ทหารช่าง

๑-๑

บทที่ ๑
บทบาทของทหารช่าง

ภารกิจของทหารชา่ ง
ตามหลักนิยมการรบ อากาศ–พ้ืนดิน มีผลต่อการกาหนดภารกิจของทหารช่าง คาว่า “ภารกิจ”เป็น

คาศัพท์ทางทหารคาหน่งึ หมายถึง “งาน” งานหรือกจิ กรรมที่จะต้องปฏิบัติไมว่ ่าจะเปน็ การในหนา้ ท่ีหรอื งานใดๆ
ก็ตามท้ังบุคคลและของหน่วย เป็นกรอบแนวทางที่ใช้ในการปฏิบัติงาน ภารกิจของทหารช่างสามารถกาหนดขนึ้
เปน็ กลมุ่ ตามคณุ ลกั ษณะตา่ งๆ ของทหารชา่ งไดเ้ ป็น ๔ กลุม่ ดังน้ี

๑. ภารกิจทัว่ ๆ ไป
ภารกิจท่ัวๆ ไปของทหารช่างหมายถึงภาพรวม นามรวม ความคิดรวบยอด (CONCEPT) ในการ
ปฏิบัติงานของเหล่าทหารช่าง ที่มีต่อเหล่าทหารอ่ืนๆ คือ “การเพิ่มพูนประสิทธิภาพในการรบให้กับกาลังของกองทพั ”
ด้วยการปฏิบัติงานช่างโยธาท่ัวๆ ไป การเพ่ิมพูนประสิทธิภาพ หมายถึง การท่ีทหารช่างเข้าไปดาเนนิ กรรมวิธี
เพอ่ื ให้หนว่ ยดาเนินกลยทุ ธหรอื หน่วยรบน้นั ๆ มีพลังอานาจในการรบเพิม่ มากสูงยิ่งๆ ข้ึนไป

๒. ภารกิจมูลฐาน
ภารกิจมูลฐานของทหารช่างในพื้นที่ยุทธบริเวณ หมายถึง งานพื้นฐานเบอ้ื งต้นในพน้ื ท่ีการรบเปน็ การ
ในหน้าทต่ี ามคุณลกั ษณะในฐานะที่เหล่าทหารช่างเป็น ๑ ใน ๙ สายกรมฝา่ ยยุทธบรกิ าร มงี านพืน้ ฐานเบือ้ งต้น
ทหี่ นว่ ยทหารช่างตอ้ งปฏบิ ตั มิ ากที่สดุ ตามลาดับลดหล่นั กนั ลงไปไดแ้ ก่

๒.๑ การสนบั สนนุ การรบ (COMBAT SUPPORT)
การสนับสนุนการรบ (COMBAT SUPPORT) หมายถึง การท่ีหน่วยทหารช่างเข้าไปดาเนิน

กรรมวธิ ีเพ่อื เพม่ิ พนู พลงั อานาจในการรบให้มปี ระสิทธิภาพเพิ่มมากสงู ยิ่งๆ ขน้ึ ไปดาเนนิ การโดย ทหารปนื ใหญ่
ทหารช่าง ทหารสื่อสาร ศูนย์การบินทหารบก และกรมวิทยาศาสตร์ทหารบก เป็นต้น การช่วยเหลือทางการยทุ ธ
ซ่ึงกระทาโดยตรงต่อหน่วยบัญชาการยุทธ เพ่ือช่วยเหลือหน่วยกาลังรบหรือหน่วยดาเนินกลยุทธที่กาลัง
ปฏิบัติงานนั้นอยู่ ให้มีสิ่งอานวยความสะดวกพ้ืนฐานในการปฏิบัติการรบ หรือมีความสะดวก มีความสบาย
มีความปลอดภัยภายใต้การกดดันของข้าศึก เจาะจงภารกิจการรบเท่าน้ัน ตัวอย่างเช่น การยิงสนับสนุน
การสื่อสาร การอานวยความสะดวกในการเคลื่อนที่ เป็นต้น หน่วยทหารช่างที่ดาเนินการสนับสนุนการรบ
มกั นิยมใชก้ องพนั ทหารช่างสนามกองพล

๒.๒ การสนบั สนนุ การชว่ ยรบ (COMBAT SERVICE SUPPORT)
การสนับสนุนการช่วยรบ (COMBAT SERVICE SUPPORT) หมายถึง การท่ีหน่วยทหารช่าง

เข้าไปดาเนินกรรมวิธีเพื่อให้การรบ การสนับสนุนการรบ การสนับสนุนการช่วยรบ มีการดาเนินการเป็นไปได้
โดยตอ่ เนือ่ งตามระยะเวลาทีผ่ ู้บังคบั บญั ชาตอ้ งการ มีกจิ กรรมในการปฏิบัติงานอยู่ ๓ ประการ คอื

๒.๒.๑ การสง่ กาลงั บารุง (SUPPLY)
๒.๒.๒ การกาลงั พล (PERSONNEL)
๒.๒.๓ การกิจการพลเรือน (CIVIL AFFAIRS)
การช่วยเหลอื หน่วยรบหรือหนว่ ยดาเนินกลยุทธ ใหด้ ารงความอย่รู อดไดท้ ั้งขณะปฏบิ ตั กิ ารรบ
และนอกการรบ โดยจัดให้มีเจ้าหน้าท่ีบริการในด้านการส่งกาลังบารุงและด้านธุรการให้มีความสมบูรณ์
ในตัวเอง หน่วยทหารช่างท่ีดาเนินการสนับสนุนการช่วยรบมักนิยมใช้หน่วยทหารช่างของกองทัพบก เช่น
กรมทหารช่างส่งกาลังและซ่อมบารุง นอกจากนั้นยังมีหน่วยทหารช่างในกองบัญชาการช่วยรบ คือ หมวดส่งกาลัง
ในกองพันส่งกาลงั และกองรอ้ ยยทุ โธปกรณ์หนัก ในกองพนั ซ่อมบารงุ เป็นต้น

๑-๒

๒.๓ การรบ (COMBAT) ทหารชา่ งจะทาการรบอย่างทหารราบเมอื่
๒.๓.๑ ขา้ ศกึ ปอ้ งกนั มิให้เข้าไปยังแหล่งงาน
๒.๓.๒ ขา้ ศกึ ขับไล่ให้ออกจากแหลง่ งาน
๒.๓.๓ ข้าศึกปอ้ งกันมิให้ส่งสง่ิ อุปกรณ์
๒.๓.๔ ข้าศึกบีบบังคับให้ต้องทาการรบเพื่อรักษาหน่วย เพ่ือให้หน่วยเหนือปฏิบัติ

ภารกิจได้สาเร็จและผู้บังคับบัญชาหน่วยเหนือตกลงใจใช้ทหารช่างเข้าทาการรบอย่างทหารราบ หน่วยทหารช่าง
ท่จี ะเขา้ ปฏิบตั กิ ารรบอยา่ งทหารราบ มกั นยิ มใชก้ องพันทหารชา่ งสนามกองพลและหน่วยทหารช่างท่มี าขึ้นการ
สมทบกับกองพันทหารช่างสนามกองพล

๓. ภารกจิ เฉพาะ
ภารกิจเฉพาะของทหารช่างในพ้ืนท่ียุทธบริเวณ หมายถึงงานเพิ่มเติมรายละเอียดปลีกย่อย
เฉพาะเจาะจงในการปฏิบัติงานของหน่วยทหารช่างในพื้นท่ีการรบ ซึ่งเป็นการในหน้าท่ีของหน่วยทหารช่างที่
จะต้องใช้ความคิดริเร่ิม โลกทัศน์ ภาวะความเป็นผู้นาของผู้บังคับหน่วยทหารช่างดาเนินการ โดยไม่ต้องรับ
คาสั่งหรือคารอ้ งขอรบั การสนับสนุนจากหน่วยดาเนนิ กลยุทธ ที่ทหารช่างไปให้การสนับสนุนอยู่มงี านที่จะต้อง
ปฏบิ ัตดิ งั ต่อไปนี้

๓.๑ การกอ่ สร้าง สร้างอาคาร เส้นทางคมนาคม ส่ิงอานวยความสะดวก เครอ่ื งกีดขวาง
๓.๒ การทาลาย ทาลายอาคาร เส้นทางคมนาคม สง่ิ อานวยความสะดวก เครอื่ งกดี ขวาง
๓.๓ การแผนท่สี นาม
๓.๔ งานดัดแปลงทมี่ ่นั ตง้ั รบั ใหแ้ ขง็ แรง
๓.๕ การประปาสนาม
๓.๖ การสง่ กาลงั และซอ่ มบารุงสิ่งอปุ กรณ์สายทหารชา่ ง
๓.๗ การดารงหน่วยของตนเอง

๔. พนั ธกจิ (ENGINEER BATTLEFIELD FUNCTION)
พันธกิจทางยุทธวิธีของทหารช่าง หรืออีกนัยหนึ่งก็คือหลักนิยมของทหารช่างในปัจจุบัน พันธกิจ
หมายถงึ กจิ อันสาคัญย่งิ ท่จี ะตอ้ งปฏิบัติ ถา้ หากไม่ปฏบิ ตั กิ จิ น้ีภารกจิ อน่ื ๆ จะลม้ เหลวท้ังหมด ดงั นัน้ หลักนยิ ม
ของทหารช่างในปัจจุบันจึงหมายถงึ กรอบทใี่ ชใ้ นการปฏิบัติงานทางยทุ ธวิธี ของหนว่ ยทหารช่าง ทกุ หน่วยที่ให้
การสนับสนุนหน่วยดาเนินกลยุทธในการยุทธทุกรูปแบบ มีงานที่จะต้องปฏิบัติตามลาดับความสาคัญและ
เร่งดว่ นดังนี้

๔.๑ การอานวยความสะดวกในการเคลอ่ื นท่ี (MOBILITY) หมายถึง งานทเ่ี ก่ียวขอ้ งอยกู่ ับการ
อานวยความสะดวก ความคล่องแคล่วในการเคล่ือนท่ี ของหน่วยดาเนนิ กลยุทธ หน่วยยิง หน่วยสนับสนุนและ
การเคล่ือนยา้ ยยุทโธปกรณ์ทส่ี าคัญ มีงานทที่ หารช่างจะต้องปฏิบัติ ไดแ้ ก่

๔.๑.๑ การเจาะช่องสนามทุ่นระเบิด และ/หรอื เครื่องกีดขวางอน่ื ๆ
๔.๑.๒ การข้ามช่องแคบดว้ ยลาด หรอื สะพานโครงแผง
๔.๑.๓ การปรับปรุง ซอ่ มบารงุ ดแู ลรักษาถนน สะพาน ทางคนเดนิ สนามบนิ ทางยุทธวิธี
๔.๒ การขัดขวางการเคลื่อนที่ (COUNTER MOBILITY) หมายถึงงานการขัดขวางการเคล่ือนท่ี
การเขา้ มาหาฝ่ายเราของข้าศึก ในสนามรบด้วยการใช้เครอ่ื งกีดขวาง ฉากขัดขวางสนบั สนนุ การยุทธทั้งการรุก การตั้งรับ
และการรน่ ถอยตามแนวทางที่ ผู้บังคบั หนว่ ยดาเนนิ กลยทุ ธตอ้ งการ มีงานที่ทหารชา่ งจะตอ้ งปฏบิ ตั ิ ได้แก่
๔.๒.๑ การสงครามท่นุ ระเบิด (MINE WARFARE)
๔.๒.๒ การพฒั นาเครือ่ งกดี ขวางใหเ้ ปน็ ฉากขดั ขวาง (OBSTACLES DEVELOPMENT)

๑-๓

๔.๓ การช่วยให้อยู่รอดในสนามรบ (SURVIVABILITY) หมายถึง การช่วยเหลือหน่วยดาเนินกลยุทธ
ให้รอดพ้นจากการกระทาของข้าศึกในสนามรบ ทหารช่างมีกาลังพล ยุทโธปกรณ์และเครื่องมือช่างขนาดหนัก
ใช้ช่วยในการก่อสร้างสิ่งอานวยความสะดวกต่างๆ ตลอดจนให้คาแนะนาแก่ผู้บังคับหน่วยดาเนินกลยุทธ ในเรื่อง
การพราง การลวงและการใชฉ้ ากขัดขวางรัง้ หน่วงขา้ ศึก มงี านทีท่ หารช่างจะตอ้ งปฏบิ ตั ิ ได้แก่

๔.๓.๑ การเตรียมท่ีมั่นรบใหแ้ ข็งแรง
๔.๓.๒ การเตรยี มที่ป้องกันให้กบั อาวธุ ยิงสนับสนุน
๔.๓.๓ การพราง การลวง การสรา้ งฉากขดั ขวางรั้งหน่วงขา้ ศกึ
๔.๔ การปฏิบัติงานช่างท่ัวไป (GENERAL ENGINEERING) หมายถึง การปฏิบัติงานช่างทั่วๆ ไป
เพ่ือให้การสนับสนุนทางการช่างแก่หน่วยดาเนินกลยุทธ ให้มีความต่อเน่ืองในการปฏิบัติการยุทธ ตามท่ี
ผู้บังคับบัญชาต้องการในสนามรบ ได้แก่ การลาดตระเวนทางการช่าง การก่อสร้าง การทาลาย การประปา
สนาม ฯลฯ การลาดตระเวนทางการช่าง หมายถึง การค้นหา การเก็บรวบรวม การจดบันทึกและการรายงาน
ข้อมูลข่าวสารทางการช่างทางลับทุกชนิด ท่ีเกี่ยวข้องกับสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศและทัศน์วิสัยแหล่ง
ทรัพยากรธรรมชาติ วัสดุทางการช่าง เคร่ืองกีดขวาง ส่ิงปลูกสร้างทางการช่าง กิจกรรมต่างๆ ท่ีก่อให้เกิดผลดี
ต่อการปฏิบัตงิ านช่าง เพอ่ื ใช้ในการประเมนิ ค่าพืน้ ท่ีและผลิตข่าวกรองทางการช่าง ให้กบั ผูบ้ งั คับบัญชาหน่วยเหนือ
และฝ่ายอานวยการของทหารช่าง การก่อสร้าง และทาลายได้กล่าวไว้แล้วในภารกิจเฉพาะของทหารช่างใน
พน้ื ท่ียทุ ธบรเิ วณ การปฏบิ ัติงานช่างโยธาท่ัวไป มีงานทีท่ หารช่างจะตอ้ งปฏบิ ตั ิ ไดแ้ ก่
๔.๔.๑ สรา้ ง ซ่อมแซมเสน้ หลกั การส่งกาลงั บารงุ
๔.๔.๒ สร้างสิ่งอานวยความสะดวกในการส่งกาลังบารงุ
๔.๔.๓ ควบคมุ ความเสยี หายเป็นพ้นื ที่
๔.๔.๔ ผลติ วสั ดุการกอ่ สร้าง
๔.๕ การแผนท่ีสนาม (TOPOGRAPHY) การแผนท่ีสนามจะช่วยให้ผู้บังคับบัญชาได้รับ
ข่าวสารเกี่ยวกับภูมิประเทศและมองเห็นภาพของสนามรบเพือ่ ใช้ในการวางแผนการดาเนินกลยุทธที่ประสาน
ประโยชนจ์ ากลกั ษณะภูมิประเทศได้อย่างสูงสุดทหารช่างช่วยเหลือผู้บังคับบญั ชาและฝ่ายอานวยการ ด้วยการ
จัดทาวิเคราะห์ภูมิประเทศเพื่อให้คาแนะนาเกี่ยวกับเส้นทางเคลื่อนที่ ลักษณะพื้นท่ีปฏิบัติการและท่ีหมาย
และทตี่ ้งั ของเครือ่ งกีดขวางซึ่งจะเป็นการสนบั สนุนข้อมลู ให้กับฝ่ายขา่ วกรองของหน่วยดาเนินกลยุทธ เพอ่ื ใชใ้ น
การวิเคราะห์พื้นที่ปฏิบัติการรวมท้ังการผลิตแผนท่ีท่ีจาเป็นต่อการวางแผนและอานวยกลยุทธ งานในหน้าท่ี
ของทหารช่างในพันธกิจการแผนท่ีสนาม ประกอบด้วยงานช่าง ซึ่งได้แก่ การวิเคราะห์ภูมิประเทศ การผลิต
และการแจกจา่ ยแผนท่ีในสนาม

ขีดความสามารถทางการชา่ ง
ขีดความสามารถทางการช่าง หมายถึง ความสามารถของหน่วยทหารช่างในการปฏิบัติงานช่าง

สนับสนุนหนว่ ยรับการสนับสนนุ ว่าทาอะไรไดบ้ า้ งมากนอ้ ยแค่ไหนอยา่ งไรมดี งั นี้
๑. เข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของกาลังรบผสมเหล่า ในการปฏิบัติการรบทุกแบบ โดยปฏิบัติงานช่างที่ต้อง

ใชค้ วามชานาญเฉพาะเรอื่ งตามลาพงั หรอื รว่ มกบั หน่วยอน่ื เชน่ งานร้อื ถอนและวางสนามทุน่ ระเบดิ และเคร่ือง
กีดขวาง การสนับสนนุ การขา้ มช่องวา่ งและการขา้ มลานา้ เปน็ ต้น

๒. วางแผน ใหข้ อ้ เสนอแนะ คาแนะนา แกผ่ บู้ งั คับบัญชาในกจิ การทางการชา่ งทั้งปวง
๓. ใหค้ าแนะนาในเรอื่ งเทคนคิ การพราง
๔. ปฏบิ ัตกิ ารก่อสรา้ งขนาดใหญ่และผลติ วัสดกุ ารก่อสร้าง
๕. ปฏิบตั ิการทาลาย
๖. การบริการแผนที่และข่าวกรองภมู ิประเทศ
๗. การบริการน้าประปาสนาม

๑-๔

๘. การปฏิบัติการยทุ ธข้ามลาน้าตอ่ หน้าขา้ ศึก
๙. การปรับปรงุ งานต้งั รับอย่างแข็งแรงดว้ ยเครื่องมอื ชา่ ง
๑๐. การบริการ การสง่ กาลังและการซ่อมบารงุ ยทุ โธปกรณ์สายชา่ ง
๑๑. การดารงหน่วยของตนเอง

หลักการใชห้ น่วยทหารชา่ ง
หลักการใช้หน่วยทหารช่างน้นั มีอยดู่ ้วยกัน ๔ ประการ คอื
๑. หลกั การใช้งานหนว่ ยทหารช่าง ต้องยึดถือหลักการว่า ในการปฏิบัตภิ ารกจิ ใดๆ กต็ ามการใช้

หนว่ ยทหารช่าง ไปปฏบิ ัติภารกจิ นนั้ ๆ ใหค้ านงึ ถึงหลักการดงั ต่อไปน้ี
๑.๑ งานนนั้ ต้องใช้ความชานาญทางเทคนิคพเิ ศษ และเคร่อื งมือพเิ ศษ
๑.๒ งานนั้นต้องได้รับการจดั ลาดับความเรง่ ด่วน และอนมุ ัติแล้ว
๑.๓ งานนั้นต้องมคี วามสาคญั ตอ่ หน่วยบญั ชาการเปน็ สว่ นรวม
๑.๔ งานน้ันตอ้ งมคี วามสาคญั ตอ่ การสาเรจ็ ภารกจิ ของหน่วยเหนือ
๑.๕ ต้องไม่คิดวา่ หน่วยทหารช่างเป็นแหลง่ รวมกรรมกร และชา่ งกล
๑.๖ ต้องไมแ่ บง่ แยกหน่วยทหารชา่ งออกไปปฏิบัติงานตา่ งๆ เป็นรายบคุ คล

ก่อนการส่ังใช้หน่วยทหารช่าง ควรต้องเปรียบเทียบถึงประโยชน์ท่ีได้รับ จากการให้ทหารช่างเข้าทา
การรบ กับการสูญเสียการสนับสนุนทางการช่างในปัจจุบันและในอนาคต เนื่องจากการผลิตกาลังทหารช่าง
ขึน้ มาใหม่จะต้องใช้เวลา แรงงาน และงบประมาณมาก

การปฏิบัติงานของหน่วยทหารช่าง ประสิทธิภาพของงานช่างจะมีมากที่สุดในเมื่อกองพันทหารช่าง
ปฏบิ ตั ิการเป็นกองพันในการควบคุมบังคบั บญั ชาของผ้บู งั คับกองพัน โดยมากมกั จะจดั กองรอ้ ยทหารช่างใหท้ าการ
สนบั สนนุ โดยตรง ต่อกรมทหารราบ ในแนวหนา้ แตล่ ะกรม กาลังท่เี หลือของกองพนั ใชส้ าหรับสนับสนุนทวั่ ไป

เม่อื มีความจาเปน็ ตอ้ งจัดหนว่ ยทหารช่างให้ขน้ึ สมทบกับหนว่ ยรบ ควรจะเลกิ สมทบโดยเร็วท่ีสุดเท่าท่ี
จะกระทาได้ และไม่จดั หนว่ ยทหารช่างขน้ึ สมทบกับหน่วยรบท่ีเป็นกองหนุน ทงั้ น้ีเพื่ออานวยการให้สามารถใช้
กาลังทหารช่างให้เป็นประโยชน์มากที่สุด และยังมีความสาคัญยิ่งท่ีจะทาให้ ส่ิงอุปกรณ์สายช่างและเคร่ืองมือ
ช่าง ได้รับการซ่อมบารุงอย่างไดผ้ ลทาให้หน่วยทหารชา่ งสามารถปฏิบัตกิ ารได้ ในช่วงระยะเวลานานยิ่งข้นึ

๒. หลักการมอบหมายงานใหท้ หารชา่ งปฏิบัติ
การมอบหมายงาน หมายถึง หน่วยทหารช่างได้รับมอบภารกิจไปปฏิบัติให้บรรลุผลสาเร็จตาม
วัตถุประสงค์ที่หน่วยเหนือมอบหมายให้น้ัน จะต้องมีการแบ่ง มอบหมายงานให้หน่วยรองของตนปฏิบัติได้
๓ ประเภท ดังน้ี

๒.๑ ประเภทพื้นท่ี การมอบงานแบบน้ีจาเป็นจะต้องกระทาโดยมีข้อเท็จจริง ว่างานน้ัน
ประกอบด้วยงานย่อยๆ รวมกันและไม่สามารถระบุงานย่อยๆ ท้ังหมดที่ต้องการได้ซ่ึงหน่วยรับมอบงานเป็น
ประเภทพืน้ ที่ ต้องทางานชา่ งทัง้ ปวงภายในพนื้ ทีน่ นั้

๒.๒ ประเภทงาน การมอบงานแบบนี้ต้องการให้ทางานใดงานหนึ่งโดยเฉพาะ หรอื งานหลายอย่าง
ในพ้นื ท่ี ทก่ี าหนดใหแ้ หง่ หน่ึงหรือหลายแห่ง หนว่ ยทร่ี บั การมอบงานประเภทนี้จะทาเฉพาะงานทมี่ อบให้เท่านัน้

๒.๓ ประเภทผสมกัน คือ การที่หน่วยได้รับมอบงานเป็นประเภทพื้นที่ และประเภทงาน พร้อม
กนั ซึง่ จะมอบให้หนว่ ยทหารช่างระดบั กองพันขึ้นไป

ในการมอบงานส่ิงที่สาคัญท่ีสุด คือการดารงความเป็นปึกแผ่นของหน่วยไว้ การแบ่งมอบงานควรให้
เหมาะสมกับขีดความสามารถของหน่วยรอง ถ้าจาเป็นก็เพ่ิมเติมกาลังให้ การไม่ยึดหลักน้จี ะเป็นการทาลายขวัญ
และความสามัคคีของหน่วยเป็นอย่างยิ่ง บางครั้งจะเห็นว่าไม่สามารถหลีกเล่ียงได้ก็อาจสมทบส่วนย่อย
จากหน่วยหน่ึงไปใหอ้ กี หนว่ ยหนึง่ ได้ แตก่ ารสมทบกค็ วรจะสนิ้ สุดโดยเรว็ เทา่ ทจ่ี ะกระทาได้

๑-๕

การแบ่งมอบภารกิจ ให้คงยดึ สายการบังคับบัญชาไวเ้ ฉพาะกรณีพิเศษ และชั่วระยะเวลาส้นั ๆ เท่าน้ัน
การที่จะมอบให้หมวดของกองร้อยใดไปขึ้นการบังคับบัญชาโดยตรงกับกองพัน หมู่ของหมวดของกองร้อยใดๆ
ไปขึ้นบังคับบัญชากับกองร้อยใดๆ ตัวอย่างท่ีขัดหลักการที่ยอมได้ก็คือ การแยกกาลังจานวนนอ้ ยของกองร้อย
ไปประกอบกาลังเปน็ ชุดลาดตระเวนของกองพนั การใช้แรงงานสว่ นย่อยไปทาความสะอาดตามปกติแต่จะต้อง
จากัดจานวนคนและจานวนคร้ังใหน้ ้อยท่สี ดุ

๓. หลักการใช้ทางสายการบังคับบัญชา หมายถงึ ความรับผิดชอบและอานาจหน้าที่ทางสายการบังคับ
บัญชาระหว่างหน่วยทหารชา่ ง กับทหารหน่วยอืน่ ทห่ี น่วยทหารช่างไปขน้ึ การบังคับบัญชานัน้ สามารถกาหนด

คุณลักษณะของความสัมพันธ์ได้ดงั นี้
๓.๑ หน่วยในอัตรา (ORGANIC) เป็นการกาหนดให้หน่วยทหารช่างเป็นองค์ประกอบการจัด

ท่ีสาคัญของหน่วยที่มีขนาดใหญ่กว่าอย่างถาวร และระบุไว้ในอัตราการจัดและยุทโธปกรณ์ (อจย.) หรืออัตรา
เฉพาะกจิ (อฉก.) ซ่ึงหน่วยทหารช่างน้จี ะอยูภ่ ายใตก้ ารควบคุมการบังคบั บญั ชาของหนว่ ยแมอ่ ย่างสมบูรณ์ เช่น
กองพันทหารช่างสนามของกองพลเป็นหน่วยในอัตราของกองพลทหารราบ กองพลทหารมา้ เป็นต้น

๓.๒ การบรรจุมอบ (ASSIGNED) เปน็ การกาหนดให้หนว่ ยทหารช่างเข้าไปอยู่ในองคป์ ระกอบ
การจัดของอีกหน่วยหน่ึงในลักษณะค่อนข้างถาวร หน่วยรับการบรรจุมอบจะควบคุมบังคับบัญชาและ
ดาเนนิ การด้านธรุ การใหก้ ับหน่วยทหารช่างท่มี าบรรจมุ อบ เชน่ กองทัพบก ได้บรรจมุ อบกองพนั ทหารช่างสนาม
ของกองทัพ ให้กบั กรมทหารช่างของกองทพั เปน็ ตน้

๓.๓ การขึ้นสมทบ (ATTACHED) เป็นการกาหนดให้หน่วยทหารช่างเข้าไปขึ้นการบังคับ
บัญชากบั ผ้บู งั คบั หน่วยอีกหน่วยหนึ่งในลกั ษณะช่ัวคราว ผ้บู ังคับหน่วยที่ได้รับการสมทบมีอานาจในการควบคุม
บังคับบญั ชาและรับผดิ ชอบหน่วยทหารชา่ งทม่ี าข้ึนสมทบเชน่ เดียวกบั หน่วยในอัตราของตน รวมถงึ การส่งกาลัง
บารุงด้วย ยกเวน้ เรือ่ งธรุ การกาลงั พล อันได้แก่การเล่อื น ลด ปลด ย้าย สับเปล่ยี นตาแหนง่ ซงึ่ ยงั คงเปน็ อานาจ
ของผบู้ งั คับหน่วยทหารชา่ งคนนั้นบรรจุอยู่

