CATIA 1

NAPOMENE: Poglavlje

96 Klizecec

merdevine ...

Uvod Grafik ove funkcije za L=7 in, Zo = 5.Oin, va = 10 in/s i 0::; t::; 0.5sec dat je na slici ispod.

U ovo; vezbi cemo modelovati kinematiku merdevina koje klize niz zid. Merdevine ce 20 !
biti modelovane kao Cvrsto telo prikazano na donjoj slici. Dobijeni rezultati se mogu
uporediti sa teoretskim resenjem odgovarajuceg analitiCkog problema. velocity(t) .~ .- -
-20
Da bismo prikazali nekoliko dodatnih spojeva koji nisu obradivani u prethodnim -
vezbama, u ovaj mehanizam smo ugradili taekasti spo; dui krive linije i klizaju6 spoj acceleration(t)
krivih. Pored toga, umesto konverzije ogranieenja na nivou sklopa, ove spojeve cemo II
kreirati meno u DMU okruzenju kako bismo ilustrovali i direktan naCin izrade spojeva.
0.4
1 - Definidja problema

Prikazane merdevine klize niz zid odrzavaju6 neprekidan kontakt sa zidom i podom.
Simulacija polazi od pretpostavke da je vertikalna brzina gomje dodime taCke merdevina
i zida vo = 10 in/so

L

PIVO cemo izvesti teoretsko reSenje problema. Posto je duiina merdevina L konstantna,
Pitagorina teorema ukazuje da je z(t)' + yet)' = L2. Diferencijacijom obe strane

jednakosti dobijamo z(t)z'(t) + y(t)y'(t) = O.

Cinjenica da je brzina spustanja merdevina konstantna dovodi do toga da je z' = -va i
z(t)=zo - vat. U ovom izrazu Zo predstavlja poeetni z polozaj vrha merdevina. Zamenom
ovih izraza u gomjoj jednaCini i uvodenjem izraza y(t)= -VL' - Z(t)' dobijamo izraz za
brzinu i ubrzanje duz y ose.

y' (t) = -:=;===- _V0 2[ 2

-vL' - (zo - vat) y'(t) = ~=======-::-:-;

[-V[2_ (zo - vat)']"

98 -----------------------------"--.
99

1 = Kratak pregled veibe 3 - Kreiranje sklopa u moduiu Mechanical Design Solutions

U ovoj veibi cemo uraditi sledece: Za pocetak, kreirajte modele dva CATIA dela pod nazivom ladder (merdevine) i wall
1. Modelovati dva CATIA deja koji su neophodni za mehanizam. Dodacemo (zid), kao sto je prikazano na slici dole, sa prikazanim dimenzijama (u inCima).
nekoliko referentnih geometrijskih elemenata da bismo olaksali modelovanje Dimenzije koje nisu prikazane nisu ni kriticne; za njih moiete izabrati bilo koju vrednost.
zeljene kinematike.
2. Kreirati sklop (CATI..f\ Product) koji je sastavJjen od prethodno kreiranih delova. 10
3. Definisati ogranieenja na nivou sklopa, tako da postavimo merdevine na zeljenu
pocetnu poziciju. R=.5 wall
4. Otvoriti radno okruZenje Digital Mockup, u kome cemo rueno kreirati taCkasti
spoj duz krive linije i klizajuCi spoj krivih. 12
5. Simulirati kretanje merdevina (klizanje niz zid) bez razmatranja parametra
vremena (drugim reCima, bez primene konstantne brzine koja je data u Pre nego sto delove poveiemo u sklop, kreiracemo i dye referentne taCke na merdevinama,
definiciji problema). kao sto je prikazano na slici ispod. Moracemo da kreiramo i referentnu liniju na bocnoj
6. Dodati jednacinu koja implementira vremenski zavisnu kinematiku vezanu za strani zida, koja je udaljena od ravni zida za 0.5 in. Ovi dementi, Point-I i Line-I, c'e biti
konstantnu brzinu gomje tacke dodira u njenom kretanju niz zid. upotrebljeni za kreiranje taCkastog spoja dill krive linije u nasem mehanizmu. Pored toga,
7. Simulirati kretanje sa odgovarajucom konstantnom brzinom i generisati donja zaobljena ivica merdevina i gomja ivica zida ce biti upotrebljene za klizajuo spoj
dijagrame dobijenih rezultata. krivih. TaCka Point-2 olakSava merenje brzine i ubrzanja merdevina u wj lokaciji i njihova
prikazivanje na dijagramu. Mada je kreiranje elemenata Ponit-I, Point-2 i Line-1 jasno
100 sarno po sebi, ukratko cerna vas provesti kroz neophodne korake.

Line-l nacrtana na
: prednjoj strani

Point-2
\ Donja zaobljena
ivica merdevina

Donja ivica zida

101

Ucitajte dec pod nazivom Ladder u CATIA i aktivirajte radno okruzenje Part Design Snimite izmene modela merdevina na disk. Na taj naCin smo kreirali dve nove tacke,
koje su ubacene i u stablo specifikacije.

Kliknite na ikonu Point ~ u paleti alata Reference Element .

U novootvorenom pop-up dijalogu za vrstu tacke (Point type) izaberite Circle/sphere

center. Za Cirde/Sphere selektujte gomji kruzni luk merdevina, kao sto je i prikazano

na slid. Na taj naCin eete kreirati taCku Point-I.

Point-2

UCitajte deo pod nazivom wall u CATIA i aktivirajte radno okrliZenje Part Design

Kliknite na ikonu Line / u paleti alata Reference Element /L7J. U pop-up

dijalogu Line Definition za tip linije (Line type) izaberite Point-Direction.

Kliknite desnim tasterom misa na polie Point u dijalogu Line Definition, a zatim
selektujte Create Point.

Ponovite isti proces za donji kruZni luk da biste kreirali taCku Point-2.

Line type :!Point-Dtrectton

Po!nt: fNc;serectic;n·~·--~--·~

Direction: ir,lo selection .. ~

Support: iD~e'f~ult (None)
Start:

Up-to 1: jNo selection
End:

Length Type

1i!! Length 0 Infinite Start Point

(~) Infinite (~) Infinite End PClint

o rvlirrored extent

102 103

U okv~m dijal.oga Point ~.efinition za vrstu tai'ke (Point type) selektujte opeiju On Nakon kreiranja neophodnih referentnih geometrijskih
cllvrve 1 po~umte ostatak dI)aloga, kao sto je prikazano na slid dole, kako biste kreirali elemenata, mozemo pristupiti sastavljanju modela.
tacku ud~lJ:nu ?5 inc~ od ~ida dui,krive koja predstavlja spoljasnu ivicu tla. Dimenzija
Aktivirajte radno okruZenje Assembly Design , sto
od 0.5. mca mJ~ pr?lz,,-ol)n~, vee. se poklapa sa poluprecnikom zaobljenog kraja
me~de:ma. Na taJ,n~cm ce t~i'ka Pomt 1 na merdevinama pratiti liniju koju cemo ovde mozete postic'i na vise naCina, u zavisnosti od konfigu-

kkrraeJl.nf.aJ.Itl,d otaskaod da ee lZgledatl kao da merdevine glatko klize niz zid. Trebalo bl' da J.e racije vaseg programa CAT1A. 1z standardne Windows
asvnJ.I. rezultat po put ono ga prikazanog na slid ispod.
palete mozete, primera radi, selektovati File>New I
IGlflceJ
IJrP~'o~in_t_'T_}~_f~in=it=i=on='====='=':=i--,~'f'===:"~~JI ISelektujte opciju Product iz dijaloga prikazanog na slici iProduct .. I~

desno. Na taj naCin cete pred u okruZenje Assembly.. '-----' - - _..
ce~e sa~MI,ilii!,'tI.!~ii~~~~~~i~~~':;'~I_~::j~1Design, u kome
IonII Point type: curve -.:1 1/1 kreirati sklop
II !podrazumevanlm naZlvom Product. I.
I Curve: IPad.1'!Edge c",oo'"''''00 ,I ..:.J I
Ii IIAko Zvel1'te da'IZmem'te podrazumevam"nazlv, I I I Iproduct G"ph" ,.\,0;"",,\ Dc,fun,
IIIi Distance to reference I
/11 postavite kursor iznad grane Product. I u sta-I
1"
~ fll/I bIu, kliknite na nju desnim tasterom misa i iz "
'l!) Distance on curve
, II' menija selektujte opdju Product. p,,"",,
II 0 Ratio of curve length
::'.::'ecU dijalogu Properties kliknite na stranicu II :.....-=-----,--------.j
1°·5'I Length:
IiI11 ~ rGeOdeSic 0 EUclid~an Product i u polje Part Number unesite I D,Mi'oc

"earest extremit)' ,,' r~iddle point ! ,

1 ' , il,1 siidingJadder. "

'1' Reference

I,1 Point: t.::ID-ef;-a"""ult:-("'Ex'""t-re-m-it'-'/)--- i. III ITo ce biti novi naziv CATIA proizvoda koji

I Beverse ~irection cemo koristiti do kraja ve.zbe. Stablo u

11 0 Repeat object after OK • ii gornjem levom uglu ekrana vaseg racunara i D,me,m,'''DPec'" j

)I!itm~;,:O::K::=:i,' -.;j Cancel .I /1

' IIII ce izgledati kao one na slid ispod. I

Previe!::-.! ~~J"~~!l!Z

LAPplications Ii!

~I.. "- _ " - " . , " - - - - - - - - - - - - - - " ' - " 0 - ,-',
~ lOOK J 1t#lApoiyJ~!
Kada kliknete na dugme OK u
dijalogu Point Definition, I line type !Poir:;t:Dj;;t;;;----~ 1z standardne Windows palete seleh1.ujte Insert>Existing Component. U pop,up dijalogu
vraticete se u dijalog Line Point: File Selection izaberite delove ladder i block. Podsecamo vas da CATIA omoguc'uje
Definition. Pravac definisite Direction: = C T ; ; = - - - - - viSestruki izbor pomocu
tako da bude poravnat sa tastera Ctrl.
ivieom, kao sto je prikazano na Support;
slici ispod, rastojanje End neka Stablo ce biti izmenjeno, ~
bude 5.5in i u slucaju potrebe Start: posto se sada u njemu
izaberite suprotan smer kako nalaze i novoubaceni delovi. rv'ty Recent
biste dobili isti rezultat kao i Up·to 1: INa selection
na slid. Tacka Point 1 na End: Is.Sin Document::;
merdevinama ce kasnije biti
podesena taka da sledi liniju Up·to 2: JNo selection - - - ~?~mrmr:tm Desktop
koja je kreirana na zidu. length Type
'r~ wall (wall.!)
-ttb length () Infinite Start Point ;t>-~~ ladder (ladder, 1)

o Infinite C Infinite End Point LAPplications

o Mirrored extent
I JReverse DirectioD

~~ flien2ime !P2irts;~.c:...A.1 P"rt; ~
Files of "D= :~ Open as read-{l'Li,' yi ~~~
My f"4etwork
Places

104 105

Dva nova dela ce biti prikazana i na ekranu. Ukoliko referentni elementi Point-I, Point-l Merdevine vec moraju biti postavljene na takvu lokaciju u kojoj se tacka Point 1 na
i Line-l nisu prikazani, verovatno je njihov prikaz isldjucen. U tom slucaju, te elemente njima poldapa sa referentnom linijom na zidu prilikom naknadnog kreiranja spojeva
moramo prebaciti u re.zim Show (prikaZi). To mozemo uraditi tako sto cemo ih locirati u mehanizma. Tacnije, Point 1 se mora poklapati sa gornjom krajnjom tackom linije,
stablu specifikacije, ldiknuti desnim tasterom misa na njih i selektovati opciju Hide/Show. tako da budemo sigurni da je startna Z pozicija na S.S, kao sto je i potrebno. Posto u
Naon prikaza referentne geometrije se nesto razlikuje u verziji VSR14 u odnosu na VSRlS, ovoj vezbi necemo vrsiti automatsku konverziju ogranicenja sklopa radi kreiranja
mada uvek mozete lako pronaCi takve elemente jednostavnim razvijanjem stabla. spojeva u mehanizmu, primenicemo nekoliko dodatnih ogranicenja na nivou sklopa
kako bismo postavili merdevine na pocetnu poziciju, ne vodeCi pri tome racuna 0
Mozda cete morati da upotrebite i ikonu Manipulate ~1i1 u paleti alata ~jJ'()( ~} preostalim (neogranicenim) stepenima slobode.
Definisanje ogranicenja cemo zapoceti fiksiranjem zida, tako sto cemo kliknuti na
Move da biste pomerili merdevine blize zeljenoj startnoj poziciji, kao sto je prikazano na
slici ispod. ikonu Anchor .,;fu, u paleti alata Constraints, nakon cega cemo iz stabla iIi sa ekrana

Rezultate svog rada mozete najjednostavnije selektovati dec pod nazivom walL
smestiti na disk tako sto cete snimiti otav
sklop. Kliknite dva puta misem na gornju granu U narednom koraku cemo ldiknuti na ikonu Coincident Constraint I) u paleti alata
stabla. Na taj naCin cete sigurno pred u
okrliZenje Assembly Design. Constraints, a zatim selektovati taCku ·P_oint 1 i gornju krajnju tacku linije Line l.
Za sada nemojte aiurirati sadrzaj ekrana. '
Kliknite na ikonu Save ~ . Pojavice se
dijalog Save As, u kome mozete promeniti naziv <fii.,:~3m-SW4fJ!
sldopa. Ponudeni naziv je sliding.Jadder.
t~wall (wall.1)
My Recent t~~liadder (ladder.1)

Dc,cument~ li#oin-Epl Constraints
C&J(;,FiX.l (wall.1)
Desktop Coincidence.2 (ladder .1,wall.1)
Applications
J
Kreirajte ogranicenje tipa
My Documents Coincident izmedu ave dve
tacke
Filename:
Save as t'/De: 107

106

U nastavku cemo kreirati jos jedno ogranieenje lipa poravnanja (coincident), kako Kliknite na ikonu Contact Constraint @ u paleti alata Constraints. Na ekranu
bismo boenu stranu merdevina uCinili koplanamom sa bOCnom stranom zida. Kliknite
selektujte donju cilindricnu povrsinu merdevina i gomju ravnu povrsinu horizontalnog
na ikonu Coincidence Constraint iJ' u paleti alata Constraint. Selektujte dye favne dela zida, kao sto je prikazano na slici dole. Da biste dobili zeljeni rezultat, prilikorr:
kreiranja ovog ogranieenja morate izmeniti i orijentaciju u ExternaL Sva t~l
povrsine na ekranu, kao sto je prikazano na slici ispod. Prilikom definisanja ovog novokreirana ogranicenja se pojavljuju i u specifikacionom stabIu, kao sto pokazuJe
ogranieenja prihvatite ponudenu orijentaciju Same. Nemojte jos uvek azurirati sadrzaj naredna slika.
ekrana.
Constl.aint 'Uefmltion
~jm!,m!llmm
Constraint Type: Line contact :!Name Line contac~
~wall (waIL1)
f~ladder (Iadder.i) ~~ Supporting Elements

llii-[;:tl:U-~~CFio)cn(os'~trica~i(ndwtesnalcle:1.)2 (ladder.l,wall.1) l:Iej;-~::<'5:~jt! Type i ComDo~en~ --~
~ Colncldence.3 (ladder.1 ,waI1.1) :1Cylinder ladd~r (laddet ,1)
Applications Orientationfb."l Exte~;1
! 'ltJ
Kreirajte ogranicenje tipa - ,jPlane wal!,wali.l)
Coincident izmedu ave dve
ravne pavrsine !

Na kraju cemo kreirati jos jedno kontaktno ogranicenje da bismo tangentu na donji deo %Jnmm!l!iG®
merdevina poravnali sa horizontalnom povrsinom dela pod nazivom wall (tacnije, sa
tlom na koje se merdevine oslanjaju). f~wall (wall.i)

108 t~ladder (Iadder.i)

.,..~. Constraints

l 1#~Fil<.l (walJ.1)
Coincidence.2 (ladder .1,wall.l)

l#COincidence.3 (ladder.l,wall.1)
~ Line contact A (ladder.l,waILl)

Applications

Kreirajte ogranicenje tipa Contack izmedu
donje cilindricne povrsine merdevina i
ravne povrsine horizontalnog dela zida,
koja predst8vljo tlo

PomoCu ikone Update @ rearan.zirajte dva dela, tako
da budu postavljeni na zeljene startne pozicije, kao sto je
prikazano na narednoj slici. Posto spojeve mehanizama
necemo kreirati automatskom konverzijom ogranicenja
na nivou sklopa, vee cemo to uraditi rueno, okruzenje
DMU ce ignorisati ova ogranicenja. Ona su namenjena
iskljuCivo za postavljanje delova na zeljene startne
pozicije, 810 je u potpunosti ispunjeno.

