ขุนช้างขุนแผน ตอน ขุนช้างถวายฎีกา

ขนุ ช้างขนุ แผน

ตอน ขุนช้างถวายฎีกา

ท่ีมาของเสภาขนุ ช้างขนุ แผน

เสภาขนุ ช้างขุนแผน เปน็ วรรณคดีที่ประพนั ธ์ขึ้นในรัชสมยั พระบาทสมเด็จ

พระพทุ ธเลิศหล้านภาลยั รัชกาลที่ ๒ โดยโปรดเกล้าใหป้ ระชมุ กวเี พอื่ ประพันธเ์ สภา

เรอื่ งน้ขี ึ้นจากนทิ านพ้ืนบ้านท่ีเล่าสืบต่อกนั มาต้ังแต่สมยั กรงุ ศรีอยุธยา อีกทั้งยัง

ทรงพระราชนพิ นธเ์ องดว้ ยในบางตอน นอกจากนย้ี งั มีการเพิม่ เติมเรื่องราว

เนอื้ หาต่อมาในรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระนง่ั เกลา้ เจา้ อยู่หัว และพระบาทสมเดจ็

พระจอมเกลา้ เจ้าอยู่หวั ด้วยเนือ้ หาและลลี าวรรณคดขี องเสภาเรอื่ งนม้ี ีคุณค่าโดดเด่น

เป็นอย่างยง่ิ วรรณคดีสโมสรจึงไดย้ กย่องให้เปน็ “ยอดแหง่ กลอนสภุ าพ”

สำหรบั เนอ้ื หาท่นี กั เรยี นระดับชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๖ มแี คเ่ ฉพาะตอนขุน

ชา้ งถวายฎกี าเท่าน้ัน ซ่งึ เป็นตอนท่ีไม่ปรากฏนามผแู้ ต่ง

ลกั ษณะคำประพนั ธ์

แต่งด้วย กลอนเสภา ถือเป็นกลอนท่ีมคี วามยืดหยุ่นใน

การใช้คำมาก โดยไม่ไดก้ ำหนดลักษณะการแต่งตายตัว เพราะ
แต่ละวรรคจะเป็นไปตามทำนองเสภานนั่ เอง กลอนเสภานน้ั ใน
๑ วรรคจะมี ๖-๙ คำ/พยางค์
มีชอ่ื เรียกแตกต่างกนั ดงั น้ี

วรรคแรก = นารีเรียงหมอน วรรคท่สี อง = ชะออ้ น
นางรำ

วรรคทสี่ าม = ระบำเดินดง วรรคสุดท้าย = หงสช์ คู อ

แผนผงั กลอนเสภา

แน ะน หดต ฉณงะค ร

ข บน แผ น ข บน ช้ดง

ช่ือเดิมคือพลายแกว้ เป็นลูกเศรษฐเี มืองสพุ รรณบรุ ี
เคยบวชเรียน มีวิชาอาคม หลงรักนางวนั ทองมาตง้ั แต่เดก็
แกร่งกลา้ มีนิสยั เจา้ ชู้ จรงิ ใจและรักนางวันทองคนเดียว
มภี รรยาหลายคน

แน ะน หดต ฉณงะค ร
ฉณน ท อง

ชือ่ เดมิ คือพมิ พลิ าไลย
หญิงงามแหง่ เมอื งสุพรรณ เปน็ เมีย
ของขนุ แผน และถูกขุนช้างฉุดมาอยู่
ด้วย

งดฉท อง

เป็นเมยี ทีข่ ุนแผนได้มาจากการไป
รบทีเ่ มอื งเหนือ ทำใหน้ างวนั ทองไม่
พอใจเม่ือขนุ แผนพาลาวทองกลับมาด้วย

แน ะน ดหต ฉณงะค ร

จ มน่น ยฉคฉรน ดถ

ชอ่ื เดมิ คอื พลายงาม เป็นลูกของขุนแผน
และวันทอง อย่กู บั แม่ได้ไม่นาน กต็ อ้ งพราก
จากแม่ไปอยกู่ บั ยา่ ทเ่ี มอื งกาญจนบรุ ี

เนอื้ เรอื่ งย่อ
ขนุ ช้างขนุ แผน

ตอน ขุนช้างถวายฎีกา

ณ เมืองสุพรรณบรุ ี กล่าวถงึ

ครอบครวั สามครอบครัว คอื ครอบครวั ของขนุ

ไกรพลพา่ ย มีลกู ชายชื่อ
พลายแกว้ ครอบครัวของขนุ ศรวี ชิ ัย
เศรษฐใี หญ่ มีลกู ชายช่ือ ขุนชา้ ง
ซึง่ หวั ล้านมาแต่กำเนดิ และครอบครัวของพัน

ศร โยธาเป็นพอ่ คา้ มลี กู สาวรปู ร่างหนา้ ตา

งดงามชอ่ื พถมพถงดยงค

เมือ่ พลายแก้วอายไุ ด้ ๑๕ ปี กบ็ วชเณรเรียน
ตอ่ มาทวี่ ัดปา่ เลไลยจัดใหม้ เี ทศนม์ หาชาติ เณรพลาย
แก้วเทศนก์ ัณฑ์มัทรี นางพมิ พลิ าไลยเลอื่ มใสมากจน
ต้องถวายผ้าแพร

จนทั้งสองเกดิ ชอบพอกัน
ต่อมาเณรพลายแกว้ ก็สกึ แลว้ ให้
นางทองประศรมี าสขู่ อนางพมิ พิลา
ไลยและแตง่ งานกนั

ตอ่ มาสมเดจ็ พระพันวษาแตง่ ต้ังให้
พลายแกว้ เป็นแม่ทัพไปรบกบั เมอื ง
เชยี งใหมแ่ ละไดร้ ับชัยชนะ และไดน้ างลาว
ทองมาเป็นเมยี อกี หนงึ่ คน

สว่ นนางพมิ พิลาไลยเมอ่ื สามไี ปทัพไดไ้ ม่
นานก็ป่วยหนัก จึงไดเ้ ปลี่ยนชื่อเป็นวันทอง
ขุนชา้ งทำอุบายหลอกวา่ พลายแก้วตายแล้ว
นางศรีประจันจึงบงั คับให้นางวนั ทอง
แต่งงานกับขนุ ช้าง

