การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข

44 คมู่ อื พัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศนู ย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

ตคณุ่อไลปกั จษะเณตปอ่ะ็นทไกปส่ีาารจคกะญัลเา่ปว4น็ถคงึกณุ ชาลุดรกั คกษุณลณา่ละกวั ษถไดณงึ แ้ ะชกช่ดุ ดุ คทณุ ่ี 3ลไกั ดษแ้ ณก่ กะาชรดุวาทง่ีแ3ผนไแดลแ้ ะกโค่ กรงาสรรวา้ างกงาแรผจนดั อแงลคะก์ โรคซรง่ึ งมสี รา้ ง
การจัดกอางรคบก์รหิรารซโง่ึดมยยคี ดึณุ วตัลถักุปษระณสงะคท์ สี่ �ำคัญ 4 คุณลักษณะ ไดแ้ ก่

 การจด•ั ทกาาแรผบนเรผหิ ชาญิ รเหโดตยุ ยดึ วตั ถุประสงค์
 โครงส•ราก้ งาอรงจคก์ดั าทรแำ� บแบผโนมเดผุลชลาิญเหตุ
 ช่วงก•ารโคควรบงคสุมรทา้เ่ี หงมอางะคส์กมารแบบโมดุลลา

• ช่วงการควบคุมที่เหมาะสม

หน่วยการเรียนรูท้ ี่ 3

คู่มือพัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 45

และศนู ยป์ ฏิบัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

คจดัณุ กสามรบภตัาควแิ ุณะรฉกสุกขเมอฉงบินกทัตาราิแจงดสัราโกคธขารรงอณสงรสา้กขุงาครอื จกัดาโรคบรรหิ งาสรโรด้ายงยดึ ควตืัอถุปกราะสรงบคร์ ซิหง่ึ ากรารโกดายหยนึดดววตััตถถุปุประรสะงคสข์งอคง์กซาร่ึง
การกำ� หนดวัตถุประสงค์ของการจดั การภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข

การจดั การภาวะฉุกเฉินควรใหค้ วามสาคญั กบั สงิ่ ต่อไปน้ี ตามลาดบั ความสาคญั

1. ความปกลาอรดจภัดยั กขาอรงชภวี าติ วะฉกุ เฉินควรใหค้ วามส�ำคญั กับส่ิงต่อไปน้ี ตามลำ� ดบั ความส�ำคญั
2. การคว1บ.คคุมวสาถมานปกลารอณด์ไภมัยใ่ หขล้ อกุ งลชามวี /ติขยายตวั
3. การรกั 2ษ.ากทารพัรคยส์วนิ บหครอมุื สสภถาาพนแวกดาลรอ้ ณม์ไมใ่ หล้ กุ ลาม/ขยายตัว

3. การรกั ษาทรพั ยส์ ินหรือสภาพแวดลอ้ ม

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 3

46 คมู่ อื พฒั นา การจดั การภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศนู ย์ปฏบิ ตั กิ ารภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

ใภนาทวะกุ ฉๆุกสเใฉภนินาททวุะกกุ ฉคุกๆรเงั้ฉโดสนิ ยทภคาางววสรจาะธดั ฉาทรุกาณเเปฉส็นุขินลททาม่ี ยากี ลงากั รสษใชาณร้ธ์อะาบกั รบษณบรญัสเพชุข่อืาทใกหา่ีมท้รีกเกุ หฝาตา่รุกยใาทชรเ่ีณ้รกะย่ี์ จวบะขตบอ้ อ้ งบงสมัญากีมาชารราจถกดั เขทาา้ารใแเจผหบนทตปบุกฏาาบิทรตัขกณิอาง์ร
ตจวัะเตองอ้ องยมา่ กีงชาดัรเจนดั ทแลำ� ะแสผานมาปรฏถปบิ ฏตั บิ กิ ตั างิ รานภปารวะะสฉานกุ กเฉนั ไนิ ดทอ้ ยกุ า่คงราง้ั บโดรน่ืยคโดวยรทจวั่ดั ไปทแำ� ผเปนเน็ ผลชญิายเหลตกั ุคษวรณอ์ กั ษร
ปเพระ่ือกใอหบ้ทดว้ ุกยฝ่ายที่เก่ียวข้องสามารถเข้าใจบทบาทของตัวเองอย่างชัดเจน และสามารถ
ปฏิบตั ิงกวระาตัจิ ยนกถะรุปปเ•รวรมรละวทะสาตั ขงต่สี คถออ้าข์งปุงนแอดรผกงาะกนเนั นาสไินรงดปกคฏอ้า์ขรบิยอตั่างกิงการราารบปรฏืน่ บิ โัตดกิยาทรั่วไปแผนเผชญิ เหตคุ วรประกอบด้วย

• กิจกรรมท่ตี ้องดำ� เนินการ
................•....ร..ะ...ย..ะ...เ.ว...ล...า..ข...อ..ง...แ..ผ...น.........................................................................................................

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 3

ค่มู ือพฒั นา การจัดการภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ 47

และศูนย์ปฏบิ ตั กิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

แโคลระงสสามร้ำาโรคงถอรปงงครสบัก์ รเรป้าแลงบย่ี อบนงโขมคยด์กายลุรหลแรำบอื Mลบดoโขdมนuดlาaดลุrตลเาปาม็นคโวMคารมoงสเdหราม้uงาlขะaอสrงมอขเงอปคงก์็นปรรโทะคข่เี รภยงทาสยแรตละา้วั คจงวาขกาอมลงซ่าองบั ขงซน้ึ คอ้ บนก์ นขรอ(ทBงข่ีภotยาtoวาmะยฉตuุกpเวั ฉ) ิน
จดงาั นกนั้ ลโ่าคงรงขส้ึนรา้ บงอนงคก์(Bรแoบtบtนo้จี mงึ มจี ดุuเpดน่ )ทแค่ี วลาะมยสดื าหมยานุ่ รแถลปะครวับามเคปลล่อี่งยตนวั ขยยกตาัวยอหยา่รงือเชลน่ ดกขรณนเีากดดิ ตาม
อคอคหวงวบวคิาาคม์กตมุ เกรสหโแถรมาบคนราบกะะบานสรา้ีจณดมึงใ์กขนมาพอรีจรน้ืงุดะทปบเก่ี ดารส็ดะ่นาไเมดทภา้ ่ีครทถวแเพาลมม่ิ ะจยาคืดนวหวานยมทุ่นซมี สับอแซบล้สอะวนคนขโวรอาคมง(ภoคpาลeวr่อaะtงiฉoตnุกัว)เใฉหยินม้ กาตกดขัวังน้ึ อนเยพ้ัน่าอ่ื งทโเจ่ีชคะ่นสรางมสการรรถ้าณงี
เกกลิด่าวออหกี นิวยัาหตนก่งึ กโรารคจรดั ะโคบรางสดรใา้ นงอพงค้ืนก์ ทรแี่กบ็สบาโมดาุลรลถาเเพปิ่็มนกจา�ำรนจดั วอนงคทก์ ีมรโสดอยยบดึ สหวลนกั กโรารค“ป(รoบั pโคeรrงaสรtา้ioงตnา)ม
ใภไหดา้รม้ กาจิ ก” ขทึน้าใหเโพ้ คือ่รงทสีจ่รา้ะงสมาคี มวาามรยถดื คหวยบนุ่ คสมุามสาถรถาเนพกม่ิ าหรรอืณล์กดขานรารดะใบหเ้าหดมไาดะส้ มสอดคลอ้ งกบั แต่ละสถานการณ์

........ก...ล...่.า..ว...อ...ีก...น...ัย...ห....น...่ึง..ก...า...ร..จ...ัด...โ..ค...ร...ง..ส....ร..้า...ง..อ...ง...ค...์ก...ร...แ...บ...บ...โ..ม....ด..ุ.ล...ล...า.....เ..ป...็น...ก...า...ร..จ...ัด...อ...ง...ค...์ก...ร...
โเพดยิม่.........ยห......ดึ...ร......หอื.........ลล.........ดัก.........ขก.........นา......ร...า......ด...“......ใ...ป...ห......ร...้เ...ห...บั ......ม...โ...ค...า......ร..ะ.......งส......ส...ม.....ร....ส...้า......อง......ตด.........าค........ม.ล......ภ...้อ........า.ง......รก......ก...ับ......ิจ...แ......”..ต.......ล่...ท......ะ.....�ำ....ส...ใ.....ถห.......า...โ้ ...ค...น......ร...ก......ง..า....ส...ร.....ร.ณ......า้......์ไง......ดม.........้คี.........ว.......า........ม.........ย......ืด.........ห.........ย.........ุ่น...............ส.........า......ม.........า......ร.........ถ.........

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรียนรู้ที่ 3

48 คู่มือพัฒนา การจดั การภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศนู ย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

ชว่ งการควชบว่คุมงกหามราคยถวงึ บมคขี มุ อบเหขมตคาวยาถมึงรบั มผดิีขชออบบเผขบู้ ตงั คคบัวบาญัมชราบั คผนิดหชน่องึ วบ่ามผเีูบ้ พังยี คงใับดบมัญผี ใู้ชตาบ้ คงั คนบั หบนญั ึง่ ชวาา่กม่ี ี
คนเพมียหี งนใ่วดยงมานีผอู้ใยตใู่ น้บคังวคาับมคบวัญบคชุมารกบั ่ีคผดนิ ชอมบีหกน่หี น่ว่วยยงงาานอมยที ู่ใรนพั ยคาวการมทคต่ี อ้วงบบครหิุมารรับจดัผกิดาชรกอห่ี บนก่วยี่หทนงั้่วนย้ี งาน
สเนอ่ืดม่อื สูแทีงาจลรรากพักบั คหยผววัาปู้ หบกฏนครบิ ้าทุมตัจงะิต่ีกาตอ้านอ้ รงภงปบสาายฏรมใหิ ิบตาราก้ัตถราิงทรจาบ่จีดั นงัะกคกบัาาบกบรรบักญั ิหดหี่ชแูาานลรไว่ดจคยอ้ัดวยบกทา่ คางง้ั มุครนกรทเี้อานรรบปัพอ่ืคฏลงยบิุมจาตัากงิกราหนตวั บหลรหิอนาดา้ รจจจดะันกตสาอ้ ื่อรงทสสราพัารยมกาาับกรรผถตู้ปทลฏจ่ีอิบะดจกัตนำ�ิงกานบั
ช่วภงากยารใคตวก้ บาครุมบขนงั้ึ คอยบั กู่ บบั ัญปจัชจายั ไสดาค้อญัยา่ 3งปครระอกบารคลมุ

 •ช•ปปธร ว่ะรธปจรัยรงะจรรมะเกยัรภใะชคนามทาเวรกภตแชาคาขลิทมารวะอเตบแชสงบรขิงนย่ลี หิคาองดิะานอมุ ขงรช/นขอภงจนังดาัาน้ึตเิดรกนหรอกาขา/ตจยิรยภอุกทูก่ าแงารบัรลเพรั ณหะปกยคต์าจิจัวกุกาจรมายัแปรลสณละ�ำอผค์ดปู้ ญัภฏยับิ 3ตั งิ ปานระการ
 • ปัจจยั ความเสย่ี งอันตราย และความปลอดภัย



โดยทวั่ ไป •ช ่วรงะกยาระคใวนบกคาุมรทบเ่ี หรมิหาาะสรมจอดั ขกอางผรบู้ทงัรคพั บั ยบาญั กชราคแอืลมะผี ผใู้ ตู้ปบ้ ฏงั บิคบััตบิงญัานชาระหว่าง 3 - 7 คน

โดยท่ัวไป ช่วงการควบคุมที่เหมาะสมของผู้บังคับบัญชาคือมีผู้ใต้บังคับบัญชา
ระหว่าง 3 - 7 คน

