САНДЫҚ ЕСЕПТЕРДІ ТИІМДІ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРМЕН ШЫҒАРУ ЖОЛДАРЫ (ХИМИЯ ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІНЕ АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ) - часть2

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«ӚРЛЕУ» БІЛІКТІЛІКТІ АРТТЫРУ ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҒЫ» АКЦИОНЕРЛІК

ҚОҒАМЫНЫҢ ФИЛИАЛЫ
АҚТӚБЕ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ

БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ИНСТИТУТЫ

САНДЫҚ ЕСЕПТЕРДІ ТИІМДІ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРМЕН
ШЫҒАРУ ЖОЛДАРЫ

(ХИМИЯ ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІНЕ АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ)
II бөлім

АҚТӚБЕ
2020
1

ӘОЖ 373
КБЖ 74. 262.4
Е 69

Пікір жазғандар:

Аймукатов А.Т.–п.ғ.к., «Ӛрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ
филиалы Ақтӛбе облысы бойынша ПҚБАИ директорының орынбасары

Давлеткалиева Е.С. – п.ғ.к., «Ӛрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық
орталығы» АҚ филиалы Ақтӛбе облысы бойынша ПҚБАИ кафедра меңгерушісі

«Ӛрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» акционерлік қоғамының
филиалы Ақтӛбе облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін
арттыру институтының 30 қантардың 2020 жылғы сараптау кеңесінің №39
хаттамасы шешімінің негізінде баспаға ұсынылды.

Ермекбаева Л.Ж. - «Ӛрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Ақтӛбе облысы бойынша
ПКБАИ лаборатория меңгерушісі, Аманжолов Қ.Е. - Ақтӛбе облысы, Шалқар
ауданы, ГКС-12 ЖББОМ химия пәні мұғалімі - Сандық есептерді тиімді әдіс-
тәсілдермен шығару жолдары (химия пәні мұғалімдеріне арналған әдістемелік
құрал).-Ақтӛбе: «Ӛрлеу» БАҰО» АҚ филиалының баспа бӛлімі, 2020 ж.-85 б.

ISBN 978-601-7954-52-9

Әдістемелік құралда химия пәнінен сандық есептерді шығаруда
қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдер есептер шығарып, жаттығулар орындау
білімді тексеру ғана емес, сонымен қатар оқушыларды ӛздігінен ізденуге де
машықтандырады. Оқу пәнінде жалпы орта білім беру жүйесінде оқушы
болашағы оның жаңа тұжырымдарды түсінуі мен қабылдай білуіне, дұрыс
таңдау жасауына, оқытуды жүзеге асыру жағдайында химиялық білім салалары
бойынша сандық есептерді шығарудың тиімді әдіс-тәсілдері қарастырылған.

Құрал жалпы орта білім беру мекемелерінің химия пәні мұғалімдеріне,
оқушыларға, жас ұстаздарға және химия факультеті студенттеріне арналған.

ӘОЖ 373
КБЖ 74. 262.4

ISBN 978-601-7954-52-9 © «ӚРЛЕУ» БАҰО» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ ФИЛИАЛЫ

АҚТӚБЕ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ

БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ИНСТИТУТЫ, 2020

2

КІРІСПЕ

Бүгінгі жаһандану заманында белсенді, құзыретті, бәсекеге қабілетті жас
ұрпақты тәрбиелеу - алға қойған басты мақсаттарымыздың бірі. Қазіргі кездегі
ғылым мен техниканың даму деңгейі әрбір оқушыда сапалы және терең білім
мен іскерліктің болуын, олардың функционалды сауатты, шығармашылықпен
жұмыс істеуін ойлауға қабілетті болуын талап етеді.

Химия курсының теориялық материалын сәтті игертудің тиімді
жолдарының біріне химиядағы типтік есептерді шығару дағдыларын
қалыптастыру мен меңгерту жатады. Химия пәнін оқып – үйренгенде есептер
шығарып, жаттығулар орындаудың маңызы ӛте зор болғандықтан ол білімді
тексеру ғана емес, сонымен қатар оқушыларды ӛздігінен ізденуге де
дағдыландырады. Оқушылар ӛз білімдерінің жетіспейтін жерлерін анықтап,
онымен жұмыс істеуге, қосымша және арнайы әдебиеттерді пайдалануға
үйренеді. Есептер шығару барысында оқушының білімі, зердесі, ойлау қабілеті
дамуымен қатар, химиялық білімді, заңдарды, құбылыстарды тереңірек түсінуі
қалыптасады. Есеп шығару – оқушыларды химиялық ой – ӛрісін дамытудың
негізгі құралдарының бірі, теориялық білім мен тәжірибе арасындағы
байланысты жүзеге асырудың бірден-бір жолы.

Әдістемелік құрал химия пәнінен сандық есептерді бірнеше жолмен шығару
әдістеріне арналған. Сандық есептерді шығару әдістерін 8-9 сыныптарда жетік
меңгерсе, алда ҰБТ, олимпиада тапсырмаларындағы химия есептерін шығаруға
септігін тигізеді.

Күрделі есептерді шығаруда химияның теориялық курсын жақсы білу
жеткіліксіз, егер де есеп шығару дағдылары қалыптаспаса. Ӛкінішке орай,
мектептегі химия курсын оқытуда есептер шығаруға тиісті деңгейде сағаттар
бӛлінбеген. Жалпы алғанда, есептерді шығарудың ӛзіндік реті, шығару
әдістемесі болады. Сондықтан да, қиындық деңгейлері қарапайым типтік
есептерді шығаруды меңгерту арқылы, қиындық деңгейлері күрделі типтік
есептерді шығару дағдыларын қалыптастыру қажет.

Мақсаты:
ü химиялық ғылымның саласындағы білімдерін игеру;
ü оқушылардың химия пәнінен алған теориялық білімдерін бекіту;
ü оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту;
ü тәжірибелік білімнін тәсілдерін игеру;
ü оқушылардың қызығушылығын, парасаттылық және шығармашылық
қабілеттерін даму.
Осы мақсаттар негізінде мынадай міндеттер тұр:
· ғылыми деректерден, ұғымдардан, заңдармен теориядан тұратын химия
ғылымының негізін меңгеру;
· химияның ғылыми маңызын ашу арқылы оқушыларға дидактикалық
кӛзқарас қалыптастыру;
· оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытуға жасампаздық іс-әрекет
экологиялық мәдениет қалыптасуына жәрдемдесу.

3

Оқушылардан күтілетін нәтижелер:
ü есеп шығаратын дағдыларын бекіту;
ü шығармашылық тапсырмаларды орындау;
ü есеп шығаруда белсенді тәсілдерді қолдана білу;
ü құрбыларымен қарым-қатынас, ӛз пікірін қорғау қабілеттеріне үйрену.
Химия пәнінен есептер шығарғанда кӛбінесе мұғалім дәстүрлі бір әдіспен
ғана есеп шығаруды үйретеді. Мұндай әдіспен есеп шығару кӛбінесе
оқушылардың логикалық ойлау іс-әрекетінің дамуына кедергі келтіреді.
Олардың жеке ерекшелігі ескерілмей, мұғалімнің іс-әрекетімен ғана
шектелуімен мәжбүрлейді. Сондықтан әрбір есептің жеке ерекшелігіне қарай
оны шығарғанда бірнеше әдіспен шығаруды кӛрсеткен жӛн деп ойлаймыз. Сонда
ғана оқушылар сыни тұрғыдан ойланып, ӛздеріне тиімді әдіспен есептерді
шығаруға тырысады. Есептерді шығару барысында оқушылардың
математикалық қабілеттерін, дайындықтарын ескеру қажет. Әр түрлі әдіспен
есептерді шығару арқылы оқушылардың ойлау іс-әрекеттерін де дамытуға
болады. Әдістемелік құралда сандық есептердің шығарылу әдістемесі
қарастырылып, оларды шешудің бірнеше алгоритмі берілген.
Жалпы есепті екі топқа бӛледі: 1) сандық 2) сапалық.
Сандық есептерді 3-ке топтастыруға болады:
1. химиялық формула арқылы есеп шығару;
2. химиялық реакция теңдеуі арқылы есеп шығару;
3. ерітінділерге арналған есептер.
Бӛлімдер әр түрлі тақырыптарға сай мазмұны жағынан қамтылған:
- қосылыстың салыстырмалы молекулалық массасын анықтау;
- заттардың құрамындағы элементтердің массаларының ара қатынасы;
- қосылыстағы элементтердің массалық үлесін анықтау;
- белгілі заттың массасынан элементтің массасын анықтау;
- салыстырмалы тығыздық арқылы газдардың молекулалақ массасын
анықтау;
- газдардың салыстырмалы тығыздығын анықтау.
Бұл әдістемелік құралда сандық есептер 2 түрлі әдіс-тәсілдермен
шығарылған.
Осы орайда, бұл әдістемелік құрал химия есептерін ӛз бетімен шығарып
үйренгісі келетін оқушыларға және ұстаздық қызметтерін жаңадан бастап
жатқан жас мамандарға пайдасын тигізетін шығар деп ойлаймыз.

4

180. Натрий бромидінің сулы ерітіндісін электролиздегенде анодта 8 г бром
бӛлінді, катодтағы газ кӛлемі?
А) 3,39 л В) 6,78 л С) 1,12 л Д) 4,48 л Е) 2,24 л

Берілгені Шешуі: K(-):2H2O +2b= Н2 + 2 ОН-
m(Br2)= 8 г An(-):2 Br- - 2b = Br2
Жалпы теңдеу
m/к V(Н2)-? 2NaBr + 2 H 2O =H2+ 2 Na OH+ Br2
Мr(Br2)=160
m=160 г

2-әдіс: n (H2)= n ( Br2)
n (Н2) = 22,4x0,05 = 1,12 л
8 г < 160 г 20 есе
V (Н2) = 22,4: 20 =1,12 л

181. 416 г барий хлоридінің 5% ерітіндісін электролиздегенде катодта және
анодта бӛлінетін заттардың кӛлемі (л)? А) 2,24 л Н2, 2,24 л Сl2

Берілгені Шешуі: BaCl2 + 2 H 2O = Ba (OH)2+ Cl2 + H2
m(BaCl2)= 416г 2-әдіс: m(BaCl2)= 416*0,05 = 20,8 г
W=5%=0,05 n ( BaCl2 )=20,8:208=0,1 моль

m/к V(Н2)-? n (BaCl2)= n (Cl2)=n (H2)
V(Cl2)-? V (Н2) = 22,4x0,1 = 2,24 л
Мr(BaCl2)=208 V (Cl2) = 22,4x0,1 = 2,24 л
m=208 г 20, 8 г < 208 г 10 есе
m (BaCl2)=416-0,05=20,8 г V (Н2) = 22,4: 10 = 2,24 л
V (Cl2) = 22,4 : 10 = 2,24 л

182. 148 г бутил спиртімен пропил спирті әрекеттескенде 58 г пропил бутил
эфирі түзілді. Бутанолмен әрекеттескен пропанолдың массасы және ӛнімнің
шығымы?
А) 95 В) 30 С) 45 Д) 120 Е) 59 F) 464 G) 232 Н) 50

Берілгені Шешуі: С4Н9ОH+С 3Н7ОН=С 4Н 9О–С3Н7 +Н2О
m (С4Н3ОH)= 148г n(С4 Н9ОH)=148:74= 2 моль
m(С3Н2ОС4H3)=58г n(С4 Н9ОH=n( С3 Н7ОH)
m(С 3Н 7ОН) = 2x60= 120 г
m/к m( С 3Н 7ОН)-? m(С 3Н 7ОС 4Н 9) = 116x2 = 232 г
η-?
2-әдіс: 148 > 74 2 есе
Mr( С 6Н5NH2)=93
m=93 г m(С 3Н 7ОН) = 60 x 2 = 120 г
Mr(Br2) =160 m (С 3Н 7ОС 4Н 9) = 116x2 = 232 г
m=480г

5

183. 1 моль күкірт (ІV) оксиді тотығу (жануы) үшін қажетті ауаның (қ.ж) кӛлемі
(ауа 20 % оттектен тұрады)?

Берілгені Шешуі: 2 SO 2+O2=2 SO 3
n (SO 2)=1 моль
W = 20% V (ауа) = V (O2):0,2
1 моль х моль
m/к V( ауа)
2 моль 1 моль

V (O2) = 22,4x0,5 = 11,2 л

2-әдіс: 1 моль < 2 моль 2 есе
V (O2) = 22,4 :2 = 11,2 л

184. Массасы 0,7 г екі валентті металл қышқылмен әрекеттескенде 280 мл сутегі
газы бӛлінген металдың формуласы?
А) Zn В) Fe С) Ca D) K E) Al

Берілгені Шешуі: Me+2HCl = Me Cl 2 + H 2
m (Me)=0,7 г n (Me )= n (H 2 )
V =280 мл =0,28 л

m/к Me-?

2-әдіс: Mr(Fe)= 56
0,28 < 22,4 л
80 есе
Mr (Fe) = 56

185. 100º С–тан жоғары температурада ас содасы натрийдің гидрокарбонаты
NaHCO3 натрий карбонатын түзіп ыдырайды. Массасы 25,2 г натрий
гидрокарбонаты ыдырағанда қанша натрий карбонаты түзіледі?

Берілгені Шешуі: 2 NaHCO 3 Na 2 CO 3 +СО 2 +Н 2 О
m(NaHCO3)=25,2 г 2-әдіс: 0,3 моль

m/к m (NaHCO 3)-? 0,3 моль х моль
Mr(NaHCO3)= 84 2 моль 1 моль
m = 168 г
Mr (Na 2 CO 3)= 106 0,15 моль
m= 106 г
m (NaHCO 3) = 106x0,15 = 15,9 г
25,22< 166 г 6,66 есе

m (NaHCO 3) = 106: 6,66 = 15,9г

6

186. 8 г темір мен мыс қоспасын концентрлі азот қышқылымен ӛңдегенде 3,6 л
газ бӛлінетін болса, қоспадағы темірдің массасы?

Берілгені Шешуі Fe + НNО 3(конц) ≠
m (Fe, Cu)=8 г 2 әдіс: Cu+4HNО3(конц)=Cu(NО3)2+2NО2+2H2О
V(газ) =3,6 л n (NО 2) = 3,6 : 22,4= 0,16 моль
х моль 0,16 моль
m/ к m (Fe)-?
Mr (Cu)=64 1 моль 2 моль
m= 64 г
0,08 моль

m(Cu) = 64x0,08 = 5,14 г
m(Fe)= 8-5,14 = 2,9 г
3,6 л< 44,8 л 12,4 есе

m(Cu) = 64: 12,4 = 5,14
m(Fe)= 8 г - 5,14 г = 2,9 г

187.Натрий карбонатынан кӛлемі 27 л кӛмір қышқыл газын (қ.ж) алу үшін
жұмсалған тығыздығы 1,1 г/ мл 20 %- дық тұз қышқылы ерітіндісінің кӛлемі?

