ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ ท๓๓๑๐๒ ครูผู้สอน:ภัทรวดี โพธิ์วิจิตร
พระมหาธรรมราชาที่ ๑ พระยาลิไทหรือพระยาลือไทย พระองค์เป็นกษัตริย์องค์ที่ ๖ ของสุโขทัย ราชวงศ์พระร่วง เป็นพระโอรสในพระยาเลอไทย และเป็นพระราชนัดดาของ พ่อขุนรามค าแหงมหาราช เป็นกษัตริย์ที่ปกครองประชาชน ในฐานะธรรมราชา ทรงยึดมั่นในหลักธรรมของพระพุทธศาสนา ผู้แต่ง
ร้อยแก้วประเภทความเรียง แต่มีสัมผัสคล้องจอง ซึ่งมีทั้ง เทศนาโวหาร พรรณนาโวหาร และบรรยายโวหาร โดยเฉพาะ การบรรยายโวหารให้เห็นภาพโลกทั้ง ๓ ได้อย่างชัดแจน ลักษณะค าประพันธ์
๑. เพื่อเทศนาโปรดพระมารดาเป็นการเจริญธรรมกตัญญู ๒. เพื่อใช้สั่งสอนประชาชนให้มีคุณธรรมเข้าใจพุทธศาสนา และช่วยกันด ารงพุทธศาสนาไว้ให้คงมั่น จุดประสงค์ในการแต่ง
ชี้ให้เห็นคุณและโทษของโลกทั้ง ๓ ที่มีแต่การปวนแปรและ ไม่แน่นอน สิ่งที่แน่นอนก็คือการท าให้มนุษย์หาทางพ้นไปจาก โลกทั้ง ๓ เพื่อไปสู่ใน โลกุตรภูมิ หรือนิพพานซึ่งอยู่เหนือกระแส ของการ เวียนว่ายตายเกิด แก่นของเรื่อง
ไตรภูมิพระร่วงเป็นเรื่องราวของโลกทั้ง ๓ ตามความเชื่อใน พระพุทธศาสนา ไตร หรือ เต แปลว่า สาม ภูมิ แปลว่า แผ่นดิน หรือ ดินแดน ไตรภูมิ แปลว่า โลกทั้งสาม โลกทั้ง ๓ ในไตรภูมิพระร่วง
กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ โลกทั้ง ๓ ในไตรภูมิพระร่วง
โลกทั้ง ๓ ในไตรภูมิพระร่วง เป็นที่ก าเนิดของชีวิตทั้งหลายที่ยังลุ่มหลงอยู่ในกามเป็นแดน สุขสบายและแดนที่เป็นทุกข์ปะปนกันเพราะผลกรรมของตน เป็นใหญ่ กามภูมิ แบ่งออกเป็นดินแดน ๒ ฝ่าย ได้แก่ สุคติภูมิ ๑. กามภูมิ อบายภูมิ
โลกทั้ง ๓ ในไตรภูมิพระร่วง ดินแดนฝ่ายดี ประกอบด้วยโลกย่อย ๆ ๗ แห่ง ได้แก่ มนุษย์ ๑ และ ฉการมาพจร ซึ่ง เป็นดินแดนของเทวดาที่ยังเกี่ยวข้องในกาม มี ๖ ชั้น หรือสวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น สุคติภูมิ
สวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น ในไตรภูมิพระร่วง ชั้นที่ ๑ จาตุมหาราชิกา เป็นชั้นที่อยู่ บริเวณรอบ ๆ เขาพระสุเมรุ แบ่งออกเป็น ๔ อาณาบริเวณ คือ เขตการปกครองคนธรรพ์ ยักษ์ นาค และผีเสื้อกับกุมภัณฑ์ เทวดาชั้นนี้ จะมีอายุ ๙ ล้านปีมนุษย์ มีท้าวโลกบาลทั้ง ๔ คือ ท้าวธตรฐ ท้าววิรุฬราช ท้าววิรูปักษ์ และ ท้าวกุเวร เป็นจอมเทพในทิศของตน ๑ จาตุมหาราชิกา
สวรรค์ชั้น จาตุมหาราชิกา ท้าวธตรฐ ท้าววิรูปักษ์ ท้าววิรุฬราช ท้าวกุเวร ทิศอุดร ทิศบูรพา ทิศประจิม ทิศทักษิณ ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
สวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น ในไตรภูมิพระร่วง ชั้นที่ ๒ ดาวดึงส์ เป็นสวรรค์ชั้นที่อยู่ ของพระอินทร์หรือท้าวสักกะเป็นจอมเทพ และ มีบริวารอีก ๓๒ องค์รวมดูแล ซึ่งในอดีตชาติ เป็นพระอินทร์เกิดเป็น มฆมานพ และสหาย อีก ๓๒ คนที่ร่วมกันท าความดีด้วยการสร้าง ถนนสาธารณะ ๒ ดาวดึงส์