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 3

คมู่ ือพัฒนา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ 49

และศนู ย์ปฏิบตั ิการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

คมคีณุ ุณลลกั กั ษษณณคะะุณตท่อลเ่ี กขักย่ี อษวงขรณอ้ะงบะ2บตบคอ่ ญณุัขชลอกำั งกษรำณะรบะเหไบตดบแุก้ กัญำ่รชณา์ทกี่จาะกรลเห่ำวตถกุ งึ าไดร้ณแกท์ ่ ก่จี าะรจกดั ลพา่ น้ื วทถป่ี งึฏบิ ไตดั กิแ้ ากรแ่ กละาทรรจพั ัดยพาก้ืนรทซี่ ง่ึ
ปฏิบัตกาิกราจรดั แพลน้ื ะททป่ี ฏรบิพั ตั ยกิ าากรรแลซะ่งึ มีคณุ ลักษณะทีเ่ กี่ยวข้อง 2 คุณลักษณะ ไดแ้ ก่
 กา•ร จกดั ากราจรทัดรพพั ื้นยาทก่ปี รคฏริบวัตงิกจารร และ

• การจัดการทรพั ยากรครบวงจร

หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 3

50 คูม่ อื พัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

ผในบู้ บญั รชเิ วาณกาใผกรเลู้บหเ้ ตคัญุกยี ชงาพราณกน้ื ์ตทาอ้เร่ี กงเดิรหบัเตหผตุกดิ ุตาชารอมลณคในวต์ ากอ้ มางเรหรกมบัาาหผะนสิดดมชพขอน้ือบงทภป่ีใานฏวบิกะฉตัาุกกิรเากฉร�ำินแหลนะสดถพานืน้ ททอ่ี ปี่านฏวิบยคัตวกิ าามรสะดแวลกะสสนถบั สานนุนท่ี
อ�ำนวยความสะดวกสนับสนุนในบริเวณใกล้เคียงพ้ืนที่เกิดเหตุตามความเหมาะสมของ
โดภยทาววั่ ไะปฉ1สกุ)ถศเาฉูนนนิยทบ์ แ่ี ญั ลชะกาการาจรดเั หพตน้ื ุกทาป่ีรณฏบิ์ (ตั Inกิ cาidรeทnส่ี tาคCญั oทmจ่ีmะaตnอ้ dงกPาหosนt,ด ไดแ้ ก่
ICP) เป็นสถานทท่ี ใ่ี ชใ้ นการบญั ชาการ
โดเหยตทุกัว่ารไณป์ขสอถงผาบู้ นญั ทช่ีแากลาะรกเหาตรุกจาัดรณพ์ใน้ื นทพปี่น้ื ทฏเ่ี บิกดิัตเหิกตาุรทีส่ ำ� คัญท่ีจะต้องกำ� หนด ไดแ้ ก่
ท่ใี ช้ใน32ก1)) าฐจม)ดาุรคี ศนรบวะูนาัญด(มยBมพชa์บพรsาัญลอ้eก)ม(ชาSเพราtaอ่เืกสgหรถาiอnตารรgนุกเบั หAทากr่ตีตราeรณงaัุ้กมข)าอ์ขอเรปบงอณ็นหสงพ่วมผ์ นาน้ื (ู้บยซIทnภญั ่งึส่ี cาทาชรiหาdกาหรจิeกบันใnากน้าราtกทรเา่ปี หรCระรอตoดะอสุกมmกาทาปนmรรฏงพัณบิาaยนตัใ์nากนิกบdารพรรทหิ/นื้ Pจงั้ าดกัทoรสางี่เsลง่กาtไงั น,ิดปคยเนIรหCงัวหพPตมรน้ืท)ุ อื ทงั้วเ่ีเสปัปด็็นนุ อทสุป่สีถกถารานณนทท์ท่ี่ี่ี

2ป) ฏจบิ ดุ ตั รงิ ะานดขมอพงสล่วน(Sสนtaบั gสiนnุนg Area) เปน็ พน้ื ทสี่ ำ� หรบั การระดมทรพั ยากรทง้ั กำ� ลงั คน
หรือวัสดุ อปุ กรณ์ท่ีมคี วามพร้อมเพอื่ รอรับการมอบหมายภารกิจในการออกปฏิบัตกิ าร/
จัดส่งไปยงั พืน้ ท่ี
3) ฐาน (Base) สถานทีต่ ง้ั ของสว่ นซ่ึงทำ� หนา้ ท่ปี ระสานงาน บรหิ ารงาน รวมทง้ั
เปน็ ท่สี ถานท่ปี ฏบิ ัตงิ านของส่วนสนับสนุน

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 3

คู่มือพัฒนา การจัดการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตุการณ์ 51

และศูนย์ปฏบิ ตั กิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

ทซง่รึ กพั ายราบกรรหิ ททาใ่ี รรชทพัใ้ นรยพักายากราปกรฏรทปบิ ใ่ี รตชั ะงิใ้กานอนกบตดาอว้รบยปโขตฏนัภ้้ บิตาอวตั ะนงิ ฉหาุกลนเกัฉตนิ 6อจบขะนตั้โต้อตงอภ้ ไนดาวร้ไบดัะกแ้ฉกากุ ร่ บเฉรนหิิ าจระจตดั กอ้ างรไอดยร้ า่ บังมกปี ารระบสทิรธหิ ภิ าารพจดั การ
อยา่ งกมาปี รจรดัะแสบทิ ง่ ปธรภิ ะาเภพท/ซชงึ่นกิดาขรอบงทรรหิ พั ายรากทรรพั ยากรประกอบดว้ ยขน้ั ตอนหลกั 6 ขนั้ ตอน ไดแ้ ก่
 การจดั หา/ส•งั่ ซกอ้ื าทรรจพั ัดยแากบร่งประเภท/ชนดิ ของทรัพยากร
 กกกกาาาารรรรชตจนดดัดิาทสเตชง่รายทพมั ท•••รกยพัราากกกพัยรกาาาใยารชรรรกกาท้กจจตรลรรบััดัดิดพัใมหหสตยาก้ง่าาาใบกัชทม/รห้สรกแนั่งัพลา่วซะรยยกอื้ใงาาชทารกน้ทบรรอารพั ่นรื ัพงุยรยากั กาษกราร
 • การน�ำทรัพยากรกลับมาใช้ และการบ�ำรุงรักษา



อน่งึ ทรพั ยากรในนยิ• ากมาขรอชงรดะบเชบยIทCSรัพแบย่งาอกอรกใเปห็นก้ บั2 หปรนะ่วเภยทงาไดนแ้ อกืน่ ่

1) ทรพั ยากอรนส่งึาหทรบัรกพั ายรปาฏกบิรตัในกิ านรยิ (Tาaมcขticอaงl รRะeบsoบurcICe)Sหมแาบยง่ถองึ อบกคุ เลปาก็นรแ2ละปวสัรดะุอเุภปกทรณได์ทใแ้่ี ชกใ้ น่ เพอ่ื การ
ปฏบิ ตั กิ าร1) ทรัพยากรส�ำหรับการปฏิบัติการ (Tactical Resource) หมายถึง บุคลากร
2)แทลระพั วยัสากดรุอสุปนบักสรนณุนท์ (Sใ่ี uชpใ้ pนoเrtพRอื่ eกsoาuรrปceฏ) บิหมตั าิกยาถรงึ ทรพั ยากรทใ่ี ชเ้ พ่อื การสนบั สนุนการปฏบิ ตั กิ ารหลกั เช่น
อาหาร อุป2ก)รณท์สร่อื ัพสายราเกสรอ้ื กสนันฝับนสเนป็นุนตน้ (Support Resource) หมายถึงทรัพยากรที่ใช้เพื่อการ
สนบั สนุนการปฏิบัตกิ ารหลัก เช่น อาหาร อปุ กรณ์ส่อื สาร เสือ้ กันฝน เป็นต้น

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 3

52 คมู่ อื พัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตุการณ์

และศนู ย์ปฏิบตั กิ ารภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

คคซณุ ง่ึณุ มลลคี ักกัณุ ษษลณณกั ษะะณตต่อะอ่ ทไไปส่ี ปาคคือคญั ือกทำเ่ี กกรย่ีสาว่ือรขสสอ้ ำอ่ืงรสแ2ลาคะรณุ กแลำลกรั ะจษกดัณกาะำรครจอขื ัด่ำกวสาำรรข่าวสาร
 ซกง่ึ ามรีคบรูุณณลากักาษรดณา้ ะนทกาส่ี ร�ำสค่อื สญั ารทแ่เี กละ่ียวข้อง 2 คณุ ลกั ษณะ คือ
 การจดั ก•ารกขา่ารวบสาูรรณแลาะกขา่าวรกดรา้อนง การสื่อสาร และ

.........................•...ก...า...ร..จ...ดั ..ก...า..ร...ข...่า..ว..ส...า..ร...แ..ล...ะ...ข...า่ ..ว..ก...ร..อ...ง......................................................................

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 3

คู่มอื พัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตุการณ์ 53

และศูนย์ปฏบิ ตั กิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

เกหาตรบุกาูรณรณา์เกกปาา็นรรดผบา้กู้ นาูรกหณานรดาสท่อืกศิสาทารราดงเใป้าน็นนกกาการรใาจหรดัข้ สกา่ าว่ือรสสใาหราท้ รแกุ ลคะเนเปปใน็็นนทผกมทีู้ าใารหหจข้ นอ้ัด้ามทกลู ต่ี าไดัปรสใในินหใทจ้ทศิ ใุกนทกาคงานเรดใใยหี นวข้ ทอ้โมดีมยลู ใมหใผีน้ขบู้ระ้อญั บมชบาูลกไาปร ใน
บญัทชศิ าทการงเเหดตยี ุกวารโณด์คยวมรผีจะบู้ มญั ผี รู้ชบั าผกดิ าชรอเบหเกตย่ี กุ วากรบั ณข่าเ์ วปสน็ ารผเกู้ พำ� ยี หงน1ดคทนศิ ทางในการใหข้ า่ วสาร และเปน็
ผเก..ู้ท....ี่ย..�ำ..ว....ห..ก....น..บั ....้า..ข..ท..่า....ี่ต..ว....สัด......าส....ร..ิน......ใเ....พจ......ใีย..น....ง..ก....1..า......ร..ค..ใ..น..ห......้ข......้อ......ม......ูล..........ใ....น......ร....ะ......บ......บ......บ......ัญ........ช......า....ก......า....ร.....เ...ห......ต......ุก......า....ร.....ณ........์ค......ว.....ร....จ......ะ....ม......ีผ......ู้ร....ับ........ผ....ิด......ช......อ......บ..

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 3

54 คู่มอื พัฒนา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตุการณ์

และศนู ยป์ ฏิบตั กิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

องอคง1ป์ ค.รป์ะกวรธิอะกีบกาสรอาแคบลญั สะรขำ� ปู อคแงญั กบาบขรทอบใ่ี งรูชณกใ้ นาากกราาบรรรูถกณ่าายราสทก่อือสาดารหรกรแอืาบเรง่ผสอยออื่แกสพเปารข่ร็นอ้แ3มบลู สง่ ่วอนอปกรเะปกน็ อบ3ดว้ สยว่ น ประกอบดว้ ย
2. แผ1น.กวาิธรสกี อ่ื าสราแรลและะรูปแบบท่ใี ช้ในการถ่ายทอดหรอื เผยแพร่ขอ้ มูล
3. ขนั้2ต.อแนผกรนะกบาวนรกสา่อื รสในากรารแถล่ายะทอดขอ้ มลู ทงั้ ภายในและภายนอกองคก์ ร
3. ขน้ั ตอนกระบวนการในการถา่ ยทอดข้อมูลทั้งภายในและภายนอกองค์กร

หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 3

คมู่ ือพัฒนา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 55

และศูนยป์ ฏิบตั ิการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

กขอา้ รมจลู ดั ทกร่ี าวรดกขเา่ารวว็รสจถากูัรด/ตขกอ้า่ างวรวแกขลระ่าอนวง่าจสเะชาต่อื รอ้ถแงอื จลดั เะใพหข่อืม้ ่าใกีหวรร้ ะกะบบรวบอนบงกญัจารชะราตวกบ้อารรงวเหมจตขัดุกอ้ ใมาหรลู ณ้มก์สีกาารรมแะาลรบกถเวจปดันลกย่ีกานารขภรอ้ ารมววลูะฉบกุกราเรวฉจนิมดั กขไาด้อรอ้ มยู่าลง
มปีกราะรสแทิ ลธภิกาเพปลีย่ นขอ้ มลู การจดั การข้อมลู ทีร่ วดเร็ว ถูกต้อง และนา่ เช่อื ถือ เพื่อให้ระบบ
บญั ชาการเหตุการณ์สามารถจัดการภาวะฉกุ เฉิน ไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 3

