i
ii PELAN INDUK LANDSKAP MAJLIS BANDARAYA IPOH 2023-2035 Disediakan untuk: Majlis Bandaraya Ipoh, Persiaran Bandaraya, Pusat Perdagangan Greentown, 30450 Ipoh, Perak Tel: 05-208 3333 Jabatan Landskap, Majlis Bandaraya Ipoh, Taman Rekreasi Gunung Lang, 30010 Ipoh, Perak Tel: 05-506 2088
iii PERUTUSAN DATO BANDAR MAJLIS BANDARAYA IPOH Perutusan Pengarah Jabatan Landskap dan Taman, Majlis Bandaraya Ipoh, Perak Assalamulaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera, Bersyukur kita ke hadrat Allah S.W.T kerana dengan limpah kurnia dan izinnya, dapat saya menukilkan sepatah dua kata dalam buku Pelan Induk Landskap Majlis Bandaraya Ipoh 2023-2035. Pelan Induk Landskap Majlis Bandaraya Ipoh ini merupakan satu dokumen penting bagi Majlis Bandaraya Ipoh dalam menentukan dasar, hala tuju, program dan sasaran bagi pembangunan landskap yang lestari sejajar dengan dasar Kerajaan Negeri dan Persekutuan. Ketika dunia menghadapi pelbagai krisis berkaitan alam sekitar, adalah wajar pembangunan dan pemeliharaan landskap ini di tekankan kerana pembangunan ruang landskap yang berkesan adalah merupakan asas kepada persekitaran yang baik, bersih dan tenang. Bandaraya Ipoh amat memerlukan ruang landskap yang indah dan berkesan dalam memastikan warganya dapat hidup dalam keadaan yang baik. Saya amat berharap supaya apa yang telah dirancang di dalam Pelan Induk Landskap ini dapat di laksanakan dan saya menyeru kepada semua pihak berkepentingan, rakan strategik dan wargakota Ipoh dapat menghayati dan bekerjasama untuk merealisasikan Pelan Induk Landskap Majlis Bandaraya Ipoh ini. Sehubungan dengan itu, saya ingin merakamkan ucapan terima kasih serta Syabas dan tahniah kepada semua pihak yang memberi komitmen dalam memastikan Pelan Induk ini dapat dibangunkan dengan baik mengikut perancangannya. Akhir kata, saya menyeru semua warga kerja MBI dan wargakota Ipoh dapat Bersama-sama menggembleng tenaga dalam usaha menjadikan Bandaraya Ipoh sebagai Bandar Wilayah Pintar berteraskan Ekosistem Mampan dan Bestari Sejahtera satu kenyataan. “Ipoh Bestari Sejahtera” Dato’ Rumaizi bin Baharin@Md Daud Datuk Bandar Ipoh
iv PERUTUSAN PENGARAH JABATAN LANDSKAP DAN TAMAN Perutusan Pengarah Jabatan Landskap dan Taman, Majlis Bandaraya Ipoh, Perak Assalamulaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera, Sekalung budi diatas semua yang terlibat dalam penghasilan Kajian Semula Pelan Induk Landskap Bandaraya Ipoh 2023-2034. Kajian ini merupakan dokumen penting bagi warga kerja Jabatan Taman dan Landskap Majlis Bandaraya Ipoh bagi menyusun gerak kerja dalam perancangan, reka bentuk dan penyelenggaraan kawasan landskap, rekreasi dan pelancongan Majlis Bandaraya Ipoh. Dokumen ini juga menjadi rujukan bagi perlaksanaan aspirasi Bandar Rendah Karbon yang menjadi fokus utama bagi memastikan kelestarian dan kepelbagaian biologi di bandaraya Ipoh kekal terjamin. Adalah diharap agar dokumen yang melibatkan kesemua pemegang taruh dari semua peringkat akan menjadi satu rujukan yang kekal relevan dalam pembangunan Bandaraya Ipoh nanti. Sekali lagi, Tahniah! LAr. Encik Meor Abdullah Zaidi bin Meor Razali Pengarah Landskap Bandaraya.
v ISI KANDUNGAN Perutusan Dato Bandar majlis bandaraya ipoh ........................................................................................ iii Perutusan Pengarah jabatan landskap dan taman .................................................................................. iv Senarai Peta................................................................................................................................................. v Senarai Imej................................................................................................................................................ vi Senarai Ilustrasi.......................................................................................................................................... vi Senarai Rajah.............................................................................................................................................. vi Senarai Jadual ........................................................................................................................................... vii 1.0 Pengenalan ............................................................................................................................................ 1 1.1 Latar Belakang................................................................................................................................... 1 1.2 Misi, Visi dan Objektif Majlis Bandaraya Ipoh ................................................................................. 1 1.3 Kajian Pelan Induk Landskap............................................................................................................ 2 1.3.1 Nama Kajian ............................................................................................................................... 3 1.3.2 Matlamat Kajian................................................................................................................... 3 1.3.3 Objektif Kajian ............................................................................................................................ 3 1.3.4 Skop Kajian ................................................................................................................................. 3 1.3.5 Kawasan Kajian PIL Ipoh 2023-2035......................................................................................... 3 2.0 Pendekatan Kajian ................................................................................................................................ 7 2.1 Proses Pelaporan Pembangunan dan pemantauan kajian.............................................................. 8 3.0 Ringkasan Penemuan Isu ...................................................................................................................... 9 3.1 Analisis dan Sintesis .......................................................................................................................... 9 4.0 asas Konsep PIL Ipoh 2023-2035........................................................................................................ 10 4.1 Matlamat Pembangunan Lestari (SDG).......................................................................................... 11 4.2 Ekonomi Bulat.................................................................................................................................. 12 5.0 Konsep Pelan Induk ............................................................................................................................. 14 5.1 Nilai Tunjang Landskap Ipoh .......................................................................................................... 14 5.2 Visi dan Misi Pelan Induk Landskap Bandaraya Ipoh 2023-2035 ................................................. 15 5.3 Matlamat Landskap Ipoh................................................................................................................ 15 6.0 Cadangan Reka Bentuk Landskap Kawasan Kajian .......................................................................... 17 6.1 Cadangan Reka Bentuk Landskap Pusat Bandar Ipoh................................................................... 18 6.1.1 Penyataan Konsep Pusat Bandar............................................................................................. 18 6.1.2 Pelan Pembangunan Landskap Pusat Bandar Ipoh ................................................................ 19 6.2 Cadangan Reka Bentuk Landskap Pesisir Sungai Kinta................................................................. 29 6.2.1 Penyataan Konsep Pesisir Sungai Kinta................................................................................... 29 6.2.2 Pelan Pembangunan Landskap Pesisir Sungai Kinta .............................................................. 29 6.3 Cadangan Reka Bentuk Landskap Gugusan Kampung Manjoi...................................................... 41 6.3.1 Penyataan Konsep Gugusan Kampung Manjoi........................................................................ 41 6.3.2 Pelan Pembangunan Landskap Gugusan Kampung Manjoi ............................................. 41 6.4 Cadangan Reka Bentuk Landskap Bukit Batu Kapur Gunung Lang............................................... 51 6.4.1 Penyataan Konsep Bukit Batu Kapur Gunung Lang ................................................................ 51 6.4.2 Pelan Pembangunan Landskap Gunung Lang ......................................................................... 51 6.5 Cadangan Reka Bentuk Landskap Bukit Batu Kapur Gunung Rapat............................................. 57 6.5.1 Penyataan Konsep Bukit Batu Kapur Gunung Rapat............................................................... 57 6.5.2 Pelan Pembangunan Landskap Gunung Lang ......................................................................... 57 7.0 Cadangan Program Sosial dan Pendidikan ........................................................................................ 62 8.0 Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan ............................................................................................ 63 8.1 Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan: Pusat Bandar................................................................ 63 8.2 Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan: Pesisir Sungai Kinta...................................................... 65 8.3 Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan: Gugusan Kampung Manjoi........................................... 68 8.4 Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan: Gunung Lang................................................................. 70 8.5 Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan: Gunung Rapat............................................................... 71 8.6 Ringkasan Keseluruhan Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan .................................................72 9.0 Cadangan Pendanaan dari PIL ...........................................................................................................73 10.1 Pendanaan dari PIL Pusat Bandar ................................................................................................73 10.2 Pendanaan dari PIL Pesisir Sungai Kinta......................................................................................74 10.3 Pendanaan dari PIL Gugusan Kampung Manjoi ...........................................................................75 10.4 Pendanaan dari PIL Bukit Batu Kapur Gunung Lang....................................................................76 10.5 Pendanaan dari PIL Bukit Batu Kapur Gunung Rapat..................................................................78 10.6 Ringkasan Keseluruhan Cadangan Pendanaan dari PIL ..............................................................79 10.0 Pentadbiran dan Pengurusan Pembangunan PIL .............................................................................80 1.1 Kerangka Tadbir Urus Landskap.....................................................................................................80 1.2 Kawalan Pembangunan Landskap..................................................................................................81 1.2.1 Kawalan di bawah Akta 172 ....................................................................................................82 1.2.2 Kawalan di bawah Akta 133 ....................................................................................................83 1.2.3 Akta Lain yang Berkaitan .........................................................................................................83 11.0 Dasar dan Garis Panduan Umum Perancangan dan Rekabentuk Landskap ..................................84 11.1 Garis Panduan Pengurusan Karektor dan Kualiti Visual Landskap .............................................84 11.2 Garis Panduan Pembangunan, Pemuliharaan dan Pemeliharaan Kawasan Kajian ...................85 11.3 Garis Panduan Pembangunan Jalan Protokol dan Pintu Masuk Bandaraya Ipoh.......................87 11.4 Garis Panduan untuk Kemudahsampaian.....................................................................................87 11.5 Garis Panduan Pembangunan Taman Awam...............................................................................87 11.6 Garis Panduan Penanaman Pokok ................................................................................................87 11.7 Garis Panduan Penggunaan Tanaman Rasmi Bandaraya Ipoh ...................................................88 11.8 Garis Panduan Rekabentuk Landskap Kejur.................................................................................88 11.9 Garis Panduan Kerja Seni Awam...................................................................................................89 11.10 Garis Panduan Pencahayaan Landskap......................................................................................89 11.11 Garis Panduan Pembangunan Perniagaan di Kawasan Landskap............................................89 11.12 Garis Panduan Lain......................................................................................................................90 12.0 Cadangan Susulan .............................................................................................................................91 13.0 Ringkasan dan Kesimpulan ...............................................................................................................92 Jawatankuasa Kerja dan Pasukan Perunding ..........................................................................................94 Rujukan.......................................................................................................................................................95 SENARAI PETA Peta 1: Peta lokasi Perak, Daerah Kinta dan Ipoh .....................................................................................2 Peta 2: Peta kawasan kajian yang berada di bawah pentadbiran MBI....................................................3 Peta 3: Kawasan Kajian - Pusat Bandaraya Ipoh......................................................................................4 Peta 4: Kawasan Kajian – Bukit Batu Kapur Gunung Lang. ......................................................................4 Peta 5: Kawasan Kajian – Bukit Batu Kapur Gunung Rapat. ....................................................................5 Peta 6: Kawasan Kajian - Pesisir Sungai Kinta..........................................................................................5 Peta 7: Kawasan Kajian - Gugusan Kampung Manjoi...............................................................................6 Peta 8: Jalan Protokol yang dicadangkan sebagai Elemen Penyatuan bagi Pembangunan Pusat Bandar Ipoh. ...........................................................................................................................................................26 Peta 9: Penambahbaikan Jaringan Hijau sebagai Elemen Penyatuan dalam Pembangunan Pusat Bandar........................................................................................................................................................27 Peta 10: Kawasan Warisan Ipoh di dalam Pusat Bandar........................................................................27 Peta 11: Cadangan pembangunan di Kawasan Warisan Ipoh. ...............................................................27 Peta 12: Sempadan zon pembangunan Sungai Kinta..............................................................................30
