บ้านตาหลังใน หมู่ที่ 1 ตำบลตาหลังใน อำเภอวังน้ำเย็น จังหวัดสระแก้ว

“หมบู านตวั อยา ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

บานตาหลงั ใน

หมทู ี่ 1 ตำบลตาหลังใน อำเภอวังน้ำเยน็ จงั หวัดสระแกว

จงั หวดั สระแกว
รวมกบั

มหาวทิ ยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชูปถมั ภ สระแกว
ภายใตโครงการสระแกว เมืองแหงความสขุ ดว ยวิถีพอเพยี ง
กจิ กรรมพฒั นาศนู ยการเรียนรูส หรมะ่บู แา้ กนตว าห4ลังดในี วถิ พี อเพียง

“หม่บู า้ นตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

บา้ นตาหลงั ใน

หม่บู า้ นตาหลังใน

“หมบู่ า้ นตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”

บา้ นตาหลังใน หมูท่ ่ี 1 ต�ำบลตาหลังใน อำ� เภอวังน้�ำเยน็ จังหวดั สระแก้ว

ข้อมลู ทางบรรณานุกรมของหอสมุดแหง่ ชาติ
เพ็ญศรี ชติ บตุ ร.
หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วถิ พี อเพียง หมู่ที่ 1 ต�ำบลตาหลงั ใน อำ� เภอวังน�ำ้ เย็น จงั หวัดสระแก้ว.
-- พิมพ์ครั้งท่ี 2. -- สระแกว้ : มหาวิทยาลยั ราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถมั ภ์ สระแกว้ ,
2564.
108 หนา้ .
1.การพฒั นาชมุ ชน. 2. เศรษฐกจิ พอเพียง. I. ช่ือเรือ่ ง.
307.14
ISBN 978-974-337-262-9

สงวนลิขสทิ ธต์ิ ามราชบญั ญตั ิ
ห้ามท�ำการลอกเลียนแบบไม่ว่าส่วนใดส่วนหนงึ่ ของหนงั สอื เลม่ นี้ นอกจากจะไดร้ ับอนุญาต

พมิ พค์ รั้งท่ี 2 มกราคม 2564
บรรณาธิการอำ� นวยการ ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.สุพจน์ ทรายแกว้
รองศาสตราจารย์ ดร.นฤมล ธนานนั ต์
อาจารย์ปิยะ สงวนสนิ
อาจารยช์ ัยวฒุ ิ เทโพธ์ิ
ผูช้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ศกพร ตนั ศรปี ระภาศิริ
ผ้จู ัดทำ� อาจารยเ์ พญ็ ศรี ชิตบตุ ร
ศิลปกรรม พจิ ติ ร พรมลี
ออกแบบปก พจิ ติ ร พรมลี
จดั พมิ พโ์ ดย มหาวิทยาลยั ราชภัฏวไลยอลงกรณ์
ในพระบรมราชูปถัมภ์ สระแกว้
เลขท่ี 1177 หมทู่ ี่ 2 ตำ� บลท่าเกษม
อำ� เภอเมืองสระแกว้ จงั หวดั สระแก้ว 27000
โทรศัพท์ : 037-447-043
http://www.sk.vru.ac.th
พมิ พ์ท ่ี บรษิ ัท ดีไซน์ ดไี ลท์ จ�ำกัด
เลขที่ 69/18 หมู่ท่ี 7 ถนนรตั นาธิเบศร์
ต�ำบลเสาธงหิน อ�ำเภอบางใหญ่
จังหวดั นนทบรุ ี 11140
โทรศัพท์ 089-812-2140

“หมูบ่ ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ พี อเพียง”

หม่บู า้ นตาหลงั ใน

ค�ำน�ำ

โครงการสระแก้วเมืองแห่งความสุขภายใต้ 4 ดี วิถีพอเพียง
(Sa Kaeo Happiness Model) ประจ�ำปี 2562 มีพ้ืนท่ใี นจังหวดั สระแกว้
เขา้ รว่ มโครงการทง้ั 9 หม่บู ้าน 9 อ�ำเภอ ประกอบดว้ ย 1) บา้ นวังหนิ หมู่ที่
10 ต�ำบลบ้านแก้ง อ�ำเภอเมืองสระแก้ว 2) บ้านพระเพลิง หมู่ที่ 1 ต�ำบล
พระเพลิง อ�ำเภอเขาฉกรรจ์ 3) บ้านตาหลังใน หมู่ที่ 1 ต�ำบลตาหลังใน
อ�ำเภอวงั น้�ำเย็น 4) บ้านวงั ทอง หมู่ท่ี 1 ต�ำบลวังทอง อำ� เภอวังสมบรู ณ์ 5)
บ้านบ่อนางชิง หมู่ท่ี 4 ต�ำบลห้วยโจด อ�ำเภอวัฒนานคร 6) บ้านคลองไก่
เถ่ือน หมูท่ ี่ 1 ตำ� บลคลองไก่เถือ่ น อำ� เภอคลองหาด 7) บา้ นเขาสารภี หมู่
ที่ 3 ต�ำบลทับพริก อ�ำเภออรัญประเทศ 8) บ้านหนองแวง หมู่ท่ี 1 ต�ำบล
หนองแวง อ�ำเภอโคกสงู และ 9) บา้ นทพั ไทย หมู่ท่ี 1 ตำ� บลทัพไทย อำ� เภอ
ตาพระยา และทั้ง 9 พ้ืนท่ขี า้ งต้น คือตวั แทนหมูบ่ า้ นตัวอยา่ ง 4 ดี วิถีพอเพียง
ของจังหวดั สระแกว้

ก “หมบู่ ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วิถพี อเพยี ง”