56 คู่มอื พัฒนา การจัดการภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศนู ย์ปฏิบตั ิการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

ชคุณุดคลณกุั ษลณกั ชะษทุดณส่ี คะาคทุณญัี่สลำ2คักญปั ษรขะณอกงาะรรทไะดบี่สแ้ บก�ำบ่ คญั ัญชำขกอำรงเรหะตบุกำบรณบั์ญชุดชสดุ าทกา้ ายรไเดหแ้ กต่ ุกควาารมณเป็น์ มชอื ุดอาสชุดพี ทซ้าง่ึ ยประไกดอ้แบว้กย่
ความคเปวา็นมมรบัอื ผอดิ าชชอบีพแซลงึ่ะประกอบดว้ ยคณุ ลักษณะทสี่ ำ� คญั 2 ประการ ได้แก่

 การสง่ บคุ ล•า กรแคลวะาอมุปรกับรณผ์ลดิ งชพอน้ื ทบ่ี และ
• การส่งบคุ ลากรและอปุ กรณล์ งพ้ืนท่ี

หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 3

คูม่ ือพัฒนา การจัดการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ 57

และศูนย์ปฏิบัตกิ ารภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

เทปว่ี ็นาหมลรบักั ผกดาิเปรชสอ็นาบคหขญั ลอแงักลบกะุคจาคารลเปสซ็น�ำง่ึ อคจยะัญา่ตงแอ้ ยงลงิ่เใปะน็นจกไ�ำาปรเตปปาฏ็นมบิ นอตั โยกิย่าาบรงาภยยา่ิงมยใใานตตร้กระฐาบารนบปกบาฏญั ริบชดาาัตกเนิกาินราเงรหาภตนุกาขายอรงใณหต์น้รค่วะุณยบงลากับนษบณัญะนช้ีมางุ่ กเนา้นร
เหตกุ ารณ์ คณุ ลกั ษณะนม้ี งุ่ เนน้ ทคี่ วามรบั ผดิ ชอบของบคุ คล ซงึ่ จะตอ้ งเปน็ ไปตามนโยบาย
โ1ดม.ยาทกตวั่าไรรปฐรหาายลนงกั กากนาาตรรวทั ดเ่ี (ำ�กCเ่ยี hนวeขนิcอ้kงงาiกnน)บั ขเคจวอา้ าหงมนหร้าบันทผ่วก่ี ดิ ยคชงนอาจบนะมตดีอ้ งังนเข้ี า้ รายงานตวั เพ่อื อรบั มอบภารกจติ ามขนั้ ตอน

กระบโวดนยกาทรวั่ทไผ่ี ปบู้ หญั ลชากั กกาารเรหทตีเุ่กกา่ยีรณว์กขา้อหงนกดบั ความรับผิดชอบมดี ังนี้
23ภ.. ารCกรบัาoกรฟmิจปงัm1ฏตคa.บิาาnสตัมกdงัง่ิ )ขาจาาร้ันนกรตตผาาอูบ้ยมงนัแงคผากบันนรบปตะญั ฏบัวชบิ วา(ตั Cเนกิพhากยี รeางตคcรอนทkบเโผี่ดiตnยีู้บเ้)วหญั หเตจรชุกอา้ื าาหหรกลณนากั ์หา้รกรทเาอืหรที่ แเตอผุกกกุนคภาเนผารพชจณญิใะนก์เตกห�ำอ้าตหรุองบนยเงัขา่ดคงา้ บัเรคบารญัง่ยคชงราาดั น(Uตnัวityเพof่ือรบั มอบ
54อ.. ยกชส่า่อ่วาื งรงสเตกาค2ดาิรรรต.แง่คาลคกวมะบรกาบคัดารรุมรหิปใาชหฏรท้วัจิบหรดั พันกัตย้าาิงจารกาะทตรนรอ้พั ผตงยรู้สาาบั ากมผมรดิาแทรชผอ่ีถอยคนบใู่วจปนบะคฏคตวุมอ้ิบางมกับตรานับิักกทผบัากึดิ ดรแชแูตลอละบอกรไาบาดรยโป้ งตาฏน้บเิ สหตั ถงิตาาุนกนะขากอรางณรผใใู้ช์หตท้ บ้ รรงัพัือคยบแั าบผกญัรนทชเอ่ีาผยตชใู่ ลนิญอคดวเจาหนมตุ

รบั ผดิ 3ช.อบรใับหเ้ฟป็ันงปคจ�ัำจสบุ ่ังนั จอยา่เูกสผมอู้บังคับบัญชาเพียงคนเดียวหรือหลักการเอกภาพในการ
บงั คบั บญั ชา (Unity of Command)

4. ชว่ งการควบคมุ หัวหน้าจะต้องสามารถควบคมุ กำ� กับดแู ลการปฏิบตั งิ านของ
ผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชา ตลอดจนสอ่ื สาร และบรหิ ารจดั การทรพั ยากรทอ่ี ยใู่ นความรบั ผดิ ชอบได้

5. การติดตามการใช้ทรัพยากร ผู้รับผิดชอบจะต้องบันทึกและรายงานสถานะ
การใชท้ รพั ยากรทอี่ ยู่ในความรบั ผิดชอบให้เป็นปจั จบุ ันอยูเ่ สมอ

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 3

58 คู่มอื พัฒนา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศูนย์ปฏบิ ัติการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

ลเสแรลนงาะบัคไตปสวารนใมมุนนทเแี ผรพผ่ีผบู้าบู้นื้นญคั ญักทวชาชร่ีารตาชกมกาดาั าีแมรเรจเผคเหนหนวตใตนาุกกุกมกาาาราจรรณรณช�ำจ์ใ์ใเดัดันนปสพเพจง่็นน้ืคน้ืนทนทแใ่ีแร่ีนลลอ้ กะงะขขาตออรางเจทลมัดงา่ ทพนสน่ีัผน้้ื ่งทู้บคผ่ี ัญนแบู้ ลแญชั ะลจาชะะกาสกขาง่ าอครรนเเงหหหลตตรงุกอื พุกาขารื้นอณรงทลณ์ใน่ีงไ์ใแสปนว่ลในพนะกพื้นจลน้ืะทาทงส่ีรทต่ี ่ง้อาาคหมงนนขค้าวหอทาเรมใ่ีทือหจ่ากา้ขเนาอปร้ัน็นง
ผู้บัญชาการเหตุการณ์ในส่วนกลางท�ำหน้าที่ให้การสนับสนุนผู้บัญชาการเหตุการณ์
ใขนอ้ คพวน้ื รรทะว่ี งั คอื จะตอ้ งไมส่ ่งคนทไ่ี มพ่ รอ้ มลงพน้ื ท่ี เน่อื งจากอาจเกดิ อนั ตรายกบั คนกลมุ่ น้ขี น้ึ มาได้ (ความ
ปลอดภยั ขเป้อ็นคเรวอ่ื รงรทะส่ี วาคังญัคทือส่ี ดุ จสะาตหร้อบั งคไนมท่สา่งาคนน) ทแล่ีไะมก่พารรส้อ่งคมนลลงพพน้ืื้นททจ่ี ่ีะตเนอ้ ง่ือเปง็นจคาากสองั่ จาาจกเผกบู้ ิดญั อชันากตาราย
กเหับตุคกานรณกล์ (หุ่มรนอื ้ีผขทู้ึ้นไ่ี มดร้าบัไกดา้ ร(มคอวบาอมานปาจลเอท่ดานภนั้ ัย) เผปปู้ ็นฏบิเรตั ่ืองิ างนทไมี่สค่ �ำวครัตญดั ทสนิ่ีสใุดจเสอ�ำงห(Nรeับveคrนseทlf�ำ-dงeาpนlo)y) และ
การส่งคนลงพื้นท่ีจะต้องเป็นค�ำสั่งจากผู้บัญชาการเหตุการณ์ (หรือผู้ที่ได้รับ
การมอบอำ� นาจเทา่ นน้ั ) ผปู้ ฏิบัติงานไม่ควรตัดสนิ ใจเอง (Never self-deploy)

หน่วยการเรียนรูท้ ี่ 3

คูม่ ือพฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 59

และศูนย์ปฏิบัตกิ ารภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 3

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 4

ค่มู อื พฒั นา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ 61

และศูนย์ปฏบิ ตั ิการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 4

62 คมู่ ือพัฒนา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ย์ปฏิบัติการภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

ในการพิจารณาจัดโครงสร้างระบบบัญชาการเหตุการณ์ของกรมควบคุมโรค
ได้ค�ำนึงถึงลักษณะของระบบราชการในกรมควบคุมโรคและของกระทรวงสาธารณสุข
และไดพ้ จิ ารณาให้หนา้ ทง่ี านตา่ งๆ ของระบบบัญชาการเหตุการณย์ ังอย่อู ย่างครบถว้ น

ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ แบ่งไดเ้ ปน็
1) ผบู้ ญั ชาการเหตกุ ารณ์
2) ฝ่ายข้อมูลและยุทธศาสตร์ มีกลมุ่ ภารกิจ 2 กลุม่ ภารกิจ ได้แก่ กลุ่มตระหนักรู้
สถานการณ์สาธารณสุข และกล่มุ ภารกิจด้านยทุ ธศาสตร์
3) ผปู้ ฏบิ ตั ิ มี 9 กลมุ่ ภารกจิ ไดแ้ ก่ 1) กลมุ่ ภารกจิ ปฏบิ ตั กิ ารสอบสวนควบคมุ โรค –
Operations 2) กลุ่มภารกิจสื่อสารความเสี่ยง 3) กลุ่มภารกิจดูแลรักษาผู้ป่วย –
Case management 4) กลุ่มภารกิจด่านระหว่างประเทศ – Point of Entry
5) กลุ่มภารกิจการส�ำรองวัสดุ เวชภัณฑ์ และส่งก�ำลังบ�ำรุง – Logistics and
Stockpiling 6) กลุ่มภารกิจกฎหมาย 7) กลุ่มภารกิจการเงินและงบประมาณ
8) กลุม่ ภารกจิ ก�ำลังคน 9) กลุ่มภารกิจประสานงานและเลขานกุ าร– Liaison

หน่วยการเรียนร้ทู ่ี 4

คูม่ อื พฒั นา การจดั การภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ 63

และศูนยป์ ฏิบัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 4

64 คมู่ อื พฒั นา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตุการณ์

และศูนยป์ ฏิบตั ิการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 4

คู่มอื พฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 65

และศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 4

66 คูม่ อื พัฒนา การจัดการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศูนยป์ ฏบิ ตั ิการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

การส่อื รสะารบระบวตัใบนถบกุปาใรรนะบสกรงหิคาาท์ รรไ่ีบดจกร้ดั าิกหหาานรรภดาไววจะท้ ัดฉวัุ่กกถเงึาฉชนิรดัโภดเจายนวอทาะศงั้ ฉอยั ุงกพคน้เื ก์ ฉฐราินแนลโขะดอผยงปู้ กอฏาบิารกตัศาใิ ัยหหร้นพบั ด้ืนทวรฐตั าถาบุปนวรตัขะถสอุปงงครกะก์ สาางรรคทกผ์าา่ง�ำานหนนแลดะ
กวรัตะถบวุปนรกะารสวงาคงแ์กผานรว่ทม�ำกงนั าโนดยปแรละะกอกบาดรว้ สยื่ขอนั้สตาอรนวสัตาคถญั ุปในรกะาสรกงาคห์ทน่ีไดดวตั้กถ�ำุปหระนสดงคไ์วป้ทระั่วกถอึงบดวช้ ยัด6เจน
ขปทนั้รั้งตะออกงนaคอหn์บกdลกรัดdแiว้ขrดeลยนงัั้cนขะตti้ีoนั้ผอnูน้ปต) ทอฏี่นิบ1:สัตทำ� ิใาคหคญั ว้ราับใมนทเขกรา้าาใรจบกนวโำ� ยัตหบถนาุปยดแรวละตั ะสถแนงปุ ควรท์ผะา่าสงนขงอคกง์รหปะนรบ่วะยวกงนอานบกาด(Uรว้ nวยdาe6งrsแขtaผน้ั nนdตรอa่วgนeมหnกcลyันกั poดโlดiงัcนyยี้