109

4 - Kreiranje spojeva u radnom okmienju Digital Mockup Kasnije cemo u ovaj spoj dodati duzinu, S obzirom da se u definiciji problema
pominje i brzina dliZ ove linije.
Radno okruzenje Digital Modmp je prilicno slozeno, mada cemo se mi pozabaviti
sarno modulom DMU Kinematics. Ovaj modul mozete otvoriti pomocu standardne ~echanism5 I jseZleakPtuojtinet1I'
Windows palete, kao sto je prikazano nize. Start>Digital Mockup>DMU Kinematics. .1.. ".'¥, ' r·~echanism.1, DOF=4 ovu
•
~'la!vsas. &. $trnulatlOn ~ ht. Joints
L Point Curve. 1 (ladder. 1, wall.1) tacku (Peint-l)
1: 3cce!er2::- _ produc:
Commands 1M!'
Sve spojeve u ovoj vezbi cemo kreirati direktno u oklliZenju Digital Mockup.
KIl··knite na ikonu Point Curve Joint ~,J)-"t~. u paleti alata Kinematic Joint. Laws

U novootvorenom pop-up dijalogu kliknite na dugme New Mechanism ."-"..~"=.=:","".. Speeds-Acceler ations
U narednom dijalogu mozete promeniti naziv mehanizma koji kreirate. Zatvorite
dijalog Mechanism Creation, tako sto cete prihvatiti ponudeni naziv Mechanism. I. KlizajuCi spoj krivih cemo kreirati

Za Curve 1 selektujte Line-l na ekranu, a za Point 1 izmedu donje cilindricne povrsine Za Curve 1
selektujte Point-I, kao sto je i prikazano na narednoj
strani. Zatvorite dijalog tako 810 cete kliknuti na OK merdevina i raYne povrsine dela zida selektujte ovu
Ovo ogranicenje primorava tacku Point 1 da se krece
iskljuCivo auz (beskonacne) linije Line 1. liniju (Line-1)

110 -ifkoji predstavlja tIo. Kliknite na ikonu
Slide Curve Joint u paleti

Kinematics Joints.

Za Curve 1 selektujte donju ivicu zida, a za Curve 2 kruznu ivicu donjeg dela merdevina.

Mechanjsm.:.I~l~:~~ni~m_~1~ _

JOjntname:l~

r l - - - - - -Currentsejection:

Curve 1: ! - - - - - - C u r v e 2:

Curve 1: lwalL l/pad. 1

~Mechanisms
~ytc~i~"::~::~:(1_1,w,'1)
Za Curve 2

selektujte

kruznu ivicu, iii i!-----c7~__,r;_;.I:.!,r/ L ..Jfo Slide Curve.2 (wall.l,ladder. 1)

kliknite bilo gde . Commands

na ovu ivicu .-------,

Za Curve 1 Laws
Speeds-Accelerations
selektujte ovu ivic

" ,....._ _ _ _.....,/1

Primeticete da ogranicenje tipa Anchor, koje je upotrebljeno u oklliZenju Assembly
Design, nema nikakvog uticaja na mehanizam (posta nismo izvrsili konverziju

111

Simulacija mehanizma, medutim, zahteva da jedan njegov deo bude fiksiran. Narav~o, Kliknite na ikonu Simulation~~_ u paleti ala~ DM~
u ovom primeru cemo fiksirati zid. Da biste to ucinili, klilmite na ikonu Fixed Part .;;£,
Genefl'C Animation. Nakon toga mozete l z a..b r at l
u paleti alata DMU Kinematics i selektujte zid na ekranu. Nakon zatvaranja prozora
ov
braj stepeni slobode je smanjen na 1. To mozete uoCiti i po elementu stabla DOF=I.
mehanizam koji zelite da animirate, ukoliko post~JI VIS:

mehanizama. U nasem slucaju selektujte Mechalllsm.l I

'r' '= ~c?!J-Joints zatvorite dijalog.
Point Curve.1 (ladder. 1) wall. 1)
11,;" Slide Curve.2 (INall.l.,ladder.!) Odmah nakon zatvaranja dijaloga u !r"'1edlanism,1
stablu mozete uoCiti novu granu pod
Commands nazivom Simulation. !

IIili-FiLx ~Pairr (~iiX·v.a(llW.l~I"I.l) lii-Applications I
""'-MeChanisms I
!-Law5
Ti.,.. ~ r·~echanism.l! DOF=O
Da bismo obezbedili zeljenu konstantnu brzinu merdevina niz zid, moramo vezati spoj
iilrSimulation
Point Curve za duiinu (to smo mogli da uradimo i prilikom samog kreiranja
.~ Simulation. 1
mehanizma). Kliknite dva puta misem na granu Point Curve. 1 kako biste otvorili pop-up
dijalog prikazan ispod. Izmenite opciju Leng<Jl Driven u tom dijalogu Osim toga, na ekranu ce se pojaviti i dva pop-up dijaloga prikazana ispod.
:L.'~~Q~~~;:;:~~i.;; .

Primeticete da ogranicenja spoja od 5.5 in i 0 in pokrivaju celokupan opseg kretanja
koji je zadat u definisanju problema. Pored toga, uocicete i da je pozicija elemenata koji
ucestvuju u spoju jos u vreme kreiranja spoja postavljena u nuliu taCku, tako da ce
u nasem primeru pocetna pozicija biti vezana za nuIu, dok gomja granica od 5.5 in
predstavlja krajnju tacku u kojoj merdevine udaraju u zemlju.

--~, " Numericke vrednosti pored
Command. 1 u ovom dijalogu mogu varirati,
JOlntfdltion: Point (ul'v,d {paint Curve) zavisnosti od pocetne konfiguracije

Joint name: Ukoliko prevucete klizac sa leve na.
stranu, pokrenucete i klizanje merdevma
,-_~_ _ _ _ _J~oi_nt~geometry: zid. Vrednost od 5.5 predstavlja duiinu
Line-I.
iCurve 1: wall. 1IUne.l ' Point 1: Iladder. 1IPoint.l

Length driven

Joint Limits

lOin

I~ Ol~

Nakon zatvaranja gomjeg dijaloga, pod uslovom da ste sve 08ta10 uradili korektno,
dobiCete sledecu poruku na ekranu.

IPrevucite klizac sa leve na desnu stranu !

To je zaista dobra vest (" Mehanizam se Merdevine
moze simulirati"). klize u ovom

The mechanism can be simulated

or;

1'12 113

K~da.klizac u pop-up dijalogu Kinematics Simulation dostigne krajnji desni polo.zaj, Tokom generisanja datoteke mo.zete posmatrati i kretanje
merdevina na ekranu. Dobijenu AVI datoteku mozete pogledati
khkmte na dugme Insert :::::mliiirC:::i u pop-up dijalogu Edit Simulation, koji je prikazan pomocu programa Windows Media Player.

na slici iznad. Time se aktiviraju komandna dugmad video plejera. Ukoliko yam AVI datoteka nije potrebna, vec .zelite sarno da nekoliko puta ponovite
animaciju, morate generisati ponovljeni prikaz (Replay). Da biste to uradili, overite
Fttl ... IMjnj~l~j~ polje Generate a replay u dijalogu Compile Simulation.

Vratite merdevine na pocetnu poziciju tako sto cete kliknuti na dugme Jump to Start ~ . Primeticete da je ve6na ranije dostupnih opcija nakon toga nedostupna. Takode, stablu
ce biti dodata grana pod nazivom Replay.I.
Prim~c'ujete da je aktivno i dugme Change Loop Mode G.
"'Applications
Nakon klika na dugme Play Forward :~ merdevine ce napraviti jedan brzi skok na f"i'Ylechanisms

krajnju poziciju. r·~ 5imulation
Jr~ Simulation. 1
Da biste usporili kretanje merdevina,
promenite vrednost koraka inteprolacije Vi-Replay
(interpolation step) na 0.04, na primer.
L!;< I:I:;\j Replay. 1
Nakon postavljanja vrednosti koraka interpo-
lacije na 0.04 vratite merdevine u pocetni tilKliknite na ikonu Replay II> u paleti alata Generic
polo.zaj tako sto cete kliknuti na dugme Jump to
Animation. Duplim klikom na granu Replay.l u
Start H .Kliknite na dugme Play Forward ...... i
stablu otvarate pop-up dijalog Replay. lsprobajte
dobicete usporeno i glatko translatomo kretanje
merdevina. razliCite opcije ,_SCI, ,411gmadima iz grupe Change

Kliknite na dugme Compile Loop Mode G :[Jj lUi. Merdevine mo.zete vratiti na
Simulation ~I§! u paleti alata
Generic Animation. pocetnu poziciju klikom na dugme Jump to Start
~.
Nakon pritiska na dugme File name
File name... mo.zete izabrati lokaciju i naziv

11.---___...:::=:::::..:===:..1animacione datoteke koja ce biti generisana.

Izaberite o~~ovaraju~ puta~ju i naziv datoteke, a parametar Time step postavite na
0.04, kako bIste dobih dovol)no usporeno kretanje merdevina u AVI datoteci.
Na narednoj strani mozete naG sliku potpuno popunjenog dijaloga Compile Simulation.

w13

My Recerrt
Document:;

C3

DeSIctOD

mix~ j<.llljl<.lllin 1"lj"I~1

QJ!ooo 1 -

o Animate vlE'A'point

Filename Parametar skip ratio (u dijalogu na slici desno on
Save astyp€ ima vrednost xl) upravlja brzinom panavljenag
prikaza.

114 115

5 - Kreiranje zakona kretanja

Sada cemo u nas problem uvrstiti i neSto fIzike. Cilj nam je da definisemo izraz koji ce

proracunavati poziciju u odnosu na vreme, a time i brzinu i ubrzanje.

tt~

Kliknite na ikonu Simulation with Laws .'Q;';7,:,' u paleti alata Simulation.

Na taj naCin cete otvoriti pop-up dijalog prikazan na narednoj slici, u

kome vas program upozorava da morate dodati barem jednu reladju

izmedu komande i parametra vreme. I.\"::====-,,,

- .~ Add Formui;:; 1

J I . -~~~i{1D!J!!tfo~~-'~~~~.!1 ~~.. ~ ~ ._ _ . -J". '. ". .

Ir<1echanism : Hechanism. 1

To simulate it 'Nith Ja'l·.'s, add at Jeast a relation betWEen a command and the time parameter

Oelete Parameter ~

Kliknite na ikonu Formulaff:<) u paled alata

Knowledge. Pojavice se pop-up dijalog prikazan na Selektujte stavku Mechanism.l\Commands\Command.l\Length i kliknite na dugme
Add Formula wAddForrnula '. Na taj nacin cete prea u dijalog Formuia Editor.
slici ispod. '.., ......................................................011
o Incremental ~
o Incremental
fMEchan!sm. 1\Commands\Command. 1\J-ength
Filter = =On slidino ladder
Filter " - - - - - - - - - - - -
Name :"1

FiltEr Type: jAil

Double dick on a parameter to edit it

/iIllJ!Pll~i;aP~:J~J~ImM~e'!~!!t(iEi~ilrtD~~U~2~1~i~!:~:~t~!W~lIMlIiilIlIlIlIlIi~v~al~uEe-mlI\lIfiI:£II.!I.1IFiiolrlmiuliallllllllllllllll.A.rnl'.'vile4.I.A
'\.·\'a!!~artBod}·ipaC.l\Sketch.l\4ctjVjty
! 'NaH'!partBody\Pad.l\SecondUmrt\Length Gin

I'Na!l\DartBody\pad.l\Sketch. 1\Abso~JteAxis\Acth:ity true

true

1wall\partBody\pad, 1'',Sketa-:.l\,parallelism. 1\Activity true
Constrained
i wail\f'artBody\pad.l \Sketd" llParalielism.l,,"ode
!'Ivali\?artBody\f'ad. 1\Sketch. 1\ParaUelism.l \display...,Paramet... false
v,,

Edit name or value of the current parameter
c - - - - - - - - - - - - fEttlJ"j~CC\'a::';II;;;\P:::a'CrtB=od:;:,,'7"'P;C:a:-:d;-,;;1',r;=-i:-:rs-::tL';:im-:i"'t\j.7"en-'Cg"th"
Izaberite stavku Time iz srednje kolone (sa nazivom Members of Parameters).

NewParameter"of type j!Rea! 3 \lVith /Singie '<lalue Add Formula j
DeletE Formul. ~l
1Delete -Parameter
~ CilOCell
D~tkic~.t·io~jnffal~r#y~,#~.-~ZIll!IlI!IIIII"i-;;A> Members of Parameters

DeSlgn Table 1;. 1:
"', !Renamed parameters

Postavite kursor iznad grane Mechanism.I, DOF=O u stablu i klik...'1ite miSem. Nakon II~;~~:~::::'Ooerators ' ILength
toga ce u dijalogu Formulas biti prikazani sarno oni parametri koji su povezani sa
mehanizmom. Cirde ConsD'ucrors 1~~~1~~·MOde

DugaCka lista je na taj naCin svedena sarno na dva parametra, kao sto je prikazano na ihf~
sledecoj stranici.
IStnno :! !r-eaturE
116
117

Desna strana jednaCine mora biti takva da Citava jednaCina dobije sledeCi oblik Ukoliko jednaCina ima razlicite jedinice na levoj i desnoj strani, program ce izbaciti
Mechanism. 1\ Commands\Command. 1\Length = poruku upozorenja, poput one na donjo; slici.

(1Oin) *(Mechanism. 1\KINTimeJ/(Is) Units are not homogeneous (ms into m),
We adVise you to predse units for constants! otherwise
Kompletno popunjen dijalog Formula Editor na taj nacin postaje thE: Interna1jonat System Units 't;'il! be the dEfault,
(Ex: 10->10mm or MyReaIParameter->MyReaJParameter""lmm)
los ---l~l
OK
Nakon prihvatanja sadrzaja klikom na OK, jednaCina ce biti upisana u pOp-Up dijalog
Formulas, kao 8to je prikazano na slici ispod. Mi smo postedeni te poruke, posto sma pravilno uneli jednacinu. Novodefinisani
zakon se pojavljuje i u grani stabla pod nazivom Law.
D Incrementa!
--1'~-" 5i~ulation.l
Fitter On f.-Je:ci1arusm, 1 ~1echanism.l, DOF=O

R!terName ;'''1,,=.c.::.-_ _ _ _ _ _ _ __ 'r"]Oints

Fi!ter Type : !Ail--~~~"~~~"~~-~~-~~~· r:=ommands

Edit name or vaiue of the current parameter ~ix Part ( wall.! )

With II:. Laws " - ....

Gomja jednaCina zaslliZuje dodatrm painju. Leva strana jednaCine je, u sustini, vezana za fix)L Formula. 1: ~1echanism.1'"Commands\Comm.;nd. 1\Length =( lOin)*r'1echanism. 1\KINTimeiOs)
parametar Length, tako da i desnu stranu moramo redukovati na ince. Zbog toga su 8anu
(Mechanism.l\KINTime) oduzete dimenzije deljenjem sa (Is). Konamo, uveden je i 8an Speeds-Acceleralions
(Win), posto brzinu moramo podesiti na 10 in/so Trajanje simulacije od 0.5 sekundi, koje
ce dati kretanje od 5.0 inca niz zid (podsetimo se ofseta od 0.5 in za polupremik na Podsecamo vas da je nasa namera da nacrtamo dijagrame brzine i ubrzanja taCke Point-2
merdevinama), cemo definisati kasnije.
kao posledica kretanja u mehanizmu.
11S Kliknite na ikonu Speed and Acceleration "i"j-~y'

u DMU Kinematics paleti alata.

Na ekranu ce se pojaviti pop-up dijalog poput onoga na slici ispod.

Name:

Reference product:

Point selection: r-~--~-~~~"~~"---'

;~ Main axis

Za Reference product selektujte zid ena ekranu iii u stablu), a za Point selection
izaberite Point-2, kao sto je prikazano na narednoj slici.

119

Krajnja vrednost uz klizac ce nakon toga

iznositi 0.5s. .startoJ'''''~-----

Za Reference Name: Overite polje Activate sensors u donjem ri~mber ofstePS;]200 .... ~l
product izaberite Reference product: levom uglu. 0 Activate sensors
Point selecTIon: 'r::-'~,=----~------
zid U nastavku moramo selektovati odredene
il f\'lain axis stavke u dijalogu Sensors.

Za Point selection ISelection t Instantaneous Values Histor"'t'
izaberite taci<u
Point-2 I Sensor _ I i------~lnU~n&it7,------------~NOObserved !,"
i [vlechanism. l\Joints\point Curve. 1\Length
U specifikacionom stablu sada mozete liOOti granu pod nazivom Speed and
Acceleration. 1. [ 'Speed-Acceieration.l \{_Point.2· Inch No
Inch No
··"'"l.aW5 II 'Speed-Acceleration. 1W_Polnt,2' Inch No
'Speed-Ao:eleration.l\ZYoint.2' Inch per second No
T k<)L Formula. 1: r'1echanism.l '\Commands\Command.l ,\Length=(lOin)·'r'~echanism.l \KINTime/(1s) Inch per second No
1 ~Speed-Acce!eration, l'I~<_UnearSpeed' Indl per second No
!ii=Speeds-Accelerations 'Ii ~Speed-Acce!eration.l \'y'_LinearSpeed~ 1nd-1 per second No
Inch per square s.,.
,L"h>{.~~', Speeo-AcceIeration,j 'Speed-Acceieration, 1 \2 UnearSpeed' inch per square 5... No
No
Kliknite na dugme Simulation with Laws t@. u paleti alata Simulation. I ·Soeed-Acceleration. 1\Li~earSpeed'

Na taj naon cete otvoriti pop-up dijalog Kinematics Simulation. 1 . Speed-Acceleration.l \;:<_Linear Acceleration" v

!:~~~:~-~~~:~:~~~~~,::i,~_~~~::~ ~=:~:~:~~~I ~

Display Options

Na slici mozete videti da je ponudeno vreme simulacije 10 sekundi. Detect Clashes Check limits () On
~ Automatic () Interferences Off

Outputs

Da biste izmenili ovu vrednost, kliknite na dugme . U pop-up

dijalogu, koji ce se nakon toga otvoriti, izmenite vreme trajanja simulacije na 0.5s.

f.'umb~;~f~tep~;~ ..::J Kliknite na sledecu stavku:

o Activate sensors Speed-Acceleration. 1\LinearSpeed

120 Nakon te selekcije zadnja kolona za odgovarajucu stavku u dijalogu Sensors menja
vrednost u Yes. To je prikazano na sledecoj strani.

