0507 174 25 00 elitkitap elitkitap elitkitap elitkitap © Her hakkı saklıdır ve Elit Çocuk Yayınlarına aittir. Kitabın şekil, soru ve metinleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayınlanamaz. Elektronik ortamda veya diğer yollarla çoğaltılamaz. Yazanlar Gülten Öztürk Editör Cafer Ali Aydın Baskı - Cilt Prizma Press A.Ş. ISBN 978-625-6840-27-0 ELİT ÇOCUK Güzeltepe Mahallesi Okulönü Caddesi No:18 Çengelköy / Üsküdar/ İSTANBUL e-mail: [email protected] www.elitcocuk.com.tr elit bir yayıncılığa dokunuş FEN BİLİMLERİ 4 4AKILLIM FEN BİLİMLERİ Yeni Müfredat Uyumlu Aşama Aşama Kazanım Odaklı Kodlama Destekli Çalışmalar Çek Kopar Yeni Nesil Hazırlık Çalışmaları Tamamı Video Çözümlü Akıllı Tahta Uyumlu FEN BİLİMLERİ 4 FEN BİLİMLERİ AKILLIM
İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl. M. Âkif ERSOY
İÇİNDEKİLER 1. HAFTA: YER KABUĞUNUN YAPISI 5 - 6 2. HAFTA: YER KABUĞUNUN YAPISI : MADENLER 7 - 8 3. HAFTA: FOSİLLER - FOSİLLER TEST 9 - 10 4. HAFTA: DÜNYA’MIZIN HAREKETLERİ -1 11 - 12 5. HAFTA: DÜNYA’NIN HAREKETLERİ-2 13 - 14 5. HAFTA: ÜNİTE DEĞERLENDİRME TEST 15 - 16 6. HAFTA: BESİNLER VE İÇERİKLERİ -1 17 - 18 7. HAFTA: BESİNLER VE İÇERİKLERİ-2 19 - 20 8. HAFTA: BESİNLERİN TAZELİĞİ VE DOĞALLIĞI 21 - 22 9. HAFTA: DENGELİ VE SAĞLIKLI BESLENME 23 - 24 10. HAFTA: ALKOL VE SİGARANIN ZARARLARI 25 - 26 10. HAFTA: ÜNİTE DEĞERLENDİRME TEST 27 - 28 11. HAFTA: KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 29 - 30 12. HAFTA: MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ 31 - 32 13. HAFTA: MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ - MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ TEST 33 - 34 14. HAFTA: MIKNATISLARIN KULLANIMI 35 -36 14. HAFTA: ÜNİTE DEĞERLENDİRME TEST 37 - 38 15. HAFTA: MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER - 1 39 - 40 16. HAFTA: MADDELERİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER-2 41 - 42 17. HAFTA: MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ -1 43 - 44 18. HAFTA: MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ-2 45 - 46 19. HAFTA: MADDENİN HALLERİ -1 47 - 48 20. HAFTA: MADDENİN HALLERİ-2 49 - 50 21. HAFTA: MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ - 1 51 - 52 22. HAFTA: MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ-2 53 - 54 23. HAFTA: SAF MADDE VE KARIŞIM 55 - 56 24. HAFTA: KARIŞIMLARIN AYRILMASI 57 - 58 24. HAFTA: ÜNİTE DEĞERLENDİRME TEST 59 - 60 - 61 - 62 25. HAFTA: AYDINLATMA TEKNOLOJİLERİ 63 - 64 26. HAFTA: UYGUN AYDINLATMA 65 - 66 27. HAFTA: UYGUN AYDINLATMA-2 67 - 68 28. HAFTA: IŞIK KİRLİLİĞİ 69 - 70 29. HAFTA: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SES TEKNOLOJİLERİ -1 71 - 72 30. HAFTA: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SES TEKNOLOJİLERİ-2- TEST 73 - 74 31. HAFTA: SES KİRLİLİĞİ 75 - 76 31. HAFTA: ÜNİTE DEĞERLENDİRME TEST 77 - 78 - 79 - 80 32. HAFTA: KAYNAKLARIN TASARRUFLU KULLANIMI -1 81 - 82 33. HAFTA: KAYNAKLARIN TASARRUFLU KULLANIMI-2 83 - 84 34. HAFTA: GERİ DÖNÜŞÜM 85 - 86 34. HAFTA: ÜNİTE DEĞERLENDİRME TEST 87 - 88 35. HAFTA: DEVRE ELEMANLARI 89 - 90 36. HAFTA: BASİT ELEKTRİK DEVRESİ 91 - 92 36. HAFTA: ÜNİTE DEĞERLENDİRME TEST 93 - 94
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 5 1. HAFTA 1. Aşağıdaki model üzerinde Dünya’mızın katmanlarını uygun şekilde yazalım. 2. Kayaçların parçalanmasıyla oluşan maddeleri sırayla yazalım. 4. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 3. Aşağıdakilerden hangileri kayaçlara örnek olarak verilebilir? İşaretleyelim. YER KABUĞUNUN YAPISI Yer kabuğu İç çekirdek Manto Dış çekirdek 1. ................................ 2. ............................... 3. ............................... 4. ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ Kayaçlar Dünya’nın ............................................ katmanında yer alır. Kayaç: 1. Kayaçlar nasıl oluşmuştur? ........................................................................................................................................................................................................................ 2. Kayaçların yapısında neler bulunur? ........................................................................................................................................................................................................................ 3. Kayaçlar neden farklıdır? ........................................................................................................................................................................................................................ 1. ÜNİTE : YER KABUĞU VE DÜNYA’MIZIN HAREKETLERI ELİT BİLGİ İnsanların ve birçok canlının yaşadığı, Dünya’nın yüzeyini oluşturan en dıştaki katmana yer kabuğu denir. Yer kabuğunun yapısını kayaçlar oluşturur. Kayaçlar birbirinden farklı renk, parlaklık ve sertliktedir. Bunun sebebi yapısındaki minerallerdir.
6 5. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazalım. 6. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. YER KABUĞUNUN YAPISI ➤ Büyük ve sert taş kütlelerine ........................................................ adı verilir. ➤ Yer kabuğunun kaya tabakası ........................................................dan oluşmuştur. ➤ Yer kabuğunu inceleyen bilim dalına ........................................................ denir. ➤ Yer kabuğunu oluşturan kayaçların su, rüzgar ve canlıların etkisiyle tamamen parçalanıp ufalanmasına ........................................................denir. ➤ Kayaçların yapısında ........................................................ bulunur. ➤ Çakılların en küçük haline ........................................................ denir. ➤ Dünya’nın karalardan oluşan dış katmanına ........................................................ denir. ➤ Mineraller kayaçların ........................................................ belirler. mineraller kum kaya toprak çeşitliliğini jeoloji yer kabuğu kayaçlar Kayaçlar içerdikleri mineraller ve sertlik- yumuşaklık durumlarına göre farklılık gösterirler. Dünya üzerinde canlıların yaşadığı tabakaya yer kabuğu denir. Her kayaç aynı yapıya sahiptir. Kayaçların yapısında mineraller vardır. Kayaçların tamamen ufalanması sonucu kayalar oluşur. Yer kabuğu ve yeryüzü şekilleri kayaçlardan oluşmuştur. Yer kabuğu karaların olduğu yerde ince, okyanus tabanlarında daha kalındır. Toprağın oluşumu çok uzun yıllar içinde gerçekleşir. İnsanlar yol ve tünel açmak için kayaçları parçalayabilir. 1. HAFTA
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 7 1. Ekonomik değeri olan kayaçlara maden denir. Aşağıdaki görsellerden hangileri madendir? İşaretleyelim. 2. Aşağıdaki madenler ile kullanım alanlarını eşleştirelim. YER KABUĞUNUN YAPISI : MADENLER 2. HAFTA Cam, seramik, deterjan ve roket yapımında kullanılır. Elektron mikroskobu ve takı yapımında kullanılır. Mutfak ve banyolarda, mezarlıklarda kullanılır. Elektrikli cihazların yapımında iletken olarak, mutfak ve süs eşyası yapımında kullanılır. İnşaatlarda ve ray yapımında kullanılır. Ayna ve süs eşyası yapımında kullanılır. Tencere ve tekerlek kapaklarında, çamaşır makinelerinde kullanılır. Pil , televizyon ekranı ve floresan lambalarında kullanılır. Mermer Demir Bakır Gümüş Bor Altın Çinko Alüminyum ELİT BİLGİ Yer kabuğunun derinliklerinden çıkarılan, ekonomik değeri olan kayaçlara “maden” denir. Maden ocaklarından çıkarılan madenler çeşitli işlemlerden geçirilerek sanayide, teknolojide ve birçok ev eşyasının yapımında kullanılır.
