Buku_KRISA_MAMPU_12-03-2019 MAMPU

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D12 DOKUMEN PELAN INDUK
PENGUJIAN

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

414 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan dengan merujuk kepada piawaian antarabangsa yang
berkaitan.

ii. Semakan dan Pengesahan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai-pegawai yang bertanggungjawab untuk
melakukan semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang terkandung
di dalam dokumen ini. Sila sertakan maklumat seperti nama, jawatan, tandatangan dan
tarikh semakan atau kelulusan. Contoh ruangan semakan dan pengesahan adalah
seperti berikut :

SEMAKAN DOKUMEN Jawatan Tandatangan Tarikh
Disemak Oleh Semakan

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh

Semakan

415 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

iii. Kawalan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk mencatatkan maklumat-maklumat penyediaan
dokumen termasuk maklumat pindaan yang telah dilakukan ke atas dokumen ini. Sila
masukkan nombor versi, tarikh, ringkasan pindaan dan nama penyedia di dalam jadual
seperti di bawah :

KAWALAN DOKUMEN

No. Tarikh Ringkasan Pindaan Penyedia
Versi

Penentuan nombor versi adalah bergantung kepada saiz pindaan kepada dokumen
yang telah dilakukan. Sekiranya saiz pindaan yang dilakukan adalah kecil ataupun
sederhana, perubahan nombor versi hanya melibat perubahan angka selepas titik
perpuluhan sahaja, contohnya, perubahan dari nombor versi 1.2 kepada 1.3. Sekiranya
pindaan yang dilakukan adalah besar dan melibatkan perubahan kepada kandungan
dokumen, gunakan angka nombor yang seterusnya, contohnya, dari nombor 1.2
kepada 2.0.

iv. Kandungan

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

v. Senarai Gambarajah

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

vi. Senarai Jadual

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

416 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

vii. Definisi dan Akronim

Akronim

Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan akronim-akronim yang
digunakan di dalam dokumen. Contoh pengisian di ruangan akronim adalah
seperti jadual di bawah :

Akronim Keterangan

Definisi

Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan definisi bagi terma atau
istilah yang digunakan di dalam dokumen. Contoh pengisian di ruangan definisi
adalah seperti jadual di bawah :

Terma/Istilah Definisi

viii. Sumber Rujukan

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan semua sumber-sumber rujukan
yang digunakan di dalam penyediaan dokumen ini, contohnya seperti surat pekeliling
perkhidmatan, manual prosedur kerja, garis-garis panduan, dokumen-dokumen
piawaian ISO/IEC/IEEE dan bahan rujukan lain yang berkaitan.

417 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. PENGENALAN PROJEK
Pengenalan projek memberi gambaran mengenai projek secara keseluruhan.
Penjelasan mengenai pengenalan projek boleh dirujuk di Langkah 2, Pelan Induk
Pengujian [F5.1]. Pengenalan projek mengandungi sub-topik seperti berikut :

1.1 Tujuan Projek
Seksyen ini menerangkan berkenaan tujuan projek yang dibangunkan.

1.2 Skop Projek
Seksyen ini menerangkan berkenaan skop projek yang dibangunkan.

1.3 Senarai Pemegang Taruh
Seksyen ini menyenaraikan pemegang taruh bagi projek yang dibangunkan.

1.4 Sumber Rujukan
Seksyen ini menyenaraikan sebarang dokumen atau sumber yang dirujuk.

1.5 Glosari

Seksyen ini menerangkan berkenaan glosari yang digunakan di dalam
dokumen.

2. KONTEKS PENGUJIAN

2.1 Item ujian

Seksyen ini menerangkan item yang akan diuji.
contoh berikut :

Modul-modul yang terlibat pengujian ini adalah :
Modul 1 : Pendaftaran Pengguna
Modul 2 : Tempahan bilik mesyuarat
Modul 3 : Laporan
Modul 4 : Pentadbir sistem
Modul 5 : ...

2.2 Skop ujian

Seksyen ini menerangkan liputan ujian yang dilaksanakan.

418 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Contoh bagi penentuan skop ujian adalah seperti berikut :

Skop ujian adalah untuk menguji modul yang telah dinyatakan di dalam
Item Ujian. Selain itu, ujian juga akan menilai usability, performance
efficiency dan keselamatan modul yang telah dinyatakan di atas.

2.3 Kekangan

Seksyen ini menerangkan kekangan atau halangan yang berkemungkinan
berlaku semasa pengujian.
Kekangan adalah sekatan atau halangan yang dijangka akan berlaku semasa
pengujian dilaksanakan. Kekangan ini boleh mengganggu perjalanan proses
pengujian dan berpotensi untuk memberi risiko ke atas sistem aplikasi.
Kekangan dengan kebarangkalian yang tinggi untuk berlaku perlu dinyatakan di
dalam dokumen ini.