๓.๔ การขึ้นควบคุมทางยุทธการ (OPERATIONAL CONTROL) เป็นการกาหนดให้หน่วย
ทหารช่างไปขึ้นการบงั คับบัญชากับผู้บังคับหน่วยอกี หนว่ ยหนึ่ง เพ่ือปฏบิ ัติงานให้บรรลุภารกิจเฉพาะทกี่ าหนด
ตามปกติแล้วจะกาหนดขอบเขตในเร่ืองพันธกิจ ห้วงเวลา พื้นที่ ผู้บังคับหน่วยท่ีได้รับหน่วยทหารช่างมาข้ึน
ควบคุมทางยุทธการนัน้ อาจใชห้ นว่ ยทหารช่างเข้าปฏิบตั ิการโดยสงวนอานาจการควบคุมทางยุทธการเอง หรือ
มอบหมายให้ผู้อืน่ ควบคมุ ทางยุทธการแก่หน่วยทหารชา่ งนี้ก็ได้ เม่ือหน่วยทหารชา่ งข้นึ ควบคุมทางยุทธการกับ
หน่วยใดแล้ว ผู้บังคับหน่วยทหารช่างคนเดิม ที่หน่วยทหารช่างน้ันบรรจุอยู่ ยังคงรับผิดชอบในทางธุรการ
การส่งกาลงั บารุง การรกั ษาวินยั การจดั ภายในและการฝกึ อย่เู ช่นเดมิ อยา่ งไรกต็ ามการขึน้ ควบคุมทางยุทธการ
ยังรวมถงึ อานาจหนา้ ทใี่ นการให้คาแนะนาในการฝกึ รวมอยู่ดว้ ย

๔ หลักการใช้ทางการสนับสนุน หมายถึง หน่วยให้การสนับสนุนกับหน่วยรับการสนับสนุนกาหนด
ความสัมพันธแ์ ละความรับผิดชอบในการปฏิบัตงิ านชา่ งไว้อย่างแน่ชัด ทั้งน้หี นว่ ยให้การสนบั สนนุ ยังคงขน้ึ การ
บังคับบัญชากับผู้บังคับหน่วยเหนือเดิม หรือหน่วยแม่ของตน รวมทั้งการส่งกาลังบารุงด้วย การกาหนดให้
หน่วยทหารช่างไปใหก้ ารสนับสนนุ กับหนว่ ยอื่นน้ัน สามารถกระทาได้ ๒ ลกั ษณะ ดังนี้

๔.๑ การสนับสนุนโดยตรง (สต.) หมายถึง หน่วยทหารช่าง ไปปฏิบัติงานช่างให้กับหน่วยรบั
การสนับสนุนโดยตรงหน่วยหน่ึงหน่วยใด เป็นการเฉพาะเจาะจงเพียงหน่วยเดยี วเท่านนั้ จะไมป่ ฏิบตั ิงานให้กับ
หลายๆ หน่วยพร้อมกนั ทหารช่างมีความรับผดิ ชอบในการปฏิบตั ิงาน ดงั นี้

๔.๑.๑ มอบความเร่งดว่ นลาดบั แรกในการสนบั สนนุ ทางการช่างใหก้ บั หนว่ ยรบั การสนับสนุน
๔.๑.๒ รับการร้องขอการสนบั สนนุ โดยตรงจากหน่วยรับการสนับสนุน

๑-๖

๔.๑.๓ ทหารชา่ งจะจัดนายทหารตดิ ตอ่ และวางการส่ือสารไปยงั หน่วยรบั การสนับสนนุ
๔.๑.๔ หน่วยทหารช่างที่ให้การสนับสนุน จะไม่มีความสัมพันธ์ทางสายการบังคับบัญชา
กับหน่วยรับการสนับสนุนและหน่วยรับการสนับสนุนไม่สามารถแบ่งแยก สับเปลี่ยนหรือเปลี่ยนแปลงหน่วย
ทหารช่างเหล่านนั้ ได้เลย
๔.๒ การสนับสนนุ ทว่ั ไป (สท.) หมายถงึ หน่วยทหารช่างไปปฏิบัตงิ านช่างให้กบั หนว่ ยรับการ
สนับสนุนท่ัวไปหลายๆ หน่วยพร้อมกัน จะไมป่ ฏบิ ตั ิงานให้กบั หนว่ ยหน่ึงหน่วยใด เปน็ การเฉพาะ เจาะจงทหาร
ชา่ งมีความรบั ผิดชอบในการปฏิบัติงานดงั น้ี
๔.๒.๑ จะทาการสนับสนุนทางการช่าง ต่อกาลังท้ังหมดเป็นส่วนรวม ไม่กระทาต่อ
หนว่ ยหน่งึ หนว่ ยใดเปน็ พิเศษ
๔.๒.๒ ให้การสนับสนุนทางการช่างตามลาดับความเร่งด่วนที่กองบัญชาการหน่วย
เหนือเป็นผกู้ าหนดและอนมุ ัตแิ ล้ว
๔.๒.๓ หนว่ ยรองของหน่วยรับการสนับสนนุ จะตอ้ งร้องขอรับการสนับสนนุ ผ่านทาง
กองบัญชาการหน่วยเหนอื หรือกองบังคับการของตนเอง ไม่สามารถร้องขอการสนับสนนุ โดยตรงมายังหนว่ ย
ทหารชา่ งทม่ี าให้การสนับสนนุ เปน็ ส่วนรวมได้
๔.๒.๔ ทหารช่างจะจดั นายทหารติดต่อและวางการส่อื สารไปยงั หน่วยรับการสนับสนุน
๔.๒.๕ หน่วยทหารช่างที่ให้การสนับสนุน จะไม่มีความสัมพันธ์ทางสายการบังคับ
บัญชากับหน่วยรับการสนับสนุนและหน่วยรับการสนับสนุนไม่สามารถแบ่งแยก สับเปล่ียนหรือเปลี่ยนแปลง
หนว่ ยทหารชา่ งเหล่านน้ั ไดเ้ ลย

ความสมั พันธข์ องหน่วย
ความสัมพนั ธ์ของหน่วย หมายถึง ความสัมพนั ธ์ระหว่างหน่วยทหารช่างกับหน่วยรบภายในกองพลจะ

เกิดขึ้นได้อย่างดีที่สุดน้ันจะต้องจัดให้มีความสัมพันธ์กันเป็นประจาระหว่างหน่วยโดยใช้กิจกรรมเป็นสื่อ เช่น
การกีฬา การฝึกการศึกษา งานสังคม วัฒนธรรม ศลี ธรรม งานสาคัญของชาติ ศาสนาและกองทัพบกตลอดจน
การปฏบิ ตั ิงานประจาของหนว่ ย ซ่งึ จะชว่ ยใหท้ หารช่างมกี ารคาดคะเนถึงความตอ้ งการ ของหน่วยรบได้
เพ่ือที่จะไดเ้ ตรียมการสนับสนุนไวใ้ หพ้ รอ้ มทันท่วงทีตลอดเวลาตามปกตกิ องรอ้ ยทหารช่าง เจาะจงกองร้อยหน่งึ
ควรจะให้ปฏิบัติงานเป็นประจากับกรมทหารราบเจาะจงกรมหน่ึงของกองพลทหารราบ หรือกองพลส่งทาง
อากาศ แต่สาหรบั กองพลยานเกราะและกองพลทหารราบยานเกราะน้นั การจดั ให้มีความสัมพันธเ์ ชน่ น้ีกระทา
ไมไ่ ด้ เพราะการปฏิบัติการของกองพลท้ังสองดังกล่าวแล้ว จะจัดกรมผสมข้นึ โดยการประกอบกาลังไม่เท่ากัน
ของแตล่ ะสถานการณ์

การออมกาลังทหารช่าง
การออมกาลังทหารช่าง หมายถึง การปฏิบัติงานใดๆ ทั่วไปเล็กๆ น้อยๆ ท่ีหน่วยทหารต่างๆ ไม่ว่าจะ

เป็นคนใด หน่วยใด เหล่าใดก็สามารถปฏิบัติงานนั้นเองได้ไม่จาเป็นต้องใช้ทหารช่าง หรืองานใดๆ ก็ตามที่ไม่
ตอ้ งใช้เทคนิคพเิ ศษ ความสามารถพิเศษ เคร่อื งมือพเิ ศษและมกั ไม่มหี น่วยทหารช่างเพียงพอแก่ การปฏบิ ตั ิงาน
ช่างเหล่าน้ัน เพ่ือให้มีกาลังทหารช่างมากพอสาหรับการปฏิบัติงานช่างที่สาคัญ จึงให้หน่วยทหารต่างๆ
ช่วยเหลือตนเองด้วยการปฏบิ ัติงานเหลา่ น้ี

๑. การขา้ มลานา้ แบบเรง่ ด่วน
๒. การดบั เพลิงในพื้นที่ปา่ และบ้านเมอื ง
๓. การสรา้ งเครอ่ื งกีดขวางป้องกันตน
๔. การวางและเจาะช่องสนามทนุ่ ระเบดิ แบบเร่งดว่ น

๑-๗

๕. การทาการพราง
๖. การลดอานาจเครื่องกดี ขวาง
๗. การสร้างป้อมสนาม
๘. การถากถางพื้นท่ี ข้นึ - ลง ของเครอ่ื งบิน และเฮลคิ อปเตอร์

ผบู้ งั คับทหารช่าง
คาว่า "ผู้บังคับทหารช่าง" (ผบ.ช.) หมายถึง นายทหารช่างซึ่งทาหน้าท่ีนายทหารฝ่ายกิจการพิเศษ

ทางการช่างของหนว่ ยบัญชาการ

การบังคับบญั ชา
ผู้บังคับทหารช่าง ของแต่ละระดับหน่วยบัญชาการมีงานในหน้าที่ ๒ ประการ คือ เป็นผู้บังคับหน่วย

ทหารชา่ ง และเป็นฝา่ ยกจิ การพเิ ศษทางการชา่ ง
หน่วยทหารช่างนอกกองพลอาจ ให้ขึ้นสมทบกับกองพล โดยไม่คานึงถึงชั้นยศ หรือความอาวุโสของ

ผบู้ ังคับหน่วยทหารช่างคนน้นั ทมี่ าขึน้ สมทบ ผู้บงั คบั กองพันทหารช่างในอตั ราคงทาหน้าท่ีเป็นผู้บงั คับทหารช่าง
ของกองพล

เม่ือกองพลแยกหน่วยออกปฏบิ ัติการ เป็นรูปของกรมทหารราบหรือกรมผสม หรือกาลังรบเฉพาะกจิ
ขนาดกรม กองพันทหารชา่ งจะจัดกองร้อยทหารช่างใหข้ ้นึ สมทบ หรอื สนบั สนนุ โดยตรง ผ้บู งั คับกองร้อยทหารช่าง
ท่ีข้ึนสมทบหรือสนับสนุนโดยตรง ทาหน้าที่เป็นผู้บงั คับทหารช่างของกรมทหารราบหรือกรมผสมหรือกาลงั รบ
เฉพาะกจิ นัน้ ๆ (เรยี กวา่ นายทหารช่างของกรม)

ในการปฏิบัติการท่ีมีความสาคัญมากๆ หรือเม่ือมีกองร้อยทหารช่างขึ้นสมทบกับกาลังรบเฉพาะกิจ
มากกว่าหนึ่งกองร้อยแล้วผู้บังคับทหารช่างของกองพลควรจัดนายทหารช่างอาวุโส ในบรรดาฝ่ายอานวยการ
ใหก้ ระทาหน้าทผี่ ู้บังคบั ทหารช่างของกาลงั รบเฉพาะกิจนน้ั ๆ การกระทาเช่นนี้จะเปิดโอกาสให้ผู้บังคับกองร้อย
ทหารช่างสามารถรวบรวมกาลงั ปฏิบตั ิงานเฉพาะทางการชา่ งของตน

ในทานองเดียวกันหมวดทหารช่าง อาจถกู จดั ใหข้ ึ้นสมทบกับกองพนั ทหารราบ หรือกาลังรบเฉพาะกิจ
ขนาดกองพัน ผู้บังคับหมวดทหารช่าง จะต้องทาหน้าท่ี ผู้บังคับทหารช่างของกองพันทหารราบหรือกาลังรบ
เฉพาะกจิ ขนาดกองพนั นัน้ ด้วย (เรียกว่านายทหารช่างตดิ ต่อ)

หนา้ ทีเ่ ฉพาะของผบู้ ังคบั ทหารชา่ ง
ผู้บังคับทหารช่าง มีหน้าที่รับผิดชอบในการปฏิบัติงานของตนตามที่กาหนดไว้อย่างเหมาะสมตามแต่

ละระดบั ของหนว่ ยบัญชาการ มีหน้าทเี่ ฉพาะดงั ตอ่ ไปน้ี
๑. ให้คาแนะนาตอ่ ผบู้ ังคับบญั ชา และฝา่ ยอานวยการในกิจกรรมของทหารชา่ ง
๒. เตรียมแผนในการใช้หน่วยทหารช่างในบังคับบัญชาของตน รวมท้ังการให้ข้อเสนอแนะในการ

สนับสนุนหน่วยอื่น ๆ
๓. พิจารณาความต้องการเก่ียวกับเคร่ืองมอื ช่าง ส่ิงอุปกรณ์สายช่างและดาเนินการตามขั้นตอนอยา่ ง

ถูกต้อง เพื่อประกนั ความรับผิดชอบทางการส่งกาลังของผู้บังคับบัญชา ทหารช่างสนามมักจะจากดั เฉพาะของ
หนว่ ยของตนเองเทา่ นนั้

๔. ออกคาส่ังใหป้ ฏบิ ตั ิกจิ เฉพาะ เพอ่ื อานวยใหภ้ ารกิจของกาลงั สว่ นใหญล่ ุล่วง ไปได้
๕. ปฏิบัติการลาดตระเวนทางการชา่ ง
๖. จดั การระวงั ป้องกนั เฉพาะตาบลสาหรบั หนว่ ยตน และสามารถเข้าทาการรบอยา่ งทหารราบได้เมอ่ื จาเป็น

๒-๑

บทท่ี ๒
การจดั หนว่ ยทหารชา่ ง

การจัดหน่วยทหารช่าง เป็นองค์ประกอบสาคัญของ “ระบบทหารช่าง” ประการหนึ่งตามหลักนิยม
การรบอากาศ-พ้ืนดิน มีการปรับปรุง พัฒนาการจัดหน่วยทหารช่างอย่างหลากหลาย เพ่ือให้มีประสิทธิภาพ
ในการรบ การสนบั สนนุ การรบ และการปฏบิ ัติงานช่าง

การแบ่งประเภทของหนว่ ยทหารชา่ ง
หน่วยทหารช่าง เม่ือนามาจัดเป็นกลุ่มตามลักษณะของภารกิจหลักที่ต้องปฏิบัติแล้วสามารถแบ่งได้

เปน็ ๕ ประเภท
๑. หนว่ ยควบคุมและบงั คับบญั ชา ไดแ้ ก่ หนว่ ยบัญชาการทหารชา่ ง (กรณีท่ีมีการจัดตงั้ )
๒. หน่วยสนับสนุนการรบ ได้แก่ กองบังคับการและกองร้อยกองบังคับการกรมทหารช่างกองทัพ

กองพันทหารช่างสนามกองพล กองพันทหารช่างสนามกองทัพ กองพันทหารช่างก่อสร้าง กองร้อยทหารช่าง
เคร่ืองมือเบา กองร้อยทหารช่างสะพานผสม กองร้อยทหารช่างสนับสนุนการก่อสร้าง กองร้อยทหารช่าง-
รถยนต์บรรทุกเทท้าย กองร้อยทหารชา่ งแผนที่

๓. หน่วยกาลงั ทดแทนและการฝกึ ได้แก่ กองพันทหารช่างกรมการทหารชา่ ง
๔. หนว่ ยสง่ กาลังบารุง ไดแ้ ก่ กองบังคบั การและกองร้อยกองบังคับการกรมทหารช่างส่งกาลงั และซ่อมบารุง
กองพันทหารช่างซ่อมบารุง กองร้อยทหารช่างประปาสนาม กองร้อยทหารช่างตาบลส่งกาลัง กองร้อยทหาร
ชา่ งซอ่ มบารงุ สนาม กองร้อยทหารช่างซ่อมบารงุ หนกั
๕. หน่วยชว่ ยในการพฒั นาประเทศ ไดแ้ ก่ กองพลทหารชา่ ง ซ่งึ ในยามสงครามจะแปรสภาพเปน็ หน่วย
สนับสนุนการรบของกองทัพบก เพ่ือปฏิบัติงานช่างตามพันธกจิ ทางยุทธวิธีสาหรับกองพลพัฒนาจะแปรสภาพ
เปน็ หนว่ ยสนับสนุนการรบของกองทพั ภาค

การจดั หน่วยทหารชา่ งตามสายการบังคับบัญชา
การจัดหน่วยทหารช่าง “ตามสายการบังคับบัญชา” มีอยู่ด้วยกัน ๔ ระดับ ตามคุณลักษณะของ

สายการบังคับบัญชา ซ่ึงได้ระบุไว้ในคาสั่งของหน่วยเหนือว่าหน่วยทหารช่างเหล่าน้ี เป็นหน่วยในการบังคับ
บญั ชาของหน่วยใด มีหน่วยท่ที าหนา้ ที่การบงั คับบัญชาดงั ตอ่ ไปน้ี

๑. หน่วยทหารชา่ งของ กองพล
๒. หน่วยทหารช่างของ กองทัพภาค
๓. หน่วยทหารชา่ งของ กรมการทหารช่าง
๔. หน่วยทหารชา่ งของ กองทัพบก

แบบของการจัดระดับหนว่ ยทหารชา่ ง
หน่วยทหารชา่ งในยุทธบริเวณแบง่ การจัดระดบั หน่วยออกได้ดังตอ่ ไปนี้
๑. ระดับตอนทหารชา่ ง
๒. ระดบั กองร้อยทหารช่างอิสระ
๓. ระดับกองพันทหารชา่ ง
๔. ระดับกรมทหารชา่ ง
๕. ระดับกองพลทหารช่าง

๒-๒

ระดับตอนทหารชา่ ง
ตอนทหารช่างประปาสนาม มีช่ือเรียกอีกอย่างหน่ึงวา่ ตอนทหารช่างท่ี ๙๓ (ตอน.ช. ๙๓) เป็นแบบของ

การจัดหน่วยทหารชา่ งระดับหนง่ึ ตอนทหารช่างเปน็ หน่วยเทียบเทา่ กองรอ้ ยทหารช่างอิสระหรือเทียบเท่ากอง
พันทหารช่าง สามารถดารงหน่วยอยู่ได้ด้วยตัวเองปฏิบัติงานเป็นอิสระได้ช่ัวระยะเวลาหนึ่ง ตามปกติ
ตอนทหารช่างประปาสนามเป็นหน่วยในอัตราของกรมทหารช่าง ๑ ตอนต่อ ๑ กรมทหารช่าง หรืออาจพูด
ไดว้ ่า ๑ ตอนต่อ ๑ กองทพั ภาค แต่เน่อื งจากวา่ กองทัพบกยังขาดงบประมาณจึงยังไมไ่ ด้จดั ตง้ั ณ ปจั จบุ นั นีม้ ีอยู่
ตอนเดียวสนับสนนุ ทั่วไป ใหก้ บั กองทพั บก

กองรอ้ ยทหารช่างอสิ ระ
เปน็ แบบของการจัดหน่วยทหารช่างระดับหนงึ่ หน่วยนี้ไม่ใชห่ น่วยในอตั ราของกองพันทหารช่างกองร้อย

ทหารชา่ งอสิ ระในหนว่ ยบัญชาการทหารช่างช้ันเหนือโดยทว่ั ๆ ไปอาจบรรจุมอบหรือจัดให้ขึ้นสมทบกับกรมทหาร
ชา่ งหรือหน่วยทหารช่างอ่นื ๆ ซึง่ มีการจดั เทา่ เทยี มกัน ความหมายของกองร้อยทหารชา่ งอิสระ มี ๒ นัย คือ

นัยแรกเป็นหน่วยทหารช่างของกองทัพบกๆ บรรจุมอบให้กับหน่วยทหารช่างต่างๆ ตามความ
เหมาะสม เป็นหนว่ ยเทยี บเท่ากองพัน คือมคี วามสมบรู ณแ์ บบในการจดั หน่วยของตัวเอง เพราะมีหน่วยธุรการมี
หน่วยส่งกาลังบารงุ มีหน่วยสทู กรรม สามารถปฏิบตั งิ านเปน็ อิสระได้ตามลาพงั ในระยะเวลาหนึ่ง

นัยที่ ๒ ตามการวินิจฉัยของกรมยุทธการทหารบก พิจารณาจาก “ที่ต้ัง” ของหน่วยในพื้นที่การปกครอง
ของกระทรวงมหาดไทย ที่อยู่ห่างไกลจากหน่วยบังคับบัญชา ไม่มีหน่วยทหารอ่ืนใดท่ีผู้บังคับหน่วยอื่นมียศ
สูงกว่าผู้บังคับกองร้อยอิสระนั้น ให้ถือว่ากองร้อยน้นั เป็นกองร้อยอิสระ ถ้าพื้นท่ีใดมีผู้บังคับหนว่ ยอื่นท่ีมียศสูง
กว่าผู้บังคับกองร้อยอิสระนัน้ อยู่ด้วย ก็ไมถ่ ือว่าเป็นกองรอ้ ยอิสระ ตามหนังสือ ยก.ทบ. ที่ กห ๐๔๐๓/๘๒๔๒
ลง ๓๑ ส.ค.๔๑

การจัดกาลังของกองร้อยทหารช่างอิสระ ประกอบด้วย บก.ร้อย. และหมวดทหารช่างต้งั แต่ ๒ หมวด
ข้ึนไป หมวดทหารช่างเป็นส่วนกาลังปฏิบัติงานหลักของกองร้อยหมวดเหล่าน้ีอาจจะจัดกาลัง เหมือนกัน
ท้ังหมด เช่น ในกองร้อยทหารช่างสะพานผสม หรืออาจจะจัดกาลังแตกต่างกันเช่นในกองร้อยทหารช่างซ่อม
บารุงหนกั หรือจดั กาลงั ผสมกันเชน่ ในกองรอ้ ยทหารช่างเครอ่ื งมือเบา บก.รอ้ ย. ประกอบด้วย เจา้ หน้าทีก่ ากับ
ตรวจตรา และเจ้าหน้าท่ีเล้ียงดูอาจประกอบด้วยหนง่ึ ตอนหรือมากกว่าหรือเทียบเท่าทาหน้าท่ีสนับสนนุ กาลงั
ส่วนปฏิบัติการ โดยให้การบริการพิเศษ เช่น การซ่อมบารุงเครอ่ื งมือ จัดเคร่ืองมือพิเศษเพิ่มเติมให้กับหมวดที่
ไดร้ ับมอบหมายงานหรือด้วยวิธีการอ่ืนๆ กองร้อยทหารช่างข้างลา่ งนีจ้ ัดอยูใ่ นประเภททหารชา่ งอิสระทง้ั ส้นิ

- กองรอ้ ยทหารช่างสะพานโครงแผง กองรอ้ ยทหารช่างสะพานเครอื่ งหนุนลอย
- กองรอ้ ยทหารช่างสะพานเรือทุ่น กองร้อยทหารช่างเครอ่ื งมอื เบา
- กองร้อยทหารช่างพราง กองรอ้ ยทหารช่างเครื่องมอื หนัก
- กองร้อยทหารช่างรถบรรทุกเทท้าย กองรอ้ ยทหารช่างกอ่ สร้างทา่ เรอื
- กองรอ้ ยทหารชา่ งทางท่อ กองร้อยทหารช่างแผนที่ กองทัพนอ้ ย
- กองร้อยทหารชา่ งผลติ ภาพถา่ ยทางอากาศ กองร้อยทหารช่างสารวจสว่ นฐาน
- กองร้อยทหารชา่ งทาแผนท่ภี าพถา่ ยส่วนฐาน
- * กองร้อยทหารชา่ งผลิตซ้าส่วนฐาน * กองร้อยทหารช่างคลงั แผนท่ีสว่ นฐาน
- * กองรอ้ ยทหารชา่ งซอ่ มบารงุ * กองรอ้ ยทหารช่างซ่อมบารุงประจาที่
- กองรอ้ ยทหารช่างตาบลสง่ กาลงั กองร้อยทหารช่างคลัง
- กองร้อยทหารชา่ งคลังชนิ้ สว่ น กองร้อยทหารชา่ งปา่ ไม้
- กองร้อยทหารชา่ งประปา
หมายเหตุ * กองร้อยทหารชา่ งเหลา่ นไี้ มส่ ามารถปฏบิ ตั ิการเป็นอสิ ระได้ ตามปกติแลว้ จะบรรจุมอบ
ใหก้ บั กองพนั ทหารช่างแผนท่สี ว่ นฐาน ( F.M. 5–1 หน้า ๘ – ๖ ) ค.ศ. ๑๙๖๕ (พ.ศ. ๒๕๐๘)

๒-๓

ปจั จบุ นั กองรอ้ ยทหารช่างอิสระของ ทบ. ไทย ประกอบด้วย
- กองรอ้ ยทหารช่างเครือ่ งมือเบา
- กองร้อยทหารชา่ งรถยนต์บรรทกุ เทท้าย
- กองร้อยทหารช่างสะพานผสม
- กองรอ้ ยทหารช่างสนบั สนนุ การกอ่ สร้าง
- กองร้อยทหารช่างซ่อมบารงุ สนาม
- กองรอ้ ยทหารช่างซอ่ มบารงุ หนกั

กองพนั ทหารช่าง
กองพันซ่ึงจัดกาลังเต็มอัตราประกอบด้วย กองบังคับการกองพัน (บก.พัน.) กองร้อยกองบังคับการ

และบริการ (ร้อย.บก./บร.) กองร้อยปฏบิ ัติงานตั้งแต่ ๒ กองร้อยหรือมากกกว่า และอาจมีส่วนแยกสมทบของ
เสนารักษ์ดว้ ย บก.พัน. ประกอบด้วย

- ผบู้ งั คบั กองพัน
- รองผูบ้ งั คบั กองพัน
- หมฝู่ ่ายอานวยการ ซึ่งปฏิบัติหน้าทฝ่ี ่ายอานวยการตามปกติ ในหนา้ ท่ขี อง ฝอ.๑ ฝอ.๒ ฝอ.๓
และ ฝอ.๔ อาจมหี มูอ่ น่ื ๆ เพ่มิ เตมิ เพ่อื ปฏิบัติหน้าท่ีการลาดตระเวนและการส่อื สารดว้ ย
กองร้อยกองบังคับการและบริการ (ร้อย.บก./บร.) ประกอบด้วย บก.ร้อย. ของตนเองและมีหน้าที่
รับผิดชอบในด้านธรุ การ เล้ียงดูนายสิบพลทหารของ บก.พัน. ด้วยนอกจากนีอ้ าจมีหมวดต้ังแต่หนง่ึ หมวดหรอื
มากกว่า ท่ีมาให้การสนับสนุนหรอื สมทบเพิ่มเติมกองรอ้ ยปฏบิ ตั ิงาน ด้วยการบริการพเิ ศษ

กองร้อยทหารชา่ งสนาม
เปน็ กองรอ้ ยปฏิบัตงิ าน คงจดั กาลังเชน่ เดียวกนั กับกองร้อยทหารชา่ งอิสระ ตามที่กลา่ วมาแล้วกองรอ้ ย

อาจจัดกาลังเหมือนกันหมดเช่น ในกองพันทหารช่างสนามของกองพลและของกองทัพหรือจัดกาลังไม่
เหมือนกนั เชน่ กองพันทหารชา่ งแผนทข่ี องกองทัพหรือจัดกาลงั ผสมกันเช่น กองพนั ทหารชา่ งยานเกราะ
กองพนั ทหารชา่ งขา้ งลา่ งนี้ เป็นกองพันซึ่งจัดกาลังเตม็ อัตรา