8 3. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazalım. 4. Aşağıdaki maden isimlerini bulmacadan bulup boyayalım. Kalan harflerle oluşan şifreyi yazalım. YER KABUĞUNUN YAPISI : MADENLER 2. HAFTA Bor madeni cam, elyaf, sabun, deterjan, ilaç sanayi gibi alanlarda kullanılır. Ekonomik değeri olan kayaçlara maden denir. Tüm madenler işlenmeden kullanılabilir. Madenler, maden ocaklarından çıkarılır. Zonguldak ve Manisa’da kömür, Ereğli’de demir yatakları bulunur. Ham madde işlenip yabancı maddelerden arındırılarak kullanılır. Dünya’da en fazla bor madeni ülkemizde çıkarılır. Bütün madenlerin ekonomik değeri aynıdır. Madenler ham madde halinde günlük yaşamda kullanılır. Ülkemizdeki altın yatakları Ege, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerindedir. GÜMÜŞ DEMİR ÇİNKO ALTIN KROM MERMER BOR BAKIR CİVA M D C İ V A A D E E B N L M L M E A B T E Ç İ N K O I R R R İ I R N M M İ K R O M E G Ü M Ü Ş Z R
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 9 1. Fosillerin oluşumu ile ilgili verilen bilgileri numaralandırarak sıralayalım. 2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen sözcüklerden uygun olanlar ile tamamlayalım. FOSİLLER 3. HAFTA Sertleşen kemikler, bazı minerallerin etkisiyle taşlaşır ve fosil oluşur. Toprak tabakaları üst üste birikir ve kemiklere basınç uygular. Hava ile teması kesilir. Bitki ve hayvanlar toprak kayması,sel vb dış etkilerle toprak altında kalır, ölür. Kemik ve diş gibi sert kısımları toprak ile örtülür. Canlı kalıntısının yumuşak dokuları çürür ve oluşan boşlukları mineraller doldurur. milyonlarca Dünya’mızın buzullar petrol taşlaşmış paleontolog paleontoloji bitki reçinesi kemik kömür ➤ ........................................................ ve petrol fosil yakıtlardır. ➤ Kayaçlar arasına sıkışan canlıların ........................................................ ve diş gibi sert kısımları fosilleşir. ➤ Fosil alanında araştırma yapan uzman kişilere ........................................................denir. ➤ Fosilleşme daha çok kayaçlar, ............................................. veya ......................................... içinde gerçekleşir. ➤ Eski çağlarda yaşayan bitki ve hayvanların fosilleşmesiyle ........................................................ oluşur. ➤ Fosiller ........................................................ canlı kalıntılarıdır. ➤ Fosiller ........................................................ eski yaşamına dair bilgiler verir. ➤ Fosilleri inceleyen bilim dalına ........................................................ denir. ➤ Canlı bir varlığın fosile dönüşmesi ........................................................ yıl sürebilir. ELİT BİLGİ Yeryüzünün farklı derinliklerinde bulunan, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvanlara ait kalıntılara fosil denir. Fosiller bize yer kabuğundaki değişimler, iklim, bitki örtüsü ve canlılardaki değişiklikler hakkında bilgi verir.
10 1. Aşağıdakilerden hangisi fosilleşebilir? A. Taş B. Fil C. Gümüş D. Kağıt 2. Milyonlarca yıl toprak altında kalan bitki ve hayvan kalıntılarının enerjiye dönüşmüş haline fosil yakıt denir. Aşağıdakilerden hangisi fosil yakıt değildir? A. Kömür B. Petrol C. Doğal gaz D. Odun 3. Fosiller ile ilgili sembollerle verilen bilgilerden hangileri doğrudur? A. l s B. s H C. l H D. s H l 4. Aşağıdakilerden hangisi fosilleri inceleyen bilim dalıdır? A. Paleontoloji B. Jeoloji C. Fizyoloji D. Biyoloji 5. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A. Fosiller buzullarda ölen canlıların donarak korunmasıyla oluşabilir. B. Üstteki kayaçların zamanla aşınmasıyla fosiller toprak üstüne çıkabilir. C. Fosil bulunduğu bölgenin iklimi ve bitki örtüsü hakkında bilgi verir. D. Her canlı zamanla fosilleşebilir. 6. Aşağıdakilerden hangisi fosillerin oluştuğu yerlerden biri değildir? A. Buzul B. Su C. Deniz dipleri D. Reçine 7. Yukarıdaki çocuklardan hangileri doğru bilgi vermektedir? A. B. C. D. 3. HAFTA FOSİLLER - TEST s Bitki ve hayvan kalıntısının hava ile teması kesilir. H Kemik ve diş gibi sert kısımlar taşlaşır. l Fosilleşme için beş yıl yeterlidir. Fosilleri inceleyen uzmana paleontolog denir. Fosiller sadece kayaçlarda oluşur. Fosiller nesli tükenmiş canlılar hakkında bilgi verir.
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 11 1. Aşağıda görselleri verilen varlıkların yaptıkları hareket türünü yazalım. Dönme mi? Dolanma mı? 2. Aşağıdaki soruları cevaplayalım. 1. Dünya’nın kaç türlü hareketi vardır? ....................................................................................................................................................................................................................... 2. Dünya kendi ekseni etrafındaki dönüşünü ne kadar sürede tamamlar? ....................................................................................................................................................................................................................... 3. Gece ve gündüz nasıl oluşur? ....................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................... 4. Dünya, Güneş etrafındaki dönüşünü ne kadar sürede tamamlar? ....................................................................................................................................................................................................................... 5. Mevsimler nasıl oluşur? ....................................................................................................................................................................................................................... 6. Artık yıl nedir? ....................................................................................................................................................................................................................... DÜNYA’MIZIN HAREKETLERİ -1 4. HAFTA ELİT BİLGİ Güneş sistemindeki gezegenlerden biri olan Dünya’nın şekli kutup bölgelerinde hafif basık ekvator kısmında hafif şişkin bir küredir. Dünya dönme ve dolanma olmak üzere iki tür hareket yapar. Kendi ekseni etrafında sürekli dönüşünü 24 saatte yani 1 günde tamamlar. Dünya, Güneş etrafında batıdan doğuya doğru dolanma hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar.
12 3. Modele göre hangi bölgelerde gece, hangi bölgelerde gündüz yaşandığını yazalım. DÜNYA’MIZIN HAREKETLERİ -1 4. HAFTA 4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen sözcüklerden uygun olanlar ile tamamlayalım. mevsimler dönme gölge 365 6 saat gece 24 saat sabit batı sıcaklık doğu ekvator gündüz dört ➤ Dünya kendi ekseni etrafında dönüşünü ........................................................te tamamlar. ➤ Dolanma hareketinden dolayı yıl içinde ........................................................ değişimleri yaşanır. ➤ ........................................................uzunlukları gün içinde değişir. ➤ Dünya’ya Güneş ışınları gelen yerlerde ........................................................, Güneş ışınlarının ulaşamadığı yerlerde ........................................................ yaşanır. ➤ Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi sonucunda ........................................................ oluşur. ➤ Dünya’nın kendi etrafındaki hareketine ........................................................ hareketi denir. ➤ Dünya, ........................................................ adı verilen hayali bir çizgiyle ortadan ayrılmıştır. ➤ Dünya’nın dönme hareketi .............................................dan ..................................ya doğrudur. ➤ Dünya, Güneş etrafında dolanım hareketini ...............................gün .............................................te tamamlar. ➤ ........................................................ yılda bir Şubat ayı 29 gün sürer. ➤ Dünya hiçbir zaman ........................................................durmaz, sürekli hareket eder. 1 3 2 4 Gündüz Gece
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 13 1. Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle tamamlayalım. 2. Aşağıda verilenlerin numarasını Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönüşüyle ilgili ise kutusuna, Güneş etrafında dolanması ile ilgili ise kutusuna yazalım. DÜNYA’NIN HAREKETLERİ-2 5. HAFTA Dünya’nın hareketleri ................................... hareketi ................................... hareketi ................................................... ................................................... ................................................... 1. Gece ve gündüz birbirini takip eder. 2. Güneş’in ufukta doğup battığı yer ve zaman değişir. 3. Mevsimlerin değişmesine neden olur. 4. Yerel saat farkları meydana gelir. 5. Karalar ve denizler arasındaki sıcaklık farkı oluşur. 6. Cisimlerin gün içerisindeki gölge boyları değişir. 7. Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir. 8. Gece ve gündüz süreleri değişir. 9. Yerel saat farkları meydana gelir. 10. Günlük sıcaklık farkları oluşur. ................................................... meydana gelir. meydana gelir. gerçekleştiği süre gerçekleştiği süre ELİT BİLGİ Dünya’nın kendi etrafındaki dönme hareketi sonucunda gece ve gündüz oluşur. Güneş doğudan doğup, batıdan batar. Gölge oluşur ve gölge uzunlukları gün içinde değişir.Günlük sıcaklık farkları ve rüzgarlar oluşur. Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma hareketi sonucunda mevsimler oluşur. Sıcaklıklar yıl içinde değişir. Gece ve gündüz süreleri değişir.
