ชุดวิชาการเลี้ยงปลาสวยงาม

การปอ้ งกันสามารถทำได้โดยการเลือกอาหารท่ีมีปริมาณโปรตีนตรงกบั ความต้องการ
ของปลาที่เลี้ยง และใหอ้ าหารในปริมาณพอดีไม่เหลือตกค้าง รวมถึงการเปล่ียนถ่ายน้ำประมาณ
10 - 30 เปอรเ์ ซ็นต์ อยา่ งนอ้ ยสัปดาหล์ ะคร้งั

3. ไฮโดรเจนซัลไฟด์ เกิดขึ้นจากการย่อยสลายของสารอินทรีย์ที่มีธาตุกำมะถัน
เป็นองค์ประกอบ เช่น มูลสัตว์ ขยะของเสีย ซากสิ่งมีชีวิต โดยปกติไม่ควรเกิน 0.002 มิลลิกรัม
ต่อลิตร ถ้ามากกว่าน้ีจะมีผลต่อระบบประสาทส่วนกลางของปลา หากมีปริมาณเกิน
0.010 มิลลกิ รมั ตอ่ ลิตรมีผลทำให้ปลาตายได้

การป้องกันสามารถทำได้โดยการเปลี่ยนถ่ายน้ำประมาณ 10 - 30 เปอร์เซ็นต์ และ
ทำความสะอาดระบบกรองน้ำอย่างน้อยสัปดาห์ละครงั้

4. การเติมอากาศลงในน้ำจนกระท่ังมีออกซิเจนมากเกินกวา่ 10 - 20 มิลลิกรัมต่อ
ลิตรมีผลทำให้ปลาเกิดฟองอากาศในเลือดได้มากขึ้น ซ่ึงจะทำให้ปลาตาย หรือหากน้ำมีปริมาณ
ออกซเิ จนต่ำกว่า 3 มิลลิกรมั ตอ่ ลิตร ก็มผี ลให้ปลาตายได้เชน่ กัน

ณัฐภมู ินทร์ สังขพ์ งศ์ 88

ชุดกจิ กรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

กจิ กรรมที่ 17

ให้ผู้เรียนนำตัวอักษรเติมลงในช่องส่ีเหลี่ยมในแต่ละข้อที่มีความสัมพันธ์กับโจทย์
ตอ่ ไปนี้

1. ลดความเปน็ พิษของ ก. ปลาเสยี การทรงตวั
คลอรีน
ข. มีผลใหแ้ อมโมเนียสงู
2. คลอรีนเกิน 0.2
มลิ ลิกรมั ต่อลิตร ค. เกดิ ฟองอากาศในเลือดปลา

3. แอมโมเนียเกิน 0.02 ง. ทำใหป้ ลาตายแบบเฉียบพลัน
มิลลกิ รัมตอ่ ลิตร
จ. ทำลายระบบประสาท
4. ออกซเิ จนมากกว่า 10 ส่วนกลาง
มิลลิกรัมตอ่ ลติ ร
ฉ. โซเดียมไทโอซัลเฟต
5. การให้อาหารโปรตีนสงู ประมาณ 3 - 5 มิลลิกรัมต่อ
เกินความตอ้ งการ ลิตร

6. ไฮโดรเจนซลั ไฟด์
มากกวา่ 0.002
มลิ ลิกรัมตอ่ ลิตร

ณัฐภมู นิ ทร์ สังข์พงศ์ 89

ชุดกิจกรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

เรอ่ื งที่ 3

โรคท่ีเกิดจากปรสิตภายนอก

โรคท่ีเกิดจากปรสิตภายนอกเป็นโรคที่สามารถมองเห็นความผิดปกติจากภายนอก
โดยท่ัวไปปรสติ ภายนอก (Ectoparasite) มีตง้ั แต่สัตว์เซลล์เดียวขนาดเล็ก หนอนพยาธทิ ่ีต้องใช้
กล้องจุลทรรศน์จึงจะมองเห็นรายละเอียดของเซลล์ ไปจนถึงปรสิตเปลือกแข็งขนาดใหญ่ท่ี
สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า ชอบอาศัยอยู่ตามผิวหนัง, เกล็ด, ครีบ, เหงอื ก และช่องปากของ
สตั ว์น้ำ ในท่ีน้ีขอนำเสนอดังต่อไปนี้ (เกรียงศักดิ์, 2549; กมลพร และสุปราณี, ม.ป.ป.; ปรชั ญา,
ม.ป.ป.)

1. โรคจุดขาว (White Spot) หรือ โรคอิ๊ก (Ich) เกิดจากโปรโตซัว ท่ีมีช่ือ
วิทยาศาสตร์ Ichthyophthirius Multifiliis ซึ่งเปน็ ชนิดกินเซลลผ์ ิวหนังเปน็ อาหาร

อาการและอาการแสดงของปลา มจี ุดสขี าวขุ่นขนาดประมาณ 1 มิลลิเมตร ตามลำตัว
และครีบ ปรมิ าณมากน้อยขึน้ อย่กู บั ความรนุ แรงของโรค

การรักษาโรคจุดขาว สามารถรักษาโดยการนำปลาป่วยมาใส่ในภาชนะสำหรับรักษา
และเลอื กรกั ษาด้วยวธิ ีการตอ่ ไปนี้

1) แช่ในสารละลายฟอร์มาลิน 150 - 200 ซีซี ต่อน้ำ 1,000 ลิตร เป็นเวลา
1 ชั่วโมง หรือ 25 - 50 ซซี ี เป็นเวลา 24 ชัว่ โมง

2) แช่ในสารละลายมาลาไคท์กรนี 1 - 1.25 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร เป็นเวลาครึ่ง
ชว่ั โมง หรอื 0.15 กรมั ตอ่ นำ้ 1,000 ลติ ร เป็นเวลา 24 ช่ัวโมง

3) แช่ในสารละลายมาลาไคท์กรนี : ฟอร์มาลิน อัตราส่วน 0.15 กรัม : 25 ซีซี ต่อ
นำ้ 1,000 ลิตร เป็นเวลา 24 ชว่ั โมง

4) แช่ในสารละลายยาเหลืองคริเฟลวิน (Acriflavin) 5 - 10 มิลลิกรัม ต่อน้ำ
1 ลิตร เปน็ เวลา 1 – 2 ช่วั โมง ทำเชน่ นีว้ ันเวน้ วัน จนกระทัง่ ปลาหายปว่ ย

ณัฐภูมนิ ทร์ สงั ข์พงศ์ 90

ชุดกจิ กรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหล่อ

2. โรคที่เกิดจากเห็บระฆัง หรือโปรโตชัว Trichodina ซ่ึงเป็นปรสิตเซลล์เดียว
รูปร่างคลา้ ยระฆังคว่ำ เกาะกินผิวหนัง และเมอื กเปน็ อาหาร

อาการและอาการแสดง ปลาจะกระวนกระวาย ว่ายถูผนังภาชนะเล้ียงเน่ืองจาก
ระคายเคือง ทำให้เป็นแผล หรือเกล็ดหลุด หากเกาะครีบจะทำให้ครีบขาดกร่อนได้ และหาก
เกาะเหงือก จะทำให้เหงือกบวมหรอื ขาดกร่อนเช่นกนั

