เฉลยมือกล

คมู่ ือครู : งานเคร่ืองมอื กลช่างยนต์ 1

คูม่ ือคร ู รหัส 2101-9001

งานเครอ่ื งมอื กลชา่ งยนต์

ตรงตามมาตรฐานสมรรถนะและคำ�อธิบายรายวิชา หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) พุทธศักราช 2556
ของสำ�นักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ

เหมาะแก่การเรียนรู้เพื่อนำ�ไปประกอบอาชีพ

รองศาสตราจารย์อำ�พล ซื่อตรง ค.อ.บ. (เครื่องกล), ค.อ.ม., Meister (Kfz.)

รองผู้อำ�นวยการฝ่ายวิชาการ ศูนย์ส่งเสริมวิชาการ (สาขาช่างอุตสาหกรรม)

2 คมู่ ือครู : งานเคร่ืองมือกลช่างยนต์

งานเครอ่ื งมอื กลชา่ งยนต ์

รหสั 2101-9001

สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติ

สำ�นกั พมิ พ์ศนู ยส์ ่งเสรมิ วิชาการ

ขอ้ มลู ทางบรรณานุกรมของส�ำ นกั หอสมุดแห่งชาติ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data


บรรณาธกิ ารวชิ าการ สาขาชา่ งอตุ สาหกรรม

รองศาสตราจารย์อำ�พล ซอ่ื ตรง ค.อ.บ. (เครอื่ งกล), ค.อ.ม., Meister (Kfz.)
จารุณ ี กาญจะโนสถ ค.บ., ค.ม. (การบริหารการศึกษา)

บรรณาธกิ ารบรหิ าร

รองศาสตราจารย์ ดร.สุรศกั ดิ์ อมรรตั นศกั ดิ์ กศ.บ., กศ.ม., ค.ด. (วดั ผลการศกึ ษา)
Cert. in Informatic for Research

กรรมการผ้จู ดั การ

จิตรา มนี มณี พ.ม., กศ.บ.

โครงการสอน คมู่ ือครู : งานเคร่ืองมอื กลช่างยนต์ 3

วชิ างานเครอื่ งมือกลชา่ งยนต์ รหสั 2101-9001

สปั ดาหท์ ่ี 1 สปั ดาหท์ ่ี 2 สปั ดาหท์ ่ี 3 สปั ดาหท์ ่ี 4

หน่วยที่ 1 เคร่อื งมือวดั หนว่ ยท่ี 2 พิกดั ขนาด หนว่ ยที่ 3 การกลึง หน่วยที่ 4 การย้ำ�หมุด
งานเครือ่ งมือกลช่างยนต์ มาตรฐานช้นิ สว่ น กระทะเบรกและ ผ้าเบรกและเจียระไน
จานเบรก ผ้าเบรก
เครื่องยนต์ 1) เนอื้ หา 1) เนอื้ หา
2) กิจกรรม 1-2 2) กจิ กรรม 1-2
1) เนือ้ หา 1) เนอ้ื หา 3) แบบฝึกกจิ กรรม 3) แบบฝึกกิจกรรม
2) กจิ กรรม 1-3 2) กิจกรรม
3) แบบฝึกกจิ กรรม 3) แบบฝกึ กจิ กรรม

สปั ดาหท์ ่ี 5 สปั ดาหท์ ่ี 6 สปั ดาหท์ ่ี 7 สปั ดาหท์ ่ี 8
หนว่ ยที่ 5 การเจยี ระไน หน่วยท่ี 6 การเจียระไน หน่วยที่ 7 การตรวจ หนว่ ยท่ี 8 การควา้ น
หน้าลิ้นและบ่าลิ้น หน้าฝาสูบ หน้าเสื้อสูบ สภาพกระบอกสูบ กระบอกสูบเครื่องยนต์
เครื่องยนต์ และหน้าล้อช่วยแรง และลูกสูบ 1) เนือ้ หา
1) เนือ้ หา 1) เนอื้ หา 2) กิจกรรม
2) กจิ กรรม 1-2 2) กจิ กรรม 1-3 1) เนื้อหา 3) แบบฝกึ กิจกรรม
3) แบบฝึกกิจกรรม 3) แบบฝึกกจิ กรรม 2) กิจกรรม 1-2
3) แบบฝกึ กจิ กรรม สปั ดาหท์ ่ี 12
สปั ดาหท์ ่ี 9 สปั ดาหท์ ่ี 10 หนว่ ยที่ 11 การกลึงผลิต
หนว่ ยที่ 9 การขัด สปั ดาหท์ ่ี 11 และกลึงซ่อมชิ้นส่วน
สอบกลางภาคเรยี น กระบอกสบู เครื่องยนต์ หน่วยท่ี 10 การเปลยี่ น เครื่องยนต์
และขดั ปลอกสบู แห้ง 1) เนอื้ หา
1) เน้อื หา 1) เน้ือหา 2) กิจกรรม 1-2
2) กจิ กรรม 2) กิจกรรม 1-2 3) แบบฝึกกิจกรรม
3) แบบฝึกกิจกรรม 3) แบบฝกึ กจิ กรรม
สปั ดาหท์ ่ี 16
สปั ดาหท์ ่ี 13 สปั ดาหท์ ่ี 14 สปั ดาหท์ ่ี 15 หนว่ ยท่ี 14 การเจยี ระไน
และขัดเพลาข้อเหวี่ยง
หน่วยที่ 12 การคว้านบูช หน่วยที่ 13 การตรวจ หนว่ ยที่ 13 การตรวจ
ก้านสูบและแบริ่งเพลา สภาพเพลาข้อเหวยี่ ง สภาพเพลาขอ้ เหวยี่ ง 1) เนือ้ หา
ข้อเหวี่ยง และแบริ่ง และแบริ่ง 2) กจิ กรรม
1) เน้ือหา 1) เน้อื หา 1) เนือ้ หา 3) แบบฝกึ กิจกรรม
2) กิจกรรม 1-3 2) กิจกรรม 1 2) แบบฝึกกิจกรรม
3) แบบฝกึ กจิ กรรม

สปั ดาหท์ ่ี 17 สปั ดาหท์ ่ี 18
สอบภาคปฏบิ ัติ สอบปลายภาคเรียน

4 คู่มือครู : งานเครอ่ื งมือกลชา่ งยนต์

แบบประเมินผลภาคปฏิบัติ

ล�ำ ดบั การประเมินผลการปฏบิ ัติงาน

ที่ การประเมินผลการปฏิบัติงาน คะแนนเต็ม คะแนนทไ่ี ด้ หมายเหตุ

1 ข้ันกิจนิสัยการปฏบิ ตั งิ าน 20

1.1 การตรงต่อเวลา 5
1.2 การแต่งกาย 5
1.3 ความเป็นระเบียบเรียบรอ้ ย 10
2 ข้ันตอนการปฏิบตั งิ าน 60

2.1 การใช้เคร่อื งมือและอปุ กรณ์ 10
2.2 ความต้งั ใจในการปฏบิ ัติงาน 10
2.3 ความประณีตรอบคอบ 10
2.4 ผลการปฏบิ ตั ิงาน 20
2.5 ความปลอดภยั 10
3 ขน้ั หลงั การปฏบิ ตั งิ าน 20

3.1 ปฏิบัตงิ านตรงเวลาท่ีกำ�หนด 5
3.2 การจดั เกบ็ วัสดุฝกึ 5
3.3 การจดั เก็บเครอื่ งมือ 5
3.4 การท�ำ ความสะอาดบริเวณปฏิบัติงาน 5

100

ผา่ น ไม่ผ่าน

ช่อื ผเู้ รยี น ผู้ประเมิน

.......................................................................................... ..........................................................................................

ชั้น .............................................................................. วนั ที่ ............................................................................

คมู่ ือครู : งานเครอื่ งมอื กลช่างยนต์ 5

กจิ กรรมท ่ี 1.1

ตอนที่ 1 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มตรวจขนาดเพลาข้อเหวี่ยงด้วยไมโครมิเตอร์ดังต่อไปนี้

C D
AB

j
k

ลำ�ดับวัด ขอ้ อก 1 ขอ้ อก 2 ข้อกา้ น 1 ข้อกา้ น 2

ขนาด A - j มม. ............................. ............................. ............................. .............................

ขนาด B - j มม. ............................. ............................. ............................. .............................

ขนาด C - j มม. ............................. ............................. ............................. .............................

ขนาด D - j มม. ............................. ............................. ............................. .............................

เพลาเบ้ยี ว j - k มม. ............................. ............................. ............................. .............................

เพลาเรยี ว A - B มม. ............................. ............................. ............................. .............................

เพลาเรียว C - D มม. ............................. ............................. ............................. .............................

6 คมู่ อื ครู : งานเครอ่ื งมือกลช่างยนต์

ตอนที่ 2 จงท�ำ เคร่อื งหมายถูก ( P) ลงหน้าขอ้ ความที่ถูกต้องทีส่ ดุ
1. ก. 25.25 มม. ข. 26.25 มม.

ค. 27.25 มม. ง. 27.60 มม.

Pจ. 27.64 มม.

2. ก. 27.05 มม. ข. 27.50 มม.

ค. 28.50 มม. Pง. 28.15 มม.

จ. 28.25 มม.
3. ก. 25.15 มม. ข. 25.10 มม.

Pค. 26.13 มม. ง. 26.25 มม.

จ. 27.25 มม.

4. ก. 24.15 มม. Pข. 24.65 มม.

ค. 25.15 มม. ง. 25.65 มม.
จ. 26.15 มม.

5. ก. 10.0 มม. 6. ก. 14.85 มม.
ข. 11.0 มม. ข. 13.5 มม.
ค. 10.05 มม. ค. 13.88 มม.
ง. 10.5 มม. ง. 13.90 มม.
จ. 11.5 มม. จ. 13.95 มม.

7. ก. 14.0 มม. 8. ก. 20.95 มม.
ข. 14.5 มม. ข. 21.0 มม.
ค. 13.5 มม. ค. 20.98 มม.
ง. 13.51 มม. ง. 20.90 มม
จ. 13.55 มม. จ. 21.5 มม.

9. ก. 18.6 มม. 10. ก. 7.10 มม.
ข. 19.16 มม. ข. 7.01 มม.
ค. 18.56 มม. ค. 7.51 มม.
ง. 18.16 มม. ง. 8.51 มม.
จ. 18.66 มม. จ. 8.61 มม.

กจิ กรรมท ่ี 1.2 คู่มอื ครู : งานเคร่อื งมอื กลช่างยนต์ 7

ให้ผู้เรยี นแบง่ กล่มุ ตรวจวดั ขนาดเส้นผ่านศนู ยก์ ลางกระบอกสูบ
เครื่องยนต์ 4 สูบที่กำ�หนดให้ ด้วยเกจวัดกระบอกสูบ ขนาด
50-100 มม. แล้วกรอกผลลงในตาราง พรอ้ มผลการวิเคราะห์
สภาพกระบอกสูบ

ก้านเสริม

ก้านวัด

กระบอกสูบที่ 1 2 3 4
การตรวจวดั AB AB AB AB

ขนาด j มม. ............... ............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............

ขนาด k มม. ............... ............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............

ขนาด l มม. ............... ............... ............... ............... ............... ............... ............... ...............

สภาพ ด/ี ไมด่ ี .................................. .................................. .................................. ..................................

8 ค่มู อื ครู : งานเครือ่ งมือกลช่างยนต์

กจิ กรรมท ่ี 1.3 จงตรวจสอบรศั มมี ุมเพลาข้ออก RF และมมุ เพลาขอ้ กา้ น RG
ดว้ ยเกจสอบรศั ม ี แล้วกรอกผลลงในตาราง

ข้อเลก็ กว่ามาตรฐาน A B C d รศั มี RF รัศมี RG
U/S 1 (0.25 มม.)
U/S 2 (0.50 มม.)

การตรวจวัด รศั มีมุมเพลาขอ้ อก (RF) รศั มมี ุมเพลาข้อกา้ น (RG)

สภาพ ด/ี ไมด่ ี
ล�ำ ดบั ข้อ 1 2 3 4 5 1 2 3 4

รัศมมี ุม มม.

ขอ้ ควรจ�ำ
รศั มมี มุ เพลาขอ้ อกและมมุ เพลาขอ้ กา้ นมมี าก มผี ลกระทบตอ่ ......................................................................
รศั มมี มุ เพลาขอ้ อกและมมุ เพลาขอ้ กา้ นมนี อ้ ย มผี ลกระทบตอ่ .....................................................................

คมู่ ือครู : งานเคร่ืองมอื กลช่างยนต์ 9

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 1 เรอื่ ง เครื่องมือวัดงานเครื่องมือกลช่างยนต์



ตอนท่ี 1 จงเตมิ ข้อความลงในช่องว่างให้ถกู ต้อง
1. คำ�ว่า ระบบอังกฤษ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

....E...n..g...l.i..s..h.....o...r...I..m....p..e...r..a...i.l...S...y...s..t..e...m............................................................................................................................
2. คำ�ว่า ระบบเมตริก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

....M....e..t..r..i.c.....S...y...s..t..e...m........................................................................................................................................................
3. คำ�ว่า ระบบ SI ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

....S...y..s...t..e..m......I.n...t..e...r..n..a...t..i.o...n...a...l...U...n...i.t..s...........................................................................................................................
4. คำ�ว่า ระบบไมโครมิเตอร์วัดนอก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

..O....u...t..s..i..d...e....M....i.c...r..o...m....e...t..e..r..........................................................................................................................................
5. คำ�ว่า ระบบไมโครมิเตอร์วัดใน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

..I..n..s...i.d...e....M.....i.c...r..o...m....e..t..e...r..............................................................................................................................................
6. คำ�ว่า นาฬิกาวัด ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

..D....i.a...l...G....a...u..g...e.....o...r...D....i.a...l...I.n...d...i.c...a...t..o...r..s....................................................................................................................
7. คำ�ว่า เกจวัดกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

..C....y..l.i..n...d..e...r....G....a..u...g...e....o...r....B....o...r..e....G....a...u..g...e.................................................................................................................
8. คำ�ว่า เกจวัดรูแบบนาฬิกาวัด ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

..I..n..s...i.d...e....D....i.a...l...C...a...l.i..p..e...r....G....a..u...g...e..............................................................................................................................
9. คำ�ว่า เกจสอบรัศมี ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

..R....a..d...i..u..s.....G....a..u...g...e........................................................................................................................................................
10. คำ�ว่า เกจวัดเกลียว ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร

....P...i.t..c...h....G....a...u...g..e............................................................................................................................................................

ตอนที่ 2 จงท�ำ เครื่องหมายถกู ( P) ลงหนา้ ข้อความท่ถี ูกตอ้ งท่ีสุด

1. การอ่านค่าสเกลไมโครมิเตอร์ง่าย เพราะอะไร 2. นาฬิกาวัด ใช้ตรวจวัดอะไร
ก. มี 1 ขีดสเกล ก. ความกว้าง
Pขค.. มี 2 ขีดสเกล ข. ความยาว
มี 3 ขีดสเกล Pงค.. เปรียบเทียบขนาด
ง. มี 4 ขีดสเกล ปรับขนาดกว้าง
จ. มี 5 ขีดสเกล จ. ปรับขนาดยาว

10 คมู่ ือครู : งานเครอ่ื งมอื กลชา่ งยนต์ 7. หวีวัดเกลียวชุดหนึ่ง มีกี่แผ่น
ก. มี 5 แผ่น
3. เกจวัดกระบอกสูบ ใช้วัดอะไร ข. มี 10 แผ่น
ก. วัดกระบอกสูบ ค. มี 15 แผ่น
ข. วัดความกว้าง Pง. มี 20 แผ่น
ค. วัดความเรียว
ง. วัดความลึก จ. มี 25 แผ่น
8. แผ่นตรวจสอบรัศมี มีความหนาเท่าใด
Pจ. วัดกระบอกสูบและรู ก. ประมาณ 0.2 มม.
ข. ประมาณ 0.3 มม.
4. เกจวัดรูแบบนาฬิกาวัด ใช้วัดอะไร ค. ประมาณ 0.4 มม.
ก. รูปลอกก้านลิ้น ง. ประมาณ 0.5 มม.
ข. รูกระบอกสูบ Pจ. ประมาณ 0.6 มม.
ค. รูปลอกสูบ
9. รัศมีมุมเพลาข้อก้าน ประมาณเท่าใด
Pง. รูขนาดเล็ก ก. ประมาณ 2 ± 0.2
Pขค.. ประมาณ 3 0.2
จ. รูขนาดใหญ่ ประมาณ 4 ± 0.2
5. นาฬิกาวัดก้านลิ้น ใช้ตรวจอะไร ±
ง. ประมาณ 5 ± 0.2
ก. ก้านลิ้นสึกหรอ จ. ประมาณ 6 ± 0.2
ข. ก้านลิ้นสึกเรียว 10. รัศมีมุมเพลาข้ออก ประมาณเท่าใด
ก. ประมาณ 2 ± 0.2
Pค. ก้านลิ้นคดงอ ข. ประมาณ 3 ± 0.2
Pค. ประมาณ 4 0.2
ง. ก้านลิ้นเล็กกว่าพิกัด ประมาณ 5 ± 0.2
จ. ก้านลิ้นโตกว่าพิกัด ง. ±
6. ทำ�ไมขณะวัดต้องโยกเกจวัดกระบอกสูบ จ. ประมาณ 6 ± 0.2

Pกข.. เเพพืื่่ออหหาาจจุุดดททีี่่แกคว้าบงสสุดุด

ค. เพื่อหาจุดที่ลึกสุด
ง. เพื่อหาจุดที่ตื้นสุด
จ. เพื่อหาจุดที่เหมาะสม

ตอนท่ี 3 จงตอบค�ำ ถามตอ่ ไปน้ีใหไ้ ด้ใจความสมบูรณ์
1. ไมโครมิเตอร์วัดนอก มีลักษณะอย่างไร
ไมโครมิเตอร์วัดนอก (Outside Micrometer) ทำ�ด้วยเหล็กไร้สนิม มีสเกลหลัก และ
สเกลเลื่อน ทำ�งานเหมือนสเกลหลักและสเกลเลื่อนของเวอร์เนียร์ จำ�แนกขนาดเล็ก- ใหญ่
ตามย่านการวัด คือ 0-25 มม. 25-50 มม. และ 50-75 มม. เป็นต้น

คูม่ อื ครู : งานเคร่ืองมือกลชา่ งยนต์ 11

2. ประโยชน์ของนาฬิกาวัดที่ใช้ตรวจส่วนประกอบเครื่องยนต์ มา 4 ข้อ
1) ตรวจสอบศูนย์เพลา เช่น เพลาข้อเหวี่ยง เพลาราวลิ้นและก้านลิ้น
2) ตรวจสอบความบิดเบี้ยวของผิวชิ้นงาน เช่น ผิวหน้าล้อช่วยแรง ผิวหน้าเสื้อสูบ
ผิวหน้าฝาสูบ
3) ตรวจสอบระยะฟรีฟันเฟือง เช่น เฟืองไทมิ่ง เฟืองกระปุกเกียร์ เฟืองท้าย
4) ตรวจสอบระยะรุน เช่น ระยะรุนเพลาข้อเหวี่ยง ระยะรุนก้านสูบ และระยะรุน
เพลาราวลิ้น

3. กฎการใช้และการบำ�รุงรักษาเกจวัดกระบอกสูบ มา 3 ข้อ
1) อย่าทำ�เกจวัดกระบอกสูบหล่นกับพื้น เพราะความเที่ยงอาจคลาดเคลื่อน
3) ทำ�ความสะอาดเกจวัดกระบอกสูบทุกครั้งหลังจากใช้งานเพื่อให้พร้อมใช้งาน
4) เก็บรักษาชุดเกจวัดกระบอกสูบไว้ ในกล่องเฉพาะ แยกจากเครื่องมืออื่น

4. หน้าที่ของเกจสอบรัศมี คืออะไร
เกจสอบรัศมีรวมเป็นชุด ชุดหนึ่งมีเกจสอบรัศมีนอก (Outer Radius Gauge) และ
เกจสอบรัศมี ใน (Inner Radius Gauge) แยกอยู่คนละด้านของด้ามจับ ทั้งเกจสอบรัศมีนอก
และเกจสอบรัศมี ใน ประกอบด้วยแผ่นเกจสอบรัศมีหลายแผ่น ที่มีค่าของรัศมีความโค้งที่ไม่
เท่ากัน ใบของแผ่นเกจมีตัวเลข ซึ่งแสดงค่ารัศมีความโค้งกำ�กับไว้ แต่ละแผ่นหนาเท่ากัน คือ
ประมาณ 0.6 มม. เกจสอบรัศมีมี 2 ขนาด คือขนาดวัดรัศมี 1-7 มม. และ 7.5-15 มม.
5. จงเขียนภาพการตรวจวัดความเบี้ยวและความเรียวเพลาข้อเหวี่ยง มา 1 ภาพ

C D
AB

j
k

12 คู่มอื ครู : งานเครอื่ งมอื กลช่างยนต์

กจิ กรรมท ่ี 2 จงเขียนพิกัดขนาดการตรวจซ่อมชิ้นส่วนเครื่องยนต์เบนซิน
ลงในตารางต่อไปนี้

รายการ การตรวจซอ่ มชิน้ สว่ น พิกดั ขนาด (มม.)

j ฝาสบู 1) ความเรยี บหน้าฝาสบู ขนาดจำ�กัด ....................0.....1...0......................
2) การเจียระไนหน้าฝาสูบ ขนาดจำ�กัด ....................0....1...5......................

k ลน้ิ ไอดี 1) ความหนาของหวั ล้ิน มาตรฐาน ....................1.....1...0......................
l ลน้ิ ไอเสยี 2) เสน้ ผ่านศนู ย์กลางกา้ นล้นิ มาตรฐาน ..........5......9...7...0...-..5......9...7...5............
m กระบอกสบู
n เสื้อสูบ 1) ควาหนาของหัวลนิ้ มาตรฐาน ....................1.....2...0......................
o ลกู สูบและ 2) เสน้ ผา่ นศูนย์กลางกา้ นลน้ิ ขนาดจำ�กดั ..........5......9...6...5...-..5......9...8...0............

แหวนลกู สูบ 1) เส้นผ่านศูนยก์ ลาง มาตรฐาน .......8...3......0...0...0...-..8...3......0...1...9.........
โอเวอร์ไซส์ 0.25 .......8...3......2...5...0...-..8...3......2...6...9.........
p ก้านสูบ 2) ความเรียวและความเบี้ยว ขนาดจ�ำ กดั ..................0......0...1...0....................

ความเรียบหน้าเสอ้ื สูบ ขนาดจ�ำ กดั ....................0.....0...5......................

1) ระยะเบยี ดข้างแหวนลกู สูบ แหวนอดั ..........0......0...3...5...-..0......0...6...5............
ขนาดจำ�กดั สูงสดุ ..................0.....0...8...5....................
2) ระยะหา่ งปากแหวน แหวนอัด .............0......1...5...-..0......3...0...............
ขนาดจำ�กัดสูงสุด ....................0.....5...0......................
แหวนนำ�้ มัน .............0......2...0...-..0......7...0...............
ขนาดจำ�กัดสงู สดุ ....................0.....9...0......................

1) ระยะรุนตัว มาตรฐาน ..........0......1...1...0...-..0......2...6...2............
ขนาดจ�ำ กัด ....................0.....3...0......................
2) ระยะหา่ งหลอ่ ลื่นแบรงิ่ ก้านสบู มาตรฐาน ..........0......0...2...4...-..0......0...6...1............
ขนาดจ�ำ กัด ..................0......0...6...7....................

1) ระยะรนุ ตวั มาตรฐาน ..........0......0...8...0...-..0......2...8...2............
ขนาดจ�ำ กดั ....................0.....3...0......................
q เพลาขอ้ เหวี่ยง 2) ระยะห่างหล่อลื่นข้ออก มาตรฐาน ..........0......0...8...4...-..0......0...5...0............
ขนาดจ�ำ กัด ..................0......0...6...7....................

คมู่ ือครู : งานเครือ่ งมอื กลชา่ งยนต์ 13

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 2 เร่ือง พิกัดขนาดมาตรฐานชิ้นส่วน
เครื่องยนต์
ตอนท่ี 1 จงเตมิ ข้อความลงในชอ่ งว่างใหถ้ ูกต้อง

1. คำ�ว่า ค่ากำ�หนดหรือพิกัดขนาดทางเทคนิค ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
...S...p...e..c...i.f..i.c...a...t..i.o...n...s........................................................................................................................................................

2. คำ�ว่า คู่มือซ่อมรถยนต์ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
...S...h...o...p....M.....a..n...u...a..l..........................................................................................................................................................

3. คำ�ว่า พิกัดมาตรฐานของใหม่ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร และมีคำ�ย่ออย่างไร
...S...t..a...n...d..a...r..d.....=.....S...T...D....................................................................................................................................................

4. คำ�ว่า พิกัดโตกว่ามาตรฐาน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร และมีคำ�ย่ออย่างไร
..O....v..e...r...S....i.z..e.....=.....O..../..S...................................................................................................................................................

5. คำ�ว่า พิกัดเล็กกว่ามาตรฐาน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร และมีคำ�ย่ออย่างไร
..U...n...d...e..r....S...i..z..e.....=.....U.../..S.................................................................................................................................................

6. คำ�ว่า ขนาดจำ�กัดบริการ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..S...e...r..v..i.c...e....L...i.m....i..t..........................................................................................................................................................

7. คำ�ว่า เสื้อสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..E...n...g..i..n..e.....B...l.o....c..k...........................................................................................................................................................

8. คำ�ว่า ก้านสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...o...n...n...e..c...t..i.n...g....R....o...d....................................................................................................................................................

9. คำ�ว่า เพลาข้อเหวี่ยง ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...r..a...n...k..s...h..a...f..t...............................................................................................................................................................

10. คำ�ว่า แบริ่งก้านสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
...B...i..g...-..e..n...d....B....e..a...r..i.n...g....................................................................................................................................................

ตอนที่ 2 จงท�ำ เครื่องหมายถูก ( P) ลงหนา้ ขอ้ ความท่ีถกู ตอ้ งท่สี ุด

1. ฝาสูบแตกร้าว ควรซ่อมอย่างไร 2. มุมบ่าลิ้นไอดี ควรเป็นเท่าใด
ก. เชื่อมแก๊ส ก. 30°-30°5′
ข. เชื่อมไฟฟ้า ข. 30°-30°10′
ค. บัดกรีอ่อน Pงค.. 30°-30°15′
ง. บัดกรีแข็ง 30°-30°20′
จ. 30°-30°25′
Pจ. เปลี่ยนใหม่

14 ค่มู อื ครู : งานเครื่องมือกลชา่ งยนต์

3. สปริงลิ้นเอียงได้เท่าใด 7. ระยะห่างปากแหวนน้ำ�มันจำ�กัดเท่าใด
ก. ขนาดจำ�กัด 1.00 มม. ก. ขนาดจำ�กัด 1.10 มม.
ข. ขนาดจำ�กัด 1.50 มม. Pข. ขนาดจำ�กัด 1.20 มม.
Pคง.. ขนาดจำ�กัด 2.00 มม.
ขนาดจำ�กัด 2.50 มม. ค. ขนาดจำ�กัด 1.30 มม.
ง. ขนาดจำ�กัด 1.40 มม.
จ. ขนาดจำ�กัด 3.00 มม. จ. ขนาดจำ�กัด 1.50 มม.
4. ขนาดจำ�กัดผิวหน้าฝาสูบ กำ�หนดไว้เท่าใด 8. ระยะห่างหล่อลื่นแบริ่งก้านสูบจำ�กัดเท่าใด
ก. ขนาดจำ�กัด 0.025 มม. ก. ขนาดจำ�กัด 0.10 มม.
Pขค.. ขขนนาาดดจจำำ��กกััดด 0.050 มม. Pขค.. ขขนนาาดดจจำำ��กกััดด 0.20 มม.
0.075 มม. 0.30 มม.
ง. ขนาดจำ�กัด 0.100 มม. ง. ขนาดจำ�กัด 0.40 มม.
จ. ขนาดจำ�กัด 0.125 มม. จ. ขนาดจำ�กัด 0.50 มม.
5. ระยะห่างหล่อลื่นลูกสูบเท่าใด 9. ระยะห่างหล่อลื่นแบริ่งข้ออกจำ�กัดเท่าใด
Pขก.. ขขนนาาดดมมาาตตรรฐฐาานน 0.053-0.085 มม. ก. ขนาดจำ�กัด 0.10 มม.
0.085-0.095 มม. ข. ขนาดจำ�กัด 0.20 มม.
ค. ขนาดมาตรฐาน 0.095-0.105 มม. Pคง.. ขนาดจำ�กัด 0.30 มม.
ง. ขนาดมาตรฐาน 0.105-0.110 มม. ขนาดจำ�กัด 0.40 มม.
จ. ขนาดมาตรฐาน 0.110-0.115 มม. จ. ขนาดจำ�กัด 0.50 มม.
6. ระยะเบียดข้างแหวนลูกสูบตัวบนเท่าใด 10. ระยะรุนเพลาข้อเหวี่ยงจำ�กัดเท่าใด
ก. ขนาดมาตรฐาน 0.04-0.05 มม. ก. ขนาดจำ�กัด 0.10 มม.
ข. ขนาดมาตรฐาน 0.05-0.06 มม. ข. ขนาดจำ�กัด 0.20 มม.
Pคง.. ขขนนาาดดมมาาตตรรฐฐาานน 0.06-0.10 มม. ค. ขนาดจำ�กัด 0.30 มม.
0.10-0.15 มม. ง. ขนาดจำ�กัด 0.40 มม.
จ. ขนาดมาตรฐาน 0.15-0.20 มม. Pจ. ขนาดจำ�กัด 0.50 มม.

ตอนท่ี 3 จงตอบคำ�ถามตอ่ ไปน้ใี ห้ได้ใจความสมบูรณ์

1. ความหมายของพิกัดขนาดมาตรฐานชิ้นส่วนเครื่องยนต์ คืออะไร
พิกัดขนาดมาตรฐานชิ้นส่วนเครื่องยนต์ มักเรียกสั้น ๆ ว่า สเปก (Specs) เป็นคำ� ที่
ใช้เรียกทับศัพท์ย่อจากภาษาอังกฤษคือ Specifications มีความหมายว่า ค่าที่กำ�หนด ทาง
เทคนิค ซึ่งค่าที่กำ�หนดเหล่านี้จะกำ�หนดอยู่ ในคู่มือซ่อมรถยนต์ (Shop Manual) ของ แต่ละ
บริษัท ดังนั้น ช่างที่ปฏิบัติงานช่างยนต์ในการให้บริการหรือซ่อมทำ�ชิ้นส่วนต่าง ๆ จะเปิด
คู่มือซ่อมรถยนต์ดู ทำ�ให้สามารถเปรียบเทียบค่าได้จากการวัดขนาด หรือระยะต่าง ๆ
กับค่าที่กำ�หนดให้จากโรงงานผู้ผลิต ซึ่งค่าที่วัดได้จะเป็นตัวกำ�หนดว่าจะต้องทำ�อะไร
ตัวอย่างเช่น วัดกระบอกสูบแล้วปรากฏว่ากระบอกสูบเกิดการสึกหรอ หรือมีขนาดที่ ใหญ่ขึ้น
ถ้าค่าที่วัดได้เป็นขนาดที่ ใหญ่ขึ้นเพียงเล็กน้อย ก็สามารถเปลี่ยนเพียงแต่แหวนลูกใหม่แทน
แหวนลูกสูบเก่า แต่ถ้าค่าที่วัดได้มีขนาดใหญ่เกินค่าที่กำ�หนด มีความจำ�เป็นที่จะต้องคว้าน
กระบอกสูบต่อไป

คมู่ อื ครู : งานเครื่องมอื กลชา่ งยนต์ 15

2. ความหมายพิกัดขนาดมาตรฐานของใหม่ คืออะไร
คือขนาดของชิ้นส่วนที่ผลิตออกมาจากโรงงานเพื่อใช้ในการประกอบรถใหม่ หรืออะไหล่
แท้จากผู้ผลิต
3. ความหมายพิกัดขนาดโตกว่ามาตรฐาน คืออะไร
เนื่องจากชิ้นส่วนเคลื่อนที่ต่าง ๆ เมื่อใช้งานไปนาน ๆ หรือเมื่อถอดประกอบซ้ำ� บ่อย
ครั้งจะเกิดการสึกหรอ ดังนั้น ในงานซ่อมไม่จำ�เป็นต้องเปลี่ยนชิ้นส่วนทุกชิ้น สามารถ
เลือกเปลี่ยนชิ้นส่วนเป็นบางชิ้นได้ โดยเลือกใช้ชิ้นส่วนโตกว่ามาตรฐาน เช่น กรณีที่เปลี่ยน
ลูกสูบให้มีขนาดโตกว่ามาตรฐาน ให้สามารถใช้ลูกสูบใหม่กับเสื้อสูบเดิมได้ แต่ต้องคว้าน
กระบอกสูบเดิมให้ได้ขนาดที่เหมาะสม เป็นการประหยัดค่าชิ้นส่วนแต่ ใช้งานได้ดีเท่ากัน
4. ความหมายพิกัดขนาดเล็กกว่ามาตรฐาน คืออะไร
คล้ายกับขนาดโตกว่ามาตรฐาน แต่ ใช้กับชิ้นส่วนซึ่งมีเพลาเคลื่อนที่อยู่ภายใน เช่น
บูชและแบริ่ง กรณีนี้จะใช้ชิ้นส่วนที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของรูเล็กกว่ามาตรฐาน เพื่อ
ให้ ใช้กับเพลาหรือแกนเดิมได้ เป็นการประหยัดค่าชิ้นส่วน แต่ ใช้งานได้ดีเท่ากัน
5. จงเขียนภาพการฉีดสเปรย์ตรวจฝาสูบและการวัดความเรียบร้อยของฝาสูบ มาอย่างละ 1 ภาพ

การวัดความเรียบฝาสูบ

การฉีดสเปรย์ตรวจฝาสูบ

16 คมู่ ือครู : งานเคร่อื งมือกลช่างยนต์

กจิ กรรมท ่ี 3.1 ใหผ้ เู้ รยี นแบง่ กลมุ่ กลงึ กระทะเบรก แลว้ เตมิ ขอ้ ความลงในชอ่ งวา่ ง
ต่อไปนี้

หัวสายรัด 1. การติดตั้งกระทะเบรก
1) สว มกรวย จับกระ ทะตัว ใน (เล็ก) เข้ากับ .เ..พ...ล....า..ข..ับ..
2) ใส่ส ปริง และกรวย ......น....ำ�..ศ...ูน...ย...์.................................
3) สว มกรวย จับกร ะทะตัว ........น....อ...ก..............................
4) สว มปลอ กอัดแ ละปลอก ......ร...อ...ง...............................
5) ขัน นอตห ัวเพล าให้ .................แ..น....่น..............................

เสบารยกรสัดะกทัน้ากนระทะ 2. การกลึงกระทะเบรก
1) ใส่สายรัดกันกระทะเบรกสะท้านรอบขอบ
.....ก...ร..ะ...ท...ะ..เ..บ...ร..ก.................................................................

สกรูตั้ง 2) ดึงหัวสายรัดกันกระทะเบรกสะท้าน ให้รัดแน่น
มีดกลึง แล ้วล็อก ไว้บน .........ส....า..ย...ร..ัด...ด...้า..น....บ...น...........................
3) หมุนล้อเลื่อนมีดกลึงทิศทางตามเข็มนาฬิกา
ให ้มีดกล ึงถอยห ลังเข้า ............ห...า..เ..พ...ล...า.......................
4) ปรับตั้งมีดกลึงโดยเลื่อนมีดกลึงเข้าสัมผัสผิว
.....ก...ร..ะ...ท...ะ..เ..บ...ร..ก.................................................................

5) หมุนกระทะเบรกเพื่อตรวจรอยปาดของมีดกลึง
แล ้วถอยม ีดกลึง กลับ ..............2......... รอบมือหมุน
6) การเริ่มกลึงกระทะเบรกรอบแรกเป็นการกลึง
มีดกลึง หย าบก่อ น ป้อน มีดกลึงประมาณ 0.....1...3...-..0.....1...8. มม.

แท่นยึดมีดกลึง ข้อควรจำ�
ใหก้ ล งึ ออกน อ้ ยทส่ี ดุ ตาม .....ค...ว..า..ม...จ...�ำ ..เ.ป...น็..............

ลม้อีดเกลลื่อึงน 7) สุด ท้ายกล ึงละเอ ียดป้อน มีดกลึงไม่เกิน ...0.....0...3........
ถึง ......0.....0...5............... มม. เพื่อให้ได้ผิวสำ�เร็จที่
.....ร...า..บ...เ..ร..ีย...บ...ท...ี่ส...ุด............................................................

8) ขัดผ ิวร่องม ีดกลึง ด้วยกร ะดาษทราย .....ล...ะ..เ.อ...ีย...ด.......
ข้อควรจำ�

ขนาดกระทะคหู่ นา้ หรอื คหู่ ลงั แตล่ ะคตู่ อ้ ง
......เ.ท....า่ ..ก..นั.... ..... แรงเบรกจงึ จะ .......เ.ท....า่ ..ก..นั...........

กจิ กรรมท ่ี 3.2 คู่มือครู : งานเคร่อื งมือกลช่างยนต์ 17

ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มตรวจและกลึงงานเบรกดิสก์ แล้วกรอกผล
ลงในช่องว่างต่อไปนี้

วจัาดนคเวบารมกหนา ปุ่มล็อก 1. การตรวจขนาดจำ�กัดจานเบรก
สเกลนิ้ว มีดกลึง 1) วัดคว ามห นาจานเบรกด้วย .ไ..ม...โ.ค....ร..ม...ิเ..ต...อ..ร...์ ..
2) ผลกา รวัด อยู่ในย่าน .......ก...ล...ึง...ไ.ด...้.....................
สเกล มม.
2. การปรับมีดกลึงจานเบรก
ก. ตรวจความหนาจานเบรกและปรับ 1) ตรวจ คมม ีดกลึงสัมผัส .....ผ...ิว...จ..า...น...เ.บ...ร...ก..........
มีดกลึงจานเบรก 2) ขันน อตล็อก .........ด...้า..ม...ม...ีด...ก...ล...ึง.........................

นาฬิกาวัด 3. ลำ�ดับงานกลึงจานเบรก
ตรวจสภาพ 1) ตรวจ การย ึดจานเบรกเข้ากับเ..ค...ร..ื่อ...ง..ก...ล...ึง........
2) ตรวจ ศูนย์ .........จ..า...น...เ.บ...ร...ก...................................
ตรวจสภาพ 3) เปิดส วิตช์ใ ห้จาน เบรก .............ห...ม..ุ.น............
4) เลื่อนคมมีดกลึงที่อยู่ด้านในของจานเบรก
ข. ตรวจสภาพและตรวจศูนย์จานเบรก ทั้ง .........2............... ข้างอย่างระมัดระวัง
5) ปรับ มีดกล ึงให้กิน เข้าไป ............0.....0...5...0...........
ถึง .........0.....0...7...5.................. มม.
6) ปรับตัวป้อนอัตโนมัติไปอยู่ที่ ON ระยะ
ป้อน ปกติ .............0.....2...5............. มม.
7) เปดิ สวติ ชเ์ ครอ่ื งกลงึ ปอ้ นอตั โนมตั จิ นตลอด
หน้า สัมผั สของ ...........จ..า...น...เ.บ...ร...ก......................
8) ปรบั มดี กลึงใหม่ สำ�หรับการกลึงหยาบคร้ัง
ต่อไป หรือเ ป็นกา รกลึงครั้ง .......ส...ุด...ท...้.า..ย.........
9) ปรับเครื่องกลึงจานเบรกให้อยู่ที่ความเร็ว
ต่ำ� ... ................1...0...0.......... รอบ/นาที เพื่อกลึง
ละเอียดครั้งสุดท้าย โดยระยะป้อนมีด
.........0.....0...2...5...................... มม.
10) เดินเ ครื่อ งแล้วขัดผิวด้วย ..ก...ร..ะ..ด...า..ษ...ท....ร..า..ย......
........ล...ะ..เ..อ..ีย...ด.........................................................

18 คู่มอื ครู : งานเครื่องมือกลช่างยนต์

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 3 เรอื่ ง การกลึงกระทะเบรกและจานเบรก



ตอนที่ 1 จงเติมข้อความลงในชอ่ งวา่ งให้ถกู ตอ้ ง

1. คำ�ว่า เครื่องกลึงกระทะเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..B...r..a...k..e.....D...r..u...m......L..a...t..h...e................................................................................................................................................

2. คำ�ว่า กระทะเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..B...r..a...k..e.....D...r..u...m................................................................................................................................................................

3. คำ�ว่า ผ้าเบรกดรัม ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..L..i..n..i..n..g.............................................................................................................................................................................

4. คำ�ว่า กระทะเบรกแบบมีแกนกลาง ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
H....u...b..e...d....B....r..a...k..e.....D...r..u...m................................................................................................................................................

5. คำ�ว่า กระทะเบรกแบบไม่มีแกนกลาง ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
H....u...b..l..e..s..s.....B...r..a...k..e.....D...r..u...m.............................................................................................................................................

6. คำ�ว่า สายรัดกระทะเบรกสะท้าน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
S....i.l.e...n...c..e...r....B...a...n..d.....f..o...r...D....r..u...m....s.................................................................................................................................

7. คำ�ว่า เครื่องกลึงจานเบรกดิสก์ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
D....i.s...c....R...o...t..o...r....L...a...t.h...e...................................................................................................................................................

8. คำ�ว่า เครื่องเจียระไนจานเบรกดิสก์ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
D....i.s...c....R...o...t..o...r....G....r..i..n..d...e...r.............................................................................................................................................

9. คำ�ว่า แม่เหล็กกันจานเบรกสะท้าน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
M.....a..g...n...e..t..i..c....S...i..l.e..n...c...e..r.................................................................................................................................................

10. คำ�ว่า สายรัดกันจานเบรกสะท้าน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..D...i.s...c....R....o...t..o...r...S....i.l.e...n...c..e...r....B...a...n..d................................................................................................................................

ตอนที่ 2 จงทำ�เครือ่ งหมายถกู ( P) ลงหน้าข้อความท่ีถกู ตอ้ งท่ีสุด

1. ขนาดจำ�กัดกระทะเบรก กำ�หนดไว้เท่าใด 2. ขนาดจำ�กัดจานเบรก กำ�หนดไว้เท่าใด
ก. ไม่เกิน 0.5 มม. ก. ไม่เกิน 0.5 มม.
Pคข.. ไม่เกิน 1.0 มม. ข. ไม่เกิน 1.0 มม.
ไม่เกิน 1.5 มม. ค. ไม่เกิน 1.5 มม.
ง. ไม่เกิน 2.0 มม. Pจง.. ไม่เกิน 2.0 มม.
จ. ไม่เกิน 2.5 มม. ไม่เกิน 2.5 มม.

คู่มือครู : งานเคร่ืองมือกลช่างยนต์ 19

3. การป้อนกลึงกระทะเบรกไม่เกินเท่าใด 7. ทำ�ไมห้ามกลึงกระทะเบรกมากกว่าขนาดจำ�กัด
ก. สูงสุด 0.25 มม./รอบ ก. จะเกิดเสียงดัง
Pคข.. สูงสุด 0.50 มม./รอบ ข. เบรกจะลื่น
สูงสุด 0.75 มม./รอบ ค. เบรกจะปัด
ง. สูงสุด 1.00 มม./รอบ Pงจ.. เบรกจะขาดความแข็งแรง
จ. สูงสุด 1.25 มม./รอบ เบรกจะลื่นและเบรกจะปัด
4. การป้อนกลึงจานเบรกไม่เกินข้างละเท่าใด 8. การกลึงจานเบรกใช้วิธีใด
Pขก.. สสููงงสสุุดด 0.25 มม./รอบ ก. กลึงทีละด้าน
0.50 มม./รอบ ข. กลึงข้างซ้ายก่อน
ค. สูงสุด 0.75 มม./รอบ ค. กลึงข้างซ้ายทีหลัง
ง. สูงสุด 1.00 มม./รอบ ง. กลึงข้างขวาก่อน
จ. สูงสุด 1.25 มม./รอบ 9. Pกจา.ร กกลลึงึงจทาีลนะเบ2รดก้าลนะพเอรีย้อดมใกชัน้ความเร็วรอบ
5. การกลึงกระทะเบรกทำ�ไมใส่สายรัด
จานเบรก เท่าใด
ก. กันกระทะเบรกคด Pขก.. ความเร็วรอบ 100 รอบ/นาที
ข. กันกระทะเบรกเรียว ความเร็วรอบ 150 รอบ/นาที
ค. กันกระทะเบรกร้อน ค. ความเร็วรอบ 200 รอบ/นาที
ง. กันกระทะเบรกเสียงดัง ง. ความเร็วรอบ 250 รอบ/นาที
6. Pทจำ�.ไ มกตัน้อกงรกะลทึงะกเบระรทกสะเะบทร้ากนคู่หน้าเท่ากัน จ. ความเร็วรอบ 300 รอบ/นาที
10. การกลึงจานเบรกขั้นสุดท้ายควรใช้มีดกลึง
ก. ให้สึกหรอเท่ากัน อย่างไร
Pคข.. ใใหห้้แผร้าเงบเบรกรกสเึกทเ่าทก่าันกัน ก. คมมีดกลึงแหลม
ข. คมมีดกลึงมน
ง. ให้ผ้าเบรกร้อนเท่ากัน Pงค.. คมมีดกลึงกว้าง
จ. ให้เบรกหน้าไม่ปัดเมื่อเบรก คมมีดกลึงแคบ
จ. คมมีดกลึงหน้าตัด

ตอนที่ 3 จงตอบคำ�ถามต่อไปนใ้ี ห้ไดใ้ จความสมบูรณ์

1. ในกรณีเบรกดรัมหรือเบรกดิสก์ติดตาย มีผลกระทบอย่างไร
เนื่องกระทะเบรก (Brake Drum) และจานเบรก (Disc Rotor) ในระบบเบรกที่ติดตาย
ทำ�ให้กระทะเบรกหรือจานเบรกร้อนจัด เบรกมักบิดเบี้ยว ถ้ากระทะเบรกหรือจานเบรกบิดเบี้ยวจะ
รู้สึกได้ เม่ือเหยียบแป้นเบรกขณะรถเคล่ือนที่ช้า ๆ การกลึงกระทะเบรกหรือจานเบรก (Drum
Turning) ต้องกลึงออกเท่าที่จำ�เป็นตามความลึกรอยสึกหรอเท่านั้น จะกลึงออกเกินขนาดจำ�กัด
สูงสุดไม่ได้ ถ้ากลึงออกเกินขนาดจำ�กัดกำ�หนด กระทะเบรกหรือจานเบรกจะขาดความแข็งแรง
รักษาสภาพไม่อยู่ อาจแตกร้าว เกิดจุดอ่อนในระบบเบรก ลูกสูบกระบอกเบรกจะเคล่ือนที่ทำ�งาน
ยาวขึ้น อาจยาวจนทำ�ให้ลูกยางกระบอกเบรกกันน้ำ�มันเบรกไม่อยู่ น้ำ�มันเบรกรั่ว ถ้าจะเลือกใช้
ผ้าเบรกให้หนาขึ้นก็เกินขนาดที่มี ใช้ทั่วไป ไม่มีจำ�หน่าย

20 คมู่ อื ครู : งานเครือ่ งมอื กลช่างยนต์

2. เครื่องกลึงกระทะเบรกแนวนอน มีลักษณะอย่างไร
เครื่องกลึงกระทะเบรกแนวนอน เป็นเคร่ืองกลึงกระทะเบรกแบบตั้งบนโต๊ะ (Bench
Model) ออกแบบสำ�หรับวางติดตั้งบนแท่นหรือบนโต๊ะ เพื่อให้มีระดับความสูงพอเหมาะที่จะ
ปฏิบัติงานได้โดยสะดวก ใช้ระบบส่งกำ�ลังด้วยสายพานและล้อสายพาน ซึ่งสามารถปรับความ
เร็วรอบโดยการขยับร่องสายพาน
ตรงกลางแท่นเคร่ืองกลึงกระทะเบรก ทำ�เป็นแผงติดตั้งอุปกรณ์จับยึดกระทะเบรก รูป
แบบต่าง ๆ ส่วนด้านข้างด้านซ้ายติดตั้งถาดเศษโลหะ สำ�หรับรองรับเศษโลหะจากการกลึง กระทะ
เบรก
3. พิกัดขนาดกระทะเบรกรถยนต์ มีลักษณะเป็นอย่างไร
กระทะเบรกรถยนต์ทั่วไป มักมีรหัสหรือตัวเลขหล่อติด แสดงเส้นผ่านศูนย์กลางสูงสุด
ของกระทะเบรกที่ยอมให้ใช้งานได้อย่างปลอดภัย
4. เครื่องเจียระไนจานเบรกดิสก์ ใช้งานอย่างไร
เคร่ืองเจียระไนจานเบรกที่รถ (Disc Rotor Grinder) คือเคร่ืองเจียระไนจานเบรกที่ ติด
ดุมล้อที่รถ เป็นเคร่ืองเจียระไนแบบเคลื่อนที่ เล่ือนย้ายไปเจียระไน รถจอดอยู่กับที่ สามารถ
ทำ�งานได้รวดเร็วดีมาก
5. สายรัดกันจานเบรกสะท้าน คืออะไร และใช้อย่างไร
สายรัดกันจานเบรกสะท้าน เป็นสายรัดสำ�หรับจานเบรกแบบมีช่องระบายความร้อน
ติดตั้งและถอดออกจากจานเบรกได้ง่ายและรวดเร็ว หลังการติดตั้งจานเบรกเข้ากับเคร่ืองกลึง
จานเบรก

กจิ กรรมท ่ี 4.1 คู่มือครู : งานเครอ่ื งมือกลช่างยนต์ 21

ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มถอดหมุดย้ำ� และย้ำ�หมุดผ้าเบรกคนละข้าง
แล้วกรอกข้อความลงในช่องว่างต่อไปนี้

1. ผ้าเบรกแบ่งเป็น 3 เกรด คืออะไรบ้าง
1) ผ ้าเบรกเก รด ..........S....t.a...n...d..a...r..d.....................................
2) ผ ้าเบรกเก รด ..........S....e..m....i...R...a...c..i..n..g..............................
3) ผ ้าเบรกเก รด ..........R....a..c...i.n...g..........................................

ก. ส่วนประกอบเบรกดรัม

2. การถอดหมุดย้ำ� ถอดได้ 2 วิธี คืออะไร
1) ใช ้เคร ื่องย้ำ�หมุด .....อ...ัด...อ...อ...ก.........................................
2) ใช้สว่านเจาะหัวหมุดให้ขาด แล้วใช้ค้อน
..ต...อ...ก...อ...อ...ก........................................................................

ข. ถอดหมุดย้ำ�ด้วยเครื่องย้ำ�หมุด 3. ลำ�ดับการย้ำ�หมุดผ้าเบรกทำ�อย่างไร
1) เร ิ่มจาก ตัวกล างด้าน .............ข..ว...า..................................
2) ส ลับด ้านจากในสู่ .........ภ...า..ย...น....อ...ก...............................

ค. ลำ�ดับการย้ำ�หมุดผ้าเบรก 4. การย้ำ�หมุดผ้าเบรกด้วยเครื่องย้ำ�หมุดทำ�อย่างไร
ง. ย้ำ�หมุดผ้าเบรกด้วยเครื่องย้ำ�หมุด 1) ร อบแรกให ้อัด .......ป...ล...า...ย...ห...ม...ุด............ บานเล็กน้อย
2) รอบ 2 บานปลายหมุดด้วยแท่งเหล็กบาน
..ป...ล...า...ย...ห...ม...ุ.ด...ย...้ำ�...............................................................
3) รอบ 3 กดปลายหมุดให้ได้รูปปลายบานที่
..ร...า..บ...เ..ร...ีย...บ.......................................................................

ข้อควรจำ�
ผา้ เบรกตอ้ งแนบสนทิ กบั ผวิ กา้ นเบรก จงึ จะ

ใ ชง้ านได้ ........ป...ล....อ...ด...ภ...ัย......................................

22 คู่มือครู : งานเครือ่ งมือกลช่างยนต์

กจิ กรรมท ่ี 4.2 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มเจียระไนผ้าเบรกคนละข้าง แล้วกรอกผลลง
ในช่องว่างต่อไปนี้

มอเตอร์ขับ สลักล็อกแท่นยึดก้ามเบรก 1. ส่วนประกอบต่อไปนี้ทำ�หน้าที่อะไร
ก้ามเบรก 1) มอ เตอร ์ขับทำ�หน้าที่ขับ .ล...้อ...ห....ิน...เ..จ...ีย...ร..ะ..ไ..น.......
2) สลักล็อกแท่นยึดก้ามเบรกทำ�หน้าที่ยึด
เแจทีย่นระเคไนรื่อผง้าเบรก ล้อป้อนผ้าเบรก ....แ...ท...่น....ย...ึด...ก...้า..ม....เ.บ....ร..ก...ไ..ม...่ .ใ..ห...้เ..ค...ล....ื่อ...น...ท....ี่ ...........
3) ปุ่มปอ้ นผ้าเบรกทำ�หน้าทปี่ อ้ นผา้ เบรกเข้าหา
...ล....้อ...ห...ิน....เ..จ..ี.ย...ร..ะ..ไ..น...............................................
ก. ส่วนประกอบเครื่องเจียระไนผ้าเบรก
2. การปรับป้อนผ้าเบรกทำ�อย่างไร

1) ดึงสลักล็อกแท่นเลื่อนไว้ แล้วเลื่อนแท่น
เลื่อ นไป ที่ ..................1...5...0.....ม...ม..............................

2) ตั้ง ปุ่มป้อ นผ้าเบ รกไปที่ .........0...........................
3) ใส ่สลักป รับสเก ลไปที่ ...........4.....7...6...2.....ม...ม..........

สลักล็อกแท่นเลื่อน

สลักปรับสเกล 3. การเจียระไนผ้าเบรกทำ�อย่างไร
ข. กลไกควบคุมเครื่องเจียระไนผ้าเบรก
1) ยกคันโยกขึ้นแล้วดันไปข้างหน้าให้ผ้าเบรก
ด้ามขันก้ามเบรก สัม ผัสก ับล้อ ............เ..จ...ีย...ร..ะ...ไ..น............................

คันโยก 2) กดคันโยกลงแล้วดันคันโยกไปซ้ายขวาเพื่อ
ตร วจกา รสัมผัสกับ ....ล...้อ...ห....ิน...เ..จ...ีย...ร..ะ...ไ..น............

3) เป ิดสวิตช์เค รื่องเจียร ะไน ......O....N.......................
4) โยก คันโย กไปซ ้ายขวาเพื่อเจียระไนผ....้า..เ..บ...ร...ก...
5) ปรับปุ่มป้อนผ้าเบรกเพื่อเจียระไนผ้าเบรก

ให ้ได้ตาม.......ก...ำ�..ห....น...ด...........................................

ค. เจียระไนก้ามเบรก

ค่มู อื ครู : งานเครอ่ื งมือกลชา่ งยนต์ 23

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 4 เรื่อง การย�ำ้ หมดุ ผา้ เบรกและเจียระไนผ้าเบรก


ตอนท่ี 1 จงเตมิ ข้อความลงในชอ่ งวา่ งให้ถูกตอ้ ง

1. คำ�ว่า ตรวจสภาพผิวภายในกระทะเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
...C...h...e..c...k....C....o...n..d...i..t..i.o...n.....o...f...I.n...n...e..r....S...u...r..f..a..c...e....o...f....D...r..u...m.........................................................................................

2. คำ�ว่า ตรวจขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางภายในกระทะเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
...C...h...e..c...k....I..n..n...e...r...D....i.a...m....e...t..e..r....o...f...D....r..u...m....................................................................................................................

3. คำ�ว่า ตรวจการสึกหรอและชำ�รุดกระทะเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
...C...h...e..c...k....D....r..u...m......f.o...r....W.....e..a...r....a..n...d.....D...e...m....a..g...e.........................................................................................................

4. คำ�ว่า ตรวจสภาพก้ามเบรกและผ้าเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...h...e..c...k....C....o...n..d...i..t.i..o...n....o...f....B...r..a...k...e....S...h...o...e....a...n...d....B....r..a..k...e....L...i.n...i..n..g........................................................................

5. คำ�ว่า เครื่องย้ำ�หมุดผ้าเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..R...i.v...e..t....M....a...c..h...i.n...e.........................................................................................................................................................

6. คำ�ว่า เครื่องกลึงผ้าเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..B...r..a...k..e.....S...h...o...e....L...a..t..h...e................................................................................................................................................

7. คำ�ว่า เครื่องเจียระไนผ้าเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..B...r..a...k..e.....S...h...o...e....G....r..i.n...d...e...r..........................................................................................................................................

8. คำ�ว่า การตั้งรัศมีก้ามเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..B...r..a...k..e.....S...h...o...e....R...a...d...i.u...s.............................................................................................................................................

9. คำ�ว่า การเจียระไนผ้าเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..L..i..n..i..n..g.....G....r..i..n..d...i.n...g......................................................................................................................................................

10. คำ�ว่า ผ้าทรายเจียระไนผ้าเบรก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
...A...b...r..a..s...i.v..e.....B...e...l.t..s........................................................................................................................................................

ตอนที่ 2 จงทำ�เครอ่ื งหมายถูก ( P) ลงหน้าข้อความทถ่ี ูกตอ้ งท่ีสดุ

1. ขนาดจำ�กัดผ้าเบรกหน้า มีความหนาเท่าใด 2. ขนาดจำ�กัดผ้าเบรกหลัง มีความหนาเท่าใด
ก. ไม่น้อยกว่า 3.5 มม. ก. ไม่น้อยกว่า 2.0 มม.
ข. ไม่น้อยกว่า 4.5 มม. ข. ไม่น้อยกว่า 3.0 มม.
Pคง.. ไม่น้อยกว่า 5.5 มม. ค. ไม่น้อยกว่า 4.0 มม.
ไม่น้อยกว่า 6.5 มม. Pจง.. ไม่น้อยกว่า 5.0 มม.
จ. ไม่น้อยกว่า 7.5 มม. ไม่น้อยกว่า 6.0 มม.

24 คมู่ ือครู : งานเคร่อื งมอื กลช่างยนต์ 7. เครื่องกลึงผ้าเบรกแบบเคลื่อนที่ดีอย่างไร
ก. น้ำ�หนักน้อย
3. การย้ำ�หมุดผ้าเบรก ใช้แรงย้ำ�เท่าใด ข. ประหยัดไฟฟ้า
ก. ประมาณ 1,500-1,600 กก. ค. กลึงได้รวดเร็ว
ข. ประมาณ 1,600-1,700 กก.
Pง. กลึงได้ขนาดพอดี
Pค. ประมาณ 1,700-1,800 กก.
จ. ประหยัดเวลาในการกลึง
ง. ประมาณ 1,800-1,900 กก. 8. ทำ�ไมต้องมีเครื่องดูดผงผ้าเบรก
จ. ประมาณ 1,900-2,000 กก.
4. การย้ำ�หมุดผ้าเบรก เริ่มจากที่ใด ก. ไม่ให้ฟุ้งกระจาย
ก. ด้านซ้าย ข. ทำ�ความสะอาดง่าย
ข. ด้านนอก
ค. ด้านขวา Pค. เป็นอันตรายต่อสุขภาพ
ง. ด้านใน
ง. ทำ�ให้เบรกติดตายได้
Pจ. ตรงกลาง จ. ไม่ได้ใช้ประโยชน์ใด ๆ
9. ย้ำ�ผ้าเบรกคิดราคาเท่าใด
5. การย้ำ�หมุดผ้าเบรก ควรย้ำ�อย่างไร ก. ชุดละ 140-160 บาท
ก. ย้ำ�เบา ๆ
ข. ย้ำ�แรง ๆ Pข. ชุดละ 160-180 บาท
ค. ย้ำ�เบาสลับแรง
ง. แบ่งย้ำ�เป็น 2 รอบ ค. ชุดละ 180-200 บาท
ง. ชุดละ 200-250 บาท
6. Pเคจร. ื่อแงบเจ่งียยร้ำ�ะเปไน็นผ3้าเรบอรบกแบบเคลื่อนที่ดีอย่างไร จ. ชุดละ 250-300 บาท
10. กลึงจานเบรกดิสก์คิดราคาเท่าใด
ก. เบาแรง ก. คู่ละ 70-100 บาท
ข. ประหยัดไฟฟ้า ข. คู่ละ 100-150 บาท
ค. เสียงเบา
ง. เคลื่อนย้ายเบาแรง Pค. คู่ละ 150-200 บาท

Pจ. เจียระไนผ้าเบรกเที่ยงตรงดี ง. คู่ละ 200-300 บาท
จ. คู่ละ 300-400 บาท

ตอนที่ 3 จงตอบคำ�ถามต่อไปนีใ้ ห้ไดใ้ จความสมบรู ณ์
1. ผ้าเบรกเกรด Semi Racing มีคุณสมบัติอย่างไร
อุณหภูมิใช้งานที่ 0-550°ซ. เหมาะที่จะใช้กับรถที่มีการตกแต่ง โดยเฉพาะคน
ที่ ขับรถแล้ว เคยเจอกับอาการเวลาใช้เบรกค่อนข้างหนักแล้วมีอาการเบรกไหม้ เบรกล่ืน เพราะ
ผ้าเบรกเดิม ๆ ทนความร้อนไม่ไหว ก็ควรที่จะเปลี่ยนมาใช้ผ้าเบรกที่มีค่าความฝืดสูงขึ้น และ
ทนความร้อนได้มากขึ้นกว่าของเดิม โดยส่วนผสมของผ้าเกรดนี้มีส่วนผสมของโลหะและเคมี
บางชนิดที่จะทำ�ให้ค่าความฝืดของผ้าเบรกมากขึ้นและทนความร้อนสูงขึ้น แต่ก็มีข้อเสียใน
เรื่องฝุ่นหรือเสียงกับอายุการใช้งานที่สั้นลงกว่าของเดิม

คูม่ ือครู : งานเครื่องมอื กลช่างยนต์ 25

2. ลำ�ดับการย้ำ�หมุดผ้าเบรก มา 3 ข้อ
1) รอบแรกให้ย้ำ�ปลายหมุดบานเล็กน้อย
2) รอบ 2 บานปลายหมุดด้วยแท่งเหล็กบานปลายหมุดย้ำ�
3) รอบ 3 กดปลายหมุดให้ได้รูปปลายบานที่ราบเรียบ

3. เครื่องเจียระไนผ้าเบรกแบบเคลื่อนที่มีคุณลักษณะอย่างไร
เครื่องเจียระไนผ้าเบรกแบบเคลื่อนที่ (Portable) มีชุดจับยึดเข้ากับปลายเพลาขับ
ล้อรถยนต์ ล้อเจียระไนยึดกับกับเพลามอเตอร์โดยตรงมีด้ามจับให้หมุนเครื่องเจียระไนหมุน
รอบชุดจับยึด เจียระไนผ้าเบรกให้เรียบได้ตามรัศมีกระทะเบรกที่เที่ยงตรงได้ดี
4. ความปลอดภัยในการใช้เครื่องเจียระไนผ้าเบรก มา 6 ข้อ

1) ใช้ผ้าทรายเจียระไนให้ถูกขนาด
2) ไม่ ให้ที่ยึดก้ามเบรกกระแทกกับล้อเจียระไน
3) ไม่หมุนหรือปรับแต่งปุ่มป้อนผ้าเบรก เมื่อไม่จำ�เป็น
4) ห้ามเปิดเครื่องหรือใช้เครื่องเจียระไนผ้าเบรก ถ้าไม่มีเครื่องดูดผงผ้าเบรก
5) การปรับตั้งค่าหรือขนาดความโค้ง ต้องเที่ยงตรง เพราะจะช่วยไม่ ให้เกิดปัญหาการ

ใช้เบรก
6) รักษาบริเวณหรือเครื่องเจียระไนผ้าเบรกให้สะอาดจากฝุ่นผ้าเบรก ซึ่งเป็นอันตราย

ต่อร่างกาย
5. จงเขียนภาพลำ�ดับการย้ำ�หมุดผ้าเบรก มา 1 ภาพ

26 คู่มอื ครู : งานเคร่อื งมอื กลชา่ งยนต์

กจิ กรรมท ่ี 5.1 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มเจียระไนหน้าลิ้น แล้วเติมข้อแนะนำ�ลงใน
ช่องว่างต่อไปนี้

1. จงแนะนำ�การเจียระไนหน้าลิ้น

ก. เจียระไนหน้าลิ้น 1) ปรับตั้งเครื่องเจียระไนหน้าลิ้นให้สัมพันธ์กับลิ้น
เ ช่น ม ุมหน้าลิ้น ..........4...4.....5............................. องศา

2) เ จียระไน หน้าล ิ้นทุกต ัว เพื่อขจัด ......ร...อ...ย...ช...้ำ�...........

3) ตรวจผลการเจียระไนหน้าลิ้น

 ดี  พอใช้  เสีย

ความหนาหัวลิ้น 2. จงแนะนำ�การตรวจความหนาหัวลิ้น
ข. ตรวจความหนาหัวลิ้น วัดความหนาหัวลิ้นด้วยเวอร์เนียร์รอบ ๆ หัวลิ้น
ความหนา ค่าจำ�กัด ผลการวดั

หวั ล้นิ ไอดี 0.5 มม. ...................................

หัวล้นิ ไอเสีย 1.0 มม. ...................................

 ดี  พอใช้  เสีย

ค. เจียระไนก้านลิ้น 3. จงแนะนำ�การเจียระไนปลายก้านลิ้น
1) ป ลายก ้านลิ้นที่ช้ำ�ให้ .....เ..จ...ีย...ร...ะ..ไ..น... .................... หรือ
เอียง ...เ..ป...ล...ี่.ย...น...ล....ิ้น.......................................................................
j บาง 2) อ ย่าเจียร ะไนปล ายก้าน ลิ้นออกมากกว่า 0......5.............
มม. เพราะจะหมดความแข็ง
k l
4. จงแนะสาเหตุต้องแก้ไขการเจียระไนหน้าลิ้น
ง. แก้ไขการเจียระไนหน้าลิ้น j ห น้าลิ้น เอียงเพ ราะกา รจับยึดลิ้น ......เ..อ...ีย....ง...............
ห รือก ้านลิ้น ..........ค....ด.....................................................
k ห ัวลิ้นบ าง เพร าะเจียร ะไนหน้าลิ้น ...อ...อ...ก...ม...า..ก.........
ห รือหัว ลิ้นเดิม บางอย ู่แล้ว เพราะสึกหรอม..า..ก.........
l ห ัวลิ้นยัง ......ห...น....า............... และหน้าลิ้นยังมีสภาพ
...ด...ี ...................................................................................

ค่มู อื ครู : งานเครื่องมอื กลช่างยนต์ 27

กจิ กรรมท ่ี 5.2 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มเจียระไนบ่าลิ้น แล้วเติมข้อแนะนำ�ลงใน
ช่องว่างต่อไปนี้

ด้ามหินและหินเจียระไน 1. จงแนะนำ�การแต่งล้อเจียระไน

หัวเพชรแต่งหิน j ตั้งมุมด้ามหัวเพชรแต่งหินไม่ถูก หัวเพชร
j k กร ีดหิน ........ไ.ม....่ถ...ึง................................................

แกนนำ�ด้ามหัวเพชร k ปีกหินเจียระไนปะทะด้ามหัวเพชรที่อยู่
j k ต่ำ� กว่าหัว เพชร หัวเพชรกรีดหิน ..ไ..ม...่.ถ...ึง.......

l ด้ามหัวเพชรถูกตัดใกล้หัวเพชรแต่งหิน
หวั เพชร แตง่ หนิ หลดุ ออกจากด..้า..ม...ห...ั.ว..เ.พ....ช...ร.....
เพช รแต่งห ินหลุด l ข้อควรจำ�
ก. ลูกศรแสดงทิศทางเพชรแต่งหินเคลื่อนที่

j รอยขีดดินสอดำ� หัวเพชรแต่งหินหลุดจากด้ามหัวเพชรได้
ถ ้าแต ่งหิน .............ร...ุน...แ...ร...ง..............................

2. จงแนะนำ�การทำ�เครื่องหมายปรับแต่งบ่าลิ้น

j ใชด้ นิ สอด�ำ ขดี ตามแนวขวางบา่ ลน้ิ ทเ่ี จยี ระไน
แล ้วให้ ......ร...อ...บ....................................................
k รอยขีดดินสอดำ�ยังคงอยู่

k เมื่อปรับแต่งมุม 15° และมุม 70° จะได้มอง
เห็นความแตกต่างระหว่างหน้าสัมผัสบ่าลิ้น
7 0° 45° 15° แล ะมุม ......ป....ร..ับ...แ...ต....่ง..บ...่.า..ล...ิ้.น..............................
ข. เครื่องหมายปรับแต่งบ่าลิ้น
3. จงแนะนำ�การแก้ไขมุมบ่าลิ้น 45°
j สัม ผัสเต ็มหน้า .........ด...ี.......................................
k สัม ผัสเป ็นมุมแคบ ..........ใ..ช...้ไ..ด...้........................
หน้าสัมผัสลิ้น 45° l สัม ผัสบ่าล ิ้นต่ำ�ม าก ต้อ งปรับด้วยหิน ...7...0...°
m บ่า ลิ้นแคบ มาก ต ้องปรับ ด้วยหิน ..........4...5...°...
j ดี n บ่า ลิ้นกว้า งมาก ต ้องปร ับด้วยหิน .........1...5...°...

k .....แ...ล....ะ....7...0...°..........................................................

l o สัม ผัสต่ำ�ม าก ต้อ งปรับ ด้วยหิน ...........4...5...°...
ต่ำ�มาก .....แ...ล....ะ....7...0...°..........................................................
p สัม ผัสกว ้างมาก ต้องเปลี่ยน ......เ..บ...า..ะ..ล....ิ้น.......
m n o p
................................................................................
ค. แก้ไขมุมบ่าลิ้น 45°

28 ค่มู ือครู : งานเครอ่ื งมอื กลช่างยนต์

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 5 เรอ่ื ง การเจยี ระไนหน้าลน้ิ และบา่ ลิ้น
เครอื่ งยนต์
ตอนท ่ี 1 จง เตมิ ขอ้ ความลงในชอ่ งวา่ งให้ถกู ตอ้ ง

1. คำ�ว่า เครื่องเจียระไนหน้าลิ้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..V...a...l.v..e.....R...e..f..a...c..e...r..........................................................................................................................................................

2. คำ�ว่า การยึดจับลิ้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..V...a...l.v..e.....P...r..o...t..r..u..d...e........................................................................................................................................................

3. คำ�ว่า การตรวจสภาพลิ้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..V...a...l.v..e.....I.n...s..p...e..c...t..i.o...n.....................................................................................................................................................

4. คำ�ว่า หน้าลิ้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.V...a...l.v..e....F...a...c...e.................................................................................................................................................................

5. คำ�ว่า ปลายก้านลิ้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.V...a...l.v..e....S....t..e..m......E...n...d......................................................................................................................................................

6. คำ�ว่า การเจียระไนบ่าลิ้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.G....r..i.n...d...i.n...g....V....a..l..v..e....S...e...a...t..s.........................................................................................................................................

7. คำ�ว่า เครื่องเจียระไนบ่าลิ้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.V...a...l.v..e....S....e..a...t....G....r..i.n...d...e..r..............................................................................................................................................

8. คำ�ว่า หัวเพชรปรับแต่งหน้าหินเจียระไน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.D...i..a..m....o...n...d.....T...i.p.............................................................................................................................................................

9. คำ�ว่า หินเจียระไน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.S...t..o...n...e............................................................................................................................................................................

10. คำ�ว่า ด้ามหินเจียระไน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..S...t..o...n...e....S...l..e..e...v..e............................................................................................................................................................

ตอนที่ 2 จงทำ�เครื่องหมายถกู ( P) ลงหนา้ ข้อความทถ่ี กู ตอ้ งทสี่ ุด

1. ทำ�ไมต้องเจียระไนหน้าลิ้นเครื่องยนต์ 2. มุมหน้าลิ้นทั่วไป ใช้มุมเท่าใด
ก. ให้สัมผัสดี ก. มุม 20° และ 30°
ข. ให้สัมผัสเที่ยงตรง ข. มุม 30° และ 40°
Pคง.. มุม 30° และ 45°
Pคง.. ปไม้อ่ใงหก้อัน ากกาารศสอึกัด หรรั่วอ มุม 45° และ 70°
จ. มุม 45° และ 75°
จ. ป้องกันเสียงกระทบดัง

คู่มือครู : งานเครือ่ งมือกลช่างยนต์ 29

3. ทำ�ไมต้องเจียระไนปลายก้านลิ้น 7. ระยะเผื่อตีอัดเบาะลิ้น กำ�หนดไว้เท่าใด
ก. เพื่อความเรียบร้อย ก. ระยะเผื่อ 0.05 มม.
ข. เพื่อประกอบง่าย ข. ระยะเผื่อ 0.10 มม.
ค. เพื่อลดเสียงดัง Pคง.. ระยะเผื่อ 0.15 มม.
ง. เพื่อให้ควบคุมแม่นยำ� ระยะเผื่อ 0.25 มม.
จ. ระยะเผื่อ 0.35 มม.
4. Pทจำ�.ไมเพหื่อ้าใมหเจ้ตียั้งรละิ้นไเนทปี่ยงลตารยงก้านลิ้นเกิน 0.25 มม. 8. หินปรับแต่งบ่าลิ้น ใช้มุมอะไร
Pขก.. มมุุมม 15° และ 30°
ก. ก้านลิ้นจะสั้น 30° และ 40°
ค. มุม 40° และ 45°
Pคข.. เคลวยบคควุมามลลิ้นึกยชากุบแข็ง ง. มุม 45° และ 70°
จ. มุม 30° และ 70°
ง. ตั้งลิ้นเที่ยงตรงยาก 9. การเจียระไนบ่าลิ้น คิดราคาเท่าใด
จ. มีผลกระทบซีลก้านลิ้น ก. บ่าละ 10-20 บาท
5. ทำ�ไมต้องเปลี่ยนลิ้นทั้งที่ก้านลิ้นดี ข. บ่าละ 20-30 บาท
ค. บ่าละ 30-40 บาท
Pขก.. สหึกมหดอรอายมุกาากรใช้งาน Pจง.. บ่าละ 40-50 บาท
บ่าละ 50-60 บาท
ค. ขาดความแข็งแรง 10. การเจียระไนหน้าลิ้น คิดราคาเท่าใด
ง. ขาดการบำ�รุงรักษา ก. หน้าละ 10 บาท
จ. เพื่อประสิทธิภาพที่ดี ข. หน้าละ 20 บาท
6. การเปลี่ยนเบาะลิ้น ใช้เบาะลิ้นอะไร ค. หน้าละ 30 บาท
ก. กลึงเอง Pจง.. หน้าละ 40 บาท
หน้าละ 50 บาท
Pขค.. เเบบาาะะลลิิ้้นนเอหะลไห็กหล่ล่อ

ง. เบาะลิ้นเหล็กกล้า
จ. เบาะลิ้นเหล็กเครื่องมือ

ตอนท่ี 3 จงตอบคำ�ถามต่อไปน้ีให้ไดใ้ จความสมบูรณ์
1. ความจำ�เป็นในการปรับแต่งหน้าหินเจียระไนหน้าลิ้น คืออะไร
เพื่อให้ผลเจียระไนหน้าลิ้นสัมผัสบ่าลิ้นเที่ยงตรงและอากาศอัดไม่รั่ว ตามคำ�กล่าวว่า
เจียระไนแล้วไม่ต้องบดลิ้น หน้าล้อหินเจียระไน (Grinding Wheel) ต้องคมและสะอาด ปราศจาก
สิ่งสกปรกอัดซอกเม็ดหินเจียระไน
2. ความจำ�เป็นในการเจียระไนปลายก้านลิ้น คืออะไร

1) ปลายก้านลิ้นต้องเรียบและตรงจึงจะตั้งลิ้นได้เที่ยงตรง
2) เมอื่ เจยี ระไนหนา้ ลิ้นแล้ว ควรเจยี ระไนปลายกา้ นลน้ิ ดว้ ย เพอื่ ให้ปลายก้านลนิ้ เรยี บคงเดิม

จะได้ไม่มีผลกระทบต่อการตั้งลิ้น
3) ไม่ควรเจียระไนปลายลิ้นออกเกิน 0.25 มม. (0.0.10 นว้ิ ) เพราะจะเลยความลกึ ผวิ ชบุ แขง็
4) การเจียระไนปลายก้านลิ้น ให้แท่นตัววีเข้าใกล้ล้อหิน 2-3 มม. หากปล่อยให้อยู่ห่างมาก

อันตราย ก้านลิ้นกระดก

30 คู่มอื ครู : งานเคร่ืองมอื กลช่างยนต์

3. การปรับขนาดหน้าสัมผัสบ่าลิ้นด้วยคัตเตอร์มี 3 ข้อ คืออะไร
1) การตรวจบ่าลิ้น 45° กับหน้าลิ้น เพ่ือหาตำ�แหน่งรอยสัมผัสตรงกลางหน้าลิ้น ต้อง
สัมผัสพอดี
2) ถ้าสัมผัสหน้าลิ้นสูงเกินไป ปรับด้วยคัตเตอร์มุม 15°
3) หากสัมผัสหน้าลิ้นต่ำ�เกินไป ปรับด้วยคัตเตอร์มุม 75° ให้ได้ความกว้างหน้าสัมผัส
บ่าลิ้น 1.0-1.5 มม.

4. การเจียระไนบ่าลิ้นมี 3 ข้อ คืออะไร
1) สวมหินเจียระไนเข้าที่ แล้วตรวจความพร้อม
2) เปิดสวิตช์มอเตอร์เจียระไน 3-4 วินาที แล้วหยุดตรวจรอยเจียระไน ถ้าไม่มีปัญหาก็
เจียระไนต่อ
3) กระทำ�ซ้ำ�ใน 3-4 วินาทีหลาย ๆ ครั้งจนบ่าลิ้นเรียบ

5. จงเขียนแบบกำ�หนดเปลี่ยนเบาะลิ้น พร้อมทั้งขนาดตัวอย่างเบาะลิ้น

α2 ขนาด เบาะลน้ิ ไอดี เบาะล้นิ ไอเสยี

H1 W α1 HD 40.580.80--94.60.516 41.070.2--471.3.016
D1 46.585-46.600 41.130-41.145
DD1 H1 7.5-7.7 6.0-6.2
H

ฝาสูบ

เบาะลิ้นที่เป็นอะไหล่แท้ บางครั้งใช้งานไม่ได้ เพราะการชำ�รุดของฝาสูบที่ได้รับผล
กระทบจากความร้อนและข้อขัดข้องของเครื่องยนต์ ต้องตรวจขนาด ให้ดี หรือใช้อะไหล่แท้ไม่
ได้ ต้องกลึงเหล็กใส่เอง

ระยะเผ่ือตีอัด (โตกว่ารู) 0.15 มม.
ซึ่งช่างไทยทั่วไปเรียกว่า จุดครึ่ง

กจิ กรรมท ่ี 6.1 คู่มือครู : งานเครอ่ื งมอื กลชา่ งยนต์ 31

ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มตรวจความเรียบหน้าฝาสูบ และเจียระไน
หน้าฝาสูบ แล้วกรอกผลลงในช่องว่างต่อไปนี้

1. จงตรวจสภาพหน้าฝาสูบด้วยตา

P ดี  ไม่ดี

2. เครื่องมือตรวจหน้าฝาสูบ 2 ชิ้น คืออะไร
1) ..บ....ร..ร...ท...ัด...เ..ห....ล...็ก..................................................
2) ..ฟ....ีล....เ.ล....อ...ร..์เ..ก...จ...................................................

ก. ตรวจความเรียบผิวหน้าฝาสูบด้วย 3. ตรวจความเรียบหน้าฝาสูบ 6 แนว
บรรทัดเหล็กและฟีลเลอร์เกจ
กาลรำ�ตดรบั วจ หแนนว้าฝตารสวบูจ ผล(มกามร.)วัด
ข. ตรวจความเรียบผิวหน้าฝาสูบ 6 แนว j ท แยง 1 ........0.....1..............
k ท แยง 2 ........0.....2..............
l ตา มยาว 1 ........0.....2..............
m ตา มยาว 2 ........0.....1..............
n ตาม ขวาง 1 ........0.....1..............
o ตาม ขวาง 2 ........0.....1..............

เครื่องเจียระไนหน้าฝาสูบ ข้อควรจำ�
ขนา ดจำ�กัด ไม่เกิน ...........0.....2............. มม.
หินเจียระไน ฝาสูบ
4. จงเจียระไนหน้าฝาสูบให้เรียบ แล้วตรวจ
สภาพผลงาน

1) รอยเ จียระไน ......ล...ะ...เ.อ...ี.ย...ด............................
2) รอยแ ตกร้าว .......ไ..ม...่ม....ี .................................
3) สภาพ ความเรียบ ......ด...ี................................

ค. เจียระไนหน้าฝาสูบให้เรียบ

32 คมู่ อื ครู : งานเคร่อื งมือกลชา่ งยนต์

กจิ กรรมท ่ี 6.2 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มตรวจความเรียบหน้าเสื้อสูบ และเจียระไน
หน้าเสื้อสูบ แล้วกรอกผลลงในช่องว่างต่อไปนี้

Straight edge 1. จงตรวจผิวหน้าเสื้อสูบด้วยตาเปล่า

 ดี P ไม่ดี

Feeler gauge 2. จงเขียนชื่อเครื่องมือตรวจผิวหน้าเสื้อสูบ
เป็นภาษาไทยดังต่อไปนี้
ก. ตรวจหน้าเสื้อสูบด้วยเครื่องมือวัด
1) ......บ...ร...ร..ท....ัด...เ..ส...้น....ต...ร..ง.........................................
2) ......ฟ....ีล...เ..ล...อ...ร...์เ..ก..จ................................................

3. จงตรวจหน้าเสื้อสูบบิดงอ 6 แนว

ลำ�ดบั แนวตรวจ คา่ จ�ำ กดั ผลการวดั
การตรวจ หนา้ เสื้อสูบ (มม.) (มม.)

ข. ตรวจหน้าเสื้อสูบบิดงอ 6 แนว j ทแยง 1 0.1 ...0.....1..........
k ทแยง 2 0.1 ...0.....1..........
l ต ามยาว 1 0.1 ...0.....1..........
m ต ามยาว 2 0.1 ...0.....1..........
n ต ามขวา ง 1 0.1 ...0.....1..........
o ต ามขวา ง 2 0.1 ...0.....1..........

4. จงเจียระไนหน้าเสื้อสูบให้เรียบ แล้วตรวจ
สภาพผลงาน

1) รอ ยเจีย ระไน ..........ล...ะ..เ..อ..ยี...ด..........................
2) รอ ยแต กร้าว ...........ไ..ม...ม่ ...ี ..............................
3) สภ าพค วามเรียบ ........ด...ี ..............................

ค. เจียระไนหน้าเสื้อสูบ

คู่มอื ครู : งานเครือ่ งมอื กลชา่ งยนต์ 33

กจิ กรรมท ่ี 6.3 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มตรวจความเรียบหน้าล้อช่วยแรง และเจียระไน
หน้าล้อช่วยแรง แล้วกรอกผลลงในช่องว่างต่อไปนี้

นาฬิกาวัด ล้อช่วยแรง 1. การตรวจสภาพหน้าล้อช่วยแรง

1) ตรวจผิวหน้าสัมผัสกับผ้าคลัตช์ ตรวจ
การสกึ หรอ ไหม้ หรอื แตกรา้ วดว้ ยตาเปลา่
ถ้าหน้าล้อช่วยแรงไม่ดี ให้เจียระไนผิว
ออก ..น...้.อ...ย...ท...ี่ส....ุด...เ..ท...่า...ท...ี่จ...ำ�...เ.ป....็น....................

2) ตรวจสภาพเฟืองล้อช่วยแรง ถ้าสึกมาก
ต้อ งเปล ี่ยนหรือ .......ก...ล...ับ...ข...้า..ง....................

ก. ตรวจสภาพผิวหน้าล้อช่วยแรงด้วยนาฬิกาวัด

2. การตรวจหน้าล้อช่วยแรงด้วยบรรทัดเหล็ก
ตรวจความเรยี บผวิ หนา้ ลอ้ ชว่ ยแรงดว้ ย
บรรทดั เหลก็ และฟลี เลอรเ์ กจ

ไมเ่ ร ยี บสงู สดุ : .....0.....2...0............... มม.

ข. ตรวจสภาพหน้าล้อช่วยแรงด้วยบรรทัดเหล็ก 3. การเจียระไนหน้าล้อช่วยแรง
1) ยึดล้อช่วยแรงบนแท่นยึดล้อช่วยแรง
พร ้อม ........ต....ร..ว...จ..ร...ะ..ด...ับ...............................
2) เลื่อนล้อหินเจียระไนเข้าไปใกล้บริเวณที่
จะ เจียระไนเพื่อ .เ..ท....ีย...บ...ร..อ...ย...ส....ัม...ผ...ัส...........
3) เดินเครื่องเจียระไนหน้าล้อช่วยแรงที่
ไม ่ดีออ กให้หมดเท่าที่ ....จ...ำ�...เ.ป....็น.................

ข้อควรจำ�
หล่อเย็นหน้าล้อช่วยแรงด้วย

....น...้ำ�...ม...ัน...ห....ล...่อ...เ..ย...็น...........................

ค. เจียระไนหน้าล้อช่วยแรงให้เรียบ

34 ค่มู อื ครู : งานเครือ่ งมอื กลชา่ งยนต์

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 6 เรอื่ ง การเจยี ระไนหนา้ ฝาสูบ หนา้ เสอ้ื สบู และ
หน้าล้อช่วยแรง
ตอนท ่ี 1 จง เติมข้อความลงในช่องว่างใหถ้ ูกตอ้ ง

1. คำ�ว่า การเจียระไนผิวราบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..S...u...r..f.a...c...e....G....r..i..n..d...i..n..g...................................................................................................................................................

2. คำ�ว่า การเจียระไนผิวเพลา ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...y...l.i.n...d...i.c...a...l...G....r..i.n...d...i.n...g..............................................................................................................................................

3. คำ�ว่า การเจียระไนผิวรู ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..I.n...t..e..r..n...a...l...G....r..i.n...d...i.n...g...................................................................................................................................................

4. คำ�ว่า ล้อหินเจียระไน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.G....r..i.n...d...i.n...g....W.....h...e..e...l.s....................................................................................................................................................

5. คำ�ว่า การตรวจสอบรอยร้าว ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.I.n...s..p...e..c...t..i.n...g.....f.o...r....C...r..a...c...k..s.........................................................................................................................................

6. คำ�ว่า การแตกร้าวเนื่องจากความร้อน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...r..a...c..k...s....C....a..u...s..e...d.....b..y.....O...v...e..r..h...e..a...t..i.n...g....................................................................................................................

7. คำ�ว่า เครื่องเจียระไนหน้าฝาสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...y...l.i.n...d...e..r....H....e..a...d.....S...u...r..f.a...c..e.....G....r..i.n...d...e..r...................................................................................................................

8. คำ�ว่า เครื่องเจียระไนหน้าเสื้อสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...y...l.i.n...d...e..r....B....l.o...c..k.....S...u...r..f..a..c...e....G....r..i..n..d...e...r.................................................................................................................

9. คำ�ว่า เครื่องเจียระไนล้อช่วยแรง ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.F...l.y..w....h...e..e...l...G....r..i.n...d...e...r..................................................................................................................................................

10. คำ�ว่า การตรวจสภาพผิวล้อช่วยแรง ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...h...e..c...k...i.n...g....F...l.y...w....h..e...e...l...D...e...v..i.a...t..i.o...n.........................................................................................................................

ตอนท่ี 2 จงท�ำ เคร่อื งหมายถูก ( P) ลงหน้าข้อความที่ถกู ต้องทส่ี ดุ

1. ทำ�ไมต้องแต่งหน้าล้อหินเจียระไน 2. ล้อหินที่ทำ�จากอะลูมิเนียมออกไซด์ใช้กับ
ก. เพื่อความสวยงาม โลหะอะไร
ข. เพื่อความแข็งแรง Pคก.. เหล็กเหนียว ข. เหล็กหล่อ
ค. ให้ผิวราบเรียบ ทองเหลือง ง. อะลูมิเนียม
ง. ให้ผิวแหลมคม จ. ทองแดง

Pจ. ให้ผิวราบเรียบและแหลมคม

คู่มอื ครู : งานเครอ่ื งมือกลช่างยนต์ 35

3. ความเรียบผิวหน้าฝาสูบ มีขนาดจำ�กัดเท่าใด 7. การเจียระไนหน้าเสื้อสูบมีผลกระทบ
ก. ขนาดจำ�กัด 0.010 มม. อะไร
ก. ความสูงเสื้อสูบ
Pข. ขนาดจำ�กัด 0.020 มม. Pคข.. กำ�ลังอัดเครื่องยนต์
เนื้อวัสดุเสื้อสูบ
ค. ขนาดจำ�กัด 0.030 มม. ง. ลูกสูบกระแทกลิ้น
ง. ขนาดจำ�กัด 0.040 มม. จ. ลูกสูบกระแทกฝาสูบ
จ. ขนาดจำ�กัด 0.050 มม. 8. ทำ�ไมต้องเจียระไนหน้าล้อช่วยแรง
4. การเจียระไนหน้าฝาสูบ เลื่อนล้อหินลงทีละเท่าใด ก. ผิวหน้าลิ้น
ก. ประมาณ 0.010 มม. ข. ผิวหน้าไหม้
ข. ประมาณ 0.020 มม. ค. ผิวหน้าสึกหรอ
ค. ประมาณ 0.030 มม. ง. ผิวหน้าแตกร้าว
ง. ประมาณ 0.040 มม. Pจ. ผิวหน้าไหม้ สึกหรอ หรือแตกร้าว

5. Pกจา.ร เปจรียะรมะไานณฝา0ส.0ูบ5ข0 ั้นมสมุด.ท้าย เลื่อนล้อหินอย่างไร 9. เจียระไนหน้าฝาสูบคิดราคาเท่าใด
ก. ฝาละ 100-200 บาท
ก. ประมาณ 0.020 มม. ข. ฝาละ 200-300 บาท
ข. ประมาณ 0.030 มม. Pงค.. ฝาละ 300-500 บาท
ค. เลื่อนล้อหินทีละน้อย ฝาละ 500-700 บาท
จ. ฝาละ 700-900 บาท
Pจง.. ไเลมื่อ่ตน้อลงเ้อลหื่อินนบล้อ้างหไินม่เลื่อนบ้าง 10. เจียระไนล้อช่วยแรงคิดราคาเท่าใด
ก. อันละ 150-250 บาท
6. การเจียระไนหน้าเสื้อสูบให้เจียระไนออกเท่าใด ข. อันละ 250-300 บาท
ก. ประมาณ 0.3 มม. Pค. อันละ 300-350 บาท
ข. ประมาณ 0.5 มม.
ง. อันละ 350-400 บาท
Pคง.. ตตาามมคคู่มวือามกจำ�ำ�หเปน็นด จ. อันละ 400-450 บาท

จ. ตามความสูงเสื้อสูบ

ตอนที่ 3 จงตอบค�ำ ถามตอ่ ไปน้ีให้ได้ใจความสมบูรณ์
1. การตรวจสอบหน้าฝาสูบด้วยสเปรย์สารแอลกอฮอล์ ทำ�อย่างไร

1) ให้ทำ�ความสะอาดฝาสูบและเช็ดแห้ง
2) พ่นสารแอลกอฮอล์ (Alcohol Developer) บริเวณที่ต้องการตรวจ
3) คอยประมาณ 5 นาที หากมีรอยแตกร้าวจะมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า

2. การเจียระไนหน้าฝาสูบด้วยเครื่องเจียระไนแบบไสฝาสูบ ทำ�อย่างไร
1) ล้อหินเจียระไนหมุนความเร็วรอบ 2,120 รอบ/นาที ขับด้วยมอเตอร์ 15 kW
2) เครื่องเจียระไนแบบนี้เป็นแบบเจียระไนแห้งต้องมีปั๊มลมดูดฝุ่นระหว่างทำ�การเจียระไน
3) เลื่อนฝาสูบไปกลับให้หินเจียระไนหน้าฝาสูบ

36 ค่มู ือครู : งานเครอ่ื งมอื กลช่างยนต์

3. การเจียระไนหน้าเสื้อสูบ ทำ�อย่างไร
1) วางเสื้อสูบเข้ากับแท่นเลื่อน หรือเรียกว่าโต๊ะงาน (Worktable)
2) ใส่สกรูและเหล็กยึดเสื้อสูบ
3) ขันยึดเสื้อสูบให้แน่นนอนบนแท่นเล่ือน
4) ตรวจระดับขนานกับหน้าหินเจียระไน ถ้าไม่ได้ระดับขนานกันให้ปรับ
5) เปดิ สวติ ชเ์ ครอ่ื งเจยี ระไน เฝา้ คอยจนลอ้ หนิ เจียระไนหมุนจนไม่มีเสียงดัง หรือหมุนเหวี่ยง
เกิดอาการขัดข้อง
6) เล่ือนล้อหินเจียระไนเข้าเจียระไนเพียงตื้น ๆ เท่าที่จำ�เป็น
7) เล่ือนเสื้อสูบให้เจียระไนออกจนเรียบและสะอาด
8) ปดิ สวติ ชเ์ ครอ่ื งเจยี ระไน ใหเ้ ครอื่ งเจยี ระไนหยุดทำ�งาน
9) ถอดเสื้อสูบออกจากเครื่องเจียระไน

4. การเจียระไนหน้าล้อช่วยแรง ทำ�อย่างไร
1) ตรวจศนู ยล์ อ้ ช่วยแรงกบั ล้อหินเจยี ระไน
2) เปดิ กอ๊ กน�ำ้ มนั หลอ่ เยน็ และตรวจต�ำ แหนง่ น้ำ�มันหล่อเย็นถูกที่
3) เดินเครื่องเจียระไนผิวล้อช่วยแรงที่ไม่ดีออกให้หมดเท่าที่จำ�เป็น

5. จงเขียนภาพรอยแตกร้าวหน้าฝาสูบจากเครื่องยนต์ร้อน มา 1 ภาพ

แตร้อกนเพจรัดาะ

คู่มือครู : งานเครอื่ งมือกลช่างยนต์ 37

กจิ กรรมท ่ี 7.1 จงวิเคราะห์สภาพการสึกหรอของกระบอกสูบทีละซีก โดยวาง
แท่งตัววีบาง ๆ ไว้ด้านหนึ่ง แล้ววัดอีกด้านหนึ่ง เสร็จแล้วสลับ
ข้างวัดด้านตรงกนั ขา้ ม บันทึกคา่ สึกหรอเป็นเลขทศนยิ ม แลว้
เขียนกราฟการสึกหรอ

1. จงตรวจวดั แนวขวางสลักลูกสบู เครื่องยนต์ ....................................................
ขนาดกระบอกสูบมาตรฐาน ................ มม.




ระยะสึกหรอ 1/100 มม. ระยะสึกหรอ 1/100 มม.
101121030......080080.0
จุดวัด
15101100.......0008005 1168244820000200

2. จงตรวจวัดแนวขนานสลักลกู สูบ เครื่องยนต์ ....................................................
ขนาดกระบอกสูบมาตรฐาน ................ มม.




ระยะสึกหรอ 1/100 มม. ระยะสึกหรอ 1/100 มม.
11111150.......0580000
จุดวัด
11211140.......8808500 1182464820200000

ข้อควรจำ�
กระบอกลูกสูบสึกหรอมากบริเวณลูกสูบเปลี่ยนทิศทางกลับ เพราะการหล่อลื่น

ไม่เพียงพอ อุณหภูมิสูงมาก และเกิดการกัดกร่อนจากไอเสีย

38 คู่มอื ครู : งานเคร่อื งมือกลช่างยนต์

กจิ กรรมท ่ี 7.2 จงวดั ขนาดลกู สูบเยน็ และรอ้ นแนวขนานกับแนวขวางสลกั ลกู สบู
ตามตารางขา้ งล่าง แล้วเขยี นกราฟแสดงระยะขยายตัวของลกู สูบ

ก. แนวขนานสลักลูกสูบ ข. แนวขวางสลักลูกสูบ 0.ร1ะย0ะ.ข2ย0าย.3ตัว (มม.)
0ระ.1ยะข0ย.2าย0ต.ัว3 (มม.)

ขนาด อณุ หภมู ิ ขนาด ระยะ ขนาด อุณหภูมิ ขนาด ระยะ
ลกู สูบ ลูกสบู ลูกสบู ขยายตัว ลกู สูบ ลกู สูบ ลกู สบู ขยายตัว
เยน็ ร้อน เย็น ร้อน
(มม.) (°C) (มม.) (มม.) (มม.) (°C) (มม.) (มม.)
A2 ...8...4... ..... 200 .8...4..........0..2...9............
A1 8...4.....5...8... . 200 8.4.....8...8...... 0....3............. B2 ...8...4... ..... ใหเ้ ยน็ ลง .8...5..........0..2...2............
B1 8...4.....6...1... . ใหเ้ ยน็ ลง 8.4.....8...9...... 0....2...8.......... C2 ...8...4... ..... ให้เยน็ ลง .8...5..........0..1...3............
C1 8...4.....6...3... . ให้เยน็ ลง 8.4.....8...2...... 0....1...9..........
ำต�แหน่ง ีท่ ัวด
ำต�แห ่นง ่ที ัวด

ข้อสังเกต
ขนาดลูกสูบลำ�ตัวใหญ่กว่าหัวลูกสูบ เพราะ ..ผ...ล...ิต...ใ..ห....้ล...ำ�...ต...ัว...เ.ร...ีย...ว....ท....ร..ง...ก..ร...ะ..บ...อ...ก..............
ขนาดลูกสูบแนวขนานลึกกว่าแนวขวางสลักล ูกสูบ เพราะ ......ผ...ล...ิต....เ.ป...็.น...ว..ง...ร..ี................
หัวลูกสูบได้รับความร้อนสูงกว่าลำ�ตัวลูกสูบ ห ัวลูก สูบจึง ........ข...ย...า..ย...ต...ัว...ม...า..ก...ก...ว..่.า...........
เมื่อลูกสูบร้อนถึงอุณหภูมิใช้งาน ขนาดลูกสูบ จะเป็น ..........ท....ร..ง...ก...ร..ะ..บ...อ...ก...ต...ร...ง..................
กระบอกสูบที่สึกหรอมากจนเกินขนาดลูกสูบที่มีขาย ต้องคว้านรูกว้างแล้วใส่

...ป....ล...อ...ก...แ...ห...้ง.........................................................................................................................................

คมู่ ือครู : งานเครื่องมอื กลช่างยนต์ 39

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 7 เร่ือง การตรวจสภาพกระบอกสูบและลกู สบู



ตอนท่ี 1 จงเติมขอ้ ความลงในช่องว่างใหถ้ กู ต้อง

1. คำ�ว่า การซ่อมใหญ่ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..O....v..e...r..h..a...u...l....................................................................................................................................................................

2. คำ�ว่า เกจวัดกำ�ลังอัดเครื่องยนต์ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...y...l.i.n...d...e..r....C....o...m....p..r..e...s..s...i.o...n.....G....a..u...g...e.......................................................................................................................

3. คำ�ว่า กำ�ลังเครื่องยนต์ตกต่ำ�กว่าปกติ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..I.n...s..u...f..f.i..c..i..e..n...t....P...o...w....e..r................................................................................................................................................

4. คำ�ว่า สิ้นเปลืองน้ำ�มันเชื้อเพลิงมากกว่าปกติ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.E...x..c...e..s...s..i.v...e....F...u...e..l...C....o...n..s...u..m.....p..t..i.o....n.........................................................................................................................

5. คำ�ว่า สิ้นเปลืองน้ำ�มันเครื่องกว่าปกติ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.E...x..c...e..s...s..i.v...e....O....i.l...C....o...n..s...u...m....p..t..i..o...n............................................................................................................................

6. คำ�ว่า เครื่องยนต์มีเสียงดังผิดปกติ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.E...n..g...i..n..e.....N...o...i.s...e............................................................................................................................................................

7. คำ�ว่า ระยะห่างระหว่างแหวนลูกสูบกับผนังกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...l.e...a...r..a..n...c...e....b..e...t..w....e..e...n....R....i.n...g....a...n...d....C....y..l..i.n...d...e..r....W....a...l.l........................................................................................

8. คำ�ว่า ข้อมูลทางเทคนิค ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.S...p...e..c...i.f..i.c...a..t..i..o...n..s..........................................................................................................................................................

9. คำ�ว่า กระบอกสูบสึกเรียว ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.P...a...p..e...r..e..d.....C...y...l.i.n...d...e...r...W.....a...l.l......................................................................................................................................

10. คำ�ว่า ขนาดโตกว่ามาตรฐาน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..O....v..e...r...S....i.z..e.....=.....O..../..S....................................................................................................................................................

ตอนท่ี 2 จงทำ�เครอื่ งหมายถกู ( P) ลงหน้าขอ้ ความทถี่ กู ต้องท่สี ดุ

1. การวัดกำ�ลังอัดแสดงผลเครื่องยนต์อย่างไร 2. กำ�ลังอัดจำ�กัดของเครื่องยนต์เบนซินเท่าใด
ก. อัตราอัด ก. กำ�ลังอัดจำ�กัด 6 บาร์
Pคข.. การสึกหรอเครื่องยนต์ ข. กำ�ลังอัดจำ�กัด 7 บาร์
การเร่งเครื่องยนต์ ค. กำ�ลังอัดจำ�กัด 8 บาร์
ง. การสิ้นเปลืองเชื้อเพลิง ง. กำ�ลังอัดจำ�กัด 9 บาร์
จ. การสิ้นเปลืองน้ำ�มันเครื่อง
Pจ. กำ�ลังอัดจำ�กัด 10 บาร์

40 คมู่ ือครู : งานเคร่อื งมือกลชา่ งยนต์

3. ทำ�ไมกระบอกสูบส่วนบนไม่สึกเลย 7. ระยะห่างหล่อลื่นลูกสูบทั่วไปเท่าใด
ก. เพราะเป็นห้องเผาไหม้ ก. ประมาณ 0.01 - 0.02 มม.
ข. เพราะได้รับความร้อนมาก Pข. ประมาณ 0.02 - 0.04 มม.
Pงค.. เพราะแหวนลูกสูบขึ้นไม่ถึง
เพราะหัวลูกสูบขึ้นไม่ถึง ค. ประมาณ 0.04 - 0.06 มม.
ง. ประมาณ 0.06 - 0.08 มม.
จ. เพราะถ่ายเทความร้อนเสมอ จ. ประมาณ 0.08 - 0.09 มม.
4. การคว้านส่วนบนกระบอกสูบมากเกิน 8. ลูกสูบโอเวอร์ไซส์ 2 ขนาดเท่าใด
มีผลกระทบอะไร ก. ขนาด 15
ก. เครื่องยนต์ร้อนจัด Pขค.. ขขนนาาดด 25
ข. เครื่องยนต์เดินเบาสั่น 50
ค. เครื่องยนต์กำ�ลังตก ง. ขนาด 75
จ. ขนาด 100
Pงจ.. เกผาารไขหับมไ้ไลอ่ไดอีไเมส่หียยมาดก 9. ลูกสูบโอเวอร์ไซส์ 3 ขนาดเท่าใด
ก. 0.010 นิ้ว
5. เมื่อใดจำ�เป็นต้องคว้านกระบอกสูบ ข. 0.020 นิ้ว
ก. กระบอกสูบไม่กลมเกิน 0.01 มม.
Pข. กระบอกสูบไม่กลมเกิน 0.02 มม. Pงค.. 0.030 นิ้ว
0.040 นิ้ว
ค. กระบอกสูบไม่กลมเกิน 0.03 มม. จ. 0.050 นิ้ว
ง. กระบอกสูบไม่กลมเกิน 0.04 มม.
จ. กระบอกสูบไม่กลมเกิน 0.05 มม. 10. ระยะห่างหล่อลื่นลูกสูบมาก มีผล
กระทบอะไร
6. พิกัดขนาดลูกสูบโตกว่ามาตรฐานลำ�ดับที่ 3 โตเท่าใด ก. ลูกสูบสึกหรอ
ก. โต 0.25 มม.
ข. โต 0.50 มม. ข. ลูกสูบคลอน
ค. ลูกสูบร้อนจัด
Pคง.. โโตต 0.75 มม. ง. ลูกสูบมีเขม่าจับ
1.00 มม. Pจ. ลูกสูบตบข้าง
จ. โต 1.25 มม.

ตอนท่ี 3 จงตอบค�ำ ถามตอ่ ไปน้ีให้ไดใ้ จความสมบูรณ์
1. สาเหตุของกระบอกสูบเครื่องยนต์สึกเป็นวงรีมี 3 ข้อ คืออะไร

1) แหวนตัวบนดีดตัวอัดกับกระบอกสูบมากกว่าแหวนตัวล่าง
2) กระบอกสูบตอนบนได้รับความร้อนมากกว่าตอนล่าง
3) น้ำ�มันเครื่องขึ้นไปหล่อลื่นตอนบนได้น้อยกว่าตอนล่าง
2. พิกัดโตกว่ามาตรฐานของลูกสูบ คืออะไร
เมื่อจะเปลี่ยนลูกสูบขนาดมาตรฐาน (Standard Size) ให้มีขนาดของใหญ่ขึ้นหรือ
ที่เรียกว่า พิกัดโตกว่ามาตรฐาน เรียกว่าโอเวอร์ไซส์ (Over Size = O/S) จะต้องวัดขนาด
เส้นผ่านศูนย์กลางของกระบอกสูบทุกสูบ แล้วตรวจหาสูบที่สึกหรอมากที่สุดใช้เป็นตัวกำ�หนด
ขนาดลูกสูบที่จะทำ�การคว้านกระบอกสูบ การคว้านกระบอกสูบจะต้องพิจารณาคว้านรอย
สึกหรอให้หมด

คมู่ ือครู : งานเคร่อื งมือกลชา่ งยนต์ 41

3. ขนาดในการเผื่อกัดผิวกระบอกสูบ คืออะไร
ขนาดในการเผื่อขัดผิวกระบอกสูบ โดยทั่วไปแล้วหลังการคว้านกระบอกสูบจะต้อง
มี การขัดผิวของกระบอกสูบให้เป็นลายขัดผิวรูปตาข่าย (##) ที่ผิวของกระบอกสูบ เพื่อเป็น
ที่ อยู่ของน้ำ�มันเครื่อง มุมของลายขัดผิวกระบอกสูบตัดกันประมาณ 20°-60° ถ้าลายขัด
ผิว กระบอกสูบลึกเกินไปจะทำ�ให้เกิดการสิ้นเปลืองน้ำ�มันเครื่อง หากตื้นเกินไปจะทำ�ให้ผิว
ของ กระบอกสูบเกิดการสึกหรอได้ง่าย เพราะน้ำ�มันเครื่องหล่อลื่นได้น้อย โดยทั่วไปความ
ลึก ลายขัดผิวกระบอกสูบประมาณ 0.02-0.03 มม.

4. ผลกระทบจากการคดงอของก้านสูบ คืออะไร
การคดงอของก้านสูบเป็นสาเหตุให้ลูกสูบติด และลูกสูบเป็นรอยถลอก แล้วจะเป็น
สาเหตุให้เกิดการสึกหรอของกระบอกสูบออกจากแนวตั้งฉากกับเพลาข้อเหวี่ยง ดังนั้น จึง
ต้องตรวจการคดงอของก้านสูบด้วยเครื่องตรวจก้านสูบและฟีลเลอร์เกจ
5. จงเขยี นภาพกระบอกสบู สึกหรอจากแรงการทำ�งานเครื่องยนต์จงั หวะอดั และจงั หวะงาน มา 1 ภาพ

แรงจังหวะอัด แรงจังหวะงาน
กด สพัมื้นผทัสี่ กด

เส้นศูนย์กลางเคภรา่ือพงยดน้านตบ์ นกระบอกสูบ

42 คมู่ อื ครู : งานเครอื่ งมอื กลช่างยนต์

กจิ กรรมท ่ี 8 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มตรวจขนาดลูกสูบ เพื่อคำ�นวณคว้านกระบอก
สูบและคว้านกระบอกสูบ แล้วกรอกผลลงในช่องว่างต่อไปนี้

ขนาดลูกสูบ 1. ตัวอย่าง ขนาดลูกสูบโอเวอร์ไซส์
ก. ตำ�แหน่งวัดขนาดลูกสูบ 1) ใชค้ วามโตลกู สูบโอเวอร์ไซส์ 2 = 0.50 มม.
2) ขนาดลูกสูบเครื่องยนต์
วัดขนาดลูกสูบ
ข. วัดขนาดชายลูกสูบ TOYOTA 2L : 92.440-92.470 มม.
TOYOTA 3L : 96.440-92.470 มม.
เสาเครื่องคว้าน
2. ข้อมูลคำ�นวณขนาดคว้านกระบอกสูบ
วดั ความโตลกู สบู ในแนวตง้ั ฉากกบั สลกั ลกู สบู
โดยมรี ะยะหา่ งจากหวั ลกู สบู ตามคมู่ อื ซอ่ มเครอ่ื งยนต์
.........ก...ำ�...ห...น...ด.........................................................................

3. วิธีคำ�นวณขนาดที่จะคว้านกระบอกลูกสูบ

ขนาดที่จะคว้าน = P + C - H

P = เส้นผ่านศูนย์กลางลูกสูบ
C = ระยะห่างหล่อลื่นลูกสูบ 0.050-0.070 มม.
H = คา่ เผอ่ื ส�ำ หรบั การขดั 0.02 มม.หรอื นอ้ ยกวา่

4. การคำ�นวณกระบอกสูบที่จะคว้าน
ก ำ�หน ดให้ P = ......9...2.....4...4...0....................... มม.
C = .....0.....0...5...0........................... มม.
H = .....0.....0...2............................. มม.
∴ ขน าดที่จะคว้าน = 9...2.....4...4...0...+...0.....0...5...0...-.0.....0...2......
= ..9...2.....4...7...0...................... มม.
5. การคว้านกระบอกสูบ

เสื้อสูบ 1) ตดิ ต ง้ั เครอ่ื ง ควา้ นบนเสอ้ื สบู ให้ แ...น....่น...................
2) จดั ศนู ยเ์ ครอ ่ื งควา้ นใหต้ รงศนู ย์ .ก...ร...ะ..บ...อ...ก...ส...ูบ......
ค. คว้านกระบอกสูบ 3) ปรบั ตง้ั มดี ค วา้ นใหข้ นาด .....ต...า..ม....ก..ำ.�..ห...น....ด..........
4) ควา้ น กระบอ กสบู อ อกนอ้ ยทส่ี ดุ เทา่ ท่ี จ...ำ�...เ.ป....็น....
5) ตรวจ ขนาด กระบอกสบู ท่ี ......ค....ว..้า...น....................

คมู่ ือครู : งานเครือ่ งมอื กลชา่ งยนต์ 43

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 8 เรื่อง การควา้ นกระบอกสบู เครือ่ งยนต์



ตอนท่ี 1 จงเติมขอ้ ความใหถ้ ูกต้องลงในชอ่ งวา่ งตอ่ ไปนี้

1. คำ�ว่ากระบอกสูบเครื่องยนต์ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...y...l.i.n...d...e..r....B....o...r..e..s........................................................................................................................................................

2. คำ�ว่าเสื้อสูบเครื่องยนต์ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...y...l.i.n...d...e..r....B....l.o...c..k.........................................................................................................................................................

3. คำ�ว่าการคว้านกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...y...l.i.n...d...e..r....B....o...r..i.n...g......................................................................................................................................................

4. คำ�ว่าเครื่องคว้านกระบอกสูบแบบตั้งบนเสื้อสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...y..l..i.n...d...e..r....B...o...r..i..n...g....M....a...c...h..i..n..e.....P...o...r..t..a...b..l.e.....T...y..p...e................................................................................................

5. คำ�ว่าเครื่องคว้านกระบอกสูบแบบตั้งยืน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...y..l..i.n...d...e..r....B...o...r..i..n...g....M....a...c...h..i..n..e.....F...l.o...o...r....T...y..p...e.......................................................................................................

6. คำ�ว่าหัวคว้านกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.B...o...r..i.n...g.....H...e...a..d..............................................................................................................................................................

7. คำ�ว่ามีดคว้านกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.B...o...r..i.n...g.....T...o...o...l...B...i..t.....................................................................................................................................................

8. คำ�ว่าความเร็วตัดคว้านกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...u...t..t..i.n...g....S....p..e...e..d.....B...o...r..i..n..g.........................................................................................................................................

9. คำ�ว่าการลับคมมีดคว้านกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.L..a...p...p..i..n..g.....o...f...E...d...g...e..s.....T...o...o...l...B...i..t.............................................................................................................................

10. คำ�ว่ารูใส่มีดหาศูนย์เครื่องคว้าน ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..H...o...l..e....f..o...r...C....e..n...t..e..r..i..n...g....J...a..w......................................................................................................................................

ตอนที่ 2 จงทำ�เคร่ืองหมายถูก ( P) ลงหน้าข้อความที่ถกู ต้องทีส่ ดุ

1. กระบอกสูบสึกหรอต้องคว้านใหม่ มีขนาด 2. กระบอกสูบเรียวต้องคว้านใหม่ มีขนาด
จำ�กัดเท่าใด จำ�กัดเท่าใด
ก. ขนาดจำ�กัด 0.10 มม. ก. ขนาดจำ�กัด 0.03 มม.
Pคข.. ขนาดจำ�กัด 0.20 มม. ข. ขนาดจำ�กัด 0.04 มม.
ขนาดจำ�กัด 0.30 มม. Pงค.. ขนาดจำ�กัด 0.05 มม.
ง. ขนาดจำ�กัด 0.40 มม. ขนาดจำ�กัด 0.06 มม.
จ. ขนาดจำ�กัด 0.50 มม. จ. ขนาดจำ�กัด 0.07 มม.

44 คูม่ อื ครู : งานเครือ่ งมือกลชา่ งยนต์

3. ระยะห่างหล่อลื่นลูกสูบกับกระบอกสูบเท่าใด 7. เครื่องคว้านแบบตั้งบนเสื้อสูบคว้านได้เพียงใด
Pก. ขนาดมาตรฐาน 0.04-0.05 มม. ก. ขนาดกระบอกสูบ 20-38 มม.
ข. ขนาดมาตรฐาน 0.05-0.06 มม. Pคข.. ขนาดกระบอกสูบ 38-70 มม.
ค. ขนาดมาตรฐาน 0.06-0.07 มม. ขนาดกระบอกสูบ 70-90 มม.
ง. ขนาดมาตรฐาน 0.07-0.08 มม. ง. ขนาดกระบอกสูบ 90-100 มม.
จ. ขนาดมาตรฐาน 0.08-0.09 มม. จ. ขนาดกระบอกสูบ 100-110 มม.
4. ระยะห่างหล่อลื่นลูกสูบกับกระบอกสูบเท่าใด 8. ปรับระยะคว้านเลยกระบอกสูบเท่าใด
ก. ขนาดจำ�กัด 0.05 มม. ก. เลยกระบอกสูบ 1-2 มม.
ข. ขนาดจำ�กัด 0.06 มม. ข. เลยกระบอกสูบ 3-3 มม.
ค. ขนาดจำ�กัด 0.07 มม. ค. เลยกระบอกสูบ 3-5 มม.
ง. ขนาดจำ�กัด 0.08 มม. Pจง.. เเลลยยกกรระะบบออกกสสูบูบ 5-10 มม.
5. Pทจำ�.ไ ขมนมาีดดคจวำ�้ากนัดแล0ะ.0ก9ระมบมอ.กสูบบางแบบ 10-15 มม.
9. คว้านและขัดกระบอกสูบรถยนต์คิดราคา
เท่าใด
สวมในด้ามมีด Pกข.. สูบละ 150-200 บาท
ก. เพื่อความแข็งแรง สูบละ 200-300 บาท
ข. เพื่อความทนทาน
Pงค.. เเพพื่อื่อกกันันคสวะาทม้ารน้อน ค. สูบละ 300-400 บาท
ง. สูบละ 400-500 บาท
จ. สูบละ 500-600 บาท
จ. เพื่อกันชนกระบอกสูบ 10. คว้านและขัดกระบอกสูบจักรยานยนต์เท่าใด
6. การคว้านหยาบ ใช้ความเร็วตัดเท่าใด
ก. มีดไฮสปีด 10-15 เมตร/นาที ก. สูบละ 50-100 บาท
ข. สูบละ 100-150 บาท
Pคข.. มมีีดดไไฮฮสสปปีีดด 15-30 เมตร/นาที Pคง.. สูบละ 100-200 บาท
30-40 เมตร/นาที สูบละ 200-300 บาท
ง. มีดไฮสปีด 40-50 เมตร/นาที
จ. มีดไฮสปีด 50-60 เมตร/นาที จ. สูบละ 300-400 บาท

ตอนท่ี 3 จงตอบค�ำ ถามต่อไปนใ้ี ห้ไดใ้ จความสมบูรณ์
1. คว้านกระบอกสูบ หมายถึงอะไร และมีความจำ�เป็นอย่างไร
การคว้านกระบอกสูบ (Cylinder Boring) หมายถึง การคว้านกระบอกสูบเครื่องยนต์
ที่ สึกหรอมากหรือเป็นรอยขูดขีด กระบอกสูบสึกหรอปกติประมาณ 0.002-0.005 มม. ต่อการ
ใช้งาน 1,000 กม. การสึกหรอทำ�ให้ระยะห่างหล่อล่ืนลดลง เป็นสาเหตุให้เปลืองน้ำ�มันเคร่ือง
กำ�ลังอัดตกต่ำ� และลูกสูบคลอนกระแทกข้าง ค่าจำ�กัดกระบอกสูบสึกหรอประมาณ 0.20 มม. ให้
คว้านและขัดผิวกระบอกสูบใหม่ โดยใช้ลูกสูบที่โตขึ้น (Over Size)