Берілгені Шешуі Na2 CO3+2 НСl = 2 NaСl+CO2+H 2 O
V( CО2) = 27 л 2 әдіс: n (НСl) =27: 22,= 1, 2 моль
p=1,1 г/мл
1,2 моль х моль
W= 20 %
m/к V(НСl)-? 1 моль 2 моль
Mr (НСl)= 36,5
m= 73 г 2,4 моль

m(НСl) = 36,5x2,4 = 87,6 г
20 % V=87,6: 0,20= 438 мл

мл

27 > 22,4 1,2 есе
m(НСl)= 73x1,2 =87,6 г
20 % V=87,6: 0,20= 438 мл

мл

188. Мӛлшері 0,2 моль мыс (ІІ) нитратын алу үшін қажетті бастапқы
реагенттердің мыс оксиді мен 70 %- дық азот қышқылы ерітіндісінің массасын
есептеңдер? Жауабы: 15,9 г

Берілгені Шешуі:
n(Cu(N О3)2) =0,2 моль
1- әдіс: CuO + 2 НN О 3 = Cu (N О 3 ) 2 + H 2 O
W= 70 % 0,2 моль х моль
m/ к m (Cu О)- ?
1 моль 2 моль
m (НNО3) -?
Mr (Cu О)= 80 m (Н NО 3) = 63x0,4 = 25,2 г
m= 80 г m (Н NО 3)= 25,2 :0,7= 36 г
Mr ( НNО 3)= 63 7

m= 126 г m (СuО )= n( Cu(N О 3) 2
m (СuО= 0,2x80 = 16 г

2-әдіс: 0,2 моль < 1 моль 5 есе

m (СuО)= 80 :5 = 16 г

m (Н NО 3)= 126 :5 =25,2 г
70% m (Н NО 3)= 25,2 :0,70 = 36 г

189. Егер кермек судың 1 литрінде 108 г кальций гидрокарбонаты болса, кӛлемі
3 л кермек суды жақсарту үшін қажет әк сүтінің массасы?
A) 316 B) 148г C) 182 г D) 260 г E) 240 г

Берілгені Шешуі:
V(H2 O)= 1 л = 1 г 1- әдіс:
m ( Ca(HCO3 ) 2= 108 г
V((H2 O)= 3 л = 3 г m( Ca(HCO3 ) 2= 108x3 = 324 г
m/ к m( Ca(O Н) 2 -? Ca(HCO3)2+Ca(O Н)2 = 2CaСO 3 + 2 Н 2О
Mr ( Ca(HCO3 ) 2= 162 г
m= 162 г 2
Mr ( Ca(O Н)2 =74
2-әдіс: n Ca(HCO3 ) 2 = n Ca(O Н)2 3 есе
m= 74 г m (Ca(O Н)2)= 2x 74= 148 г
1000 г < 3000г

m( Ca(HCO3 ) 2= 108x3 = 324 г
2 есе
324 > 162

m ( Ca(O Н)2)= 74 x 2 = 148 г

190. Массасы 200 г 25,5 % Ag NО 3 ерітіндісін толық электролизге ұшыратты.
Катодта бӛлінген күмістің массасы (г)?
A) 64,8 B) 32,4 C) 16,2 D) 6,4 E) 8,1

Берілгені Шешуі 4 Ag NО3+2 H 2 O = 4 Ag+О 2+4 НNО 3
200 г 25,5 % Ag NО 3 m(Ag NО 3)= 200 x 0,255 = 51
m/ к m (Ag )-?
Mr (Ag NО 3 )= 170 0,3 моль х моль
m= 170*4 = 680 г 4 моль 4 моль

Mr ( Ag )= 108
m= 432 г

m( Ag )= 108x 0,3= 32,4 г

2-әдіс: 51 г < 680г 13,33 есе

m(Ag )= 432 : 13,33= 32,4 г

191. 6 P+5 KСlO3 3P 2O5+ +5 KСl реакция теңдеуінде 24,5 г тотықтырғышпен
қалдықсыз әрекеттесетін тотықсыздандырғыш массасы?

A) 2,24 г B) 1,24 г C) 5,64 г D) 7,44 г E) 3, 64 г

8

Берілгені Шешуі n (KСlО3)=24,5 :122,5=0,2 моль
m (KСlО 3)= 24,5 г х моль 0,2 моль
m/ к m (P )-?
Mr (KСlО 3 )= 122,5 6 моль 5 моль
m= 612,5 г
m( P)= 31x 0,24= 7,44 г 25 есе
Mr ( P )= 31 2-әдіс: 24,5 г < 612,5 г
m= 186 г
m( P) = 186 : 25= 7,44 г

192. Массасы 50 г сірке қышқылының ерітіндісі натрий гидрокарбонатының
сулы ерітіндісімен бейтараптанған бӛлінген газды әк суы арқылы ӛткізгенде 7,5 г
тұнба түзілді. Ерітіндідегі сірке қышқылының массалық үлесі?

A) 4 % B) 2% C) 9% D) 6% E) 8%

Берілгені Шешуі СО 2+ Сa (ОH )2 = СaCО 3 + Н 2 О
m (CH 3 СООН) = 50 г CH3СООН+NaHCO3=CH3СООNa+СО2+Н2О
m (тұнба)= 7,5 г n (CaCО 3 ) =7,5:100 = 0,075 моль
m/ к W (CH3 СООН)-? n (СО 2) = n ( Ca СО 3 )
Mr (CH 3 СООН)=60 V(СО 2) = 1,68:22,4 = 0,075 моль
m= 60 г n (CH 3 СООН) = n ( СО 2)
m (CH 3 СООН) = 60x0,075 = 4,5 г
Mr ( CuCO3 )= 100
m= 100 г 3

2-әдіс: 7,5 г < 100 г 13,33 есе

V(СО 2) = 22,4 : 13,33= 1,68 л
m(CH 3 СООН) = 60 : 13,33 = 4,5 г

3

193. Массасы 20 г мыс пен алюминий қоспасына концентрлі азот қышқылымен
әсер еткенде 5,6 л (қ.ж) газ бӛлінді, қоспа құрамы?
A)15г Al B) 8г Cu C) 10г Al D) 14г Al E) 12г Al F) 6г Cu G) 7г Cu H) 5г Cu

Берілгені Шешуі Al+HNО 3 (конц) ≠
m (Cu+Al) = 20 г
V= 5,6 л Cu+4 НNО3(конц)=Cu(NО3)2+NО2+Н2 О
m/ к W (Cu )-? n (NО 3)=5,6:22,4 = 0,25 моль
х моль 0,25 моль
W(Al )- ?
1 моль 2 моль

2-әдіс: m( Cu) = 64 x 0,125 = 8 г 8 есе
m(Al ) = 20 г – 8 г = 12 г
5,6 л < 44, 8 л
m( Cu )= 64 : 8 = 8 г
m(Al) = 20 г- 8 г = 12 г

9

19410,8 алюминий темір (ІІІ) оксидімен әрекеттескенде түзілетін алюминий
оксидінің массасы?
А)35,7 г В)30,6 г С)25,5 г Д)20,4 г Е)45,9 г

Берілгені Шешуі: 2 Аl+Fe2O3=2 Fe + Аl2О3
m(Аl)=10,8 г n (Al)= 10,8:27=0,4 моль

m/к m(Аl2О3)-? 0,4 моль х моль
Мr(Аl2О3)=102
m(Аl2О3)=102 г 2 моль 1 моль

2-әдіс: m(Аl2О3)= 102x0,2 = 20,4 г
10,8 г < 54 г 5 есе
m(Аl2О3)=102 :5=20,4 г

195. 200 г 10 % анилиннің бензолдағы ерітіндісімен әрекеттесетін 25 %-дық бром
суы ерітіндісінің массасы?
А) 289 г В) 413 г С) 345 г Д) 485 г Е) 563 г

Берілгені Шешуі: С6Н5NH2+ 3 Br2 С6Н3NBr3 + 3 НBr
200 г 10% С6Н5NH2 m(С6 Н5NH2)= 200x0,1 =20 г

W=25% 52 х моль
m/к m(Br2)-? 3 моль
Mr(С 6Н5NH2)=93 0,215 моль
m=93 г 1 моль

Mr(Br2) =160 m(Br2)= 160x0,695 = 103,22 г
m=480г 25%m(Br2 )= 10,322:0,25 =413г
20 г < 93 г 4,65 есе
2-әдіс: m(Br2)=480 : 4,65=103,2 г

25% m(Br2 )= 10,322:0,25 =413

196. Массасы 180 г кремний диоксиді кокспен әрекеттескенде бӛлінген иіс
газының зат мӛлшері?
А)2 моль В)3 моль С) 6 моль Д) 4 моль Е) 8 моль

Берілгені Шешуі: SiO2 + 2С= Si + 2 СO
m(SiO2)=180 г
m/к V(CO) - ? n (SiO2) = 180:60 = 3 моль
3 моль х моль
Мr(SiO2 )=60
m=80 г 1 моль 2 моль

2-әдіс: m(Аl2О3)= 102x0,2 = 20,4 г
180 г > 60 г 3 есе
V (СO)= 2x3 = 6 моль

10

1975 г Fe, FeO қоспасын тұз қышқылымен әрекеттестіргенде 0,56 л Н2 бӛлінді.
Қоспадағы оксидтің массалық үлесі?
А) 36 % В) 28 % С) 70 % Д) 72 % Е) 40 %

Берілгені Шешуі: Fe +2 НСl = Fe Сl2 +H2
m(Fe , FeO )= 5 г n (H2) = 0,56:22,4 = 0,025 моль
V (Н2) = 0,56 л
n(Fe) = n (H2)
m/к W(FeO) - ? m(Fe)= 56 x0,025 = 1,4 г
Мr(Fe)= 56 m(Fe О)= 5 – 1,4 = 3, 6 г
m= 56 г 2-әдіс: 0,56 < 22,4 40 есе
m(Fe)= 56 : 40 = 1,4 г
m(Fe О)= 5 – 1,4 = 3, 6 г

198. Кӛлемі 89,6 л (қ.ж) фосфин ауада ӛздігінен тұтанғанда түзілген фосфор (V)
оксидінің массасы?
А) 213 г В) 355 г Е) 142 г С) 284 г Д) 345 г

Берілгені Шешуі: 2PH3 + 4 О2 = Р2 О 5 + 3Н2 О
V(PH3)= 89,6 л m(С6Н5NH2)= 200*0,1 =20 г
n(РH3)=89,6:22,4 = 4 моль
m/к m(Р2 О 5)-? 4 моль х моль
Mr(РH3)= 34
m= 34*2 = 68 г 2 моль 1 моль
Mr(Р2 О 5) =142
m=142г m(Р2 О 5) = 142x2 = 284 г
2-әдіс: 89,6 л > 44, 8 л 2 есе

m(Р2 О 5) = 142x2 = 284 г

200. Егер теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы шығымы 80 % болса, 50 г
метанолдан түзілетін жай эфирдің массасы?

А) 21,6 г В) 14,4 г Е) 28,8 г Д) 19,82 г С) 18,0 г

Берілгені Шешуі: m( С6Н10О5)п п С6Н12О6
m(С 6Н 10 О 5)п )= 81кг n(С6Н10О5)п =81:162 = 0,5 моль
п =75 % 0,5 моль х моль

m/к m(С 6Н 12О 6)-? 1 моль 1 моль
Mr(С 6Н 10 О 5 )п)= 162
m= 162 кг n(С6Н10О5)= n( С6Н12О6 )
Mr( С 6Н 12О 6) =180 кг m(С6Н12О6) = 180x0,5 = 90 кг
m=180 кг 75 % m(С6Н12О6)= 90x 0,75 = 67,5 кг

2-әдіс: 81 кг < 162 кг 2 есе

m(С6Н12О6) = 180:2 = 90 г
75 % m(С6Н12О6)= 90 x 0,75 = 67,5 кг

11

201. Техникада глюкозаны крахмалды гидролиздеу арқылы алады. Егер реакция
ӛнімнің шығымын теориямен салыстырғанда 75 % болатын болса, 81 кг
крахмалдан алынатын глюкозаның массасын есепте?
А) 36,5 кг В) 69,5 кг С) 48,5 кг Д) 56,5 кг Е) 67,5кг

Берілгені Шешуі: СН3ОН+НО-СН3 СН3 -О-СН3+Н2 О
п= 80% n = 50:64= 0,78125 моль
m(СН3 ОН)=50 г
0,78125 моль х моль
m/к m(СН3- О-СН3)-?
Mr(СH3О Н)= 32 1 моль 1 моль
m= 32 г
Mr( С2 Н6 О) =46 m(СН3-О-СН3)-?)= 0,78125 x46 = 35,9 г
m=46г 80 %m(СН3- О-СН3)= 35,9 x 0,8 =28,8 г
50 г < 64 г 1,28 есе

2-әдіс: m(СН3- О-СН3)-?)=46 : 1,28 = 35,9 г
80 %m(СН3- О-СН3)= 35,9 x 0,8 =28,8 г

202. Анилиннің сұйытылған судағы ерітіндісіне бром артық мӛлшерде
қосылғанда 3,3 г тұнба алынды. Реакцияға түскен анилиннің массасы?
А) 1,25 г В) 0,93 г С) 1,42 г Д)0,75 г Е) 1,39 г

Берілгені Шешуі: (С 6Н 5 NH2 +3Br2 = С 6Н 4NBr3+ 3HBr2
m(тұнба)= 3,3г n(тұнба) =3,3:330= 0,01 моль
m/к m(С 6Н 5 NH2)-?
Mr( С 6Н 4NBr3)=330 n( С6Н5NH2)= n( С6Н4NBr3 )
m=330г m(С6Н5NH2) = 93x0,01= 0,93 г
Mr( С 6Н 5NH2) =93 2-әдіс: 3,3 г < 330 г 100 есе
m=93 г
m(С6Н5 NH2 )= 93: 100 = 0,93 г

203. Зат мӛлшері 2 моль темірдегі атом саны?
А) 2,02 x1023 В) 6,02 x1028 С) 1,204 x1023 Д) 5,6 x 1022 Е) 12,046 x 1023

Берілгені Шешуі: N= n x N A
n(Fе) = 2 моль N= 2x 6,023x 10 23= 12,046 x10 23

m/к N(Fе)-? 2-әдіс: 2 моль > 1 моль 2есе

N= 6,023x10 23 x 2= 12,046x10 23

204. 68,4 г алюминий сульфатындағы молекулалар саны?
А) 2,02 x 10 23 В) 3,01x 10 24 С) 3,2 x10 23 Д) 5,6 x10 23 Е) 12,04 x10 23

Берілгені Шешуі: n =64,8:342= 0,2 моль
m(Al2 SO4) 3 = 68,4 г
m/к N-? N = n . NА =0,2x6,023x10 23 =12,04x10 23
2-әдіс: 68,4 г < 342 г 5 есе
Mr( Al2 SO4) 3)=342
m=342 г N=6,023 x 10 23:5=12,04 x 10 23

12

205. Кӛмір қышқыл газын барий гидроксидінің ерітіндісі арқылы ӛткізгенде 394
г тұнба түзілген. Жұмсалған кӛмір қышқыл газының кӛлемі?
А) 22,4 л В) 33,6 л С) 56,0 л Д) 44,8 л Е) 11,3 л

Берілгені Шешуі: СО2 + Ва(OН)2= ВаСO3+ Н 2 О
m(ВаСO3) = 394 г n (ВаСO3)=394: 197 =2 моль
n(СО2 ) = V (ВаСO3 )
m/к n(СО2 )- ? m ((ВаСO3) =2x22,4 = 44,8 л
Mr( ВаСO3)= 197 2-әдіс: 394 г > 197 г 2 есе
m= 197 г
V(СО2 ) =22,4 x 2 = 44,8 л

206. 48 г метил спиртінен 22 г диметил эфирі алынған болса, ӛнімнің шығымы?
А) 88,44 % В) 58,26 % С) 63,77 % Д) 78,02 % Е) 68,77%

Берілгені Шешуі: СН3 ОН+НО-СН3 =СН3О-СН3+Н2О
m(С Н3 ОН)= 48 г n(СН 3ОН) = n (С Н3- О- СН3)
m(С Н3- О- СН3)= 22 г n(С Н3 ОН)=48:64=0,75 моль
m (С Н3- О- СН3) = 46x0,75 = 34,5 г
m/к п( С Н3- О- СН3) - ? п(СН3О-СН3 ) =22:34,5=0,6377=63,77 %
Mr( С Н3- О- СН3)= 46 2-әдіс: 48 г < 64 г 1,33 есе
m= 46 г
m (С Н3- О- СН3) = 46: 1,33 = 34,5 г
п(СН3–О-СН3)=22:34,5=0,6377= 63,77%

207. Шығымы 75% болса, 10,5 кг циклогексаннан түзілетін бензолдың массасы?