การป้องกัน ทำได้โดยการตรวจปลาก่อนท่ีจะนำมาเล้ียงว่ามีปรสิตติดมาด้วยหรือไม่
ระวังการติดต่อระหว่างบ่อผ่านทางอุปกรณ์ท่ีใช้ร่วมกัน ควรขังปลาไว้ประมาณ 2 - 3 วัน
เมื่อตรวจแน่ใจแลว้ จึงปล่อยปลาลงเลยี้ ง

การรักษา ใช้วิธีการักษาเช่นเดียวกับโรคจุดขาวโดยควรรีบทำการรักษาต้ังแต่พบว่า
เป็นโรคในระยะแรกๆ เน่ืองจากปรสิตชนิดน้ีแพร่ได้อย่างรวดเร็ว และทำให้ปลาตายได้ใน
ระยะเวลาสั้น ๆ

3. โรคท่ีเกิดจากโปรโตซัว Epistylis sp. มีรูปร่างคล้ายกระดิ่งคว่ำ ชอบอยู่รวมกัน
เปน็ กล่มุ

อาการและอาการแสดง แตกตา่ งกนั ตามชนดิ ปลา
- ปลาแรด ปลาบู่ทราย จะเห็นบริเวณที่ถูกเกาะเป็นสีแดง คล้ายกับมีการตกเลือด
อยู่ตามซอกเกล็ด
- ปลาเทพาจะเห็นเปน็ ตมุ่ นูนสีขาวขุน่ ไมม่ ีอาการตกเลอื ด
- ปลาช่อน ปลาแก้มช้ำ ปลากระสูบ มีลักษณะเป็นปุยฟู ๆ คล้ายสำลีสีขาวปนน้ำตาล
ไม่มีอาการตกเลือด
ระยะท่ีสอง แผลจะขยายใหญ่ มีการตกเลือด อาจมเี ช้ือโรคชนดิ อ่ืนแทรก เช่น เชื้อรา
แบคทเี รยี หรือปลิงใส
การรกั ษา
อาการระยะเร่ิมต้นไม่รุนแรง ใช้น้ำละลายเกลือแกงเข้มข้น 0.5 เปอร์เซ็นต์ แช่นาน
24 ชวั่ โมง เปลีย่ นถ่ายนำ้ ทกุ วัน

ณัฐภูมนิ ทร์ สงั ข์พงศ์ 91

ชุดกจิ กรรมการเลี้ยงปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

ถ้าอาการระยะที่ 2 ใช้เกลือแกง 1 เปอร์เซ็นต์ แช่นาน 7 - 10 วัน เปล่ียนน้ำทุก ๆ
1 - 2 วัน หรือฟอร์มาลิน 30 ส่วนในล้านส่วน แช่นาน 24 ช่ัวโมง ทำวันเว้นวัน จำนวน 1 - 3
คร้งั

4. โรคท่ีเกิดจากโปรโตซัว Henneguya sp. หรอื กระสวยสองหาง
อาการและอาการแสดง พบลูกปลาขนาดเล็กที่ถูกกระสวยสองหางเกาะมีอัตราการ
ตายสูง เน่ืองจากปรสิตเกาะอยู่ตามบริเวณเหงือกส่งผลให้การแลกเปล่ียนออกซิเจนของปลา
ติดขัด
การปอ้ งกนั รกั ษา
กระสวยสองหางฝังตัวเข้าไปอยู่ใต้ผิวหนัง จึงต้องกำจัดในขณะท่ีสปอร์หลุดออกจาก
เกราะ สำหรับในบ่อหรือในตู้กระจกหลังจากจับปลาข้ึนหมดแล้ว ให้ใส่ฟอร์มาลินความเข้มข้น
250 สว่ นในล้านสว่ น ทงิ้ ไว้ประมาณ 1 วนั จงึ ถ่ายนำ้ ออกแล้วตากบ่อหรือตู้กระจกให้แห้ง

5. โรคท่ีเกดิ จากเช้อื พยาธิ ปลิงใส หรือ Dactylogyrus sp. เปน็ พวกหนอนตัวแบนท่ี
ชอบเกาะอยู่ตามผวิ หนังและเหงอื กของปลานำ้ จืด

อาการและอาการแสดง ลูกปลาขนาดเล็กท่ีถูกปรสิตชนิดน้ีเกาะตามบริเวณเหงือก
เป็นจำนวนมาก จะทำใหเ้ หงือกเปน็ แผลและขาดกรอ่ น การแลกเปลี่ยนออกซเิ จนของปลาติดขัด
ปลาเกิดอาการอ่อนเพลยี เครยี ด และไมก่ ินอาหาร อาจทำใหป้ ลาตายได้

การรักษาและควบคมุ
ใชฟ้ อรม์ าลิน 25 - 40 ซซี ี หรือ ดปิ เทอรเ์ รก็ ซ์ ต่อน้ำ 1,000 ลติ ร แชน่ าน 24 ชั่วโมง

6. โรคท่ีเกิดจากหนอนสมอ หรอื Lernaea sp. มีช่อื เรียก ท่ัวไปว่า Anchor Worm
เน่ืองจากส่วนหัวมีลักษณะคล้ายสมอ สามารถฝังเกาะตัวปลาได้ทุกส่วน เพ่ือดูดกินเลือดและ
เมอื กตามตัวปลาเป็นอาหาร ตัวเมยี เกาะอย่กู บั ปลาจนเปน็ ตวั เตม็ วัยและวางไข่ต่อไป

การรกั ษาและควบคมุ
ใช้ดิปเทอเร็กซ์ 0.5 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร แช่นาน 24 ช่ัวโมง เปล่ียนน้ำเว้น 5 วัน
ทำซ้ำกัน 2 - 3 คร้ัง ถ้าบ่อไม่มีปลาสามารถกำจัดโดยใช้ดิปเทอเร็กซ์ 2 กรัม แช่ทิ้งไว้ 1 - 2
สัปดาห์ จากนนั้ จึงเปลี่ยนน้ำใหม่เพื่อใช้เล้ยี งปลา

ณฐั ภมู นิ ทร์ สังข์พงศ์ 92

ชุดกจิ กรรมการเลย้ี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหล่อ

9. โรคเกิดจากเห็บปลา หรือ Argulus มีรูปร่างกลม ๆ สีเขียวปนน้ำตาลขนาด
ประมาณ 5 - 7 มลิ ลิเมตร เกาะอยู่ตามลำตัว หวั และ ครีบ

อาการและอาการแสดง ปลาท่ีมีการติดโรคนี้เป็นเวลานาน จะมีแผลตกเลือดเล็ก ๆ
กระจายอยู่ทั่วตัว ปลาจะว่ายน้ำทุรนทุราย และพยายามถูตัวเองกับข้างบ่อหรือตู้เพ่ือให้พยาธิ
หลุด

การป้องกนั รักษา
แช่ปลาในสารละลายดิปเทอเร็กซ์ อัตรา 0.5 - 0.75 กรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร นาน 24
ช่ัวโมง หรือแช่ปลาในสารละลายด่างทับทิมอัตรา 1 กรัม ต่อน้ำ 10 ลิตร นาน 15 - 30 นาที
หรือกำจัดโดยหยดน้ำเกลือเข้มข้น 1 - 2 หยด บริเวณที่เห็บปลาเกาะแล้วจึงใช้ปากคีบดึงเห็บ
ปลาออกจากตวั ปลา