ขนั้ ตขนอั้ ตนอทน่ี ท1ี่ :2:ทป�ำรคะเวมานิ มสถเขานา้ กใจารนณโ์ย(AบsาsยesแsลInะcแidนenวtทSาitงuขatอioงnห) น่วยงาน (Understand
agency pขoนั้liตcอyนaทnี่ 3d: กdาiหreนcดtวiตัoถnุป)ระสงคใ์ นการจดั การกบั เหตุการณ์ (Establish Incident Objectives)

apขขprนั้น้ั oตpตขขrอนนอiัั้้aนตตนteออททsนน่ีtี่ rทท32at่ี่ี::e45g::กปyเดำ�ลราoหอืะเrนกนเsนิกมtดrลกนิaวยาtสตeัรทุ gตถถธiาeทป์ุามsเ่นีรกหtะกoลมสยาาaงทุะรcสคhธณมiใ์์e(นเ์Pvพ(eกeAอ่ื rาosใfoรหbsrจjสe้meดัาcsมttกsiavาาceรItรnsถic)กcบaบัiรldรdเลหeirุซenตcง่ึ tกุtวioตาัSnรถi)tณุปuร์aะ(สEtงisoคtnทa์ bก่ี) าliหsนhดIn(Sceidleectnt
Objectiveขsนั้) ตอนที่ 6: กากบั ตดิ ตามการดาเนินการตามกลยทุ ธ์
ก(Sาeหนleดถcวงึ ขtตัแถนั้มaุปว้ตpตรั อpะถสนrุปงoทรคpะใ์ี่สนr4งiภaค:าtใ์ เพนeลกรอืวsามกtรrจขกaดัอลtกงeยเาหgรทุ ตกyธบุกั ท์ oาเหเรี่ rหณตsมุก์ตtาาอ้rระaงณอสteย์จมะบู่gเถนพieกู พอื่กsน้ืใาหtฐหoาส้นนาดaสมตาcาาคhมรญั iขถeทนั้บvค่ีตeรวอรรนคoลดาซbุ งันงกึ่jงึeวลถcตั่างึ วtตถiแvาปุ ลมeรว้ ลsกะา)ต็สดาบงั มคแรท์แกตก่ี ่กำ� าหรนด

ขั้นตอนท่ี 5: ดำ� เนินการตามกลยุทธ์ (Perform tactical direction)
ขนั้ ตอนที่ 6: กำ� กบั ตดิ ตามการดำ� เนินการตามกลยุทธ์
ถึงแม้วัตถุประสงค์ในการจัดการกับเหตุการณ์จะถูกก�ำหนดตามข้ันตอนดังกล่าว
แลว้ กต็ าม แตก่ ารกำ� หนดวตั ถปุ ระสงคใ์ นภาพรวมของเหตกุ ารณต์ อ้ งอยบู่ นพน้ื ฐานสำ� คญั
ท่คี วรค�ำนึงถงึ ตามล�ำดบั แรก

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 4

ค่มู อื พฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ 67

และศนู ย์ปฏิบตั ิการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

ผบู้ ญั ชาการเหตกุ ารณ์ต้องคานึงถึงในการจดั การสาธารณภยั (4C)

1. การผสู้บ่ือัญสาชร(าCกoาmรmเหunตicกุ aาtiรoณn)์ตอ้ งค�ำนึงถงึ ในการจดั การสาธารณภัย (4C)

ควรใชภ้ าษาทวั่ ไปเพ่อื ใชใ้ นการส่อื สารระหว่างเจา้ หน้าท่ี ทเ่ี ขา้ ใจง่าย เป็นท่เี ขา้ ใจร่วมกนั และใช้

ชต2.่อลกองาทดรจาคนงกวป1บาร.ระคสหมุกค่อืยสาสวดั ถรารเวราสใลทนช่ือา่เีก้ภใหสนาามารกษาณราะร(า์สปC(ทมCฏoั่วoบิ mไnจตัปtะrงิ ชmoเาพ่วlน)ยuอ่ือใกีnใหดช้ผiว้c้ใู้ปยนaฏtกบิ ioาตั รnงิ สา)น่ือสสาามรารรถะสห่อื วส่าางรเแจล้าะเหขน้าใ้าจทตรี่ งทก่ีเนั ข้าลดใจคงว่าามยผดิเปพ็นลาทด่ี
เขา้ ใจตร้อว่งสมากมนั ารแถลควะบใชคชุ้มอ่ กงาทกาบั งดกูแาลรกสารอ่ื ปสฏาบิ รตัทขิ เ่ี อหงมผาู้ใตะ้บสงัมคบัจบะญัชว่ชยาใตหลผ้ อปู้ดฏจนบิ สตั ่อื งิสาานร สแาลมะบารรหิ ถาสรอื่จดัสกาารร
ทเพแรยีลพั งะยใาเดขกรมา้ ทใผี อจ่ีู้ใยตตใู่้บรนงังคคกวบั านั บมญัรลบั ชดผาคดิกวช่ีคาอนบมไมผดหีิดผ้ นพบู้ ่วงัลยคางบั าดบนญัอตยชลู่ใาอนคดคนวจหานนม่ึงปค(วรSบะpคหaุมnยรัดoบั fเผวCดิ ลoชาnอใtบrนoกกl่)หี านร่มวปยขี ฏงอาบบิ นเัตขมตงิ ทีคารวนพัาอมยกีราบักดผรว้ ดทิ ยช่ตี อ้อบง
บรหิ ารจดั 2ก.ารกกา่หี รนค่ววยบทคงั้ นุม้ีเสน่ือถงาจนากกหาวัรหณน้์า(จCะตo้อnงtสrาoมlา)รถท่จี ะกากบั ดูแล ควบคุมการปฏบิ ตั ิงาน บรหิ าร
3ใจนส.ดั กกก่ือาาาสรรรทาทบารรญั งพั าชยแนาาจลกตกงึะาร้จอรบะตง(มCรลสปี oอิหารmดะมาจสmรานทิ จaรสธnัดอ่ถืภิ dสกคา)าพาวรรกบบทั คผรุมปู้ ัพฏยบกิ าตั�ำกงิการับนทภด่ีอาูแยยลใู่ใตกนก้ าคารรวบปางั ฏมคบัิรบบับัตญั ผิขชิดอาชไงดอผอ้ ูบ้ใยตา่ไง้ดบค้ผังรอคู้บบับังคคบลับุมัญบกชัญาารชบตราหิลคาอนรสดหัง่จนกนา่ึงร
บป(มญรั Sีหะชpสนาบaกร่วกะาnยบราเงรุขหาณoอตนบ์fุกตอเาขลรCยณตอู่ใoดอ์จนnางจึ คไนนtมวามrจ่ จาoคีาหมเวlปน)คา็น้มาวตทมเบชอ้่ีีขงแค่ียเอลวุมปะบช็นรกาผเับาญขทู้ รผตใม่ีสิดนตีงัค่ กชากวแาอาาหรรบบมนทกญั่ง่รีชห่ีหับัดชนเนาผ้าจก่วทิดนายส่ี ชรงูงเโอสหาดดุบตนยุกเผพาู้มบรียญัีทณงชร์นใัพาัดน้ กยๆาามรกเีผหอรู้ใตาทตุจก่ีตม้บา้อรีคังณงวคบา์นับมัรน้ เบิหคปัญว็านรรไชเปจปาไัด็นกดกผี่้ควู้าท่านร่ีผมู้ี
4ก. ก่ีหานรป่วรยะสทาน้ังนงาี้เนนื่อ(Cงoจoาrdกinหaัวtiหonน)้าจะต้องสามารถท่ีจะก�ำกับดูแล ควบคุมการปฏิบัติงาน
บรหิ กาารหจนดั ดกผารู้ รบั ทผดิรชพั อยบาปกระรสตานลงอานดกจบั นหสนอื่่วยสงาารนกอบั่นื ๆผปู้ ทฏเ่ี กบิ ย่ี วตั ขงิ อ้ างนกภบั เาหยตใุกตาก้รณาร์ทบงั้ หงั มคดบั บญั ชาไดอ้ ยา่ ง
ครอบคลุม การบริหารสั่งการในการท�ำงานจงึ จะมีประสทิ ธิภาพ

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 4

68 คูม่ อื พัฒนา การจัดการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ยป์ ฏบิ ัติการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

3. การบญั ชาการ(Command)
ระบขุ อบเขตอำ� นาจหนา้ ที่ และการสงั่ การทชี่ ดั เจน โดยผบู้ ญั ชาการเหตกุ ารณ์

น้ันควรเป็นผู้ที่มีประสบการณ์ ตลอดจนมีความเช่ียวชาญในการบัญชาการเหตุการณ์
น้ัน ๆ อาจมีความเป็นไปได้ว่าผู้บัญชาการเหตุการณ์จึงไม่จ�ำเป็นต้องเป็นผู้ท่ีมีต�ำแหน่ง
หน้าที่สงู สุด

4. การประสานงาน (Coordination)
กำ� หนดผ้รู บั ผดิ ชอบประสานงานกับหนว่ ยงานอนื่ ๆ ทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั เหตกุ ารณ์

ทั้งหมด

หน่วยการเรยี นรู้ที่ 4

คูม่ อื พฒั นา การจัดการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 69

และศูนย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

ฝา่ ยขอ้ ตม่อตลู ไแอ่ปลจไะปะยเปจทุ ็นธะศกเปาาสรน็ บตกรรร์าทยราาบงยาถรนงึรรบยว่ ทมาบกยานัถทองึ หยบนา่ ทง้าใทบกข่ี ลาอช้ทงดิกหกลนบั่มุ กภา้ ลทามุ่รขี่ กภอจิาตรงกรกะจิ ลหดมุ่นา้ นกัภยราสูุ้ทรถธกาศนจิากสตตารรระณ์ แห์สลนาะธกกั าลรรุ่มณสู้ ภสถาขุ รากนซจิ งก่ึ ดอาา้ ยนรใู่ ณน ์
กสาารธปาฏรบิ ณตั กิสาขุ ร ซง่ึ อยใู่ นฝา่ ยขอ้ มลู และยทุ ธศาสตร์ ทำ� งานรว่ มกนั อยา่ งใกลช้ ดิ กบั กลมุ่ ภารกจิ
บดญัา้ นชายกกทุ าารรธเจศหดั ตาโคุกสราตงรรสณร์ ์แา้ มงลกัวะม่ากทีกลาล่มุงมุ่เภลภาอื รกากรจิ3กตทจิราะดงหค้านอืนกั กรสู้ าถราปนฏกาิบรณัตกิ์สาาธรารณสุขจะอย่ทู ใ่ี ดในโครงสรา้ งของระบบ

1.กอายรใู่ นจกัดบั โกคลรุ่มงภสารรก้าจิ งดวา้ น่ายกทุ ลธุ่มศาภสาตรร์กิจตระหนักรู้สถานการณ์สาธารณสุขจะอยู่ท่ีใด
ในโคร23..ง1สอแ.รยยอกใ่าู้ นยองกอขใู่ ลนกอุม่มกงภารบั เาปะรก็นกบลจิกบ่มุดลบาุ้ม่ภนภญัาการาชรกรกาปิจจิกฏอดาบกิี ้ารกตั นเลกิหยุ่มาตรภุทกุาธราศกรจาิ ณสโด์ตมยรไัก์ มมไ่ ดีทเ้ าขงา้ ไเปลรอื วกมอ3ยใู่ ทนกาลงุ่มคภือารกจิ ใดๆ