3. KAEDAH KOMUNIKASI

Seksyen ini menerangkan peranan, tindakan dan medium komunikasi bagi sesuatu
situasi yang berlaku di dalam aktiviti pengujian.

Contoh Komunikasi Pengujian

SITUASI PERANAN TINDAKAN MEDIUM KOMUNIKASI

Semakan Pengurus Semakan • Mesyuarat / Perbincangan
dan Ujian / melalui sesi • Emel
pengesahan Penguji / walkthrough • Surat
Pelan Ujian Pemilik • Telefon
UAT Sistem

Penemuan Penguji Melaporkan • Borang laporan insiden
ralat dalam ralat • Testing tool / system
ujian Pasukan
pembangun Memperbaiki Kemaskini status ralat di dalam :
sistem ralat yang
dilaporkan • Borang laporan insiden
• Testing tool / system

419 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

4. DAFTAR RISIKO

Seksyen ini menerangkan kaedah pengurusan risiko yang akan dilaksanakan semasa
pengujian.

Skala dan Contoh Risiko Pengujian

Contoh skala yang digunakan : Tinggi
Rendah Sederhana rendah Sederhana Sederhana tinggi 5

12 34

Contoh :

RISIKO PRODUK KEBARANG- IMPAK TAHAP CADANGAN
MITIGASI
KALIAN RISIKO

Pengiraan yang 2 5 10 Laksanakan ujian
tidak tepat dalam unit
sistem

Bilangan 3 5 15 • Beri latihan
pembangun sistem kemahiran kepada
yang berkemahiran pembangun sistem
tidak mencukupi
• Melantik
pembangun sistem
tambahan secara
kontrak

420 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

5. STRATEGI UJIAN

Seksyen ini menerangkan strategi yang digunakan untuk melaksnakan ujian.

a. Sub-proses ujian
b. Serahan Ujian
c. Entry criteria dan Exit criteria
d. Pengukuran Metrik
e. Data Ujian / Simulasi
f. Persekitaran ujian
g. Penetapan Tahap Severity

Contoh Tahap Severity Hasil Ujian

Tahap Severity Keterangan
Pilihan Pilihan Pilihan

123

1 Critical High Ralat kritikal yang menyebabkan kegagalan
fungsi sistem seperti kehilangan data atau
kegagalan fungsi utama (blocker/
showstopper).

2 Major Medium Ralat yang kritikal tetapi tidak melibatkan
kehilangan data dan kegagalan fungsi sistem
seperti output yang tidak sepadan atau
laporan yang tidak tepat.

3 Minor Low Ralat yang tidak menjejaskan fungsi sistem
seperti kesilapan ejaan dan label.

6. JADUAL PERANCANGAN UJIAN

Seksyen ini menerangkan perancangan yang terperinci bagi aktiviti pengujian.

Contoh Perancangan Pengujian

BIL AKTIVITI MAC APR MEI JUN

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 23 4

5. UAT

6. Pembetulan ralat
UAT

7. Ujian semula UAT

8. PAT

421 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

7. STRUKTUR PERJAWATAN
Seksyen ini menerangkan berkenaan struktur organisasi projek termasuk pasukan
pengujian.
Contoh struktur organisasi adalah sebagaimana dibawah:

422 | D 12 Pe l an I n du k Pe n gu j i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D13 DOKUMEN PELAN UJIAN
PENERIMAAN (UAT-PAT)

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

423 | D 13 Pe l an Uj i an P e n g gu n a (U AT - P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan dengan merujuk kepada piawaian antarabangsa yang
berkaitan.

ii. Semakan dan Pengesahan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai-pegawai yang bertanggungjawab untuk
melakukan semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang terkandung
di dalam dokumen ini. Sila sertakan maklumat seperti nama, jawatan, tandatangan dan
tarikh semakan atau kelulusan. Contoh ruangan semakan dan pengesahan adalah
seperti berikut :

SEMAKAN DOKUMEN

Disemak Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh
Semakan

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh
Semakan

iii. Kawalan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk mencatatkan maklumat-maklumat penyediaan
dokumen termasuk maklumat pindaan yang telah dilakukan ke atas dokumen ini. Sila
masukkan nombor versi, tarikh, ringkasan pindaan dan nama penyedia di dalam jadual
seperti di bawah :

424 | D 13 Pe l an Uj i an P e n g gu n a (U AT - P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