สวรรค์ชั้น ดาวดึงส์ มีพระอินทร์เป็นใหญ่ มีช้างไอยราพต พระมหาจุฬามณีเจดีย์ ธรรมภาคศาลา และต้นปาริกชาติ ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
สวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น ในไตรภูมิพระร่วง ชั้นที่ ๓ ยามา เป็นสวรรค์ชั้นที่ อยู่สูงกว่าวงโคจรของดวงอาทิตย์ และดวงจันทร์ท าให้ไม่มีแสงสว่าง เทวดาเห็นกันด้วยรัศมีของตนเอง ผู้ปกครองยามาภูมิ คือ ท้าวสุยามะ ๓ ยามา
สวรรค์ชั้น ยามา ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
สวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น ในไตรภูมิพระร่วง ชั้นที่ ๔ ดุสิต เป็นสวรรค์ที่ประทับ พระโพธิสัตว์และว่าที่พระพุทธบิดาและ พระพุทธมารดา มีท้าวสันดุสิต เป็นจอมเทพ ๔ ดุสิต
สวรรค์ชั้น ดุสิต ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
สวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น ในไตรภูมิพระร่วง ชั้นที่ ๕ นิมมานรดี เป็นชั้นที่เทวดา สามารถเนรมิตสิ่งของตามประสงค์ได้ มีท้าวสุนิมมิต เป็นจอมเทพ ๕ นิมมานรดี
สวรรค์ชั้น นิมมานรดี ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
สวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น ในไตรภูมิพระร่วง ชั้นที่ ๖ ปรนิมมิตวสวัตดี เป็นสววรค์ ชั้นที่ประเสริฐที่สุด มีท้าววสวัตตี ซึ่งเป็น เทพบุตรมารเป็นจอมเทพ ๖ ปรนิมมิตวสวัตดี
สวรรค์ชั้น ปรนิมมิตวสวัตดี ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
โลกทั้ง ๓ ในไตรภูมิพระร่วง - นรกภูมิ เป็นดินแดนของสัตว์นรก - เดรัจฉานภูมิ เป็นดินแดนของสัตว์เดรัจฉาน - เปรตภูมิ เป็นดินแดนของเปรตที่เคยเป็นมนุษย์และ ท าความชั่วแล้วเกิดเป็นเปรต - อสูรกายภูมิ เป็นดินแดนของยักษ์มารหรือผีที่หลอก มนุษย์ให้ตกใจกลัว อบายภูมิ อบายภูมิเป็นดินแดนฝ่ายไม่ดี ประกอบด้วยโลกย่อย ๔ แห่ง ได้แก่
นรกภูมิ ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
นรกภูมิ ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
เปรตภูมิ ภาพประกอบ : สมุดภาพไตรภูมิฉบับกรุงศรีอยุธยา - ฉบับกรุงธนบุรี เล่ม ๒
โลกทั้ง ๓ ในไตรภูมิพระร่วง ๒. รูปภูมิ ๓. อรูปภูมิ หรือรูปาวจรภูมิ เป็นที่อยู่ของพรหมมีรูป เรียกว่า รูปพรหม ไม่มีเพศ มีรูปงามบริสุทธิ์ มีแสงสว่างรุ่งเรืองยิ่ง กว่าเทวดาทั้งปวง มีเสียงไพเราะ และมีอายุยืนหลายพันปี ทิพย์ มีทั้งหมด ๑๖ ชั้น (โสฬสพรหม) หรืออรูปาวจร ภูมิเป็นแดนของพรหมไม่มีรูป มีแต่จิตเท่านั้น แบ่งออกเป็น ๔ ชั้น
ชมพู ทวีป เขาพระ สุเมรุ ปลาอานนท์ ขอบจักรวาล แปดขุมนรก อมรโคยานทวีป บูรพวิเทหทวีป อัสกัณ วินตก เนมินธร สุทัสนะ อิสินธร กรวิก ยุคนธร พระจันทร์ พระอาทิตย์ ดาวดึงส์ ยามา ดุสิต นิมมานรตีภูมิ รูปพรหมภูมิ ปรนิมิตาสวัตตีภูมิ อรูปพรหมภูมิ ทะเลสีทันดร