เมือ่ พลายแกว้ กลบั มาถงึ กรุงศรอี ยธุ ยาและได้
บรรดาศกั ดิเ์ ปน็ ขนุ แผนแสนสะท้าน นางวันทอง
เห็นขุนแผนพาภรรยาใหมม่ าด้วยกโ็ กรธด่าทอนาง
ลาวทองและลมื ตัวพูดกา้ วรา้ วขุนแผน ทำให้
ขุนแผนโมโหพานางลาวทองไปอยูท่ ี่กาญจนบรุ ี
ส่วนนางวันทองก็ตกเปน็ ภรรยาของขุนช้างอย่าง
จำใจ

ขนุ แผนคดิ ถึงนางวนั ทอง จงึ ลอบเขา้ ไป
หาพบนางนอนเคียงค่อู ยกู่ บั ขุนช้าง ขนุ ช้างโกรธ
จงึ แก้แค้นทำใหข้ ุนแผนตอ้ งหนีไปตา่ งถ่ิน และยงั
ถูกรบิ นางลาวทองอกี ด้วย

หลงั จากนัน้ ขุนแผนก็ไดไ้ ปลกั พาตัวนางวนั
ทองออกมาจากบ้านของขุนชา้ ง และพากนั ไปอาศัย
อย่ตู ามป่าเขาอยา่ งยากลำบาก ซึง่ ในระหวา่ งน้ีนาง
วันทองกต็ ้งั ท้อง แต่กม็ าถกู ขุนชา้ งฉุดกลับไป และ
ขนุ แผนกต็ ิดคุก

เมือ่ อยกู่ บั ขนุ ช้าง นางวนั ทองคลอด
ลูกออกมาชอื่ พลายงาม เมอื่ ขนุ ชา้ งรู้ว่า
พลายงามไมใ่ ชล่ ูกของตนก็ลวงไปฆ่าในป่า
ตอ่ มาถกู สง่ ไปอยู่กับแม่ของขนุ แผน

พลายงามอาศยั อยู่กับย่า จน
เติบใหญ่ได้รับราชการและมียศเป็น
“จมนื่ ไวยวรนาถ”

หลงั จากท่จี มื่นไวยวรนาถชนะความ
ตอ่ ขนุ ช้างโดยการดำน้าพสิ ูจนค์ วามจริง
กม็ คี วามคดิ อยากรับแม่กลับมาอย่กู ับพ่อ
จงึ ไปลักพาตัวแมม่ ากลางดึก

แลว้ บอกใหค้ นมาบอกขนุ ช้างว่าตนจับ
ไข้ใกลต้ ายอยากพบหน้าแม่อกี คร้งั ขุนช้าง
ก็จำใจไมเ่ อาความและใหไ้ ปดว้ ยความคับ
แค้นใจ

ขนุ ช้างโกรธมากจึงได้เข้าถวายฎีกา
สมเด็จพระพนั วษาเห็นเขา้ กท็ รงพระพิโรธ
เร่ืองนางวนั ทองมิจบสน้ิ เสียที จึงเรียกทกุ
คนมาพบ แล้วตรสั ถามนางวันทองวา่ อยาก
อยกู่ ับใคร

นางวันทองเลือกไมไ่ ด้ พระองค์จึงตรัส
ประนามนางวันทองว่าเปน็ หญงิ หลายใจ ให้
เอาตวั ไปประหารเสยี

บ ท ป ระพนณธ์พสขด

ข นบช้ดง ข นบแผ น

ตอน ขุนช้างถวายฎีกา

จะกล่าวถึงโฉมเจา้ พลายงาม ถา้ เป็นความชนะขนุ ช้างนั่น
กลับมาอยู่บ้านสำราญครัน เกษมสันต์สองสมภริ มยย์ วน
พรอ้ มญาตขิ าดอยแู่ ตม่ ารดา นึกนึกตรึกตราละห้อยหวน
โอ้ว่าแมว่ นั ทองชา่ งหมองมวล ไมส่ มควรเคียงคกู่ บั ขนุ ช้าง
เออนเ้ี นอ้ื เคราะห์กรรมมานำผิด น่าอายมติ รหมองใจไมห่ ายหมาง
ฝ่ายพอ่ มีบญุ เป็นขนุ นาง แตแ่ ม่ไปแนบขา้ งคนจญั ไร

แป งค ฉดม

จม่นื ไวยฯ แมจ้ ะอยบู่ า้ นอย่างสุขสบายพร้อมพรัง่ ท้ังญาตมิ ิตรและภรรยา แตก่ ็

เกดิ คดิ ถึงแม่ซึง่ กค็ อื นางวนั ทอง แต่ในขณะเดยี วกันก็รู้สึกโกรธท่ีแม่ต้องไปอยู่กบั คน

เลว ๆ อยา่ งขนุ ช้าง ท้งั ๆ ที่พ่อของตนเป็นถงึ ขุนนาง จมื่นไวย ฯ จงึ คดิ หาทางพาแม่

กลบั มาอยูด่ ว้ ยกนั แตบ่ ้านของทัง้ สองอย่หู า่ งไกลกนั มาก จมน่ื ไวย ฯ จึงตอ้ งใชว้ ชิ า

อาคมในการเดนิ ทางไปหาแม่

รูปร่างวิปรติ ผดิ กว่าคน ทรพลอปั รียไ์ ม่ดีได้
ทัง้ ใจคอชว่ั โฉดโหดไร้ ชา่ งไปหลงรักใคร่ได้เป็นดี
วันนั้นแพก้ เู มอ่ื ดำน้า ก็กรวิ้ ซา้ จะฆ่าใหเ้ ป็นผี
แสนแค้นดว้ ยมารดายงั ปรานี ใหไ้ ปขอชีวีขุนชา้ งไว้
แคน้ แม่จำจะแก้ให้หายแค้น ไม่ทดแทนอา้ ยขนุ ชา้ งบ้างไม่ได้
หมายจิตคิดจะให้มนั บรรลัย ไม่สมใจจำเพาะเคราะห์มันดี

แป งค ฉดม

ขนุ ช้างรปู รา่ งน่าเกลียด ใจคอชวั่ ช้า วนั นัน้ ดำน้าแพจ้ ม่ืนไวยฯ อยากจะฆ่า
จะได้ตาย แตเ่ พราะแมไ่ ดข้ อชีวติ ขุนชา้ งไว้ รสู้ ึกเคอื งแมเ่ พราะใจอยากให้มนั ตายไป
แต่ไมส่ มหวงั ขุนชา้ งยงั เคราะหด์ ี