121

Selection f Instantaneous Values IHistory Outputs

'Speed ~Acce!eration, 1\)~ _Point. 2 . Inch I~D "t- Kada merdevine dospeju u horizontalni poloiaj, kliknite na dugme Graphic .?l~Ebics~,,~j_SlE!i2!J?j
~ Speed -A.cceieratIon.l \Y _Point.2' Inch ~~o u dijalogu Sensor. Time cete dobiti dijagram brzine, poput onoga na narednoj stranici.
, Speed-Aco;:ieration. 1\,2_Point. 2' Inch Generisani dijagram se potpuno slaZe sa teoretskim prorarunima.
Inch per second No
'Speed-ACi:eleraticn. 1iX_LinearSpeed' Inch per second No 0.5 sekundi odgovara horizontalnom polozaju
.Speed-Acccieration .1\'\"_unear5peed 0 Indl per semnd No Nakon generisanja podataka za brzinu mozemo snimiti vrednosti brzina/vreme tako
~Speed-p..cce!efation, 1\Z_UnearSpee:d' Inch per second sto cemo kliknuti na dugme File... File,.;", u pop-up dijalogu Sensors.
'Speed ·"s,[ceJeration. 1llj...inearSpeeo , Inch per square ::;". , No Podaci se mogu usnimiti u obliku Excel tabele.
'Speed-Acceleration.! \X_Linear Acceleration ~
Inch per square s, .. Yes 123
'Speed w Acceleraton.l \Y_Linear .n.cceleration '" No
"-_..l. _____.. ___ t\jo

D!splav OptJons

- Detect Clashe~ Ched< Limits

~ Automatic C) Interferences ."Qe Off C· Stop

Outputs

Kada zavrsite sa selekcijom, pomerite klizac u dijalogu Kinematics Simulation. Tokom
prevlacenja klizaea doCi ce i do pomeranja merdevina niz zid. Kada klizac dode do
krajnje desne tacke prestace i kretanje merdevina. Ta taCka odgovara vremenu od 05.
sekundi, odnosno klizanju od 5 inca.

f-lumber otsteps:i200· .. !

:;, Activate sen~Oi£

122

Merdevine rnozerno vratiti u pocetni poloiaj, tako sto cerno k1iknuti na dugme Jump U nastavku cemo generisati podatke 0 zapremini koju "prebrisu" merdevine.

to Start I.'< . Time se, medutirn, aktivira jos jedno generisanje dijagrama, koje nam nije ·rIJKliknite na ikonu Swept Volume u DMU Generic Animation paleti alata.

potrebno. Pomo(u stranice History u pop-up dijalogu Sensors mozemo obrisati Na taj naCin se otvara pop-up dijalog Swept Volume. Kliknite na Preview i dobicete
oblik prebrisane zapremine u zasebnom prozoru.
(Clear) te podatke.

D.O ... 6.35 ·Spe... 33". 1..,
0.0... 12.7 'Spe .. , 29 ...
0.0... 19.05 }, ..
0.1... 25.4 'Spe... 26."
0.1... 31.75 ·Spe... 24... 1",
0.1... 38.1 'Spe... I .. ,
0.1... 44 "'" 'Spe .•. 22."
0.2,,, 50.8 'Spo .• , 20,,, 1."
'SDe ...
57.15 ~SDe .. , 19 ... j..,.
n.7 .. n~. S ·~np ..
18. " 1. '.
17...
J.."
1n ...
1.. ,
T...

Display Options () Limited Lines
·~AII

Detect Ciashes Check Limits

''IIi) Automatic 0 Interferences ~~ Off () On C) Stop

Outputs

Close

Sada mozete zatvoriti dijalog Sensors.

"'Definition

:Seiection Itviemanism.l ..:J

!Product(s) to s!I\'eep;"11JJ..t.t.,f,,,u,,.-.t.M"',,--,-----~

'Reference product \ ~

Kliknite na dugme Save ukoliko zelite G Filter Positions 0 Silhouette 0 Use level of details
da snimite prebrisanu zapreminu
kao zaseban deo. I:Filtering predsion O. 008in

Time smo zavrsili sa ovom veZbom. Re;Uii ~i;;"plification"

'0 Apply "Wapping 0

J .Result . ClosE;

Pr-eVlelf~'

124 125

NAPOMENE: Pogla~lj~

126 Zup.c·va's.t.l• .,
mehaoiizam",.

Uvod 2 - Kratak pregled veibe

U ovoj vdbi cerna kreirati mehanizam zupcanika u kome jedan manji pogonski U ovoj vezbi cemo uraditi sledece:
zupcanik okrece drugi, vec'i, a ovaj pogoni zupcastu letvu. Neophodne spojeve, zupcasti 1. Modelovati cetiri neophodna CATIA dela.
i spoj zupcaste letve, cemo kreirati rueno u okruzenju Digital Mockup. 2. Kreirati sklop (CATIA Product) od tih delova.
3. Definisati ogranicenja na nivou sklopa, kojirna cemo ukloniti nepotrebne
1 - Definidja problema stepene slobode pre ulaska u DMU okruZenje.
4. Pred u okruZenje Digital Mockup, u kome cemo automatski konvertovati
Sklop prikazan na narednoj slid sadrzi cetiri dela: zupcanik, pogonski zupcanik, zupeastu ogranicenja sklopa u dva revoluciona i jedan prizmatiCni spoj.
letvu i osnovu. Bez obzira sto necemo modelovati zupce, podrazumeva se da radimo sa 5. Kreirati zupcasti spoj izmedu dva zupeanika, koji ce "utrositi" dva revoluciona
pravim zupcanicima i zupcastom letvom, koji ih poseduju; zupcanike cemo jednostavno spoja kreirana u prethodnom koraku.
modelovati kao kruine sekcije sa precnikom koji je jednak punom preeniku pravih 6. Kreirati dodatni revolucioni spoj za zupcanik, koji cemo iskoristiti u kreiranju
zupcanika. Zupcasta letva ce radi jednostavnosti biti modelovana kao pravilno spoja zupcaste letve izmedu zupcanika i letve.
cetvorougaono telo. Nas cilj je da modelujemo kinematiCko kretanje sisema, u kome se 7. Simulirati kretanje mehanizma bez uticaja parametra vreme (drugim recima,
pogonski zupcanik krece konstantnom ugaonom brzinom i da kreiramo dijagram bez implementacije konstantne ugaone brzine koja je navedena u definiciji
pozicijajvreme za rezultujuce kretanje zupcaste letve. To cemo postid kreiranjem revolu- problema).
donog spoja za pogonski zupeanik, revolucionog spoja za drugi zupcanik, prizmatienog 8. Dodati jednaCinu koja implementira vremenski zavisnu kinematiku u vezi sa
spoja za zupcastu letvu i zupeastog spoja izmedu veceg zupeanika i zupeaste letve. konstantnom brzinom pogonskog zupcanika.
Ogranicenja koja cemo definisati u okruZenju Assembly design omoguc'uju automatsko 9. Simulirati zeljeno kretanje i generisati dijagram pozicije zupcaste letve u
kreiranje dva revoluciona i jednog prizmatienog spoja. Nakon kreiranja zupeastog spoja, vremenu.
medutim, revolucioni spojevi su vee utroseni, tako da nam nedostaje jedan
revoludoni spoj za zupcaslU letvu. Taj dodatni revolucioni spoj mozemo kreirati rueno u 129
okruZenju Digital Mockup.
Pretpostavlja se da se pogonski zupcanik vrti konstantnom ugaonom brzinom, Cime se
i zupcasta letva pogoni konstantnom brzinom. Zbog toga se i pozicija vrha zupcaste
letve menja linearno sa vremenom.
Pretpostavlja se da oba zupcanika poseduju osovine, kao sto je prikazano na slici, mada
su te osovine sa stanovista kreiranja mehanizma Cisto kozmeticke prirode i potpuno
nepotrebne.
Dimenzije samih delova nisu bitne, pod uslovom da definisete odgovarajud prenosni
odnos izmedu pogonskog i veceg zupcanika; u veZbi cemo, medutim, predloziti
odredene dimenzije.

C0C

128

3 - Kreiranje skiopa u modulu Mechanical Desig Solutions Nakon modelovanja delova pocecemo sa njihovim
ugradivanjem u sklep. Aktivirajte Assembly Design
Napravite modele cetiri dela i dodelite im nazive base, gear, pinion i rack, kao sto je
prikazano na slici ispod. PredlaZemo yam da upotrebite prikazane dimenzije (inCi); To mozete postia na vise naCina, u zavisnosti od vase
ukoliko neke dime=ije nedostaju, procenite njihovu vrednost na osnovu crteZa. CATIA konfiguracije. Iz standardne Windows palete, na
primer, mozete selektovati File>New
pinion
U dijalogu koji je pdkazan na slici desno selektujte
Product. Na taj naCin cete prea u okruZenje Assembly
Design i kreirati sklop sa podrazumevanim nazivom
Product.l.

Ukoliko zelite da

I Ir..ledlanica! Drafting

gear U okviru Properties otvo
stranicu Product i u polju
Number unesite geacmecha- RevISIon
nism.
Definition
To ce biti novi naziv sklopa, koji
cemo koristiti do kraja ove veZbe. hlomendature
Nakan toga, stablo u gomjem
levom uglu vaseg Source r----~~---c
izgledace kao na slici dole.
Precnik zupcanika 3 Precnik pogonskog zupeanika J Descrlption
Debljina zupeanika 0.5 Debljina pogonskog zupcanika 0.5

(. >1\ \\ Precnik osovine 0.5 Precnik osovine 0.5
Duiina osovine 0.75
I \\

\ JI. :'c:0 Duzina osovine 0.75 ~ !t¥'ihM,if1j1Mil

\\ I, LAPplications
\!
I< }
'J --------~----------------------~

Zupcasta letva 0.5x0.5x8 Debljina osnove 0.25
25
U narednom koraku cemo u upravo kreirani sklop dodati postojece delove.
1I o2._~_Precnik olVora'O.S Kliknite na ikonu Existing Component!;} u paleti alata Product Structure Tools.
3 3 ~I
Postavite kursor iznad grane gear_mechanism, na vrhu stabla.

130

Otvorice se dijalog File look in:
Selection, u kome
mozete istovremeno' r'ily Recent
selektovati sve cetiri' Documents
komponente pomocu
tastera Ctrl.

~ ~M~-!lijil.11!ijU!l!~!i;fm;]imlwm~;!llU DesktoD
f"~~ rack (rack. 1) My Documents

"'~J base (base.1) ~;~ Rle name:
~~gear (gear. 1) Files of t;'Pe"
Ji
pinion (pinion. 1)
Mr' Network
Applications Places

Cancel

r Opoo>...n as read-only Rezultate svog [ada cete najjednostavnije smestiti na disk ako snimite Citav sklop.
r ShowPreVleY\' Kliknite dva puta misem na gomju granu u stablu specifikacije. Na taj naCin cete preCi
u okruZenje Assembly Design.
Ako zelite da promenite redosled pojavljivanjadelova u stablu (zbog udobnijeg rada, Kliknite na ikonu Save ~ . Pojavice se pop-up dijalog Save As, u kome mozete promeni-
-verovatno), kliknite na ikonu Graph tree Reordering!i'; u paleti alata Product ti naziv svog sklopa, ukoliko to zelite. Podrazumevani naziv je geacmeffianism. Prihvatite
Structure Tools. taj naziv.
Definisanje sklopovskih ogranicenja predstavlja nas naredni zadatak. Pocecemo sa fiksira-
Otvorice se novi pop-up dijalog, u kome njem baznog dela, Cime cemo ukloniti svih sest njegovih stepena slobode (dot) kretanja.
mozete izmeniti redosled delova pomocu
Kliknite na ikonu Anchor ~ u paleti alata Constraints i u stablu (iIi na ekranu)
tastera it ..[} (()§~ .
selektujte deo pod nazivom base.
Prozor se zatvara k1ikom na dugme OK.
'r':, ~
Primetili ste da delovi i njihove instance imaju
iste nazive. To je uobicajena praksa koja znat.no Etr Constraints
olaksava identifikaciju ogranicenja na nivou
sklopa u daljem radu. U zavisnosti od naCina L~ Fix.1 (base.1)
njihovog kreiranja, delovi se mogu pojaviti
razbacani na ekranu, kao sto je prikazano na slid. Applications

U tom slueaju mozete k1iknuti na ikonu Manipulation;.~ip< u paleti alata Move, kako U nastavku cemo postaviti veo zupcanik tako da mu uklonimo sve stepene slobode, izuzev

biste promenili njihov raspored i izbegli eventualno preklapanje. Na taj naCin cete rotacije oko ose osovine. Kliknite na ikonu Coinddence IJ u paleti alata Constraint.
olaksati kreiranje sklopovskih ogranicenja.
Selektujte dye ose koje Sil prikazane na slici na narednoj strani.
ill
133

Na taj naCin smo uklonili sve stepene slobode zupcanika, osim translacije oko ose Kliknite na ikonu Contact @ u paleti alata 5eIektUJ'te zadn'Ju .,
osovine i rotacije oko te ose.
•• • • yo
~" ....-.- Constramts 1 selektuJte predn)u povrsmu osnove povrsinu pogonskog

T- " <:.:'nstraints i zadnju povrsinu pogonskog zupeanika, zupcanika
§",'~l'F"IX.! l,base.1')
.p/;: Constraints CJ)d
Lb-.IlP' Coincidence.2 (ge.3f.1"base.1) ~I Selektujte
Applications I " ~ Fix.1 (baSEd) ~~,
~~oi~cidence.2 (gear.1"base.1) , prednju povrsinu;
Preostali translacioni stepen slobode
cemo ukloniti kontaktnim ogranicenjem. - I ~;) ~urrace COfltaC:,3 (base ,1, gear. 1) osnove
Kliknite na ikonu Contact @ u paleti ,Ill! '_olncldence. 4 ~plnlon .1" base.l;r
alata Constraints i selektujte prednju "',",
pOlffsinu osn01JC i zadnju pOlffsinu zupcanika, l E~lj Surface contact. 5 (base. 1.. pinion, 1)
kao stoje prikazano na slid ispod. Applications

~-E;:':i Constraints U nastavku cemo kreirati ogranicenja koja su neophodna za formiranje prizmatienog
I ~ (,~" I ,_po o'"~ ICoioddffire.2 spoja zupcaste letve. OdgovarajuCi skup sklopovskih ogranicenja ce uldoniti sve stepene
~, Fix.1 (base.1) I. 5eIektU'Jte prednJu' "\ slobode letve, osim translacionog kretanja po sopstvenoj dliZini,

Kliknite na ikonu Coincidence tJ} u paleti alata Constraints. Se!ektujte dye ivice delo-
va base i rack, kao sto je prikazano na slid ispod. Time se uklanjaju svi stepeni slobode,
izuzev translacije dliZ podudarnih ivica i r{)1aci~ oko tih ivica.