กร2ม.คอวบยคใู่ ุมนโกรคลใุม่หภค้ วาารมกสิจาคดญั ้ากนบั กภาารรปกจิฏติบระัตหกิ นากั รรสู้ ถานการณ์สาธารณสุขเป็นอยา่ งสงู จงึ ตดั สนิ ใจท่ี
จกกะลจิ แุ่มใยภดกากรๆล3กุ่มจิ.ภใแดายรกกจิอตอระกหมนากั เรปสู้ ็นถากนลกมุ่ ารภณา์สรากธิจารอณีกสกขุ ลออุ่มกภมาารเปก็นจิ กลโ่มุ ดภยาไรมกจิไ่ อดกีเ้ ขกลา้ ่มุไปหนร่งึวโมดยอไยม่ใู ไ่ นปกขน้ึลอมุ่ ยภกู่ บัาร

กรมควบคุมโรคให้ความส�ำคัญกับภารกิจตระหนักรู้สถานการณ์สาธารณสุข
เป็นอย่างสูงจึงตัดสินใจที่จะแยกกลุ่มภารกิจตระหนักรู้สถานการณ์สาธารณสุขออกมา
เปน็ กลมุ่ ภารกิจอีกกลมุ่ หนึ่งโดยไม่ไปข้นึ อยู่กบั กลมุ่ ภารกิจใด

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 4

70 คู่มอื พฒั นา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศนู ย์ปฏิบัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

หน้าทข่ี องกลุ่มตระหนกั รสู้ ถานการณ์สาธารณสขุ

1 .หนตา้ิดทตาข่ี มอสงถกาลนกุ่มาตรรณะ์กหานรรักะรบสู้าดถขาอนงกโราครแณละส์ ภาัยธสาุขรภณาพสุขรวมทงั้ เหตุการณ์ผิดปกติท่ีอาจส่งผลต่อ

สุขภาพของประชาชนจากแหล่งขอ้ มลู ต่างๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งทงั้ ในและต่างประเทศ

2. ป1ระ.สตานิดเจตา้ าหมนส้าทถใ่ีานนพกน้ื ทารเ่ี กณดิ เ์กหาตรุเพร่อืะตบราวจดสขออบขงโา่ รวกคาแรรละะบภาดัยหสรุขอื เภหาตุพการรณว์ผมดิ ทปกั้งตเหดิ งตั กุกลา่ วรณว่า์ผเปิด็น
ตป่ากงตปิทรมเปี่หอะ้าอตตาเงทุจรกกกนัาศสารค่งรณวผปบ์ท้อลค่งีเตกุมก่อิดนโั รขสคค้ึนวุขทบจภท่ี ครมีางิุมสหพโรอรขคบอื อทไสมท่งีวป่นมี หคสรรอวะอื บบชเสคปาวุม็นชนโเรนคพควจยี ใบนางคขกพุม่าแน้ื โวรทหลค่คี ือลใวน่งรพพขจรน้ืะ้อ้อททมมาไ่ี ทูลเดพงั้ด้ตมิ่เา่าฝเเ้ตงนาๆรมิินะกรวาทวงั รมแี่เไกถลปงึะี่ยแใตลวหิดว้ ขก้ ตแา้อารนงมสะทสนนั้งถบัาใมาสนนานตแกุนราลดกรา้ะาณนร์

วช2ิ า.กปารระหสรอาื นส่งเทจมีา้ จหานกา้สท่วนใี่ นกลพาน้ืงรท่วเี่มกสดิ อเบหสตวนเุ พแอ่ืละตปรรวะจสาสนอกบาขรปา่ ้อวงกกานั รครวะบบคาุมดโรหครในอื พเห้นื ตทกุเ่ี กาดิ รเณหต์ ุ
ผเฝิดา้35ป..รกะจกปวตดัรรงัิดณะทแสังาที ลากรม่ีนะาลคีขยต่าวอ้งดิาวมามนตลู จกแวาาลา่มาเระปเสปวป็นเิถฏเค็นรบาิ รง่เนตัาดหะงิว่กตาหนาน์คุกหรควารณ่ขูาอืรนมท์ณามเมีสนา์ทสย่ีกตองี่เบั กบขรผอสกิดมู้ วงาขคีโนรรึ้วนคปคาจวม/อ้บภรเชงคยัิงกย่ีุมสหวุโขนั รรชภคคือาาใญวไพนมบเพทฉ่คน่ส้ีืพหมุาทาคระโร่ี ดือญรัอ้ า้งคเรนขปะทอด็นท่ี บั เมีสพูงสียหองรบขอื อ่สาาววจลนะือมคผี วลพบกรคร้อะมุ ทมโบรทตค้ัง่อ
ในพน้ื ทสุขไี่ ภดาด้ พำ� ขเนองนิ ปกระาชราไชปนแใลนวว้ งกแวนา้ งะนเสำ� นมอาผตบู้ รรกหิ าารรทปรอ้าบงกนั ควบคมุ โรคทที่ มี สอบสวนควบคมุ โรค
ใน6พ.้นื รทา่คียงวารนจเหะตทุก�ำาเรพณมิ่์เรเง่ ตดมิ่วนรทวส่ี มาคถญัึงใใหหผ้ก้ บู้ ารรหิ สานรกบั รมสคนวุนบดคมุ้าโนรควชิ าการ หรือสง่ ทีมจากสว่ นกลาง
เรร่วง่ 879มด...สว่ อสเสนสรรบหนปปุุ สสเอรหวถขือตนา้อทุกนพแามีกรลิจาสณาระอรณ์กปณบา์ทรรสาส่ีะรเาวะพสคบน่าือญัาคนดใปหวขกร้ผอบะางู้จบครโาัญรปมุสคปชั้อโ/รภดางคกยาักหสาใันแนุข์รคเลภพหะาวจ้นืตพบดัุกททคหา่ีราุมรร้อรอืณโาเงรยห์ตขคงตัดอาใุกสนนาินเรพพใณ่อืจื้น์ผเยสทดิกนปี่เรอกกะติดตด่อตเิับผห่ากบู้ งตารๆุรหิ ตเกาสรอรนบณอโผีทตบู้ ้ภี่มราหิีควาวะราทฉมุกุกจวเฉนัำ� ินเปท็นาง

สา3ธ.าปรณรสะุขสา(เนปิดข้อEมOCูลแกลรมะคปวฏบคบิ มุ ตั โิงรคา)นคูข่ นานกับผมู้ ีความเชยี่ วชาญเฉพาะดา้ น
5. จดั ทำ� รายงานการวเิ คราะหค์ วามเสยี่ งของโรค/ภยั สขุ ภาพทสี่ ำ� คญั ระดบั สงู หรอื
อาจะมีผลกระทบตอ่ สุขภาพของประชาชนในวงกว้าง เสนอผู้บรหิ ารทราบ
6. รายงานเหตกุ ารณ์เรง่ ด่วนทส่ี ำ� คญั ใหผ้ บู้ รหิ ารกรมควบคุมโรค
7. สรุปเหตุการณ์การระบาดของโรค/ภัยสุขภาพ หรือเหตุการณ์ผิดปกติต่าง ๆ
เสนอผบู้ รหิ ารทุกวนั

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 4

คู่มอื พัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ 71

และศนู ยป์ ฏิบตั ิการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

8. สรปุ สถานการณท์ สี่ ำ� คญั ประจำ� สปั ดาหแ์ ละจดั ทำ� รายงานเพอ่ื เสนอตอ่ ผบู้ รหิ าร
9. เสนอข้อพิจารณาเพื่อให้ผู้บัญชาการเหตุการณ์ตัดสินใจยกระดับการตอบโต้
ภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข (เปดิ EOC กรมควบคมุ โรค)

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 4

72 คู่มอื พฒั นา การจัดการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตุการณ์

และศูนยป์ ฏบิ ัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 4

คู่มอื พัฒนา การจัดการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 73

และศูนยป์ ฏบิ ตั ิการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

ปรมิ าณอทตั แอ่ีราตัตก่ลาระลหางั นกผ่วปู้�ำยฏลงบิาังตนั ผงิรู้าปบั นผฏขดิ อิบชงอัตกบลิงุ่มาใภนนาปขรจักจอจิ บุ งตนั กรสะลห่วนุน่มกกั ภลรสูา้างถราใกนชิจกก้ าาตรลรณงั คะ์สนหาปธนารระักณมราสูณ้สุขถข5น้ึา-8อนยคกกู่ นบัาปขรฏอณบิ บตั เ์สขงิ าาตนขธอาณงรงเณาวนลสแาลใุขดะ
เวขลน้ึ าอหนย่งึกู่ ซบั ง่ึ ขปอระบกเอขบตดขว้ ยองหงวั าหนนแ้าทลมีะปผชู้ร่วมิ ยาหณวั หทนแี่ ้าทตมีล่ แะลหะสนมว่ ายชงกิ าอนกี ร3บั-6ผคดิ นชอบ ในปจั จบุ นั สว่ นกลาง
คผใวชู้ชา้กม่วรำ� ยใรนุ ลนะหแดภังรวับัคางหเวขนขะอนตปฉงา้สุกเรหทาเะมฉตมี มาินุกรแาาถกรลณพณาะลจิ ์5สงัาแคร-มล8ณนะาชขาคช่วกอนกิงงาเกลอปวงลัลกีฏคุ่มานบิขภ3ไอาตั-ดงร6ิงต้กกาาาจิคมนรตนปครณฏวะหาบิ มนตเั วเักกิหลารมสรู้าาถใะดามนเโวกดลายราอณหา์สจนาใชธึ่งกา้ ซราางึ่ลณปงั คสรนุขะปขกรน้ึ ะออมบยา่กูณดบั ้ว2ขย-น3หาคดัวนปหญั นหา้ าทแลมี ะ
สมาชกิ โไดมยรน่ ทะ้อวัด่ยไกับปวเอ่าขา3ตจใคสชนา้กมาลางัรคถนพไมิจ่นา้อรยณกาวก่า�ำ5ลคังนคตน่อไเดวร้ตาปมระคกวอาบมดเ้วหยมหาวั ะหสนม้าทโมี ดผยู้ชอ่วายจหใวั ชห้กน�ำ้าลทมีังคแลนะ
ประมจาากณปร2ะส-3บกคารนณ์การทางานโรคทางเดนิ หายใจตะวนั ออกกลางพบว่าในระยะแรก (สปั ดาหแ์ รก) กลุ่ม
ภจดัาเรวกรจิ ผตปู้ รฏใะนบหิ ตนัภงิกั าารวนสู้ เะถปฉา็นนุกผกลเาฉดั รินณ(ห์มรกคี อื ว�ำเปาลม็นังจกคาะเ)นปว็นขนั ตอล้อะงงกใ3ชลผก้ ุ่มลาดลั ภงั กาคานรลเกงัปคิจ็นนตจจารงึนจะวะหนเพมนยีาักงกพร(อู้สมกาถบักาสกนถวา่ากนา8กราคณรณน์ส)์ าแลธะาจราาเปณ็นตสอุ้ขง
ข้ึนอยูก่ บั ขนาดปัญหาและความรุนแรงของเหตกุ ารณ์ และชว่ งเวลาของการปฏบิ ัติการ

โดยทั่วไปอาจใช้ก�ำลังคนไม่น้อยกว่า 5 คนต่อเวร ประกอบด้วย หัวหน้าทีม
ผชู้ ว่ ยหวั หนา้ ทีมและสมาชิกไมน่ อ้ ยกวา่ 3 คน

จากประสบการณก์ ารทำ� งานโรคทางเดนิ หายใจตะวนั ออกกลางพบวา่ ในระยะแรก
(สัปดาห์แรก) กลุ่มภารกิจตระหนักรู้สถานการณ์มีความจ�ำเป็นต้องใช้ก�ำลังคน
เป็นจ�ำนวนมาก (มากกว่า 8 คน) และจ�ำเป็นต้องจัดเวรผู้ปฏิบัติงานเป็นผลัด (หรือ
เป็นกะ) วันละ 3 ผลดั กำ� ลงั คนจึงจะเพียงพอกับสถานการณ์

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 4

74 คมู่ อื พัฒนา การจัดการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ย์ปฏิบตั ิการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