14 DÜNYA’NIN HAREKETLERİ-2 5. HAFTA 3. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazalım. 4. Aşağıda bazı durumlar verilmiştir.Bu durumların yaşanmasının nedenlerini yazalım. Bir günün bir kısmını gündüz, bir kısmını gece olarak yaşarız. Dünya’nın kendi etrafındaki dönüş sırası hiç değişmediği için Dünya’nın her noktasında bir gün 24 saattir. Gündüzün yaşandığı bölgeler, Dünya’nın Güneş’e dönük kısmında bulunur. Güneş’in gün içerisinde farklı konumlarda olması Dünya’nın kendi etrafındaki dönmesinin bir sonucudur. Dolanma hareketi sonucunda mevsimler oluşur. Gece ve gündüz süreleri her zaman aynıdır. Dünya’nın kendi etrafında dönmesi sonucunda Güneş doğudan doğar, batıdan batar. Güneş ışınları bir yere dik açı ile gelirse orada Güneş batıyor demektir. Dünya kendi ekseni etrafında doğudan batıya doğru döner. Dünya bir yılda kendi etrafında 365 defa döner. Gündüzler her zaman gecelerden uzundur. Gece ve gündüzün oluşması Mevsimlerin oluşması Gölge boylarının değişmesi Şubat ayının dört yılda bir 29 gün olması Kars’ta Güneş’in İzmir’den önce doğması Güneş’in hareket ediyor görünmesi
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ ÜNİTE DEĞERLENDİRME 15 1. Dünyamız yukarıdaki görselde verilen hareketi ne kadar sürede tamamlar? A. 30 gün B. 1 yıl C. 24 saat D. 6 ay 2. Yukarıdakilerden hangisi yer kabuğunun yapısında bulunmaz? A. Kayaçlar B. Madenler C. Buzullar D. Fosiller 3. Yukarıdaki tablodan hangi renkle gösterilen kısmı çıkarırsak geriye yalnızca madenler kalır? A. B. C. D. 4. Televizyonda izledikleri belgeselde bir dağın en yüksek noktalarından birinde daha önce hiç görülmemiş türden 10 milyon yıllık balık fosili bulunduğu bilgisi ile karşılaşan çocuklar bunun nasıl mümkün olabildiği hakkında fikir yürüterek düşüncelerini dile getirmişlerdir. Hangi çocuğun bu konu hakkındaki düşüncesi doğru olamaz? A. Selçuk: Balıklar önceki dönemlerde karada yaşayan canlılardı. B. Yasemin: O dağın bulunduğu bölgede uzun zaman önce denizler vardır. C. Kübra: Fırtına vb doğa olayları ile balıklar o bölgeye taşınmış olabilir. D. Erkan: O bölgede yaşayan canlılar balığı yakalayıp taşımış olabilirler. 5. Öğretmenin dünyanın kendi etrafında dönmesinin sonuçları ile ilgili soruya öğrenciler yukarıdaki cevapları vermişlerdir. Hangi öğrencilerin verdiği cevaplar öğretmenin sorduğu soruya cevap niteliğinde olmuştur? A. Sadık, Kamil, Burcu B. Sadık , Kamil C. Sadık, Burcu D. Burcu, Kamil 5. HAFTA Kayaçlar Buzullar Madenler Fosiller Kömür Kum Bakır Bor Güneş’in batıdan doğuya hareBurcu ket ediyor gibi görünmesi Gece ve gündüzün oluşması. Kamil Mevsimlerin oluşması. Sadık
ÜNİTE DEĞERLENDİRME 16 6. I. Gümüş madeni boya sanayinde, dişçilikte ve termometre yapımında kullanılır. II. Fosilleri inceleyen bilim dalına jeoloji denir. III. Ülkemizde en çok çıkarılan maden elmastır. Yukarıda maddeler halinde verilen bilgilerden hangileri yanlıştır? A. I ve II B. II ve III C. I ve III D. I , II ve III 7. 20 Ocak saat 12.00‘den 23 Ocak saat 12.00’ ye kadar geçen zaman dilimi için aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru olamaz? A. Bu süre zarfında dünya kendi ekseni etrafında 3 tam tur atmıştır. B. Toplam 72 saat yaşanmıştır. C. 3 gece yaşanmıştır. D. Dünya, Güneş’in etrafında 3 tur atmıştır. 5. HAFTA 8. Ahmet bir dergide gördüğü bulmacayı çözmektedir. Bulmacadaki üç ifadeye ait cevapları yukarıdaki şekilde bulmacaya yazmıştır. Buna göre aşağıda yer alan ifadelerden hangisi Ahmet’in cevap olarak yazdığı kavramlardan birine ait değildir? A. Yerkabuğunun, toz durumuna gelmiş türlü doğal kütle kırıntılarıyla, çürümüş organik cisimlerden oluşan yüzey bölümü. B. Kayaçların yapısında bulunan milyonlarca yıllık canlı kalıntılarıdır. C. Yer kabuğunun derinlerinden çıkarılan ve ekonomik değeri olan kayaçlardır. D. Kayaçların yapısında bulunan organik ya da inorganik maddeler. B E C E R İ T E M E L L İ Y E N İ N E S İ L S O R U M İ N M A D E N R A F O S İ L
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 17 1. Aşağıdaki besinleri kaynaklarına göre sınıflandıralım.Hayvansal besinlere H, bitkisel besinlere B yazalım. 2. Aşağıda beslenme çantalarındaki besinleri kaynaklarına göre sınıflandıralım. BESİNLER VE İÇERİKLERİ-1 6. HAFTA Bitkisel Besinler ...................................................................... ...................................................................... Hayvansal Besinler ...................................................................... ...................................................................... Bitkisel Besinler ...................................................................... ...................................................................... Hayvansal Besinler ...................................................................... ...................................................................... Bitkisel Besinler ...................................................................... ...................................................................... Hayvansal Besinler ...................................................................... ...................................................................... Portakal, süt, zeytin, ekmek, fındık, köfte, salata Peynir, yumurta ayran, patates, poğaça, turp Bal, tereyağ, ekmek, elma, biber, havuç, yoğurt 2. ÜNİTE : BESİNLERİMİZ ELİT BİLGİ Vücudumuzun büyüyüp gelişmesini sağlayan yiyecek ve içecekler besin denir. Canlılar yaşamlarını sürdürmek için besin içeriklerine ihtiyaç duyar. Et, süt, yumurta gibi hayvanlardan elde edilen besinlere hayvansal besin denir. Pirinç, buğday, fındık, marul, çilek gibi bitkilerden elde edilen besinlere bitkisel besin denir.
18 3. Aşağıda kutularda verilen besin içeriklerini tabloya yerleştirelim. 4. Aşağıdaki besinleri içeriklerine göre gruplayalım. BESİNLER VE İÇERİKLERİ -1 6. HAFTA Karbonhidrat Yapıcı - Onarıcı Enerji verici Düzenleyici Su Protein Vitamin Yağ Mineral BESİN İÇERİKLERİ YAPICI - ONARICI ENERJİ VERİCİ DÜZENLEYİCİ ➤ Nohut ➤ Tereyağı ➤ Fasulye ➤ Muz ➤ Pırasa ➤ Bulgur ➤ Ceviz ➤ Balık ➤ Mercimek ➤ Su ➤ Mısır ➤ Tavuk ➤ Soğan ➤ Zeytin ➤ Bezelye ➤ Maydanoz ➤ Süt ➤ Fındık ➤ Patlıcan ➤ Et ➤ Buğday ➤ Pekmez ➤ Zeytinyağı ➤ Limon ➤ Pirinç ➤ Mandalina ➤ Nane ➤ Mantar ➤ Reçel ➤ Yoğurt ➤ Fıstık ➤ Midye ➤ Susam ➤ Ayçiçek yağı ➤ Makarna ➤ Domates ➤ Biber ➤ Çay ➤ Ayran ➤ Maden suyu
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 19 BESİNLER VE İÇERİKLERİ-2 7. HAFTA Protein 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda besin içeriklerinin özellikleri karışık olarak verilmiştir. Verilen özelliğin ait olduğu besin içeriğine göre yıldızları boyayalım. Karbonhidrat Yağ Vitamin Su Mineral 1. Protein bakımından zengin yiyecekler hangileridir? Örnek yazalım. ....................................................................................................................................................................................................................... 2. Karbonhidrat bakımından zengin yiyecekler hangileridir? Örnek yazalım. ....................................................................................................................................................................................................................... 3. Düzenleyici olarak görev yapan besinlere örnek yazalım. ....................................................................................................................................................................................................................... 4. Yağ bakımından zengin yiyecekler hangileridir? Örnek yazalım. ....................................................................................................................................................................................................................... Vücutta düzenleyici olarak görev yapar. Vücudumuzun dörtte üçünü oluşturur ve düzenleyici olarak görev yapar. Deri altında bulunur ve soğuktan korunmamızı sağlar. Temel yapı maddemizdir. Vücudun birinci derecede enerji kaynağıdır. Canlıların organ ve kaslarının çalışması ve hareket edebilmesi için gereklidir. Vücudumuzun direncini artırır. ELİT BİLGİ Besinler içeriklerine göre karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, su ve mineral olarak gruplandırılır. Proteinler yapıcı, onarıcı, karbonhidratlar ve yağlar enerji verici, vitaminler,su ve mineraller düzenleyici olarak görev yapar.