L 11.1t ::-,urface contact.3 (base.1 Jgear.l --
l,lm,.1) t ....-..,;

.mww -~"'~ Constraints
~ Fix.! (base.!)
Applications \J(~ (j
+-J" --"---_, I{P! Coincidence .2 (gear.!, base. 1)
Time smo zavrsili definisanje ogranicenja
za zupeanik. U nastavku cemo sliena I Selektujte zadnju , ~p Surface contact. 3 (base. 1Jgear. !)
ogranicenja primeniti i na pogonski povrsinu zupcanika
t@r,lll! Coincidence.4 (pinion.!,base.1)
~urface contact. 5 (base.! 'Pi~ion.1)
!lJ! cOlnode.,ce.6 (base.l,rack.l)

Applications

zupcanik. Selektujte dye ose kako je Nezeljeni rotacioni stepen slobode mozemo ukloniti tako 5to cerno kliknuti na ikonu
Contact i selektovati prednju povrsinu osnove i zadnju povrsinu letve (oznacena slovima
prikazano na slid ispod. ABeD na slid ispod).

l ~~ :urfac~.L-~-"."=C"o,nstraints ~-~;; Constraints ,Selektujtepreoriju
~10l Fix. 1 (base. 1) povrSinU3)Snovei
,Ill! Coincidence.2 (gear.1,base.1) ~Fix.1 (base.!) iadnjupovrsinu

contac;.3 (base.l,gear.1) !lJ! Coincidence.2 (gear.!"base.!) letve(ABCD)

~ '_olncloence.4 \plnlon, ! Jbase.!) ~ Surface contact.3 (base.l,gear.l)

Applications l,lll! COlncldence.4 (pinion. l,base. !)
~~ Surface contact.5 (base'!Jpinion.1)
,Ill! Coincidence. 11 (rack. l,base. 1) B

@ Surface contact. 12 (rack.1"base.1) c

Applications

134 135

Kliknite na ikonu Update@ da biste parcijalno postavili delove kao na slici na narednoj 4 = Kreiranje spojeva U okruienju Digital Mockup
strani.
Primeticete da se, nakon toga, ikona Update gubi iz grana sa ogranicenjima u stablu. Okruzenje Digital Mockup je prilieno siozeno, mada cemo mi raditi sarno sa modulom
U zavisnosti od naCina konstruisanja delova, letva se moze pojaviti na sasvim drugoj DMU Kinematics. U njega mozete uCi preko standardne Windows palete, kao sto je
poziciji u odnosu na sliku. Uvek mozete upotrebiti ikonu Manipulation ~Iil kako biste prikazano na slici ispod. Start>Digital Mockup>DMU Kinematics.
pozicionirali delave na zeljenu lokadju, nakon cega mozete primeniti i komandu
Update, ukoliko je to potrebno. ;;,dit YJe'N Insert 1001:; 6,nalyze J'ilindo'", tielp

Ukoliko je razmak izmedu otvora na osnovi jednak zbiru poluprecnika pogonskog i :&nn-astructure
veceg zupcanika, pogonski zupcanik ce biti postavljen tako da se dodiruje sa veCim
zupeanikom, kao sto se vidi na slid gore. ~echanjcal Design
Sklop je time zavrsen, tako da mozemo preCi u okruzenje Digital Mockup.
~naiysi5 K Simulation
136 AEkPiant

Digital Process for Manufacturing •• ~. Df-lU Eitting
E[,Qonomics Design &. Analysis
,-_~~~r:.rJ1owledQeware -• I~I Df"1U 2D Vie'Ner

p" .1 acce!erati ..Product .~ DMU Fgstening Review

1. acceierati .. Product .~ Df>1U Qptimizer
.6 assembly_1. CATProduct
~ m'lU 10lerancing Review
;;, slidin9_bl.. Product

:1 testingJa!A'5 .. Product

~ Transient_, ,Analysis

!;.xit

Kliknite na ikonu Assembly Constraints Conversion ~''1. u paleti DMU Kinematics.

Pomocu nje mozete kreirati najcesce koriScene spojeve na osnovupostojeCih
sklopovskih ogranicenja. Pojavice se pop-up dijalog prikazan na slici ispod.

If~echanism:

1·-----5·

~

137

Kliknite na dugme New Mechanism Ne','.' f'1emanism . Time se otvara novi pop-up ~'!"'lJ
dijalog u kome mozete dodeliti naziv svom mehanizmu. Podrazumevani naziv je
Mechanism.I. Prihvatite ga klikom na dugme OK. Kliknite na Gear Joint ikonut&!"t u paleti Kinematics Joint.
Pojavice se pop-up dijalog poput onoga na slici dole.
Primeticete da u dijalogu stoji natpis Unresolved
pairs: 3/3.

directions~ Same

Kliknite na dugme Auto Createl::f.j:jfu::~[~§~1 Nakon toga Unresolved pairs dobija o Angle driven for revolute 1

vrednost 0/3, 8to znaCi da se stvari odvijaju u pravom smeru.

Za prvi revolucioni spoj (Revolute Joint 1) selektujte Revolute.l iz stabla.
Za drugi revolucioni spoj (Revolute Joint 2) selektujte Revolute.2 iz stabla.

Unresohled pairs:

I ~ OK

Ako pazIjivije pogledamo na stablo, ~Applications Revolute jOint 1: !Revolute.l Current selection
Ratio:
..~~<~«" ~1 Revolute Joint 2: !Revo!ute,2
o Ang!e dnven for revolute 1
Define .. , directions"h Same () Oppos!te

videcemo da su kreirana dva revoluciona i _r'lechanisms
J.-"r f'>'lechanism,l, DOF=3
jedan prizmatii'ni spoj. Zupi'asti spoj i spoj I~ OK

ZAUPi'astbellectve mor~moCkreirati. rui'n~g; Komand~ iIl>~-]~int~.,;;
ssem y onstramt onverSlOn "'<;. ne moze
'''"~~ Revolute, 1 (base,l,gear,l)

da kreira takve spojeve. Dva revoluciona i jedan 't~fi!:9.'~~. Re. volut.e.~, (,b_a_se.1,Pin_ion.l) Stepen prenosa (Ratio) mozemo
definisati izborom odgovarajuCih
p.rizmatii'ni SPO)' kOJ'i su kreirani automatski odrzavaJ'u """-"II'!§-lW~ Prlsmta ·lC·.c, IrdLk'" 1, ba,e, 1) poluprei'nika. Kliknite na dugme Ratio

konzistentnost sa stepenima slobode koji su uklonjeni Comm,"Inds Define ..,
primenom sklopovskih ogranicenja. Na narednoj il:!!;:-Fix Part ( base. 1 )
PomoCu kursora odaberite krugove koji
tstrani mozete naCi opis koraka neophodnih za Laws
Cine osnovu zupi'anika gear i pinion. •ilii..:.-________-====~===:J
kreiranje zUPCastog spoja i spoja zupi'aste letve koji su
Na taj naCin cete kreirati ze1jeni stepen
Speeds-Acceler ations prenosa koji iznosi 3. PrimetiCete da
CATlA pri definisanju ovog stepena
potrebni za nai'; mehanizam. koristi milimetre, bez obzira na jedinice
koje ste koristili u konstrukciji.
Da bi se kreirao zupi'asti spoj, moraju postojati dva revoluciona spoja. Spoj zupi'aste
letve, medutim, zahteva revolucioni i prizmaticni spoj.

Pre nego sto predemo na sledeCi zadatak poieljno je da pomocu komande Manipulate ______Zatvorite dijalog, tako 8tO cete kliknuti g~~~ :::'==:::'.~:~=::j
;;''1]) privremeno odvojite zupi'anik od osnove. Da biste to uradili, morate se vratiti u
okruZenje Assembly Design, a zatim mozete ponovo preCi u DMU Kinematics. na OK.

138 139

Posto se radi 0 spoljasnjim zupcanicima, ~echani5m5 Dijalog zahteva i selekciju jednog revolucionog spoja, ali problem je u tome sto nije
k-iJConi imaju suprotne smerove rotacije. preostao ni jedan takav spoj. Njega, medutim, mozemo kreirati klikom na dugme
f'llech.'lnism.l, DOF=2 Revolute Joint -""===-"

Zbog toga morate aktivirati Oposite I J.-ilJill'liio"'Joints
radio-dugme, nakon cega mozete zatvoriti Prismatic.3 (rack.l,base.l)
dI··Ja1og Jo'mt Cn~atl. On.. "r.,ear. <Iii.-~. m Gear.4 (gear.l,pinion.l,base.1)

Current selection:

Jointname: ~-'--:-,-..::....-------------=::'::::::::::=::::::::::::::::::::::::=::== lIne 1: line 2.:!
r--------.1iJPlane 1: ; - - - - - -
2: Null Offset 0 Offset =

Revolute Joint 1: ~1--- Current seiecton o Centered
Revolute Joint 2: fRevolute.2

1-3Ratio: Define ."

o Angle driven for revolu!e 1

I~ OK

Stablo specifikacije sada sadrzi i granu GearA, koja odgovara upravo kreiranom spoju. Revolucioni spoj cemo kreirati izmedu delova gear i base. Parametre Line 1, Line 2,
Za njega smo, medutim, utrosili oba revoluciona spoja. Plane 1 i Plane 2 odaberite u skladu sa slikom ispod.

Kliknite na ikonu Rack Joint .~ u paleti alata Kinematics Joint. Za Plane 2 selektujte _ Za Line 2 selektujte
prednju povrsinu osnove osu ovog otvora

Otvorice se dijalog Ratio: - _ . , . ". _ - . - -
pod nazivom joint
o Length dri\,'en for prismatic
Creation: Rack.

Imajte na umu da se selekcija mora obaviti na konzistentan naCin. Line 1 i Plane 1
moraju pripadati istom delu, dok Line 2 i Plane 2, samim tim, moraju pripadati
drugom delu. Naredna slika prikazuje popunjen dijalog, koji cete zatvoriti klikom na OK.

Dijalog zahteva Current selection Current selection:
selekciju jednog
PrismabCJoint: jPrismauc.3 - - - - Revolute joint: line 1: Igear. l{Soiid. 1 Line 2: Ibase .1/Pad .1
prizmatienog Ratio:
spoja (Prismatic Plane 1: Igear.l!Solid.l Plane 2: jbase.ljPad.l ,.;, Null Offset 0 Offset =
joint); izaberite 0 Length driven fur prismatic
o c) Centered
spoj Prismatic.3 iz
stabla.

~ OK ~ Cancel j

140 141

Na taj naCin cete se automatski vratiti na dijalog Joint Creation: Rack, koji se jos uvek Kliknite dva puta misem na granu GearA u stablu kako biste otvorili pop-up dijalog
nalazi na ekranu. prikazan na slici dole.

Novokreirani revolucioni spoj je smesten i u stablo pod oznakom Revolute.3.

~""Joint5 Joint name:
! "I,->~Mm;l. Prismatic.3 (rack,1,base.1)
r - - ·- . - - - - -Joints:;
r~~~:p~"'ear. 4 ,lgew::::...... 1'.' p·ln'lor,..1_, base. 1.)
Revo!utejoint 1; J::=~--"~---- Revoiute joint 2:
""'-~ Revolute.3 (gear. 1.• base. 1) o - -Ratio:
Define •• , :jRotation dlreci:Jonsr:) Same '~Opposite
o Lengtil ofl'/en fur prismatic
Angle driven for revolute 1 0 Angie driven for revolute 2

o Angle driven fur revoiute JolntUmits

!f.~~::::QtC:}J ~elJ 0i 1st IO'fI.'er limit: 0 1st upper limit:

'0 2nd Lower Limit: 0 2nd upper limit:

Stepen prenosa (Ratio) se sada moze uneti rueno, ali se moze i definisati u skladu sa Overlte polje Angle driven for revolute 2, kao 5to je prikazano na narednoj slici.
postojecom geometrijom. Kliknite na dugme Ratio Df>flne .. ,
Ti I' ,,'.
Kursorom zahvatite krug koji Cini osnovu
dela pod nazivom gear. Time je kreiran Jo:ntname: iGea:A
ispravan stepen prenosa. Ta vrednost
odreduje pomeraj zupeaste Ietve rack (u , iRe'1otute JOInt 1: - Same ~ OPPOSlte
mm, bez obzira sto su u modelu primen- lfE, Ratio:
jeni inCi) za jedan puni okretaj zupeanika
gear (proraeunava se njegov obim). o A'lgie: Oriven for revolute 1 ':J Ang!e driven for revolutE: 2

Zatvaranjem ovog dijaloga zavrseno je jcinfUmih;
popunjavanje dijaloga Joint Creation:
Rack koji je prikazan na slici ispod, dok je !-360aeQ --11l
stablu dodat spoj Rack.3.
!~360deg~

='""'Mechanlsms Prismatic: JOint: DAngle dnven for revolute 2 Nakon zatvaranja gomjeg dijaloga, pod pretpostavkom
da su sve ostale radnje obavljene korektno, program ce
~I-"'f}' ; f\1echanism.1 J DOF =1 IRata: 23S.3S9rnm_tumt prlkazati sledeeu poruku na ekranu.

,,"~-Jfin~ D le'1gm dr;'jer for pnsmabc: 1

r-~ Gear.4 (,gear .1, pinion, 1J base. 1) o I '01st fower limIt: !.....----~~-~1;3 l$t upper limit: Ed ,.,! J,Y The mechanism can be simulated
=-~ Rack,3 (rack.l,gear.l,base.l)
Commands D 2nd Lower limit: @D2,"\OUDDErlimit:,.-----,g""':

"'-Fix Part (base.! ) To je zaista dobra vest (Mehanizam se maZe simulirati). m:

tL"W'
Speed:;~AcLeleration$

Sada mozemo simulirati kretanje, ali bez uzimanja u Ii-_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _--'

U ovom trenutku vrednost DOF iznosi 1, a za animaciju mehanizma potrebna nam je obzir parametra vreme.

jedna komanda. Kao primer, mozete pretvoriti GearA u spoj upravljan uglom. Kliknite na ikonu Simulation ~f,.f;tf,P.. u paleti alata
Alternativno, mozete pretvoriti Rack.4 u spoj upravijan duzinom. Mi cemo primeniti
prvo resenje. DMU Generic Animation.

Na taj naCin mozete izabrati mehanizam koji zelite da animirate, ukoliko ih ima vise.
U nasem slueaju izaberite Mechanism. 1 j zatvorite dijalog klikom na OK.

142 143

Odmah nakon zatvaranja prozora, pro- !You ,:an seiect your ::;imuiation objects Kada klizac u dijalogu Kinematics Simulation dode do krajnjeg desnog polozaja, k1iknite
gram ce u specifikaciono stablo dodati novu
granu pod nazivom Simulation, . i na dugme Insert IC:ii1seif::! u pop-up dijalogu Edit Simulation, koji je prikazan ranije.

rAfplications Ir"lechanism,l Time se aktiviraju komandna dugmad video plejera, £<ill 11IlI I..... In I"" I... I~ I·

r. 4.,-~'\~ 'lechanisms ,~ Obavezno seiektujte Vratite pogonski zupcanik u pocetan polozaj
r'lechanism.l, DOF=O
Mechanism.l p'''''nego SID klikom na dugme Jump to Start l'!J. Primeticete
i9-simulation kliknete na OK i zatvorite dijalog
da je dugme Change Loop Mode Q.. nakon toga
liiIi-~ Simulation.! ponovo aktivno.

Ako kliknete na dugme Play Forward p.., ,
primeticete da ce pogonski zupcanik napraviti jedan
brzi skok kojim ce okoncati pun krug.

o Keep posItion on exit Da biste usporili kretanje pogonskog zupcanika,
promenite vrednost koraka interpolacije
Izmenite opseg rotacije pogonskog zupeanika tako (interpolation step) na 0.04, na primer.
sto cete kliknuti na ~. Izmenite nizu vrednost na
0, a zatim zatvorite dijalog k1ikom na OK. Nakon promene koraka interpolacije na 0.04

vratite pogonski zupcanik u pocetni polozaj, tako

sto cete kliknuti na dugme Jump to Start. 1IIIIIiI1!/Iii;_ _ _ _ _ _ _ _ _ _--I

Kliknite na dugme Play M'jRecent
Forward i moO. cete da vidite Documents
polaganu i glatku rotaciju pogon-
skog zupeanika.

Prevlacenjem k1izaca u ovom dijalogu sa leve u desnu stranu otpoCinje i rotacija pogonskog Kliknite na ikonu Compile
zupcanika, koji ce napraviti pun okret od 360 stepeni. Drugi zupeanik, gear, ce usled toga
Simulation @fII u paleti alata i
napraviti rotaciju od 120 stepeni, dok ce se zupcasta letva pomeriti za 230/3 mm. Ukoliko
zelite da rotacija oba zupeanika bude uoCljivija, mozete dodati zasebne otvore na svaki od Generic Animation. Nakon .-J
njih, kako biste poboljsali vizuelizaciju rotacije. Napomena: Ukoliko se zupcasta !etva
pritiska na dugme File Name· M~' Documents
poniera u pogresnom smem, dodajte znak minus ispred stepena prenosa za spoj zupeaste
letve i pokusajte ponovo! Ifjl~.n~';i~] mOZete izabrati!

lokaciju i naziv animacione
datoteke koja ce biti gene-

risana, kao sto je prikazano na .
slici dole.

Izaberite odgovarajucu
putanju i naziv datoteke, a parametar
Time step postavite na 0.04 kako
biste dobili AVI datoteku sa
dovoljno sporim prikazom rotacije.

Tokom generisanja datoteke mozete
posmatrati polagani prikaz rotacije
zupcanika. Dobijenu AVI datoteku
mozete pogledati u Windows Media
Playeru.

144 145

5 - Definisanje zakona kretanja

Sada cemo u nas problem ubadti malo vremenski zasnovane fIzike. Cilj je da definisemo
ugaonu pozidju u zavisnosti od vremenske funkcije za upravljani revolucioni spoj, Cime
cemo definisati i ugaonu brzinu i ubrzanje.

Kliknite na ikonu Simulation with Laws .~. u paleti alata Simulation.
Otvorice se pop-up dijalog poput onoga na narednoj slici, u kome stoji
upozorenje da moramo definisati barem jednu jednaCinu koja povezuje !;"'~=,,~O;;;'
l<omandu i parametar vreme.