ชมพู ทวีป เขาพระ สุเมรุ ปลาอานนท์ ขอบจักรวาล แปดขุมนรก อมรโคยานทวีป บูรพวิเทหทวีป อัสกัณ วินตก เนมินธร สุทัสนะ อิสินธร กรวิก ยุคนธร พระจันทร์ พระอาทิตย์ ดาวดึงส์ ยามา ดุสิต นิมมานรตีภูมิ รูปพรหมภูมิ ปรนิมิตาสวัตตีภูมิ อรูปพรหมภูมิ ทะเลสีทันดร กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ
สรุปโลกทั้ง ๓ ในไตรภูมิพระร่วง กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ สุคติภูมิ อบายภูมิ ฉกามาพจร (สวรรค์ทั้ง ๖ ชั้น) มนุสสภูมิ นรกภูมิ ดิรัจฉานภูมิ เปรตภูมิ อสูรกายภูมิ พรหม ๑๖ ชั้น อากาสานัญจายตนภูมิ วิญญาณัญจายตนภูมิ อากิญจัญญายตนภูมิ เนวสัญญานาสัญญายตนภูมิ
มนุสสภูมิ คือ โลกแห่งมนุษย์ ประกอบด้วยดินแดน ๔ ทวีป อันมีเขาพระสุเมรุเป็นจุดศูนย์กลาง ของดินแดนทั้งสี่ ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
อมรโคยานทวีป อุตตรกุรุทวีป บูรพวิเทหทวีป ชมพูทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
อุตตรกุรุทวีป อุตตรกุรุทวีป ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของ เขาพระสุเมรุ มีสัณฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยม มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีรูปหน้าเป็นทรง สี่เหลี่ยม ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีอายุขัยยืนยาว ๑,๐๐๐ ปี ร่างกายงดงาม เป็นหนุ่มสาวอยู่ เสมอ ตั้งตนอยู่ในศีลธรรมเมื่อตายไปแล้ว จะได้ขึ้นสวรรค์ทุกคน อุตตรกุรุทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
บูรพวิเทหทวีป ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออก ของเขาพระสุเมรุ มีสัณฐานเป็นรูปวงกลม มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีรูปหน้าเป็น ทรงกลม บูรพวิเทหทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีอายุขัยยืนยาว ๗๐๐ ปี มนุษย์ทวีปนี้มีสีผิวหลากสี มีอาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม เครื่องประดับคล้าย ชาวชมพูทวีป มีการรักษาศีล บูรพวิเทหทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
ชมพูทวีป ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของเขา พระสุเมรุ มีสัณฐานเป็นกระดุมเกวียน (วงรี) มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีรูปหน้า รูปไข่ ชมพูทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีอายุขัย ที่ไม่แน่แนน สุดแล้วแต่บุญกรรมที่ สร้าง เป็นที่เกิดของพระพุทธเจ้า พระอรหันต์ และพระจักรพรรดิ ชมพูทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
เพจภาษาไทยไม่จั๊กเดียม อมรโคยานทวีป ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตก ของเขาพระสุเมรุ มีสัณฐานเป็นรูปพระจันทร์ ครึ่งดวง มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีรูปหน้า รูปพระจันทร์ครึ่งดวง อมรโคยานทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
มนุษย์ที่เกิดในทวีปนี้จะมีอายุขัย ประมาณ ๔๐๐ ปี อมรโคยานทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