- *กองพนั ทหารช่างสนามของกองพล
- * กองพันทหารช่างสนามของกองทพั
- * กองพันทหารช่างกอ่ สร้าง
- * กองพนั ทหารชา่ งเครอ่ื งมือพเิ ศษ
- * กองพันทหารช่างกรมการทหารช่าง
หมายเหตุ * กองพันทหารช่างของ ทบ.ไทย
นอกจากนี้ยงั มีกองพนั ทหารช่าง จดั แบบ "อ่อนตัว" ซ่ึงในอตั ราการจัดจะมีเฉพาะ บก.พนั . และ ร้อย.บก.
หรือส่วนแยกสมทบและจัดกองร้อยทหารช่างประเภทอิสระตั้งแต่ ๒ กองร้อยหรือมากกว่าบรรจุมอบ หรือจัด
ให้ข้ึนสมทบเป็นการชั่วคราว เพ่ือให้เป็นกองพันปฏิบัติการได้ จานวนกองร้อยและชนิดของ ทหารช่าง ย่อม
แล้วแต่สถานการณ์ กองพนั แบบน้มี ีดังตอ่ ไปนี้
- กองพันทหารช่างพราง
- กองพันทหารช่างแผนท่ีส่วนฐาน
- กองพันทหารช่างคลัง

๒-๔

ถึงแมว้ า่ กองพันทหารช่างจะจัดกาลังเต็มอัตรา ปกติกาหนดไว้ในอัตราการจัดยุทโธปกรณ์ (อจย.) ก็ตาม
อาจเพิ่มเติมหน่วยทหารช่างอื่นๆ ให้บรรจุมอบหรือให้ขึ้นสมทบเป็นการชั่วคราวก็ได้ เช่น กองร้อยทหารช่าง
สะพานโครงแผง อาจจดั ใหก้ องรอ้ ยทหารช่างสะพานโครงแผงขึ้นสมทบกับกองพันทหารช่างสนามของกองพล
กองร้อยทหารช่างสะพานโครงแผงเป็นผู้ลาเลียงเครื่องสะพาน และกากับตรวจตราการก่อสร้าง ส่วนกองพนั
ทหารชา่ งสนามกองทพั เปน็ ผู้ก่อสรา้ ง

กองพนั ทหารช่างของกองทพั บกไทย ณ ปัจจุบนั นม้ี ี ๕ แบบดังตอ่ ไปน้ี
- กองพนั ทหารช่างสนามกองพล (กองพลทหารราบและกองพลทหารม้า) (อจย. ๕-๑๕)
- กองพนั ทหารช่างสนามกองทพั ภาค (อจย. ๕- ๓๕)
- กองพันทหารช่างก่อสรา้ ง (อจย. ๕- ๑๑๕)
- กองพันทหารช่างเคร่อื งมือพิเศษ (อจย. ๕- ๑๓๕)
- กองพันทหารช่างของกรมการทหารชา่ ง (อฉก. ๓๒๐๐)

กรมทหารช่าง
หน่วยทหารช่างแบบน้ีจัดกาลังให้มี บก. กรม. และ ร้อย.บก. กรม. ปฏิบัติงานตามการในหน้าท่ี โดย

ไดร้ ับบรรจมุ อบหรือขน้ึ สมทบจากหน่วยทหารช่างอื่นๆ เพื่อจัดเป็นชดุ ปฏิบัตงิ าน ดังนนั้ จึงจัดอยใู่ นจาพวกกองพัน
"อ่อนตัว" ตามท่กี ล่าวมาแล้วข้างต้นแตอ่ ยา่ งไรกต็ าม ณ ระดับหนว่ ย “กรม” แลว้

ย่อมขึ้นอยู่กับขนาดและขอบเขตของการปฏิบัติการ อาจมีกองพันทหารช่างหลายๆ กองพันและ
กองร้อยทหารช่างอสิ ระหลายๆ กองร้อยหรือกาลังส่วนอืน่ ๆ อีก บก. และ ร้อย.บก. ของกรมทหารช่าง คงจัด
กาลงั ตามหลกั การทั่วไป เชน่ ในกรณเี ปน็ กองพนั จะมี

ส่วนบริการเพียงเล็กน้อย ส่วนต่างๆ เหล่าน้ีมีหมู่สื่อสารอยู่ด้วยทั้งสิ้น กรมทหารช่างต่างๆ มี ๓ แบบ
ดังต่อไปนี้

- กรมทหารช่างสนาม (อจย. ๕ - ๕๒)
- กรมทหารช่างกอ่ สร้าง (อจย. ๕ - ๑๑๒ ก)
- กรมทหารช่างสง่ กาลงั และซอ่ มบารุง (อจย. ๕ - ๒๗๘)

กองพลทหารช่าง
กองพลทหารช่างเปน็ หน่วยท่ี กระทรวงกลาโหมกาหนดให้จัดตัง้ ขึ้นตามคาสัง่ ทบ. (เฉพาะ) ลบั ท่ี ๑๖๙/๓๒

ลง ๒๕ ก.ย.๓๒ เพื่อเสรมิ สร้างขีดความสามารถของกองทัพบกดว้ ยการพัฒนาประเทศใหม้ ีประสิทธิภาพสูงขึ้น
จึงให้จัดตั้งกองพลทหารช่าง เพื่อรับผิดชอบงานก่อสร้างขนาดใหญ่ท่ีเกินขีดความสามารถของกองพลพัฒนา
ของกองทัพ มีวัตถุประสงค์ในการจัดต้ังเพื่อ ให้ผู้บังคับบัญชาหน่วยเหนือมีทหารช่างใช้ตามความจาเป็น
และเหมาะสม ปัจจุบันน้ีมี ๑ กองพล ทหารช่าง เป็นหน่วยขึ้นตรงของ กรมการทหารช่าง มีที่ตั้งหน่วยอยู่
ณ ค่ายบุรฉตั ร (เขากรวด) ต. เกาะพลบั พลา อ. เมอื ง จ. ราชบรุ ี ๗๐๐๐๐

กองบัญชาการทหารชา่ งชัน้ เหนอื
นอกจากหน่วยทหารช่างในอัตราของกองพลและในอัตราของกองทัพแล้ว อาจจะมีหนว่ ยทหารช่างอ่ืนๆ
หลายหน่วยบรรจุมอบให้กับกองทพั สนามและเขตหลังของยทุ ธบริเวณท่ีปฏิบัตกิ ารรบ หน่วยทหารช่างสว่ นมาก
จะจัดกาลังในรูป กรมทหารช่างตามท่ีกล่าวมาแล้วข้างต้น กองบัญชาการภาคอาจจะมี กรมทหารช่างหลายๆ
กรม กรมทหารช่างเหล่านี้อาจจะอยู่ในการควบคุมโดยตรงของผู้บัญชาการภาคก็ได้ และให้ฝ่ายอานวยการ
ทหารช่างของภาคเป็นผู้กากับดูแล ตรวจตราการปฏิบัติงานช่างของกรม การกระทาดังกล่าวนี้
เป็นการปฏบิ ัติปกติในพื้นทบ่ี ริการของกองทพั ถ้าเป็นกองบัญชาการขนาดใหญซ่ ่งึ มีกรมทหารชา่ งมากกรมแล้ว
กค็ วรจดั เปน็ กองพลน้อยทหารชา่ งขน้ึ

๒-๕

กองพลน้อยทหารช่าง เป็นกองบัญชาการหน่วยทหารช่างขนาดใหญ่ ซ่ึงมีความอ่อนตัวในการ
ปฏบิ ัติงานในเขตหลังของยุทธบริเวณ การจดั ทเ่ี ป็นประจาก็คือ มี บก. และ ร้อย.บก. ซ่งึ จะมีหน่วยทหารช่างอื่นๆ
มาบรรจมุ อบหรือขนึ้ สมทบ กาลังทเ่ี ป็นหลักได้แก่ กรมทหารช่างก่อสร้าง ซึ่งสว่ นมากจะมถี งึ ๓ กรมทหารช่าง
ก่อสร้าง อาจจะเพิ่มเติมด้วยหน่วยทหารช่างอื่นๆ ได้รวมท้ังหน่วยทหารช่างซ่อมบารุง หน่วยทหารช่างแผนที่
และหน่วยทหารช่างพราง

กองพลน้อยทหารช่างเคร่ืองบิน บก. ทหารช่างช้ันเหนือไม่มี บก.ทหารช่างใด ท่ีมีการในหน้าที่เกี่ยวกับ
การบังคับบัญชา ท่ีจะสูงกว่าระดับกองพลนอ้ ยทหารช่าง ถ้ามีกองพลนอ้ ยทหารช่างหลายกองพลในเขตหลังหรือ
เขตหน้าแล้ว ฝ่ายอานวยการทหารชา่ งของผู้บญั ชาการ เปน็ ผู้ประสานงานระหว่างกองพลน้อยทหารช่างเหล่านี้

เจ้าหน้าทเ่ี รอื ขุดทหารชา่ ง
การปรบั ปรุงและการซอ่ มบารุงท่าเรอื และการคมนาคมทางน้าในยุทธบริเวณ อาจจาเป็นตอ้ งใช้เรือขุด

แบบ SEAGOING CUTTERMEAD หรือ HOPPOR เรือขุดเหล่านี้หาได้จากแหล่งพลเรือนมีความจาเป็นต้องใช้
ที่ต้องจัดเจ้าหน้าท่ีเรือขุดเหล่าน้ีไว้ มีเจ้าหน้าท่ีเรือขุดหน่วยทหารช่างอยู่ ๕ พวก จัดไว้ สาหรับเป็นเจ้าหน้าที่
เรือขุดแบบ SEAGOING CUTTERMEAD ๒ พวกและแบบ HOPPOR อีก ๓ พวก เจ้าหน้าท่ีเรือขุดพวกหน่ึง
มีกาลังน้อยกว่ากองร้อยทหารช่างธรรมดาและการจัดภายในไม่จากัดว่าจะต้อง ดาเนินตามแบบการจัดของ
กองทัพ เจ้าหน้าท่ีเรือขุดพวกน้ีตามปกติ จะบรรจุมอบ หรือจัดให้ขึ้นสมทบกับ กรมทหารช่างสนามหนึ่งกรม
หรือกองบัญชาการ กอ่ สร้างบางกองบัญชาการกไ็ ด้

ชดุ ทหารช่าง
ชดุ ทหารชา่ งเปน็ ประเภท “ชดุ ทหารช่างบริการ” การจดั ชุดทหารชา่ งแบบนไี้ ม่ส้จู ะตรงกบั ความหมาย

ตามอักษรนัก ซ่ึงมีความหมายว่าเป็นหน่วยปฏิบัติการหรือหน่วยธุรการจริงๆ "ชุดทหารช่างบริการ"เป็น
ความหมายรวมๆ ใช้เพื่อกาหนดจานวน “หนว่ ยย่อย” ขึน้ ทม่ี คี วามแตกต่างกันอย่างกว้างขวางในการจัด แต่ทว่า
มคี ุณลักษณะเหมือนกันคุณลักษณะพเิ ศษที่เด่นชัดคือ ข้อเท็จจริงที่ว่าแต่ละชุดมีผู้ชานาญการโดยเฉพาะและมี
เจ้าหน้าที่เลี้ยงดูเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย การบริการเก่ียวกับหน้าท่ีเลี้ยงดูนั้น หน่วยบัญชาการท่ีชุดไปข้ึน
สมทบจะต้องจัดให้ ชุดทหารช่างบางชุดของ "ชุดบริการรวม" คงจัดทานองเดียวกันกับ "ชุดบริการทหารช่าง"
อาจจัดให้ข้ึนสมทบกบั หนว่ ยทหารชา่ งได้ดว้ ย

๓-๑

บทท่ี ๓
ผังการจดั หน่วยทหารช่างและขีดความสามารถ

กรมการทหารช่าง (กช.)
การจัดกรมการทหารช่าง ตามคาสั่ง กช.(เฉพาะ) ลับท่ี ๑/๕๒ ลง ๒ ต.ค.๕๒ เร่ือง กาหนดหน้าท่ีและ

อตั รากาลังพลกรมการทหารช่าง อฉก. หมายเลข ๓๒๐๐
ภารกิจในยามปกติ กรมการทหารชา่ ง โดยกองบัญชาการกรมการทหารช่าง ซง่ึ มีที่ต้ังอยู่ ณ คา่ ยภาณุรังษี

ต.โคกหม้อ อ.เมือง จ.ราชบุรี จะทาหน้าท่ีในฐานะ ๑ ใน ๙ สายกรมฝ่ายยุทธบริการ วางแผน อานวยการ
ประสานงาน แนะนา กากับการ ดาเนินการ วิจยั และพัฒนาเก่ยี วกับการผลติ จดั หา ส่งกาลงั ซ่อมบารุง และการ
บริการส่ิงอุปกรณ์สายช่าง (ฝก.) ในฐานะฝ่ายอานวยการ วางแผน อานวยการ ประสานงาน กากับการ และ
ดาเนนิ การเกี่ยวกบั งานก่อสร้าง ซอ่ มแซมส่งิ กอ่ สรา้ งตามท่ีได้รับมอบ (ฝอ.) ในฐานะหัวหนา้ เหล่าสายวิทยาการ
ตน้ กาเนดิ แหล่งผลติ กาลงั พลเหลา่ ทหารช่าง กาหนดหลกั นิยม ทาตารา ตลอดท้งั การฝกึ ศกึ ษาของเหล่าทหารช่าง
มีเจ้ากรมการทหารช่างเป็นผู้บงั คบั บัญชารบั ผดิ ชอบ

ในยามสงคราม กองบัญชาการกรมการทหารช่าง จะแปรสภาพเป็น หน่วยบัญชาการกรมการทหารชา่ ง
ควบคุมบงั คับบัญชาหน่วยทหารชา่ ง ทมี่ าขึ้นการบังคบั บัญชาการ

ขอบเขตความรบั ผิดชอบ
๑. เสนอแนะและใหค้ าแนะนาทางวชิ าการเกีย่ วกับกิจการทหารช่าง
๒. เสนอนโยบาย วางแผน อานวยการ ประสานงาน กากับการและดาเนนิ การเกี่ยวกบั การสง่ กาลัง
และซอ่ มบารุงสิ่งอุปกรณส์ ายช่างใหก้ ับหน่วยตา่ งๆ ของกองทัพบก
๓. วจิ ัย พัฒนา กาหนดหลักนิยมจดั ทาตาราและคู่มือเก่ยี วกับวทิ ยาการและสิ่งอปุ กรณส์ ายช่าง
๔. วางแผน อานวยการ จัดทาหลกั สูตร แนวสอน และดาเนนิ การฝกึ ศึกษากาลงั พลเหล่าทหารช่าง
และเหลา่ ทหารอ่ืนๆ ตามทไี่ ด้รับมอบ
๕. ดาเนนิ การผลิตและควบคมุ กาลังพลเหลา่ ทหารชา่ ง
๖. วางแผน อานวยการ ประสานงาน กากับการและดาเนินการก่อสรา้ ง รวมทง้ั ซ่อมแซมส่ิงก่อสร้าง
ตามทีไ่ ดร้ ับมอบ

๓-๒

การแบง่ สว่ นราชการและหนา้ ที่
๑. กองกาลังพล วางแผนอานวยการ ประสานงาน กากับการและดาเนนิ การเกยี่ วกับกาลงั เหลา่ ทหารชา่ ง
๒. กองยุทธการและการข่าว เสนอแนะนโยบาย วางแผน อานวยการ ประสานงานและกากับการ
เก่ียวกับการปฏบิ ัติงาน ทางยทุ ธการ การจัดหน่วย การฝึกศึกษาของเหล่าทหารช่าง รวมทั้งการข่าวการรักษา
ความปลอดภัยและกจิ การพลเรอื นของกรมการทหารชา่ ง
๓. กองส่งกาลังบารงุ วางแผน อานวยการ ประสานงานและกากับการเกีย่ วกับการส่งกาลังซ่อมบารงุ
ส่งิ อปุ กรณ์สายชา่ งให้กบั หนว่ ยตา่ งๆ ในกองทพั บก อานวยการ กากับการเกยี่ วกับการสง่ กาลังบารุงของ กช.
๔. กองปลัดบัญชี วางแผน อานวยการ ประสานงานและดาเนนิ การเก่ียวกับการงบประมาณและการ
ตรวจสอบวเิ คราะหเ์ พ่ือสนบั สนนุ การปฏิบตั ิของหนว่ ย
๕. กองก่อสร้าง วางแผน อานวยการ ประสานงาน กากับการและดาเนินการเกี่ยวกับการก่อสร้าง
รวมท้งั ซอ่ มแซมสง่ิ ก่อสร้างตามทไ่ี ด้รบั มอบ
๖. กองวิทยาการ วิจัย พัฒนา กาหนดหลักนิยม จัดทาสถิติ วิเคราะห์พัฒนาการฝึกจัดห้องสมุดของ กช.
ดาเนินการเกยี่ วกบั ประวัตศิ าสตร์ วิทยาการของเหลา่ และพพิ ธิ ภัณฑท์ หารช่าง
๗. กองคลังทหารช่าง ดาเนินการและกากับการบริหารงานคลัง การส่งกาลัง การซ่อมบารุงและการ
จาหน่าย สป. สาย ช. เพ่ือสนับสนุนหน่วยต่างๆ ของกองทัพบกและหน่วยอ่ืนๆ ตามที่ได้รับมอบบันทึกและ
รายงานสถติ ผิ ลงานตามหนา้ ที่
๘. กองบริการ ดาเนนิ การสนับสนนุ หน่วยต่างๆ ของ กช. เกยี่ วกบั การสวัสดิการ การขนสง่ การ
พลาธิการ การสรรพาวธุ และการบริการอนื่ ๆ รวมทั้งจัดการรกั ษาการณ์ตามท่ไี ดร้ บั มอบ
๙. กองเครื่องช่วยฝึก ดาเนินการสร้าง ซ่อม วิจัยพัฒนา ปรับปรุง และส่งกาลังเคร่ืองช่วยฝึกจัดพิมพ์
เอกสาร ตารา ค่มู อื และสง่ิ พิมพอ์ ่นื ๆ ท่ใี ช้ในการฝกึ ศึกษาของเหล่าทหารชา่ ง
๑๐. แผนกธุรการ ดาเนินการเกีย่ วกับการธรุ การ การสารบรรณและการธรุ การกาลงั พลของ กช.
๑๑. แผนกการเงิน ดาเนินการ เบิก รับ จ่าย เก็บรักษาเงิน และบัญชีของ กช. ให้เป็นไปตามระเบยี บ
แบบแผนของทางราชการ
๑๒. แผนกจดั หา ดาเนินการจดั หา สป. สาย ช. ตามแผนการจัดหาทีไ่ ด้รับอนุมตั ิ

กองพลทหารช่าง
ภารกิจ ส่งเสริมและสนับสนุนการพัฒนาประเทศในเรื่องการก่อสร้างขนาดใหญ่ที่เป็นงานพิเศษอ่ืนๆ

ไดแ้ ก่ ทา่ เรอื น้าลึก, อุโมงค,์ ทางทอ่ , สนามบิน, เขือ่ น, เสน้ ทางคมนาคม (ทางถนน, ทางรถไฟ, ทางนา้ ) คลังน้ามัน
ขนาดใหญ่ และงานพิเศษอืน่ ๆ

การแบ่งมอบ บรรจุมอบใหเ้ ป็นหน่วยข้ึนการบงั คบั บญั ชาโดยตรงกับ กช.
ขดี ความสามารถ
๑. วางแผน ประสานงาน กากับดูแล ดาเนินการก่อสร้างในเร่ืองส่ิงอานวยความสะดวก อันได้แก่
ท่าเรือนา้ ลกึ สนามบนิ อุโมงค์ ทางท่อ เส้นทางคมนาคม (ทางถนน รถไฟ ทางน้า) คลงั น้ามันขนาดใหญ่ เขอ่ื น
และค่ายทหาร
๒. สามารถแบ่งมอบหน่วย ช. ตลอดจนวัสดุและอุปกรณ์ให้แก่โครงการต่างๆ รวมท้ังให้แนวทางและ
ความช่วยเหลอื ด้านเทคนิคแกห่ นว่ ยงานทีจ่ ดั เขา้ ดาเนินการตามโครงการก่อสรา้ งน้ันๆ
๓. ควบคมุ หนว่ ยที่ได้รับมอบ หรอื หน่วยข้นึ สมทบ ท้งั ทางเทคนคิ ทางยุทธการและด้านธุรการ
๔. ดาเนนิ การจดั การในเร่ืองการซอ่ มบารุง ยุทโธปกรณ์ของหนว่ ยอยา่ งจากัด
๕. กากับดแู ลสัญญาการกอ่ สร้างและการจา้ งแรงงาน ตลอดจนควบคุมเทคนคิ และมาตรฐาน การกอ่ สรา้ ง
พเิ ศษ ตามภารกจิ ทีไ่ ด้รบั มอบ

๓-๓

การจดั ผงั การจดั กองพลทหารช่างจัดต้ังตามคาส่ังกองทัพบก (เฉพาะ) ลับที่ ๑๕๙/๓๒ ลง ๒๕ ก.ย. ๓๒

กรมทหารช่างสง่ กาลังและซอ่ มบารุง (ช.๒๑)
ภารกจิ
๑. บังคบั บัญชาหน่วยทหารชา่ งสง่ กาลัง ซ่อมบารุง หนว่ ยบรกิ ารท่บี รรจมุ อบหรือขน้ึ สมทบ
๒. วางแผนและประสานการปฏิบตั ิงานของหนว่ ยสง่ กาลัง หน่วยซอ่ มบารงุ และหนว่ ยบรกิ าร เพอื่ สนบั สนุน

การปฏบิ ัติภารกจิ ของกองทัพบก หรอื สว่ นราชการอน่ื ๆ ทไ่ี ด้รบั มอบ
๓. ป้องกนั ท่ีต้งั หนว่ ย ดว้ ยการปฏิบตั ิการรบอยา่ งทหารราบไดอ้ ยา่ งจากดั
การแบ่งมอบ เป็นหน่วยของ ทบ. อาจแบ่งมอบใหส้ นับสนุน หรอื สมทบให้แก่หน่วยใดๆ ได้ตามความจาเป็น
ขีดความสามารถ
๑. ควบคมุ ทางเทคนิค ทางยทุ ธวิธี ทางธรุ การของหน่วยส่งกาลงั หนว่ ยซ่อมบารงุ และหน่วยบริการ

สายชา่ งได้ ๓ ถงึ ๗ กองพนั
๒. ดาเนินการให้เปน็ ไปตามนโยบายและวธิ ีการ ซึ่งหนว่ ยเหนอื กาหนดในเร่ือง
๒.๑ การควบคุมส่ิงอปุ กรณ์ทั่วไป เครอื่ งมือและชิ้นส่วนซ่อม
๒.๒ การควบคมุ สิง่ อปุ กรณ์ขาดแคลนและต่าระดับ
๒.๓ รวบรวม และวเิ คราะหข์ ้อมลู ทางสถติ ิ ในการสง่ กาลงั และซ่อมบารุง
๓. ชว่ ยเหลือหน่วยเหนือวางแผนการส่งกาลงั ซอ่ มบารงุ เพ่อื ให้ได้ตามความต้องการทางยุทธการ
๔. ดาเนนิ การจดั หาสิ่งอุปกรณ์ตามความรับผดิ ชอบของกรม
๕. ปฏิบตั ิการอย่างทหารราบได้เม่ือจาเปน็ ยิ่ง
๖. มีความคล่องแคล่วในการเคลอ่ื นทีไ่ ด้ ๑๐๐ %

๓-๔

ผงั การจัด คาส่งั กองทพั บก (เฉพาะ) ที่ ๕๕/๔๖ ลง ๒๖ พ.ย.๔๖ เร่อื ง ปรับการบงั คับบัญชาหนว่ ยใน
สว่ นสง่ กาลงั บารุงของ ทบ. เพื่อให้ ขส.ทบ. และ กช. มขี ีดความสามารถในการปฏบิ ตั ิงานได้ครอบคลมุ ภารกิจ
และมปี ระสิทธิภาพมากยง่ิ ข้ึนจึงไห้ปฏิบตั ิดงั นี้.- บรรจมุ อบหนว่ ย กรม.ขส.รอ. ใหก้ บั ขส.ทบ. และบรรจุมอบ
หนว่ ย ช. ๒๑ และ นขต. ให้กับ กช.

กช. ออกคาสั่งประกอบหนงั สือ ลับ กยข.กช. ที่ กห ๐๔๔๑.๓/๐๑๗ ลง ๑๙ เม.ย.๔๗ โดยอ้างถึง
หนังสอื กยข.กช. ท่ี กห ๐๔๔๑.๓/๑๑๐๒ ลง ๑๑ พ.ย. ๔๖ เรือ่ ง ให้รวมหน่วย กช. กับ ช.๒๑ และ นขต. เขา้
ด้วยกนั เพ่ือให้ กช. มขี ดี ความสามารถในการปฏบิ ัตงิ านด้านการซ่อมบารุง สป. สาย ช. ครบตามภารกจิ ท่ไี ด้รับ
มอบโดยให้กระทาในลกั ษณะการบรรจมุ อบ ช. ๒๑ และ นขต. ให้กบั กช.