А) 8,5 кг В) 4,3 кг С) 6,3 кг Д) 5,3 кг Е) 7,3 кг

Берілгені: Шешуі: С 6 Н12 С 6Н6 + 3Н 2
η= 75% n (C 6 H 12) = 10,5:84 = 0,125 моль
m(С 6 Н12 ) = 10,5 кг
n (C 6 H 12) = n (C 6 H 6)
m/к m (С6 Н6 ) - ? m(С 6 Н6 ) = 78x 0,125= 9,75 кг
Mr(С6 Н 12 )= 84 75 % m(С 6 Н6 ) = 9,75 кг x0,75 = 7,3 кг
m = 84 кг 2-әдіс: 10,5 < 84 г 8 есе
Mr(С 6Н6)= 78
m= 78 кг m(С 6 Н6 ) = 78x 0,125= 9,75 кг
m(С 6 Н6 ) = 78 :8 = 9,75 кг
75 % m(С 6 Н6 ) = 9,75 x 0,75 = 7,3 кг

208. Метан газы жанған кезде 72 г су түзілді. Жанған метанның массасы?
А) 45 г В) 11 г С) 50 г Д) 62 г Е) 32 г

Берілгені Шешуі: С Н4 + 2О2 =- СО2 + 2 Н 2О
m(Н2 О)= 72 г n(Н 2О) = 72:18 = 4 моль
m/к m(С Н4-) - ? х моль – 4 моль
Mr(Н2О)= 18 1 моль – 2 моль
m= 36 г
13
Mr(СН4 )= 16

m= 16 г m (С Н4) = 16x2 = 32 г
2-әдіс: 72 г > 36 г
2 есе
m (С Н4) = 16 x 2 = 32 г

209. 44,8 л хлор (қ.ж) 16,6 г калий иодиді бар ерітіндісімен әрекеттескенде
түзілетін иодтың массасын есептеңдер?

Берілгені: 1-әдіс: CI2 + 2KI= 2 KCI+I2
V( Cl) =44,8 л n (CI2 )= 44,8:22,4 = 2 моль
m (KI )=16,6 г n(KI )= 16,6:166 = 0, 1моль

m/кm (I2 )-? 0,1 моль х моль
Mr (KI)= 166
m=332 г 2 моль 1 моль
Mr ( I2)=254
m=254 г m (I 2)= 254 x0,05 =12, 7 г
2-әдіс: n (Cl2)= 44,8:22,4 = 2 моль

n(KI)= 16,6:166 = 0, 1моль

n (Cl2) >n(KI )
16,6 г < 332 г 20 есе
m (KI)= 254 : 20=127 г

210. Массасы 380 г фтор мен 200 г су әрекеттескенде түзілетін оттектің кӛлемін

(қ.ж) есептеңдер?

Берілгені: Шешуі: 2F2 + 2H 2 O= 2 H F+ O2
m( F2) =380 n (F2 )= 380:38 = 10моль
m (HO)= 200 г n(H2 O) = 200:18 = 11,1моль

m/кV (O2 )-? n (F2 )<n(H2 O) х моль
Mr (F2 )= 38 10 моль 1 моль
m= 76г 2 моль

Mr (H2O)= 18 2-әдіс: V (O 2 )= 22 ,4 x 5 = 112 л
m=36г n (F2 ) = 380:38 = 10моль
n(H 2O) = 200:18 = 11моль

n (F2 ) < n( H 2 O)
380 г ›76 г 5 есе

V (O 2 )= 22 ,4 x5 = 112 л

211. Массасы 10 г темір мен мыс ұнтақтарынан тұратын қоспаға тұз
қышқылымен әсер еткенде 3,93 л (қ.ж) сутек алынды. Қоспадағы мыстың
массасын есептеңдер?

Берілгені: Шешуі: Cu + HCI
m(Fe + Cu) = 10 г F e + 2HCI =F e CI 2 + H 2
n (H2 ) = 3,93:22,4 = 0,175 моль
V (H)=3,93 л
14

m/к m(Cu)-? n (H2 )=n(Fe)
m(Fe)= 56x0, 175 = 9, 82 г
Mr (Fe)= 56
m=56 г m(Cu)= 10г – 9, 82 = 0, 18 г

2- әдіс: 3, 93л <22, 4 л 5, 699 есе

m(Fe) = 56:5, 699 = 9,82 г

m(Cu)= 10г – 9, 82 = 0, 18 г

212. Массасы 2,14 г магний нитридімен Mg3N2 әрекеттесетін 4% -дық тұз
қышқылының (p= 1, 02 г/мл) кӛлемін есептеңдер?

Берілгені: Шешуі: Mg3 N2+ 6HCI= 3 MgCI2+ 2NH3
m(Mg3 N2) =2,14 г 1-әдіс n (Mg3 N2 )= 2,14:100 = 0,0214 моль
0 ,0214 моль х моль
W(HCL)= 4%
p= 1,02 г/мл 1 моль 6 моль

m/кV (HCL)-? m (HCl) = 36,5 x0,1284 =4,6866г
Mr (Mg 3N2 )= 100 4% m (HCl)=4,6866:0, 04 =117,165г
m= 100 г
Mr ( HCL )= 36,5
m=219

2-әдіс: 2,14 г < 100 г 46,72 есе

m (HCl) = 219 : 46,72 =4,6866г

4% m (HCl)=4,6866:0,04=117,165г

V (HCl ) =117,165:1,02 = 114, 8 мл

213.Құрамында әктастың CaCO3 қоспасы бар 5 г кальций оксидін СаО тұз
қышқылымен ӛңдегенде 140 мл газ (қ.ж) түзілді. Бастапқы қоспадағы СаСО 3
массалық үлесі қандай?

Берілгені: Шешуі:
m( қоспа) =5г
V(газ)=140 мл=0,140 л 1-әдіс: СаСО 3 Са О + СО2
n (СО2 )= 0,140:22,4 = 0,00625 моль
m/к W (CaCO3 )-? n (СаСО3 ) = n (СО2 )
Mr (CaCO3)= 100 m (CaCO3)=100 x 0,00625 = 0,625 г
m (CaCO 3)= 100 г
2-әдіс: 0,140 л < 22,4 л 160 есе
m (CaCO3)=100:160=0,625г

W(CaCO3)=0,625:5 = 0,125 = 12,5 %

214. Массасы 2,76 г сахарды К2 СО3 сӛндірілген әктің 200 г ерітіндісімен ӛңдеді.
Сахарды ӛңдеуге жұмсалған сӛндірілген әктің массасын және ерітіндегі Са(ОН)2
массалық үлесін (%) есептеңдер?

15

Берілгені: Шешуі:
m (К2 СО3)=2,76 г
m(ер- ді )= 200 г 1-әдіс: К2 СО3+Ca(OН)2=CaСО3+2 КОН
n (К 2 СО 3)= 2,76:138 = 0,02 моль
m/к m(Ca (OН)2 )-? n (К 2 СО 3) = n (Ca (OН)2)
W (Ca (OН)2 )-? m ( Ca (OН)2 )= 74 x 0,02 = 1,48 г
Mr (K 2CO3)= 138 W(Ca(OН)2)=1,48:200 =0,0074=0,74%
m= 138 г 2-әдіс: 2,76 г < 138 г 50 есе
Mr (Ca(OH )2)=74
m=74 г m (Ca (OН)2 )= 74: 50 = 1,48 г
W(Ca(OН)2)=1,48:200=0,0074=0,74%

215.Кальций карбонаты мен гидрокарбонатынан тұратын 524 г қоспаны тұз
қышқылының ерітіндісімен ӛңдегенде 444 г кальций хлориді түзілді. Бастапқы
қоспадағы компоненттердің массалық үлестерін анықтаңдар?

Берілгені: Шешуі: х w
m (СаСО 3 , Са (НСО3)2)
=524 г СаСО3+2НСI=CaСI2+CO2+H2O
m(СаСI2)= 444 г 100 г 111 г

m/к W (Ca СО3 )-? 7в
W (Ca (OН)2 )-?
Са(НСО3)2+2НСI=CaСI2+CO2+2H2O
162 г 111г

х+у =524 г

х=524-у х=524 – у

1,11х+0,685у=444 111(524-у)+0,6885у=444

111 (524–у)+0,685у=444

581,64 – 1,11 у + 0,685 у =444

0,425 у = 137,64

у=323,8

х= 524-329,8 = 200, 14

W(CaСО3)=200,14:524=0,3817 = 38,17%
W(Ca(НСО3)2)=323,8:524=0,6183=61,83%

216. Табиғи газдың құрамындағы (кӛлемдік үлестері) метан 95%, азот 2%,
кӛміртек (ІV) оксиді 3 %. Газдың осы үлесінің 4,48 л (қ.ж) ӛртеп, барлық газдың
қоспасын артық мӛлшерде алынған кальций гидроксидінің ерітіндісі арқылы
ӛткізді. Түзілген тұнбаның массасын есептеңдер?

Берілгені: Шешуі:
1-әдіс: V(СН4 )=4,48x0,95 = 4,256 л
W(CH4) = 95 %
W(N2)= 2% СН4 + 2О 2= СО2 + 2 Н 2 О
W(CO2 )= 3 % n(CH4 ) = 4,256:22,4= 0,19 моль
V ( газ) = 448л n (CH 4 ) = n (CО2 )
m/к m=(СаСО3)-? V(CО2 ) = 22,4 x 0,19 = 4,256 л

16

Mr (СаСО 3 )= 100 CО2 + Са (ОН) 2 = Са СО 3 + Н 2 О
m = 100 г n(CО2 ) = 4,256:22,4= 0,19 моль

m(Са СО3 ) = 100x 0,19 =19 г
V(CО2 ) = 4,48 x 0,03 = 0,1344 л
CО2 + Са(ОН)2 = Са СО3 + Н 2О
n(CО2 ) = 0,1344:22,4= 0,006 моль
m(Са СО3 ) = 100 x 0,006 = 0,6 г
m(Са СО3 ) = 19г+ 0,6 г =19,6 г
2-әдіс: V(СН 4)= 4,48 x 0,95 = 4,256 л
4,256<22,4л 5,263 есе

m( Са СО3 ) = 100 : 5,263 =19 г
V(CО2 ) = 4,48 x 0,03 = 0,1344 л
0,1344 л< 22,4 л 166,6 есе

m(Са СО3 ) = 100 : 166,6 = 0,6 г
m(Са СО3 ) = 19 г+0,6 г = 19,6 г

217. Құрамында 80,56 % бутан бар, бутен мен бутан қоспасы 4% 160 г бром

суымен әрекеттескен болса, қоспаның жалпы массасы?

А) 11,53 В) 11,54 С) 11,52 Д) 11,56

Берілгені: Шешуі:
W (С 4Н10) = 80,56 % 1-әдіс: C4H8 + Br2 = C4H8 Br2

W (Br2) = 4 % m (Br2) = 160 х 0,04 = 6,4 г
m (Br2) = 160 г
m(қоспа) - ? n(Br2) =
Mr (C4H8)= 56 г m (C4H8)= 56 х 0,04 = 2,24 г
m=56 г W (С 4Н8) = 100 – 80,56 = 19,44%
m(қоспа) =

2-әдіс: m (Br2) = 160 х 0,04 = 6,4 г
6,4 г <160 г 25 есе
m (C4H8) = 56г : 25г = 2,24 г
W (С 4Н8) = 100 – 80,56 = 19,44%
m(қоспа) =

218. Мыс пен темірдің 14 г құймасын концентрлі азот қышқылында еріткенде
17,6 г нитрат түзілді. Құймадағы темірдің массалық үлесі?
А) 57,1 В) 58,1 С) 56,1 Д) 55,1 Е) 54,1

Берілгені: Шешуі:
m(Cu, Fe)= 14г 1-әдіс:
Fе әректтеспейді HNO3(конц)+Cu+4HNO3=Cu(NO3)2+2NO2+2H2O
m(нитрат)= 17,6 г
n(Cu(NO3)2) =
m/k W(Fe)-? V(Cu)= n (Cu(NO3)2
Mr (Cu)= 64 г m (Cu)= 64 х 0,936 = 6 г

17

m= 64 г m(Cu(NO3) 2)= 188гm(Fe) = 14г –6 г = 8 г
m= 188 г
W (Fe)=
2 әдіс: 17,6 г <188 г 10,68 есе

m (Cu)= 64 : 10, 68 = 6 г
m(Fe) = 14г –6 г = 8 г

W (Fe)=

219. 250 г суда 50 гFeSO4х 7H2O кристаллогидраты ерітілді. Ерітіндідегі
кристаллогидраттың және сусыз темір (ІІ) сульфатының массалық үлесін есепте?

А) 9,5 % В) 9,1 % С) 9,4 % Д) 4,6 % Е) 9,7 %

Берілгені: Шешуі:
m(H2O)= 250 г 1-әдіс: n(FeSO4 х 7H2O) =
m(FeSO4 х 7H2O) = 50г
n (FeSO4 х 7H2O)= n (FeSO4)
m/k W(FeSO4) - ? m(FeSO4) = 152 x 0,1798 = 27,4 г
m= 152г Mr (FeSO4)=152гm(ерітінді)=250+50=300г
Mr (FeSO4 х 7H2O)= 278 г
m= 278 г W(FeSO4) =
2-әдіс: 50 г < 278 г 5,56 есе

m(FeSO4) = 152:5,56 = 27,4 г
m (ерітінді)=50+250= 300г

W(FeSO4) =

220. Массасы 200 г 25,5 % AqNO3 ерітіндісін толық электролизге ұшыратты.
Катодта бӛлінген күмістің массасы (г).

А) 32,4 г В) 64,8 г С)16,2 г Д) 6,4 г Е) 8,1 г

Берілгені: Шешуі:
m(AqNO3)= 200 г 1-әдіс: 4 AqNO3 +2 H2O = 4Aq+ O2 + 4 HNO3
W (AqNO3)= 25,5 %
m/k m (Aq) - ? m (AqNO3 ) = 200 x 0,255 = 51 г

Mr (AqNO3)= 170 n(AqNO3) =
m=680
n(AqNO3) = n (Aq)
Mr (Aq) = 108 гm (Aq) = 108 x 0,3 = 32,4 г
m=432 г 2-әдіс: m (AqNO3 ) = 200 x 0,255 = 51 г
51 г < 680 г 13,33 есе
m (Aq) = 432 : 13,33 = 32,4 г

221. Шығымы 80 %, кӛлемі 2,24 л (қ.ж) кӛмірқышқыл газын әк сүтінен

ӛткізгенде тұнбаның массасы (г)?