KAWALAN DOKUMEN

No. Tarikh Ringkasan Pindaan Penyedia
Versi

Penentuan nombor versi adalah bergantung kepada saiz pindaan kepada dokumen
yang telah dilakukan. Sekiranya saiz pindaan yang dilakukan adalah kecil ataupun
sederhana, perubahan nombor versi hanya melibat perubahan angka selepas titik
perpuluhan sahaja, contohnya, perubahan dari nombor versi 1.2 kepada 1.3. Sekiranya
pindaan yang dilakukan adalah besar dan melibatkan perubahan kepada kandungan
dokumen, gunakan angka nombor yang seterusnya, contohnya, dari nombor 1.2
kepada 2.0.

iv. Kandungan

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

v. Senarai Gambarajah

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

vi. Senarai Jadual

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

425 | D 13 Pe l an Uj i an P e n g gu n a (U AT - P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

vii. Definisi dan Akronim

Akronim
Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan akronim-akronim yang
digunakan di dalam dokumen. Contoh pengisian di ruangan akronim adalah
seperti jadual di bawah :

Akronim Keterangan

Definisi

Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan definisi bagi terma atau
istilah yang digunakan di dalam dokumen. Contoh pengisian di ruangan definisi
adalah seperti jadual di bawah :

Terma/Istilah Definisi

viii. Sumber Rujukan

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan semua sumber-sumber rujukan
yang digunakan di dalam penyediaan dokumen ini, contohnya seperti surat pekeliling
perkhidmatan, manual prosedur kerja, garis-garis panduan, dokumen-dokumen
piawaian ISO/IEC/IEEE dan bahan rujukan lain yang berkaitan.

426 | D 13 Pe l an Uj i an P e n g gu n a (U AT - P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. PENGENALAN PROJEK

Pengenalan projek memberi gambaran mengenai projek secara keseluruhan.
Penjelasan mengenai pengenalan projek boleh dirujuk di Langkah 1, Pelan Ujian (UAT
& PAT) [F5.4]. Pengenalan projek mengandungi sub-topik seperti berikut :

1.1 Tujuan Projek
Seksyen ini menerangkan berkenaan tujuan projek yang dibangunkan.

1.2 Skop Projek
Seksyen ini menerangkan berkenaan skop projek yang dibangunkan.

1.3 Sumber Rujukan
Seksyen ini menerangkan dokumen yang dirujuk bagi melaksanakan pengujian
sistem.

1.4 Glosari
Seksyen ini menerangkan berkenaan glosari yang digunakan di dalam
dokumen.

2. KONTEKS PENGUJIAN

2.1 Item ujian
Seksyen ini menerangkan item yang akan diuji. Penjelasan mengenai item ujian
boleh dirujuk di item (a), Langkah 2, Pelan Ujian (UAT & PAT) [F5.3].

2.2 Skop ujian
Seksyen ini menerangkan liputan ujian yang dilaksanakan. Penjelasan
mengenai skop ujian boleh dirujuk di item (b), Langkah 2, Pelan Ujian (UAT &
PAT) [F5.3].

2.3 Kekangan
Seksyen ini menerangkan kekangan atau halangan yang berkemungkinan
berlaku semasa pengujian. Penjelasan mengenai kekangan ujian boleh dirujuk
di item (c), Langkah 2, Pelan Ujian (UAT & PAT) [F5.3].

3. KAEDAH KOMUNIKASI

Seksyen ini menerangkan kaedah komunikasi yang digunakan oleh pasukan
pengujian. Penjelasan mengenai kaedah komunikasi boleh dirujuk di Langkah 3, Pelan
Ujian (UAT & PAT) [F5.3].

4. DAFTAR RISIKO

Seksyen ini menerangkan kaedah pengurusan risiko yang akan dilaksanakan semasa
pengujian. Penjelasan mengenai daftar risiko boleh dirujuk di Langkah 4, Pelan Ujian
(UAT & PAT) [F5.3].

427 | D 13 Pe l an Uj i an P e n g gu n a (U AT - P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

5. STRATEGI UJIAN
Seksyen ini menerangkan risiko yang dikenal pasti di dalam projek. Penjelasan
mengenai strategi ujian boleh dirujuk di Langkah 5, Pelan Ujian (UAT & PAT) [F5.3].
a) Pendekatan / strategi ujian
b) Serahan Ujian
c) Teknik Rekabentuk Ujian
d) Kriteria masuk dan kriteria keluar
e) Metrik
f) Data Ujian
g) Persekitaran ujian
h) Kriteria Penangguhan Dan Penyambungan Semula (Suspension and
resumption criteria)

6. JADUAL AKTIVITI PENGUJIAN
Seksyen ini menyenaraikan aktiviti di dalam pengujian dan jadual pengujian.
Penjelasan mengenai jadual aktiviti pengujian boleh dirujuk di Langkah 6, Pelan Ujian
(UAT & PAT) [F5.3].
Seksyen ini menerangkan berkenaan struktur organisasi di dalam pengujian.
Penjelasan mengenai struktur perjawatan boleh dirujuk di Langkah 7, Pelan Ujian (UAT
& PAT) [F5.3].

