Buku_KRISA_MAMPU_12-03-2019 MAMPU

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

Rajah ERD Jenis Peraturan Bil. Komponen Fungsi
Hubungan

Sekiranya B 2 ILF/EIF, setiapnya

adalah mempuyai RET dan

independent dari A DET yang berasingan

(N):(M) A dan B adalah 2 ILF/EIF, setiapnya
independent di mempuyai RET dan
antara satu sama DET yang berasingan
lain.

ii) Tentukan bilangan ILF / EIF

Penentuan bilangan ILF/EIF adalah berdasarkan kepada bilangan entiti
yang telah disediakan di dalam ERD. Penentuan bilangan ILF dan EIF juga
adalah bergantung kepada hubungan modaliti dan kardinaliti di antara satu
entiti dengan entiti yang lain di dalam ERD yang telah dibangunkan. Berikut
adalah kaedah-kaedah bagi menentu dan mengirakan bilangan ILF/EIF di
dalam Fasa Analisis:

• Rujuk kepada DFD untuk menentukan sama ada satu-satu entiti itu
terdiri daripada ILF sekiranya ia merupakan entiti yang diselenggara
di dalam sistem aplikasi yang akan dibangunkan, ataupun EIF
sekiranya entiti tersebut ditarik dari sistem luar.

• Kenalpasti hubungan di antara entiti-entiti yang terlibat sama ada ia
bersifat dependent atau independent dengan merujuk kepada ERD
yang telah disediakan.

• Tentu dan kirakan bilangan ILF/EIF berpandukan kepada peraturan-
peraturan yang disenaraikan di dalam Jadual 104 : Peraturan
Penentuan Komponen Fungsi Bagi Fungsi Data.

• Penentuan dan pengiraan bilangan ILF/EIF bagi entiti yang sama tidak
boleh dilakukan secara berulang kali.

iii) Tentukan bilangan RET

Penentuan bilangan RET adalah berdasarkan kepada bilangan entiti yang
berhubung kait di dalam satu-satu ILF/EIF. Berikut adalah kaedah-kaedah
bagi menentu dan mengirakan bilangan RET di dalam Fasa Analisis:

317 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

• Berikutan dari penentuan bilangan ILF/EIF dan hubungan di antara
entiti pada langkah yang sebelum, kirakan bilangan entiti yang
berhubung kait dengan satu-satu entiti yang lain dengan merujuk
kepada ERD yang telah disediakan.

• Berdasarkan kepada Jadual 104 : Peraturan Penentuan Komponen
Fungsi Bagi Fungsi Data, kirakan bilangan RET secara bersekali bagi
entiti-entiti yang mempunyai hubungan yang bersifat dependent di
antara satu sama lain. Sekiranya entiti-entiti tersebut mempunyai
hubungan bersifat independent, kirakan bilangan RET secara
berasingan bagi setiap ILF/EIF yang telah dikenalpasti.

• Penentuan dan pengiraan bilangan RET bagi entiti yang sama tidak
boleh dilakukan berulang kali walaupun entiti tersebut berhubung kait
di bawah ILF/EIF yang berbeza.

iv) Tentukan bilangan DET
Penentuan bilangan DET bagi Fungsi Data adalah berdasarkan kepada
bilangan atribut di bawah satu-satu ILF/EIF dengan merujuk kepada entiti
yang telah dikenalpasti di dalam ERD. Berikut adalah kaedah-kaedah untuk
menentu dan mengirakan bilangan DET di dalam Fasa Analisa:

• Senaraikan dan kira bilangan atribut yang terkandung di bawah satu-
satu entiti. Setiap data yang telah dikenalpasti mempunyai nilai DET
sebanyak 1 sahaja.

• Sama seperti di dalam penentuan di dalam Fasa Permlulaan Projek,
atribut yang disetkan sebagai kunci primer (primary key) bagi setiap
entiti tidak akan ditentukan sebagai DET sekiranya atribut tersebut
hanya merupakan artifak teknikal di mana ia tidak memberi makna
kepada bisnes dan bukan terdiri dari maklumat yang boleh difahami
oleh pengguna (non user-recognizable). Sekiranya atribut kunci
primer tersebut digunakan sebagai kunci sekunder di dalam entiti
yang lain, atribut kunci sekunder tersebut akan dianggap sebagai
DET.

• Pengiraan bilangan DET juga bergantung kepada hubungan di antara
entiti-entiti. Merujuk kepada Jadual 104 : Peraturan Penentuan
Komponen Fungsi Bagi Fungsi Data, bilangan DET akan digabungkan
bersekali bagi entiti-entiti yang berbeza sekiranya hubungan di
antaranya adalah dependent di antara satu sama lain. Manakala pula,
bilangan DET perlu dikira secara berasingan sekiranya hubungan di
antara entiti-entiti yang berbeza adalah bersifat independent.

• Penentuan dan pengiraan bilangan DET bagi atribut yang sama tidak
boleh dilakukan berulang kali melainkan atribut yang sama
ditempatkan juga di dalam entiti yang berbeza.

318 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

v) Tentukan kompleksiti setiap ILF / EIF

Berdasarkan maklumat EIF/ILF, FTR dan DET, rujuk kepada Jadual Matriks
Kompleksiti bagi Fungsi Data seperti di 8.2.1.2 Jadual Matriks Kompleksiti
dan Jadual Penterjemahan untuk menentukan tahap kompleksiti setiap
entiti yang telah dikenalpasti.

vi) Lengkapkan Jadual Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Data

Gunakan jadual di bawah untuk merekodkan nama entiti, atribut yang
terlibat, bilangan ILF/EIF, FTR, DET serta kompleksitinya yang telah
dikenalpasti di dalam langkah-langkah yang sebelum.

Jadual 111 : Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Data

Entiti Atribut Komponen Bil. Bil. Tahap
Fungsi RET DET Kompleksiti

b) Tentukan Kompleksiti Berdasarkan Fungsi Transaksi

i) Kenalpasti penguraian DFD yang terendah
Berpandukan kepada rajah-rajah DFD yang telah dibangunkan di dalam
Pemodelan Proses Sistem [F.2.3], kenalpasti setiap pengurairan DFD yang
berada pada aras yang terendah. Penentuan kompleksiti berdasarkan
Fungsi Transaksi akan dilakukan kepada setiap penguaraian DFD yang
terendah sahaja tanpa perlu mengambil kira rajah DFD pada aras-aras yang
lain.

ii) Kenalpasti bilangan EI, EO dan EQ
Penentuan bilangan komponen fungsi EI, EO dan EQ berdasarkan kepada
aliran data yang menghubungkan di antara entiti dengan fungsi bisnes dan
storan data di dalam DFD. Berikut adalah kaedah-kaedah untuk menentu
dan mengirakan bilangan EI, EO dan EQ di dalam Fasa Analisis:

• Bagi setiap aliran data yang telah dikenalpasti di dalam DFD serta
penerangannya di dalam Definisi Aliran Data, tentukan sama ada

319 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

aktiviti-aktiviti tersebut adalah terdiri daripada komponen fungsi EI, EO
atau/dan EQ. Penentuan komponen fungsi ini boleh dikenalpasti
berdasarkan kepada arah pergerakan aliran-aliran data sama ada
yang bermula dari entiti, fungsi bisnes dan berakhir storan data
ataupun bermula dan tamat pada arah sebaliknya.