А) 4 г В) 9 г С) 10 г Д) 3 г Е) 6 г

Берілгені: Шешуі:
η= 80 % 1-әдіс: CO2 + Ca (OH)2= CaCO3 + H2O

18

V (CO2)=2,24 л80% V (CO2) = 2,24 x 0,8 = 1,792 л
Vm = 22,4 л/моль
m/k m (CaCO3)- ? n (CO2) =
Mr (CaCO3)= 100
m= 100 г n (CO2) = n (CaCO3)
m(CaCO3) = 100 x 0,08 =8 г
2-әдіс: 80 %V (CO2) == 2,24 x 0,8 = 1,792 л
1,792 л <22,4 л 12,5 есе
m(CaCO3) = 100 x 12,5 = 8 г

222. Кӛлемі 5,6 л этилен массасы 9 г су әрекеттескенде түзілген этил спиртінің

массасы?

А) 15,1 г В) 18,3 г С) 14,5 г Д) 18,1 г Е) 11,5 г

Берілгені: Шешуі:
V (C2H4) = 5,6 л 1-әдіс: С2H4 + H2O = C2H5OH
m (H2O)=9 г
n (С2H4) =
m/k m (C2H5OH)-?
n (H2O) =
Mr (C2H5OH)= 46 n (С2H4)<n (H2O)
m= 46 г m (C2H5OH) = 0,25 x 46 = 11,5 г
2- әдіс: n (С2H4)<n (H2O)
5,6 л < 22,4л 4 есе
m (C2H5OH) = 46 : 4 = 11,5 г

223. Натрий ӛте белсенді металл. Оны таза күйінде тек электролиз әдісімен ғана
алады. Таза натрий алу үшін 585 кг натрий хлориді балқымасын электролизге
ұшыратты. Практикалық шығымы 90% болса алынған ӛнім массасы?

Берілгені: Шешуі:
m (NaCl) = 585 кг
η= 90% 1-әдіс: эл.

m/k m (Na) - ? 2 NaCl 2 Na+ Cl2

Mr (NaCl)= 58,5 n (NaCl)=
m=117 кг 90%
n (NaCl)=n (Na)
Mr (Na)= 23 m( Na) = 23 x 10 = 230 г

m=46 m( Na) = 230 х 0,9 = 207 г
2 –әдіс: 585 кг > 117 кг 5есе

m( Na) =46x5 = 230 г
90% m( Na) = 230 х 0,9 = 207 г

224. Құрамында 80 % метаны бар табиғи газдан 300 л (қ.ж) ацетилен алынған

болса (шығымы – 60 %), жұмсалған табиғи газдың кӛлемі?

А) 1,080 л В)1,250 см3 С) 1140 л Д) 2055 л

Берілгені: Шешуі:
W (CH4)= 80 % 1-әдіс: 2 CH4 C2H2 + 3 H2O

19

V (C2H2)= 300 л 60 % V (C2H2)= 300 : 0,60= 500 л
η (C2H2) = 60 %
m/k V(CH4)- ? n (C2H2)=

х моль ----- 22,32 моль
2 моль ----- 1 моль

х=

V (C2H4)= 22,4 x 44,64 = 1000 л
80%V(CH4)=1000:0,80=1250=1,250 м 3
2-әдіс: 60 % V(C2H2)= 300 : 0,60= 500 л
500 л > 22,4 л 22,32 есе
V (CH4)= 44,8 x 22,32 = 1000 л
80 % V(CH4)=1000:0,80=1250 = 1,250 м 3

225. 168 г калий гидроксиді 63 г азот қышқылымен әрекеттескенде түзілетін

тұздың мӛлшері?

А) 4 В) 3 С) 1 Д) 2 Е) 0,5

Берілгені Шешуі: КОН +НN О3=- КNО 3 +Н 2 О
m(КОН)= 168 г n(КОН) = 169:56 = 3 моль
m = (НNO3 )= 63 г n(НNO3)= 63:63 = 1 моль
m/к n(КNО 3 ) -? n(НNO3 )= n(КNО 3 )
Mr(КОН )= 56 n(КNО 3 )= 1 моль
m= 56 г
2-әдіс: 63 г=63 г
Mr( СН4) = 16 n(КNО 3 )= 1 моль
m= 16 г
Mr( НNО 3)= 63
m= 63 г

226. 360 г пиритті күйдіргенде түзілетін күкірт (ІV) оксидінің массасы?
А) 376 г В) 350 г С) 324 г Д) 2384 г Е)346 г

Берілгені Шешуі: n ( FeS 2) =360:120 = 3 моль
m(FeS2)= 360 г 4FeS2+11O2 = 2Fe 2 О 3 +8 SO 2
3 моль х моль
m/к m = (SO2 )- ?
Mr(FeS 2 )= 120 4 моль 8 моль
m= 480 г
Mr(SO 2 )= 64 х=
m= 512 г
m(SO2 )= 64x6= 384 г
2-әдіс: 360 г < 480 г 1,33есе

m(SO2 )= 512 : 1,33 =384 г

227. Массасы 2 кг сӛндірілген әк (Са (ОН)2) алу үшін құрамындағы 7 % қоспасы
бар сӛндірілген әктен қанша қажет?

20

Берілгені: 1-әдіс: C аО+ Н 2О= Са (ОН)2
m(Са (ОН)2 ) = 2 кг n (Са (ОН)2)= 2:74 = 0,027 моль
w=7% n(CaO) = n(Са (ОН)2 )
n(CaO) = 56x0,027 = 1,5135 г
m/кm(Са O)-?
Mr(Са (ОН)2 ) = 74 100 % - 7 % =93%
m=74 кг 93% m(СаO)= 1,5135:0,23=1,62 кг
Mr (CaO)=56 2-әдіс: 2 кг < 74 кг 37 есе
m=56 кг n (CaO) = 56 : 37 = 1,5135 г

100-7 = 93 %
93% m(Са O)= 1,5135 : 0,23 = 1,62 кг

228. Кӛлемі 2,5 л оттегіні алу үшін құрамында 5% қоспасы бар қанша
бертолле тұзын айыру қажет?

Берілгені: Шешуі: 2 KCIO3 2 KCI + 3 O2
V( О2) = 2,5 л n (O2 )= 2,5:22,5 = 0,1116 моль
w= 5 % Х моль 0,1116 моль

m/к m ( KCl O3 )-? 2 моль 3 моль
Mr (KCl O3 )= 122,5
m= 245 г Х=

m(KClO3 )= 122,5x0, 0744 = 9,114 г

100-5 = 95%
95% m(KClO3)=9,114:0,95=9,59г
2-әдіс: 2,5 л < 67,2 л 26,88 есе
m (KCl O3 )= 245 : 26,88 = 9,114 г

100-5 = 95%
95% m(KClO3)=9,114:0,95=9,59 г

229. Барий хлоридінің 240 г 20 % ерітіндісіне 245 г 25 % - дық күкірт қышқылы
ерітіндісін араластырғанда түзілетін тұнбаның массасы?

Берілгені: Шешуі:
1- әдіс: ВаСI2+ H2 SO4= Ba SO4 +2 НСI
240 г 20 % BaCI2
245 г 25 % H2 SO4 m(BaCI2) =240x0,2= 48 г
m(H 2 SO4)= 245x0,25 = 61,25 г
m/к m (Ba SO4 )-? n (ВаСI2 )=48:208 = 0,23 моль
Mr (Ba CL2 )= 208 n (H2 SO4)= 61,25:98 = 0,625 моль
m= 208 г n (ВаСI2 ) < n (H2 SO4)
Mr ( H 2 SO4)= 98 m (Ba SO4) = 233 x 0,23 = 53,59 г
m=98 2-әдіс: m( BaCI2) =240x0,2= 48 г
Mr(Ba SO4)=233 m(H 2 SO4 )= 245x0,25 = 61,25 г
m=233 г n(ВаСI2 )= 48:208 = 0,23 моль
n (H2 SO4 )= 61,25:98= 0,625 моль
48 г < 208 г4,333 есе

m (Ba SO4) = 233 :4,333 = 53,59 г

21

230. Массалық үлесі 0,1 массасы 150 г натрий хлориді ерітіндісі мен массалық
үлесі 0,2 массасы 250 г натрий хлориді ерітінділерін араластырғанда алынған
ерітіндідегі тұздың массалық үлесі ( % )?

Берілгені: Шешуі: m1 (NaCI) = 0,1x 150 = 15 г
m2 (NaCI) = 0,2x 250 = 50 г
w1= 0,1 m(NaCI) = 15 +50 г = 65 г
m(NaCI) = 150 г m(ер- ді) = 150+ 250 = 400 г
w (тұз )=65:400= 0,1625 = 16,25 %
w2= 0,2
m(NaCI)= 250 г
m/к w (тұз )-?

231. Қандай қанша мӛлшерде (г) тұздар түзіледі, егер реакцияға қатысқан заттар

мынадай болса: а) күкірт қышқылы – 5 г, натрий гидроксиді 2,04,

ә) күкірт қышқылы – 5 г, натрий гидроксиді 4,08 г

а) күкірт қышқылы – 5 г, натрий гидроксиді 2,04

Берілгені: Шешуі: Na OН + H 2SO 4= Na HSO 4 + H 2O
m (Н 2 SО4) =5 г n (H 2 SО 4)= 5:98 = 0,0512 моль
m (NaOH)= 2,04 г n (NaOH)= 2,04:40 = 0,051 моль

m/к m (Na HSO4)-? 2-әдіс: n (H 2 SО 4) > n ( NaOH)
Mr (H2SO4)= 98 m (NaHS O4 )= 120 x 0, 051 = 6,12 г
m= 98 г n (H 2 SО 4)= 5:98 = 0,05102 моль
Mr (Na OH)= 40 n (NaOH)= 2,04:40 = 0,051 моль

m=40 г 5 г < 98 г 19,6 есе

Mr (NaHS O4)= 120 m (NaHS O4 )= 120 :19,6 = 6,12 г
m=120 г

ә) күкірт қышқылы – 5 г, натрий гидроксиді 4,08 г

Берілгені: Шешуі: Н 2 SО 4 +2NaOH =Na2SО 4 + 2H2О
m (Н 2 SО 4 ) =5 г n (H2SО4) = 5:98 = 0,05102 моль
m(NaOH)= 4,08 г n (NaOH) =4,08:80= 0,051 моль

m/к W(Na2SО4)-? m (Na 2SO4) = 142 x 0,051 = 7,242 г
Mr (H2SO4)=98 2-әдіс: n (H 2SО4) = 5:98 = 0,05102 моль
m= 98 г
n ( NaOH) = 4,08:80 = 0,051 моль

Mr (NaOH)=40 4,08 г < 80 г 19,607 есе

m= 80 г m (Na2SO4) = 142: 19,607 = 7,242 г

Mr (Na2SO4)=142
m=142 г

232. 11,2 л (қ.ж) күкірт триоксидімен әрекеттескенде түзілген ерітіндіге 0,5 моль
барий гидроксидін қосқанда түсетін тұнбаның массасы?
А) 114,60 В) 113,75 С) 117,55 Д) 116,5 Е) 115,68

Берілгені Шешуі: SO3+Ba (ОН)2 = BaSO 4 +H2 О
V (SO3)=11,2 л n (SO3)=11.2:22,4= 0,5 моль
n (Ba(ОН)2)=0,5 моль n (Ba (ОН)2)= 0,5 моль
m/к m (BaSO)4 -? m (BaSO 4) = 233x0,5 = 116,5 г
22

Мr (BaSO)4=233 2-әдіс: 11,2 л < 22,4 л 2 есе
m=233 г
m (BaSO 4) = 233: 2= 116,5 г

233. Егер құрамында 10% қоспа болса, 10 г сахарды ӛңдеуге жұмсалатын
массалық үлесі 30% болатын тұз қышқылының (p= 1,15 г/мл) кӛлемі?
А) 14,59 мл В) 11,19 мл С) 13,79 мл Д) 12,29 мл Е) 10,49 мл F) 15,55 мл

Берілгені Шешуі: К2 СО3+2 HCl = 2 КCl + СО2+ H2 О
m(жез)= 30 г
V(Н2) =3,36 л 100-10= 90%

m/к W(Сu)-? m(К2 СО3)= 10г x 0,90 = 9 г
Mr(Zn)= 65 n (К2 СО3) = 9:138 = 0,065 моль
m=65 г 0,065 моль х моль
Mr(Сu) =64
m=64 г 1моль 2 моль

Х=

m(НС l) = 36,5x0,13 = 4,76 г
30 % m( НС l) = 4,76:0,30 = 15,86 г

V(HCI)=

2-әдіс: 9 г < 138 г 15,33

m(НСl) = 73: 15,33 = 4,76 г

30 % m( НС l) = 4,76:0,30 = 15,86 г

V(HCI)=

234. Термохимиялық теңдеуі мынадай С+О2=СО2+4О2 кдж реакция нәтижесінде
2412 кдж жылу бӛлінсе, жанған кӛміртегінің массасы?
А) 52,5 г В) 62,00 г С) 92,55 г Д) 82,28 г Е) 72,00 г

Берілгені Шешуі: С+ О 2= СО 2+ 4 О 2 402кдж 6 есе
Q= 2412 КДЖ 2412 кдж > 402 кдж
m(С) = 12 x 6 = 72 г
m/к m (С)-?

235. Массасы 10 г мыс пен алюминий қоспасын тұз қышқылымен әрекеттестір-

генде 6,72 л сутек (қ.ж) бӛлінген. Қоспадағы металдардың массалық үлестері?

А)46 % Cu, 54% Al В) 45 % Cu, 55 % Al С) 25 % Cu, 75% Al

Д) 30 % Cu, 70 % Al Е) 462% Cu, 58 % Al

Берілгені Шешуі: Сu + HCl ≠
m(Cu,Al)= 10 г
V( Н2) =6,72 л 2 Al + 6 HCl = 2AlCl 3 + 3H2
n (Н2 ) = 6,72: 22,4 = 0,3 моль
m/к W(Al)-? х моль 0,3 моль
W(Сu)-?
Mr(Al) =27 2 моль 3 моль
m= 54 г
Х=

m(А l) = 27 x 0,3 = 5,4 г
m(С u) = 10- 5,4 = 4, 6 г

23

2-әдіс: W(Al)=
W(Сu)=

236. Темірдің массалық үлесі 95 % массасы 7,08 г құйма құрамындағы темірді
еріту үшін қажет тұз қышқылының массасы?
А) 9,01 В) 9,03 С) 8,77 Д) 8,70 Е) 8,79

Берілгені Шешуі: Fe + 2 HCl = FeCl 2 + Н2
W= 95 % m( Fe )= 0,95 x7,08 = 6,726 г
m( құйма) = 7,08 г
n ( Fe) = 6,726:56 = 0,120 моль
m/к m (НСl)-?
Mr(НСl)= 36,5 0,120 моль х моль
m= 73 г
1моль 2 моль

x=

m(НС l) = 36,5x0,24 = 8,77 г

2-әдіс: 6,726 г < 56 г 8,625 есе

m(НСl) = 73: 8,325 = 8,77 г

237. 1,84 г құмырсқа қышқылын бейтарап үшін қажет 16 % - тік ас содасының
массасы?
А) 56,00 г В) 28,28 г С) 76,55 г Д) 21,00 г Е) 32,45 г

Берілгені Шешуі: НСООН+NaНСО3=НСООNa+CО2+Н2О
m (НСООН)=1,84 г n (НСООН) = 1,84:46 = 0,04 моль
W = 16 % n (НСООН) = n (NaНСО3 )
m(NaНСО3) = 84 x0,04 = 3,36 г
m/к m (NaНСО3)-? 16 % m(NaНСО3 ) = 3,36 : 0,16 = 21 г
Mr(НСООН)= 46 30% m (HCl) = 4,76 :0,30 = 15,86 г
m= 46 г
V(HCI)=

2-әдіс: 1,84 г < 46г 25 есе

m(NaНСО3 ) = 84 :25 = 3,36 г
16 % m(NaНСО3 ) = 3,36 : 0,16 = 21 г
30% m (HCl) = 4,76 :0,30 = 15,86 г

V(HCI)=

238. Кӛлемі 33,6 л (қ.ж) этиннен тығыздығы 0,879 г/мл бензол алынды,
бензолдың кӛлемі?
А) 46,5 мл В) 34,6 мл С) 44,4 мл Д) 11,2 мл Е) 56,8 мл F) 22,4 мл

Берілгені Шешуі: 3C 2Н 2 C 6 Н6
V (С2Н 2)= 33,6 л n (C 2Н2)=33,622,4 = 1, 5 моль
p (С6Н 6)= 0,879 г/мл 1,5 моль х моль

3 моль 1 моль

24

m/к V(С6Н 6) - ? x=
Mr (С6Н 6) = 78 m(C6Н6) = 78 x 0,5 = 39 г
m= 78 г
V( )=
2-әдіс: 33,6 л > 67,2 л 2 есе
m(C6Н6 ) = 78: 2 = 39 г

V( )=

239. Массасы 336 г ас содасын қыздырғанда түзілген кӛмірқышқыл газының
(қ.ж) кӛлемі?
А) 67,2 л В) 89,6 л С) 33,6 л Д) 56,0 л Е) 44,8 л

Берілгені Шешуі 2NaH C О3 Na 2C О3 + С О2 + Н 2О
m (NaH C О3) = 336 г 2-әдіс:
n( )=
m /к V(С О2 ) - ?
Mr (Na НСО3) = 84 4 моль х моль
m= 168 г 2 моль 1 моль

х=

V (C О 2) = 22,4x2 = 44,8 л 2 есе
33,6 л > 168
V (C О 2) = 22,4 x 2 = 44,8 л

240. Массасы 7,4 г пропион қышқылымен реакцияға толық жұмсалатын 60 % (p=

0,8 г/см 3) метанолдың кӛлемі?