๑. อุตรกุรุทวีป ตั้งอยู่ใน มหาสมุทรทางทิศเหนือของ เขาพระสุเมรุ เป็นแผ่นดิน กว้างได้ ๘ ,๐๐๐ โยชน์มีฐาน เป็นรูปสี่เหลี่ยม มีภูเขาทอง ล้อมรอบมีเกาะล้อมรอบเป็น บริวาร มีดอกกัลปพฤกษ์เป็น ดอกไม้ประจ าทวีป ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
๒. ชมพูทวีปตั้งอยู่ใน มหาสมุทรทางทิศใต้ของเขา พระสุเมรุ มีฐานเป็นรูปไข่ มีดอกไม้ประจ าทวีปดอก “ชมพู (ไม้หว้า)” ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
๓. บุรพวิเทหทวีปเมื่อตั้งอยู่ใน มหาสมุทรทางทิศตะวันออกของ เทือกเขาพระสุเมรุ เป็นแผ่นดินกว้าง ได้ ๗,๐๐๐ โยชน์ มีฐานเป็นรูปแว่น ที่กลม มีเกาะล้อมรอบจ านวนมาก มีแม่น ้าเล็กใหญ่ มีเมืองใหญ่น้อย มีดอกไม้ประจ าทวีปคือต้น “สิริสะ (ไม้ทึก หรือต้นซึก)” มีล าต้นใหญ่ และดอกสวย ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
๔. อมรโคยานทวีปตั้งอยู่ใน มหาสมุทรทางทิศตะวันตกของเขา พระเมรุเป็นแผ่นดินกว้างได้ ๙,๐๐๐ โยชน์ มีฐานเป็นรูปครึ่งดวงจันทร์ มีเกาะเล็กเกาะน้อยเป็นบริวาร มีดอกไม้ประจ าทวีปคือดอก “กะทัมพะ (ไม้กระทุ่ม)” ทวีปในไตรภูมิพระร่วง
สรุปทวีปในไตรภูมิพระร่วง ชื่อทวีป สันฐานทวีป ต้นไม้ประจ าทวีป รูปหน้าของ คนในทวีป อายุขัยของ คนในทวีป ชมพูทวีป บุรพวิเทหทวีป อมรโคยาน ทวีป อุตรกุรุทวีป รูปไข่ รูปแว่นที่กลม รูปพระจันทร์ ครึ่งดวง รูปสี่เหลี่ยม ชมพู (ไม้หว้า) สิรีสะ (ไม้ทรีก) กะทัมพะ (ไม้กระทุ่ม) อุตรกุรุทวีป หน้ารูปไข่ หน้ากลม หน้ารูป พระจันทร์ ครึ่งดวง หน้ารูป สี่เหลี่ยม ไม่แน่นอนขึ้นอยู่ กับบุญและกรรม มีอายุ ๑๐๐ ปี มีอายุ ๔๐๐ ปี มีอายุ ๑,๐๐๐ ปี
เรื่องย่อ ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ กล่าวถึง ก าเนิดของมนุษย์ไว้อย่าง ละเอียดเป็นขั้นตอน ตั้งแต่เริ่มปฏิสนธิ จนกระทั่งคลอดจากครรภ์มารดา
เรื่องย่อ ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ เมื่อแรกปฏิสนธินั้นอสุจิผสมกับรังไข่ที่อยู่ ในครรภ์มารดาจะมีรูปร่างโปร่งเหลวเหมือน น ้าหรือเหมือนเมือกตม เรียกว่า กลละ อ่านว่า กะ-ละ-ละ (cell ขนาดเล็ก)
เรื่องย่อ ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ เมื่อผ่านไป ๗ วัน ก้อนเนื้อ นั้นจะมีลักษณะคล้ายกับน ้า ล้างเนื้อ เรียกว่า อัมพุทะ
เรื่องย่อ ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ และเมื่อผ่านไป ๑๔ วัน ก้อนเนื้อ นั้นจะมีลักษณะเหมือนตะกั่วที่ เชื่อมอยู่ในหม้อ (ชิ้นเนื้อ) เรียกชื่อว่า เปสิ
เรื่องย่อ ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ และเมื่อผ่านไป ๒๑ วัน ก้อน เนื้อนั้นจะมีลักษณะแข็งเป็น ก้อนเหมือนไข่ไก่ เรียกว่า ฆนะ
เรื่องย่อ ไตรภูมิพระร่วง ตอน มนุสสภูมิ และเมื่อผ่านไป ๒๘ วันฆนะก็จะค่อย ๆ โตขึ้นมีตุ่มออกได้ ๕ แห่งเหมือนหูด เรียกว่า เบญจสาขาหูด ได้แก่ มือ ๒ อัน เป็นเท้า ๒ อัน และเป็น หัว ๑ อัน