อย่าเลยจะรับแมก่ ลับมา ใหอ้ ยู่ด้วยบดิ าเกษมศรี
พรากให้พ้นคนอบุ าทวช์ าตอิ ปั รยี ์ ยง่ิ คดิ กย็ ่ิงมีความโกรธา
อัดอึดฮดึ ฮดั ด้วยขดั ใจ เมอื่ ไรตะวันจะลับหลา้
เขา้ หอ้ งหวนละหอ้ ยคอยเวลา จวนสุริยาเล้ยี วลับเมรไุ กร
เงียบสัตวจ์ ัตุบททวิบาท ดาวดาษเดือนสว่างกระจา่ งไข
น้าคา้ งตกกระเซ็นเยน็ เยอื กใจ สงดั เสยี งคนใครไมพ่ ูดจา

แป งค ฉดม

จมืน่ ไวยฯ คิดอยากไปรบั แมก่ ลับมาหาพอ่ ไมอ่ ยากใหอ้ ยู่กบั คนอุบาทว์

แบบขนุ ช้าง ยิง่ คิดกย็ ิง่ โมโห จมืน่ ไวยฯ รอใหถ้ งึ เวลาเยน็ ซงึ่ เป็นเวลาท่เี งยี บ

สกดั ไร้เสยี งสตั ว์สีเ่ ทา้ และสัตว์สองเท้าใดๆ ดาวกระจายอยู่ทวั่ แงา นา้ คา้ งเย็นยะ

เยือก ไมม่ ีใครพดู จากัน

ไดย้ นิ เสยี งฆอ้ งย่าประจำวงั ลอยลมล่องดังถงึ เคหา
คะเนนับย่ายามได้สามครา ดเู วลาปลอดห่วงทกั ทนิ
แงาขาวดาวเด่นดวงสว่าง จันทร์กระจา่ งทรงกลดหมดเมฆสิน้
จึงเซ่นเหลา้ ขาวปลาให้พรายกิน เสกขมิ้นว่านยาเข้าทาตวั
ลงยนั ต์ราชะเอาปะอก หยิบยกมงคลข้นึ ใส่หวั
เป่ามนต์เบอื้ งบนชอมุ่ มวั พรายย่วั ยวนใจให้ไคลคลา
จบั ดาบเคยปราบณรงคค์ รบ เสร็จครบบริกรรมพระคาถา
ลงจากเรือนไปมิไดช้ ้า รีบมาถึงบา้ นขุนช้างพลนั ฯ

แป งค ฉดม

จม่ืนไวย ฯ ใช้วิธดี ูฤกษย์ าม เอาเหล้าเซ่นผพี ราย เสกวา่ นยาทาตัว หยิบ
ยันต์มาแปะไว้บนอก สวมมงคลท่ศี รี ษะ รวมไปถึงเป่ามนตรล์ งทด่ี าบคใู่ จ เพ่อื
เดินทางไปหานางวันทองท่ีเรอื นของขนุ ช้าง

เห็นคนนอนลอ้ มอ้อมเปน็ วง ประตูลั่นมน่ั คงขอบร้วั กนั้
กองไแสวา่ งดงั กลางวัน หมายสำคญั ตรงมาหนา้ ประตู
จึงรา่ ยมนตรามหาสะกด เสอ่ื มหมดอาถรรพ์ที่ฝงถ อยู่
ภตู พรายนายขนุ ชา้ งวางว่ิงพรู คนผ้ใู นบา้ นกซ็ านเซอะ
ทั้งชายหญิงงว่ งงมล้มหลบั นอนทับคว่าหงายก่ายกนั เปรอะ
จป่ี ลาคาไแมันไหลเลอะ โงกเงอะงยุ งมไม่สมประดี
ใชพ้ รายถอดกลอนถอนล่ิม รอยท่ิมถอดหลุดไปจากที่
ยา่ งเทา้ กา้ วไปในทนั ที มไิ ด้มีใครทกั แตส่ กั คน

แป งค ฉดม

จมน่ื ไวยฯ เปา่ คาถาอาคมสำหรบั หายตวั แลว้ จมน่ื ไวย ฯ ยังเสก
คาถาให้ผที ี่คุม้ ครองบ้านเรือนของขุนช้างหายไปทง้ั หมด และยังเปา่
มนตใ์ หค้ นในเรือนหลับใหลไม่ไดส้ ติ

มแี ตห่ ลบั เพอ้ มะเมอฝนถ ท้งั ไแกองปงองกนั ทกุ แห่งหน
ผคู้ นเงียบสำเนียงเสยี งแต่กรน มาจนถงึ เรอื นเจา้ ขนุ ชา้ ง
จดุ เทียนสะกดข้าวสารปราย ภูตพรายโดดเรือนสะเทอื นผาง
สะเดาะดาลบานเปดข หน้าตา่ งกาง ย่างเทา้ ก้าวขึน้ รา้ นดอกไม้
หอมหวนอวลอบบุปผาชาติ เบกิ บานก้านกลาดก่ิงไสว
เรณูแูรอ่ นขจรใจ ยา่ งเทา้ ก้าวไปไม่โครมคราม
ข้าไทนอนหลบั ลงทบั กัน สะเดาะกลอนถอนล่ันถึงช้ันสาม
กระจกฉากหลากสลับวับแวมวาม อร่ามแสงโคมแกว้ แววจับตา
ม่านมลู่ ี่มฉี ากประจำก้นั อะั จันทร์เคร่ืองแก้วกห็ นักหนา

แป งค ฉดม เมื่อผ้คู นในบ้านขุนชา้ งหลบั ใหลไปหมด จม่ืนไวยฯ ก็ใช้ใหผ้ ีพรายสะเดาะ

กลอนทัง้ หมด แลว้ ตนก็เดินไปบนบ้าน ซง่ึ เตม็ ไปดว้ ยดอกไมท้ มี่ ีกลิ่นหอมอบอวล

ก้าวเดินไปอย่างระมัดระวัง เห็นแสงโคมแก้วแวววาว บา้ นของขนุ ชา้ งมีมา่ นมู่ลีก่ ัน้ และ

มเี ครอื่ งเรือนเครอ่ื งแก้วมากมาย

ชมพลางย่างเยอื้ งชำเลืองมา เปดข ม้งุ เห็นหน้าแม่วันทอง
นิง่ นอนอยูบ่ นเตยี งเคยี งขุนช้าง มันแนบข้างกอดกลมประสมสอง
เจ็บใจดงั หัวใจจะพังพอง ขยบั จอ้ งดาบง่าอยากฆา่ แถน
จะใครถ่ บี ขุนชา้ งท่กี ลางตวั นึกกลวั จะถกู แมว่ ันทองนน่ั
พลางนง่ั ลงนอบนบอภิวันท์ สะอื้นอ้ันอกแคน้ น้าตาคลอ