เอกสารถอดบทเรียนเล่มนี้ มุ่งเน้นการถอดบทเรียนหมู่บ้าน
ตาหลงั ใน หมทู่ ี่ 1 ต�ำบลตาหลงั ใน อ�ำเภอวังนำ้� เย็นเปน็ หลกั จดั ทำ� ขน้ึ โดย
มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ร่วมกับจังหวัด
สระแก้ว ในการถอดบทเรียนสรุปความส�ำเร็จและกิจกรรมท่ีมีในชุมชน
โดยมีวัตถุประสงค์ในการถอดบทเรียนเพื่อเรียนรู้กระบวนการของชุมชน
แนวความคิด แนวปฏิบัติ องค์ความรู้ต่างๆ เพ่ือให้เป็นแบบอย่างให้แก่
ชุมชนอ่ืนๆ สามารถน�ำไปปฏิบัติ และสามารถพัฒนาหมู่บ้านของตนให้เป็น
หมู่บ้านแห่งความสุข ด้วย 4 ดี วิถีพอเพียงได้เช่นเดียวกับหมู่บ้านตัวอย่าง
4 ดีวิถีพอเพียง และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์
ในการพัฒนาหมู่บ้าน ชุมชน หรือผู้สนใจข้อมูลในการน�ำไปประยุกต์ใช้
ในระดับหมู่บ้าน ระดับต�ำบล หรือระดับอ�ำเภอ ในการด�ำเนินงานไม่มาก
ก็น้อย

เพ็ญศรี ชติ บตุ ร

หมูบ่ า้ นตาหลงั ใน ข

สารบญั

ค�ำนำ� ก
สารบัญ ค
แนะน�ำตาหลงั ใน 2
ประวัติความเปน็ มาของหมบู่ ้าน 4
• ประเพณปี ระจำ� ปี 6
• อาชพี หลัก 7
• สถานทส่ี �ำคัญของหมบู่ า้ น 8
“คนดี” ในแบบของบา้ นตาหลังใน หมทู่ ี่ 1 10
• กจิ กรรมส่งเสริม “คนด”ี 14
• บุคคลตัวอย่างของหมบู่ ้านตาหลังใน 20
สขุ ภาพชมุ ชน 26
• การสง่ เสริมสขุ ภาพในชุมชน 28
• กจิ กรรมดูแลและคัดกรองผูป้ ว่ ยในชมุ ชน 30
รายไดด้ ี 42
• “ทำ� ตามแนวทางทีพ่ ่อสอนไว้ ทำ� น้อย ๆ แต่ทำ� ไดน้ าน ๆ” 46
• “เปลี่ยนแนวคิด เปลย่ี นชีวิต” 52
• “ผกั ทำ� ให้เราย้ิมได”้ 58
• “สาวสวนแตง” 65
• “แบง่ ปัน” รายได้ดี 75
• ทำ� บัญชคี วบคุม รายรับ-รายจ่าย 78
สง่ิ แวดล้อมดี เร่ิมที่บ้านของเรา 80
• บา้ นสิ่งแวดลอ้ มดตี วั อย่าง 87
• บรหิ ารจัดการดี “สิง่ แวดล้อมด”ี 90

ค “หมู่บ้านตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

หมู่บ้านตาหลังใน 1

แนะนำ� ตาหลังใน

เมอื งสระแกว้ วัฒนานคร ตาพระยา
โคกสูง

เขาฉกรรจ์ อรญั ประเทศ

วงั น้ำ� เย็น
คลองหาด

วงั สมบรู ณ์

แผนทีจ่ ังหวดั สระแก้ว

ท่ีมา : https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Amphoe_2704.svg

2 “หมู่บา้ นตวั อยา่ ง 4 ดี วิถพี อเพยี ง”

อ�ำเภอวังน้�ำเย็นต้ังอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัดสระแก้ว
มีอาณาเขตติดตอ่ กับเขตการปกครองขา้ งเคยี ง คอื
ทศิ เหนอื ติดตอ่ กับอำ� เภอเขาฉกรรจ์
ทศิ ใต้ ตดิ ต่อกบั อำ� เภอวังสมบูรณ์
ทิศตะวนั ออก ติดต่อกบั อ�ำเภอคลองหาด
ทิศตะวันตก ตดิ ต่อกับอำ� เภอทา่ ตะเกยี บ (จังหวัดฉะเชงิ เทรา)

ค�ำขวัญประจ�ำอ�ำเภอวังน้ำ� เยน็

วังน้�ำเยน็ มพี ระบรมสารีรกิ ธาตลุ �ำ้ คา่
แดนถำ้� นำ้� ตกสวย ร�ำ่ รวยพืชเศรษฐกจิ
แหลง่ ผลติ นมโค เติบโตด้วยรรู้ ักสามัคคี

อ�ำเภอวังนำ้� เย็น แบง่ พน้ื ที่การปกครองออกเป็น 4 ต�ำบล ประกอบด้วย
1. ต�ำบลวงั น�้ำเยน็ มีพื้นทรี่ บั ผิดชอบ 19 หมบู่ า้ น
2. ต�ำบลตาหลังใน มีพื้นทรี่ ับผิดชอบ 21 หมบู่ ้าน
3. ต�ำบลคลองหนิ ปูน มีพ้นื ทร่ี ับผดิ ชอบ 16 หมู่บ้าน
4. ตำ� บลทงุ่ มหาเจรญิ มีพืน้ ทีร่ ับผิดชอบ 28 หมูบ่ ้าน

