1] คำแนะนำการขุดปรับพื้นที่-ตามหลักวิศวกรรมโคกหนองนา(สมบูรณ์)

คำแนะนำกำรใชแ้ บบและเทค
ตำมหลกั วศิ วก

คนิคกำรขุดปรบั พื้นที่
กรรม

เรียบเรียงโดย อ. รกั ษเ์ ผ่า พลรัตน์
ทปี่ รึกษาชมรมโคกหนองนา วิศวะ ม.ขอนแก่น

หลกั กำรบริหำรจัดกำรเพ

หลกั กำรบรหิ ำรโครงกำรโคกหนองนำโมเดล
• กำรออกแบบแนวคิดโคกหนองนำโมเดล
• กำรพัฒนำแบบเพือ่ กำรปรบั พืน้ ท่ี ( Engi
• กำรปรับพ้ืนที่ ( Project Execution)

• ประเมินความเส่ยี ง แผนการบริหารจัดการค
• การวางแผนปฏิบัติงาน ( Project Executio
• การสารวจพื้นท่ี ( Site Survey )
• ปรับแบบเพ่อื การดาเนนิ การ ( Approved F
• การเตรยี มการเขา้ พ้นื ทป่ี ฏิบตั ิงาน ( Mobiliz
• การปฎบิ ัติงานตามแผนงาน ( Construction
• แผนการควบคมุ , กากับติดตาม และประเมนิ
• การตรวจสอบ, ทดสอบการใช้งาน ก่อนการ

• กำรสง่ มอบและตรวจรับงำน ( Project H
• โคกหนองนำสู่กำรปฏิบตั ิ ( Operation )

พือ่ ปรับพืน้ ท่โี คกหนองนำ

( Conceptual Design )
ineering / Construction Design )

ความเสีย่ ง ( Risk Assessment )
on Plan)

For Construction Design)
zation and Site Clearance )
n)
นผล ( Project Control , Monitoring and Assessment)
รส่งมอบงาน ( Commissioning )

Handover )
)

ข้นั ตอนกำรออกแบบแน

นวคดิ โคกหนองนำโมเดล

ดว้ ยแนวคดิ ประยกุ ต์การ
ออกแบบทางภมู สิ ังคมทเี่ น้น
ปจั จัยการออกแบบทีม่ คี วาม
สอดคล้องทง้ั ลักษณะทาง
กายภาพหรอื ภมู ิศาสตรก์ บั
สภาพทางสงั คม ชีวติ ความ
เป็นอยู่ ศลิ ปะวฒั นะธรรม ท่ี
สะท้อนภูมิปญั ญาบรรพบรุ ุษ
ที่ปรบั ให้เขา้ กับความคดิ
ริเรมิ่ สังสรรค์ตามยคุ สมยั ได้
อย่างลงตวั

ขั้นตอนกำรสร้ำงแบบวศิ วกรรมเ

เปน็ ขน้ั ตอนการทมี่ กี ารประยุกต์แบบแนวความค
ปรบั พนื้ ท่ี (Permit, Approve For Con.) ตามก

เพอื่ กำรขออนญุ ำตและปรับพน้ื ท่ี

คดิ สู่แบบดา้ นวิศวกรรมเพื่อการขออนุมตั กิ าร
กฎหมายกาหนดและถูกตอ้ งตามหลักวิศวกรรม

แบบมำตรฐำน

นดำ้ นวิศวกรรม

แบบมำตรฐำน

นดำ้ นวิศวกรรม

แบบมำตรฐำน

นดำ้ นวิศวกรรม

ตวั อย่ำงแบบ

บวศิ วกรรม

กำรใชง้ ำนแบ

ประเภทแบบมำตรฐำน
1) แบบมาตรฐานตามสัดส่วน
2) แบบบอ่ หรอื หนองมาตรฐ
3) แบบบอ่ หรือหนองมาตรฐ
ลดขนาดความกว้างบ่อไม

บบมำตรฐำน

นพน้ื ท่ี (แก้ไขข้อความ)
ฐาน (แบบ Catalog) ขนาดเดมิ
ฐาน ( แบบ Catalog) ทีม่ กี าร
มเ่ กิน 8 เมตร