20 BESİNLER VE İÇERİKLERİ-2 7. HAFTA 3. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazalım. 4. Aşağıdaki bulmacada belirtilen besinleri bulalım ve ilgili listeye yazalım. Karbonhidratlar birinci derecede enerji kaynağıdır. Et ve et ürünleri karbonhidratlara örnek olarak verilebilir. Kas ve kemiklerimizin gelişmesi, yaralarımızın iyileşmesi için vücudumuzun proteinlere ihtiyacı vardır. Makarna bol vitamin içeren bir besindir. Tüm besin maddelerinin yapısında mineral bulunur. Bazı besin maddelerinin yapısında lif bulunur. Lifli besinler sindirimi kolaylaştırır. Lifin yapısında da karbonhidrat vardır. Sadece hayvansal kaynaklı besinler tüketmeliyiz. Buğday, mısır, yulaf, patates karbonhidrat içeren besinlerdir. Yağlar enerji elde etmek için vücutta ikinci sırada kullanılır. Bal, yumurta, peynir bitkisel kaynaklı besinlerdir. Fasulye, mercimek bitkisel, et, süt ve yumurta hayvansal kaynaklı proteinlerdir. Vitaminler vücudumuzun dörtte üçünü oluşturur. Y U M U R T A B A L Z E Y T İ N F V E T M E R C İ M E K E E A Y V A N A R E Y R K O P E Y N İ R N E A Ğ S Ü T R R E İ Y R U S U S A M V R A N R G H S İ M İ T Ğ A T E C E V İ Z T İ Enerji Verici Yapıcı - Onarıcı Düzenleyici
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 21 1. Gıda alışverişi yaparken dikkat edilmesi gerekenleri işaretleyelim. 2. Paketlenmiş ürünleri alırken üzerinde bulunan sembol ve işaretlere dikkat edilmelidir. Aşağıdaki sembol ve işaretlerin anlamlarını yazalım. BESİNLERİN TAZELİĞİ VE DOĞALLIĞI 8. HAFTA Alışveriş yaparken en son dondurulmuş ürünler alınmalıdır. İçinde katkı maddeleri bulunan gıdalar sağlıklıdır. Meyve ve sebzenin fiyatı uygunsa bol bol alınmalıdır. Paketli gıdaların üzerindeki sembol ve işaretler incelenmelidir. Satın alınan ürün taze ve sağlam olmalıdır. Mevsimine uygun meyve ve sebze alınmalıdır. Son kullanma tarihi geçmiş ürünler alınmamalıdır. Paketli ürünlerin ambalajının sağlamlığı kontrol edilmelidir. Alınacak ürüne, reklamlara göre karar verilmelidir. Ambalajlı ürünlerde TSE damgasına bakılmalıdır. ............................................................... .............................................................. .............................................................. .............................................................................................. .............................................................................................. .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .............................................................................................. ELİT BİLGİ Sağlığımız için yediğimiz besinlerin taze ve doğal olması gerekir. Taze ve doğal besin, içinde barındırdığı vitamin ve mineralleri kaybetmemiş besindir. Bu yüzden tüketeceğimiz besinlerin seçimi, satın alınması, hazırlanması, pişirilmesi ve saklanması çok önemlidir. Sağlıklı beslenmek için gıdaları en doğal haliyle yemek gerekir.
22 3. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle tamamlayalım. 4. Aşağıda verilen saklama yöntemleri ile açıklamaları eşleştirelim. BESİNLERİN TAZELİĞİ VE DOĞALLIĞI 8. HAFTA ➤ Paketlenmiş ürünlerde ...................................................................... damgası olup olmadığına bakmalıyız. ➤ Teknoloji ilerledikçe gıda maddelerine ...................................... , ...................................... ve ................................... katkı maddeleri eklenmiştir. ➤ Meyve ve sebzeleri ...................................... tüketmeliyiz. ➤ Besinler ...................................... halleriyle tüketilmelidir. ➤ Konserve alırken şişenin kapağının ...................................... olmamasına dikkat etmeliyiz. ➤ Meyve ve sebzeler ...................................... yenmemelidir.. ➤ Besinlerin tazeliğinin korunması için tuzlama, vakumlama, ......................................, ...................................... ve konserve gibi yöntemleri kullanırız. ➤ Paketli gıdaların ............................................................................ ne dikkat edilmelidir. ➤ Günümüzde ...................................... gelişmeler üretilen besin maddelerinin çeşidini artırmıştır. mevsiminde 1- Kurutma 2- Dondurma 3- Konserve 4- Vakumlama 5- Tuzlama son kullanma tarihi şişkin kurutma dondurma koruyucu teknolojik yıkanmadan doğal TSE renklendirici tatlandırıcı Besinlerin düşük sıcaklıklarda saklanması yöntemidir. Besinlerin cam veya teneke kutularda ısıtılarak dayanıklı hale getirilmesidir. Besinlerinin suyunun güneşte veya sıcak havada azaltılması yöntemidir. Besinlerin havası alınmış poşette saklanmasıdır. Mikropların çoğalmasının engellenmesi için besinin suyuna tuz eklenmesi yöntemidir.
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 23 1. Aşağıda verilen besinlerin numaralarını besin piramidinde uygun yerlere yazalım. 2. Aşağıdaki tabaklardan dengeli beslenmeye uygun olmayanları işaretleyelim. DENGELİ VE SAĞLIKLI BESLENME 9. HAFTA 1- yumurta 5-makarna 9-domates 13-havuç 16-zeytin 15-fındık 18-tereyağ 20-zeytinyağı 22-balık 23-çikolata 24- limon 25-ayran 26-köfte 2-ekmek 6-peynir 10-nohut 14-poğaça 17-sütlaç 19-ıspanak 21-çilek 3-bal 7-ceviz 11-elma 4-fasulye 8-süt 12-kek Dengeli beslenmek için; 1. bölümde ekmek ve tahıl ürünleri 2. bölümde sebzeler 3. bölümde meyveler 4. bölümde süt ve süt ürünleri 5. bölümde et, yumurta, balık 6. bölümde yağlar, tatlılar Aşağıdaki tabaklardan dengeli beslenmeye uygun olmayanları işaretleyelim. pilav köfte ayran salata elma Aşağıdaki tabaklardan dengeli beslenmeye uygun olmayanları işaretleyelim. cips kraker kola sosis çilek Aşağıdaki tabaklardan dengeli beslenmeye uygun olmayanları işaretleyelim. fasulye yoğurt su pilav çorba 6 4 2 1 5 3 ELİT BİLGİ İhtiyacımız olan besinleri farklı besin türlerinden ve gerektiği kadar tüketmeye dengeli beslenme denir. Dengeli beslenme et, süt, tahıl, sebze meyve vb. her besin grubundan yeterli miktarda tüketmektir. Besinleri az tüketmemiz çabuk hastalanmamıza neden olabileceği gibi fazla tüketmemiz de obezite gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
24 3. Doğru ifadelerin başındaki harfleri boyayalım ve sırayla şifre kutusuna yazalım. 4. Aşağıdaki besin maddelerinin israfını önlemek için neler yapılabilir? Öğrenelim, yazalım. DENGELİ VE SAĞLIKLI BESLENME 9. HAFTA D Her istediğimiz besini gerektiğinden fazla yiyebiliriz. B Yağlı, şekerli, unlu gıdalar şişmanlamaya neden olabilir. E Asitli ve gazlı içeceklerden uzak durmalıyız. G Abur cubur yemek sağlığımız için gereklidir. S Dengeli beslenmek için her çeşit besinden yeteri kadar tüketmeliyiz. L Sağlıklı yaşam için dengeli beslenmeli ve spor yapmalıyız. E Aşırı kilo artışı obezite olarak adlandırılır. R Bayatlayan ekmekleri çöpe atmalıyız. N Tüketilmeyen meyvelerle çürümeden reçel yapılabilir. M Üretilen gıdanın tüketilmeden atığa dönüşmesine gıda israfı denir. F Dengeli ve düzenli beslenmek için en çok vitamin tüketmeliyiz. E Besin israfını önlemek için tüketeceğimiz kadar besin satın almalıyız. ŞİFRE .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 25 1. Aşağıdaki açıklamaların numarasını uygun kutuya yazalım. 1. Ağız kokusu yapar, diş hastalıklarına sebep olur. 2. Aşırı unutkanlığa sebep olabilir. 3. Kişinin bilincini kaybetmesine sebep olur. 4. Solunum hastalıklarına sebep olur. 5. Çevre kirliliğine yol açar 6. Boşaltım ve sindirimde görevli organlara zarar verir. 7. Kansere neden olur. 8. Burunda koku alma duyusu azalır. 9. Dilde tat alma duyusu azalır. 10. Kanı sulandırıp, akışını hızlandırır. 11. Kalp hastalıklarına neden olur. 12. Kandaki oksijen miktarını düşürür, organlara zarar verir. 13. İçerisinde bağımlılık yapan nikotin maddesi vardır. 14. İnsanlar ile ilişkilerin bozulmasına neden olur. 2. Sigara kullanımının kişiye ve topluma vereceği zararları yazalım. 3. Alkol kullanımının kişiye ve topluma vereceği zararları yazalım. ALKOL VE SİGARANIN ZARARLARI 10. HAFTA KİŞİYE VERECEĞİ ZARARLAR ............................................................................................... ............................................................................................... KİŞİYE VERECEĞİ ZARARLAR ............................................................................................... ............................................................................................... TOPLUMA VERECEĞİ ZARARLAR ............................................................................................... ............................................................................................... TOPLUMA VERECEĞİ ZARARLAR ............................................................................................... ............................................................................................... ELİT BİLGİ Alkol ve sigara insan sağlığına ciddi ölçüde zarar veren alışkanlıklardır. Bu zararlı alışkanlıklar vücudumuzda kalıcı hasar bırakarak erken yaşta ölümlere neden olabilir. Hem kullanan kişilere hem de çevresindekilere zarar verir.
