บ้านเขาสารภี หมู่ที่ 3 ตำบลทับพริก อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว

บ้านเขาสารภี 47

ศักยภาพของชุมชนและพื้นที่



ี
ี
ื
ั
พ้นท่ส่วนใหญ่ของต�ำบลทับพริกเป็นท่รำบสูง สำมำรถปลูกได้ท้ง
ื
พืชไร่และพืชสวน เน่องจำกใต้ดินมีควำมอุดมสมบูรณ์มำก โดยสำมำรถ
่
่
�
้
ื
ั
ี
ขดเจำะแหล่งนำเพอกำรเกษตรได้ ขณะทประชำกรมควำมถนดด้ำนอำชพ
ี
ี
ุ
กำรเกษตรกรรม และสำมำรถรับเทคโนโลยีใหม่ ๆ ได้รวมถึงประชำชน
ี
ี
ท่มีควำมสนใจเร่องอำชีพด้ำนเกษตรพร้อมท่จะได้รับกำรสนับสนุน รวมถึง
ื
ุ
ี
ุ
มกล่มองค์กรต่ำง ๆ ในตำบลทควรส่งเสรมเช่น กล่มสตร กล่มเยำวชน
ี
ุ
่
ี
ิ
�
กลุ่มอำชีพต่ำง ๆ และมีแหล่งท่สำมำรถปรับปรุงให้ใช้ประโยชน์ทำงด้ำน
ี
กำรเกษตรและกำรประมงหมู่บ้ำนได้
48 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม



ภูมิอำกำศ (พ.ศ. 2562) อุณหภูมิสูงสุด 43 องศำเซลเซียส

�
ี
ี
ต่ำสุด 19 องศำเซลเซียส ขณะท่ปริมำณน้ำฝนเฉล่ย พบว่ำ พ.ศ. 2554
�
ปริมำณน�้ำฝนเฉลี่ย สูงสุด และเมื่อ พ.ศ. 2555 ปริมำณน�้ำฝนเฉลี่ยต�่ำสุด















บ้านเขาสารภี 49

ระบบและแหล่งเรียนรู้ของต�าบลทับพริก

อ�าเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว



กำรจัดกำรตนเองของต�ำบลทับพริกประกอบด้วย 7 ระบบ 29 แหล่ง

เรียนรู้ประกอบด้วย













50 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

1. ระบบบริหำรจัดกำรท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วม
2. ระบบทรัพยำกรธรรมชำติสิ่งแวดล้อมและเกษตรเพื่อสุขภำวะ

3. ระบบสุขภำวะชุมชน
4. ระบบสวัสดิกำรชุมชน
5. ระบบเศรษฐกิจชุมชน

6. ระบบกำรเรียนรู้ชุมชนเพื่อสุขภำวะ
7. ระบบจิตสำธำรณะเพื่อสุขภำวะ





บ้านเขาสารภี 51

สรุปผลการพัฒนาท้องถิ่นในปีที่ผ่านมา




จ�านวนโครงการ
ยุทธศาสตร์
โครงการ โครงการ
ในแผนพัฒนา ที่ด�าเนินการ

1. กำรพัฒนำด้ำนโครงสร้ำงพื้นฐำน 21 9

2. กำรพัฒนำด้ำนเศรษฐกิจ 7 1

3. ด้ำนกำรพัฒนำสังคมและ
คุณภำพชีวิตและสำธำรณสุข 40 28

4. ด้ำนกำรพัฒนำกำรศึกษำ ศำสนำ

ศิลปวัฒนธรรมและนันทนำกำร 35 20




52 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

จ�านวนโครงการ
ยุทธศาสตร์
โครงการ โครงการ
ในแผนพัฒนา ที่ด�าเนินการ

5. ด้ำนกำรพัฒนำด้ำนทรัพยำกร
สิ่งแวดล้อมและกำรท่องเที่ยว 2 2

6. ด้ำนกำรพัฒนำบุคลำกรและองค์กร 27 27

7. ด้ำนกำรพัฒนำเขตกำรค้ำชำยแดน 2 0


รวม 134 87






บ้านเขาสารภี 53

54 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

การวิเคราะห์ศักยภาพขององค์การบริหาร

ส่วนต�าบลทับพริก (SWOT ANALYSIS)






จุดแข็ง


(STRENGTHS)





- มีส่วนรำชกำรที่ปฏิบัติภำรกิจได้ตำมอ�ำนำจหน้ำที่ได้ในระดับที่ดี
- กำรวำงแผนพัฒนำองค์กำรบริหำรส่วนต�ำบลมีกำรก�ำหนดนโยบำย

ที่เด่นชัดและแผนพัฒนำท้องถิ่นมำจำกกำรมีส่วนร่วมของประชำชน
ในพื้นที่
- มีควำมสำมำรถในกำรประสำนงำนกับส่วนรำชกำร ภำคประชำชน

รัฐวิสำหกิจ หรือเอกชนในระดับที่ดี
- มีกำรมอบอ�ำนำจกำรปฏิบัติหน้ำที่ที่ชัดเจนท�ำให้กำรบริหำรงำน

เป็นไปด้วยควำมรวดเร็ว
- มีกำรก�ำกับดูแลกำรปฏิบัติรำชกำร
- มีระเบียบ กฎหมำยก�ำหนดอ�ำนำจหน้ำที่ขององค์กำรบริหำรส่วนต�ำบล

ที่สนองตอบต่อควำมต้องกำรของประชำชนในพื้นที่
- บุคลำกรมีควำมรับผิดชอบต่อกำรปฏิบัติหน้ำที่ตำมระเบียบ กฏหมำย

- มีพื้นที่ต�ำบลขนำดเล็กง่ำยต่อกำรบริหำร และดูแลอย่ำงทั่วถึง
- มีกลุ่มองค์กรภำคประชำชนที่เข้มแข็ง และมีกำรท�ำงำนในระบบ
ของเครือข่ำย