vi SENARAI IMEJ Imej 1: Gambar sekitar kawasan Bandaraya Ipoh. ................................................................................... 4 Imej 2: Gambar sekitar kawasan Bukit Batu Kapur Gunung Lang. ........................................................... 4 Imej 3: Gambar sekitar Bukit Batu Kapur Gunung Rapat. ......................................................................... 5 Imej 4: Gambar sekitar Pesisir Sungai Kinta. ............................................................................................. 5 Imej 5: Gambar sekitar kawasan Gugusan Kampung Manjoi. .................................................................. 6 Imej 6: Gambar semasa proses pengumpulan data dan input untuk mendapatkan konsep pembangunan PIL Bandaraya Ipoh. ........................................................................................................... 8 Imej 7: Imej-imej dari kelima-lima Kawasan Kajian Pelan Induk Landskap Ipoh. ................................ 17 Imej 8: Suasana pagi di Taman Polo........................................................................................................ 25 Imej 9: Imej menunjukkan Royal Perak Golf club, ( https://deemples.com/) ......................................... 25 Imej 10: Imej suasana di Royal Perak Turf Club, (imej dari Encik Ng Chan Chiew) ............................... 25 Imej 11: Kawasan hijau dan taman kejiranan sebagai kawasan penting penduduk Ipoh. ................... 26 Imej 12: Jambatan Jalan Raja Muda Aziz, ke arah Zon 1 Sungai Kinta. ................................................. 38 Imej 13: Kinta Riverwalk, Zon 2 Sungai Kinta. ......................................................................................... 38 Imej 14: Jambatan Plaza JPS, Zon 2 Sungai Kinta ................................................................................... 38 Imej 15: Berhadapan Masjid Panglima Kinta, Zon 3 Sungai Kinta.......................................................... 39 Imej 16: Pertemuan dua sungai (Sungai Kinta dan Sungai Pari), Zon 3 Sungai Kinta............................ 39 Imej 17: Jalan Simpang Pulai-Lahat, Zon 5 Sungai Kinta........................................................................ 39 Imej 18: Jalinan hijau dan peningkatan biodiversiti Sungai Kinta. ......................................................... 39 SENARAI ILUSTRASI Ilustrasi 1: Carta Alir kaedah kajian yang digunakan bagi pembangunan PIL Bandaraya Ipoh. ............ 7 Ilustrasi 2: Perbezaan di antara Ekonomi Linera dan Ekonomi Bulat. .................................................... 13 Ilustrasi 3: Kitaran Ekonomi Bulat dan Sumber Landskap. ..................................................................... 13 Ilustrasi 4: Nilai Tunjang Landskap Ipoh yang dicadangkan untuk Pelan Induk Landskap Ipoh........... 14 Ilustrasi 5: Matlamat Pembangunan Mampan (SDG) yang menyokong pembangunan landskap Pusat Bandar Ipoh. .............................................................................................................................................. 18 Ilustrasi 6: Zon 1 dan Zon 2 Pelan Pembangunan Landskap Pusat Bandar Ipoh.................................... 19 Ilustrasi 7: Ilustrasi dari kiri ialah contoh arca yang menunjukkan sejarah Ipoh melahirkan banyak kumpulan muzik hebat tanah air, tengah ialah contoh arca yang menunjukkan kemasyhuran Ipoh sebagai destinasi makanan dan kiri ialah contoh arca yang menunjukkan sejarah aktiviti perlombongan............................................................................................................................................ 28 Ilustrasi 8: Matlamat Pembangunan Mampan (SDG) yang menyokong pembangunan landskap Sungai Kinta........................................................................................................................................................... 29 Ilustrasi 9: Keratan Rentas Tebingan Sungai Kinta. ................................................................................ 40 Ilustrasi 10: Matlamat Pembangunan Mampan (SDG) yang menyokong pembangunan landskap Gugusan Manjoi......................................................................................................................................... 41 Ilustrasi 11: Matlamat pembangunan mampan (SDG) yang menyokong pembangunan landskap Gunung Lang.............................................................................................................................................. 51 Ilustrasi 12: Matlamat Pembangunan Mampan (SDG) yang menyokong pembangunan landskap Gunung Lang.............................................................................................................................................. 57 SENARAI RAJAH Rajah 1: Cadangan Pembangunan Landskap Pusat Bandar Ipoh...........................................................19 Rajah 2: Peta menunjukkan sempadan Zon 1 pembangunan Pusat Bandar. .........................................20 Rajah 3: Peta menunjukkan sempadan Enklaf Kolonial British. ..............................................................20 Rajah 4: Cadangan landskap bagi kawasan Dataran KTM.....................................................................21 Rajah 5: Perletakkan historical marker di Kawasan Warisan Ipoh, Pekan Lama...................................21 Rajah 6: Kawasan siar kaki yang unik di Kawasan Warisan Ipoh, Pekan Lama. ...................................21 Rajah 7: Perletakkan hasil seni seperti arca di Kawasan Warisan Ipoh, Pekan Lama...........................22 Rajah 8: Peta menunjukkan sempadan Zon 2 pembangunan Pusat Bandar. .........................................22 Rajah 9: Perletakkan historical marker di Kawasan Warisan Ipoh, Pekan Baru.....................................22 Rajah 10: Perletakkan perabot landskap di lokasi bersesuaian bagi menonjolkan identiti warisan di Kawasan Warisan Ipoh, Pekan Baru.........................................................................................................23 Rajah 11: Penambahan landskap kejur seperti sculptural bridge di Kawasan Warisan Ipoh, Pekan Baru. ....................................................................................................................................................................23 Rajah 12: Cadangan pembangunan Enklaf Warisan Muzik Ipoh, Pekan Baru........................................23 Rajah 13: Cadangan pembangunan landskap di kawasan Kompleks UTC, Pekan Baru........................24 Rajah 14: Cadangan pembangunan landskap di kawasan Kompleks UTC dan Super Kinta, Pekan Baru. ....................................................................................................................................................................24 Rajah 15: Cadangan pembangunan bagi Taman DR, Pekan Baru. .........................................................24 Rajah 16: Pelan Pembangunan Zon 1 dan Zon Sungai Kinta. ..................................................................30 Rajah 17: Cadangan pembangunan Jambatan Arca Gunung Lang di Sungai Kinta...............................31 Rajah 18: Cadangan pengekalan Hutan Tebingan Sungai Kinta untuk kesinambungan ekologi. Imej sumber: https://www.asla.org/fieldguide.aspx .......................................................................................31 Rajah 19: Cadangan pembangunan Tangga Air Kinta. ...........................................................................31 Rajah 20: Cadangan penambahbaikan Plaza JPS di Sungai Kinta..........................................................32 Rajah 21: Cadangan pembinaan Pusat Interpretasi dan Galeri Sungai Kinta. .......................................32 Rajah 22: Penambahbaikan Kinta Riverwalk di Sungai Kinta. ................................................................32 Rajah 23: Pelan Pembangunan Zon 3 Sungai Kinta. ................................................................................33 Rajah 24: Cadangan pembangunan Plaza Muara Sungai Kinta di muara pertemuan Sungai Kinta dan Sungai Pari. ................................................................................................................................................33 Rajah 25: Cadangan pembangunan ruang perniagaan kenderaan.........................................................33 Rajah 26: Cadangan pembangunan Jambatan Arca Sungai Kinta. ........................................................34 Rajah 27: Cadangan pembangunan Tebingan Hutan Bandar di Sungai Kinta.......................................34 Rajah 28: Cadangan pembangunan ruangan aktiviti aktif Sungai Kinta................................................34 Rajah 29: Cadangan pembangunan untuk ruangan senaman di Sungai Kinta. .....................................35 Rajah 30: Cadangan pembangunan Tebingan Kuchai di Sungai Kinta...................................................35 Rajah 31: Cadangan pembangunan ruang senaman di Sungai Kinta.....................................................35 Rajah 32: Pelan pembangunan Zon 4 dan Zon 5 Sungai Kinta ................................................................36 Rajah 33: Cadangan pembangunan ruangan aktiviti aktif Sungai Kinta................................................36 Rajah 34: Cadangan pembangunan Tebingan Hutan Komuniti di Sungai Kinta. ...................................37 Rajah 35: Cadangan pembangunan Wakaf dan Jeti Komuniti di Sungai Kinta......................................37 Rajah 36: Keadaan sedia ada dan cadangan pembangunan di Tasik Tiara..........................................37 Rajah 37: Pelan Pembangunan Landskap Gugusan Manjoi.....................................................................42 Rajah 38: Cadangan pembangunan Laman Kanak-kanak di kawasan Gugusan Manjoi. .....................43 Rajah 39: Cadangan pembangunan Dataran Laman Tasik di kawasan Gugusan Manjoi. ....................43 Rajah 40: Cadangan pembangunan Laman Niaga di Taman Tasik Rekreasi Tasik Jelapang, Gugusan Manjoi. .......................................................................................................................................................43
vii Rajah 41: Cadangan Pembangunan di Taman Rekreasi Tasik Dato Ahmad Said Tambahan, Gugusan Manjoi. ....................................................................................................................................................... 44 Rajah 42: Cadangan Pembangunan Taman Rekreasi Tasik Tengku Hussein Baru, Gugusan Manjoi. Imej sumber www.culd-org.euprojectsecology-and-recreation-on-the-highway......................................... 45 Rajah 43: Cadangan Pembangunan Taman Rekreasi Tasik Manjoi Baru, Di Kawasan Gugusan Manjoi. .................................................................................................................................................................... 46 Rajah 44: Cadangan pembangunan Laman Permainan Kanak-Kanak. ................................................. 47 Rajah 45: Cadangan Pembangunan Tebingan Pari, di Kawasan Gugusan Manjoi. ............................... 48 Rajah 46: Cadangan Pembangunan Dataran Untuk Peniaga Food Truck. ............................................. 49 Rajah 47: Cadangan Pembangunan Laman Tani TNB Manjoi, di Kawasan Gugusan Manjoi. .............. 50 Rajah 48: Pelan Pembangunan Landskap Bukit Batu Kapur Gunung Lang. ........................................... 52 Rajah 49: Laluan masuk utama dan kawasan parkir di Gunung Lang. .................................................. 52 Rajah 50: Cadangan pembangunan kawasan perniagaan di kawasan Gunung Lang........................... 53 Rajah 51: Cadangan pembangunan Tebingan dan Jeti Gunung Lang. ................................................... 53 Rajah 52: Cadangan pembangunan taman permainan bertemakan air di kawasan Gunung Lang. .... 54 Rajah 53: Cadangan pembangunan kawasan riadah komuniti di kawasan Gunung Lang.................... 54 Rajah 54: Cadangan pembangunan kawasan permainan kanak-kanak di kawasan Gunung Lang. .... 54 Rajah 55: Cadangan pembangunan pengembaraan Batu Kapur Gunung Lang..................................... 55 Rajah 56: Cadangan pembangunan denai Gunung Lang melalui kawasan batu kapur Gunung Lang.. 55 Rajah 57: Cadangan pembangunan tapak perkhemahan di kawasan Gunung Lang. ........................... 56 Rajah 58: Pelan Pembangunan Landskap Bukit Batu Kapur Gunung Rapat. ......................................... 57 Rajah 59: Cadangan pembangunan Galeri Gunung Rapat di kawasan Gunung Rapat. ........................ 58 Rajah 60: Cadangan pembangunan pintu masuk dan ruangan parkir di kawasan Gunung Rapat....... 58 Rajah 61: Cadangan pembangunan satu amphitheater di kawasan Gunung Rapat............................. 58 Rajah 62: Cadangan pembangunan Pusat Penyelidikan Batu Kapur di kawasan Gunung Rapat......... 59 Rajah 63: Cadangan kawasan simpanan pemuliharaan dan pemeliharaan batu kapur dan hutan batu kapur di kawasan Gunung Rapat.............................................................................................................. 59 Rajah 64: Kawasan apresiasi formasi Gunung Batu Kapur. .................................................................... 59 Rajah 65: Cadangan pembangunan tasik rekreasi di kawasan Gunung Rapat...................................... 60 Rajah 66: Cadangan pembangunan kem perkhemahan di kawasan Gunung Rapat. ............................ 60 Rajah 67: Cadangan pembangunan Denai Gunung Rapat. ..................................................................... 60 Rajah 68: Cadangan pembangunan kawasan rekreasi aktif di Kawasan Gunung Rapat...................... 61 Rajah 69: Cadangan Organisasi Jabatan Landskap dan Taman MBI..................................................... 81 SENARAI JADUAL Jadual 1: Hubung kait Sustainable Development Goals (SDG) dengan kesenibinaan landskap oleh IFLA .................................................................................................................................................................... 11 Jadual 2: Analisis menggunakan kaedah Analytic Hierarchy Process (AHP) menggunakan lima kepentingan utama atau kriteria yang melibatkan pembangunan PIL-Ipoh 2023. ............................... 16 Jadual 3: Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan Pusat Bandaraya Ipoh............................................. 63 Jadual 4: Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan Pesisir Sungai Kinta................................................. 65 Jadual 5: Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan Gugusan Kampung Manjoi...................................... 68 Jadual 6: Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan Bukit Batu Kapur Gunung Lang............................... 70 Jadual 7: Cadangan Kos dan Jadual Pelaksanaan Bukit Batu Kapur Gunung Rapat............................. 71 Jadual 8: Ringkasan Keseluruhan Cadangan Kos dan Jumlah Projek/Fasa yang terlibat. .................... 72 Jadual 9: Pendanaan dari Pelan Induk Landskap Pusat Bandaraya Ipoh .............................................. 73 Jadual 10: Pendanaan dari Pelan Induk Landskap Pesisir Sungai Kinta.................................................74 Jadual 11: Pendanaan dari Pelan Induk Landskap Gugusan Kampung Manjoi......................................75 Jadual 12: Pendanaan dari Pelan Induk Landskap Bukit Batu Kapur Gunung Lang...............................76 Jadual 13: Pendanaan dari Pelan Induk Landskap Gunung Rapat..........................................................78 Jadual 14: Ringkasan Keseluruhan Cadangan Pendanaan dari PIL. .......................................................79
1 1.0 PENGENALAN Majlis Bandaraya Ipoh (MBI) adalah bertindak sebagai Pihak Berkuasa Tempatan atau Pertubuhan Perbadanan yang ditubuhkan di bawah Akta Kerajaan Tempatan 1976 sebagai satu badan yang bertanggungjawab untuk mengurus dan mentadbir kawasan Bandaraya Ipoh berasaskan kepentingan tempatan. MBI juga adalah satu pihak berkuasa perancang tempatan di bawah Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976, oleh itu MBI dipertanggungjawabkan secara langsung oleh undang-undang untuk merangka dan melaksanakan dasar-dasar perancangan pembangunan berasaskan lokaliti setempat bersesuaian dengan dasar yang ditetapkan oleh kerajaan. MBI adalah diletakkan di bawah kepimpinan Datuk Bandar yang di nasihati oleh satu Majlis Bandaraya. 1.1 LATAR BELAKANG Ipoh merupakan satu bandaraya yang mula dibangunkan sekitar tahun 1880an. Kini Ipoh adalah ibu negeri Perak Darul Ridzuan dan secara tidak langsung adalah pusat pentadbiran negeri. Ipoh mendapat status bandaraya pada 27 Mei 1988 oleh Kerajaan Malaysia dan diperkenankan oleh Duli Yang Maha Mulia Sultan Azlan Muhibbuddin Shah ibni Alharhum Yussuf Izuddin Shah. Bandaraya ini terletak kirakira 200km ke utara Kuala Lumpur dan bandaraya ini mudah dihubungi melalui Lebuhraya Utara Selatan (PLUS), laluan kereta api menggunakan KTM Komuter atau Electric Train Service (ETS), dan juga melalui kapal terbang iaitu Lapangan Terbang Sultan Azlan Shah. Keluasan pentadbiran MBI adalah meliputi kawasan seluas 643 km2 dengan bilangan penduduk dianggarkan berjumlah 720,000 orang (MBI, 2022) dan terletak di dalam Daerah Kinta. Di antara sasaran Bandaraya Ipoh antara untuk menjadi destinasi pelancongan utama, maka tidak hairan apabila Bandaraya Ipoh diberikan pengiktirafan sebagai pilihan keenam destinasi menarik untuk dikunjungi di Asia pada tahun 2016. Adalah menjadi harapan MBI untuk meletakkan bandar raya Ipoh terus berkembang dari aspek eko-pelancongan yang berkonsepkan 3H iaitu Heritage, Hipster dan Health. Maka Pelan Induk Landskap Bandaraya Ipoh 2023-2035 (PIL-Ipoh 2023) juga akan mengambil inspirasi ini dalam mencadangkan pelan pembangunan landskap yang sealiran dengan hasrat tersebut. Dari segi geografi, rupa bentuk bumi Ipoh adalah dikelilingi oleh gunung- ganang dan hutan simpan seperti, Hutan Simpan Kekal Kledang Saiong dan Hutan Simpan Kekal Bukit Kinta serta bukit bukau terutamanya bukit batu kapur sebagai contoh Gunung Lang dan Gunung Rapat. Keunikan gunung, hutan simpan, bukit batu kapur dan sumber semula jadi yang lain telah menjadi latar belakang pemandangan Bandaraya Ipoh dan kawasan ini adalah satu tarikan eko-pelancongan Selain daripada sumber semulajadi ini, Bandaraya Ipoh juga adalah sinonim dengan pokok Ipoh (Antiaris toxicaria), pokok yang di katakan menjadi asas kepada nama Bandaraya Ipoh. Walaupun, pokok ini mempunyai getah yang beracun namun ianya digunakan secara meluas oleh masyarakat orang asli bagi tujuan pemburuan. Selain itu, Bandaraya Ipoh juga dikenali dengan Sungai Kinta yang mengalir di tengahtengah Bandaraya Ipoh yang juga bertindak sebagai pembahagi kepada Pekan Baru Ipoh dan Pekan Lama Ipoh. 1.2 MISI, VISI DAN OBJEKTIF MAJLIS BANDARAYA IPOH Dalam usaha memajukan Bandaraya Ipoh, MBI telah menetapkan visi dan misi kepada Bandaraya Ipoh seperti yang ang dinyatakan di dalam Pelan Perancangan Strategik Majlis Bandaraya Ipoh 2021-2030: VISI Ipoh Bandar Wilayah Pintar Berteraskan Ekosistem Mampan dan Bestari Sejahtera MISI Memperkasakan Pengurusan Bandar Secara Inklusif Ke Arah Bandar Raya Pintar, Rendah Karbon Dan Bestari Sejahtera Menjelang 2030 Dalam usaha memartabatkan visi dan misi ini, sembilan objektif telah digariskan oleh MBI iaitu: OBJEKTIF 1. Menyediakan segala kemudahan dan perkhidmatan sebagai asas mencapai mutu kehidupan yang berdaya huni, berkualiti dan mampan untuk meningkatkan taraf hidup warga bandar raya. 2. Meningkatkan kecekapan sistem penyampaian perkhidmatan. 3. Memperkasakan perancangan pembangunan pintar dan lestari dalam semua bidang. 4. Meningkatkan infrastruktur dan kemudahan awam yang berkualiti. 5. Memberdayakan penglibatan komuniti secara inklusif untuk mencapai pembangunan masa hadapan. 6. Melestarikan alam sekitar dan mempertingkatkan persekitaran yang bersih. 7. Memelihara serta memulihara warisan dan seni budaya setempat. 8. Menggalakkan pertumbuhan industri, perdagangan dan pelancongan yang vibrant. 9. Mempertingkatkan pengindahan bandar raya Ipoh bersesuaian dengan tarafnya sebagai ibu negeri dan pusat pentadbiran Negeri Perak Darul Ridzuan.