กรมทหารช่างของกองทัพ
การจดั ตัง้ กรม. ช. กองทพั ตง้ั แต่ปี ๒๖ ทบ. ได้อนุมัตหิ ลกั การใหจ้ ัดต้งั กรม. ช. กองทพั ภาค โดยเร่ิม

โครงการตั้งแต่ปี ๒๕๒๖ โดยมีความมุ่งหมายที่จะให้ กรม.ช. ทัพภาคสนับสนุน พัน.ช.พล. ที่ล้นมือและพฒั นา
ประเทศในยามปกติ สอดคล้องกับนโยบายของหน่วยเหนือและงบประมาณท่ีได้รับ โดยจัดทาเป็นโครงการ
พัฒนาหน่วยทหารช่าง เพื่อท่ีจะให้สามารถปฏิบัติงานก่อสร้างอาคารโรงเรือนให้กับหน่วยทหาร ตามแผน
พัฒนาเสริมสรา้ งกาลงั กอทัพ โครงสรา้ งของการจดั หนว่ ย กรม.ช. ทัพภาค มดี ังนี้

๑. กองบังคบั การ และกองรอ้ ยกองบังคับการ
๒. กองพนั ทหารช่างสนาม
๓. กองพนั ทหารช่างกอ่ สรา้ ง
๔. กองร้อยทหารช่างอิสระ ๖ กองรอ้ ย

๔.๑ กองรอ้ ยทหารช่างเคร่ืองมือเบา
๔.๒ กองร้อยทหารชา่ งรถยนตบ์ รรทกุ เทท้าย
๔.๓ กองรอ้ ยทหารช่างสะพานผสม
๔.๔ กองรอ้ ยทหารช่างประปาสนาม
๔.๕ กองรอ้ ยทหารชา่ งพฒั นาแหล่งนา้
๔.๖ กองร้อยทหารชา่ งเจาะน้าบาดาล
(กองรอ้ ยทหารชา่ งอิสระจานวน ๖ กองร้อย พจิ ารณาจัดตงั้ ตามความจาเป็น และงบประมาณ)

๓-๕

กองพันทหารชา่ งสนาม
ภารกิจ
๑. ภารกิจของกองพนั ทหารชา่ งสนามของกองพล คือ การเพม่ิ พนู ประสิทธภิ าพในการรบให้กบั กาลังของกอง

พลทหารราบ ด้วยการปฏบิ ตั งิ านช่างทั่วไป
๒. ภารกิจของกองพันทหารช่างสนามของกองทัพ คือ การเพิ่มพูนประสิทธิภาพในการรบให้กับกาลังของ

กองทัพนอ้ ย กองทัพภาค ดว้ ยการปฏิบตั งิ านช่างทั่วไป และเพ่ิมเติมกาลงั ใหก้ บั ทหารช่างของกองพลเม่อื ตอ้ งการ
ขดี ความสามารถ
๑. วางแผนการอานวยการและกากบั ดแู ลในหน้าที่ฝ่ายอานวยการทหารช่าง ในเรอื่ งการปฏบิ ัติ งานชา่ งท้ังปวง
๒. การลาดตระเวนทางการช่าง
๓. สร้าง ซ่อมแซม และบารุงรักษา ถนน ท่ีลุยข้าม ท่อน้า สะพานเครื่องหนุนม่ัน สะพานเคร่ืองหนุนลอย

แพสง่ ข้าม ท่ีพักกาบงั ทบ่ี ังคบั การ ที่ตัง้ การตงั้ รับ เครื่องกีดขวางและสนามท่นุ ระเบดิ
๔. ทาการกอ่ สร้างในสนามโดยทว่ั ไปรวมทั้งกอ่ สรา้ งสนามบิน และสนาม ฮ.
๕. การทาลาย และร้ือถอนเครื่องกีดขวางรวมทง้ั สนามทุน่ ระเบดิ
๖. จดั เจา้ หนา้ ท่ี และเครอ่ื งข้ามลาน้าสาหรับการข้ามลานา้ ต่อหนา้ ขา้ ศึก (กองพันทหารชา่ งสนามของกองทัพ

ไม่มขี ดี ความสามารถข้อนี้ )
๗. จดั การสง่ กาลงั และบริการสายชา่ ง รวมทั้งจดั ตงั้ ตาบลจ่ายนา้ ๔ แห่ง
๘. จัดการบรกิ ารเสนารักษ์ให้กับหน่วยตา่ งๆ ในกองพัน
๙. ทาการรบอยา่ งทหารราบเมื่อจาเป็น

๓-๖

๓-๗

กองพันทหารชา่ งกอ่ สร้าง
ภารกจิ
ภารกจิ ของกองพนั ทหารช่างกอ่ สร้าง ไดแ้ ก่ การสร้างและฟืน้ ฟถู นน สนามบิน ระบบทางทอ่ โครงสรา้ ง

และสาธารณูปโภคและชว่ ยในการปฏบิ ัติการกู้ภยั ฉกุ เฉิน การแบง่ มอบ จดั เป็นหน่วยของกองทัพบก
ขีดความสามารถ
๑. สร้างหรอื ฟ้นื ฟูเส้นทางคมนาคม สะพาน สนามบนิ และท่ีข้นึ ลงสาหรบั เคร่ืองบินปีกหมนุ
๒. สร้างอาคาร โครงสรา้ ง และส่งิ อานวยความสะดวกที่เกยี่ วขอ้ ง
๓. ขยายทางรถไฟ สะพานรถไฟ และท่าเรือไดอ้ ยา่ งจากัด
๔. ทาพนื้ ผวิ บทิ ูเมนได้อย่างจากัด
๕. ทาการกอ่ สรา้ งเพ่ือป้องกนั ขนาดยอ่ ม
การจดั
กองพนั ทหารชา่ งกอ่ สรา้ ง จัดตาม อจย.๕ - ๑๑๕ ประกอบด้วย กองบงั คับการกองพนั และกองร้อยกอง

บงั คบั การ กองร้อยทหารช่างเครือ่ งมอื และซ่อมบารุง ๑ กองรอ้ ย และกองร้อยทหารช่างกอ่ สร้าง ๓ กองรอ้ ย
การใช้
๑. กองพนั ทหารช่างกอ่ สร้าง อาจใช้เป็นหน่วยอิสระโดยมอบใหก้ ับหนว่ ยทหารขนาดใหญท่ ี่รบั การสนับสนนุ

หรือปฏิบตั งิ านรว่ มในกรมทหารช่างของกองทพั ถึงแม้วา่ กองพันจะจัดขน้ึ เพ่อื ปฏบิ ตั งิ าน เปน็ หน่วยในบังคับบัญชา
ของผูบ้ ังคับกองพัน แต่กอ็ าจให้กองร้อยทหารช่างก่อสร้างแยกไปปฏิบัตภิ ารกิจเฉพาะเป็นการช่ัวคราวได้

๒. กองพันอาจไดร้ บั มอบงานเปน็ ประเภทพน้ื ที่ ประเภทงาน หรือมอบผสมกนั ก็ได้
๓. เม่ือได้รับการสนบั สนนุ อย่างเหมาะสม โดยการให้หนว่ ยหรอื หน่วยแยกจากกรมข้ึนสมทบ กองพัน
อาจปฏบิ ตั ิงานก่อสร้างขนาดหนักเฉพาะอย่างได้ กองพันอาจปฏิบัติการเชน่ นี้ โดยปฏบิ ตั ิงานเปน็ กองพนั หรือ
โดยกองรอ้ ยก่อสร้างปฏบิ ัติงานเปน็ อสิ ระ
๔. กองพันมีขีดความสามารถในการวางแผน และออกแบบอย่างจากัด กองพันต้องพึ่งกรม ในการ
วางแผน และออกแบบเฉพาะอย่าง ถ้ากองพันปฏิบัติงานเป็นอิสระ และต้องทาการวางแผน และออกแบบ
เฉพาะอย่างเอง จะต้องได้รบั การเพม่ิ เติมกาลงั โดยเจา้ หน้าทเี่ ฉพาะสาหรบั งานจากกรมข้ึนสมทบ

๓-๘

กองพันทหารช่างเครือ่ งมือพิเศษ
ภารกจิ ดาเนินการ สนับสนุนการก่อสรา้ งเสน้ ทางคมนาคม ระบบทางทอ่ งานกอ่ สร้างขนาดใหญ่ท่วั ไป
การแบ่งมอบ เปน็ หนว่ ยในอัตราของกองพลทหารช่าง
ขีดความสามารถ
๑. สนับสนุนกาลังพลและยุทโธปกรณ์ เพ่ือเสริมขีดความสามารถของหน่วยทหารช่างอ่ืนๆ ในการ

กอ่ สรา้ งขนาดใหญ่ และงานทม่ี ีลักษณะพเิ ศษ ทั้งงานก่อสรา้ งทางระดบั และทางด่ิง
๒. ดาเนินการก่อสร้างเส้นทางคมนาคม ระบบทางท่อ และงานก่อสร้างขนาดใหญ่ ตลอดจนงานท่ีมี

ลกั ษณะพเิ ศษ
๓. ใหค้ าแนะนาทางเทคนคิ แก่หน่วยทหารชา่ ง ในการก่อสรา้ งงานท่มี ีลักษณะพเิ ศษ
๔. ดาเนินการผสมคอนกรีต เพื่อสนับสนุนคอนกรีตผสมเสร็จ ให้กับหน่วยปฏิบัติงานก่อสร้างได้

ไมน่ อ้ ยกวา่ ๓๐๐ ลกู บาศกเ์ มตร/วนั
๕. ดาเนินการผสมแอสฟัลท์ เพ่ือสนับสนุนแอสฟัลท์ผสมร้อน ให้กับหน่วยปฏิบัติงานก่อสร้างได้

ไม่นอ้ ยกว่า ๓๐๐ ตัน/วนั
๖. จัดตั้งตาบลจา่ ยน้าประปาได้ ๒ แหง่
๗. ทาการขนยา้ ยวสั ดไุ ด้ไมน่ อ้ ยกว่า ๑,๓๐๐ ตัน/เทยี่ ว
๘. ทาการซอ่ มบารงุ เคร่ืองมอื ชา่ งตามอัตราของกองพนั ถึงขน้ั การซ่อมบารงุ สนบั สนนุ โดยตรง
๙. ดาเนนิ การสารวจและขดุ เจาะบอ่ น้าบาดาล

๔-๑

บทที่ ๔ ทหารช่างสนับสนุนการยุทธดว้ ยวธิ รี ุก

๑. กล่าวทวั่ ไป
๑.๑ ความมงุ่ หมาย ของการยุทธดว้ ยวธิ ีรุก ไดแ้ ก่ การทาลายกาลังรบของข้าศึก บงั คบั ให้ข้าศกึ ทาตาม

ความประสงคข์ องผู้บังคับบัญชา หรือเพื่อยึดพ้ืนท่ีเพ่ือทาการรบกับข้าศึกต่อไปในการยุทธด้วยวิธีรุก การ
ดาเนินกลยุทธที่ใช้อาจเป็นแบบ โอบ ( ปีกเดียว สองปีก หรือโอบลึก ) การเข้าตีเจาะแนวหรือการเข้าตี
ตรงหนา้ ตลอดแนว โดยไมค่ านึงถึงกลยทุ ธที่จะใช้ การยุทธดว้ ยวธิ รี กุ แบง่ ออกเป็น ๕ ชนิด คอื การเคลอ่ื นท่ีเข้า
ปะทะ การเขา้ ตเี รง่ ด่วน การเขา้ ตีประณตี การขยายผล และการไลต่ ดิ ตาม

๑.๒ ลาดบั ความเร่งดว่ นในการสนับสนนุ ทางการชา่ งในการยุทธดว้ ยวิธีรุก ได้แก่ งานทีม่ สี ่วนช่วย
ในความคลอ่ งแคลว่ ในการเคลื่อนทีข่ องหนว่ ยยิงสนบั สนนุ หน่วยดาเนินกลยทุ ธ และการเคลอ่ื นย้ายเครอื่ งมือ
และส่ิงอุปกรณท์ จี่ าเป็น

๑.๓ ภารกจิ การสนบั สนุนทางการช่างในการยุทธดว้ ยวธิ รี กุ ได้แก่ การลาดตระเวนทางการช่างการลด
อานาจเคร่ืองกีดขวาง ถนนในสนามและทางคนเดิน สะพานทางยทุ ธวิธี และสนามบิน

๑.๔ การสนับสนุนทางการช่างในการยุทธด้วยวิธีรุก มีลักษณะเป็นการแบ่งหน่วยทหารช่างและวัสดุ
ทางการชา่ งเป็นขนั้ ตอน เพอ่ื ให้สะดวกในการเคลือ่ นย้ายท้งั ทางยุทธวธิ ี และทางการส่งกาลงั บารงุ โยกยา้ ยกาลัง
ทหารชา่ งตามที่มีการเปลี่ยนแปลงของภารกิจ สถานการณ์ และลาดับความเร่งดว่ นในการสนับสนุนท่ีบ่งบังคับ
โดยทั่วไปการสนับสนุนทางการช่างจะจัดให้ตามความต้องการของหนว่ ยรับการสนบั สนุน หลงั จากได้พจิ ารณา
ปจั จยั ต่างๆ ไดแ้ ก่.-

๑.๔.๑ ภารกิจ
๑.๔.๒ กาลงั และการประกอบกาลังของฝ่ายเรา
๑.๔.๓ ขดี ความสามารถของขา้ ศกึ
๑.๔.๔ สภาพอากาศและลกั ษณะของภูมปิ ระเทศ
๑.๕ จดุ มุง่ หมายของการปฏบิ ตั ิงานช่าง เนน้ การสนับสนนุ ให้กับหนว่ ยท่ีปะทะในทิศทางการเคลื่อนที่ที่
ได้วางแผนไว้หรือตามท่ีเป็นจริง งานขั้นต้นของทหารช่างข้างหน้าเน้นในการให้หน่วยรับการสนับสนุนได้มีส่งิ
อานวยความสะดวกท่ีจาเป็น ทหารช่างท่ีตามไปเข้าผลัดเปล่ียนหน่วยข้างหน้าให้เร็วที่สุดที่จะทาได้เพื่อขยาย
หรอื ปรับปรุงงานขน้ั ต้นและปฏบิ ัติงานยุง่ ยากทีต่ อ้ งใช้เวลามากขน้ึ ตามความตอ้ งการในพ้นื ทีข่ ้างหลงั

๒. ทหารชา่ งในการเคลอ่ื นทเี่ ขา้ ปะทะ
๒.๑ หน่วยกาบัง กองพลท่ีเคลื่อนท่ีเข้าปะทะกับข้าศึก อาจจัดหน่วยกาบังของตนข้ึนและทาการ

ควบคุมเอง หรือถ้ากองพลปฏิบัติการเป็นส่วนหน่ึงของหน่วยใหญ่ หน่วยใหญ่จะเป็นผู้จัดหน่วยกาบังและ
ควบคุม ภารกจิ ทม่ี อบให้กับหนว่ ยกาบังมลี กั ษณะกว้างๆ ได้แก่ คลคี่ ลายสถานการณ์ของข้าศึกเข้าตเี พอื่ ทาลาย
การต้านทานของข้าศึก ยึดและรักษาภูมิประเทศสาคัญ หรือตรึงกาลังขนาดใหญ่กว่าของข้าศึก การวางกาลัง
สนบั สนนุ ทางการช่าง ( รวมทง้ั ชดุ ลาดตระเวนทางการช่าง ) ให้แก่หนว่ ยกาบงั ควรอยู่ค่อนไป ข้างหนา้ เพอ่ื ช่วย
ในการเคล่ือนย้ายของหนว่ ยกาลังรบโดยการเจาะช่องหรือทอดข้ามเคร่ืองกีดขวางท่ีไม่สามารถจะอ้อมผา่ นได้
การเจาะช่องมกั กระทาโดยการรอ้ื ถอนหรือทาลายด้วยวัตถรุ ะเบดิ การข้ามอาจใช้เครื่องสะพานหรือลาด ส่วน
จะใช้วิธีการใดน้ันขึ้นอยู่กับ ชนิดของเครื่องกีดขวาง เวลาและเคร่ืองมือท่ีมีอยู่จานวนช่องทางและความกว้าง
ของช่องทางผ่านเครอื่ งกดี ขวาง พจิ ารณาไดจ้ ากขดี ความสามารถในการเตรยี มการผา่ นเคร่อื งกีดขวางของทหาร
ช่างท่ใี ห้การสนับสนนุ ลกั ษณะของเครื่องกดี ขวาง และความต้องการของหน่วยกาบังทต่ี ้ังของชอ่ งทางพจิ ารณา
ไดจ้ าก ภูมิประเทศ การวางกาลงั ของข้าศึก และขอบเขตของเครื่องกีดขวาง ช่องทางบนถนนทไ่ี ม่สามารถอ้อม
ผ่านได้ จะตอ้ งทาการซอ่ มแซมหรือทาการสร้างสะพานขา้ มโดยเรง่ ดว่ น ทหารชา่ งท่ไี ปกบั หน่วยกาบัง จะต้องมี

๔-๒

อาวธุ ไว้ตา้ นทานข้าศึกในขณะปฏบิ ตั งิ าน เนื่องจากระยะทางระหวา่ งหนว่ ยกาบงั กบั สว่ นใหญ่หา่ งกนั มาก หน่วย
ทหารชา่ งจึงมกั ให้ขึน้ สมทบกับหน่วยกาบัง

๒.๒ กองระวังหนา้ กาลังของส่วนใหญท่ ี่เคล่ือนที่ตามหลังหนว่ ยกาบังแต่ละขบวน จะมีกองระวังหนา้
ของตน ซึ่งมีภารกิจป้องกันส่วนใหญ่จากการตรวจการณ์ทางพ้ืนดิน และการจู่โจมจากทางด้านหน้าของข้าศกึ
และให้ส่วนใหญม่ เี วลาและพ้ืนทที่ ่ีจาเปน็ จะใช้วางกาลงั เข้าทาการรบ ในกองระวงั หน้าจะมีหน่วยทหารชา่ ง และ
สว่ นลาดตระเวนใหก้ ารสนับสนุน ผ้บู งั คับหนว่ ยทหารช่างทาหนา้ ที่ผบู้ ังคับทหารช่างของกองระวังหน้า ใน การ
เคลื่อนท่ีของกรมทหารราบ จะมีทหารช่างหน่ึงหมวดจากกองร้อยทหารช่างให้การสนับสนุน ซึ่งเป็นส่วนหนงึ่
ของกองระวังหน้า เม่ือกองระวังหน้าเคลื่อนที่ด้วยเท้าจะได้รับการสนับสนุนจากหน่วยทหารช่างพร้อมด้วยส่ิง
อุปกรณ์และเคร่ืองมือท่ีบรรทุกอยู่บนยานพาหนะ ซึ่งจะเคลื่อนท่ีติดตามไป เป็นห้วง ๆ โดยปกติทหารช่างใน
ส่วนลาดตระเวนจะมีเครอื่ งตรวจค้นทุ่นระเบิดและเหล็กแหลม ซ่ึงจะค้นหาทุ่นระเบิดและทาเครื่องหมายผ่าน
สนามทุ่นระเบิดทหารช่างจะรือ้ ถอนเครือ่ งกีดขวางที่เหลืออยจู่ ากการเจาะชอ่ งผ่านไปของหนว่ ยกาบงั ภายในขีด
ความสามารถของตน การรื้อถอน หรือการเจาะช่องผ่านเคร่ืองกีดขวางท่ียุ่งยาก อาจต้องใช้กาลังจากหน่วย
ทหารช่างและเครอื่ งมอื เพิม่ เติมจากกาลังส่วนใหญห่ รือกองหนนุ ที่เคล่ือนท่ีตามมา ทหารช่างในกองระวังหน้า
ดารงการตดิ ต่อ และส่งขา่ วสารเก่ียวกับงานช่างที่ตอ้ งกระทาให้กับกาลังทหารช่างท่ีเหลือในส่วนใหญ่ เมอ่ื กอง
ระวังหนา้ รุกคบื หน้าไปพวกปฏิบัติงานช่างจะถูกทิง้ ไว้ ณ ตาบลสาคญั หรอื จดุ คับขนั ซึ่งตอ้ งการความช่วยเหลือ
จากทหารช่าง พวกปฏิบัติงานเหล่าน้ีจะกลับเข้าร่วมกับกองระวงั หน้าเมื่อปฏิบัติงานเสร็จ หรือเมื่อกาลังทหาร
ชา่ งสว่ นใหญม่ าผลัดเปลย่ี น ดงั นัน้ กาลังทหารช่างอาจหมดส้นิ ไปตอนสิ้นสดุ การรกุ และอาจจาเปน็ ต้องใช้กาลัง
ทดแทนจากทหารช่างในส่วนใหญ่และถ้าในการเคลื่อนท่ีเข้าปะทะ ส่วนใหญไ่ ม่มหี น่วยกาบังนากาลังของกอง
ระวังหนา้ มักจะจัดมากขึ้น ซง่ึ กาลังของทหารช่างที่สนับสนุนก็จะมากขน้ึ ตามสว่ นด้วย

๒.๓ กองกระหนาบและกองระวงั หลัง มีภารกจิ ในการป้องกนั ส่วนใหญ่จากการตรวจการณ์ทางพ้ืนดิน
และการจู่โจมโดยไม่รู้ตัว กาลังเหล่านี้จะต้องแข็งแรงพอท่ีจะทาลายการต้านทานเล็ก ๆ น้อย ๆ หรือพอที่จะ
หน่วงเวลาการเข้าตีขนาดใหญ่ของข้าศึกได้นานพอที่กาลังส่วนใหญ่จะวางกาลังเข้าทาการรบได้ทหารช่าง
สนับสนุนกองกระหนาบและกองระวังหลัง โดยให้ความช่วยเหลือในการปิดกั้นแนวทางเคล่ือนที่ของข้าศึก ซึ่ง
กระทาไดโ้ ดยการเตรยี มการทาลาย และการสรา้ งเครื่องกีดขวาง ( หลุมระเบิดบนถนน วางสนามทุ่นระเบิด ไม้
ล้มไม้ปกั ฯลฯ )

๒.๔ ส่วนใหญ่ คือ กาลังส่วนมากของกาลังรบท่ีทาการรุก จะใช้ในเวลาและสถานที่ซ่ึงเป็นผลแตกหัก
ในการเข้าตีและทาลายกาลังข้าศึกที่สาคัญและในการยึดรักษาท่หี มายหลัก กาลังของกองพันทหารช่างที่เหลือ
วางกาลงั ในขบวนส่วนใหญใ่ นลักษณะที่ให้เกิดความออ่ นตวั มากที่สุด และสามารถติดต่อส่อื สารกับทหารช่างใน
ส่วนระวังป้องกันได้ตลอดเวลา เพอ่ื ให้สามารถเสรมิ กาลงั หรอื ผลัดเปล่ียนกาลงั ทหารช่างในกองระวังหน้า กอง
ระวังหลัง และกองกระหนาบ

๓. ทหารชา่ งในการเข้าตีและขยายผล
ภารกจิ ของทหารช่างในการเข้าตีและขยายผล ได้แก่ การช่วยเหลอื ในการเคลือ่ นทขี่ องหนว่ ยดาเนินกล

ยุทธและหน่วยสนบั สนนุ โดยการกวาดลา้ งเครอ่ื งกีดขวางและเตรยี มการทาลาย ตามแนวทางการเคล่อื นท่เี ข้าสู่
ปีกและปฏิบัติงานช่างประจา เช่น การแจกจ่ายน้าบริโภค ให้ความช่วยเหลือทางเทคนคิ ในการพราง และการ
ลวง แตเ่ ม่ือการเข้าตรี ุกคบื หน้าไปจะมีความต้องการสนับสนนุ ทางการช่างใหม่เกิดขึ้นการลาดตระเวนทางการ
ช่างจะต้องกระทาท้ังก่อนและระหว่างการเข้าตี ส่ิงสาคัญที่ต้องการทราบ ได้แก่ เส้นทางส่งกาลัง และเส้นทาง
รุก ตลอดจนเครื่องกีดขวางและฉากขัดขวางของข้าศึก อาจมีความต้องการความช่วยเหลือจากทหารช่างเป็น
พเิ ศษในการอ้อมผา่ น การเจาะช่องหรือการขา้ มเครื่องกีดขวาง การบุกโจมตที ม่ี น่ั ป้อมคา่ ย การป้องกนั ปีก การ
ข้ามลาน้า และการดัดแปลงภูมิประเทศเพ่ือป้องกันการตีโต้ตอบ เมื่อควบคุมพื้นที่ได้มากข้ึนอาจต้องการลาน

๔-๓

บนิ หน้าสาหรบั เครือ่ งบนิ ขนาดเบา การเลอื กทีต่ ้ังสาหรับการขึน้ ลงของเครือ่ งบิน นบั วา่ เปน็ เรื่องสาคัญอย่างยิ่ง
สาหรับผู้บังคับหน่วยทหารช่าง โดยท่ีจะต้องประเมินค่าที่ต้ังที่น่าจะใช้แต่ละแห่งในแง่ของงานช่างท่ีต้องการ
การเคล่ือนที่ให้สอดคล้องกับหน่วยรับการสนับสนุน เม่ือสามารถทาได้จะตั้งอยู่ใกล้เคียงกับพ้ืนที่สัมภาระรบ
ของหน่วยรับการสนับสนุน ต้องกาหนดเส้นทางส่งกาลังและซ่อมบารุงเส้นทางสาหรับหน่วยรบและการส่งส่ิง
อุปกรณท์ ่ีจาเปน็ เม่ือการขยายผลคบื หน้า ไปหน่วยทหารช่างของกองทพั น้อยและกองทพั เคล่ือนทต่ี ามไปเป็น
หว้ ง ๆ ในการนี้ กรม กองพัน และกองร้อยอสิ ระของทหารช่างของกองทัพนอ้ ยและกองทัพผลัดกันเคล่ือนที่ ซ่งึ
เป็นวิธกี ารท่ดี ที ส่ี ดุ ท่ีทาให้ทหารช่างปฏิบตั งิ านช่างในพนื้ ใดพ้ืนหน่งึ ได้นานที่สุด และมีกาลังทหารชา่ งท่ีสดช่ืนไว้
ใชป้ ฏิบัติงานในพ้ืนท่ขี ้างหนา้ เมื่อต้องการ

๔. ทหารช่างในการไลต่ ดิ ตาม
การไลต่ ิดตาม เป็นการปฏบิ ัติท่ีดาเนินการต่อจากการขยายผล หนว่ ยทีท่ าการไลต่ ิดตามประกอบด้วย

หน่วยทหารราบ ยานเกราะ ปืนใหญ่ ทหารชา่ ง หนว่ ยบนิ และบางครั้งมีหน่วยสง่ ทางอากาศ หรอื หน่วยลาเลยี ง
ทางอากาศเข้ารว่ มดว้ ย การไลต่ ิดตามมีลักษณะเฉพาะในความห้าวหาญ ความรวดเร็วความคล่องแคล่วในการ
เคล่ือนท่ี กาลังยิงและกาลังชน ขนาดของหน่วยทหารช่างท่ีจะให้สนับสนุนข้ึนอยู่กับการประกอบกาลังของ
หน่วยไล่ติดตาม ประมาณงานช่างท่ีคาดว่าจะต้องทาในระหว่างการไล่ติดตามเพื่อช่วยในการข้ามลาน้า ข้าม
หรือเจาะช่องเครื่องกีดขวางอย่างรวดเรว็ ทหารช่างท่ีสนับสนุนควรมีการระวังป้องกันตนเอง และต้องมีความ
คล่องแคล่วในการเคล่ือนที่ท่ีทัดเทียมกับหน่วยรบ เช่น มีรถสายพานลาเลียงพล เม่ือปฏิบัติงานร่วมกับหน่วย
รถถัง เนื่องจากหน่วยติดตามต้องปฏิบัติการห่างจากส่วนใหญ่มาก กาลังทหารช่างจึงมักจะจัดให้ขึ้นสมทบกับ
หน่วยไลต่ ดิ ตาม

๕. การควบคุม
๕.๑ การวางกาลัง เพ่อื เสรมิ ความคล่องแคลว่ ของหน่วยที่เข้าตี จงึ จาเปน็ ท่ีจะต้องใหท้ หารชา่ งเปน็ ส่วน

หน่ึงของหน่วยที่เข้าทาการรบ ความใกล้ชิดกันจะทาให้ทหารช่างทราบความต้องการของหน่วยรบได้และ
สามารถใหก้ ารสนบั สนนุ ทางการช่างได้มากทสี่ ุดเมื่อเผชิญกับความต้องการเหลา่ นนั้ โดยทนั ที ผู้บงั คับทหารช่าง
ของกองพล เสนอแนะการวางกาลังของหน่วยทหารช่างและเครอื่ งมือสาหรับทุกขั้นตอนของการยุทธด้วยวิธีรุก
เสนอแนะการเปล่ียนแปลงการวางกาลังเม่ือจาเป็นต้องเปล่ียน โดยปกติการวางกาลังในการยุทธด้วยวิธีรุก
กระทาได้โดยมอบงานเฉพาะอย่างให้ทหารช่าง ให้หน่วยทหารช่างสนับสนุนโดยตรงต่อหน่วยอื่นและในบาง
กรณี เชน่ การปฏบิ ตั งิ านกับหนว่ ยที่อย่หู า่ งไกลจะให้หน่วยทหารช่าง ข้ึนสมทบ