A)3,36см3 B)13,22 см 3 C)0,0033л D)0,0332л

E)0,0066л F)0,0036л G)6,66см3 H)3,331см3

Берілгені Шешуі:
m(СН3СН2СООН)=7,4 г
p = 0,8 г/см3 СН3-СН2–СООН+НО-СН3=СН3-СН2-СООСН3+Н2О
n (С 3Н 6 О2 ) = 7,4:74 = 0,1 моль
m/к V( СН3 ОН) -? n (С 3Н 6 О2 ) = n ( С Н 3 ОН )
Mr(СН3-СН2-СООН)=74 V(С Н 3 ОН ) = 22,4x0,1 = 2,24 л
2-әдіс: 7,4 г < 74 г 10 есе

V(С Н 3 ОН ) = 22,4 : 10 = 2,24 л

241. Құрамында 2 % кремнийі бар 700 г шойын қорытылғанда домна пешіндегі
тотықсызданатын кремнийдің массасы?
А) 180 т В) 60 т С) 120 т Д) 90 т Е) 30 т

Берілгені Шешуі: Si О2 Si

W(Si) = 2 % m( Si)= 700x0,02 = 14 т
m (шойын) = 700 г
m /к m( Si) - ? n(Si) =14:28 = 0,5 моль

Mr (Si) = 28 n ( Si О 2) = n (Si)
m ( Si О 2) = 6 x0,5 = 30 т

25

m= 28 т 2-әдіс: 14 т < 28 т 2 есе
Mr (SiО2) = 60
m= 60 т m( SinО2 )= 60 : 2 = 30 т

242. 25 г алюминий мен массасы 243 г 30 % - тік тұз қышқылы ерітіндісімен
әрекеттескенде түзілетін сутектің кӛлемін есептеңіз?

Берілгені Шешуі: 2Al +6 НСl = 2Al Cl 3 + 3Н2
m (Al) = 25 г m (НСl )= 243x0,30 = 72,9 г
243 г 30 % НСl
m/к V(Н 2) - ? MФ.(AI)=25:54=0,462 моль

Mr (Al) = 27 МФ ( НСl ) = 72,9:219 = 0,332 моль
m=54 г
Mr (НСl) = 36,5 0,332 моль х моль
m=219 г
6 моль 3 моль

х=

V(Н2)=22,4x0,99= 22,36 л
2- әдіс: m (НСl )= 243x0,30 = 72,9 г

MФ.(AI)=25:54=0,462 моль

МФ ( НСl ) = 72,9:219 = 0,332 моль

72,9 г < 219 г 3,004 есе

V (Н2) = 67,2:3,004 = 22,36 л

243. 4,5 % қоспасы бар массасы 1,8 г техникалық алюминий артық мӛлшерде

натрий гидроксидінің ерітіндісімен әрекеттескен. Осы реакция нәтижесінде (қ.ж)

бӛлінетін сутектің кӛлемі?

А) 2,14 л В) 6,28 л С) 10,25 л Д) 8,48 л Е) 4,45 л

Берілгені Шешуі: 2Al+ 2NaОН+ 2Н2 О = NaAlОН 4 + 3H2
W= 4,5 % 2-әдіс:
m(Al)= 1,8 г m= 100-4,5 = 95,5 %

m/к V( Н2) -? m (Al) = 1,8x 0,955 = 1,719 г
Мr(Al)=27
m=54 г n ( Al )=1,719:27= 0,063 моль

0,063 моль х моль

2 моль 3 моль

V(Н2)= 22,4x 0,095 = 2,14 л
1,719 л < 54 г 31,41 есе

V( Н 2 ) = 67,2 : 31,41 = 2,14 г

244. 15,6 г бензолды нитрлегенде шығымы 90 % нитробензол алынды. Оны әрі
қарай тотықсыздандырғанда шығымы 75% анилин алынды. Алынған анилиннің
массасы?
А) 12,8 г В) 11,5 г С) 10,5 г Д) 12,6 г Е) 11,0 г

Берілгені Шешуі: С6 Н6 + HN О3= С 6Н 5N О 2 + H2 О
m(С6 Н6 )= 15,6 г n (С6 Н6 ) = 15,6:78 = 0,2 моль
η= 90 % n (С6 Н6 ) = n ( С 6Н 5N О 2)
m (С 6Н 5N О 2) = 123x0,2 = 24,6 г
η (С 6Н 5N Н 2)= 75 % 26

m/к m ( С 6Н 5N Н 2 )-? 90% m ( С 6Н 5N О 2)= 24,6x0,9 = 22,14 г
Mr( С 6Н6)= 78 n (С 6Н 5N О 2)= 22,14:123 = 0,18 моль
m= 78г n (С 6Н 5N О 2) = n ( С 6Н 5N Н 2)
Mr( С 6Н 5N О 2 ) =123 m( С 6Н 5N Н 2)= 93x0,18 = 16,74г
m= 123 г 75 % m ( С 6Н 5N Н 2)= 16,74 x 0,75 = 12,6 г
Mr (С 6Н 5N Н 2)=93 2-әдіс: 15,6 г < 78 г 5 есе
m= 93 г
m(С 6Н 5N О 2) = 123 : 5 = 24,6 г
90% m ( С 6Н 5N О 2)= 24,6 x0,90 = 22,14 г
22,14 г < 123 г 5,555 есе

m (С 6Н 5N Н 2)= 93 : 5,555 = 16,74 г
75 % m (С 6Н 5N Н 2)= 16,74 x 0,75 = 12,6 г

245. 993 г трибромфенол алу үшін қажет фенолдың массасы?
А) 376 г В) 282 г С) 188 г Д) 329 г Е) 141 г

Берілгені Шешуі: С6Н5ОН+3Br2 С6Н5ОBr3+3НBr
m(трибромфенол)=993 г
n (С 6Н 5О Br 3)= 993:331 = 3 моль
m/к m ( С 6Н 5О Н)-? n (С 6Н 5О Н) = n (С 6Н 5О Br 3)
Mr(трибромфенол )= 331 m(С 6Н 5О Н) = 94x 3 = 282 г 2-әдіс:
m=331 г 993 г > 331 г 3 есе
Mr ( С 6Н 5О Н) =94
m= 94 г m(С 6Н 5О Н) = 94x3 = 282 г

246. Массасы 45 г глюкозаны толық тотықтыруға (η = 21 %) қажет ауаның (қ.ж)
кӛлемі?
A) 120 л В) 130 л С) 150 л Д) 160 л Е) 140 л

Берілгені: Шешуі:
m(С6H12O6)=45 г
(ауа)=0,21 С6H 12O6+ 6 O2 = 6 CO2+6 H 2O
m/к V( ауа)-? n(С6H12O6)= 45:180=0,25 моль
0,25 моль xмоль
Mr(С6H12O6)= 180
m=180 г 1моль 6 моль

2-әдіс V(O 2)= 22,4 x 1,5= 33,6 л
л

45 г < 180 г 4 есе
V(O2)= 134,4:4 = 33,6 л

л

247. Құрамында 5 % бромы бар 160 г бром суын түссіздендіретін этиленді алуға
жұмсалатын этанолдың массасы?
А) 4,16 г В) 2,30 г С) 6,16 г Д) 3,16 г Е) 5,16 г

27

Берілгені Шешуі: С 2Н 4+ Br 2 = С 2Н 4Br 2
W (Br 2)= 5 % m(Br 2 )= 160 x 0,05 = 8 г
m(Br 2 ) = 160 г n (Br 2) = 8:160 = 0,05 моль
n (С 2Н 4) = n (Br 2)
m/к m (С 2Н 5О Н)-? V(С 2Н 4) = 22,4x 0,05 = 1,12 л
Mr (Br 2)= 160 n (С 2Н 4) = 1,12:22,4 = 0,05 моль
m= 160 г n (С 2Н 4) =n ( С 2Н 5О Н)
Mr (С 2Н 5О Н)= 46 m( С 2Н 5О Н)= 46x0,05 = 2,3 г
m= 46 г 8 г < 160 г 20 есе

m(С 2Н 5О Н) = 46: 20 = 2,3 г

248.16,2 г целлюлозаны қышқылдық гидролиздеу нәтижесінде 10,8 г глюкоза
алынды. Глюкозаның шығымы?
А) 90% В) 80% С) 60% Д) 50% Е) 62 %

Берілгені Шешуі: (С 6Н 10О 5) + Н2 О = n ( С 6Н 12 О 6)
m (С 6Н 10О 5) = 16,2 г n (( С 6Н 10О 5) = 16,2:162 = 0,1 моль
m( С 6Н 12О 6) = 10,8 г
n (С 6Н 10О 5) = n ( С 6Н 12О 6)
m/к η-? m( С 6Н 12О 6) = 180 x0,1 = 18 г
Mr( С 6Н 10О 5) = 162
m= 162 г 2-әдіс: 16,2 < 162 10 есе
Mr( С 6Н 12О 6) = 180 m(С 6Н 12О 6) = 180 :10 = 18 г
m= 180 г

249.Массасы 3,7 г қаныққан бірнегізді қышқылды бейтараптау үшін 7 г 40 %
КОН жұмсалса, қышқылдың формуласы?

А) СН 3СООН В) НСООН С) СН 3 СН 2СООН Д) СН 3 СН 2СН 2СООН
Берілгені Шешуі: 3,7 л 2,8 л

V ( С nН 2nСООН)= 3,7 г СnН2nСООН+КОН=СnН 2n+1СООН+Н2 О
m(КОН)= 7 г
W(КОН)= 40% 14n+46 56
m/к n - ? m(КОН) = 7 x 0,4 = 2,8 л
3,7 гx56 = (14n+46) 2,8

207,2 = 39,2 n+128,8

-39,2 n = 78,4
n= 2 СН3СООН
2-әдіс: n(КОН) = 2,8:56 = 0,05 моль

3,7 = (14n+46) 0,05

3,7 = 0,7n +2,3

-0,7 n = - 1,4
n = 2 СН3СООН

28

250. Құрамында 95 % алюминий оксиді бар 1 т бокситтен 0,426 т алюминий
алынды. Ӛнімнің шығыны?
А) 82,3% В) 90,1% С) 85,3% Д) 84,7% Е) 77,6%

Берілгені Шешуі 2Al2 О3 4 Al + 3О2
W (Al2 О3) = 95 %
m(Al2 О3)= 1т m (Al2 О3) = 1 т x 0,95 = 0,95 т
m (Al) = 0,426 т n(Al2 О3) = 0,95:102 = 0,0093 моль
0,0093 моль х моль
m /к η- ?
2 моль 4 моль

m (Al) = 27 x 0,0186 = 0,502 т

2-әдіс: 0,95 т < 204 т 214,7 есе

m (Al) = 108 : 214,7 = 0,503

251. Күкірт пен кӛмірдің 3 г қоспасын жаққанда күкірт оксиді мен кӛміртек (ІV)
оксидінің 9 г қоспасы түзілді. Бастапқы қоспадағы күкірт пен кӛмір массаларын
есепте?

Берілгені Шешуі: хa
m (S; С)= 9 г S+О2= S О2
m(SО 2, СО 2) = 9 г
32 64
m/к m( S) -? 3-х b
m(С)- ? С+О2= S О2

Mr (S) = 32 12 44
m= 32 г
Mr (С) = 12 a+b=9г
m= 12 г
Mr (SО 2) = 64 2 х+ 3,66 (3-х) = 9 г
m= 64 г 2 х+ 10,99 -3,66 х = 9 г
Mr (СО 2)= 44 -1,66 х = -10,99 – 9 г
m= 44 г -1,66 х = -1,99
х= 1,19 г(S)
m (S)= 3-1,12 = 1,81 г(С)

252. Сутек пен оттектен тұратын газ қоспасының сутекпен салыстырғанда
тығыздығы 14,5 – ке тең, газдың кӛлемдік құрамы?
А) 15%;85 % В)25 % , 85% С) 70%.30% Д) 20%,80% Е) 10%, 90%

29

Берілгені Шешуі: 2,5 бӛлік
D(Н2) ( Н2 ,О2)= 14,5 1 13,5 бӛлік
14,5
m/к Η (газ)-? 16
1,5+13,5= 15

253. Массасы 30 г мыстың мырышпен құймасын күкірт қышқылымен ӛңдеген.
Бұл кезде 4,4 л (қ.ж) сутек бӛлінген. Бұл құймадағы мырыштың массалық үлесін
есептеңдер?

Берілгені Шешуі: Сu + 2Н2 SО4 = Сu SО4 + SО2 + 2Н 2 О
m (Сu, Zn) = 30 г Zn +Н2 SО4 = Zn SО4 + Н 2
V (Н 2) = 4,4 л n (Н 2) = 4,4:22,4 = 0,196 моль
n (Zn) = n ( Н 2)
m/к W (Zn)-? m (Zn) = 65 x 0,196 = 12,76 г

2- әдіс: 4,4 л < 22,4 л 5,09 есе

m (Zn) = 65x 5,09 = 12,76 г

254. Құрамында 10 % қоспасы бар 40 г MnО2 алюминотермиялық әдіспен
алынған маргенецті тұз қышқылымен әрекеттестіргенде бӛлінетін газ кӛлемі?
A)9,27 л,9270мл B)8,27л,8270 мл C)10,27л , 1027мл D)7,27л,7270мл

Берілгені Шешуі 3Mn О2 + 4 Al = 2Al2 О3 + 3Mn
W = 10 % Mn + 2НCl = MnCl 2 + Н2
m(Mn О2)= 40 г
100% - 10 %= 90 %
m /к V(газ)- ?
Mr (Mn О 2)= 87 m(Mn О2)= 40 x0,9 = 36 г
m= 87 г n(Mn О2) = 36:87 = 0,413 моль
n (Mn О2)=n (Mn )
m (Mn) = 55x0,413 = 22,75 г

n( Mn ) = 22,75:55 = 0,413 моль

n (Mn ) =n ( Н2 )
V ( Н2)= 22,4 x 0,413 = 9,27 л = 9270 мл
2-әдіс: 36 г < 261 7,25 есе

m (Mn) = 165: 7,25 = 22.75 г

22,75 г 75 г <55 г 2, 42 есе

V (Н2) = 22,4 :2,42 = 9,27 л= 9270 мл

30

255. Құрамында 20% қоспасы бар, массасы 400 г кальций карбидінен алынатын

шығымы 80 % болғандағы ацетилен кӛлемі?