2 PETA 1: PETA LOKASI PERAK, DAERAH KINTA DAN IPOH 1.3 KAJIAN PELAN INDUK LANDSKAP Pelan Induk Landskap atau PIL adalah satu dokumen yang menggariskan polisi, garis panduan dan kerangka kerja untuk perancangan, reka bentuk dan pengurusan landskap bagi sesuatu kawasan pentadbiran pihak berkuasa tempatan untuk sesuatu tempoh masa. Adalah diharapkan dengan adanya PIL, perancangan, rekabentuk dan pengurusan sesuatu kawasan landskap akan lebih sistematik dan terancang seterusnya efektif dari segi kos dan pelaksanaan. Pewartaan PIL bukan sahaja dalam merangka strategi pembangunan landskap tetapi juga merangka strategi untuk pengekalan, kawalan dan pengurusan kawasan landskap sedia ada dan akan datang. PIL juga secara umumnya merupakan satu dokumen yang boleh diguna pakai bagi menyokong dokumen perancangan berkanun seperti Pelan Rancangan Struktur (RS), Pelan Rancangan Tempatan (RT) dan Pelan Rancangan Kawasan Khusus (RKK) bagi sesuatu kawasan Oleh itu PIL-Ipoh 2023 ini merupakan satu dokumen strategi untuk mencapai hasrat Malaysia dan Bandaraya Ipoh khususnya untuk menjadi satu negara taman.. Kajian PIL-Ipoh 2023 mengambil kira tujuh (7) penanda aras untuk kemajuan dan kesejahteraan Bandaraya Ipoh iaitu Ipoh Bandaraya Terbersih di Malaysia 2023, Ipoh Bandaraya Pelancongan Utama Negara, Ipoh Bandaraya Infrastruktur Digital 2027, Ipoh Bandaraya Pintar 2030, Ipoh Bandaraya Bestari Sejahtera 2030, Ipoh Bandaraya Rendah Karbon 2030 dan Ipoh Bandar Raya Berpendapatan Tinggi 2030. Oleh itu, adalah menjadi hasrat MBI supaya PIL-Ipoh 2023 ini akan menjadikan Ipoh lebih berdaya saing dengan landskap sebagai satu sumber yang boleh meningkatkan nilai ekonomi, alam sekitar dan sosial setempat. Secara umumnya proses pembangunan PIL-Ipoh 2023 melibatkan perkara seperti berikut: i. Mengenal pasti sesuatu sumber landskap sedia ada dalam sesuatu lokaliti. ii. Mengenal pasti isu yang berkaitan dengan sumber landskap di dalam sesuatu lokaliti. iii. Menyediakan perancangan dan rekabentuk sesuatu kawasan landskap bagi satu lokaliti. MBI telah pun membangunkan PIL bagi Bandaraya Ipoh pada tahun 2002 dan pelan ini adalah satu tindakan jangka panjang yang komprehensif bagi pembangunan landskap di Ipoh kerana PIL Ipoh 2002 telah menggariskan polisi, strategi dan cadangan projek perancangan dan rekabentuk landskap yang pragmatik bagi tempoh 10 tahun. Antara objektif kajian PIL Ipoh 2002 ialah untuk mempertingkatkan kualiti, nilai imej dan juga penambahbaikan organisasi, pengurusan dan penyelenggaraan landskap di Bandaraya Ipoh. Selain itu PIL Ipoh 2002 juga merupakan strategi bagi merealisasikan Dasar Landskap Negara 2020 untuk menjadikan Malaysia sebagai “Negara Taman Terindah” pada tahun 2020. PIL Ipoh 2002 merangkumi kawasan seluas 139.50km2 dimana ianya telah di bahagikan kepada 7 zon pembangunan. Selari dengan objektif kajian PIL Ipoh 2002, fokus kajian meneliti ciri-ciri fizikal, sumber asli dan alam sekitar, kawasan lapang, rekreasi dan pelancongan, ciri-ciri pembangunan, sosiobudaya, pengurusan landskap sedia ada dan penguatkuasaan arahan pemeliharaan pokok-pokok di kawasan kajian. PIL Ipoh 2002 telah di bangunkan 20 tahun lalu, oleh itu adalah menjadi satu keperluan untuk PIL ini di kaji semula bagi memastikan MBI mempunyai perancangan landskap yang terus lestari dan mengikut peredaran semasa yang memenuhi kehendak penduduk setempat dan pengunjung.
3 1.3.1 NAMA KAJIAN Kajian Semula Pelan Induk Landskap Ipoh 2023-2035 untuk Majlis Bandaraya Ipoh yang dikenali juga sebagai Pelan Induk Landskap Ipoh 2023-2035 (PIL-Ipoh 2023). 1.3.2 MATLAMAT KAJIAN Menyediakan Laporan dan Garis Panduan untuk perancangan dan kawalan pembangunan landskap di kawasan landskap lima kawasan terpilih yang di tentukan oleh Majlis Bandaraya Ipoh sehingga tahun 2035. Lima kawasan tersebut adalah Pusat Bandaraya Ipoh, Pesisir Sungai Kinta, Gugusan Kampung Manjoi, Hutan Batu Kapur Gunung Lang dan Hutan Batu Kapur Gunung Rapat. 1.3.3 OBJEKTIF KAJIAN Sebanyak tiga (3) objektif utama kajian semula PIL-Ipoh 2023 ini, iaitu: i. Mengkaji keberkesanan Pelan Induk Landskap Ipoh tahun 2002. ii. Mengkaji dan mengenal pasti isu dan potensi sumber landskap bagi penyediaan keberkesanan cadangan. iii. Menyediakan Laporan Cadangan Pelan Induk dan Garis Panduan yang terperinci. 1.3.4 SKOP KAJIAN Terdapat 4 skop utama kajian PIL-Ipoh 2023 yang akan diberi penekanan dan penumpuan iaitu: i. Menganalisis keberkesanan strategi pembangunan dan pengurusan landskap seperti yang telah dinyatakan di dalam PIL Ipoh 2002. ii. Mengenal pasti status dan isu sumber landskap terkini di kawasan kajian. iii. Mengenal pasti dan menilai pandangan penduduk berkaitan dengan status sumber landskap yang sedia ada dan cadangan konsep pembangunan bagi kawasan kajian. iv. Membangunkan strategi pembangunan yang baharu bagi kawasan kajian. Hasil kajian ini secara amnya akan menjadi asas rujukan dalam berkaitan dengan perancangan dan pembangunan landskap di kawasan pentadbiran MBI. Selain itu PIL-Ipoh 2023 ini perlu menjadi dokumen sokongan untuk penyediaan Rancangan Tempatan, Rancangan Kawasan Khas (RKK) atau Pelan Tindakan Khas (PTK) bagi MBI. Selain itu ianya juga boleh menjadi asas kepada kajian lain berkaitan dengan landskap dan alam bina. Namun, secara khususnya, hasil kajian boleh menjadi sebagai alat pemantauan perancangan dan pembangunan kepada MBI untuk merancang dan melaksanakan pembangunan dan penyediaan kemudahan landskap. 1.3.5 KAWASAN KAJIAN PIL IPOH 2023-2035 Penentuan dan asas lima kawasan kajian yang terlibat adalah selari dengan Blok Pembangunan Draf Rancangan Tempatan MBI (Penggantian) 2035. Kawasan kajian umumnya termasuk dalam kawasan Zon Promosi Pembangunan (ZPP) Ipoh yang berfungsi sebagai pemangkin kemajuan dan pembangunan Perak Sejahtera, dan sebahagian kawasan kajian juga dikenali dengan Greater Ipoh iaitu satu koridor pembangunan yang meliputi Taiping di bahagian Utara sehingga Pangkor di bahagian Timur Ipoh. Antara strategi dan fokus Greater Ipoh ialah mengangkat Lembah Kinta sebagai Geopark. Kawasan pentadbiran MBI adalah seluas 642.57km persegi dan kawasan kajian PIL-Ipoh 2023 melibatkan lima kawasan (sila lihat Peta 2 – 7 untuk lokasi dan imej kawasan) yang dikenal pasti iaitu: i. Pusat Bandaraya Ipoh ii. Bukit Batu Kapur Gunung Lang iii. Bukit Batu Kapur Gunung Rapat iv. Pesisir Sungai Kinta v. Gugusan Kampung Manjoi PETA 2: PETA KAWASAN KAJIAN YANG BERADA DI BAWAH PENTADBIRAN MBI.
4 PETA 3: KAWASAN KAJIAN - PUSAT BANDARAYA IPOH. IMEJ 1: GAMBAR SEKITAR KAWASAN BANDARAYA IPOH. PETA 4: KAWASAN KAJIAN – BUKIT BATU KAPUR GUNUNG LANG. IMEJ 2: GAMBAR SEKITAR KAWASAN BUKIT BATU KAPUR GUNUNG LANG.
5 PETA 5: KAWASAN KAJIAN – BUKIT BATU KAPUR GUNUNG RAPAT. IMEJ 3: GAMBAR SEKITAR BUKIT BATU KAPUR GUNUNG RAPAT. PETA 6: KAWASAN KAJIAN - PESISIR SUNGAI KINTA. IMEJ 4: GAMBAR SEKITAR PESISIR SUNGAI KINTA.
6 PETA 7: KAWASAN KAJIAN - GUGUSAN KAMPUNG MANJOI. IMEJ 5: GAMBAR SEKITAR KAWASAN GUGUSAN KAMPUNG MANJOI.
7 2.0 PENDEKATAN KAJIAN Bagi kajian penghasilan PIL-Ipoh 2023 ini, sebanyak lima kaedah kajian telah di gunakan. Kaedah ini bertujuan untuk mengenal pasti isu, masalah dan potensi di setiap kawasan. Kaedah tersebut adalah: 1. Kaedah 1: Perbincangan Meja Bulat Perbincangan Meja Bulat atau disebut juga Round Table Discussion (RTD) telah diadakan diantara pasukan kajian dengan Jabatan Taman dan Landskap MBI (JTL-MBI). Data yang diperolehi telah di analisis secara kualitatif dengan meletakkan pandangan peserta dalam kategori yang berkaitan. 2. Kaedah 2: Bengkel Pemegang Taruh Sebanyak 2 bengkel pemegang taruh telah diadakan dengan pasukan kajian bertindak sebagai pemudahcara. Data yang diperolehi telah di analisis secara kualitatif dengan meletakkan pandangan peserta dalam kategori yang berkaitan. (i) pegawai dari Jabatan Teknikal MBI dan agensi kerajaan yang berkaitan secara langsung dengan pembangunan Bandaraya Ipoh dan (ii) wakil penduduk dan pihak berkepentingan di kawasan kajian. 3. Kaedah 3: Tinjauan Persepsi Penduduk Tinjauan persepsi pengguna ini adalah diadakan untuk melihat pandangan umum penduduk Bandaraya Ipoh berkaitan pembangunan landskap. Tinjauan telah di lakukan secara bersemuka di beberapa lokasi di bandaraya dan juga melalu tinjauan dalam talian maya. Data yang diperolehi telah di analisis secara kuantitatif. 4. Kaedah 4: Kajian dokumen utama Kajian dokumen utama ini melibatkan analisis beberapa dokumen yang telah diterbitkan oleh Kerajaan Negeri Perak dan MBI untuk mengenal pasti isu dan visi serta matlamat pembangunan negeri Perak dan Ipoh. Dokumen yang digunakan dalam analisis ini termasuklah antaranya Pelan Perak Sejahtera 2030, Draf Rancangan Struktur Negeri (RSN) Perak 2040, Pelan Perancangan Strategik Majlis Bandaraya Ipoh (MBI) 2021-2030, Rancangan Tempatan Ipoh 2020 dan Pelan Tindakan Ipoh Ke Arah Bandaraya Rendah Karbon 2030. 5. Kaedah 5 : Inventori dan Analisis Tapak Inventori dan analisis tapak secara pemerhatian telah di jalankan di lima kawasan kajian. Kaedah ini bertujuan untuk memberikan pasukan kajian ‘first hand experience’ dan juga untuk bagi pasti isu dan potensi kawasan serta pengumpulan data tapak seperti imej, karakter, nilai visual dan nilai seni bina di setiap tapak. Hasil dapatan dari kajian yang di jalankan, ianya di proses dan di rumus sebelum di gunakan untuk membangunkan konsep pembangunan PIL-Ipoh 2023. Imej 6 menunjukkan proses pengumpulan data yang telah dilakukan dan Ilustrasi 1 menunjukkan carta alir kaedah kajian PIL ini. . ILUSTRASI 1: CARTA ALIR KAEDAH KAJIAN YANG DIGUNAKAN BAGI PEMBANGUNAN PIL BANDARAYA IPOH.
8 2.1 PROSES PELAPORAN PEMBANGUNAN DAN PEMANTAUAN KAJIAN Dalam membangunkan PIL-Ipoh 2023 ini, 4 peringkat proses pelaporan dan telah dibangunkan untuk penglibatan secara langsung dengan pihak MBI bagi tujuan pemantauan. Proses pelaporan ini adalah: Laporan Awal Laporan awal melibatkan pelaporan berkaitan latar belakang Bandaraya Ipoh dan tapak dan juga dapatan yang diperolehi dari kaedah perbincangan meja bulat (RTD) dan bengkel bersama pemegang taruh. Laporan Interim Laporan interim melibatkan pelaporan berkaitan dengan hasil dapatan daripada tinjauan persepsi pengguna, kajian dokumen utama dan juga inventori serta analisis tapak. Laporan ini juga melaporkan isu, analisis dan sintesis dari data yang telah dikenal pasti dari semua kaedah yang telah dijalankan. Seterusnya idea permulaan perancangan dan rekabentuk telah di bentangkan. Laporan Akhir dan Laporan Teknikal Cadangan bagi PIL-Ipoh 2023 telah bentangkan termasuk dengan cadangan fasa pembangunan dan implikasi kos kepada pembangunan untuk tempoh 15 tahun iaitu dari tahun 2023 – 2035. Hasil pembentangan telah susun di dalam pelaporan Laporan Akhir PIL-Ipoh 2023. Manakala laporan teknikal melibatkan kompilasi data dan dapatan yang terhasil dari semua kaedah kajian untuk simpanan dan rujukan pihak MBI. IMEJ 6: GAMBAR SEMASA PROSES PENGUMPULAN DATA DAN INPUT UNTUK MENDAPATKAN KONSEP PEMBANGUNAN PIL BANDARAYA IPOH.
9 3.0 RINGKASAN PENEMUAN ISU Sebanyak dua belas isu dan masalah yang telah dikenal pasti oleh berdasarkan lima kaedah kajian yang dijalankan. Berikut, di senaraikan rumusan isu dan masalah tersebut: 1. Ketidakselarian Pelan Induk Landskap (PIL) dan Pelan Rancangan Tempatan (RT) Bandaraya Ipoh dalam setiap perbincangan, perancangan dan pembangunan di Ipoh. 2. Kualiti landskap merupakan antara masalah yang memberi impak kepada ukuran indeks kesejahteraan dan keharmonian bandar secara keseluruhan. 3. Kawasan dan ameniti landskap terdedah kepada vandalisme. 4. Kawasan bandar yang panas kerana kurang kehijauan seterusnya melemahkan daya berjalan di kawasan bandar. 5. Nilai warisan sejarah dan warisan Ipoh kurang di gabung jalin dengan pembangunan landskap seperti mana bangunan lama, sejarah kawasan dan tokoh yang berasal dari Ipoh. 6. Kekurangan kemudahan dan peralatan landskap serta ruang landskap untuk masyarakat setempat. Jarak kemudahan atau kepadatan penggunaan kawasan landskap perlu di beri perhatian sewajarnya. 7. Nilai estetika di bandar di dalam konteks landskap perlulah dititikberatkan kerana ianya berkaitan dengan imej bandaraya dan kesihatan mental. 8. Landskap di sarankan untuk dapat menjana ekonomi setempat, contoh sebagai satu produk pelancongan, selain menjadi tempat sosial untuk memupuk perpaduan pelbagai bangsa dalam suasana yang harmonis. 9. Kualiti air Sungai Kinta akibat pencemaran, perlu mengambil kira ketika pembangunan tanah sepanjang Sungai Kinta. 10. Kawasan hijau adalah tidak mencukupi di Gugusan Manjoi kerana kepadatan penduduk yang tinggi. Cadangan adalah kepada penambahbaikan kawasan tasik dan sungai sebagai kawasan pembangunan landskap. 11. Kawasan Gunung Lang adalah agak terpisah dari pusat bandar dan tiada jalan pintas serta kurangnya pencahayaan dan sering berlaku banjir kilat di kawasan pintu masuk taman jika hujan lebat. 12. Ketiadaan jalan masuk yang sesuai dan teratur bagi kawasan Gunung Rapat dan keperluan untuk mengekalkan kawasan hutan Gunung Rapat yang dikenali sebagai Lembah Firdaus dan Tasik Cermin. 3.1 ANALISIS DAN SINTESIS Sebanyak sembilan teras sintesis telah disimpulkan berdasarkan dapatan dari 5 kaedah kajian. Sintesis ini akan memberikan asas kepada idea cadangan awal bagi pembangunan PIL-Ipoh 2023. Berikut, di senaraikan sintesis untuk kawasan kajian secara keseluruhan: 1. Kawasan landskap semula jadi di Ipoh boleh di pulih dan dipelihara untuk tujuan aktiviti rekreasi, pelancongan , kesihatan dan estetik. 2. Kawasan lapang dan taman yang sedia ada perlu penambahbaikan dari segi kualiti dan selain itu keperluan 10% kawasan lapang di Bandaraya Ipoh boleh dipertingkatkan dengan pembukaan kawasan pembangunan landskap yang baru. 3. Kawasan landskap di Ipoh boleh mengetengahkan nilai warisan sejarahnya terutama jika kawasan landskap itu sendiri mempunyai sesuatu nilai sejarah dan warisan yang signifikan. 4. Kawasan landskap berdekatan dengan bangunan bersejarah dan warisan perlu dibangunkan dengan ciri-ciri warisan untuk menjadikan bangunan dan kawasan tersebut lebih bernilai. 5. Ramai tokoh negara adalah berasal dari Ipoh, dan pengalaman mereka dengan landskap di Ipoh boleh di gabung jalin untuk menambah nilai sesuatu kawasan landskap. 6. Pelancongan berasaskan makanan (food tourism) dilihat boleh memberikan tarikan kuat untuk Ipoh lebih dikenali di kalangan pengunjung selain daripada meningkatkan nilai sosioekonomi penduduk setempat. Namun pelancongan berasaskan makanan ini perlu di gabung jalinkan dengan pembangunan kawasan landskap. 7. Pembangunan kawasan landskap perlu dilihat di dalam konteks pembangunan ekonomi, maka program yang di rancang di sesuatu kawasan landskap perlu dilihat impaknya dari segi pembangunan ekonomi. 8. Pembangunan landskap perlu dilihat di dalam konteks pengurusan alam sekitar dimana landskap perlu bertindak sebagai satu infrastruktur hijau yang boleh meningkat kelestarian alam sekitar sesuatu bandar. 9. Kawasan landskap di Ipoh boleh di bangunkan untuk meningkatkan perpaduan dikalangan penduduk Ipoh yang terdiri dari pelbagai bangsa dan agama melalui konsep interaksi, perkongsian fasiliti dan aktiviti dalam taman seperti senamrobik dan pameran.
