แผนการจัดการเรียนรู้บทที่4 โมลและสูตรเคมี

77

4. สาระการเรยี นรู้
สูตรโมเลกุล (molecular formula) เปน็ สตู รทแี่ สดงจำนวนอะตอมของธาตุองค์ประกอบที่มีอยูจ่ ริงใน 1

โมเลกลุ ของสาร เชน่ น้ำ มีสูตรโมเลกุลเป็น H2O แสดงว่า 1 โมลประกอบดว้ ยไฮโดรเจน 2 อะตอม และ
ออกซิเจน 1 อะตอม

สตู รอย่างง่ายหรือสูตรเอมพริ คิ ัล (empirical formula) เป็นสูตรท่แี สดงอตั ราส่วนอยา่ งต่ำของ
จำนวนอะตอมของธาตุที่เป็นองค์ประกอบ เช่น กลูโคส มีสูตรโมเลกุลเป็น C6H12O6 อัตราส่วนของจำนวน
อะตอมหรือโมลของ C : H : O เทา่ กบั 1 : 2 : 1 กลูโคสจึงมสี ูตรเอมพริ ิคัลเป็น CH2O

5. สมรรถนะสำคญั ของผูเ้ รยี น
5.1 ความสามารถในการส่อื สาร
5.2 ความสามารถในการคิด
5.3 ความสามารถในการแกป้ ัญหา

6. คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์
6.1 มีวินัย
6.2 ใฝเ่ รยี นรู้
6.3 มุ่งมัน่ ในการทำงาน

7. กิจกรรมการเรยี นรแู้ บบสืบเสาะหาความรู้ 5 ข้นั ตอน (5E)
ขน้ั ท่ี 1 สรา้ งความสนใจ
1. ครูทบทวนความรู้เดิมท่เี รียนไปเม่ือชวั่ โมงที่แล้ว เรื่อง สูตรเคมี เช่น
1.1 สูตรโครงสร้างคืออะไร พร้อมเขียนตวั อย่างประกอบ
(แนวตอบ : สูตรโครงสร้าง คือ สูตรทีแ่ สดงการจดั เรยี งอะตอมของธาตุองค์ประกอบที่มีอยูจ่ ริง
ใน 1 โมเลกลุ ของสารน้นั ตัวอยา่ งเช่น

2. ครนู ำอภปิ รายเพือ่ เชื่อมโยงกฏสดั ส่วนคงท่กี ับสตู รเคมี โดยใช้คำถามวา่ อัตราสว่ นโดยโมล
ของทองแดงกบั กำมะถนั ในสารประกอบคอปเปอร(์II)ซัลไฟด์ สัมพนั ธก์ ับสตู รเคมี CuS อย่างไร

78

(แนวคำตอบ: จำนวนโมลของธาตใุ นอตั ราสว่ นโดยโมลเท่ากับจำนวนอะตอมของธาตุในสตู รเคมี )

ขน้ั ที่ 2 สำรวจและค้นหา
1. นักเรยี นหาความรู้เกยี่ วกับ ความหมายของสตู รอยา่ งงา่ ยหรือสตู รเอมพริ ิคัลและสตู ร

โมเลกุลโดยดูตัวอย่างประกอบการอธบิ าย
2. นักเรยี นพิจารณาสตู รโมเลกุลและสูตรเอมพริ คิ ัลของสารบางชนดิ ในตาราง 4.6 แล้ว

อภปิ รายรว่ มกันเกี่ยวกับสูตรโมเลกุลและสูตรเอมพริ ิคลั ของสารโคเวเลนตแ์ ละสารประกอบไอออนิก ซึ่งควรได้
ขอ้ สรุปดังนี้

– สารโคเวเลนตม์ ที ้งั สตู รโมเลกลุ และสูตรเอมพริ ิคลั ซง่ึ อาจเหมือนกนั หรือต่างกนั
- สารประกอบไอออนิกมีแต่สูตรเอมพริ ิคลั
- สารโคเวเลนต์บางชนดิ มสี ูตรโมเลกุลต่างกนั แต่มสี ูตรเอมพิริคลั เหมือนกัน