หมู่บ้านตาหลังใน 3

ประวตั คิ วามเป็นมาของหม่บู ้าน

บ้านตาหลังใน อยใู่ นเขตพนื้ ที่การปกครองของต�ำบลตาหลงั ใน เป็น
หมบู่ า้ นเกา่ แก่ในพนื้ ท่ี ซึ่งในสมยั กอ่ นเป็นพ้นื ที่ป่ารก ถนนดนิ แดง เป็นพนื้ ท่ี
ท่ีมีความอุดมสมบูรณ์ มีคลองตาหลังไหลผ่าน โดยมี นายลี แบงคอนสาร
เข้ามาเป็นคนแรก และเลือกตั้งบ้านเรือนตามแนวคลองตาหลัง และมีผู้คน
ทยอยอพยพมาจากทางภาคอีสานเข้ามาจับจองพ้ืนที่ท�ำการเกษตร เม่ือ
จ�ำนวนคนเยอะข้ึน นายอ�ำเภอวังน้�ำเย็นจึงให้จัดตั้งเป็นหมู่บ้าน โดยตั้งชื่อ
หมู่บ้านตามชื่อคลอง ได้ช่ือว่า “บ้านตาหลังใน” และให้มีผู้น�ำชุมชน
ในการดูแลความสงบเรียบร้อยในพ้ืนท่ีและกระจายข่าวสารเก่ียวกับ
หน่วยงานของรฐั ไดอ้ ยา่ งท่วั ถึง

4 “หมู่บ้านตวั อย่าง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”

ในสมัยก่อนเริ่มก่อตั้งหมู่บ้าน มีเพียง 9 หมู่บ้าน คือ หมู่ที่ 1
บ้านตาหลังใน หมู่ท่ี 2 บ้านหนองปรือ หมู่ท่ี 3 บ้านท่าตาสี หมู่ท่ี 4
บ้านหนองผักหนาม หมู่ที่ 5 บ้านเพชรพนานิคม หมู่ท่ี 6 บ้านวังไทร
หมู่ที่ 7 บ้านทัพหลวง หมู่ท่ี 8 บ้านหนองแก หมู่ที่ 9 บ้านโนนทอง
ต่อมาภายหลังไดม้ กี ารแบง่ เขตการปกครองเพือ่ ให้การส�ำรวจข้อมลู พนื้ ฐาน
และการดูแลทุกข์สุขของประชาชนได้อย่างท่ัวถึงจึงได้แบ่งเขตการปกครอง
เพม่ิ เป็น 21 หมู่บ้าน คอื

หมู่บ้านตาหลังใน 5

หม่บู ้านเดมิ ปัจจบุ นั (เพม่ิ อกี 12 หมู่บ้าน) ไดแ้ ก่

หมูท่ ี่ ช่ือหมูบ่ ้าน หมู่ท่ี ชอ่ื หมบู่ ้าน
1 บ้านตาหลงั ใน 10 บา้ นประตูโขง (แยกจากหมู่ 2)
2 บา้ นหนองปรือ 11 บ้านเพชรเจริญ (แยกจากหมู่ 2)
3 บา้ นท่าสาลี 12 บ้านตาหลงั พัฒนา (แยกจากหมู่ 1)
4 บา้ นหนองผักหนาม 13 บา้ นตาหลงั ใหมช่ ัยมงคล (แยกจากหมู่ 1)
5 บ้านเพชรพนานิคม 14 บ้านวังเพชร (แยกจากหมู่ 5)
6 บ้านวังไทร 15 บา้ นหนองเจรญิ (แยกจากหมู่ 2)
7 บา้ นทพั หลวง 16 บา้ นชยั เจรญิ (แยกจากหมู่ 1)
8 บ้านหนองแก 17 บา้ นเพชรสำ� ราญ (แยกจากหมู่ 2)
9 บ้านโนนทอง 18 บ้านโนนทองพฒั นา (แยกจากหมู่ 9)
19 บ้านวงั หลวง (แยกจากหมู่ 7)
20 บ้านศรีบูรพา (แยกจากหมู่ 3)
21 บา้ นหนองสลักได (แยกจากหมู่ 5)

และมี 1 องค์การบริหารสว่ นต�ำบลเปน็ ผคู้ วบคมุ ดแู ลในทอ้ งถิน่

6 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”

ทิวเขาตามแนวหมบู่ ้านตาหลังใน

รปู ภาพคลองตาหลงั

หมู่บา้ นตาหลงั ใน 7

ปัจจุบันบ้านตาหลังใน มีทั้งหมด 210 ครัวเรือน ประชากรทั้งหมด
1,302 คน แบง่ เป็น ชาย 493 คน หญงิ 809 คน โดย นายอำ� นาจ พพิ ธิ กุล
ต�ำแหน่ง ก�ำนันต�ำบลตาหลังใน เป็นผู้น�ำชุมชน วัฒนธรรม ประเพณี
ความเชื่อ ชาวบ้านนับถือศาสนาพทุ ธ รอ้ ยละ 99 และศาสนาอื่น ๆ รอ้ ยละ 1

ประเพณปี ระจ�ำปี คือ ประเพณีบุญบง้ั ไฟท่ีจดั ขน้ึ ตง้ั แต่ พ.ศ. 2513

และจัดข้ึนต่อเนื่องเป็นประจ�ำทุกปี (ช่วงเดือนพฤษภาคม) ได้รับการ
สนับสนุนจากการท่องเที่ยวจังหวัดสระแก้ว องค์การบริหารส่วนจังหวัด
สระแก้ว และองคก์ ารบริหารส่วนต�ำบลตาหลังใน ถือเป็นประเพณบี ุญบั้งไฟ
ที่ใหญ่สุดในจังหวัดสระแก้ว วัตถุประสงค์การจัดงานเพ่ือเป็นการขอฝน
ให้ตกตามฤดูกาล เพ่ือหมู่บ้านในเขตพื้นท่ีต�ำบลตาหลังในมีความอุดม
สมบรู ณแ์ ละเปน็ สิรมิ งคลแก่ประชาชนในพน้ื ท่ี