7. LAMPIRAN
Semua dokumentasi ujian seperti senario ujian, prosedur ujian, kes ujian dan
traceability matrix dilampirkan di dalam Pelan Ujian UAT/PAT ini.. Penjelasan
mengenai struktur perjawatan boleh dirujuk di Langkah 8, Pelan Ujian (UAT & PAT)
[F5.3].

428 | D 13 Pe l an Uj i an P e n g gu n a (U AT - P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D14 LAPORAN UJIAN PENERIMAAN
PENGGUNA (UAT/PAT)

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

429 | D 14 L ap or an Uj i an Pe n e r i maan (U AT / P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan.

ii. Butiran Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai yang terlibat untuk menurunkan tandatangan
sebagai penyedia, semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang
terkandung di dalam dokumen. Sila masukkan maklumat seperti nama, jawatan,
tandatangan dan tarikh semakan atau kelulusan.

Contoh ruangan semakan dan pengesahan adalah seperti berikut :

Dengan ini adalah disahkan Ujian Sistem telah selesai dilaksanakan dengan
sempurna.

DOKUMEN DISEDIAKAN OLEH

Nama Jawatan Tandatangan Tarikh

DOKUMEN DISEMAK OLEH

Nama Jawatan Tandatangan Tarikh

DOKUMEN DISAHKAN OLEH

Nama Jawatan Tandatangan Tarikh

430 | D 14 L ap or an Uj i an Pe n e r i maan (U AT / P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

iii. Pindaan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan senarai versi dan perubahan terhadap
dokumen.

Versi Seksyen Senarai Perubahan Tarikh Catatan

iv. Kandungan

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

v. Senarai Gambarajah

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

vi. Senarai Jadual

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

431 | D 14 L ap or an Uj i an Pe n e r i maan (U AT / P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. UJIAN YANG DIJALANKAN
Seksyen ini menerangkan Penerangan ringkas terhadap ujian UAT/PAT yang telah
dijalankan.

2. PERUBAHAN DARIPADA PELAN PENGUJIAN
Seksyen ini menerangkan perubahan yang berlaku semasa pelaksanaan pengujian
berbanding Pelan Pengujian.

3. PENILAIAN PENAMATAN UJIAN
Seksyen ini menerangkan ringkasan situasi yang membolehkan penamatan ujian.

4. FAKTOR YANG MENGHALANG KEMAJUAN
Seksyen ini menerangkan faktor-faktor yang menghalang atau melewatkan kemajuan
ujian.

5. PENGUKURAN HASIL UJIAN
Seksyen ini menerangkan dapatan hasil ujian.

6. RISIKO
Seksyen ini menerangkan risiko baru, perubahan risiko dan risiko sedia ada (yang
belum dapat diselesaikan) setelah ujian dilaksanakan.

7. SERAHAN UJIAN
Seksyen ini menerangkan semua serahan ujian yang perlu dihantar.

8. ASET UJIAN YANG BOLEH DIGUNAKAN SEMULA
Seksyen ini menyenaraikan spesifikasi ujian, persekitaran ujian dan data ujian yang
boleh digunakan semula bagi kitaran ujian seterusnya.

9. LESSON LEARNED
Seksyen ini menerangkan pengajaran yang boleh dirujuk dan diperbaiki dalam kitaran
ujian akan datang.

432 | D 14 L ap or an Uj i an Pe n e r i maan (U AT / P AT )

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D15 DOKUMEN LAPORAN MIGRASI
DATA

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

433 | D 15 L ap or an M i gr asi D a t a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan.

ii. Semakan dan Pengesahan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai yang terlibat untuk menurunkan tandatangan
sebagai semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang terkandung di
dalam dokumen. Sila masukkan maklumat seperti nama, jawatan, tandatangan dan
tarikh semakan atau kelulusan.

Contoh ruangan semakan dan pengesahan adalah seperti berikut :

Dengan ini adalah disahkan Ujian Sistem telah selesai dilaksanakan dengan
sempurna.

SEMAKAN DOKUMEN Jawatan Tandatangan Tarikh
Disemak Oleh
Semakan

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh

Semakan

iii. Kandungan
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

434 | D 15 L ap or an M i gr asi D a t a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

iv. Senarai Gambarajah
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

v. Senarai Jadual
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

435 | D 15 L ap or an M i gr asi D a t a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. PENGENALAN PROJEK
Perenggan ini menerangkan ringkasan pengenalan dan objektif projek migrasi.