10 Secara ringkasnya, dapatan sintesis ini menekankan beberapa aspek yang perlu di ambil perhatian untuk pembangunan PIL-Ipoh 2023 iaitu: i. Kekuatan landskap semula jadi sebagai satu aset ii. Kepentingan nilai warisan dan sejarah yang signifikan iii. Ketokohan individu yang berasal dari Ipoh boleh di ketengahkan iv. Kawasan landskap mampu menjadi tarikan kepada pelancongan v. Pembangunan landskap perlu dilihat dalam konteks yang lebih holistik iaitu merangkumi keperluan ekonomi dan sosial di sebalik persekitaran Landskap sebagai satu aset Landskap memenuhi keperluan ekonomi dan sosial Landskap sebagai tarikan pelancongan
11 4.0 ASAS KONSEP PIL IPOH 2023-2035 Bandaraya Ipoh sebagai satu bandaraya utama di Malaysia perlu membangun dengan pesat untuk menjadi satu bandar bertaraf dunia dan di dalam usaha kearah itu, pihak MBI telah mengeluarkan tujuh pelan penanda aras iaitu Bandaraya Terbersih di Malaysia 2023, Ipoh Bandaraya Pelancongan Utama Negara, Ipoh Bandaraya Infrastruktur Digital 2027, Ipoh Bandaraya Pintar 2030, Ipoh Bandaraya Bestari Sejahtera 2030, Ipoh Bandaraya Rendah Karbon 2030 dan Ipoh Bandar Raya Berpendapatan Tinggi 2030. Oleh itu, selain dari tujuh penanda aras ini, PIL-Ipoh 2023 telah menjadikan dua asas pertimbangan ini bagi menjadikan kawasan landskap di Bandaraya Ipoh mempunyai daya tahan dan nilai yang tinggi. 4.1 MATLAMAT PEMBANGUNAN LESTARI (SDG) MBI menggunakan Dasar Perbandaran Negara (DPN) yang juga merupakan dasar yang memandu dan menyelaras perancangan dan pembangunan perbandaran negara supaya lebih efisien dan sistematik. Di dalam Dasar Perbandaran Negara Kedua (DPN2) 2016-2025 terdapat beberapa objektif pelaksanaan dan strategi-strategi yang mengambil kira perubahan yang telah berlaku dan yang dijangka akan berlaku bagi tempoh 2016-2025. Antara isu perbandaran yang dijangka berlaku adalah pembangunan perbandaran yang pesat yang boleh memberikan impak kepada persekitaran, ekonomi dan pembangunan sosial. Oleh itu pada tahun 2015, Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu telah melancarkan United Nations Sustainable Development Goals (SDGs) ataupun Matlamat Pembangunan Mampan Matlamat SDG adalah untuk menangani pelbagai cabaran global dan mempromosikan kemakmuran dan juga bagi melindungi bumi. SDG juga bertujuan untuk membasmi kemiskinan, mengurangkan ketidakseimbangan, memastikan keamanan dan keadilan, serta memerangi perubahan iklim. SDG atau juga dikenali sebagai Global Goals, menggariskan tujuh belas set sasaran yang digunakan oleh semua Negara Ahli Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (United Nations) mulai tahun 2015 bagi memenuhi Agenda 2030 untuk pembangunan mampan. Matlamat ini digubal untuk menjadi universal dimana pelbagai sektor dari skop kerajaan, perniagaan, masyarakat sivil, dan individu digalakkan untuk bekerjasama untuk mencapai matlamat ini bagi mencipta dunia yang lebih adil, mampan, dan sejahtera menjelang tahun 2030. Bandaraya Ipoh adalah tidak terkecuali untuk membantu Malaysia mencapai sasaran SDG, oleh itu adalah secara langsung PIL-Ipoh 2023 perlu menjadikan tujuh belas sasaran ini sebagai asas utama. Landskap perlu di rancang dan di reka mengikut prinsip kesenibinaan landskap dan kesenibinaan landskap memainkan peranan penting dalam mencapai sasaran SDG dengan menyumbang kepada persekitaran binaan yang mampan dan rintis yang seimbang dengan kemakmuran sosial, ekonomi, dan alam sekitar. Jadual 1 di bawah menunjukkan hubung kait tujuh belas sasaran SDG dengan garis panduan yang dibangunkan oleh International Federation of Landscape Architects atau IFLA bersama Barcelona International Landscape Biennial. JADUAL 1: HUBUNG KAIT SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS (SDG) DENGAN KESENIBINAAN LANDSKAP OLEH IFLA Merancang dan mereka bentuk serta mengekalkan hutan bandar bagi meningkatkan kualiti udara, mengintegrasikan pengeluaran makanan bandar kos rendah dan menghasilkan bahan kos rendah untuk pembinaan. Pemain industri landskap terutamanya arkitek landskap boleh mempromosikan tindakan berdasarkan transformasi, inovasi dan daya tahan berkenaan keselamatan dan sekuriti makanan. Perhubungan yang erat antara kerajaan pusat, kerajaan tempatan, golongan profesional dan peringkat komuniti adalah penting. Landskap diperlukan bagi meningkatkan kesihatan ekologi, termasuk status ekosistem semula jadi dan komuniti yang mendiaminya. Persekitaran semula jadi dan persekitaran yang direka bentuk boleh menyumbang kepada kesihatan fizikal dan mental penduduk setempat. Pendidikan berkaitan dengan alam sekitar dan seni bina landskap perlu diselaraskan untuk menghadapi cabaran kritikal yang dihadapi oleh persekitaran semula jadi dan komuniti di seluruh dunia. Penyelesaian berasaskan alam semula jadi memerlukan kemahiran teknikal dan penyelidikan yang boleh ditawarkan oleh pendidikan tinggi. Reka bentuk mampan yang sesuai untuk diletakkan adalah inklusif. Ia mempertimbangkan dan menggabungkan keperluan dan jangkaan semua ahli komuniti tanpa mengira etnik, jantina, umur dan keupayaan. Pengurusan air di kawasan bandar memerlukan pendekatan baharu yang mengintegrasikan pengetahuan tentang proses tertentu dan amalan pengurusan yang baik. Landskap perlu dilihat sebagai satu elemen penting yang perlu di ambil kira dalam pengurusan sumber air dan penyampaian perkhidmatan air dan sanitasi untuk orang ramai. Reka bentuk yang baik mengurangkan keperluan pemanasan dan penyejukan. Mengurangkan kesan pemanasan bandar atau urban heat island dengan menambahkan kanopi pokok adalah satu cara landskap dapat menyumbang.
12 Landskap boleh meningkatkan dan mewujudkan tempat kerja yang selesa dan selamat yang meningkatkan produktiviti. Bandar-bandar yang sihat dan menarik mampu menyokong pertumbuhan ekonomi yang mampan. Landskap perlu diambil kira dalam projek infrastruktur utama, seperti koridor jalan dan kereta api, saluran air dan kawalan banjir, yang boleh memberi kesan positif dalam menghubungkan komuniti dan ekosistem semula jadi. Infrastruktur landskap boleh menjadi penganjur utama struktur bandar. Dasar migrasi yang bertanggungjawab dan terurus dapat memberi manfaat kepada ekonomi dan masyarakat setempat. Landskap sebagai satu kawasan umum mampu memberikan nilai dan keperluan kepada semua golongan masyarakat Elemen landskap boleh di aplikasikan bersama penyelesaian berasaskan alam semula jadi untuk melindungi, mengurus dan menjana semula ekosistem (semula jadi atau diubahsuai), menangani cabaran sosial dengan berkesan dan menyesuaikan diri, sambil memberi manfaat kepada kepelbagaian biodiversiti dan kesejahteraan manusia. Landskap boleh di guna pakai dalam membangun dan melaksanakan strategi untuk mengurangkan sisa makanan, secara bertanggungjawab menguruskan bahan kimia dan sisa, dan memulihkan tapak yang tercemar serta pasca perindustrian. Pemain industri landskap dan khususnya Arkitek Landskap melalui IFLA perlu memainkan peranan dalam mengurangkan pelepasan gas rumah hijau, perlindungan alam dan penggunaan prinsip-prinsip dalam perancangan dan reka bentuk berasaskan ekosistem. Elemen landskap boleh memberikan sumbangan positif ke arah pendekatan yang strategik dan bersepadu terhadap pengurusan infrastruktur biru-hijau, termasuk pengurangan pelepasan nutrien, bahan pencemar, sedimen dan serpihan dari tanah ke jalan air dan laut, dan pengurusan dan pelemahan banjir. Kawasan landskap boleh di jadikan elemen untuk mengintegrasikan koridor ekosistem bandar dan nodus dengan sistem yang sama di kawasan peri-bandar, luar bandar dan serantau. Ini menyediakan perlindungan bio-sistem, sokongan spesies yang terancam dan menghubungkan komuniti. Pemain industri landskap, khususnya arkitek landskap perlu merancang tempat selamat yang aktif dan selesa. Tempat yang selamat adalah inklusif dan dapat mengurangkan keganasan. Bagi pemain industri landskap dan MBI khususnya salah satu objektif utama adalah untuk mengukuhkan perkongsian dengan badan antarabangsa yang lain seperti UNESCO, FAO, UIA, ISOCARP, ICOMOS, IUCN dan lain -lain, dan bekerjasama untuk mencari cara terbaik untuk meningkatkan masa depan yang mampan. Secara ringkas, pembangunan PIL-Ipoh 2023 akan menjadikan matlamat SDG sebagai asas perancangan dan rekabentuk. Asas SDG ini akan menjadikan PIL-Ipoh 23 bersedia mengatasi cabaran global dan isu berkaitan pemeliharaan alam sekitar, dan pembangunan komuniti. 4.2 EKONOMI BULAT Melalui proses analisis kawasan landskap di Ipoh, adalah di rumuskan bahawa sumber landskap di Ipoh baik sumber landskap semula jadi seperti sungai, bukit batu kapur dan hutan ataupun landskap buatan manusia seperti taman, plaza dan dataran adalah berpotensi untuk digunakan bagi masyarakat Ipoh. Namun begitu, sumber landskap ini perlulah di rancang, di rekabentuk dan di urus bukan sahaja dari segi estetik, persekitaran dan sosial namun perlu juga di lihat dari segi ekonomi. Mengambil kira kritikan kepada model ekonomi linear banyak menghasilkan pembaziran sisa dan lebihan yang tidak membantu kepada kelestarian sesuatu kawasan, prinsip ekonomi bulat adalah di gunakan untuk menjadi asas kepada pembangunan konsep PIL-Ipoh 2023 (lihat Ilustrasi 2). Ekonomi bulat, pada asasnya bermaksud sistem ekonomi yang dapat mengurangkan pembaziran dimana sisa atau buangan dan sumber perbandaran, aktiviti manusia dan semula jadi di proses semula untuk penghasilan nilai. Untuk menjayakan sistem ekonomi bulat ini, bahan dan produk yang terhasil dalam sesuatu persekitaran akan sentiasa berada dalam satu sistem aliran bulat atau “circular” yang mempunyai pembaziran sifar. Matlamat sistem aliran bulat ini adalah untuk menguruskan sisa dan pembaziran melalui proses berkaitan dengan pembetulan (repair), penggunaan atau pembuatan semula (reuse) dan pengurangan penggunaan (reduce). Dengan menerapkan prinsip ekonomi bulat ini adalah di harapkan penggunaan sumber yang di gunakan bukan sahaja akan lebih lestari tetapi juga dapat menghasilkan nilai ekonomi.
13 ILUSTRASI 2: PERBEZAAN DI ANTARA EKONOMI LINERA DAN EKONOMI BULAT. Di atas falsafah dan potensi ekonomi bulat ini, di dalam pembangunan PIL-Ipoh 2023 ini adalah penting untuk kita mengenal pasti sumber landskap yang sedia ada untuk dibetulkan jika perlu, di gunakan atau di jenamakan semula. Selain itu penggunaan bahan sedia ada di atas tapak haruslah di gunakan sebaik mungkin untuk mengurangkan penggunaan bahan baru di dalam pembangunan. Selain itu, penggunaan prinsip asas ekonomi bulat ini juga akan dapat memelihara dan memulihara sumber landskap sedia ada selain membangunkan kawasan landskap baru pada masa hadapan (sila lihat Ilustrasi 3) ILUSTRASI 3: KITARAN EKONOMI BULAT DAN SUMBER LANDSKAP. Pengenalan nilai: Sumber landskap haruslah dikenal pasti untuk memastikan lokasi dan nilai yang ada pada sesuatu sumber itu. Ini termasuk penggunaan asal, nilai biologi, sosial dan ekonomi. Penghasilan: Sumber landskap yang telah di kenal pasti perlu di tingkatkan nilainya melalui rekabentuk untuk mengikatkan nilai sumber landskap tersebut serta memberi manfaat kepada semua pemegang taruh. Penggunaan: Sumber landskap yang telah di tingkatkan nilai mestilah boleh di gunakan oleh semua pemegang taruh yang ada dan di dalam konteks landskap penggunaan ini termasuk kepada menyokong kehidupan flora dan fauna. Penggunaan semula: Sumber landskap yang digunakan mestilah mempunyai daya tahan (resiliency) yang mapan, ini termasuklah penggunaan bahan yang tahan lama, penggunaan yang berterusan serta boleh dipakai bagi pelbagai guna (multiuse). Ini akan mengurangkan ketirisan dan sisa yang terhasil dari sesuatu sumber landskap itu. Kitar semula: Sesuatu sumber landskap atau bahannya perlulah boleh di kitar semula seoptimum mungkin bagi mengurangkan sisa buangan dan ketidakpenggunaan sumber landskap. Bahan yang di kitar semula atau ruang landskap yang di optimumkan boleh menghasilkan nilai ekonomi dan penggunaan baru. Di atas prinsip kitaran Ekonomi Bulat ini, konsep PIL-Ipoh 2023 telah di bangunkan bagi memastikan Bandaraya Ipoh khususnya MBI dapat menerima pulangan yang maksimal dari pembangunan landskap mulai tahun 2023. Pengenalan nilai Penghasilan Penggunaan Penggunaan semula Kitar Semula Sumber Landskap
14 5.0 KONSEP PELAN INDUK Konsep reka bentuk untuk sesuatu pelan induk landskap adalah penting untuk mewujudkan ruang landskap yang bermakna, sesuai dan menarik. Melalui proses perancangan dan rekabentuk yang komprehensif dan menggabungkan pelbagai kaedah dan pendekatan. PIL-Ipoh 2023 mencadangkan konsep yang mempunyai tiga teras utama melalui Nilai Tunjang, Visi dan Misi serta Matlamat seperti yang ditunjukkan di bawah. 5.1 NILAI TUNJANG LANDSKAP IPOH Untuk memastikan Bandaraya Ipoh mempunyai kawasan lengkap yang lestari, berdaya saing dan mampu untuk bertahan dalam masa yang lama adalah di cadangkan untuk Bandaraya Ipoh mempunyai Nilai Tunjang Landskap, Visi dan Misi yang jelas dan menyeluruh. Nilai tunjang ini dicadangkan untuk menjadi asas rujukan dan falsafah bagi pembangunan landskap di Ipoh bagi menjadikan landskap di Ipoh berdaya saing, berdaya huni, berdaya tahan dan lestari. Lima nilai tunjang yang di cadangkan adalah: ILUSTRASI 4: NILAI TUNJANG LANDSKAP IPOH YANG DICADANGKAN UNTUK PELAN INDUK LANDSKAP IPOH. Kelima-lima Nilai Tunjang Landskap Ipoh ini telah diperhalusi lagi dan keterangan bagi setiap nilai tunjang adalah seperti di bawah: Hijau (Green) Kawasan landskap perlulah ditekankan sebagai satu infrastruktur hijau yang memberikan perkhidmatan ekosistem yang memberikan nilai kepada kualiti alam sekitar, kesejahteraan orang ramai, kepelbagaian biologi serta nilai ekonomi. Diingati (Memorable) Kawasan landskap perlulah dibangunkan untuk memberi pengalaman unik yang boleh di ingati dan dikasihi untuk kegunaan yang berpanjangan. Keterangkuman (Inclusiveness) Kawasan landskap mestilah boleh di gunakan oleh semua golongan penduduk dan pengunjung Bandaraya Ipoh tanpa rasa prejudis dengan menerapkan konsep rekabentuk universal dan moden. Menyeronokkan (Enjoyable) Kawasan landskap yang di bangunkan mestilah mampu memberikan keseronokan kepada pengguna apabila di gunakan pada setiap waktu. Kebolehsampaian (Accessible) Kawasan landskap mestilah mempunyai kadar kebolehsampaian kepada semua golongan penduduk dan pengunjung Bandaraya Ipoh ini termasuklah dari segi kemudahan pejalan kaki, tempat letak kenderaan dan pengangkutan awam. Nilai Tunjang Landskap Ipoh Kebolehsampaian Keterangkuman Hijau Diingati Menyeronokkan
15 5.2 VISI DAN MISI PELAN INDUK LANDSKAP BANDARAYA IPOH 2023-2035 Kehijauan dan Warisan Untuk Kehidupan. Menjadikan Bandaraya Ipoh sebagai bandar yang mempunyai persekitaran yang lestari dengan berteraskan warisan budaya untuk kesejahteraan penduduk 5.3 MATLAMAT LANDSKAP IPOH 5.4 ANALISIS KEUTAMAAN (AHP) Lima matlamat utama telah di gariskan untuk pembangunan landskap Bandaraya Ipoh iaitu landskap mapan, kegunaan ruang yang optimum, landskap warisan, pelancongan, serta keperluan sosioekonomi. Untuk mengenal keutamaan kriteria ini kepada sesuatu kawasan kajian, kaedah Analytic Hierarchy Process (AHP) telah digunakan untuk menilai kepentingan setiap kriteria tersebut bagi setiap kawasan kajian (sila lihat Jadual 2 untuk keputusan analisis) Secara asasnya kaedah AHP dinilai menggunakan teknik perbandingan berpasangan (pairwise comparison) diantara kriteria-kriteria yang dinyatakan. Dengan menggunakan pendekatan heuristik, perbandingan diantara kriteria ini dijalankan menggunakan skala 1-9, manakala model matematik yang berkaitan digunakan untuk membuat pengiraan kekuatan bagi setiap kriteria serta menilai nisbah konsistensi bagi keseluruhan perbandingan untuk setiap kawasan. Kemampanan •Mengukuhkan daya tahan landskap semula jadi di Ipoh melalui strategi pemeliharaan dan pemuliharaan ruang landskap. Optimum •Penambahan dan penambahbaikan kawasan lapang, hijau dan taman dari segi kuantiti, kualiti dan fungsi untuk kesejahteraan masyarakat setempat dan pelancongan. Warisan •Mengangkat nilai warisan Bandaraya Ipoh sebagai sumber identiti dan kebanggaan warga setempat. Pelancongan •Meningkatkan potensi pelancongan Ipoh berasaskan sumber semula jadi, warisan budaya dan guna ruang landskap yang optimum. Sosio-ekonomi •Memacu pertumbuhan sosio-ekonomi masyarakat setempat melalui perancangan reka bentuk landskap yang mampan dan lestari.