แบบมำตรฐำนตำมสดั ส

สว่ นพื้นท่ี (แกไ้ ขข้อควำม)

แบบบ่อหรอื หนองมำตรฐำ

ำน (แบบ Catalog) ขนำดเดมิ

แบบบอ่ หรือหนองมำต
ท่ีมีกำรลดขนำดควำม

ตรฐำน ( แบบ Catalog)
มกว้ำงบอ่ ไมเ่ กิน 8 เมตร

กำรใช้งำนแบ

ข้อกำหนดกำรใช้งำนแบบรำยละเอยี ดก
1. แบบมาตรฐานไดจ้ ดั ทาขน้ึ ตามหลักว

วิศวกรรมศาสตร์ โดยยึดหลักการตา
ภมู สิ ังคม หากมีการเปลีย่ นแปลงแบ
และความเข้าใจในหลักการออกแบบ
ศาสตรแ์ ละวศิ วกรรมศาสตร์
2. แบบมาตรฐานไมม่ ีข้อกาหนดหรอื ข
น้า, คลองไส้ไก่ หรอื คลองตา่ ง ๆ ผ
วิศวกรเซ็นรบั รอง แนะนาให้มีการข
ป้องกนั ดินพงั ทลาย และง่ายในการค
ไมค่ วรเกิน 3 เมตร

บบมำตรฐำน

กำรปรับรปู แบบแปลงท่ีดนิ
วิชาชพี สถาปัตยกรรมศาสตรแ์ ละ
ามทฤษฎีใหม่และพ้นื ฐานการออกแบบเชงิ
บบผูอ้ อกแบบควรจะตอ้ งเปน็ ผทู้ ีม่ ีความรู้
บเชงิ ภูมสิ ังคม, วชิ าชพี สถาปตั ยกรรม
ข้อบังคบั สาหรบั ขนาดหรือรปู รา่ งของ รอ่ ง
ผใู้ ช้สามารถออกแบบใหม่ไดโ้ ดยไมต่ ้องให้
ขุดหนา้ ตดั เป็นรูปสเ่ี หล่ยี มคางหมเู พือ่
คานวณปริมาตรดินขุด และควรมีความลกึ

กำรใชง้ ำนแบ

ข้อกำหนดกำรใชง้ ำนแบบรำยละเอยี ดกำรปรับร

3. การเปล่ียนแปลงแบบทตี่ ้องการการออกแบบแ
หนอง หรือขนาดของหนองที่ทาให้ปริมาตรดนิ ขุด

และการกระทาดงั ตอ่ ไปนี้ไมถ่ ือว่าเป็นก

• การลดหรอื เพ่ิมจานวนหนอง (แบบมาตรฐ
• การปรับเปลยี่ นรปู แบบหรือขนาดของ คล
• การปรับหมุนทิศของหนอง
• การปรบั ตาแหนง่ ของ โคก, หนอง หรอื น
• การปรับรปู ทรงแปลงนาจากแบบมาตรฐาน
• การลดความลึกของหนอง

• หากใช้แบบหนองมาตรฐานตาม Catalog ที่มกี า
จากผมู้ อี านาจได้เลย

• หากใชแ้ บบมาตรฐานเดิม จะตอ้ งมีการคานวณป

บบมำตรฐำน

รูปแบบแปลงทีด่ นิ
และเซ็นรับรองโดยวิศวกร คือ การเปล่ยี นรปู ทรง
ดเปลย่ี นไปจากปริมาตรดินทีไ่ ดร้ ะบุในแบบ
การเปลยี่ นแปลงแบบทีต่ ้องใหว้ ิศวกรเซน็ รับรอง