26 4. Aşağıdakilerden hangileri sigaranın sebep olduğu hastalıklardır? İşaretleyelim. 5. Aşağıda alkol kullanımı ile ilgili bazı görseller verilmiştir. Hangi amaçla kullanıldığını yazalım. 5. Aşağıdaki sözcükleri bulmacadan bulalım, boyayalım. Boyanmayan harflerden oluşan şifreyi yazalım ALKOL VE SİGARANIN ZARARLARI 10. HAFTA Damar hastalıkları Akciğer kanseri Nezle Bronşit Gırtlak kanseri Kalp hastalıkları Uyuz Kızamık Sarılık Damar hastalıkları Sindirim hastalıkları Grip .................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................. A L K O L P A S İ F M A L A S T I M K O A K C İ Ğ E R Z L N T A Y E Ş İ L A Y İ E N S İ G A R A S K M S İ R O Z İ A G O A E R Z E H İ R A T İ R T Ü T Ü N L Ç İ M B A Ğ I M L I E N YEŞİLAY AMATEM ALKOL SİGARA ASTIM TÜTÜN NİKOTİN SİROZ BAĞIMLI SİROZ ZARARLI ZEHİR PASİF KANSER AKCİĞER
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ ÜNİTE DEĞERLENDİRME 27 1. Yukarıdaki tablodan vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapanlar çıkarıldığında tablonun alacağı şekil hangi seçenekteki gibi olur? A. B. C. D. 2. Yukarıdaki tabloda yer alan ifadeler doğru ya da yanlış oluşlarına göre başındaki kutulara ‘D’ ya da ‘Y’ yazılarak değerlendirildiğinde baştaki kutuların görünümü nasıl olur? A. B. C. D. 3. Doktor, Soner’in besinleri gereğinden fazla tükettiği , dengesiz ve düzensiz beslendiğini saptadı. Bu durumun onda .............................. yol açabileceğini belirtti. Soner’in durumunu tanımlamak için cümle hangisi ile tamamlanmalıdır? A. yağlanmaya B. kansere C. zehirlenmeye D. obeziteye 4. Yukarıdaki besin maddelerinin ortak özelliği nedir? A. Enerji verici olmaları B. Yapıcı onarıcı olmaları C. Düzenleyici olmaları D. Zengin minerallere sahip olmaları 5. Selin Hanım pazardan taze meyve ve sebze alışverişi yaptı. Selin Hanım aldığı besinlerin uzun süre tazeliğini koruması için aşağıdakilerden hangisini yapmamalıdır? A. Dondurma yöntemini kullanabilir. B. Tuzlama ve kurutma işlemleri yapabilir. C. Aldığı ürünleri ilaçlamalıdır. D. Uygun koşulları gözetmeli ve saklamalıdır. 10. HAFTA Karbonhidrat Su Vitamin Protein Boyumuzun uzamasını istiyorsak bol miktarda süt ve süt ürünleri tüketmeliyiz. Su ve mineraller hemen hemen tüm besin maddelerinde bulunur. Tükettiğimiz besinlerin temizliğine özen göstermeliyiz. D D D D Y D D D Y Y Y D
ÜNİTE DEĞERLENDİRME 28 6. Yukarıdaki trafik kazası polis kayıltlarına göre sürücülerden birisinin aşırı alkollü olması sonucu gerçekleşmiştir. Trafik kazalarının en temel sebeplerinden birisi alkollü araç kullanımıdır. Aşağıdakilerden hangisi alkolün diğer zararlarından birisi değildir? A. Kalpte ritim bozukluğuna ve kalp yetmezliğine sebep olur. B. Karaciğerin zarar görmesine ve karaciğer yetmezliğine sebep olur. C. Reflekslerin güçlenmesine ve olası durumlarda hızlı tepkiler verilmesine sebep olur. D. Beyin faaliyetlerinin yavaşlaması sonucu kas kontrolü ve dikkatin azalmasına sebep olur. 7. Sigara içen birinin en çok hangi organı bu durumdan ötürü hasar görür ? A. B. C. D. 8. Yukarıda numaralarla gösterilen besinlerden hangileri hayvansal kaynaklıdır? A. I ve III B. II ve III C. I ve II D. I, II ve III 10. HAFTA 9. Poyraz bisikletten düşerek kolunu kırdı ve çeşitli yerlerinden yaralandı. Annesi iyileşme sürecinde onu sağlığına iyi gelecek besinlerle beslemek için, aşağıdaki listeden uygun besinleri seçmek istiyor. I . Süt II. Tavuk III. Marul IV. Havuç V. Kırmızı mercimek Buna göre Poyraz’ın aşağıdakilerden hangileri ile beslenmesi daha doğru olur? A. I, III , V B. II, IV, V C. III , IV, V D. I, II, V B E C E R İ T E M E L L İ Y E N İ N E S İ L S O R U I. II.. III..
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 29 1. Aşağıda verilen olayların “itme mi“, “çekme mi?“ olduğunu yazalım. 2. Görsellerde verilen olaylarda kuvvetin hangi etkisi gözlemlenir? Yazalım. KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 11. HAFTA Çekmeceyi açma Çekme Şemsiye açma Kapıyı kapatma İtme Çantayı yerden kaldırma Market arabasını sürme Salıncakta birini sallama Fermuarı kapatma Kapı ziline basma Kaleye top atma Meyve toplama Kaşıkla yemek yeme Rüzgârın uçurtmayı uçurması Gelen topu tutma Bilgisayarın düğmesine basma Şekil değiştirme Yön değiştirme Hızlandırma Yavaşlatma ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ 3. ÜNİTE : KUVVETİN ETKİLERİ ELİT BİLGİ Kuvvet, duran bir cismi hareket ettiren, hareket halindeki cisimleri durduran veya yavaşlatan, cisimlerde yön ve şekil değiştiren etkiye denir. Cisimleri hareket ettirmek için itme ve çekme kuvveti uygulanır.