บ้านเขาสารภี 55

56 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

จุดอ่อน

(WEAKNESS)





- มีงบประมำณในกำรบริหำรน้อย ไม่สำมำรถพัฒนำตำมควำมต้องกำร

ของประชำชนได้อย่ำงทั่วถึง และตำมควำมจ�ำเป็นเร่งด่วน
- ขำดแหล่งน�้ำเพื่อกำรเกษตรในบำงพื้นที่

- กำรให้บริกำรประชำชนทำงด้ำนไฟฟ้ำ ประปำ และอินเทอร์เน็ต
ยังไม่มีควำมเสถียรและยังไม่เพียงพอต่อควำมต้องกำรของประชำชน
ในพื้นที่

- อัตรำก�ำลังบุคลำกรยังไม่เพียงพอต่อปริมำณงำน
ี
- งบประมำณท่ได้รับกำรจัดสรรยังไม่เพียงพอในกำรแก้ไขปัญหำ
ด้ำนโครงสร้ำงพื้นฐำนของต�ำบล
- กำรจัดเก็บฐำนข้อมูลและกำรน�ำใช้ข้อมูลยังมีควำมคลำดเคลื่อน


























บ้านเขาสารภี 57

โอกาส

(OPPORTUNITIES)






- นโยบำยของรัฐบำล
- กำรจัดเก็บภำษีขององค์กำรบริหำรส่วนต�ำบลเป็นไปตำมเป้ำหมำย

ที่วำงไว้มำกขึ้น
- กำรขยำยตัวทำงเศรษฐกิจเอื้อต่อกำรลงทุนในพื้นที่

- ควำมก้ำวหน้ำด้ำนเทคโนโลยีท�ำให้มีควำมสะดวกคล่องตัว
และมีประสิทธิภำพในกำรท�ำงำนมำกขึ้น
- มีกำรค้ำขำยกับประเทศเพื่อนบ้ำนสำมำรถเปิดตลำดกำรค้ำชำยแดน

- มีกำรปลูกพืช หรือท�ำเกษตรหลำกหลำยชนิดของประชำชนในต�ำบล





58 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

อุปสรรค

(THREATS)






ี
ื
- ประชำชนในพ้นท่บำงส่วนไม่ให้ควำมร่วมมือในกิจกรรมจำก
องค์กรของรัฐ
- ปัญหำยำเสพติดท่ยังไม่หมดส้น เช่น วัยรุ่นยังคงคึกคะนองและ
ิ
ี
ไม่มีอำชีพ จึงมีปัญหำเรื่องยำเสพติดมำเกี่ยวข้อง
ิ
ั
ั
ั
ิ
ี
- ระเบยบข้อกฎหมำย ปัจจบนไม่สอดคล้องกบกำรปฏบตงำนและ
ุ
กำรใช้จ่ำยงบประมำณ
- กำรจัดสรรงบประมำณจำกรัฐยังไม่เพียงพอกับภำรกิจท่ถ่ำยโอน
ี
ให้กับท้องถิ่น

บ้านเขาสารภี 59

กระบวนการศึกษาบริบทชุมชน






ี
ั
ื
ี
ในกำรส�ำรวจข้อมูลศึกษำชุมชนคร้งน้เลือกพ้นท่จังหวัดสระแก้ว
ี
ึ
ี
ซ่งเป็นจังหวัดท่เป็นจังหวัดท่เคยเป็นอ�ำเภอหน่งในจังหวัดปรำจีนบุรีและ
ึ
ึ
ี
ั
ั
ต่อมำให้แยกตัวออกมำเป็นจงหวัดสระแก้ว ในกำรศกษำคร้งน้ได้เลือก
บ้ำนเขำสำรภี หมู่ที่ 3 ต�ำบลทับพริก อ�ำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว
มีจ�ำนวนครัวเรือน 202 ครัวเรือนและจ�ำนวนประชำกร รวมทั้งสิ้น 234 คน


60 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ื
ี
อำจำรย์ผู้รับผิดชอบพ้นท่ได้เดินทำงไปศึกษำบริบทชุมชนเป้ำหมำย
ิ
ื
ื
โดยเร่มจำกกำรประสำนกับทำงจังหวัดสระแก้วเพ่อศึกษำข้อมูลเบ้องต้น
ี
และได้จัดท�ำหนังสือขออนุญำตเข้ำพ้นท่ ถึงนำยอ�ำเภอ นำยกองค์กำร
ื
บริหำรส่วนต�ำบล รวมไปถึงผู้ใหญ่บ้ำน เพื่อท�ำกำรศึกษำบริบทชุมชนเชิงลึก
ด้วยวิธีกำรฝังตัวอยู่ในชุมชน โดยอำศัยผู้น�ำหรือผู้ใหญ่บ้ำนเป็นผู้น�ำทำง
และชี้แนะบริบทที่ส�ำคัญของชุมชน






บ้านเขาสารภี 61

ี
ั
กำรศึกษำคร้งน้ใช้เทคนิคกำรสัมภำษณ์กำรท�ำกระบวนกำรกลุ่ม
ื
ื
และใช้เคร่องมือเป็นแบบสอบถำมแบบปลำยเปิดเพ่อให้ผู้ตอบสำมำรถ
แสดงทัศนคติ ควำมเช่อและสะท้อนปัญหำพร้อมเสนอควำมต้องกำร
ื
ต้นไม้ชุมชน ต้นไม้ปัญหำ และท�ำกำรวิเครำะห์ SWOT ของชุมชน
ี
โดยกลุ่มเป้ำหมำยท่เข้ำร่วมกิจกรรม คือสมำชิกในชุมชนบ้ำนเขำสำรภ ี
ื
ึ
ั
ทุกคน โดยประกอบด้วยอำยุต้งแต่ 5 ปี ถึง 70 ปี เพ่อให้ได้มำซ่ง
ควำมต้องกำรและสะท้อนปัญหำของชุมชนโดยแท้จริง