16 JADUAL 2: ANALISIS MENGGUNAKAN KAEDAH ANALYTIC HIERARCHY PROCESS (AHP) MENGGUNAKAN LIMA KEPENTINGAN UTAMA ATAU KRITERIA YANG MELIBATKAN PEMBANGUNAN PIL-IPOH 2023. Kawasan Nisbah Konsistensi (%) Landskap Mampan Kegunaan Ruang Optimum Landskap Warisan Pelancongan Sosio- Ekonomi Keseluruhan Ipoh 7.3 CR 41.9% 24.0% 20.9% 4.8% 8.4% Pusat Bandar 4.4 CR 11.8% 45.8% 24.0% 5.8% 12.6% Gugusan Manjoi 7.0 CR 15.6% 49.0% 7.7% 4.0% 23.7% Sungai Kinta 5.6 CR 36.4% 34.1% 14.9% 4.3% 10.3% Gunung Lang 6.9 CR 52.1% 23.6% 4.2% 7.3% 12.8% Gunung Rapat 8.9 CR 62.6% 6.4% 3.8% 10.3% 16.9% Dapatan analisis menunjukkan, bagi kawasan pusat bandar Ipoh, penggunaan ruang yang optimum perlu menjadi fokus utama (45.8%) diikuti dengan penekanan terhadap landskap warisan (24%). Keperluan pembangunan landskap yang membantu sosio-ekonomi masyarakat setempat (12.6%) juga perlulah diberi perhatian bagi memastikan pemegang taruh turut mendapat manfaat sebaiknya manakala penekanan terhadap landskap mapan (11.8%) dan pelancongan (5.8%) mempunyai kepentingan yang lebih rendah. Keputusan analisis juga menunjukkan sedikit persamaan diantara Pusat Bandar Ipoh serta Gugusan Manjoi dari segi kepentingan kriteria pembangunan landskap. Didapati kegunaan ruang yang optimum (49.0%) masih menjadi keperluan utama manakala kepentingan meningkatkan sosio-ekonomi (23.7%) masyarakat setempat serta landskap mapan (15.6%) perlu diberi lebih perhatian. Disebabkan sumber fizikal budaya yang tidak ketara, kepentingan landskap warisan (7.7%) serta pelancongan (4.0%) bagi Gugusan Manjoi didapati adalah lebih rendah. Pembangunan landskap bagi Sungai Kinta pula perlu lebih menjurus kepada persekitaran landskap yang mapan (36.4%) serta memanfaatkan ruang yang optimum (34.1%). Ini tidak menghairankan kerana persekitaran semula jadinya yang sensitif serta terhad memerlukan perhatian yang hampir seimbang. Selain dari itu, kriteria pelancongan mendapat peratusan yang rendah (4.3%) berbanding landskap warisan (14.9%) serta sosio-ekonomi (10.3%). Manakala bagi Gunung Lang, kepentingan membangunkan landskap mapan (52.1%) serta penggunaan ruang yang optimum (34.1%) turut menjadi kriteria utama yang perlu diberi penekanan berdasarkan keunikan persekitaran semula jadinya. Analisis juga menunjukkan bahawa peluang terhadap peningkatan sosio-ekonomi merupakan kriteria yang sederhana penting (12.8%) dikuti dengan pelancongan (7.3%) serta landskap warisan (4.2%). Selain itu pembangunan landskap di Gunung Rapat juga menekankan keperluan landskap mapan (62.6%) seiring dengan keunikan semula jadi serta persekitarannya yang semakin terancam. Landskap Gunung Rapat juga perlu diberikan penekanan dari segi peluang sosio-ekonomi (16.9%) dan pelancongan (10.3%) berbanding penggunaan ruang yang optimum (6.4%) dan landskap warisan (3.8%). Sebagai rumusan daripada kajian analisis perbandingan ini, secara keseluruhannya, untuk Bandaraya Ipoh, kepentingan untuk membangunkan landskap yang mapan perlulah menjadi keutamaan (41.9%) dikuti dengan penggunaan ruang yang optimum (24%). Ini tidak menghairankan kerana keberadaan elemen-elemen sumberjaya landskap semula jadi seperti keunikan formasi batu kapur, aliran air sungai yang baik dan aspek warisan sejarah yang mendominasi Bandaraya Ipoh. Elemen ini sebenarnya adalah antara kekuatan yang masih utuh dari aspek sumber semula jadi yang perlu dipulihara dan pelihara demi kelangsungannya pada masa hadapan.
17 6.0 CADANGAN REKA BENTUK LANDSKAP KAWASAN KAJIAN Cadangan reka bentuk landskap untuk lima kawasan terpilih adalah seiring dengan visi dan misi yang ditetapkan oleh MBI. Analisis kajian keutamaan menunjukkan setiap kawasan mempunyai keunikan tersendiri dan fokus tertentu. Cadangan konsep, reka bentuk perlu menonjolkan keutamaan ini dan pada masa yang sama mengangkat landskap sebagai elemen penting bagi keperluan masyarakat setempat, pelancong, pihak MBI mahupun pihak berkuasa negeri dalam mengukuhkan Ipoh sebagai bandaraya pentadbiran, perniagaan, pelancongan, gaya hidup dan kesejahteraan. Cadangan reka bentuk landskap ini hanya tertumpu kepada lima kawasan kajian yang berada di bawah pentadbiran dan kawalan MBI. Lima kawasan cadangan reka bentuk ialah: i. Cadangan Reka Bentuk Landskap Bandaraya Ipoh yang melibatkan Zon 1 dan Zon 2 ii. Cadangan Reka Bentuk Landskap Pesisir Sungai Kinta iii. Cadangan Reka Bentuk Landskap Gugusan Kampung Manjoi iv. Cadangan Reka Bentuk Landskap Bukit Batu Kapur Gunung Lang v. Cadangan Reka Bentuk Landskap Bukit Batu Kapur Gunung Rapat Imej 7 menunjukkan suasana dan keadaan di kelima-lima kawasan Kajian PIL ini. Setiap kawasan cadangan akan diterangkan konsep pembangunan, sasaran SDG yang berkaitan, cadangan pelan reka bentuk landskap kawasan dan jenis pembiayaan projek. IMEJ 7: IMEJ-IMEJ DARI KELIMA-LIMA KAWASAN KAJIAN PELAN INDUK LANDSKAP IPOH.
18 6.1 CADANGAN REKA BENTUK LANDSKAP PUSAT BANDAR IPOH Keunikan Bandaraya Ipoh tidak hanya tertumpu kepada nilai dan warisan sejarah yang tersedia ada tetapi juga tertumpu kepada keindahan latar semula jadi oleh Gunung Kledang mahupun pelbagai bukit batu kapur. Keadaan ini mewujudkan landskap di Bandaraya Ipoh adalah pelbagai aneka bergantung kepada lokasi, sejarah, budaya, era pembangunan mahupun masyarakat yang mendiami ke kawasan sekitar ini. Pusat Bandaraya Ipoh adalah sebuah bandar yang berkembang dan akan terus membangun mengikut saranan Rancangan Struktur Perak 2040, Perancangan Strategik MBI 2021-2030, Rancangan Tempatan Ipoh (Penggantian 2035), Pelan Tindakan Ipoh ke Arah Bandaraya Rendah Karbon 2030, Rancangan Kawasan Khas Pekan Ipoh 2020 dan beberapa dokumen lagi. Kesemua dokumen ini mengambil aspirasi untuk menjadi Ipoh terus maju dan berjaya dalam aspek pengurusan sumber alam, kesejahteraan masyarakat dan kelestarian ekonomi. Maka bandar Ipoh akan terus rancak dengan pertambahan bangunan dan ruang-ruang komersial adalah bagi menampung keperluan sosial dan penambahan penduduknya. Pada tahun 2018 populasi di Bandaraya Ipoh dianggarkan seramai 673,306 orang dan kini jumlah tersebut telah meningkat kepada 717,111 orang. Bagi perancangan reka bentuk dan pembangunan landskap di Pusat Bandar Ipoh, berikut merupakan penyataan konsep, pelan pembangunan landskap serta cadangan aktiviti/program yang mengambil aspirasi yang iaitu menjadikan Ipoh terus maju dan berjaya mengikut kerangka yang ditetapkan. 6.1.1 PENYATAAN KONSEP PUSAT BANDAR Berdasarkan kepada keunikan kawasan banda Ipoh dan rumusan analisis yang di buat, cadangan konsep reka bentuk landskap bagi kawasan pusat bandar ialah Nafas Kehidupan. Konsep ini memberi penumpuan kepada penambahan dan peningkatan penggunaan ruang landskap yang optimum agar dapat dimanfaatkan oleh warga Ipoh dan sekitar serta pengunjung dalam dan luar negara dengan mengambil pertimbangan aspek warisan dan nilai sejarah sedia ada di Ipoh. Selaras dengan Matlamat Pembangunan Mampan (SDG), Ilustrasi 5 di bawah menunjukkan empat (4) sasaran SDG yang menyokong cadangan pembangunan bagi kawasan Pusat Bandar Ipoh iaitu i. Kesihatan Baik dan Kesejahteraan – memastikan kehidupan yang sihat dan menggalakkan kesejahteraan kepada semua lapisan umur. ii. Mengurangkan Ketidaksamaan – mengurangkan ketidaksamaan pendapatan dalam dan sesama negara iii. Bandar dan Masyarakat Mampan – menjadikan bandar dan penempatan manusia menyeluruh, selamat, kukuh dan mampan. iv. Kehidupan di darat – memelihara, memulihara dan menggalakkan penggunaan mampan ekosistem darat. ILUSTRASI 5: MATLAMAT PEMBANGUNAN MAMPAN (SDG) YANG MENYOKONG PEMBANGUNAN LANDSKAP PUSAT BANDAR IPOH. •Penambahan dan peningkatan penggunaan ruang landskap yang optimum dengan berpaksikan kepelbagaian pengalaman pengguna melalui garis masa warisan yang sedia ada di Ipoh. Nafas Kehidupan
19 6.1.2 PELAN PEMBANGUNAN LANDSKAP PUSAT BANDAR IPOH Cadangan Pelan Pembangunan Landskap Pusat Bandar Ipoh adalah seperti yang ditunjukkan di dalam Rajah 1. Bagi Pelan Pembangunan Pusat Bandar ini, kawasan kajian dibahagi kepada 2 bahagian iaitu Zon 1 dan Zon 2 dimana Zon 1 tertumpu di Pekan Lama Bandar Ipoh manakala Zon 2 tertumpu di Pekan Baru Bandar Ipoh (Ilustrasi 6). ILUSTRASI 6: ZON 1 DAN ZON 2 PELAN PEMBANGUNAN LANDSKAP PUSAT BANDAR IPOH. RAJAH 1: CADANGAN PEMBANGUNAN LANDSKAP PUSAT BANDAR IPOH.
20 6.1.2.1 Pusat Bandar Zon 1 Rajah 2 menunjukkan sempadan Zon 1 bagi kawasan kajian Pusat Bandar Ipoh. Lokasi penting yang terlibat di Zon 1 ini adalah seperti Kelab Ipoh Diraja, Stesen KTM dan Ipoh Padang. Kawasan Zon 1 ini juga dikenali sebagai Pekan Lama, yang mana terdapat banyak bangunan bersejarah yang penting seperti bangunan Dewan Bandaran Ipoh dan Pejabat Pos Besar Ipoh. RAJAH 2: PETA MENUNJUKKAN SEMPADAN ZON 1 PEMBANGUNAN PUSAT BANDAR. Penyataan Konsep Pusat Bandar Zon 1 Meningkatkan keselesaan dan kebanggaan penduduk terhadap Pekan Lama selain dapat meningkat pengalaman dan pemahaman pengunjung berkaitan karakter, sejarah dan kepentingan Pekan Lama kepada Bandaraya Ipoh secara keseluruhan dengan kemudahan ruang landskap yang mencukupi, selamat serta interaktif. Cadangan Pembangunan di Pusat Bandar Zon 1 Bagi Zon 1 Pusat Bandar, cadangan pembangunan dibahagi kepada 2 bahagian iaitu Enklaf Kolonial British (lihat Rajah 3) dan Kawasan Komersial Pekan Lama. Kawasan Komersial Pekan Lama ialah kawasan yang didominasi oleh aktiviti perkhidmatan dan perniagaan warga Ipoh dan penduduk setempat. Manakala cadangan bagi Enklaf Kolonial British pula ialah kawasan warisan Ipoh, yang melibatkan Stesen KTM dan Dataran, Dewan Bandaraya Ipoh, Kelab Ipoh Diraja, Mahkamah Tinggi Ipoh, dan Ipoh Padang. Penekanan pembangunan landskap bagi Enklaf Kolonial British ini akan melibatkan naik taraf sistem pencahayaan, kawalan warna bangunan, dan karakter landskap persekitaran. Kedua-dua kawasan Enklaf Kolonial Ipoh dan Kawasan Komersial Pekan Lama ini disatukan dengan Elemen Penyatuan 4: Jejak@Denai Warisan Ipoh. RAJAH 3: PETA MENUNJUKKAN SEMPADAN ENKLAF KOLONIAL BRITISH. Di bawah merupakan senarai aktiviti/program cadangan pembangunan landskap yang dicadangkan di sekitar kawasan Zon 1 Pusat Bandar: a) Dataran KTM Cadangan naik taraf pemeliharaan dan pemuliharaan warisan Dataran KTM sebagai ikon selamat datang (sense of welcoming). ke Bandaraya Ipoh. Pengekalan Dataran KTM sebagai satu imej Bandaraya Ipoh selain fungsinya sebagai pintu masuk ke Ipoh oleh pengunjung khusus yang menggunakan perkhidmatan keretapi ke Ipoh Di cadangkan Dataran ini dinaiktaraf khususnya di bahagian dataran dan di segarkan dengan bunga rasmi Ipoh iaitu Boungainvillea atau bunga kertas. Rajah 4 menunjukkan lakaran cadangan landskap bagi kawasan Dataran KTM. b) Ipoh Padang Cadangan baik pulih Ipoh Padang dan pemeliharaan warisan Ipoh Padang sebagai satu kawasan hijau utama di Bandaraya Ipoh. Kawasan ini secara amnya menjadi kawasan tumpuan warga Ipoh untuk bersukan dan melakukan pelbagai aktiviti sosial dan kemasyarakatan. Elemen cadangan landskap seperti tempat duduk sekitar Ipoh Padang, laluan pejalan kaki dan tanaman pokok landskap.