• Setiap aliran data di dalam Rajah Aliran Proses tidak semestinya
boleh mengandungi lebih dari satu jenis komponen fungsi EI, EO atau
EQ. Bagi arah aliran data yang bermula dari entiti, aliran data tersebut
hanya terdiri dari komponen fungsi EI sahaja. Manakala bagi arah
aliran data yang bermula dari storan data pula, komponen fungsinya
boleh terdiri sama ada dari EO, EQ atau kedua-duanya sekali.

• Jenis komponen fungsi yang sama tidak boleh bertindih dan dikira
berulang kali di bawah satu-satu aliran data yang sama.

iii) Tentukan bilangan FTR
Penentuan bilangan FTR adalah berpandukan kepada bilangan dan
hubungan di antara entiti yang terlibat di dalam aliran data bagi setiap
komponen fungsi EI, EO dan EQ yang telah dikenalpasti. Rujuk kepada
senarai ILF/EIF yang telah ditentukan di dalam Fungsi Data untuk
menentukan bilangan entiti yang terlibat serta hubungannya di antara satu
sama lain. Berikut adalah kaedah-kaedah untuk menentu dan mengirakan
bilangan FTR di dalam Fasa Analisis:

• Berdasarkan kepada senarai ILF/EIF di dalam Fungsi Data, kenalpasti
bilangan dan hubungan di antara entiti pangkalan data yang
berinteraksi dengan fungsi bisnes di bawah satu-satu komponen
fungsi EI, EO atau EQ.

• Jumlah bilangan komponen fungsi ILF/EIF yang terlibat dengan satu-
satu fungsi bisnes adalah merupakan bilangan FTR yang akan
diperolehi.

iv) Tentukan bilangan DET
Penentuan bilangan DET bagi Fungsi Transaksi adalah bergantung kepada
bilangan atribut yang terlibat di dalam setiap komponen fungsi EI, EO atau
EQ bagi satu-satu aliran data. Dalam masa yang sama juga, rujuk kepada
Definisi Aliran Data untuk mengetahui atribut yang terlibat pada aliran data
berkenaan. Berikut adalah kaedah-kaedah untuk menentu dan mengirakan
bilangan FTR di dalam Fasa Analisis:

• Bagi komponen fungsi EI, kirakan bilangan DET yang hanya
melibatkan data yang dimasukkan, dikemaskini atau/dan dihapuskan.

320 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

• Bagi komponen fungsi EO, kirakan bilangan DET yang hanya
melibatkan data data yang dipaparkan melalui pengiraan atau logik
pengaturcaraan.

• Bagi komponen fungsi EQ, kirakan bilangan DET yang hanya
melibatkan data-data yang dipaparkan secara terus tanpa melalui
pengiraan atau logik pengaturcaraan.

• Berbeza dengan pengiraan bilangan DET di dalam Fungsi Data,
penentuan dan pengiraan bilangan DET bagi Fungsi Transaksi boleh
dilakukan berulang kali bagi atribut yang sama di dalam aliran data
yang berbeza.

v) Tentukan kompleksiti setiap EI. EO dan EQ

Berdasarkan kepada bilangan EI, EO, EQ, FTR dan DET yang telah
ditentukan, rujuk kepada Jadual Matriks Kompleksiti bagi Fungsi Transaksi
seperti di 8.2.1.2 Jadual Matriks Kompleksiti dan Jadual Penterjemahan
untuk menentukan tahap kompleksiti setiap komponen fungsi yang telah
dikenalpasti.

vi) Lengkapkan Jadual Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Data

Gunakan jadual di bawah untuk merekodkan nama aktiviti, kumpulan
maklumat dan data yang terlibat, bilangan EI, EO, EQ, RET, DET serta
kompleksitinya yang telah dikenalpasti di dalam langkah-langkah yang
sebelum.

Jadual 112 : Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Transaksi

Komponen Bil. Bil. Tahap
Nama Aktiviti Maklumat RET DET Kompleksiti

Fungsi

c) Kirakan Value Adjustment Function (VAF)
Semak dan kemaskini kadar pengaruh bagi empat belas (14) GSC yang telah
diperoleh di dalam pengiraan saiz pada fasa sebelumnya. Pengemaskinian kadar
pengaruh dilakukan berdasarkan kepada maklumat dan informasi projek terkini

321 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

yang telah diperolehi. Kaedah-kaedah pengiran VAF adalah sama seperti yang
telah dijelaskan di dalam Fasa Analisis, iaitu:

i) Tentukan kadar pengaruh bagi empat belas (14) Ciri-Ciri Am Sistem (GSC)
seperti yang disenarai dan diperjelaskan di dalam 8.2.1.3 Empat Belas Ciri-
ciri Am Sistem (GSC). Tambahkan skor-skor yang telah diberikan kepada
ciri-ciri am berkenaan untuk mendapatkan nilai ΣCi.

ii) Dengan berpandukan kepada formula pengiraan seperti yang diterangkan
di dalam 8.2.2 Pengiraan Value Adjustment Factor, masukkan nilai ΣCi yang
telah diperolehi ke dalam formula di bawah untuk mendapatkan nilai VAF.
VAF = 0.65 + [(ΣCi) / 100]

d) Kirakan Unadjusted Function Points (UFP)

i) Berdasarkan maklumat kompleksiti yang telah diperolehi melalui penentuan
berdasarkan Fungsi Transaksi dan Fungsi Data, rujuk kepada Jadual
Penterjemahan Saiz seperti di 8.2.1.2 Jadual Matriks Kompleksiti dan
Jadual Penterjemahan untuk mendapatkan nilai Function Points (FP) bagi
setiap komponen fungsi yang telah dikenal pasti.

ii) Gunakan jadual serta formula pengiraan seperti di dalam 8.2.3 Pengiraan
Unadjusted Function Points untuk mendapatkan nilai UFP.

e) Kirakan Adjusted Function Points (AFP)
Berpandukan kepada nilai VAF dan UFP, gunakan formula pengiraan seperti di
8.2.4 Pengiraan Adjusted Function Points (AFP) untuk mendapatkan nilai
AFP.

f) Kirakan Anggaran Effort, Masa dan Kos Pembangunan
Berikutan daripada nilai AFP yang telah diperolehi, nilai tersebut akan digunakan
untuk melakukan pengiraan anggaran effort, masa dan kos pembangunan
keseluruhan sistem aplikasi ataupun fungsi-fungsi di dalamnya. Rujuk 8.2.5
Pengiraan Anggaran Effort dan Kos Pembangunan Sistem untuk mendapatkan
keterangan lanjut berkenaan dengan formula-formula pengiraan effort, masa dan
kos.