ขั้นท่ี 3 สรุปและอภิปรายผล
1. นักเรียนร่วมกนั อธิบายโดยใชส้ ื่อ ICT ประเภท PowerPoint โดยการให้ความร้เู กย่ี วกบั

การคำนวณ สูตรอย่างง่ายหรอื สตู รเอมพิรคิ ัลและสตูรโมเลกลุ พร้อมยกตวั อย่างประกอบการอธิบาย เช่น

1.1 การหาสตู รเอมพิรคิ ลั

1.2 การหาสูตรโมเลกุล

2. นักเรียนรว่ มกันอภิปรายเก่ียวกบั การคำนวณมวลเป็นรอ้ ยละจากสูตร และการคำนวณ

สูตรเอมพริ คิ ัลและสูตรโมเลกุล โดยยกตวั อย่างคำถาม เช่น

2.1 จงคำนวณหาสูตรเอมพิริคัลของสารประกอบที่ประกอบด้วยธาตุต่าง ๆ ดังน้ี

โพแทสเซยี ม

ร้อยละ 31.90 โดยมวล คลอรีนร้อยละ 28.93 โดยมวล และออกซิเจนร้อยละ 39.17 โดยมวล และ ถ้า

สารประกอบชนิดน้ีมวลโมเลกลุ 271.5 จงหาสูตรโมเลกลุ ของสารประกอบนี้

(แนวตอบ : อตั ราส่วน K : Cl : O

31.90 : 28.93 : 39.17 โดยมวล

31.90 : 28.93 : 39.17 โดยโมล
39 35.5 16 โดยโมล
0.818 : 0.815 : 2.448

0.818 : 0.815 : 2.448 โดยโมล
โดยมวล
0.815 0.815 0.815

1: 1 : 3

ดังน้นั สตู รเอมพิริคัลของสารประกอบน้ี คอื KClO3
มวลโมเลกลุ = (มวลของสูตรเอมพิริคัล) × n

271.5 = (KClO3)n

79

271.5 = (39 + 35.5 + 48)n
271.5 = 90.5n

n=3
ดงั น้ัน สูตรโมเลกลุ ของสารประกอบนี้ คอื K3Cl3O9

ขัน้ ที่ 4 ขยายความรู้
1. ครแู ละนักเรียนร่วมกันอภิปรายความรู้ เร่ือง สูตรเอมพริ คิ ัลและสูตรโมเลกุล จนนักเรียนเกิด

ความเข้าใจทต่ี รงกัน
2. นกั เรยี นทำแบบฝึกหัด ในแบบฝกึ หดั เคมีที่ 4.5 เรื่อง สตู รเอมพิริคัลและสูตรโมเลกุล

ขั้นท่ี 5 การประเมินผล
1. ครูประเมนิ การเรยี นร้ขู องนกั เรยี นดงั น้ี
1.1 การถามตอบในชนั้ เรียน (โดยการถามนักเรียนก่อนหลังจากนัน้ เรียกชอื่ นักเรยี น

เพอื่ ให้
ผ้เู รียนตอบ)

1.2 การทำแบบฝึกหัด 4.5 เรือ่ ง สตู รเอมพริ คิ ัลและสูตรโมเลกุล
1.3 ครปู ระเมินพฤตกิ รรมโดยการสงั เกต จากการทำกจิ กรรมร่วมกับการเรยี นของผูเ้ รยี น

8. ส่ือและแหลง่ การเรยี นรู้
- หนงั สอื เรียนวทิ ยาศาสตร์สสวท. ม.4 เล่ม 2
- ใบกิจกรรม สตู รเอมพริ คิ ัลและสตู รโมเลกุล
- PowerPoint เร่ือง สูตรเอมพริ คิ ัลและสูตรโมเลกุล
- โทรศัพท์

9. การวัดและประเมนิ ผล วธิ วี ดั เคร่อื งมือวดั เกณฑ์
การตอบคำถาม แบบการประเมิน 1.นักเรียนสามารถตอบ
จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ กิจกรรม คำถามในใบกิจกรรมได้
ดา้ นความรู้ (K) ใบกจิ กรรม