To simulate it with laws, add at least a relation between a command and the time parameter

Kliknite na ikonu FormulafCXJ; u paleti alata Knowledge. Selektujte stavku ~ • •;ii;i~:;:Me'm'''lbraO:e:c:;rCk\:s'='Da'o:'rf'::A:tilli'-'oa7''>;''''f''-ad7,,7.r-;:CF!::rs:;tL::!m~it',}...ength
Na ekranu ce se pejaviti-r0p-up dijalog koji je prikazan Mechanism.l\Com
sledecoj slid. mands\Command.l jrack'f'artB:::,dvl?ad, 1'';;econdlimit\l-e:ngth
\Angle2 i pritisnite
o Incremental dugmeAdd
Formula ,,A-c"id"fo'-rm-U.-la-'
Na taj naCin cete lrack'.PartBody',pad.l \Skebjl.l 'Acu',:!t','
pred u dijalog
Formula Editor. Irack',PartBodv\f'ad.l\Sketch.l'Absoiuteh

track\PartBody\Pad.l\Sketcn, 1"paraileilsn;

irack'.,Partfiody'pad, 1ISketdl. 1\Paroile!lsm v

• • •i i• • • •III.III.ii.I; -".D!I~oPmu~a,b~rla~.e\im(.d:e!i$c~tiek~;r@o!!ln·,~atIf~p\@a~··r~a~ilml£~e,mit!el!.~r.mtJom~".'ield¥"r!'i~t~"·'[ilt';-e-l_l_llllll.IIIIIlIIIlIIiI~·V.ratllu~e;;,IIIIII I Formula i~",...{.\D:...+R"""".,'\D:.-! ~ \Cl.-o",...1- 1 \.0::.>":11"",,,.,,,,

! Acuve I' A j{
15trinc
< .~~-------------- r--~~-~

i rack\f'artBodylpad.l \SecondLimit\Lenam Oin

i rack'partBody1pad.l \,Sketch.l\!1cfivitY true
trUE
track\partBody\pad.l\Sketch, 1\A,bso!uteAxis\4ctivity

1rack\PartBodv\f'ad.l \Sketch. 1\Parallelism.! \A-cbvlty true

Ij raciclpartBodyl'Pad. 1\Sketch, 1'parallelism. 1vnode Constrained

rack \f'artBody\Oad, 1\Sketch. I1paralielism. 1\displayyaramet... false

EdIt name or value of the current parameter

i rack\PartBody\pod.l\FirstLimitlj..ength

..::.1 VVith jSing!e Value .JAdd Formt,!~ lz srednje kolone
(Members of
Deiete Formula' Parameters)
izaberite stavku
~Cancel1 Time.

Postavite kursor iznad grane Mechanism.l, DOF=O u stablu i kliknite misem na nju. 147
Nakon toga ce u dijalogu Formulas biti prikazani sarno oni parametri koji su vezani za
ovaj mehanizam.

DugaCka lista je na taj naCin svedena sarno na dva parametra (prikazano u dijalogu).

146

Desna strana jecinaane mora biti takva cia atava jednaana dobije sleded oblik Ako se u jednaani pojavljuju razlicite jedinice na levoj desnoj strani, program ee
Mechanism. 1\Commands\Command. 1\Angle2 = prikazati poruku upozorenja, poput one na sledeeoj slid.
(360deg) * (Mechanism. 1\KINTime)/(ls)
Units are not homogeneous (ms into m).
Nakon toga, kompletirani dijalog Formula Editor dobija sleded izgled. We advise you to predse units for constants, omer'Nise

o Incrementaf ~ the International System Units will be the default.
{Ex: lO-:,"10mm or r"1yRea!Parameter->MyReaIParameter==1mm)
jr"'lechonlsm, 1\Commands \Command. 1'oAngl€:2
OK
\ (360deg)4vJedlanism, l\KU'.mmej{ls)

Mi smo postedeni ove poruke, zato sto je jednaCina uneta ispravno. Novi zakon se
pojavijuje i u grani Law specifikacionog stabla.

LL Ie,,)oIo-Law5 Formula. 1: Mechanism . I\Commands\Command. 1\Angle2=(360deg)*Mecnanism.l \KINTime/( 15)

Speeds-Accelerations

iIiY-Simulation

Kada prihvatite sadrzaj dijaloga klikom na OK, jednaCina ce biti zapisana u pOp-Up Da biste izabrali taCku na zupcastoj poluzi preko koje eete
dijalog Formulas, kao sto je prikazano na sledeeoj slid.
na ikonu Speed and Acceleration 'l!j u paleti alata

DMU Kinematics. Time se otvara pop-up dijalog

koji je prikazan na narednoj slid.

o Incremental

Filter : 1 "On Mechanism. 1 · - - - - - - - - - - -
Filter
Name

FilterType : IAn Name:

Double dick. on a parameter to editit I Value j Formui-a I IActive Reference product: :.:.====--------

1 Parameter 0, Point selection:
uf.,4~'
Ir"1echanJS1n, 11.IGlffime o Other axis:

M$AAMM4!·,!!t·f;~·ti~4fii.h·i!tg·;r~fflliAA!@

Edit name or vaiue of the current parameter Za referentni proizvod (Reference product) izaberite dec pod nazivom base (na ekranu
iIi u stablu). Za referentnu tacku (Point selection) izaberite teme na delu pod nazivom
IMechanism, 1\Commands \Command. 1\Angfe2 rack, kao !ito je prikazano na slid dole.

New Parameter of!xge '11Reai &:.:1 Wim jSlngle Value "Add Formula ~
De!ete Formula!
Delete Parameter j
Qjl C5n~1.j
!lvlechanism. 1
Name:
!Speed-Acceleration.!

Gomja jednaCina zahteva neka dodatna objasnjenja. Leva strana jednaCine je vezana za Reference product: Ibase. 1
parametar ugao, tako da i desna strana mora biti izrazena u stepenima. Zbog toga su
Clanu (Mechanism.l\KINTime) oduzete dimenzije deIjenjem sa (IS). Slovo "s" ovde Point selection: r.IPc'a"'d.'-::!-----------
oznacava sekunde. Konacno, clan (360deg) je uveden da bi Citav izraz sveo na stepene.
Citava jednaCina je ekvivalentna procesu u kome se ugaona brzina (360deg)!(ls) ~ r~ajn axis () Other axis:
mnozi sa vremenom.
149
148

U stablu mozete uoCiti novu granu pod nazivom Speed and Acceleration.l. Kliknite na sledecu stavku:

I L f(~"s, Forrnula.!: fYlechanisrn.! \Cornmands\Comrnand.! \Angle2=(360deg)*r'ljechanisrn.! \KINTirne!(1s) Mechanism.l \Joints\Rack.3 \Leng<-.h 1

~-Laws Kadaselektujete tu stavku, zadnja kolona u dijalogu Sensors dobija vrednost Yes u odgo-
varajucem polju, sto je i pri.lzazano na slici ispod. Primeticete da mozemo selektovati i teme
~;..sr.ed5-Accelerations koje smo oznaCili ranije, tako sto cemo izabrati stavku SpeedAcceleration.l\y_Vertex
(iIi odgovarajuc'u komponentu u zavisnosti od orijentacije sldopa), mada u ovom primeru
~ Speed-Acceleration.! zelimo da pokaZemo da se konaCni rezultati mogu dobiti i izborom duiine spoja. Kada
bismo zeleli da kreiramo dijagrame brzine i ubrzanja, medutim, za senzor bismo morali
Kliknite na ikonu Simulation with Laws :Lk~~' u paleti alata Simulation. da upotrebimo teme, posto ti parametri nisu u spisku opcija za duiinu spoja.
Time se otvara pop-up dijalog Kinematics Simulation, prikazan na slici dole.

Podrazumevano trajanje simulacije iznosi 10 I I ISelection instantaneous Values History . . . IT~:~:-- '-"---1N-O~-.,-er-ve-d-i;;
sekundi. Ukoliko zelite da promenite ova vreme,
kliknite na dugme. U pop-up dijalogu koji ce Number of steps: ~---- r-------·~--~-·---~··-'·~--~'--·-~-·---~-· Degree No
se otvoriti promenite vreme trajanja simulacije na Inch Yes
1s. To je VIeme u kame ce pogonski zupcanik o ACTIvate: Sensors I Sensor Degree Nc.
napraviti jedan puni krug. lnch No
!Mec"'h"'an-is-m-.l"'\J'-Oin"'C'ts7":\G;ar. 4\Ang!e1 Inch No
Inch No
Ir"1echanism.1\Joints\Gear. 4\4nglelAngfe2 Inch per second No
Inch per second No
II f~1echanism.1 \Joints\Rad~.3\J-engthl ITn_c-'h- p_e__r _s_ec_o_n_d..1
No v.
fv1echanjsm. 1\Jolnts\Rad~, 3"L~nQth lAogJe2 Select All
14 Speed-Acceleration. 1\,x_Vertex' ··--.JI
1 'Speed-Acceleration, 1\Y_Vertex'
I ~Speed-Acce!eration, 1\,Z_"/ertex'

!·Speed-Accelerati.Q,n.l\X_linearSpeed'

!~Speed-Acce!eratJorr.l \y_LinearSpeed'

! • Speed-Acceteration.11.;2 Ltne.arSpeed·
! ',-, ___ ..l !'_-:_.:_-:-:.'"'::-=.. -<!' ::; __-_-:--_-.-•..l.:..••

Deselect All

Krajnja vrednost liZ klizac sada postaje Is.

Displav Ootions

Overite kontrolno polje Activate sensors u o

donjem levom uglu. Number of steps;[t ~I ,-- Check Limits C) Stop
Off
U nastavku cete morati da izvrsite odredene ',0 Activate sensors
selekcije u dijalogu Sensors. 'Outputs

! I ISeiection Instantaneous VaiuE:s History I Unit , Observed i.E;. Prevucite klizac u dijalogu Kinematics Simulation u krajnji desni polozaj. Time
otpoCinje i rotacija pogonskog zupcanika, i to za puni krug. Kada klizac dostigne
; Sensor Degree: No krajnji desni polozaj, pogonski zupcanik ce napraviti jedan puni okret. Takvo stanje
Degree No odgovara vremenu od Is.
i rvlecnanlsm, IVOlnts\Gear,4lAnaie 1 Inch No
Degree Nc,
!r,'lecnanlsm, 1\Joi"ts\Gear, 41A~le lAnqie2 Inct,
inch t'lo
i1i"ied-lonism,1\Jolnrs\Rock,3'oLengtlil - No
M::chanlsrr:, 1\joi~tS'\Pa-::~:,3\LengthlAngle2 lncl~ NQ
j 'Speed-Ac-ceieration.l\X_Ve:rtex' j·Jo
Inch per second
l 'Speed-Accelera-nor;, 1\Y Vertex- InOl per seconD No
I, n__dI..l. p_e__r _s_e_c_o_nd..J No
! ~ Speed-A.-:ceieratlc,n. 1\1-Vertex·
! 'Speed -Acceleraton, 1~~=lineal'Speed >
! < Speed -.<\cceleratior:, 1\Y LlnearSpeed'

!:~~::~':'~:~~~~~~~~' ::~.;~I~~:~~~:~d"

DIsplay Options

Check-Limits (0)55StartO~::~::~~:::·:~::.~·-~::=:1~;i 1 -'"rnd

,>!,> Off () On c! Stop I,,:,t~,!e~ I~ f':!id

Output!:

~12~:,,:.,l~tionsJ

150 151

Outputs

Kada zupcasta letva dode u krajnji polozaj, kliknite na dugme Graphic !Graphics ... Options i

u dijalogu Sensors.
Tako kreirani dijagram (prikazan na slici dole) predstavlja poziciju vrha zupcaste letve
u funkciji vremena. Posto je brzina pogonskog zupcanika konstantna, i zupcasta letva
ima konstantnu brzinu, tako da se njena pozidja menja linearno, kao !lto je i prikazano.
Rotacija pogonskog zupcanika traje Is. To odgovara punoj rotaciji od jednog kruga
pogonskog zupcanika i 1/3 punog okretaja drugog zupcanika.
Posto je poluprecnik zupcanika l.5 inca, zupcasta letva ce pIea put od

l.5*21I ""3.14in.
3

Tako izracunata vrednost se dobro slaze sa generisanim dijagramom.

Time smo zavrsi!i ovu veZbu.

152

Uvod 2 - Kratak pregled veibe

U ovoj vezbi cerna kreirati rnehanizarn koji se rnoze upotrebiti za crtanje elipsi. U ovoj vezbi cerna uraditi sledece:
Mehanizarn se sastoji od cetiri deja, od kojih su tri pokretna. U njernu se nalaze dva
prizrnaticna i dva revoluciona spoja. 1. Kreirati modele tri CATIA dela (blok cerna upotrebiti dva puta u okviru sklopa).

1 - Definidja problema 2. Kreirati sklop (CATIA Product) koji je sastavljen od tih delova.

Mehanizarn prikazan na slici ispod sadrzi osnovu sa dva TIledusobno norrnalna zIeba. 3. Definisati takva ogranicenja na nivau sklopa koja ce ukloniti nepotrebne stepene
Dva identicna bloka rnogu slobodno da klize kroz zlebove (radi se 0 prizrnaticnirn slobode pre nego sto prederno u DMU okr.lzenje.
spojevirna). Dva bloka su rnedusobno povezana zasebnorn polugorn. Poluga poseduje
dva ispusta koji su ubaceni u otvore na blokovirna; te veze ispust-otvor forrniraju 4. PreCi u DMU okruzenje i autornatski konvertovati sklopovska ogranicenja u dva
revolucione spojeve u rnehanizrnu. revoluciona i dva prizrnaticna spoja.

Kada jedan od revolucionih spojeva napravi pun okret od 360 0 , vrh poluge opiSe 5. Sirnulirati kretanje rnehanizrna bez razrnatranja pararnetra vrerne (drugirn
elipsu Ciju duzu i krac'u osu rnozerno lako povezati sa duzinorn poluge i rastojanjern reCirna, bez irnplementacije konstantne ugaone brzine koja je data u definiciji
izrnedu dva ispusta. Da bisrno rnogli da sirnulirarno takav rnehanizarn, jedan od problema).
revolucionih spojeva rnorarno transforrnisati tako da bude upravljan uglorn.
Mehanizarn bi se rnogao anirnirati i tako sto bi prizrnatiene spojeve transforrnisali tako 6. Definisati jednaCinu koja irnplernentira vrernenski zavisnu kinernatiku sa
da budu upravljani duiinorn. Prvi naCin je, rnedutirn, oCigledniji. konstantnorn ugaonorn brzinorn revolucionog spoja.

Pretpostavlja se da se revolucioni spoj koji se koristi u anirnaciji rotira konstantnorn 7. Sirnulirati zeljeno kretanje i generisati X-Y dijagrarn, kao i dijagrarn linearna
ugaonorn brzinorn od jednog Hz (drugirn reCirna, jedan obrt u jednoj sekundi). brzina-vrerne za tacku koja se nalazi na kraju poluge.
Linearna brzina vrha poluge ce biti prikazana na dijagrarnu kao funkcija vrernena,
zajedno sa X-Y dijagrarnorn pozicije vrha poluge. Dirnenzije u ovom problemu nisu
bitne; u modelu su, medutim, date neke od vainijih dimenzija.

154 155

3 - Kreiranje sklopa u modulu Mechanical Design Solutions Kada zavrsite sa kreiranjem delova, predite u Ust of Types: -
..
Kreirajte modele CATIA delova prikazanih na slici dole i dodelite im nazive base, link okruzenje Assembly Design W. To mozete IIFunctionalSystem
i blockl. Preporucujemo yam da upotrebite prikazane dimenzije (u ino.ma); ukoliko ,"~ Omcell
neka dimenzija nedostaje, procenite njenu vrednost na osnovu crteza. Odredite i uraditi na vise nao.na, u zavisnosti od vase CATIA Part
referentnu taCku na poluzi na prikazanoj lokaciji; na taj naCin ce taCka biti u liniji sa dva konfiguracije. 1z standardne Windows palete, iprocess -.::..
ispusta koja cemo koristiti u analizi.
primera radi, mOZete izabrati File>New D.. U dijalogU iprocessUbrory ~
Pretnik otvora 0.5 Dubina zieba 1
koji je prikazan na slici desno izaberite opciju Product. ~Wlit; •
Na taj nao.n cete pred u okruzenje Assembly Design
i kreirati sklop sa podrazumevanim nazivom ,Shape
Product.l. Selection:

! Product OK

Iilii!

Da biste izmenili ponudeni ~"-!1l!~~,. - -~

.- - - - >~."-' .- -~ .
~

naziv, postavite kursor t"Current selecbon .

iznad grane Product.l u I I I IProduct Graphic MechanICal Dr",fting
stablu, kliknite desnim

tasterom misa i iz menija

izaberite stavku Properties.

U dijalogu Properties

.., aktivirajte stranicu Product i "Product

u polju Part Number unesite "Part Number Jelljps€'_oeneratQr!
ellipse_generator.
block Revision I
To ce biti novi naziv sklopa
t base koji cemo koristiti u o.tavoj Definition I
vezbi. Stablo u gornjem :Nomendature !
t0.5 levom uglu vaseg ekrana ce
Pretnik ispusta 0.5 dobiti izgled kao na slid dole. .Source lUnknown -~
Visina ispusta 0.5 Description
I

1? ilW!€J.!¥lW IDefine other:properties",

15 Applications .,<

link ~

1'.More ...