62 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ขั้นตอนการส�ารวจข้อมูลชุมชน




ื
ี
ผู้ศึกษำเดินทำงไปยังพ้นท่เป้ำหมำย ให้สมำชิกในชุมชน ได้แสดง
ควำมคิดเห็นด้วยวิธีกำรประชุม ประชำคม ขณะเดียวกันผู้ศกษำใช้แนวคิด
ึ
่
ุ
ี
ื
่
Snow Ball เพอค้นหำบคคลเป้ำหมำยทเข้ำข่ำย 4 ด ในแต่ละด้ำน
ี
ประกอบด้วย คนดี สุขภำพดี รำยได้ดี และส่งแวดล้อมดี รวมท้งจัดท�ำ
ั
ิ
ุ
่
ื
ิ
็
กระบวนกำรสนทนำกล่ม (Focus Group) เพอให้ได้มำซงควำมคดเหน
ึ
่
ื
ควำมเช่อ ทัศนคติของกลุ่มตัวอย่ำง ณ ลำนเอนกประสงค์ของชุมชน
ื
เพ่อก่อให้เกิดกำรพัฒนำและแก้ไขปัญหำได้อย่ำงย่งยืน เพ่อให้สอดคล้อง
ื
ั
กับโครงกำรสระแก้วเมืองแห่งควำมสุขภำยใต้ 4 ดี วิถีพอเพียง
ุ
ิ
ื
ุ
ึ
จำกกำรศกษำชมชน ด้วยเครองมอกำรวเครำะห์ชมชน ต้นไม้ปัญหำ
่
ื
ซ่งเป็นเคร่องมือกำรมีส่วนร่วมท่แสดงให้เห็นถึงควำมชัดเจนของปัญหำ
ึ
ี
ื
และสำเหตุ จัดล�ำดับควำมส�ำคัญของปัญหำ กำรเช่อมโยงของปัญหำและ
ื
สำเหตุ ชุมชนเห็นแนวทำงในกำรด�ำเนินกำรแก้ไขปัญหำ รวมถึงสร้ำงควำม
เข้ำใจระหว่ำงผู้เก่ยวข้อง และสร้ำงกำรมีส่วนร่วมในกำรวิเครำะห์ปัญหำ
ี
ื
เคร่องมือต้นไม้แห่งปัญหำและสำเหตุ ถูกใช้ในเวทีชุมชนระดับหมู่บ้ำน
โดยให้ชุมชนร่วมกันวิเครำะห์ปัญหำและสำเหตุที่เกิดขึ้น พบว่ำ






บ้านเขาสารภี 63

การศึกษาชุมชนด้วย



เครื่องมือต้นไม้ปัญหา





ปัญหา สาเหตุ ความต้องการ

กำรขำดน�้ำอุปโภค - ไม่มีถังน�้ำส�ำหรับกักเก็บน�้ำ - ต้องกำรน�้ำสะอำดเพื่อ
และบริโภค - น�้ำใต้บำดำลหมด ดื่ม และใช้ในครัวเรือน
- ภัยธรรมชำติ ฝนไม่ตกต้อง - ต้องกำรถังเก็บน�้ำ
ตำมฤดูกำลและเกิดภัยน�้ำแล้ง ขนำดใหญ่ภำยใน
- สภำพอำกำศเปลี่ยนแปลงบ่อย ชุมชน
- กำรตัดไม้ท�ำลำยป่ำ


กำรมีรำยได้น้อย - คนในชุมชนไม่มีงำนท�ำ - สร้ำงอำชีพให้
และมีรำยจ่ำยมำก ต้องท�ำงำนต่ำงจังหวัด คนในชุมชนอยู่ได้
- ค่ำจ้ำงกำรท�ำงำน รำคำถูก และเห็นผลเร็ว


ผลผลิตทำงด้ำน - พืชไร่มีรำคำตกต�่ำ - รัฐบำลควรเข้ำมำ
กำรเกษตรตกต�่ำ - ปริมำณผลผลิตที่ใด้ ช่วยในเรื่องรำคำ
มีปริมำณที่น้อย ผลผลิตทำงด้ำน
หนอนกระทู้กินข้ำวโพด กำรเกษตร




64 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ปัญหา สาเหตุ ความต้องการ
กำรไม่มีที่ทิ้งขยะ - สมำชิกทิ้งขยะไม่ลงถัง ต้องกำรรถมำเก็บขยะ
ในชุมชน - มีคนน�ำขยะมำจำก และเผำหรือฝังเพื่อก�ำจัด
นอกชุมชนเข้ำมำ เช่น รวมถึงให้เอกชนเข้ำมำ
ขี้เป็ดของเอกชนมำกองไว้ รับผิดชอบกองขี้เป็ด
เพื่อใช้ในพื้นที่ตนเอง
- กำรทิ้งขยะไม่เป็นที่และ
ไม่มีกำรบริหำรจัดกำรที่ดี
ควำมไม่สำมัคคี - กำรทะเลำะกัน ไม่เข้ำใจกัน ต้องกำรคุยกันและ
กันในชุมชน - กำรเมืองสร้ำงควำมแตกแยก ปรับควำมเข้ำใจ
- ควำมไม่เข้ำใจในครัวเรือนคน

ไม่มีพื้นที่สนำม - ขำดสนำมเด็กเล่น ต้องกำรสนำมเปตอง
หรือพื้นที่ในกำร - ขำดอุปกรณ์กีฬำ จัดสรรพื้นที่สนำมกีฬำ
ท�ำกิจกรรมร่วมกัน ฟุตบอล รวมถึงกำรจัด
กิจกรรมร่วมกัน