322 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

Berbeza dengan pengiraan di dalam fasa-fasa sebelumnya, pengiraan saiz sistem
aplikasi di Fasa Pelaksanaan akan merujuk kepada model-model yang dibangunkan di
dalam fasa ini, iaitu Model Maklumat Logikal – Rekabentuk Pangkalan Data [F3.4],
Spesifikasi Integrasi Data – Rekabentuk Integrasi Sistem [F3.10], skrin-skrin
antaramuka pengguna dan Jadual Pemetaan Data - Pemodelan Antaramuka
Pengguna [F3.5]. Langkah-langkah pengiraan saiz sistem aplikasi di Fasa
Pelaksanaan adalah seperti berikut:

a) Tentukan Kompleksiti Berdasarkan Fungsi Data

i) Rujuk dan patuhi peraturan penentuan komponen fungsi

Penentuan dan pengiraan komponen fungsi ILF, EIF, RET dan DET bagi
Fungsi Data perlulah mematuhi kepada peraturan-peraturan hubungan di
antara entiti-entiti atau adual-jadual pangkalan data seperti yang
disenaraikan di dalam Jadual Peraturan Penentuan Komponen Fungsi Bagi
Fungsi Data.

ii) Tentukan bilangan ILF/EIF

Penentuan bilangan ILF/EIF adalah berdasarkan kepada bilangan jadual
yang telah disediakan di dalam Model Maklumat Logikal dan juga senarai
data di dalam Spesifikasi Integrasi Data. Penentuan bilangan ILF dan EIF
adalah bergantung kepada hubungan modaliti dan kardinaliti di antara satu
entiti dengan entiti yang lain. Berikut adalah kaedah-kaedah bagi menentu
dan mengirakan bilangan ILF/EIF di dalam Fasa Pelaksanaan:

• Rujuk kepada Model Maklumat Logikal untuk menentukan entiti-entiti
yang terdiri dari komponen fungsi ILF, dan Spesifikasi Integrasi Data
untuk menentukan komponen fungsi EIF.

• Kenalpasti hubungan di antara jadual-jadual yang terlibat sama ada ia
bersifat dependent atau independent dengan merujuk kepada Model
Maklumat Logikal dan Spesifikasi Integrasi Data yang telah
disediakan.

• Tentu dan kirakan bilangan ILF/EIF berpandukan kepada peraturan-
peraturan yang disenaraikan di dalam Jadual Peraturan Penentuan
Komponen Fungsi Bagi Fungsi Data.

• Penentuan dan pengiraan bilangan ILF/EIF bagi jadual yang sama
tidak boleh dilakukan secara berulang kali.

323 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

iii) Tentukan bilangan RET

Penentuan bilangan RET adalah berdasarkan kepada bilangan jadual yang
berhubung kait di dalam satu-satu ILF/EIF. Berikut adalah kaedah-kaedah
bagi menentu dan mengirakan bilangan RET di dalam Fasa Pelaksanaan:

• Berikutan dari penentuan bilangan ILF/EIF dan hubungan di antara
jadual pada langkah yang sebelum, kirakan bilangan jadual yang
berhubung kait dengan satu-satu jadual yang lain dengan merujuk
kepada Model Maklumat Logikal dan Spesifikasi Integrasi Data yang
telah disediakan.

• Berdasarkan kepada Jadual Peraturan Penentuan Komponen Fungsi
Bagi Fungsi Data, kirakan bilangan RET secara bersekali bagi jadual-
jadual yang mempunyai hubungan yang bersifat dependent di antara
satu sama lain. Sekiranya jadual-jadual tersebut mempunyai
hubungan bersifat independent, kirakan bilangan RET secara
berasingan bagi setiap ILF/EIF yang telah dikenalpasti.

• Penentuan dan pengiraan bilangan RET bagi jadual yang sama tidak
boleh dilakukan berulang kali walaupun jadual tersebut berhubung kait
di bawah ILF/EIF yang berbeza.

iv) Tentukan bilangan DET

Penentuan bilangan DET bagi Fungsi Data adalah berdasarkan kepada
bilangan atribut di bawah satu-satu ILF/EIF dengan merujuk kepada jadual
pangkalan data yang telah dikenalpasti di dalam Model Maklumat Logikal
dan Spesifikasi Integrasi Data. Berikut adalah kaedah-kaedah untuk
menentu dan mengirakan bilangan DET di dalam Fasa Pelaksanaan:

• Senaraikan dan kira bilangan atribut yang terkandung di bawah satu-
satu jadual. Setiap data yang telah dikenalpasti mempunyai nilai DET
sebanyak 1 sahaja.

• Sama seperti di dalam penentuan di dalam fasa-fasa sebelum, atribut
yang disetkan sebagai kunci primer (primary key) bagi setiap jadual
tidak akan ditentukan sebagai DET sekiranya atribut tersebut hanya
merupakan artifak teknikal di mana ia tidak memberi makna kepada
bisnes dan bukan terdiri dari maklumat yang boleh difahami oleh
pengguna (non user-recognizable). Sekiranya atribut kunci primer
tersebut digunakan sebagai kunci sekunder di dalam entiti yang lain,
atribut kunci sekunder tersebut akan dianggap sebagai DET.

• Pengiraan bilangan DET juga bergantung kepada hubungan di antara
jadual-jadual. Merujuk kepada Jadual 104 : Peraturan Penentuan
Komponen Fungsi Bagi Fungsi Data, bilangan DET akan digabungkan
bersekali bagi jadual-jadual yang berbeza sekiranya hubungan di

324 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

antaranya adalah dependent di antara satu sama lain. Manakala pula,
bilangan DET perlu dikira secara berasingan sekiranya hubungan di
antara jadual-jadual yang berbeza adalah bersifat independent.

• Penentuan dan pengiraan bilangan DET bagi atribut yang sama tidak
boleh dilakukan berulang kali melainkan atribut yang sama
ditempatkan juga di dalam jadual yang berbeza.

v) Tentukan kompleksiti setiap ILF / EIF

Berdasarkan maklumat EIF/ILF, FTR dan DET, rujuk kepada Jadual Matriks
Kompleksiti bagi Fungsi Data seperti di 8.2.1.2 Jadual Matriks Kompleksiti
dan Jadual Penterjemahan untuk menentukan tahap kompleksiti setiap
entiti yang telah dikenalpasti.

vii) Lengkapkan Jadual Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Data

Gunakan jadual di bawah untuk merekodkan nama jadual, atribut yang
terlibat, bilangan ILF/EIF, FTR, DET serta kompleksitinya yang telah
dikenalpasti di dalam langkah-langkah yang sebelum.

Jadual 113 : Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Data

Jadual Atribut Komponen Bil. Bil. Tahap
DET Kompleksiti
Fungsi RET

b) Tentukan Kompleksiti Berdasarkan Fungsi Transaksi

i) Kenalpasti bilangan EI, EO dan EQ
Penentuan bilangan komponen fungsi EI, EO dan EQ berdasarkan kepada
skrin antaramuka pengguna dan Jadual Pemetaan Data yang
menghubungkan di antara pengguna dengan sistem aplikasi yang
dibangunkan. Berikut adalah kaedah-kaedah untuk menentu dan
mengirakan bilangan EI, EO dan EQ di dalam Fasa Pelaksanaan:
• Bagi setiap skrin antaramuka pengguna yang telah dibangunkan,
tentukan sama ada skrin-skrin tersebut mengandungi komponen-
komponen fungsi EI, EO atau/dan EQ.

325 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

• Rujuk juga kepada ruangan CRUD di dalam Jadual Pemetaan Data
bagi membantu dalam menentukan komponen-komponen fungsi yang
terlibat.

• Setiap skrin antaramuka pengguna boleh mengandungi lebih dari satu
jenis komponen fungsi sama ada ia merupakan EI, EO atau/dan EQ.

• Jenis komponen fungsi yang sama tidak boleh bertindih dan dikira
berulang kali di bawah satu-satu skrin antaramuka.

• Skrin-skrin antaramuka pengguna tambahan, seperti skrin popup,
kotak mesej (message box) dan notifikasi, tidak perlu diambil kira
sebagai komponen fungsi EI, EO atau/dan EQ, di mana skrin-skrin
tambahan tersebut akan hanya diletakkan di bawah komponen fungsi
DET sahaja.

ii) Tentukan bilangan FTR
Penentuan bilangan FTR adalah berpandukan kepada bilangan dan
hubungan di antara jadual-jadual pangkalan data yang terlibat di bawah
setiap komponen fungsi EI, EO dan EQ seperti yang telah dikenalpasti pada
langkah yang sebelumnya. Rujuk kepada senarai ILF/EIF yang telah
ditentukan di dalam Fungsi Data serta Jadual Pemetaan Data untuk
menentukan bilangan jadual pangkalan data yang terlibat serta
hubungannya di antara satu sama lain. Berikut adalah kaedah-kaedah
untuk menentu dan mengirakan bilangan FTR di dalam Fasa Pelaksanaan:
• Berdasarkan kepada senarai ILF/EIF serta Jadual Pemetaan Data,
kenalpasti bilangan dan hubungan di antara jadual pangkalan data
yang berinteraksi dengan fungsi bisnes di bawah satu-satu komponen
fungsi EI, EO atau EQ.
• Jumlah bilangan komponen fungsi ILF/EIF yang terlibat dengan skrin
antaramuka pengguna berkenaan adalah merupakan bilangan FTR
yang akan diperolehi.

iii) Tentukan bilangan DET
Penentuan bilangan DET bagi Fungsi Transaksi adalah bergantung kepada
bilangan atribut yang terlibat di dalam setiap komponen fungsi EI, EO atau
EQ bagi satu-satu skrin antaramuka pengguna. Dalam masa yang sama
juga, rujuk kepada Jadual Pementaan Data untuk mengenalpasti atribut
yang diperlukan pada skrin terlibat. Berikut adalah kaedah-kaedah untuk
menentu dan mengirakan bilangan FTR di dalam Fasa Pelaksanaan:
• Bagi komponen fungsi EI, kirakan bilangan DET yang hanya
melibatkan data yang dimasukkan, dikemaskini atau/dan dihapuskan.

326 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

• Bagi komponen fungsi EO, kirakan bilangan DET yang hanya
melibatkan data data yang dipaparkan melalui pengiraan atau logik
pengaturcaraan.

• Bagi komponen fungsi EQ, kirakan bilangan DET yang hanya
melibatkan data-data yang dipaparkan secara terus tanpa melalui
pengiraan atau logik pengaturcaraan.

• Berbeza dengan pengiraan bilangan DET di dalam Fungsi Data,
penentuan dan pengiraan bilangan DET bagi Fungsi Transaksi boleh
dilakukan berulang kali bagi atribut yang sama kecuali atribut yang
berada di bawah komponen fungsi dan skrin antarmuka yang sama.

iv) Tentukan kompleksiti setiap EI. EO dan EQ

Berdasarkan kepada bilangan EI, EO, EQ, FTR dan DET yang telah
ditentukan, rujuk kepada Jadual Matriks Kompleksiti bagi Fungsi Transaksi
seperti di 8.2.1.2 Jadual Matriks Kompleksiti dan Jadual Penterjemahan
untuk menentukan tahap kompleksiti setiap komponen fungsi yang telah
dikenalpasti.

v) Lengkapkan Jadual Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Data

Gunakan jadual di bawah untuk merekodkan nama aktiviti, kumpulan
maklumat dan data yang terlibat, bilangan EI, EO, EQ, RET, DET serta
kompleksitinya yang telah dikenalpasti di dalam langkah-langkah yang
sebelum.

Jadual 114 : Penentuan Tahap Kompleksiti Fungsi Transaksi

Nama Maklumat Komponen Bil. Bil. Tahap
Aktiviti DET Kompleksiti
Fungsi RET

c) Kirakan Value Adjustment Function (VAF)
Semak dan kemaskini kadar pengaruh bagi empat belas (14) GSC yang telah
diperoleh di dalam pengiraan pada fasa-fasa sebelumnya. Pengemaskinian
kadar pengaruh dilakukan berdasarkan kepada maklumat dan informasi projek

327 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU, 2019

terkini yang telah diperolehi. Kaedah-kaedah pengiran VAF adalah sama seperti
yang telah dijelaskan di dalam fasa-fasa sebelumnya, iaitu:

i) Tentukan kadar pengaruh bagi empat belas (14) Ciri-Ciri Am Sistem (GSC)
seperti yang disenarai dan diperjelaskan di dalam 8.2.1.3 Empat Belas Ciri-
ciri Am Sistem (GSC). Tambahkan skor-skor yang telah diberikan kepada
ciri-ciri am berkenaan untuk mendapatkan nilai ΣCi.

ii) Dengan berpandukan kepada formula pengiraan seperti yang diterangkan
di dalam 8.2.2 Pengiraan Value Adjustment Factor, masukkan nilai ΣCi yang
telah diperolehi ke dalam formula di bawah untuk mendapatkan nilai VAF.
VAF = 0.65 + [(ΣCi) / 100]

d) Kirakan Unadjusted Function Points (UFP)

i. Berdasarkan maklumat kompleksiti yang telah diperolehi melalui
penentuan berdasarkan Fungsi Transaksi dan Fungsi Data, rujuk
kepada Jadual Penterjemahan Saiz seperti di 8.2.1.2 Jadual Matriks
Kompleksiti dan Jadual Penterjemahan untuk mendapatkan nilai
Function Points (FP) bagi setiap komponen fungsi yang telah dikenal
pasti.

ii. Gunakan jadual serta formula pengiraan seperti di dalam 8.2.3
Pengiraan Unadjusted Function Points untuk mendapatkan nilai UFP.

e) Kirakan Adjusted Function Points (AFP)
Berpandukan kepada nilai VAF dan UFP, gunakan formula pengiraan seperti di
8.2.4 Pengiraan Adjusted Function Points (AFP) untuk mendapatkan nilai
AFP.

f) Kirakan Anggaran Effort, Masa dan Kos Pembangunan
Berikutan daripada nilai AFP yang telah diperolehi, nilai tersebut akan digunakan
untuk melakukan pengiraan anggaran effort, masa dan kos pembangunan
keseluruhan sistem aplikasi ataupun fungsi-fungsi di dalamnya. Rujuk 8.2.5
Pengiraan Anggaran Effort dan Kos Pembangunan Sistem untuk mendapatkan
keterangan lanjut berkenaan dengan formula-formula pengiraan effort, masa dan
kos.

328 | Bab 8 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

329 | Appendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

APENDIKS

Apendiks 1 : Borang Permohonan Pembangunan Sistem
BORANG PERMOHONAN PEMBANGUNAN SISTEM

Nama Sistem
Keterangan

Pemilik Sistem Pegawai
(Bahagian) Bertanggungjawab

Jenis [ x ] Pembangunan Kesegeraan [ ] Segera – Keperluan operasi
Permohonan [ ] Masalah Sistem
Baharu

[ ] Peningkatan Sistem

[ ] Penambahbaikan

Sistem

Keperluan
Bisnes

Faedah Sistem

Isu / Kekangan Tarikh Permohonan
Pemohon

Keputusan [ x ] Tolak
Permohonan [ ] Pembangunan Dalaman
[ ] Pembangunan Outsource

Pegawai Penilai Tarikh Keputusan

329 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 2 : Templat Definisi Aktiviti Fungsi Bisnes

DEFINISI AKTIVITI FUNGSI BISNES

Rujukan Fungsi Unit Kekerapan
Nama Fungsi (Jam/Hari/Bulan)
Rujukan Aktiviti
Nama Aktiviti Aktiviti Selepas/
Keterangan Aktiviti Aktiviti Lain
Aktor
Tanggungjawab

Kekerapan

Aktiviti Sebelum

Kaedah/Operasi (Bagaimana):

Penggunaan Maklumat:
Polisi dan Dasar Berkaitan
Kaedah Alternatif
Ciri-ciri Kualiti (Keperluan Bukan Fungsian)
Catatan Tambahan:

330 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 3 : Templat Definisi Kamus Data (Entity & Attribute)

Nama Entiti

Keterangan Pilihan Format Panjang Tempat Default Keterangan
Entiti (Y/T)
Atribut

Nama

Perpuluhan Value

# – Pengenal Unik (UID) Primer
U – Pengenal Unik (UID) Sekunder

Bil. Peraturan Bisnes (syarat hubungan dengan entiti yang lain)

Masukkan hubungan entiti ini dengan entiti-entiti lain. Jelaskan secara ringkas peraturan bisnes yang berkaitan dengan
hubungan tersebut.

Setiap <Nama Entiti>:- Kardinaliti Entiti
Modaliti dan Nama Hubungan

Pengenal Unik (UID)

Bil. Primer? Nama Atribut Hubungan Ke Nama Entiti
(Y/T)

Kapasiti Maklumat (jumlah rekod yang disimpan)

331 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 4 : Templat Skema Logikal Pangkalan Data

Nama Jadual : PENGGUNA

Nama Medan Kekunci Pilihan Format Panjang Tempat Default Keterangan Catatan
Primer Null Perpuluhan Value Medan
(Y/T)
(P) /
Kekunci

Unik
(U)/
Kekunci
Asing
(F)

332 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 5 : Templat Definisi Aliran Data

Nama Sumber Fungsi Storan ID Destinasi Storan ID/ Atribut CRUD
Bil. Aliran Bisnes Data /Nama Data Nama
Entiti Entiti Fungsi
Data Luaran Luaran Bisnes

1.

2.

3.

333 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 6 : Templat Pemetaan Data (Antaramuka)

Nama Label Jenis Objek Nama Jadual Nama CRUD Catatan

Medan Data

334 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 7 : Templat Senario Use Case

Rujukan Use Langkah Rujukan Keperluan Keterangan /
Case Rekabentuk Syarat / Kekangan
Antaramuka
Nama Use Case
Keterangan
Pra Syarat
Aktor

Input

Pasca Syarat
Proses Alternatif

335 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 8 : Templat Rekabentuk Migrasi Data

a) Pemetaan Data Migrasi

Bil. MAKLUMAT PANGKALAN DATA DESTINASI MAKLUMAT PANGKALAN DATA DDSA Catatan
Penerima (NAMA SISTEM) SUMBER

Penyedia (NAMA SISTEM)

Nama Table Medan Keterangan Jenis Nama Table Medan Jenis

Sistem Sistem

1.

2.

3.
4.

5.

b) Peraturan Pemetaan Data

Kod Data Asal Keterangan Data Peraturan /Nota Kod Data Baharu
(sumber asal) (destinasi baru)

336 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 9 : Templat Rekabentuk Integrasi

a) Maklumat Servis Integrasi

Rujukan Rujukan Nama Sistem Pemilik Keterangan Tujuan
Bil. Fungsi Aktiviti Sumber Maklumat Maklumat Penggunaan

yang Maklumat
dihantar

337 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

b) Format Pertukaran Data

Nama Servis

Keterangan

Kaedah Integrasi

URL Web Servis

Request

Respond

Data yang terlibat

Nama Jenis Saiz Nullable Rules

338 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

c) Pemetaan Struktur Data

Nama Servis

<nama servis>

Nama Sistem Penerima Nama Sistem Pemilik

<nama sistem penerima> <nama sistem pemilik>

Nama Medan Nama Jenis Saiz Keterangan
Jenis Saiz Keterangan Medan

339 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 10 : Templat Persediaan Ujian

a) Templat Senario Ujian

ID Use Case Keterangan Senario Ujian
Keterangan Use Case

ID Senario Ujian
Senario Utama

Senario Alternatif

340 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

b) Templat Kes Ujian Jangkaan Hasil Status
Hasil Sebenar (Lulus/ Gagal)
ID Kes Ujian
Nama Kes Ujian

Keterangan Kes
Ujian
Rujukan ID
Keperluan
Pra-Syarat

Input /
Langkah-langkah Ujian

341 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

c) Templat Prosedur / Skrip Ujian

ID Prosedur/
Skrip Ujian
ID Senario
Ujian
Keterangan
Senario Ujian
Objektif
Langkah Permulaan :

Kaitan dengan prosedur lain

LOG UJIAN Tandatangan Item Ujian Status Ujian
Tarikh (Lulus/ Gagal)

Komen :

PROSEDUR UJIAN

ID Kes Nama Kes Jangkaan Hasil Keputusan Ujian
Ujian Ujian Hasil Sebenar/
Catatan

342 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

d) Templat Tracebility Matrix Ujian

ID Senario Ujian ID Use ID Kes Ujian Keterangan Kes Ujian
Case

343 |Apendiks

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Apendiks 11 : Contoh Final Acceptance Certificate
(FINAL ACCEPTANCE CERTIFICATE – FAC)

Dengan ini disahkan Sistem Tempahan Bilik Mesyuarat (eTempah) telah diuji
melalui sesi Ujian Penerimaan Akhir (FAT) dan didapati menepati spesifikasi
yang telah ditetapkan oleh pihak Kerajaan.

Dengan ini disahkan aplikasi eTempah lulus Ujian Penerimaan Akhir (FAT),
pada ________________.