I . 1~ OK ~Applyi Close!
~~

U nastavku cemo u upravo kreirani sklop ubaciti ranije kreirane delove.
Kliknite na ikonu Existing Component@ u paleti alata Product Structure Tools.

156 Postavite kursor na granu empse~enerator na vrhu stabla.
157

Otvorice se pop-up dijalog File Selection, u kome mozete istovremeno selektovati tri Da biste smestili rezultate svog rada na disk, najbolje je da snimite citav skiop.
komponente pomoc'u tastera Ctrl. Kliknite dva puta miSem na gornju granu u stablu. Na taj naCin cete sigurno preCi u
okruZenje Assembly Design.
., ~ba;e Kliknite na ikonll Save~ . PojaviCe se dijalog Save As II kome mozete promeniti naziv
sklopa, ukoliko to zelite. Podrazllmevani naziv je ellipse_generator.
~ ;~'fl1block Definisanje sklopovskih ogranicenja je nas naredni zadatak. Pocecemo tako sto cemo
potpuno fiksirati osnovu.
t\1y Recent ,~link Kliknite na ikonu Anchor'~ II paleti alata Constraints i selektujte deo pod nazivom
base iz stabla iIi sa ekrana.
%"} Z!ilJiE4iiillltillIJ!1t Document~
I··""~ constraints
t~ link (Iink.1) Desktop ~Fix.l (base.l)
Applications
t~ base (base.1) My Document:::
t""'llt~ block (block.i) U nastavku cemo ograniciti jedan od blokova tako da moze sarno da klizi dui jednog
zIeba u osnovi. Kliknite na ikonu Coincidence u paleti alata Constraints. Selektujte dye
Applications ivice na delovima base i block.1, kako je prikazano na slici dole. Obe instance bloka
izgledaju potpuno isto u grafickom proZOfU, ali kada tokom rada sa komandom
M!I' Computer Coincidence predete misem preko jedne od njih, odgovarajuca stavka ce biti posebno
oznacena u stablu; na taj naCin mozete proveriti da Ii ste izabrali bas block.l (mada u
_~ File name: Cancel ovom slucaju jos uvek nije vazno koji biok ste izabrali).
Files of type:
.J) "1,;; ~constraints
r 'trpen as- read-only
My Network [ffifG; Rx.i (base.i)
Places
14P Coincidence.2 (base.i,block.l)
Da bist: nap:avili ~upli~at bloka, morate ga oznaciti u stablu i pritisnuti CtrI-C (copy),
nakon cega cete khknutl na granu ellipse_generator u stablu i pritisnuti Ctrl-V (paste). - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - .-~~.

Vas sklop ce, nakon toga, imati dva primerka bloka, kao sto smo i zeleli. 159

Pomocu ikone Manipulate ~dl u paleti alata Move mozete ~m:\l.III1I1.~

izmeniti raspored delova na ekranu, kako biste postigli polozaj
pribliZan onome na slici dole.

link (link.l)
base (base.i)
block (block.l)
block (block.2)

158

Upravo kreirano ogranicenje poravnanja uklanja sve stepene slobode za block.l u Pomocu ikone Update~L postavite parcijalno delove, kao sto je prikazano.
odnosu na osnovu, osim translatornog kretanja duz podudarne ivice (to je stepen Nakon toga se ikona Update "~., gubi iz grana sa ogranicenjima u stablu. Blokovi se
slobode koji nam je i potreban za mehanizam) i rotacije oko podudarnih ivica
(nezeljeni stepen u konacnom mehanizmu). na vasem ekranu mogu naCi na pozicijama koje se razlikuju od onih na donjoj slici.

Da biste uklonili rotacioni stepen slobode, kliknite na ikonu Contact @ u paleti U tom slucaju mozete upotrebiti ikonu Manipulate ~tiJ kako biste postavili blokove

alata Constraints i selektujte povrsine ABCD i EFGH. na pozicije priblizne onima na slici, nakon cega ponovo mozete aktivirati komandu
Update, ukoliko je potrebno.
-;"~};->"6' Constraints
U nastavku cemo definisati ogranicenje koje ce postaviti ispust na kraju poluge u otvor
§~!1OJ Fix.l (base.1) na bloku block.2. Primenicemo ogranicenje tipa poravnanja izmedu ose ispusta i ose
otvora, liZ dodatno kontaktno ogranicenje izmedu dve rayne povrsine koje ostaju u
1 ~ Coincidence.2 (base.l,block.l) dodiru kada sklop bude sastavljen. Takva kombinacija ogranicenja ce ostaviti sarno
~ Surface contact.3 (block.l,base.l) jedan rotacioni stepen slobode izmedu poluge i primerka block.2, sto je u skladu sa
nasim namerama da kreiramo revolucioni spoj izmedu delova block.2 i poluge.
Slicnu proceduru cerna ponoviti i za blok pod nazivom block.2, u zlebu koji je
i#Kliknite na ikonu Coincidence i selektujte ose dela biock.2 i ispusta na poluzi, kao
normalan na zleb prvog bloka. Kliknite na ikonu Coincidence !9 i selektujte ivice na
sto je prikazano na slici.
delovima base i block.2, u skladu sa donjom slikom.
Constraints il~: A,ektujte osu na delu
'-r~., j~ConFsitxr.a1in(tbsase.1)
[, tJfj Coincidence.2 (base.i,block.i) &if; Fix.l (base.1) f!j ",*,~!!:~~M,"jII block.2 i na ovom ispustu f,','
I/! Coincidence.2 (base.l,block.l)
@ Surfuce contact.3 (block.1,base.1)
@ Surface contact.3 (block.l,base.l)
I (p CoincidenceA (block.2,base.1)
I/! Coincidence.4 (base.l,block.2)
Klilmite na ikonu Contact u paleti alata Constraints i selektujte pOvrSine UKL i MNPQ.
@ Surface contact.S (block.2,base.l)
,r,-r'~"l1iJC[(o;; nFsitxra.lin(tbsase.l)
IJ Coincidence.6 (link.l,block.2)
ttf!!! Coincidence.2 (base, 1,block.i)
fl;:'i'I Surface contact.3 (block.1,base.1) 161

If! CoincidenceA (block.2,base.i)
$11 Surface contact.S (block.2,base.l)

160

Kliknite na ikonu Contact •.i":f'J~". u paIetJ.' a1ata Constraints i selektujte povrsine WX'iZ i Kliknite na ikonu Contact@ u paleti alata Constraints i selektujte povrsine WXYZ i
RRSSUUIT (block. I}. Ovo ogranicenje je u sustini redundantno, posto je poluga vee
RSUT (na delu block.2). ogranicena u pogledu kretanja dill pravca koji odreduje ovaj kontakt, zbog ranije
definisanog ogranicenja na delu block.2. Bez obzira na to, mi eemo zadrzati ovo
.-":"1 Constraints w redundantno ogranicenje. Ukoliko zelite da ga izbegnete, umesto revolucionog morali
biste da kreirate cilindricni spoj; to nece umanjiti moguenost simulacije mehanizma.
&Jl; Fix.! (base.1)
w
If) Coincidence.2 (base.l,block.1)
@ Surface contact.3 (block.l,base.l) Constraints
If) Coincidence.4 (base.l,block.2)
&Jl; Fix.l (base.1)
@ Surface contact.S (block.2,base.l)
If) Coincidence.2 (base.l,block.l)
p Coincidence.6 (iink.l,block.2)
@ Surface contact.3 (block.l,base.l)
$] Surface contact.7 (link.l,block.2)
If) Coincidence.4 (base.l,block.2)
y u:~;s
@ Surface contact.5 (block.2,base.l)
Sli~a. ograni~~nj~ su p0t:ebna i za vezu delova block.1 i poluge. Kliknite na ikonu y
C::nnndence~: 1 selektuJte ose dela block.l i ispusta na poluzi, u skladu sa narednom p Coincidence.6 (Iink.l,block.2)

... shkom. ~ Surface contact.7 (link.l,block.2)

1# Coincidence.S (Iink.1,block.l)

~ Surface contact.9 (link.l,block.l)

·,Vi T Constra ints Kliknite na ikonu Update ~ kako biste parcijalno postavili delove kao na slici dole.

&Jl; Rx.l (base.l)

If) Coincidence.2 (base.l,block.l)
@ Surface contact.3 (block.l,base.l)
If) Coincidence A (base.l,block.2)
@ Surface contact.S (block.2,base.l)

p Coincidence.6 (iink.l,block.2)

$fJ Surface contact.7 (link.l,block.2)

p Coincidence.S (link.l,block.l)

162 Ukoliko zelite da odredite tacnu nultu POZlCIJU za kinematicke analize, mozete
primeniti privremeno ogranicenje koje ee dovesti delove u nulti polozaj. Takvo
ogranicenje mozete zatim izbrisati. U ovom trenutku nec'emo voditi racuna 0 pocetnoj
poziciji. Time je nas sklop zavrsen i mozemo preCi U okruzenje Digital Mockup.

163

4 - Kreiranje spojeva U okruzenju Digital Mockup Kliknite na dugme New Mechanism _ _.;.N.;e;.'';,.if;.,;'Il.;;e,;.cR,.;,a;.o;,;is.;,;m_ _,,;;;:;J
Na taj naCin cete preCi u novi pop-up dijalog, u kome mozete dodeliti naziv svom
Digital Mockup je priliCno slozeno okruZenje, mada cemo se mi zadrzati sarno na mehanizmu. Podrazumevani naziv je Mechanism. 1.
modulu DMU Kinematics. Ovaj modul mozete aktivirati preko standardne Windows Prihvatite ponudeni naziv, tako sto cete kliknuti na
palete, kao 810 je prikazano na slici ispod. Start.>Digital Mockup>DMU Kinematics. OK.

,.Eile !;,dit ?liel;';' insert ::==::..=:::=::.JU okvim mozete uoi'iti natpis Unresolved pairs:4/4. 1l111rii.-_.....
:anrrastructure
Kliknite na dugme Auto Create 11Autiitrea'fu::Jl, Nakon toga ce uz natpis Unresolved
[1edlanicai Design pairs stajati vrednost 0/4, sto znaCi da se stvari odvijaju u Er-avo.m... smem.

Analysis &; Simulation Specifikaciono stablo ce nakon toga postati duze, zato sto ce u njemu biti postavljena i
AEk,Plant grana Application. Donja slika prikazuje razvijeno stablo.

Egu,pment & Systems Navigator "Applications
Digital Process for rqanufacturing
Ecgonomics Design & Analysis .. Dr1U Space Analysis ....1....Mechanisms
,:::2.'~<:t;n0'l\'ledgeware I
':~DMUEitting Mechanism.i, DOF=l
'p 1 accelerati..Product ---Joints
.• i..~,i Df~U 2,D Viewer . DI
.1 accelerati ..Product Prismatic.i (block.i,base.i)
)~ DfY1U F,2.stenlng Review . gI
2, assembly_1.CATProduct Prismatic.2 (block.2,base.i)
J sliding_bl ..Product .(Iff DMU QpiiITlizer I
.1 te5tlngJaws .. Product .l....gQg,' Revolute.3 (Iink.i,block.l)
; pDMU Iolerandng Revie',!'.' .~ RevoluteA (Iink.l,block.2)
.2 Transient_, .Analysis Commands
[~:Fi:xdPs-aArtc(ceblaesrea.1ti)ons
£xit 165

Kliknite na ikonu Assembly Constraints Conversion ..~'~~", u paleti alata DMU
Kinematics. Pomocu ove ikone mozemo

automatski kreirati naji'esce koriscene spojeve

konverzijom sklopovskih ogranii'enja.

Na ekranu ce se pojaviti pop-up dijalog prikazan na slici dole.

164

Prizmaticni spojevi su zadliZeni za kretan;e delova block 1 i block2 duz zlebova. Da biste simulirali mehanizam bez uzimanja U obzir vremenski zavisnog kretanja, Idiknite
Revolucioni spo; predstavl;a rotaciju poluge oko ispusta.
Parametar DOF ima vrednost 1. Da bismo mogli da animiramo mehanizam, moramo na ikonu Simulation@ u paleti alata DMU Generic .
da definiSemo i jednu komandu. To moze biti komanda koja ce upravljati revolucionim
spojem putem ugla, na primer. Animation. Nakon toga mozete izabrati mehanizam koji
Kliknite dva puta misem na granu Revolute.3 u stablu. PojaviCe se sleded dijalog.
zelite da animirate, ukoliko ih ima vise. U nasem slucaju
Joint Edition: Revoiute.3(Revoiute)
jednostavno selektujte Mechanism.l i zatvorite prozor.
Joint name:
Cim se prozor zatvori, u stablu c'e se pojavi.ti nova grana pod nazivom Simulation.

o Angle driven lii-ApPlications

Joint Limits r,echanisms

D Lower limit: 1 Jr~ rYlechanism.l, DOF=O

~imulation

.I;...~ Simulation. 1

D.•.--~ Upper limit:

Overite poIje Angle driven, nakon cega mozete promeniti i granime vrednosti pomeraja.
Vrednost Lower Limit postavite na O.

__JOint 3 o V.eep position on exit
Editlon: Revolute. (Revolute) _... ...
...... -'.. Prevlacenjem klizaca sa leve u desnu stranu
poCinje i rotacija poluge, koja pravi pun okret rli
Jo~~~~ometry: od 360 stepeni. LJ'
Line2:r
o Animate viev,.rpoint
~•. •.----.-~- •••,.-"" Plane 2: ;.•".-.-.• .•--.----.~.~ . - .

_-:: Angle driven
Joint Limits

Po zatvaranju gornjeg dijaloga, pod uslovom da su i sve prethodne radnje pravilno
izvedene, na ekranu cete dobiti sledec'u poruku.

$) The mechanism can be simulated

OK

To je zaista dobra vest ("Mehanizam se moze simulirati"). Kada klizac u pOP-Up dijalogu Kinematics Simulation dode do krajnjeg desnog
166 polozaja, kliknite na dugme Insert 1C:li.i:ii~r.f::::~ u dijalogu Edit Simulation, prikazanom
ranije. Time se aktiviraju komandna dugmad video plejera [.Ii L~J~J.I!J!!.L!"J~J·

167

Vratite polugu na pocetnu poziciju klikom na dugme Jump to Start 1!4 '. Primetieete Tokom generisanja datoteke mozete posmatrati spom ellipe.,..generator
da je nakon toga ponovo aktivno i dugme Change Loop Mode 0.. rotaciju poluge. Dobijenu AVI datoteku mozete pogledati u
Windows Media Playeru.
Nakon klika na dugme Play Forward "~", poluga

ee naoniti brz skok u krajnji polozaj, zavrsavaju6

veoma brzo ceo okret. ~---------,~'

Da biste usporili kretanje poluge, izmenite '~ I"I~IIII~I"'I~I
vrednost koraka interpolacije (interpolation i . G 1,1.00
step) na 0.04. -=-.J! mil vi " Generate an animaUQn file jr-4icrosoft A\iI ~ ~'
CfJ 1
!:J\~!:jPse~enerator\CA1-:chaPter-=-~"_Dr:~~-:Rl~~f-Uip~::_?=~er~~~"~ ,a'~j. j"~~~ ~ari!e .': 1
Nakon promene vrednosti koraka interpolacije
na 0.04 vratite polugu u pocetni polozaj klikom , . Definition
na dugme Jump to Start E!!I .
ISimulation name: Simuiation.l .-:J
b~------------------------~-------=.=..,..1·
TIme step:

Kliknite ponovo na dugme Play Forward i pos- :0 Animate vie'Ii,'point
matrajte sporo i glatko rotaciono kretanje poluge. !
Kliknite na dugme Compile Simulation ,:1UllRSi u'' ~ Caneell
paleti alata Generic Animation.
Ukoliko yam AVI aatoteka nije potrebna, vee zelite sarno da nekoliko puta pogledate
Pritiskom na dugme File name
otvarate mogumost za definisanje lokacije i naziva animacione datoteke koja ee biti animaciju, morate generisati tzv. Replay (ponovljeni prikaz). Da biste to uradili, U
generisana, kao sto je prikazano na slici dole. dijalogu Complete Simulation overite polje Generate a replay.
Nakon overe tog polja gubi se veliki broj ranije dostupnih opcija.

Mi' -- ". _."---"-------- ----..-
Documents ,'G Generate a replay
:~Name:l Rep!ay, 1
Desktop
:Name:! ,:.0 Generate an animation file
My Documents ':' Generate an animation nit:
,I
Definition
Simulation Definition

o Animate v!e'l'.'pOlnt 'Simulation name:!Simulation.l ~:

TlmesteD: J~.~,~.jj• • • • • • • • • • • •II.i\iI.~"'1

i0 Animate viewpoint

Fde name: ~Afplications
Save as type'
Pored toga, u stablo J.e dodata ,i5t-M· .echan.isms
Odaberite odgovarajueu putanju i naziv datoteke i izmenite parametar Time step na nova grana pod nazivom Replay.l.
0.04 kako bi dobili sporiju rotaciju u AVI datoteci. Jrlru::;:,;n . .
Slika prikazuje izgled popunjenog pop-up dijaloga. iIii'-~ Slrnulatlon. 1

168 ~eplay

Lflo Q Replay.!