๕.๒ การติดต่อ เปน็ ความรับผิดชอบของหนว่ ยใหก้ ารสนับสนุนในการจดั และดารงการติดต่อกับหน่วย
รับการสนับสนุน หน้าที่ในการติดต่อระหว่างกองรอ้ ยทหารช่างท่ีให้การสนับสนุนกับกรมทหารราบกระทาโดย
เจ้าหน้าที่ซึ่งผู้บังคับกองร้อยกาหนด โดยมากมักได้แก่ รองผู้บังคับกองร้อย รองผู้บังคับทหารช่างของกองพล
เป็นหัวหน้าเจ้าหนา้ ที่ติดต่อระหวา่ งกองพนั ทหารช่างของกองพลกบั กองบัญชาการกองพล ถ้าหน่วยทหารช่าง
ถกู แบง่ ย่อยออกเปน็ หมวด หรือหมูส่ นับสนนุ หน่วยอืน่ ให้แตล่ ะหน่วยรบั ผิดชอบใน การจดั เจ้าหน้าทีต่ ิดต่อกับ
หน่วยรบั การสนับสนนุ เจา้ หนา้ ท่ีติดต่อจะต้องมีความรู้เกี่ยวกับขีดความสามารถและการปฏิบัตกิ ารของหน่วย
ทั้งสอง และต้องทราบแผนการปฏิบัติการของหน่วยท้ังสองตลอดเวลา ทั้งน้ีเพื่อสามารถให้ข่าวสารท่ีทันสมัย
และเช่ือถือได้ ตลอดจนให้คาแนะนาแก่ผู้บังคับหน่วยท้ังสองเมื่อต้องการเมื่อสามารถทาได้ กองบังคับการของ
หนว่ ยใหก้ ารสนบั สนนุ จะต้งั อยใู่ กลเ้ คียงกบั กองบงั คบั การของหนว่ ยรบั การสนับสนนุ

๔-๔

๕.๓ หน่วยทหารช่างของกองทัพนอ้ ย ที่ให้การสนับสนุนโดยตรง หรือข้ึนสมทบกับกองพลรับผิดชอบ
ในการจัดการติดต่อกับหน่วยที่เหมาะสมของกองพล หน่วยให้การสนับสนุนรับผิดชอบในการให้ชุดเจ้าหน้าที่
ติดต่อของตน ได้มีเครื่องมือติดต่อสื่อสารอย่างรวดเร็ว ได้แก่ ยานพาหนะ วิทยุ และ/หรือเคร่ืองเช่ือมต่อวิทยุ
เข้ากบั ทางสาย

๖. การให้ความชว่ ยเหลอื จากหน่วยทหารช่างนอกกองพล
เม่ือกองพนั ทหารชา่ งของกองพลไม่สามารถทางานช่างที่ตอ้ งทาในการยุทธด้วยวิธีรุกได้ ผบู้ ังคบั ทหาร

ช่างของกองพลจะเสนอแนะผู้บัญชาการกองพล ให้ขอความช่วยเหลือไปยังกองทัพน้อยหรอื กองทัพ ซ่ึงมักจะ
ได้รับความช่วยเหลือเมื่อเร่ิมปฏิบัติการเข้าตี กรมทหารช่างสนามของกองทัพน้อยจะเข้ารับผิดชอบ งานช่าง
บางอย่างในพืน้ ท่ีบริการของกองพล โดยกาหนดเส้นเขตงานช่างข้ึน ซ่ึงเส้นเขตงานช่างนี้กาหนดขึ้นโดยไม่เป็น
ทางการระหว่างหน่วยทหารช่างของกองพล และหน่วยทหารช่างของกองทัพนอ้ ย โดยปกติใช้เส้นเขตหลังของ
กองพล แตอ่ าจกาหนดใหไ้ กลออกไปข้างหน้าจนถงึ เสน้ เขตหลงั ของกรม เสน้ เขตงานดงั กล่าว จะทาใหก้ ารรวม
กาลงั ของหน่วยทหารช่างนอกกองพลในพน้ื ท่ขี ้างหน้าโดยไม่จาเป็นหมดได้ หน่วยทหารช่างของกองทพั น้อยจะ
ปฏิบัติงานตั้งแต่เส้นเขตงานช่างท่ีกาหนดขึ้นลงมาข้างหลัง เม่ือการรบคืบหน้าไปก็จะเล่ือนเส้นเขตงานไป
ขา้ งหนา้ เพอื่ สับเปลยี่ นหนว่ ยทหารช่างของกองพล อาจให้กองพันทหารชา่ งสนามจาก กรมทหารชา่ งสนามของ
กองทพั นอ้ ย หรอื ท้ังกรมทหารชา่ งสนามขนึ้ สมทบกบั กองพลสาหรับปฏบิ ัตภิ ารกิจพิเศษเฉพาะอยา่ งและกลับไป
อยู่ในความควบคุมของหน่วยต้นสังกดั เมื่อเสร็จภารกิจในการเข้าตี ตามปกติกองทัพน้อยมักจะกาหนดใหก้ อง
พันทหารช่างสนามหนง่ึ หรือหลายกองพนั ให้การสนับสนุนทางการช่างแก่กองพล ขนาดของหน่วยทหารช่างที่
จะให้ข้ึนสมทบหรือสนับสนุนนั้น แล้วแต่กาลังท่ีคิดว่าจาเป็นท่ีจะลดอานาจเคร่ืองกีดขวางและเพ่ือสนับสนุน
การรุกของหน่วยบุกโจมตี เม่ือจาเป็นอาจจัดให้หนว่ ยทหารช่างนอกกองพลขึ้นสมทบกบั กองพลได้ โดยไม่ต้อง
คานึงถึงอาวโุ สของผบู้ งั คบั หน่วยทหารชา่ งท่มี าขึ้นสมทบ ผู้บงั คบั กองพันทหารช่างของกองพลยงั คงเปน็ ผู้บังคับ
ทหารชา่ งของกองพลและทาการประสานงานชา่ งท่วั พ้นื ท่ีของกองพล โดยการเสนอแนะตอ่ ผูบ้ ัญชาการกองพล
และตดิ ตอ่ กบั หน่วยให้ การสนับสนุน

๗. การออมกาลังทหารชา่ ง
โดยปกติแลว้ มกั จะไม่คอ่ ยมีหน่วยทหารช่างเพยี งพอที่จะทางานชา่ งโยธาทจ่ี าเป็น เพ่ือช่วยเหลอื การรุก

ของหน่วยดาเนนิ กลยุทธ ดังนั้นเพ่ือให้มกี าลังทหารช่างมากที่สุดสาหรับปฏิบัติงานช่างท่ีสาคัญซ่ึงต้องใช้ความ
ชานาญและเครอ่ื งมอื ของทหารช่าง หนว่ ยทหารเหล่ารบและบริการจะเข้าร่วมในการปฏิบัติงานช่างโยธาท่ีต้อง
กระทา ดงั นี้.-

๗.๑ การข้ามลาน้าโดยเร่งดว่ น
๗.๒ ดบั เพลิงในพืน้ ท่ีปา่ และบ้านเมอื ง
๗.๓ การสรา้ งเครื่องกีดขวางป้องกนั ตน
๗.๔ วางและเจาะช่องสนามทนุ่ ระเบิด
๗.๕ การซ่อมแซมถนนและทอ่ น้าโดยเรง่ ดว่ น
๗.๖ การทาการพราง
๗.๗ การลดอานาจเครื่องกดี ขวาง
๗.๘ การสร้างปอ้ มสนาม
๗.๙ การถากถางพ้ืนท่ขี น้ึ ลงของเครือ่ งบนิ

๘. การลาดตระเวนทางการชา่ ง

๔-๕

๘.๑ การรวบรวมขา่ วสารทางการช่าง เปน็ เรื่องทต่ี ้องกระทาเป็นประจาสาหรบั หนว่ ยทหารช่างทุกส่วน
ในการยทุ ธด้วยวิธรี ุก การลาดตระเวนทางการชา่ งเป็นงานต่อเน่อื งและมีความละเอยี ดอ่อน ต้องกระทาทงั้ ก่อน
การรุก ระหว่างการรุก และระหว่างเข้าตี ในข้ันต้นชดุ ลาดตระเวนจากกองพนั ทหารช่างจะให้ข่าวสารล่วงหน้า
และเชื่อถือได้เก่ียวกับพื้นที่ซ่ึงกองพลจะเคลื่อนผ่านไปให้แก่ผู้บังคับทหารช่างของกองพล และให้ความสาคัญ
กบั สภาพของเส้นทางรกุ ทคี่ ดิ ไว้ เสน้ ทางสารอง ส่งิ อานวยความสะดวกในการขึน้ ลงของเคร่ืองบินเคร่ืองกดี ขวาง
ของข้าศึก แหล่งทรัพยากรทางการช่างในท้องถิ่น ที่ข้ามลาน้าที่คิดไว้ตลอดจนลักษณะทางอุทกวิทยา และ
ตาบลจา่ ยน้าท่ีอาจใชไ้ ด้ การลาดตระเวนทางพืน้ ดินตอ้ งเพ่มิ เตมิ ด้วยการลาดตระเวนทางอากาศแผนที่ภาพถ่าย
ข้อศึกษาพจิ ารณาภูมิประเทศทีพ่ ิมพไ์ ว้ตลอดจนประสานกับเจ้าหน้าท่รี วบรวมข่าวอนื่ ๆข่าวสารท่ีรวบรวมขึ้นน้ี
จะช่วยให้ผู้บังคับทหารช่างของกองพลสามารถประมาณการวัสดุทางการช่างที่ต้องการวางแผนประมาณงาน
และชว่ ยเจ้าหน้าทีอ่ ื่นๆ ในการวางแผนการหมนุ เวยี นการจราจร นอกจากนน้ั ขา่ วสารทเ่ี ก่ียวกบั สว่ นของกองทัพ
น้อยและกองทัพจะถูกส่งต่อไปยังกองทัพน้อยที่ให้การสนับสนุน และกลายเป็นส่วนหน่ึงของข้อมูลในการ
วางแผนของทหารชา่ งกองทพั น้อยและกองทัพ

๘.๒ สว่ นลาดตระเวนทางการชา่ ง ทร่ี ่วมไปกับหนว่ ยลาดตระเวนในกองระวังหนา้ ของกรมทหารราบจะ
ส่งขา่ วสารทางการช่างให้กับผู้บังคับทหารช่างได้ทราบอย่างทนั เวลา พิจารณาแนวทางเคล่อื นที่ท่ีนา่ จะใช้อย่าง
รอบคอบโดยเฉพาะอยา่ งยิ่งในการทขี่ ้าศกึ จะวางทนุ่ ระเบดิ เครอ่ื งกดี ขวางและอาวุธป้องกัน

๘.๓ ในระหวา่ งการเข้าตี การลาดตระเวนทางการช่างคงกระทาตอ่ ไป โดยใหค้ วามสนใจเปน็ พิเศษแก่
เส้นทางเข้าตี กองรอ้ ยทหารช่างทส่ี มทบหรือสนับสนุนโดยตรงแกก่ รมทหารราบทาการลาดตระเวนเส้นทางเข้า
ตี เส้นหลักการส่งกาลังบารุง เครื่องกีดขวาง ตาบลจ่ายน้า และแหล่งวัสดุทางการช่างในพื้นท่ีที่ได้รับมอบโดย
ต่อเนื่อง ฝอ.๒ ของกองพันทหารช่างของกองพลมอบภารกิจในการลาดตระเวนพิเศษให้กับกองร้อยและโดย
การให้ข่าวสารการลาดตระเวนท่ไี ด้นามาวางแผนการปฏบิ ัติของทหารช่าง และเตรียมวิธีการเพ่ือชว่ ยรักษาแรง
ชนและการเขา้ ตีไว้

๘.๔ ชุดลาดตระเวนทางการช่างของหน่วยทหารช่างของกองทัพน้อยและกองทัพ วางกาลังให้คลุม
พื้นที่ของกองทัพน้อยและกองทัพตามลาดับ โดยให้ความสนใจเป็นพิเศษต่อพ้ืนที่ซึ่งหน่วยนาได้อ้อมผ่านไป
เส้นทางและพื้นที่ซ่ึงจะใช้สาหรับกองหนนุ ของกองทัพน้อยและกองทัพ หน่วยสนับสนุนด้วยการยิงและหนว่ ย
สนับสนุนบริการทางการรบ

๙. ถนนในสนาม
๙.๑ ต้องจัดให้มีและบารุงรักษาเส้นทางอย่างพอเพียงในเขตหน้า เพื่อสนับสนุนการเคล่ือนที่ไปยังท่ี

หมายทางยทุ ธวิธี การเขา้ ทีต่ ้ังยิงสนบั สนนุ การกระจายกาลังและเคลอื่ นย้ายทางข้างของสว่ นสนบั สนนุ ดว้ ยการ
ยงิ และกองหนุน การกระจายกา ลงั และการเคล่ือนยา้ ยของส่วนสนับสนุนทางการส่งกาลงั บารุง การปฏิบัตกิ าร
ในเขตหน้ามักไม่มีโอกาสสร้างถนนอย่างกวา้ งขวาง ดังนั้นข่ายถนนสาหรับ การปฏิบัติการมักจะประกอบดว้ ย
เส้นทางที่เลือกข้ึนไว้จากระบบถนนที่มีอยู่ การก่อสร้างใหม่มักจะจากัดเพียงการสร้างทางอ้อมผ่านเครื่องกีด
ขวางและทางเขา้ ออกระยะส้นั ๆ ไปยังที่รวมพล ทต่ี งั้ ทางยทุ ธวิธฯี ลฯ แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม การสร้างใหม่อาจมีความ
จาเปน็ ในส่วนที่ดอ้ ยพัฒนาของยุทธบริเวณ เพ่ือให้มเี ส้นทางท่จี าเปน็ ตอ้ งใช้อย่างนอ้ ยที่สุด

๙.๒ โดยธรรมดากองพลต้องการเส้นหลักการส่งกาลังบารงุ อย่างนอ้ ยหน่ึงเส้นและเส้นทางเข้าออกไป
ยงั สว่ นยงิ หลกั ส่วนดาเนินกลยทุ ธ และส่วนสนบั สนนุ ดว้ ยการบรกิ าร กองทพั น้อยตอ้ งการเส้นแกนสองเสน้ คอื
เส้นทางการส่งกาลังบารุงหลักและรอง นับจากเส้นเขตหลังของกองทัพไปยังเส้นเขตหลังของกองพลและ
ตอ้ งการเส้นทางสาหรบั การเคล่ือนท่ีทางขวางและทางทะแยงทกุ ๆ ระยะ ๑๕ - ๓๐ กิโลเมตร ในพนื้ ทีข่ า้ งหลัง
ของกองพล

๔-๖

๙.๓ การพัฒนาและการซ่อมข่ายถนน ผู้บังคับทหารช่างของกองพลจะประสานงานโดยใกล้ชิดกับผู้
บังคับทหารช่างของกองทัพน้อย ท้ังน้ีเพ่ือหลีกเลี่ยงการเสียแรงงาน และวัสดุไปโดยไม่จาเป็น หน่วยทหารชา่ ง
ของกองพลให้ลาดบั ความเร่งด่วนแกเ่ สน้ ทางที่สนับสนุนการเคลอื่ นย้ายไปยังข้างหน้า ของหน่วยยงิ และหน่วย
ดาเนินกลยุทธ หน่วยทหารช่างของกองทัพนอ้ ยสนับสนุนหนว่ ยทหารช่างของกองพล โดยให้ความเร่งด่วนแก่
เส้นทางซง่ึ จะกลายเป็นส่วนของข่ายถนนของกองทพั น้อยและกองทัพ

๑๐. การขา้ มช่องวา่ งระยะสัน้
ช่องว่างทมี่ ักจะพบบ่อยๆ ในเขตหน้า ซง่ึ ขดั ขวางการเคลอ่ื นที่ของยานพาหนะฝา่ ยเรา ได้แก่ คูดกั รถถงั

หลมุ ระเบดิ บนถนน ลานา้ คลอง ทางขาด โกรกผา ทางรถไฟทีเ่ ปน็ ทางตัดและเคร่ืองกดี ขวางที่มี ลักษณะคล้าย
กับที่กล่าวมาแล้ว การสร้างสะพานข้ามโดยเร่งด่วนจะช่วยให้สามารถดารงแรงดันในการเข้าตีและเพ่ือ
ประหยดั เวลาและแรงงาน อาจใช้สว่ นประกอบของแพยทุ ธวธิ ี สะพานเครอื่ งหนนุ ลอย M4T6 ทอดข้ามช่องวา่ ง
สั้น ๆ โดยใช้เป็นสะพานพาดตล่ิง แต่เมื่อนาส่วนประกอบพวกน้ีมาใช้ในลักษณะน้ีควรจะเปลี่ยนแทนด้วย
สะพานชนิดอืน่ ในทันทที ่ที าได้ เพื่อให้มีแพและสะพานทางยุทธวธิ ีใช้ในเขตหน้า

๑๑. การสนับสนนุ ขา่ วกรองและแผนที่
ขา่ วกรอง แผนท่ี อทุ กวทิ ยา และข้อมลู อนื่ ๆ ท่เี ก่ียวขอ้ งมีความสาคญั โดยเฉพาะในการยุทธด้วยวิธีรุก

และเป็นผลให้ต้องเร่งงานข่าวกรองและงานแผนท่ีที่เก่ียวข้อง บ่อยครั้งที่การรุกกระทาในพื้นที่ท่ีไม่คุ้นเคยมา
กอ่ นจาเปน็ ตอ้ งรบี แกไ้ ขแผนทีท่ มี่ อี ยู่ให้ทันสมัยโดยเรว็ ใช้แผนทีข่ องข้าศกึ ทีย่ ึดได้ ใชแ้ ผนที่ภาพถ่ายทางอากาศ
ท่ีทันสมัยแทนจนกว่าจะมีแผนที่ ทาการแจกจ่ายแผนท่ี และทาการจัดวางการควบคุมการสารวจทางพื้นดิน
อย่างรวดเร็ว เมื่อเวลาอานวยให้การจัดทาและแจกจ่ายข้อศึกษาพิจารณาลักษณะภูมิประเทศทางกาช่าง จะ
ช่วยให้ความสะดวกในการวางแผนและการปฏิบัติการสนับสนุนแผนที่ และการควบคุมการสารวจทางพ้ืนดิน
และขอ้ มูลทางอทุ กวิทยานนั้ หน่วยทหารแผนทจี่ ัดทาให้

๑๒. การพรางและการลวง
ความรับผิดชอบในการพรางน้ัน เป็นของผู้บังคับหน่วยทุกคน หน่วยทหารทุกหน่วยจะต้องทราบ

หลักการและเทคนิคของการพราง ทหารชา่ งเปน็ ผ้ใู หค้ าแนะนาและช่วยเหลอื ทางเทคนคิ ผู้บังคบั ทหารช่างของ
กองพลรับผดิ ชอบในการวางแผนการพรางในการกากับดูแลของ สธ.๒ ของกองพล และประสานกับ สธ.๓ และ
สธ.๔ ของกองพล ในสถานการณ์ที่ทาการรกุ อย่างรวดเรว็ เป็นที่น่าสนใจในเร่ืองเวลาท่ีจะมีในการทาการพราง
อย่างกว้างขวาง แต่อย่างไรกต็ าม ทหารช่างจะให้คาแนะนาและช่วยเหลือหน่วยทหารอ่ืน ๆ ในการใช้ลักษณะ
ภมู ปิ ระเทศซึ่งจะใชใ้ นการพรางและการซอ่ นเร้น ในระหวา่ งเตรียมการยทุ ธด้วยวิธรี ุก จะตอ้ งให้ความสนใจเป็น
พิเศษในการพราง การซ่อนเร้น การปลอมแปลงหน่วย และกิจกรรมที่อาจเปิดเผยแผนของฝ่ายเราได้ หน่วย
ทหารช่างของกองพล กองทัพน้อยและกองทัพ โดยร่วมกับหน่วยทหารสื่อสารและหน่วยข่าวกรอง อาจจัดต้ัง
และโยกย้าย ปลอมแปลง สร้างถนนและท่ีตั้งซึ่งมีความปกปิดท่ีต้องการ เพื่อต่อต้านระบบข่าวกรองของข้าศกึ
ให้สอดคล้องกับแผนของหน่วยในการต่อต้านการข่าวกรองและการลวง อาจใช้ควันในการปฏิบัติการลวงและ
การปลอมได้

๑๓. กิจเฉพาะของทหารชา่ งในการยุทธด้วยวธิ ีรุก

๔-๗

๑๓.๑ การลาดตระเวนทางการช่าง
๑๓.๒ การคน้ หา การทาเครอื่ งหมาย และการรอ้ื ถอนทุ่นระเบิดและกับระเบดิ
๑๓.๓ ชว่ ยในการเคล่ือนที่ไปขา้ งหนา้ ของหน่วยรบ และหน่วยสนบั สนุน โดยการซ่อมแซมถนน รอ้ื ถอน
เคร่ืองกีดขวาง ช่วยในการขา้ มช่องว่าง ขา้ มลาน้า และการผา่ นชอ่ งแคบ
๑๓.๔ สร้างสง่ิ อานวยความสะดวกในการขน้ึ ลงของเครือ่ งบิน
๑๓.๕ เปิดเส้นทางและปรับปรุง ถนน ทางคนเดิน สะพาน ท่ีลุยข้าม สาหรับการเคล่ือนย้ายหน่วย
ทหารการสง่ กาลังและการส่งกลบั
๑๓.๖ ใหข้ ่าวสารเกี่ยวกับเสน้ ทางที่จาเป็นในการวางแผนการหมุนเวยี นการจราจร
๑๓.๗ ชว่ ยในการระวังป้องกนั ปกี โดยสร้างเคร่ืองกดี ขวาง และเตรียมการทาลาย
๑๓.๘ ใหข้ ้อมลู การขา่ วกรองทางการชา่ ง
๑๓.๙ จดั นา้ บรโิ ภค

การจัดหน่วยทหารชา่ งในรูปขบวนการเคลื่อนเข้าปะทะของกองพล

๔-๘

คากลอน

๔-๙

“...เรา ชาญงานชา่ งทาทางเดนิ ดาเนนิ อย่างดี

ทิศทางใด ที่ไหนภยั มี ทพั ไทยจะตีช่วยชี้แนวทาง...”

ที่มา มาร์ชทหารช่าง บทประพนั ธ์ แกว้ อัจฉริยกลุ ทานอง นารถ ถาวรบตุ ร์

๕-๑

บทท่ี ๕ ทหารชา่ งสนบั สนุนการยทุ ธดว้ ยวิธีตัง้ รับ

๑. กล่าวทั่วไป
๑.๑ การยุทธดว้ ยวิธรี บั ใชเ้ พ่ือป้องกันมใิ ห้ขา้ ศกึ ใชพ้ ืน้ ทส่ี าคญั เพอ่ื ปอ้ งกนั ปกี เพอ่ื ตรงึ กาลงั ขา้ ศกึ เพ่อื

ออมกาลัง หรือเพ่ือทาลายและทาให้ข้าศึกเสียระเบียบมากที่สุด แบบของการยุทธด้วยวิธีรับมอี ยู่ ๒ แบบ คือ
การต้ังรับเป็นพ้ืนท่ี และต้ังรับแบบคล่องตัว ความแตกต่างที่สาคัญระหวา่ งการตั้งรับทั้งสองแบบอยู่ท่ีการวาง
กาลัง ขนาด และความมุ่งหมายในการใชก้ าลังกองหนนุ หรือกาลังโจมตี

๑.๑.๑ การตั้งรับแบบเป็นพ้ืนท่ี เป็นการต้ังรับค่อนข้างหนาแน่น ซ่ึงจัดพื้นที่การรบเป็นพ้ืนที่ต้ังรับ
ต่างๆ ท่ีมีการสนับสนุนซ่ึงกันและกนั โดยลาดับ ส่วนหน้าของพ้นื ที่การรบมีการยึดอย่างเหนียวแนน่ หน่วยอาจ
กระจายกันอย่ใู นพน้ื ทใ่ี กลเ้ คยี งกบั ภมู ิประเทศสาคญั และเตรียมพรอ้ มทีจ่ ะเขา้ ยดึ ภมู ิประเทศนั้นหากพ้นื ท่ีที่จะ
ถูกคุกคาม ความลึกของพื้นที่ต้ังรับต้ืนและจัดการต้ังรับเพ่ือความมุ่งหมายท่ีจะหยุดย้ังข้าศึกไว้ข้างหน้าพื้นท่ี
การรบ ถา้ ข้าศึกเจาะพืน้ ทเี่ ขา้ มาไดจ้ ะทาลายหรอื ผลักดันให้ข้าศึกออกไป

๑.๑.๒ การตงั้ รบั แบบคล่องตัว เป็นการตั้งรับแบบคลี่คลาย ใช้กาลงั ในพ้ืนทขี่ ้างหน้าแต่น้อยเพือ่ ความ
มุ่งหมายใหแ้ จ้งการเขา้ มาของข้าศกึ เพ่ือทาให้ขา้ ศึกเสยี ระเบียบ และร้งั หนว่ งข้าศกึ ใหม้ ากทสี่ ดุ เท่าท่ีจะมากได้
และบังคับข้าศึกให้เข้าสู่พ้ืนท่ีท่ีเหมาะสม ที่กาลังส่วนโจมตีของฝ่ายเราจะสามารถทาลายข้าศึกได้กาลังส่วน
ใหญ่จะอยู่ในกองหนุนซึ่งเป็นกาลังโจมตีที่ใช้ตีโต้ตอบ การตั้งรับแบบคล่องตัวนี้ การรบแตกหักอาจเกิดข้ึน
ภายในพื้นท่ีการรบ และหวังพ่ึงการปฏิบัติการรุกอย่างรุนแรงและห้าวหาญของกาลังส่วนโจมตีที่จะทาลาย
ข้าศึก กว้างด้านหน้าและความลกึ มักจะมากกวา่ ในการตัง้ รับเปน็ พ้นื ท่ี

๑.๒ ผู้บัญชาการกองพล เป็นผู้กาหนดแบบของที่มั่นตั้งรับท่ีจะใช้ และกาหนดลาดับความเรง่ ด่วนใน
การสร้างที่ม่ันตั้งรับ ผู้บังคับทหารช่างของกองพล เสนอแนะผู้บังคับหน่วยในเร่ืองการวางสนามทุ่นระเบิด
มาตรการในการพราง ปรมิ าณสง่ิ อุปกรณป์ ระเภทท่ี ๔ ที่เก่ยี วกับวัสดุการพรางและปอ้ มสนามท่ีจะใช้ การสรา้ ง
เคร่ืองกีดขวาง อิทธิพลของภูมิประเทศ และการใช้หน่วยทหารช่าง ผู้บังคับทหารช่างของกองพล ช่วยในการ
วางแผน และปฏิบัตติ ามแผนฉากขัดขวางเป็นสว่ นรวม

๒. การวางกาลงั สนับสนนุ ของทหารชา่ ง
พื้นที่ต้ังรับ ประกอบด้วย พ้ืนท่ีระวังป้องกัน พ้ืนที่ตั้งรับข้างหน้าและพื้นท่ีกองหนุน พ้ืนที่เหล่าน้ีจะ

แบง่ มอบ กาลงั ทหารและกาลังยิงให้ตามสว่ นของแผนการต้งั รับเปน็ สว่ นรวม
๒.๑ พ้ืนที่ระวังป้องกัน พ้ืนที่ระวังปอ้ งกันของกองพล เริ่มตั้งแต่ขอบหน้าพ้นื ที่การรบไปข้างหน้าทาง