30 3. Aşağıdaki ifadeleri boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazarak tamamlayalım. 4. Aşağıda belirtilen kuvvetin etkilerine üçer örnek yazalım. KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 11. HAFTA ➤ Bir cisme hareketiyle aynı yönde kuvvet uygulandığında cisim ............................................................. hareketi yapar. ➤ Bir cisme hareketiyle zıt yönde kuvvet uygulandığında cisim ............................................................. hareketi yapar. ➤ Varlıkların hareket etmesini, durmasını ve şekil değil değiştirmesini sağlayan etkiye ......................... denir. ➤ Kuvvet uygulandığında şekli değiştiren, kuvvetin etkisi kalktığında eski haline dönen cisimlere .. ........................................................... cisim denir. ➤ Kuvvet duran bir cismi ............................................................. ettirebilir. ➤ Şoförün otomobili durdurmak ya da yavaşlatmak için frene basması ile otomobil .............................. ➤ Havaalanından kalkan uçak ............................................................. hareket eder. ➤ Kuvvet uygulanan cisimlerin hızı, yönü ve ............................................................. değişebilir. ➤ Otobüs durağından kalkan otobüs .............................................................. ➤ Tenisçinin kendine doğru gelen topa vurması ............................................................. hareketidir. esnek hızlanır şekli yavaşlama hızlanma yön değiştirme hareket hızlanarak yavaşlar kuvvet Şekil değiştirme ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. Hızlandırma ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. ................................................ Yön değiştirme ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. Yavaşlatma ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. .................................................
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 31 1. Aşağıda verilen mıknatısların adlarını yazalım. 2. Aşağıdaki varlıklar mıknatıs tarafından çekiliyorsa , çekilmiyorsa boyayalım. MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ-1 12. HAFTA ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ELİT BİLGİ Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri kuvvet uygulayarak, onları çeken cisimlere mıknatıs denir. Uygulanan bu kuvvet temas gerektirmeyen kuvvettir. Mıknatıslar kullanım alanlarına göre farklı şekil ve büyüklükte yapılır. Yapay mıknatıslar şekillerine göre halka, U, at nalı ve çubuk mıknatıs olarak adlandırılır.
32 3. Aşağıda verilen mıknatısların konumuna göre noktalı yere “çeker” ya da “iter” yazalım. 4. Aşağıdaki mıknatısların hareket yönlerine ve verilen kutuplara bakarak diğer kutupları yazalım. MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ-1 12. HAFTA .............................. .............................. .............................. .............................. N N S N S S N N S S N
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 33 MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ-2 13. HAFTA 1. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazalım. 2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri bulmacadan bulalım, yazalım. Mıknatısların kuzey kutbu “N”, güney kutbu “S” sembolü ile gösterilir. Mıknatısların aynı kutupları birbirini iter. Mıknatıs her maddeyi çekebilir. Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çekme özelliği olan maddelere mıknatıs denir. Mıknatısların farklı kutupları birbirini çeker. Mıknatıs maddelere temas gerektirmeyen kuvvet uygular. Mıknatıslar bölündüklerinde mıknatıslık özelliğini kaybederler. Mıknatıslar şekillerine göre çubuk, U, silindir , halka ve at nalı gibi isimler alır. ➤ Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çekme özelliği olan maddelere ............................................. denir ➤ Mıknatısın çekme özelliğinin fazla olduğu uç kısımlarına ............................................. denir. ➤ Mıknatısın ............................................. ve ............................................. olmak üzere iki kutbu vardır. ➤ Mıknatıs çevresindeki varlıklara ............................................. gerektirmeyen ................................... uygular. ➤ Mıknatısların aynı kutupları birbirini ....................................., farklı kutupları birbirini ....................................... ➤ Mıknatıslar ............................................., ............................................., .. ........................................... gibi maddeleri çeker. M I K N A T I S A K U Z E Y D N D R T E M A S İ E K U V V E T K M Z P İ T E R E İ T Ç E K E R L R G Ü N E Y R G K O B A L T B N ELİT BİLGİ Mıknatısların, mıknatıslık özelliğinin yoğun olduğu uç kısımlarına mıknatıs kutupları denir. Kuzeyi gösteren ucu N ve güneyi gösteren ucu S ile gösterilir. Mıknatısın zıt kutupları birbirini çeker, aynı kutupları birbirini iter. Ortadan ikiye bölündüğünde yeni oluşan parçalar da mıknatıslık özelliği gösterir.
34 MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ -2 TEST 13. HAFTA 1. Mıknatıs aşağıdaki maddelerden hangisini çekmez? A. B. C. D. 2. Aşağıdakilerden hangisi mıknatısların özelliklerinden değildir? A. Çevresindeki bütün cisimleri çeker. B. Cisimleri hareket ettirebilir. C. Cisimlere temas gerektirmeyen kuvvet uygular. D. Demir, nikel, kobalt içeren cisimleri çeker. 3. Mıknatısların birbirini itme ve çekme durumlarına göre n, l ve s ile gösterilen yerlere hangi kutup ifadeleri yazılmalıdır? 4. “Aybüke birbirine karışan toplu iğne ile kağıt parçalarını ayırmak için mıknatıs kullanıyor.” Bu durumla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur? A. Mıknatıs kağıt parçalarına temas gerektirmeyen kuvvet uygulamıştır. B. Mıknatıs toplu iğnelere çekme kuvveti uygulamıştır. C. Mıknatıs kağıt parçalarına itme kuvveti uygulamıştır. D. Mıknatıs kağıt parçalrı ile toplu iğneleri ayıramaz. 5. Aşağıdaki çocuklardan hangisi mıknatısla ilgili yanlış bilgi vermiştir? A. Ezgi: Parçalara ayrılan mıknatısın parçaları mıknatıs özelliğini kaybetmez. B. Semih: Mıknatısın farklı kutupları birbirini çeker. C. Akın: Mıknatısla bakır, altın ve gümüşü çeker. D. Emine: Metal atıkların ayrıştırılmasında mıknatıslar kullanılır. n l s A. S N N B. S S S C. N S S D. N N N n N l s
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 35 1. Aşağıdakilerden hangilerinin yapımında mıknatıs kullanılır? İşaretleyelim. MIKNATISLARIN KULLANIMI 14. HAFTA ELİT BİLGİ Mıknatıs ilk olarak Çinliler tarafından pusulada kullanılmıştır. Günlük yaşantımızda buzdolabı, bigisayar, cep telefonu, kapı zili, hoparlör, hurda metallerin ayrılması, MR cihazı gibi birçok araçta kullanılır. Mıknatıs banka kartı, cep telefonu, televizyon, bilgisayar ve harici bellek gibi eşyalara zarar verebilir.
36 2. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle tamamlayalım. 3. Suna’nın verdiği bilgiye göre evimizde kullandığımız hangi araçların içinde mıknatıs bulunur? ....................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................... 4. Banka kartı, telefon gibi bazı araçlara mıknatıs yaklaştırdığımızda bozulmasının sebebi ne olabilir? ....................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................... MIKNATISLARIN KULLANIMI 14. HAFTA İçinde elektrikli motor kullanılan tüm alet ve makinelerde mıknatıs kullanılır. ➤ ................................................ içindeki mıknatıs sayesinde yönün bulunmasını sağlar. ➤ Elektrik üretiminde kullanılan ................................................içinde mıknatıs bulunur. ➤ Hurdacılar demir parçalarını ayırmak için vinçlerde ................................................ kullanır. ➤ Raylarda bulunan elektromıknatıslar sayesinde ................................................ havada tutulur. ➤............................................... kapağının pek çok yerinde mıknatıs vardır. ➤ Ses yükseltici ................................................ ve ................................................ mıknatıs vardır. ➤............................................... kartlarının arka yüzündeki manyetik banta kişisel bilgiler yüklenir. ➤ Mıknatıslar ................................................ veya ................................................un yanına yaklaştırılmamalıdır. ➤ Mıknatıslar birçok ................................................ eşyanın yapımında kullanılır. televizyon mikrofonlarda jeneratör hoparlör buzdolabının yüksek hızlı tren mıknatıs elektronik pusula telefon banka