8 “หมบู่ า้ นตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

อาชีพหลกั ของคนในหมู่บา้ น คอื ปลูกพชื ผกั สวนครวั ปลกู ขา้ วโพด

ปลูกอ้อย ปลูกข้าว ปลูกล�ำไย ปลูกปาล์มน้�ำมัน และปลูกมันส�ำปะหลัง
เป็นหลัก ที่ดินส่วนใหญ่ของคนในชุมชนถือเอกสารสิทธิในการครอบครอง
ที่ดินเป็นแบบ สปก. ข้อมูลท�ำการเกษตร ในพ้ืนท่ีหมู่ท่ี 1 บ้านตาหลังใน
สามารถสรปุ ได้ ดังนี้

พชื ท่ีปลกู จำ� นวนครวั เรอื นทป่ี ลกู จ�ำนวนพ้นื ท่ี (ไร่)
120
พืชผักสวนครัวตา่ งๆ 40 87.50
58.02
ข้าวโพด 7 51.75
24.31
ออ้ ย 2 18
8.69
ขา้ ว 7

ล�ำไย 2

ปาล์มน้ำ� มนั 1

มนั ส�ำปะหลัง 1

หมูบ่ ้านตาหลงั ใน 9

สถานทส่ี �ำคญั ของหมู่บา้ น

ศาลปู่อ่อน ปู่เสาร์ ที่ต้ังอยู่ในพ้ืนท่ี ม.16 ก่อนจะจัดกิจกรรมงานบุญ
หรอื ทำ� พธิ ีกรรมตา่ งๆ ของชุมชน จะมพี ธิ ไี หว้ขอพรทศี่ าลปอู่ ่อน ปเู่ สาร์
เพอ่ื ให้การจัดกจิ กรรมสำ� เร็จลุลว่ งไปได้ดว้ ยดี

วัดตาหลังใน ที่เป็นศูนย์รวมจิตใจและเป็นสถานท่ีท�ำกิจกรรมทาง
ศาสนาของประชาชนในตำ� บลตาหลังใน

10 “หมู่บ้านตวั อยา่ ง 4 ดี วิถพี อเพยี ง”

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลตาหลังใน สถานพยาบาลประจ�ำ
ต�ำบล เพ่ือรักษาอาการเบ้ืองต้นของประชาชนในพ้ืนที่ต�ำบลตาหลังใน
และคัดกรองผูป้ ่วยทเ่ี สย่ี งเป็นโรคอืน่ ๆ
โรงเรียนชุมชนบ้านตาหลังใน เป็นโรงเรียนประจ�ำต�ำบล เปิดสอน
ระดบั ช้นั อนบุ าล ถึงมัธยมศกึ ษาตอนต้น

หมู่บ้านตาหลังใน 11

“คนด”ี

ในแบบของบา้ นตาหลงั ใน

หมู่ที่ 1 ต�ำบลตาหลังใน
อำ� เภอวังน�้ำเย็น จงั หวัดสระแกว้

12 “หมบู่ ้านตัวอย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

หมู่บ้านตาหลงั ใน 13

ก�ำนันอ�ำนาจ พิพิธกุล เล่าถึงการด�ำเนินกิจกรรมเก่ียวกับ
โครงการ สระแก้วเมืองแห่งความสุขด้วย 4 ดีวิถีพอเพียงใน
หมู่บ้านตาหลังในว่าการส่งเสริมในด้าน “คนดี” ในหมู่บ้านของ
เรา ท�ำโดยใช้วิธีการชักชวนให้คนรุ่นใหม่มาให้ความส�ำคัญและ
สนใจการท�ำนุบ�ำรุงศาสนา พอถึงช่วงเทศกาลงานบุญต่างๆ
ทางผู้น�ำชมุ ชน และผู้เฒา่ ผูแ้ ก่ในชมุ ชนจะออกจากบ้านมารวมตัว
กัน โดยส่วนใหญ่แล้ว จะมีวัดเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน
อยู่แล้ว และเป็นสถานท่ีในการปฏิบัติธรรมในช่วงวันส�ำคัญทาง
ศาสนา ในทกุ ๆ ปี วัดตาหลังในจะจดั กจิ กรรมท�ำบญุ ปาริวาสกรรม
เพ่ือเป็นการท�ำบุญ รักษาศีลของผู้ท่ีศรัทธาและนับถือในพุทธ
ศาสนาได้ปฏิบัติธรรม โดยผู้เข้าร่วมปฏิบัติธรรม เชื่อว่าเป็นการ
ท�ำบุญเพื่อท�ำให้จิตใจของตนเองสงบขึ้นและมีสมาธิกับตัวเอง
มากขึ้น ในส่วนของชาวบ้านทั่วไปที่ไม่ได้เข้าร่วมปฏิบัติธรรม
รักษาศีลท่ีวัด จะเข้ามามีส่วนร่วมในการช่วยท�ำอาหารเล้ียง
พระสงฆ์และแม่ชีที่เดินทางมาร่วมปฏิบัติธรรม และช่วย
อ�ำนวยความสะดวกให้ผู้ท่ีเดินทางมาร่วมท�ำบุญภายในวัด
โดยก�ำหนดการจัดงานท�ำบุญปาริวาสกรรม จะจัดข้ึนในช่วงวัน
ขนึ้ 15 ค�่ำ เดือน 6 ของทกุ ปี และจัดเป็นเวลา 9 วนั 9 คืน

14 “หมู่บา้ นตัวอย่าง 4 ดี วิถพี อเพียง”

หมู่บ้านตาหลงั ใน 15

กจิ กรรมสง่ เสริม “คนดี”

นอกจากน้ันบ้านตาหลังใน ได้รณรงค์งานบุญปลอดเหล้า
ปลอดการพนัน ซ่ึงชุมชนได้เข้าร่วมกับส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการ
สร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2553 จนถึงปัจจุบัน ผลจาก
การรณรงค์งานบุญปลอดเหล้า ปลอดการพนันที่ชุมชนด�ำเนินการมา
อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้สถานการณ์การด่ืมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ในงาน
พธิ ีกรรมตา่ งๆ ของชมุ ชนลดลงได้ถึงรอ้ ยละ 80 และท�ำใหก้ ารทะเลาะวิวาท
ของคนในชุมชนลดลงตามไปด้วย