ณฐั ภมู นิ ทร์ สงั ขพ์ งศ์ 93

ชุดกจิ กรรมการเลย้ี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหลอ่

กิจกรรมท่ี 18

ให้ผู้เรียนนำตัวอักษรเติมลงในช่องส่ีเหลี่ยมในแต่ละข้อท่ีมีความสัมพันธ์กับโจทย์
ตอ่ ไปนี้

1. เหบ็ ปลา ก. หวั มลี กั ษณะคล้ายสมอ
2. ปลงิ ใส
3. โรคจุดขาว ข. มรี ปู ร่างกลม ๆ สีเขยี วปน
4. เห็บระฆัง นำ้ ตาล
5. หนอนสมอ
ค. หากเกาะลกู ปลามีอัตราการ
6. กระสวยสองหาง ตายสงู

ง. หนอนตัวแบนทช่ี อบเกาะอยู่
ตามผวิ หนังและเหงอื ก

จ. จดุ สีขาวข่นุ ขนาดประมาณ 1
มิลลเิ มตร ตามลำตวั และ
ครีบ

ฉ. รูปร่างคล้ายระฆังควำ่ เกาะ
กินผวิ หนงั และเมอื กเป็น
อาหาร

ณัฐภูมนิ ทร์ สังข์พงศ์ 94

ชดุ กิจกรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

เรอ่ื งท่ี 4

โรคทีเ่ กดิ จากพยาธภิ ายในและโรคตดิ เช้อื

โรคท่ีเกิดจากพยาธิภายใน เป็นโรคท่ีไม่สามารถมองเห็นปรสิตจากภายนอก แต่
สามารถเห็นความผิดปกติของตัวปลา เช่น สีซีด ลำตัวผอม โดยท่ัวไปสามารถพบปรสิตบริเวณ
ทางเดินอาหารภายในช่องท้อง หรือกระเพาะอาหาร หรือฝังตัวในเหงือก หรือกล้ามเน้ือ ในที่น้ี
ขอนำเสนอไว้ดังตอ่ ไปนี้ (เกรยี งศกั ด,์ิ 2549; กมลพร และสุปราณ,ี มปป.)

1.โรคจากเชื้อพยาธิตัวกลม ได้แก่ Nematoda ชนิดที่พบมากคือ Spinitectus sp.
ตัวเต็มวยั ของพยาธิตวั กลมนมี้ ีขนาดใหญ่มองเห็นด้วยตาเปล่า มีลำตัวยาวเป็นแท่งทรงกระบอกสี
ขาวขุ่น ครีม หรือแดง มักพบในทางเดินอาหารและหลังลูกตา ตัวอ่อนจะพบได้ในเนื้อเยื่อของ
กลา้ มเนื้อและอวัยวะภายในต่าง ๆ

อาการและอาการแสดง กรณีพบบริเวณหลังลูกตาจะทำให้ปลามีอาการตาโปน หรือ
ข่นุ ขาว

2. โรคท่ีเกดิ จากเชื้อพยาธิหัวหนาม พวก Acanthocephalus ได้แก่ Pellisentis sp.
พยาธิมีลำตัวกลมรูปทรงกระบอก ส่วนหัวมีขอหนาม และสามารถยดื หดได้ มีสีขาวข่นุ หรือเหลือ
งอมส้ม

อาการและอาการแสดง ทำให้เกิดการอุดตันของทางเดินอาหาร และพยาธิจะแย่ง
อาหารทำให้ปลาผอมและตายไดใ้ นทีส่ ดุ

3. โรคท่เี กิดจากเชอ้ื พยาธิใบไม้พวก Trematode เปน็ พยาธิใบไมท้ ่ีทำให้เกดิ โรคปลา
นนั้ พบท้ังขณะที่เปน็ ตวั เตม็ วยั แล้วและตัวอ่อน

ณัฐภมู ินทร์ สงั ข์พงศ์ 95

ชุดกจิ กรรมการเลย้ี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหลอ่

อาการและอาการแสดง ตัวอ่อนทำให้เน้ือเย่ือของเหงือกเกิดความเสียหายเป็นอย่าง
มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในลูกปลาที่เป็นโรคนี้จะมีอาการกระพุ้งแก้มเปิดอ้ าอยู่ตลอดเวลา
วา่ ยน้ำทุรนทุราย ลอยตัวที่ผวิ น้ำ ผอม เหงือกบวมอาจมองเหน็ จุดขาว ๆ คล้ายเม็ดสาคูขนาดเล็ก
เปน็ ไตแข็งบริเวณเหงือกได้ และปลาจะทยอยตายเรื่อย ๆ สว่ นตัวเตม็ วัยของพยาธิใบไม้จะพบได้
ในทางเดินอาหาร และภายในช่องทอ้ ง

การป้องกนั รกั ษา
1) กำจัดหอยที่เป็นพาหะใหพ้ ยาธอิ าศยั อยู่บางชว่ งของชีวิต
2) การตากภาชนะเล้ยี งใหแ้ ห้ง หรือโรยปูนขาวเพอื่ ฆ่าเช้ือโรค

โรคปลาท่เี กดิ จากการตดิ เชอ้ื สามารถจำแนกจากสาเหตุได้ดงั น้ี

1. โรคปลาท่ีเกดิ จากเชื้อแบคทีเรยี มีสาเหตุมาจากเชอ้ื ท่ีปะปนอยู่กับน้ำ หรือติด
อยู่กับวัสดุในน้ำ ติดอยู่กับอนุภาคต่าง ๆ ที่ล่องลอยอยู่ในน้ำปะปนอยู่กับของเสียท่ีถูกขับถ่าย
ออกมาจากส่ิงมีชีวิตในน้ำ มีอยู่ในตัวสัตว์น้ำท่ีเป็นโรคและพาหะ หรือติดมากับอาหาร เป็นต้น
การตรวจวินจิ ฉัยโรคที่เกดิ จากเชื้อแบคทีเรยี จำเป็นต้องทดสอบโดยการเพาะเช้ือในห้องปฏิบตั ิการ
แล้วนำไปตรวจหาว่ามียาชนิดใดบ้างที่สามารถใช้รักษาได้ แล้วนำยาน้ันมาใช้ในขนาดและวิธีที่
เหมาะสม อาทิเชน่

1.1 โรคครบี และหางกรอ่ น
อาการและอาการแสดง ในระยะแรกอาจพบครีบกร่อนบางส่วน แต่ถ้าไม่ได้

รบั การรักษา ปล่อยไว้นาน ๆ ครีบอาจหลดุ หมด
การปอ้ งกนั และการรักษา
1) ป้องกันโรคโดยการฆ่าเช้ือด้วยการโรยปูนขาวให้ท่ัวภาชนะเล้ียง
2) ใช้ยาปฏิชวี นะจำพวกไนโตรฟูราโซน ในอตั ราส่วน 1 - 2 มิลลิกรัม ต่อน้ำ

1,000 ลิตร แชป่ ลานานประมาณ 2 - 3 วนั
3) ถา้ มอี าการของเชือ้ ราเข้าแทรก ควรใส่ยาเหลือง (acriflavin) แช่ปลาด้วย