2. JADUAL PELAKSANAAN ASAL DAN SEBENAR
Perenggan ini menunjukkan jadual pelaksanaan yang sebenar.

3. STATUS MIGRASI
Perenggan ini menerangkan status migrasi data daripada sumber data ke destinasi
baharu.

4. SUMBER DATA
Perenggan ini menerangkan maklumat lengkat server, nama pangkalan data, table
sumber dan lain-lain.

5. DESTINASI BAHARU DATA
Perenggan ini menerangkan maklumat server, nama pangkalan data, table destinasi
baharu dan lain-lain.

6. JUMLAH BARIS DALAM TABLE SUMBER
Perenggan ini menyatakan jumlah baris dalam table sumber.

7. JUMLAH BARIS YANG BERJAYA DIMIGRASI
Perenggan ini menyatakan jumlah baris (row) yang berjaya dimigrasi bagi setiap table.

8. RATIO
Perenggan ini menyatakan peratusan baris (row) yang berjaya dimigrasi.

9. PERINCIAN
Perenggan ini menerangkan perincian maklumat sekiranya terdapat migrasi data yang
gagal. Sebab kegagalan dan tindakan pembetulan perlu dinyatakan dengan terperinci.

10. LAMPIRAN
Sila lampirkan struktur table destinasi baharu berserta kamus data bagi pangkalan data
baharu serta lain-lain dokumen yang perlu

436 | D 15 L ap or an M i gr asi D a t a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D16 DOKUMEN LAPORAN
PENAMATAN UJIAN

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

437 | D 16 L ap or an Pe n a ma tan Uj i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan dengan merujuk kepada piawaian antarabangsa yang
berkaitan.

ii. Semakan dan Pengesahan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai yang terlibat untuk menurunkan tandatangan
sebagai semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang terkandung di
dalam dokumen.

SEMAKAN DOKUMEN Jawatan Tandatangan Tarikh
Disemak Oleh
Semakan

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh
Semakan

iii. Pindaan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan senarai versi dan perubahan terhadap
dokumen.

Versi Seksyen Senarai Perubahan Tarikh Catatan

438 | D 16 L ap or an Pe n a ma tan Uj i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

iv. Kandungan
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

v. Senarai Gambarajah
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

vi. Senarai Jadual
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

439 | D 16 L ap or an Pe n a ma tan Uj i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. MAKLUMAT SPESIFIK DOKUMEN
Seksyen ini mengandungi maklumat asas seperti nombor ID, versi, tarikh dihasilkan
dan tarikh dikemaskini, organisasi, pengesahan serta rekod pindaan dokumen

2. OBJEKTIF UJIAN
Seksyen ini menerangkan mengenai objektif ujian yang dijalankan.

3. SKOP UJIAN
Seksyen ini menerangkan skop ujian bagi menetapkan perimeter ujian termasuk ciri-
ciri (fungsian dan kualiti/ bukan fungsian) yang akan diuji ke atas item ujian dan ciri-
ciri yang tidak akan diuji ke atas item ujian

4. BUTIRAN UJIAN
Seksyen ini menerangkan butiran tempoh Ujian Penamatan akan dilaksanakan dan
peserta yang akan terlibat.

5. KEPERLUAN PERSEKITARAN
Seksyen ini menerangkan Keperluan persekitaran merujuk kepada keperluan
perkakasan dan perisian yang digunakan semasa sesi Ujian Penamatan.

6. HASIL UJIAN
Seksyen ini menerangkan dapatan hasil ujian seperti berikut:
i) Isu-isu FAT yang dilaporkan
ii) Kategori Isu-isu FAT (Functionality, Usability or Operational)
iii) Status Isu-isu FAT
iv) Ulasan Keputusan Ujian

7. RUMUSAN
Seksyen ini Mengandungi penerangan rumusan hasil daripada ujian FAT.

440 | D 16 L ap or an Pe n a ma tan Uj i an

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D17 DOKUMEN MANUAL PENGGUNA
SISTEM

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

441 | D 1 7 M an u a P e n g gu n a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Bahagian ini menyatakan secara ringkas berkenaan dokumen yang disediakan dengan
merujuk kepada piawaian antarabangsa yang berkaitan.

ii. Kawalan Dokumen

Bahagian ini adalah ruangan untuk mencatatkan maklumat pindaan yang telah
dilakukan kepada dokumen.

