หนังสือ กรมป่าไม้ 123 ปี รักป่า รักประชาชน

๑ อดีตอธิบดีกรมป่าไม้
พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"












นายผ่อง เล่งอ ้ ี นายสมชัย เพียรสถาพร นายชลธิศ สุรัสวด ี
อธิบดีกรมป่าไม้ อธิบดีกรมป่าไม้ อธิบดีกรมป่าไม้
พ.ศ. ๒๕๓๕ - ๒๕๓๘ พ.ศ. ๒๕๕๑ - ๒๕๕๓ พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๐





ผมยินดีย่งและขอบคุณท่านอธิบด ี ๑๒๓ ปีของกรมป่าไม้ เปรียบเสมือน ผมขอแสดงความยินดีท่กรมป่าไม้
ิ
ี
อรรถพล ท่ยังคิดถึงและให้เกียรติคนรุ่นเก่า ต้นไม้ใหญ่ที่หยั่งรากลึก...เติบใหญ่ แผ่กิ่งก้าน ครบรอบ ๑๒๓ ปี แห่งการสถาปนา เพื่อท�า
ี
�
ื
อย่างผมมาร่วมราลึกครบรอบ ๑๒๓ ปี กรม สาขาให้ความร่มร่นแก่ผู้คน พร้อมกับการรักษา ภารกิจดูแล อนุรักษ์ป่าให้มีความอุดมสมบูรณ์
ั
ั
�
ี
ป่าไม้ด้วย ..ในอดีต ต้งแต่รัชกาลท่ ๕ ทรงต้ง สมดุลของธรรมชาติ การทาราชการในยุคดิจิทัล เป็นประโยชน์ต่อประชาชนและประเทศชาต ิ
ั
่
กรมป่าไม้เป็นต้นมา บรรพชนท้งหลายนบ ที่เทคโนโลยีสมัยใหม เขามาอยูในชีวิตประจ�าวัน ในทุกด้าน ทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม และระบบ
ั
่
้
ื
แต่นายสะเลด เจ้ากรมป่าไม้คนแรกเร่อยมา เช่นทุกวันนี้ ...ส�าหรับผมแล้ว ในภาพรวม การ นิเวศธรรมชาติ..ในช่วงที่ผมท�างานที่กรมป่าไม ้
ั
่
ี
ื
จนถึงอธิบดีคนปัจจุบัน ล้วนแต่มุ่งม่นทาคุณ ทางานของผู้คนในกรมป่าไม้เป็นไปด้วยดี ..ผู้ ได้พยายามอย่างเตมทในการผลักดันเร่องป่า
�
�
็
ี
ประโยชน์แก่กรมป่าไม้ และประเทศชาติตาม ปฏิบัติงานด้านการป้องกัน และปราบปรามการ ชุมชน จนในท่สุดรัฐบาลได้ออก พ.ร.บ.ป่า
ึ
ึ
�
�
�
ความเหมาะสมแห่งสถานการณ์ ในยุคสมัย ตัดไม้ทาลายป่า ของกรมได้รับกาลังใจและการ ชุมชน ข้นสาเร็จในปี พ.ศ. ๒๕๖๒ นี้ ซ่งจะ
่
ั
น้น ๆ ..ผมจึงขอให้อนุชนศึกษาประวัติศาสตร์ สนับสนุนอย่างเข้มแข็งจากสังคม... ชวยให้คนอยู่ร่วมกับป่า ใช้ประโยชน์ป่า และ
ที่เป็น ..ความจริง ..ในแต่ละช่วงเวลา ..ขอฝาก การบริหารจัดการ และปฏิบัติงานป่าไม้ ช่วยพิทักษ์ป่าอย่างยั่งยืนต่อไป..อีกเรื่องหนึ่งที่
ี
ให้คนป่าไม้รุ่นปัจจุบันเรียนรู้อดีต ..และร่วม ในห้วงเวลา ท่ประเทศของเรากาลังเข้าสู่ยุค ส�าคัญคือการก�าหนดเป้าหมายเพิ่มพื้นที่ป่า
�
ี
ื
ี
ื
มอกน สานต่อ .เสรมสร้างกรมป่าไม้ ให้ก้าวหน้า เทคโนโลยีในอนาคตอันใกล้น้ นับวันจะยากและ เศรษฐกิจให้ได้ร้อยละ ๑๕ ของพ้นท่ประเทศ โดย
ั
ิ
.
ี
ี
ทันสมัย ทันสถานการณ์โลกท่แปรเปล่ยน.. ซับซ้อนข้น แต่ถ้าผู้คนในกรมป่าไม้มีความรัก ผมได้มอบให้คณะวนศาสตร์จัดท�ายุทธศาสตร์
ึ
ขออวยพรให้กรมป่าไม้ช่วยอนุรักษ์ป่า และ ความสามัคคีปรองดอง รู้จักการให้อภัยและม ี และแผนแม่บทการส่งเสริมไม้เศรษฐกิจแบบ
ั
เสริมสร้างป่าให้เกิดประโยชน์ท้งทางตรง ใน ความสัมพันธ์ดุจ คนในครอบครัวเดียวกันแล้ว ครบวงจร..และผลักดันให้เกิดนโยบายป่าไม้
เรื่องการใช้ประโยชน์ไม้ และทางอ้อมในเรื่อง ผมเชื่อว่าปัญหาที่หนัก และยากนั้นแก้ไขได้ทุก แห่งชาต เป็นกรอบการดาเนินงานอนุรักษ์ปา
ิ
�
่
่
ี
การปลูกต้นไม้ สร้างป่า แก้ปัญหาโลกร้อนและ เรื่อง และมีวันที่ผู้ท�าราชการในกรมป่าไม้จะได้ และเพ่มพ้นทป่าเศรษฐกิจ ให้มีความสมบูรณ์
ิ
ื
�
ั
ิ
สภาพแวดล้อมอื่น ๆ ทุกด้าน.. พบและจับต้องกับชัยชนะได้อย่างแน่นอน. ย่งยนสบต่อไป..ผมขอให้กาลังใจท่านอธบด ี
ื
ื
กรมป่าไม้ปัจจุบัน ที่จะสานต่อภารกิจยิ่งใหญ่
�
ของกรมป่าไม้ ..น้อมนาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
่
.. และช่วยเหลือประชาชนในการลดรายจาย
เพ่มรายได้ ขยายโอกาสทางกิจกรรมป่าไม้
ิ
สืบไป...
98 99

พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"


ี
ี
๒ องค์กรหลักท่เก่ยวข้องกับกรมป่าไม้





นายสุวัช สิงหพันธุ์ นายสุนันต์ อรุณนพรัตน์ นายขวัญชัย ดวงสถาพร

อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาต ิ อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาต ิ ประธานคณะอนุกรรมการ
�
สัตว์ป่าและพันธุ์พืช สัตว์ป่าและพันธุ์พืช จัดทาร่างนโยบายป่าไม้
พ.ศ. ๒๕๔๘ - ๒๕๔๘ พ.ศ. ๒๕๕๓ - ๒๕๕๔ แห่งชาติและร่างแผนแม่บท
พัฒนาการป่าไม้แห่งชาต ิ


ี
ิ
ั
ี
ผมเร่มรับราชการท่กรมป่าไม้ต้งแต่ เป็นเวลา ๑๒๓ ปีมาแล้ว ที่พระบาท ๑๒๓ ปีท่ผ่านมา กรมป่าไม้เป็นศูนย์
พ.ศ. ๒๕๑๓ - ๒๕๕๐ แม้ต�าแหน่งสุดท้าย สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณา กลางในการขับเคลื่อนนโยบายการป่าไม้ของ
ู
ี
ั
ิ
คือรองปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาตและ โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งกรมป่าไม้ขึ้น เพื่อให้เป็น ประเทศ รวมท้งเป็นองค์กรท่มีบทบาทสง
ในการพัฒนาป่าไม้อย่างมีดุลยภาพกับการ
ิ
ส่งแวดล้อม ก็กากับดูแลกรมป่าไม้ด้วย.. กว่า ผู้ดูแลรักษาทรัพยากรป่าไม้ของชาติ และยัง พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของชาติ
�
ั
๓๗ ปี ท่ผมผูกพันอยู่กับกรมป่าไม้ ได้เห็น ประโยชน์ให้เกิดแก่ประชาชนชาวไทยท้งมวล นับว่าเป็นส่งท่น่ายินดีอย่างย่งสาหรับ
ี
�
ี
ิ
ิ
ความเปล่ยนแปลง และการพัฒนาขององค์กร ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา กรมป่าไม้ได้พัฒนา ปีที่ ๑๒๓ ของกรมป่าไม้ ที่เป็นปีแห่งการเริ่ม
ี
บุคลากร ความก้าวหน้าทางวิชาการ ความ ก้าวไกลมาเป็นล�าดับ มีการพัฒนาระบบการ ต้นนโยบายป่าไม้แห่งชาติ ฉบับใหม่ของ
พยายามของ ผู้บริหารท่ต้องต่อสู้อุปสรรค บริหารจัดการในทุกมิติให้สอดรับ และทันกับ ประเทศไทยซ่งคณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็น
ี
ึ
ี
ี
นานัปการ ความกดดันจากปัจจัยท้งภายใน บริบทท่เปล่ยนแปลงไป บุคลากรของกรมป่าไม ้ ชอบเมื่อวันที่ ๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๒
ั
ั
และภายนอก แต่ในท่สุด ก็สามารถฟันฝ่าไป แสดงให้เห็นจิตวิญญาณแห่งความมุ่งม่น เสียสละ ผมเช่อว่า นับจากน้ต่อไป ภายใต้บริบทการ
ี
ี
ื
ได้อย่างดีเย่ยม...ในโอกาสท่กรมป่าไม้ มีอายุครบ และหวงแหนในการรักษาทรัพยากรป่าไม้ของชาต ิ เปล่ยนแปลงของประเทศและของโลก กรม
ี
ี
ี
ี
ั
ั
๑๒๓ ปี ในพ.ศ. ๒๕๖๒ นี้ ผมขออวยพรให้ ให้คงอยู่ ตลอดจนเกิดการพัฒนาท่ย่งยืน อนเป็น ป่าไม้จะเป็นองค์กรที่ส�าคัญยิ่งในการบริหาร
ี
ข้าราชการ พนักงาน ของกรมป่าไม้ทุกระดับ ฐานรากท่แข็งแกร่งในการดูแลรักษาทรัพยากร จัดการป่าไม้ของชาติ เพื่อสนับสนุนและเป็น
จงประสบผลส�าเร็จในการปฏิบัติงานในหน้าที่ ป่าไม้ของชาติ ตามพระราชปณิธานของพระบาท ภูมิคุ้มกันการพัฒนาประเทศและคุณภาพ
ปราศจากภยันตรายท้งปวง มีความเจริญก้าวหน้า สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวาระครบรอบ ชีวิตของคนไทย โดยสร้างหุ้นส่วนการพัฒนา
ั
ดังมุ่งหวังทุกประการ ๑๒๓ ปี ในการสถาปนากรมป่าไม้ กระผมขอ กับประชาชน และภาคส่วนที่เกี่ยวข้องอย่าง
อาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัย และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ มีเป้าหมายและยั่งยืน
ท้งหลายท่วสากลโลก โปรดดลบันดาลให้ข้าราชการ อีกทั้ง ข้าราชการ พนักงาน และ
ั
ั
และเจ้าหน้าท่ผู้ยึดม่นในอุดมการณ์ ของกรมป่าไม้ เจ้าหน้าที่ ทุกท่าน จะร่วมกันขับเคลื่อนกรม
ี
ั
ทุกท่าน มีสุขภาพพลานามัยแข็งแรง มีความสุข ป่าไม้ให้บรรลุตามพระราชประสงค์ ของ
�
และประสบความสาเร็จในหน้าท่การงาน อันจะยัง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ี
ประโยชน์ต่อการปฏิบัติงานในงานป่าไม้ ประชาชน ดังที่พระองค์ได้แสดงไว้ในพระราชหัตถเลขา
ฉบับที่มีพระราชานุมัติ ให้จัดตั้งกรมป่าไม้ซึ่ง
และประเทศชาติสืบไป
เป็นพระราโชบายเกี่ยวกับการป่าไม้ที่ส�าคัญ
ยิ่งของประเทศไทย
100 101

พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"


๒ องค์กรหลักท่เก่ยวข้องกับกรมป่าไม้
ี
ี





นายธัญญา เนติธรรมกุล นางพรเพ็ญ วรวิลาวัณย์ นางจุฬารัตน์ นิรัติศยกุล

�
อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาต ิ ผู้อานวยการองค์การ ผู้อานวยการสานักงานพัฒนา
�
�
สัตว์ป่าและพันธุ์พืช อุตสาหกรรมป่าไม้ เศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (BEDO)
(พ.ศ. ๒๕๕๙ - ปัจจุบัน) พ.ศ. ๒๕๖๐ - ปัจจุบัน พ.ศ. ๒๕๕๑ - ปัจจุบัน
ผมขอแสดงความยินดี ในโอกาสที่ กรมป่าไม้ ถือได้ว่าเป็นหน่วยงานหลัก พ.ศ. ๒๕๖๒ กรมป่าไม้ ครบรอบ
ั
กรมป่าไม้ ครบรอบการสถาปนา ๑๒๓ ปี ในปี ที่มีบทบาทส�าคัญในการบริหารจดการทรัพยากร ๑๒๓ ปี ของการสถาปนา...นับว่ากรมป่าไม้มี
๒๕๖๒ นี้ และขออวยพรให้กรมป่าไม้ประสบ ป่าไม้ เพื่อสร้างคุณประโยชน์ทั้งด้านเศรษฐกิจ บริบทการท�างานที่เปลี่ยนไปจากเดิมมาก คือ
ิ
ผลส�าเร็จในการท�างานเพื่อชาติเพื่อประชาชน สังคม และสิ่งแวดล้อมให้กับประเทศมาอย่าง กรมป่าไม้เร่มเดินหน้าเข้าหาประชาชนในลักษณะ
ื
สืบไป ..กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ยาวนาน เมื่อ ๗๒ ปีก่อนองค์การอุตสาหกรรม "เอ้อมมือให้สุดแขนถึงประชาชน"..นับเป็นภาพ
ึ
่
ั
้
่
ี
์
่
ก็นับว่าเกิดมาจากกรมป่าไม้ และที่ผ่านมา เรา ป่าไม้ก็เป็นหน่วยงานหนงในสังกัดของกรม ลกษณใหมทสรางความไว้วางใจให้กับประชาชน
�
ั
�
ก็ได้ร่วมมือ ทางานกับกรมป่าไม้มาอย่างเต็มท ่ ี ป่าไม้ ที่แยกออกมาจัดตั้งเป็นรัฐวิสาหกิจ เพื่อ และนาไปสู่การดูแลรักษาทรพยากรป่าไม้ให้
ในหลายด้านในการอนุรักษ์พิทักษ์ป่า ของไทย รองรับภารกิจด้านการท�าไม้และอุตสาหกรรม เป็นสมบัติของชาติโดยประชาชนมีส่วนร่วมและ
ั
�
ั
ท้งป่าสงวน และป่าอนุรักษ์ให้ดารงคงอยู่อย่าง ไม้ ปัจจุบันแม้จะมีการปรับเปลี่ยนภารกิจมา ใช้ประโยชน์ป่าอย่างย่งยืน...BEDO ในฐานะ
ึ
ยืนยาวมั่นคง ทั้งนี้เพราะล�าพังกรมใดกรมหนึ่ง เป็นการบริหารจัดการป่าเศรษฐกิจ แต่ในการ พันธมิตรหน่งของกรมป่าไม้ ขอแสดงความ
�
ื
�
�
็
จะทางานให้สาเร็จน้นยากมาก..ในอนาคตก็ต้อง ดาเนินงานยังคงต้องประสานบูรณาการทางาน ช่นชมและร่วมภาคภูมิใจกับความสาเรจของ
�
�
ั
ื
อาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน รวมท้ง ร่วมกับกรมป่าไม้อย่างต่อเน่องและต่อไปใน กรมป่าไม้ ที่มุ่งมั่น "รักป่า และรักประชาชน"
ั
จากพ่น้องประชาชนด้วย เพ่อให้ป่าไทย เป็น อนาคต ในโอกาสครบรอบการสถาปนา ๑๒๓ ปี ไปพร้อมกัน
ื
ี
ี
ี
�
ิ
ทรัพยากรร่วมกัน ของชาติ.. เป็นสมบัติที่ด�ารง ในปีน้ ขอแสดงความยินดีย่งท่ได้เห็นความสาเร็จ
สืบต่อถึง ลูกหลานไทยอีกแสนนาน และพัฒนาการในด้านต่างๆของกรมป่าไม้
ั
ื
อย่างต่อเน่องมาต้งแต่ในอดีตจนถึงปัจจุบันและ
ขอขอบคุณในความร่วมมือและความช่วยเหลือ
ตลอดจนการสนับสนุนภารกิจด้วยดีตลอดมา
100 101

พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"


ี
๓ ผู้บริหารสูงสุดจากองค์กรท่เก่ยวข้องกับกรมป่าไม้
ี






ศ.ดร.สนิท อักษรแก้ว ดร.จงรัก วัชรินทร์รัตน์ ผศ.ดร.นิคม แหลมสัก
ประธานคณะกรรมการพัฒนา อธิการบด ี คณบดี คณะวนศาสตร์
การเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาต ิ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
พ.ศ. ๒๕๖๑ - ปัจจุบัน พ.ศ. ๒๕๖๒ - ปัจจุบัน พ.ศ. ๒๕๕๙ - ปัจจุบัน



ี
ั
ผมยินดีย่งท่กรมป่าไม้ เติบโตม่นคง กรมป่าไม้ ถือว่าเป็นกรมท่มีคุณูปการ ปี ๒๕๖๒ กรมป่าไม้ มีอายุครบ
ี
ิ
ิ
ี
�
ั
มานานถึง ๑๒๓ ปี และกาลังก้าวสู่ปีท่ ๑๒๔ กับประเทศชาติอย่างย่งใหญ่ต้งแต่อดีตจน ๑๒๓ ปี ส่วนคณะวนศาสตร์ มีอายุครบ ๘๓
ี
เพ่อมุ่งทาภารกิจอนุรักษ์ผืนป่าไทย ให้ดารง ปัจจุบัน เพราะป่าไม้ เป็นแหล่งเศรษฐกิจที่ ป ชาวป่าไม้ในกรมป่าไม้ส่วนใหญ่ จบการ
�
�
ื
ั
ิ
คงอยู่ และฟื้นฟูเสริมสร้างปลูกใหม่ให้สมบูรณ์ ส�าคัญของประเทศ..เวลาน้กรมป่าไม้ ต้อง ศึกษาจากคณะวนศาสตร์..ย่งไปกว่าน้นม ี
ี
เพ่มข้นอีกในอนาคต ... ผมอยากเห็นอนุชน มามองเชิงบูรณาการ ในการที่จะเอาพื้นที่ป่า อธิบดีกรมป่าไม้หลายท่านก็เป็นศิษย์เก่า
ิ
ึ
ื
คนรุ่นใหม่ เรียนรู้เข้าใจประวัติศาสตร์ ... ศึกษา ของประเทศให้ยังสามารถเอ้อประโยชน์ต่อ คณะวนศาสตร์..และอธิบดีกรมป่าไม้บาง
ั
้
�
�
แนวคิดสร้างสรรค์ของอธิบดีแต่ละท่าน รวมทง ประชาชนได้อย่างยั่งยืน ซึ่งก็ต้องมองหลาย ท่านก็เคยดารงตาแหน่งคณบดีคณวนศาสตร์..
ี
บูรพาจารย์คนสาคัญมากข้น เช่น ศ.เทียม มิติ..ผมคิดว่าท่ผ่านมาข้าราชการและบุคลากร ท่ผ่านมากรมป่าไม้และคณะวนศาสตร์ได้
�
ี
ึ
คมกฤส ดร.เกษม จันทร์แก้ว ดร.ทิวา สรรพกิจ กรมป่าไม้ได้ทาหน้าท่อย่างทุ่มเท เสียสละ ร่วมงานกันมาอย่างใกล้ชิด อาทิ งานวิชาการ
ี
�
ี
ื
�
ื
เป็นต้น เพ่อสืบสานต่อยอด พัฒนาการป่าไม้ อย่างเต็มท่ทางานเพ่อสังคมมากกว่าประโยชน์ ท้งด้านการวิจัย ด้านให้ข้อเสนอแนะเชิง
ั
ี
ไทย ให้สอดคล้องเหมาะสม กับยุคสมัยท่สภาพ ส่วนตัว ...ในยุคใหม่ 2-3 ปีที่ผ่านมา สังคม นโยบาย เป็นต้น..และในอนาคตก็จะร่วมมือกัน
ั
สงคม เศรษฐกจ และเทคโนโลยี เปล่ยนแปลง ไทยมีการเปล่ยนแปลงอย่างรุนแรง และรวดเร็ว อย่างใกล้ชิดมากข้น ประดุจเป็นพ่น้องกัน
ึ
ี
ี
ี
ิ
ไปอย่างรวดเร็ว กรมป่าไม้ก็มีการพัฒนา ออกกฎระเบียบ
ี
�
ื
ี
อย่างฉับพลันเป็นเคร่องมือท่สาคัญท่จะช่วยให้
่
้
การป่าไมในยุคใหม สามารถตอบสนองความ
ั
ต้องการของประชาชนในทุกมิติได้อย่างยงยน
ื
่
ต่อไป..ในโอกาสครบรอบการสถาปนา ๑๒๓
ปี ของกรมป่าไม้ ผมขอให้ก�าลังใจกรมป่าไม้
ในการสนับสนุนเศรษฐกิจ ของประเทศสู่ความ
ยั่งยืนต่อไปในอนาคต
102 103
102
103

พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"


๓ ผู้บริหารสูงสุดจากองค์กรท่เก่ยวข้องกับกรมป่าไม้
ี
ี





นายอภิรมย์ สุขประเสริฐ นายพิพัฒน์ ชนินทยุทธวงศ์ นางย่งลักษณ์ ปฎิภาณเทวา
ิ
ผู้จัดการ ธนาคาร นายกสมาคมศิษย์เก่า
ื
เพ่อการเกษตร วนศาสตร์ ประธานสหกรณ์สวนป่า
�
และสหกรณ์การเกษตร ภาคเอกชนจากัด
พ.ศ. ๒๕๖๐ - ปัจจุบัน