16 “หมูบ่ ้านตวั อย่าง 4 ดี วิถพี อเพียง”

หมู่บ้านตาหลงั ใน 17

ภายในหมู่บ้านได้จัดต้ังกลุ่มเครือข่ายจิตอาสาตามพระราชด�ำริ
ของพระบามสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ
ในหลวงรัชกาลท่ี 10 และเครือข่ายอาสาสมัครดูแลสิ่งแวดล้อมในหมู่บ้าน
เพ่ือเป็นการรวมกลุ่มคนที่มีจิตอาสาในการท�ำกิจกรรมภายในชุมชน เช่น
กิจกรรมท�ำความสะอาดหมู่บ้านและช่วยปรับปรุงภูมิทัศน์ในหมู่บ้านเพ่ือ
ความสะอาด สวยงาม และเพื่อป้องกันโรคภัยท่ีจะเกิดกับคนในชุมชน
จากสภาพแวดล้อมที่ไมส่ ะอาด โดยเฉพาะโรคไข้เลือดออก เป็นต้น

18 “หมบู่ ้านตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพียง”

ทงั้ น้ี ชมุ ชนไดเ้ ขา้ รว่ มจดั กิจกรรมการแข่งขันกฬี าต่อตา้ นยาเสพตดิ
กับทางองค์การบริหารส่วนต�ำบลตาหลังใน เพ่ือให้เยาวชนและคนในชุมชน
ได้ออกก�ำลังกายและเล่นกีฬา ห่างไกลยาเสพติด และผู้น�ำในชุมชนมีการ
รณรงคใ์ หค้ รอบครวั ชว่ ยกนั ดแู ล สอดส่องพฤติกรรมของบตุ รหลานในชุมชน
เพื่อปอ้ งกันพฤติกรรมการเขา้ ไปยงุ่ เกย่ี วกบั ยาเสพติด พร้อมทัง้ เปดิ ช่องทาง
ให้แจ้งเบาะแสเก่ียวกับข้อมูลของผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับยาเสพติด ไม่ว่า
จะเป็นผู้ค้าหรือผู้เสพ เพื่อหาทางในการแก้ปัญหาการระบาดของยาเสพติด
ในพื้นที่หมู่บ้าน หากพบว่าบุคคลใดใช้สารเสพติด ทางผู้น�ำชุมชนจะ
น�ำตัวเข้าบ�ำบัดกับทางอ�ำเภอวังน้�ำเย็นและโรงพยาบาลวังน้�ำเย็น โดยมี
วัตถปุ ระสงค์ “เพือ่ ส่งคนดคี ืนสสู่ ังคม”

หมู่บ้านตาหลังใน 19

สนับสนุนให้ทุกเพศทุกวัยเข้ามามีส่วนร่วมในการท�ำกิจกรรม
ในสังคม เช่น การท�ำกิจกรรมการแข่งขันกีฬาของชุมชน กิจกรรมการ
ท�ำบุญในวันส�ำคัญทางศาสนา ทางผู้น�ำชุมชนใช้วิธีการประชาสัมพันธ์
ให้ทุกคน ทุกช่วงอายุเข้ามามีส่วนร่วม และน่ีก็เป็นอีกหน่ึงกลยุทธ์ของ
การปลูกฝังให้เยาวชนคนรุ่นใหม่ได้ซึมซับวัฒนธรรม ประเพณีท่ีดีงาม
ของชมุ ชน และรว่ มกนั สานตอ่ ประเพณขี องชุมชนให้อยูค่ ู่ชมุ ชน

20 “หมู่บ้านตวั อย่าง 4 ดี วิถพี อเพียง”

หมู่บ้านตาหลงั ใน 21

บุคคลตัวอยา่ งของหม่บู า้ นตาหลงั ใน

22 “หมบู่ า้ นตัวอยา่ ง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”

บุคคลท่ีเป็นต้นแบบในการปฏิบัติตัวเป็นคนดีในหมู่บ้าน
ตาหลงั ใน ไดแ้ ก่ พอ่ สมจติ สลี าธร ได้กล่าวไว้วา่ คนทกุ คนเป็น
คนดีในตัวเอง ทุกคนในชุมชนมีจิตอาสาที่จะช่วยเหลือผู้อ่ืน
จะเห็นได้จากงานบุญ งานพิธีกรรมต่างๆท่ีจัดข้ึนโดยชุมชน
ทุกคนจะเข้ามาช่วยเหลอื กนั อย่เู สมอ สิ่งที่ส�ำคัญในการเป็นคน
ดี คือ การรกั ษาศีลธรรมอย่างงา่ ย ๆ ก็รักษาศลี หา้ ในการด�ำรง
ชวี ติ กพ็ อเพียงแล้ว และมีเคล็ดลบั ในการใช้ชวี ิตคกู่ ับคณุ แมไ่ ด้
อยา่ งยาวนานคอื การพูดความจริง ซอื่ สัตยต์ ่อตัวเองและตอ่ คู่
ครองของเรา และท่ีส�ำคัญคือ เม่ือภายในครอบครัวมีปัญหาก็
จะใช้วธิ ีการหนั หนา้ มาพดู คุยกนั เพอ่ื หาทางออกร่วมกัน ทำ� ให้
เราอยูด่ ว้ ยกันดว้ ยความเขา้ ใจกนั มาตลอด