การรักษาอาจใช้เวลานานหลายสปั ดาห์จนกว่าอาการจะดขี ึน้ และครบี หางค่อย ๆ งอกขึน้ มาใหม่

ณัฐภมู นิ ทร์ สังข์พงศ์ 96

ชุดกจิ กรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหล่อ

1.2 วัณโรค (mycobacteriosis) เกิดจากเชื้อMycobacterium marinum
อาการและอาการแสดง ไม่กินอาหาร เกล็ดหลุด ผิวหนังอักเสบ ตาโปน ครีบ

เป่ือย และมีแผลหลุมช่องท้องอักเสบ บวมน้ำ มักพบตุ่มสีเทาขาวกระจายท่ัวไปในตับ ไต และ
กลา้ มเน้ือซึง่ มีผลให้ตวั บิด

การรักษา วัณโรคทำได้ยาก ยังไม่มีวิธีท่ีได้ผลแน่นอน เนื่องจากเช้ือด้ือยา
ปฏิชีวนะ ส่ิงทค่ี วรดำเนนิ การเม่ือพบการระบาดของโรค คอื ทำลายปลาป่วย และฆ่าเช้ือภาชนะ
เลย้ี งดว้ ยการสาดสารละลายด่างทับทิม 1 กรมั ตอ่ น้ำ 1 ลติ ร ให้ท่ัวภาชนะ จากนน้ั จงึ ล้างดว้ ยน้ำ
สะอาด ตากใหแ้ ห้ง

1.3 แผลตามลำตวั เกดิ จากเชื้อแบคทเี รีย
อาการและอาการแสดง ระยะแรกเกล็ดปลาหลุด หากปลาไม่มีเกล็ดมอี าการ

บวมแดง ตอ่ มาผิวหนงั เรม่ิ เปอื่ ยเปน็ แผลหลุมลึก กระจายทวั่ ลำตัว ซ่ึงเป็นสาเหตใุ ห้ปลาติดเช้อื รา
ต่อไปได้

การรักษา สามารถรักษาโดย
1) ใชย้ าปฏิชีวนะจำพวกไนโตรฟูราโซน ในอัตราส่วน 1 - 2 มิลลิกรมั ตอ่ น้ำ 1
ลิตร แช่ปลานานประมาณ 2 - 3 วัน
2) ใชย้ าปฏิชีวนะออกซีเตตรา้ ซัยคลนิ ในอัตราส่วน 10 - 20 มลิ ลิกรัม ต่อน้ำ 1
ลติ ร แชป่ ลานานประมาณ 1 - 2 วนั ติดต่อกนั 3 - 4 ครั้ง

1.4 โรคท้องบวม เกดิ จากการติดเช้ือแบคทเี รียทอ่ี วัยวะภายใน
อาการและอาการแสดง ท้องบวม เพราะมีของเหลวสะสมอยู่ในช่องท้อง มีผล

ทำให้เกลด็ บานออกดว้ ย
การปอ้ งกันและการรักษา
1) ป้องกันโรคโดยการฆ่าเชื้อด้วยการโรยปูนขาวให้ท่ัวภาชนะเลี้ยง
2) ใช้ยาปฏิชีวนะออกซีเตตร้าซัยคลิน ในอัตราส่วน 10 - 20 มิลลิกรัม ต่อ

น้ำ 1 ลติ ร แช่ปลานานประมาณ 1 - 2 วนั ตดิ ต่อกนั 3 - 4 คร้ัง

ณัฐภมู นิ ทร์ สงั ขพ์ งศ์ 97

ชดุ กจิ กรรมการเลย้ี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

2. โรคท่ีเกิดจากเช้ือรา มักเกิดกับปลาท่ีป่วยเป็นโรคอ่ืน ๆ ต่อมาจึงมีการแทรกซ้อน
ของเชือ้ ราเกดิ ขึน้ ดว้ ย

อาการและอาการแสดง บริเวณขอบแผลมีเส้นใยสีขาว ๆ ปนเทาคล้ายสำลีปกคลุม
สามารถสร้างสปอรต์ ิดตอ่ ไปยังตวั ปลาตัวอ่ืนได้

การปอ้ งกันและการรกั ษา
1) ป้องกันโรคโดยการฆ่าเช้ือด้วยการโรยปูนขาวให้ท่ัวภาชนะเล้ียง
2) ใชม้ าลาไคทก์ รีน ในอัตราส่วน 0.10 – 0.15 กรัม ต่อนำ้ 1,000 ลิตร แชป่ ลา

นานประมาณ 24 ชัว่ โมง

3. โรคทเี่ กิดจากเชอ้ื ไวรสั
3.1 โรคหูดปลาหรือโรคแสนปม
อาการและอาการแสดง เกดิ เปน็ ตมุ่ สีขาวคล้ายหูดมีขนาดต่าง ๆ กัน มักจะพบ

ตามบรเิ วณหลังและครีบหลังของปลา
การปอ้ งกนั และการรกั ษา
เป็นโรคท่ีไม่อาจรักษาให้หายได้

3.2 โรคฝเี ม็ดใหญ่
อาการและอาการแสดง เกิดเป็นตมุ่ เล็ก ๆ สีขาวขุ่นคล้ายฝี ต่อมาตุ่มจะขยาย

ใหญข่ นึ้ พบไดท้ ่ัวลำตวั ปลา
การป้องกันและการรกั ษา
สามารถทำได้โดยการจัดการสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม คือ น้ำสะอาด

ปริมาณออกซิเจนเพียงพอ หากเป็นระบบน้ำไหลจะช่วยให้ปลาหายป่วยได้เร็วข้ึน

ณฐั ภูมนิ ทร์ สังข์พงศ์ 98

ชดุ กิจกรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

กิจกรรมท่ี 19

ให้ผู้เรียนนำตัวอักษรเติมลงในช่องสี่เหลี่ยมในแต่ละข้อที่มีความสัมพันธ์กับโจทย์
ตอ่ ไปนี้

1. ท้องบวม ก. เป็นปยุ คลา้ ยสำลี
2. โรคเชอ้ื รา
3. แผลตามตัว ข. พบในชอ่ งทางเดินอาหาร
4. โรคแสนปม ค. ท้องบวมและเกร็ดบานออก
5. โรคท่ีเกดิ จากเชื้อพยาธิ
6. โรคครบี และหางกร่อน ง. เป็นนาน ๆ ครีบอาจหลดุ หมด

จ. เกลด็ หลดุ และเปน็ แผลหลมุ ลึก

ฉ. ต่มุ สีขาวคลา้ ยหูดตามบรเิ วณ
หลัง

ณัฐภูมินทร์ สังข์พงศ์ 99

ชดุ กิจกรรมการเล้ียงปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหลอ่

เร่ืองที่ 5
เคมีภณั ฑแ์ ละเวชภณั ฑ์ท่ีใช้ในการปอ้ งกันและรักษาโรค

ท่ีเกดิ กบั ปลาสวยงาม

เมอ่ื เร่ิมเลี้ยงปลาสิ่งที่ผู้เล้ียงปลาควรคำนึง คือ การป้องกนั โรค แตห่ ากการป้องกันดอ้ ย
ประสิทธิภาพหรือสภาพแวดล้อมเปล่ียนแปลงกะทันหันอาจส่งผลให้ปลาท่ีอ่อนแอป่วย ส่ิงที่ผู้
เลย้ี งปลาจำเปน็ ตอ้ งใช้ คอื เคมีภณั ฑแ์ ละเวชภัณฑ์ ในทีน่ ี้ขอนำเสนอไวด้ งั ตอ่ ไปนี้