KAWALAN DOKUMEN

No. Tarikh Ringkasan Pindaan Penyedia
Versi

iii. Kandungan

Bahagian ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai isi kandungan dokumen
berserta dengan nombor muka surat yang terlibat.

iv. Senarai Gambarajah

Bahagian ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

v. Senarai Jadual

Bahagian ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

442 | D 1 7 M an u a P e n g gu n a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. PENGENALAN

Manual Pengguna mengandungi semua maklumat penting bagi pengguna untuk
menggunakan sepenuhnya sistem maklumat. Manual ini termasuklah penerangan
tentang fungsi sistem dan keupayaan, kontijensi dan mod alternatif operasi, dan
prosedur langkah demi langkah untuk akses sistem dan kaedah penggunaannya.
Gunakan gambarajah jika ada keperluan dalam manual ini. Format manual boleh
diubah jika format lain adalah lebih sesuai untuk projek tertentu

1.1 Tujuan dan Skop

Bahagian ini memberikan penerangan mengenai tujuan dan skop Manual
Pengguna.

1.2 Organisasi Manual
Bahagian ini menerangkan tentang organisasi Manual Pengguna.

1.3 Maklumat Untuk Dihubungi
Bahagian ini menerangkan tentang kod organisasi dan kakitangan yang boleh
membantu pengguna sistem. Jika kemudahan khidmat bantuan (helpdesk) di
sesebuah organisasi adalah disediakan, maka ia perlu dijelaskan di bahagian
ini.

.
1.4 Rujukan Projek

Bahagian ini menyediakan bibliografi rujukan projek utama dan serahan yang
telah dihasilkan semasa tempoh projek.

1.5 Fungsi Utama Sistem
Bahagian ini menerangkan mengenai perspektif bisnes dan tanggungjawab
pengguna yang akan disokong oleh sistem . Ia juga akan menjelaskan
mengenai fungsi-fungsi bisnes supaya ia dapat menyokong fungsi-fungsi yang
ada di dalam sistem.

1.6 Glosari
Bahagian ini menyediakan glosari semua terma dan singkatan yang digunakan
dalam manual ini. Jika glosari mempunyai beberapa halaman atau lebih
panjang, ia boleh diletakkan sebagai lampiran.

2. OVERVIEW SISTEM

Bahagian ini memberikan gambaran ringkas mengenai sistem dan keupayaannya.

2.1 Tujuan
Bahagian ini menerangkan tentang tujuan sistem aplikasi dibangun dan
dilaksanakan.

443 | D 1 7 M an u a P e n g gu n a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

2.2 Keterangan Sistem
Bahagian ini memberikan gambaran keseluruhan mengenai keupayaan
sistem, fungsi dan operasi serta fungsi peringkat tinggi yang akan dijalankan
oleh sistem. Penggunaan gambarajah dan jadual boleh digunakan jika ia
bersesuaian.

3. KETERANGAN FUNGSI SISTEM

Bahagian ini menerangkan tentang setiap fungsi yang ada di dalam sistem. Ia akan
menggambarkan berkenaan dengan konvensyen yang digunakan dalam subseksyen
yang berkaitan. Setiap satu bahagian berikutnya perlu diulangi seberapa kerap yang
perlu untuk menerangkan setiap fungsi dalam sistem.
3.1 Senarai Fungsi Sistem

Bahagian ini menyediakan senarai tajuk bagi fungsi-fungsi yang ada di dalam
sistem.

3.2 Perincian Keterangan bagi Fungsi Sistem
Bahagian ini menyediakan keterangan bagi setiap fungsi di dalam sistem. Ia
merangkumi perkara-perkara seperti berikut :

a) Tujuan dan kegunaan fungsi
b) Pengawalan fungsi, jika berkenaan
c) Pilihan Pelaksanaan yang berkaitan dengan fungsi ini
d) Keterangan input fungsi
e) Keterangan output dan hasil yang diharapkan
f) Hubungan dengan fungsi lain
g) Ringkasan operasi fungsi

4. ARAHAN PENGGUNAAN SISTEM

Bahagian ini menyediakan arahan terperinci langkah demi langkah bagi kaedah
pengoperasian sistem.

4.1 Log Masuk Sistem
Bahagian ini menerangkan berkaitan prosedur untuk log masuk sistem dan
kawalan paparan sistem, seperti skrin menu utama sistem. Prosedur
pengawalan hendaklah menerangkan tentang kaedah untuk menentukan mod
yang diperlukan operasi dan menetapkan apa-apa parameter permulaan yang
diperlukan untuk operasi. Prosedur pemasangan perisian perlu dimasukkan jika
perisian diedarkan pada disket dan perlu dimuat turun terlebih dahulu sebelum
digunakan.

444 | D 1 7 M an u a P e n g gu n a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

4.2 Proses Pengoperasian Sistem
Bahagian ini menyatakan prosedur untuk melaksanakan operasi sistem di
mana ia memerlukan tindak balas daripada pengguna.

4.3 Penamatan dan Pengoperasi Semula Sistem
Bahagian ini menerangkan tentang prosedur untuk penamatan secara normal
dan tidak berjadual operasi sistem. Selain itu, ia juga perlu menyatakan cara
untuk memulakan semula sistem setelah operasi sistem ditamatkan.