ต่อไปจะเปน็ การบรรยายถึงบทบาทหนา้ ท่ขี องกลุ่มภารกจิ ยทุ ธศาสตร์

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 4

คู่มือพัฒนา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 75

และศนู ย์ปฏบิ ตั ิการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

ตนเองใแนตเให่เนมตอ่เืุกหเาหตรตณุกุก์ทาาร่มีรณขีณน์ข์ทยาดาี่มยขีขคอวงนาคามวดรานุมขแรอรุนงงแครลงุกวนลา้อามยมรมผุนาบู้ กแญัขรน้ึชงาผนกบู้ า้อญัรยเชหาตผกุกาู้บารรัเญหณตช์มุกากั ากจระาณเรป์ อ็เนหาผจตรู้ จบั ุกาผเาปดิ ร็นชณตออ้บ์มงวักกาางจหแะผนเนดปดส็นว้่วยน
แผู้รนับงาผนิดขน้ึชมอาบเปว็นากงาแรเผฉนพดาะ้วใยหตม้ นหี เนอ้างทใ่ี นแกตา่เรมรว่ือบเรหวตมุกแาลระปณระ์ขเยมนิาสยถคาวนากมารรณุน์ แจดัรทงารลาุกยงลาานมสถมาานกกขารึ้นณ์
แผละู้บวัญเิ ครชาาะหกส์ าถราเนหะขตอุกงทารรพั ณยา์ กอราทจม่ี อีจย�ำขู่ เณปะ็นนนัต้ ้อแลงว้กจ�ำดั หทานแดผนสเ่วผชนญิ แเผหตนุสงาาหนรบัขแ้ึนตม่ละาเหเปตุก็นากรณา์ทรเ่ีเกฉดิ พขน้าึ ะ
ให้มีหน้าที่ในการรวบรวม และประเมินสถานการณ์ จัดท�ำรายงานสถานการณ์ และ
วิเคราะห์สถานะของทรัพยากรที่มีอยู่ขณะน้ัน แล้วจัดท�ำแผนเผชิญเหตุส�ำหรับแต่ละ
เหตกุ ารณ์ที่เกิดขึ้น

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 4

76 คมู่ อื พฒั นา การจัดการภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตุการณ์

และศูนยป์ ฏบิ ัตกิ ารภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 4

ค่มู อื พัฒนา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ 77

และศนู ย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

ระดบั ของการวางแผน
สามารถแบง่ การวางแผน ได้ 3 ระดบั คือ
1. ระดบั ยทุ ธศาสตร์ (Strategic)
2. ระดบั ปฏิบัตกิ าร (Operational)
3. ระดบั กลยุทธ์ (Tactical)
ระดับยทุ ธศาสตร์
เปน็ แผนระดับสงู สุดขององค์กร มักจะระบแุ นวทางอย่างกวา้ ง ๆ ซึง่ เป็นพื้นฐาน

ทจี่ ะก่อให้เกดิ แผนชนิดอน่ื ๆ สว่ นใหญจ่ ะเป็นแผนระยะยาว
ระดับปฏิบัตกิ าร
เป็นแผนที่ก�ำหนดบทบาทและหน้าท่ีความรับผิดชอบ, ภารกิจ, การบูรณาการ,

และการดำ� เนนิ การ ซงึ่ เป็นแผนท่ีสอดคลอ้ งกับแผนระดับยทุ ธศาสตร์
ระดบั กลยทุ ธ์ (Tactical)
เป็นแผนที่ก�ำหนดจุดมุ่งหมายระยะส้ัน ซ่ึงถ่ายทอดมาจากแผนปฏิบัติการ

องค์ประกอบของแผน ประกอบด้วยวัตถุประสงค์ เป้าหมาย กิจกรรม ข้ันตอน
การปฏิบตั งิ าน งบประมาณ และผู้รับผิดชอบ

หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 4

78 คมู่ อื พฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ยป์ ฏบิ ัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

เสนอกลยทุ ธ์ มาตรการ เปา้ หมายในการตอบโตภ้ าวะฉกุ เฉนิ แกผ่ บู้ ญั ชาการเหตกุ ารณ์
กลมุ่ ภารกจิ ยทุ ธศาสตร์ มบี ทบาทหนา้ ท่หี ลัก คอื การนำ� เสนอ กลยทุ ธ์ มาตรการ

ในการจัดการสถานการณ์ฉุกเฉิน น้ันๆ ให้กับ ผู้บัญชาการเหตุการณ์ และกลุ่มภารกิจ
ต่าง ๆ เพื่อให้ด�ำเนินการควบคุมสถานการณ์ได้อย่างครบถ้วน ถูกต้อง และเป็นไปใน
ทิศทางเดียวกนั เหมาะสมกับเหตุการณน์ น้ั ๆ

อน่ึงในการเสนอกลยุทธ์ มาตรการ และเป้าหมายในการตอบโต้ภาวะฉุกเฉิน
แกผ่ บู้ ญั ชาการเหตกุ ารณ์ กลมุ่ ภารกจิ ดา้ นยทุ ธศาสตรค์ วรเสนอทางเลอื กพรอ้ มวเิ คราะห์
ขอ้ ดีข้อเสยี ของแตล่ ะทางเลือกให้ผู้บญั ชการเหตุการณเ์ ป็นผู้ตัดสนิ ใจ

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4

คมู่ ือพัฒนา การจัดการภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ 79

และศนู ย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

การจดั ทำ� แผนเผชิญเหตุ (Incident Action Plan: IAP)
ในทุก ๆ เหตกุ ารณ์ จะต้องมกี ารจดั ทำ� แผนเผชิญเหตุ ควรจัดทำ� เป็นลายลักษณ์

อักษร เพื่อให้เจ้าหน้าที่ในระบบสามารถเข้าใจแผนการท�ำงานที่ชัดเจน และสามารถ
ปฏิบตั งิ านตามระบบงานไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ

โดยท่วั ไป แผนเผชญิ เหตตุ อ้ งระบรุ ายละเอยี ดสำ� คัญประกอบด้วย
1. วัตถุประสงค์ของเหตกุ ารณ์
2. รายละเอยี ดภารกจิ และกจิ กรรมที่ตอ้ งดำ� เนินการ รวมถงึ ผรู้ บั ผดิ ชอบ
3. หว้ งระยะเวลาในการปฏบิ ตั งิ าน หรือ Operational Period

จะเห็นได้ว่ารายละเอียดดังกล่าวในแผนเผชิญเหตุ เป็นการตอบค�ำถามส�ำคัญ
“อะไร ใคร อยา่ งไร จะทำ� อะไรถา้ ” นั่นเอง

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 4

80 คมู่ อื พฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ยป์ ฏบิ ตั ิการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

สสนนับับสนเสปุน็นนดกนุ ้าานรดสวา้ นิชนบัากสวนาชิ รุนาใขหกอ้ ้กคาบั วรผาใมปู้ หรฏดู้้กิบา้ ับตันิงวผาชิ ้ปูนากใฏนาบิรรทะัตบม่ี งิ คบี าวบานญัมใชจนาาเกรปาะ็นรบตเห่อบกตบากุ ราญั ปรฏณชบิ ์าตั กงิ าานรหเลหกั ตเกุช่นารขณอ้ ม์ลู เกย่ี วกบั ธรรมชาติ
ทขอด่ี งี คโรวครเวปเธิ็นปกี ขา็นอ้รมตกลูดิ าทตร่ี่อสสนัว้ นธิ กกีับราะสรชจนบัดั ุนกเขาขรา้ ้กอใจบัคงปา่วญยั าหสมาารใมนู้ดาเรช้าถงินนเทาวไคิชปนาปิคกฏในบิาสตัรถไิ ทาดน้่ีมกีคารวณา์เมฉพจา�ำะเตปา่ ็งนๆตเ่อป็นกตาน้ รปซง่ึ ฏขอิบ้ มัตลู ิงดาา้ นนวหชิ าลกัการ
เชน่ ขอ้ มลู เกยี่ วกบั ธรรมชาตขิ องโรค วธิ กี ารตดิ ตอ่ วธิ กี ารจดั การกบั ปญั หาในเชงิ เทคนคิ
สปเใถรขนะาา้สเนมใถกจิกนาาางผรนรา่ ลณตยกกดิ์ าาตสรราดาณมามแเเ์ าลนฉะิรนพปถงราานะะนเำ� มตตไนิาา่ปมผงปลกๆลฏคเยบิอปื ทุ นตั็กธริไต์ มะดน้บา้ ตวซนรกงึ่กขาารรอ้ ใเมนป้กลูาาหดรมสา้ างันยเกวเตชิพกา่ือากปรรณาบัร์แปทลระดี่ งุบกี นคั ลทวยกึรทุ กเธปา/์ มรน็ ปาขฏตอ้บิรกมตั างิลู ราทในหขี่ ้เสอหนั้งมผากมู้ ะสีรส่วะมนชตรบัา่วมม

ปฏบิ ตั งิ านตามโครงสรา้ งระบบบญั ชาการเหตุการณ์ เพ่อื สะทอ้ นประสทิ ธภิ าพการปฏบิ ตั งิ านและการบรหิ ารจดั การ

ใภปนากวราะะรฉเปุกมรเะฉินเินมผทนิ ลาผงกลสาาดธรงั านดร้ี ณำ� เสนขุ นิ ซงง่ึ ใานนทตน่ี ้ีากมลุ่มกภลายรกทุ จิ ธดา้์ นมยาทุ ตธรศกาสาตรรม์ เหีปน้า้าหทร่ีมบั าผยดิ ชเอพบโือ่ ดปยตรรับงตป่อรขงุนั้ กตอลนยแุทละธว/์ธิ กี าร
มาตรก1)ากราใหหน้เดหกรมอาบะวธสิ กี มารตปารมะเมสนิ ถผาลนหกมาายรถณงึ ์การกาหนดขอบเขตของการประเมนิ ผล วธิ กี าร หวั ข้อประเดน็
ทจ่ี ะทากา2รก)ปาสรระรเุปตมผนิดิ ลผตแลลาแะลมระาแกยาลงราะในหปค้ คระอื แะนกเนามรินนาผผลลทไ่ีคดือ้จากกกราระสบงั เวกตนกการาณร์ใบนนั กทกาึ กรจิสกังรเรกมตจุดกอา่อรนณจุด์แแลขะง็ บทพ่ีันบทตึกาม
จกกเดัรพอากบื่าอรรวปสภธิ กาีฏกะวาลทิบะรุ่มฉปั้ตภอุกราิะงเนฉรเามกินปนนิจิอรผยยขุลทะเู่ อพธสแอ่ืงศลิทพาผะสฒนัูธ้มตานิภีรสมาต์ าาร่วอ้วะพนงเิบคทบกรรบาง่วาทาะมหนรวปนใ์ปปนรแฏฏขะลมณะิิบบวปะลัตัตรนผบัินังิ้งลปาใาหรสนนุงดร้ ขปุตยีแนั้รงิ่าลาตขมยอน้ึะงนโากหคปนราฏรตอื รบิ่องหผตบัสลบู้ิงงัรราจญั ้ิานหาชกงตาาเรลกสรอะารจดรจ็บเเสัดหวบน้ิ ลตกภาบกุ าทาาัญรรงรั้ กใณภนชจิ ์ ขจาแาดัณลวกกะะะาผาทรเูร้ฉก่ีกภเุากย่ีาหลววเงัขตะฉปฉอ้ ุกินฏงุกทาบิเทฉรรตั าินากิณบไงาปร์
แสลาว้ ธซาง่ึ รกาณรดสาุขเนนิซก่งึ าใรนปทระี่นเม้ี นิ กผลลุม่กาภรดาารเกนินจิ งดาา้นนหลยงั ุทเสธรศจ็ สาน้ิ สภตารรกม์ จิ ีหไปนแา้ลทว้ ด่ีราับเนผินดิ กชารอไปบเพโด่อื ยกาตรรเตงรตยี ่อมกขา้นั รสตาอหนรบั
รแบั ลมอืะภวาิธวีกะฉาุกรเใฉนนิ ทกอ่ีาารจปจะรเกะดิ เขมน้ึ นิ ในผกลครดงั้ ตงั อ่นไี้ป

1) กาํ หนดกรอบวธิ กี ารประเมนิ ผล หมายถงึ การกาํ หนดขอบเขตของการประเมนิ ผล
วธิ ีการ หัวขอ้ ประเดน็ ที่จะทําการประเมินผลและการให้คะแนน