1. ฟอร์มาลีน (Formalin) เป็นสารละลายไม่มีสี มีกล่ินฉุน เป็นอันตรายต่อตา และ
เยื่อบุจมูก มปี ระสิทธภิ าพในการฆ่าสง่ิ มชี ีวิตขนาดเล็ก ๆ จำพวกโปรโตซัว และปรสติ ภายนอก

ภาพท่ี 58 มาลาไคท์กรีน 2 . ม า ล า ไค ท์ ก รี น (Malachitegreen)
มีฤทธ์ิต่อต้านเช้ือราในกลุ่ม Saprolegnia ส่วนมากเรา
จะใช้ในการรักษาปลาท่ีป่วยด้วยโรคเช้ือรา หรือใช้ใน
การป้องกันการติดเชื้อราบนไข่ปลา สำหรับในปลามัก
พบในปลาท่ีมีบาดแผลติดเช้ืออยู่ก่อนแล้ว เช้ือราจึง
เขา้ ทำลายเนอ้ื เยือ่

3. มาลาไคทก์ รีน และฟอร์มาลีน จดั เปน็ สารเคมที นี่ ักเลยี้ งปลาสวยงามนิยมใช้ในการ
รักษาโรคปลา เนื่องจากตัวยามีคุณสมบัติสามารถคงรูปได้นานรวมท้ังตัวมันเองจะไม่เป็นพิษ
อย่างเฉยี บพลันต่อแบคทเี รียบางชนิดที่เป็นประโยชน์ต่อระบบการกรองน้ำแบบชีวภาพ สารเคมี
ทั้งสองชนิดนี้สามารถใช้ร่วมกันซ่งึ จะเสริมฤทธิ์ในการรักษาโรคจุดขาวและ ออกฤทธิ์ได้ดีกบั เชื้อ
ในสกลุ คอสเตยี และชิโลโดเนลลา่

ณัฐภมู ินทร์ สังข์พงศ์ 100

ชดุ กจิ กรรมการเล้ยี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

ภาพที่ 59 สารกำจดั คลอรนี 4. สารกำจดั คลอรีน เป็นสารที่ใช้กำจัด
คลอรีนในนำ้ ประปาทน่ี ำมาใช้เลยี้ งปลา โดยเฉพาะ
กรณีมีความจำเป็นเร่งด่วนในการใช้น้ำ หรือเพ่ือ
เพ่มิ ความมั่นใจในการใช้นำ้ ประปา โดยการใช้ตาม
คำแนะนำจากผู้ผลติ

5. ยารักษาโรคจุดขาวแบบสำเรจ็ รปู
เป็นสารทีส่ ามารถใชร้ กั ษาโรคจุดขาวได้ โดยการ
ใช้ตามคำแนะนำจากผู้ผลติ

ภาพที่ 60 ยารักษาโรคจดุ

ขาว

6. นำ้ ยาปรบั สภาพน้ำใส เป็นสารทีใ่ ช้
เพ่อื ทำให้น้ำใสเร็วขนึ้ โดยไมเ่ ป็นอนั ตรายกบั ปลา
ท่ีเล้ียง ควรใชต้ ามคำแนะนำจากผู้ผลติ

ภาพที่ 61 น้ำยาปรับสภาพน้ำใส

7. ยาเหลือง เป็นยาท่ีนิยมใช้เพื่อลด ภาพท่ี 62 ยาเหลอื ง
ความเครียดและควบคุมเช้ือโรคโดยเฉพาะใน
ระหว่างการลำเลียงปลา มีทั้งในรูปผงและผสม
กับเกลอื ควรใชต้ ามคำแนะนำจากผูผ้ ลิต

8. ออกซิเจนผง เปน็ สารท่นี ยิ มใช้เพือ่ เพิ่ม
ออกซเิ จนในชว่ งทน่ี ำ้ มีปริมาณออกซิเจนตำ่ ควรใช้
ตามคำแนะนำจากผู้ผลิต

ภาพท่ี 63 ออกซิเจนผง

ณัฐภมู นิ ทร์ สังขพ์ งศ์ 101

ชดุ กิจกรรมการเล้ยี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหล่อ

กจิ กรรมท่ี 20

ให้ผู้เรียนนำตัวอักษรเติมลงในช่องสี่เหลี่ยมในแต่ละข้อที่มีความสัมพันธ์กับโจทย์
ตอ่ ไปน้ี

1. ยาเหลือง ก. ทำให้นำ้ ใส
2. ฟอร์มาลนี
3. ออกซิเจนผง ข. ฆ่าสิง่ มชี วี ิตเล็ก ๆ
4. มาลาไคท์กรีน
5. นำ้ ยาปรับสภาพน้ำ ค. มีฤทธติ์ ่อตา้ นเชือ้ รา
ง. ใชล้ ดความเครียดของปลา

จ. ใช้เมื่อปริมาณออกซิเจนในนำ้
ไมเ่ พียงพอสำหรับปลา

ณฐั ภมู ินทร์ สงั ขพ์ งศ์ 102

ชดุ กจิ กรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

แนวคำตอบ
กจิ กรรม ตอนที่ 5

กิจกรรมที่ 16 ให้ผู้เรยี นกาเคร่ืองหมาย ✓ หน้าขอ้ ความทเ่ี ห็นวา่ ถกู และเครือ่ งหมาย 
หนา้ ขอ้ ความท่ีเหน็ วา่ ผิด

.... ... 1. อาหารคุณภาพต่ำทำใหป้ ลาเจรญิ เติบโตเรว็
.... ... 2. การเลีย้ งปลาหนาแนน่ ทำให้ปลาแขง็ แรง
.... ✓... 3. การใชอ้ ปุ กรณ์ร่วมกันหลาย ๆ ตู้ อาจเปน็ สาเหตุของการเกิดโรค
.... ✓... 4. ควรมีการกักโรคก่อนการนำปลาใหมเ่ ข้ามาเลยี้ งร่วมกบั ปลาเกา่
.... ✓... 5. การใหอ้ าหารในปริมาณมากเกนิ ความต้องการของปลามีผลเสยี ตอ่ คณุ ภาพนำ้

ณัฐภมู นิ ทร์ สังขพ์ งศ์ 103

ชุดกจิ กรรมการเลี้ยงปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

กจิ กรรมท่ี 17 ให้ผ้เู รยี นนำตวั อักษรเตมิ ลงในชอ่ งสี่เหลย่ี มในแต่ละข้อท่มี ีความสัมพันธ์