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ ÜNİTE DEĞERLENDİRME 37 1. Efe akşam, odasındaki çalışma masasında ders çalışırken birden üşüdüğünü hissetti. Odasındaki giysi dolabının kapağını açtı ve hırkasını askıdan alıp giydi. Sonra gidip açık olan pencereyi kapattı ve ders çalışmaya devam etti. Yukarıdaki paragrafta sözü edilen durumlarda Efe sırasıyla kuvvetin hangi biçimlerini uygulamıştır? A. Çekme - itme - itme B. İtme - çekme - çekme C. Çekme - itme - çekme D. Çekme - çekme - itme 2. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin kuvvetle ilgili verdiği bilgi yanlıştır? A. B. C. D. 3. Kuvvetle ilgili verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A. Kuvvet her zaman harekete sebep olur. B. Kuvvet cisimleri döndürebilir. C. Kuvvet itme ya da çekme olarak nitelendirilebilir. D. Kuvvet cisimleri yavaşlatabilir ya da hızlandırabilir. 4. Şekildeki gibi çubuk mıknatıs ikiye bölündüğünde hangi seçenekteki özelliğe sahip olur? A. Mıknatıslık özelliği kaybolur. B. Her parçasında iki kutup oluşur. C. Kutupları kaybolur. D. Tek kutuplu hale dönüşür. 5. Görselde Ayşe ve Mustafa kardeşler trafik ışıklarındaki yaya geçidinden karşıya geçeceklerdir. O esnada trafik ışıklarına yaklaşan sarı renkli otomobilin şoförü kendisi için kırmızı ışık yandığını gördüğünde: I. Durma II. Yavaşlama III. Hızlanma IV. Yön Değiştirme hareketlerinden hangilerini yapmalıdır? A. Yalnız IV B. Yalnız I C. II ve III D. I ve II 14. HAFTA Masanın üzerinde duran kalemi yere düşürmek için yerçekimi kuvvetinin dışında bir kuvvet uygulanmalıdır. Cisim ya da varlıklara uygulanan kuvvetle, o varlık ya da cisimlerin hareketi arasında ilişki vardır. Duran bir cismi kendimize doğru hareket ettirdiğimizde o cisme uyguladığımız kuvvet itme kuvvetidir. Bazı esnek cisimler, kendilerine uygulanan kuvvet ortadan kalktığında tekrardan eski hallerine geri dönerler. N S
ÜNİTE DEĞERLENDİRME 38 6. A ve B şehirleri arasındaki bu 230 kilometrelik mesafeyi; 1. araç 145 dakikada, 2. araç 190 dakikada, 3. araç 120 dakikada, 4. araç 200 dakikada gitmektedir. Bu verilen bilgilere göre yukarıdaki araçlardan hangisi en yavaştır? A. 4 nolu araç B. 3 nolu araç C. 2 nolu araç D. 1 nolu araç 7. I. Buzdolabının kapağının açılıp kapanması. II. Bisikletin önüne takılı rüzgar gülünün rüzgarın etkisiyle hareket etmesi. III. Virajlı yolda otomobilin direksiyonunun yaptığı hareket. IV. Dokunmatik telefonun ekranını kaydırma hareketi. Yukarıda yer verilen hareket türlerinden hangileri kuvvetin döndürme etkisi ile gerçekleşir? A. I ve II B. II ve III C. III ve IV D. II ve IV 14. HAFTA 8. Sevda görselde verilen, iple asılmış haldeki A cismine elindeki mıknatısın önce N kutbunu, sonra S kutbunu yaklaştırıp mıknatısın cisme etki edip etmediğini gözlemliyor. Mıknatısın her iki kutbunun da A cismi üzerinde çekme kuvveti uyguladığını fark ediyor. Buna göre A cismi için: I. Camdan yapılmıştır. II. Çubuk mıknatıstır. III. Demirden yapılmış bir maddedir. İfadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur? A. Yalnız II B. Yalnız III C. I ve III D. II ve III B E C E R İ T E M E L L İ Y E N İ N E S İ L S O R U N S A İp A 230 km B
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 39 1. Aşağıdaki cisimlerden suda yüzenlerin ve suda batanların numarasını uygun kutuya yazalım. 2. Aşağıdaki maddelerin hangi niteleyici özelliğe sahip olduğunu bulup işaretleyelim. MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER - 1 15. HAFTA Suyu emer Suyu emmez Suyu emer Suyu emmez Suyu emer Suyu emmez Suyu emer Suyu emmez Suda Batar Suda Yüzer 1 6 11 2 7 12 3 8 13 4 9 14 5 10 15 4. ÜNİTE : MADDENİN ÖZELLİKLERİ ELİT BİLGİ Çevremizdeki canlı ya da cansız, belli bir yer kaplayan duyu organlarıyla algılayabildiğimiz kütlesi ve hacmi olan her şeye madde denir. Maddeleri tanımak ve nitelemek için duyu organlarımızı kullanırız.
40 3. Aşağıdaki cisimlerden mıknatısla çekilenlerin yıldızını kırmızıya, mıknatısla çekilmeyenlerin yıldızını yeşile boyayalım. MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER - 1 15. HAFTA 4. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazalım. Plastik, demir gibi maddeler suyu emen maddelerdir. Pamuklu maddeler suyu emer, metal maddeler suyu emmez. Toplu iğneler ile talaşı ayırmak için mıknatıs kullanabiliriz. Bir cismin suda yüzmesi ya da suda batması yapıldığı maddenin cinsine bağlıdır. Belli bir yer kaplayan canlı veya cansız her şeye madde denir. Kağıt havlu, tuvalet kağıdı gibi maddeler mıknatısla çekilir. Yağmurlu günlerde giydiğimiz yağmurluk ve kullandığımız şemsiye su geçirmeyen maddelerden yapılmıştır. Sertlik ve yumuşaklık maddelerin gözlenebilir ve hissedilebilir özellikleridir. Tahta kaşık ve plastik çatal suda yüzer. Havlu, maddelerin suyu emme özelliğinden yararlanılarak üretilmiştir. Maddeyi niteleyen özellikler beş duyu organı ile algılanabilir. Bir gemi suda yüzerken, demir bilye suda batar. Demir, altın ve bakır mıknatıs tarafından çekilir.
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 41 1. Aşağıdaki eşyalar yapılırken maddenin hangi özelliklerinden yararlanılmıştır? Yazalım. 2. Aşağıdaki tabloda bazı maddeler verilmiştir. Soruları tabloya göre yanıtlayalım.Numarasını yazalım MADDELERİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER-2 16. HAFTA .................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................. 1. Hangileri suda batar? ............................................................................................... 2. Hangileri suda yüzer? ............................................................................................... 3. Hangileri suyu emer? ............................................................................................... 4. Hangileri mıknatısla çekilir? ............................................................................................... 5. Hangileri mıknatısla çekilmez? ............................................................................................... 1 plastik kova 2 çelik tencere 3 kâğıt peçete 4 cam bardak 5 lastik çizme 6 demir bilye 7 tahta kaşık 8 bulaşık süngeri 9 altın yüzük 10 can simidi 11 toplu iğne 12 çorap ELİT BİLGİ Maddelerin suda yüzme-batma, suyu emme-emmeme, mıknatısla çekilme-çekilmeme gibi özellikleri vardır. Günlük hayatımızda kullandığımız araç gereçler yapılırken maddelerin özellikleri dikkate alınır. Örneğin yağmurluk suyu geçirmeyen, havlu ise suyu emen maddeden yapılır.
42 3. Aşağıdaki ifadeleri uygun sözcüklerle tamamlayalım. 4. Aşağıdaki özelliklere uygun maddelere örnek yazalım. MADDELERİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER-2 16. HAFTA ➤ Çadır yapımında suyu ................................................ maddeler kullanılır. ➤ Çevremizde gördüğümüz, beş duyu organımızla algıladığımız canlı ve cansız tüm varlıklara ... ............................................. denir. ➤ Mıknatıs demir, ................................................ ve ................................................ içeren maddeleri çeker. ➤ Naylon poşet suda ................................................ . ➤ Şemsiyelerde ve ................................................ kıyafetlerinde suyu çekmeyen maddeden yapılan kumaşlar kullanılır. ➤ Maddelerin ................................................ yüzme veya batma olayında belirleyici değildir. ➤ Suya atılan cam bilye suda ................................................. ➤ Hurda yığınları arasındaki demir parçaları ................................................ ile ayıklanır. ➤ ................................................ maddelerin suyu emme özelliğinden yararlanarak yapılmıştır. ➤ Sünger ................................................ emen bir maddedir. suyu mıknatıs madde büyüklüğü yüzer emmeyen çekmez havlu dalgıç batar kobalt nikel Suyu emen Suyu emmeyen Suda yüzen Suda batan Mıknatısla çekilen Mıknatısla çekilmeyen
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 43 1. Aşağıdaki eşitliklerde boş bırakılan yerleri tamamlayalım 2. Aşağıda verilen birimleri istenilen birime çevirelim. MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ -1 17. HAFTA 2000 g = ............. kg 4000 g = ............. kg 6000 g = ............. kg 7000 g = ............. kg 3000 g = ............. kg 12 000 g = ............. kg 1 L = ..................... ml 2 L = ..................... ml 3 L = ..................... ml 7 L = ..................... ml 12 L = ..................... ml 25 L = ..................... ml 5 kg = .......................... g 11 kg = ......................... g 8 kg = .......................... g 9 kg = .......................... g 34 kg = ......................... g 70 kg = ......................... g 9000 ml = ................ L 8000 ml = ................ L 16000 ml = ............. L 78000 ml = ............. L 123000 ml = ......... L 5000 ml = ................ L 3 kg 240 g = .......................... g 7 kg 190 g = .......................... g 5 kg 50 g = .......................... g 16 kg 40 g = .......................... g 4 kg 650 g = .......................... g 45 kg 30 g = .......................... g 4730 ml = .......... L ................... ml 12300 ml = .......... L ................... ml 45090 ml = .......... L ................... ml 8900 ml = .......... L ................... ml 90030 ml = .......... L ................... ml 7600 ml = .......... L ................... ml ELİT BİLGİ Madde miktarına “kütle“ denir. Kütlenin birimi kilogram (kg) ve gram (g)dır. Kütleyi ölçmek için eşit kollu terazi, elektronik terazi, baskül ve kantar gibi araçlar kullanılır. Sıvı maddelerin kütlesini bir kap içine koyarak ölçeriz. Elde ettiğimiz değer brüt kütledir. Boş kabın kütlesi dara, darayı çıkardığımızda bulduğumuz sıvının net kütlesidir. Hacim maddenin boşlukta kapladığı yerdir. Hacim ölçme birimi litre (L) ve mililitre (ml) dir. Sıvı maddelerin ve düzensiz şekilli katı cisimlerin hacimleri dereceli silindir ile ölçülür.