สัญญำณ - มีจุดปล่อยสัญญำณ ต้องกำรสัญญำณ
้
์
์
์
อินเทอรเน็ตไรสำย อินเทอรเน็ตเพียงจุดเดียว อินเทอรเน็ตไร้สำย
ยังไมทั่วถึงทั้ง ในชุมชน ไว้ทั่วหมู่บ้ำน เพื่อค้นหำ
่
หมูบ้ำน ควำมรู้เพิ่มเติม
่
วัยรุ่นหนุ่มสำว - วัยรุ่นอยำกลองและคึกคะนอง อบรมให้ควำมรู้
มีพฤติกรรมที่ - ผู้ปกครองไม่มีเวลำดูแลลูกหลำน ร้องเรียนหน่วยงำน
ไม่เหมำะสม ท�ำให้ขำดควำมอบอุ่น รำชกำร มำแก้ไข
และกำรตั้งครรภ์ - สื่อที่ยั่วยุ และแจกถุงยำงอนำมัย
ก่อนวันอันควร - วัยรุ่นชอบดื่มขอมึนเมำ ขำดสติ
ใจร้อนเปิดเพลงเสียงดัง

หนอนกระทู้ - หนอนกระทู้มำจำก ต้องกำรให้มีกำรแก้ไข
ต่ำงประเทศ เรื่องกำรก�ำจัด
หนอนกระทู้



บ้านเขาสารภี 65

จำกตำรำงข้ำงต้น พบว่ำสมำชิกในชุมชนบ้ำนเขำสำรภีเห็นว่ำปัญหำ

ี
้
�
การขาดนาอุปโภคและบริโภค เป็นปัญหำท่ส�ำคัญโดยมีสำเหตุมำจำก
�
ภำยในชุมชนไม่มีอุปกรณ์ส�ำหรับกักเก็บน้ำ ตลอดจนสมำชิกในชุมชน
ื
ี
้
�
ื
�
มควำมเช่อว่ำนำบำดำลแห้งและหมดไป จึงไม่สำมำรถขุดเจำะนำเพ่อใช้
้
ั
ในชุมชนได้ อีกท้งปัญหำน้เกิดจำกภัยธรรมชำติ ท่มีปรำกฏกำรณ์ของฝน
ี
ี
ี
ี
ี
ั
ี
ท่ไม่ตกต้องตำมฤดูกำลอันเกิดจำกสภำพอำกำศท่เปล่ยนแปลงไป ท้งน้ก ็
เป็นผลจำกกำรตัดไม้ท�ำลำยป่ำ อย่ำงไรก็ตำมควำมต้องกำรของชุมชนคือ
ื
ั
ื
�
็
ิ
ั
นำสะอำดสำหรบกำรบรโภคและเพอใช้ภำยในครวเรอนตลอดจนถงกกเกบ
ั
ั
�
่
้
น�้ำขนำดใหญ่เพื่อใช้ภำยในชุมชน
ขณะท่ปัญหำการมีรายได้น้อยและมีรายจ่ายมาก สมำชิกในชุมชน
ี
บ้ำนเขำสำรภีมีควำมเห็นว่ำมีสำเหตุเกิดจำกสมำชิกในชุมชนไม่มีงำนท�ำ
ื
จึงจ�ำเป็นต้องเดินทำงออกจำกชุมชนเพ่อไปท�ำงำนต่ำงจังหวัด รวมกับ
ค่ำจ้ำงหรือค่ำแรงก็มีรำคำถูกจึงไม่สำมำรถมีรำยได้เพียงพอต่อกำรดูแล
ี
ครอบครัว โดยชุมชนมีควำมต้องท่จะสร้ำงอำชีพท่สำมำรถให้สมำชิกใน
ี
ชุมชนอยู่ได้ด้วยตนเองและได้เงินมำเพื่อใช้ในครัวเรือน
�
รวมถึงปัญหำผลผลิตทางด้านการเกษตรตกตา มีสำเหตุเกิดจำกพืช
่
ี
่
่
ั
ิ
ี
ิ
ี
�
ี
่
ิ
ิ
ไร่มรำคำตกตำ และปรมำณผลผลตทได้มปรมำณทน้อยอนเกดจำกหนอน
ั
ี
กระทู้ท่มำท�ำลำยผลผลิตทำงกำรเกษตรของชุมชน ท้งน้ควำมต้องกำรของ
ี
ื
ชุมชนคือ กำรได้รับควำมช่วยเหลือจำกรัฐบำลเร่องรำคำและกำรแก้ปัญหำ
เรื่องหนอนกระทู้
ตลอดจนปัญหำ การไม่มีท่ท้งขยะในชุมชน มีสำเหตุมำจำกสมำชิก
ี
ิ
ิ
ิ