กบั โจทยต์ ่อไปน้ี

...ฉ... 1. ลดความเปน็ พิษของ ก. ปลาเสียการทรงตัว

คลอรีน ข. มผี ลให้แอมโมเนยี สูง

...ง... 2. คลอรนี เกิน 0.2 มิลลิกรมั ค. เกดิ ฟองอากาศในเลือดปลา

ต่อลิตร ง. ทำให้ปลาตายแบบเฉยี บพลัน

...ก... 3. แอมโมเนียเกิน 0.02 จ. ทำลายระบบประสาทสว่ นกลาง

มลิ ลิกรมั ตอ่ ลิตร ฉ. โซเดยี มไทโอซลั เฟต ประมาณ 3 - 5

มลิ ลกิ รมั ตอ่ ลิตร

...ค... 4. ออกซิเจนมากกว่า 10

มลิ ลิกรมั ต่อลิตร

...ข... 5. การใหอ้ าหารโปรตนี สงู

เกนิ ความต้องการ

...จ... 6. ไฮโดรเจนซลั ไฟด์

มากกว่า 0.002

มลิ ลกิ รัมตอ่ ลิตร

ณฐั ภูมินทร์ สังข์พงศ์ 104

ชุดกจิ กรรมการเลย้ี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหล่อ

กจิ กรรมท่ี 18 ใหผ้ ูเ้ รยี นนำตัวอักษรเติมลงในชอ่ งสีเ่ หล่ยี มในแต่ละข้อท่ีมีความสัมพันธ์

กบั โจทยต์ อ่ ไปนี้

...ข... 1. เห็บปลา ก. หัวมลี ักษณะคล้ายสมอ

...ง... 2. ปลิงใส ข. มีรปู ร่างกลม ๆ สีเขียวปนน้ำตาล

...จ... 3. โรคจุดขาว ค. หากเกาะลูกปลามีอตั ราการตายสูง

...ฉ... 4. เห็บระฆงั ง. หนอนตวั แบนทช่ี อบเกาะอยตู่ าม

...ก... 5. หนอนสมอ ผวิ หนังและเหงอื ก

...ค... 6. กระสวยสองหาง จ. จุดสีขาวขนุ่ ขนาดประมาณ 1

มลิ ลิเมตร ตามลำตวั และครีบ

ฉ. รปู รา่ งคล้ายระฆังคว่ำ เกาะกนิ

ผวิ หนงั และเมือกเปน็ อาหาร

ณฐั ภมู นิ ทร์ สังขพ์ งศ์ 105

ชดุ กิจกรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

กจิ กรรมที่ 19 ใหผ้ ูเ้ รียนนำตัวอักษรเตมิ ลงในชอ่ งสเี่ หลี่ยมในแตล่ ะขอ้ ทีม่ ีความสัมพนั ธ์

กบั โจทย์ตอ่ ไปนี้

...ค... 1. ท้องบวม ก. เป็นปยุ คล้ายสำลี

...ก... 2. โรคเชือ้ รา ข. พบในชอ่ งทางเดินอาหาร

...จ... 3. แผลตามตวั ค. ท้องบวมและเกรด็ บานออก

...ฉ... 4. โรคแสนปม ง. เป็นนาน ๆ ครบี อาจหลุดหมด

...ข... 5. โรคที่เกดิ จากเชอื้ พยาธิ จ. เกลด็ หลดุ และเป็นแผลหลมุ ลึก

...ง... 6. โรคครีบและหางกรอ่ น ฉ. ตมุ่ สีขาวคล้ายหูดตามบรเิ วณหลงั

กิจกรรมท่ี 20 ให้ผู้เรียนนำตวั อักษรเติมลงในชอ่ งสี่เหลย่ี มในแตล่ ะข้อทม่ี ีความสมั พนั ธ์

กบั โจทย์ตอ่ ไปนี้

...ง... 1. ยาเหลือง ก. ทำให้นำ้ ใส

...ข... 2. ฟอร์มาลีน ข. ฆ่าส่ิงมีชวี ติ เลก็ ๆ

...จ... 3. ออกซเิ จนผง ค. มีฤทธิ์ต่อต้านเชือ้ รา

...ค... 4. มาลาไคทก์ รนี ง. ใชล้ ดความเครียดของปลา

...ก... 5. น้ำยาปรับสภาพนำ้ จ. ใชเ้ มือ่ ปริมาณออกซเิ จนในน้ำไม่

เพียงพอสำหรบั ปลา

ณัฐภูมินทร์ สังขพ์ งศ์ 106

ชดุ กิจกรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหล่อ

แหล่งคน้ ควา้ เพ่มิ เติม
- http://www.aquatoyou.com
- http://fishmini.blogspot.com/2010/07/blog-post_14.html
- www.youtube.com/watch?v=gI9v-MUrErs
- http://en.wikipedia.org/wiki/Ichthyophthirius_multifiliis
- http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16182866
- http://es.wikipedia.org/wiki/Epistylis
- http://perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/fua_763/763_3703.pdf
- http://extension.fisheries.go.th/bkk_fisheries/knowledge5.html
- http://www.nicaonline.com/goldfish012.html

ณฐั ภมู นิ ทร์ สังขพ์ งศ์ 107

ชดุ กจิ กรรมการเลย้ี งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

อา้ งอิง

กมลพร ทองอุไร และสุปราณี ชินบุตร. (ม.ป.ป.). การป้องกันและกำจัดโรคปลา. ม.ป.ท. :
โรงพมิ พช์ ุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแหง่ ประเทศไทย จำกัด.

เกรียงศักดิ์ เม่งอำพัน. (2549). วิชาการเพาะเล้ียงปลา.สืบค้นเมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2554 จาก
http://coursewares.mju.ac.th:81/elearning47/section2/fa301/Lession/lessi
on5.htm