Untuk pihak Kerajaan:-

1. ____________________________________ _________________

Nama dan Jawatan (Pemilik Sistem) Tandatangan

2. ____________________________________ _________________

Nama dan Jawatan (Pembekal Sistem) Tandatangan

344 |Apendiks



Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D01 DOKUMEN PELAN
PEMBANGUNAN SISTEM (PPS)

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

345 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan. Contoh keterangan dokumen adalah seperti di bawah :

“Dokumen ini menyatakan pelan bagi pengurusan dan pembangunan aplikasi.
Ia bertujuan untuk menerangkan secara terperinci perancagan-perancangan
yang telah dibangunkan merangkumi serahan projek, pengendalian projek,
perancangan proses teknikal seperti pendekatan projek, perkakasan dan
perisian yang akan digunakan, dokumen-dokumen yang akan disediakan serta
jadual pelaksanaan pembangunan aplikasi.”

ii. Semakan dan Pengesahan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai-pegawai yang bertanggungjawab untuk
melakukan semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang terkandung
di dalam dokumen ini. Sila sertakan maklumat seperti nama, jawatan, tandatangan dan
tarikh semakan atau kelulusan. Contoh ruangan semakan dan pengesahan adalah
seperti berikut :

SEMAKAN DOKUMEN Jawatan Tandatangan Tarikh
Disemak Oleh Semakan

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh
Semakan

346 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

iii. Kawalan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk mencatatkan maklumat-maklumat penyediaan
dokumen termasuk maklumat pindaan yang telah dilakukan ke atas dokumen ini. Sila
masukkan nombor versi, tarikh, ringkasan pindaan dan nama penyedia di dalam jadual
seperti di bawah :

KAWALAN DOKUMEN

No. Tarikh Ringkasan Pindaan Penyedia
Versi

Penentuan nombor versi adalah bergantung kepada saiz pindaan kepada dokumen
yang telah dilakukan. Sekiranya saiz pindaan yang dilakukan adalah kecil ataupun
sederhana, perubahan nombor versi hanya melibat angka selepas titik perpuluhan
sahaja, contohnya, dari nombor versi 1.2 kepada 1.3. Sekiranya pindaan yang
dilakukan adalah besar dan melibatkan perubahan kepada kandungan dokumen,
gunakan angka nombor yang seterusnya, contohnya, dari nombor 1.2 kepada 2.0.

iv. Kandungan

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

v. Senarai Gambarajah

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

vi. Senarai Jadual

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

347 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

vii. Definisi dan Akronim

Akronim

Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan akronim-akronim yang
digunakan di dalam dokumen. Contoh pengisian di ruangan akronim adalah
seperti jadual di bawah :

Akronim Keterangan

Definisi

Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan definisi bagi terma atau
istilah yang digunakan di dalam dokumen. Contoh pengisian di ruangan definisi
adalah seperti jadual di bawah :

Terma/Istilah Definisi

viii. Sumber Rujukan

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan semua sumber-sumber rujukan
yang digunakan di dalam penyediaan dokumen ini, contohnya seperti surat pekeliling
perkhidmatan, manual prosedur kerja, garis-garis panduan, dokumen-dokumen
piawaian ISO/IEC/IEEE dan bahan rujukan lain yang berkaitan.

348 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. PENGENALAN

1.1 Tujuan Projek

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan rasional yang menyebabkan
projek pembangunan perlu dilaksanakan seperti keperluan baru, perluasan
(roll-out) atau memperbaiki proses/perkhidmatan yang disediakan oleh
organisasi. Tujuan projek ini telah dipersetujui oleh pihak pengurusan
jabatan/kementerian.

1.2 Skop Projek

Seksyen ini adalah ruangan untuk menjelaskan skop projek yang telah
dipersetujui dan akan dijadikan sebagai sempadan (boundary) untuk
pelaksanaan pembangunan aplikasi dan baseline untuk mengukur kejayaan
projek.

1.3 Serahan Projek

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan serahan projek mengikut
fasa pelaksanaan yang terlibat yang meliputi item nama serahan, tarikh
serahan, kuantiti serahan, penyedia, pengesah dan pelulus serahan.

2. PENGENDALIAN PROJEK PEMBANGUNAN APLIKASI
2.1 Model Proses

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan turutan fasa bagi keseluruhan
tempoh hayat aplikasi (produk) atau lebih dikenali sebagai Kitar Hayat Produk
(Product Life Cycle).

2.2 Struktur Organisasi Pasukan

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan struktur organisasi pasukan
projek dengan menggunakan sama ada carta organisasi, rajah matriks atau
notasi-notasi lain yang dapat menggambarkan bidang kuasa, tanggungjawab
dan komunikasi di dalam projek.

2.3 Peranan dan Tanggungjawab

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan pegawai-pegawai atau unit
organisasi (unit/seksyen/bahagian) yang bertanggungjawab kepada fungsi-
fungsi atau aktiviti-aktiviti utama projek.

349 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Contoh Peranan dan Fungsi

Bil. Fungsi / Aktiviti Utama Tanggungjawab
1 Perekayasaan Proses Bahagian Pengurusan Perubahan,
Kementerian Kesihatan Malaysia
2 Penyediaan Dokumen-dokumen MAMPU, Jabatan Perdana Menteri
Pembangunan Sistem
Bahagian Pengurusan Maklumat,
3 Pembangunan Aplikasi Kementerian Kesihatan Malaysia

3. PROSES PENGURUSAN

3.1 Andaian, Kebergantungan dan Kekangan

Seksyen ini adalah ruangan untuk mengenalpasti dan menerangkan andaian,
kebergantungan dan kekangan dalam pembangunan perisian. Andaian,
kebergantungan dan kekangan dalam pembangunan perisian perlu dikenal
pasti dan disenaraikan. Andaian, kebergantungan dan kekangan yang biasa
dihadapi bagi setiap projek adalah dari segi peruntukan, perkakasan, sistem
sedia ada dan integrasi dengan sistem yang lain yang memberi impak kepada
pembangunan sistem baharu.

3.2 Risiko

Seksyen ini adalah ruangan menyenaraikan risiko-risiko projek. Risiko boleh
dikategorikan kepada 3 kategori berikut:

• Risiko Projek iaitu risiko yang memberi kesan kepada jadual,
aktiviti dan sumber projek;

• Risiko Produk iaitu risiko yang memberi kesan kualiti perisian yang
sedang dibangunkan; dan

• Risiko Organisasi iaitu risiko yang memberi kesan kepada
organisasi pemilik perisian.

3.3 Tahap Kebarangkalian Risiko dan Tahap Impak
Seksyen ini adalah ruangan untuk mengenalpasti impak risiko kepada projek.

Contoh Borang Penilaian Risiko

Kemungkinan Tinggi Sederhana Rendah

Skala Besar Peruntukan tidak cukup
potensi
impak Sederhana
Kecil

350 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

3.4 Pemantauan dan Kawalan

Seksyen ini adalah ruangan untuk mekanisma atau pendekatan untuk
memantau dan mengawal kos, jadual pelaksanaan, kualiti sistem dan
pelaksanaan sistem sepanjang tempoh projek.

4. PROSES TEKNIKAL
4.1 Pendekatan, Teknik dan Alat Bantu

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan keseluruhan gambaran bagi
persekitaran pembangunan perisian yang melibatkan persekitaran sistem
pengkomputeran.