แป งค ฉดม

เมือ่ จมน่ื ไวยฯ เขา้ ไปหาแม่ท่ีหอ้ งของขนุ ช้างได้ แต่เม่ือไปถึงก็
เหน็ ภาพบาดตาบาดใจขนุ ชา้ งนอนกอดแม่ตนเอง อยากถีบขนุ ชา้ งแตก่ ็
กลวั โดนแม่ คิดแลว้ ก็อัดอ้ันนัง่ ลงรอ้ งไหส้ ะอ้นื

โอ้แมเ่ จ้าประคุณของลูกเอ๋ย ไม่ควรเลยจะพรากจากคณุ พอ่
เวรกรรมนำไปไมร่ ั้งรอ มิพอท่จี ะต้องพรากก็จากมา
มันไปฉดุ มารดาเอามาไว้ อา้ ยหวั ใสข่มเหงไม่เกรงหน้า
ท่ที ำแคน้ กูจะแทนให้ทันตา ขอษมาแม่แลว้ ก็ขับพราย
เป่าลงด้วยพระเวทวทิ ยา มารดากแ็ บืนต่นื โดยง่าย
ดาบใสฝ่ ถกไว้ไม่เคล่อื นคลาย วนั ทองรู้สกึ กายก็ลมื ตา ฯ

แป งค ฉดม

จมน่ื ไวยฯ ร้สู ึกสงสารแม่ ไม่น่าจะมาพรากจากพ่อขนุ แผนเลย แม่คงมี

เวรกรรมทำใหแ้ มต่ อ้ งถกู ขุนชา้ งฉดุ มาจม่ืนไวยฯ จะขอแก้แค้น วา่ แล้วกข็ อ

ขมาแลว้ เปา่ มนต์ ให้แม่แบนื ขึน้ มา นางวนั ทองเม่ือรู้สึกตวั ก็ลืมตาขน้ึ

ครานน้ั จงึ โฉมเจ้าวนั ทอง ต้องมนตม์ วั หมองเป็นหนักหนา
ตน่ื พลางทางชำเลอื งนัยนต์ ามา เห็นลูกยาน้ันยนื อยรู่ มิ เตียง
สำคัญคดิ วา่ ผรู้ ้ายใหน้ ึกกลัว กอดผัวรอ้ งด้นิ จนสนิ้ เสยี ง
ซวนซบหลบลงมาหมอบเมยี ง พระหม่นื ไวยเขา้ เคยี งห้ามมารดา
อะไรแม่แซร่ ้องทั้งหอ้ งนอน ลกู รอ้ นรำคาญใจจึงมาหา
จะร้องไยใช่โจรผู้รา้ ยมา สนทนาดว้ ยลกู อย่าตกใจ ฯ

แป งค ฉดม

เมือ่ วนั ทองตนื่ ข้นึ กง็ นุ งง เห็นลูกยืนอยู่ริมเตยี งกต็ กใจคิดวา่ ผู้ร้าย
ดิน้ และรอ้ งเสียงดัง จม่ืนไวยฯ จึงรีบหา้ มและปลอบแมว่ า่ น่ีลูกเอง รู้สกึ
ทกุ ข์ร้อนใจจงึ มาหา ไม่ใช้ผูร้ ้ายแตอ่ ยา่ งใด

ครานน้ั วันทองผ่องโสภา ครัน้ รู้ว่าลูกยาหากลัวไม่
ลกุ ออกมาพลนั ดว้ ยทันใด พระหม่นื ไวยเขา้ กอดเอาบาทา
วันทองประคองสอดกอดลูกรกั ซบพกั ตรร์ อ้ งไห้ไม่เงยหน้า
เจา้ มาไยปานน้ีนีล่ ูกอา เขารักษาอยู่ทุกแหง่ ตำแหน่งใน
ใส่ดาลบ้านช่องกองไแรอบ พอ่ ชา่ งลอบเขา้ มากะไรได้
อาจองทะนงตวั ไมก่ ลัวภัย นพ่ี อ่ ใช้ฤๅวา่ เจา้ มาเอง

แป งค ฉดม เมอื่ วันทองรู้ว่าเป็นลูกตนกไ็ มก่ ลัว และลุกออกมาคยุ ดว้ ย จมนื่ ไวยฯ

กม้ ลงกอดเท้าแม่ วันทองกป็ ระครองลกู มากอดและรอ้ งไห้ แล้วกลา่ วว่า ลกู
มาทำไมตอนนี้ เขามีเวรยามตลอดเวลา บ้านลงกลอนและกอ่ กองไแไวร้ อบ
ลูกเข้ามาไดอ้ ย่างไร ทำไมจงึ กลา้ ถึงเพียงน้ี พ่อใช้ให้มาหรือลูกอยากมาเอง

ขุนชา้ งตนื่ ข้ึนมเิ ป็นการ เขาจะรกุ รานพาลขม่ เหง
จะเกดิ ผดิ แมค่ ิดคะนงึ เกรง ฉวยสบเพลงพลาดพลา้ มิเปน็ การ
มธี ุระส่งิ ไรในใจเจ้า พอ่ จงเลา่ แก่แมแ่ ลว้ กลับบา้ น
มคิ วรทำเจ้าอยา่ ทำให้รำคาญ อยา่ หาญเหมือนพ่อนกั คะนองใจ
จมนื่ ไวยสารภาพกราบบาทา ลูกมาผิดจริงหาเถียงไม่
รกั ตวั กลัวผดิ แตค่ ิดไป ก็หกั ใจเพราะรักแม่วนั ทอง

แป งค ฉดม

วนั ทองกลา่ วว่า ถา้ ขนุ ช้างตื่นข้ึนมาจะเปน็ เรื่องใหญ่ ลกู มีธุระอะไรให้
บอกมา แลว้ รบี กลบั บา้ นไปอย่าทำอะไรใหเ้ ป็นเร่อื ง อยา่ คกึ คะนองเหมือนพอ่
นักเลย จมนื่ ไวยฯ กม้ กราบแล้วบอกวา่ ลูกผิดจรงิ ท่ีมาทีน่ ี่ กลวั ความผดิ ก็กลัว
แต่เพราะรกั แมว่ นั ทองจึงมาหา