А) 22,4 л В) 33,6 л С) 44,8 л Д)67,2л Е) 89,6л

Берілгені Шешуі CaC 2 +2Н2 О = Ca (ОН)2 + C 2 Н 2 5 есе
W (қоспа) = 20 % 2-әдіс:
m( CaC2)= 400 г 100% - 20 %= 80 %
η= 80% m( CaC 2 )= 400x0,80 = 320 г
n(CaC 2 ) =320:64 = 5 моль
m /к V(С 2Н 2)- ? n (CaC 2 )= n ( C 2 Н 2)
Mr (CaC 2)= 64 m(C 2 Н 2) = 22,4 x5 = 112 л
m= 64 г 80% V = 112 x 0,8= 89,6 л
320г > 64 г
m(C 2 Н 2) = 22,4 x 5 = 112 л
80% V = 112 x 0,8= 89,6 л

256. Массасы 16 г Al4С3 гидролизденгенде кӛлемі 6,72 л(қ.ж) метан бӛлінді.
Метанның теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы шығымы?

А) 60 В) 70 С) 80 Д) 90 Е) 50

Берілгені Шешуі Al4С3+12 Н2 О = Al (ОН)3 + CН 4
m( Al4С3 )= 16 г n(Al4С3) = 16:144 = 0,111моль
V(СН4)= 6,72 л 0,111 моль х моль

m /к η(С Н 4)- ? 1 моль 3 моль
Mr (Al4С3)= 144
m= 144 г V(CН 4 ) = 22,4 x 0,333 = 7,47 л

2-әдіс: 16 г < 144 9 есе

V(CН 4 ) = 67,2 : 9= 7,47 л

257. Құрамында кӛлем бойынша 90 % метан, 4 % этан, 3 % пропан, 2 % бутан,

0,5 % азот, 0,5 % кӛмірқышқыл газы бар 500 л газды жағуға кеткен ауа кӛлемі?

А) 5550 л В) 6550 л С) 4550 л Д) 7550 л Е) 8550 л

Берілгені Шешуі W(СН 4)= 500 x 0,9 =450 л
W(СН 4)= 90 % W(С 2Н 6)= 500x0,04= 50 л
W(С 2Н 6)= 4 % W(С 3Н 8)= 500x0,03 = 15 л
W(С 3Н 8)= 3 % W(С 4Н 10)= 5000x0,02= 10 л
W(С 4Н 10)= 2 % W(N 2)= 500x0,005 = 2,5 л
W(СО 2)= 500x0,005 = 2,5 л
W(N2)= 0,5 % СН4 + 2 О 2= СО2 + 2 Н 2О
W(СО 2)= 0,5 % n(СН 4)=450:22,4= 20,08 моль
V(газ)= 500 л 31

m /к V(ауа) -? 20,08 моль х моль

1 моль 2 моль

х= 40,17 моль

V(О2) = 22,4 x 40,17= 899,999 л
С 2Н6 + 3,5 О 2= 2 СО2 + 3 Н 2О
n( С 2Н 6) = 20:22,4 = 0,89 моль
0,89 моль х моль

1 моль 3,5 моль

х= 3,12 моль

V(C 2Н 6) = 22,4 x 3,12 = 69,7
С 3Н8 + 5 О 2= 3 СО2 + 4 Н 2О
n (С 3Н8 )= 15:22,4 = 0,669 моль
0,669 моль х моль

1 моль 5 моль

х= 3,34 моль

V(О 2) = 22,4 x 3,34 = 74, 999 л
С 4Н10 + 6,5 О 2= 4 СО2 + 5 Н 2О
n (С 4Н10)= 10:22,4 = 0,446 моль
0,446 моль х моль

1 моль 6,5 моль

х= 2,90 моль

V (С 4Н10 )= 22,4 x 2,90= 64,999 л
N2 +О 2 = 2 NО
n (N 2) = 2,5:22,4= 0,111 моль
0,111 моль х моль

1 моль 2 моль

х= 0,222 моль
V(О 2) = 22,4 x 0,222 = 4, 9728 л
899+69+74+64+4 = 1110 л

2-әдіс: 450 л >22,4 20,089 есе

V(О 2)= 44,8 x 20,089 = 899 л
20 л < 22,4 л 1,12 есе

V(О 2)= 78,4 : 1,12 = 69 л 1,493 есе
15 л < 22,4 л

V(О 2)= 112 : 1,493 = 74 л 2,24 есе
10 л < 22,4 л

V(О 2)= 145,6 :2,24 = 64 л 8,96 есе
2,5 л < 212,4 л

V(О 2)= 44,8 :8,96 = 4 л
V(О 2)= 899+69+74+64+4 = 1110 л

32

258. Құрамында 80 % метан және 20 % этан, бар 100 л қоспасы жанғанда
түзілетін судың массасы?
А) 148,89г В) 0,1767кг С) 138,58г Д) 168,85г Е) 0,1788г F)1788г G)176,78г

Берілгені Шешуі V(СН 4)= 100 x0,8 = 80 л
W(СН 4)= 80 %
W(С 2Н 6)= 20 % V(С 2Н 6)= 100x0,2= 20 л
V(қоспа)= 100 л СН4 + 2 О 2= СО2 + 2 Н 2О
n(СН 4)=80:22,4= 3,57 моль
m /к m( Н 2О) -? 3,57 моль х моль

1 моль 2 моль

m (Н2О ) = 18 x 7,142 = 128,57 г
С 2Н6 + 3,5 О 2= 2 СО2 + 3 Н 2О

0,892 моль х моль
1 моль 3 моль

m (Н2О ) = 18 x 2,678 = 48,204 г
m (Н2О)=128,57+ 48,204 = 176,7 г= 0,1767 кг
2-әдіс: 80 л > 22,4 л 3,57 есе

m (Н2О ) = 36 x 3,57= 128,57 г
20 л < 22,4 л 1,12 есе

m (Н 2О)= 54: 1,12 = 48,214 г
m(Н2О)=128,57+ 48,204 = 176,7 г= 0,1767 кг

259. Ne және СО2 қоспасының кӛлемі 14 л массасы 25,5 г. Осы қоспадағы СО2 –
нің кӛлемдік үлесі?

А) 70,7 В) 50,7 С) 90,7 Д)60,7 Е) 86,7

Берілгені Шешуі Ne + СО 2= 14 л
V(Ne, СО 2)= 14 л Ne + СО 2= 25,5 г
m(Ne, СО 2)= 25,5 г 22,4х + 22,4 у = 14 л
20х + 44 у = 25,5
m /к Η (СО 2) -? 22,4х + 22,4 у = 14 л
Mr(Ne) =20
Mr (СО 2)= 44 22,4 (1,275 – 2,2 у) + 22,4 у = 14
28,56 – 49,28 у + 22,4 у = 14
- 26,88у = - 14,56

33

у = 0,5416 моль (СО 2)
V(СО 2)= 22,4 x 0, 5416 = 12,133 л
ᵩ(СО 2)=12,133:14 = 0, 8666 моль = 86,7 %

260. 11 г натрий нитраты мен калий нитратының қоспасын қыздырған соң 1,92г

азайды, алғашқы қоспадағы компоненттер массалары?

А) 4,05г NaNО3; 6,95г КNО3; В)7г NaNО3; 4г КNО3; С) 5г КNО3; 6г NaNО3;
Д) 3г КNО3; 8г NaNО3 Е)5,05 г К NО3; 5,95 г NaN О 3

Берілгені Шешуі: х a
m(NaNО3,КNО3)=11 г 2 NaNО 2 + О2
m= 1,92 г азайды 2 NaNО 3
32 г
m/к m(КNО 3)- ? 170 b
m( NaNО 3) -?
Mr ( NaNО 3) = 85 11-х 2 КNО 2 + О2
m= 170 г
Mr ( КNО 3) = 101 2 КNО 3 32
m= 202 г 202 г
Mr (SО 2) = 64
m= 64 г a + b = 1,92 г
Mr (СО 2)= 44 0,1882 х+ 1,7425 – 0,1584х = 1,92
m= 44 г 0,0298 х = 0,1775
х= 5,95 г ( NaNО 3)
m (КNО 3)= 11-5,95 = 5,05 г г

261. 200 г 20 %-тік КОН ерітіндісі мен 200 г 10%-ті НСl ерітіндісімен

әрекеттескенде, түзілген тұздың массасы?

А) 53,2 В) 40,8 С) 4,08 Д) 408 Е) 5,32

Берілгені Шешуі КОН + НСl = КСl + Н2 О 1,825 есе
m (КОН) = 200 г m(КОН)= 200 x0,2 = 40 г
W (КОН) = 20 % m(НСl) = 200x0,1= 20 г
m(НСl) = 200 г n(КОН) = 40:56 = 0,714 моль
W(НСl) = 10 % n(НСl) = 20:36,5 = 0,547 моль
m /к m( КСl)- ? n (КОН) = n (НСl)
n (НСl) =n ( КСl )
Mr (КОН)= 56 m (КСl)= 0,54 7x 74.5= 40,8 г
m= 56 г 20 г < 36,5 г
Mr( НСl) = 36,5 m (КСl) = 74,5 : 1,825 = 40,8 г
m= 36,5г
Mr(КСl) = 74,5
m= 74,5г

262.Газ күйіндегі аммиакта катализатор қатысында оттегімен тотықтырғанда NО

және су түзіледі. 26,88 л аммиакпен реакцияға түскен оттегінің кӛлемі (л)?

А) 10,6 В) 15,6 С) 20,6 Д) 33,6 Е) 30,6

34

Берілгені Шешуі 4 N Н 3+ 5 О2=4 NО+ 6Н2 О
V( NН 3)= 26,88л
n(N Н 3 ) = 26,88:22,4 = 1,2 моль
m /к V( О2)- ? 1,2 моль х моль

4 моль 5моль

V(О 2) = 22,4x1,5 = 33,6 л 3,33 есе
2-әдіс: 26,88 л < 89,6 л

V(О 2) = 112 : 3,33 = 33,6 л

263. Барий хлоридінің 240 г 20 % ерітіндісіне 245 г 25 %-дық күкірт қышқылы

ерітіндісін араластырғанда түзілетін тұнбаның массасы?

А) 52,76 В) 54,76 С) 53,76 Д)53,66 Е) 52,66

Берілгені Шешуі BaСl 2 + Н2SО4= BaSО4 + 2НСl
m (BaСl 2) = 240 г m(BaСl 2)= 240 x0,2 = 48 г
W (BaСl 2) = 20 % m(Н 2SО 4) = 245 x0,25= 61,25 г
m(Н 2SО 4) = 200 г
W(Н 2SО 4) = 25 % 2
m /к m( BaSО 4 )- ?
Mr (BaСl 2)= 208 24
m= 208 г
Mr (Н 2SО 4) = 98 n (BaСl 2) < n (Н 2SО 4)
m= 98г n (BaСl 2) = n (BaSО4)
Mr(BaSО 4 ) = 233 m (BaSО4) = 233x 0,23 = 53,76 г
m= 233 г 2-әдіс: 48 г < 208 г 4,33 есе

m (BaSО4) = 233 : 4,33 = 53,76 г

264.5 л метан мен 11 литр оттек қоспасы қопарылғанда түзілетін СО2 кӛлемі
(қ.ж)?

А) 5л В) 5,5 л С) 5,8 л Д)5,л Е) 5,4 л

Берілгені: Шешуі: СН4 + 2О 2 = СО 2 + 2 Н 2О
V(СН4 )= 5 л n (СН4) = 5:22,4= 0,2232 моль
V (О 2) = 11 л n (О 2) = 11:44,8= 0,245 моль
n (СН4) = n (СО 2)
m/к V(СО 2)-? V (СО 2) = 22,4 x 0, 2232 = 4,9 = 5 л
2-әдіс: 5 л < 22,4 л 4,48 есе

V(СО 2 ) = 22,4 : 4,48 = 5 л

265. Натрий гидроксидінің 20 %-тік 300 г ерітіндісі арқылы 40 л(қ.ж) күкіртсутек
газы ӛткізілді. Осы кезде түзілген тұздың формуласы мен массасы?

Берілгені Шешуі:
1-әдіс: NaOH +Н2S= NaHS+ H2O
w=20 %
m( еріт)=300 г m(NaOH)= 300x0,2= 60 г

35

V(H2 S) =40 л 2-әдіс: n(NaOH) = 60:40= 1,5 моль
m/к m (NaНS)=?
n(NaOH) = n(NaHS)
Mr.(NaOH)=40 m (NaHS)= 56 x1,5 = 84 г
m=40 л m(NaOH)= 300x0,2= 60 г
Mr (NaНS)=56 60г > 40г 1,5 есе
m= 56 г m (NaHS)= 56 x1,5 = 84 г

266. Құрамында 2 % қоспасы бар 190 г хлорсірке қышқылын аммиакпен
әрекеттестіргенде 80 г аминсірке қышқылы түзілсе, ӛнімнің шығымы(%)?

Берілгені Шешуі:
w (қоспа)= 2%
m(СН2Cl-COOH)=190 г 1-әдіс: CH2 –COOH+NH3 CH2 -COOH
m(CH2NH2-COOH)=80г
Cl NH2 + Cl
m/к η=?
Mr.(CH2Cl-COOH)=94,5 100-2 = 98 %
m= 94,5 г
Mr(CH2NH2-COOH)=75 m (CH2Cl -COOH)= 190 x 0,98 = 186,2 г
m= 75 г
n(CH 2 Cl - COOH) =186,2:94,5 = 1,9703
m(CH 2NH2 -COOH) = 75 x 1,9703 =147,77 г

2-әдіс: 100-2 = 98%
m(CH2Cl -COOH)= 190x0,98 = 186,2 г
186,2 г > 94,5 г 1,9703 есе
m(CH 2NH2 -COOH) = 75 x 1,9703 =147,77 г

267. Массасы 2,25 г этанол мен массасы 2,15 г сірке қышқылы әрекеттескенде
шығымы 80 % , түзілген этилацетат массасы?

Берілгені: C2 H5 OH + СН3СOOH = СН3СOO C 2H 5 + Н2O
m(C2 H5OH ) = 2,25 г
m(СН3СOOH)= 2,15 г 25
η= 80 %
25
m/к m( CH3 – COOC2)-?
Mr(C 2 H 5 OH)= 46 2-әдіс: m(СН3-СOO C2H5)= 88x 0,0358 = 3,153 г
m= 46 г 80 % m(СН3-СOOC2H5)=3,153x0,8=2,52 г
Mr(СН3СOOH)= 80 n (C 2 H 5 OH) = 2,25:46 = 0,0489 моль
m= 80 г n (CH 3COOH) = 2.15:60 = 0,0358 моль

0,0489 > 0,0358

2,15 г < 60 г 27,9 есе

m(СН3 -СOO C 2H 5)= 88: 27,9 = 3,153 г
80 % m(СН3-СOOC2H5)=3,153x0,8=2,52 г

268. Құрамында массалық үлесі, 5% қоспасы бар 3 кг ацетиленнен алынатын
ацетальдегидтің массасы?