ิ
ผมขอแสดงความยนด เปนอยางยงใน กรมป่าไม้ก่อต้งมาครบ ๑๒๓ ปี ขอแสดงความยนดท่กรมป่าไม้ได้รับ
ี
่
ิ
็
่
ี
ี
ั
ิ
โอกาสวันสถาปนากรมป่าไม้ครบรอบ ๑๒๓ ปี ถือว่าเป็นกรมที่มีประวัติและวิวัฒนาการมา การสถาปนาครบ ๑๒๓ ปี...สหกรณ์สวนป่า
สะท้อนให้เห็นถึงความมุ่งม่นในการทางานตาม ยาวนาน มีผลงานเก่ยวข้องกับประชาชนจานวน ภาคเอกชนจากัด ได้กาเนิดข้น โดยอธิบด ี
ั
�
�
�
ึ
ี
�
บทบาทการเป็นหน่วยงานท่ทาหน้าท่รักษาป่า มาก จงมีท้งผู้ได้รับผลประโยชน์และผู้เสีย กรมป่าไม้ สถิตย์ สวินทร โดยกฎกระทรวงเม่อ
�
ี
ี
ื
ึ
ั
ส่งเสริมการปลูกไม้มีค่า ส่งเสริมให้ชุมชนม ี ผลประโยชน์ แต่ในมุมมองของสมาคมศิษย์ วันท่ ๙ มีนาคม ๒๕๓๙ โดยมีภารกิจเร่อง
ี
ี
ส่วนร่วมในการปลูกป่า การจัดการป่าชุมชน เก่า วนศาสตร์ ในฐานะท่สมาชิกของสมาคม สวนไม้เศรษฐกิจครบวงจรทกจังหวัดทปลก
ี
่
ู
ุ
ี
ิ
และป่าเชงเศรษฐกิจ เพ่อให้ประชาชนอย่ ู หลายท่านมีโอกาสร่วมงานท้งบทบาทด้าน ต้นไม้และมีท่ต้งอยู่ในท่กรมป่าไม้ต้งแต่เร่มแรก
ื
ั
ี
ั
ี
ิ
ั
ร่วมกับป่าได้ มาอย่างต่อเนื่อง ผมขอชื่นชม บริหารจัดการองค์กร บทบาทด้านวิชาการ จนทุกวันน้...ยินดีท่จะร่วมฟันฝ่าอุปสรรคและ
ี
ี
ความส�าเร็จในการแก้ไข พ.ร.บ.ป่าไม้ พ.ศ. และด้านอ่นๆ ท่เก่ยวข้อง หากกรมป่าไม้ สนับสนุนกิจกรรมของกรมป่าไม้ให้เจรญ
ี
ี
ื
ิ
๒๔๘๔ โดยเฉพาะมาตรา ๗ ที่ถือบังคับใช้ ทางานไม่เข้มแข็ง ป่าไม้ของไทยคงจะหมด รงเรอง เพ่อให้ต้นไม้มีค่าสามารถลดความ
่
�
ุ
ี
ื
มากว่า ๗๘ ปี ได้เพ่มโอกาสให้ประชาชน ไปมากกว่าน้ แต่อย่างไรก็ตาม หนทางขางหนา เหล่อมลาทางเศรษฐกิจสังคมและทาให้ส่ง
ิ
้
้
ิ
ื
้
�
ี
�
ิ
สามารถตัดไม้ยืนต้นในท่ดินกรรมสิทธ์หรือ ภารกิจของกรมป่าไม้คือการสร้างป่าให้เพ่ม แวดล้อมสมบูรณ์ ตามพระราชด�ารัส รัชกาล
ี
ิ
สิทธิครอบครองได้โดยไม่ผิดกฎหมาย การปลด ข้นในบริบทของป่าเศรษฐกิจ ทจะมสวนสาคญ ที่ ๙ ทุกประการค่ะ
ั
�
่
่
ี
ี
ึ
ล็อคคร้งน้ทาให้ประชาชนหันมาปลูกไม้มีค่า ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศซึ่งจะ
�
ั
ี
และไม้เศรษฐกิจเพ่อเพ่มรายได้ในท่ดินของ เป็นภารกิจที่ส�าคัญยิ่งของประเทศ...
ิ
ี
ื
ตนเองเพิ่มมากขึ้น ท�าให้พื้นที่ป่าเพิ่มขึ้นตาม
ไปด้วย ในส่วนของ ธ.ก.ส. พร้อมสนับสนุน
อย่างเต็มท่ผ่านโครงการต่างๆ ของ ธ.ก.ส.
ี
อาทิ โครงการธนาคารต้นไม้ การใช้ต้นไม้
�
ื
เป็นหลักทรัพย์ค้าประกันสินเช่อได้ตามหลัก
ประกันทางธุรกิจ เป็นต้น คาดว่าในอนาคตจะ
ท�าให้พื้นที่ป่าเพิ่มขึ้นและธุรกิจอุตสาหกรรม
ึ
ึ
ไม้เพ่มมากข้น ซ่งจะเกิดคุณประโยชน์ต่อระบบ
ิ
เศรษฐกิจและประเทศชาติโดยรวม
102
102 103
103

พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"


๔ อธิบดีกรมป่าไม้คนแรก และอธิบดีผู้มีอาวุโสสูงสุดในปัจจุบัน







นายเอช.เอ. สะเลด นายถนอม เปรมรัศม ี

อธิบดีกรมป่าไม้ อธิบดีกรมป่าไม้
พ.ศ. ๒๔๖๗ - ๒๔๗๗ พ.ศ. ๒๕๑๘ - ๒๕๑๙



�
ป่าไม้เป็นของแผ่นดิน ต้องถือว่าบันดาป่าไม้ทั้งปวง เปน การทาไม้ในป่า การปลูกสวนป่า การสารวจป่า การดูแล
�
�
สมบัติของกรุงสยาม และควรต้องจัดการเปนของแผ่นดิน....เจ้าของ รักษาป่าไม้ การนาไม้ออกไปใช้เป็นผลิตภัณฑ์นานาชนิด ล้วนเป็น
ป่าไม้ มอานาจจะใช้ไม้หรือขายไม้ท่ออกจากป่าของตนได้ แต่จะไม่ยอม การผันเงินไปสู่ชาวบ้านทั้งนั้น”
ี
�
ี
ให้มีอ�านาจท�าอันตรายป่า และไม่ยอมให้ท�าการอย่างใด อันจะให้ผล “ถ้าไม่รักษาป่าไว้ให้ดี ไม่มีป่าเหลืออยู่ จะน�าป่าที่ไหนมา
ประโยชน์ป่าน้อยลงด้วย .... ถ้าจะคิดอีกอย่างหน่งว่า ป่าไม้เปนเงิน บ�ารุงกัน...การรักษาป่า เป็นเรื่องใหญ่และส�าคัญจริง ๆ เมื่อผู้เขียน
ึ
ี
ึ
ต้นทุน ไม้ตัดฟันได้ในปีๆหน่ง เปนดอกเบ้ย ข้าพเจ้าจะยอมให้เจ้าของป่า เริ่มเข้ารับราชการกรมป่าไม้ ๓๕ ปี ที่แล้วมา ป่าไม้ของประเทศมีอยู่
ั
ได้รับแต่ดอกเบี้ย ไม่ยอมให้เอาต้นทุนไป เพราะต้นทุน เปนสมบัติของ ประมาณ ๖๕ เปอร์เซ็นต์..ประชากรขณะน้นราว ๑๘ ล้านคน แต่บัดน ี ้
ี
ื
�
คนท้งแผ่นดิน ผู้ท่เปนเจ้าของป่าไม้อยู่บัดน้ จะแกล้งทาอย่างหนง ึ ่ ปรากฏว่ามีเน้อท่ป่าเหลืออยู่ประมาณ ๓๗ - ๓๘ เปอร์เซ็นต์.. ประชากร
ี
ั
ี
อย่างใด ให้คนทั้งแผ่นดินขาดผลประโยชน์ด้วยนั้น ไม่ได้ ข้อเสนอตั้ง ขณะนี้ ๔๒ ล้านคนเศษ ... การรักษาป่านั้น ได้ด�าเนินการควบคู่กับ
ึ
ั
�
กรมป่าไม้ : "ท่จะรักษาป่าไม้ และจัดการให้เจริญข้นเต็มท่ จาเป็น การบารุงป่า ... แต่สภาพป่าโดยท่วไปไม่ฟื้นคืนดีข้น ... มีแต่ลดน้อย
�
ี
ึ
ี
ึ
ั
ึ
ต้องมีกรมป่าไม้ แยกต้งข้นเป็นกรมหน่ง" "การป่าไม้ เปนวิชาอย่างหน่ง ึ ทรุดโทรมลง…” (วันที่ ๒๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๘)
�
ี
ปัญหาเกี่ยวกับวิชาการในป่าไม้ ย่อมมีทุกป่า ปัญหาเหล่านั้น จะพาให้ “ ตลอดระยะเวลา ๘๐ ปี ท่กาลังจะผ่านไป สถานการณ์ป่าไม้
ั
ป่าเจริญ หรือเปนอันตรายไปก็ได้ และต้องให้เจ้าพนักงานป่าไม้ท่ชานาญ ของประเทศชาติ มีท้งการก้าวหน้าและถอยหลัง การก้าวหน้าใน
ี
�
ในวิชาเปนผู้ตัดสิน" "จ�าต้องมีกรมป่าไม้ดูแลการบังคับบัญชาป่าไม้ ด้านการเติบโตของการบริหารงาน การใช้ประโยชน์ และปลูกสร้าง
ั
ื
�
ี
ื
ั
พิจารณาตัดสินปัญหาในเร่องป่าท้งปวง แลควรให้เปนกรม ท่มีผู้ชานาญ สวนป่า ส่วนการถอยหลังน้น ได้แก่ การลดน้อยถอยลงของเน้อท ี ่
วิชาการป่าไม้ด้วย ที่จะตั้งกรมป่าไม้ ไม่ใช้ว่าจะตั้งได้ครู่เดียว แต่ควร ป่าไม้ และปริมาณไม้ที่มีอยู่เป็นเงาตามตัว”
จะรีบลงมือจัดตั้งขึ้นเสียเวลานี้…" "น่าที่ของกรมป่าไม้นั้นหนักมาก... “ความหวังในเรื่องทรัพยากรป่าไม้ของชาติ จะวัฒนารุ่งเรือง
ึ
ให้กรมป่าไม้มีหน้าที่รับผิดชอบ เก็บภาษีผลประโยชน์แผ่นดินในการ ต่อไปเพียงไร แค่ไหน..ข้นกับนโยบายของรัฐ ความร่วมมือของทาง
ป่าไม้...ข้าพเจ้าเห็นว่า กรมป่าไม้นั้น ควรให้ตั้งที่เชียงใหม่ ราชการและประชาชน ตลอดทั้งการปฎิบัติหน้าที่ของผู้มีหน้าที่โดย
ตรงด้วย”
“ กรมป่าไม้ เป็นหน่วยราชการของรัฐ มีหน้าท่คอยดูแล
ี
ปกป้องรักษา และจัดการทรัพยากรป่าไม้ของชาติให้อยู่ในสภาพที่
มั่นคง และยั่งยืนตลอดไป… (๓๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๙)
104 105

พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"
๕ คติพจน์เพ่อการบริหารงานกรมป่าไม้อย่างจริงจังและซ่อสัตย์สุจริต


ื
ื






ศาสตราจารย์เทียม คมกฤส

อธิบดีกรมป่าไม้
พ.ศ. ๒๔๙๕ - ๒๕๐๐



วันสถาปนากรมป่าไม้มาบรรจบ ครบรอบ ๖๐ ปี ในวันที่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๔๙๙ ให้ร�าลึกนึกไว้เสมอว่า
ถ้าท่านได้มีส่วนช่วยสร้างเสริมเกียรติคุณและความเจริญให้แก่กรมป่าไม้เพียงใด ความเจริญก้าวหน้านั้นก็ย่อมจะตก
ได้แก่ตัวของท่านเอง
บรรดาข้าราชการกรมป่าไม้รุ่นบรรพบุรุษของท่านต่างก็ได้ฟันฝ่าอุปสรรค และผจญต่อความลาบากนานา
�
ึ
ื
ี
ิ
ิ
ั
ิ
นับประการ เพ่อท่จะสร้างเสริมความเจริญม่นคงให้แก่การป่าไม้ของชาติ "ย่งประเทศชาติย่งเจริญมากย่งข้นเท่าใด
การแสวงหาประโยชน์ในทางมิชอบจากป่าไม้ และการใช้อภิสิทธิ์ท�าลายป่า ก็ยิ่งทวีขึ้นเป็นเงาตามตัว ในขณะเดียวกัน
ี
หน้าท่ของข้าราชการกรมป่าไม้ท่จะรักษาและบารุงสร้างเสริม จัดการป่าไม้ให้สามารถสนองความต้องการของประเทศชาต ิ
ี
�
และประชาชนได้เป็นการถาวรตลอดไป ก็ยิ่งเป็นสิ่งจ�าเป็นมากขึ้น" ข้าพเจ้าจึงใคร่ขอร้องให้ท่านทั้งหลายได้ตั้งปณิธาน
ที่จะพร้อมยอมเสียสละทุกสิ่งทุกอย่าง เพื่อรักษาความมั่นคงกิจการป่าไม้ รวมทั้งอุทิศตนที่จะสร้างเสริมกิจการป่าไม้
ั
ื
ั
ให้เจริญก้าวหน้าต่อไปทุกวิถีทาง ท้งให้ทุกคนต้งม่นอยู่ในสามัคคีธรรม มีความรักใคร่ปรองดองกันเพ่อความเป็นปึกแผ่น
ั
ที่จะต่อต้านการรุกราน และการท�าลายกิจการป่าไม้โดยประการต่าง ๆ
�
ี
ผู้ใดท่ได้ขายตนเองเป็นการเพ่อความมักใหญ่ใผ่สูง หรือความร่ารวยของพ่อค้าและบุคคลท่จะแสวงหา
ี
ื
ั
ั
ั
ประโยชน์โดยมิชอบจากการป่าไม้รวมท้งฝักใฝ่หาประโยชน์ส่วนตนโดยการบีบค้นราษฎร ก็ให้สลัดละท้งนิสัยอันช่วร้าย
ิ
ที่น�าความเสื่อมเสียมาให้แก่ตน และแก่กรมป่าไม้เป็นส่วนรวม ณ แต่บัดนี้ ให้กลับบ�าเพ็ญตนเป็นผู้รับใช้ประชาชนและ
กรมป่าไม้แต่ฝ่ายเดียว
ี
่
ท่มา : คัดจากสวนหนึ่งใน สาส์นของ นายเทียม คมกฤส
อธิบดีกรมป่าไม้ เนื่องในวันสถาปนากรมป่าไม้ ครบรอบ ๖๐ ปี
วันที่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๔๙๙

104 105

พจนานุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ "รักป่า รักประชาชน"
๕ คติพจน์เพ่อการบริหารงานกรมป่าไม้อย่างจริงจังและซ่อสัตย์สุจริต


ื
ื






พ.อ. เพียร สฤษฎ์ยุทธศิลป์ พิริยะโยธิน

อธิบดีกรมป่าไม้
พ.ศ. ๒๔๘๔ - ๒๔๙๐




ปู่โสม-กรมป่าไม้


หน้าท่กรมป่าไม้เปรียบได้กับปู่โสมผู้เฝ้าขุมทรัพย์ คือรักษาขุมทรัพย์ท่มีอยู่ไม่ให้สูญหาย ปู่โสมท ี ่
ี
ี
ั
รักษาขุมทรัพย์ไว้ได้ ก็เพราะเป็นปู่เฝ้าและต้งใจคอยเฝ้าพิทักษ์จริงจังด้วยความหวงแหน ประกอบกับมีอานาจ
�
ิ
อิทธิฤทธ์ สามารถหักคอทาให้คนเจ็บป่วยล้มตายได้ ใครเข้ามาใกล้หรือแตะต้องทรัพย์ปู่โสมเป็นต้องรู้ได้ด้วย
�
ญาณพิเศษทันที ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้คนจึงเกรงกลัวไม่กล้าบังอาจล่วงละเมิด ยิ่งกว่านั้นขุมทรัพย์ของปู่โสม
ก็อยู่ในที่ลี้ลับ ไม่มีใครทราบได้ง่าย
ี
ทรัพยากรธรรมชาติท่กรมป่าไม้ต้องรับผิดชอบน้นเป็นขุมทรัพย์เหมือนกัน เพราะจะต้องให้มีอยู่
ั
ชั่วกัปป์ชั่วกัลป์ตลอดไปแต่ผิดกับของปู่โสมที่มิใช่เพียงเฝ้ารักษาให้คงอยู่ ต้องจัดการให้อ�านวยประโยชน์สุข
แก่ประชาชนและแก่รัฐด้วยที่เก็บเกิดของทรัพยากรก็อยู่ในที่เปิดเผยมีอาณาบริเวณกว้างใหญ่ไพศาล ใครจะ
ี
ี
ี
�
ผ่านเข้าออกก็ได้ตามพอใจ จึงเป็นภาระท่ยากและหนักกว่ากันมาก เจ้าหน้าท่ก็ไม่มีอิทธิฤทธ์ท่จะทาให้คน
ิ
เกรงกลัว ตรงกันข้ามเจ้าหน้าที่คนใดเคร่งครัดเข้มแข็ง ก็มักจะถูกคนร้ายที่มุ่งจะละเมิดท�าร้ายเอา เมื่อภาระ
หน้าที่มีมากและยากกว่าของปู่โสมอิทธิฤทธิ์อิทธิพลในตัวเองก็ขาดแล้ว จึงเป็นการยากที่จะปฏิบัติให้ได้ผล
ี
ิ
สมบูรณ์ น่าเห็นใจกรมป่าไม้อย่างย่ง แต่อย่างไรก็ตามหน้าท่แม้จะยากก็ต้องให้เกิดผลดีสุดความสามารถ

พล.ต.ท. เพียร สฤษฎ์ยุทธศิลป์*






*ที่มา : หนังสือประวัติกรมป่าไม้ พ.ศ. ๒๔๓๙ - พ.ศ. ๒๕๑๔ อนุสรณ์กรมป่าไม้ ครบรอบปีที่ ๗๕ พ.ศ. ๒๕๑๔

หมายเหตุ : พล.ต.ท. เพียร สฤษฎ์ยุทธศิลป์ เมื่อครั้งด�ารงต�าแหน่งอธิบดีกรมป่าไม้คนที่ ๖
มียศเป็นพันเอก ต่อมาได้โอนไปรับราชการที่กรมต�ารวจ มียศเป็นพลต�ารวจโท พ.ศ. ๒๔๙๘


106 107

โครงสร้างการแบ่งส่วนราชการกรมป่าไม้ พ.ศ. ๒๕๖๒




 ม ไ า  ป ม ร ก ี ด บ ิ ธ อ






) ๓ (  ม ไ า  ป ม ร ก ี ด บ ิ ธ อ ง อ ร




ง า ล ก น ว  ส ร า ห ิ ร บ ร า ก ช า ร ู ) ๒ (  ม ไ า  ป ม ร ก ร า ก ช า ร จ ว ร ต  ผ ค า ภ ิ ม ู ภ น ใ ง า ล ก น ว  ส ร า ห ิ ร บ ร า ก ช า ร




ย า ม ห ฎ ก ก ั น า ํ ส ต า ญ ุ น อ ร า ก ก ั น า ํ ส  ม ไ า  ป ร ก า ย พ ั ร ท ร า ก ด ั จ ก ั น า ํ ส
ี ) ๐ ๑ ( า ข า ส ะ ล แ ๓ ๑ - ๑ ่ ท
ง า ล ก ร า ห ิ ร บ ก ั น า ํ ส ี  ม ไ า  ป น ิ ด ่ ท ร า ก ด ั จ ก ั น า ํ ส
ด ั ว ห ง ั จ ๖ ๗  ม ไ า  ป  ย น ู ศ
ศ ท เ น ส ร า ส ะ ล แ น า ง น ผ แ ก ั น า ํ ส น ช ม ุ ช า  ป ร า ก ด ั จ ก ั น า ํ ส
ฒ ั พ ะ ล แ น ั ก ง อ  ป ย ว  น ห  ม ไ า  ป า น
ุ น ใ ย า ภ บ อ ส จ ว ร ต ม  ล ก า  ป า ษ ก ั ร น ั ก ง อ  ป ก ั น า ํ ส ย ว  น ห ๘ ๒ ๓
า  ป ฟ ไ ม ุ ค บ ว ค ะ ล แ

ุ ฒ ั พ ม  ล ก ร า ห ิ ร บ บ บ ะ ร า น
า  ป ก ู ล ป ร า ก ม ิ ร ส เ ง  ส ก ั น า ํ ส
ุ ุ  ม ไ า  ป ม ร ก ม ร ร ธ ย ิ ร จ ง อ ร ค ม  ค น า ง ม  ล ก
ะ ล แ ย ั จ ิ ว ก ั น า ํ ส
ศ ท เ ะ ร ป ง า  ต  ม ไ า  ป ร า ก ก ั น า ํ ส ฒ ั พ  ม ไ า  ป ร า ก า น


ร า ก ง ร ค โ ก ั น า ํ ส ิ ร า ํ ด ช า ร ะ ร พ
ศ ท เ น ส ร า ส ี ย ล โ น โ ค ท เ  ย น ู ศ ษ ศ เ ิ พ ร า ก จ ิ ก ะ ล แ
ื ร า ส อ ่ ส ร า ก ะ ล แ

 ม ไ า  ป ร า ก จ ิ ก ฐ ษ ร ศ เ ก ั น า ํ ส




เป็นส่วนราชการที่จัดตั้งขึ้นใหม่ พ.ศ. ๒๕๖๒



106 107

ผู้บริหารกรมป่าไม้

พ.ศ. ๒๕๖๒ นายอรรถพล เจริญชันษา



อธิบดีกรมป่าไม้






นายปรมินทร์ วงศ์สุวัฒน์ นางอ�านวยพร ชลด�ารงค์กุล นายจิระศักดิ์ ชูความดี
รองอธิบดีกรมป่าไม้ รองอธิบดีกรมป่าไม้ รองอธิบดีกรมป่าไม้





นายธวัชชัย ลัดกรูด นางวิลาวัณย์ วิเชียรนพรัตน์

ผู้ตรวจราชการกรมป่าไม้ ผู้ตรวจราชการกรมป่าไม้



นายยรรยง กางการ นายชีวะภาพ ชีวะธรรม นายสุชาติ กัลยาวงศา

ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการ
ส�านักส่งเสริมการปลูกป่า ส�านักป้องกันรักษาป่าและควบคุมไฟป่า ส�านักวิจัยและพัฒนาการป่าไม้