ทุกวนั นีล้ กู ชายสบายยศ พรอ้ มหมดเมยี มิ่งกม็ สี อง
มบี ่าวไพรใ่ ชส้ อยทงั้ เงินทอง พนี่ อ้ งขา้ งพอ่ ก็บริบูรณ์
ยังขาดแต่แม่คณุ ไมแ่ ลเหน็ เป็นอยู่กเ็ หมือนตายไปหายสูญ
ขอ้ น้ีทีท่ กุ ข์ยงั เพม่ิ พูน ถ้าพร้อมมลู แมด่ ้วยจะสำราญ
ลูกมาหมายว่าจะมารบั เชิญแมว่ ันทองกลับคนื ไปบา้ น
แมน้ จะบงั เกดิ เหตุเภทพาล ประการใดก็ตามแตเ่ วรา

แป งค ฉดม

จม่นื ไวย ฯ กล่าวว่า ทกุ วนั นตี้ นเองมีชวี ิตทสี่ ขุ สบาย มียศ มีเมีย มี
ญาตฝิ ่ายพอ่ ครบหมด จะขาดกเ็ พียงแต่แม่ ท่ยี ังทำให้รสู้ กึ เป็นทุกขอ์ ยู่
หากแมอ่ ยู่ดว้ ยคงมคี วามสุขกว่านี้ ลูกจงึ รับแมก่ ลบั ไป หากจะเกิดเหตใุ ด
ต่อไปก็แล้วแต่เวรกรรม

มาอยู่ไยกับไอห้ นิ ชาติ แสนอุบาทวใ์ จจติ รษิ ยา
ดงั ทองคำทำเลีย่ มปากกะลา หน้าตาดำเหมือนมินหม้อมอม
เหมือนแมลงวนั วอ่ นเคลา้ ทเ่ี นา่ ชว่ั มาเกลอื กกลัว้ ปทมุ าลยท์ ีห่ วานหอม
ดอกมะเดอ่ื ฤๅจะเจอื ดอกพะยอม ว่านกั แม่จะตรอมระกำใจ
แมเ่ ลยี้ งลกู มาถงึ เจ็ดขวบ เคราะหป์ ระจวบจากแมห่ าเหน็ ไม่
จะคิดถึงลูกบา้ งฤๅอย่างไร ฤๅหาไม่ใจแมไ่ มค่ ดิ เลย
ถา้ คดิ เหน็ เอ็นดวู ่าลกู เต้า แม่ทูนเกลา้ ไปเรือนอย่าเชอื นเฉย
ใหล้ กู คลายอารมณไ์ ด้ชมเชย เหมอื นเมอื่ คร้ังแม่เคยเลีย้ งลูกมา ฯ

แป งค ฉดม

จม่ืนไวยฯ กล่าวว่า มาอยกู่ บั ขนุ ช้างทอ่ี ุบาทว์ ใจชวั่ ทำไม หน้าตากด็ ำ เหมือน
แมลงวนั เนา่ ท่ีมาดมดอมดอกไมท้ หี่ วานหอม หากลกู พูดไปกก็ ลัวแมจ่ ะเสียใจ แม่เลยี้ งลูก
มาถึง ๗ ขวบ กพ็ รากจากกัน หากแมย่ ังคดิ ว่าเปน็ ลูกกจ็ งกลับบ้านไปดว้ ยกันเถิด ให้ลกู
ได้สบายใจ เหมอื นตอนที่แมเ่ คยเลี้ยงดูลูกมา

คราน้ันจงึ โฉมเจา้ วนั ทอง เศรา้ หมองดว้ ยลกู เป็นหนักหนา
พอ่ พลายงามทรามสวาดขิ องแม่อา แมโ่ ศกาเกือบเจียนจะบรรลัย
ใชจ่ ะอ่ิมเอบิ อาบดว้ ยเงินทอง มิใชข่ องตวั ทำมาแตไ่ หน
ทง้ั ผ้คู นช้างม้าแลขา้ ไท ไม่รกั ใครเ่ หมือนกบั พอ่ พลายงาม
ทุกวันนใี้ ช่แม่จะผาสกุ มีแต่ทุกขใ์ จเจ็บดงั เหน็บหนาม
ตอ้ งจำจนทนกรรมทต่ี ดิ ตาม จะขืนความคิดไปก็ใชท่ ี

แป งค ฉดม

เมอื่ นนั้ วันทองรู้สึกเศร้าเป็นอย่างมาก พลายงามของแม่เอย๋ แมก่ ็
เศรา้ เสยี ใจเจียนตาย ถึงแมม้ เี งนิ ทอง คนรับใช้มากมายก็ไมไ่ ดม้ ีความสขุ
และไมไ่ ด้รู้สกึ รักใครเ่ หมือนลกู พลายงาม ทุกวนั นี้แม่กม็ ีความทกุ ข์ใจมากคง
เป็นกรรมของแมเ่ องจำตอ้ งทนอยู่ไป

เมอื่ พอ่ เจ้าเข้าคกุ แม่ทอ้ งแก่ เขาฉุดแม่ใช่จะแกล้งแหนงหนี
ถงึ พอ่ เจ้าเลา่ ไมร่ วู้ ่าร้ายดี เปน็ หลายปีแม่มาอยกู่ ับขนุ ชา้ ง
เม่อื พอ่ เจ้ากลบั มาแตเ่ ชยี งใหม่ ไม่เพ็ดทลู ส่งิ ไรแตส่ ักอย่าง
เม่ือคราวตัวแม่เป็นคนกลาง ทา่ นกว็ างบทคนื ให้บิดา

แป งค ฉดม

เมอ่ื ตอนขนุ แผนถกู จบั เขา้ คุก แมก่ ็ทอ้ งแกข่ นุ ชา้ งฉดุ แมม่ าไม่ไดห้ นี
ขนุ แผนมา ตอนขุนแผนเขารบชนะเชียงใหมม่ คี วามดคี วามชอบ พระพนั วษาก็
ตดั สนิ ใหไ้ ปอยกู่ บั ขนุ แผน