ปรชั ญา ผวิ ผาง. (ม.ป.ป.). คมู่ ือการเล้ียงปลาสวยงาม. นนทบุรี : ก. พลการพิมพ.์

ณฐั ภูมินทร์ สงั ข์พงศ์ 108

ชดุ กจิ กรรมการเลี้ยงปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหลอ่

แบบทดสอบหลงั เรยี น

คำชีแ้ จง ให้ผเู้ รยี นวงกลมตัวอักษรหน้าคำตอบท่ีถกู ต้องทส่ี ุด

1. ข้อใดแสดงว่ามีความพร้อมในการเลี้ยงปลา ค. ภาชนะทกุ ชนิดทมี่ ีขนาดพอเหมาะ
สวยงามมากที่สุด ? สำหรบั ใช้เลยี้ งปลาตัวเดยี ว
ก. มีงบประมาณไมพ่ ร้อม แต่พ้ืนที่ เวลา
และบุคคลพร้อม ง. ตขู้ นาดเลก็ มีพรรณไมน้ ำ้ เยอะ ๆ พร้อม
ข. มีงบประมาณ พ้นื ที่ และเวลาพรอ้ ม แต่ กับปลาชนดิ เดียวกนั
บุคคลไม่พร้อม
ค. มงี บประมาณและพน้ื ท่พี ร้อม แต่เวลา 4. นำ้ ชนิดใดเหมาะสำหรบั ใช้เลย้ี งปลา
และบคุ คลไมพ่ รอ้ ม สวยงามมากทส่ี ุด ?
ง. มีงบประมาณ พ้ืนที่ เวลา และบุคคล ก. น้ำฝนใสภ่ าชนะต้งั ทิ้งไว้ 2 วนั
พร้อม แต่ยังเลอื กปลาไม่ได้ ข. น้ำบาดาลใสภ่ าชนะต้งั ทิ้งไว้ 2 วนั
ค. นำ้ จากแหลง่ น้ำผิวดนิ ท่ีใสภ่ าชนะและ
2. ปลาสวยงามทีไ่ มส่ ามารถเลี้ยงร่วมกับปลา เติมอากาศตงั้ ทง้ิ ไว้ 2 วัน
ชนิดอื่นมีนิสัยแบบใด ? ง. นำ้ ประปาทใ่ี สภ่ าชนะและเตมิ อากาศต้งั
ก. รักสงบ และชอบหลบซอ่ น ท้ิงไว้ 2 วัน
ข. กา้ วรา้ ว และชอบอยู่ตามลำพัง
ค. หวงทีอ่ ยู่ และชอบหลบซอ่ น 5. ระบบใดมคี วามจำเป็นนอ้ ยท่สี ุดสำหรับการ
ง. รักสงบ แตก่ า้ วร้าวกบั ปลาชนิดเดยี วกนั เล้ียงปลาในบ่อหรอื อา่ งภายนอกอาคาร ?
ก. ระบบใหแ้ สงสวา่ ง
3. ปลาสวยงามที่มีนสิ ยั กา้ วร้าวและชอบอยู่ ข. ระบบให้อากาศ
ตามลำพงั ควรเลีย้ งในภาชนะแบบใดมาก ค. ระบบนำ้ และระบบกรองน้ำ
ทส่ี ุด ? ง. ระบบกรองน้ำและระบบให้อากาศ
ก. อา่ งบวั ขนาดเล็กเล้ียงเพียงตัวเดียว
ข. โหลขนาดกลางเลี้ยงเพียงตวั เดยี ว

ณัฐภูมินทร์ สงั ข์พงศ์ 109

ชดุ กจิ กรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

6. วสั ดุแบบใดไม่ควรนำมาใช้ตกแตง่ ภาชนะ ง. จัดวางวสั ดุท่มี คี วามสูงทสี่ ุดไวด้ า้ นใน

เล้ยี งปลาสวยงาม ? หรือตรงกลาง จากนน้ั ตกแต่งดว้ ยวัสดุ

ก. เครอื่ งป้นั ดนิ เผาผ่านการแชน่ ำ้ ร้อน ทต่ี ่ำกวา่ ดา้ นหนา้ และดา้ นขา้ งให้สมดุล

ข. หนิ จากธรรมชาติผ่านการแชน่ ำ้ แต่ยัง สวยงาม

ไม่ได้ตกแตง่ รปู ทรง 9. อาหารชนดิ ใดเหมาะสำหรับปลาตะพัดหรือ

ค. รากไม้จากธรรมชาติผ่านการทาสีให้ ปลามงั กรขนาดใหญ่ ?

สวยงาม ก. ไรแดง
ง. หินเทียมทำจากเรซ่ิน และผ่านการแช่น้ำ ข. ลูกน้ำ
ค. หนอนยกั ษ์ แมลง สตั ว์น้ำชนิดต่าง ๆ
นานประมาณ 5 -7 วนั
7. วิธีการเตรียมวัสดุตกแต่งภาชนะเลี้ยงปลา

สวยงามข้อใดไมถ่ กู ตอ้ ง ? ง. ผกั สดห่นั ช้นิ
ก. เปิดน้ำไหลผ่านรากไม้ และหิน 10. ข้อใดเปน็ วิธกี ารใหอ้ าหารปลาสวยงามท่ี

ข. แชพ่ รรณไมน้ ำ้ ในนำ้ รอ้ น เหมาะสม ?
ค. จมุ่ พรรณไม้น้ำในน้ำผสมดา่ งทับทิม ก. ปลาขนาดใหญใ่ หก้ นิ อาหารครง้ั ละนอ้ ย
ง. แชเ่ ครื่องปน้ั ดนิ เผาในน้ำประปา
ๆ วันละ 3 คร้ัง
หลาย ๆ วัน ข. ปลาขนาดเล็กให้กนิ อาหารครัง้ ละ น้อย
8. วธิ กี ารจัดวางวัสดุตกแต่งภาชนะเลยี้ งปลา
ๆ วนั ละ 2 ครั้ง

สวยงามขอ้ ใดถูกต้องท่ีสุด ? ค. ปลาขนาดเลก็ ใหก้ ินอาหารจนกระทงั่
ก. จดั วางวสั ดทุ มี่ ีความสูงที่สุดไวด้ ้านหนา้ ตู้ ปลาหยุดกนิ และมีอาหารเหลือ
ข. จัดวางวัสดุทีม่ ีความสูงที่สดุ ไวด้ า้ นใน เล็กนอ้ ย วันละครง้ั

ของตู้ ง. ปลาขนาดใหญ่ให้กินอาหารจนกระท่ัง
ค. จัดวางวัสดุตามความชอบของผู้ตกแตง่ ปลาหยุดกิน และมีอาหารเหลอื

โดยไม่คำนึงความสงู -ตำ่ ของวัสดุ เลก็ นอ้ ย วนั ละคร้งั

ณฐั ภูมินทร์ สังขพ์ งศ์ 110

ชุดกจิ กรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

11. ข้อใดเป็นวธิ ีการเก็บรกั ษาอาหารมีชีวติ ได้ 14. คณุ ภาพน้ำข้อใดเปน็ อันตรายต่อปลา

นานและบางส่วนสามารถฟนื้ มชี วี ติ ได้ ? สวยงามมากท่ีสุด ?

ก. อบแห้ง ก. น้ำท่ีมคี า่ ความเป็นกรดดา่ ง ประมาณ
ข. แช่แข็ง 6.5 - 8.0
ค. ตากแห้ง
ง. แช่แข็งแบบพิเศษ ข. น้ำท่มี ีปรมิ าณออกซิเจน ประมาณ 3.5
12. ข้อใดเป็นการดแู ลระบบน้ำและระบบ มิลลกิ รมั ต่อลิตร
กรองนำ้ เลยี้ งปลาสวยงามท่ถี ูกตอ้ ง ?
ก. ระบบกรองน้ำข้างตูม้ ีปม๊ั นำ้ อยู่นอกส่วน ค. น้ำที่มปี รมิ าณคลอรนี ประมาณ 1
มลิ ลิกรมั ตอ่ ลิตร

กรอง ง. นำ้ ท่ีมปี รมิ าณแอมโมเนีย ประมาณ

ข.ระบบกรองน้ำใต้ทรายใช้แรงดนั ของ 0.01 มิลลกิ รัมต่อลิตร

อากาศทำให้น้ำไหลผ่านทราย 15. ข้อใดเปน็ การดูแลระบบให้อากาศสำหรับ
ค. ระบบกรองนำ้ แบบกล่องกรองบนตูม้ ีปัม๊ การเลย้ี งปลาสวยงามท่ีถกู ต้อง ท่ีสุด ?