ปีกและข้างหลัง เทา่ ทไ่ี ดว้ างหน่วยระวงั ป้องกนั ของกองพล กาลังในพ้ืนที่ระวงั ป้องกันให้ขา่ วสารเกี่ยวกบั ข้าศึก
ร้ังหน่วง ลวง ทาให้ข้าศึกเสียระเบียบมากท่ีสุดเท่าที่จะทาได้ และเป็นฉากป้องกัน การลาดตระเวนกาลังใน
พ้ืนทร่ี ะวังป้องกนั อาจมีกาลังจากหนว่ ยเหนอื ของกองพล เชน่ หน่วยกาบังของกองทพั น้อย หน่วยเฝา้ ตรวจทาง
อากาศและหน่วยป้องกันปีก กาลังของกองพลในพืน้ ที่ระวงั ปอ้ งกันจะประกอบด้วย กองรักษาด่านทั่วไป กอง
รักษาดา่ นรบ หนว่ ยระวงั ปอ้ งกันปีกหนว่ ยเฝ้าตรวจทางอากาศของกองพล และหมู่ตรวจ แบบการจดั กองรกั ษา
ด่านท่ัวไปไมม่ ีกาหนดไวก้ องรักษาด่านทั่วไปอาจเป็นกรมหรือหน่วยของกรม กองพันทหารม้ายานเกราะ หรือ
หน่วยรบเฉพาะกิจขนาดกองพนั ตามทีต่ ้องการ หน่วยทหารช่างมกั ให้ข้นึ สมทบกบั กองรักษาด่านท่ัวไป ผู้บังคับ
หนว่ ยทหารชา่ งทส่ี มทบเปน็ ผู้บังคบั ทหารช่างของกองรักษาด่านทัว่ ไป ใหค้ าแนะนาเกย่ี วกบั งานช่างแก่ผู้บังคับ
กองรกั ษาดา่ นทัว่ ไปและมอบภารกจิ และพื้นท่ีรับผดิ ชอบใหก้ ับหนว่ ยรองของตน แตล่ ะหนว่ ยทไ่ี ด้รับมอบพ้ืนท่ี
จะต้องรับผิดชอบในการดูแลเส้นทางถอนตัวให้เปิดอยตู่ ลอดเวลาและจัดสร้างเคร่ืองกีดขวางภายในพืน้ ที่ของ
ตน การปิดเส้นทางต่างๆ จะต้องได้รับคาส่ังจากผู้บังคับหน่วยทางยุทธวิธีท่ีใช้เส้นทางน้ัน นอกจากน้ันแต่ละ
หน่วยรบั ผดิ ชอบในการสร้างเครื่องกีดขวางตามเสน้ ทางภายในพ้ืนท่ขี องตน ภารกจิ ของทหารช่างในกองรักษา

๕-๒

ด่านรบ โดยทั่วไปเหมือนกบั ในกองรักษาด่านทั่วไปแต่มีขอบเขตเล็กกว่า โดยท่ัวๆ ไปกิจเฉพาะของทหารชา่ ง
ไดแ้ ก่ การวางและปฏบิ ตั ิการทาลาย การสร้างเครอ่ื งกดี ขวางและงานช่างโยธา

๒.๒ พื้นท่ีตั้งรับหน้า นับจากแนวขอบหน้าพื้นที่การรบไปข้างหลัง รวมถึงพื้นท่ีซ่ึงหน่วยที่เข้ารบ
ข้างหน้าทาการดัดแปลงภูมปิ ระเทศ การประกอบกาลังในพื้นที่ต้ังรบั ข้างหนา้ แล้วแต่แบบในการต้ังรับที่ใช้แต่
มักจะมีทหารชา่ งสนบั สนุนโดยตรงตอ่ หนว่ ยที่เขา้ รบ ซง่ึ ตามปกตใิ ชห้ นึง่ กองร้อยทหารชา่ ง ตอ่ หนง่ึ กรมทเี่ ขา้ ทา
การรบ

๒.๒.๑ ในการตง้ั รับแบบคลอ่ งตัว ผู้บังคบั หน่วยประจาท่ีมนั่ ดัดแปลงพนื้ ทข่ี องตนโดยจัดเป็น
ท่ีม่ันต้ังรับและเพิ่มเติมด้วยที่ตรวจการณ ์ ที่ฟังการณ์และหมู่ตรวจ ที่มั่นดัดแปลงให้ป้องกันได้รอบตัวโดยมี
หน่วยขนาดกองร้อยจนถึงกองพันเฉพาะกิจ ท่ีม่ันต้ังอยู่ในพื้นที่ซึ่งควบคุมภูมิประเทศท่ีคุ้มครองแนวทาง
เคลื่อนทเ่ี ขา้ สู่ท่ีตงั้ และตงั้ ในพนื้ ท่ี ซ่ึงอาจผลักดนั ร้ังหนว่ งหรือบงั คับการเคล่ือนท่ขี องข้าศึกทเี่ ข้าตี ที่มนั่ สารอง
และทีต่ งั้ ตามลาดับขั้นกาหนดไว้ในทางลกึ กาลงั ในพื้นท่ตี ั้งรับขา้ งหน้าแบง่ มอบให้น้อยทสี่ ุดเท่าที่จาเปน็ ในการ
ปฏบิ ัตภิ ารกจิ ดงั กล่าวแล้ว ซ่ึงตามปกตจิ ะเป็นทหารราบมากกวา่ ยานเกราะซงึ่ เปน็ กาลังโจมตี

๒.๒.๒ ในการตั้งรับเป็นแบบพ้นื ที่ พนื้ ทตี่ ง้ั รับขา้ งหน้าจะดดั แปลงเป็นพน้ื ทีต่ ้งั รับ ซง่ึ มีพื้นยิงดี
การตรวจการณ์ดีและมีความแข็งแรงตามธรรมชาติ ท่มี ั่นสรา้ งใหป้ ิดก้ันแนวทางเคล่ือนท่ี ณ แนวขอบหน้าที่มัน่
เพื่อควบคุมพื้นที่ ความแข็งแรงตามธรรมชาติของพ้ืนที่จะเสริมความแข็งแรงขึ้นโดยการใช้เคร่ืองกีดขวางท่ี
สร้างขนึ้ และป้อมสนาม ตลอดจนฉากขัดขวางตามทเี่ วลาจะอานวยให้

๒.๓ พื้นที่กองหนุน นับจากเส้นเขตหลังของกรมไปจนถึงเส้นเขตหลังของกองพล กองหนุน ได้แก่
หน่วยทไี่ ม่เขา้ รบ และเป็นเครือ่ งมือหลกั ของผบู้ ญั ชาการกองพลใช้บังคบั การตงั้ รับและให้ได้ความริเรมิ่ กลับคืน
มา กาลงั ของกองหนุนอาจประกอบด้วย อาวธุ ยงิ หรอื หน่วยดาเนนิ กลยทุ ธหรือท้งั สองอยา่ ง

๒.๓.๑ ในการตั้งรับแบบคล่องตัว กาลังกองหนุนจัดให้มีกาลังมากที่สุดเท่าที่จะทาได้ มีภารกิจ
ในการทาลายกาลังขา้ ศึก ณ พน้ื ที่และเวลาที่เหมาะสม

๒.๓.๒ ในการตั้งรับแบบเป็นพ้ืนท่ี กาลังของกองหนุนจัดไมม่ ากเท่ากับการตั้งรับแบบคล่องตัว
ใชส้ าหรับตีโตต้ อบ หรอื ตรงึ กาลังขา้ ศึกท่เี จาะแนวเขา้ มาก่อนท่ีหนว่ ยเหนือจะทาการตโี ตต้ อบ ในพ้นื ที่กองหนุน
นีจ้ ะมีกองพนั ทหารชา่ งท่ีเหลืออยู่ ทา หนา้ ที่สนับสนุนทวั่ ไปแก่กองพลและมีภารกิจรองในการสนับสนนุ หน่วย
รบเฉพาะกจิ อืน่ ๆ ตามคาสัง่ ท่ีได้รบั ตามปกตกิ องหนนุ นจ้ี ะใหก้ รมควบคมุ แต่บางโอกาสอาจให้หน่วยรบเฉพาะ
กิจที่จดั ตง้ั ขน้ึ ควบคุมหรอื กองพลควบคุมเอง

๓. ภารกจิ หลกั ของทหารชา่ งในการยทุ ธดว้ ยวธิ ีรบั
ภารกิจหลักของทหารช่างของกองพลในการสนับสนุนการรบด้วยวิธีรับ ได้แก่ การเพ่ิมขีด

ความสามารถในการตั้งรับของหน่วยรบ โดยช่วยในการดัดแปลงภูมิประเทศ การสร้างที่มั่นต้ังรับและช่วยใน
การเคล่ือนที่ของกองหนุนในการตีโต้ตอบ ทหารช่างอาจเตรียมการทาลาย วางสนามทุ่นระเบิด สร้างและ
ซ่อมแซมเส้นทาง ในการตั้งรับใช้เครื่องกีดขวางอย่างกว้างขวาง ซ่ึงหากเวลาอานวยให้แล้ว จะเพ่ิมขีด
ความสามารถในการต้งั รบั ของภมู ปิ ระเทศ โดยการใชเ้ ครือ่ งกดี ขวางทส่ี ร้างข้นึ และปรบั ปรงุ เครอื่ งกีดขวางตาม
ธรรมชาติ ให้กลายเป็นระบบฉากขัดขวางท่ีข้าศึกไม่สามารถจะผ่านได้โดยไม่สูญเสียกาลัง และวัสดุอย่างมาก
การสร้างเครื่องกีดขวางเป็นความรับผิดชอบของผู้บังคับพื้นท่ี หรือผู้บังคับด่าน แต่ผู้บังคับพ้ืนที่หรือผู้บังคับ
ดา่ นอาจขอให้ผู้บังคับทหารช่างกากับดูแลการสร้าง และถ้าจาเป็นก็ให้ทหารช่างทาการสร้างให้(ชนิดของป้อม
ค่ายและเคร่ืองกีดขวาง ดู รส.๕ -๑๕) ผู้บังคับทหารช่างของกองพล ช่วยในการวางแผนฉากขัดขวางเป็น
สว่ นรวม และชว่ ยในการปฏิบัตติ ามแผนนน้ั

๕-๓

๔. การใหค้ วามชว่ ยเหลอื จากทหารชา่ งนอกกองพล
เมื่อกองพลทาการดัดแปลงท่มี ั่นของตน กองพลมกั จะตอ้ งการ และได้รบั ความชว่ ยเหลือจากทหารช่าง

ของกองทพั นอ้ ย หนว่ ยทหารช่างของกองทพั น้อย อาจทางานถนนบางสาย จัดต้งั ตาบลจา่ ยน้าในพน้ื ท่ีข้างหลัง
วางสะพานเครื่องพร้อมอย่างเร่งด่วน แทนสะพานที่ชารุดหรือถูกทาลายในพื้นท่ีของกองพลปฏิบัติงานขนดนิ
งานการพรางท่ีต้องใช้ความชานาญเป็นพิเศษ การสร้างเคร่ืองกีดขวาง และสร้างที่มั่นทางปีก ข้างหลัง และ
สรา้ งท่ีมั่นสกัดก้ัน จัดเจา้ หน้าทพี่ ิเศษที่ไมม่ ใี นกองพันทหารช่างของกองพลให้ถ้าสถานการณ์อานวยใหแ้ ละคาด
ว่ามีความต้องการ กองทัพน้อยและกองทัพอาจสร้างที่ม่ันตั้งรับไว้ล่วงหน้าก่อนที่หน่วยทหารประจาท่ีมั่นจะ
มาถงึ ในกรณีเชน่ น้ี จะใชแ้ รงงานพลเรอื นใหม้ ากที่สดุ

๕. การลาดตระเวน
การลาดตระเวนทางการช่าง ในการตั้งรับจะต้องทาตลอดเวลาเช่นเดียวกับการยุทธด้วยวิธีรุกและ

จะต้องเริ่มต้นทาการลาดตระเวนอยา่ งเต็มท่ีเมื่อตกลงใจท่ีจะเข้ายึดท่ีมั่น เน้นหนกั ในเรื่องการจัดทาข้อศึกษา
พจิ ารณาภูมปิ ระเทศ การเลอื กเส้นทางสาหรบั ตโี ตต้ อบ การเลือกที่สรา้ งเครื่องกีดขวางตาบลทาลายและในการ
ใช้ความกาบงั ตามธรรมชาติใหไ้ ดป้ ระโยชน์

๕.๑ ในการตั้งแบบรับเป็นพื้นที่ ชุดลาดตระเวนทางการช่างของกองพนั ทหารช่างของกองพลทาการ
ตรวจพ้ืนที่โดยละเอียดและรายงานเร่อื งทีน่ า่ สนใจทางการช่างทุกอย่าง ซง่ึ จะใชเ้ ปน็ มลู ฐานในการวางแผนฉาก
ขดั ขวาง และเครอ่ื งกดี ขวาง เส้นทางส่งกาลัง ส่งกลบั และถอนตัว ทรัพยากรทม่ี ี เชน่ ไม้ ทรายและกรวด และ
ในการวางแผนการยทุ ธขัดขวาง

๕.๒ ในการแบบต้ังรับคล่องตัวการลาดตระเวนทางการช่าง กระทารว่ มกับแผนการตีโต้ตอบในความ
อานวยการของทหารช่าง โดยมากพ้ืนท่ีของกองพลท่ีจะใช้เป็นที่ม่นั ตั้งรับ ทหารช่างมักจะคุ้นเคยมากอ่ น และ
ขา่ วสารเก่ยี วกับพืน้ ที่ทม่ี อี ยู่ในกองบญั ชาการกองทพั น้อยหรือกองทพั ผู้บงั คบั ทหารชา่ งของกองพลรับผิดชอบ
ในการรวบรวม และในการใช้ขา่ วกรองทม่ี ีอยู่นใี้ หเ้ ปน็ ประโยชน์
๖. การดัดแปลงภูมปิ ระเทศ

ในการดัดแปลงภูมิประเทศ ทหารช่างของกองพลและทหารช่างนอกกองพล มีบทบาทสาคัญในการ
เสนอแนะ และช่วยเหลือหน่วยอ่ืนๆ ในการใช้และการปรับปรุงคุณภาพของภูมิประเทศตามธรรมชาติให้ได้
ประโยชน์ในการตัง้ รบั ให้มากทสี่ ุด แล้วเสรมิ ความแข็งแรงดว้ ยการวางสนามทนุ่ ระเบดิ การสรา้ งเครอื่ งกดี ขวาง
การพราง การก่อสร้างเพื่อป้องกนั การปรับปรุงพน้ื ที่ตรวจการณ์ และพื้นยิง ฉากขัดขวางรวมเข้ากับแผนการ
ต้ังรับ เพื่อให้ข้าศึกอยู่ในอานาจการยิง หรือหันเหข้าศึกเข้าไปสู่พื้นท่ีซึ่งอาจถูกทาลายด้วยการยิงและกล
ยุทธในการรกุ หรอื แยกสว่ นของข้าศึกทเ่ี ขา้ ตี เช่น การแยกรถถังออกจากทหารราบเดนิ เท้าแผนฉากขัดขวางวาง
ไวใ้ นลักษณะทใ่ี ช้ประโยชนข์ องเคร่ืองกดี ขวางตามธรรมชาติให้มากที่สดุ

๗. ปอ้ มสนาม
๗.๑ การต้ังรับ ประกอบขึ้นด้วยท่ีตั้งทางยุทธวิธี ซ่ึงได้เข้ายึดและมีการดัดแปลงหลายแห่งที่มัน่ ตง้ั รับ

เลือกขน้ึ โดยอาศัยความแข็งแรงในการตง้ั รับตามธรรมชาติ ซ่ึงมีสว่ นชว่ ยในการปฏิบัติภารกิจและผลการตรวจ
การณ์ที่เก้ือกูล ท่ีตั้งตามธรรมชาติเหล่าน้ีเสริมความแข็งแรงด้วยป้อมสนาม เพื่อสนับสนุนแผนการยิงและ
แผนการดาเนินกลยุทธ ป้อมค่ายท่ีวางแผนและสร้างไว้อย่างดีจะให้การป้องกนั ที่ต้องการ และดึงข้าศึกให้เขา้
มาอยูใ่ นอานาจการยงิ มากทสี่ ดุ ต้งั แตเ่ นิ่นเท่าท่ีจะทาได้ แผนการสรา้ งมักพิจารณาใหส้ ร้างเปน็ ข้ันตอน
การก่อสร้างเพ่ือป้องกนั ทาตามลาดบั จากนอ้ ยไปหามากเท่าท่จี ะทาได้ โดยคานึงถึงเวลาและวสั ดุท่มี อี ยู่

๗.๒ เน่ืองจากขอบเขตอันกว้างขวางของงานสร้างป้อมสนาม ทุกหน่วยเข้าร่วมในงานนี้ตามขีด
ความสามารถของตน การเลือกพ้ืนท่ีและการสร้างป้อมสนามเพ่ือป้องกันหน่วย เป็นความรับผิดชอบของผู้

๕-๔

บังคับหน่วยแต่ละหน่วยที่เกี่ยวข้อง ผู้บังคับทหารช่างของกองพลรับผิดชอบในการผลิตข้อศึกษาพิจารณาภมู ิ
ประเทศ ซ่งึ จะนาไปใชใ้ นการวางแผนและพฒั นาป้อมค่าย ความรับผดิ ชอบหลักของทหารช่างในการ
สร้างป้อมสนามได้แก่.-

๗.๒.๑ เสนอแนะปริมาณและชนดิ ของวัสดุปอ้ มสนาม และเครอ่ื งมอื เช่น เครอ่ื งมือ ธรรมดา
ทีก่ องพลต้องใช้
๗.๒.๒ ให้คาแนะนาและความช่วยเหลอื ทางเทคนคิ
๗.๒.๓ ทาการขดุ และถมซ่งึ มปี รมิ าณมาก
๗.๒.๔ เพม่ิ ประสทิ ธิภาพของทีต่ ้ังอาวุธอยา่ งกวา้ งขวางโดยการวางเครอื่ งกดี ขวางปอ้ งกนั ตน
๗.๒.๕ จัดเครือ่ งมอื พเิ ศษใหพ้ ร้อมดว้ ยพลประจา
๗.๒.๖ ทาการก่อสร้างเพื่อป้องกันให้แก่กองบังคับการ และสิ่งอานวยความสะดวกในการ
ตดิ ตอ่ สือ่ สารของหนว่ ย

๘. ฉากขัดขวางและเคร่อื งกดี ขวาง
๘.๑ ฉากขดั ขวางใช้ในการต้ังรบั เพ่ือ.-
๘.๑.๑ รง้ั หนว่ งการรุกของข้าศึกทางด้านหน้าหรอื ทางปีก
๘.๑.๒ ร้งั หน่วงหรอื กาจัดการเคลอ่ื นทีข่ องหน่วยท่เี จาะแนวหรอื โอบ
๘.๑.๓ บังคับกรอบการเคล่ือนทีใ่ ห้เขา้ สู่พน้ื ทซี่ งึ่ อาจทาลายข้าศกึ หรอื ทาให้ขา้ ศึกพ่ายแพ้
๘.๑.๔ แยกส่วนของขา้ ศึกท่ีเข้าตี เช่น แยกทหารราบออกจากยานเกราะ
๘.๒ การวางแผนฉากขดั ขวางและเครื่องกีดขวาง กระทาพร้อมๆ กันไปกบั แผนอืน่ ๆ และกระทาไดท้ ุก

ระดับหน่วย ระบบฉากขัดขวางทางยุทธวิธีขนาดใหญ่และทางยุทธศาสตร์อย่างกว้างขวาง กองทัพน้อยหรือ
หน่วยเหนือเป็นผู้ส่ัง สธ.๒ เป็นผู้รับผิดชอบในฐานะฝ่ายเสนาธิการ ในการใช้ฉากขัดขวางและเคร่ืองกีด
ขวางทางยุทธวธิ ี ผบู้ งั คับทหารช่างเปน็ ผ้รู ับผิดชอบในฐานะฝ่ายกิจการพิเศษ ในการวางแผนผู้บังคับทหารช่าง
ทาข้อศึกษาพิจารณาภูมิประเทศและฉากขัดขวางให้แก่ สธ.๒ เสนอแนะ สธ.๓ ในเรื่องวิธีการและขอบเขตใน
การเพ่ิมเติมเครื่องกีดขวางตามธรรมชาติ วางแผน และกากับดูแลทางเทคนิคของการใช้ฉากขัดขวาง ผู้บังคับ
ทหารช่างช่วย สธ.๓ จัดทาผนวกฉากขดั ขวางของแผนยทุ ธการหรอื คาสัง่ ยุทธการในความอานวยการของ สธ.๓
ประสานกับนายทหารเคมีในการใช้สารเคมีในแผนฉากขัดขวาง การวางแผนฉากขัดขวาง และเคร่ืองกีดขวาง
ของกองพลนัน้ มักจะได้รบั การเพ่ิมเติมด้วยการวางแผนเครือ่ งกีดขวางทางยุทธวิธใี นรายละเอียดในระดบั กรม

๘.๓ การสร้างเครื่องกดี ขวางในการป้องกันระยะประชิด นั้นเป็นความรับผิดชอบของผู้บังคับหน่วยท่ี
เกี่ยวข้องแต่ละหน่วย และอาจรวมเข้ากับแผนฉากขัดขวางของกองพลหรือหน่วยเหนือ โดยปกติ หน่วยทาง
ยุทธวิธีรับผิดชอบในการสร้างเคร่อื งกีดขวางในส่วนของระบบฉากขัดขวาง ซึ่งอยู่ในพนื้ ท่ีของตน ทหารช่างให้
ความช่วยเหลือในรูปแบบของการทางาน การให้คาแนะนาและการกากบั ดูแลทางเทคนิค ทหารช่างอาจต้อง
รับผิดชอบในการกาหนดท่ีต้ัง และในการสร้างเครื่องกีดขวางท่ีต้องใช้ความชานาญและเครื่องมือพิเศษท่ีอยู่
ทางด้านปีกและทางด้านหลัง ที่เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม ทจี่ ะตอ้ งสรา้ งก่อนที่หน่วยทหารประจาทมี่ ัน่ จะมาถึง
และทอ่ี ย่พู น้ ความรับผิดชอบของหน่วยอ่ืน

๘.๔ การใชเ้ ครือ่ งกดี ขวาง
๘.๔.๑ การต้ังรับแบบเป็นพน้ื ที่ เครื่องกีดขวางนามาใช้อยา่ งกว้างขวาง เมื่อมีเวลาอานวยให้

จะได้ทาการปรับปรุงคุณลกั ษณะในการป้องกันตามธรรมชาติของภมู ปิ ระเทศ และเพมิ่ เตมิ ดว้ ยเคร่อื งกีดขวางท่ี
สรา้ งขึ้นจนกลายเป็นระบบฉากขดั ขวาง ซงึ่ ข้าศกึ ไมส่ ามารถผา่ นได้โดยไม่สญู เสยี กาลงั อยา่ งมาก

๘.๔.๒ ในการต้ังรับแบบคล่องตัว เครื่องกีดขวาง และฉากขัดขวางใช้ในการรั้งหน่วงหรือ
บงั คับกรอบการเคลอ่ื นทข่ี องขา้ ศึกจะต้องมีการประสานกันเป็นอย่างดี ทง้ั น้เี นอ่ื งจากความจาเปน็ ท่จี ะตอ้ งให้มี

๕-๕

เสรีในการเคล่ือนท่ีของหน่วยดาเนินกลยุทธในการตีโต้ตอบ ต้องมีช่องทางเปิดไว้ให้รถถังและทหารราบยาน
เกราะของฝา่ ยเราผา่ นไปขา้ งหน้ามาขา้ งหลงั ไปส่พู น้ื ท่ีขา้ งเคียงและ ไปยงั ทีม่ ่ันใหญ่

๘.๔.๓ ในสถานการณ์ที่ใช้ทุ่นระเบิด เคร่ืองกีดขวางเครอื่ งพร้อม และเครื่องกีดขวางชนิดขดุ
อย่างกว้างขวาง เมือ่ มีเวลาและทรัพยากรจากดั จะสะท้อนถึงการวางแผนฉากขัดขวาง และเครอ่ื งกีดขวางด้วย
และเม่อื มเี ครื่องมอื กลสาหรับวางทุ่นระเบิดและเครื่องขดุ ดินจะช่วยลดเวลาและแรงงานท่ีตอ้ งใช้ ทุ่นระเบิดใช้
เป็นเคร่ืองกีดขวาง หรือเครือ่ งกดี ขวางสนับสนนุ ในระบบฉากขัดขวาง การรวมทนุ่ ระเบดิ เคมเี ข้าไว้ในระบบฉาก
ขัดขวาง จะทาให้พื้นทีเ่ ป็นพิษซึง่ จะทาให้การเจาะช่องไดย้ ากข้ึนและใช้เวลามากข้ึน แต่การใช้ทุ่นระเบิดอย่าง
กว้างขวางเป็นการเพ่ิมภาระในการส่งกาลังบารุง ซึ่งจะต้องพิจารณาเม่ือมีการวางแผนการใช้ทุ่นระเบิดเป็น
จานวนมาก

๙. ถนนในสนามและสะพานทางยุทธวธิ ี
ตอ้ งคาดการณ์ว่าขา้ ศึกพยายามท่ีจะขัดขวางการเคลอ่ื นท่ีของกองหนุนและการส่งกาลัง โดยการโจมตี

ทางอากาศ การยิงด้วยปืนใหญ่และอาวุธต่างๆ ต่อถนน สะพาน ช่องแคบ ในการวางแผนการตีโต้ตอบ ด้วย
ฉากขัดขวางของฝ่ายเราการวางแผนการต้ังรับควรจะจัดเตรียมไว้สาหรับการก่อสร้างการซ่อม แซม และ
บารุงรักษาเส้นทางที่ต้องใช้เคลื่อนย้ายกองหนุน ไปทาการตีโต้ตอบ ไปยังท่ีมั่นสกัดก้ันไปยังท่ีม่ันสารอง และ
การผ่านช่องแคบ วัสดุท่ีใช้ในการซ่อมแซมหรือเปล่ียนแปลงสะพานควรจะไว้กับหน่วยทหารช่างที่สนับสนุน
และกองไว้ ณ ตาบลที่ใหป้ ระโยชน์

๑๐. งานช่างในพ้นื ที่กองหนุนของกองพล
ลาดับความเรง่ ด่วนสาหรบั งานช่างในพ้ืนท่ีกองหนนุ ของกองพล ไดแ้ ก่ การสนบั สนุนกองหนนุ ของกอง

พลวางแผนท่ีมัน่ สกัดกนั้ ในพนื้ ทขี่ ้างหลงั ของพน้ื ที่ต้ังรับขา้ งหนา้ หนว่ ยดาเนินกลยุทธเป็นผู้สร้างโดยทหารช่าง
ให้ความช่วยเหลือ หรอื ทหารช่างเป็นผู้สรา้ งโดยผู้บังคับหนว่ ยท่ีจะเข้าประจาทีม่ นั่ ให้แนวทางในการสร้างที่มั่น
สกดั กน้ั นเ้ี ลอื กและดัดแปลงขน้ึ ใหป้ อ้ งกนั การเจาะแนวขนาดใหญจ่ ากทางปีกหรอื ปีกทีม่ ีกาลังนอ้ ยยึดอยู่ที่ม่ันน้ี
อาจให้กองหนุนของกองพลเข้าประจาที่มั่นน้ีดัดแปลงให้ทาการป้องกนั ได้รอบตัว ใช้ลักษณะภูมิประเทศตาม
ธรรมชาติใหเ้ ปน็ ประโยชน์มากท่ีสุด เนน้ ในการถกู โจมตดี ว้ ยยานเกราะและอาวธุ หนกั ทหารชา่ งมีบทบาทสาคัญ
ในการเตรียมป้องกนั ในพน้ื ทขี่ ้างหลัง การสรา้ งทีม่ ่นั สารองและทางานช่างทกุ ชนิดซ่งึ งานหลกั ของทหารช่างใน
พืน้ ทีข่ ้างหลัง ได้แก.่ -

๑๐.๑ การซ่อมบารุงถนนและสะพาน ในพ้ืนท่ีข้างหลังของกองพลจะมีการสะสม และทดแทนสิ่ง
อุปกรณ์ และเครอ่ื งมือโดยตอ่ เนือ่ ง ในการนที้ าใหเ้ กิดการจราจรเพ่มิ มากขน้ึ บนขา่ ยถนนเนือ่ งจากการตัง้ รับน้ัน
ทกุ อยา่ งขึ้นอยกู่ ับความคล่องแคล่วในการเคล่ือนที่ของหน่วย และสงิ่ อุปกรณ์ ดังนัน้ จึงมคี วามสาคญั อย่างย่ิงที่
จะตอ้ งให้มีถนน และสะพานใช้การได้ตลอดเวลา