36

Берілгені: С2 Н2 + Н 2 О= CH3COH
w=5%
m(С2 Н2 )= 3кг 100-5 = 95 %

m/к m(CH3COH) - ? 2-әдіс: m(С2 Н2)= 3x 0,95 = 2,85 кг
Mr(C2Н2 )= 26 n(С2 Н2) =2,85:26= 0,1096 моль
m= 26 кг n(С2 Н2) =n (CH3COH)
Mr(СН 3СОН)= 44 m(CH3COH)=44x0,1016 =44x0,1096 =4,8есе
m= 44 кг
100-5 = 95 %

m(С2 Н2)= 3x 0,95 = 2,85 кг 9,12 есе
285 кг < 26кг

m (CH3COH)= 44: 9,12= 4,8 кг

269. Кӛлемі 266 мл тығыздығы 0,88 г/мл бензолды нитрлеу үшін 75 %-ті,
тығыздығы 1,445 г/мл азот қышқылының кӛлемі?

Берілгені: С6Н6 + HONO2= С6Н5NO2+ Н2O
m(С6 Н6)=266 мл
р= 0,88 г/мл m=V*p
w= 75% m(С6Н6)= 266x0,88 =234,08г
р= 1,445г/мл n(С6Н6)= 234,08:78 = 3,001 моль
n(С6Н6)=n (HNO3)
m/к V(HNO3) - ?
Mr( С6Н6)=78 m (HNO3 ) =63x3,001=189,063
m= 78 г 75 % m (HNO3)=189,06 : 0,75 =252,08 г
Mr(НNO3)= 63
m= 63 г 3

2-әдіс: m(С6Н6)= 266x0,88 =234,08г

234,08 > 78 г 3,001 есе

m (HNO3 ) =63x 3,001=189,063 г
75 % m (HNO3)=189,06 : 0,75 =252,08 г

3

270. 15 г мыс пен мырыш құймасын күкірт қышқылының ерітіндісімен
ӛңдегенде 2,24 л (қ.ж) сутек бӛлінді. Құймадағы мыстың массалық үлесі?

Берілгені Шешуі: Zn+ H 2SO4= Zn SO4 + H2
m(Cu Zn)=15 г n (Zn) = 2,24:22,4 = 0,1 моль
V(H2)= 2,24 л n (Zn) = n (H2)
m (Zn)= 65x0,1= 6,5 г
m/к w( Cu)- ? m (Cu)= 15 -6,5 = 8,5 г
Мr(Zn)=65
m= 65 г 2-әдіс: m(Zn)= 65: 10= 6,5 г
m(Cu)= 15 -6,5 = 8,5 г

37

271. 66 г үшброманилин алу үшін концентрациясы 30 % ал тығыздығы 1,02 г/ см
3 болатын бром суының қажет кӛлемі?

Берілгені: С6 Н5NН 2 + 3 Br2= C6H4NBr3+ 3 HBr
m (үшброманилин)=66 г n(үшброманилин) =66:331= 0,199 моль

w=30% x моль 0,199 моль
p = 1,02 г/ см 3
3моль 1 моль

m/к m(Br2) - ? m(Br2) = 160x0,598 = 95,7 г
Mr(үшброманилин)= 331 30 % m(Br2) = 95,7:0,3= 319,03 г
m= 331 г

Mr( Br2)= 160
m=480г

272. Құрамында 90 % - CH4 бар 100 л (қ.ж) табиғи газдан крекингілеуден
алынған ацетиленді жағуға жұмсалатын ауаның (оттек - 20%) кӛлемі?

Берілгені Шешуі: V(CH4) = 100 x 0,90 = 90 л
w =90%
V(т.г)= 100 л 2CH 4 C2H2 + 3 H2
Η= 20%
2 C2 H2 + 5 O2= 4 CO2 + 2H2 O
m/к V= (ауа) -? n ( C H4) = 90:22,4 = 4,017 моль
4,017 моль x моль

2моль 1 моль

V(C2H2) = 22,4x 2,008= 44,99 л
n (C2H2) = 44,99:22,4 = 2,008моль
2,008 моль x моль

2моль 5 моль

V(O2) = 22,4x5,02= 112,4л

2-әдіс: V(CH4) = 100x0,9 = 90 л
90 л>44,8 л2,008 есе

V(C2H2) = 22,4x 2,008= 44,99 л
44,99 л > 44,8 л 1,004 есе

V(O2) = 112,4x 1,004 = 112,47

273. 22,7 г 2,4,6 – тринитротолуол алуға жұмсалатын азот қышқылының
массасы?

38

Берілгені: С7 Н8 +3 Н NО 3= C7H5 (NО2)3 + 3 H2 О
m(2,4,6- тринитротолуол)=22,7г n((2,4,6-тринитротолуол)=22,7:227=0,1 моль

m/к m(HNO3) - ? x моль 0,1 моль
Mr(2,4,6 тринитротолуол)= 227
m= 227г 3моль 1 моль
Mr( HNO3 )= 63
m = 63* 3 = 189 г m(HNO3) = 63x0,3 = 18,9 г
2-әдіс: 22,7 г < 227 г 10 есе

m(HNO3) = 189 :10 = 18,9 г

274. 134,4 л (қ.ж) метаннан және 3,5 моль этаннан тұратын қоспаны жағу үшін
жұмсалатын (құрамында оттектің кӛлемдік үлесі 20,94 %) ауаның кӛлемі
(м3қ.ж)?

Берілгені Шешуі:
V(CH4)= 134,4 л
n(C2H6)= 3,5 моль CH4 + 2О2 = C О2 + 2H2О
Η= 20, 94% n (CH4) = 134,4:22,4 = 6 моль
6 моль x моль
m/к V= (ауа) -?
1 моль 2 моль

V(О2) = 22,4x 12 = 268,8 л
С2 Н6 + 3 О 2 = 2CО 2 + 3 H2 О
3,5 моль x моль

4 моль 3,5 моль

х= 12,25 моль

V(О2) = 22,4x 12,25 = 274,4 л

134,4 л > 22,4 л 6 есе

V(O2) = 44,8 x6 = 268,8 л 3,5 есе
3,5 моль > 1 моль

V(O2) = 78,4 x 3,5 = 274,4 л
V(O2) = 268,8 л+ 274,4 = 543,2 л

275. Массасы 24 г мыс және мыс (ІІ) оксидінің қоспасын концентрлі азот
қышқылымен ӛңдегенде кӛлемі 6,72 л (қ.ж) газ бӛлінеді. Бастапқы қоспадағы
компоненттердің массалары мен түзілген тұздың массасы?

Берілгені: Сu + 4Н NО 3( конц) = Cu(NО3)2 + 2NO2 + 2H2 О
m(Cu+ CuO) =24 г 1-әдіс: n(NO2) =6,72:22,4 = 0,3 моль
V(газ) = 6,72 л x моль 0,3 моль

39

m/к m( Cu) - ? 1 моль 2моль

m(CuO) - ? m(Cu) = 64x0,15 = 9,6 г

m(Cu(NO3) 2- ? m(CuO) =24-9,6 = 14,4 г
Mr(Cu)= 64
m= 64 г n (Cu) = n (Cu(NО3)2)
m(Cu(NО3)2)= 188x0,15 = 28,2 г
Mr( Cu(NO3 )2= 188 2-әдіс: 6,72 л <44,8 л 6,66 есе
m = 188 г

m(Cu) =64 :6,6 = 9,6 г

m(Cu(NО3)2) = 138 : 6,66 = 28,2 г

276. 5,6л ацетиленді жағу үшін қажетті ауаның кӛлемі? Жауабы: 70л (φ=20%)

Берілгені: Шешуі:
V(C2H2)=5,6л

т/к V(ауа)-? 0,25 моль – х моль
2 моль - 5 моль

2 – әдіс:

277. Массасы 90 г 16 %-дық хром (ІІІ) хлоридінің ерітіндісінен хром (ІІІ)
гидроксидін тұнбаға түсіру үшін 20 %-дық натрий гидроксидінің (тығыздығы
р=1,12 г/мл) қандай кӛлемі қажет?

Берілгені Шешуі: СrCl3 + NaOH = Cr (ОH)3 +3NaCl
90 г 16 %-дық CrCl 3
p (NaOH)=1,12 г/мл m(СrCl3)=90*0,16 = 14,4 г
n (СrCl3)=14.4:158,5 = 0,0908 моль
w(NaOH) =20% 0,0908 моль x моль
m/к V (NaOH) -?
Мr (СrCl3 )=158,5 1 моль 3 моль
m(CrCl 3)= 158,5г
Мr (NaOH)=40 m(NaOH)=40x0,2725 = 10,9 г
m(NaOH)=40*3=120 г 20 % m(NaOH)=10,9:0,2=54,51 г

2-әдіс: m(CrCl3) )=90x0,16 = 14,4 г
40

14,4 г < 158,5 г 11,006 есе

m(NaOH)=120:11,006 = 10,9г

20 % m(NaOH)=10,9:0,2=54,51 г

278.Массасы 25 кг хром (ІІІ) оксидінің концентратынан алюмотермиялық
әдіспен қанша хром алуға болатынын есептеңіз, концентраттағы қоспаның
массалық үлесі 8,8 %?

Берілгені Шешуі: m= 100– 8,8 = 91,2 %
w(Cr 2O3)= 25 кг
w(қоспа) =8,8 % m(Cr2O3)=25x0,912 = 22,8 г
n (Cr2O3 ) = 22,8:152 = 0,15 моль
m/к m (Cr )-? 0,15 моль x моль
Mr( Cr 2O3 )= 152
m=152 кг 1моль 2 моль
Mr( Сr) =52
m=104 кг m (Cr) = 52x0,3 = 15,6 г
m= 100– 8,8 = 91,2 %
m( Cr2O3)=25x0,912 = 22,8 г
22,8 г< 152 г 6,66 есе
m (Cr) = 104:6,66 = 15,6 г

279. Алюминийді мына реакция теңдеуі бойынша алады: 2Al2 O3 =4Al+ 3 O2
Егер алюминийдің практикалық шығымы 95 % болса, 51 кг алюминий
оксидінен қанша алюминий алуға болатынын есептеңдер?

Берілгені Шешуі: n (Al 2O3) = 51:102 = 0,5 моль
m(Аl 2O3)=51 кг
η=95 % 0,5 моль х моль

2 моль 4 моль

m/к m (Al)-? m(Al) = 27 x1 = 27 г

Mr(Al 2 O3) =102 95% m(Al) = 27 x0,95 = 25,7 г
m = 204 кг
2-әдіс: 51 кг < 204 кг 4 есе
Mr(Al) =27
m=27*4=108 кг m(Al) = 108 :4 = 27 г

95% m(Al) = 27 x0,95 = 25,7 кг

280. Массасы 1 г сірке қышқылынан және 1 г құмырсқа қышқылынан тұратын
қоспаны бейтараптау үшін қажет 10 % -тік (р=1,09 г/ мл) калий гидроксидінің
кӛлемі?

Берілгені Шешуі: 2CH3COOH + 2 KOH = 2CH3COOK + H2
m(CH3 COOH)=1 г 2HCOOH + 2 KOH = 2HCOOK + H2
m(H COOH)= 1 г n (CH3COOH ) = 1:60 = 0,0166 моль

41

w(KOH)= 10 % n (HCOOH ) = 1:46 = 0,0217 моль
p= 1,09 г/ мл
n (CH3COOH ) =n(KOH)=n(HCOOH)
m/к V(KOH)-? m( KOH) = 56x0,0166 = 0,9296 г

m 1 ( KOH) = 56x0,0217= 1,2152 г
m 2 ( KOH) = 0,9296+ 1,2152= 2,1448 г
10% m(KOH) =2,1448: 0,1 =21,44 г

V(KOH) = 21,44:1,09 = 19,7 мл

2- әдіс: 1 г < 120 г 120 есе

m1 (KOH) =112: 120= 0,933 моль
1 г < 92 г 92 есе

m2(KOH) =112: 92= 1,21 г
m (KOH) =0,93+1,21 =2,14 г
10% m(KOH) =2,14: 0,1 =21,4 г
V(KOH) = 21,4:1,09 = 19,7 мл

281. Сутек бойынша тығыздығы 39-ға тең, 78 г арен толық жану үшін қажет
ауаның (қ.ж) кӛлемі (ауадағы оттегі 20 %)?

Берілгені: Mr= 2 x D(H2) = 2 x 39 =78
D(H2) = 39 (CnH 2n-6) =78 г
m (CnH 2n-6) =78 г
ᵩ(O2) = 20% 14 n-6 =84
m/к V( ауа)- ?
Mr (C6H6 ) =78 14 n=84
m=78 г
n=6

C6H6- бензол
C6H6+ 7,5 О2 = 6СО2+ 3Н 2 О
n= 78:78 =1 моль

1 моль х моль

1 моль 7,5 моль

2-әдіс: V(O2 ) =22,4x7,5 = 168л
V(ауа ) = 168:0,2= 840 л

Mr =2D(H 2) =2 x 39 =78
(CnH 2n-6) =78 г
14 n-6 =84
14 n=84
n=6

C6H6
78г =78 г
V(O2) =22,4x7,5 = 168л

42

282. Массасы 980 г 15 % -дық күкірт қышқылының ерітіндісін 280 г калий
гидроксиді ерітіндісімен әрекеттестіргенде 65,25 г калий сульфаты алынды.
Ӛнімнің теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы шығымын есептеңдер?

Берілгені Шешуі: H 2SO4 + 2 KOH = K 2SO4+2 Н 2 О
980 г15 % -дық H2SO4 m(H 2 SO4) =980 x 0,15 = 147 г
m(KOH) 280 г n (H 2 SO4) = 147:98= 1,5 моль
n(KOH) =280:56 = 5 моль
m(K 2SO4)=65,25 г
m(K2SO4)=174 x 1.5=261
m/к η-? 2-әдіс: η= 62,5:261=0,239=23,9%
m(H 2 SO4) =980 x 0,15 = 147 г
Mr( H 2 SO4) =98 n (H 2 SO4) = 147:98 = 1,5 моль
m = 98 г n(KOH) = 280:56 = 5 моль
147 г > 98 г 1,5 есе
Mr(KOH) =56 n (К2 SO4) =174x1,5 = 261 г
m=56*2=112 г
w(K 2 SO4) = 65,25:261 = 0,239 =23,9%
Mr(K 2 SO4) =174
m=174 г

283. Құрамы 90 % мыс, 10% қалайыдан тұратын 1 кг қола алу үшін қанша
халькозин Сu 2S және қанша касситерит SnO2 керек?

Берілгені Шешуі: m(Cu) = 1000* 0,90 = 900 г

w( Cu)= 90 % n (Cu ) = 900:64=14,0625моль

w(Sn) =10 % 14,0625 x моль
m(қола)= 1кг = 1000 г
2моль 1 моль

m/к m (Cu2 S )-? m (Cu2S ) = 160x7,03129 = 1125 г
m (SnO2 )-? m(Sn)=1000x0,1 = 100 г
Mr( Cu 2S)=160
m=160 г n(Sn) = 100:119 =0,84 моль

Mr( SnO2 ) =151 n(Sn) = n(SnO2)
m=151 г m(SnO2)=151 x 0,84 =127 г
m (Cu) = 100x0,90 =900 г
2- әдіс:

900 г > 128 г 7,03129

m(Cu2S) =160x7,03129=1125 г
100 г < 119 1,19 есе

m(SnO2)=151: 1,19 =127 г

284. Массасы 20 г мыс пен қалайының құймасы (құймадағы қалайының
массалық үлесі 11,9 %) тұз қышқылының ерітіндісіне батырылды. Бӛлінетін
сутектің кӛлемін (қ.ж) есептеңдер?