169

tIKliknite na ikonu Replay IP u paleti alata Generic Animation, Kliknite dva puta Trace

miSem na granu Replay.l u stablu da biste otvorili dijalog Replay. Object to trace out:

Isprobajte razliCite polozaje komandnih dugmadi Change Loop Mode Q.. itl ilJ. Selektujte referentnu tacku na sredini ~ve
ivice za tacku koja ce biti pracena (aka zelite
Poluga se moze vratiti na pocetnu pozicjiu klikom na dugme Jump to Start ~ , pravilnu elipsu, morale izabrati tacku koja leii

Paramelar skip ratio (ima vred110st xl na slid -~~, ---------------- na istoj liniji sa ispustima na paluzi)
desno) upravlja brzinom ponovljenog prikaza. [cIG1~ 1~ln IIHI~I~I
Qjo,QO §3ix 1 .::1: U odvojenom prozoru na ekranu bice generisan deo sa podrazumevanim nazivom
Nakon generisanja Replay prikaza, poput Tracel. On se sastoji od 26 tacaka i spline krive koja povezuje te tacke, Kriva predstavlja
Replay.l u gomjem stabIu, on se moze pokrenu- putanju referentne taCke na poluzi. Broj tacaka mozemo definisati u dijalogu Trace, koji
ti i pomoCu drugih komandnih dugmadi. je prikazan na slid iznad.
Duzina vece i manje ose elipse se moze jednostavno dovesti u vezu sa duzinom poluge
mHi i relativnim polozajem izvoda na njoj.

Kliknite na ikonu Simulation PlayerI"W 171
DMUPlayer paleti alata.

Time cete otvoriti pop-up dijalog prikazan na gomjoj slici. Pomocu kursora izaberite
stavku Replay.l u stablu.

Komandna dugmad plejera ce time ponovo postati aktivna. Prikaz cete startovati
pomocu dugmeta Play Forward (Right) ~ .
U nastavku cemo generisati putanju koju opisuje vrh poluge tokom rotadje od 360
stepeni.
Kliknite na ikonu Trace :~ u paleti alata DMU Generic Animation.

Otvorice se pop-up dijalog u kome cete za parametar Elements to trace out (elemenat
koji ce se pratiti) izabrati srednju taCku prednje ivice poluge, kao sto je prikazano na
slici ispod. Program omogucuje izbor vise elemenata koji ce biti praceni istovremeno.

170

Dobijeni deo-putanja se moze snimiti na disk na uobicajen nacin. Ukoliko zelimo da 5 a Definisanje zakona kretanja
taj deo dodamo sklopu, moramo se vratiti u modul Assembly Design, u kome cemo
kliknuti na ikonu Existing Component ~ u paleti alata Product Structure Tools. U nastavku cemo u problem uvesti i vremenski zasnovanu analizu. Namera nam je da
definisemo ugaonu poziciju u zavisnosti od vremena za jedan od revolucionih spojeva,
'-"" Cime cemo definisati i ugaonu brzinu i ugaono ubrzanje. Podsetimo se da je u
definiciji problema receno da je ugaona brzina jednog revolucionog spoja 1 Hz.
Postavite kursor iznad grane ellipse_generator u vrhu stabla i kliknite misem. Otvorice
se dijalog File Selection u kome mozete selektovati den Trace!. Elipsa ce nakon toga HiKliknite na ikonu Simulation with Laws u paleti alata Simulation. OtvoriCe se

..biti prikazana kao referenca sklopa. Ukoliko pokrenete animaciju mehanizma, pop-up dijalog prikazan na slici dole, sa porukmn da moramo dodati barem jednu
relaciju izmedu komande i parametra vreme.
referentna taCka ostaje na elipsi.
1Mechanism : fr\-1echanism, ~
'~~.J m~tJ~!%~iim~@s~t§@~!W1
r~ r-" To simulate it wi~llaws. add at least a relation betNeen a command and the time parameter

~ link (link.1) IC~)Q~~:::::ij
~ base (base.l)
~ block (block. i) Kliknite na ikonu Formula f{:<) u paleti alata Knowledge.
,~~ block (b!ock.2) Otvorice se pop-up dijalog prikazan na slici dole.

n~ Tracel (Trace1.1) Riter On ellipse aenerator
iiI'-"c.-..'..!..;, Constraints
Filler Name ,:.-1_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _,
:i;j-Applications
FHlerType, IAII ~
i72
Double dick on a. parameter to edit it I Value l Formuif? l Active l·~
! Parameter
v
linkipartBodyV"Iulbpad. 1\Sketch. 1\4bsoluteAxis\Activity true Add Formula
linklpar!8ody\Mulbpad.l',s"",tch.llperpendicularity .1l,4ctivity true
iink'fartBodyV"lulbpad.l\Sketch, 1\perpendicularity.1Vnode Constrameo
linklpar!8ody'l'luitipad. 1\Sketch.llperpendlcularity. 1\display... false
true
IJinklpar!8od,/\Multipad.l',sketch.llparallelism. 2\Activity Constrained
Iink\Par!8odYV~ullJpad.l \Sketch.llparallelism. 21rlode

Edit name or value of the current parameter

:iJ With ISin~f~ Vaiue

1Delete Parameter

li>-Afplications

Postavite kursor iznad grane Mechanism. I, DOF=O u stablu rechanisms

i kliknite miSem. Time ce u dijalogu Formula biti prikazani t J..."'.I' ~lechanism.l, DOF=O

sarno oni parametri koji imaju vezu sa mehanizmom. r~·.imulation

. . . . . Simulation. 1

Duga lista je time svedena sarno na dva parametra koji se oiH>.eplay

nalaze u dijalogu. L~tl!Replay.l

173

Desna strana jednaCine mora biti takva da Citava formula dobije sledeCi oblik

o Incremental Mechanism. 1\Commands\Command.l\Angle =

Filter On r~\echanism, 1 (360deg) *(Mechanism. 1\KINTime)/(15)
Filter Name r--------------~
Kompletno popunjen dijalog Formula Editor izgleda ovako :.
FltterType:
-~!lIii~Ii~-~nism;~~C"OllllJfllnJmlO-Oi!!mafl"i:lj\1M~\e ___ • __~.
~
o Incremental ~
r

~

I r~~ds\Cor~:;;;:;and-:l\A~~'

~ I(360deg)"'Mecho~jsm.l\y.Jr'ffimei{ls)1 -------

I~ Edit name or value of me current parameter Dictlonaf1:
!h-)eChanlsm. iWli'lTIme
DeSlgnTable
, Operators

vWth Add Fonn.ula .1 jPolnt Constructors

ILa"!.! ..~.~--~----.-"~--~~ -,-.~----

l~~~;~:~~~~'s

jStnna

!Medlanism, l'vaf'.ffime

Selektujte stavku Mechanism.l\Commands\Command.l\Angle i kliknite na dugme Nakon klika na dugme OK jednacina ce biti upisana u pop-up dijalog Formulas, kao

Add Formula Na taj naCin cete preCi u dijalog Formula Editor. sto je prikazano na slici ispod.

o lno·.mental

I"""" -!Mecnanism.l \{:.ammands\Command. l\AnoJe Filter On f<.'lecnanism, 1
.~-,.~..----.~--.--.---
Filter Name

Members of Parameters r-1embers of All filter Type :

i FDictionary l'linkl!J'artB'O~d-i-Y'"'VT'1U-:lb"-·pa---:d.-:17:";5""ke-:tch-:," .1\,4ctlvlt A'
Izaberite stavku 1~ttH1:g,,"~ A, Wi 1 A
Time iz srednje hnk\f'arffiodyV'4ulbpad.1 \Sketch, 1\lI,bso!u
kolone (Members !Deslgn Tab!e : !Renamed parameters Hink\PartBodY'f"'lu!tipad, 1\,Sketch. 1\peroer
of Parameters). !link<partBodyV'lultipad.l\Sketd1.1'ferper
!Operators j IBooiean !!iny.\PartBodV!~-1u!tipad, 1\Sketch. 1\perper
j!inklpartBody'l"fuitipad, 1\Sketch .1\paralie
,Point Constructor& I' CstA rtfJ"'lode il'n[..\P;;.r+p,..,,..j,,!'M, ,Inn;;."'; 1 \c:[..",,+.-h 1~O;;....;;.II", .~.;
IL.3l,-'I' Length
Strmo I~ . .~
jUne Constructors
jClrde Constructors l11me-