คมู่ ือครู : งานเครอื่ งมอื กลชา่ งยนต์ 45

2. เครื่องคว้านกระบอกสูบแบบตั้งบนเสื้อสูบ มีลักษณะอย่างไร
เครื่องคว้านกระบอกสูบแบบตั้งบนเสื้อสูบหรือเรียกว่าแบบขนาดเล็ก ยกเคลื่อนย้าย
ไปตั้งบนเสื้อสูบ ตรงสูบที่ต้องการคว้าน สามารถยกเคลื่อนย้ายไปทำ�งานที่ ใด ๆ ก็ ได้ เป็น
แบบใช้ง่าย ราคาประมาณครึ่งแสนบาท ใช้สำ�หรับคว้านกระบอกสูบรถจักรยานยนต์ และ
กระบอกสูบรถยนต์ทั่วไป
3. หัวคว้านกระบอกสูบแบบมีดคว้านหลายด้าม มีลักษณะอย่างไร
หัวคว้านกระบอกสูบแบบมีดคว้านหลายด้าม ตัวยึดมีดเป็นตัวหลัก มีดคว้าน
เคลื่อนที่ เข้าออกตามแนวรัศมีพร้อมกัน ส่วนล่างของปลอกปรับมีดคว้านเป็นหัวเรียวสัมผัส
กับท้าย มีดคว้านทุกด้าม เมื่อหมุนปลอกปรับมีดคว้านตามเข็มนาฬิกา มีดคว้านจะถอยออก
พร้อมกัน ทุกตัว ด้วยระยะที่เท่ากัน เป็นการหาศูนย์กระบอกสูบไป ในตัวด้วย พอหมุนปลอก
ปรับมีด คว้านทวนเข็มนาฬิกา เรียวส่วนบนจะดันกลไกผลักมีดกลับที่เดิมเป็นอัตโนมัติ
4. การติดตั้งเครื่องคว้านแบบตั้งบนเสื้อสูบ ทำ�อย่างไร

1) ติดตั้งเครื่องไว้บนปากกระบอกสูบที่จะคว้านและจับยึดจากด้านล่างของกระบอกสูบ
ด้วยอุปกรณ์จับยึดประจำ�เครื่องคว้าน

2) ประกอบแท่งเหล็กกลมคล้ายใบมีด 3 อันเข้าที่ปลายแกนคว้าน แล้วขันเบ่งจาก
ด้านบนสุดของเครื่องให้ขาทั้ง 3 ยันอยู่ที่กลางของกระบอกสูบ

3) จากนั้นขันขาประกอบที่ตอนล่างของเสื้อสูบให้ยึดเครื่องคว้านไว้ ให้มั่นคง
5. จงเขียนภาพการสึกหรอผิวกระบอกสูบปกติและผิดปกติ มาอย่างละ 1 ภาพ

สึกหรอปกติ สึกหรอผิดปกติ

TDC

BDC

46 ค่มู ือครู : งานเครอื่ งมือกลชา่ งยนต์

กจิ กรรมท ่ี 9 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มขัดกระบอกสูบเครื่องยนต์ แล้วกรอกผล
ลงในช่องว่างต่อไปนี้

กระบอกไฮดรอลิก 1. จงติดตั้งเสื้อสูบและขัดกระบอกสูบ
1) ขัด กระบอก สูบที่.....1...................................................
โซ่ขับ 2) ติด ตั้งเส ื้อสูบให้ .....ม....ั่น...ค....ง........................................
3) ต..ร..คว...วจ..า.ห..ม.ัว..ยข...าัด..ว.เ.ล...ื่อ...น...ท...ี่.ข..ึ้น....ล..ง...เ.พ...ื่อ...ข...ัด...ต...า..ม......................
ข้อต่ออ่อน 4) ตร วจห ัวขัดหมุนรอบตัวเพื่อขผัดิวก..ร..ะ...บ...อ...ก...ส...ูบ.........
หินขัด 5) ขัดเลยขอบบนและเลยขอบล่าง เพื่อให้กระบอก
สูบ กลมแ ละไม ่เรียวประมาณ ....1.../..4............... ของ
กระบอกสูบ ความยาวหินขัด

มอเตอร์เครื่องขัด 2. ข้อมูลคำ�นวณขนาดคว้านกระบอกสูบ
ก. เครื่องขัดกระบอกสูบ
ตำ�แหนสง่ ูบท่ี 1 หรือ 2 3 หรือ 4

A-C .......5...2.....0...6....5... ........ .....5...2......0...6...5.............
B-C .......5...2.....0...7....0... ........ .....5...2......0...5...5.............
เบี้ยว ........0......0...0...5... ....... ... .....0......0...1...0................
A B A-E .......5...2.....0...6....5... ........ .....5...2......0...6...5.............

C B-E .......5...2.....0...7....0... ........ .....5...2......0...8...0.............
D เบ้ียว ........0......0...0...5... ....... ... .....0......0...2...5................
E A-C .......5...2.....0...6....5... ........ .....5...2......0...6...5.............
A-E .......5...2.....0...7....5... ........ .....5...2......0...8...5.............
เรยี ว ........0......0...1...0... .. ........ .......0.....0....2...0..............
ข. ตรวจวัดขนาดกระบอกสูบ B-C .......5...2.....0...6....5... ........ .....5...2......0...6...5.............

B-E .......5...2.....0...7....5... ........ .....5...2......0...7...5.............
เรียว ........0......0...1...0... .. ........ .......0.....0....1...0..............

3. จงตรวจลายขัดผิวกระบอกสูบ
1) มุมลายขัดประมาณ .................1...2....0...°.........................
ค. ลายขัดผิวกระบอกสูบ 2) ความชัดเจนลายขัด ................ด...ี...............................

คมู่ อื ครู : งานเคร่ืองมือกลช่างยนต์ 47

แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 9 เรื่อง การขัดกระบอกสูบเครื่องยนต์



ตอนท่ี 1 จงเตมิ ขอ้ ความลงในชอ่ งว่างให้ถกู ต้อง

1. คำ�ว่า การขัดผิว ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..H...o...n...i.n...g..........................................................................................................................................................................

2. คำ�ว่า เครื่องขัดกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...y...l.i.n...d...e..r....H....o...n..i..n...g....M....a...c...h..i..n..e.................................................................................................................................

3. คำ�ว่า หัวขัดกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..H...o...n...i.n...g.....T...o...o...l.s...........................................................................................................................................................

4. คำ�ว่า เครื่องขัดกระบอกสูบขนาดเล็ก ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.S...m....a...l.l...C...y...l.i.n...d...e...r...H....o...n...i.n...g....M.....a..c...h..i..n...e..................................................................................................................

5. คำ�ว่า เครื่องขัดกระบอกสูบแบบสว่านมือ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.P...o...r..t..a..b...l.e.....E...l.e..c...t..r..i.c.....D...r..i..l.l...T...y...p..e............................................................................................................................

6. คำ�ว่า เครื่องขัดกระบอกสูบแบบตั้งพื้น ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...y..l..i.n...d...e..r....H....o...n..i..n..g.....M....a...c..h...i.n...e.....F..l..o...o...r....T...y..p...e......................................................................................................

7. คำ�ว่า หินขัดกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.C...y..l..i.n...d...e..r....H....o...n..i..n..g.....S...t..o...n...e......................................................................................................................................

8. คำ�ว่า ขนาดเม็ดหินขัดกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.G....r..i.t....S...i.z...e.....................................................................................................................................................................

9. คำ�ว่า การขัดขึ้นและขัดลง ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
.U...p...w...a...r..d.....S...t..r..o...k...e....a...n..d.....D....o...w...n...w....a...r..d....S....t..r..o...k..e..................................................................................................

10. คำ�ว่า ลายขัดผิวกระบอกสูบ ภาษาอังกฤษเขียนอย่างไร
..C...r..o...s...s..h...a..t..c...h....P....a..t..t..e...r..n.............................................................................................................................................

ตอนที่ 2 จงทำ�เครื่องหมายถกู ( P) ลงหนา้ ขอ้ ความท่ีถกู ต้องท่สี ุด

1. เครื่องขัดกระบอกสูบขนาดเล็กขัดได้เท่าใด 2. หัวขัดกระบอกสูบเคลื่อนที่อย่างไร
ก. กระบอกสูบโต 20-40 มม. ก. ขึ้น-ลงคงที่
Pขค.. กระบอกสูบโต 36-80 มม. ข. ขึ้นช้าลงเร็ว
กระบอกสูบโต 50-90 มม. ค. ขึ้นเร็วลงช้า
ง. กระบอกสูบโต 60-100 มม. ง. หมุนรอบตัว
จ. กระบอกสูบโต 75-115 มม.
Pจ. ขึ้น-ลงและหมุนรอบตัว

48 คมู่ อื ครู : งานเคร่อื งมอื กลช่างยนต์

3. ปรับขนาดหินขัดกระบอกสูบได้เมื่อใด 7. เนื้อแท่งหินขัดเบอร์ 600 เป็นอย่างไร
ก. หยุดเครื่องขัดก่อน ก. หยาบมาก
ข. เดินเครื่องขัดก่อน ข. หยาบปานกลาง
ค. ลดความเร็วเครื่องขัดก่อน ค. หยาบน้อย
ง. เพิ่มความเร็วเครื่องขัดก่อน Pง. ละเอียด
Pจ. ได้ทั้งขณะเดินเครื่องและหยุดเครื่อง
จ. หยาบหรือละเอียด
4. ความยาวหินขัดกระบอกสูบยาวเท่าใด 8. ลายขัดผิวกระบอกสูบลึกเท่าใด
ก. เท่ากับกระบอกสูบ ก. ลึก 0.01-0.02 มม.
Pคข.. ปปรระะมมาาณณ 1 ใน 2 ของกระบอกสูบ Pคข.. ลลึึกก 0.02-0.03 มม.
1 ใน 3 ของกระบอกสูบ 0.03-0.04 มม.
ง. ประมาณ 1 ใน 4 ของกระบอกสูบ ง. ลึก 0.04-0.05 มม.
จ. ประมาณ 1 ใน 5 ของกระบอกสูบ จ. ลึก 0.05-0.06 มม.
5. ทำ�ไมหัวขัดกระบอกสูบต่อด้วยข้อต่ออ่อน 9. ลายขัดผิวกระบอกสูบเป็นมุมเท่าใด
ก. ขัดได้เที่ยงตรง ก. ลายขัดมุม 30°-40°
ข. ขัดได้รวดเร็ว ข. ลายขัดมุม 40°-50°
Pค. ขัดได้อย่างอิสระ Pค. ลายขัดมุม 50°-60°

ง. ขัดได้แม่นยำ� ง. ลายขัดมุม 60°-70°
จ. ขัดได้ความเร็วสูง จ. ลายขัดมุม 70°-80°
6. ทำ�ไมใช้แปรงทำ�ความสะอาดหินขัดก่อนใช้งาน 10. อัดปลอกสูบแห้งเข้าปลอกสูบเดิมเท่าใด
ก. ให้ผลงานสะอาด ก. แรงอัด 1,000-2,000 กก.
ข. ไม่เป็นอันตราย ข. แรงอัด 2,000-3,000 กก.
ค. ให้ความเที่ยงตรง Pค. แรงอัด 3,000-6,000 กก.
Pจง.. ใปห้อ้มงีคกมันปการดะผบิวอกกรสะูบบเอกกิดสคูบวามร้อน
ง. แรงอัด 6,000-7,000 กก.
จ. แรงอัด 7,000-8,000 กก.

ตอนที่ 3 จงตอบคำ�ถามต่อไปนใี้ ห้ได้ใจความสมบูรณ์
1. การขัดกระบอกสูบ หมายถึงอย่างไร
การขัดกระบอกสูบ (Cylinder Honing) หมายถึง การขัดกระบอกสูบเคร่ืองยนต์ที่คว้าน
เสรจ็ แล้ว โดยมรี ะยะเผอื่ ขัดเรยี บอีกช้นั หนง่ึ เพอื่ ให้ไดข้ นาดโตกว่ามาตรฐานทเ่ี รยี กวา่ โอเวอร์ไซส์
(Over Size) ผิวที่ได้จากการขัดจะราบเรียบกว่าผิวที่ได้จากการเจียระไน (Grinding)
เครื่องคว้านกระบอกสูบ (Cylinder Boring Machine) มี 2 แบบ คือแบบตั้งบนเสื้อ
สูบ (Portable Table) และแบบตั้งบนพื้น (Floor Type) สำ�หรับคว้านกระบอกสูบเครื่องยนต์
เล็กสูบเดียว

คู่มอื ครู : งานเครื่องมอื กลช่างยนต์ 49

2. หัวขัดกระบอกสูบแบบมีสเกล ทำ�งานอย่างไร
1) หัวขัดกระบอกสูบต่อกับเพลาขับด้วยข้อต่ออ่อน เพื่อให้ขัดกระบอกสูบได้อย่างอิสระ แต่อยู่
ในขอบเขตจำ�กัดของความยาวกระบอกสูบ
2) หัวขัดกระบอกสูบเคลื่อนที่ขึ้น-ลงและหมุนรอบตัวไปพร้อมกัน เพื่อขัดกระบอกสูบ
ตามแนวยาวและแนวรัศมี เพื่อให้ผิวกระบอกสูบกลมและไม่เรียว

3. หัวขัดกระบอกสูบเคลื่อนที่ขัดกระบอกสูบอย่างไร
1) เคลื่อนที่ขึ้นลงเพื่อขัดตามความยาว
2) หมุนรอบตัวเพื่อขัดผิวกระบอกสูบ
3) ขัดเลยขอบบนและเลยขอบล่าง เพื่อให้กระบอกสูบกลมและไม่เรียวประมาณ 1/4
ของความยาวหินขัด

4. ลายขัดผิวกระบอกสูบเกิดขึ้นและมีลักษณะอย่างไร
ผิวสำ�เร็จของกระบอกสูบเป็นผิวที่ละเอียดพิเศษ โดยใช้หินขัดที่มีขนาดเม็ดหิน (Grit
Size) ที่กำ�หนด การที่ผิวเรียบเกินไปจะเป็นการลดการกดสัมผัสของแหวนลูกสูบ ทำ�นองเดียว
กัน ถ้าผิวขัดหยาบเกินไปก็จะทำ�ให้เกิดการสึกหรอของแหวนลูกสูบออกเร็ว ผิวขัดของกระบอก
สูบจะเป็นลายขัดผิว เพื่อให้ลายขัดผิวเป็นที่อยู่ของน้ำ�มันเครื่องระหว่างที่แหวนลูกสูบปรับ
ตัวเข้าที่ ลายขัดผิวกระบอกสูบเป็นร่องขัดไขว้แนวนอนมุม 50°-60° หรือแนวตั้งมุม 120°
เป็นการป้องกันแหวนลูกสูบติดในร่องแหวนลูกสูบอีกด้วย
5. จงเขียนภาพลายขัดผิวกระบอกสูบ มา 1 ภาพ

50 คมู่ อื ครู : งานเครื่องมอื กลชา่ งยนต์

กจิ กรรมท ่ี 10.1 ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มถอดปลอกสูบ แล้วกรอกผลลงในช่องว่าง
ต่อไปนี้

1. การตรวจระยะยื่นหัวปลอกสูบแห้ง A

ก. ตรวจระยะยื่นหัวปลอกสูบ ล�ำ ดบั สบู ที่ 1 2 3 4
ข. ถอดปลอกสูบแห้ง ผล(มกามร.)วดั .....0.....1...2.. ..0......1...3.... .0.....1...2...... 0....1....3.......
ข้อควรจำ�

ระยะยน่ื หวั ปลอกสบู ขนาดมาตรฐาน
..............0.....1...1....-..0.....1....3............ มม.

ระยะยน่ื หวั ปลอกสบู ตา่ งกนั ระหวา่ งสบู
ตอ้ งไมเ ่ กนิ .........0.....0...3.......... มม.

2. การถอดปลอกสูบแห้ง
1) ติดตั้งเหล ็กดูดป ลอกสูบ .....j..............................
2) ตรวจเหล็ก รองป ลอกสูบ ....k.............. ยึดขอบ
ล่างปลอก สูบ .........l............. ถูกต้อง
3) หมุนล้อ ...........m............ เพื่อดูดปลอกสูบออก
ข้อควรระวัง
ระวงั ถกู ห นา้ เสอ้ื สบู .....เ..ส...ีย...ห....า..ย...............

3. การตรวจความเรียบหน้าเสื้อสูบ

ค. ตรวจความเรียบหน้าเสื้อสูบ ล�ำ ดบั การตรวจ ผลการตรวจ (มม.)

แนวทแยง 2 แน ว เฉ ลี่ย ......0.....2...0...................
แนวยาว 2 แนว เฉ ลี่ย ......0......0...1...................
แนวขวาง 2 แน ว เฉลี่ย ......0......1...0...................
ข้อควรจำ�

ขนาดจ �ำ กดั ค วามเรยี บ ....0....2...0............. มม.
จะได้คมและขัดได้อย่างมีประสิทธิภาพ