21 RAJAH 4: CADANGAN LANDSKAP BAGI KAWASAN DATARAN KTM. c) Kawasan Warisan Ipoh di Pekan Lama Cadangan naik taraf dengan tujuan untuk meningkatkan lagi kualiti landskap Kawasan Warisan sedia ada dengan: i. Naik taraf historical marker yang boleh direka bentuk berdasarkan naratif sejarah Ipoh (Rajah 5). ii. Memberikan keunikan dengan cadangan naik taraf dan juga pembangunan baharu terhadap kawasan siar kaki warisan dengan menggunakan kemasan bahan yang berbeza (Rajah 6). iii. Pembangunan baru hasil seni seperti arca dan perabot landskap dengan meletakkan di lokasi bersesuaian bagi menonjolkan identiti warisan (Rajah 7). iv. Penyusunan semula kawasan letak kereta dengan naik taraf kawasan sedia ada menjadi ruang yang lebih ceria dan aktif serta mampu menjana pendapatan kepada penduduk serta pihak berkuasa. RAJAH 5: PERLETAKKAN HISTORICAL MARKER DI KAWASAN WARISAN IPOH, PEKAN LAMA. RAJAH 6: KAWASAN SIAR KAKI YANG UNIK DI KAWASAN WARISAN IPOH, PEKAN LAMA.
22 RAJAH 7: PERLETAKKAN HASIL SENI SEPERTI ARCA DI KAWASAN WARISAN IPOH, PEKAN LAMA. 6.1.2.2 Pusat Bandar Zon 2 Bagi kawasan Pusat Bandar di Zon 2, persempadanan zon adalah seperti Rajah 8. Kawasan Zon 2 ini juga dikenali sebagai Pekan Baru, yang terdapat banyak dan pelbagai jenis pembangunan sedia ada. Kawasan Pusat Bandar Zon 2 ini mempunyai potensi untuk dibangunkan dan mampu menjadikan Zon 2 ini menjadi lebih harmoni, berdaya saing dan terus berkembang dan menjadi kawasan tumpuan baharu. RAJAH 8: PETA MENUNJUKKAN SEMPADAN ZON 2 PEMBANGUNAN PUSAT BANDAR. Penyataan Konsep Pusat Bandar Zon 2 Meningkatkan imej dan identiti Pekan Baru Ipoh sebagai pusat awal ekonomi dan sosial Bandaraya Ipoh dengan pengekalan identiti serta karakter kawasan dan dengan kemudahan ruang landskap yang mencukupi, selamat serta interaktif. Cadangan Pembangunan di Pusat Bandar Zon 2 Berikut merupakan senarai aktiviti/program pembangunan landskap yang dicadangkan di sekitar kawasan Zon 2 Pusat Bandar: a) Kawasan Warisan Ipoh di Pekan Baru i. Naik taraf kawasan warisan dengan penambahbaikan historical marker yang boleh direka bentuk berdasarkan naratif sejarah Ipoh (Rajah 9). ii. Cadangan baharu hasil seni seperti arca dan perabot landskap dengan meletakkan di lokasi bersesuaian bagi menonjolkan identiti warisan (Rajah 10). iii. Pembangunan baharu dan naik taraf kawasan siar kaki dengan memberikan imej yang berlainan dengan menggunakan material yang berbeza untuk turapan jalan. iv. Pembangunan baharu landskap kejur di kawasan strategik (Rajah 11). v. Naik taraf kawasan letak kereta sedia ada dengan penyusunan semula tempat letak kereta menjadi ruang yang lebih ceria dan aktif serta mampu menjana pendapatan kepada penduduk serta pihak berkuasa. RAJAH 9: PERLETAKKAN HISTORICAL MARKER DI KAWASAN WARISAN IPOH, PEKAN BARU.
23 RAJAH 10: PERLETAKKAN PERABOT LANDSKAP DI LOKASI BERSESUAIAN BAGI MENONJOLKAN IDENTITI WARISAN DI KAWASAN WARISAN IPOH, PEKAN BARU. RAJAH 11: PENAMBAHAN LANDSKAP KEJUR SEPERTI SCULPTURAL BRIDGE DI KAWASAN WARISAN IPOH, PEKAN BARU. b) Enklaf Warisan Muzik Ipoh Cadangan naik taraf Enklaf Warisan Muzik Ipoh bertujuan untuk pemuliharaan dan pembangunan di kawasan ini. Inisiatif Enklaf Warisan Muzik di majukan kerana Ipoh pernah menjadi pusat kegiatan artis pada tahun 1980-90an seperti kumpulan SYJ dan May. Malah kawasan ini pernah di abadikan dalam filem cronicle “ROCK” arahan Allahyarham Mamat Khalid. Rajah 12 menunjukkan cadangan pembangunan landskap di Enklaf ini. RAJAH 12: CADANGAN PEMBANGUNAN ENKLAF WARISAN MUZIK IPOH, PEKAN BARU. c) UTC dan Super Kinta Cadangan baik pulih dan naik taraf kawasan landskap di sekitar Kompleks Pusat Transformasi Bandar Ipoh, Perak (UTC) dan Super Kinta kerana kawasan ini menjadi pusat tumpuan orang ramai untuk berurusan dengan agensi kerajaan. Malah, Kompleks UTC ini adalah di bawah bumbung yang sama dengan Pasaraya Super Kinta yang unik kepada sejarah Ipoh. Rajah 13 dan 14 menunjukkan cadangan lakaran naik taraf pembangunan landskap bagi kawasan ini.
24 RAJAH 13: CADANGAN PEMBANGUNAN LANDSKAP DI KAWASAN KOMPLEKS UTC, PEKAN BARU. RAJAH 14: CADANGAN PEMBANGUNAN LANDSKAP DI KAWASAN KOMPLEKS UTC DAN SUPER KINTA, PEKAN BARU. d) Taman DR Seenivasagam Taman DR Seenivasagam mempunyai keluasan 30 ekar dibuka pada tahun 1950-an sebagai Coronation Park namun dinamakan semula sempena nama peguam terkenal D.R .Seenivasagam yang banyak berbakti kepada rakyat Perak. Taman ini lebih dikenali sebagai Taman DR adalah taman yang mempunyai banyak ciri unik dan menarik. Contohnya, terdapat Taman Jepun yang merupakan taman persahabatan dengan Bandar Fukuoka, Japan iaitu Bandaraya Kembar bagi Bandaraya Ipoh. Taman in adalah refleksi kepada tradisional Jepun di mana tumbuhan dan batuannya disusun mirip dengan laman meditasi Jepun. Selain Taman Jepun, Taman DR juga mempunyai banyak ruang dan peluang untuk kanak-kanak, remaja dan warga Ipoh berekreasi. Cadangan di Taman DR melibatkan program beberapa pembangunan baharu dan naik taraf berikut seperti berikut (Rajah 15): i. Menaik taraf kualiti padang bola supaya lebih tersusun dan mempunyai kualiti yang baik ii. Mengekalkan Taman Jepun sebagai lambang persahabatan Bandaraya Ipoh dan Bandar Fukuoka, Jepun. iii. Menaik taraf satu kolam sedia ada dengan imej berkaitan Mining Pool and Industry bagi memperingati Bandaraya Ipoh sebagai satu pusat perlombongan bijih timah iv. Pembangunan baharu sebuah Adventure Playground yang unik di Ipoh sebagai pilihan kepada kegunaan kanak kanak v. Pembangunan baharu satu Skate Park untuk memenuhi keperluan anak muda bagi tujuan sukan ekstrem yang berdekatan dengan Sungai Kinta. vi. Mengekalkan imej kehijauan dengan menaik taraf Taman DR dengan membangunkan sebuah “Enclave forest, fern and bamboo” sebagai pemangkin untuk meningkatkan biodiversiti di Bandaraya Ipoh. RAJAH 15: CADANGAN PEMBANGUNAN BAGI TAMAN DR, PEKAN BARU.
25 e) Taman Rekreasi Sultan Abdul Aziz (Taman Polo) Taman Rekreasi Sultan Abdul Aziz adalah taman yang aktif digunakan oleh penduduk setempat Adalah di cadangkan supaya Taman Rekreasi Sultan Abdul Aziz atau dulunya dikenali dengan nama Taman Polo dikekalkan sebagai kawasan hijau dan namun dikembalikan nostalgia imej asal taman sebagai satu padang permainan polo. Cadangan keseluruhan pembangunan landskap di taman ini adalah, i. Mengekalkan imej “meadow and green fairways” sebagai ingatan kepada padang polo ii. Pembangunan baharu arca yang bersifat abstrak berasaskan kuda di tempat yang strategik sebagai simbolik kepada permainan polo iii. Menaik taraf satu kolam sedia ada sebagai satu kolam rekreasi supaya lebih berfungsi dan digunakan iv. Menaik taraf kawasan pejalan kaki dan elemen serta prasarana bagi menyokong aktiviti rekreasi dan sukan. v. Membangunkan kawasan permainan kanak kanak yang komprehensif dan besar sebagai tarikan baru vi. Mengekalkan pokok sedia ada untuk imej kehijauan dan untuk meningkatkan nilai biodiversiti di Bandaraya Ipoh. IMEJ 8: SUASANA PAGI DI TAMAN POLO. f) Royal Perak Golf Club dan Perak Turf Club Kelab Golf Diraja Perak atau Royal Perak Golf Club (Imej 9) ialah sebuah kelab golf bersejarah yang terletak di Zon 2, Pusat Bandar Ipoh. Kelab ini ditubuhkan pada tahun 1879 menjadikan ia salah satu kelab golf tertua di Malaysia.. Manakala Kelab Turf Perak atau Perak Turf Club (Imej 10) telah wujud semenjak tahun 1886. Kini, Perak Turf Club masih satu padang lumba kuda berlatar belakangkan Gunung Korbu. Cadangan pembangunan di sini ialah pengekalan kawasan Royal Perak Golf Club dan Ipoh Turf Club sebagai satu kawasan hijau kerana kepentingannya dari segi mitigasi suhu dan kehijauan bandar. IMEJ 9: IMEJ MENUNJUKKAN ROYAL PERAK GOLF CLUB, ( HTTPS://DEEMPLES.COM/) IMEJ 10: IMEJ SUASANA DI ROYAL PERAK TURF CLUB, (IMEJ DARI ENCIK NG CHAN CHIEW)
26 g) Kawasan Hijau dan Taman Kejiranan Secara amnya kawasan hijau dan taman kejiranan yang sedia ada di Zon 2 perlu dikekalkan untuk memastikan sekurang-kurangnya 10% kawasan hijau di kawasan perumahan. Adalah juga di cadangkan supaya, sebahagian dari kawasan ini dinaik taraf untuk keselamatan dan peningkatan kualiti kawasan landskap (Imej 11). IMEJ 11: KAWASAN HIJAU DAN TAMAN KEJIRANAN SEBAGAI KAWASAN PENTING PENDUDUK IPOH. 6.1.2.3 Elemen Penyatuan Pusat Bandar Pusat Bandar Ipoh adalah merangkumi satu kawasan yang luas, maka dalam menjadikan kawasan landskap di Bandaraya Ipoh kelihatan dalam satu kesatuan, elemen penyatuan di dalam konteks ruang landskap diperkenalkan. Elemen penyatuan yang di cadangkan adalah Jalan Protokol, Jaringan Hijau, Jejak@Denai Warisan dan Arca Warisan a) Elemen Penyatuan 1: Jalan Protokol Jalan Protokol (Peta 8) adalah jalan utama yang menjadi pintu masuk ke Bandaraya Ipoh seterusnya ke Pusat Bandar Ipoh. Jalan ini perlu mempunyai karakter tersendiri kerana ia akan menjadi imej utama kepada Bandaraya Ipoh. Cadangan Jalan Protokol ialah, i. Jalan Panglima Bukit Gantang Wahab ii. Jalan Lahat iii. Jalan Sultan Iskandar iv. Jalan Sultan Idris Shah v. Jalan Sultan Nazrin Shah vi. Jalan Raja di Hilir vii. Jalan Sultan Azlan Shah viii. Jalan SP Seenivasagam PETA 8: JALAN PROTOKOL YANG DICADANGKAN SEBAGAI ELEMEN PENYATUAN BAGI PEMBANGUNAN PUSAT BANDAR IPOH. Penambahbaikan di sepanjang Jalan Protokol tidak hanya tertumpu di bahagian jalan, tetapi juga melibatkan beberapa bulatan sedia ada seperti bulatan Sultan Yussof, Bulatan Sultan Abdullah, Bulatan Sultan Abdul Aziz, Bulatan Bahagia dan Bulatan Sultan Iskandar. Cadangan untuk memberikan imej yang lebih kuat, menarik, unik dan tersusun melalui: • Cadangan baharu dan naik taraf reka bentuk lampu dan papan tanda sedia ada. • Pengekalan pokok sedia ada dengan pengurusan pokok yang tersusun. • Menukar ganti pokok sedia ada (jika perlu) dengan spesies pokok yang lebih sesuai dengan lokaliti ekologi dan geografi Ipoh. • Meletakkan tanaman berbunga yang bersesuaian di kawasan terpilih. • Meningkatkan peratus kawasan pejalan/siar kaki di sepanjang jalan yang perlu. b) Elemen Penyatuan 2: Jaringan Hijau Kajian ini mendapati kepentingan kawasan lapang rekreasi hijau dalam kawasan bandar diwujudkan dengan lebih banyak untuk aktiviti aktif dan pasif warga Ipoh. Oleh itu, adalah wajar diwujudkan rangkaian hijau di seluruh Pusat Bandar Ipoh bertujuan untuk menghubungkan semua kawasan hijau. Rangkaian hijau akan bertindak dan berfungsi sebagai koridor pejalan kaki selain dapat meningkatkan nilai ekologi, rekreasi dan ekonomi setempat. Rangkaian hijau ini juga akan menyokong beberapa inisiatif yang dirancang oleh MBI seperti Bandar Rendah Karbon. Oleh itu terdapat keutamaan untuk
27 mengembangkan kewujudan dan kelestarian rangkaian hijau di dalam kawasan bandar Ipoh. Jaringan hijau yang dicadangkan adalah seperti yang ditunjukkan di Peta 9. PETA 9: PENAMBAHBAIKAN JARINGAN HIJAU SEBAGAI ELEMEN PENYATUAN DALAM PEMBANGUNAN PUSAT BANDAR. c) Elemen Penyatuan 3: Jejak@Denai Warisan Ipoh. Pusat Bandar Ipoh merangkumi Kawasan Warisan Ipoh yang mempunyai nilai sejarah dan warisan yang tinggi dan unik bukan hanya kepada Bandaraya Ipoh tetapi juga penduduk tempatan. Kawasan Warisan Ipoh ini meliputi sebahagian kawasan Pekan Lama dan Pekan Baru Ipoh (Peta 10). Ruang landskap di kawasan ini perlu dibaik pulih dan di naik taraf bagi tujuan pemeliharaan dalam menyokong warisan yang sedia ada di dalam konteks pembangunan landskap bandaran yang unik. Sebarang usaha dan inisiatif pembangunan landskap bandaran ini perlu selari dengan karakter warisan sedia ada yang boleh menjadi imej dan aset utama kepada Bandaraya Ipoh. Oleh itu adalah di cadangkan Jejak Warisan yang sedia ada ditambah baik melalui kaedah baik pulih dan sebahagiannya sebagai projek naik taraf. PETA 10: KAWASAN WARISAN IPOH DI DALAM PUSAT BANDAR. Peta 11 menunjukkan sempadan Kawasan Warisan (garis biru), Denai Warisan sedia ada (garisan ungu), cadangan Denai Warisan tambahan (garisan kuning), kedudukan bangunan bersejarah (tanda berwarna merah) dan Kawasan Hijau Warisan (tanda berwarna hijau). PETA 11: CADANGAN PEMBANGUNAN DI KAWASAN WARISAN IPOH.