1. อธบิ ายความหมายของสูตร
อยา่ งง่าย และสตู รโมเลกุลของสาร

80

แบบฝึกหัด เร่อื ง แบบฝกึ หดั ระดับดีผ่านเกณฑ์ร้อย
เรื่อง สูตรเอมพิริคลั ละ 70
และสูตรโมเลกุล 2.นักเรียนทำ
แบบฝึกหัดท้ายบทที่
ดา้ นทกั ษะ/กระบวนการ (P) ตรวจคำตอบ แบบการประเมนิ 1.1 ได้ระดับดีผ่าน
1.คำนวณสูตรอยา่ งงา่ ยจาก ใบกิจกรรม กจิ กรรม เกณฑ์ร้อยละ 70
อตั ราสว่ นโดยโมลของธาตุ แบบฝกึ หดั ตรวจคำตอบ 1. นักเรียนสามารถ
องคป์ ระกอบ ใบกิจกรรม สรปุ เนื้อหาที่ได้จาก
2.คำนวณสตู รโมเลกลุ ของสารจาก การสังเกตการ แบบฝกึ หัด การศึกษาค้นคว้าได้
สูตรอย่างงา่ ยและมวลโมเลกลุ ของ เปลยี่ นแปลง ระดับดผี ่านเกณฑร์ ้อย
สาร พฤติกรรม แบบการประเมนิ ละ 70
ดา้ นคุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ กิจกรรม
(A) นักเรียนทำภาระงานท่ี
1. มคี วามใฝร่ ู้ มงุ่ ม่ันในการทำงาน ไ ด ้ ร ั บ ม อ บ ห ม า ย ไ ด้
และทำงานร่วมกบั ผู้อื่นได้ ระดับดีผ่านเกณฑ์ร้อย
ละ 80

10. กจิ กรรมเสนอแนะ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

81

82

83

เกณฑ์การประเมนิ ผลงานนกั เรยี น

ประเดน็ การ ค่านำ้ หนกั แนวทางการให้คะแนน
ประเมิน คะแนน
ด้านความรู้ ตอบคำถามถกู ต้องครบถ้วนทุกข้อ
(K) 3 ตอบคำถามถูกต้องครบ 5-9 ข้อ
2 ตอบคำถามถูกต้องครบ 1-4 ขอ้
ดา้ นทกั ษะ 1 ทำแบบฝีกหัด ครบถว้ นทกุ ข้อ
กระบวนการ 3 ทำแบบฝึกหัด ค่อนข้างถกู ต้อง
2 ทำแบบฝกึ หัด แต่ไม่ถูกต้อง
(P) 1 คำนวณ เรอื่ ง สตู รเอมพริ ิคัลและสตู รโมเลกลุ ได้อย่างถูกต้องสมบูรณ์
ด้าน 3 คำนวณ เรือ่ ง สูตรเอมพิริคลั และสูตรโมเลกุลไดค้ ่อนข้างถูกต้อง
คณุ ลกั ษณะ 2 คำนวณ สูตรเอมพริ คิ ัลและสูตรโมเลกลุ แต่ไม่ครบถ้วน
(A) 1 ทำภาระงานที่ไดร้ ับมอบหมายเสร็จภายในเวลาท่กี ำหนด และถกู ต้อง
3 ทำภาระงานที่ไดร้ ับมอบหมายเสร็จภายในเวลาทก่ี ำหนดแตง่ านยัง
2 ผิดพลาด
ทำงานท่ีได้รบั มอบหมายเสร็จแต่สง่ ลา่ ชา้ และมีข้อผิดพลาด
1

ระดับคะแนน 3 หมายถงึ ดมี าก
คะแนน 2 หมายถึง ดี
คะแนน 1 หมายถงึ พอใช้
คะแนน

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

แผนการจัดการเรยี นรรู้ ายวิชา เคมีเพิ่ มเตมิ

ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี 5 ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2565

นายกติ ติชัย อปุ ัชฌาย์

นกั ศึกษาฝึกประสบการณว์ ชิ าชพี ครู
สาขาวทิ ยาศาสตร์เน้นเคมี รหสั นักศกึ ษา 61100141124

คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี