ความลับลัทธิ(ชินโต)

ความลับ (ลัทธิ)ชินโต

1

บทนำ

หนงั สอื เล่มนี้จดั ทำขน้ึ ดว้ ยความสนใจในเรอ่ื งลทั ธิชินโต ลทั ธชิ นิ โตเป็นความ
เชื่อพื้นเมืองของประเทศญี่ปุ่นปัจจุบันนี้ พิธีกรรมของลัทธิชินโตมาจากวัฒนธรรม
ท้องถิ่นและธรรมเนียมปฏิบัติตา่ งๆในยุคก่อนประวัติศาสตร์แต่ไม่ได้ถือเป็นพิธีกรรม
อยา่ งเป็นทางการ

ภายหลังสงครามโลกครั้งที่2 ชินโตได้ถูกยกเลิกจากการเป็นศาสนาประจำ
ชาติในปัจจบุ นั ชินโตได้ลดหายไปจากญีป่ นุ่ โดยทย่ี ังเห็นได้ในปัจจบุ ันได้แก่ โอมคิ จุ ิ โรมา
จิ และงานเฉลิมฉลองทม่ี กี ารจัดข้ึนตามศาลเจา้ ชินโต

เพ่ือใหผ้ ู้อา่ นได้รบั ความรู้เก่ียวกบั หนังสือลัทธิชนิ โตเล่มนี้ คณะผู้จัดทำจึงได้
เหน็ ชอบท่ีจะทำหนงั สอื เลม่ นค้ี ณะผ้จู ัดทำหวังวา่ หนังสือเล่มน้จี ะเปน็ เกรด็ ความร้ไู ม่มาก
ก็นอ้ ยให้กบั ผอู้ ่านหรือผู้ทีม่ คี วามสนใจในด้านศาสนาหรือท่ีเกี่ยวกบั ประเทศญป่ี นุ่

หากขอ้ มลู ในหนงั สอื เล่มนี้ถูกผิดอย่างไรต้องขออภยั มา ณ ทน่ี ้ดี ว้ ยคะ่

คณะผจู้ ดั ทำ
641210180 ธนภรณ์ สรุ ิยันต์
641210220 รัตติญา รัตนพนั ธุ์

641210528 ฟา้ ธารธนา

2

บทนำ สารบัญ
สารบัญ
5
บทท1ี่ ความลบั ของศาสนาชนิ โต 6
ความหมายศาสนาชินโต 13
13
บทท2ี่ ความเป็นมาศาสนาชนิ โต(Shintoism) 29
ประวตั ิและความเปน็ มา 35
ตำนานและแนวคดิ เรื่องเทพเจ้า 37
นกิ ายตา่ งๆในศาสนาชนิ โต 45
สัญลักษณ์ของศาสนา 50
เทศกาลของชนิ โต 50
51
บทท่ี3 หลักธรรมของศาสนา 59
หลักธรรม
ประวตั ิคมั ภีร์ศาสนา 62

บทที่4 คุณคา่ ของชินโต

บรรณานุกรม

3

บทที่

บท
ท่ี
1

4

บทท่ี 1

ความลบั ของ(ลัทธิ)ชินโต
(Way of gods)

ประเทศญปี่ ุ่นแดนอาทติ ย์อทุ ัยมลี ัทธแิ ละศาสนาอยู่มากมาย แต่มศี าสนาหลัก
ท่ีนับถืออย่างแพรห่ ลายมอี ยู่ 2 ศาสนา คอื ศาสนาชินโต และพทุ ธศาสนา

ซึ่งมีหลายคนที่มีความคิดว่าชินโตนั้น เป็นแค่ลัทธิ หรือหน้าที่พลเมืองของ
ญี่ปุ่นเท่านั้น เพราะคุณลักษณะรักชาติ การบูชาบรรพบุรุษ รักความสะอาด รัก
ธรรมชาตินั้นอาจจะเป็นวัฒนธรรมพื้นฐานของญีป่ ุ่นอยู่แล้ว แต่ศาสนาชินโตนัน้ เปน็
รากฐานของญป่ี นุ่ ตัง้ แตอ่ ดีตจนถงึ ปจั จุบนั เมอ่ื พจิ ารณาถงึ ระดบั วฒั นธรรมทย่ี อมรบั กัน
แล้ว ลทั ธิชินโต ก็สามารถเปน็ ลกั ษณะของศาสนาได้

แนวคิดของศาสนาชนิ โต(Shintoism) นั้น เป็นคณุ ลักษณะเฉพาะ คอื
การบชู าธรรมชาติ การบูชาเทพเจา้ บูชาบรรพบรุ ุษ เป็นลทั ธิเพื่อความอุดมสมบรู ณ์ของ
พืชพันธุ์ ซึ่งการบชู าตา่ งๆไดอ้ ยูค่ ูก่ ับประเทศญ่ปี ุ่นมานานมากจนฝ่งั รากลึกที่ผู้คนยังรบั รู้
และปฎบิ ตั ิตามอยู่จนถึงปัจจุบัน

5

ความหมายศาสนาชนิ โต
(Shintoism)

คำว่า “ชินโต”เป็นการออกเสยี งเป็นภาษาญป่ี ุ่น แต่คำเดิมนนั้ มาจากภาษาจนี อา่ นวา่
“สิ่งเต๋า” “สิ่ง”มีความหมายว่า “เทพเจ้า” “เต๋า” มีความหมายว่า “ทาง” รวมเข้า
ดว้ ยกัน มคี วามหมายว่า “ทางแหง่ เทพเจ้า” และคำวา่ “ชนิ โต”มีหนงั สือบางเล่มกล่าว
ว่า ถา้ แปลเป็นภาษาญ่ีปนุ่ ให้ตรงกับคำว่า “สิง่ เต๋า”(ทางของเทพเจ้า) ในภาษาจีนจะ
ตรงกบั คำวา่ “กามิ โนะ มจิ ”ิ แปลว่า วถิ แี หง่ พระเจ้า (The Way of Gods) หรือ ทาง
ของสวรรค์ มคี วามหมายว่า บคุ คลตอ้ งปฎบิ ตั ิตน ตามทางของสวรรคภ์ ักดตี ่อพระเจ้า
เพื่อผลดีแก่ตน หรืออาจหมายถึง “การบูชาเทพเจ้า” “คำสอนของเทพเจ้า” หรือ
“ศาสนาของเทพเจ้า” แล้วแตจ่ ะตีความหมาย

พระเจา้ ณ ท่นี ี้ ศาสนาชินโตม่งุ เอา ธรรมชาตทิ รี่ ายล้อมรอบตวั มนุษย์
ท่ีมนษุ ย์สัมพนั ธ์อยู่

คำว่า”ชินโต”เพิง่ นำเอามาใชก้ นั ในประเทศญป่ี ุ่นเม่อื ประมาณ5,000ปีมาน้ี
ประมาณกลางศตวรรษที่6 คำว่า “ชินโต” ได้ปรากฏในหนังสือนิฮอนงิ (Nihongi)ที่
เขยี นขึ้นประมาณ ค.ศ.720 ซ่ึงรวบรวมประวัติศาสตร์และความเปน็ มาของญีป่ ุ่นเอาไว้
หนงั สือนไี้ ด้อ้างถึงรชั สมัยจกั รพรรดิโยเมอิ (ครองราชย์ ค.ศ.585-587) วา่ “จกั รพรรดิ
ทรงเชื่อในกฎเกณฑ์ของพระพุทธเจ้า และทีความเชื่อถือในเส้นทางของเทพเจ้า
ทั้งหลาย” (Nihongi หน้า106) เส้นทางของเทพเจ้าทั้งหลาย (The Way of Gods)
นั้น ไดร้ บั คำอธิบายวา่ มนั คือ “ชนิ โต”นน่ั เอง

6

ภาพของหนังสอื นฮิ อนงิ (Nihongi

7

ความหมายศาสนาชินโต
(Shintoism)

ตอ่ มา ทราบวา่ ยงั ไมม่ ีการใชค้ ำว่า “ชนิ โต” จนกระท่งั เม่ือพระพุทธศาสนา เต๋าและ
ขงจือ้ ไดถ้ ูกเผยแพรเ่ ขา้ มาในญป่ี ่นุ ในศตวรรษที่6 “ชินโต” จงึ ปรากฏขนึ้ ซง่ึ อยากให้
แยกให้เห็นและเขา้ ใจความแตกตา่ งกบั วฒั นธรรมเดมิ ของญป่ี นุ่ และวัฒนธรรมใหม่ท่ี
เป็นของต่างชาติ เชน่ ในเม่อื ชาวพทุ ธแสดงใหเ้ หน็ ความเชื่อทีว่ า่ “ทางของพระพุทธเจา้ ”
( Way of the Buddha) ลัทธเิ ก่าของญีป่ ุ่นไดถ้ ูกขนานนามบ้างว่า “ทางของเทพเจ้า
ท้ังหลาย” (Way of Gods or Way of kami) เมอื่ ญป่ี ุ่นยมื ตวั หนังสือจีนมาใช้ คำว่า”
โต”ก็เพย้ี นมาจาก เตา หรือเตา๋ ซงึ่ แปลวา่ ทาง ของจนี เปรยี บอนั มนษุ ยท์ ีจ่ ะต้องดำเนิน
ชีวติไปตามเสน้ ทางน้ันเอง

สรุปไดว้ ่า “ชนิ โต”เขียนตัวตัวหนงั สือจีนทอี่ อกเสยี งว่า “เซนเตา” แตใ่ นญป่ี ุ่น
ตัวอกั ษรจนี นน้ั ออกเสียงว่า คามิโนะมิฉิ ซง่ึ หมายถงึ ทางของเทพเจา้ ญ่ีปุ่น ดงั นั้นเห็นวา่
วฒั นธรรมจนี เข้ามารวมกันอยู่มากเห็นไดจ้ ากตวั หนังสอื จนี ที่ญ่ปี ่นุ ขอยืมมาใช้ในการ
บันทึกประวตั ิศาสตรข์ องตนเอง ในเรื่อง โคจกิ (ิ kojiki) และ นิฮอนงิ(Nihongi)

8

หนังสือโอจิกิ(kojiki)

9

ความหมายศาสนาชนิ โต
(Shintoism)

โคจิกิ (kojiki)และนิฮอนงิ (Nihongi)หนังสือดงั กล่าวเปน็ ผลจากการผสมผสานตำนาน
ความเป็นมาของประเทศญ่ีปนุ่ แบบเทพนิยายและพงศาวดารญ่ีปุ่นในแบบท่ีเลียนแบบ
จีน

ตอ่ มาในสมัยฟนื้ ฟูศลิ ปวฒั นธรรมชนิ โตในราวศตวรรษท่ี18 โมโตโอริ โนรินา
งะ นักนริ ุกติศาสตร์ทีม่ ีชื่อเสียงในญี่ปุ่น ได้แย้ง แนวคิดเรื่อง “ทางของเทพเจา้ ” หรอื
ทางของบรรพบุรษุ จะใชค้ วามผมายขางศาสนาพุทธ ขงจื้อ เตา๋ อธบิ ายไม่ได้เพราะทาง
ของชินโตนั้นไม่ได้เป็นลัทธิที่เน้นทางเหตผุ ลและศีลธรรม โดย โมโตโอริ โนรินางะได้
อธิบายเอาไวว้ า่ “ทางนัน้ ก็คือทางของ สุริยเทวี ผู้ซึ่งสอ่ งฉายรัศมีของพระองคม์ าจาก
เบอื้ งบน ทำให้ทกุ หนทกุ แห่งในโลกสวรรค์และมนษุ ยใ์ สสวา่ งไปถว้ นทว่ั กัน”

The Way is the Way
Of the great Sun Kami

Whose reliance from above
Lightens the very bounds

Of Heaven and earth

10

ภาพเหมอื นโมโตริ โนรนิ างะ

11

บท
ที่
2

12

บทท่ี 2

ประวัติความเป็นมา

ตำนานของศาสนาชินโต ได้เขียนไว้ว่า ในเบื้องแรกได้เกิดภาพวิกฤติการณ์
ปั่นปว่ นของมหาสมุทรโคลนในความมดื ครน้ั แลว้ ก็มีคาม3ิ องค์ ปรากฏกายข้นึ มา และ
ก็มีคามิองค์อื่นที่กำบังตนไว้ไม่ให้ใครเห็น ในที่สุดเทพอิซานางิ โนะ คามิ หรือ พระผู้
อัญเชิญและเทพีอิซานามิ หรือพระนางผู้อัญเชิญ ถือกำเนิดขึ้น เทพทั้งสองได้รับ
มอบหมายโองการมาสรา้ งความเป็นปกึ แผ่นของแผน่ ดนิ เบื้องล่าง เชื้อสายของคามิท้ัง
สองมีอย่มู ากมาย แตท่ มี่ ชี ื่อเสยี งท่ีสุดในตำนานของญป่ี นุ่ ไดแ้ ก่ พระนางมาเตราสงุ โอ มิ
คามิ ผู้ปกครองสรวงสวรรค์และ เทพซซู าโนโอโนะ มโิ กะโตผู้ปกครองแผน่ ดิน ตำนาน
ดำเนนิ ตอ่ เนอ่ื งตอ่ มาถึงเทพนนิ ิงิ ผทู้ รงเป็นพระปนัดดาของพระนางอามาเตราสุ ซึ่งได้
เสด็จลงมายังแผ่นดินและทรงเปน็ บรรพบุรุษของจักรพรรดิองค์แรกแหง่ ชนชาติญ่ปี ุ่น
คอื พระเจา้ จิมมู เทนโน(660ปีก่อนครสิ ต์ศกั ราช)

13

เทพอิซานางิ โนะ คามิ หรือ พระผู้อญั เชญิ และเทพอี ิซานามิ หรือพระนางผู้อญั เชญิ

14

พระนางมาเตราสงุ โอ มิ คามิ ผปู้ กครองสรวงสวรรค์ กำลงั หนอี อกจากท่กี ำบงั

15

เทพซูซาโนโอโนะ มิโกะโตผปู้ กครองแผน่ ดิน กบั มังกรนำ้

16

เทพนินิงิ-โนะ-มิโกโตะ

17

พระเจา้ จมิ มู เทนโน(660ปกี ่อนคริสตศ์ ักราช)

18

ประวตั คิ วามเปน็ มา

ตอ่ มา บรรดาประมุขของพวกยามาโตะ ก็ไม่ไดม้ แี ตเ่ ปน็ ผู้นำทางการเมือง
อย่างเดียวเพียงเทา่ นั้น ยงั ดำรงตำแหนง่ เป็นประมุขทางศาสนาท่ีนับถอื เทพมี าเตราสุ
เป็นปฐมวงศอ์ กี ดว้ ย ทัง้ อ้างว่าพวกตนสืบเชือ้ สายโดยตรงจากเทพีอามาเตราสุ ทำให้เกดิ
ความนา่ เชอ่ื ถือในสถาบนั จกั รพรรดิว่ามตี น้ กำเนิดมาจนเทพเจ้า แลว้ จงึ มีการพฒั นา
ความเชื่อไปต่อว่า คนญปี่ นุ่ นนั้ เป็นลูกหลานของพระผู้เปน็ เจา้ ขนึ้
ไมไ่ ด้มีการบันทกึ นยิ ายโบราณของญ่ปี ่นุ ไว้ จนกระทง่ั ถึงสมัยทม่ี กี ารรวบรวมนทิ านเก่าๆ
ที่เลา่ ตอ่ กนั มาปากตอ่ ปาก การตดิ ตอ่ ตา่ งชาตผิ า่ นเกาหลี ทำให้ญปี่ นุ่ เกดิ ความคดิ ท่ีจะ

สรา้ งความสามคั คีในรัฐและเผยแพร่สถาบนั จกั รพรรดใิ ห้มีความสำคัญอยา่ งพิเศษ

ในการปฏริ ูปประเทศครงั้ ใหญ่ในศตวรรษที่7 ภายใต้อิทธิพลและการนำของ
เจ้าชายโชโตกุ ตลอดจนผ้ทู จี่ งรกั ภักดตี อ่ พระองคน์ น้ั ทำให้มกี ารสร้างนยิ ายโบราณของ
ชาติท่ีสำคญั อยา่ งยิ่ง 3เล่ม คอื โคจิกิ นฮิ อนงิ และมานิโอซู ซ่งึ ต่างกแ็ สดงจติ วิญญาณ
เก่าของญ่ีปุ่นที่เขยี นขนึ้ ในสมยั นาราและเฮอนั

19

เจ้าชายโชโตกุ

20

ประวัติความเป็นมา

ตอ่ มาในสมัยของการเขยี นประวัติศาสตร์ญ่ีปนุ่ ในสมัยคามากรุ ะ ญ่ปี ่นุ ตกอยู่
ภายใต้อทิ ธิพลของศาสนาพทุ ธและขงจือ้ ดังน้ัน นกั เขยี นทงั้ หมดจึงพยายามเขียน
เร่ืองราวของญป่ี ุ่นโบราณโดยเลียบแบบลัทธทิ ้งั สอง

จนมาถึงสมัยโทกูงาวะก็มีความพยายามทัง้ หลายที่จะบนั ทึกประวัตศิ าสตร์
โบราณตามลกั ษณะภาษาและความเป็นจริงของญี่ปุ่นเอง ถึงแม้มีอิทธิพลของขงจื้อกับ
ศาสนาพุทธอยู่ก็ตาม นกั นิรุกติศาสตรท์ ีม่ ีชือ่ เสยี งท่สี ดุ ทางดา้ นน้ไี ด้แก่ โมโตโอริ โนรินา
งะ (ค.ศ.1730-1801) ผู้ซง่ึ ช่นื ชมอย่างย่งิ ตอ่ โคจิกทิ เ่ี ขยี นขึน้ ดว้ ยภาษาง่ายๆ จากผลงาน
ของโมโตโอริ โนรนิ างะ ทา่ นน้ี ทำให้เกดิ สมัยของการวิพากษ์วิจารณ์ตามตดิ มา

ภาพเหมอื นโมโตโอริ โนรนิ างะ

21

ประวตั ิความเปน็ มา

ในสมัยเมจิ นโยบายของรัฐบาลเน้นย้ำถึงความสำคัญของการให้ความรู้แก่
ประชาชนชาวชินโตในปี พ.ศ. 2411 ในปี พ.ศ. 2412 ได้มีการจัดตั้งกระทรวงศาสนา
ชนิ โต กจิ การของศาสนาชินก็เตบิ โตขน้ึ เชน่ กัน คณะกรรมการได้ดำเนนิ การมาจนถึง
เดือนมีนาคม พ.ศ. 2415 ว่ากันว่าช่วง พ.ศ. 2412-2415 เป็นช่วงแรกของการศึกษา
เกี่ยวกับศาสนาชนิ โต เป็นที่ชัดเจนว่าการดูหม่ินวัฒนธรรมต่างประเทศเกิดขึน้ เมื่อ มี
การศึกษาอย่างบ้าคลั่งเกี่ยวกับเรื่องราวของคามิผู้ยิ่งใหญ่ของประเทศ การศึกษา
ศาสนาชินโตระยะท่ีสองอยรู่ ะหวา่ งเดือนมีนาคม พ.ศ. 2415 ถงึ พฤษภาคม พ.ศ. 2418
ภายใตค้ วามรับผดิ ชอบ ของกระทรวงศาสนา มีขบวนการใหมท่ ่ีจะเกณฑ์ชาวพทุ ธที่ถูก
คัดออกในขน้ั ตน้ ไปรวมพลังกับชาวชนิ โต สำหรบั แผนการกำหนดอุดมศึกษาแห่งชาติ
เม่ือวนั ที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2415 ไดม้ ีการประกาศหลกั คำสอนหลกั สามประการ

1.เคารพในคามิเชน่ เดยี วกับความรักชาติ
2.ความรเู้ กยี่ วกับคณุ ลกั ษณะของหลักการสวรรค์และวธิ ดี ำเนนิ ชีวติ
มนุษย์
3. การครองราชย์ เคารพสถาบนั จกั รพรรดิตลอดจนการ
เคารพและเช่ือฟงั
สุดท้ายในเดอื นมนี าคม พ.ศ. 2418 ปรากฏชัดวา่
การศึกษาศาสนา ชินโตคลั่งไคล้ ไม่ประสบ
ความสำเร็จในแง่ของการปฏิบัติ เนื่องจากญี่ปุ่น
กำลงั ปรับปรงุ ประเทศให้ทนั สมัยในปี พ.ศ. 2365
เพื่อแข่งขันกับตะวันตก ความพยายามที่จะ
อนุรกั ษ์ของเก่าและโบราณดเู ชย

22

ถูกชาวตะวนั ตกวิพากษ์วิจารณ์ว่าแสดงความรังเกียจของญีป่ ุน่ และดูหมน่ิ
ชาวคริสต์ ชาวพุทธที่มีความคิดสมัยใหม่บางคนได้ร่วมกับคริสเตียนเรยี กร้องให้แยก
ศาสนาออกจากรัฐและเพื่อเสรภี าพทางศาสนา สรุปคือการบงั คับให้ประชาชนศกึ ษา
ลทั ธชิ ินโต ดงั น้ันจึงเป็นความล้มเหลวภายในเวลาอนั ส้นั สาเหตขุ องความล้มเหลวส่วน
ใหญ่เกิดจากความจำเป็นของรัฐที่จะต้องสลัดประ เพณีที่เก่าและล้าสมัยเพื่อ สร ้าง
ประเทศใหม่ เลยดูเหลวไหล กระแสที่สถาบันทางการเมืองจะเข้ามาควบคุมในเรื่อง
ของศาสนา รัฐธรรมนญู ฉบับเดอื นกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2432 มาตรา 28 ระบุว่าคนญ่ีปุ่น
ต้องถูกจำกดั จากอคติ หรอื ความรังเกยี จใด ๆ ทีจ่ ะขัดต่อความสงบเรียบร้อยและต้อง
ไม่แทรกแซงหน้าที่การเป็นพลเมืองดีของประเทศมีเสรีภาพในการนับถือศาสนา 10
อย่างไรก็ตาม ที่น่าสนใจก็คือ เสรีภาพทางศาสนาไม่ได้หมายถึงการขัดต่อหน้าที่
สญั ชาตขิ องชาตแิ ละเปน็ ของ ในปตี อ่ ไป (พ.ศ. 2433) ไดม้ ีการออก "พระราชกฤษฎีกา
ว่าด้วยการศึกษา" ของลัทธิขงจื๊อเพื่อเรียกร้องความสามัคคขี องประชาชาติและการ
แสดงความเคารพตอ่ สถาบันของจักรพรรดิ พระราชกฤษฎีกาน้ี มีอิทธิพลอย่างลึกซึง้
ตอ่ จิตสำนึกพลเมืองและศีลธรรมของคนญี่ป่นุ กว่าคร่ึงศตวรรษ การเคลอ่ื นไหวใหม่ใน
ศาสนาอย่ภู ายใต้การควบคุมอย่างเข้มงวด เคร่งครดั ในสมยั เมจิโดยมีการแทรกแซงทั้ง
ทางตรงและทางอ้อมเพื่อให้การสอนและหลักคุณธรรมของศาสนานั้นสอดคล้องกับ
ศาสนาชินโตของรัฐ (State Shinto หรือ Kokka Shinto) ดังนั้นนโยบายของรัฐบาล
กอ่ นสงคราม จงึ เนน้ ให้ศาสนาชนิ โต เป็นศาสนรัฐ

23

เหมือนจะลืมบทบาทของศาสนาในการช่วยเหลือผู้คนในการแก้ปัญหาและ
ประกาศวา่ ครูควรสอนศาสนาชินโตให้กบั เดก็ ๆ เป็นการศกึ ษาภาคบังคบั มีเหตุผลที่
ชนิ โตเป็นหลักการของชาติ และมศี ีลธรรมในสนามเพ่อื ชว่ ยทำให้เกดิ ความสามัคคีใน
ชาติ ด้วยเหตุน้ี ความหมายทางศาสนาของศาสนาชนิ โตจึงดเู หมอื นถกู บดบัง เมอื่ วันท่ี
15 ธนั วาคม พ.ศ. 2488 ผ้บู รหิ ารรฐั ไดป้ ระกาศวิถแี ห่งศาสนาชินเตบิ โตข้นึ เพือ่ ใช้ สง่ิ นี้
ได้ยกเลิกศาสนาชินโตของรฐั ในฐานะศาสนาประจำชาติ และดว้ ยเหตนุ ้ี จึงมกี ารยกเลิก
ตำแหน่งศาสนาชินโตแบบดั้งเดิมทั้งหมดที่เคยถูกมองว่าเป็นรัฐ การเมือง เศรษฐกิจ
และการศึกษา ต้ังชอ่ื ตามศาลเจา้ ชินโต (ศาลเจา้ ชนิ โตหรอื จนิ จะ ฮอนโช) ก่อตั้งข้ึนใน
เดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2489 เป็นสมาคมอาสาสมัครอสิ ระ มีเป้าหมายสำคัญในการ
รวบรวมหลกั การสำคญั ของความเช่ือในศาสนาชินโตเปน็ ลกั ษณะทางศาสนาหรือลัทธิ
ในปี พ.ศ. 2499 สมาคมนี้ไดจ้ ัดพิมพห์ นังสอื เกีย่ วกับภาพรวมของวิถีชีวิตทีเ่ หมาะสม
ตามแนวทางการเคารพ บชู ากามทิ ้งั ปวง กล่าวคอื

1. เพื่อแสดงความกตัญญูต่อคามิและบรรพบุรษ และมีความ
ขยันหมั่นเพียรในการประกอบพิธกี รรม รักษาศาสนาชินโตดว้ ยความ
จริงใจ เบกิ บาน และมีจติ ใจท่ีบรสิ ุทธ์ิ

2. ช่วยเหลือผูอ้ ื่นและโลกโดยไม่คิดถึงรางวัลหรอื ของตอบแทน และช่วย
สร้างความกา้ วหนา้ ของโลกใหส้ นองพระทัยของคามิ

3. ต้องมีความสมานฉันท์กับผู้อื่นในความจงรักภักดีต่อจักรพรรดิและ
ร่วมกันอธิษฐานเพ่อื ความเจริญรุ่งเรอื งของชาตแิ ละสำหรบั ประเทศชาติ
ทจี่ ะอยูอ่ ยา่ งสงบสขุ

24

ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่าชาวญี่ปุ่นไดร้ ับการปลดปล่อยจากอำนาจบงั คับของ
วหิ ารชินโตได้มีปัญหาตลอดต้งั แต่สงครามวา่ ความจรงิ แลว้ ศาสนาชินโตควรจะดำรวง
อยู่ในธรรมลักษณะของศาสนาหรือไม่ หรือควรได้รับการยอมรบั ให้อยู่ในลทั ธิศาสนา
หนึง่ คูก่ ับศาสนาอน่ื ๆเพ่ือที่จะพฒั นาความเจริญรงุ่ เรืองทางจิตวิญญาณในอนาคต ชินโต
ไดร้ ้ือฟื้นจติ วิญญาณของศาสนาชินโตในสมัยโบราณ อีกคร้ังหนึง่ วิหารชินโตท้ังหมดมี
บทบาทในการเสรมิ สรา้ งวัฒนธรรมญี่ป่นุ และศาสนาชนิ โตหรอื วหิ ารชนิ โตได้กลายเป็น
ศนู ยก์ ลางของชว่ งตา่ ง ๆ ของชีวิตชาวญปี่ ุ่นเช่นในอดีต

ศาสนาชินโตในปัจจุบันมักประสบปญั หาเนอ่ื งจากบทบาทของศาสนา ในอดตี
ของพวกเขาถูกใช้อย่างไม่ถูกต้องมาจนถึงทุกวันนี้ ศาสนาชินโตยังคงดิ้นรนเพื่อ
ปราศจากความเข้าใจผิดท้ังหมด ส่ิงทเ่ี ราเหน็ คือนักเขียนและนักเรยี นชาวตะวันตก ส่วน
ใหญ่มักจะสรุปความคิดเห็นของพวกเขาเกี่ยวกับศาสนาชินโตตามสมัยของชินโตใน
ฐานะรัฐทางศาสนา ทำให้เกิดความเข้าใจผิดไม่มากก็นอ้ ย นักเรียนศาสนาชนิ โตของ
ญป่ี นุ่ มกั บ่นวา่ ชาวตา่ งชาติเข้าใจผดิ เร่อื งศาสนาชินโตซำ้ แลว้ ซำ้ เลา่ ไดร้ บั อิทธิพลจาก
งานเขียนของตะวนั ตกจนเช่อื ว่าธรรมชาติท่แี ท้จริงของศาสนาชินโตมลี กั ษณะแบบเผดจ็
การและระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ นี่เป็นความเข้าใจผิด ผู้ที่รับผิดชอบในการ
แก้ไขความเขา้ ใจผิดดังกล่าวคอื ชาวชินโต หากเรามงุ่ หมายทจี่ ะศกึ ษาศาสนาชินโตใน
แง่ของบทบาททางการเมืองตามที่เราตอ้ งการเข้าใจระเบยี บแบบแผน

25

แผนวฒั นธรรมพนื้ บา้ น ก่อนสงคราม นักวจิ ัยและนกั ศกึ ษาต่างชาติมักเลือก
มาว่ากันเรื่องลัทธชิ าตินิยมของชินโต หากไม่พยายามทำความเข้าใจใหม้ ากขึน้ จะมี
ความชอบธรรมมากขึ้นหากเราให้ความสำคัญกับเรื่องราวทางประวัติศาสตร์และ
คณุ ธรรมท่ีสำคัญของศาสนาชนิ โต และระบบคุณคา่ ของสังคมญปี่ ่นุ

การล้มล้างศาสนาชินโต ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ วิหารชินโต
ไม่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลอกี ต่อไปและประสบปัญหาทางการเงิน รายได้จาก
งานพิธีทางศาสนา (เชน่ พธิ ีแตง่ งาน) และการเชา่ ทีด่ ินของวดั เป็นทจ่ี อดรถ แต่ก็ยังมวี ัด
เล็กๆ อีกหลายแหง่ ทีม่ ีรายไดน้ อ้ ย พระต้องออกไปทำงานนอกเวลาเพอื่ เลี้ยงดูตนเอง
และครอบครัว ยิ่งกว่านั้นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์เล็กๆ อีกหลายแห่งถูกละทิ้งทั่วประเทศ
เพราะขาดการสนับสนุน ส่วนใหญ่พระไม่มีเวลาและโอกาสให้การศึกษาแก่ผู้คนใน
ศาสนา ปญั หานีล้ ดอิทธิพลต่อการแพรก่ ระจายคณุ ธรรมของศาสนาชนิ โต คนส่วนตา่ ง
ไม่มีความรู้เรอ่ื งศีลธรรม สัญลักษณ์ทางศาสนาหรอื ส่ิงศักด์ิสทิ ธิ์ในแนวคิดของศาสนา
ชินโต ดังนั้น เนื่องจากช่องว่างนี้ในความเข้าใจศาสนาชินโตโดยทั่วไป และความไร้
ประสิทธิภาพของการเผยแผ่ศาสนาชินโตจงึ ทำใหศ้ าสนาชินโตในสังคมญ่ปี ุ่น ได้รับใน
ฐานะที่เป็นศาสนาเดยี วทเ่ี ทา่ เทยี มกนั กับศาสนาอ่นื ๆ

โดยทั่วไปแล้วชินโตกล่าวว่าเป็นลัทธิผีสางเทวดา (animism) ซึ่งเป็นความ
เชื่อโบราณ คนเราดำเนินชวี ิตตามความตระหนักรู้ว่าเป็นส่ิงทีแ่ ยกออกจากธรรมชาติ
ไม่ได้ ผคู้ นและธรรมชาติต้องเปน็ ส่วนหน่ึงของกนั และกันเพ่ือดำรงไวซ้ ึ่งกันและกนั ใน
สมัยโบราณ นักศึกษาชาวตะวันตกบางคนอ้างว่าศาสนาชินโตเป็นลัทธิ พูดถึงความ
เกรงกลัวในธรรมชาติและการบูชาวิญญาณของบรรพบุรุษ แต่ดูเหมือนว่าจะเป็นการ
กล่าวอ้างทีผ่ ิดๆ ที่ถือวา่ ชินโตเปน็ ลัทธิของนางไม้และบรรพบรุ ุษ นอกจากน้ี ชินโตยงั
เปน็ ลทั ธิทอี่ ยใู่ นลกั ษณะลัทธิการนับถอื

26

บชู าเทพเจ้าหลายองค์ในระดบั สงู ดงั นั้นจึงพฒั นาเป็นแนวคดิ ว่าเทพเจ้าที่
อาศัยอยู่ร่วมกนั และรว่ มมอื กนั เป็นอยา่ งดี ตามความเชอื่ เหล่านป้ี ระเพณกี ารอย่เู ปน็
กลมุ่ จึงกลายเปน็ เอกลักษณ์ของวฒั นธรรมญีป่ นุ่ ความมงุ่ มั่นในปัจจุบนั วินยั และ
พฤติกรรมท่ีสอดคล้องกันเปน็ สง่ิ จำเป็นสำหรบั การใช้ชีวิต อยู่รอดในสังคมญ่ีป่นุ

เนื่องจากศาสนาชนิ โตนไ้ี มไ่ ด้ถกู จำกดั ดว้ ยงานเขยี นหรือคำสอนใดๆ มนั เปน็
เพยี งประเพณที ่ีถือตามธรรมเนยี มปฏบิ ตั ขิ องชาติ ชินโตเปน็ ศาสนาหรือไม่? มี
นยั สำคญั ดา้ นมนษุ ยธรรมอย่างลึกซึง้ ดงั ท่ีปรากฏในบทสวดโนรโิ ตะของญปี่ ุน่ ในปจั จุบนั
บทสวดโนริโตะนีจ้ ะใช้เพ่อื ขอพรจากเทพเจา้ เพ่ือสันตภิ าพของโลกและความเปน็ อยทู่ ด่ี ี
ของมนุษยชาติ แต่ชนิ โตไม่ใช่ศาสนาทจ่ี ะเผยแพร่เป็น "สินค้าสง่ ออก" ของญี่ปุน่ ตามที่
ชาวชนิ โตต้องการ เข้ากนั ได้ เพราะเป็นลัทธทิ ่มี ีเอกลักษณ์เฉพาะถน่ิ เฉพาะคนญีป่ นุ่
เทา่ นน้ั เช่น ความเชื่อทวี่ า่ จักรพรรดสิ ืบเชอ้ื สายมาจากเทพ ฯลฯ

ความเขา้ ใจผิดในศาสนาชินโตจะเกดิ ขึ้นอีกคร้ัง หากเราคิดวา่ ศาสนาชนิ โตใน
ปจั จบุ ันจะคงไว้ซึ่งลกั ษณะเดียวกับศาสนาชนิ โตในอดตี ทุกประการ เนอื่ งจากลักษณะ
ทางศาสนา ชนิ โตจึงอยู่ในลักษณะที่ ถึงแม้ว่าส่วนหนึง่ จะพยายามรักษารปู ลักษณ์
ดงั้ เดมิ ไว้ แตจ่ ะอนุญาตใหส้ ง่ เสริมความเช่อื ใหม่หรอื การเปลย่ี นแปลงใหม่ทีด่ ธี รรมชาติ
ที่ยืดหยุ่นของศาสนาชินโต จึงกลายเปน็ ศาสนาทเี่ ชอื่ มโยงอดีต ปัจจบุ นั และแม้กระท่งั
อนาคต

คนรุ่นใหม่ของญ่ปี นุ่ จะไมช่ อบและละเลยทง้ั ศาสนาชนิ โตและจารีตประเพณี
ความจงรักภักดตี อ่ จกั รพรรดิ (ระบบเทนโน) เพราะพวกเขาถอื คตทิ างการเมืองว่าชินโต
และอดุ มการณ์ทางการเมืองมีระบบสนับสนนุ ซึง่ กนั และกนั เปน็ หน่ึง

27

และจากอดีต เราได้เรียนรู้ว่าชินโตสามารถเป็นเครื่องมือของนักบวชได้
ทหารที่จะใช้ปลุกระดมให้คิดถึงความรักชาติ จนญี่ปุน่ ต้องเข้าสู่สงครามในที่สุด คน
ญี่ปุ่นกก็ ลัววา่ หากอุดมการณ์ทางการเมืองของญ่ีปุ่นสนบั สนุนศาสนาอกี คร้ัง ศาสนา
ชินโตในฐานะศาสนาประจำชาตจิ ะนำไปสู่ลทั ธิจกั รวรรดินิยม ซึ่งสุดทา้ ยแล้วจะทำให้
ญี่ปุน่ เข้าสสู่ งครามโลกอีกในอนาคตผิด . จะค้านและพยายามหยุดทกุ ประการ ความ
พยายามของรฐั บาลในการสนับสนุนศาลเจา้ Yasukuni วดั ของนักรบญี่ป่นุ ทีเ่ สยี ชวี ิตใน
สงคราม

ในท้ายที่สุด หลายคนคิดว่า เนื่องจากศาสนาชินโตเน้นความคิดที่ว่าโลกนี้
เป็นโลกทน่ี า่ อยู่สำหรับมนษุ ย์ มเี พียงความสุขจากพรของเหล่าทวยเทพ คนญ่ีปุ่นจะ
กลายเปน็ คนวตั ถุนยิ มและไม่เตรยี มพร้อมสำหรับกาลอนาคต ซึ่งท้ายที่สดุ แลว้ สภาวะ
ของความสอดคล้อง การกลืนกินสงั คมทสี่ งบสุขจะหายไป หลายคนจึงคดิ วิธีท่ีดีที่สุด
คอื คนญ่ีปุน่ ต้องไมเ่ พกิ เฉยตอ่ การแสวงหาวัตถมุ ากเกินไป ควรคำนงึ ถงึ อนาคตโดยไม่
นำธรรมชาติใหเ้ กดิ ประโยชน์จนเกนิ พอด

28

ตำนานและแนวคดิ เรือ่ งเทพเจา้

ซุกนุ ะ บโิ กะ (Sukuna-Biko)

เทพแคระตามความเชื่อของชาวญี่ปุ่น จากตำนานความเชื่อของ ลัทธิชินโต เขาคือ
พันธมิตรอันเหนียวแน่นของโอะคุนิน ลูกเขยของซูซะโนะโวะ เป็นผู้ปกครองเมอื งอิซุ
โมะ ซุกนะ บโิ กะ นน้ั เป็นผูท้ ีม่ ีสติปญั ญาหลักแหลม เฉลยี วฉลาดในเรอื่ ง ทางการแพทย์
และการเพาะปลูก เขาสามารถล่วงรู้ทุกส่ิงทุกอย่างบนโลกได้ และสามารถเดินไปยังท่ี
แหง่ หนตำบลใดกไ็ ด้

29

ซซู ะโนะวะ (Susanowo)

เทพเจ้าผู้กล้าหาญ คล่องแคลว่ แตใ่ จร้อน ชนิ โต ชาวญี่ปุ่นเช่อื ว่าเขาเป็นเทพ
เจ้าแห่งพายุ หลังจากการล่วงละเมิด Amaterasu Surya Devi ถูกจับ โกนขน ถอด
เอกสทิ ธิ์ และเนรเทศ นักศาสนาชินโตเชอื่ ว่าโลกมนษุ ย์กำลังแบ่งอำนาจการปกครอง
ออกเป็น 3 ส่วนเป็น 3 เทพ ซึ่งทั้งหมดเป็นบุตรของจอง อิซานางิ และอิซางามิ
อาณาจักรแหง่ แสงหรือกลางวันซึ่งเป็นสวรรค์และโลกมนุษย์ ส่วนอาณาจกั รทีเ่ ตม็ ไป
ด้วยความมืดมิดหรือในยามราตรีเปน็ ของกรีก-โยมิ เทพจนั ทรา ขณะทที่ ะเลใต้อทุ ิศให้ซู
ซานู รับผิดชอบ แต่มพี ระเจา้ ท่ดี อ้ื รน้ั นสิ ยั มุทะลุ ดรุ ้าย เทพพายุ

30

จึงสร้างความเดอื ดร้อนใหโ้ ลกมนษุ ย์ รวมทงั้
สร้างความโกรธเคืองต่อเทพเจ้าที่อยู่เคียงข้างเทพ
สุรยิ นั ดว้ ย เมื่อซูซานถู กู เนรเทศเพราะความผิดฐานก่อ
ความเดือดร้อน สู่โลกมนุษย์ พระองค์เสด็จออก
เดินทางไปในที่ต่างๆ รวมทั้งเมืองอิซูโมะ เขากำลัง
ต่อสู้กับงูสี่หัวยักษ์ เมื่อร่างของมันถูกสับเป็นชิ้น ๆ
ดาบก็ตกลงมาจากหางของมัน เทพแห่งพายุได้มอบ
ดาบเล่มนี้ใหก้ บั ดวงอาทิตย์ เทวดายอมจำนนต่อนาง
แต่โดยดี ดาบเล่มนี้ประดับด้วยแกว้ และอัญมณีซ่ึงใช้
เป็นสัญลักษณ์ของฐานะของตระกูลที่ปกครอง
ประเทศ แม้วา่ ซูซานชู อบกอ่ ปัญหา แต่ก็ไม่ทำช่วั เสมอ
ไป คณุ ธรรมของเขาจะมองเห็นได้เช่นกนั รบั มอื กาฬ
โรค เปล่ยี นพื้นทชี่ าใหก้ ลายเปน็ ปา่ ทอ่ี ดุ มสมบรู ณ์ เขา
ใช้ผมของตัวเองปลกู ตน้ ไม้ สรา้ งภเู ขาข้นึ มา

31

IZANAGI และ IZANAMI – เทพเจ้าผสู้ ร้างของญ่ีปนุ่

ตำนานเก่าแก่ของญี่ปุ่น (古事記 kojiki) เป็นตำนานที่เล่าถึงกำเนิด
ประเทศญ่ีปุ่น ( อซิ างามิ Izanagi หรือในบางตำนานเรียก เทพบดิ ร) และ Izanami (อิ
ซานามิ หรือในบางตำนานเรียก เทพมารดร) ได้ให้กำเนิดเหล่าเทพตามคติชินโตไว้ 8
ลา้ นองค=์ หมายถึงมมี ากมายจนนับไม่ถ้วน) โดยในปฐมกาลน้ัน สวรรคแ์ ละโลกมนุษย์
รวมกนั เปน็ หน่งึ เดียว ท้องฟา้ เต็มไปดว้ ยเมฆสีดำทมึน ท้องทะเลเต็มไปดว้ ยปลักโคลนท่ี
เดอื ดพล่าน ยังไมม่ ีส่ิงมีชีวิตใดๆ กำเนิดขนึ้ ต่อมา ก้อนเมฆกเ็ รมิ่ หมุนวนเข้าหากันและ
ใหญ่ข้ึน สายฟ้าฟาดลงมา ฝนกเ็ รม่ิ ตกลงมาอย่างบ้าคลั่ง ทัง้ วันทั้งคืน เปน็ สปั ดาห์ เป็น
เดือน อยา่ งกบั วา่ ฝนจะตกตลอดไป สดุ ทา้ ย ฝนก็หยดุ สวรรค์และโลกมนุษย์ก็แยกออก

32

จากกัน เทพยดาก็ถือกำเนิดขึ้นจากปลักโคลนและผืนน้ำ (天の水上主の神
Amenominakanokami)ดุจดั่งต้นหญ้าที่งอกงามขึ้น ชูยอดของมันไปทางทิศ
ตะวันออก และนค่ี ือการกอ่ กำเนิดขึน้ ของ “โลก” 政界 เทพเจา้ คู่สุดทา้ ยทีถ่ อื กำเนิด
ขึ้นจากท้องน้ำและปลักโคลนอันปั่นป่วน คือ เทพ อิซานางิ Izanagiและ เทพธิดา อิ
ซานามิ Izanami อิซานางิ (ญี่ปุ่น: イザナギ Izanagi ?) เทพกำเนิด เจ้าแห่ง
ท้องฟ้า,แสงสว่าง และสรวงสรรค์ มีง้าวเป็นอาวุธ มีภรรยาและน้องสาวคือ อิซะนะ
มิ ปฐมเทพี เจ้าแห่งโลก,ผืนแผ่นดนิ และความมืด มีกระจกทองแดงห้อยคอเป็นของ
วเิ ศษประจำตวั ซ่ึงสอ่ งแสงระยบิ ระยบั ทำใหโ้ ลกอนั มืดมิดสว่างข้ึน แสงสวา่ งจากกระจก
ทองแดง ได้สะท้อนกับละอองน้ำในอากาศท่ามกลางหมู่เมฆที่รวมตัวกัน ก่อกำเนิด
สะพานสายรงุ้ อามา โน อกู ิฮาชิ ซ่งึ ลอยไปถงึ สรวงสรรค์ ทัง้ สององค์ยืนอยู่บนสะพาน
สายรุ้ง(สะพานเชื่อมระหว่างโลกกับสวรรค์ “อาเมโนคิฮาชิ” 天の浮き橋
Amenoukihashi) ณ 高天原 Takamagahara สวรรค์) ที่ซึ่งเหล่าเทพยดาอาศัย
อยู่ Izanagi และ Izanamiใช้หอกวเิ ศษที่ประดับด้วยอัญมณีมากมายชอ่ื “อาเมโนนุโฮ
โคะ” Amenonuhoko กวนน้ำทะเลไปมา เม่อื ท้งั สองดงึ หอกขึ้นจากผืนนำ้ เศษโคลนที่
หยดลงจากปลายหอก ก็กลายเป็นหมู่เกาะอนั สวยงามที่สุด ชื่อ โอโนะโกโระ 己光
廊 และเป็นเกาะแรกสุดทีถ่ อื กำเนดิ ขน้ึ มา จากน้ันท้งั สองก็เดินทางขา้ มสะพานแล้วไป
อาศัยอยูท่ ีเ่ กาะนน้ั ตอ่ มาทัง้ สองต้องการแต่งงานกนั จึงสร้างเสาตน้ หน่งึ เรยี กวา่ “อาเม
โนะมิฮาชิระ” 天の三柱 และสร้างพระราชวังยาฮิโรโดโนะล้อมเสาต้นนี้ไว้
หลงั จากน้ันท้งั คู่ก็เดินวนรอบเสาไปคนละทาง และเมื่อพวกเขาพบกันอกี ฟากของเสา อิ
ซานามิก็พูดทักทายเป็นครั้งแรก อิซานางิไม่ได้คิดว่าสิ่งนี้ไม่ถูกต้อง แล้วพวกเขาก็
แต่งงานกันและมลี ูก 2 คนช่ือ ฮริ โู กะ 蛭子 [ซ่ึงเกิดมาไมม่ กี ระดูก (บางตำราบอกว่า
ไม่มแี ขนไมม่ ีขา) กอ่ นจะไดร้ ับการเล้ียงดจู ากชาวไอนุช่ือ เอบิสึ ซาบุโร จนเติบใหญ่บน

33

เกาะเอโซะ 蝦夷 และเปลี่ยนชื่อเป็น เยบิสึ Yebisu 恵比須] และ อาวะชิมา
Awashima ซงึ่ เป็นเกาะฟองสบู่ (ฟองแบบเดยี วกบั ท่คี ณุ ฟอกสบ่อู าบนำ้ แหละ) แต่พวก
เขาเป็นเทพที่ไม่มีลักษณะที่เทพควรเปน็ ดังนั้นอิซานางิและอิซานามจิ ึงนำเอาลูกท้ัง
สองลงเรือหญ้าอ้อ พายออกส่ทู ะเลไปพบกบั เทพเจ้าองคอ์ น่ื ๆ เพื่ออ้อนวอนถามว่า ตน
ได้กระทำผิดอะไร เทพเจ้าทัง้ หลายก็ตอบว่า ในพิธกี รรมเดนิ วนรอบเสา อาเมโนะมิฮา
ชิระ อิซานางิควรจะกล่าวทักทายก่อน เมื่อทั้งคู่รู้ จึงกลับไปทำพธิ ีกรรมแบบเดิม แต่
ครั้งนี้เมื่อทั้งคู่มาพบกันอีกฟากของเสา อิซานางิเป็นคนกล่าวทักทายก่อน และการ
แต่งงานจึงสำเร็จ ความสำเร็จของการแต่งงานนี้เองทำให้เกิดโอยาชิมะ หรือเกาะ 8
เกาะในหม่เู กาะญีป่ ุ่นคอื

อาวาจิ Awaji 淡路島

อิโยะ Iyo ต่อมาเปน็ ชโิ คคุ 四国
โอกิ Ogi

ซคึ ุชิ Tsukushi ตอ่ มาเปน็ ควิ ชู 九州
ไอคิ Iki

ซชึ มิ า Tsushima 对马岛
ซาโด Sado

ยามาโตะ Yamato 大和 ตอ่ มาเป็นฮอนชู 本州
หมายเหตุ เกาะฮอคไคโด,จิชิมา และโอกินาวา ไม่มีปรากฏในสมัย
โบราณ พวกเขาให้กำเนดิ เกาะอกี 6เกาะและใหก้ ำเนดิ เทพยดาอีกมากมาย ทัง้ เทพแห่ง
ลม เทพแห่งท้องทะเล เทพแห่งภูเขา และเทพแห่งผืนดิน อย่างไรก็ตาม อิซานามิก็
เสยี ชวี ติ ขณะกำลังให้กำเนิด “คากุซึจ”ิ Kagutsuchi–ผู้จตุ ิแห่งเพลิง หรือ “โฮมาสึบิ”
Houmasubi

34

นิกายตา่ งๆ

ศาสนาชนิ โตออกเปน็ นกิ ายตา่ งๆ ส่วนใหญ่เห็นพอ้ งกันว่าศาสนาชินโตควร
แบ่งออกเปน็ 4ประเภท

1.ชินโตของราชสำนัก (Imperial Shinto) ดำเนนิ การตามพิธีกรรมทีเ่ กยี่ วข้อง
กบั ราชวงศ์บรรพบรุ ษุ และทำในวิหารหลวงหรือสถาบันในราชสำนกั โดยเฉพาะ ต่างจาก
พิธกี รรมทางศาสนาประเภทอ่นื ๆ ทจี่ ักรพรรดิต้องดำเนนิ การเอง จึงไมเ่ ป็นทรี่ ู้จักในวง
กวา้ งในหมปู่ ระชาชน

2.วหิ ารชินโต (Jinja Shinto หรือ Shrine Shinto) เป็นศาสนาชินโตท่นี บั จัด
ขนึ้ ร่วมกนั ในอาคารและสถานท่ศี กั ดส์ิ ิทธใิ์ นวัดในท้องถ่ินโดยทว่ั ไปและประกอบพิธที าง
ศาสนาในวัด เชอื่ กนั วา่ ศาสนาชินโตประเภทน้ีมีมายาวนานกวา่ 2,000 ปี จึงกลา่ วกนั วา่
มีความคล้ายคลงึ กันมากกบั ศาสนาชนิ โตพน้ื บ้าน (พื้นบา้ นชนิ โต). เป็นศาสนาที่มตี ้น
กำเนดิ มาจากธรรมชาติ ทัง้ สองมคี วามเชื่ออย่างแรงกล้าในประวตั ศิ าสตรด์ ั้งเดมิ ของ
ญ่ีปุ่น โดยการใหค้ วามไวว้ างใจอยา่ งใกลช้ ิดในสถาบันของจกั รพรรดิทเ่ี ปน็ ตัวแทนของ
พระเจ้าดว้ ย ก็เป็นทัศนคติพ้ืนฐานเกยี่ วกบั สังคมมนษุ ย์ ศาสนาชนิ โตประเภทนจ้ี งึ มี
ความเก่ยี วขอ้ งกบั ชีวติ โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ความอดุ มสมบูรณอ์ นั เนื่องมาจากการเกษตร
และอุตสาหกรรม ดงั นั้นจึงตอ้ งการให้รัฐบาลเขา้ ไปแทรกแซง เน่ืองจากวัดชินโตแห่งนี้
เป็นศูนย์กลางของพฤติกรรมของคนญี่ปนุ่

35

3.ชินโตประเภทนิกายต่างๆ (Sectarian Shinto) ถือกำเนิดขึ้นเม่ือประมาณ
หนึ่งศตวรรษก่อน และว่ากันว่ามี 13 นิกายที่ทำให้ชินโตมีชีวิตในรูปแบบต่างๆ โดย
นิกายมีความเกี่ยวข้องกับชินโตพื้นบ้านอย่างใกล้ชิด เช่น ศรัทธาในภูเขาศักดิ์สิทธ์ิ
(ภูเขาฟจู )ิ แตล่ ะนกิ ายมีผนู้ ำหรอื ผูก้ ่อต้ังของตวั เองซึง่ สว่ นใหญ่ได้รับอทิ ธพิ ลจากศาสนา
อื่นเช่นพุทธศาสนาลัทธิขงจื้อหรือคริสต์ศาสนา นิกายชินโตเหล่านี้เน้นย้ำถึง
ความสำคัญของการปฏบิ ตั ศิ รัทธา มากกวา่ เน้ือหาเชงิ ปรชั ญาของลัทธิ

4. ชินโตพื้นบ้าน(folk Shinto) ประเภทนี้ไม่มีกิจกรรมหรือการชุมนุม
สมาคมใด ๆ แต่ใกลก้ บั วดั ชนิ โตหรือวัดชนิ โตเปน็ พธิ กี รรมการใช้เวทมนตร์โดยชาวบ้าน
ทั่วไปที่ถือวา่ มีส่วนร่วมในชีวิตประจำวันของคนญี่ปุ่นเป็นอย่างมากอย่างไรกต็ ามเรา
ต้องคำนึงวา่ ศาสนาชินโตสปี่ ระเภทน้ันแยกไม่ออก จากกันโดยเดด็ ขาด ดงั น้ันสาวก
หรือสมาชิกบางประเภทอาจเข้าร่วมพิธีได้ กรรมที่มีมากกว่าหนึ่งหรือสองประเภท
เชน่ กนั

36

สัญลกั ษณ์ของศาสนา

กลา่ วไดว้ ่าเคร่อื งราชกกุธภณั ฑ์ทั้งสามนีเ้ ป็นกระจก หรอื อญั มณีลำ้ ค่า และ
ดาบ ทั้งสามนี้แสดงถึงคุณธรรมและปัญญา คิตะบาทาเกะ นิคาฟสุ ะ ซึ่งอาศยั อยู่ใน
ศตวรรษท่ี 14 กล่าวถึงกระจกเงาวา่ กระจกเปน็ ภาพสะทอ้ นของทุกส่ิง การเห็นความ
จรงิ ใจ ความไวว้ างใจ และความซอ่ื สัตย์ อัญมณีหรือหินมีคา่ เปรยี บเสมือนความเมตตา
กรุณา การเชื่อฟังซึ่งกันและกัน ซึ่งจะกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความเมตตากรุณา
ในทางกลับกัน คือคุณค่าของการ
ตัดสินใจที่ชัดเจนและยุติธรรม ดังนั้น
“เว้นแต่จะไม่รวมความเข้มข้นของคา่
พนื้ ฐานทงั้ สามนไี้ ว้ดว้ ยกัน เป็นการยาก
ที่จะสืบหาความสงบสุข ความสุขใน
แผ่นดนิ ” ๑๕ เมสันตคี วามความหมาย
ของส่ิงศักด์ิสิทธ์ิ โดยวาดให้สมั พนั ธก์ ับ
ตำนานศาสนาชินโต ท่านกล่าวถึง
กระจกเงาซ่ึงเทพเจ้าอามาเทราสึ-โอ-มิ-
คามทิ ีป่ ระทานแก่เทพเจา้ นนิ ิน-มิโคโตะ
นั้นคือ ทส่ี ะท้อนบคุ ลกิ ของมนุษยค์ วบคไู่ ปกับบทบาทของเจ้าแม่อามาเทรสั สว่ นพลอย
อัญมณีที่ 5 ถกู มอบใหก้ ับพระเจ้า Susanoo ตอ่ มากลายเป็นสิ่งที่ใหก้ ำเนดิ ชีวิต แสดง
ให้เหน็ ถงึ เครอื่ งราชกกุธภัณฑ์สามเครื่องหรอื เครื่องราชกกธุ ภณั ฑโ์ ดยท่วั ไป

37

โทริอิ (Torii)

สัญลักษณ์ทีโ่ ดดเด่นทีส่ ุดของศาสนาชินโตคือ
ซุ้มประตูขนาดใหญ่ที่ทำเครื่องหมายทางเข้า
ศาลเจ้า ซุ้มไม้หรือหินสองซุ้มที่เรียกว่า "โท
ริอิ" ถูกจัดแสดงไว้ ดินแดนที่คามิอาศัยอยู่
คนญปี่ ุน่ มองวา่ การเดินผ่านโทริอิเป็นรูปแบบ
หนงึ่ ของการชำระล้าง ซึง่ เปน็ ส่งิ สำคญั มากใน
การไปศาลเจ้า ทั้งนี้เพราะพธิ ีกรรมการชำระ
ล้างเปน็ หน้าท่ีหลักในศาสนาชินโต

เมื่อได้รู้จักโทริอิ เป็นเรื่องธรรมดาที่เราจะ
เริ่มสงสัยว่าทำไมโทริอทิ ั้งหมดจึงเป็นสีแดงสด (หรือสสี ้ม) เนื่องจากคนญี่ปุ่นมองว่าสี
แดงเปน็ ตัวแทนของดวงอาทิตยแ์ ละชวี ิต ภัยพิบตั ิและความโชครา้ ยสามารถลบออกได้
การเดินผ่านซุ้มประตูสีแดงหมายความว่าผู้มาเยือนศาลเจ้าจะได้รับการชำระล้าง
พลงั งานดา้ นลบท้งั หมด เพ่ือใหแ้ นใ่ จวา่ มีเพียงพลงั งานท่ีดีเทา่ น้ัน เข้าสคู่ ามิที่อยภู่ ายใน

แตถ่ ้าเรามองกนั ในแง่ความเปน็ จรงิ มากกวา่ เรอื่ งจติ วญิ ญาณ สีแดงยังเป็นสีของแล็ค
เกอร์ที่ใชเ้ คลือบเสาโทริอไิ มเ้ พอ่ื ป้องกนั องค์ประกอบต่างๆ ใชม้ าต้ังแตส่ มัยโบราณ

38

อย่างไรก็ตาม เสาโทรอิ ิก็ไมไ่ ดเ้ ปน็ สีแดงท้งั หมดเชน่ กนั มโี ทรอิ ทิ ีแ่ ตกต่างกัน
มากมายที่ทำจากไม้ไม่เคลือบ หิน (ปกติจะเป็นสีขาวหรือสีเทา) หรือแม้แต่โลหะ
นอกจากสีตา่ งๆ มากมาย (รวมถึงสีดำ) แล้ว รูปร่างของมันยังมีมากกว่าเดิม เพราะมี
เกอื บ 60 สี

สองรูปแบบที่พบมากที่สุดคือ "Myojin" และ "Shinmei" ปลายด้านบน
โคง้ ขน้ึ และมีคานพาดตามเสา ในขณะทเ่ี สาโทรอิ ิชินเมะมีเสน้ ตรงด้านบนและไม่มีคาน
ไม้ลอดเสา

39

ชเิ มะนาวะ (Shimenawa) เชือกศกั ด์สิ ิทธ์ขิ องศาสนาชินโต

“ชิเมนะวะ" เป็นเชอื กที่มักใช้ในการประดบั ดว้ ยเครือ่ งประดบั ฟนั ปลาสขี าว
มขี นาดและเส้นผ่านศนู ยก์ ลางตา่ งกนั ไปมาก มีเพียงสองหรือสามประเภทที่พันกัน และ
ประเภทหน่งึ ทีม่ ขี นาดใหญม่ าก ชเิ ม็งมกั ใช้เพ่อื ระบุอาณาจกั รศักดิส์ ทิ ธ์ิ และ เชอ่ื กนั ว่า
สามารถขับไล่วิญญาณชวั่ ร้ายได้เช่นกัน

คณุ อาจเคยเหน็ ชิเมนะวะแขวน
อยูต่ ามเสาโทรอิ ิ พันกนั บนฐาน
ของต้นไมศ้ กั ด์สิ ิทธแิ์ ละหนิ (ท่ี
Kamis อาศยั อย)ู่ หรอื
แมก้ ระท่ังผูกตดิ อยู่กบั เอวของ
แชมป์ซูโม่ หินและต้นไมพ้ เิ ศษ
เหล่านี้ รวมถงึ Yokozuna
(แชมปซ์ โู ม)่ เรยี กวา่
"Yorishiro" ซ่งึ หมายถึงสิ่งท่ี
ดงึ ดดู หรือมีเทพอยใู่ นนนั้

40

ชิเดะ (Shide) กระดาษสขี าวทรงฟันปลา
สิ่งหนึ่งที่คุณอาจสังเกตเห็นเป็นพิเศษเมื่อเดินไปรอบๆ บริเวณศาลเจ้าคือ

กระดาษขาวหยักท่ีมักจะห้อยอยู่บนชิเมนาท่กี ล่าวถึงขา้ งต้น กระดาษเหล่านี้สามารถ
พบได้ทัว่ ศาลเจ้า และมักใช้เพือ่ กำหนดเขตแดนศกั ดส์ิ ิทธภ์ิ ายในศาลเจา้ ของประดับ
ตกแต่งรูปสายฟ้าเหลา่ นี้เรียกว่า "ชิเดะ" และยังสามารถนำมาใชใ้ นพิธชี ำระล้างต่างๆ
ได้อีกด้วย นอกจากน้ี หากคุณมาถูกเวลา คุณอาจเห็นนักบวชชินโตทำพิธีกรรม
ดงั กลา่ วโดยใช้ไมพ้ ิเศษที่ติดอยู่กับชิป เกบ็ ไวไ้ ด้

มสี องทฤษฎีท่อี ธบิ ายว่าเหตุใดชิเดะจึงถูกสร้างให้เป็นรูปรา่ งของสายฟ้า โดย
ทฤษฎีหนึ่งอ้างว่ารูปรา่ งนั้นเป็นตัวแทนของพลงั อันไร้ขอบเขตของเหล่าทวยเทพ อีก
ทฤษฎหี นึ่งใหเ้ หตผุ ลวา่ เน่อื งจากฝน เมฆ และฟา้ ผา่ เป็นองคป์ ระกอบของการเก็บเก่ียว
ที่ดี มา่ นรูปสายฟา้ จึงเป็นพรแก่พระเจ้าสำหรบั ฤดเู ก็บเกยี่ วทร่ี ุ่งเรอื ง

41

เครื่องประดับชิเดะที่ใช้ในศาสนาชินโตมีหลายรูปแบบ ในแง่ของสไตล์มนั
ค่อนข้างเข้าใจยาก ไม้มีสองประเภทเรยี กวา่ "โกเฮ" และ "ฮาราเอกชุ ิ" นกั บวชหญงิ ช่ือ
"มโิ กะ" " ไม้โกเฮ 2 ทอ่ นที่ติดอยู่กบั ร่มใช้ทำพธิ ีกรรมเพ่ือเปน็ พรแกผ่ คู้ น แต่จดุ ประสงค์
หลักที่แท้จริงของไม้นี้คือการให้พรสิ่งของหรือชำระพลังงานด้านลบจากสถานท่ี
ศักด์สิ ิทธิ์

สำหรับฮาเร็งกุจินั้น มีชิเดะหลายชิ้นติดอยู่ด้วย ใช้เพื่อทำให้บริสุทธ์ิ
เหมือนกันแต่ภายใต้สถานการณท์ ี่แตกต่างกัน โดยที่นักบวชชนิ โตโบกมอื เป็นจังหวะ
เป็นจังหวะ hareenguchi เหนอื ศีรษะของบุคคลหรอื วตั ถุที่เพ่ิงได้มา เช่น บ้านใหมห่ รอื
รถใหม่ เพ่อื ทำพิธีชำระลา้ ง

ซาคากิ (Sakaki) ตน้ ไม้ศักดสิ์ ทิ ธิข์ องชินโต

ดงั ทไ่ี ดก้ ลา่ วไปแลว้ กอ่ นหนา้ นว้ี า่ การบูชาธรรมชาติเปน็ องคป์ ระกอบหลกั ของ
ศาสนาชินโต ซงึ่ ต้นไมเ้ องกม็ ีบทบาททสี่ ำคัญมาก ต้นไมบ้ างสายพนั ธถ์ุ ือวา่ เป็นตน้ ไม้ทมี่ ี
ความศักดิส์ ทิ ธิ์และเปน็ ที่รู้จักกนั ในช่อื "ชนิ โบคุ" (Shinboku) ซง่ึ จะไม่เหมือนกับโทริอิ
ตรงทต่ี น้ ไมเ้ หล่านจี้ ะอยู่รอบศาลเจ้าและประกอบกันเปน็ รว้ั ศกั ด์ิสทิ ธิ์ ซึ่งจะช่วยระบุว่า
พื้นทภ่ี ายในนนั้ เป็นอาณาเขตที่บรสิ ุทธิ์

42

แม้ว่าจะมีต้นไม้สองหรือสามชนิดที่ถือว่าเป็นไม้มงคล แต่ไม่มีต้นไม้ใดท่ี
สำคญั ไปกวา่ "ต้นซาคากิ" ซง่ึ เปน็ ไม้ดอกของญป่ี นุ่ ท่ีมีสีเขยี วตลอดปี นยิ มปลูกไว้บูชา
เพื่อเปน็ รว้ั ศกั ดิส์ ทิ ธิ์ กิง่ ของ Sakaki บางคร้งั กใ็ ชเ้ ป็นเครอื่ งเซ่นไหว้เทพเจ้า

เหตุผลหนึง่ ที่ Sakaki ถือเป็นต้นไม้ศกั ดิส์ ทิ ธิใ์ นศาสนาชินโตก็เพราะวา่ มันไม่
ท้ิง ดังนนั้ จงึ เป็นสญั ลักษณ์แห่งความเปน็ อมตะนน่ั เอง

ยังมีเหตุผลสำคัญอีกประการหนึง่ มีตำนานเล่าว่าตน้ สะกากิถูกใช้เพื่อล่อ
เทพธดิ าอาทติ ย์อามาเทราสึออกจากถำ้ ท่ีซอ่ นอยู่ ทำใหต้ ้นซากากิเป็นสญั ลักษณ์พิเศษ
และใชใ้ นพิธีกรรมทางศาสนาชินโตมาจนถงึ ทกุ วันน้ี

43

โทโมเอะ (Tomoe) เครอื่ งหมายลูกนำ้ หมุนวน

สัญลักษณ์ "โทโมเอะ" ที่หมุนวนน้อี าจเตือนสญั ลกั ษณห์ ยินและหยางของจีน
จำนวนมาก แต่ความหมายและการใช้งานต่างกันมาก Tomoe ซึ่งมักแปลว่า
"จลุ ภาค" มักใชใ้ นเสือ้ คลุมแขนของผู้มอี ำนาจของญปี่ ุ่นทีเ่ รยี กวา่ "mon" และเกีย่ วข้อง
กบั ซามูไร

Tomoe สามารถประกอบด้วยลูกน้ำ 2 ถึง 4 ตัว แต่ชินโตมักใช้รูปแบบ
ตัวอกั ษรสามตัวทเ่ี รยี กว่า "Mitsu-domoe" ซ่งึ เชื่อวา่ เปน็ สญั ลกั ษณ์ของความสัมพันธ์
ระหว่างสามโลก: สวรรค์ โลก และใตพ้ ภิ พ

ลองมองเข้าไปใกล้ๆ แล้วจะพบโทโมเอะทีป่ ระดับประดาด้วยส่ิงของต่างๆ
มากมาย ตง้ั แตก่ ลองไทโกะและเครอ่ื งรางไปจนถงึ โคมไฟและหลังคาของญปี่ ุ่น

44

เทศกาลของชนิ โต

สิ่งสำคัญคือต้องเน้นท่ีวัดชินโต ซึ่งเริ่มสร้างขึ้นเมื่อประมาณ 2,000 ปีก่อน
และกลายเป็นสถานที่สำคัญมากขึ้นในทุกๆ ที่ในงานพิธีและเทศกาล แสดงถึง
วัฒนธรรมญี่ปุ่น 30 ในช่วงแรกๆ ศาสนาชินโตไม่มีสถานที่ที่แน่นอนสำหรับพิธีทาง
ศาสนา แตเ่ น่อื งจากความปรารถนาและความปรารถนาของผู้คนทจ่ี ะเลยี นแบบศาสนา
พทุ ธชนิ โต จึงตอ้ งสรา้ งวดั ขึน้ สถานทปี่ ระกอบพิธกี รรมของศาสนาชนิ โตเรยี กวา่ "ศาล
เจ้า" ซ่ึงเป็นสถานท่ีหรอื ที่อยู่อาศัยของ Kami และเป็นที่บชู า Kami แตป่ ัจจบุ ันได้รวม
เป็นสถานท่ีประกอบศาสนกิจท่ีประกอบด้วยอารามและสิ่งของจำเป็นสำหรับพิธีทาง
ศาสนา เนือ่ งจากวดั เป็นท่ที ่ีดวงวิญญาณของคามิมะถกู อญั เชญิ มาอยู่ร่วมกบั มนษุ ย์ กบั
พิธกี รรมและสวดมนต์ ซ่ึงกลายเปน็ ประเพณีทแี่ ต่ละวดั จะพงึ มี ท่ีพำนกั ของกามิแต่ละ
คนก็ต่างกันไป แต่ละท้องที่เคารพคามิท้องถิ่น ตามความเชื่อของราษฎร เช่น วัด
Dazaifu ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อเป็นสถานที่สักการะสำหรับ Sugawara Michizane (AD)
845-903) ซ่ึงเปน็ ข. เขาได้รบั เกียรติจากรฐั บุรุษ นกั เรียน และกวี 65 คน ในสมยั ของ
เขา Tenjin ถอื เป็นวรรณกรรมเก่ยี วกับkami หรอื เทพเจา้

ส่วนทสี่ ำคัญทสี่ ดุ ของวดั อยใู่ นวัดช้นั ในเรียกว่า Honden ซึง่ ถือเป็นร่างกามิ
(โกะชินไต) หรือวิญญาณ (Mitamachiro Mitamashiro) ซึ่งถือได้ว่าเป็นสัญลักษณ์
ของการประดิษฐานบูชาที่ทำในวันหยุดนักขัตฤกษ์ของปี ผลที่ตามมาคือ การทำ
พิธีกรรมตา่ ง ๆ เพื่อระลึกถึงภัยคุกคามทางศาสนาได้เพิ่มขึ้น และให้บรรยากาศของ
ความต่นื เตน้ และความปติ ิยินดใี นวนั หยดุ นักขัตฤกษ์ดงั กล่าวด้วยการถวายเครื่องสังเวย
และพธิ ีกรรมอันประณีตจงึ ทำให้เกิดความรับผดิ ชอบตอ่ สงิ่ ทเ่ี ป็นประวัติศาสตร์ ท่ีต้อง
สง่ ตอ่ ใหก้ บั สถาบนั ทางศาสนารนุ่ ตอ่ ไป

45

วันหยุดราชการหรอื เทศกาลในญป่ี ุ่นมักจะเรยี บงา่ ย พวกเขาแตง่ ตวั ในสไตล์
ท่แี ตกต่าง ไฮไลทส์ ำคัญของงานคอื โมเดลวดั ขนาดเล็กทสี่ ามารถสะพายไหล่ได้ เรยี กวา่
"มมิ ิโคชิ" วันหยุดน้ีเปน็ งานเฉลมิ ฉลองทางศาสนาทม่ี ีวัดทจ่ี ดั งาน ชาวบ้าน (อจุ โิ กะ) ขน
มิโคชิไปพร้อมกับร้องเพลง บทสวดคามิ คามิท้องถิ่น ที่จิตวิญญาณของคามจิ ะได้รับ
ถูกอัญเชิญให้มิโคชิชัว่ คราวระหว่างขบวนแหนแหนมิโกชิตามถนน บรรยากาศพิเศษ
บริเวณรอบวัดเตม็ ไปด้วยต้นไม้สีเขียวชอุ่ม มีนกและลำธาร สร้างเป็น บรรยากาศที่
สงบและเงียบสงบ ธรรมชาติอันศักดิ์สิทธิ์ มีทั้งความสงบและความเงียบสงบ
บรรยากาศดังกล่าวจะมีความเป็นเอกลกั ษณม์ ากของวดั ชินโต ทำใหผ้ ู้คนทีม่ าประทับใจ
และมีความอ่นุ ใจในความกลมกลนื กบั ธรรมชาติท่ีสวยงามแห่งนี้ดว้ ยอาณาเขตลึกลับที่
ไม่มีที่สิน้ สุด ชีวิตของชาวญี่ปุ่นขึ้นอยู่กับการเปล่ียนแปลงคร้ังใหญ่ทั้ง 5 ฤดูกาลและ
ธรรมชาติ จากการสงั เกตฤดกู าล

เทศกาลและธรรมชาติในแต่ละปีทำให้เกิดชีวิตและพิธีกรรมทางศาสนา
ญป่ี นุ่ ได้จัดให้ตวั เองเปน็ ประเทศเกษตรกรรมทล่ี า้ สมยั ดงั นัน้ น้ำและไฟจึงมคี วามสำคญั
อย่างมากในวัฒนธรรมการเพาะปลกู แต่เน่ืองจากน้ำและไฟ ทงั้ สองส่งิ นีส้ ามารถสร้าง
ความเสียหายได้มากเช่นกัน มนุษย์จึงถูกบังคับให้ทำงานให้สอดคล้องกับสภาพ
ธรรมชาติ และมีศูนย์กลางอยู่ที่ Kami เช่น Amateras, Kami of the Sun และ
Susano, Kami of Storms and Rain กามิเหล่านน้ั จะนำพากนั รางวลั สำหรบั มนุษย์
วตั ถปุ ระสงคส์ ่วนใหญ่ของเทศกาล (มตั สึริ) คอื การปกป้องมนุษยจ์ ากความชัว่ รา้ ยต่างๆ
ท่มี าในรูปของภยั ธรรมชาติ ความเจ็บป่วย หรอื ความตาย และให้ชีวิตที่ดี สร้างความ
เจริญรุ่งเรืองสืบเนื่องควบคูไ่ ปกับผลผลิตทางการเกษตรที่ดี ในสังคมปัจจุบันนีม้ ักจะ
เป็นการอธิษฐานเพื่อความสำเร็จในธุรกิจซึ่งเปน็ อาชีพที่สำคญั ธรรมชาติของพิธีทาง
ศาสนาประจำปีของญ่ีปนุ่ ถกู จัดข้ึนจากส่ิงท่เี ปน็ ประเพณีของชาวญ่ีปุ่นเอง และนำมา
จากประเทศเพื่อนบ้านโดยนำเอา 2 ลักษณะข้างตน้ มารวมกัน เช่น เทศกาลหรืองาน

46

บูชาเจ้า (เทศกาลบอน) จากประเพณีขงจื๊อ และเทศกาลดอกไม้ (ฮานะ มัตสึริ) จาก
ประเพณีทางพุทธศาสนา อย่างไรก็ตาม ในปัจจบุ นั นี้ได้กลายเป็นลกั ษณะเฉพาะของ
คนญี่ปุ่นไปแลว้ ด้วยบรรยากาศทร่ี ่ืนเรงิ ไปด้วย เปน็ ท่ีนา่ สงั เกตว่าการเฉลิมฉลองปีใหม่
จะคงอยู่ตอ่ ไป ไม่นานนกั หากไมเ่ ข้ากับรสนยิ มดั้งเดมิ ของคนญ่ีปุ่น ปัจจุบัน วันหยุด
ประจำปขี องญป่ี ่นุ มี 5 วนั ท่ีดดั แปลงมาจากเทศกาลตามประเพณี

1. วนั ข้นึ ปใี หม่
2.Adulthood Day ตรงกบั วนั ท่ี 15 มกราคม พฒั นาจากวันปีใหม่
ของญี่ปุ่น (The Lesser New Year)
3. Vernal Equinox ตรงกบั วนั ที่ 21 มีนาคม ซ่ึงพฒั นามาจากฤดู
ใบไม้ผลิ (Higan - Higan หรือ Spring Higan) และวันหยุดนักขัต
ฤกษ์ การรำลึกถงึ บรรพบุรุษของจักรพรรดิในฤดใู บไม้ผลิ (เทศกาล
Spring Imperial Ancestor Festival)
4. วันเด็กตรงกับวันที่ 15 พฤษภาคม พัฒนามาจากการจัดงาน
Tangu-no-Sekku
5. ฤดูใบไม้ร่วงของ Equinox ตรงกับวันที่ 23 กันยายน ซ่ึง
วิวัฒนาการมาจากการเฉลิมฉลองในฤดูใบไม้ร่วง Higan และ
วันหยุดนกั ขัตฤกษ์
6.เฉลิมฉลองบรรพบุรุษของจักรพรรดิในฤดูใบไม้ร่วง (Autumn
Imperial Ancestor Festival) (วันขอบคุณพระเจ้าของแรงงาน)
ตรงกับวันที่ 23 พฤศจิกายน ซึ่งวิวัฒนาการมาจากวันหยุดในฤดู
เก็บเกี่ยว (The Harvest Festival) มีวันหยุดประจำชาติห้าวันที่
ไมเ่ กีย่ วข้องกบั เทศกาลตามประเพณี
7. วันชาติ ตรงกับวนั ท่ี 11 กุมภาพนั ธ์
8. 29 กุมภาพันธ์ 3 (วนั รฐั ธรรมนูญ) ตรงกับวนั ท่ี 3 พฤษภาคม

47

9. วันผู้สูงอายุตรงกบั วันที่ 15 กันยายนตรงกบั วันท่ี 10 ตุลาคม 25
10. วันสุขภาพและกฬี า (วันสขุ ภาพและกีฬา)

เป็นธรรมดาท่ีคนเราจะมีศรัทธาในศาสนา ดังนั้นแทบทุกบ้านจะมีสถานทสี่ กั การะ ซง่ึ
เปน็ ศาลเจา้ พุทธ (Butsudan) หรอื ศาลเจา้ ชนิ โต (Kamitana Kamidana) ถา้ บ้านไมม่ ี
ศาลเจา้ บ้านกม็ ีศาลเจ้าชนิ โต หรือมีท้งั สองอย่าง ในขณะท่ีพระพุทธศาสนามีอิทธิพล
ในราชสำนัก ศาสนาชนิ โตก็มอี ิทธิพลเชน่ กนั เขา้ สูช่ วี ติ ทางศาสนาเพียงเลก็ น้อยในวัด
ในท้องถนิ่ ในพน้ื ทชี่ นบท ศาสนาพื้นบ้านมีบทบาทสำคญั ในการรักษาธรรมชาตทิ ่ีเรยี บ
ง่ายของศาสนาชินโต เทศกาลในชนบทเป็นศูนยก์ ลางของการเคลื่อนไหวของศาสนา
ชินโตในด้านต่างๆ หลักคำสอน บางส่วนมาจากวัฒนธรรมต่างประเทศ (ลัทธิขงจือ๊
ลัทธิเตา๋ ศาสนาพุทธ) แตใ่ นลกั ษณะทว่ี ฒั นธรรมเหล่าน้นั ตอ้ งมคี วามสมบรู ณ์และไม่ขัด
ต่ออุดมการณข์ องชินโต และสิ่งที่ถูกยมื ในไม่ช้า มันไดก้ ลายเป็นส่วนหนึง่ ของศาสนา
ชินโต แม้ว่าสิ่งนั้นจะสูญหายไปจากวัฒนธรรมต่างประเทศดั้งเดิม เช่น เทศกาลจัด
ดอกไม้ (Hana Matsuri) ก็มีการเฉลิมฉลองขึ้นเป็นครั้งแรกเพื่อเปน็ การระลึกถึงการ
ประสตู ิของพระพุทธเจา้ ต่อมาได้กลายเปน็ งานเฉลิมฉลองการจัดดอกไม้และตกปลา
ในชนบทเล็กๆ และเทศกาลบอน ซึ่งเป็นประเพณีทางพระพุทธศาสนาของพระภิกษุ
และภกิ ษุณใี นการเดนิ ทางไปเยย่ี มชาวชนบทพรอ้ มกบั สวดมนต์เพอ่ื นำดวงวิญญาณของ
ผู้ตายไปสู่ความสงบ วันนี้มี กลายเป็นประเพณี ของชาวญี่ปุน่ เพื่อประกอบพิธีกรรม
บูชาบรรพบรุ ษุ หรือเรยี กงา่ ยๆ วา่ พธิ ีไหว้เจ้าจา่ วสัน้ ๆ ประเพณกี ารยมื จากวัฒนธรรม
อ่นื ๆ ท่ีอุดมดว้ ยศาสนาชนิ โตไปมีลกั ษณะทแี่ ตกต่างกนั และทำให้เปน็ ระเบียบมากข้ึน
ท่หี า้ ที่แพร่หลายมากที่สุดคือการจัดดอกไม้และพิธีชงชา

48

บท
ท่ี
3

49