๑๐.๒ ท่ีบังคับการของกองพลและกรม จะต้องหลีกเล่ียงไมใ่ ห้เป็นเป้าหมายท่ีคุ้มค่าต่อการโจมตีดว้ ย
อาวุธขนาดหนักของข้าศึก ท่ีบังคับการเหล่าน้ีจะต้องกระจายกันออกไป มีการซ่อนพรางและอยู่ใต้ดินลึก
พอท่ีจะไมเ่ กิดความเสียหายจากการโจมตีด้วยอาวธุ ขนาดหนกั ความจาเป็นที่ต้องมีที่บังคับการสารองสาหรับ
กองพล และกรม เป็นการเพ่ิมงานให้กับทหารช่างมาก การจัดสร้างที่มั่นและเครื่องกีดขวางเพ่ือให้ความ
ปลอดภัยแก่ที่บงั คับการของกองพลควรจะต้องประสานกับหน่วยทหารสารวตั รของกองพล และผู้บงั คับหมวด
ปอ้ งกันของสารวัตรทหาร

๑๐.๓ ท่ีตั้งปืนใหญ่ของกองพล อาจต้องใชท้ หารช่างช่วยในการจัดทาท่ตี ้งั ยิงปนื ใหญ่ เพือ่ ให้หน่วยปืน
ใหญเปล่ียนทีต่ ั้งยงิ อยา่ งรวดเร็ว

๕-๖

๑๐.๔ น้าและตาบลจ่ายน้า การดาเนินการแจกจ่ายน้าเป็นความรับผิดชอบของ ฝอ.๔ ของกองพัน
ทหารชา่ ง แตก่ องร้อยทหารชา่ งชว่ ยในการเตรียมทตี่ ั้ง ไดแ้ ก่ การถากถาง การสรา้ งทางเขา้ ออกการปรับระดับ
และการบดทบั เท่าทจี่ าเป็น เพอ่ื ให้ได้ท่ตี ัง้ ทเี่ หมาะสม

๑๐.๕ การร้ือถอนทุ่นระเบิด ถ้าการตั้งรับอยู่ในพ้ืนท่ีซึ่งข้าศึกเคยยึดครองอยู่ก่อน อาจทาการกวาด
ล้างสนามทุ่นระเบิดเพื่อให้มีพื้นที่ที่จะใช้มากขึ้น อาจมีความจาเป็นท่ีทหารช่างต้องทาการร้ือถอนทุ่นระเบิด
หรอื ทาลาย ณ ท่วี าง

๑๐.๖ ท่ีรวบรวมเชลยศึก แม้ว่าความรับผิดชอบในการรวบรวมเชลยศึกจะเป็นความรับผิดชอบของ
สารวัตรทหาร แตท่ หารชา่ งก็อาจจะต้องสร้างส่งิ อานวยความสะดวกในการรวบรวมเชลยศึกให้

๑๐.๗ สิ่งอานวยความสะดวกในการขึ้นลงของเคร่ืองบิน เม่ือเกิดมีความต้องการสิ่งอานวยความ
สะดวกในการข้ึนลงของเคร่ืองบิน โดยท่ัวไปงานนีป้ ระกอบดว้ ย การถากถางพนื้ ที่ใหใ้ หญพ่ อท่ีเคร่ืองบินจะขึ้น
ลง การปรบั ระดับและบดทบั เพือ่ ให้สามารถรับน้าหนักของเครือ่ งบนิ ได้ ตวั อย่างของงานชนดิ นี้ ไดแ้ ก่ การถาก
ถางพุ่มไม้ สายโทรศัพท์จากสองข้างถนน กลบหลุมระเบิดหรอื เอาพืชออกจากพนื้ ท่เี พ่ือให้เฮลิคอปเตอรข์ ้ึนลง
ได้

๑๐.๘ การเตรยี มสถานท่ีตง้ั สาหรับหน่วยสนบั สนนุ ของกองพลในพน้ื ท่ีข้างหลัง อาจต้องใช้ทหารช่าง
เชน่ ท่ตี ง้ั สาหรบั เครื่องมือสอ่ื สาร ทต่ี งั้ ส่ิงอปุ กรณ์ และการเตรยี มที่ตง้ั กองพันเสนารักษ์และที่ตงั้ ของหนว่ ยต่าง
ๆ

๑๑. ภารกจิ เฉพาะของทหารช่างในการยุทธวธิ ีรับ
๑๑.๑ เพิม่ ขดี ความสามารถในการตงั้ รบั ของหน่วยรบ
๑๑.๒ ชว่ ยในการเคล่อื นทีข่ องกองหนนุ
๑๑.๓ วางสนามทุ่นระเบิด สร้างเคร่อื งกีดขวางและปรบั ปรงุ เคร่ืองกดี ขวางตามธรรมชาติ
๑๑.๔ ลาดตระเวนทางการชา่ ง
๑๑.๕ สรา้ ง ซอ่ มแซม และบารงุ รกั ษาเสน้ ทางคมนาคม
๑๑.๖ อาจต้องสร้างลานบินหนา้
๑๑.๗ การส่งกาลงั สายชา่ ง โดยเฉพาะ สป.๔
๑๑.๘ การประปาสนาม
๑๑.๙ ช่วยในการควบคมุ การจราจร
๑๑.๑๐ ทาการรบอย่างทหารราบ

๕-๗

หนว่ ยทหารช่างสนบั สนนุ การตั้งรบั แบบยดึ พื้นท่ี

๕-๘

หนว่ ยทหารช่างสนบั สนนุ การต้งั รับแบบคล่องตวั

๖-๑

บทท่ี ๖ ทหารช่างสนบั สนุนการยทุ ธด้วยวิธีรน่ ถอย

๑. กล่าวทั่วไป
การร่นถอย คือ การเคล่ือนย้ายหน่วยไปข้างหลังหรือออกไปให้พน้ จากข้าศึกเปน็ การปฏิบตั ิเพ่ือละท้งิ

ภูมิประเทศให้ข้าศกึ เข้าควบคุม และเพ่อื หลีกเล่ยี งการรบข้ันแตกหักกับขา้ ศึก

๒. ความมุง่ หมาย
ในการรน่ ถอย อาจปฏิบัติ เพอ่ื ความมุ่งหมายดังตอ่ ไปนี้.-
๒.๑ รบกวนทาให้ข้าศกึ อ่อนกาลังต้านทาน รัง้ หนว่ ง และทาลายกาลงั ขา้ ศึก
๒.๒ ชกั จงู ข้าศกึ เข้าสูส่ ภาพการณ์ทเ่ี สียเปรียบ
๒.๓ นากาลังบางสว่ นไปใชใ้ นพน้ื ทีแ่ หง่ อนื่
๒.๔ หลกี เลีย่ งการรบในสภาพการณท์ ่ีเสียเปรียบ
๒.๕ เพื่อรอเวลาและหลกี เลย่ี งการรบแตกหัก
๒.๖ เพอ่ื ผละออกจากการรบ
๒.๗ เพ่อื ใหส้ อดคล้องกับการเคลอ่ื นทขี่ องฝ่ายเดียวกัน
๒.๘ เพื่อร่นระยะทางคมนาคมใหส้ ัน้ ลง

๓. แบบของการรน่ ถอย
๓.๑ การถอนตวั คือ การปฏบิ ตั วิ ิธหี น่ึงซึ่งกาลังทั้งหมดผละออกจากการสูร้ บกบั ขา้ ศกึ ซึง่ มีวธิ ีปฏบิ ัติ ๒

วิธี คือ การถอนตัวเมอ่ื ข้าศกึ ไมก่ ดดนั และการถอนตัวเม่อื ข้าศกึ กดดัน
๓.๒ การถอย คอื การปฏบิ ัตริ น่ ถอยที่กาลงั ของฝา่ ยเรามไิ ด้ปะทะกบั ขา้ ศึก เป็นการถอนตวั ไปตามแผน

ที่วางไว้ โดยปราศจากการกดดนั ของข้าศกึ ถ้าหากหน่วยกาลังปะทะกบั ข้าศกึ ตอ้ งใชว้ ธิ กี ารถอนตวั ออกการรบ
เสยี ก่อน

๓.๓ การรบหนว่ งเวลา คือ การปฏิบัติงานของหน่วยทอี่ ยภู่ ายใตก้ ารกดดันของข้าศึก โดยยอมเสียพนื้ ท่ี
เพื่อให้ได้เวลา ในขณะเดียวกันทาความเสียหายให้กับข้าศึกมากท่ีสุด มีแบบการรบหน่วงเวลาอยู่ ๒ แบบ คือ
การรบหนว่ งเวลาในท่มี น่ั ตามลาดบั ขั้น และการรบหน่วงเวลาในทม่ี ่ันสลับขั้น ซึง่ อาจจะใชแ้ ยกกันหรอื ผสมกนั ก็
ได้

๔. การวางกาลังทหารช่างสนบั สนนุ การร่นถอย
๔.๑ หน่วยทหารช่างของกองพล ในการรน่ ถอยของกองพล การวางกาลงั ทหารช่างสนบั สนุนตามแบบ

ประกอบด้วย หน่ึงกองร้อยทหารช่างข้ึนสมทบกับหน่วยกาบัง หรือหน่วยระวังป้องกัน หนึ่งกองร้อยทหารช่าง
สนับสนุนโดยตรงต่อหน่วยใหญ่ แต่ละหน่วยที่ทาการร่นถอย กาลังส่วนท่ีเหลือของกองพันทหารช่างกองพล
สนับสนุนทั่วไปแก่กองพล การประกอบกาลังและการวางกาลังอย่างแท้จริงของหน่วยทหารช่างท่ีทาหน้าท่ี
สนับสนุนขึ้นอยู่กับ สถานการณ์ของข้าศึก ลักษณะภูมิประเทศ การประกอบกาลังของหน่วยท่ีทาการร่นถอย
และสถานการณท์ างยุทธวธิ ี

๔.๑.๑ ทหารช่างของกองพล อาจตอ้ งรวมการทหารชา่ ง เพื่อปฏิบัตติ ามแผนฉากขัดขวางของ
กองพล การสร้างเครื่องกีดขวางและที่มั่นข้างหลัง และการซ่อมบารุงถนน ถ้าให้ทหารช่างขึ้นสมทบกับหน่วย
ยอ่ ยของหน่วยรบหลายๆ หนว่ ย จะเปน็ การลดประสทิ ธิภาพสว่ นรวมของกองพันทหารช่างของกองพลซงึ่ มักจะ
ได้รบั การสนับสนุนทางการช่างเพ่มิ เติมจากหนว่ ยเหนือ

๖-๒

๔.๑.๒ พันธกิจท่ีสาคัญประการหนึ่งของทหารช่าง คือ การให้คาแนะนาและช่วยเหลือในการ
วางและปฏิบัติตามแผนฉากขัดขวางเป็นส่วนรวม ผู้บังคับหน่วยที่ทาการร่นถอยใช้ฉากขดั ขวางในการร้ังหน่วง
ขา้ ศึก หรือบังคบั ข้าศกึ เขา้ ไปในพ้ืนท่ซี งึ่ อาจทาลายได้ดว้ ยการยงิ หรือการตโี ตต้ อบจากดั ทีห่ มาย

๔.๑.๓ วางแผนรายละเอียดในการทาลายตามแนวทางเคลื่อนท่ีของข้าศึก และเส้นทางเข้าสู่
พ้ืนที่ของกองพลให้ความสนใจเป็นพิเศษในการทาลาย สะพาน อุโมงค์ ช่องแคบ และตามเส้นทางผ่านแนว
เครื่องกีดขวาง แผนการทาลายรวมถงึ

๔.๑.๓.๑ เตรยี มการวางและจดุ ระเบดิ ท่ีจาเป็น
๔.๑.๓.๒ จัดยามเฝ้าเพอ่ื ป้องกันการระเบิดก่อนกาหนดหรอื ถกู ขา้ ศึกเลด็ ลอดเขา้ มา
๔.๑.๓.๓ กาหนดความรบั ผิดชอบในการทาลายไว้โดยแนช่ ดั
๔.๑.๓.๔ กาหนดเวลาทาลายสะพานทีฝ่ า่ ยเราไม่ใช้แล้ว
๔.๑.๓.๕ คุ้มครองเครื่องกีดขวางทเี่ กิดจากการทาลายดว้ ยการยงิ
๔.๑.๓.๖ จดั เตรยี มทาลายยทุ โธปกรณ์ และสงิ่ อปุ กรณ์ท่ีลาเลยี งกลับไมไ่ ด้
๔.๑.๔ การทาลายสะพานเป็นเร่ืองสาคัญมาก สาหรับผู้บงั คับหน่วยท่ีทาการรน่ ถอยต้องระวัง
ไม่ให้สะพานถูกทาลายก่อนกาหนด หรือไม่ให้ข้าศึกยึดได้โดยไม่ถูกทาลาย ซึ่งกระทาได้โดยมอบความ
รับผิดชอบในการทาลายสะพานให้กับผู้บังคับหน่วยทางยุทธวิธี ต้องกาหนดพวกจุดระเบิด และยามป้องกัน
ตาบลทาลายผูบ้ ังคบั หน่วยป้องกนั มีอานาจทาลายสะพานตามสถานการณ์ที่หน่วยเหนอื กาหนดไวผ้ ู้บงั คบั หน่วย
ป้องกันจะได้รับบัญชีหน่วยที่จะต้องใช้สะพาน ผู้บังคับหน่วยแต่ละคนแจ้งให้ผู้บังคับหน่วยป้องกันทราบเมื่อ
หน่วยของตนผ่านพ้นสะพานไปแล้ว ผู้บังคับหน่วยป้องกันเป็นผู้รับผิดชอบในการทาลายสะพานเพ่ือมิให้ข้าศึก
ยดึ แต่จะตอ้ งทาการทาลายเฉพาะเมื่อไดก้ าหนดไวใ้ นแผนการทาลายเท่านั้น
๔.๒ หนว่ ยทหารช่างของกองทพั นอ้ ย มีภารกิจหลกั สองประการในการรน่ ถอย ประการแรกคอื ช่วยใน
การเคล่ือนที่ของหน่วยทหารฝ่ายเรา โดยเปิดเส้นทางถอยให้ใช้การได้ตลอดเวลา ประการที่สองคือ ขัดขวาง
การรกุ ของข้าศึก โดยการทาลายทต่ี ้งั ส่งิ อุปกรณ์ และโครงสร้างตามทีว่ างแผนไว้ การวางสนามทนุ่ ระเบิด การ
ทาตามลาดบั ท่ีกาหนดไวใ้ นแผนของกองทัพนอ้ ย หนว่ ยทหารช่างของกองทัพน้อยอาจได้รบั คาสั่งใหเ้ ตรยี มท่ีม่ัน
และฉากขัดขวางในพืน้ ท่ีข้างหลงั ของกองพล เพอื่ ชว่ ยในการปฏบิ ตั ภิ ารกจิ การรน่ ถอยกองทพั น้อยเปน็ ผูก้ าหนด
ลาดบั ความเรง่ ด่วนของงานชา่ ง
๔.๓ หนว่ ยทหารช่างของกองทพั หน่วยทหารช่างในการควบคุมของกองทพั ใช้ในการปรบั ปรงุ เส้นทาง
ถอยหลกั สร้างสะพาน ณ ตาบลสาคญั หรือเร่ิมดัดแปลงทีม่ นั่ ใหม่ ในการวางแผนการสนับสนุนการร่นถอย ตอ้ ง
มีการประสานกับกองทัพน้อยโดยแน่ชัด เพ่ือให้การสนับสนุนทางการส่งกาลังบารุงพอเพียงสาหรับแผนทาง
ยทุ ธวธิ ีของกองทพั น้อย โดยใหส้ ง่ิ อุปกรณ์สญู เสีย ถกู ทาลาย หรอื ต้องเคลือ่ นยา้ ยโดยไมจ่ าเป็นน้อยทีส่ ุด

๕. การลาดตระเวนทางการช่าง
การลาดตระเวนทางการช่างในการร่นถอยเนน้ หนกั ในเรื่องการรวบรวมข่าวสารล่วงหนา้ เก่ียวกบั ถนน

สะพาน ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศทีต่ ั้งทรัพยากรธรรมชาติในพน้ื ท่ีซงึ่ จะเคลอ่ื นท่ีผ่านไป โดยปกติพื้นท่นี จ้ี ะเป็นพ้ืนที่
ทท่ี หารช่างคนุ้ เคยมาก่อน และอยู่ในความยึดครองของฝา่ ยเรา ดังนั้น รายงานการลาดตระเวนโดยละเอยี ดอาจ
ไดม้ าทางสายงานข่าวกรองและทหารช่าง

๖. การปฏบิ ตั ิการยทุ ธขดั ขวาง
การยุทธขัดขวาง คือ การปฏิบัติท่ียับยั้งหรือขัดขวางมิให้ข้าศึกใช้พื้นที่ กาลังพลและส่ิงอานวยความ

สะดวกต่าง ๆ ให้เกิดประโยชน์ วิธีการที่จะใช้อาจรวมถึง การทาลาย การรื้อถอน การทาให้เป็นพิษและการ
สรา้ งเครอื่ งกดี ขวาง

๖-๓

๖.๑ ความรับผิดชอบ ผู้บังคับบัญชาทุกชั้น จะต้องรับผิดชอบในการปฏิบัติการยุทธขัดขวางสาหรับ
ผู้บังคับบัญชาที่มีอานาจรับผิดชอบพ้ืนที่ จะต้องรับผิดชอบในการขัดขวางทุกส่ิงทุกอย่างภายในพื้นที่ ส่วน
ผู้บังคับบัญชาอ่ืน ๆ จะมีหน้าท่ีรับผิดชอบเก่ียวกับเครื่องใช้ และส่ิงอุปกรณ์ที่อยู่ในหน่วยของตนเว้นแต่จะมี
คาส่งั เปน็ อยา่ งอ่นื

๖.๒ การปฏิบัติ การยุทธขัดขวาง ถ้าทาอย่างเต็มที่จะใช้นโยบาย "ล้างแผ่นดิน" คือ ทาทุกสิ่งทุกอย่าง
ไม่ให้เกิดประโยชน์ต่อข้าศึก โดยการรื้อถอนและทาลายทุกสิ่งทุกอย่างให้หมดส้ิน แต่ถ้าต้องใช้นโยบายล้าง
แผ่นดิน ในพ้ืนท่ีฝ่ายเดียวกันแล้วจะต้องส่งกลลับพลเมืองในพื้นที่นั้นออกเสีก่อน การส่งกลับจะต้องไม่ให้
ขดั ขวางต่อการปฏิบัติการของหน่วยทหาร โดยปกตจิ ะใช้การยุทธขัดขวางแต่เพียง "บางสว่ น" ซงึ่ มีความรุนแรง
น้อยกวา่ การใช้นโยบาย "ลา้ งแผ่นดิน"

๖.๓ อานาจในการตกลงใจ ผบู้ งั คบั บัญชาทส่ี ูงท่สี ุดในยุทธบริเวณ เป็นผู้ตกลงใจในการกาหนดขอบเขต
การยุทธขัดขวาง ซ่ึงรวมไปถึงสิ่งอุปกรณ์และสิ่งอานวยความสะดวกที่มิใช่ทางทหาร เมื่อกาหนดนโยบายขึ้น
แล้ว จะทาการวางแผนและรายละเอียดในการปฏิบัติ ซ่งึ จะเกยี่ วกับปัญหาใหญใ่ นทางการช่างและการส่งกาลัง
บารุง

๖.๔ การปฏิบัติของกองพันทหารช่างของกองพล ทาการวางแผนในการยุทธขัดขวางให้สอดคล้องกบั
แผนของหน่วยเหนือ และแจกจ่ายแผนนี้ให้กบั หนว่ ยรองภายในกองพล เพอ่ื ปฏบิ ตั โิ ดยทว่ั ๆ ไปแล้วงานขัดขวาง
นี้เป็นงานที่ใหญ่โต ซึ่งต้องใช้ความชานาญทางทางเทคนิคอย่างสูง ต้องใช้เวลามากสาหรับการวางแผนโดย
ละเอียด และต้องมีการเตรียมการและปฏิบตั อิ ย่างรอบคอบ กองพนั ทหารชา่ งของกองพลเปน็ หน่วยท่เี หมาะสม
ที่สุดในการปฏิบัติการยุทธขัดขวางโดยการ รื้อถอน ทาลาย และสร้างเคร่ืองกีดขวาง ด้วยการใช้เครื่องมือชา่ ง
และการทาลายด้วยดินระเบิด ในการยุทธขัดขวางจะต้องใช้หนว่ ยรบและหนว่ ยบรกิ ารอื่น ๆด้วยแต่จะต้องอยู่
ในการกากับตรวจตราของทหารช่าง เป็นหน้าที่ของผู้บังคับบัญชาที่จะต้องตกลงใจพิจารณาว่าเม่ือใดจะเริ่ม
ปฏิบัติงานข้ันแรก และเม่ือใดจะปฏิบัติการตามแผน การยุทธขัดขวางจะได้ผลสาเร็จอย่างเต็มท่ีก็ต่อเม่ือได้
ปฏิบัติการอย่าง " รุนแรงและโหดร้าย " ตามปกติแล้วทุกหน่วยจะต้องจัดทาระเบียบปฏิบัติ (รปจ.) สาหรับ
ทาลายยทุ โธปกรณแ์ ละสง่ิ อปุ กรณใ์ นหนว่ ยของตน

๖.๕ สง่ิ ที่จะตอ้ งขัดขวางข้าศกึ จะตอ้ งส่งกลบั ส่งิ อุปกรณ์และยทุ โธปกรณ์ทางทหารทุกอยา่ งเมอื่ กระทา
ได้ สว่ นทเี่ หลอื ต้องจัดการทาลายเสีย กองพลและกองพนั ทหารช่าง มกั จะสนใจในการขัดขวางสิ่งต่อไปน้ี.-

๖.๕.๑ สิ่งอปุ กรณแ์ ละยทุ โธปกรณ์ทางทหาร
๖.๕.๒ ทต่ี ั้งทางทหาร
๖.๕.๓ ส่ิงอานวยความสะดวกในการคมนาคม (ทางรถไฟและล้อเลื่อน, ถนน, สะพาน, ลาน
บิน และ ฯลฯ)
๖.๕.๔ เครอื่ งมอื ติดตอ่ ส่อื สาร
๖.๕.๕ อาคาร และโครงสร้างบางชนดิ
๖.๖ การขัดขวางโดยการร้ือถอน การส่งกลับวัสดุเป็นส่วนหน่ึงของการยุทธขัดขวางที่ใช้มาก
เช่นเดยี วกับการทาลาย การสง่ กลับจะตอ้ งกระทาเสียแต่เนิ่นๆ และต้องปฏบิ ตั ิให้เปน็ ไปตามลาดบั ความเรง่ ด่วน
ทไี่ ดก้ าหนดไว้ จะต้องใช้แรงงาน และการขนสง่ ที่มอี ยูใ่ หเ้ กดิ ประโยชน์ใหม้ ากที่สดุ เพ่ือประหยดั ส่งิ อปุ กรณแ์ ละ
ยทุ โธปกรณ์ทุกชนิด
๖.๗ การขดั ขวางโดยการทาลาย
๖.๗.๑ การทาลาย จะต้องคานึงถึงกฎแหง่ การทาสงครามทางบก ในอนุสัญญาเจนวี า ส่ิงที่ไม่
ขัดตอ่ สัญญาดงั กล่าว จะต้องจดั การทาลายทุกอยา่ งเท่าที่จะกระทาได้ และจะใช้วธิ กี ารทาลายทุกชนดิ เช่น วัตถุ
ระเบิด ไฟ น้า เครื่องมอื การทาใหเ้ ป็นพษิ อาวธุ ยิง

๖-๔

๖.๗.๒ เพ่ือให้การทาลายได้ปฏิบัติไปตามเวลาที่ต้องการแล้ว จะต้องกาหนดตัวเจ้าหน้าท่ีใน
การทาลายไว้ล่วงหน้า จะต้องได้ประมาณการสิ่งอุปกรณ์ท่ีจาเป็นท่ีจะใช้ในการทาลาย และนามารวมไว้ ณ
ตาบลที่เหมาะสม จะต้องกาหนดเหตุการณ์ที่จะทาลายไว้โดยแน่นอน และถ้าจาเป็นจะต้องส่งคาสั่งในการ
ทาลายแลว้ จะต้องเตรยี มเครอื่ งมือสาหรับสง่ คาส่งั ไวใ้ หพ้ ร้อมดว้ ย

หน่วยทหารช่างสนับสนุนกองพลในการร่นถอย

๗-๑

บทที่ ๗ ทหารชา่ งจัดกาลงั ทาการรบอยา่ งทหารราบ

๑. กลา่ วทัว่ ไป
กองพนั ทหารชา่ งของกองพลและหน่วยข้นึ สมทบ จะเข้าทาการรบอยา่ งทหารราบก็ตอ่ เมือ่
๑.๑ ข้าศึกปอ้ งกนั ไม่ใหเ้ ข้าไปยงั แหล่งงานของหนว่ ย
๑.๒ ข้าศึกพยายามขบั ไล่หน่วยทหารชา่ งออกจากแหลง่ งาน
๑.๓ ข้าศึกปอ้ งกนั ไม่ใหส้ ง่ ส่งิ อุปกรณ์
๑.๔ การปฏิบัติการของขา้ ศึกบังคับใหท้ าการรบ ซ่ึงอาจจะเกดิ ขึ้นได้หลายทาง เช่น
๑.๔.๑ ผู้บงั คบั หนว่ ยถกู บังคับให้ต้องเข้าทาการรบ เพ่ือรกั ษาหน่วยให้ปลอดภัย
๑.๔.๒ การปฏิบัติการของข้าศึกบังคับให้หน่วยต้องเข้าทาการรบ เพื่อให้หน่วยเหนือปฏิบัติ

ภารกิจไดส้ าเรจ็
๑.๔.๓ เนื่องจากสถานการณ์บังคับใหผ้ บู้ ังคับหนว่ ยขนาดใหญต่ ้องตดั สินใจ ให้หน่วยทหารชา่ ง

เขา้ ทาการรบ

๒. การวางแผนฉุกเฉิน
ในการปฏิบัติการของกองพันทหารช่างของกองพลน้ันมักจะให้กองร้อยทหารช่างสนามสนับสนุน

โดยตรงแก่กรมทหารราบท่ีเข้ารบ โดยมีบางส่วนของกองร้อยกองบังคับการและบริการสนับสนุนกองร้อย
เหล่านั้น ส่วนทเี่ หลอื ของกองพนั ใช้สนบั สนุนท่ัวไปทั่วพื้นท่ีของกองพล ดงั น้นั จึงเป็นการยากที่จะใหก้ องพันจัด
กาลังทาการรบเปน็ หน่วยทง้ั กองพนั แต่อยา่ งไรก็ตาม กองพันและแตล่ ะกองร้อยทหารชา่ งสนามต้องวางแผนไว้
สาหรับเหตุฉุกเฉินเช่นนี้ เพ่ือเข้าทาการรบเป็นหนว่ ยอิสระหรือร่วมกับหนว่ ยรับการสนับสนนุ แผนนีก้ าหนดไว้
ในระเบียบปฏบิ ัติประจา (รปจ.) ของหนว่ ยและทาให้ทันสมยั โดยถือภารกิจปัจจุบนั และท่ีคาดคิดไว้ และสภาพ
ที่แท้จริงของหนว่ ยเป็นมูลฐาน ในการทาแผนเหล่าน้หี น่วยจะต้องประสานกับหนว่ ยเหนอื ถัดข้ึนไป และหนว่ ย
รับการสนบั สนุน