Берілгені Шешуі: m(Sn) = 20* 0,119 = 2,38 г
m(Cu,Sn)= 20 г Sn + 2 HCl= SnCl2+H2
n (Sn) = 2,38:119 = 0,02 моль
w(Sn) =11,9 % n(Sn) = n(H2)
m/к V (H2 )-?

43

Mr(Sn)=119 V(H2)=22,4x 0,02 =0,448 л=448 мл

2- әдіс: m (Sn) = 20x0,119 =2,38 г

2,38 г < 119 г 50 есе

V(H2) = 22,4: 50 = 0,448 л=448 мл

285. Хром басқа металдармен әртүрлі құймалар – интерметалидтер түзеді.
Мысалы FeCr 2 және CrMn3 7 Осындай құймалардың әрқайсынан 100 г алу үшін
әр металдан қанша алу керек?

Берілгені Шешуі: n (FeCr2) = 100:160 = 0,625 моль
m(FeCr2, CrMn3)= 100 г
m/к m (Fe )-? m(Cr)-? n (FeCr 2) = n (Fe)
m (Fe) =56x0,625= 35 г
m(Mn) -?
0,625 x моль
Mr(FeCr 2, )=160
m= 160 г 1моль 2 моль

m(CrMn3)= 217 m(Cr) =52x1,25 =65 г
m= 217 г

3

n (Cr Mn3) = n (Cr)
m(Cr) =52 x 0,4608= 24 г

0,4608 x моль

1моль 3 моль

m( Mn) =55x1,3824= 76 г

2- әдіс: 100 г < 160 г 1,6 есе

m (Fe) =56: 1,6= 35 г

m (Fe) =104: 1,6= 65 г

100 г <217 г 2,17 есе

m(Cr)= 52:2,17= 24 г

m(Mn) = 165 : 2,17 = 76 г

286. Кӛлемі 44,8 л хлор (қ.ж) 16,6 г калий иодиді бар ерітіндісімен
әрекеттескенде түзілетін иодтың массасын есептеңдер?

Берілгені Шешуі: Cl2+ 2 KI=2 KCl+I2
V(Cl2)= 44,8 л n (Cl2) = 44,8:22,4 =2моль
m(KI) =16,6 г n (Kl) =16,6:166 = 0,1 моль

m/к m (I2 )-? 2 моль> 0,1 моль
Mr(KI)=166
m= 166*2 = 332 г 0,1 моль x моль
Mr( I2 ) = 254
m = 254 г 2моль 1 моль

m (I2) = 254 x0,05 = 12,7 г
2- әдіс: n (Cl2) = 44,8:22,4=2моль

44

n (KI) =16,6:166 = 0,1 моль
2 моль> 0,1 моль
16,6 < 332 г 20 есе|
m (I2) = 254 x 20 = 12,7 г

m(L2)= 254:20 = 12,7

287. Массасы 34 г кварц құмын натрий гидроксидімен қосып балқытқанда 61 г
натрий силикаты алынды. Реакцияға сілтінің қандай массасы түсті? Натрий
силикатының практикалық шығымын есептеңдер?

Берілгені Шешуі: SiO2 + 2NaOH = Na2 SiO3 + H2
m(SiO2) =34 г
m(Na2SiO3) =61 г n (SiO2) = 34:60= 0,566 моль
m/к m (Na OH )-? 0,56 моль x моль
Η(Na2 SiO3)- ?
1 моль 2 моль
Mr(SiO2)=60
m= 60 г m (NaOH) = 40 x1,133 = 45,3 г

Mr( Na2 SiO3 ) = 122 η= 45,3: 61= 0,7426=74,26 %
m = 122 г
2-әдіс: 34 г <60г 1,76 есе
Mr(NaOH) = 40
m = 40*2=80 г m(NaOH) = 80:1,76= 45,3 г

η= 45,3: 61= 0,7426=74,26 %

288. Массасы 248 г CuSO4 ерітіндісіне 20 г магний ұнтағын қосты. Біраз
ұнтақтан кейін тұнбаға түскен металды жинап кептіргенде массасы 28 г болды.
Алынған ерітіндегі магний сульфатының массалық үлесін анықтаңдар?

Берілгені Шешуі: CuSO4 + Mg= Cu + MgSO4
m(CuSO4 ) =248 г 64-24= 40 г
m 1(Mg) =20 г 28-20= 8 г
m 2(Mg) =28 г
m/к w( MgSO4 )-? m= 8:40= 0,2

Mr(MgSO4)=120 m(MgSO4 ) =120x0,2=24 г
m= 120 г m(ер-ді) = 248+20-28= 240 г

Mr(Mg) = 24 240 г 100%
m = 24 г
24 г x%

289. 13 г мырышты тұз қышқылымен әрекеттескендегі бӛлінген сутектің
мӛлшері?

Берілгені Шешуі: Zn + 2 HCl = Zn Cl 2+ H2 5 есе
m(Zn) =13 г 2- әдіс: n (Zn) = 13:65 = 0,2 моль
m/к m(H2)- ? n (Zn) = n(H2 )
n(H2 )= 1x0,2= 0,2 моль
Mr (Zn)=65 13г <65 г
m(Zn)=65 г

45

Mr(Na2 SiO3 ) = 122 n(H2 )= 1: 5= 0,2 моль
m = 122 г

Mr(NaOH) = 40
m = 40*2=80 г

290. Егер тұздың шығымы теориялық мүмкіндікке қарағанда 80% болса (тұздың
салыстырмалы массасы 430-ға тең) құрамында 10 % қоспасы бар 200 г
техникалық глюконатының (2 моль глюкозадан 1 моль тұз түзіледі) массасы?

Берілгені: Шешуі: 100% – 10% =90%
η = 80% 1-әдіс: m(C6H12O6)=200 x 0,9 = 180 г
Mr (тұз) = 430 2 C6H12O6  тұз
W(қоспа) = 10% 2-әдіс:
m (глюконат) =200 г n (C6H12O6) = = 1моль
m/km(тұз)
1 моль ..... х моль
Mr (C6H12O6) =180 2 моль ..... 1 моль
m=180 х 2=360 г
m(тұз)=430x 0,5=215 г х = = 0,5 моль

80%m(тұз)= 215 x 0,8 = 172 г
100 – 10 = 90%
m(C6H12O6)=200 x 0,9 = 180 г
180 г < 360 г 2 есе
m(тұз)= 430 : 2 = 215 г
80%m(тұз)= 215 x 0,8 = 172 г

291. Массасы 1 кг целлюлозаны толық эфирлегенде түзілетін целлюлозаның
триацетатының массасы?

Берілгені: Шешуі:
m(целлюлоза)= 1 кг 1-әдіс: [C6H7O2(OH)3]n+3nCH3COOH 
m(целлюлоза триацетаты)-?
Mr (целлюлоза)= 162 [C6H7O2(OCOCH2)3]n+3nH2O
m=162 г
n(целлюлоза) = = 6,1728 моль
Mr (целлюлоза триацетаты)=288
m=288 г n (целлюлоза)= n (цел.триац)
m(цел.триац.)=288 х 6,1728 = 1778 г
2-әдіс: 1000 г> 162 г 6,1728 есе
m (цел.триац.)=)= 288 x 6,1728 =
1778 г

292. Құрғақ натрий хлоридіне күкірт қышқылымен әсер еткенде 70 л (қ.ж) НСl
алу үшін 80 %-дық (р=1,73 г/мл) күкірт қышқылынан және ас тұзынан қанша алу
керек?

Берілгені: Шешуі:
V(HCl)=70 л 1-әдіс: 2 NaCl + H2SO4 Na2SO4+2 HCl

46

W(H2SO4)=80% n(HCl) = = 3,125 моль
p=1,73 г/моль
n (NaCl) = n (HCl)
m/k V(H2SO4)-? m(NaCl)= 58,5 x 3,125 = 182,8 г
m(NaCl)-? x моль ..... 3,125 моль
1 моль ..... 2 моль
Mr (NaCl)= 58,5
m (NaCl) = 117 г x = = 1,5625 моль

Mr (H2SO4)=98 m(H2SO4)= 98 x 1,5625 = 153,125 г
m (H2SO4) = 98 г 80% m(H2SO4)= 153,125 : 0,8 = 191,40 г

V(H2SO4)= = 110,63 мл

2-әдіс: 70 л > 44,8 л 1,5625 есе
m(NaCl)= 177 x1,5625 = 182,8 г
m(H2SO4)= 98 x 1,5625 = 153,125 г
80% m(H2SO4)= 153,125 : 0,8 = 191,40 г

V(H2SO4)= = 110,63 мл

293. Массасы 54 г FeO мен ZnO қоспасы құрамында 20,74% оттек бар.
Қоспадағы ZnO массалық үлесін есептеңіз?

Берілгені: Шешуі: W(O)=54 x 0,2074 = 11,2 г
m(қоспа) = 54 г 1-әдіс:
n(O)= = 0,7 моль
W(O)=20,74 % - 9y=-50,4
n(FeO) = x  n(O)=x y=0,4моль
m/k W (ZnO) m(ZnO)= yn(O)=y
72x+81y=54 72x+81y=54
Mr (FeO)=72 x+y=0,7 -72x–72y=-50,4
m (ZnO) = 81 x 0,4 = 32,4
Mr(ZnO)=81
W(ZnO) = = 0,6 = 60 %

294. 28 г кальций оксидінен 76 г кальций нитраты алынды. Теориялық
мүмкіндікпен салыстырғанда ӛнімнің шығымы?

Берілгені: Шешуі: CaO +2HNO3 = Ca(NO3)2 +H2O
m(CaO)=28 г 1- әдіс: n (CaO) = = 0,5 моль
m(Ca(NO3)2)=76 г
m/k η -? 2- әдіс: n(CaO) = n Ca(NO3)2
m(Ca(NO3)2) = 164 x 0,5 = 82 г
Mr(CaO) = 56 η =(Ca(NO3)2) = = 0,9268 = 93 %
m(CaO)=56 г m(Ca(NO3)2)=164 г28 г < 56 г 2 есе
m(Ca(NO3)2) = 164 :2 = 82 г
Mr(Ca(NO3)2)=164 η =(Ca(NO3)2) = = 0,9268 = 93 %

47

295. Кӛлемі 3 л азот мен сутек әрекеттескенде 0,75 л аммиак алынды. Теориялық
мүмкіндікпен салыстырғандағы аммиактың шығымы?

Берілгені: Шешуі: N2 + 3H2=2NH3
V(N2)=3 л 2-әдіс:
V(NH3)= 0,75 л n(N2)= =0,1339 моль
m/k η (NH3)-?
0,1339 моль ..... x моль

1 моль ..... 2 моль

x = =0,267 моль

V(NH3)=22,4 x 0,267 = 5,99 л

η(NH3)= = 0,125 = 12,5 %

3 л< 22,4 л 7,46 есе

V(NH3)= 44,8 : 7,46 = 6 л

η (NH3)= = 0,125 = 12,5 %

296. Зат мӛлшері 1,5 моль аммиак күкірт қышқылымен әрекеттескенде массасы
63 г аммоний сульфаты түзілді. Ӛнімнің теориялық мүмкіндікпен
салыстырғандағы шығымы?

Берілгені: Шешуі: 2NH3+H2SO4=(NH4)2SO4
n(NH3) = 1,5 моль 1-әдіс: 1,5 моль ..... x моль
m((NH4)2SO4)=63 г 2 моль ..... 1 моль
m/k η -? 2-әдіс:
x = =0,75 моль
Mr((NH4)2SO4)=132
m=132 г m((NH4)2SO4)=132 x 0,75 = 99 г
η= = 0,636 = 64 %

1,5 моль < 2 моль 1,33 есе
m((NH4)2SO4)=132 : 1,33 = 99 г
η = = 0,636 = 64 %

297. Метан ӛсімдіктер мен жануарлар организмдерінің анаэробты микробтар
әсерінен ауа қатысынсыз түзіледі, шахталарда метанның кесірінен қопарылыс
болуы мүмкін. 19,5 г алюминий карбидін сумен әрекеттескенде шығымы 50%
болатын метанның массасы?

Берілгені: Шешуі: Al4C3 + 12H2O= 4Al(OH)3+3CH4
m(Al4C3)=19,5 г 1-әдіс:
η = 50% n(Al4C3)= = 0,1354 моль

m/k m (CH4)-? 0,1354 моль ..... x моль
Mr(Al4C3) = 144 1 моль ..... 3 моль
m(Al4C3) =144 г

48

Mr(CH4) = 16 x = = 0,4062 моль
m=13 x 3 = 48 г
m(CH4) = 16 x 0,4062 = 6,5 г
2-әдіс: 50 % m(CH4) = 6,5 x 0,5 = 3,25 г
19,5 г < 144 г 7,38 есе
m(CH4) = 48 : 7,38 = 6,5 г
50 % m(CH4) = 6,5 x 0,5 = 3,25 г

298. 5,2 г барий хлориді бар ерітіндіге 4,9 г күкірт қышқылын құйғанда түзілген
тұнбаны сүзіп, кептірген. Құрғақ қалдықтың массасы?

Берілгені: Шешуі: BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl
m(BaCl2) = 5,2 г 1-әдіс: n(BaCl2) = = 0,025 моль
m(H2SO4) = 4,9 г
2-әдіс: n(H2SO4) = = 0,05 моль
m/k m (BaSO4)-? 0,025 моль ..... 0,05 моль
n(BaCl2) = n(BaSO4)
Mr(BaCl2)=208 Mr(H2SO4)=98m(BaSO4)=0,025 x 233 = 5,8 г
m(BaCl2)=208 г Mr(BaSO4)=233n(BaCl2) = = 0,025 моль
m(H2SO4)=98 г
m(BaSO4)=233 г n(H2SO4)= =0,05 моль
0,025 моль ..... 0,05 моль
5,02 г<208 г 41,434262
m(BaSO4)=233 : 41,434262= 5,8 г

299. Автокӛлік 100 км жол жүргенде 20 м3 пропан газын жағады. Автокӛлік 4 км
жол жүргенде жұмсалатын ауа кӛлемі (ауа құрамындағы оттектің үлесі)?

Берілгені: Шешуі: V(C3H8) = 20 : 25 = 0,8 м3
S = 100 км
V(C3H8) =20 м3 C3H8 + 5 O2 =3 CO2 + 4H2O
S = 4 км 0,8 м3 < 1 м3 1,25 есе
φ = 20 % V(O2) = 5 : 1, 25 = 4 м3
m/k V(ауа) - ?
V(ауа) = = 20 м3

300. 20 л 0,5 M ерітіндісін дайындау үшін қажетті 96% (p=1,84 г/мл) күкірт
қышқылының кӛлемі?

Берілгені: Шешуі: c = n = c. v = 20 x 0,5 = 10 моль
v(ерітінді) = 20 л
c = 0,5 м m (H2SO4) = 98 x 10 = 980 г
p = 1,84 г/мл 96 % m(H2SO4) = = 1020,8 г

v(H2SO4) -? V(H2SO4) = = 554,7 мл= 0,555 л

49