4.2 Dokumen Aplikasi

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan dokumen-dokumen
pembangunan sistem aplikasi yang perlu disediakan.

4.3 Dokumen Fungsi Sokongan

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan dokumen-dokumen fungsi
sokongan yang berkaitan dengan projek.

5. PAKEJ KERJA, JADUAL DAN PERUNTUKAN

5.1 Pakej Kerja

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan aktiviti yang memerlukan
kepakaran tertentu bagi menyiapkan sistem yang akan dibangunkan.

Contoh Pakej Kerja Personel

Nama Tempoh Pengalaman Bidang Peranan &
Bil. Personel Pengalaman Bekerja Dalam Kepakaran Tanggungjawa
1. Bekerja Dalam Projek Berkaitan b Dalam Projek
Bidang ICT
Ya/ Bilangan
(Bilangan Tidak Tahun
Tahun)

2.

5.2 Kebergantungan

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan kebergantungan antara satu
pakej kerja dengan pakej kerja yang lain atau dengan aktiviti luaran yang lain.

351 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

5.3 Sumber
Seksyen ini adalah ruangan untuk menjelaskan perkara yang diperlukan untuk
menjalankan aktiviti sepanjang tempoh projek.

5.4 Peruntukan Kos
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan sumber dan jumlah
peruntukan yang diperlukan bagi menjalankan projek.

5.5 Jadual Perancangan
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan jadual perancangan yang
lebih terperinci mengikut aktiviti.

6. KOMPONEN TAMBAHAN
Seksyen ini merupakan ruangan untuk menyenaraikan sebarang komponen tambahan
yang berhubung kait dengan projek seperti pelan keselamatan, pelan latihan, pelan
perolehan perkakasan dan perisian, pelan-pelan fasiliti, pelan pemasangan, pelan
penyelenggaraan dan komponen-komponen lain yang berkaitan.

7. LAMPIRAN
Seksyen ini merupakan ruangan untuk mengepilkan dokumen-dokumen sokongan
yang berkaitan dengan pelan pembangunan sistem seperti minit mesyuarat, surat-
surat dan sebagainya.

352 | D 01 Pe l an Pe mb an gu n an Si st e m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D02 DOKUMEN SPESIFIKASI
KEPERLUAN BISNES (BRS)

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

353 | D 02 S pe si f i k asi K e pe r l u an Bi sn e s

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan ringkas
berkenaan dokumen yang disediakan.

ii. Semakan dan Pengesahan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai-pegawai yang bertanggungjawab untuk
melakukan semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang terkandung
di dalam dokumen ini. Sila sertakan maklumat seperti nama, jawatan, tandatangan dan
tarikh semakan atau kelulusan. Contoh jadual semakan dan pengesahan adalah
seperti berikut :

SEMAKAN DOKUMEN Jawatan Tandatangan Tarikh
Disemak Oleh Semakan

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tandatangan Tarikh
Semakan

iii. Kawalan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk mencatatkan maklumat-maklumat penyediaan
dokumen termasuk maklumat pindaan yang telah dilakukan ke atas dokumen ini. Sila
masukkan nombor versi, tarikh, ringkasan pindaan dan nama penyedia di dalam jadual
seperti di bawah :

354 | D 02 S pe si f i k asi K e pe r l u an Bi sn e s

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

KAWALAN DOKUMEN

No. Tarikh Ringkasan Pindaan Penyedia
Versi

Penentuan nombor versi adalah bergantung kepada saiz pindaan kepada dokumen
yang telah dilakukan. Sekiranya saiz pindaan yang dilakukan adalah kecil ataupun
sederhana, perubahan nombor versi hanya melibat perubahan angka selepas titik
perpuluhan sahaja, contohnya, perubahan dari nombor versi 1.2 kepada 1.3. Sekiranya
pindaan yang dilakukan adalah besar dan melibatkan perubahan kepada kandungan
dokumen, gunakan angka nombor yang seterusnya, contohnya, dari nombor 1.2
kepada 2.0.

iv. Kandungan
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.

v. Senarai Gambarajah
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

vi. Senarai Jadual
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

vii. Definisi dan Akronim

Akronim
Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan akronim-akronim yang
digunakan di dalam dokumen. Contoh jadual bagi senarai akronim adalah seperti
berikut :

355 | D 02 S pe si f i k asi K e pe r l u an Bi sn e s

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Akronim Keterangan

Definisi

Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan definisi bagi terma atau
istilah yang digunakan di dalam dokumen. Contoh jadual bagi senarai definisi
adalah seperti berikut :

Terma/Istilah Definisi

viii. Sumber Rujukan

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan semua sumber-sumber rujukan
yang digunakan di dalam penyediaan dokumen ini, contohnya seperti surat pekeliling
perkhidmatan, manual prosedur kerja, garis-garis panduan, dokumen-dokumen
piawaian ISO/IEC/IEEE dan bahan rujukan lain yang berkaitan.

356 | D 02 S pe si f i k asi K e pe r l u an Bi sn e s

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

1. PENGENALAN

1.1 Tujuan Bisnes

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan latarbelakang, sebab-sebab
dan bagaimana sistem yang akan dibangunkan dapat membantu dan
menyumbang untuk mencapai objektif bisnes.

1.2 Skop Bisnes

Seksyen ini adalah ruangan untuk menjelaskan penentuan skop bagi domain
bisnes organisasi yang terlibat. Sila rujuk kepada langkah 1b di dalam
Penyediaan Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] untuk mendapatkan
penjelasan lanjut berkenaan cara-cara untuk melengkapkan seksyen ini.

1.3 Gambaran Keseluruhan Projek

Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan struktur organisasi yang
berkaitan dengan domain bisnes serta hubungannya dengan entiti luar.
Penggunaan rajah adalah digalakkan untuk menerang struktur organisasi
berkenaan.

1.4 Senarai Pemegang Taruh

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenarai dan menerangkan pemegang-
pemegang taruh yang terlibat dengan domain bisnes berkenaan. Sila rujuk
kepada langkah 1d di dalam Penyediaan Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5]
untuk mendapatkan penjelasan lanjut berkenaan cara-cara untuk
melengkapkan seksyen ini.

2. KEPERLUAN PENGURUSAN BISNES

2.1 Matlamat dan Objektif
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenarai dan menerangkan matlamat,
objektif dan hasil bisnes yang ingin dicapai melalui pelaksanaan sistem yang
akan dibangunkan.

2.2 Arkitektur Bisnes
Seksyen ini adalah ruangan untuk menjelas dan menyediakan rajah Arkitektur
Bisnes yang berkaitan dengan sistem yang akan dibangunkan. Sila rujuk
kepada langkah 5 di dalam Penentuan Keperluan Bisnes [F1.2] dan langkah
2b di dalam Penyediaan Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] untuk
mendapatkan penjelasan lanjut berkenaan cara-cara untuk melengkapkan
seksyen ini.

2.3 Arkitektur Maklumat
Seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan Arkitektur Maklumat bagi
sistem aplikasi yang akan dibangunkan. Sila rujuk kepada langkah 6 di dalam

357 | D 02 S pe si f i k asi K e pe r l u an Bi sn e s

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

Penentuan Keperluan Bisnes [F1.2] dan langkah 2c di dalam Penyediaan
Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] untuk mendapatkan penjelasan lanjut
berkenaan cara-cara untuk melengkapkan seksyen ini.