28 Cadangan penambahbaikan landskap bagi Jejak@Denai Warisan Ipoh adalah melalui program: d) Elemen Penyatuan 4: Arca Warisan Berdasarkan Naratif Ipoh. Komponen arca boleh memainkan peranan penting signifikan dalam memberi sesuatu naratif yang pernah berlaku di sesuatu kawasan. Cadangan pembangunan baharu arca yang sinonim dengan warisan atau penceritaan sesuatu kawasan di Ipoh adalah bagi meningkatkan nilai warisan atau keterlihatan sesuatu kawasan. Ilustrasi 7 mencadangkan lakaran imej arca yang dapat menceritakan nilai unik Ipoh yang terbentuk ada suatu ketika dahulu. • Baik pulih dan naik taraf kawasan landskap bagi bangunan dan kawasan warisan tertentu. • Mereka bentuk baharu panel interpretasi warisan. • Mereka bentuk baharu pelan kunci jejak Warisan dengan meletakkan di kawasan bersesuaian. ILUSTRASI 7: ILUSTRASI DARI KIRI IALAH CONTOH ARCA YANG MENUNJUKKAN SEJARAH IPOH MELAHIRKAN BANYAK KUMPULAN MUZIK HEBAT TANAH AIR, TENGAH IALAH CONTOH ARCA YANG MENUNJUKKAN KEMASYHURAN IPOH SEBAGAI DESTINASI MAKANAN DAN KIRI IALAH CONTOH ARCA YANG MENUNJUKKAN SEJARAH AKTIVITI PERLOMBONGAN.
29 6.2 CADANGAN REKA BENTUK LANDSKAP PESISIR SUNGAI KINTA Sungai Kinta adalah laluan air yang terkenal dan terletak di Bandaraya Ipoh. Sungai ini mempunyai tempat yang istimewa dalam sejarah kerana memainkan peranan penting dalam pembangunan industri bijih timah, pembangunan Ipoh dan kawasan sekitarnya. Sungai Kinta juga berfungsi sebagai lalau perhubungan dan sumber air untuk pelombong awal semasa ledakan perlombongan bijih timah yang membentuk ekonomi rantau ini. Hari ini, Sungai Kinta berfungsi sebagai latar belakang yang indah kepada Bandaraya Ipoh. Aliran sungai yang tidak berapa deras dan persekitaran hijau mewujudkan suasana yang tenang, dari bunyi hiruk-pikuk kemodenan bandar. Tumbuhan yang subur di sepanjang tebingnya menarik pelbagai spesies burung dan hidupan liar, menawarkan peluang kepada peminat alam semula jadi dan pemerhati burung untuk menghargai biodiversiti tempatan. Oleh itu, pinggiran Sungai Kinta adalah berpotensi untuk dibangunkan menjadi kawasan landskap seperti taman, laluan pejalan kaki dan kawasan rekreasi untuk penduduk tempatan dan pelancong. 6.2.1 PENYATAAN KONSEP PESISIR SUNGAI KINTA Berdasarkan keunikan dan nilai kawasan Sungai Kinta dan melalui rumusan analisis, cadangan konsep reka bentuk landskap bagi kawasan ini ialah Koridor Nadi Bandar. Konsep ini memberi penumpuan kepada peningkatan kualiti ruang di sepanjang pinggiran Sungai Kinta melalui strategi baik pulih, naik taraf dan juga cadangan pembangunan baharu. Konsep koridor nadi bandar ini juga di jangka dapat memangkin aktiviti sosial dan ekonomi sepanjang Sungai Kinta itu juga. Selaras dengan Matlamat Pembangunan Mampan (SDG), Ilustrasi 8 menunjukkan empat sasaran SDG yang menyokong cadangan pembangunan bagi kawasan Pesisir Sungai Kinta ini iaitu: i. Air Bersih dan Sanitasi – memastikan kecapaian dan pengurusan mampan air dan sanitasi kepada semua. ii. Industri, Inovasi dan Infrastruktur – membina infrastruktur kukuh, mempromosi industri yang menyeluruh dan mampan dan merangsang inovasi. iii. Kehidupan dalam Air – memulihara dan menggunakan sungai dengan mampan. iv. Kehidupan di Darat – memelihara, memulihara dan menggalakkan penggunaan mampan ekosistem di darat. ILUSTRASI 8: MATLAMAT PEMBANGUNAN MAMPAN (SDG) YANG MENYOKONG PEMBANGUNAN LANDSKAP SUNGAI KINTA. 6.2.2 PELAN PEMBANGUNAN LANDSKAP PESISIR SUNGAI KINTA Antara kekuatan Sungai Kinta adalah sungai ini dilihat sebagai berpotensi untuk menjadi kawasan tumpuan, daya tarikan untuk aktiviti tertentu dan sebahagian dari rangkaian hijau bandar yang dapat meningkatkan walkability bandar. Bagi memberi gambaran lebih baik berkaitan pembangunan di Sungai Kinta, pasukan kajian telah membahagikan Sungai Kinta kepada lima zon (Peta 12): i. Zon 1: Semula jadi ii. Zon 2: Pusat Bandar iii. Zon 3: Perumahan dan Komersial iv. Zon 4: Perumahan v. Zon 5: Tadahan •Meningkatkan kehidupan Sungai Kinta dengan strategi kehijauan semula jadi yang dapat memangkin aktiviti sosial dan ekonomi berlandaskan sejarah dan kepentingan Sungai Kinta itu sendiri. Koridor Nadi Bandar
30 PETA 12: SEMPADAN ZON PEMBANGUNAN SUNGAI KINTA. 6.2.2.1 Sungai Kinta Zon 1 - Semula Jadi dan Zon 2 - Pusat Bandar Pelan pembangunan bagi kedua-dua zon ini adalah seperti yang ditunjukkan di Rajah 16. a) Zon 1 Sungai Kinta: Zon Semula Jadi Zon Semula jadi di Sungai Kinta ini adalah kesinambungan dari Kinta Riverwalk yang berdekatan dengan Taman DR. Kawasan ini mempunyai peratus keaslian yang sederhana tinggi dan bersambung dengan Taman Rekreasi Gunung Lang dan Kampung Kepayang. Dengan konsep ‘Koridor Nadi Bandar’ yang bertemakan konsep semula jadi, ianya boleh menjadi pemangkin kepada konservasi Sungai Kinta terutamanya di kawasan hulu Sungai Kinta. b) Zon 2 Sungai Kinta: Zon Pusat Bandar Zon Sungai Kinta di kawasan Pusat Bandar adalah kawasan yang mempunyai potensi untuk di bangunkan bagi memenuhi kehendak dan keperluan warga bandar Ipoh dan pelancong. Tujuan zon ini di bangunkan ialah untuk meningkatkan imej dan karakter warisan Ipoh di samping mewujudkan kawasan baharu untuk aktiviti sosial dan perniagaan. RAJAH 16: PELAN PEMBANGUNAN ZON 1 DAN ZON SUNGAI KINTA.
31 Cadangan pembangunan reka bentuk landskap di Zon 1 dan Zon 2 Sungai Kinta adalah: i. Zon 1 - Jambatan Arca Gunung Lang Pembangunan baharu satu jambatan pejalan kaki untuk menghubungkan Taman Rekreasi Gunung Lang dan Sungai Kinta seterusnya Taman DR (Rajah 17). Cadangan ini adalah bagi meningkatkan kelangsungan rangkaian kawasan hijau dalam cadangan PIL-Ipoh 2023 ini. Selain fungsinya sebagai komponen penghubung, jambatan ini juga boleh menjadi mercu tanda yang baru bagi Bandaraya Ipoh. RAJAH 17: CADANGAN PEMBANGUNAN JAMBATAN ARCA GUNUNG LANG DI SUNGAI KINTA. ii. Zon 1 - Hutan Tebingan Sungai Kinta Cadangan baik pulih persekitaran zon semula jadi yang merangkumi hutan sedia ada adalah merupakan laluan ke Gunung Lang dan kawasan ini perlu di lengkapkan dengan kemudahan. Baik pulih kawasan ini juga adalah untuk kesinambungan sistem ekologi dan kelestarian alam (Rajah 18). RAJAH 18: CADANGAN PENGEKALAN HUTAN TEBINGAN SUNGAI KINTA UNTUK KESINAMBUNGAN EKOLOGI. IMEJ SUMBER: HTTPS://WWW.ASLA.ORG/FIELDGUIDE.ASPX iii. Zon 2 - Tangga Air Kinta Pembangunan baharu sebahagian kawasan tebingan Sungai Kinta berhampiran Kinta Riverwalk. Cadangan ini juga boleh di anggap kepada kesinambungan terhadap Kinta Riverwalk tetapi dengan pembinaan tangga bertingkat (Rajah 19). Tangga ini boleh meningkatkan lagi ruang sosial selain memberikan keunikan kepada Kinta Riverwalk dengan membolehkan pengunjung berinteraksi dengan Sungai Kinta. RAJAH 19: CADANGAN PEMBANGUNAN TANGGA AIR KINTA. iv. Zon 2 - Plaza JPS Sungai Kinta Satu Plaza JPS di cadangkan di bangunkan bersama dengan Pusat Interpretasi dan Galeri Sungai Kinta. Plaza ini di cadangkan menjadi pintu masuk utama dan titik tumpuan awam (Rajah 20). Plaza ini juga akan menjadi galeri luar bagi memberi penerangan berkaitan fungsi dan peranan JPS dalam mengurus sungai dan di antaranya adalah penggunaan Inflatable Rubber Dam dalam mengawal selia banjir di Bandaraya Ipoh. v. Zon 2 - Pusat Interpretasi dan Galeri Sungai Kinta Pusat Interpretasi dan Galeri Sungai Kinta di cadangkan untuk di bangunkan bagi meningkatkan kesedaran orang ramai terhadap kepentingan sungai terutamanya berkaitan sejarah, nilai dan kepentingan Sungai Kinta kepada Bandaraya Ipoh serta menjadi pusat aktiviti komuniti bersama JPS dan MBI berkaitan Sungai Kinta (Rajah 21).
32 RAJAH 20: CADANGAN PENAMBAHBAIKAN PLAZA JPS DI SUNGAI KINTA. RAJAH 21: CADANGAN PEMBINAAN PUSAT INTERPRETASI DAN GALERI SUNGAI KINTA. vi. Zon 2 - Kinta Riverwalk Antara kawasan tumpuan orang ramai di Bandaraya Ipoh ialah Kinta Riverwalk. Kinta Riverwalk ini perlu di kekalkan dan di tambah baik untuk menampung jumlah pengunjung yang ramai. Cadangan penambahbaikan termasuk kepada keselesaan kawasan gerai dan tempat makan, kualiti laluan pejalan kaki, panel interpretasi, pencahayaan dan penambahbaikan elemen landskap lembut dan kawasan ini hendaklah dikekalkan namun perlu di naik taraf. Cadangan penambahbaikan adalah seperti Rajah 22. RAJAH 22: PENAMBAHBAIKAN KINTA RIVERWALK DI SUNGAI KINTA. 6.2.2.2 Sungai Kinta Zon 3 - Perumahan & Komersial Zon 3 Sungai Kinta terletak di kawasan selatan selepas Zon 2 - Pusat Bandar dan ianya adalah merupakan kawasan campuran perumahan dan komersial (Rajah 23). Kawasan ini berpotensi untuk di bangunkan bagi tujuan rekreasi komuniti selain menyokong aktiviti komersial dan penghijauan bandar. Selain itu, Zon 3 ini juga perlu dibangunkan untuk memberikan refleksi imej dan karakter kawasan perumahan di dalam kawasan bandar. Cadangan pembangunan reka bentuk landskap di Zon 3 Sungai Kinta adalah seperti berikut: i. Zon 3 - People’s Park People’s Park yang sedia ada perlu di naik taraf untuk meningkatkan kualiti, imej dan kualitinya sebagai satu kawasan umum dan hijau di Pekan Lama. People’s Park juga perlu di naik taraf dengan mengambil kita fungsinya sebagai antara pintu masuk utama ke Sungai Kinta dari Pekan Lama. Antara elemen ruang yang perlu dinaik taraf ialah seperti ruang meletak kereta, ruang rehat dan teduhan, elemen air, laluan siar kaki yang bersambung dengan Sungai Kinta dan penggantian tanaman landskap sedia ada.
33 RAJAH 23: PELAN PEMBANGUNAN ZON 3 SUNGAI KINTA. ii. Zon 3 - Plaza Muara Kinta Pembangunan baharu Plaza Muara dicadangkan di titik pertemuan Sungai Kinta dan Sungai Pari. Plaza ini boleh menjadi satu mercu tanda baru kepada Bandaraya Ipoh selain menjadi “marker” penanda pertemuan Sungai Kinta dan Sungai Pari. Selain itu, cadangan plaza ini akan dapat memperluaskan peratusan kawasan jaringan hijau di Bandaraya Ipoh dan mampu menarik kedatangan pelancong bagi memperkukuhkan sosio-ekonomi setempat (Rajah 24). RAJAH 24: CADANGAN PEMBANGUNAN PLAZA MUARA SUNGAI KINTA DI MUARA PERTEMUAN SUNGAI KINTA DAN SUNGAI PARI. iii. Zon 3 - Ruang Perniagaan Kenderaan Di beberapa tempat di sepanjang Zon 3 ini dicadangkan menjadi ruang khusus untuk perniagaan makanan berasaskan kenderaan terutamanya bagi peniaga kecil. Program ini berpotensi menjadi tarikan dan tumpuan, malah mampu mempromosi Ipoh sebagai destinasi pelancongan berasaskan makanan. Rajah 25 menunjukkan ilustrasi ruang ini. RAJAH 25: CADANGAN PEMBANGUNAN RUANG PERNIAGAAN KENDERAAN.
34 iv. Zon 3 - Jambatan Arca Pangkalan Kinta Satu jambatan pejalan kaki yang baharu untuk menghubungkan kedua tebingan sungai adalah dicadangkan untuk memastikan akses yang mudah, keselamatan, kemudahan penyelenggaraan, dan memberikan pusingan “loop” kepada pejalan kaki (Rajah 26). RAJAH 26: CADANGAN PEMBANGUNAN JAMBATAN ARCA SUNGAI KINTA. a) Zon 3 - Tebingan Hutan Bandar Tebingan Hutan Bandar ini merupakan cadangkan naik taraf kawasan sedia ada dengan berkonsepkan hutan bandar bagi meningkatkan penggunaan ruang dan peratusan kawasan hijau khususnya di pesisir Sungai Kinta. Cadangan hutan bandar adalah dengan menggunakan pokok nadir untuk meningkatkan imej tempatan selain dapat mewujudkan kepelbagaian biologi dan kawasan rekreasi pasif di Bandaraya Ipoh (Rajah 27). b) Zon 3 - Ruangan Aktiviti Aktif Sungai Kinta Di beberapa tempat di sepanjang zon ini adalah dicadangkan kawasan permainan di sediakan untuk pelbagai usia kanak-kanak dan juga aktiviti aktif seperti kawasan permainan kanak dan tempat rehat dan santai. Kawasan ini juga boleh menjadi kawasan rehat atau hentian rehat bagi pejalan kaki dan pelari santai (Rajah 28). RAJAH 27: CADANGAN PEMBANGUNAN TEBINGAN HUTAN BANDAR DI SUNGAI KINTA. RAJAH 28: CADANGAN PEMBANGUNAN RUANGAN AKTIVITI AKTIF SUNGAI KINTA.