หมบู่ า้ นตาหลังใน 23

บุคคลต้นแบบอีกหนึ่งท่าน คุณยายถม พันธ์สวัสด์ิ ผู้ท่ีมอง
การปฏิบัติธรรมเป็นหนทางแห่งความสงบสุขท้ังทางจิตใจและร่างกาย
โดยคุณยายถม บอกว่า การปฏิบัติธรรม เราสามารถท�ำได้ทุกท่ี ไม่ใช่
เฉพาะท่ีวัดอย่างเดียว อยู่บ้านของตัวเองก็สามารถปฏิบัติได้ เช่น
การอ่านหนังสือธรรมะ การปฏิบัติตัวให้อยู่ในศีลห้า หรือแม้กระทั่ง
การอบรมส่งั สอนลูกหลานให้ปฏบิ ตั ติ วั อยใู่ นศีลธรรมอันดีงาม

24 “หมู่บา้ นตัวอย่าง 4 ดี วถิ พี อเพยี ง”

หมู่บ้านตาหลงั ใน 25

ท้ังน้ี การเป็น “คนดี” ไม่มีสูตรส�ำเร็จตายตัวว่าต้องปฏิบัติตัว
อย่างไรถึงจะถูกยกย่องว่าเป็นคนดี จะต้องคิดอย่างไรถึงจะถูกยกย่องว่า
เป็นคนดี หรือ จะตอ้ งท�ำบญุ ทำ� ทานกี่ครั้ง บริจาคเงนิ ก่ีบาทถึงจะถูกยกย่อง
ว่าเป็นคนดี การเป็นคนดี อาจจะเป็นได้จากการปฏิบัติตัวเองอย่างง่ายๆ
เช่น การท�ำตัวไม่ให้คนอื่นได้รับความเดือดร้อนจากการกระท�ำของตัวเอง
การรว่ มทำ� กิจกรรมอาสาท�ำความสะอาดร่วมกบั ชมุ ชน หรืออืน่ ๆ ที่สามารถ
สร้างประโยชน์ให้ตนเอง ให้กับส่วนรวม โดยที่ไม่ส่งผลกระทบท�ำให้ผู้อื่น
ได้รบั ความเดอื ดร้อน นนั่ กถ็ อื ไดว้ ่าเป็น “คนด”ี ของสังคม ชมุ ชน และคนดี
ในครอบครัวได้แลว้

26 “หมู่บา้ นตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพียง”

หมู่บ้านตาหลงั ใน 27

สุขภาพชุมชน

“เราไม่อยากให้ทุกคนตร�ำกับงานจนลืมดูแลสุขภาพ
ของตัวเอง และอยากให้คนในชุมชนหันมาใส่ใจสุขภาพ
ของตัวเองให้มากๆ ลองปรับพฤติกรรมการกิน การใช้ชีวิต
เพ่ือสุขภาพที่แข็งแรง อายุท่ียืนยาว และสามารถต่อสู้กับ
โรคภัยไข้เจบ็ ได้”

ทพิ วรรณ ศรเี พชร (หมอปุ้ม)
ผูอ้ ำ� นวยการโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพตำ� บลตาหลังใน

28 “หมบู่ า้ นตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

หมู่บ้านตาหลงั ใน 29

การสง่ เสริมสขุ ภาพในชมุ ชน

ทิพวรรณ ศรีเพชร ผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบล
(รพ.สต.) ตาหลังใน กล่าวว่า เราเร่ิมด�ำเนินงานโครงการ 4 ดี วิถีพอเพียง
มาตั้งแต่ ปี พ.ศ.2557 โดยเป็นต�ำบลน�ำร่องของอ�ำเภอวังน�้ำเย็น ในการ
ดูแลสุขภาพของประชาชนในต�ำบลตาหลังใน โดยท�ำการตรวจคัดกรอง
สุขภาพของประชาชนทุกปี ปีละ 1 คร้ัง โรคท่ีตรวจคัดกรอง ได้แก่ โรค
เบาหวาน ความดันโลหิตสูง การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก มะเร็ง
เต้านม การตรวจคัดกรองสารเคมีในเลือด และการป้องกันการตั้งครรภ์
ก่อนวยั อนั ควร
ทั้งนี้ หากพบกลุ่มเส่ียงท่ีจะเป็นโรคเบาหวาน หรือความดันโลหิตสูง
ทาง รพ.สต. ตาหลังใน จะจัดท�ำกิจกรรมเพ่ือแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเรื่อง
ของพฤติกรรมการกิน การใช้ชีวิต และแนะน�ำการออกก�ำลังกายให้กับ
กลุ่มผู้ท่ีมีความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง เพื่อที่จะไม่ให้
กลมุ่ เสย่ี งในพ้ืนท่กี ลายไปเปน็ กลมุ่ ผปู้ ่วยรายใหมใ่ นพื้นที่

30 “หมู่บ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

ภายใน รพ.สต. ตาหลังใน ยังมีอาคารแพทย์แผนไทยไว้ส�ำหรับ
บริการทางการแพทย์แผนไทย เช่น การนวด การอบสมุนไพร และการ
บริการยาสมุนไพรส�ำหรับการดูแล บ�ำรุงร่างกายของผู้ป่วยในกลุ่มเส่ียงใน
ดา้ นตา่ ง ๆ ที่ทาง รพ.สต. ตาหลงั ใน เฝ้าระวังและควบคมุ ไมใ่ หป้ ระชาชนใน
ชมุ ชนมอี ัตราการป่วยเพิม่ ในแต่ละปี
พร้อมกันน้ัน บริเวณพ้ืนท่ีใน รพ.สต. ตาหลังใน ได้จัดสรรพ้ืนท่ี
ส�ำหรับการปลูกพืชสมุนไพร เพื่อเป็นวัตถุดิบในการใช้รักษาโรคทางการ
แพทย์แผนไทย และเพ่ือให้ชุมชนมีพื้นที่ส�ำหรับการศึกษา เรียนรู้เก่ียวกับ
พืชสมุนไพรท่ีมีอยู่ในท้องถิ่น เรียนรู้สรรพคุณของสมุนไพรแต่ละชนิด และ
การน�ำไปใช้ประโยชนใ์ นการบำ� รงุ รกั ษาร่างกายของคนในชุมชน