นำ้ อยใู่ นกลอ่ งกรอง
ง.ระบบกรองนำ้ แบบกล่องกรองจมุ่ ในตใู้ ช้ ก. ควรให้สายยางมีน้ำตกค้างอย่บู า้ ง

ปั๊มน้ำทำให้น้ำไหลผ่านวัสดุกรอง ข. สายยางท่ีอยู่นอกตู้ควรอยู่ในระดับตำ่

13. ขอ้ ใดเป็นการดูแลภาชนะเล้ียงปลา กว่าระดบั นำ้ ในตู้

สวยงามท่ีไม่ถูกต้อง ? ค. ควรตดิ ต้งั ปัม๊ อากาศให้อยูใ่ นระดับตำ่
ก. ขัดถตู ู้อะครลิ กิ ด้วยแปรง กวา่ ตูเ้ ลยี้ ง และหา่ งจากฝุน่ ควนั
ข. ขดั ถูบอ่ ซีเมนต์ด้วยแปรง
ค. ขดั ถูตกู้ ระจกดว้ ยใยแกว้ ง. ควรตดิ ต้ังปัม๊ อากาศใหอ้ ยใู่ นระดับ
ง. ใชท้ รายผสมน้ำเขย่าทำความสะอาดขวด สงู กว่าตเู้ ลยี้ ง และห่างจากฝุน่ ควนั

ณัฐภูมนิ ทร์ สังข์พงศ์ 111

ชดุ กจิ กรรมการเลยี้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ

16. ข้อใดเปน็ สาเหตุของการเกิดโรคปลา 19. ขอ้ ใดเปน็ ปรสติ ภายในของปลาสวยงาม ?
สวยงาม ? ก. ปลงิ ใส
ก. การนำปลาใหมม่ าเลีย้ งโดยการกกั โรค ข. เหบ็ ปลา
ข. การให้อาหารปลาในปรมิ าณมากวันละ ค. พยาธิใบไม้
หลาย ๆ ครง้ั ง. หนอนสมอ
ค. การใช้อุปกรณ์ที่จำเปน็ ในการเล้ียงปลา
แบบแยกตู้ 20. เคมีภณั ฑแ์ ละเวชภณั ฑ์ท่ีนิยมใชเ้ พอ่ื ลด
ง. การย้ายปลาดว้ ยสวิงทผ่ี า่ นการทำความ ความเครยี ดของปลา
สะอาดทุกคร้ังหลงั การใชง้ าน ก. ฟอรม์ าลนี
ข. ยาเหลือง
17. สารใดไม่เป็นพิษต่อปลาสวยงาม ? ค. มาลาไคท์กรนี
ก. คลอรนี ง. ฟอร์มาลนี ผสมมาลาไคท์กรีน
ข. แอมโมเนยี
ค. ไฮโดรเจนซัลไฟด์
ง. นำ้ ยาปรบั สภาพน้ำใส

18. โรคทเ่ี กดิ จากปรสติ ภายนอกชนิดใด
สามารถใช้น้ำเกลือเขม้ ข้นหยดลงบนปรสิต
แลว้ ใช้ปากคบี ดงึ ออกได้ ?
ก. เหบ็ ระฆัง
ข. เห็บปลา
ค. พยาธิใบไม้
ง. หนอนตวั กลม

ณฐั ภูมินทร์ สงั ข์พงศ์ 112

ชุดกจิ กรรมการเลี้ยงปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

เฉลยคำตอบแบบทดสอบก่อน – หลังเรยี น

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน
ขอ้ ท่ี คำตอบ ข้อที่ คำตอบ
1ค 1ง
2ค 2ข
3ง 3ค
4ค 4ง
5ข 5ก
6ข 6ค
7ก 7ข
8ง 8ง
9ง 9ค
10 ก 10 ข
11 ง 11 ง
12 ค 12 ข
13 ข 13 ก
14 ข 14 ค
15 ค 15 ง
16 ค 16 ข
17 ค 17 ง
18 ก 18 ข
19 ง 19 ค
20 ก 20 ข

ณัฐภูมนิ ทร์ สังขพ์ งศ์ 113

ชุดกิจกรรมการเลีย้ งปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหลอ่

บรรณานุกรม

กมลพร ทองอุไร และสปุ ราณี ชินบุตร. (ม.ป.ป.). การป้องกนั และกำจดั โรคปลา. ม.ป.ท. :
โรงพิมพช์ ุมนมุ สหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.

เกรยี งศักดิ์ เม่งอำพนั . (2549). วิชาการเพาะเลีย้ งปลา.สืบคน้ เมอื่ 12 กมุ ภาพนั ธ์ 2554 จาก
http://coursewares.mju.ac.th:81/e-
learning47/section2/fa301/Lession/lession5.htm

คลงั ปญั ญาไทย. (ม.ป.ป.). ฝนตก. สืบค้นเม่อื 21 พฤศจกิ ายน 2554, สืบค้นจาก
http://www.panyathai.or.th/ wiki/ index.php/ฝนตก

ปรัชญา ผวิ ผาง. (ม.ป.ป.). คู่มอื การเล้ยี งปลาสวยงาม. นนทบุรี : ก. พลการพิมพ์.
พิชติ ไทยยนื วงศ์. (2553). การใหอ้ าหารปลา. ค้นเมอื่ 12 กุมภาพนั ธ์ 2554,

จาก http://fishforyou.truelife.com/blog2/entry/6721
ยุทธวัช. (2544). วิธีการเล้ียงปลาตู้แบบมอื อาชีพ. กรงุ เทพฯ : สำนกั พิมพค์ นทำหนงั สือ.
รูไ้ ว้กอ่ นเลยี้ ง “หมอนกแกว้ ” สดุ ยอดปลาลูกผสม. (2547). ค้นเมื่อ 12 กมุ ภาพันธ์ 2554, จาก

http://www.nicaonline.com/webboard/index.php =1702
วีระ วชั รกรโยธนิ , นนทรี ปานพรหมมนิ ทร์ และสมเกยี รติ มณีฉาย. (ม.ป.ป.). การบรรจุและ

ขนส่งปลาก้างพระรว่ งในการส่งออก.สบื คน้ เมือ่ 12 กุมภาพันธ์ 2554, สบื ค้นจาก
www.fisheries.go.th/aquaorna/web2/images/download/transport.doc
สมโภชน์ อคั คะทววี ฒั น์ และกาญจนรี พงษ์ฉว.ี (2543). อนุกรมวิธานของปลาสวยงามเพอ่ื การ
สง่ ออกของไทย.กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ.์
Boss Ranchu. (2002). การเตรียมความพร้อมกอ่ นการเลยี้ งปลาทอง. คน้ เม่ือ 12 กุมภาพนั ธ์
2554, จาก http://www.bossranchu.com/technic_fish/Tec2.html
Boonrarat Chairat. (2008). เทคนิคการเล้ียงปลาทองในตู้. ค้นเม่อื 19 กุมภาพันธ์ 2554, จาก
http:www.Boonrarat.net/goldfish/technic.htm
Prapunrat Supasittijan. (2002). ความรเู้ รือ่ งการเลย้ี งปลา. ค้นเมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2554, จาก
http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/ aboutleangpla.html

ณัฐภูมนิ ทร์ สงั ข์พงศ์ 114

ชดุ กจิ กรรมการเล้ียงปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภัทรพล ทองหล่อ

Ran. (2544). เลยี้ งปลาต้องเลือกปลาท่ถี กู ใจ ถงึ จะเลีย้ งได้อยา่ งมคี วามสขุ . Fancy Fish, 22 (2).
หน้า 134 – 136.

ณฐั ภูมินทร์ สังขพ์ งศ์ 115

ชุดกจิ กรรมการเลี้ยงปลาสวยงาม
รวบรวมโดย ภทั รพล ทองหล่อ