นางนันทนา บุณยานันต์ นางวราวรรณ ธนะกิจรุ่งเรือง นายธีรยุทธ สมตน


ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการ

ส�านักจัดการป่าชุมชน ส�านักแผนงานและสารสนเทศ ส�านักจัดการที่ดินป่าไม้

นางสาวถนอม โมบัญดิษฐ์ นายธรรมนูญ อัครพินท์ นายพัฒน์พงศ์ สมิตติพัฒน์

ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการส�านักโครงการ

ส�านักบริหารกลาง ส�านักการอนุญาต พระราชด�าริและกิจการพิเศษ
นางกันตินันท์ ผิวสอาด นายสภลท์ บุญเสริมสุข นายจุมพฏ ชอบธรรม

ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการ ผู้อ�านวยการ
ส�านักเศรษฐกิจการป่าไม้ ส�านักการป่าไม้ต่างประเทศ ส�านักกฎหมาย


นางสาวพรพิมล จ้อยเล็ก นายปราโมท ห่านวิไล นายอารยันต์ บุญแสง

หัวหน้า ผู้อ�านวยการกลุ่ม ผู้อ�านวยการศูนย์เทคโนโลยี
กลุ่มตรวจสอบภายใน พัฒนาระบบบริหาร สารสนเทศและการสื่อสาร

108 109

ผู้บริหารกรมป่าไม้

ส่วนกลางในภูมิภาค

นายภูมินพศ์ บุญบันดาล นายสมศักดิ์ เจียมสงวนวงค์

ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร พ.ศ. ๒๕๖๒
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑ (เชียงใหม่) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๒ (เชียงรำย)


นายชูเกียรติ พงศ์ศิริวรรณ นายนิทรรศ เวชวินิจ นายสมศักดิ์ สรรพโกศลกุล

ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๓ (ล�ำปำง) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๔ (ตำก) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๕ (สระบุรี)


นายกมล นวลใย นายมิตรชัย อานันทนสกุล นายภูษิต พรหมมาณพ

ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๖ (อุดรธำนี) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๗ (ขอนแก่น) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๘ (นครรำชสีมำ)



นายไพศาล ธนะเพิ่มพูล นายสมชาย เปรมพาณิชย์นุกูล นายจงรัก ทรงรัตนพันธุ์

ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๙ (ชลบุรี) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑๐ (รำชบุรี) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑๑ (สุรำษฎธำนี)


นายชากรี รอดไฝ นายสุพจน์ ภู่รัตนโอภา นายไกรสร วิริยะ

ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑๒ (นครศรีธรรมรำช) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑๓ (สงขลำ) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑ สำขำแม่ฮ่องสอน


นายสมบูรณ์ ธีรบัณฑิตกุล นายสุรพงษ์ คงมิยา นายชิต อินทระนก

ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๓ สำขำแพร่ ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๔ สำขำนครสวรรค์ ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๔ สำขำพิษณุโลก



นายบุญสืบ สมัครราช นายอุธร สุทธิมิตร นายธวัชชัย วิจิตร์วงษ์
ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๖ สำขำนครพนม ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๗ (สำขำอุบลรำชธำนี) ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๙ สำขำปรำจีนบุรี


นายชาตรี วชิระเผด็จศึก นายสมชาย นุชนานนท์เทพ นายปรีชา แสงเทียน

ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร ผู้อ�านวยการส�ำนักจัดกำร
ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑๐ สำขำเพชรบุรี ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑๒ สำขำกระบี่ ทรัพยำกรป่ำไม้ที่ ๑๓ สำขำนรำธิวำส
108 109

เกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพปลูกสวนป่า ระดับประเทศ ประจาปี พ.ศ. ๒๕๖๒
�






ประวัติสังเขป
นายค�านึง เจริญศิริ อายุ ๔๓ ปี
จบการศึกษา
ปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิตกิตติมศักดิ์
(การพัฒนาสังคม) มหาวิทยาลัยราชภัฏ
บุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์


การปลูกสวนป่า
เนื้อที่ปลูกสวนป่าทั้งหมด ๒๓-๑-๗๖ ไร่ เริ่มปลูกสวนป่าตั้งแต่
พ.ศ. ๒๕๔๙ จนถึงปัจจุบัน รวมระยะเวลา ๑๔ ปี ปลูกท่ บ้านตามา
ี
ี
�
�
ี
หมู่ท่ ๑ ตาบลชุมแสง อาเภอสะตึก จังหวัดบุรีรัมย์ บนโฉนดท่ดิน ของ
ตนเอง โดยเริ่มปลูกไม้สักเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๙ ต่อมาปี พ.ศ. ๒๕๕๒ จึงได้
ึ
ื
ไม้เศรษฐกิจชนิดอ่น ๆ เพ่มข้น ได้แก่ ยางนา พะยูง ตะเคียนทอง มะฮอกกาน ี
ิ
ประดู่ แดง มะค่าโมง สะเดา พะยอม ขี้เหล็ก กระถินณรงค์ นอกจากนี้
�
้
�
ยังมีการปลูกพืชเกษตร ได้แก่ กล้วย มะนาว พริกและพืชผักสวนครัว ๒. การขาดแคลนนาใช้ในบางฤดูกาล เกษตรกรจึงได้จัดทา
ต่าง ๆ โดยการปลูกแบบผสมผสานบน คันนา และมีการบ�ารุงดูแลรักษา บ่อน�้า พร้อมจัดท�าระบบน�้า
ี
ต้นไม้อย่างต่อเน่อง มีการบริหารจัดการสวนป่าท่เหมาะสม เช่น การไม่ใช ๓. ปัญหาเร่องดินไม่ดี ต้องมีการแก้ไขโดยการปลูกกล้วย
้
ื
ื
สารเคมีในการก�าจัดโรคแมลงและวัชพืช
ผลงานและความย่งยืนในอาชีพ
ั
ิ
ความคิดริเร่มและความพยายามฟันฝ่าอุปสรรค สามารถสร้างรายได้เฉล่ยจากสวนป่าประมาณ ๔๑๓,๘๐๐
ี
ในการสร้างผลงาน บาท/ปี โดยรายได้จากการขายกล้าไม้ ขายกล้าไม้ ๗๐,๐๐๐ บาท
ื
ิ
�
ในการปลูกสวนป่าข้างต้น ได้น้อมนาแนวทางตามพระราชดาร ก่งชาไผ่ ๑๕,๐๐๐ บาท/เดือน และรายได้อ่นๆ ภายในสวนป่า ได้แก่
ิ
�
�
มาใช้ในการด�าเนินงานโดยยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และมีการ ผักหวานป่า ๒,๐๐๐ บาท เห็ดธรรมชาติ ๖,๐๐๐ บาท ดอกกระเจียว
่
ี
ี
คัดเลือกชนิดพันธุ์ไม้ให้เหมาะสมกับสภาพพ้นท่ มีการใช้ประโยชน์พ้นท ๕,๐๐๐ บาท หน่อกล้วย ๔,๐๐๐ บาท พืชสมุนไพร ๑๐,๐๐๐ บาท
ื
ื
อย่างเต็มศักยภาพโดยปลูกไม้หลากหลายชนิดบนคันนา และมีการน�า ปุ๋ยหมัก ๕,๐๐๐ บาท ค่าตอบแทนวิทยากร ๖๐,๐๐๐ บาท ค่าอาหาร
เทคโนโลยีโซลาร์เซลล์เข้ามาใช้ในสวนป่า เพ่อการบริหารจัดการนา ในการอบรมโครงการต่างๆ ๒๘,๘๐๐ บาท พืชผักสวนครัวตามฤดูกาล
้
�
ื
นอกจากนี้ยังมีการใช้ความพยายามฟันฝ่าอุปสรรคที่เกิดขึ้น อาทิเช่น ๒๐๘,๐๐๐ บาท สาหรับไม้ยืนต้นท่เหลือภายในสวนป่าเจริญเติบโต
ี
�
๑. การขาดรายได้ระหว่างรอผลผลิตไม้จากสวนป่าเกษตรกร ไปตามลาดับช้นอายุ และคาดว่าจะสามารถให้ผลตอบแทนระยะยาว
ั
�
ื
ี
�
จึงได้ปลูกพืชในลักษณะผสมผสานระหว่างไม้ป่า และพืชเกษตรเพ่อสร้าง ในอนาคต นอกจากน้ ไม้ท่ตัดนาไปต่อเติมที่พักอาศัยและสร้างโรงเรือน
ี
รายได้ประจ�าระหว่างรอผลผลิตจากไม้ป่า ส�าหรับเป็นที่อบรม ประมาณ ๕๐,๐๐๐ บาท

110 111

ป่าชุมชนบ้านเหล่าเหนือ : รางวัลป่าชุมชนชนะเลิศระดับประเทศ





ี
ื
ื
ป่าชุมชนเป็นป่านอกเขตป่าอนุรักษ์ หรือพ้นท่อ่นของรัฐนอกเขต
ป่าอนุรักษ์ที่ได้รับอนุมัติ (โดยกรมป่าไม้)ให้จัดตั้งเป็นป่าชุมชน โดยให้
�
ชุมชนร่วมกับรัฐในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการ บารุงรักษา ตลอดจนใช้
ประโยชน์ จากทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และความหลากหลาย
ทางชีวภาพใน ป่าชุมชน ตามวัฒนธรรมประเพณีและวิถีชีวิตชุมชน เพื่อ
ให้ป่าเกิดความสมบูรณ์ชุมชนได้ใช้ประโยชน์จาก ป่าชุมชนอย่างสมดุล
ั
และย่งยืน กรมป่าไม้ได้ส่งเสริมการจัดจ้งป่าชุมชนมาต้งแต่วันท่ ๒๑
ี
ั
ั
ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ ในปัจจุบันมีป่าชุมชนจ�านวน ๑๓,๗๐๗ ป่าชุมชน
๑๕,๒๓๖ หมู่บ้าน (๒๙ พ.ค. ๖๒) เนื้อที่กว่า ๗.๓ ล้านไร่
กรมป่าไม้ได้ร่วมกับบริษัท ราช กรุ๊ป จ�ากัด (มหาชน) ด�าเนิน การน้อมนาแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาใช้ในการดาเนินงานใน
�
�
งาน “โครงการ คนรักษ์ป่า ป่ารักชุมชน” มาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๕๑ จนถึง ป่าชุมชน บริหารจัดการน�้าโดยการท�าประปาภูเขาซึ่งสามารถกระจาย
ี
พ.ศ. ๒๕๖๒ โดยได้มอบรางวัลเชิดชูเกียรติแก่ป่าชุมชนท่ได้รับการพิจารณา น�้าให้กับพื้นที่ทางการเกษตรในต�าบลบ้านกลางได้ตลอดทั้งปี และจาก
คัดเลือกให้เป็นป่าชุมชนต้นแบบเพื่อเป็นก�าลังใจ ให้เกิดการขับเคลื่อน การที่ชาวชุมชนเหล่าเหนือได้มาร่วมอนุรักษ์ป่าไม้ มีผลท�าให้ป่าชุมชน
ั
ื
สานต่อและพัฒนาสู่ความย่งยืน รวมถึงสร้างแรงบันดาลใจให้ชุมชนอ่น ๆ มีความอุดมสมบูรณ์ ช่วยให้ชาวบ้านสามารถใช้ประโยชน์ จากป่าชุมชน
ั
และสังคมท่วไปได้ตระหนักในคุณค่าของผืนป่าและเข้ามามีส่วนร่วมดูแล เพื่อเป็นการลดรายจ่าย และเพิ่มรายได้ในครัวเรือน โดยการจัดตั้งกลุ่ม
ทรัพยากรป่าไม้สืบไป อาชีพต่างๆ ข้นในหมู่บ้านและนาวัตถุดิบในป่ามาใช้ เช่น นาพืชอาหารป่า
�
�
ึ
ในปี พ.ศ. ๒๕๖๑ กรมป่าไม้ได้คัดเลือกป่าชุมชนต้นแบบให้ ในป่าชุมชนมาบริโภค และจ�าหน่ายเป็นรายได้เสริมของครอบครัว การ
ั
�
ได้รับรางวัลจานวน ๑๔๔ ชุมชน ท้งในระดับจังหวัด ระดับภาค และ ปลูกผักสวนครัวไว้บริโภค การผลิตปุ๋ยอินทรีย์เพื่อใช้ในการเกษตรแทน
ระดับประเทศ โดย การใช้ปุ๋ยเคมี การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร เช่น กล้วยอบพลังงาน
"ป่าชุมชนบ้านเหล่าเหนือ" ได้รับ แสงอาทิตย์ การปลูกผักอินทรีย์ เป็นต้น
�
รางวัลป่าชุมชนชนะเลิศ ระดับ จากการบริหารจัดการป่าชุมชน อย่างมีประสิทธิภาพทาให้ม ี
ประเทศถ้วยรางวัล พระราชทาน สถานศึกษา หน่วยงานภาครัฐและเอกชนเข้ามาศึกษาดูงานในป่าชุมชน
ี
�
ี
สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรม แห่งน้เป็นจานวนมาก นอกจากน้ป่าชุมชนบ้านเหล่าเหนือยังร่วมเป็น
�
ั
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ภาคีเครือข่ายป่าชุมชนอาเภอสอง และมีส่วนในการร่วมจัดต้งองค์กร
สยามบรมราชกุมารี เครือข่ายป่าชุมชนจังหวัดแพร่
สาหรับการประกวดป่าชุมชนต้นแบบ “โครงการคนรักษ์ป่า
�
ป่าชุมชนบ้านเหล่าเหนือ อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าห้วยป้อม ป่ารักชุมชน” ประจ�าปี ๒๕๖๒ ผลปรากฏว่า จากป่าชุมชนดีเด่นที่เป็น
และป่าแม่สอง หมู่ที่ ๔ ต�าบลบ้านกลาง อ�าเภอสอง จังหวัดแพร่ มีเนื้อ ตัวแทนทั้ง ๔ ภาค ได้แก่ ป่าชุมชนบ้านปี้ จังหวัดพะเยา ดีเด่นในระดับ
ที่ประมาณ ๒,๗๒๐ ไร่ ได้รับการอนุมัติจัดตั้งป่าชุมชนจากกรมป่าไม้ ภาคเหนือ, ป่าชุมชนต�าบลเนินพระ (บ้านศาลเจ้า) จังหวัดระยอง ดีเด่น
เมื่อวันที่ ๙ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๔ ปัจจุบันป่าชุมชนบ้านเหล่าเหนือ ในระดับภาคกลางและภาคตะวันออก, ป่าชุมชนดอนโจร จังหวัดบุรีรัมย์
ี
แห่งน้ นับว่าเป็นป่าชุมชนต้นแบบท่สาคัญแห่งหน่งในประเทศไทย โดยม ี ดีเด่นในระดับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และ ป่าชุมชนบ้านจุฬาภรณ ์
ี
ึ
�
การบริหารจัดการป่าชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ มีจุดเด่นส�าคัญ ได้แก่ พัฒนา ๑๒ จังหวัดนราธิวาส ดีเด่นในระดับภาคใต้
110 111

สัมภาษณ์พิเศษ นายต๋ เทพวันด ี
ี
เกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพปลูกสวนป่า จังหวัดเลย พ.ศ. ๒๕๖๑





กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผมมาที่สวนนี้ เห็นต้นไม้หลายชนิด มีทั้งไร่ มีทั้งนา และมีไม้ป่าด้วย
ได้มอบให้กรมป่าไม้ ดาเนินการคัดเลือก เรียกว่าเป็นสวนป่า ไร่นาผสม ขอถามคุณลุงสักนิดนะครับ ต้นไม้ป่าที่
�
เกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพปลูกสวนป่า ปลูกไว้มีอะไรบ้างครับ
เป็นประจ�าทุกปี ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๓๐ ก็มีประดู่ ไม้แดง ไม้สัก พะยูง ยางนา ต่อมา ผมได้รับการส่งเสริม
ื
เป็นต้นมา เพ่อประกาศเกียรติคุณ การปลูกไม้ป่า จากกรมป่าไม้มานาน ๖-๗ ปี แล้ว และผมเองก็ขุดร่องน�้า
และเผยแพร่ ผลงานให้ปรากฏต่อ ไว้ปล่อยปลา เลี้ยงปลาด้วยก็สามารถเลี้ยงชีพตัวเองได้แบบครบวงจร
สาธารณชนตลอดจน เป็นแบบอย่าง มีอาหารกินได้ทั้งปี พื้นที่ก็มีรวมทั้งสิ้นประมาณ ๕๖ ไร่ ที่เป็นสวนป่า
และแนวทางการปฏิบัติงาน ปฏิบัติตน ราว ๓๒ ไร่ ท�ากันในครอบครัวไม่กี่คน มีพ่อ มีแม่ ลูกชาย และลูกสะใภ้
ั
ของบุคคลอื่นต่อไป โดยกรมป่าไม้ได้ก�าหนดคุณสมบัติของผู้มีสิทธิ์เข้า เรามีกินมีใช้ท้งปี เหลือกินก็ขาย
รับการพิจารณาคัดเลือกหลายประการ เช่น ต้องเป็นเจ้าของสวนป่า
และเป็นผู้ด�าเนินการวางแผน การปลูก ดูแล บ�ารุงรักษา และการบริหาร เจ้าหน้าที่ป่าไม้ ช่วยเราอย่างไรบ้างครับ
ิ
จัดการ เพื่อให้ได้ผลผลิตจากสวนป่าในด้านต่าง ๆ โดยพื้นที่ปลูกสวนป่า ช่วงแรก ผมคิดจะปลูกต้นไม้เพ่มนะครับ แต่ผมไม่รู้จักใครก็มี
ต้องมีระยะเวลาการปลูกมาแล้วไม่น้อยกว่า ๕ ปี ผู้แนะน�าให้ไปหาป่าไม้จังหวัด ผมก็ไปหา ท่านจึงได้แนะน�าวิธีการปลูก
ในปี พ.ศ. ๒๕๖๑ กรมป่าไม้ได้คัดเลือกเกษตรกรดีเด่น สาขา การบ�ารุง น�าโครงการดีๆ มาให้ ผมจึงได้ปลูกไม้เศรษฐกิจหลายอย่าง
อาชีพปลูกสวนป่าท้งในระดับกรม ระดับภาค และระดับจังหวัด รวม เช่น พะยูง ยูคาลิปตัส ผมก็ได้ปลูกเสริมขึ้นมาในรอบหลัง จนต่อมา
ั
ทั้งสิ้น ๕๐ ราย ในจ�านวนนี้ มีนายตี๋ เทพวันดี ได้รับการคัดเลือกเป็น ผมไดัรับการคัดเลือก จากกรมป่าไม้ให้เป็นเกษตรกรดีเด่นสาขาอาชีพ
เกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพปลูกสวนป่า จังหวัดเลย ซึ่งอาจารย์ พัลลภ ปลูกสวนป่าในปี ๒๕๖๑ ได้รับโล่ในระดับจังหวัด ครับ
กฤตยานวัช ที่ปรึกษาอธิบดีกรมป่าไม้ พร้อมทั้งเจ้าหน้าที่ส่วนส่งเสริม
จากศูนย์ป่าไม้เลย ส�านักฯ ๖ อุดรธานี มีโอกาสไปเยี่ยมชมสวนป่า และ คุณลุงดีใจมากไหมครับที่ได้รับการส่งเสริมจากเจ้าหน้าที่ป่าไม้
ี
ได้สัมภาษณ์ท่าน เมื่อวันที่ ๒๖ สิงหาคม ๒๕๖๒ สรุปสาระต่อไปนี้ มีความสุขมากครับ เพราะว่าต้นไม้เหล่าน้ ก็จะได้ตกทอดต่อไป
ให้ลูก ให้หลาน ผมก็จะเป็นคนจนคนสุดท้ายในครอบครัว...ตอนนี้ถือว่า
สวัสดีครับคุณลุงตี๋ คุณลุงช่วยแนะน�าตัวเองสักนิดนะครับ ผมไม่จนแล้วนะครับ นอกจากไร่นาสวนป่าผสมแล้ว ก็ยังมีปลูกผลไม้
้
ั
ี
�
ผมชื่อนายตี๋ เทพวันดี อยู่บ้านปากคาน หมู่ที่ ๒ ต�าบลหนองผือ มะละกอ มะพร้าวนาหอม ฝร่ง มะม่วง ยังมีไผ่ด้วย ไผ่เล้ยงครับ ถ้า
ี
อ�าเภอท่าลี่ จังหวัดเลย บ้านเกิดก็อยู่ที่นี่ครับ ผมเรียนน้อย จบเพียง พูดถึงอาหารการกินสวนผมมีหมดทุกอย่าง กล้วยก็มี กล้วยน้กินกัน
ั
ี
�
�
ื
ป.๔ ครับ อายุ ๖๔ ปี ครับ เม่อก่อนก็มีอาชีพทาไร่ ทานา เหมือน ท้งปี เหลือกินก็เอาไว้ทาปุ๋ยหมัก ปุ๋ยอินทรีย์ แล้วก็ให้ปลากินด้วย...ท่ท่าน
�
ทุกวันนี้ ได้ปลูกพืชหลายอย่าง รวมทั้งปลูกไม้สักด้วยตั้งแต่ ปี ๒๕๓๐ เห็นนี้เป็นโอ่งน�้าฝนครับ สมัยก่อนมันล�าบาก ต้องไปเอาน�้าที่ล�าห้วย...
ี
ั
้
�
�
�
ปลูกมาก่อนที่จะมีโครงการส่งเสริมการปลูกไม้เศรษฐกิจจากกรมป่าไม้ นาลาห้วยก็ไม่สะอาดพอท่จะเอามากินมาใช้ สมัยน้นมันลาบากไม่มีถนน
ี
ในปี ๒๕๓๗ พอมีโครงการน้ ผมก็ปลูกเพ่มข้นโดยเฉพาะไม้พะยูงครับ ทางรถ ต้องขนมาเอง จึงต้องตุนไว้หลายๆ ใบ
ึ
ิ
112 113