เจา้ เปน็ ถึงหัวหมื่นมหาดเลก็ มใิ ชเ่ ดก็ ดอกจงแถงคำแมว่ ่า

จงเร่งกลบั ไปคิดกับบิดา แอง งหากราบทูลพระทรงธรรม์

พระองคค์ งจะโปรดประทานให้ จะปรากอยศไกรเฉิดฉนั

อันจะมาลกั พาไม่วา่ กนั เช่นนนั้ ใจแมม่ เิ ตม็ ใจ ฯ

คราน้ันจงึ โฉมเจ้าพลายงาม แถงความเห็นวา่ แม่หาไปไม่

คดิ บา่ ยเบ่ียงเลย่ี งเลย้ี วเบย้ี วบิดไป เพราะรักไอ้ขนุ ช้างกว่าบดิ า

แป งค ฉดม

ลูกเปน็ ถงึ หัวหมนื่ มหาดเลก็ ไมใ่ ชเ่ ดก็ แล้วจงกลับไปคิดไตรต่ รองกบั พ่อให้
ดี แล้วไปกราบทลู พระพันวษา พระพนั วษาคงเอ็นดูและชว่ ยพลายงาม เมื่อได้แถงแม่
แล้วก็คิดบ่ายเบ่ยี ง วา่ แม่รักขนุ ช้างมากกวา่ ตน

จงึ ว่าอนิจจาลกู มารบั แมย่ งั กลบั ทัดทานเป็นหนักหนา
เหมอื นไม่มรี ักใคร่ในลูกยา อุตสา่ หม์ ารับแม่แล้วยงั มไิ ป
เสยี แรงเปน็ ลูกผู้ชายไม่อายเพอื่ น จะพาแมไ่ ปเรือนให้จงได้
แมน้ มิไปให้งามกต็ ามใจ จะบาปกรรมอย่างไรกต็ ามที
จะตดั เอาศีรษะของแมไ่ ป ทง้ิ แต่ตัวไวใ้ ห้อยู่นี่
แมอ่ ย่าเจรจาใหช้ ้าที จวนแจ้งแสงศรจี ะรีบไป ฯ

แป งค ฉดม

ตนอตุ สา่ หม์ ารับแมแ่ ตแ่ ม่กไ็ ม่ไป แลว้ ยังกลา่ วในทำนองห้ามเหมือนไมร่ กั
ลกู พลายงามตอบวา่ ตนเป็นลกู ผูช้ ายวนั น้จี ะตอ้ งพาแมก่ ลบั บ้านไปให้ได้ ถึงแมว้ ่า
แม่จะไมย่ อมกต็ าม ถ้าแมไ่ ม่กลบั ไปขอทำบาปกรรมแล้ววนั นี้ ตอ่ ใหต้ อ้ งตัดหัวของแม่
ไปแล้วท้ิงแต่ตวั ไว้ทนี่ ก่ี จ็ ะทำ
แมอ่ ยา่ มวั พดู อยจู่ งรีบไปเถอะแงาจะสว่างแลว้

ครานั้นวันทองผ่องโสภา เห็นลกู ยากัดแนถ มันไส้
ถอื ดาบแงาแืนบ ยืนแกว่งไกว ตกใจกลัวว่าจะฆ่าแนถ
จึงปลอบวา่ พลายงามพอ่ ทรามรกั
จงครวญใคร่ใหเ้ ห็นขอ้ สำคัญ อย่าฮึกฮกั วา้ วนุ่ ทำหนุ หนั
ดว้ ยเปน็ ข้าลกั ไปไทลกั มา แมน่ พี้ ร่ันกลวั แต่จะเกดิ ความ
ถา้ เหน็ เจ้าเป็นสขุ ไม่ลกุ ลาม เหน็ เบ้ืองหน้าจะอึงแมจ่ งึ ห้าม
ว่าพลางนางลุกออกจากห้อง กต็ ามเถิดมารดาจะคลาไคล
พระหมน่ื ไวยก็พามารดาไป เศรา้ หมองโศกาน้าตาไหล
พอรุ่งแจ้งแสงใสกถ็ งึ เรือน ฯ

แป งค ฉดม

ฝา่ ยนางวันทองพอเห็นลูกกัดแถน แกวง่ ดาบแาง แบืนกก็ ลวั นางวนั ทอง
ปลอบลูกว่าอย่าหุนหัน ที่แมไ่ ม่ไปนน้ั เพราะกลวั ลกู จะเดือดรอ้ นเปน็ คดีความ แตถ่ า้
ลกู เหน็ ว่าดวี า่ งามแม่กจ็ ะตามกลบั ไป แลว้ วันทองก็ตามพลายงามกลับบา้ น พลาย
งามพาแมไ่ ปถงึ บา้ นเมอื่ ใกล้สวา่ ง

จะกล่าวถึงเจา้ จอมหม่อมขนุ ชา้ ง นอนครางหลับกรนอยู่ป่นเปอืบ น

อัศจรรยฝ์ ถนแปรแชเชือน ว่าขเี้ รอ้ื นขึ้นตวั ทวั่ ท้งั นั้น

หาหมอมารกั ษายาเข้าปรอท มนั กนิ ปอดตับไตออกไหลลัน่

ทง้ั ไสน้ อ้ ยไสใ้ หญแ่ ลไส้ตัน แถนแางก็หักจากปากตวั

ตกใจตนื่ ผวาควา้ วันทอง รอ้ งวา่ แมค่ ุณแม่ชว่ ยผัว

ลกุ ขน้ึ งกงนั ตัวส่นั รวั ใหน้ ึกกลวั ปรอทจะตอดตาย

แป งค ฉดม

ขุนช้างทนี่ อนหลับอยู่ ก็ไดฝ้ ถนรา้ ยวา่ “เป็นขเี้ รอื นทวั่ ทง้ั ตัว พอไปหา
หมอกนิ ยาประสมปรอทจึงถูกปรอทกนิ ตบั ไตไสพ้ งุ และแนถ แางก็หกั ออกจาก
ปาก” เมื่อขนุ ช้างต่ืนขึน้ มาก็ผวาจะควา้ หานางวันทอง

ลืมตาเหลียวหาเจา้ วันทอง ไม่เห็นนอ้ งห้องสว่างตะวันสาย
ผ้าผ่อนลอ่ นแกน่ ไมต่ ดิ กาย เหน็ ม่านขาดเร่ียรายประหลาดใจ
ตะโกนเรยี กในห้องวันทองเอย๋
ทั้งข้าวของมากมายก็หายไป หาขานรบั เชน่ เคยสักคำไม่
พลางเรยี กหาขา้ ไทอยวู่ า้ วุ่น ปากประตเู ปดข ไว้ไมใ่ ส่กลอน
อมี ีอมี าอสี าคร อีอนุ่ อีอมิ่ อีฉิมอสี อน

นิ่งนอนไยหวามาหากู

แป งค ฉดม พอขนุ ชา้ งลืมตาข้ึนมามองกไ็ มเ่ หน็ นางวันทองอยู่ในห้อง จึง

ตะโกนเรียกหาวนั ทองกไ็ มม่ ีเสยี งขานรบั กลับมาเหมือนเช่นเคย พอ

มองไปในหอ้ งกเ็ หน็ ขา้ วของมากมายหายไป จึงตะโกนเรียกบ่าวไพร่ใน

บา้ นให้เข้ามาหา

บา่ วผหู้ ญิงว่งิ ไปอยู่งกงัน เหน็ นายนนั้ แกผ้ า้ กางขาอยู่
ตา่ งคนทรดุ นั่งบงั ประตู ตกตะลึงแลดไู ม่เข้ามา
ขนุ ชา้ งเหน็ ขา้ ไม่มาใกล้ ขัดใจลุกขน้ึ ท้งั แกผ้ า้
แหงนเถ่อเปงอปถงยืนจังก้า ย่างเท้าก้าวมาไมร่ ู้ตวั
ยายจันงันงกยกมอื ไหว้ นัน่ พ่อจะไปไหนพอ่ ทูนหัว
ไม่น่งุ ผอ่ นนงุ่ ผ้าดูน่ากลวั ขุนชา้ งมองดตู ัวกต็ กใจ

แป งค ฉดม บ่าวท่ีเปน็ ผู้หญิงก็วิง่ กันไปหาแต่เห็นขนุ ช้างแก้ผา้ อยู่ กห็ ลบ

กันไปอย่หู ลงั ประตูไมก่ ล้าเขา้ ไป ชุนชา้ งเหน็ ดงั นั้นก็ขัดใจจงึ ลุกข้ึนท้งั

ๆ ท่ียังแกผ้ ้าอยู่ ยืนค้างถ่างขาแลว้ ก้าวออกไปโดยทีไ่ มร่ ตู้ ัว ยายจนั ก็ยก

มือไหว้แลว้ ถามขุนชา้ งว่าจะไปไหน เสอ้ื ผ้าไมใ่ ส่ พอขนุ ชา้ งมองดูตวั เองก็

ต้องตกใจ

สองมอื ปดข ขาเหมือนท่าเปรต ใครมาเทศนเ์ อาผา้ กไู ปไหน
ใหน้ กึ อดสูหมู่ข้าไท ยายจนั ไปเอาผา้ ใหข้ ้าที
ยายจนั ตกใจเตม็ ประดา เข้าไปฉวยผ้าเอามาคลี่
หยิบยน่ื ส่งไปใหท้ ันที เมินหนอี ดสูไม่ดูนาย
ขุนชา้ งตัวสน่ั ทาวบอกบา่ วไพร่ วันทองไปไหนอยา่ งไรหาย
เอ็งไปดูใหร้ ้ซู ง่ึ แยบคาย พบแล้วอยา่ ว่นุ วายให้เชญิ มา ฯ

แป งค ฉดม

ขนุ ช้างเอามือไปปดข ขาเหมอื นท่าทีเ่ ปรตยืน แลว้ บอกว่าใครมาเอาผ้าไปไหน
เลยนึกละอายใจกบั เหล่าคนใช้ แล้วบอกให้ยายจันไปเอาผ้ามาให้ ยายจันก็ตกใจแล้ว
ไปหยิบผา้ มาคลแี่ ลว้ ส่งไปให้กับขุนช้าง ตนเองกห็ ลบไปไมก่ ลา้ มอง ขนุ ช้างก็บอก
คนใชอ้ ยา่ งส่นั รัว ๆ วา่ นางวันทองหายไปไหน ใหไ้ ปดวู ่าอยทู่ ่ีไหนถา้ เจอตัวแล้วก็ให้
เชิญตัวกลับมา

ขา้ ไทไดแ้ งถ ขุนช้างใช้ ตา่ งเท่ยี วค้นด้นไปจะเอาหน้า

ทัง้ หอ้ งนอกห้องในไมพ่ บพา ทั่วเคหาแล้วไปคน้ จนแผน่ ดนิ

เห็นประตรู ้ัวบ้านบานเปดข กว้าง ผู้คนนอนสลา้ งไม่ตนื่ ส้นิ

เสาแรกแตกต้นเป็นมลทิน กนิ ใจกลับมาหาขนุ ชา้ ง

บอกวา่ ไดค้ ้นคว้าหาพบไม่ แลว้ เล่าแจ้งเหตุไปส้นิ ทุกอย่าง

ข้าเหน็ วิปรติ ผดิ ทา่ ทาง ทนี่ วลนางวนั ทองน้นั หายไป ฯ

แป งค ฉดม พวกคนใช้ไดแ้ งถ ทขี่ นุ ช้างใชต้ ่างก็ไปค้นหาเพื่อทจ่ี ะเอาหน้า แต่หาเท่าไรกย็ ัง

หากันไม่พบพอออกไปหนา้ บ้านกเ็ หน็ ประตบู า้ นเปขดอยู่ และเหน็ คนท่นี อนเกล่ือน
กลาดเพราะมนตส์ ะกด จึงกลับมารายงานขุนช้างวา่ ไมพ่ บนางวนั ทอง เห็นแต่ “เสา
แรกแตกตน้ คอื เสาเอกท่บี า้ นแตกเชือ่ ว่าจะเกิดสิง่ ไม่ดีขน้ึ ” ซึ่งดูผิดประหลาดไป

ครานัน้ ขนุ ชา้ งแถงบา่ วบอก เหงื่อออกโซมล้านกระบานใส

คดิ คดิ ให้แค้นแสนเจ็บใจ ชา่ งทำไดต้ า่ งต่างทกุ อยา่ งจริง

สองหนสามหนกน่ แต่หนี พล้ังทลี งไมร่ อดนางยอดหญิง

คราวนั้นอ้ายขนุ แผนมันแง้นชงิ น่ีคราวน้ีหนวี ่ิงไปตามใคร

ไม่คดิ วา่ จะเปน็ เห็นว่าแก่ ยังสาระแนหลบลหี้ นีไปไหน

เอาเถดิ เปน็ ไรก็เปน็ ไป ไม่เอากลับมาได้มใิ ช่กู ฯ

แป งค ฉดม

ขนุ ชา้ งไดแ้ งถ ทีค่ นใชพ้ ูดเหงือ่ กอ็ อกเต็มหวั ลา้ น คดิ ไปแล้วก็เจบ็ ใจ บน่ ด่านาง
วันทองว่าหายไปไหน หนตี นไปได้สองสามครัง้ แล้ว พอไดโ้ อกาสกห็ นี ตอนนั้น
ขุนแผนเป็นคนพาไป แล้วคราวนีน้ างวนั ทองไปกับใคร แตถ่ ึงอยา่ งไรก็จะต้อง
ตามกลบั มาให้ได้