ในชุมชนไม่ท้งขยะลงถัง รวมถึงมีคนจำกภำยนอกชุมชนน�ำขยะเข้ำมำท้ง
ิ
็
เช่น ขเป็ด ทจะไปใช้เพือเป็นป๋ยสำหรบพชไร่ซงส่งกลนเหมนต่อชมชน
่
ุ
่
่
ึ
ื
�
ั
ุ
่
้
ี
ี
ี
อย่ำงไรก็ตำมสำเหตุท่ส�ำคัญคือต้องมีกำรบริหำรจัดกำรท่ดี โดยควำม
ี
ต้องกำรของชุมชนคือ ต้องกำรให้มีรถมำเก็บขยะ รวมถึงให้เอกชนเข้ำมำรับ
ผิดชอบกองขี้เป็ดภำยในชุมชน
66 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ั
ปัญหำ ความไม่สามัคคีในชุมชน มีสำเหตุจำกควำมไม่เข้ำใจกันท้ง
ี
ในระดับครอบครัวและชุมชน รวมถึงควำมเห็นทำงด้ำนกำรเมืองท่แตกต่ำง
กัน น�ำไปสู่กำรทะเลำะภำยในชุมชน โดยควำมต้องกำรท่จะแก้ไขปัญหำ
ี
ี
ดังกล่ำว คือสมำชิกในชุมชนต้องมีกำรพูดคุยและแลกเปล่ยนควำมเห็น
เพ่อให้เกิดควำมเข้ำใจระหว่ำงกัน และปัญหำหน่งคือการไม่มีสนามหรือ
ึ
ื
ี
ื
�
พ้นท่ในการทากิจกรรมร่วมกัน โดยมีสำเหตุมำจำกในชุมชนขำดอุปกรณ์
ี
ด้ำนกีฬำและขำดสนำมเด็กเล่นท่จะเป็นกำรเสริมสร้ำงพัฒนำกำรของ
เด็กและเยำวชน โดยควำมต้องกำรชองชุมชนคือ สนำมเปตอง และสนำม
ั
ฟุตบอล รวมถึงกำรจัดกิจกรรมร่วมกัน อีกท้งปัญหำสัญญาณอินเทอร์เน็ต
ั
้
ั
ั
ไร้สายยงไม่ท่วถึงทงหมู่บ้าน โดยมีสำเหตุมำจำกจุดปล่อยสัญญำณ
ในชุมชนมีเพียงจุดเดียว โดยควำมต้องกำรให้มีจุดกระจำยสัญญำณ
ั
ื
อินเทอร์เน็ตไร้สำยให้ครอบคลุมท้งหมู่บ้ำนเพ่อให้สมำชิกในชุมชนสำมำรถ
ค้นหำข้อมูลได้อย่ำงทั่วถึง
ั
ุ
่
ี
ิ
ุ
ี
่
ี
ขณะทปัญหาวยร่นหน่มสาวมพฤตกรรมทไม่เหมาะสมและ
ั
ต้งครรภ์ก่อนวัยอันควร ภำยในชุมชนมีสำเหตุมำจำกวันรุ่นมีควำม
ี
คึกคะนอง รวมไปถึงสำเหตุท่ส�ำคัญคือผู้ปกครองไม่มีเวลำดูแลบุตรหลำน
ี
ั
ี
ท�ำให้ขำดควำมอบอุ่น ตลอดจนมีส่อท่ย่วยุให้พฤติกรรมวัยรุ่นเปล่ยนแปลง
ื
ื
ไป ทงกำรด่มของมึนเมำ ขำดสตจนรบกวนผู้อ่น โดยควำมต้องกำร
ื
ั
้
ิ
กำรแก้ไขปัญหำดังกล่ำว คือต้องอบรมให้ควำมรู้แก่วัยรุ่นในชุมชน รวมถึง
ี
ี
ขอให้หน่วยงำนท่มีส่วนเก่ยวข้องเข้ำมำดูแล ตลอดจนกำรแจกถุง
ี
อย่ำงอนำมัยและให้ควำมรู้ด้ำนกำรมีเพศสัมพันธ์ท่ถูกต้อง และสุดท้ำย
ั
ปัญหาหนอนกระทู้ โดยสมำชิกในชุมชนเห็นว่ำหนอนกระทู้น้นมำจำก
ื
ประเทศเพ่อนบ้ำน โดยควำมต้องกำรของชุมชนคือกำรก�ำจัดและแก้ไข
ปัญหำหนอนกระทู้ที่เป็นตัวท�ำลำยผลผลิตทำงด้ำนกำรเกษตรในชุมชน
บ้านเขาสารภี 67