5. PENGENDALIAN RALAT
Bahagian ini perlu menyatakan mesej ralat dan kemudahan bantuan kepada pengguna
sistem. Maklumat tambahan dan subseksyen boleh ditambah seperti yang diperlukan.
Senaraikan semua mesej ralat seperti berikut:
a) Mana-mana kod ralat yang berkaitan dengan mesej ralat
b) Keterangan bagi maksud setiap mesej ralat
c) Perbincangan bagaimana untuk menyelesaikan ralat

5.1 Bantuan Helpdesk
Bahagian ini menerangkan tentang perisian khidmat bantuan atau kemudahan
khidmat bantuan atau kontraktor bantuan yang pengguna boleh hubungi untuk
menyelesaikan ralat. Nama pegawai yang bertanggungjawab berserta nombor
telefon meja bantuan hendaklah dimasukkan untuk rujukan pengguna sistem.

445 | D 1 7 M an u a P e n g gu n a

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D18 DOKUMEN LAPORAN SERAHAN
SISTEM

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

446 | D 1 8 L ap or an Se r a h an Si ste m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan dengan merujuk kepada piawaian antarabangsa yang
berkaitan.

ii. Butiran Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai yang terlibat untuk menurunkan
tandatangan sebagai semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang
terkandung di dalam dokumen.

SEMAKAN DOKUMEN Jawatan Tandatangan Tarikh
Disemak Oleh

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh

447 | D 1 8 L ap or an Se r a h an Si ste m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

iii. Kandungan
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

iv. Senarai Gambarajah
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

v. Senarai Jadual
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

448 | D 1 8 L ap or an Se r a h an Si ste m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. TUJUAN
Dokumen ini bertujuan melaporkan hasil pelaksanaan Projek Pembangunan Sistem
Aplikasi.

2. OVERVIEW PROJEK
Seksyen ini menyediakan sedikit informasi berkaitan komitmen awal projek
pembangunan sistem petikan daripada Pelan Pembangunan Sistem ataupun Piagam
Projek. Overview sekurang-kurangnya terdiri daripada:
a) Latar Belakang Projek
b) Skop Pembangunan Sistem
c) Serahan
d) Jadual Pelaksanaan
e) Keperluan Sumber

3. PENCAPAIAN DAN SERAHAN
Seksyen ini menerangkan pencapaian Projek Pembangunan Sistem Aplikasi
mengikut jadual yang telah ditetapkan termasuklah pencapaian aktiviti termasuk
bengkel, mesyuarat dan walkthru/taklimat dan senarai serahan yang dihasilkan dan
menerangan berkaitan arkitektur dan fungsi sistem aplikasi yang dibangunkan.
a) Pencapaian Aktiviti
b) Senarai Serahan (Deliverables)
c) Arkitektur dan Fungsi Aplikasi yang dibangunkan

4. PENDEKATAN PEMBANGUNAN
Seksyen ini menerangkan pendekatan pembangunan yang telah dilaksanakan
sehingga aplikasi dibangun dan dilaksana dengan jayanya.

5. PENJIMATAN

Seksyen ini menerangkan penjimatan kos dan sumber-sumber lain sepanjang
pelaksanaan pembangunan sistem aplikasi.

6. FAEDAH
Seksyen ini menerangkan faedah jangkamasa pendek dan jangkamasa panjang
kepada perkhidmatan penyampaian agensi/kerajaan dengan menggunakan sistem
yang dibangunkan.

449 | D 1 8 L ap or an Se r a h an Si ste m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

7. PENERIMAAN SISTEM
Seksyen ini menunjukkan perakuan penerimaan sistem oleh pemilik sistem daripada
pasukan projek/pembangun. Contoh pengesahan penerimaan adalah seperti jadual
berikut:

TANDATANGAN PENGURUS/PENGARAH PROJEK TARIKH

TANDATANGAN PEMILIK PROJEK TARIKH

450 | D 1 8 L ap or an Se r a h an Si ste m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Dr. Azizah Binti Abd. Manan Norazah Binti Ab. Latif
Kathirrasan K Kupusamy Dr. Mohd Hafeez Bin Osman
Noriati Binti Baharum
Noraini Binti Ab Rahim Rozaida Binti Mohd Darus
Hussin Bin. Abu Bakar Azizan Bin Torman
Rasyida Binti Zainun
Azih Bin Yusof
Nik Zalbiha Binti Nik Mat Siti Nurliza Binti Mokhtar
Muhammad Hadri Bin Basri Rohiza Binti Ahmad
Narizan Binti Atan