๓. การใช้
๓.๑ เม่ือเกดิ ความจาเป็นต้องใช้กองพนั ทหารช่าง หรือหนว่ ยขึ้นตรงทาการรบหน่วยจะต้องเตรยี มท่ีจะ

ปฏิบัติภารกิจน้ีโดยให้เสียเวลาน้อยที่สุด หน่วยทหารช่างควรเข้ารบทั้งหน่วยเพอื่ ให้เกิดบูรณภาพของหน่วยผู้
บงั คับหน่วยกาลงั รบขนาดใหญเ่ ปน็ ผู้ตกลงใจในการใชห้ นว่ ยทหารช่างเขา้ ทาการรบ สถานการณซ์ ่ึงหนว่ ยทหาร
ช่างอาจต้องเข้าทาการรบอย่างทหารราบได้แก่.-

๓.๑.๑ พืน้ ท่ตี ั้งรับกว้างขวางเกินไป
๓.๑.๒ ข้าศึกเจาะแนวหรือโอบปกี โดยกะทนั หัน
๓.๑.๓ ขา้ ศึกลงจากทางอากาศหรอื มกี ารปฏิบัตกิ ารของกองโจรในพืน้ ทีข่ า้ งหลงั
๓.๑.๔ ตอ้ งการผลดั เปลี่ยนหนว่ ยรบเพือ่ ใหไ้ ปปฏบิ ตั กิ ารรบแตกหกั มากกวา่ ณ ทีใ่ ดท่ีหนึ่ง
๓.๒ ผู้บังคับหน่วยขนาดใหญ่ ให้หนว่ ยทหารช่างเข้าทาการรบเฉพาะต่อเมื่อได้พิจารณาปัจจัยตอ่ ไปน้ี
อยา่ งรอบคอบแลว้ เท่าน้นั คือ.-
๓.๒.๑ ความร้ายแรงของสถานการณ์กาลังของข้าศึกอาจจะกระทบกระเทือนต่อหน่วยอยา่ ง
รา้ ยแรง หรือหากไม่ให้ทหารช่างเข้าทาการรบ
๓.๒.๒ การเสียการสนับสนุนของทหารช่างหน่วยจะยอมสูญเสียการสนับสนุนของทหารช่าง
เปน็ การช่ัวคราวได้หรือไม่
๓.๒.๓ กาลงั ของหน่วยทหารชา่ ง หน่วยทหารชา่ งมีกาลงั พอเพียงทจี่ ะใชอ้ ยา่ งได้ผลหรือไม่

๗-๒

๓.๒.๔ การสนบั สนนุ แก่หน่วยทหารช่าง ภารกิจท่ีทหารช่างจะต้องปฏิบตั ิเป็นการยทุ ธด้วยวิธี
รุกหรอื วิธีรบั และหน่วยทหารชา่ งจะไดร้ บั การสนบั สนุน อาวุธหนกั การยิงสนับสนุน และการสนับสนุนทางการ
สง่ กาลงั บารงุ จากหน่วยเหนือ หรอื หน่วยข้างเคียงใดในการปฏบิ ัตภิ ารกิจ

๔. ชนิดของภารกิจ
หน่วยทหารช่างอาจได้รับภารกิจให้ทาการรบด้วยวิธีรุกหรือวิธีรับก็ได้ แต่หน่วยทหารช่างมี

ประสทิ ธิภาพในการรบนอ้ ยกวา่ หนว่ ยทหารราบขนาดเดียวกนั ทัง้ น้ีเน่ืองจากมียทุ โธปกรณใ์ นการรบน้อยกว่ามี
อาวุธสนับสนุนน้อยกว่าและได้รับการฝึกทางยุทธวิธีนอ้ ยกว่า ดังน้ันมักจะให้ทหารช่างรับภารกิจในการต้ังรบั
และเพ่ือชดเชยความเสียเปรียบดังกล่าวแล้ว หน่วยทหารช่างจะได้รับกว้างด้านหน้าน้อยกว่าหน่วยทหารราบ
ขนาดเดียวกัน และผ้บู งั คบั หน่วยกาลงั รบจะตอ้ งใหก้ าลงั ยงิ เพ่ิมเติมและสนับสนนุ ดว้ ยการยิง

๔.๑ การยุทธด้วยวิธีรุก กองพันทหารชา่ งของกองพลอาจได้รับภารกิจให้ช่วยเหลอื หน่วยรบในการยึด
ทีห่ มายที่สาคญั ตอ่ การยุทธเปน็ ส่วนรวม หรอื เพือ่ ทาลายท่ีมนั่ ของข้าศกึ ท่กี องพลได้อ้อมผ่านไปขนาดเล็กๆ แต่
มักจะไมไ่ ดร้ ับภารกิจชนิดนี้

๔.๒ การยทุ ธดว้ ยวธิ ีรบั กองพนั ทหารช่างของกองพลจะไดร้ ับภารกิจให้ทาการรบดว้ ยวิธรี ับมากท่ีสุดที่
ผ้บู ังคบั หนว่ ยขนาดใหญค่ วรจะได้ให้เวลาแก่หน่วยทหารช่างที่จะเตรยี มตัวรับภารกิจนี้ ซึ่งจาเปน็ ตอ้ งใชเ้ วลาใน
การประสานการสนบั สนุนท่ีเหมาะสม และในการลาเลียงกาลงั พลและเคร่ืองมอื ทไ่ี มใ่ ช้ในการรบไปยงั พ้นื ที่ข้าง
หลังซ่ึงจะไม่ถูกยึดหรือถูกทาลายโดยกาลังของข้าศึก เม่ือมีเวลาล่วงหน้าเพียงพอผู้บังคับหน่วยทหารช่างจะ
เตรียมหนว่ ยเขา้ ทาการรบในทานองเดียวกับหน่วยรบอ่ืนๆ

๕. การเตรียมตัวเข้าทาการรบ
โดยปกตกิ ารเขา้ ทาการรบอย่างทหารราบของกองพันทหารช่างน้ัน กองบงั คบั การกองพนั กองรอ้ ยกอง

บงั คบั การและบริการ และกองร้อยทหารช่างสนาม จะปรับปรงุ หน่วยกอ่ นเข้าทาการรบ โดยจดั ใหม้ ีสว่ นบังคับ
บัญชาและส่วนรบ การจัดตามปกติจะถูกเปลี่ยนแปลงเพื่อใหก้ ารใช้และการควบคุมอาวุธประจาหน่วยได้ผลดี
ความปลอดภัยของเคร่ืองมอื ที่ไม่ใช้ทาการรบ และความต้องการในการบังคับบัญชาการติดต่อสื่อสารและการ
ส่งกาลงั ในการรบ ขอบเขตของการปรับปรงุ หน่วยเข้าทาการรบ แล้วแต่ขนาดของหนว่ ย เวลาท่มี ี และภารกิจท่ี
จะได้รับ เมื่อหน่วยทหารช่างเข้าทาการรบอย่างทหารราบ มักจะมีเวลาพอที่จะใช้เปล่ียนแปลงหน่วยข้ันต้น
ก่อนการเข้าปะทะกับข้าศึกกองบังคับการกองพนั กองร้อยกองบังคับการและบริการ กองร้อยทหารช่างสนาม
แต่ละกองร้อย จะจัดกาลังออกเปน็ สว่ นหน้าและส่วนหลงั ส่วนหน้า ประกอบดว้ ย หน่วยทีจ่ ะปฏบิ ัติภารกิจการ
รบ ส่วนหลัง ประกอบด้วย เครื่องมือและกาลังพล ที่ไม่จาเป็นต่อการรบ จานวนกาลังในส่วนหลังจัดให้มนี อ้ ย
ทีส่ ดุ เทา่ ทจี่ าเปน็ ที่จะให้ ส่วนหลังเคลอื่ นที่ได้อย่างคล่องแคล่ว จัดการระวังป้องกนั โดยใกล้ชิดและปฏิบตั ิภารกิจ
ในการสนับสนุนที่จาเป็นได้ ส่วนหลังเคล่ือนย้ายไปอยู่ในพ้ืนท่ีซึ่งผู้บังคับหน่วยกาหนด นายทหารหรือนายสิบ
อาวโุ สในสว่ นหลังเป็นผบู้ งั คับบญั ชาสว่ นหลัง

๖. การสนับสนนุ ดว้ ยการยงิ และการติดตอ่ สอ่ื สาร
๖.๑ เพอื่ ใหก้ องพนั ทหารชา่ งทาการรบได้ผลเหมอื นกับทหารราบ จะตอ้ งจัดกาลังยงิ สนบั สนนุ ให้ซ่ึงจะ

กระทาได้โดยการจัดให้กองพันทหารช่างข้ึนสมทบกับกรมทหารราบ กรมทหารราบจะจัดการยิงสนับสนุนให้
ตามปกติผู้บังคับการกรมทหารราบจะมอบหมายให้หมวดเคร่ืองยิงลูกระเบิด หรือหลายหมวดจากกองร้อย
เคร่อื งยิง ลกู ระเบดิ หนักให้ช่วยโดยตรงตอ่ กองพนั ทหารช่าง ผตู้ รวจการณห์ น้าของหน่วยเคร่ืองยงิ ลูกระเบิดจะ
มารว่ มกับกองรอ้ ยทหารช่างทอ่ี ยู่ในแนวหน้า กองพนั ทหารปืนใหญ่ทีช่ ว่ ยโดยตรงกรมทหารราบท่ีกองพันทหาร
ชา่ งขนึ้ สมทบ จะส่งผู้ตรวจการณห์ น้าและนายทหารติดตอ่ มายังกองพนั ทหารช่าง

๗-๓

๖.๒ การปอ้ งกันตอ่ สูร้ ถถัง กองพนั ทหารชา่ งมีเครอ่ื งยิงจรวด ขนาด ๗๓ มม. อยูใ่ นหมูท่ หารช่างสนาม
ทุกหมู่ นอกจากน้ีผู้บังคับการกรมทหารราบอาจมอบรถถังที่กรมได้รับการขึ้นสมทบให้ขึ้นสมทบต่อกองพัน
ทหารช่างเพอ่ื ใช้ในการต่อสู้รถถงั หรือผู้บังคับการกรมทหารราบอาจเก็บรถถังไว้เป็นกองหนนุ และเตรียมเข้าตี
โตต้ อบยานเกราะของขา้ ศึกท่ปี ฏิบตั กิ ารเขา้ มาในพื้นทข่ี องกองพนั ทหารช่าง

๖.๓ ในการเตรียมหน่วยเพ่ือทาการรบ กองพนั ทหารชา่ งจะตอ้ งวางแผนเกยี่ วกับการรวบรวมเครอื่ งมือ
ติดต่อส่ือสารให้มากกว่าปกติเพราะจะต้องใช้เพิ่มมากข้ึน ขอบเขตความต้องการเครื่องมือส่ือสารแตกต่างไป
แล้วแต่สถานการณ์ ในสถานการณ์ต้ังรับน้ัน ย่อมมีความจาเป็นท่ีจะต้องติดต่อกับหน่วยข้างเคียงและหน่วย
เหนือ กองพนั ทหารช่างใช้วทิ ยุในกองพนั ๒ เครอื่ ง เขา้ ขา่ ยกบั หนว่ ยขา้ งเคยี ง และกรมทหารราบทต่ี นขน้ึ สมทบ
เนอื่ งจากการจัดให้มีการติดต่อส่อื สารประเภทเดยี วยอ่ มจะเกิดความไม่แนน่ อนขน้ึ จะต้องจัดการตดิ ต่อส่ือสาร
ทางสายข้ึนกรมทหารราบท่ีรบั การสมทบจะวางสายการส่ือสารจาก กองบังคับการกรมมายังกองพันทหารชา่ ง
กองพันปืนใหญ่ที่ช่วยโดยตรงต่อกรมทหารราบ จะวางสายการสื่อสารจากกองพันปืนใหญม่ ายังกองพันทหาร
ช่างและวางต่อไปจนถึงกองรอ้ ยทหารช่างในแนวหนา้ หมู่สื่อสารของกองพันทหารช่างวางสายการสื่อสารไปยงั
กองร้อยทหารชา่ งในกองพันและวางสายไปยงั หน่วยข้างเคียงทางขวามอื และรบั ต่อสายของหนว่ ยขา้ งเคียงทาง
ซ้ายมือ นอกจากน้ัน กองพันทหารช่างจะต้องประสานการใช้อาณัติสัญญาณกับกรมทหารราบ และหน่วย
ข้างเคียงด้วย

๗. แนวทางที่เสนอแนะในการจัดกาลังใหม่เพอ่ื เข้าทาการรบหนว่ ยทหารช่างต้องวางแผนรายละเอียด อันเป็น
ส่วนหน่ึงของระเบยี บปฏบิ ตั ิประจา ซง่ึ จะช่วยให้หน่วยจัดกาลังทาการรบอย่างได้ผลไม่เป็นการพึงประสงค์ที่จะ
กาหนดแผนมาตรฐานสาหรับหน่วยทหารช่างทั้งหมดเพราะแต่ละหน่วยมีลักษณะการจัดและการปฏิบัติของ
ตนเองซ่ึงจะตอ้ งพจิ ารณาในการวางแผนการจัดกาลงั ใหม่ เพื่อเข้าทาการรบตอ่ ไปนี้เป็นแนวทางทเ่ี สนอแนะใน
การจดั กาลังใหมเ่ พอื่ เข้าทาการรบ

๗.๑ กองพันทหารชา่ งของกองพล
๗.๑.๑ ส่วนหนา้
ส่วนหน้าของกองบงั คบั การกองพัน อยู่ในความควบคมุ โดยตรงของผ้บู ังคับกองพัน กองบงั คับ

การกองพนั ดาเนินการท่ีบังคับการและจดั เจา้ หนา้ ที่ฝา่ ยอานวยการท่ีจาเป็นในการปฏบิ ตั กิ ารทางยุทธวธิ ี
๗.๑.๒ สว่ นหลงั
เจ้าหน้าที่และเคร่ืองมือของตอนฝ่ายอานวยการกองพัน ซึ่งไม่ต้องใช้ในภารกิจการรบ

กลายเป็นส่วนหน่งึ ของส่วนหลงั ส่วนหลังของกองบงั คบั การกองพันมีนายทหารอาวโุ สเปน็ ผูบ้ งั คบั บญั ชา
ซ่ึงมักจะไดแ้ ก่ ฝอ. ๔

๗-๔

๗.๒ กองบังคับการและกองรอ้ ยกองบงั คบั การ
๗.๒.๑ สว่ นหน้า
ส่วนหนา้ ของกองรอ้ ยกองบงั คบั การ ประกอบดว้ ยเจา้ หน้าท่ี และเครอ่ื งมือที่จาเป็นสาหรับ

จัดตงั้ , ดาเนินงาน และป้องกันทบ่ี ังคบั การกองพัน
๗.๒.๒ สว่ นหลงั
สว่ นหลงั ประกอบด้วยเจ้าหน้าท่ี และเครอื่ งมอื ท่ีไมต่ อ้ งใช้ในส่วนหน้ากาลังพลและเครอ่ื งมอื

ของกองร้อยทีม่ ผี ู้บงั คับทหารชา่ งของกองพลอาจแยกไป และใช้งานช่างในท่อี นื่ ได้

๗-๕

๗.๓ กองร้อยทหารชา่ งสนาม
๗.๓.๑ สว่ นหน้า
เจ้าหน้าที่ และเคร่ืองมือที่จะปฏิบัติภารกิจการรบจัดข้ึนเป็นส่วนหน้า กองร้อยจัดให้แต่ละ

หน่วยมีกองบงั คบั การละ ๓ หมวดทหารชา่ งสนาม

๗-๖

การจดั กาลงั ในกองบังคบั การกองรอ้ ย
ส่วนหน้า ประกอบดว้ ยหมู่กองบงั คับการ เพ่มิ เติมกาลังดว้ ยชา่ งอาวุธ จากหมู่สง่ กาลังและหมู่สื่อสาร
๑. หมู่กองบงั คับการ ประกอบดว้ ย

๑.๑ ผบ. ร้อย
๑.๒ รอง ผบ. ร้อย
๑.๓ จา่ กองรอ้ ย
๑.๔ พลขับรถ ๑/๔ ตนั
๑.๕ ทหารบรกิ าร
๑.๖ ทหารบริการ
๑.๗ ทหารบรกิ าร
๑.๘ ทหารบริการ
๑.๙ ทหารบรกิ าร
๑.๑๐ ชา่ งอาวุธ ( ใช้ เอม็ . ๒๐๓ )
๒. หมู่ส่อื สาร ประกอบด้วย
๒.๑ ชา่ งวิทยุ
๒.๒ พลวิทยุ
๒.๓ พลวิทยุ
๒.๔ พลทางสาย ( ใช้ ปก. ๙๓ )
๒.๕ พลทางสาย ( ใช้ ปก. ๙๓ )
๒.๖ พลวทิ ยโุ ทรเลข
๒.๗ พลขับรถ ๓ / ๔ ตนั
ส่วนหลัง ประกอบด้วยหมธู่ รุ การ หมสู่ ทู กรรม หมู่ส่งกาลงั (เวน้ ช่างอาวธุ ) หมเู่ ครอ่ื งมือและซอ่ มบารุง
๑. หมธู่ ุรการ ประกอบด้วย
๑.๑ เสมียนกองรอ้ ย
๒. หมสู่ ทู กรรม ประกอบด้วย

๗-๗

๒.๑ นายสิบสูทกรรม

๒.๒ พลสทู กรรม
๒.๓ พลสทู กรรม
๒.๔ พลสูทกรรม

๒.๕ พลสทู กรรม
๒.๖ พลสทู กรรม

๒.๗ พลสูทกรรม
๒.๘ พลสทู กรรม
๒.๙ พลสทู กรรม

๒.๑๐ พลสทู กรรม
๒.๑๑ พลสูทกรรม

๒.๑๒ พลสูทกรรม
๒.๑๓ พลสทู กรรม
๒.๑๔ พลสูทกรรม

๒.๑๕ พลสทู กรรม
๓. หมู่สง่ กาลงั (ท่ีเหลอื ) ประกอบดว้ ย

๓.๑ นายสิบส่งกาลงั
๓.๒ นายสบิ สง่ กาลงั สาย ช.
๓.๓ พลขับรถ ๓ / ๔ ตนั

๔. หมเู่ ครือ่ งมือและซอ่ มบารุง ประกอบดว้ ย
๔.๑ นายสบิ ยานยนต์

๔.๒ ชา่ งยานยนต์ลอ้
๔.๓ ชา่ งยานยนต์ลอ้
๔.๔ ชา่ งเครือ่ งมือกล

๔.๕ พลประจารถตักบรรทุก
๔.๖ พลประจารถตกั บรรทุก

๔.๗ พลประจาเครอื่ งอัดลม
๔.๘ พลประจาเครื่องอัดลม
๔.๙ พลประจารถถากถาง

๔.๑๐ พลประจารถถากถาง
๔.๑๑ พลประจารถถากถาง

๔.๑๒ พลประจารถถากถาง
๔.๑๓ พลขบั รถบรรทุกหนกั
๔.๑๔ พลขบั รถบรรทกุ หนัก

๔.๑๕ พลขับรถบรรทกุ หนัก
๔.๑๖ พลขบั รถบรรทกุ หนกั

๔.๑๗ พลขับรถบรรทุกหนัก
๔.๑๘ พลประจารถเกลี่ย
๔.๑๙ พลประจารถเกล่ยี

๔.๒๐ พลประจารถราดน้า

๗-๘

๔.๒๑ พลประจารถราดนา้

หมวดทหารช่างสนาม

กองบงั คับการหมวด หมทู่ หารชา่ งสนาม ๓ หมู่

๑. ผู้บังคับหมวด ๑. ผู้บงั คับหมู่

๒. รองผบู้ งั คับหมวด ๒. รองผู้บงั คับหมู่

๓. นายสิบประจาหมวด ๓. พลขบั บรรทกุ เททา้ ย

๔. นายสิบคลงั เครอื่ งมือ ๔. พลชา่ งก่อสรา้ ง ๓ นาย (คนแรกอตั รา ส.อ.)

๕. พลขับ ๑/๔ ตัน ๕. พลทาลาย ๒ นาย

๖. พลขับรถบรรทุกเทท้าย ๖. พลช่างโยธา ๔ นาย

อาวุธประจาหนว่ ยของหมวด อาวธุ ประจาหนว่ ยของหมู่

๑. ปก. ๙๓ ๑ กระบอก ๑. เครอื่ งยงิ จรวด ๑ กระบอก

๒. ปก. เอม็ . ๖๐ ๓ กระบอก ๒. เอ็ม. ๒๐๓ ๒ กระบอก

หมวดทหารช่างสนามจัดกาลงั ทาการรบแบบท่ี ๑

สว่ นหนา้ ประกอบดว้ ยกองบงั คบั การหมวด หมอู่ าวุธและหมปู่ นื เลก็ ๓ หมู่

๑. กองบังคบั การหมวด

๑.๑ ผบู้ งั คบั หมวด ๑.๓ พลวทิ ยแุ ละพลนาสาร (พลขับรถ ๑/๔ ตนั ของ มว. พร้อมรถ)

๑.๒ รองผู้บังคบั หมวด ๑.๔ นายสิบพยาบาล (จัดจาก มว. สร. ของกองพนั )

๒. หมู่อาวุธ ๓ หมู่

๒.๑ ผบู้ ังคบั หมอู่ าวธุ (นายสิบประจาหมวด)

๒.๑.๑ พวก ปก. ท่ี ๑ (จัดจากหมู่ทหารช่างท่ี ๑ ตาแหน่งพลช่างกอ่ สรา้ ง)

๒.๑.๑.๑ พลยิง ปก. เอม็ . ๖๐

๒.๑.๑.๒ พลยงิ ผูช้ ว่ ย ปก. เอม็ . ๖๐

๒.๑.๑.๓ พลกระสุน ปก. เอ็ม. ๖๐

๒.๑.๒ พวก ปก. ท่ี ๒ (จัดจากหมู่ทหารช่างท่ี ๒ ตาแหนง่ พลชา่ งก่อสรา้ ง)

๒.๑.๒.๑ พลยิง ปก. เอม็ . ๖๐

๒.๑.๒.๒ พลยงิ ผูช้ ว่ ย ปก. เอม็ . ๖๐

๒.๑.๒.๓ พลกระสุน ปก. เอ็ม. ๖๐

๒.๑.๓ พวก ปก. ท่ี ๓ (จัดจากหมู่ทหารช่างท่ี ๓ ตาแหนง่ พลช่างก่อสรา้ ง)

๒.๑.๓.๑ พลยงิ ปก. เอ็ม. ๖๐

๒.๑.๓.๒ พลยิงผชู้ ่วย ปก. เอม็ . ๖๐

๒.๑.๓.๓ พลกระสุน ปก. เอม็ . ๖๐

๓. หมู่ปนื เลก็ ๓ หมู่

หม่ปู นื เล็กท่ี ๑

ชดุ ยิงท่ี ๑

๑. หวั หนา้ ชดุ ยิงท่ี ๑ (ก) : ผูบ้ ังคับหมู่ จ. เอ็ม. ๑๖

๒. พลปนื เล็กหมายเลข ๑ : พลทาลายหมายเลข ๑ ส. เอ็ม. ๒๐๓

๓. พลปืนเล็กหมายเลข ๒ : พลทาลายหมายเลข ๒ พลฯ เอม็ . ๑๖

๔. พลปนื เลก็ หมายเลข ๓ : พลชา่ งโยธาหมายเลข ๔ พลฯ เอ็ม. ๑๖

ชุดยงิ ท่ี ๒

๑. หัวหนา้ ชุดยิงที่ ๒ (ข) : รองผูบ้ งั คับหมู่ ส. เอ็ม. ๒๐๓

๗-๙

๒. พลปืนเล็กหมายเลข ๑ : พลช่างโยธาหมายเลข ๑ ส. ใชจ้ รวดฯ
๘ - ๑๐
๓. พลปนื เล็กหมายเลข ๒ : พลชา่ งโยธาหมายเลข ๒ พลฯ ผช.จรวดฯ ใช้หนา้ กากฯ
๔. พลปนื เลก็ หมายเลข ๓ : พลชา่ งโยธาหมายเลข ๓ พลฯ เอม็ ๑๖

หมูป่ นื เล็กท่ี ๒
ชดุ ยิงที่ ๑ (ก)
๑. หวั หน้าชดุ ยิงที่ ๑ : ผบู้ ังคบั หมู่ จ. เอ็ม. ๑๖
๒. พลปนื เล็กหมายเลข ๑ : พลทาลายหมายเลข ๑ ส. เอม็ . ๒๐๓
๓. พลปนื เล็กหมายเลข ๒ : พลทาลายหมายเลข ๒ พลฯ เอ็ม. ๑๖
๔. พลปนื เล็กหมายเลข ๓ : พลช่างโยธาหมายเลข ๔ พลฯ เอ็ม. ๑๖
ชุดยงิ ท่ี ๒ (ข)
๑. หัวหน้าชดุ ยงิ ท่ี ๒ : รองผบู้ งั คับหมู่ ส. เอม็ . ๒๐๓
๒. พลปืนเล็กหมายเลข ๑ : พลช่างโยธาหมายเลข ๑ ส. ใชจ้ รวดฯ
๓. พลปนื เล็กหมายเลข ๒ : พลช่างโยธาหมายเลข ๒ พลฯ ผช.จรวดฯ ใช้หนา้ กากฯ
๔. พลปนื เลก็ หมายเลข ๓ : พลชา่ งโยธาหมายเลข ๓ พลฯ เอม็ . ๑๖

หมูป่ ืนเล็กที่ ๓
ชุดยิงท่ี ๑ (ก)
๑. หัวหนา้ ชดุ ยิงท่ี ๑ : ผูบ้ ังคับหมู่ จ. เอม็ . ๑๖
๒. พลปนื เล็กหมายเลข ๑ : พลทาลายหมายเลข ๑ ส. เอ็ม. ๒๐๓
๓. พลปนื เล็กหมายเลข ๒ : พลทาลายหมายเลข ๒ พลฯ เอม็ . ๑๖
๔. พลปืนเล็กหมายเลข ๓ : พลช่างโยธาหมายเลข ๔ พลฯ เอ็ม. ๑๖
ชุดยงิ ที่ ๒ (ข)
๑. หัวหน้าชุดยงิ ที่ ๒ : รองผูบ้ งั คับหมู่ ส. เอม็ . ๒๐๓
๒. พลปนื เล็กหมายเลข ๑ : พลชา่ งโยธาหมายเลข ๑ ส. ใช้จรวดฯ
๓. พลปืนเลก็ หมายเลข ๒ : พลช่างโยธาหมายเลข ๒ พลฯ ผช.จรวดฯ ใช้หน้ากากฯ
๔. พลปืนเลก็ หมายเลข ๓ : พลช่างโยธาหมายเลข ๓ พลฯ เอม็ . ๑๖

สว่ นหลงั ประกอบด้วย กองบงั คบั การหมวดและหมทู่ หารชา่ ง ๓ หมู่
๑. กองบงั คับการหมวด

๑.๑ นายสิบคลังเคร่อื งมือ
๑.๒ พลขับรถบรรทกุ เททา้ ยของหมวด พรอ้ มดว้ ยรถและเครอ่ื งมือของหมวดและ ปก.๙๓จานวน ๑
กระบอก
๒. หมทู่ หารช่าง ๓ หมู่ พลขบั รถบรรทกุ เทท้ายของหมู่ พร้อมด้วยรถและเครื่องมอื ของหมู่

หมวดทหารช่างสนามจดั กาลงั ทาการรบแบบท่ี ๒
สว่ นหนา้ ประกอบด้วย กองบงั คบั การหมวด และ หมู่ปืนเลก็ ๓ หมู่
๑. กองบงั คบั การหมวด

๑.๑ ผบู้ ังคบั หมวด
๑.๒ รองผ้บู งั คับหมวด
๑.๓ นายสิบประจาหมวด