บทสัมภาษณ์เครือข่ายป่าชุมชน พ.ศ. ๒๕๖๒








การบริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้อย่างยั่งยืน กรมป่าไม้จะให้ความส�าคัญกับการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน และการสร้างเครือข่าย
ความร่วมมือ ซึ่ง “เครือข่ายป่าชุมชน” เป็นหนึ่งในความภาคภูมิใจของกรมป่าไม้ ความเข้มแข็งของเครือข่ายแสดงถึงผลส�าเร็จของกระบวนการ
สร้างการมีส่วนร่วม การส่งเสริมการจัดตั้งป่าชุมชนเป็นการวางฐานรากของแนวคิดคนอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างเกื้อกูลกัน อาศัยการบูรณาการมีส่วน
ร่วมทุกขั้นตอนด้วยพื้นฐานจากชุมชน (บ้าน, วัด, โรงเรียน) และการสนับสนุนจากภายนอก (ภาคีเครือข่าย) ค�านึงถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของพี่
น้องประชาชนเป็นหลัก “ภาครัฐมาดี ภาคีร่วมใจ ชุมชนเชื่อมไว้ เครือข่ายเข้มแข็ง ป่าไม้ยั่งยืน”


นายสมหมาย แสนประเสริฐ นายพนม โนนพิมาย
ประธานเครือข่าย ป่าชุมชน จังหวัดตาก ประธานเครือข่าย ป่าชุมชน จังหวัดระยอง
ี
ี
ผมรู้สึกภูมิใจนะ ที่มีกรมป่าไม้ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ จากการท่ผมและพ่น้องเครือข่ายป่าชุมชน ได้มีโอกาส
�
การขับเคลื่อนกรมป่าไม้ มีการจัดการมา ๑๒๓ ปี รู้สึก เข้ามามีบทบาทสาคัญในการจัดการป่าร่วมกับ กรมป่าไม้
�
ซาบซ้งในพระมหากรุณาธิคุณมาก ๆ เราเกิดมาก็พบเห็น ในรูปแบบของป่าชุมชน ทาให้ผมและเครือข่ายป่าชุมชน
ึ
ผืนป่า ที่เขาไม่มี ที่รู้สึกดีใจมาก ๆ ที่ได้มีการขับเคลื่อน เชื่อมโยงเครือข่าย มองเห็นความพยายาม และความตั้งใจจริงของเจ้าหน้าที่กรมป่าไม้ใน
�
ป่าชุมชน ผมท�าป่าชุมชนมาเกือบ ๓๐ ปี ได้แลกเปลี่ยน เรียนรู้กัน มีการ การทางานร่วมกับชุมชน และเครือข่าย เปิดโอกาสให้ชุมชนเข้ามาม ี
เชื่อมโยงกันอยู่เรื่อย ๆ ทั้ง ในระดับภาคและในระดับประเทศ ส่วนร่วม ในการจัดการป่าชุมชนได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ตลอดจน
การได้รับองค์ความรู้ ทางด้านวิชาการต่าง ๆ จนสามารถก่อให้เกิด
ั
�
ประโยชน์ต่อชุมชนท้งทางตรงและทางอ้อมแก่ชุมชน จนทาให้ป่าชุมชน
เป็นจุดศูนย์กลาง ในการอนุรักษ์ และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาต ิ
นายสีหา มงคลแก้ว และสิ่งแวดล้อมในท้องที่ เกิดภาคีเครือข่ายด�าเนินงานด้านการจัดการ
ประธานเครือข่ายป่าชุมชน จังหวัดอุบลราชธานี ป่าชุมชนร่วมกัน ระหว่างชุมชน กรมป่าไม้ ทาให้เกิด การพัฒนาป่าชุมชน
�
ในฐานะภาคประชาชนที่ท�างานเกี่ยวกับ ป่าชุมชนมา อย่างยั่งยืน
่
ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๓๙ กรมป่าไม้เป็นหนวยงานหลักที่
ช่วยเหลือพวกเราจึงมีความผูกพันกับกรมป่าไม้ ม ี นายภิรมย์ รักเพช
ความสุขนะมันมีความสุขเหมือนทางานกับพ่กับน้องเหมือนเป็นครอบครัว ประธานเครือข่ายป่าชุมชน จังหวัดสุราษฎร์ธานี
ี
�
เดียวกัน มีอะไรเราก็ช่วยกัน ป่าชุมชนบางแห่งก็มีปัญหา ไม่มีใครเข้าไป การท่ได้งานกับกรมป่าไม้ ก็เป็นไปในทางท่ดีครับทางาน
ี
�
ี
แก้หรอกเค้าก็ไม่อยากเข้ามายุ่งเก่ยว สุดท้ายก็มีกรมป่าไม้ท่เข้ามา ร่วมกันได้ดีมาตลอด เจ้าหน้าท่กรมป่าไม้ก็คอยเป็น
ี
ี
ี
ดีใจท่กรมป่าไม้ต้งมา ๑๒๓ ปี ผมในฐานะประชาชนคนหน่งก็หวังว่า พี่เลี้ยง ทั้งเรื่องกฎหมาย การอนุรักษ์ ผมว่ากรมป่าไม้
ั
ึ
ี
ี
กรมป่าไม้จะอยู่กับเราไปนาน แสนนาน ชั่วลูกชั่วหลาน พัฒนาบ้านเมือง เดินมาถูกทางแล้วครับ ให้ความใกล้ชิดกับชุมชน เหมือนพ่เหมือนน้องกัน
พัฒนาป่าชุมชน ให้ผืนป่ากลับคืนประเทศเรามากที่สุด และให้พี่น้อง ลดช่องว่างระหว่างชุมชนกับหน่วยงานรัฐ จากจุดเริ่มต้นที่ได้ประกวด
เจ้าหน้าที่ มีความรัก มีความสามัคคีกัน แล้วเราจะเดินไปด้วยกัน อย่างมี ป่าชุมชนของกรมป่าไม้ เป็นตัวจุดประกายให้ได้รับรางวัลต่อมาอีก
ความสุข มากมายเป็นต้นแบบของหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง
112 113

หน่วยป้องกันรักษาป่าและเจ้าหน้าท่ท่ปฏิบัติงาน
ี
ี
ด้านการป้องกันรักษาป่าดีเด่น พ.ศ.๒๔๖๒


ท่มาโครงการ ผลงานดีเด่นของหน่วยป้องกันรักษาป่าท่ สฎ.๑๖ (เกาะสมุย)
ี
ี
ี
อธิบดีกรมป่าไม้ (นายอรรถพล เจริญชันษา) ได้ริเริ่มบุกเบิก หน่วยป้องกันรักษาป่าท่ สฎ.๑๖ (เกาะสมุย) ได้รับรางวัลหน่วย
ั
�
�
ิ
ื
ให้สานักป้องกันรักษาป่าและควบคุมไฟป่า ดาเนนโครงการคดเลือก ป้องกันรักษาป่าดีเด่นระดับประเทศ เน่องจากเป็นหน่วยท่มีการบริหาร
ี
่
หนวยปองกนรกษาปาและเจ้าหน้าท่ท่ปฏิบัติงานด้านการป้องกันรักษา จัดการที่เป็นไปตามหลักเกณฑ์ เป็นหน่วยต้นแบบในการจัดการพื้นที่
ั
่
ั
้
ี
ี
�
ื
ี
ป่าดีเด่น ในปี ๒๕๖๒ โดยมีวัตถุประสงค์เพ่อต้องการสรรหาหน่วย ตรวจยึด โดยสามารถนาเอาพ้นท่ป่าพร้อมส่งปลูกสร้างที่บุกรุกป่า และ
ื
ิ
ี
ี
ี
ป้องกันรักษาป่าและเจ้าหน้าท่ท่ปฏิบัติงานด้านป้องกันรักษาป่าท่มีความ ได้ตรวจยึดด�าเนินคดีให้ตกเป็นของแผ่นดิน จนสามารถน�ามาพัฒนาใช้
โดดเดนในการพฒนา ปรับปรุงคุณภาพในการปฏิบัติงาน และการให้ ประโยชน์กับทางราชการ เป็นหน่วยป้องกันรักษาป่า พร้อมเป็นแหลง ่
่
ั
ุ
่
ี
บริการแก่ประชาชน เพื่อเป็นการยกย่องเชิดชูเกียรติ สร้างขวัญและ ท่องเทยวใช้พักผ่อนของชมชน โดยมิได้ใช้งบประมาณแผ่นดินแต่อย่างใด
ี
กาลงใจ แก่เจ้าหน้าท่ท่ปฏิบัติงานด้านการป้องกันรักษาป่า เป็นการ เจ้าหน้าท่ท่ปฏิบัติงานด้านการป้องกันรักษาป่าดีเด่นระดับประเทศ
ี
ี
ั
ี
�
�
�
ี
ี
กระตุ้นให้บุคลากรให้ความสาคัญของการกระทาความดี และยึดถือเป็น สาหรับ เจ้าหน้าท่ท่ปฏิบัติงานด้านการป้องกันรักษาป่า ดีเด่น
�
แบบอย่างในการประพฤติปฏิบัติงานและสร้างผลงานที่เป็นประโยชน์ ระดับประเทศ จ�านวน ๔ รางวัลนั้น คณะกรรมการฯ ได้พิจารณาจาก
ต่อกรมป่าไม้ต่อไป เกณฑ์การให้คะแนน ๑๐ ข้อ ได้แก่ ๑) ความสามารถทางการใช้กฎหมาย
ผลการประกวด ปี ๒๕๖๒ การจับกุม เขียนบันทึกการจับกุม และการดาเนินคดี ๒) ผลการปฏิบัต ิ
�
�
ี
�
ั
สานักจัดการทรัพยากรป่าไม้ท่ ๑-๑๓ และ ๑๐ สาขาท่ว งานโดดเด่นเป็นท่ประจักษ์ โดยคานึงถึงผลการปฏิบัติงานในหน้าท่เป็น
ี
ี
ี
ประเทศ ได้คัดเลือกหน่วยป้องกันรักษาป่าและเจ้าหน้าท่ท่ปฏิบัติงานด้าน อันดับแรก ๓) มีเครือข่ายทางานทุกภาคส่วน ๔) ความสามารถในการใช้
�
ี
ื
ี
�
ิ
การป้องกันรักษาป่าดีเด่นระดับพ้นท่ในจังหวัด ภาค และคณะกรรมการ เทคโนโลยีทางาน ๕) มีทัศนคติเชิงบวกและมีความคิดริเร่มสร้างสรรค์ ๖)
ั
ั
ื
ิ
ตดสนโครงการฯ ได้พิจารณาผลการตัดสินในข้นตอนสุดท้าย ปรากฏผล ใฝ่เรียนรู้ พัฒนาตนอย่างต่อเน่อง ๗) ความซ่อสัตย์ ความรับผิดชอบ ๘)
ื
�
ิ
การประกวดดังน้ หน่วยป้องกันรักษาป่าดีเด่นระดับประเทศ คือ หน่วย ทางานมุ่งผลลัพธ์ ผลสัมฤทธ์ของงาน ๙) มีจิตบริการ ให้บริการด้วยความ
ี
ป้องกันรักษาป่าท่ สฎ.๑๖ (เกาะสมุย) อาเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธาน เสมอภาค และ ๑๐) มีทักษะการท�างานเป็นทีม
ี
�
ี
�
สังกัดสานักจัดการทรัพยากรป่าไม้ท่ ๑๑ (สุราษฎร์ธานี) เจ้าหน้าท่ที่ปฏิบัต ิ
ี
ี
�
งานด้านการป้องกันรักษาป่า ดีเด่น ระดับประเทศ จานวน ๔ รางวัล ได้แก่
๑) นายเธียรวิชญ์ มูสิกะวงศ์ นักวิชาการป่าไม้ช�านาญการ ประจ�าหน่วยป้องกัน
รักษาป่าที่ นว.๑ (แม่กะสี) ส�านักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ ๔ สาขานครสวรรค์
๒) นายสมคิด เจียวก๊ก พนักงานพิทักษ์ป่า ส.๓ ประจ�าหน่วยป้องกันรักษาป่าที่
สฎ.๑๖ (เกาะสมุย) ส�านักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ ๑๑ (สุราษฎร์ธานี)
๓) นายณรงค์ ใจยา ผู้ช่วยพนักงานพิทักษ์ป่า ประจ�าหน่วยป้องกันรักษาป่าที่
ชม.๑๔ (ห้วยโจ้) ส�านักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ ๑ (เชียงใหม่)
๔) น.ส.วนันท์ชนก ด้วงทอง เจ้าหน้าที่ตรวจป่า ประจ�าหน่วยป้องกันรักษาป่าที่
ชม.๗ (บ้านหลวง) ส�านักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ ๑ (เชียงใหม่)
114 115

ี
�
การดาเนินงาน คทช. ในพ้นท่ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ.๒๔๖๒
ื


ี
ี
�
ี
�
ิ
รัฐบาลได้มีนโยบายด้านการจัดท่ดินทากิน ให้ชุมขนแบบแปลงรวมไม่ให้กรรมสิทธ์ โดยการนาท่ดินของรัฐไปอนุญาตให้แก่ผู้ยากไร้ไม่มีท่ดิน
ท�ากินหรือที่อยู่อาศัย ภายใต้การด�าเนินงานของคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) กรมป่าไม้ในฐานะฝ่ายเลขานุการคณะอนุกรรมการ
จัดหาที่ดินได้น�าพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติที่ได้ส�ารวจไว้ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ ๓๐ มิถุนายน ๒๕๔๑ พ.ศ. ซึ่งมีร่องรอยการท�าประโยชน์ใน
ภาพถ่ายทางอากาศสี ortho photo ปี ๒๕๔๕ ในพื้นที่ลุ่มน�้า ๓,๔,๕ ไปด�าเนินการตามนโยบายของรัฐบาลดังกล่าว ซึ่งตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๕๘ -
๒๕๖๒ ได้ด�าเนินการจัดที่ดินท�ากินให้ชุมชนในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติแล้ว จ�านวน ๒๕๓ พื้นที่ ๖๑ จังหวัด เนื้อที่ ๑,๒๑๔,๕๗๑ ไร่
การด�าเนินงาน คทช. จะท�าให้ราษฎรสามารถอยู่อาศัยและท�ากินในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติได้ถูกต้องเหมาะสม มีความมั่นคงในการอยู่
อาศัยท�ากิน มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีการใช้ประโยชน์ที่ดินในลักษณะที่เกื้อกูลต่อการอนุรักษ์ มีส่วนร่วมในการดูแลป้องกันรักษาป่าท�าให้พื้นที่ป่าไม้
ของประเทศเพิ่มขึ้น ราษฎรที่ได้รับการด�าเนินงาน คทช. มีความรู้สึกดังนี้





นายก๋องค�า จริยา นางปนัดดา ส่องศรี
อดีตผู้ใหญ่บ้านต่อเรือ ต�าบลช่างเคิ่ง ราษฎรบ้านนาโพธิ์ ต�าบลนาแห้ว
อ�าเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ อ�าเภอนาแห้ว จังหวัดเลย



ี
ื
ี
ี
ี
ื
“เม่อก่อนชาวบ้านมีความหวาดระแวงเจ้าหน้าท่ป่าไม้มาก จะ “ดีใจท่มีโครงการปลูกป่าในพ้นท่ คทช. ยินดีท่จะเข้าร่วมโครงการ
�
ี
ื
�
ี
ี
ั
ิ
�
ี
ตกใจว่งหนีทุกคร้งท่ทาการเกษตรในพ้นท่ แต่ก็จาเป็นต้องทาเพราะไม่ม ดิฉันยกมือขอเข้าร่วมโครงการเป็นคนแรก ได้ร่วมปลูกไม้ยืนต้น ภูมิใจท่ม ี
�
็
ท่ทากิน หลังจากได้รับการติดต่อว่ารัฐบาลจะมาทา คทช. ให้ ตอนแรกก ส่วนในการช่วยโลกและตอบแทนคุณแผ่นดิน”
ี
�
ี
ยังไม่เข้าใจ แต่ก็ได้หารือกันและยอมเข้าร่วมโครงการ คทช. ตอนน้เราได้
ิ
รับการช่วยเหลือจากป่าไม้ เราไม่หวาดระแวงป่าไม้อีกแล้ว ชาวบ้านย้ม
�
ได้ทุกคนหลังจากได้ทา คทช.”
นายกันต์ เจริญทรง
ราษฎรบ้านพุยาง ต�าบลทุ่งหลวง
นายอุทิศ อุ่นไชย อ�าเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี
ผู้ใหญ่บ้านโสกแมว ต�าบลอุ่มเหม้า
อ�าเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม
“ราษฎรเข้ามาด้วยการจับจองตั้งแต่รุ่นพ่อรุ่นแม่ และประสบ
ปัญหา คือ การตรวจจับกุมของกรมป่าไม้ การต้องคอยหลบหลีก เพราะ
“เกิดการเปล่ยนแปลงเยอะมากครับ เพราะว่าอย่างน้อยเราก็ได้ ถ้าถูกจับก็มีโทษทางคดี เสียทั้งอนาคต เสียทั้งครอบครัว ตอนนี้มีความ
ี
สิทธิในท่ดินของเรา ถูกต้องตามกฎหมาย เราไม่ได้อยู่อย่างผิดกฎหมายอีก มั่นใจเต็มร้อย สามารถท�ากินได้โดยไม่ต้องมาหวาดระแวง ขอขอบคุณ
ี
ิ
ต่อไป เราไม่ต้องกลัวเจ้าหน้าที่ป่าไม้มาจับ และจริงๆ ที่ชาวบ้านดีใจ คือ รัฐบาลและกรมป่าไม้ท่เข้าใจประชาชน จะได้กินอ่มนอนหลับ มีเงินส่งเสีย
ี
เราได้เอกสารที่จะไปยื่นขึ้นทะเบียนเกษตร เพื่อขอรับปัจจัยช่วยในการ ลูกหลานให้เรียนสูง ๆ เป็นการสร้างฐานให้ประชาชนรากหญ้า และสัญญา
ื
ี
ี
ี
ผลิตจากรัฐบาล” ว่าจะดูแลพ้นท่ป่าท่เหลืออยู่ให้ดีท่สุด”
114 115

คากล่าวรายงานของนายอรรถพล เจริญชันษา อธิบดีกรมป่าไม้
�
ี
เน่องในวันสถาปนากรมป่าไม้ ครบรอบ ๑๒๓ ปี วันท่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๒
ื




รวมปกป้องรักษาพ้นท่ป่าไม้ปรับปรุงพระราชบัญญัติป่าไม้ ปลดล็อก
ื
ี
่
ไม้หวงห้ามและส่งเสริมการปลูกไม้มีค่า ผลักดันการออกพระราชบัญญัต ิ
ี
ป่าชุมชน สนับสนุนให้ชุมชนท่อยู่รอบป่าได้ประโยชน์จากการดูแลป่า บริหาร
ั
่
ื
ั
จดการประชาชนท่อาศัยในพ้นท่ป่า ให้คนอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างยงยน
ื
ี
ี
เร่งรัดการฟื้นฟูป่าและเพ่มพ้นท่สีเขียว สร้างความสมดุลระหว่างการ
ิ
ี
ื
ั
อนุรักษ์และการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรป่าไม้อย่างย่งยืน จากการ
ี
�
ดาเนินการดังกล่าวข้างต้นทาให้การสูญเสีย พ้นท่ป่าหลายแสนไร่ใน
�
ื
แต่ละปีก่อนปี ๒๕๕๗ หยุดการสูญเสียลง สามารถรักษาพื้นที่ป่าไม้ของ
ประเทศให้อยู่ในระดับคงที่ในปัจจุบัน และมีแนวโน้มการเพิ่มขึ้นของ
ื
พ้นท่ป่าและพ้นท่สีเขียวในอนาคต ต่อจากน้กรมป่าไม้ยังคงให้ความ
ี
ี
ี
ื
�
ั
สาคัญกับการสร้างความสมดุลทางทรัพยากรป่าไม้อย่างย่งยืน มุ่งบริหาร
�
ื
"กรมป่าไม้ได้ ดาเนินงานด้านการบริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้ จัดการป่าไม้เพ่อการอนุรักษ์ สนับสนุนการพัฒนาประเทศท้งด้านเศรษฐกิจ
ั
มาเป็นเวลาครบ ๑๒๓ ปี นับต้งแต่วันที่ ๑๘ กันยายน พุทธศักราช และสังคม ยึดเอาแนวทางการแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนและช่วยเหลือ
ั
ี
๒๔๓๙...ป่าไม้ของไทยถือเป็นทรัพยากรที่ส�าคัญในการพัฒนาประเทศ พ่น้องประชาชนเป็นความสาคัญอันดับแรก ตามท่ “ท่านรัฐมนตร ี
�
ี
ิ
มาอย่างยาวนาน..นอกจากน้ทรัพยากรป่าไม้ยังอานวยประโยชน์ด้าน ว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม ได้เน้นยาการ
�
้
ี
�
ื
ระบบนิเวศและสร้างความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติ...ต่อมาเม่อ ทางานด้านการแก้ไขปัญหาคนกับป่า ว่าต้องทาอย่างละมุนละม่อมไม่ใช ้
�
�
ั
�
ื
�
ึ
�
ประเทศไทยมีจานวนประชากรมากข้น จึงเกิดความต้องการใช้พ้นท ี ่ ความรุนแรงกับประชาชน และหัวใจสาคัญของการอนุรักษ์น้นต้องทาให้
ึ
ปาไมเพ่อเป็นแหล่งท่อยู่อาศัยและท่ทากินมากข้นตามลาดับ จนเกิด ประชาชนรู้สึกว่าคาว่าอนุรักษ์น้นไม่ไปรุกรานชีวิตประชาชน ดังน้น
�
ั
�
้
่
ื
ี
�
ี
ั
ปัญหาความขัดแย้งเกี่ยวกับพื้นที่ป่าไม้มาอย่างต่อเนื่องยาวนาน การสร้างการมีส่วนร่วม และการแสวงหาความร่วมมือจากทุกภาคส่วน
จะน�าไปสู่การแก้ไขปัญหาร่วมกันให้ได้ผลอย่างเป็นรูปธรรมและยั่งยืน
ื
เพ่อให้สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยยุทธศาสตร์
ื
ชาติ ๒๐ ปี แผนปฏิรูปประเทศ และนโยบายของรัฐบาล กรมป่าไม้ เน่องในวันสถาปนากรมป่าไม้ ครบรอบ ๑๒๓ ปี ในวันท ี ่
ึ
จึงได้ปฏิรูปในทุกๆด้าน ภายใต้วิสัยทัศน์ “มุ่งมั่นรักษาป่า ส่งเสริม ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๒ กรมป่าไม้จึงจัดงานข้น ภายใต้แนวคิด
ื
ไม้มีค่า ป่าชุมชน คนอยู่กับป่า เพิ่มพื้นที่สีเขียว เพื่อความสุขของ “กรมป่าไม้ รักป่า รักประชาชน” เพ่อสะท้อนให้เห็นถึงพัฒนาการ
คนไทย” โดยมีการปรับโครงสร้างจัดตั้งศูนย์ป่าไม้ระดับจังหวัด และ ด้านการบริหารงานป่าไม้ของประเทศไทย ส่งเสริม สนับสนุน และ
ี
ี
ิ
�
ื
หน่วยป้องกันและพัฒนาป่าไม้ระดับอาเภอ เพ่อให้มีการบริหารงาน เชดชูเกียรติให้กับพนักงานเจ้าหน้าท่ และประชาชนท่วไป ท่มส่วน
ั
ี
ิ
แบบเบ็ดเสร็จในทุกภารกิจ มีความใกล้ชิดกับประชาชนและหน่วย ร่วมในการปฏิบัติงานด้านการบริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้ ให้เกด
�
ึ
ี
ี
ิ
งานท่เก่ยวข้องมากย่งข้น ได้น้อมนาศาสตร์พระราชามาปรับใช้ใน ประโยชน์สูงสุด นอกจากน้ยังเป็นการรณรงค์ให้ประชาชน และหน่วยงาน
ี
ั
�
ิ
ึ
ภารกจด้านป่าไม้ ประยุกต์เทคโนโลยีทุกด้านมาใช้ในการบรหารจดการ ทุกภาคส่วนเล็งเห็นถึงคุณค่าความสาคัญของทรัพยากรป่าไม้ ซ่งถือเป็น
ิ
ป่าไม้ เพ่อตอบสนองความต้องการของประชาชน บูรณาการหน่วยงาน มรดกอันล�้าค่าที่จะส่งต่อให้กับลูกหลานไทยทั้งประเทศ"
ื
116 117