ฐาน) โดยจะตอ้ งไมก่ ระทบกับปรมิ าตรดินขุด
ลอง,ร่องน้า, คลองไส้ไก่

นา
น

ารคานวณปรมิ าณดนิ ขุดทกุ 50 เซนตเิ มตร สามารถขออนมุ ตั ิการเปล่ียนแบบ

ปริมาตรดินขดุ ใหม่ และแจ้งผู้มีอานาจเพื่ออนุมัตกิ ่อนการเปลี่ยนแบบ

กำรใชง้ ำนแบ

ขอ้ กำหนดกำรใชง้ ำนแบบรำยละเอยี ดกำรปรับรปู แบบแ
4. รปู ทรงของหนองใหเ้ ป็นไปตามแบบแนวคิดทางภมู สิ ังค
เปลีย่ นแปลงขนาดหรอื รปู ทรงของหนองเจา้ ของพ้ืนทจ่ี ะเป
ของตนเองและต้องแจ้งขอยกเลกิ การใช้แบบมาตรฐาน
5. ปรมิ าณนา้ ฝนเฉล่ีย, จานวนหนอง,ขนาด หรือปริมาตร
ไม่สามารถนาไปอา้ งอิงในการขดุ ปรบั พนื้ ท่ไี ด้
6. ผใู้ ช้งานแบบโดยความยนิ ยอมจากเจา้ ของท่ีสามารถปร
ในพื้นท่ี เชน่ มตี ้นไม้ขวาง แต่ห้ามเปลี่ยนรปู ทรงและขนา
หากมีการปรบั รูปทรงจะถือวา่ แบบมาตรฐานใช้อ้างอิงไมไ่
7. แบบทางวิศวกรรมจะเปน็ แบบท่ีให้รายละเอยี ดงานปร
ดนิ ขุดที่จะใช้ในการตรวจรับงาน ดังน้นั หากเจ้าของพืน้ ทเ่ี
หนองเป็นไปตามรูปทรง, ขนาดทรี่ ะบุในแบบมาตรฐานวิศ
ตามที่ระบใุ นแบบมาตรฐานวิศวกรรมน้ัน ๆ

บบมำตรฐำน

แปลงทดี่ นิ
คม (เลยี นแบบธรรมชาต)ิ หากมีความตอ้ งการ
ป็นผูร้ ับผิดชอบในการจดั ทาแบบใหม่ตามความต้องการ

รดินขดุ ทร่ี ะบใุ นแบบแนวคดิ ทางภมู ิสังคม (รปู กราฟฟิก)

รบั เปล่ียนตาแหนง่ ของหนอง, นาและโคกไดต้ ามขอ้ จากัด
าดของหนองเพราะจะมีผลต่อการคานวณปริมาตรดนิ ขดุ
ได้
รับรูปแปลงทีด่ นิ ท่ีได้รบั การออกแบบและคานวณปริมาตร
เลือกใชแ้ บบมาตรฐานในการปรับรูปแปลงที่ดนิ และขุด
ศวกรรมนั้น ให้คดิ ปริมาตรดนิ ขดุ ทเ่ี กิดจากการขดุ หนอง

กำรใช้งำนแบ

ข้อกำหนดกำรใช้งำนแบบรำยละเอียดกำรปรบั รปู แบบแ
8. จานวนของหนองไมจ่ าเป็นจะต้องขุดตามจานวนทีร่ ะบ
ตรวจรับงานจะคิดจาก

8.1 ปริมาตรดนิ ขดุ หนองตามจานวนหนองทขี่ ุดจรงิ
ระบุ 2 หนอง แต่เจา้ ของท่ตี ้องการขุดแค่ 1 หนอง เ
สว่ นปริมาตรดินขุดของหนองท่ีไม่ได้ขุดสามารถนาไ
โครงการได้ แตต่ ้องมีปรมิ าตรดนิ ขดุ รวมกันทงั้ หมดไ
8.2 ปรมิ าตรดินที่ขุดไดจ้ รงิ จากคลอง, คลองไส้ไก่หร
8.3 ปริมาตรดนิ ทไ่ี มไ่ ด้ขุดหนองสามารถนาไปใชใ้ นก
ต้องไม่เกินปรมิ าตรดินรวมท่รี ะบใุ นแบบ เชน่ พ้ืนท่ขี
จานวนหนอง 2 หนอง แต่เจา้ ของทีไ่ ม่ตอ้ งการขดุ ห
, คลอง หรอื คลองไสไ้ ก่ ในพ้ืนทท่ี ี่เขา้ โครงการได้ แต