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4

คมู่ อื พฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ 81

และศนู ย์ปฏบิ ตั ิการภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

2) สรุปผลและรายงาน คือ การนําผลท่ีได้จากการสงั เกตการณ์ บนั ทกึ กจิ กรรม
จุดอ่อน จุดแข็ง ที่พบตามกรอบวิธีการประเมินผล และนํามาวิเคราะห์ประมวลผล
สรปุ รายงานตอ่ ผ้บู ัญชาการเหตกุ ารณ์ และผเู้ ก่ยี วข้องทราบ

กลุ่มภารกิจยุทธศาสตร์ต้องทบทวนและปรับปรุงข้ันตอนปฏิบัติงานตลอดเวลา
ทั้งในขณะที่ก�ำลังปฏิบัติการจัดการภาวะฉุกเฉินอยู่เพื่อพัฒนาระบบงานในขณะนั้นให้ดี
ยงิ่ ขน้ึ หรอื หลงั จากเสรจ็ สน้ิ ภารกจิ จดั การภาวะฉกุ เฉนิ ไปแลว้ ซง่ึ การดำ� เนนิ การประเมนิ ผล
การด�ำเนินงานหลังเสร็จส้ินภารกิจไปแล้วด�ำเนินการไปเพ่ือการเตรียมการส�ำหรับ
รับมือภาวะฉุกเฉินทอี่ าจจะเกดิ ขึ้นในกครั้งต่อไป

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 4

82 คู่มอื พฒั นา การจดั การภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศูนย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

กกาารทรทบเคทบรวอ่ืทนงวมแอนืลทะแสส่ี ลารคะปุ ญัสบมรทาปุเกรบียเคนทรใอ่ืเนรงมรยี อะื นยหใะนนฟ่งึ ื้ใรนนะฟกยหูาะรลจฟงั ดั เน้ืหกาตฟรุกคหู าวลราณมงั เร์ภหู้ คาตวอื ะกุ เฉารุกยีรเนณฉรินู้ภ์ ซาง่ึ สวาะมฉารกุ ถเทฉาินไดท้ งั้ การเรยี นรกู้ ่อน

เลพทงม่อืำ� หอืไทาดกวาท้ า่า-รรเเงั้ ระคเกรอ่ืหรยีงาวอ่ืนนรา่ นังงร้เรทกู้มๆีย่าอือม-นนหทใีทลรค่ีสางัรู้กาํททเ่อคปาานไ็นญั วลกแ้มงาลารมว้ ทกไือดบเทคผ้ทําลรวด-่ือนรบี/งะหา้มหงาอืขเวอ้รห่าามนงจูละทึง่ขใาํ“อเน-รงหยกีเรนลา่อื ลรังงดัททจ”จ่ีัดํา“ะตกท่อาายรอวคด่าวต”ใา้อหมงด้ ดรขี าู้น้ึ เคนไดอืินอ้ กยเาา่รรงียอไะนรไรรบู้ ซา้ งึง่ สหารอืมสาบื รคถ้น
ผอเู้ กะ่ยี ไวรกกขบาาอ้ รา้รกงเเงทรารยียงีรั้หนหนเรรรมรรู้ียอืู้หดะนสลหคงัืบวรดิทาู่ก้ คทงาอ่ทบน้งานาทนเวทเพเปนสํา็นอ่ื/รสกจ็เหอปาบหาร็นทวทรอกืบ่าากนเทาราวรว่อืรตันทสงถ/บปรนุปุปรทรัน้ะบะเวๆทสมนงนเิ รคม/งยีห์าใี ผนนคาลเรขซปลท็้อพ่งึนั อราํมธาะไข์ ลูจยวอดะขแ้งๆาองลเานงเว้นพเินไรอ่ืแดกื่อนผา้ผงารนลไทไงปดดาจี่ ป้โนบี ะดรบา้ทัแยงลปใาํ หะรเวงุ้ผวรธใิ ู้ท่าาหกี ตร่ีจด้าบั ้อกระี ผทวงดิ่า“าดเงชเดําารอมิเนยีบนในงนินาลนกแดัหตา”่ลรรอืะ
ข“นั้ ตอ่ นยอเพด่อื ”นาใไหปด้ปรีขบั น้ึ ปไรดงุ งอ้ ายนา่ในงหไรอื วางแผนการดาเนินงานต่อไป
ก1.ารกเสปาร้ารปุหเบมรทายี ยเนรขยีรอนรู้งมะงากัหนใวหนา่ผ้้คี งรู้อื ทบัอผาํะไดิ เรชป?อน็ บกงาานรตทอบบทคาวถนา/มปดรงัะนเ้ีมนิ งานเปน็ ระยะ ๆ เพอื่ นาํ ไปปรบั ปรงุ
ใหด้ ีก2.ว่าเปเ้ดาหิมมายสว่ นใดทบ่ี รรลุผลเกนิ ความคาดหมาย?เพราะอะไร?
3. กเสปงิ่า้าทรหไ่ีเมดราเ้ียรยยีนสน่วรรนู้หจู้ ใาดลกทังงบ่ีทานรํารนงล้คี ุผาอื ลนอนเะ้อสไรยร?็จหรอืหไรมือบ่ รกราลรุผสลรเพุปรบาะทเหเรตียุใดน?
4. ซ่ึงอาจด�ำเนินการได้โดยให้
ผู้ท่ีรับ5.ผถิดา้ ชจะอมบงี างนาในนหลกัรษือณะผนู้เ้อีกกีี่ยวจะขท้อางอทยา่้ังงหไรมใหดด้ กีควิด่าเทดบมิ ?ทวน/สอบทานวัตถุประสงค์ ผลลัพธ์
ของงาน แผนงาน และวิธีการทํางานใน แต่ละขั้นตอน เพ่ือนําไปปรับปรุงงานในหรือ
วางแผนการดําเนนิ งานตอ่ ไป

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 4

คู่มอื พฒั นา การจัดการภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตุการณ์ 83

และศูนยป์ ฏบิ ัติการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

การสรุปบทเรียนมักใหผ้ รู้ ับผิดชอบงานตอบคําถาม ดังนี้
1. เป้าหมายของงานนคี้ ืออะไร?
2. เป้าหมายส่วนใดท่บี รรลผุ ลเกินความคาดหมาย?เพราะอะไร?
3. เป้าหมายสว่ นใดท่บี รรลผุ ลน้อย หรือไม่บรรลผุ ล เพราะเหตใุ ด?
4. สิง่ ท่ีได้เรยี นรจู้ ากงานนีค้ อื อะไร?
5. ถา้ จะมงี านในลักษณะนอี้ กี จะทําอย่างไรใหด้ ีกวา่ เดิม?

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 4

84 คู่มอื พัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์

และศูนยป์ ฏบิ ตั ิการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

จจดั ดัททาแ�ำผแนผปนระปครอะงคกิอจกงากริจการ
กดขาาเร้ันนปตินฏแกอบิ ผานตั รแนงิแทผาปช่ลีนรนดัะปะเปกควจติธนอรสิีกงะเากพาคมิจร่อือากดรรงาอถำ� กรงดเรินจาหบั เกินนหมินากราองืยราาเถรรนึหยงีทไกดมชี่แคอ้ ผดัานยื นยเา่กจงงถาตนารึง่นอดเาทเนแเพ่ีเน่ือปผือ่ินง็นนงรเลามองนาอ่ืางยใมนรหลเี ับก้หทักลตหษ่ีเบัุกปรณสาอื็นร่ภู์อเณาลักรว์ตษียาะ่ายกปรงกลคๆโตดักนื ทิยษกจท่ี กะาาณเาใรปหห์อด็นนก้ ัก�ำกาดเารษนขรปสรนั้นิฏรตบิงา้ โองาตั ดคนนงิ วยาแใานลกหมปะ�ำ้กมกวหนัล่ติธในับีตกิจอ้าวสดงร่าู่
หภยาดุ วชะะงปกั กเชต่นิ จอะุบเตัปเิ น็หตกุ าภรยั สธรรรา้ มงชคาวตาิ อมคั มคน่ัภี ยัใจอวุทา่ กกภายั รกปาฏรกบิ ่อตั เหงิ ตาุวนนิ ปากศกตรสิ รามมหารรอื ถกดารำ� รเะนบนิาดงขาอนงไโดรคอ้ ตยดิ า่ ตง่อ
เรกตภา้ ย่ียอ่ัยแวเธรขนงแรอ้ อื่ผรเงปนงมม็นปกีชเตรามาะน้รตือ่คปอิมรงบัอีเกหปัคจิ รตคกุงกุาีภแราผัยรตนณอ้ใอหง์ตุคท้เปร่าก็อนงภบปๆคัยจั ลจทุมุบกที่ ทนั าำ� ุกอรใภยหกู่เาส่อ้กรมกเาหอจิรงเตปพาุวนฏ่อื ินทสิบ่สีาาัตมาศคิงาการญั ถรนแนรปลมาะกไจปตาหดเติ ปรา้อ็นเือนงใกนินหาองยรางุดคนร์กไชะดรบะ้ตแงารลักดงะตขผเาชใูอ้ มห่นงเบ้ปโร้ราอกิหคุบามตรัตาหิดิเยลหตเกัมต่อท่อื ุ ่ี
ตรอ้ ้างยกาแรรง เปน็ ต้น

แผนประคองกิจการ ต้องครอบคลุมทุกภารกิจงานท่ีสำ� คัญและจ�ำเป็นในองค์กร
และผู้ให้บริการหลักที่เก่ียวข้องมีการปรับปรุงแผนให้เป็นปัจจุบันอยู่เสมอเพ่ือสามารถ
น�ำไปดำ� เนนิ งานไดต้ รงตามเป้าหมายเมอื่ ต้องการ