คากล่าวของนายวราวุธ ศิลปอาชา
�
่
้
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดลอม
ี
ื
เน่องในวันสถาปนากรมป่าไม้ ครบรอบ ๑๒๓ ปี วันท่ ๑๘ กันยายน พ.ศ ๒๕๖๒




"วันน้ผมดีใจท่กรมป่าไม้ได้น้อมนาแนวพระราชดาริ เร่องคนอย ู ่
�
ี
ื
�
ี
กับป่า มาใช้ในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
เช่น การนากลไกจิตอาสาของประชาชน การจัดต้งคณะกรรมการนโยบาย
�
ั
ที่ดินแห่งชาติ (คทช.) การน�าภาพถ่ายดาวเทียม รวมทั้งเทคโนโลยี
ใหม่ๆ มาใช้ เพ่อแก้ปัญหาพ้นท่ทับซ้อน การเพ่มพ้นที่สีเขียวให้กับ
ี
ื
ื
ื
ิ
ประเทศ การยืนหยัดกับหน้าที่ส�าคัญรวมทั้งการส่งเสริมให้ประชาชน
ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมในการปลูกต้นไม้และสร้างป่า ผมดีใจท่เหน
็
ี
กรมป่าไม้ได้สืบสานและน้อมน�าเอาแนวพระราชด�าริ สืบสาน รักษา
และต่อยอดขององค์พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวมาใช้ ตัว
ผมเองก็ได้น้อมน�าสิ่งนี้มาใส่เกล้าใส่กระหม่อม..และที่พิเศษไปกว่านั้น
ึ
ี
คือผมเองจะสืบสาน รักษา และต่อยอด ชายคนหน่งท่ผมเช่อว่าท่านเคย
ื
ี
ยืนอยู่ ณ จุดนี้เหมือนกัน เมื่อเกือบ ๔๐ ปีที่แล้ว เมื่อสมัยที่กรมป่าไม้ อย่างย่งท่จะต้องมีเครื่องมือท่ทันสมัย มีอุปกรณ์ท่สามารถเสริมเข้ยวเล็บ
ี
ิ
ี
ี
�
�
ยังอยู่ภายใต้การกากับของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ที่ ให้กับพวกเราในการทางาน ไม่ว่าในการลาดตระเวน การป้องกัน ปราบปราม
ี
ี
ิ
ื
ช่อว่า "นายบรรหาร ศิลปอาชา" วันน้ ผมจึงรู้สึกดีใจ และภูมิใจย่ง ท่ได้ และการคอยดูแลรักษาป่า
�
มารับไม้ต่อจากพ่อบรรหาร ทางานร่วมกับพ่น้องชาวกรมป่าไม้ อีกคารบหน่ง ึ
�
ี
สาหรับ การดูแลในวันน้ไม่ใช่ดูแลเฉพาะป่า แต่จะต้องดแล
ี
ู
�
เวลานี้ประชากรในประเทศไทยเพิ่มมากขึ้น จาก ๕๐ ล้าน พ่น้องประชาชนท่อยู่ในป่าด้วย ซ่งการทางานและการปรับทัศนคต ิ
ึ
�
ี
ี
ี
เป็น ๗๐ ล้าน ปัญหาคนรุกป่า หรือปัญหาป่ารุกคนก�าลังเป็นปัญหา ไม่ใช่เร่องง่าย เพราะเม่อก่อนเราทาหน้าท่ขับไล่ประชาชนออกจาก
ื
ื
�
ั
ี
ี
่
ี
�
ใหญของสงคมไทย โดยท่มีพ่น้องเกษตรกรจานวนมากท่ได้รับความ พื้นที่ป่า วันนี้เราต้องมาพูดกับเขาดี ๆ แล้วว่าเราจะท�าอย่างไรให้พี่น้อง
เดือดร้อนจากที่ท�ากิน วันนี้ผมจึงขอย�้าเลยว่า นโยบายของรัฐบาลโดย ประชาชนเหล่านั้นท�าหน้าที่เปรียบเสมือนเจ้าหน้าที่คนหนึ่ง คอยดูแล
ี
การน�าของท่านพลเอก ประยุทธ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี มุ่งช่วย ปาใหกับเรา ในขณะท่ยังสามารถหาประโยชน์และทากินบนพ้นท่ป่าได โดย
�
ื
ี
้
้
่
เหลือพี่น้องเกษตรกร ให้ทุกคนกินดีอยู่ดี มีความสุข ซึ่งหัวใจส�าคัญคือ ปัจจุบันมีโมเดลหลายแห่ง เช่น ที่แม่แจ่ม และที่นาแห้ว จ.เลย ที่เป็น
การมีที่ดินเพื่อท�าการเกษตร ซึ่งจริงๆ แล้ว การจะให้ที่ดินกับพี่น้อง หลักฐานว่าคนและป่า สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข ...การรักษา
้
�
่
ื
้
ชาวเกษตรกรนัน มันก็ไม่ค่อยจะตรงกับวัตถุประสงค์ของกรมป่าไม้ สมดุลระหว่างป่าและคนน้น นอกจากจะช่วยแก้ปัญหาเร่องต้นนา เรือง
ั
เท่าใดนัก แต่ผมขอบอกว่ากาลเวลาเปลี่ยนไป กรมป่าไม้ และหน่วย ความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศและธรรมชาติแล้ว ยังจะสามารถ
งานราชการทั้งหลาย ก็จ�าเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องปรับตัวว่าจะท�าอย่างไร แก้ไขปัญหาสัตว์ป่าด้วย...
ที่จะช่วยให้คนอยู่กับป่าให้ได้ ...กรมป่าไม้ ผมถือว่าเป็นหนึ่งในกรมที่มี
ี
บทบาทส�าคัญที่สุด วันนี้เรามีป่าไม้อยู่ราว ๓๑% กว่าๆ แต่ตามกรอบ วันน้ ผมในฐานะเป็น รมว.ทส. ผมขอให้คาม่นกับเพ่อน ๆ ข้าราชการ และ
�
ื
ั
ยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี นั้นเราจะต้องเพิ่มขึ้นให้ได้ถึง ๔๐% การที่จะ แขกผู้มีเกียรติที่นี่ว่าตราบใดที่ผมยังนั่งอยู่ตรงนี้ ผมจะไม่ยอมเด็ดขาด
ื
้
�
ท�างานให้ส�าเร็จได้นั้น เจ้าหน้าที่ของพวกเราก็มีน้อยมาก เมื่อเทียบ ให้ใครมาบุกรุกป่าของพวกเรา ผมจะไม่ยอมเด็ดขาดให้ใครมาทาลายพนที่
กับปริมาณพื้นที่ทั่วประเทศที่เราต้องดูแล ดังนั้นพวกเราทุกคนจ�าเป็น สีเขียวของประเทศไทยเรา..."
116 117

ประมวลภาพงานฉลองวันสถาปนากรมป่าไม้ ครบรอบ ๑๒๓ ปี

วันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๖๒































อธิบดีกรมป่าไม้ นายอรรถพล เจริญชันษา
น�าคณะผู้บริหารประกอบพิธี หน้าอาคารเทียมคมกฤส






























ประกอบพิธีสงฆ์ เจริญชัยมงคล

118 119

สักการะ พระบรมราชานุสาวรีย์ รัชกาลที่ ๕ พิธีวางพวงมาลาคารวะอนุสาวรีย์วีรชนป่าไม้
118 119

รมว. วราวุธ ศิลปอาชาปลูกต้นรวงผึ้ง ชมนิทรรศการผลงานกรมป่าไม้

































ชมความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการป้องกันรักษาป่า

120 121

คาถวายสัตย์ปฏิญาณ
�
ของข้าราชการ และพนักงานกรมป่าไม้








ี
ตามท่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีพระบรมราชโองการให้สถาปนากรมป่าไม้
เมื่อวันที่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๔๓๙ จวบถึงปัจจุบัน นับเป็นเวลาครบ ๑๒๓ ปี ข้าพระพุทธเจ้าพร้อมด้วย
เหล่าข้าราชการและพนักงานในสังกัดกรมป่าไม้ ขอกล่าวค�าสัตย์ปฏิญาณตน ต่อหน้าพระบรมราชานุสาวรีย์
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ผู้ให้ก�าเนิดกรมป่าไม้ ว่า

"ข้าพระพุทธเจ้า ...... (นายอรรถพล เจริญชันษา) จักจงรักภักดีต่อชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์


ึ
�
จักทุ่มเทกายใจ พิทักษ์รักษาทรัพยากรป่าไม้ ซ่งเป็นมรดกอันลาค่า ของแผ่นดิน ส่งต่อให้ลูกหลานไทย
้
ั
ิ
จักปฏิบัติหน้าท่ ด้วยความซ่อสัตย์ สุจริต ขยันหม่นเพียร รักษาเกียรติและศักด์ศรีของกรมป่าไม้ อย่าง
ี
ื
�
เต็มกาลังความสามารถ
ั
ื
จักอุทิศตน เป็นผู้รับใช้แผ่นดิน ในภารกิจด้านป่าไม้ เพ่อความสุขของประชาชน อย่างสมดุลและย่งยืน"































120 121

กาลานุกรม เหตุการณ์ส�าคัญกรมป่าไม้ในรอบ ๑๒๓ ปี


ี
ั
ิ
ภาคท่ ๑ การป่าไม้ไทย ยุคแรกเร่ม ก่อต้งกรมป่าไม้
๒๔๓๐ สนธิสัญญำบำวริ่ง ห้ำมเจ้ำนำยฝ่ำยเหนือ ๒๔๕๘ มีกำรตรำพระรำชบัญญัติรักษำป่ำ พ.ศ. ๒๔๕๖ ๒๔๗๘ จัดท�ำวำรสำร "วนสำร" รำย ๓ เดือนเป็นคร้ง ั
อนุญำตท�ำไม้สักในป่ำแปลงเดียวกันเกินกว่ำ ข้นใช้บังคับก�ำหนดไม้หวงห้ำม ๑๐ ชนิด ได้แก่ แรก มีพระยำอนุวัตน์วนรักษ์ (ซุ่นหว้ำ สุทธ ิ
ึ
๑ รำย ยำง ตะแบก เต็ง รัง ตะเคียน พะยอม กว้ำว สุวรรณ) เป็นบรรณำธิกำรคนแรก
๒๔๓๘ Dr. Cheek ชำวอเมริกันน�ำกำรลงทุนท�ำป่ำไม้ แดง สวองและประด ู่ ๒๔๘๐ กรมป่ำไม้เปิดเจรจำกับผู้รับสัมปทำนชำวต่ำง
สักของฝรั่งชำติตะวันตกเข้ำมำในประเทศไทย ๒๔๖๔ รำยงำนกิจกำรกรมป่ำไม้ด้วยภำษำอังกฤษ ประเทศได้ผลว่ำรัฐบำลจะท�ำป่ำไม้สักเองร้อย
๒๔๓๙ Mr. H. Slade ท่รัฐบำลว่ำจ้ำงต่อจำก Mr. เป็นกำรเผยแพร่กิจกำรของกรมป่ำไม้เป็นคร้ง ั ละ ๕๐ อีกร้อยละ ๕๐ ให้แก่ผู้รับสัมปทำนชำว
ี
Castenjold เสนอรำยงำนให้ป่ำไม้สักเป็น แรก ต้งโรงเรียนสอนวิชำกำรป่ำไม้ท่แผนกยันตร ต่ำงประเทศรำยเดิม นักเรียนโรงเรียนป่ำไม้แพร่
ั
ี
ิ
สมบัติของแผ่นดิน (พ้นกรรมสิทธ์ของเจ้ำนำย ศึกษำ โรงเรียนข้ำรำชกำรพลเรือน รุ่นแรกส�ำเร็จกำรศึกษำ ๒๕ คน
ฝ่ำยเหนือ) ส่งคนรุ่นหนุ่มไปเรียนวิชำป่ำไม้ใน โปรดเกล้ำฯ โอนกรมป่ำไม้จำกกระทรวง
ื
ต่ำงประเทศเพ่อกลับมำบริหำรกิจกำรป่ำไม้เอง ๒๔๖๕ สภำผู้แทนรำษฎรผ่ำนพระรำชบัญญัติออกใช้
มหำดไทยไปสังกัดกระทรวงเกษตรำธิกำร
๑๘ กันยำยน ๒๔๓๙ โปรดเกล้ำฯ กระทรวงเกษตรำธิกำรวำงระเบียบกำรเจำะเผำ ๒ ฉบับได้แก่ พระรำชบัญญัติควบคุมยำงสน
สถำปนำกรมป่ำไม้ ๒๔๖๗ เอำชันจำกต้นตะเคียนชันตำแมว ท�ำข้อตกลง และพระรำชบัญญัติควบคุมต้นตะเคียนชัน
ั
๑๖ ตุลำคม ๒๔๓๙ โปรดเกล้ำฯ แต่งต้ง Mr. กับกรมทะเบียนท่ดินว่ำกำรขอจับจองท่ดินหรือ ตำแมว
ี
ี
ี
H. Slade เป็นเจ้ำกรมป่ำไม้คนแรก มีท่ท�ำกำร กำรขอรับโฉนด ให้เจ้ำพนักงำนท่ดินส่งเร่องให้ ๒๔๘๑ สภำผู้แทนรำษฎรผ่ำนร่ำงพระรำชบัญญัต ิ
ี
ื
ี
กรมป่ำไม้แห่งแรกท่จังหวัดเชียงใหม่ เจ้ำพนักงำนป่ำไม้พิจำรณำเสียก่อน คุ้มครองและสงวนป่ำ พ.ศ. ๒๔๘๑ ออกบังคับใช้
๒๔๔๐ พระยำศรีสหเทพ (เส็ง วิริยะศิริ) เจรจำขอโอน ๒๔๗๐ โอนสัมปทำนป่ำแม่แจ่มจังหวัดเชียงใหม่ให้บริษัท
สิทธ์ป่ำไม้สักเป็นสมบัติของแผ่นดินได้ส�ำเร็จ อ๊สต์เอเชียต๊กฝร่งเศส กรมป่ำไม้ถอนก�ำลังมำท�ำ ๒๔๘๓ รวมกิจกำรโรงเรียนวนศำสตร์จังหวัดแพร่เป็น
ิ
ิ
ั
ิ
ึ
โดยแบ่งค่ำตอคร่งหน่งให้เจ้ำนำยฝ่ำยเหนือ ไม้ท่ป่ำแม่ต้ำ-เมืองลองจังหวัดแพร่ ขยำยกำร คณะหน่งของมหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ เปิด
ื
ึ
ี
๒๔๔๑ ใช้พระรำชบัญญัติป้องกันกำรลักลอบตีตรำไม้ ท�ำไม้กระยำเลยท่ป่ำหนองเต็ง-จักรำชจังหวัด สอนหลักสูตรอนุปริญญำ ๓ ปี
ี
พ.ศ. ๒๔๔๑ ๒๔๘๓ ๒ พฤศจิกำยน ๒๔๘๓ กรมป่ำไม้ประกำศงด
นครรำชสีมำ
ี
๒๔๔๙ เร่มกำนไม้สักเองแทนกำรให้บริษัทรับสัมปทำน ใช้พิกัด วำ ก�ำ ในกำรจ�ำหน่ำยไม้ เปล่ยนมำใช้
ิ
ั
ท�ำไม้ชำวต่ำงประเทศเลือกกำนไม้ได้เอง โดย โปรดเกล้ำฯ แต่งต้งพระยำดรุพันพิทักษ์ มำตรำเมตริกแทน
ี
มีพระยำดรุพันพิทักษ์ (สนิท พุกกะมำน) เป็น (สนิท พุกกะมำน) เป็นอธิบดีกรมป่ำไม้คนท่ ๔
ั
ี
หัวหน้ำกองกำนไม้คนแรกท่จังหวัดล�ำปำง (ต้น ประกำศต้งป่ำไม้ภำคมณฑลปัตตำนี เปล่ยนกำร ๒๔๘๔ออกใช้บังคับรัฐบำลเข้ำยึดสัมปทำนท�ำไม้สัก
ี
ั
ั
ก�ำเนิดกองคุ้มครอง) เก็บค่ำตอและภำษีไม้มำเป็น กำรเก็บค่ำภำค ของบริษัทชำติตะวันตกท้งหมดต้งเป็นบริษัทไม้
มีกำรปลูกสร้ำงสวนสักเป็นคร้งแรกในจังหวัด หลวงหน่วยลูกบำศก์เมตร ไทยจ�ำกัด
ั
แพร่แบบอำศัยชำวไร่ (Taungya Plantation) ๒๔๗๕ กรมป่ำไม้โอนกลับไปสังกัดกระทรวงมหำดไทย สภำผู้แทนรำษฎรผ่ำนร่ำงพระรำชบัญญัต ิ
ั
ี
มีพระยำวนพฤกษ์พิจำรณ์ (ทองค�ำ เศวตศิลำ) อีกเป็นคร้งท่สอง คุ้มครองและสงวนป่ำ พ.ศ. ๒๔๘๔ ออกบังคับใช้
เป็นผู้ด�ำเนินงำน
๒๔๗๖ โอนกรมป่ำไม้ไปสังกัดกระทรวงเศรษฐกำร
ี
ิ
๒๔๕๕ เปล่ยนแปลงรอบตัดฟันจำก ๑๒ ปีเป็น ๓๐ ปี ๒๔๘๗ เปล่ยน "ป่ำไม้ภำค" เป็น "ป่ำไม้เขต" เร่มด�ำเนิน
ี
(ภำคเปิด ๑๕ ปี ภำคปิด ๑๕ ปี) เปล่ยนกำร ๒๔๗๗ กรมป่ำไม้โอนกลับไปสังกัดกระทรวงเกษตรำธิ กำรสวนพฤกษศำสตร์พุแค จังหวัดสระบุร ี
ี
จัดเก็บค่ำตอไม้จำกรูปีมำเป็นเงินบำทไทย โดย กำรอีกเป็นครั้งที่สอง คณะวนศำสตร์ มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์
ก�ำหนดค่ำตอไม้สักต้นละ ๑๒ บำท ก�ำหนดขนำด ๒๔๗๘ คณะกรรมกำรข้ำรำชกำรพลเรือนสอบคัดเลือก
ึ
�
จ�ำกัดไม้สักท่เลือกสับกำนไว้ไม่ต่ำกว่ำ ๖ ฟุต ๔.๕ ได้พระยำพนำนุจร (เปล่ง สำครบุตร) เป็นอธิบด ี เปิดสอนหลักสูตรปริญญำตรี (๕ ปี) ข้นเป็นปีแรก
ี
ิ
น้ว มีกำรบ�ำรุงต้นสักด้วยกำรตัดเถำวัลย์และกำร กรมป่ำไม้คนท่ ๕ (คนไทยคนท่ ๒) กรมป่ำไม้
ี
ี
ี
ขยำยพันธุ์ไม้สักด้วยเมล็ดท่จังหวัดล�ำพูน (ต้น ๒๔๘๙ รัฐบำลไทยส่งมอบทรัพย์สินคืนแก่บริษัทท�ำไม้สัก
ี
ั
ก�ำเนิดกองบ�ำรุง) แบ่งส่วนรำชกำรใหม่โดยเปล่ยนกองท�ำไม้เป็นก ชำติตะวันตกท้ง ๔ บริษัท รัฐบำลมีควำมจ�ำเป็น
ั
รัฐบำลเร่มท�ำไม้สักเองเป็นคร้งแรกท่ป่ำแม่แฮด องคุ้มครอง กองกำนไม้เป็นกองบ�ำรุง ต้งกอง ต้องท�ำป่ำไม้สักเสียเองจึงยุติกำรให้สัมปทำนแก่
ี
ั
ิ
ึ
ื
จังหวัดแพร่ เพ่อฝึกหัดพนักงำนป่ำไม้ไทย ค้นคว้ำของป่ำและกองโรงเรียนป่ำไม้ข้นมำ ชำวต่ำงประเทศ
122 123
122