Kandungan Penulis
1 PENGENALAN KEPADA METODOLOGI Dr. Azizah Binti Abd. Manan
Kathirrasan K Kupusamy
KEJURUTERAAN SISTEM APLIKASI Nik Zalbiha Binti Nik Mat
Myzatul Akmam Binti Sapaat
2 FASA PERMULAAN PROJEK
Penyediaan Pelan Pembangunan Sistem [F1.1] Nik Zalbiha Binti Nik Mat
Abdullah Bin Mohammad
Penentuan Keperluan Bisnes [F1.2]
Pemodelan Fungsi Bisnes [F1.3] Abdullah Bin Mohammad
Pemodelan Proses Bisnes [F1.4]
Penyediaan Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] Abdullah Bin Mohammad
3 FASA ANALISIS Muhammad Hadri Bin Basri
Pemodelan Use Case (Fungsian) [F2.1] Muhammad Hadri Bin Basri

Pemodelan Fungsi Sistem [F2.2] Nik Zalbiha Binti Nik Mat
Pemodelan Keperluan Data [F2.3] Muhammad Hadri Bin Basri
Muhammad Hadri Bin Basri
Pemodelan Proses Sistem [F2.4] Rapi'ah Binti Ibrahim
Penentuan Keperluan Bukan Fungsian [F2.5] Nur Sharmini Alexander
Dr Razatulshima Binti Ghazali
Penyediaan Spesifikasi Keperluan Sistem [F2.6] Nik Zalbiha Binti Nik Mat
Mohamed Zulkifli Bin Mohamed Nawi
4 FASA REKABENTUK Muhammad Hadri Bin Basri
Rekabentuk Arkitek [F3.1]
Azih Bin Yusof
Penentuan Teknologi [F3.2] Muhammad Hadri Bin Basri
Rekabentuk Pangkalan Data [F3.3] Muhammad Hadri Bin Basri
Rapi'ah Binti Ibrahim
Rekabentuk Antaramuka Pengguna [F3.4] Nur Sharmini Alexander
Muhammad Hadri Bin Basri

451 |P E NG AR AN G

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Kandungan Penulis
Rekabentuk Transaksi Sistem [F3.5] Nik Zalbiha Binti Nik Mat
Penyediaan Spesifikasi Rekabentuk Sistem [F3.6] Muhammad Hadri Bin Basri
Penyediaan Pelan Migrasi Data [F3.7] Noor Hasliza Binti Mohd Hassan
Nur Sharmini Alexander
Rekabentuk Migrasi Data [F3.8] Noor Hasliza Binti Mohd Hassan
Nur Sharmini Alexander
Penyediaan Pelan Integrasi Sistem [F3.9]
Mohd Amru Saifullah Bin Alias
Rekabentuk Integrasi Sistem [F3.10] Nur Sharmini Alexander
Mohd Amru Saifullah Bin Alias
5 FASA PEMBANGUNAN Nur Sharmini Alexander
Pembangunan Pangkalan Data [F4.1]
Rapi'ah Binti Ibrahim
Pengaturcaraan Aplikasi [F4.2] Nur Sharmini Alexander
Rasyida Binti Zainun
Pengujian Sistem [F4.3] Asnida Binti Abu Bakar
6 FASA PENGUJIAN PENERIMAAN
Roshaimieza Binti Mat Adam
Penyediaan Pelan Induk Pengujian [F5.1] Myzatul Akmam Binti Sapaat

Penyediaan Dokumentasi Persediaan Ujian [F5.2] Norazah Binti Ab. Latif
Penyediaan Pelan Ujian (UAT & PAT) [F5.3] Myzatul Akmam Binti Sapaat
Ujian Penerimaan Pengguna (UAT) [F5.4]
Ujian Penerimaan Provisional (PAT) [F5.5] Asnida Akmal Noor Binti Che Ahmad
Penyediaan Laporan Ujian UAT/PAT [F5.6] Myzatul Akmam Binti Sapaat
7 FASA PELAKSANAAN Sri Lakshmi A/P Kanniah
Pelaksanaan Migrasi Data [F6.1] Sri Lakshmi A/P Kanniah
Sri Lakshmi A/P Kanniah
Ujian Penerimaan Akhir [F6.2]
Penyediaan Manual Pengguna [F6.3] Noor Hasliza Binti Mohd Hassan
Serahan Sistem Aplikasi [F6.4] Nur Sharmini Alexander
8 PENGIRAAN SAIZ SISTEM APLIKASI
Sri Lakshmi A/P Kanniah
Malek Riduan Bin Ab. Ghani

Nik Zalbiha Binti Nik Mat
Azih Bin Yusof
Muhammad Hadri Bin Basri

452 |P E NG AR AN G

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1 |P E NG AR AN G