3. KEPERLUAN PENGOPERASIAN BISNES

3.1 Keperluan Fungsi Bisnes
3.1.1 Penggunaan Notasi
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan notasi-notasi yang
akan digunakan untuk menyediakan Model Fungsi Bisnes. Sila rujuk
kepada Pemodelan Fungsi Bisnes [F1.3] dan langkah 3a - perkara
i di dalam Penyediaan Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] untuk
mendapatkan penjelasan lanjut berkenaan cara-cara untuk
melengkapkan seksyen ini.

3.1.2 Model Fungsi Bisnes
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyediakan Model Fungsi Bisnes
yang terdiri daripada Rajah Hirarki Fungsi serta keterangan bagi fungsi-
fungsi berkenaan. Sila rujuk kepada langkah-langkah di bawah
Pemodelan Fungsi Bisnes [F1.4] dan langkah 3a - perkara ii di dalam
Penyediaan Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] untuk mendapatkan
penjelasan lanjut berkenaan cara-cara untuk melengkapkan seksyen ini.

3.1.3 Senarai Pengguna
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan senarai pengguna-
pengguna yang terlibat secara langsung dengan fungsi bisnes. Sila rujuk
kepada langkah 3a - perkara iii di dalam Penyediaan Spesifikasi
Keperluan Bisnes [F1.5] untuk mendapatkan penjelasan lanjut
berkenaan cara-cara untuk melengkapkan seksyen ini.

3.2 Keperluan Proses Bisnes
3.2.1 Penggunaan Notasi
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyenaraikan notasi-notasi yang
akan digunakan untuk menyediakan Model Proses. Sila rujuk kepada
Pemodelan Proses Bisnes [F1.4] dan langkah 3b - perkara i di dalam
Penyediaan Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] bagi mendapatkan
penjelasan lanjut berkenaan cara-cara untuk melengkapkan seksyen ini.

3.2.2 Model Proses Bisnes
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyediakan Model Proses Bisnes
yang merangkumi Aliran Proses Bisnes dan Definisi Fungsi Bisnes. Sila
rujuk kepada Langkah 1 sehingga langkah 4 di bawah Pemodelan
Proses Bisnes [F1.4] dan langkah 3b - perkara ii di dalam Penyediaan
Spesifikasi Keperluan Bisnes [F1.5] untuk mendapatkan penjelasan
lanjut berkenaan cara-cara untuk melengkapkan seksyen ini. Sila rujuk

358 | D 02 S pe si f i k asi K e pe r l u an Bi sn e s

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

juga kepada contoh format templat bagi penyediaan Definisi Fungsi
Bisnes di Apendiks 2.
3.3 Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi
Seksyen ini adalah ruangan untuk menyediakan Pengiraan Saiz Sistem Aplikasi
dengan menggunakan kaedah Function Points Analysis. Sila rujuk kepada bab
8 di dalam Langkah-langkah Pengiraan Saiz Fungsian Sistem Aplikasi di
Fasa Permulaan Projek bagi mendapatkan penjelasan lanjut berkenaan cara-
cara untuk melengkapkan seksyen ini.
4. LAMPIRAN
Seksyen ini merupakan ruangan untuk menyertakan dokumen-dokumen sokongan
yang perlu dirujuk seperti pekeliling, minit mesyuarat, borang-borang fizikal, surat-surat
dan sebagainya.

359 | D 02 S pe si f i k asi K e pe r l u an Bi sn e s

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

RUJUKAN :

D03 DOKUMEN SPESIFIKASI
KEPERLUAN SISTEM (SRS)

NAMA SISTEM

(Sertakan nama modul di bawah nama sistem sekiranya dokumen disediakan secara
berasingan bagi setiap modul di bawah sistem yang sama)

NAMA AGENSI :
NAMA AGENSI INDUK :
TARIKH DOKUMEN :
VERSI DOKUMEN :

360 | D 03 S pe si f i k asi K e pe r l u an Si s te m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

i. Keterangan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk menyatakan secara ringkas keterangan berkenaan
dokumen yang disediakan.

ii. Semakan dan Pengesahan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan bagi pegawai-pegawai yang bertanggungjawab untuk
melakukan semakan dan pengesahan kepada maklumat-maklumat yang terkandung
di dalam dokumen ini. Sila sertakan maklumat seperti nama, jawatan, tandatangan dan
tarikh semakan atau kelulusan. Contoh jadual semakan dan pengesahan adalah
seperti berikut :

SEMAKAN DOKUMEN Jawatan Tandatangan Tarikh
Disemak Oleh Semakan

PENGESAHAN DOKUMEN

Disahkan Oleh Jawatan Tarikh
Tandatangan Semakan

361 | D 03 S pe si f i k asi K e pe r l u an Si s te m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

iii. Kawalan Dokumen

Seksyen ini adalah ruangan untuk mencatatkan maklumat-maklumat penyediaan
dokumen termasuk maklumat pindaan yang telah dilakukan ke atas dokumen ini. Sila
masukkan nombor versi, tarikh, ringkasan pindaan dan nama penyedia di dalam jadual
seperti di bawah :

KAWALAN DOKUMEN

No. Tarikh Ringkasan Pindaan Penyedia
Versi

Penentuan nombor versi adalah bergantung kepada saiz pindaan kepada dokumen
yang telah dilakukan. Sekiranya saiz pindaan yang dilakukan adalah kecil ataupun
sederhana, perubahan nombor versi hanya melibat perubahan angka selepas titik
perpuluhan sahaja, contohnya, perubahan dari nombor versi 1.2 kepada 1.3.
Sekiranya pindaan yang dilakukan adalah besar dan melibatkan perubahan kepada
kandungan dokumen, gunakan angka nombor yang seterusnya, contohnya, dari
nombor 1.2 kepada 2.0.
iv. Kandungan
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan maklumat kandungan dokumen
berserta nombor muka surat yang terlibat.
v. Senarai Gambarajah
Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
gambarajah-gambarajah yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka
surat yang terlibat.

362 | D 03 S pe si f i k asi K e pe r l u an Si s te m

Buku Panduan Kejuruteraan Sistem Aplikasi Sektor Awam (KRISA). © BPI MAMPU

vi. Senarai Jadual

Seksyen ini merupakan ruangan untuk memasukkan senarai nombor rujukan bagi
jadual-jadual yang terkandung di dalam dokumen berserta nombor muka surat yang
terlibat.

vii. Definisi dan Akronim

Akronim
Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan akronim-akronim yang
digunakan di dalam dokumen. Contoh jadual bagi senarai akronim adalah seperti
berikut :

Akronim Keterangan

Definisi

Sub seksyen ini adalah ruangan untuk menerangkan definisi bagi terma atau
istilah yang digunakan di dalam dokumen. Contoh jadual bagi senarai definisi
adalah seperti berikut :

Terma/Istilah Definisi

363 | D 03 S pe si f i k asi K e pe r l u an Si s te m