กระบวนการจัดท�าธรรมนูญชุมชน



ื
อำจำรย์ผู้รับผิดชอบพ้นท่ จัดประชุมประชำคมโดยเชิญผู้น�ำชุมชน
ี
คณะกรรมกำรหมู่บ้ำน และสมำชิกชุมชนเข้ำมำร่วมแสดงควำมคิดเห็น
และจัดท�ำ เป็นข้อตกลงร่วมกันระหว่ำงสมำชิกในชุมชนภำยไต้กรอบ

สระแก้วเมืองแห่งควำมสุขภำยใต้ 4 ดี วิถีพอเพียง ประกอบด้วย คนด ี
สุขภำพดี รำยได้ดี และสิ่งแวดล้อมดี จนได้ได้ข้อสรุปดังนี้



หมวดที่ 1 ว่าด้วยคนดี

1) เข้ำวัดท�ำบุญ

2) นักเรียนตั้งใจเรียน
3) เป็นเด็กดีของพ่อแม่
4) คิดดีท�ำดี

5) เสียสละ
6) ไม่ท�ำให้พ่อแม่ทุกข์ใจ

7) ไม่อิจฉำคนอื่น




68 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

หมวดที่ 2 ว่าด้วยสุขภาพดี

1) ไม่ดื่มสุรำ
2) ไม่ยุ่งเกี่ยวกับยำเสพติด

3) รักษำควำมสะอำดในร่ำงกำย
4) ออกก�ำลังกำย

5) ทำนอำหำรที่มีประโยชน์



หมวดที่ 3 ว่าด้วยรายได้ดี

1) มีเงินเหลือเก็บ

2) ประหยัด
3) ใช่จ่ำยอย่ำงพอประมำณ
4) ขยัน

5) ตั้งใจในกำรประกอบอำชีพ
6) เก็บออมเงิน

7) มีควำมพอเพียง
8) ต้องมีอำชีพเสริม



หมวดที่ 4 ว่าด้วยสิ่งแวดล้อมดี

1) ไม่มีขยะตำมท้องถนนและครัวเรือน
2) ไม่เผำอ้อยและเผำขยะ

3) ไม่ใช้สำรเคมีในกำรท�ำเกษตร









บ้านเขาสารภี 69

ประเด็นการถอดบทเรียน


สระแก้วเมืองแห่งความสุข

ภายใต้ 4 ดี วิถีพอเพียง




























้
1. มิติดานสังคม


ื
ี
บ้ำนเขำสำรภีเป็นชุมชนท่มีขนำดไม่ใหญ่มำก เน่องจำกมีกำรแยกตัว
ึ
ื
ิ
ของหมู่บ้ำนเพ่อกำรวำงระบบบรหำรจัดกำร ซ่งกำรอยู่ร่วมกันในชุมชน
ี
จะเป็นลักษณะของเครือญำติท่คอยให้ควำมช่วยเหลือระหว่ำงกัน
ึ
ขณะเดียวกันควำมสัมพันธ์ระหว่ำงประเทศกัมพูชำซ่งเป็นอำณำเขตกัน
่
ี
ู
โดยสมำชกในชมชนมกเรยกว่ำเป็นเมืองพเมืองน้อง ส่วนใหญ่ชำวกัมพชำ
ิ
ุ
ี
ั
ท่เข้ำมำในประเทศไทย จะเข้ำมำเพ่อขำยแรงงำนส�ำคัญด้ำนท�ำกำรเกษตร
ี
ื
ในชุมชนเป็นอย่ำงมำก
70 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ึ
ี
ั
ท้งน้จะมีประตูพรมแดนบ้ำนเขำดิน ซ่งมีขนำดเล็กและเป็นสถำนท่ ี
ี
ี
รวมตัวกันระหว่ำงชำวไทยและชำวกัมพูชำท่จะมีกำรแลกเปล่ยนสินค้ำ
ั
ิ
ั
ื
ุ
ุ
ทกด้ำน ตลอดจนกำรรวมตวของสมำชกในชมชน คอ วดเขำสำรภ ี
ั
ซ่งพระเจ้ำใหญ่ ต้งสง่ำอยู่บนยอดภูเขำภำยในวัด ซ่งสมำชิกในชุมชน
ึ
ึ
ี
มีควำมภำคภูมิใจเป็นอย่ำงย่งท่มีทุนทำงสังคม ต้งอยู่ใจกลำงหมู่บ้ำน
ิ
ั
ี
และได้รับกำรสนับสนุนช่วยเหลือและบูรณะสถำนท่ภำยในวัด
โดยประชำชนภำยนอก ซึ่งมำจำกก�ำลังศรัทธำทั้งสิ้น
บ้านเขาสารภี 71

2. มิติด้านการเมือง



บ้ำนเขำสำรภีเป็นชุมชนปกครองโดยผู้ใหญ่และคณะผู้ช่วย ซ่งเป็น
ึ
ื
ื
ี
ผู้ท่ประสำนระหว่ำงหน่วยรำชกำรและประชำชนในเร่องของกำรส่อสำร
ี
ต่ำง ๆ ตลอดจนบ้ำนเขำสำรภีเป็นชุมชนท่มีประวัติศำสตร์อันยำวนำนและ
เป็นที่น่ำสนใจอย่ำงยิ่ง ทั้งนี้ในยุคต่ำง ๆ ของกำรก่อตั้งชุมชนนั้นเต็มไปด้วย
เรื่องรำว ควำมสัมพันธ์ ตลอดจนเหตุกำรณ์ส�ำคัญ ๆ ไว้หลำยเหตุกำรณ์





72 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ี
โดยผู้ท่สำมำรถชักจูงและเชิญชวนสมำชิกในชุมชนได้คือ พระสงค์
ี
ิ
ื
ึ
ซ่งพระคุณเจ้ำเป็นท่เล่อมใสของสมำชิกในชุมชนอย่ำงย่ง รวมถึงคณะของ
ั
ี
ุ
้
ู
ผ้ใหญ่บ้ำน บ้ำนเข้ำสำรภีด้วย ทงน้กำรด�ำเนินกิจกรรมต่ำง ๆ ในชมชนจะ
ื
ิ
ึ
ั
มีนำยก อบต. เข้ำร่วมและให้กำรสนับสนุนอยู่บ่อยคร้ง ซ่งเม่อผู้น�ำเร่มแล้ว
สมำชิกก็จะเข้ำร่วมอย่ำงพร้อมเพียงกัน
บ้านเขาสารภี 73

3. มิติด้านเศรษฐกิจ



ี
บ้ำนเขำสำรภีเป็นหมู่บ้ำนท่มีทุนทำงเศรษฐกิจดีมำก เน่องจำก
ื
มีตลำดกำรค้ำพรมแดนขนำดเล็ก สำมำรถสร้ำงรำยได้ให้กับชุมชน
โดยสมำชิกในชุมชนบ้ำนเขำสำรภีมีกำรน�ำผลผลิตไปจ�ำหน่ำย







74 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ณ บริเวณจุดพรมแดนไทย – กัมพูชำ ท�ำให้เกิดรำยได้ต่อชุมชน

ื
ี
อย่ำงต่อเน่อง นอกจำกน้ชำวบ้ำนได้มีกำรรวมกลุ่มด้ำนกำรสร้ำงอำชีพ
สำมำรถสร้ำงอ�ำนำจกำรต่อรองและลดรำคำสินค้ำได้