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 4

คมู่ ือพฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ 85

และศูนย์ปฏบิ ัตกิ ารภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

อองงคคป์ ์ปร1ะ)รกะอขกบนั้อขตบอองขนแรอผางนยแลปผะรเะนอคยีปอดรงกกะาิจครดกอาางเรนกินิจงกานารเม่อื มกี ารหยุดชะงกั ของภารกจิ งานทส่ี าคญั เพ่อื ให้สามารถ
กเเคลพรบั อ่ื่ือมงใใา2หชด)ใ้า้ส1นเาน)สมทนิาขนกราน้ั กัพัารตรงถยไาอาดกนกนต้ลเรารอบัทมาก่จีมรยสะาาาลยเรดปะะสเ็�ำนเวญั อเสลนญายาี ทินหาดก่ีรกแกบัาลาาหปะรรนกฏไดดรดบิ มำ� ตัต้ ธเนิงราารมนิ นมรงป์ าเะรชนะย่นกะเนั มบเภวุคอื่ ยัลลมาาเกีปทก็านรกี่ รตอำ�ห้นุปหยกนดุ รดชณะ์คงอกั มขพอวิ งเตภอารร์ กโทจิ รงศาพั นทท์ สี่โทำ� รคสญั าร
คโวทรรอศย43หู่พั ))่า2แทแงผผจ)์ โานนททกกกศรราาูนรรัสพตจยายดดิัป์ รตตาฏ่อเงกั้บิ คศสตรั ูนร่อื งิทสอ่ืยาี่าจนป์งรห�ฏำใกชลเบิบั ปใ้กัตัผนพ็นงิเู้ กาสอสนย่ีทำ� �ำสวนจ่ี ขหาะกัรอ้ไรอมงงับงทาไ่ ดงนปั้(Aภร้ ฏบlัเาtอeยผิบrใกลnัตนaกสิงtรแeาาะลรทSนะสบภitญeัเาเดsยชญ)ยีน่นตวอากากมนแั บอคลงแุควคะลาลก์ กะมราไจรมกามค่เรปธว็นรรอใรชโุปมดส้ ปย์กาธศรราูนะณรยณกป์์คนัูปฏอโภบิ ภมตยัั คพงิ จเาิวปานกเน็สตแาตหอรนล้อร่งง์
เดยี วกนั เ3พ)่อื แป้อผงนกกนั เาหรตตุกดิ ารตณ่อ์ทสม่ี ่อื ผี สลากรระกทบั บผในเู้ กวงี่ยกววขา้ ง้อโงดทยั้งศภูนายยป์ ใฏนบิ ตั แงิ ลานะสภาารอยงนตอ้องกมอคี งวคาม์กพรรอ้ มในการใช้
งานได5ต้ )ล4อองด)คเแวก์ ลรผาตนอ้แกงลมาะนัส่รใาจจมวัดา่ารตแถ้ังผรศนองปูนรรยบัะเค์ปหอฏตงุกกิบาจิ ัตรกณิงารา์คนวคาวสมา�ำเมสรสยี ออหดงาคยล(ใAนอ้ งรlกtะeยบั ะrแยnผาaนวปtไeดระ้ คSอiงtกeจิ sก)ารตขาอมงปครวะเาทมศจดว้�ำยเป็น
โดยศนู ยป์ ฏบิ ตั งิ านสำ� รองควรอยหู่ า่ งจากศนู ยป์ ฏบิ ตั งิ านหลกั พอทจ่ี ะไมไ่ ดร้ บั ผลกระทบ
หคอผเตงรวดลลคอืาีย์กรอมกะวรสดแรบสกาผเะบาควันนมทสลญัปาาบารธขรแถะาใอลแคดรนงณะลอาแวเงไะูผปนงกมสนโินกิจภ่คาปกวกคมวราา้าระารรเงตคปรใเ่อ็อนชถปโไงต็้รสนดปก้นอเาไิยจคดงธทกศร้ใรางั่าอื้นูนับนรรงเ้ีใยวมเณนหลอื์ปกูาปตททรฏ่สีกุโะ่เีิภบาบหาควรัมคตญันณาิจงะกทาาค์สา่จีนกมรวะจสแบาโดั มด�รำหทรยรเลาเสกอทแ่งยีาผางเรหคนตดปวคาีร้ยอาวยบั วมงรปใกมไรนรดุนัีนคุงร้รแรบวะั ระคเายงบพเวมบะมาื่องยพ่อืมาปาเรรนกว่ว้อ้ใอดิ มไนงดมภมอก้อาืใงัวนนแคะลก์เกฉะหรุากกตอรเาฉาุรกใคินยชาาอข้งรรม้นึ สาณรถนบทั ์ทาจไานด่ีามใทหก้ี ่ี้
ผบกรูุ้คิจบัลกผาดกิาชรรใอ5ขนบ)อองงงาอคนปงก์หรครนะ์ก่สงึ เชทรงิ่ ดุทตศส่ี ้แอดาลงค้วะมญัยเกั่นสบ็ าใสหจารเวบนั ่าวาแไธิ วกีผน้ านอรกเปกสรบ็ ถะรากันคษทอาท่ี งาคกงวาิจรนจกอดั ากี เรกหบ็นค่รงึ กชั วดุษาามแสผนอนด้ีไคว้อลย้อ่างงนก้อับยแ2ผนชปุดรโะดยคออยง่ทู ่ี

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 4

86 คมู่ อื พัฒนา การจัดการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ย์ปฏิบัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

ความส�ำคัญของแผนประคองกจิ การ
แผนประคองกิจการ เป็นเคร่ืองมือท่ีส�ำคัญที่จะบรรเทาความรุนแรงเม่ือเกิด

ภาวะฉุกเฉินขึ้น ท�ำให้องค์กรสามารถด�ำเนินการต่อไปได้ในเวลาที่เหมาะสม โดย
การปรบั ปรุงระบบงานในองคก์ ร อาคารสถานที่ หรอื ระบบสาธารณปู โภค เปน็ ตน้ ทั้งนี้
ในกระบวนการจัดทำ� แผนควรไดร้ ับความรว่ มมอื และการยอมรับจากบคุ ลากรในองค์กร
ส่ิงที่สำ� คัญส�ำหรบั วธิ ีการเก็บรกั ษา ควรจดั เกบ็ รกั ษาแผนนไ้ี ว้อย่างน้อย 2 ชุด โดยอย่ทู ี่
ผ้รู บั ผดิ ชอบงานหน่งึ ชุด และเก็บส�ำเนาไวน้ อกสถานท่ที ำ� งานอีกหนึง่ ชุด

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 4

คมู่ ือพัฒนา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ 87

และศูนยป์ ฏิบตั กิ ารภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข กรมควบคมุ โรค

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 4

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 5

ค่มู อื พฒั นา การจดั การภาวะฉกุ เฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ 89

และศูนย์ปฏบิ ตั ิการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 5

90 คู่มอื พฒั นา การจดั การภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ระบบบญั ชาการเหตุการณ์

และศนู ยป์ ฏิบัตกิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคมุ โรค

จาจกาแกผ1แน.ภผทานมี พปภโฏคาบิรพงตั สโกิ คราา้ รรงหงระลสบกั รบ้าไบดงญัแ้รกชะ่าบกบารบเหัญตุกชาารกณา์ แรสเดหงตใหุกเ้ าหรน็ ณว่า์ สแ่วสนขดองงใผหปู้ ้เฏหบิ ็นตั วแิ บ่าง่ อสอ่วกนเปข็นอ2งผส่วู้ปนฏคิบอื ัติ
แบง่ ออกกลเุ่มปภน็ ารก2จิ ปสฏ่วบินตั กิคาอื รสอบสวนควบคุมโรค(Operation)
กกก1ลลล.ุ่มุ่มุ่มทภภภ• าาาีมกรรรกกกปลจจจิิิมุ่ฏสดดภบิอ่่าแืู นสลาตั าครริกรกัวกคษบาิจวาคราปผมุหมปู้ฏโเลรสว่ ิบคักยย่ี รัตงะ(ไCิกห(ดRaวาแ้isา่sรeงkกสปM่Cอรaoะบnmเทสamศgวueน(mnPiคceoanวinttบit)oonคf)ุมEโnรtrคy) (Operation)



2. ทมี สน•บั กสลนุนมุ่ ภไดาแ้ รกก่ กิจลสุม่ ือ่ ภสาารกรจิคดวา้ านมกาเสรสี่ยางรอ(งRเวisชkภณัCฑoแ์mละmอุปuกnรiณc์aทtาiงoกnาร)แพทย์ กลมุ่ ภารกจิ ดา้ น
ดกาฎ้ นหกมาารยปรกะลสุ่มา••นภงกกาารลลนกมุุ่่มจิ ภภดา้ าานรรกกกาจิจิรเดดงนิา่แู แนลลคระกังวบบษปคารผะมุ มู้ปโาร่วณคยรก(ะCลหุ่มaวภs่าาeงรกปMจิ รดaะา้nเนทaกgศาeรส(mPนoับeสinnนttุน)กoาfลงEั คnนtryแล) ะกล่มุ ภารกจิ

2. ทีมสนับสนุน ได้แก่ กลมุ่ ภารกิจการสำ� รองวสั ดุ เวชภัณฑ์ และสง่ ก�ำลังบ�ำรงุ
กลุ่มภารกิจกฎหมาย กลุ่มภารกิจการเงินและงบประมาณ กลุ่มภารกิจก�ำลังคน และ
กลุ่มภารกจิ ประสานงานและเลขานกุ าร

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 5

คมู่ ือพฒั นา การจัดการภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตุการณ์ 91

และศนู ยป์ ฏบิ ัตกิ ารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

ในใหนกนลห่วุ่มยนภก่วาารยรกเกจริ ายีปรนฏเรบิรนู้ ตัยี้ี กิจนะากรรสลู้นอ่าี้ วบจถสะงึวกเนฉลคพา่วาบวะคถทุมมึงี โเปรฉฏคพบิ(Oาตั pะกิ eทาrรaมีหtiปoลnกัฏ) ซิบง่ึ ัตไดิกแ้ากร่ หลัก ซ่งึ ได้แก่
 กลมุ่• ภกาลรกุ่มจิ ภสา่อื สรากรจิ คปวาฏมิบเสัตย่ี ิกง า(RรiสskอCบoสmวmนuคnวicบatคioมุn)โรค (Operation)
 กลุม่• ภกาลรก่มุ จิ ภดาแู รลรกกั ิจษสาื่อผปู้สว่ายรค(CวaาsมeเMสaย่ี nงag(eRmisekntC) ommunication)
 กลมุ่• ภกาลรกมุ่ จิ ภดา่านรคกวจิ บดคแู มุ ลโรรคกั รษะหาวผา่ งู้ปป่วรยะเท(Cศa(PseoinMt oafnEantgrye)ment)

• กลุ่มภารกิจด่านควบคมุ โรคระหวา่ งประเทศ (Point of Entry)

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 5

92 คู่มอื พัฒนา การจดั การภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์

และศนู ยป์ ฏบิ ตั ิการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ กรมควบคุมโรค

กล่มุ ภารกจิ ท่ี 1 กล่มุ ภารกิจปฏิบตั ิการ (Operation ) มหี น้าที่ทงั้ ในส่วนกลางและภาคสนาม

ซ ่ึง ห กนล้าทุ่มี่หภลากั รขกอจิ งทกล่ี 1่มุ ภกาลรก่มุ ิจภปาฏริบกตั ิจกปารฏสบิ่วนตั กกิ ลาารง ค(Oือperation)
มีห21..นกตา้ ลรทวมุ่ จที่ภสา้ังอรใบกนคจิ วปสาฏ่วมบินพตั กรกิ อ้ ลามราขงอแงอลุปะก ร ณภ์าเคครสอ่ื งนมาอื มและกระบวนการปฏบิ ตั งิ าน

34..1ซจร.ึ่ง5วดั ห.จบทรัดนาวรรา้มปู ะทคแกบวบี่หาาบบรมลปกกรกั ารู้ามระขรสราอาปตายนงรฏงฐงกาาาิบลนนนัตุ่มจม(ิกราภาะกาตาบกรรรบลภกกเมุ่าชาจิภรอ่ืคใาปมนสรปกฏกนราจิิบะราปสปมตั ฏาฏใิกนบิ บินขตาั ตั กอ้กิรงิ มาาสารลูนร่วภ)ภปนากาคฏบักคสิบกสลนลนัตาาุม่ามิกงมภใาหาครรเ้ ือหกตจมิ อปาบะฏสโบิ มตตั ก้ภงิ บัาาเนหวภตะาุกฉคาสุกรนณเฉา์มิน เช่น
กลมุ่ ภารกจิ ปฏบิ ตั กิ าร

2. ตรวจสอบความพรอ้ มของอุปกรณ์ เครอื่ งมือ และกระบวนการปฏบิ ตั งิ าน
3. รวบรวมความรู้ มาตรฐาน มาตรการในการปฏบิ ัตงิ านภาคสนาม
4. จัดท�ำรูปแบบการรายงาน จากกลุ่มภารกิจปฏิบัติการภาคสนามให้เหมาะสม
กับเหตุการณ์
5. การประสานงาน (ระบบเชื่อมประสานข้อมูล) กับกลุ่มภารกิจปฏิบัติงาน
ภาคสนาม

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 5

คูม่ อื พัฒนา การจัดการภาวะฉกุ เฉนิ ทางสาธารณสขุ ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ 93

และศูนย์ปฏบิ ตั กิ ารภาวะฉุกเฉนิ ทางสาธารณสุข กรมควบคุมโรค

สว่ นหนา้ ทีห่ ลักของกลมุ่ ภารกจิ ปฏิบตั กิ ารภาคสนาม คอื
1. ก�ำหนดมาตรการความปลอดภัยของบุคลากรผู้ปฏบิ ตั งิ าน
2. ประเมินขนาด ความรุนแรง การกระจาย ของปัญหา (Rapid Assessment)
และสรปุ ผลแจง้ ศนู ย์ปฏบิ ตั กิ ารผ่าน Situation Awareness
3. ปฏบิ ัติการควบคมุ สถานการณ์ภาวะฉุกเฉินในพ้นื ท่ี
4. รายงานสถานการณ์ และปญั หาอปุ สรรค หรอื รอ้ งขอการสนบั สนนุ เพมิ่ เตมิ กบั
ศูนย์บญั ชาการผ่าน Situation Awareness เปน็ Real time
5. รายงานผลการปฏิบัติงานและประเมินผลการปฏิบัติงานให้ผู้บัญชาการ
เหตุการณ์ทราบ

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 5