35 c) Zon 3 - Ruang Senaman Di beberapa tempat di sepanjang zon ini dicadangkan menjadi kawasan ruang senaman dan sehenti dengan diletakkan kemudahan peralatan senaman luar dan wakaf rehat. Ini bagi menggalakkan warga sekitar menggunakan kawasan tebing Sungai Kinta ini untuk melakukan aktiviti aktif dan senaman bersama keluarga dengan lebih selesa dan selamat. RAJAH 29: CADANGAN PEMBANGUNAN UNTUK RUANGAN SENAMAN DI SUNGAI KINTA. d) Zon 3 - Tebingan Kuchai Satu pembangunan baharu dinamakan Tebingan Kuchai di cadangkan untuk meningkatkan kesedaran berkaitan Kampung Kuchai iaitu satu kawasan penempatan awal masyarakat Melayu berdekatan Pekan Baru Ipoh. Komponen reka bentuk yang dicadangkan di kawasan ini adalah tempat letak kenderaan, dataran pelbagai guna, ruang interpretasi sejarah, laluan siar kaki di tebingan sungai, tandas awam, wakaf teduhan dan kawasan permainan kanak-kanak (Rajah 30). RAJAH 30: CADANGAN PEMBANGUNAN TEBINGAN KUCHAI DI SUNGAI KINTA. 6.2.2.3 Sungai Kinta Zon 4 - Perumahan dan Zon 5 – Tadahan a) Zon 4 Sungai Kinta: Zon Perumahan Zon 4 Sungai Kinta ini adalah zon yang di kelilingi oleh kawasan perumahan. Maka zon ini di cadangkan untuk di bangunkan sebagai kawasan rekreasi dan sosial bagi pembangunan komuniti dan kesejahteraan sosial. Selain itu, zon ini juga boleh di bangunkan untuk meningkatkan kepelbagaian biologi di Bandaraya Ipoh. b) Zon 5 Sungai Kinta: Zon Tadahan Zon 5 Sungai Kinta ini adalah zon terakhir pada pembangunan Sungai Kinta ini. Zon ini di apit dengan kawasan perumahan dan berkait rapat dengan dua kolam sedia ada yang telah di bangunkan sebagai kawasan rekreasi. Zon 5 ini berpotensi untuk di bangunkan dengan bagi tujuan rekreasi dan sosial bagi pembangunan komuniti namun 2 kolam sedia ada perlu ada hubungkait yang bukan sahaja penting bagi tujuan rekreasi tetapi juga sebagai membesarkan kawasan tadahan air dan air larian. Cadangan aktiviti pembangunan di Zon 4 dan Zon 5 Sungai Kinta (Rajah 32) ini adalah seperti berikut: i. Zon 4 dan 5 - Ruang Senaman Di beberapa tempat di sepanjang zon ini di cadangkan di bangunkan kawasan ruang landskap yang berfungsi sebagai kawasan sehenti dan dilengkapi peralatan senaman dan wakaf rehat untuk aktiviti rekreasi (Rajah 31. RAJAH 31: CADANGAN PEMBANGUNAN RUANG SENAMAN DI SUNGAI KINTA.
36 RAJAH 32: PELAN PEMBANGUNAN ZON 4 DAN ZON 5 SUNGAI KINTA ii. Zon 4 dan 5 - Ruangan Aktiviti Aktif Sungai Kinta Di beberapa tempat di sepanjang zon ini di cadangkan kawasan aktif melibatkan kawasan permainan kanak-kanak dan sukan di sediakan untuk kanak kanak dan komuniti setempat. Kawasan ini adalah untuk memupuk peluang kanak-kanak dan komuniti bermain dan beriadah dalam usaha mengetengahkan gaya aktiviti sihat. RAJAH 33: CADANGAN PEMBANGUNAN RUANGAN AKTIVITI AKTIF SUNGAI KINTA. iii. Zon 4 - Jambatan Arca Kuala Pari Satu jambatan pejalan kaki yang baharu untuk menghubungkan kedua tebingan sungai adalah dicadangkan untuk memastikan akses yang mudah, keselamatan, kemudahan penyelenggaraan, dan memberikan pusingan “loop” kepada pejalan kaki iv. Zon 4 dan 5 - Tebingan Hutan Komuniti Tebingan Hutan Komuniti ini merupakan cadangkan naik taraf kawasan sedia ada dengan berkonsepkan hutan bagi meningkatkan penggunaan ruang dan peratusan kawasan hijau khususnya di pesisir Sungai Kinta. Cadangan hutan komuniti adalah dengan penanaman pokok nadir untuk meningkatkan imej tempatan selain dapat mewujudkan kepelbagaian biologi dan kawasan rekreasi di sepanjang Sungai Kinta (Rajah 34).
37 RAJAH 34: CADANGAN PEMBANGUNAN TEBINGAN HUTAN KOMUNITI DI SUNGAI KINTA. v. Zon 4 dan 5 - Ruangan Perniagaan Kenderaan Di beberapa tempat di sepanjang Zon ini dicadangkan ruang khusus untuk perniagaan makanan berasaskan kenderaan bagi peniaga kecil. Kawasan ini berpotensi untuk menjadi tarikan dan tumpuan dan boleh di selenggara dengan lebih berkesan. vi. Zon 4 dan 5 - Wakaf dan Jeti Komuniti Wakaf dan Jeti Komuniti di cadangkan di bina untuk setiap komuniti atau kampung yang terdapat sepanjang Sungai Kinta di Zon 4 dan 5. Ini adalah bertujuan untuk menjadi penanda setiap kawasan kampung, meningkatkan rasa kecintaan kepada Sungai Kinta selain menjadi pusat perjumpaan sosial komuniti vii. Zon 5 - Tasik Tiara dan Tiara Lakeview Plaza Tasik Tiara dan Tiara Lakeview Plaza perlu dikekalkan dan di naik taraf untuk menjadi satu kawasan rekreasi yang utama di bahagian selatan Bandaraya Ipoh. Kawasan ini difokuskan kepada aktiviti rekreasi pasif dan juga aktif. Tasik Tiara juga perlu dihubungkan kepada tasik-tasik lain di kawasan sekitar bagi menjadi ianya satu kawasan rekreasi yang besar (Rajah 36). RAJAH 35: CADANGAN PEMBANGUNAN WAKAF DAN JETI KOMUNITI DI SUNGAI KINTA. RAJAH 36: KEADAAN SEDIA ADA DAN CADANGAN PEMBANGUNAN DI TASIK TIARA. 6.2.2.4 Elemen Penyatuan Pesisir Sungai Kinta Cadangan pembangunan reka bentuk landskap Sungai Kinta ini meliputi kawasan yang panjang iaitu sejauh kira-kira 9km. Walaupun kawasan kajian ini merentasi kawasan pelbagai zon atau jenis pembangunan, satu kekuatan yang dikenal pasti ialah kawasan tebing sungai atau kawasan rizab sungai mempunyai ruang yang cukup untuk dibangunkan dengan mematuhi prosedur dan garis panduan dari Jabatan Pengairan dan Saliran negeri Perak. Dalam konteks menyatukan reka bentuk landskap Sungai Kinta, terdapat 2 elemen penyatuan yang telah dikenal pasti iaitu Denai Pesisir Sungai Kinta dan Jalinan Hijau Dan Peningkatan Biodiversiti Kinta
38 a) Elemen Penyatuan 1: Denai Pesisir Sungai Kinta Berikut ialah cadangan pembangunan bagi mengukuhkan Denai Pesisir Sungai Kinta sebagai elemen penyatuan: i. Denai ini perlulah di bina sepanjang kedua-dua belah tebing sungai tanpa putus bagi memudah kan pengguna berjalan kaki atau menggunakan ruang pesisir sungai Kinta bermula dari Taman Rekreasi Gunung Lang sehingga Tasik Tiara atau sebaliknya. ii. Denai ini perlu di bina dengan lebar minimum 2 meter untuk membenarkan ruang yang lebih selesa dan selamat. iii. Elemen perabot landskap seperti bangku dan kemudahan tong sampah perlu disediakan si tempat strategik. Lampu juga perlu dipasang sepanjang denai bagi tujuan pencahayaan dan keselamatan pengguna. Imej 12 - 17 menunjukkan keadaan sedia ada sepanjang Sungai Kinta bermula Zon 1 hingga Zon 5. IMEJ 12: JAMBATAN JALAN RAJA MUDA AZIZ, KE ARAH ZON 1 SUNGAI KINTA. IMEJ 13: KINTA RIVERWALK, ZON 2 SUNGAI KINTA. IMEJ 14: JAMBATAN PLAZA JPS, ZON 2 SUNGAI KINTA
39 IMEJ 15: BERHADAPAN MASJID PANGLIMA KINTA, ZON 3 SUNGAI KINTA. IMEJ 16: PERTEMUAN DUA SUNGAI (SUNGAI KINTA DAN SUNGAI PARI), ZON 3 SUNGAI KINTA. IMEJ 17: JALAN SIMPANG PULAI-LAHAT, ZON 5 SUNGAI KINTA. b) Elemen Penyatuan 2: Jalinan Hijau Untuk Peningkatan Biodiversiti Sungai Kinta Jalinan Hijau ini adalah untuk meningkat litupan hijau di sepanjang Sungai Kinta yang boleh memberi banyak nilai dan manfaat kepada komuniti dan persekitaran dari segi biodiversiti, estetik dan kualiti alam sekitar. Jalinan Hijau ini mestilah tidak terputus dan adalah di cadangkan pokok nadir dan tempatan yang bersesuaian dengan keadaan lokaliti Ipoh dan Lembah Kinta di tanam di Jalinan Hijau sepanjang Sungai Kinta ini. IMEJ 18: JALINAN HIJAU DAN PENINGKATAN BIODIVERSITI SUNGAI KINTA.
40 ILUSTRASI 9: KERATAN RENTAS TEBINGAN SUNGAI KINTA. Ilustrasi 9 di atas menunjukkan keratan rentas tebingan Sungai Kinta, di mana kedua-dua tebingan dicadangkan aktiviti aktif dan pasif seperti ruang berekreasi dan sosial untuk pelbagai golongan penduduk seperti kanak-kanak, dewasa mahupun warga tua. Kewujudan ruang ini boleh menjana pendapatan setempat melalui aktiviti ekonomi dan juga pemeliharaan flora dan fauna di persisiran tebing Sungai Kinta. Dari aspek yang lain, pemuliharaan kualiti air akan terus diperkukuhkan oleh agensi kerajaan, syarikat dan NGO.
41 6.3 CADANGAN REKA BENTUK LANDSKAP GUGUSAN KAMPUNG MANJOI Gugusan Kampung Manjoi adalah gugusan perkampungan Melayu yang terletak di timur laut Bandaraya Ipoh dan merupakan perkampungan dalam bandar terbesar di dalam Negeri Perak malah di Malaysia dengan keluasan hampir 561 hektar. Cadangan pembangunan reka bentuk landskap di Gugusan Manjoi ini meliputi enam buah kampung iaitu Kampung Manjoi, Kampung Tengku Hussein, Kampung Sungai Tapah Tambahan, Kampung Seberang Sungai Tapah, Kampung Datuk Ahmad Said Satu dan Dua serta Kampung Dato’ Ahmad Said Tambahan Dua dan Jelapang Baru. Secara amnya bentuk muka bumi Gugusan Manjoi ini beralun dan mengalir tiga batang sungai yang berdekatan iaitu Sungai Pari, Sungai Tapah dan Sungai Kati. Berdasarkan analisis, antara isu-isu yang berkaitan dengan pembangunan landskap di kawasan ini ialah kekurangan kawasan hijau untuk penduduk beriadah, kawasan tasik lombong bijih timah tinggal yang terbiar, perancangan guna tanah yang tidak sempurna, sistem siar kaki yang tidak sistematik serta pemandangan visual yang sederhana menarik. 6.3.1 PENYATAAN KONSEP GUGUSAN KAMPUNG MANJOI Berdasarkan kepada keunikan dan nilai sejarah gugusan Kampung Manjoi dan rumusan analisis yang dibuat, cadangan konsep reka bentuk landskap bagi kawasan ini ialah Laman Hijau Manjoi. Konsep ini memberi penumpuan kepada pewujudan rantaian kawasan hijau yang akan bertindak sebagai laman kepada penduduk di Gugusan Manjoi yang boleh meningkatkan interaksi sosial dan nilai ekonomi masyarakat setempat dan kelestarian kawasan. Selaras dengan Matlamat Pembangunan Mampan (SDG), Ilustrasi 10 menunjukkan empat sasaran SDG yang menyokong cadangan pembangunan bagi kawasan Gugusan Manjoi iaitu: i. Kesihatan Baik dan Kesejahteraan – memastikan kehidupan yang sihat dan menggalakkan kesejahteraan kepada semua lapisan umur. ii. Air Bersih dan Sanitasi – memastikan kecapaian dan pengurusan mampan air dan sanitasi kepada semua. iii. Kehidupan di Darat – memelihara, memulihara dan menggalakkan penggunaan mampan ekosistem di darat. ILUSTRASI 10: MATLAMAT PEMBANGUNAN MAMPAN (SDG) YANG MENYOKONG PEMBANGUNAN LANDSKAP GUGUSAN MANJOI. 6.3.2 PELAN PEMBANGUNAN LANDSKAP GUGUSAN KAMPUNG MANJOI Cadangan pembangunan reka bentuk landskap di kawasan gugusan Manjoi mengusulkan beberapa strategi dalam perancangan landskap di kawasan ini. Antaranya ialah mengguna pakai kawasan rizab terbiar seperti kawasan lombong tinggal dan rizab sungai sebagai kawasan laman dan hijau untuk penduduk menjalankan aktiviti sosial dan pada masa yang sama dapat mengindahkan rizab ini serta meningkatkan peratusan kawasan hijau di dalam Bandaraya Ipoh. Secara umumnya kawasan landskap yang akan di bangunkan di Gugusan Manjoi adalah taman rekreasi tasik, tebingan sungai, laman koridor dan gerbang masuk. Rajah 37 menunjukkan cadangan pembangunan landskap bagi Gugusan Manjoi. •Pengwujudan rantaian kawasan hijau yang bertindak sebagai laman kepada Gugusan Manjoi yang boleh meningkatkan interaksi sosial dan nilai ekonomi masyarakat setempat serta kelestarian kawasan. Laman Hijau Manjoi
42 RAJAH 37: PELAN PEMBANGUNAN LANDSKAP GUGUSAN MANJOI 6.3.2.1 Cadangan Pembangunan Taman Rekreasi Tasik di Gugusan Kampung Manjoi Gugusan Manjoi mempunyai banyak tasik hasil dari perlombongan bijih timah namun ianya terbiar. Tasik ini adalah berpotensi untuk pembangunan ruang rekreasi untuk penduduk tempatan yang boleh memberi pelbagai manfaat seperti meningkatkan kualiti persekitaran, memupuk gaya hidup sihat dan aktif, mewujudkan hab aktiviti komuniti, dan menjana aktiviti ekonomi. Secara umumnya, tasik ini akan dibangunkan dengan taraf taman kejiranan. Secara keseluruhannya terdapat enam kawasan tasik terbiar yang boleh di bangunkan. a) Taman Rekreasi Tasik Jelapang (TRTJ) Kawasan ini merupakan kawasan tinggalan lombong bijih yang paling luas di Gugusan Manjoi. Kawasan ini adalah bersempadanan dengan kawasan perumahan, SMK Kg Dato’ Ahmad Said dan SK Dato’ Ahmad Said Tambahan. Taman Rekreasi Tasik Jelapang (TRTJ) ini merupakan cadangan pembangunan baharu yang akan berfungsi sebagai kawasan berehat dan beriadah untuk aktiviti aktif dan pasif. TRTJ ini juga akan berfungsi sebagai kawasan tadahan air hujan dengan membenarkan larian air hujan ke kawasan dan tasik ini bagi mengelakkan berlakunya banjir di kawasan yang rendah di sekeliling kawasan ini. Cadangan komponen pembangunan baharu untuk reka bentuk landskap di Taman Rekreasi Tasik Jelapang adalah seperti berikut: i. Laman Permainan Kanak-kanak ii. Dataran Utama Laman Tasik iii. Laman Niaga Tasik Jelapang iv. Pelantar dan laluan pejalan kaki, larian dan berbasikal v. Tempat meletak kenderaan vi. Tempat beristirahat seperti kerusi-kerusi taman dan gazebo vii. Alatan senaman viii. Tumbuhan untuk pengindahan dan tarikan kepada hidupan liar yang seperti burung
43 RAJAH 38: CADANGAN PEMBANGUNAN LAMAN KANAK-KANAK DI KAWASAN GUGUSAN MANJOI. RAJAH 39: CADANGAN PEMBANGUNAN DATARAN LAMAN TASIK DI KAWASAN GUGUSAN MANJOI. RAJAH 40: CADANGAN PEMBANGUNAN LAMAN NIAGA DI TAMAN TASIK REKREASI TASIK JELAPANG, GUGUSAN MANJOI. b) Taman Rekreasi Tasik Dato Ahmad Said Tambahan (TRTDAST) Seperti juga Taman Rekreasi Tasik Jelapang, kawasan ini merupakan kawasan tinggalan lombong bijih timah di Gugusan Manjoi. Kawasan Rekreasi Tasik Dato Ahmad Said Tambahan (TRTDAST) di