บ้านเขาสารภี 75

4. มิติด้านสิ่งแวดล้อม



่
ี
ี
ุ
บ้ำนเขำสำรภเป็นชมชนทมควำมอดสมบูรณ์ทำงด้ำนทรพยำกร
ุ
ี
ั
ี
ี
ื
ื
ธรรมชำติเน่องจำกในพ้นท่สภำพภูมิอำกำศ และสภำพภูมิประเทศ ท่เอ้อ
ื
ให้พ้นท่ส่วนใหญ่มีควำมพร้อมท้งด้ำนกำรตกของฝนเน่องจำกมีภูเขำที่เป็น
ั
ื
ี
ื
แหล่งรองรับน้ำ กล่ำวคือ เม่อมีพำยุเข้ำจำกฝังทะเลอ่ำวไทย ก็จะเคล่อน
�
ื
ื
ี
�
ั
ตัวเข้ำมำทำงจังหวดจันทบรี และอ่อนกำลังลงบรเวณบ้ำนเขำสำรภ ทำให้
ุ
ิ
�
ชุมชนมีควำมอุดมสมบูรณ์ด้ำนน�้ำและดิน
76 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ั
ี
ั
ท้งน้ภูเขำบ้ำนเขำสำรภีต้งยู่บริเวณภำยในวัดเขำสำรภ ี
ซ่งอุดมไปด้วยพืชพรรณต่ำงๆ ท้งไม้ยืนต้นและพืชคลุมดิน ซ่งเป็นแหล่ง
ั
ึ
ึ
ี
อนุรักษ์พันธ์ุหอยหอมท่เป็นทรัพยำกรธรรมชำติอันทรงคุณค่ำของ
ชุมชน โดยสมำชิกมีควำมรักและหวงแหนธรรมชำติเป็นอย่ำงมำก
เม่อพิจำรณำจำกกิจกรรมท่สมำชิกในชุมชนได้ด�ำเนินกำรอย่ำงต่อเน่อง
ี
ื
ื
ื
คือ กำรอนุรักษ์พันธ์ุหอยหอม กำรปลูกป่ำทดแทน เพ่อสภำพระบบนิเวศ
ในธรรมชำติภำยในชุมชนนั้นเกิดควำมยั่งยืนสืบไป

บ้านเขาสารภี 77

5. มิติด้านเทคโนโลยี



ี
บ้ำนเขำสำรภีเป็นชุมชนเกษตรกรรม ท่มีกำรใช้เทคโนโลยีเพ่อช่วย
ื
ทุ่นแรงในกำรท�ำกำรเกษตร เช่น รถไถ รถตัดอ้อย และรถบรรทุกขนำดใหญ่
ิ
่
้
ี
ู
ิ
ู
โดยบรณำกำรกบภมปัญญำท้องถน เช่น กำรปลกหม่อน กำรเลยงไหมตำม
ู
ั
วิถีธรรมชำติ โดยชุมชนจะด�ำเนินกำรสร้ำงโรงเรือนเล้ยงไหมท่ควำมสะอำด
ี
ี
ปลอดภัยและต้นทุนกำรสร้ำงไม่สูงมำกนัก
78 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ี
ั
ี
ี
ี
ท้งน้กระบวนกำรเล้ยงก็เล้ยงด้วยวิธีธรรมชำติ ขณะท่กำรปลูกพืชผัก
และผลไม้ ส่วนใหญ่จะไม่มีกำรใช้สำรเคมีโดยจะใช้กระบวนกำรธรรมชำต ิ
ื
บ�ำบัด และเม่อได้ผลผลิตทำงด้ำนกำรเกษตรแล้ว สมำชิกในชุมชนจะใช้
ื
ึ
รถยนต์ส่วนตัวขนส่งสินค้ำ เพ่อน�ำมำซ่งรำยได้ให้กับครอบครัว ตลอดจน
ิ
ื
ภำยในวัดเขำสำรภีกมีกำรสร้ำงบันใดข้นเขำเพ่อก่อให้เกดควำมสะดวกแก่
็
ึ
ผู้ที่เข้ำมำเยี่ยมเยือน และสร้ำงควำมประทับใจอย่ำงที่มิรู้ลืม
บ้านเขาสารภี 79

กระบวนการค้นหาบุคคลต้นแบบ




ี
ั
ี
ื
ข้นตอนน้อำจำรย์ผู้รับผิดชอบพ้นท่ เดินทำงไปยังบ้ำนเขำสำรภ ี
ื
ี
เวลำ 17.00 น. อันเน่องจำกเป็นเวลำท่สมำชิกทุกคนในชุมชนเสร็จภำรกิจ
ื
ี
จำกกำรปฏิบัติหน้ำท่ของตนเอง โดยอำจำรย์ผู้รับผิดชอบพ้นท่ได้เชิญ
ี
ประชุมและเปิดประเด็นเก่ยวกับบุคคลต้นแบบในชุมชน ได้มีกำรบรรยำย
ี
ถึงควำมส�ำคัญของบุคคลต้นแบบ


80 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ื
ี
โดยที่ให้สมำชิกเสนอรำยช่อ และยกมือให้คะแนนบุคลท่ถูกเสนอ
ั
ให้เป็นบุคคลต้นแบบในมิติต่ำงๆ ท้ง 4 ด้ำน ประกอบด้วย บุคคลต้นแบบ
ิ
ด้ำนคนดี ด้ำนสุขภำพดี ด้ำนรำยได้ดี และด้ำนส่งแวดล้อมดี โดยเม่อได้
ื
ข้อสรุปจะมีผู้น�ำชุมชนและคณะกรรมกำรหมู่บ้ำนให้ควำมเห็นชอบและ
รับรองบุคคลดังกล่ำวท่ได้รับกำรคัดเลือกให้เป็นบุคคลต้นแบบของชุมชน
ี
บ้ำนเขำสำรภี ดังนี้




บ้านเขาสารภี 81

ี
ท่น่บ้านเขาสารภี ทุกคนเป็นเหมือนลูกหลาน
ี
ของเราทุกคนจะมีความสามัคคี จะไม่ถือโทษโกรธ

ใคร เพราะวัด บ้าน โรงเรียน ท�างานกันด้วยกันและ

ดูแลกันเป็นอย่างดี




พระครูบรรพตวิสำลคุณ (พิศำล). 2562

(เจ้ำอำวำสวัดเขำสำรภี)



