หมบู่ ้านตาหลงั ใน 31

สวนสมุนไพรของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบลตาหลังใน

กจิ กรรมดูแลและคัดกรองผปู้ ่วยในชมุ ชน

นอกจากน้ี โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลตาหลังในมีแผน
การด�ำเนินงานในการดูแลผู้ป่วยและควบคุมการเพิ่มจ�ำนวนผู้ป่วยท่ีจะ
เพ่ิมขึ้นในต�ำบลตาหลังใน โดยจัดให้มีการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก
มะเร็งเต้านม เพราะทราบกันดีอยู่แล้วว่ามะเร็งปากมดลูกเป็นโรคที่เป็น
อันดับหนึ่งท่ีพบในสตรีไทยที่ป่วย และรองลงมา คือ มะเร็งเต้านม โดยเรา
จะสอนอาสาสมัครสาธารณสุขประจ�ำหมู่บ้าน (อสม.) เพ่ือที่จะกระจาย
ให้ทั่วถึงทุกชุมชน โดยให้ อสม.ที่รับผิดชอบหลังคาเรือนเข้าไปตรวจ ให้ค�ำ
แนะน�ำและสอนประชาชนให้รู้จักวิธีการตรวจเต้านมด้วยตัวเอง เม่ือพบว่า
มีสง่ิ ผิดปกตกิ จ็ ะถูกส่งตวั มาท่โี รงพยาบาลส่งเริมสุขภาพต�ำบลตาหลงั ใน

32 “หมบู่ ้านตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

การจัดอบรมรมใหค้ วามรูผ้ ปู้ ว่ ยในการดูแลสขุ ภาพตนเองเบ้อื งตน้

โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบลตาหลงั ในตรวจคัดกรองผูป้ ่วยประจำ� ปี

หมู่บา้ นตาหลังใน 33

34 “หม่บู ้านตวั อย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลตาหลังใน ยังได้ตรวจคัดกรอง
สารเคมีในเลือด ซึ่งในปัจจุบันต้องยอมรับว่าพบสารเคมีเจือปนในเลือด
ได้บ่อยมาก เน่ืองจากสภาพของหมู่บ้านตาหลังในประชาชนส่วนใหญ่
ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ก็จะสัมผสั กับสารเคมีทกุ ชนิด ซ่ึงเราดำ� เนินการ
ในการตรวจคัดกรองสารเคมีในเลือดทุกปี ๆ ละครั้ง จะพบว่าประชาชน
ในต�ำบลตาหลังในอยู่ในเกณฑ์ท่ีไม่ปลอดภัยเป็นส่วนใหญ่และอันตราย
ทาง รพ.สต. ได้ด�ำเนินการ โดยการให้ค�ำแนะน�ำในเรื่องของกระบวนการ
การฉีดพ่นสารเคมีว่าควรด�ำเนินการอย่างไรและจะต้องปฏิบัติตัวอย่างไร
ในการฉีดพ่น ไม่ได้จะห้ามเกษตรกรไม่ให้ใช้สารเคมีในการเพาะปลูก
แต่เราจะให้ความรู้ในเรื่องของการปฏิบัติตัวให้ถูกต้องและถูกวิธีในการใช้
หรือสัมผัสสารเคมี และเราใช้วิธีการทางแพทย์แผนไทยเข้ามาช่วย เช่น
การจา่ ยยารางจดื (ชารางจดื ) ใหก้ ับชาวบา้ นกนิ และเรากจ็ ะนดั ตรวจเลือด
ผู้ทเี่ ป็นกลุ่มเสย่ี งทุกเดอื น ๆ ละครงั้ จนกระทง่ั ผู้ท่ีเป็นกล่มุ เสยี่ งท่มี สี ารเคมี
ในเลือดเกินคา่ มาตรฐานจะเขา้ สภู่ าวะปกติ

หม่บู ้านตาหลังใน 35

ในสว่ นสถานการณก์ ารระบาดของโรคไข้เลือดออกในปี พ.ศ. 2562
พบว่า พ้ืนที่จังหวัดสระแก้วมีการระบาดของโรคไข้เลือดออกในหลายพ้ืนท่ี
รวมท้ังในอ�ำเภอวังน�้ำเย็นที่พบการระบาดของโรคไข้เลือดออกอย่างหนัก
และถูกประกาศให้เป็นพื้นที่สีแดงจากสาธารณสุขจังหวัดสระแก้ว จึงมี
มาตรการให้โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลในแต่ละต�ำบล ขอความ
ร่วมมือกับ องค์การบริหารส่วนต�ำบล ครู นักเรียนในโรงเรียน ผู้น�ำชุมชน
และ อสม. จติ อาสา รว่ มกนั รณรงคค์ วบคมุ ปอ้ งกันโรคไขเ้ ลือดออก

ที่มา : สาธารณสขุ จังหวัดสระแก้ว

36 “หมูบ่ ้านตวั อย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลจึงได้จัดกิจกรรมรณรงค์และ
ให้ความรู้เก่ียวกับการป้องกันโรคไข้เลือดออกโดยได้มีการจัดอบรมให้กับ
อสม. ทุกหมู่บ้าน เพ่ือให้มีองค์ความรู้ในการควบคุมโรคไข้เลือดออก และ
จัดกิจกรรมในการควบคุม ป้องกันโรคไข้เลือดออกภายในชุมชนของตนเอง
เช่น การควบคุมลูกน้�ำยุงลาย การท�ำความสะอาดบริเวณบ้าน ตัดหญ้า
จัดการภาชนะที่มีน�้ำขัง หรือ การใส่ทรายอะเบทในอ่างน้�ำ ซ่ึงสังเกตได้
จากการที่เจ้าหน้าท่ี รพ.สต. ตาหลังใน ลงไปส�ำรวจลูกน�้ำยุงลาย พบว่า
ค่า House Index (HI) และค่า Container Index (CI) ของหมบู่ า้ นไมเ่ กิน
รอ้ ยละ 10