lStrinQ v: lAnole

Edit name or value of the current parameter

Ifv1echanism, 1'"C~rnrnands: \Command, l\Angle

~~~fJfI!fI!fI!l!I~r;I'vl:emlbIe-rs-o~f-P"a-ra-m-e·t-er-s-·-A 1l\r1~eemcbhearnsisomf.Tlim\ie<l~mme

iRenamed parameters I
!Boolean
I

,C.tAttrJ'1ode I'
lLe~gth
lStnno I

!1iJ1i1K Wri" ! Cornja jednaCina zaslliZuje dodatno objasnjenje. Leva strana jednaCine u sustml
1
v JAnale

predstavlja ugao; samim tim i desna strana mora biti svedena na stepene. Posto je ugaona

brzina od 1 Hz ekvivalentna sa 360deg/s, jasno je da se nakon mnozenja ugaone brzine

sa vremenom desna strana takode svodi na

174 175

Ukoliko se leva i desna strana jednaCine svode na razlicite jedinice, program ce prikazati zahvatanje taCke na ovom delu. To mozete uraditi izborom odgovarajuce stavke lZ
poruku upozorenja, poput one na slici dole. pomoCnog menija koji se aktivira desnim klikom na odgovarajucu granu u stabiu.

Units are not homogeneolls ems into m). rl'lechanism:
\:;;e advise 'lOU to predse units for constantsr otherwise
Name:
the International System Units will be the default.
{Ex: 10-> lOmm or MyRealParameter- >f\1vRea!Parameter:>:lmm) Reference product;

OK Point selection: ..-;::-:-c-;-----.--.-~ ...- ...-

Mi smo postedeni takve poruke, posto je nasa jednaCina uneta korekt..io. Novodefinisani ~ 1'-'laln axis I-=:) Other axis:
zakon ce se pojaviti i u stablu, u obliku grane pod nazivom Law.
Za Reference product Za Point selection izaberite referentnu
, izaberite dec base
tacku na sredini ove ivice (to je tacka ~~=c===========-~===:j
~-!\'lechanj5m$
I koju cerna analizirati). Posao cete
olaksati aka iskljucite prikaz dela
"'-1~ ~,jechanism.l, DOF=O Trace 1, kako biste izbeg/i zahvatanje

't.-Joints pogresne tacke.
r-'=ommands
"''fix Part (base,1 ) U stablu sada mozete videti novu granu pod nazivom Speed and Acceleration. I.
~aws
~r~eehanism$
! LL f(.",} Formula.l: f'lechanism.l \Commands\Command, 1\Angl8 =(360deg)*fYlechanism, 1\KINTime/( IS) "i"~~'f'" Mechanism. 1, DOF =0
peeds-Acceierations
'["Simulation 'f"JOints

~Rep!ay ,..-commands

Podsetimo se da je nas cilj da generisemo dijagram koji ce prikazivati linearnu brzinu i 'f"'FiX Part ( base. 1 )
X pozidju naspram Y pozicije za referentnu taCku na poluzi.
I~aws
Kliknite na ikonu Speed and Acceleration ~ u L f(x; Formula, 1: r"'eehanism. 1'I,Commands\Command, 1\Angle =(360deg)*r~echanism, 1\KINTirrre/(1 s)

DMU Kinematics paleti alata. Time se otvara .~Speeds-Accelerations
pop-up dijalog prikazan na slici dole.
L~ Speed-Acceleration.!
;",ame:
Reference product: f~SimlJlation

Point selection: r.-:---;--;--------- iiio-Replay

~ f'.1ain axis Kliknite na ikonu Simulation with Laws ~ u paleti alata Simulation.

Za parametar Reference product izaberite deo pod nazivom base (sa ekrana iii iz Time se otvara pop-up dijalog Kinematics Simuiation, prikazan na slici dole.
stabla). Za Point selection izaberite referentnu tacku na poluzi, kao sto je prikazano na
slid dole. Posao cete olakSati ako iskljuCite prikaz dela Tracel, kako biste izbegli slueajno Vidi se da je vreme trajanja simulacije
podeSeno na 10 sekundi.
176
Ako zelite da izmenite tu vrednost, kliknite na D Activate sensors

dugme ...".J. Otvorice se novi pop-up dijalog

u kome mozete promeniti vreme trajanja na
Is. To je vreme u kome ce poluga napraviti

jedan puni okret.

Granicna vrednost uz klizac sada iznosi Is.
177

Overite polje Activate sensors u donjem Ievom Number of steps: j;l.. Posto dijagrami standardno prikazuju neku vrednost u funkciji vremena, a nama je
uglu. potreban prikaz X pozicije u funkciji pozicije y, kliknite na dugme Options u dijalogu
o Activate sensors Sensors. Time se otvara dijalog Graphical Representations, prikazan na narednoj slici.
U nastavku moramo izvrsiti odredene selekcije u Kliknite na radio dugme Customized, potom i na
dijalogu Sensors, kako bismo dobili dijagrame dugme Add u dijalogu Graphical Representations, a i;-----'----·---"--·----·".c~"=.
linearne brzine referentne tacke u funkciji zatim popunite dijalog Curve Creation u kome se
vremena i X pozicije te tame u funkciji njene Y definisu vrednosti za apscisu i ordinatu, kako je
pozicije. prikazano na slici dole.

I I ISelection Instantaneous Values History Zatvorite dijalog Curve Creation klikom na OK, a zatim zatvorite (Close) dijalog
rSensor Graphical Representation.
,-,--~----~-.'i UIn=nditl"-----~!rO='Job~ser'ved­I:,,: Na kraju, izmenite vrednost parametra Number of steps na 80. Sto je veo taj bIOj, to
Ifv1ecnanism, 1\Joints1prismatic..l \Lenoth ce i dijagram brzine biti zaobljeniji.
f-leci"'!anlsm. 1\,Joints\prismatlc.2\Lenath Inch No Sada pomerite klizac u dijalogu Kinematics Simulation. Sa njegovim prevlacenjem
poCinje i IOtacija poluge ako osnove. Kada klizac dode u krajnji levi polozaj, poluga ce
!Mechanism. 1\Joinf:s IRevoJute.3'AngJe Degree No naCiniti jedan puni okret. Takvo stanje odgovara vremenu od Is.
Degree No
!~chanism.l\]olrrts\f:.evo!ute·,4\Ano!e Inch No Poluga pocinje
Inch No rotaciju
I!·Speed-Acceleration.l\X3erte;· - Inch No
Inch per second No 179
! .Speed-Accele:rabon, 1\Y Vertex'

! '·Speed--Acce!erauon.l\;Z:\ieri::e:x-'

I'Speed-Ao:eleratlon, 1\X_linearSpeed'

j'Speed-Acceleration,l\Y_linearSpeecl' Inch per second No

! :;~~~~~~~~~~~~~'::~.-:~~~:~~:d> Inch per second No

y_-,- _. ____•• .J

Display Options o
~
OOn
- Deted Clashes CheckLimlts

i~ Automatic: 0 Interh:rences '!~ Off o Stop

K,liknite na Sledecel ~ ~I ~I Outputs
~ ~
stavke: II;JI(JI

Speed-Acceleration. 1\X_Vertex

Speed-Acceleration. 1W-Vertex

Speed-Acceleration. 1\LinearSpeed

ISelection I Instantaneous Values ! History I
Sensor
''Speed-Acceleration,l\Z Verte>:' lI un,"-it_ _ _ _ Observed I"
Inch ~HO---'
Speed-Acceleration.l \X=unearSpeec!'
Inch per second No

I•Speed-AcceleratJon.l W_L!nearSpeed' Inch per second No
'Speed*c.celera'bon.l \Z_LlnearSpeed' Ind, per second No

Nakon tih selekcija, I 'Speed-Acceleration, l\JjnearSpeed' Inch per second Yes
odgovarajuce polje
zadnje kolone u •Speed-Acceleration.l \X Lrnear Acceleration ' Inch per square s". No
dijalogu Sensors Inch per square s., No
dobija vrednost Yes, 'speed-Accelerati.on,l \Y=L~near Acceleration'

I'Speed-Acceleration. liZ linear Acceleranon' Ind, per square s... No
'Speed-Acceleration, l\J..l;:;ear Acceleranon'
Inch per square s.. No
!"~;~~~~::~:~~~-~~' ~~~-~.~~~~~~ ;~:~:
Turn per minute No v
. geseled All ....----'.. ---""'--- - "-.-",-. , "."
1_.._.
SElect All

kao sto je prikazano -Display OptJons. CheckUmrts o

Ina slici . OOn
" Detect Oashes

.~ Autorn-atie 0 Interferences JW Off o Stop

178

Outputs Da biste prikazali dijagram linearne brzine u funkciji vremena, prvo morate zatvoriti
prozor u kome se nalazi X-Y dijagram.
Kada poluga dode do krajnjeg polozaja kliknite na dugme Graphic Graphics ", '~ Options '~
u dijalogu Sensors. Dobicete krivu X/Y slicnu onoj na slici dole. Ona prikazuje elipsu Outputs
koju ispisuje referentna tacka i ekvivalentna je ranije generisanoj putanji.
Nakon toga, kliknite na dugme Graphic Graenics •.. l Ootiond U dijalogu Sensor. Otvorice
se dijalog Graphical Representation, u kome cete umesto radio dugmeta Customized
aktivirati dugmeVersus time. Zatvorite (Close) dijagram Graphical Representation.

Ako ponovo kliknete na dugme Graphic u dijalogu Sensors, dobicete dijagrame
linearne brzine u funkciji vremena (zajedno sa X pozicijom u funkciji vremena i Y
pozicijom u funkciji vremena, posto su jos uvek aktivni senzori za ova dva parametra).
Vas dijagram ce izgledati poput onoga na slici dole.

--------------------_._--- Na kraju cemo napomenuti da su vrednosti senzora uskladistene u programu sve dok
ih ne obrisemo. Ukoliko zelite da ponovite simulaciju, a potrebni su yam sveii podaci,
180 morate prea na stranicu History u dijalogu Sensors i obrisati (Clear) stare podatke.
Time smo zavrsili ovu veibu.

181

NAPOMENE: ehanizam
182
bregasteosovine

Uvod 2 - Kratak pregled veibe

U ovo; veibi cemo modelovati mehanizam bregaste osovine koji je sastavljen od U ovoj ve.zbi cemo realizovati sledece korake:
jednog revolucionog, jednog prizmatienog i jednog taekastog povrsinskog spoja.
Revolucioni j prizmatieni spoj cemo kreirati automatskom konverzijom sklopovskih 1. Modelovanje tri CATIA dela.
ogranieenja. Taekasti povrsinski spoj moramo kreirati rueno U okruZenju Digital
Mockup. Na kraju cemo generisati dijagram pomeraja i ubrzanja poluge u funkciji 2. Kreiranje sklopa (CATIA Product) sastavljenog od tih delova.
ugaonog pomeraja brega, pri datoj konstantnoj brzini rotacije brega.
3. Definisanje sklopovskih ogranieenja koja ce ostaviti sarno jedan stepen
1 - Definidja problema slobode - rotaciju brega oko ose baze.

Naredna slika prikazuje tri razliCita pogleda na mehanizam bregaste osovine. Sklop se 4. Aktiviranje okruzenja Digital Mockup i konverzija sklopovskih ogranieenja u
sastoji od tri dela: osnova, poluga i breg. Mehanizam se sastoji od jednog revolucionog revolucioni i prizmatieni spoj radi dobijanja zeljenog rotacionog kretanja brega i
spoja oko koga breg rotira, jednog prizmatienog spoja dill koga klizi poluga i jednog zeljenog kretanja poluge.
taekastog povrsinskog spoja koji odriava kontakt izmedu brega i poluge. Krajnji cilj je
da kreiramo animaciju sklopa, implementiramo konstantnu ugaonu brzinu brega od 5. Kreiranje taekastog povrsinskog spoja koji predstavlja kretanje vrha poluge po
jednog okreta u sekundi (360° u sekundi) i generisemo dijagrame linearne brzine i bregu.
linearnog ubrzanja poluge u funkciji ugaone pozicije brega. Na kraju vezbe
upoznacemo jos jedan CATIA modul, pod nazivom Distance and Band Analysis. 6. Simulacija relativnog kretanja sklopa bez parametra vreme (drugim reCima,

bez implementacije vremenski zavisne ugaone brzine koja je data udefiniciji

problema).

7. Dodavanje jednaCine koja u igru uvodi i vremenski zavisnu kinematiku.

8. Simulacija kretanja sa konstantnom ugaonom brzinom i generisanje
dijagrama sa konaenim rezultatima.

Tackasti
povrsinski spoj

Revolucioni spoj

184 185

:3 - Kreiranje sklopa u modulu Mechanical Design Solutions Kratko uputstvo za kreiranje poluge:

Kreirajte modele tri dela, pod nazivom pin, cam i base, kao sto je prikazano na slici Aktivirajte okruzenje Part Design - to mozete
dole, koristeCi predlozene dimenzije. Ukoliko neka dimenzija nedostaje, procenite
njenu vrednost na osnovu kompletne slike. I pored toga sto polazimo od pretpostavke uraditi na vise naCina, u zavisnosti od vase CATIA
da dovoljno poznajete program CATIA i da mozete brzo modelovati ove delove,
napominjemo da je neophodno da definisete tacku na vrhu poluge koju kasnije mozete konfiguracije. 1z standardne Windows palete, na
lako selektovatLPored toga, pojedini aspekti u modelovanju brega mogu biti nepoznati
Citaocu. Zbog toga cemodati detaljna uputstva za modelovanje prikazanih delova. primer, mozete selektovati File>New U. 1z dijaloga

pin prikazanog naslici desno izaberite opciju Part. Na

base taj naCin cete preCi u okruzenje Part Design, gde

mozete kreirati deo sa podrazumevanim nazivom

Part. I.

Da biste izmenili podrazumevani naziv, postavite kursor iznad grane Part. 1 u stabiu,
kliknite desnim tasterom misa i iz menija izaberite opciju Properties.

U dijalogu Properties predite na stranicu Product i u polje Part Number unesite pin.
To ce biti novi naziv dela koji cemo koristiti kroz Citavu vezbu. Stablo u gornjem levom
uglu ekrana ce izgledati kao na slici dole.

cam f:~:l-1.pin I I IMechanical fViass Graphic Product

~.t:7 X'V plane
.t:7 yz plane

.::7 zx plane

f~ PartBodv

R= 0.35 .. Product
0.5 ;Part Number
Revision
1pin ..--~·--- ......-.. ..-~------

..-r····-~·---

Definition
iNomendature : - - - - - -•••---•.."~-."~,-.."....-"'."....'''-,....."......." ..............,..

Poprecni presek R=0.2 'Source iUnknown
poiuge, nije u razmeri
'Description

6

0.15 R = 0.75

6
R=0.3

k'" 187
./" 0.25

186

Selektujte ravan yz iz stabla i udite u Sketcher ~ . Pomom ikone Profile Gil) iz palete Kreiranje poluge je time zavrseno. Prilikom ~i£l pin
sastavljanja sklopa i definisanja tackastog
alata Profile u modulu Sketcher nacrtajte povrsinskog spoja iskoristic'emo Cinjenicu da je .::::::? xy plane
poprecni presek poluge i definisite njegove dimen- vrh poluge podudaran sa koordinatnim
zije . Vrh siljka poluge obavezno postavite na pocetkom dela. r.::::7I[
sam koordi11atni pocetak; kasnije c'e nam na toj ...:::7 yz plane
lokacji zatrebati taCka koju je moguc'e se!eKt.(wati, a koordinatni pocetak ispunjava te
uslove. Postoji i altemativni prilaz: mozete definisati referentnu tac.1uI na poluzi na zx plane
bilo kojoj lokaciji koja odgovara.zahtevima kreiranja sklopovskih ogranicenja i spojeva. .~part8ody

vft~
~TDj',.;.-,,...., Sketch. 1

Upamtite da naredna skica profila IT1 0.4 Kratko I.Ipl.ltstvo za kreiranje brega i neophodne povrsine:
poluge nije nacrtana u razmeri. t
P~precni presek poluge Kreiranje brega je slozeno, zato sto nam je potrebna jedinstvena
Izadite iz modula Sketchercl.::I . nlJe nacrtan u razmen povrsina preko koje c'e poluga odrzavati kontakt sa bregom, sto je uslov
za kreiranje taCkastog povrsinskog spoja koji ce pratiti kompletan obrt
Selektujte ikonu Shaft iz palete 6 4i brega, Naredna uputstva vode Citaoca kroz proces modelovanja brega i
I I Povedite racuna da donje kreiranja takve povrsine,
alata Sketch-Based Features, cime se V i < --l<,,,d,,,,,,m->i~ 0.15 ".

otvara dijalog Shaft Definition. . teme profila bude na
p''''Ilru.
Aktivirajte okruZenje Part Design - to mozete uraditi na vise

naCina, u zavisnosti od vase CATIA konfiguradje. lz standardne Windows palete, na

primer, mozete selektovati File>NewU. 1z dijaloga prikazanog na slid izaberite

U polje First angle unesite 360, Sadrzaj polja Selection popunite tako sto cete u stablu opciju Part. Na taj naCin cete pred u okru.zenje Part Design, gde mozete kreirati deo sa
kliknuti na Sketch,I. Konai'no, polje Axis Selection popunite tako sto cete kliknuti na
Iiniju prikazanu na sledecoj slici. podrazumevanim nazivom Part.2.

·;tF.l:; ' ' ' 0 " ~ rm.&;l tIl jprocess
tIl IProcessUbrary
.:;.;.7 yz plane II ,Second angle: 1Odeg Iproduct
ProfilejSurface J@j iShape
.• .:::::7 zx plane I[
~~~ EartBOO:t Selection: iSketch.l Selection;
!
~~S/i D Thick Profile !Part

Za Axis Selection kliknite Axis Da biste izmenili podrazumevani naziv, postavite kursor iznad grane Part.2 u stabIu,
na ovu liniju kliknite desnim tasterom misa i iz menija izaberite opciju Properties,
Selection: ISketdl.1\Edge.l

Reverse Direction. ·1

188 189

U dijalogu Properties predite Selektujte prednju povrsinu brega i
na stranicu Product i u polje Jt...rpudite u modul Sketcher ~..
Part Number unesite cam. To Current selection: le1kJ cam
ce biti novi naziv dela koji
cemo koristiti kroz citavu I IMechanical Mass Graphic Product ! Nacrtajte krug L:7 xy plane
vcibu. Stablo u gornjem levom
uglu ekrana ce izgledati kao na polupreenika 0.25, .::::7 }'Z plane
slici dole.
ali povedite racuna da ne bude .::::7 zx plane

koncentriean sa postojeCim lukovima. PartBod}.·

Product I """"Mada kinematika mehanizma zavisi 'F~pad.l
"'~@\F~J\ Sketch. 1
Part Number c-.,..---..-~-.- - - - - - - - - - - - od pozicije centra ovog kruga, mi

necemo definisati tu poziciju radi

Revision jednostavnosti.

$ "e\111[' arn Definition r - - - - - - - - - . - . - - - - - - - - -
.:::::7 x~" plane Nomenclature

.:::;;;7yz plane Source

L7 zx plane Description Pomocu ikone ~t izvucite Sketch.2 u trec'u dimenziju za 1 in. Naredna slika prikazuje

~~ PartBodv konacan izgled brega.

Selektujte ravan yz iz stabla i -~ru cam
udite u Sketcher ~.. Pomocu
ikone Profile ~ iz palete alata ·t.::.:::7:7 xy plane
yz plane
Profile u modulu Sketcher
.::::7 zx plane
nacrtajte poprecni presek brega
.i ~~p"" PartBody
i definisite njegove dime=ije.
~~F'ad.l
Dodajte sva neophodna tangentna ogranicenja koja nisu kreirana automatski. ~.-~~

Izadite iz modula Sketcher ,cli . 0.35

>-£earn / U nastavku cemo generisati povrsinu koja je neophodna za kreiranje tackastog
povrsinskog spoja.
'~.::::;:;? x}' plane 0JJ(7/\ jl~i5
, \I Za povrsine je zaduzeno okruzenje Wireframe and Surface Design. Selektujte
L7 yz plane ~. Start>Mechanical Design>Wireframe and Surface Design.

L7 zxplane " Kliknite na ikonu Extract ~L u paleti alata Operations, Cime cete otvoriti dijalog
0.75
.~ PartBod'i prikazan na slici ispod.

6-0 Sb~h-h .1

Pomocu ikone rlI.,. izvucite Sketch.l ,£g;;!cam

u tree'll dimenziju za 1 in. .:::7 xy plane

.:::7 yz plane Za parametar Propagation Type selektujte Tangent Continuity. Za Element(s) to
.:::7 zx plane Extract selektujte jednu od bocnih povrsina brega. Time smo selektovali kompletnu
. ·...~partBody kontinualnu tangentnu povrsinu, kao sto je prikazano na narednoj strani.

....~"-f.-ll'..'i7I~ 191
E!::~ Sketch ,I

190

To ce bili novi naziv proizvoda koji cemo koristiti do kraja vezbe. Stablo u gornjem
levom uglu ekrana ce izgledati poput onoga na slici dole.

U narednom koraku cemo novokreiranom sklopu dodati ranije kreirane delove.

Iz standardne Windows palete selektujte Insert>Existing Component. U pop-up
dijalogu File Selection selektujte delove pin, cam i base. Podsecamo vas da CATIA
dozvoljava visestruki izbor uz pomoc' tastera Ctrl.

Stablo c'e biti izmenjeno, posto su u sklop sada ubaceni i izabrani delovi.

Kreiranje dela pod nazivom base prepustamo samom ~.Gii'l1N'$'

Citaocu. Sada mozete pristupiti povezivanju list ofTypes: f' ~~
dela u sklop i definisanju ogranicenja. '-*;f!~ pin (pin. 1)
r.:1F-un-rn-c··-on'-'-a-c:lsC-'y-st-em-------- T-<l!>;ii!~ base (base. 1)
Predite u okruzenje Assembly Design t~~ cam (cam. 1)
uraditi na vise nacina, u zavisnosti od vase jPatt
konfiguracij.e, 1z standardne Windows palete, IProcess Applications
Desktop
ff:'~P~!ro'~cp~e~~ssiliibrai.ii2I'1111• • • •11

" .-l

Iprimer, mozete izabrati File>NewD. U ,U/<UL)"Lll ;=;Psel"r"oe=cdt:;:u:ioc:.:nt::.:_ _ _ _ _ _ _ _ __ My Documerrts

prikazanom na desnoj strani selektujte

Product. I" IOK .:I Cancel

Na taj naCin c'ete pred u Current selection: File name
okruZenje Assembly Design, u FJ!es of type·
kome je kreiran sklop sa I IProduct fv1emaf1lca! Drafting J c:anc~d
ponudenim nazivom Product. 1.
Graphic Open as read-onl:.,

Ako zelite da promenite Product Rezultate svog rada
ponudeni naziv, postavite Part Number r:cjca:::m:<.f"'c,i!oCy::=\'.:-,- - - - - - - - - - - - najjednostavnije
kursor iznad grane Product.l u Revision na disk ako snimite
stablu, kliknite na nju desnim Definition sklop.
tasterom misa i iz menija
izaberite opciju Properties. Source Kliknite dva puta
Description
U dijalogu Properties predite
na stranicu Product i u pred u
polje Part Number unesite Assembly Design.
cam-follower.

Define other properties., ..j Kliknite na ikonu
~. Pojavice se pop-up
Applications
dijalog Save As u .

mozete izmeniti Fn8o.amlO

-=_-===::Jdatoteke sa sklopom, :
Save e'l}ve :':ATP<Douo.
ukoliko to zelite.l:_ _ _ _ _ _...::..._~ _ _ _ _ _ _ _

Ponudeni naziv je cam-follower.

i92 193

Primetili ste da su nazivi delova i njihovih instanci namemo identicni. Takva praksa Nail naredni zadatak jeste da kreiramo ogranicenja na nivou sklopa. Pocec'emo sa
olaksava definisanje sklopovskih ogranicenja u nastavku rada. potpunim fiksiranjem osnove.

U zavisnosti od naona kreiranja delova, moze se desiti da delovi budu razbacani po Kliknite na ikonu p.,nruor ~ u paleti alata Constraints i selektujte deo base iz stabla

ekranu, kao na slid dole. U tom slueaju mozete iskoristiti ikonu Manipulate '~ u iii sa ekrana.

paleti alata Move kako biste postavili delove na zeljene lokadje. !!!!r>ID

L,t,. ~ .
~~ Constraint:;

.Fix,l (ba:;e.1)

ApplJcations

(0 Podsetimo se da je nas konacan dl; da kreiramo revoludoni spo; izmedu brega i
osnove. To cemo uraditi pomocu jednog ogranicenja tipa poravnanja i dodatnog
Mada to nije neophodno, moida tete morati da ogranicenja koje definise kontakt izmedu dye povrsine. Pocecemo sa ogranicenjem koje
pomerite delove kako biste postigli ovu formaciju ce poravnati osu osovine brega i osu otvora u osnovi. Da' biste to uradilL kliknite na

ikonu Coinddence fI.Ij u paleti alata Constraints.

Selektujte osu dela pod nazivom base i osu osovine brega, kao sto je prikazano na
donjoj slid.

Selektujte osu osovine .
brega

~-9h Constraints

'[&1.G. Fix. 1 (base. 1)
l tIP Coincidence. 2 (cam. 1)b.:lse.1)

Applications

194 Ogranicenje podudamosti koje smo upravo kreirali ce ukloniti sve stepene slobode
brega u odnosu na bazu, osim rotacije oko preklopljene ose (ona nam je potrebna za
dalji rad) i transladju dliZ te ose (nepotrebna translacija).

195