82 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

บ้านเขาสารภี 83

84 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

่
ี
ิ
�
ู่
ี
ื
สงททาให้ดีใจคอ เด็ก ๆ ท่อยในบริเวณชายแดน
่
มีความรู้ มีความกินดีอยู่ดี มีรายได้ท่สามารถเล้ยง
ี
ี
ี
ตัวเอง และใช้ชีวิตท่ถูกต้องตามแนวเศรษฐกิจ
พอเพียง
สมพร บุตรสมบัติ. 2562
(ครูใหญ่โรงเรียนต�ำรวจตระเวนชำยแดน บ้ำนเขำสำรภี)










































บ้านเขาสารภี 85

86 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

จากการที่เราเป็นเด็ก ตชด. เราจะเห็นว่าอะไร

ี
ท่ยังไม่มีการพัฒนา การเป็นครู ตชด. ไม่ใช่เพียง
แค่การใส่ชุด ตชด. แต่ เราต้องมีใจด้วย ต้องเป็นได้


ั
ื
และทาได้ทุกอย่างต้งแต่จับปืนถึงจับตะหลิว เพ่อ
�
ี
เด็ก ๆ ดังน้นไม่มีงานไหนท่ไม่หนัก ทุกงานหนัก
ั
หมดแต่เพื่อประเทศชาติและเด็ก ๆ ที่จะเติบโตไปมี
อนาคตที่สดใส ครูก็ยินดี




ส�ำรวย อินอุ่นโชติ. 2562

(ครูคุรุทำยำท โรงเรียนต�ำรวจตระเวนชำยแดน บ้ำนเขำสำรภี)














บ้านเขาสารภี 87

88 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ี
่
�
ี
ี
่
็
�
ั
ื
็
ิ
่
ี
พเหนชาวบ้านไม่มททากน พกทาหนงสอขอ
ื
ั
ี
�
ท่ทากินให้ชาวบ้านเดินเร่อง ต้งแต่ปี พ.ศ. 2540
ึ
�
และสาเร็จปี พ.ศ. 2544 ซ่งกว่าจะสาเร็จต้องใช้
�
ั
เวลานานมาก ต้องต่อสู้กันหลายข้นตอนจนได้ท ่ ี
ท�ากินให้ชาวบ้านจ�านวน 25 ครอบครัว ที่อยู่อาศัย
จานวน 32 ครอบครัว เพราะเราเป็นคนชายแดน
�
จึงเกิดคาถามว่า ทาไมเขมรอยู่ในแผ่นดินไทยได้
�
�
�
แล้วทาไมเราอยู่แผ่นดินไทยไม่ได้ เราต้องอยู่เพ่อ
ื
รักษาประเทศชาติของเรา อยู่เพ่อรักษาเขตแนว
ื
ชายแดนของเรา
นริศรำ บุ่งทอง. 2562
(อดีตสมำชิกองค์กำรบริหำรองค์กำรส่วนต�ำบลทับพริก)





















บ้านเขาสารภี 89

90 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

บ้านเรามีความอุดมสมบูรณ์ทางด้านดิน

ปลูกอะไรก็มีความเจริญงอกงาม เราอยู่ด้วยกัน


ี
แบบเครือญาติแบบพ่แบบน้อง และมีความสุข
ภาคภูมิใจที่ได้เป็นผู้น�าชุมชนในทุกวันนี้



ประนอม ลือค�ำหำญ. 2562

(ผู้ใหญ่บ้ำนเขำสำรภี)





































บ้านเขาสารภี 91

การเล้ยงกบในบ่อดิน ผมไม่มีความรู้มาก่อน
ี
ลองผิดลองถูก และศึกษาหาข้อมูลจากอินเทอร์เน็ต

ี
ศึกษาโครงการของในหลวง รัชกาลท่ 9 ตามหลัก

ิ
ี
เศรษฐกิจพอเพียง เร่มจากท่บ้านของเราก่อน
เป็นอาชีพเสริมให้กับครอบครัว ใช้หลักเศรษฐกิจ

พอเพียงในการประกอบอาชีพ



มนตรี ภูมิอ่อน. 2562

(เกษตรผู้เลี้ยงกบในบ่อดิน : วัยรุ่นยุคใหม่)




































92 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

บ้านเขาสารภี 93

คนแก่ก็เหมือนนักมวย นักมวยต้องซ้อมถึงจะชนะ

คนแก่ถ้าไม่ออกก�าลังกาย หรือไม่ท�างานก็จะแพ้ภัย

โรคต่าง ๆ




ผิน ถำวร.2562
(ปรำชญ์ชุมชน : ผู้สูงอำยุที่มีสุขภำพดี)










94 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

บ้านเขาสารภี 95

บทวิเคราะห์เชิงพื้นที่


(เชื่อมโยงเข้าสู่ 4 ดี วิถีพอเพียง)






- ระดับบุคคล (คนดี สุขภาพดี)



บ้ำนเขำสำรภีเป็นชุมชนขนำดเล็ก มีกำรวำงโครงสร้ำงกำรบริหำร

ี
่
ิ
ื
งำนท้องถ่นท่ต้องมีกำรแยกหมู่บ้ำนเพอกำรบริหำรจัดกำรอย่ำงม ี
ประสิทธิภำพ ท�ำให้สมำชิกในชุมชนมีควำมผูกพันอยู่กับแบบเครือญำต ิ
ื
มีกำรติดต่อส่อสำรกันตลอดเวลำ หำกพิจำรณำระดับบุคคล ทำงด้ำนคนด ี
ื
พบว่ำ ผู้น�ำมีส่วนส�ำคัญในกำรขับเคล่อนชุมชนให้มีควำมก้ำวหน้ำและ
พัฒนำอย่ำงต่อเน่อง บ้ำนเขำสำรภีจะได้รับกำรดูแล ช่วยเหลือ ส่งเสริม
ื
และสนับสนุน จำกผู้น�ำ ในทุกระดับ ตั้งแต่ นำยกองค์กำรบริหำรส่วนต�ำบล




96 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”