จะกลา่ วถึงโฉมเจ้าพลายงาม เกรงเนอื้ ความนง่ั นกึ ตรกึ ตรองอยู่

อา้ ยขนุ ชา้ งสารพัดเป็นศัตรู ถา้ มนั รวู้ า่ ลกั เอาแมม่ า

มันกจ็ ะสอดแนมแกมเทจ็ ไปกราบทูลสมเดจ็ พระพนั วษา

ดูจะระแวงผิดในกจิ จา มารดากจ็ ะต้องซึง่ โทษภัย

คดิ แลว้ เรยี กหมนื่ วเิ ศษผล เอ็งเป็นคนเคยชอบอัชสาสัย

จงไปบา้ นขนุ ชา้ งด้วยทันใด ไกล่เกล่ยี เสยี อย่าให้มนั โกรธา

แป งค ฉดม

พลายงามเกรงว่าขุนช้างจะนำเร่อื งทีเ่ อาตวั นางวันทองมาไปกราบ

ทลู พระพันวษา ทำให้นางวันทองตอ้ งรบั โทษไปดว้ ย คดิ ได้ดังนนั้ จงึ

เรียกหมน่ื วเิ ศษผลใหไ้ ปบ้านขนุ ช้างแล้วไกล่เกลีย่ เร่อื งนางวันทองอยา่

ใหข้ ุนชา้ งโกรธ

บอกวา่ เราจบั ไขม้ าหลายวัน เกรงแม่จะไมท่ นั มาเหน็ หนา้
เม่อื คนื น้ซี า้ มีอันเป็นมา เราใชค้ นไปหาแมว่ ันทอง
พอขณะมารดามาส่งทกุ ข์ ร้องปลกุ เขา้ ไปถึงในหอ้ ง
จงึ รบี มาเร็วไวดังใจปอง รกั ษาจนแสงทองสวา่ งแาง
ไม่ตายคลายคนื แบืนข้ึนได้ กขู อแมไ่ วพ้ อเหน็ หนา้
แต่พอให้เคลอื่ นคลายหลายเวลา จึงจะส่งมารดานั้นคืนไป ฯ

แป งค ฉดม ให้หมนื่ วเิ ศษผลบอกกับขุนช้างวา่ ตนไมส่ บายมาหลายวันจงึ

อยากพบหนา้ แม่ เลยใชค้ นไปตามแม่ถึงสว้ ม แมจ่ งึ รีบมาหาตน แต่

ตอนน้ีตนไมเ่ ปน็ อะไรแลว้ แต่ขอให้แมอ่ ยกู่ บั ตนสกั ระยะหน่งึ แล้วจะส่งแม่

กลบั

หม่นื วเิ ศษรบั คำแลว้ อำลา รบี มาบา้ นขนุ ชา้ งหาชา้ ไม่

คร้นั ถงึ แอบดูอย่แู ต่ไกล เหน็ ผคู้ นขวกั ไขวท่ ง้ั เรอื นชาน

ขนุ ชา้ งนง่ั เย่ยี มหน้าตา่ งเรอื น ดหู น้าเฝืนอนทโี กรธอยงู่ ่นุ ง่าน

จะดอื้ เดนิ เขา้ ไปไมเ่ ป็นการ คิดแลว้ ลงคลานเข้าประตู ฯ

ครานั้นเจ้าจอมหมอ่ มขนุ ชา้ ง นัง่ คาหน้าต่างเยยี่ มหน้าอยู่

เห็นคนคลานเขา้ มาเหลือบตาดู น่มี าล้อหลอกกฤู ๅอย่างไร

อะไรพอสวา่ งวางเขา้ มา เดก็ หวาจับถองใหจ้ งได้

ลุกข้ึนถกเขมรร้องเกนไป ทุดอา้ ยไพรข่ ้คี รอกหลอกผดู้ ี ฯ

คราน้ันวิเศษผลคนว่องไว ยกมือข้นึ ไหวไ้ ม่วง่ิ หนี

ร้องตอบไปพลนั ในทนั ที คนดดี อกขา้ ไหว้ใชค่ นพาล

แป งค ฉดม หมน่ื วเิ ศษผลรบั คำจากจมืน่ ไวยแลว้ มาทบ่ี า้ นขนุ ชา้ ง พอเข้าไปถึงเรอื น

ขุนช้าง ดูทา่ ทางขุนช้างกำลงั โกรธเคืองจึงคลานเข้าไปหา ขนุ ชา้ งเห็นเข้าก็

โกรธเพราะนกึ วา่ มาหลอกตน หมื่นวิเศษผลรบี ยกมือขึน้ ไหวแ้ ลว้ ตอบวา่ ตนเปน็

คนดีไม่ใช่คนรา้ ย

ขา้ พเจา้ เปน็ บ่าวพระหม่ืนไวย เป็นขุนหม่ืนรบั ใช้อยู่ในบา้ น
ท่านใช้ให้กระผมมากราบกราน ขอประทานคืนนี้พระหมนื่ ไวย
เจบ็ จกุ ปถจจุบนั มีอันเป็น แกไ้ ขกเ็ ห็นหาหายไม่
รอ้ งโอดโดดดิน้ เพียงสน้ิ ใจ จงึ ใช้ให้ตัวข้ามาแจง้ การ
พอพบทา่ นมารดาจงึ หายทกุ ข์ ข้าพเจา้ รอ้ งปลุกไปในบา้ น
จะกลับข้นึ เคหาเห็นช้านาน ทา่ นจึงรบี ไปในกลางคืน
พยาบาลคุณพระนายพอคลายไข้ คณุ อย่าสงสัยวา่ ไปอื่น
ให้คำม่ันสงั่ มาวา่ ยั่งยนื พอหายเจบ็ แลว้ จะคืนไมน่ อนใจ ฯ

แป งค ฉดม เป็นบ่าวของจมนื่ ไวยเปน็ ขนุ หมน่ื รับใช้อยใู่ นบา้ น พลายงามไมส่ บายจงึ

ใช้ใหต้ นมาแจ้ง ขอให้นางวนั ทองอยดู่ ้วยหนง่ึ คนื พลายงามไมส่ บายเลยจึงอยากพบ
หน้าแม่ เลยใหค้ นใชไ้ ปตามแมม่ าถึงส้วม แม่จึงมาหาพลายงามจึงหม่ืนวิเศษผลมา
แจ้ง ถ้าหายแลว้ จะพานางวนั ทองกลบั ไป