ี
ี
ภาคท่ ๒ กรมป่าไม้ ยุคสืบสาน การพัฒนากิจการต่อเนื่อง ภาคท่ ๓ กรมป่าไม้ ยุคสมัยปัจจุบัน และก้าวสู่อนาคต
ื
๒๔๘๙ กรมป่ำไม้เลือกกำนไม้สักชดเชยให้เพ่อเหตุผลใน ๒๕๐๓ ระงับกำรให้สัมปทำนท�ำไม้สัก มอบกำรท�ำไม้ ๒๕๔๕ ปฏิรูประบบบริหำรรำชกำรแผ่นดิน แบ่งกรม
กำรพัฒนำประเทศหลังสงครำม สักให้แก่องค์กำรอุตสำหกรรมป่ำไม้รำยเดียว ป่ำไม้ออกเป็น ๓ กรมได้แก่ กรมอุทยำนแห่ง
บริษัทป่ำไม้ร่วมทุนจ�ำกัดเลิกกิจกำรไป ชำติ สัตว์ป่ำและพันธุ์พืช กรมป่ำไม้ และกรม
๒๔๙๐ ๓๑ มกรำคม ๒๔๙๐ รัฐบำลจัดต้งองค์กำร ทรัพยำกรทำงทะเล และชำยฝั่ง
ั
อุตสำหกรรมป่ำไม้ โอนกิจกำรกองท�ำไม้ กิจกำร ๒๕๐๗ ๒๘ เมษำยน ประกำศใช้พระรำชบัญญัติป่ำ
ท�ำยำงสน กิจกำรยำง และโรงเล่อยเกษตร ๑ สงวนแห่งชำติ พ.ศ. ๒๕๐๗ ๒๕๕๖ จัดที่ดินและส่งเสริมอำชีพป่ำไม้โดยออกเอกสำร
ื
ิ
ี
และ ๒ ไปจำกกรมป่ำไม้ สิทธ์ท�ำกิน (สทก.) ให้ประชำชนท่อยู่ในป่ำมำ
๒๕๑๐ ๒๘ มี.ค. - ๒ เม.ย. ประชุมวิชำกำรป่ำไม้คร้ง ั ก่อนมีสิทธ์ถือครองพ้นท่ป่ำไม้
ี
ิ
ื
ี
๒๔๙๕ Mr. G. N. Danhoff ผู้เช่ยวชำญชำวเนเธอร์แลนด์ แรก ยุบด่ำนป่ำไม้กำโด เมืองมะละแหม่ง ชัก
ั
ื
ี
เสนอให้สงวนป่ำไว้ร้อยละ ๔๐ ของเน้อท่ประเทศ ลำกไม้มำฝั่งไทยทำงอ�ำเภอแม่สอดและอ�ำเภอ ๒๕๕๗ จัดต้งหน่วยงำนเฉพำะกิจ "พยัคฆ์ไพร"
แม่สะเรียง
ั
ั
๒๔๙๗ ยุบเลิกป่ำไม้ เขตเดิมและจัดต้งเป็นป่ำไม้เขต ๒๑ จัดต้งศูนย์ปฏิบัติกำรพิทักษ์ป่ำ (ศปก. พป.)
ั
เขต จัดต้งป่ำไม้แขวง (Forest Rangers) ๘๙๘ ๒๕๒๓ ต้งสำยตรวจพิเศษทำงอำกำศร่วมกับภำคพ้นดิน
ื
ั
ื
ั
ี
ิ
แขวง มีกำรทดลองปลูกไม้เมืองหนำวท่สถำน ี เพ่อปรำบปรำมกำรกระท�ำผิดกฎหมำย เร่มปลูก ค�ำส่ง คสช. ท่ ๖๔/๒๕๕๗ เร่องกำรปรำบปรำม
ี
ื
ั
ื
ี
วนกรรมดอยสุเทพเพ่อให้ชำวเขำปลูกทดแทนฝิ่น บ�ำรุงพันธุ์ไม้สนท่ดอยบ่อหลวง จังหวัดเชียงใหม่ และหยุดย้ง กำรบุกรุกท�ำลำยทรัพยำกรป่ำไม้
ื
ิ
ปลูกสร้ำงสวนป่ำเอกชนป่ำเขำบำงแกรกทุ่งโพธ ์ ิ ค�ำส่ง คสช. ท่ ๖๖/๒๕๕๗ เร่องเพ่มหน่วยงำน
ั
ี
๒๔๙๘ ยุติกำรให้สัมปทำนป่ำไม้สักแก่ชำวต่ำงประเทศ และสวนป่ำลำดกระทิง ต้งศูนย์เพำะช�ำกล้ำไม้ ส�ำหรับป้องกันกำรบุกรุกท�ำลำยทรัพยำกรป่ำไม้
ั
ั
ท้งหมด มอบให้องค์กำรอุตสำหกรรมป่ำไม้และ แห่งแรกท่จังหวัดล�ำปำง
ี
คนไทยเข้ำด�ำเนินกำรประชำสัมพันธ์กิจกำรป่ำ จัดตั้งคณะกรรมกำรนโยบำยที่ดินแห่งชำติ
ื
ไม้โดยจัดสร้ำงภำพยนตร์เร่อง "กังวำนไพร" เป็น ๒๕๒๕ จัดอบรมอำสำสมัครป้องกันรักษำป่ำคร้งแรก
ั
ี
ั
คร้งแรก เพ่อแก้ไขปัญหำลักลอบตัดไม้ท�ำลำยปำโดย ๒๕๕๘ ประกำศใช้พระรำชบัญญัติสวนป่ำ (ฉบับท่ ๒)
ื
ประชำชนมีส่วนร่วม พ.ศ. ๒๕๕๘
ี
๒๔๙๙ วำงศิลำฤกษ์อำคำรท่ท�ำกำรกรมป่ำไม้ ริมถนน
พหลโยธิน ก.ม. ๑๕ (เน้อท่ ๖๑ ไร่ ๒ งำน ๗๑ ๒๕๒๘ แต่งตั้งคณะกรรมกำรนโยบำยป่ำไม้แห่งชำต ิ ๒๕๕๙ ประกำศใช้พระรำชบัญญัติป่ำสงวนแห่งชำต ิ
ี
ื
ี
ตำรำงวำ) Dr. Ing Frits Loetsch ชำวเยอรมัน ข้นเป็นคณะแรก (ฉบับท่ ๔) พ.ศ. ๒๕๕๙
ึ
มำช่วยงำนส�ำรวจทรัพยำกรป่ำไม้
ี
ื
๒๕๓๐ ช่วยเหลือรำษฎรให้ สิทธิท�ำกินในพ้นท่ป่ำสงวน ๒๕๖๐ จัดตั้งคณะกรรมกำรนโยบำยป่ำไม้แห่งชำติ
๒๕๐๑ กรมป่ำไม้เลิกเช่ำวังพระองค์เจ้ำศุภโยคเกษม แห่งชำติตำมแนวพระรำชด�ำริรัชกำลท่ ๙
ี
(วังแดง) ถนนบริพัตร อ�ำเภอป้อมปรำบ ๒๕๖๑ มติ ครม. ๒๖ พ.ย. ๒๕๖๑ เรื่องพื้นที่เป้ำหมำย
ื
ั
ย้ำยวิทยำลัยวนศำสตร์ จังหวัดแพร่ไปรวมกับ ๒๕๓๒ จัดต้งหมู่บ้ำนป่ำไม้ อพยพรำษฎรออกจำก พ้นท ่ ี และกรอบมำตรกำรแก้ไขปัญหำกำรอยู่อำศัย
มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ท่อ�ำเภอบำงเขน ป่ำสงวนแห่งชำติ อุทยำนแห่งชำติและเขตรักษำ ในพื้นที่ป่ำไม้ (ทุกประเภท)
ี
ี
ื
กรมป่ำไม้ร้อฟื้นกำรสอนวิชำป่ำไม้ท่โรงเรียน พันธุ์สัตว์ป่ำ ๒๕๖๒ จัดต้งส�ำนักเศรษฐกิจกำรป่ำไม้ ส�ำนักกำรป่ำไม้
ั
ป่ำไม้แพร่ข้นอีก
ึ
๒๕๓๕ ประกำศใช้พระรำชบัญญัติ สวนป่ำ พ.ศ. ๒๕๓๕ ต่ำงประเทศ และศูนย์เทคโนโลยีสำรสนเทศและ
ื
กำรส่อสำร
๙ ตุลำคม ๒๕๐๑ นำยเฉลิม ศิริวรรณ รักษำ ๒๕๓๙ สร้ำงพระบรมรำชำนุสำวรีย์รัชกำลที่ ๕
รำชกำรอธิบดีกรมป่ำไม้ต่อจำกนำยคิด สุวรรณ ประกำศใช้พระรำชบัญญัติป่ำไม้ (ฉบับท่ ๘)
ี
สุทธิ ได้รับโปรดเกล้ำฯ เป็นอธิบดีกรมป่ำไม้ พิธ ี ครบรอบ ๑๐๐ ปีวันสถำปนำกรมป่ำไม้ พ.ศ.๒๕๖๒ (ยกเลิกไม้หวงห้ำมในท่ดินกรรมสิทธ์) ิ
ี
เปิดอำคำรท่ท�ำกำรกรมป่ำไม้ (ปัจจุบันคืออำคำร
ี
ิ
เทียมคมกฤส) เร่มโครงกำรปลูกป่ำถำวรเฉลิมพระเกียรต ิ ประกำศใช้พระรำชบัญญัติคณะกรรมกำร
ี
ี
ื
ี
รัชกำลท่ ๙ เน่องในวโรกำสครองรำชย์ปีท่ ๕๐ นโยบำยท่ดินแห่งชำติ พ.ศ. ๒๕๖๒
๒๕๐๓ แผนพัฒนำเศรษฐกิจและสังคมแห่งชำติก�ำหนด สมเด็จพระนำงเจ้ำสิริกิติ์พระบรมรำชินีนำถ
ให้สงวนป่ำไม้ไว้เป็นสมบัติของชำติเน้อท ี ่ พระรำชทำนธง "พิทักษ์ป่ำ เพ่อรักษำชีวิต" ให้แก่ ประกำศใช้พระรำชบัญญัติป่ำชุมชน พ.ศ. ๒๕๖๒
ื
ื
๑๕๖ ล้ำนไร่ อำสำสมัครพิทักษ์ป่ำ (อสทป.) ครม. เห็นชอบนโยบำยป่ำไม้แห่งชำติฉบับใหม่
122 123
123

ี
นามานุกรม นายกรัฐมนตรี รัฐมนตร
และอธิบดีกรมป่าไม้ในรอบ ๑๒๓ ปี (พ.ศ. ๒๔๓๙ - ๒๕๖๒)




�
�
�
�
นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี อธิบดีกรมป่าไม้ วาระการดารงตาแหน่ง นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี อธิบดีกรมป่าไม้ วาระการดารงตาแหน่ง
�
กรมพระยาดารงราชานุภาพ ๒๔๓๕ - ๒๔๕๘ (หัวหน้าคณะ: จอมพล สฤษด์ ธนะรัชต์) ๒๕๐๑ - ๒๕๐๒
ิ
๑. มร.เอช.เอ. สะเลด (H.A. SLADE) ๒๔๓๙ - ๒๔๔๔ จอมพล สฤษด์ ธนะรัชต์ ๒๕๐๒ - ๒๕๐๖
ิ
๒. มร.ดับบลิว.เอฟ.แอล ทอตเทนแฮม (W.F.L. TOTTENHAM) ๒๔๔๔ - ๒๔๔๗ ๑๐. นายเฉลิม ศิริวรรณ ๒๕๐๑ - ๒๕๐๓
ิ
ิ
เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักด์ ๒๔๕๘ - ๒๔๖๕ จอมพล สฤษด์ ธนะรัชต์ ๒๕๐๒ - ๒๕๐๖
๓. มร.ดับบลิว.เอฟ. ลอยด์ (W.F. LLOYD) ๒๔๔๘ - ๒๔๖๖ จอมพล ถนอม กิตติขจร ๒๕๐๖ - ๒๕๑๔
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ๒๔๗๕ - ๒๔๗๖ ๑๑.นายวิเชียร กุญชร ณ อยุธยา ๒๕๐๓ - ๒๕๐๗
พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) ๒๔๗๖ - ๒๔๘๐ รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๑๔ ๒๕๑๔ - ๒๕๑๕
๔. พระยาดรุพันพิทักษ์ ๒๔๖๗ - ๒๔๗๗ (หัวหน้าคณะ: จอมพล ถนอม กิตติขจร)
พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) ๒๔๗๗ - ๒๔๘๑ ๑๒. นายดุสิต พานิชพัฒน์ ๒๕๐๗ - ๒๕๑๔
จอมพล แปลก พิบูลสงคราม ๒๔๘๑ - ๒๔๘๕ จอมพล ถนอม กิตติขจร ๒๕๑๕ - ๒๕๑๖
๕. พระยาพนานุจร ๒๔๗๘ - ๒๔๘๔ ๑๓. นายตรี กกกาแหง ๒๕๑๔ - ๒๕๑๖
�
จอมพล แปลก พิบูลสงคราม ๒๔๘๑ - ๒๔๘๗ นายสัญญา ธรรมศักด์ ๒๕๑๖ - ๒๕๑๘
ิ
พันตรี ควง อภัยวงศ์ ๒๔๘๗ - ๒๔๘๘ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช ๒๕๑๘ - ๒๕๑๘
นายทวี บุณยเกตุ ๒๔๘๘ - ๒๔๘๘ พลตรี หม่อมราชวงศ์คึกฤทธ์ ปราโมช ๒๕๑๘ - ๒๕๑๙
ิ
หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช ๒๔๘๘ - ๒๔๘๘ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช ๒๕๑๙ - ๒๕๑๙
พันตรี ควง อภัยวงศ์ ๒๔๘๙ - ๒๔๘๙ (หัวหน้าคณะ: พลเรือเอก สงัด ชลออยู่)
นายปรีดี พนมยงค์ ๒๔๘๙ - ๒๔๘๙ นายธานินทร์ กรัยวิเชียร ๒๕๑๙ - ๒๕๒๐
�
พลเรือตรี ถวัลย์ ธารงนาวาสวัสด์ ๒๔๘๙ - ๒๔๘๙ ๑๔. นายประดิษฐ วนาพิทักษ์ ๒๕๑๖ - ๒๕๒๐
ิ
รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๔๙๐ ๒๔๙๐ - ๒๔๙๐ นายธานินทร์ กรัยวิเชียร ๒๕๑๙ - ๒๕๒๐
(หัวหน้าคณะ: ผิน ชุณหะวัณ) รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๒๐ ๒๕๒๐ - ๒๕๒๐
พันตรี ควง อภัยวงศ์ ๒๔๙๐ - ๒๔๙๑ (หัวหน้าคณะ: พลเรือเอก สงัด ชลออยู่)
๖. พ.อ.เพียร สฤษฎ์ยุทธศิลป์ พิริยะโยธิน ๒๔๘๔ - ๒๔๙๐ พลเอก เกรียงศักด์ ชมะนันทน์ ๒๕๒๐ - ๒๕๒๒
ิ
พันตรี ควง อภัยวงศ์ ๒๔๙๐ - ๒๔๙๑ พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ ๒๕๒๓ - ๒๕๓๑
จอมพล แปลก พิบูลสงคราม ๒๔๙๑ - ๒๔๙๔ ๑๕. นายถนอม เปรมรัศมี ๒๕๒๐ - ๒๕๒๘
ิ
๗. หม่อมเจ้าสืบศุขสวัสด์ ศุขสวัสด์ ๒๔๙๑ - ๒๔๙๒ ๑๖. นายพงศ์ โสโน ๒๕๒๓ - ๒๕๒๖
ิ
จอมพล แปลก พิบูลสงคราม ๒๔๙๒ - ๒๕๐๐ ๑๗. นายจานงค์ โพธิสาโร ๒๕๒๖ - ๒๕๒๘
�
๘. หลวงสมานวนกิจ ๒๔๙๓ - ๒๔๙๕ พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ ๒๕๒๙ - ๒๕๓๔
รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๐๐ ๑๘. ดร.ชานิ บุณโยภาส ๒๕๒๘ - ๒๕๓๑
�
(หัวหน้าคณะ: สฤษด์ ธนะรัชต์) ๒๕๐๐ - ๒๕๐๐ ๑๙. ดร.เกษม จันทรแก้ว (รักษาราชการแทน) ๒๕๓๑ - ๒๕๓๑
ิ
นายพจน์ สารสิน ๒๕๐๐ - ๒๕๐๑ ๒๐. ดร.ยุกติ สาริกะภูติ (รักษาราชการแทน) ๒๕๓๑ - ๒๕๓๒
๙. นายเทียม คมกฤส ๒๔๙๕ - ๒๕๐๐ รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๓๔ ๒๕๓๔ - ๒๕๓๔
นายพจน์ สารสิน ๒๕๐๐ - ๒๕๐๑ (หัวหน้าคณะ: พลเอก สุนทร คงสมพงษ์)
จอมพล ถนอม กิตติขจร ๒๕๐๑ - ๒๕๐๑ นายอานันท์ ปันยารชุน ๒๕๓๔ - ๒๕๓๕
รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๐๑ ๒๑. ไพโรจน์ สุวรรณกร ๒๕๓๒ - ๒๕๓๔
124 125

�
�
�
�
นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี อธิบดีกรมป่าไม้ วาระการดารงตาแหน่ง นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี อธิบดีกรมป่าไม้ วาระการดารงตาแหน่ง
พลเอก สุจินดา คราประยูร ๒๕๓๕ - ๒๕๓๕ นายสุวิทย์ คุณกิตติ ๒๕๕๑ - ๒๕๕๔
นายมีชัย ฤชุพันธุ์ (รองนายกรัฐมนตรี รักษาการในตาแหน่ง) ๒๕๓๕ - ๒๕๓๕ ๓๓. นายสมชัย เพียรสถาพร ๒๕๕๑ - ๒๕๕๓
�
นายอานันท์ ปันยารชุน ๒๕๓๕ - ๒๕๓๕ นางสาวย่งลักษณ์ ชินวัตร ๒๕๕๔ - ๒๕๕๗
ิ
นายชวน หลีกภัย ๒๕๓๕ - ๒๕๓๘ นายปรีชา เร่งสมบูรณ์สุข ๒๕๕๕ - ๒๕๕๖
๒๒. นายทิวา สรรพกิจ ๒๕๓๔ - ๒๕๓๕ ๓๔. นายสุวิทย์ รัตนมณ ี ๒๕๕๓ - ๒๕๕๕
ี
�
๒๓. นายผ่อง เล่งอ ๒๕๓๕ - ๒๕๓๘ นายนิวัฒน์ธารง บุญทรงไพศาล ๒๕๕๗ - ๒๕๕๗
้
๒๔. ร.ต. บรรณเลิศ รัชตกุล ๒๕๓๘ - ๒๕๓๘ (รองนายกรัฐมนตรี รักษาการในตาแหน่ง)
�
นายบรรหาร ศิลปอาชา ๒๕๓๘ - ๒๕๓๙ รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๗ ๒๕๕๗ - ๒๕๕๗
๒๕. นายยรรยง ถนอมพิชัย ๒๕๓๘ - ๒๕๓๙ (หัวหน้าคณะ: พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา)
๒๖. นายพยุง นพสุวรรณ ๒๕๓๙ - ๒๕๓๙ นายวิเชษฐ์ เกษมทองศรี ๒๕๕๖ - ๒๕๕๗
พลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ ๒๕๓๙ - ๒๕๔๐ คณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ๒๕๕๗ - ๒๕๕๗
นายชวน หลีกภัย ๒๕๔๐ - ๒๕๔๕ ๓๕. นายบุญชอบ สุทธมนัสวงษ์ ๒๕๕๕ - ๒๕๕๗
๒๗. นายสถิตย์ สวินทร ๒๕๓๙ - ๒๕๔๑ พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา ๒๕๕๗ - ปัจจุบัน
นายทักษิณ ชินวัตร ๒๕๔๔ - ๒๕๔๙ พลเอก ดาว์พงษ์ รัตนสุวรรณ ๒๕๕๗ - ๒๕๕๘
๒๘. ดร.ปลอดประสพ สุรัสวดี ๒๕๔๑ - ๒๕๔๕ ๓๖. ดร.ธีรภัทร ประยูรสิทธ ิ ๒๕๕๗ - ๒๕๕๘
ิ
นายประพัฒน์ ปัญญาชาติรักษ์ ๒๕๔๕ - ๒๕๔๗ พลเอก สุรศักด์ กาญจนรัตน์ ๒๕๕๘ - ๒๕๖๒
๒๙. นายวีรพันธุ์ ศรีบุญลือ ๒๕๔๕ - ๒๕๔๖ ๓๗. นายชลธิศ สุรัสวดี ๒๕๕๘ - ๒๕๖๐
รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๙ ๒๕๔๙ - ๒๕๔๙ ๓๘. นางสาวสุทธิลักษณ์ ระวิวรรณ (รักษาราชการแทน) ๒๕๖๑ - ๒๕๖๑
(หัวหน้าคณะ: พลเอก สนธิ บุญยรัตกลิน) ๓๙. นายพงศ์บุณย์ ปองทอง (รักษาราชการแทน) ๒๕๖๑ - ๒๕๖๑
นายสุวิทย์ คุณกิตติ ๒๕๔๗ - ๒๕๔๘ ๔๐. นายอรรถพล เจริญชันษา ๒๕๖๑ - ปัจจุบัน
นายยงยุทธ ติยะไพรัช ๒๕๔๘ - ๒๕๔๙ นายวราวุธ ศิลปอาชา ๒๕๖๒ - ปัจจุบัน
๓๐. นายฉัตรชัย รัตนโนภาส ๒๕๔๖ - ๒๕๔๙
พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ ๒๕๔๙ - ๒๕๕๑
คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยฯ (คปค.) ๒๕๔๙ - ๒๕๔๙
นายเกษม สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ๒๕๔๙ - ๒๕๕๑
๓๑. นายไพศาล กุวลัยรัตน์ (รักษาราชการแทน) ๒๕๔๙ - ๒๕๔๙
นายสมัคร สุนทรเวช ๒๕๕๑ - ๒๕๕๑
นางอนงค์วรรณ เทพสุทิน ๒๕๕๑ - ๒๕๕๑
๓๒. วิชัย แหลมวิไล ๒๕๔๙ - ๒๕๕๑
�
นายสมชาย วงศ์สวัสด์ ๒๕๕๑ - ๒๕๕๑ หมายเหตุ : ตัวอักษรสีน้าตาล นายกรัฐมนตรี/เสนาบดี กระทรวงมหาดไทย
ิ
นายชวรัตน์ ชาญวีรกูล ๒๕๕๑ - ๒๕๕๑ ตัวอักษรสีน�้าเงิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อม


(รองนายกรัฐมนตรี รักษาการในตาแหน่ง) ตัวอักษรสีเขียว อธิบดีกรมป่าไม้
�
นายอภิสิทธ์ เวชชาชีวะ ๒๕๕๑ - ๒๕๕๔
ิ
ี
พล.ต.อ. ประชา พรหมนอก (รักษาการ) ๒๕๕๑ - ๒๕๕๑ ข้อมูล ณ วันท่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๒
124 125

ึ
ต้นรวงผ้ง : พรรณไม้มงคลในรัชกาลท่ ๑๐
ี





ชื่อพฤกษศาสตร์ Schoutenia glomerata King subsp. peregrina (Craib) Roekm.