บบมำตรฐำน

แปลงท่ดี นิ
บุในแบบมาตรฐานวิศวกรรม โดยปริมาตรดินขดุ ในการ

งในพ้ืนที่ทเี่ ขา้ โครงการ เช่น ในแบบมาตรฐานวิศวกรรม
เพราะฉะนั้นปริมาตรดินขุดหนองจะคิดแค่หนองเดยี ว
ไปขุดรอ่ งนา้ , คลอง หรอื คลองไส้ไก่ ในพน้ื ทีท่ ีเ่ ขา้
ไม่เกนิ ทก่ี าหนดในแบบมาตรฐานวศิ วกรรม
รอื รอ่ งน้า (รปู ทรงสีเ่ หลย่ี มคางหมู)
การขุดคลอง, คลองไส้ไก่ หรือรอ่ งนา้ แต่ปริมาตรดนิ รวม
ขนาด 3 ไร่ ทร่ี ะบุปรมิ าตรดนิ ขดุ 4,000 ลบ.ม มีการระบุ
หนองเน่อื งจากมอี ยู่แลว้ ดังนั้นเจ้าของท่สี ามารถขุดร่องน้า
ต่ต้องมปี รมิ าตรดินขุดรวมไม่เกิน 4,000 ลบ.ม

กำรใช้งำนแบ

ขอ้ กำหนดกำรใชง้ ำนแบบรำยละเอียดกำรปรบั รูปแบบแ
9. รูปทรงของคลองไส้ไกใ่ ห้ขดุ ภาคตัดขวางเป็นรูปสเ่ี หลยี่
ดินขุด
10. การขดุ ดนิ หรือขนดนิ นอกพน้ื ทีท่ ี่กาหนดเข้าโครงการ
ของผูต้ รวจรบั มอบงาน เชน่ เขา้ โครงการ 3 ไร่ แตพ่ น้ื ทีด่ นิ
ปรบั ในพื้นท่ี 3 ไร่ เทา่ นน้ั
11. ในส่วนการออกแบบความลาดเอยี งหนองในแบบมาต
มาตรฐานชุดดิน จึงไมส่ ามารถใช้คา่ ความลาดเอยี ง, ขนาด
เป็นการยืนยันการปอ้ งกนั การพังทะลายของดนิ ได้ หากเจ
เจา้ ของพ้นื ทีส่ ามารถนาดนิ ในพ้ืนที่ไปตรวจสอบคุณสมบตั
หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารมหาวิทยาลัย แลว้ นาไปคานวณค่าเสยี รภา
12. หากเจา้ ของพ้นื ท่มี ีการเปลี่ยนแปลงรูปทรงหนอง, ขน
มอบงาน ไมส่ ามารถใช้แบบมาตรฐานวศิ วกรรมในการอา้ ง

บบมำตรฐำน

แปลงท่ดี นิ
ยมคางหมูเพ่อื สะดวกในการคานวณและตรวจนบั ปริมาตร

ถึงแมจ้ ะเป็นท่ดี ินแปลงเดียวกนั ขอให้อยู่ในดลุ ยพนิ ิจ
นทั้งแปลง 10 ไร่ การขุดหนองหรอื คลอง,รอ่ งน้าควรขุด

ตรฐานวศิ วกรรม วศิ วกรใชข้ ้อมูลคุณสมบตั ดิ ินตามคา่
ดตะพกั ชานพักหรือความลึกในแบบมาตรฐานวศิ วกรรม
จ้าของพ้นื ทีต่ อ้ งการทราบเสถียรภาพของดนิ อย่างชดั เจน
ติทสี่ ถาบนั ตรวจสอบคณุ สมบัติดนิ มาตรฐาน เช่น ใน
าพของดินโดยวศิ วกร
นาดของหนอง เจา้ ของพน้ื ท,่ี ผ้คู วบคุมงาน และผตู้ รวจรับ
งอิงใด ๆท้ังส้ิน

ข้นั ตอนกำรใชแ้

แบบมำตรฐำน

ข้นั ตอนกำรใชแ้

แบบมำตรฐำน

ข้นั ตอนกำรใชแ้

แบบมำตรฐำน

ข้นั ตอนกำรใชแ้

แบบมำตรฐำน

ข้นั ตอนกำรใชแ้

แบบมำตรฐำน

ข้นั ตอนกำรใชแ้

แบบมำตรฐำน

ข้นั ตอนกำรใชแ้

แบบมำตรฐำน

คำแนะนำกำร