กจิ กรรมรณรงค์การปอ้ งกนั โรคไข้เลือดออกในชุมชนต�ำบลตาหลงั ใน

หมู่บ้านตาหลังใน 37

กจิ กรรมรณรงค์การปอ้ งกนั โรคไข้เลือดออกในชุมชนต�ำบลตาหลงั ใน

กจิ กรรมรณรงค์การปอ้ งกันโรคไข้เลือดออกในชุมชนต�ำบลตาหลังใน

38 “หม่บู า้ นตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

กิจกรรมรณรงค์การปอ้ งกนั โรคไข้เลือดออกในชุมชนตำ� บลตาหลังใน

ท้ังนี้ การให้ความรู้ของ รพ.สต. ผนวกกับการให้ความร่วมมือของ
คนในชุมชน ท�ำให้การควบคุมและป้องกันโรคไข้เลือดออกภายในชุมชน
มีสถานการณ์ท่ีดีขึ้นตามล�ำดับ จนกระทั่งสามารถควบคุมโรคไข้เลือดออก
ไม่ให้ระบาดในชุมชนอีกได้ส�ำเร็จ โดยใช้หลักการให้ทุกคนในครัวเรือน
สามารถดูแลความสะอาดภายในครัวเรือตนเองก่อนแล้วจึงช่วยกันดูแล
ชุมชนของตนเองให้สะอาดและปลอดภัยจากโรคภัยต่าง ๆ ที่จะเกิดข้ึน
กับคนในชมุ ชน นำ� ไปสู่การมสี ขุ ภาพทด่ี ีของคนในชมุ ชนได้อย่างยั่งยืน

หมบู่ า้ นตาหลังใน 39

ในขณะเดยี วกนั นน้ั ทางโรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพต�ำบล ได้จดั ท�ำ
โครงการอบรมเพ่ือป้องกันการตั้งครรภ์ก่อนวัยอันควรของเยาวชนในต�ำบล
ตาหลังใน โดย รพ.สต. ตาหลังใน มีกลุ่มท่ีเรยี กวา่ “วัย teen age” คอื กล่มุ
วัยรุ่นท่ีตั้งครรภ์ก่อนวัย ซ่ึงในพ้ืนที่ตาหลังในมีข้ึนทะเบียนท้ังหมด 17 คน
ทาง รพ.สต.ได้มีการวางแผนในการด�ำเนินงานส�ำหรับกลุ่มน้ี และได้จัดท�ำ
โครงการเพอ่ื ออกไปให้ความรใู้ นเรอ่ื งการคมุ ก�ำเนิด โดยจะจัดทกุ ปี ๆ ละคร้ัง
เป้าหมายคือ เด็กเยาวชนในโรงเรียน และมีการร่วมมือกันระหว่างโรงเรียน
กับ รพ.สต. ในการให้ค�ำปรึกษาเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์แก่เด็กเยาวชน
จากการร่วมมือกันดำ� เนนิ งานประสบผลสำ� เร็จเปน็ อยา่ งดี สง่ ผลให้ในตำ� บล
ตาหลงั ในไมม่ เี ยาวชนทีท่ ้องก่อนวยั อนั ควรเพ่ิม

กจิ กรรมอบรมให้ความรใู้ นการป้องกันการท้องกอ่ นวัยอนั ควร

ทม่ี า : https://www.facebook.com/pg/talungnai.health/photos/?ref=page_internal
40 “หมบู่ ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ พี อเพยี ง”

กจิ กรรมอบรมใหค้ วามรใู้ นการป้องกนั การทอ้ งก่อนวัยอนั ควร

ทีม่ า : https://www.facebook.com/pg/talungnai.health/photos/?ref=page_internal
หมู่บ้านตาหลงั ใน 41

ผู ้ อ� ำ น ว ย ก า ร โร ง พ ย า บ า ล ส ่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ ต� ำ บ ล ต า ห ลั ง ใ น
ยังได้กล่าวอีกว่า ในการด�ำเนินงาน 4 ดี จะต้องครบท้ัง 4 หมวด ถ้า
คนดีแล้ว ปฏิบัติตัวได้ ไม่ยุ่งเกี่ยวกับสุรา ยาเสพติด ก็จะส่งผลถึง
สุขภาพที่ดี เมอื่ สขุ ภาพดีแล้วกจ็ ะสง่ ผลถึงเศรษฐกิจดี เชน่ ในเมอื่ คนเรา
มีสุขภาพที่ดีแล้ว เรื่องการเจ็บป่วยต้องเข้ารักษาตัวที่โรงพยาบาลก็จะ
ลดลงและไม่เสียค่าใช้จ่ายกับการรักษาตัวเอง แต่ก็ต้องให้ความร่วมมือ
กบั ทาง รพ.สต. และ อสม.ท่ีเขา้ ไปชว่ ยแนะนำ� ในเร่ืองของการปรบั เปลี่ยน
พฤตกิ รรมการกิน การออกกำ� ลังกายใหม้ ีสุขภาพที่ดี และใหเ้ ปน็ ตวั อยา่ ง
ในเร่ืองของสุขภาพดี เพื่อให้บุคคลต้นแบบไปถ่ายทอดให้กับหมู่บ้านอ่ืน
ได้ปฏิบัติตาม และสุดท้ายก็ส่งผลให้มีสิ่งแวดล้อมท่ีดี เหล่านี้มันส่งผล
มาจากการที่เราได้ด�ำเนินงาน 4 ดี วิถีพอเพียง ในต�ำบลตาหลังในและ
พยายามด�ำเนินการให้เกิดความยัง่ ยนื ในการด�ำเนนิ งานต่อไป

42 “หมู่บา้ นตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”