ชื่อวงศ์ MALVACEAE (ชบา)


ชื่อสามัญ Yellow star (ต้นรวงผึ้ง)


ชื่อพื้นเมือง รวงผึ้ง รวมผึ้ง ลวงผึ้ง สายน�้าผึ้ง (ภาคกลาง), น�้าผึ้ง ดอกน�้าผึ้ง
ช่อดอก สายน�้าผึ้ง (เชียงใหม่), กะสิน กาสิน (สกลนคร, นครพนม)


ลักษณะทาง เป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๑๘ ม. เปลือกค่อนข้างเรียบ สีน�้าตาลหรือสีน�้าตาล
พฤกษศาสตร์ อมเทา กิ่งอ่อน ก้านใบ และช่อดอกมีขนรูปดาวสีน�้าตาลอมแดงหนา
แน่น ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปรี รูปขอบขนาน หรือรูปรีแกมรูปขอบ
ขนาน กว้าง ๑.๕-๓ ซม. ยาว ๔-๙ ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม
โคนเบี้ยว ขอบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนสี
เขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวนวล มีเกล็ดและขนหนาแน่น มีเส้นใบออก
จากโคนใบ ๓ เส้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกสั้น ออกตามซอกใบและ
ปลายกิ่ง ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลาง ๑-๑.๕ ซม. กลิ่นหอมอ่อน กลีบ
ใบ
เลี้ยงสีเหลือง โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็นแฉกลึกมากกว่าครึ่งหนึ่ง
๕ แฉก คล้ายรูปดาว ด้านนอกมีขนสีน�้าตาลอมแดง ไม่มีกลีบดอก
เกสรเพศผู้จ�านวนมาก สีเหลือง รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงกลม เส้น
ผ่านศูนย์กลาง ๒-๓ มม. มีขนหนาแน่น ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรง
กลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๐.๕-๑ ซม. มีขนหนาแน่น มีกลีบเลี้ยงติดทน
เมื่อผลแก่แตกเป็น ๕ เสี้ยว


นิเวศวิทยา รวงผ้งเป็นพืชหายากในธรรมชาติ มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทย
ึ
การใช้ประโยชน์ ทางภาคเหนือ ตามริมแม่น�้าน่าน จังหวัดนครสวรรค์ และภาคตะวัน
ออกเฉียงเหนือ ตามริมแม่น�้าสงคราม จังหวัดสกลนคร ในต่างประเทศ
พบที่กัมพูชา ตามลุ่มน�้าโตนเลสาบ พบตามริมน�้า ป่าบุ่งป่าทาม ที่สูง
ใกล้ระดับทะเลปานกลางได้ถึง ๒๐๐ ม. ออกดอกเดือนกรกฎาคมถึง
ตุลาคม เป็นผลเดือนตุลาคมถึงกุมภาพันธ์
ผล

126 127

ื
นิยมปลูกเป็นไม้เน่องจากเป็นไม้ไม่ผลัดใบ เรือนยอดเป็นพุ่มแน่น ให้
ี
ิ
ร่มเงาท่ดี ดอกสีเหลืองสดบานสะพรั่ง มีกล่นหอมอ่อน ๆ ดึงดูดผึ้ง
ื
ี
ึ
ให้เข้ามาตอม อันเป็นท่มาของช่อต้นรวงผ้ง พระบาทสมเดจพระวชร
ิ
็
เกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปลูกและพระราชทานต้นรวงผึ้งแก่นายกรัฐมนตรี
และผู้ว่าราชการจังหวัด ทุกจังหวัด เพื่อปลูกในสถานที่ราชการต่าง ๆ
ปัจจุบันประชาชนนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลายมากขึ้น
ประวัติการศึกษาต้นรวงผึ้ง
พ.ศ. ๒๔๕๘ พระยาวินิจวนันดร (อดีตรองอธิบดีกรมป่าไม้
และราชบัณฑิต) ได้เก็บตัวอย่างต้นรวงผึ้ง ในจังหวัดเชียงใหม่ โดย ต้น
เรียกต้นไม้ชนิดนี้ว่า "ดอกน�้าผึ้ง" ตัวอย่างดังกล่าว เก็บรักษาไว้ที่หอ
พรรณไม้ สวนพฤกษศาสตร์คิว (Royal Botanic Gardens, Kew) ตัวอย่างต้นแบบพรรณไม้ต้นรวงผึ้ง
จากเชียงใหม่ที่เก็บรักษาที่หอพรรณไม้
ประเทศสหราชอาณาจักร สวนพฤกษศาสตร์หลวงเมืองคิว
ประเทศสหราชอาณาจักร พ.ศ. ๒๔๕๘
พ.ศ. ๒๔๖๘ นักพฤกษศาสตร์ชาวอังกฤษ William Grant
Craib ได้ตีพิมพ์ต้นรวงผึ้งเป็นพืชชนิดใหม่ของโลก ลงในวารสาร Kew
Bulletin ปี ค.ศ. ๑๙๒๕ และตั้งชื่อเป็น Schoutenia peregrina
Craib โดยอ้างอิงจากตัวอย่างหมายเลข Winit ๓๓๕ ซึ่งถือว่าเป็น
ตัวอย่างต้นแบบ (holotype)
พ.ศ. ๒๕๐๘ Roekmowati Hartono นักพฤกษศาสตร์จาก
หอพรรณไม้โบกอร์ ประเทศอินโดนีเซีย ได้ลดสถานะลงเป็นชนิดย่อย
ของชนิด Shoutenia glomerata King โดยใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ใหม่ว่า
Shoutenia glomerata King subsp. peregrina (Craib) Roekm.
ตีพิมพ์ลงในวารสาร Reinwardtia Vol. ๗ (๒): ๙๑-๑๓๘ ปี ค.ศ. ๑๙๖๕
ิ
ึ
ซ่งได้อ้างอิงตัวอย่างต้นรวงผ้งเพ่มเติมจากประเทศกัมพูชา พ.ศ. ๒๕๖๑
ึ
คณะนักพฤกษศาสตร์ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้
ส�ารวจพบต้นรวงผึ้ง จากป่าธรรมชาติหลังวัดเกรียงไกรใต้ ริมแม่น�้า แหล่งข้อมูล: ส�านักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช
กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช และกรมป่าไม้
น่าน อ�าเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ และริมแม่น�้าสงคราม จังหวัด ภาพประกอบ :
สกลนคร เป็นหลักฐานยืนยันถึงถิ่นที่อยู่ตามธรรมชาติของต้นรวงผึ้ง นายณรงค์ แช่มช้อย (๑,๒)
บ้านดงบัง จ.ปราจีนบุรี
ตามที่ราบน�้าท่วมถึง หรือในป่าบุ่งป่าทาม ดร. พงษ์ศักดิ์ พลเสนา (๓)
กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
ดร.วีระชัย ณ นคร (๔)
มูลนิธิสวนสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ

126 127

�
ี
ึ
ผลการประกวดต้นรวงผ้ง : "ต้นไม้ประจารัชกาลท่ ๑๐” โดยกรมป่าไม้ พ.ศ. ๒๕๖๒






















รางวัลชนะเลิศ ประเภท ต้นไม้ทรงปลูก
อายุต้นไม้ : ๓๒ ปี
ี
สถานท่ปลูก : สวนหลวง ร.๙
ผู้ปลูก : พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวล ี
ื
ื
กรมหม่นสุทธนารีนาถทรงปลูกเน่องในโอกาสเสด็จ
ั
ี
ไปชมงานพรรณไม้งามอร่ามสวนหลวง ร.๙ คร้งท่ ๓
ื
เม่อวันท่ ๙ ธันวาคม ๒๕๓๐
ี














รางวัลชนะเลิศ ประเภท ต้นไม้ปลูก (หน่วยงาน/องค์กร)
อายุต้นไม้ : ๑๐๑ ปี
สถานท่ปลูก : วัดสุปัฏนารามวรวิหาร เลขท่ ๑
ี
ี
�
�
ตาบลในเมือง อาเภอเมืองอุบลราชธาน ี
ี
�
จังหวัดอุบลราชธานี จานวน ๒ ต้น ปลูกคู่กัน ต้นท่ ๑
มีความโต ๒๑๔ เซนติเมตร สูง ๑๕ เมตร และ
ี
ต้นท่ ๒ มีความโต ๒๐๐ เซนติเมตร สูง ๑๘ เมตร
128 129

รางวัลชนะเลิศ ประเภท ต้นไม้ตามธรรมชาต ิ
อายุต้นไม้ : ๓๒ ปี
ี
ี
�
สถานท่ : วัดเกรียงไกรใต้ หมู่ท่ ๘ ตาบลเกรียงไกร
�
อาเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ พบกลุ่มต้นรวงผ้ง ึ
�
ึ
ข้นอยู่ในสภาพธรรมชาติ ริมแม่นาน่าน กระจาย
้
อยู่บริเวณวัดเกรียงไกรใต้ จานวน ๓๔ ต้น
�
ื
ปะปนกับพรรณไม้ชนิดอ่นๆ









รางวัลชนะเลิศ ประเภท ต้นไม้ปลูก
(บุคคลท่วไป)
ั
อายุต้นไม้ : ๘๐ ปี
ี
ี
สถานท่ปลูก : บ้านเลขท่ ๒๕๑/๒ ม.๑
ี
บ้านช่างเค่ยน ต.ช้างเผือก อ.เมืองเชียงใหม่
ึ
จ.เชียงใหม่ ต้นรวงผ้ง ๔ นาง สูง ๑๖.๐๔ เมตร
โดยนางท่ ๑ มีความโต ๑๑๖ เซนติเมตร
ี
นางท่ ๒ และ ๓ มีความโต ๑๐๖ เซนติเมตร
ี
และ นางท่ ๔ มีความโต ๑๐๔ เซนติเมตร
ี
128 129

วนพฤกษ์ แสดงการแบ่งส่วนราชการ

กรมป่าไม้ พ.ศ. ๒๕๖๒











สํานัก 1 เชียงใหม สํานัก 3 ลําปาง






สํานัก 5 สระบุรี
สํานัก 2 เชียงราย

สํานัก 4 ตาก
สํานัก 6 อุดรธานี
สํานัก 7 ขอนแกน

สํานัก 8 นครราชสีมา
สํานัก 9 ชลบุรี
สํานัก 12 นครศรีธรรมราช สํานัก 10 ราชบุรี


สํานัก13 สงขลา สํานักเศรษฐกิจการปาไม สํานักสงเสริมการปลูกปา สํานัก 11 สุราษฎรธานี
สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 1-13

















สํานักการอนุญาต สํานักจัดการปาชุมชน สํานักปองกันรักษาปาและควบคุมไฟปา สํานักจัดการที่ดินปาไม 
สํานักวิจัยและพัฒนาการปาไม
สํานักการปาไมตางประเทศ สํานักแผนงานและสารสนเทศ อธิบดี รองอธิบดี กลุมงานคุมครองจริยธรรม กลุมพัฒนาระบบบริหาร

สํานักโครงการพระราชดําริและกิจการพิเศษ
สํานักบริหารกลาง


กลุมตรวจสอบภายใน
ศูนยเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือสาร สํานักกฎหมาย
่
130 131

ผังแสดงเครือข่ายพันธมิตรของ

กรมป่าไม้ พ.ศ. ๒๕๖๒



































































130 131

ี
ั
"ปลูกต้นไม้ในวันน้ จะม่งมีในวันหน้า"









องค์ความรู้ไม้สักไทย












ดอก












ช่อผล












เมล็ด เหง้า กล้า ไม้หนุ่ม* ไม้ใหญ่* ไม้รอบตัดฟันปกติ* ไม้รอบตัดฟันอายุมาก

๙ เดือน ๙ เดือน
ระยะเวลา (ติดผล - สุกแก่) (หว่านเมล็ด- ขุดเหง้า) ๖ เดือน - ๒ ปี ๓ - ๗ ปี

เส้นผ่าน - ๕ - ๑๔ ซม.
ศูนย์กลาง ๐.๘ - ๑.๔ ซม. -
ความสูง - - ๐.๓ - ๒ ม. ๓ - ๑๐ ม.





132 133

การเติบโตของต้นสักในช่วงเวลาต่าง ๆ






















































เมล็ด เหง้า กล้า ไม้หนุ่ม* ไม้ใหญ่* ไม้รอบตัดฟันปกติ* ไม้รอบตัดฟันอายุมาก


๘ - ๓๐ ปี ๓๑ - ๖๐ ปี > ๖๐ ปี

๑๕ - ๓๕ ซม. ๓๖ - ๕๕ ซม. > ๕๕ ซม.

๑๑ - ๒๐ ม. ๒๑ - ๒๖ ม. > ๒๖ ม.



หมายเหตุ: อ้างอิงจากค่าเฉลี่ยของชั้นคุณภาพพื้นที่ ที่เหมาะสมกับระดับปานกลาง ที่ระยะปลูก ๒ x ๔ ม.*
132 133

บรรณานุกรม


ื
ิ
�
ี
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม (๒๕๖๐). แนวทางการ จัดการพ้นท่สีเขียวสาหรับชุมชน กรมป่าไม้ (๒๕๕๖). องค์ความรู้ไม้สักไทย (Thai Teak Knowledge). กระทรวงทรัพยากรและ
ิ
�
เมืองในประเทศไทย.สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม. ส่งแวดล้อม, ๒๐๑ หน้า
ิ
�
ี
ื
�
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม (๒๕๖๒). แนวทางการขับเคล่อนการจัดการพ้นท่สีเขียว กรมป่าไม้ (๒๕๖๑). รายงานการดาเนินงานของรัฐต่อสาธารณะรายปี ประจางบประมาณ ๒๕๖๑.
ิ
ื
ิ
ั
ิ
อย่างย่งยืน. สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม, ๒๕ หน้า. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม, ๒๑๔ หน้า
�
�
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (๒๕๓๕). ๑๐๐ ปี กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พ.ศ.๒๕๓๕. ๔๔๖ หน้า กรมป่าไม้ (๒๕๖๑). รายงานการติดตามและประเมินผล การดาเนินงานของกรมป่าไม้ ประจาปี
�
�
กรมป่าไม้ไซมอน การ์ดเนอร์ พนิดา สิทธิสุนทรและวิไลวรรณ อนุสารสุนทร. (๒๕๔๙). ต้นไม้เมืองเหนือ : งบประมาณ พ.ศ.๒๕๖๑. สานักแผนงานและสารสนเทศ, ๑๔๑ หน้า
คู่มือศึกษาพรรณไม้ยืนต้นในป่าภาคเหนือประเทศไทย. หอพรรณไม้ ภาควิชาชีววิทยา กรมป่าไม้ (๒๕๖๒). ข้อมูลสถิติกรมป่าไม้ปี ๒๕๖๒. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม,
ิ
คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๕๔๕ หน้า. ๑๕๐ หน้า
* กรมป่าไม้ (๒๕๐๑). อนุสรณ์ กรมป่าไม้ ครบรอบ ๖๐ ปี. ๑๗๔ หน้า. กรมป่าไม้ (๒๕๖๒). คู่มือสาหรับประชาชน : การปลูกไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ. ๙๘ หน้า.
�
กรมป่าไม้ (๒๕๑๑). ท่ระลึกคล้ายวันสถาปนากรมป่าไม้ ครบรอบ ๗๒ ปี ๑๘ กันยายน ๒๕๑๑. กรมป่าไม้ (๒๕๖๒). รายงานการดาเนินงานของรัฐต่อสาธารณะรายปีประจาปีงบประมาณ ๒๕๖๑.
�
�
ี
พระนคร : กรมป่าไม้, ๑๙๙ หน้า. กรมป่าไม้ (๒๕๖๒). บทสรุปส�าหรับนักบริหาร โครงการจัดท�าข้อมูลสภาพพื้นที่ป่าไม้ ปีพ.ศ.๒๕๖๐-
กรมป่าไม้ (๒๕๑๘). ท่ระลึกวันคล้ายวันสถาปนา กรมป่าไม้ ครบรอบ ๗๙ ปี ๑๘ กันยายน ๒๕๑๘. ๒๕๖๑. ส�านักจัดการที่ดินป่าไม้, ๒๒ หน้า.
ี
๑๑๘ หน้า. กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (๒๕๕๖). การอนุรักษ์สัตว์ป่าในประเทศไทย. กระทรวง
กรมป่าไม้ (๒๕๑๘). ประวัติ กรมป่าไม้ ๒๔๓๙-๒๕๑๔. กระทรวงเกษตร, ๒๖๑ หน้า. ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, ๑๑๐ หน้า.
อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ พระยาดรุพันพิทักษ์ (๒๕๑๑). ประวัติการป่าไม้ในรอบ ๗๒ ปี . กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (๒๕๕๕). ๕๐ ปี อุทยานแห่งชาติไทย. กระทรวง
วัดธาตุทอง พระโขนง กรุงเทพมหานคร วันท่ ๓๐ ธันวาคม ๒๕๑๑, ๑๙๙ หน้า. ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, ๓๖๐ หน้า.
ี
ี
กรมป่าไม้ (๒๕๑๙). ท่ระลึกวันคล้ายวันสถาปนา กรมป่าไม้ ครบรอบ ๘๐ ปี ๑๘ กันยายน ๒๕๑๙. กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (๒๕๖๑). ๕๕ ปี อุทยานแห่งชาติไทย. กระทรวง
๓๒๔ หน้า. ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. ๒๓๐ หน้า.
�
กรมป่าไม้ (๒๕๑๔). ประวัติกรมป่าไม้ ๒๔๙๙-๒๕๑๔. กระทรวงเกษตร, ๒๖๕ หน้า. คณะกรรมการจัดประชุม (๒๕๖๑). การประชุมป่าไม้ ประจาปี ๒๕๖๑: การปฏิรูปป่าไม้แห่งชาติ.
ี
* กรมป่าไม้ (๒๕๒๓). ประวัติและผลงานของกรมป่าไม้ครบรอบ ๘๔ ปี พ.ศ. ๒๔๓๙-๒๕๒๓. วันท่ ๒๒-๒๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ ณ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุงเทพมหานคร.
กระทรวงเกษตร, ๕๘๘ หน้า. คณะท�างานจัดท�าฐานข้อมูลด้านงานป่าไม้กับต่างประเทศ (๒๕๕๖). ๑๑๗ ปี ความร่วมมือด้านการ
กรมป่าไม้ (๒๕๒๖). วนสาร. ปีท่ ๔๑ ฉบับท่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๒๖. ๗๗ หน้า ป่าไม้ระหว่างประเทศ: จากอดีตที่มานะบากบั่น..สู่ปัจจุบันที่มั่นคงยั่งยืน. กรมป่าไม้,
ี
ี
กรมป่าไม้ (๒๕๒๗). กรมป่าไม้ ครบรอบ ๘๘ ปี : ๑๘ กันยายน ๒๕๒๗. กรมป่าไม้, ๑๔๒ หน้า. ๑๑๖ หน้า.
กรมป่าไม้ (๒๕๒๙). กรมป่าไม้ ครบรอบ ๙๐ ปี : ๑๘ กันยายน ๒๕๒๙. กรมป่าไม้, ๑๓๕ หน้า. คณะท�างานจัดท�าฐานข้อมูลด้าน ประวัติและสถานที่ส�าคัญทางการป่าไม้ (๒๕๕๖).ปฐมบทการป่าไม้:
กรมป่าไม้ (๒๕๓๔). ๙๕ ปี กรมป่าไม้ ๑๘ กันยายน ๒๕๓๔. กรมป่าไม้, ๑๐๕ หน้า. ประวัติ เหตุการณ์ สถานที่ส�าคัญ จากอดีตสู่ปัจจุบัน (พ.ศ.๒๔๓๙-๒๕๕๖). กรมป่าไม้,
* กรมป่าไม้ (๒๕๓๙). หนังสือ ๑๐๐ ปี กรมป่าไม้. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๔๐๕ หน้า. ๘๗ หน้า.
ี
กรมป่าไม้ (๒๕๓๙). หนังสือ ๑๑๑ ปี กรมป่าไม้. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๑๖๖ หน้า. คณะวนศาสตร์ (๒๕๕๖). วารสารสมาคมศิษย์เก่าวนศาสตร์ ปีท่ ๑๐ ฉบับท่ ๒ เดือนตุลาคม ๒๕๕๖.
ี
�
กรมป่าไม้ (๒๕๑๙). ท่ระลึกวันสถาปนากรมป่าไม้ครบรอบ ๘๐ ปี : ๑๘ กันยายน ๒๕๑๙. ฉบับต้นนาต้นพนาต้นป่าใหญ่ รักษ์ป่าไพรท่มีค่ามหาศาล เร่งฟื้นฟูดูแลต้นลาธารประเทศไทย
้
ี
ี
�
ั
กรมป่าไม้, ๓๒๔ หน้า. เราน้นสวรรค์บนดิน.
ี
�
กรมป่าไม้ (๒๕๓๙). หนังสือ ๑๐๐ ปีวิชาการป่าไม้ไทย. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๒๖๔ หน้า. คณะวนศาสตร์ (๒๕๕๙). เอกสารประกอบการสัมมนาทางวนวัฒนวิทยา คร้งท่ ๑๐ : ป่าปลูก...นาไทย
ั
ี
กรมป่าไม้ (๒๕๔๐). หนังสือ ๑๐๑ ปี กรมป่าไม้. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๑๒๔ หน้า. สู่เศรษฐกิจนิเวศ. วันท่ ๑-๔ พฤษภาคม ๒๕๕๙ คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
กรมป่าไม้ (๒๕๔๑). หนังสือ๑๐๒ ปี กรมป่าไม้. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๕๑ หน้า. คณะวนศาสตร์ (๒๕๖๑). วารสารวนศาสตร์ ปีท่ ๓๗ ฉบับท่ ๒ กรกฎาคม - ธันวาคม ๒๕๖๑.
ี
ี
กรมป่าไม้ (๒๕๔๓). หนังสือ๑๐๔ ปี กรมป่าไม้. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๗๐ หน้า. วารสารทางวิชาการของคณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
กรมป่าไม้ (๒๕๔๔). หนังสือ๑๐๕ ปี กรมป่าไม้. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๘๐ หน้า. จัดพิมพ์โดยศูนย์วิจัยป่าไม้ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.ภาควิชาวนวัฒน์วิทยา
กรมป่าไม้ (๒๕๔๕). หนังสือ๑๐๖ ปี กรมป่าไม้. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ๗๓ หน้า. คมฉาน ตะวันฉาย (๒๕๖๑). ดร.ผ่อง เล่งอี้ ผู้เก็บสร้างผืนไพร...ให้แผ่นดิน. หนังสือที่ระลึก ในโอกาส
กรมป่าไม้ (๒๕๕๒). หนังสือ ๑๑๓ ปี กรมป่าไม้ พิทักษ์ป่า เพ่อรักษาชีวิต. ส่วนประชาสัมพันธ์และเผย ฉลองอายุครบ ๗ รอบ ๘๔ ปี ๑๑ เมษายน พ.ศ.๒๕๖๑, ๑๒๒ หน้า.
ื
�
แพร่, สานักบริหารกลาง, ๑๒๐ หน้า. ธวัชชัย สันติสุข (๒๕๔๙). ป่าของประเทศไทย. ส�านักหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและ
กรมป่าไม้ (๒๕๕๒). ตารางผลผลิตของสวนป่าไม้สัก ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. พันธุ์พืช, ๑๑๙ หน้า.
กรมป่าไม้, ๕๔ หน้า. นิวัติ เรืองพานิช,ศ.ดร. (๒๕๔๘). การศึกษาวิชานศาสตร์ในประเทศไทย. ๑๘ หน้า.
กรมป่าไม้ (๒๕๕๓). หนังสือ ๑๑๔ ปีกรมป่าไม้ สืบพระราชปณิธาน สาน ประโยชน์คนและป่า. ส่วน หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายตรี กกกาแหง. วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร
�
ี
ประชาสัมพันธ์และ เผยแพร่, สานักบริหารกลาง, ๑๒๐ หน้า. กรุงเทพมหานคร วันท่ ๑๖ธันวาคม ๒๕๑๖, ๔๖๐ หน้า.
�
กรมป่าไม้ (๒๕๕๔). หนังสือ ๘๔ พรรษา ผืนป่าอุดม ใต้ร่มพระบารมี. ส่วนประชาสัมพันธ์ และเผยแพร่, หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนางราญปฏิเวธ (อบเชย สุวรรณกร). วัดธาตุทอง
�
ี
สานักบริหารกลาง, ๑๒๐ หน้า. กรุงเทพมหานคร วันพุธท่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๖, ๑๘๓ หน้า.
134 135

หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพพระยาอนุวัตน์วนรักษ์. วัดธาตุทอง โรงเรียนป่าไม้. ป่าไม้ ๒๔. (จัดทาโดยศิษย์เก่าโรงเรียนป่าไม้แพร่)
�
ี
ี
ี
กรุงเทพมหานคร วันพฤหัสบดีท่ ๒๕ เมษายน ๒๕๑๗, ๓๒๙ หน้า. สมาคมศิษย์เก่าวนศาสตร์ (๒๕๖๒). วารสารสมาคมศิษย์เก่าวนศาสตร์ ปีท่ ๑๖ ฉบับท่ ๑ เดือน
หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายแพทย์บุญส่ง เลขะกุล. วัดเทพศิรินทราวาส มีนาคม ๒๕๖๒. ฉบับวนาเศรษฐกิจ ทรัพย์สร้างชีวิต มิตรส่งแวดล้อม.สมาคมศิษย์
ิ
ี
�
กรุงเทพมหานคร วันเสาร์ท่ ๖ มิถุนายน ๒๕๓๕, ๔๒๓ หน้า. ศูนย์วิจัยป่าไม้ คณะวนศาสตร์ ( ๒๕๕๙). เอกสารประกอบการประชุมการป่าไม้ ประจาปี พ.ศ. ๒๕๕๙ :
หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายกริต สามะพุทธิ. วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร เศรษฐกิจเชิงนิเวศบนฐานการป่าไม้. วันท่ ๑ - ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๙ คณะวนศาสตร์
ี
ี
กรุงเทพมหานคร วันอังคารท่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๓๕, ๒๙๕ หน้า. มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์.
้
�
ั
�
หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพศาสตราจารย์ ดร.อานวย คอวนิช. วัดพระศรีมหาธาต ุ สมาคมไทยอเมริกัน (ม.ป.ป.). ป่ารักนา : ทางเลือกสู่การพัฒนาแบบย่งยืน. สมาคมไทยอเมริกัน, ๒๑๙ หน้า.
�
วรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร วันท่ ๑๖ มีนาคม ๒๕๓๘, ๒๐๐ หน้า. อรรถพล เจริญชันษา (๒๕๖๒). เอกสารแผนงานงบประมาณประจาปี ๒๕๖๒-๒๕๖๓ นาเสนอนายวราวุธ
�
ี
ิ
หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพนายไพโรจน์ สุวรรณกร. ชีวิตและงานอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม.
�
�
ของนายไพโรจน์ สุวรรณกร อธิบดีกรมป่าไม้ พ.ศ. ๒๕๓๒-๒๕๓๔. วัดพระศรีมหาธาต ุ อานวยพร ชลดารงกุล (บรรณาธิการ). (๒๕๕๑). วนสารฉบับพิเศษ : เน่องในโอกาสวันสถาปนากรมป่าไม้
ื
ี
วรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร วันท่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๒, ๖๔๐ หน้า. ครบรอบ ๑๑๒ ปี ๑๘ กันยายน ๒๕๕๑. กรมป่าไม้, ๘๐ หน้า.
ประสาน ประดิษฐพงษ์ (๒๕๒๖). วนศาสตร์ ๑๑๑ - พ้นฐานเบ้องต้นแห่งวิชาการป่าไม้ ตามหลักสูตร Andrew Praciak. (compilers). (2013). The CABI encyclopedia of forest trees.
ื
ื
ปัจจุบันของคณะวนศาสตร์. ภาควิชาการจัดการปาไม้ คณะวนศาสตร์. มหาวิทยาลัย Wallingford, Oxfordshire, Uk ; Boston, Ma : Cabi. 523 p.
เกษตรศาสตร์, ๔ หน้า. Chaudhri, A.B. (2007). Forest, Environment and Man. Daya Publishing House, Delhi.
�
ื
พาณิช สันติวณิชย์ (๒๕๕๔). เม่อกรมป่าไม้ไร้พระพิรุณ. เอกสารสาเนา. ๔๙๘ หน้า. Food and Agriculture Organization of the United Nations (2019). Forest Futures :
พิชา พิทยขจรวุฒิ เรียงพิมพ์ (๒๕๑๖). ประวัติพระยาพนานุจร (เปล่ง สาครบุตร). เอกสารถ่ายจาก Sustainable Pathways for Forest, Landscapes and people in the
ี
ต้นฉบับท่เรียงพิมพ์ใหม่, ๖๒๐ หน้า. Asia-Pacific region. Bangkok, 318 p.
พิชา พิทยขจรวุฒิ (๒๕๑๖). ประวัติการป่าไม้ในประเทศไทย. เอกสารถ่ายสาเนา MacDonnel, Lawrence J. and Bates, Srah F. (1993). Natural Resources Policy and Law.
�
พัลลภ กฤตยานวัช (๒๕๕๒). น.พ.บุญส่ง เลขะกุล : บิดาแห่งการอนุรักษ์ธรรมชาติและ สัตว์ป่าใน Island Press, Washington D.C., 241 p.
ี
ประเทศไทย. วารสาร ธนาคารอาคารสงเคราะห์ ฉบับท่ ๕๘ ปีท่ ๑๕ (กรกฎาคม - Narendran, T.C. & Balakrishnan, M. (2008). Systematics and Biodiversity
ี
กันยายน ๒๕๕๒) Conservation. Agrobios (India), 280 p.
* พระสฤษด์วรรณกร (๒๔๓๙). รายงานของ มร. เอช. สะเลด เร่องการป่าไม้ของประเทศสยาม Phengklai, C. (1993). Tiliaceae. In T. Smitinand and K. Larsen (eds.), Flora of
ิ
ื
(สมัยก่อนต้งกรมป่าไม้ ร.ศ. ๑๑๔ (พ.ศ. ๒๔๓๙). ฝ่ายประชาสัมพันธ์ กรมป่าไม้. Thailand 6(1): 10-80. Rumthai Press Co. Ltd., Bangkok.
ั
ธงชัย เปาอินทร์. (๒๕๓๕). การลงทุนปลูกไม้สักเพ่อการค้า. บพิธการพิมพ์, ๘๔ หน้า. Raphael, Ray (1994). More Tree Talk : The People, Politics, and Economics of
ื
�
มานพ ผู้พัฒน์, ปรีชา การะเกตุ, ขวัญใจ คามงคล และศรัณย์ จิระกร (๒๕๖๑). ป่าบุ่งป่าทาม Timber. Island Press, Washington D.C., 330 p.
�
ภาคอีสาน. บริษัทประชาชน จากัด. Stephanie and John Parrotta (2018). Forest Landscape Restoration : Integrated
ราชันย์ ภู่มา (๒๕๕๙). สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จ พระเทพรัตน Approaches to Support Effective Implementation. Routledge, 249 p.
�
ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุ ๖๐ พรรษา. โรงพิมพ์สานักงาน The Asia Foundation (1988). Forestry and Land Use Policy. Thailand Development
พระพุทธศาสนาแห่งชาติ. Research Institute Foundation. 50 p.
อนุสรณ์ ๖๐ปี กรมป่าไม้
* หนังสือรายงานและอนุสรณ์ กรมป่าไม้ในวาระต่าง ๆ ที่ส�าคัญเป็นพิเศษ
134 135

คณะท�างานจัดท�าหนังสือ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้


คณะที่ปรึกษา ทีมประสานงานและตรวจสอบ
ดร. ธีรภัทร ประยูรสิทธิ (ปลัดส�านักนายกรัฐมนตรี) นายสุขี บุญสร้าง
นายอรรถพล เจริญชันษา (อธิบดีกรมป่าไม้) นายพงศ์ปกรณ์ ผิวผ่อง
นางอ�านวยพร ชลด�ารงค์กุล (รองอธิบดีกรมป่าไม้) นางสาวสุธาสินี โพธิสุนทร
นายพัลลภ กฤตยานวัช (ที่ปรึกษาอธิบดีกรมป่าไม้) นายทองสุข พานทอง
นายพิชา พิทยขจรวุฒิ (ที่ปรึกษาอธิบดีกรมป่าไม้) นายพงษ์ศักดิ์ เที่ยงธรรม

บรรณาธิการ ทีมข้อมูลและภาพ
ดร.สุวรรณ ตั้งมิตรเจริญ นางสาวจิรภา จิตคงสง ผู้อ�านวยการ
ส่วนประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ และทีมงาน
ทีมเรียบเรียง นางสาวนิภาภรณ์ โพธิศรี (บรรณารักษ์ห้องสมุด
นายพัลลภ กฤตยานวัช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช)
ดร.สุวรรณ ตั้งมิตรเจริญ นายพีร พวงมาลี
นายพิชา พิทยขจรวุฒิ
ออกแบบศิลปกรรม
บริษัท แปลนโมทิฟ จ�ากัด


พิมพ์ที่
บริษัท พิมพ์ดี จ�ากัด


ชื่อหนังสือ กรมป่าไม้ ๑๒๓ ปี รักป่า รักประชาชน
จ�านวนหน้า ๑๓๘ หน้า.
ลิขสิทธิ์ กรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
พิมพ์ครั้งแรก พุทธศักราช ๒๕๖๒
จ�านวนพิมพ์ ๑,๐๐๐ เล่ม
ISBN ๙๗๘ - ๖๑๖ - ๓๑๖ - ๕๕๒ - ๗
ข้อมูลทางบรรณานุกรม กรมป่าไม้ ๒๕๖๒ กรมป่าไม้ ๑๒๓ ปี รักป่า รักประชาชน
ของหอสมุดแห่งชาติ
อ�านวยการผลิต ส่วนประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ ส�านักบริหารกลาง กรมป่าไม้
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
๖๑ ถนนพหลโยธิน เขตจตุจักร กทม. ๑๐๙๐๐
www.forest.go.th

136 137

จากบรรณาธิการ


ึ
ี
ื
เน่องในโอกาสท่กรมป่าไม้ ได้สถาปนามาครบรอบ ๑๒๓ ปี ในปี กรมป่าไม้รวม ๑๙ ท่าน ซ่งกองบรรณาธิการได้รับความร่วมมืออย่างดียิ่ง
พ.ศ. ๒๕๖๒ อธิบดีกรมป่าไม้จึงมีนโยบายให้จัดท�าหนังสืออนุสรณ์ ๑๒๓ ปี ในการให้สัมภาษณ์และเขียนลงในหนังสือน้ อาทิเช่น ประธานสภาพัฒนา
ี
กรมป่าไม้ขึ้น เพื่อให้เป็นหนังสือที่ทรงคุณค่า แสดงประวัติความเป็นมา การเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ อธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
และพัฒนาการท่สาคัญของกรมป่าไม้ ตลอดจนรายงานสถานการณ์ป่าไม้ คณบดีคณะวนศาสตร์ อดีตอธิบดีกรมป่าไม้ อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ
�
ี
�
ในปัจจุบัน รวมถึงแนวโน้มการบริหารกิจการป่าไม้ของไทยในอนาคตด้วย สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ผู้อานวยการองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ นายก
ี
หนังสือเก่ยวกับกิจการป่าไม้ และประวัติศาสตร์การป่าไม้ใน สมาคมศิษย์เก่าคณะวนศาสตร์ ประธานสหกรณ์สวนป่าภาคเอกชน
ี
ประเทศไทยมีการจัดพิมพ์มาแล้วหลายคร้งในวาระต่าง ๆ โดยการจัดพิมพ์ เป็นต้น นอกจากน้ยังมี ผังแสดงโครงสร้างองค์กร คณะผู้บริหาร นามานุกรม
ั
�
ครั้งแรกที่ส�าคัญยิ่งคือรายงานของ มร.เอช.สะเลด เรื่องการป่าไม้ของ รัฐมนตรและอธิบดีกรมป่าไม้ในทุกสมัย กาลานุกรมเหตุการณ์สาคัญ
ี
ประเทศสยาม (สมัยก่อนตั้งกรมป่าไม้) ร.ศ. ๑๑๕ (พ.ศ. ๒๔๓๙) ต่อมา ในวงการป่าไม้ไทย นอกจากน้ ยังเสริมด้วยภาพชุดงานสถาปนากรมป่าไม้
มีการจัดพิมพ์ หนังสืออนุสรณ์กรมป่าไม้ในโอกาสครบรอบปีท่สาคญ ครบรอบ ๑๒๓ ปี บทสัมภาษณ์และรายงานพิเศษเกษตรกรดีเด่น
ั
ี
�
ต่าง ๆ ได้แก่ ครบ ๕ รอบ ๖๐ ปี (ตีพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๐๑) ครบ ๖ รอบ ๗๒ ป สาขาอาชีพปลูกสวนป่าระดับจังหวัดและประเทศ รางวัลป่าชุมชนดเด่น
ี
ี
พ.ศ. ๒๕๑๑ ครบรอบ ๘๐ ปี พ.ศ. ๒๕๑๙ ครบ ๗ รอบ ๘๔ ปี พ.ศ. ๒๕๒๓ รางวัลหน่วยป้องกันรักษาป่า และเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานด้านการป้องกัน
และท่สาคัญย่งคือเม่อกรมป่าไม้ครบรอบ ๑๐๐ ปี พ.ศ. ๒๕๓๙ และล่าสุด รักษาป่าดีเด่น การด�าเนินงาน คทช. ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ สาระ
�
ี
ื
ิ
ี
�
ึ
ที่จัดพิมพ์เมื่อครบรอบ ๑๑๗ ปี ในปี พ.ศ.๒๕๕๖ ว่าด้วยต้นรวงผ้ง : ต้นไม้ประจารัชกาลท่ ๑๐ และผลการประกวด
ึ
สาหรับหนังสืออนุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ ฉบับนี้ จัดแบ่ง ต้นรวงผ้งของกรมป่าไม้ ภาพวนพฤกษ์แสดงการแบ่งส่วนราชการ
�
โครงสร้างเนื้อหาออกเป็น ๓ ส่วนหลัก ได้แก่ กรมป่าไม้ พ.ศ.๒๕๖๒ และผังแสดงเครือข่ายพันธมิตรกรมป่าไม้
�
ึ
๑) ส่วนภาคนา ซ่งประกอบด้วยภาพป่าสัก พระบรมฉายาลักษณ์ หนังสืออนุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ฉบับนี้ จัดท�าส�าเร็จสมบูรณ์
รัชกาลที่ ๑๐ ภาพรัชกาลที่ ๕ ผู้ให้ก�าเนิดกรมป่าไม้ ภาพตรากรมป่าไม้ ได้ ด้วยการริเริ่ม ก�ากับ และชี้แนะของท่านอธิบดีกรมป่าไม้ รวมทั้งคณะ
พร้อมความหมาย ภารกิจหลักกรมป่าไม้ สารจากรัฐมนตรีกระทรวง ที่ปรึกษา และความร่วมมือ วิริยะอุตสาหะของทีมเรียบเรียง ทีมข้อมูล
ทรัพยากรธรรมชาติและส่งแวดล้อม สารปลัดกระทรวงฯ และคาน�า จัดหาภาพ และเจ้าของภาพ รวมท้งผู้บริหารและบุคลากรกรมป่าไม้
ั
�
ิ
ี
ี
จากอธิบดีกรมป่าไม้ หลายท่านท่เก่ยวข้องในการให้ข้อมูลต่าง ๆ จึงขอขอบคุณทุกท่านมา
๒) ส่วนภาคเนื้อหาหลัก แบ่งเป็น ๓ ภาค ได้แก่ ภาคที่ ๑ ณ โอกาสนี้
ว่าด้วยการป่าไม้ไทยยุคแรกเริ่มก่อตั้งกรมป่าไม้ (๓ บท) ภาค ๒ ว่าด้วย หวังอย่างยิ่งว่า หนังสืออนุสรณ์ ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้ พ.ศ. ๒๕๖๒
กรมป่าไม้ยุคสานต่อกิจการต่อเน่อง (๓ บท) และภาคท่ ๓ ว่าด้วย ฉบับน้ จะเป็นเอกสารอ้างอิงเชิงประวัติศาสตร์ของกรมป่าไม้ที่แสดง
ี
ื
ี
กรมป่าไม้ยุคสมัยปัจจุบันและก้าวสู่อนาคต (๓ บท) รวมเน้อหาหลัก ให้เห็นกาเนิด และพัฒนาการของการบริหารจัดการป่าไม้ในประเทศไทย
�
ื
๙ บท โดยมีเน้อหาสาระ ท่ครอบคลุมเร่องราวของกรมป่าไม้ท้งสถานการณ์ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ตลอดจนถึงแนวโน้มในอนาคตอันใกล้นี้ โดยที่
ั
ื
ี
ื
ั
กิจการป่าไม้สยามสมัยก่อนรัชกาลท่ ๕ ประวัติศาสตร์การก่อกาเนิด กรมป่าไม้ยังคงมุ่งม่นอนุรักษ์พิทักษ์ป่าไม้ มีการปลูกฟื้นฟูป่าใหม่ รวมท้ง ั
ี
�
ื
ื
กรมป่าไม้ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และล�าดับ การเพ่มพ้นท่สีเขียวให้มากข้น เพ่อให้การป่าไม้ไทยมีการพัฒนาก้าวหน้า
ึ
ี
ิ
เหตุการณ์ส�าคัญต่าง ๆ ของกรมป่าไม้ในทุกสมัยของอธิบดีกรมป่าไม้ ไปอย่างสมดุลและย่งยืน เพ่อความสุขของประชาชน ภายใต้แนวคิด
ื
ั
(รวมท่านที่รักษาราชการแทน) ตั้งแต่ท่านแรกในปี พ.ศ. ๒๔๓๙ จนถึง “กรมป่าไม้ รักป่า รักประชาชน” ของนายอรรถพล เจริญชันษา อธิบดี
ปัจจุบัน พ.ศ. ๒๕๖๒ รวมท้งหมด ๔๐ ท่าน รวมท้งยุทธศาสตร์ชาติ กรมป่าไม้คนปัจจุบัน
ั
ั
นโยบาย และภารกิจของกรมป่าไม้ในปัจจุบันและอนาคตด้วย
ี
๓) ส่วนภาคเสริม จัดเน้อหาสาระท่ช่วยให้หนังสืออนุสรณ์
ื
ึ
กรมป่าไม้ ๑๒๓ ปี มีความสมบูรณ์มากข้น ประกอบด้วยสารัตถะที่ ดร.สุวรรณ ตั้งมิตรเจริญ
ี
ทรงคุณค่าหลายประการ ได้แก่ พจนานุสรณ์ ท่ประกอบด้วยคติพจน ์ บรรณาธิการ
�
ี
และมุมมองของผู้นา และผู้บริหารสูงสุดจากองค์กรท่เก่ยวข้องกับ
ี
136 137

ราลึก ๑๒๓ ปี กรมป่าไม้
�
"รักป่า รักประชาชน"

วันท่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๒
ี



ปวงข้า ขอประนม ถวายบังคม เบื้องพระบาท
ล้นเกล้าฯ ทรงสามารถ ก่อก�าเนิด กรมป่าไม้
สมเด็จ พระจุลจอมเกล้า ผู้เลิศเจ้า ของชาวไทย
พระองค์ ทรงยิ่งใหญ่ ปวงข้าไซร้ ร�าลึกคุณ
บัดนี้ กรมป่าไม้ ผ่านกาลได้ ราชค�้าจุน
ป่าไทย ทรงเกื้อหนุน หนึ่งร้อยยี่ สิบสามปี
ป่าไม้ ยังเหลืออยู่ ราชภูมิพล ราชินี
ด้วยพระ บารมี ป่าคู่น�้า ย�้ายืนยง
บัดนี้ รัชกาล ร.สิบท่าน ทรงด�ารง
วชิรเกล้าฯ จักรีวงศ์ ทรงเสริมส่ง ป่าไม้ไทย
ปวงข้าฯ ชาวป่าไม้ ขอถวาย พลีกายใจ
พิทักษ์ รักษ์ป่าให้ สืบต่อไป ยั่งยืนนาน
แม้ยาก สักเพียงไหน จะฝ่าไป พ้นภัยพาล
เพื่อป่า ผืนพนานต์ เขียวขจี มีทั่วไทย
รักป่า ประชาชน มุ่งอวยผล คนทั่วไป
สบสุข รุกข์ไม้ใหญ่ เสริมรายได้ ชีวิตดี
ปวงข้า ชาวป่าไม้ มอบใจกาย อุทิศพลี
รักษ์ป่า นิเวศมี เขียวสมบูรณ์ พูนเพิ่มเอย.
พนกฤต
๑๘-๐๙-๖๒



138 PB