44 3. Aşağıdaki sözcükleri uygun yerlere yazalım. MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ -1 17. HAFTA 4. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazalım. Her maddenin belli bir miktarı vardır ve madde miktarına kütle denir. Maddelerin kütlesi litre ile ölçülür. Aynı hacimdeki maddelerin kütleleri aynıdır. Sıvı maddelerin hacmini dereceli silindir ile ölçeriz. Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Bazı katıların hacimlerini cetvel kullanarak hesaplayabiliriz. Sıvıların kütlesini bulmak için içine konulduğu kabın kütlesine dara denir. Dara ve net kütle toplamı brüt kütle olarak adlandırılır. Isı, ışık ve gölge birer maddedir. Kap içinde sıvı ile tartıldığında brüt kütle bulunur. ................................ ................................ ................................ Net kütle Dijital terazi Brüt kütle Dereceli silindir Dara Eşit kollu terazi ................................ ................................ ................................
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 45 1. Aşağıda bazı maddelerin ölçüm sonucu verilmiştir. Boşlukları işlem yaparak dolduralım. MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ-2 18. HAFTA Brüt kütle: 750 g Dara: 219 g Net kütle: ....................... Brüt kütle: ....................... Dara: 640 g Net kütle: 1385 g Brüt kütle: 1307 g Dara: ........................... Net kütle: 960 g Brüt kütle: ....................... Dara: 5480 g Net kütle: 7564 g Brüt kütle: 7090 g Dara: ........................... Net kütle: 1385 g Brüt kütle: ....................... Dara: 275 g Net kütle: 1349 g Brüt kütle: 904 g Dara: 125 g Net kütle: ....................... Brüt kütle: ....................... Dara: 217 g Net kütle: 2008 g Brüt kütle: 2457 g Dara: ........................... Net kütle: 1268 g Brüt kütle: 3460 g Dara: 356 g Net kütle: ....................... Brüt kütle: ....................... Dara: 547 g Net kütle: 4099 g Brüt kütle: 5000 g Dara: ........................... Net kütle: 3498 g Brüt kütle: ....................... Dara: ........................... Net kütle: ....................... Brüt kütle: ....................... Dara: ........................... Net kütle: ....................... Brüt kütle: ....................... Dara: ........................... Net kütle: .......................
46 Katı maddelerin hacmini ölçmek için dereceli silindir kullanırız. 2. Aşağıdaki hacim hesaplamalarını örneğe göre yapalım. 3. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ-2 18. HAFTA ➤ ................................................ maddelerin ölçülebilir bir özelliğidir. ➤ Kütle birimi ................................................ ve ................................................dır. ➤ Arkadaşımızın ................................................ baskül ile ölçeriz. ➤ Şekli düzgün olmayan katıların ................................................ dereceli silindir ile ölçeriz. ➤ Kütlesi ve hacmi olan her şey ................................................dir. ➤ Hacim birimleri ................................................ ve ................................................dir. gram madde kütlesini hacim kilogram litre hacmini mililitre Suyun hacmi = 950 mL Toplam hacim = 1340 mL Taşın hacmi = .................................................... Suyun hacmi = 796 mL Toplam hacim = 987 mL Taşın hacmi = .................................................... Suyun hacmi = 644 mL Toplam hacim = 1075 mL Taşın hacmi = .................................................... Suyun hacmi = 1236 mL Toplam hacim = 5601 mL Taşın hacmi = .................................................... Suyun hacmi = 762 mL Toplam hacim = 1300 mL Taşın hacmi = .................................................... Suyun hacmi = 349 mL Toplam hacim = 675 mL Taşın hacmi = .................................................... Suyun hacmi = 600 mL Toplam hacim = 800 mL Taşın hacmi = 800 - 600 = 200 mL 500 mL 900 mL = ............. mL 300 mL 1550 mL = ............. mL 200 mL 1200 mL = ............. mL 1500 mL 1800 mL = ............. mL
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 47 1. Aşağıda verilen görsellerin altına katı mı, sıvı mı, gaz mı olduklarını yazalım. MADDENİN HALLERİ - 1 19. HAFTA .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... .................................................... ELİT BİLGİ Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunur. Katı maddelerin belirli şekli ve hacmi vardır.Sıkıştırılamaz. Akışkan değildir Sıvı maddelerin belirli şekli yoktur. Hacmi vardır. Konulduğu kabın şeklini alır. Sıkıştırılamaz. Akışkandır. Gaz maddelerin belirli bir şekli yoktur. Bulunduğu ortama yayılır. Konulduğu kabı tamamen doldurur. Sıkıştırılabilir.
48 2. Aşağıda verilen özelliklerin maddenin hangi haline ait olduğunu bulalım, numarasını uygun kutuya yazalım. MADDENİN HALLERİ -1 19. HAFTA 3. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazalım. Gaz maddeler akışkandır. Hava ve su buharı gaz haldeki maddelere örnektir. Süt ve zeytinyağı sıvı maddelere örnektir. Gazlar bulundukları kabın hem hacmini hem de şeklini alır. Katı maddelere dışarıdan bir etki olmadıkça şekli değişmez. Sıvı maddeler sıkıştırılamaz. Katı maddeler döküldüğü yere yayılır. Gaz haldeki maddelerin belli bir şekli ve hacmi yoktur. Küçük taneli katı maddeler sıvılar gibi akışkan olabilir. Hava, su buharı gaz maddelere örnektir. 1- Bulunduğu kabın şeklini alır . 5- Akışkan değildir. 3- Belirgin şekli ve hacmi vardır. 7- Konulduğu kabın doldurulduğu kadarının şeklini alır. 2- Akışkandır ancak sıkıştırılamaz. 6- Sıkıştırılabilir. 4- Sıkıştırılamaz. 8- Bulundukları ortama yayılır.
4. SINIF Adı: ........................................... Soyadı: .................................. Sınıfı: ..................................... FEN BİLİMLERİ 49 1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri bulmacadan bulalım, yazalım. 2. Kalan harflerle oluşan şifreyi yazalım. MADDENİN HALLERİ-2 20. HAFTA O K S İ J E N A M A B U Z D Y D K M S U B U H A R I A K O L O N Y A Ş D E N S I V I İ K D N T A N E L İ A E Ş E K L İ M H N A G A Z L K A T I İ Kütlesi ve hacmi olmayan varlıklar ................................................ değildir. Suyun katı haline ................................................ gaz haline ise ................................................ denir. ................................................ maddeler akışkandır, konulduğu kabın şeklini alır. Hava, ................................................ ve su buharı gaz maddelere örnektir. Toz şeker, tuz gibi katı maddeler küçük ........................... olduklarından akışkanlık özelliği kazanır. ................................................ maddelerin belli bir şekli vardır. Gaz maddelerin ................................................ özelliği vardır. Su buharlaşarak ................................................ haline dönüşür. Sıvı ve gaz maddeler ................................................ özelliği gösterir. ................................................ sıvı maddelere örnektir. Sıvı maddelerin belirli bir ................................................ yoktur.
50 3. Aşağıda belirtilen özelliklere uygun örnekler yazalım. 4. Aşağıda verilen varlıkların numaralarını uygun yerlere yazalım. MADDENİN HALLERİ-2 20. HAFTA Belirli bir şekli ve hacmi vardır. Akışkandır ancak sıkıştırılamaz. Konulduğu kabın şeklini alır. Sıkıştırılabilir. Belirli bir şekli yoktur. Akışkan değildir. Bulunduğu ortama yayılır. 1 bisküvi 3 buz 2 doğal gaz 4 tuz 5 zeytinyağı 11 limonata 13 oksijen 12 pamuk 14 bulut 15 tereyağı 6 kalem 8 fasulye 7 meyve suyu 9 su buharı 10 silgi 16 nohut 18 ekmek 17 şurup 19 benzin 20 koltuk