‘ราชบุรี’
เมอื งสร้างสรรค์
เศรษฐกิจยั่งยนื
บทบาทของ อว. ส่วนหนา้ และโครงการยกระดบั
เศรษฐกิจและสังคมรายตําบลแบบบูรณาการ
(มหาวทิ ยาลยั สู่ตําบล สร้างรากแกว้ ให้ประเทศ : U2T)
จงั หวดั ราชบรุ ี
‘ราชบรุ ’ี บทบาทของ อว. สว่ นหน้า และโครงการยกระดบั เศรษฐกจิ
เมืองสรา้ งสรรค์ และสงั คมรายตำ�บลแบบบูรณาการ (มหาวิทยาลยั สู่ต�ำ บล
เศรษฐกจิ ยงั่ ยนื สรา้ งรากแก้วใหป้ ระเทศ : U2T) จังหวัดราชบุรี
จัดทําโดย สาํ นักงานบริหารการวิจัย นวตั กรรมและการสรางสรรค (สวนส.)
ISBN (e-Book) มหาวิทยาลัยศิลปากร
พิมพคร้งั แรก 978-974-641-806-5
รปู แบบหนังสอื อเิ ล็กทรอนกิ ส พฤษภาคม 2565
สงวนลิขสทิ ธิ์ สาํ นกั งานบรหิ ารการวิจยั นวตั กรรมและการสรางสรรค (สวนส.)
ทป่ี รกึ ษา มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร
6 ถนนราชมรรคาใน ตําบลพระปฐมเจดีย
บรรณาธิการ อําเภอเมอื งนครปฐม จงั หวัดนครปฐม 73000
กองบรรณาธิการ
ผูชวยศาสตราจารยชยั ชาญ ถาวรเวช
อธิการบดีมหาวิทยาลัยศลิ ปากร
ศาสตราจารย ดร.นันทนติ ย วานชิ าชีวะ
รองอธกิ ารบดฝี า ยวิจัย มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร
หัวหนาหนวยปฏิบัติการ อว. สวนหนา จังหวัดราชบรุ ี
รองศาสตราจารย ดร.รฐั พล อนแฉง
ผูช้ ว ยอธิการบดฝี า่ ยวิจัย มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร
ตปนีย พรหมภัทร
วรยิ วัลย สามเพชรเจริญ
กรรณกิ า ตะกรดุ โทน
ศศิวิมล ไกรทอง
2 ‘ราชบุรี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื
ค�ำ น�ำ
จากการที่�่องค์์การสหประชาชาติิกำำ�หนดการพัฒั นาที่�่ยั่�ง่ ยืนื เป็น็ หมุดุ หมายสำ�ำ คััญในการสร้า้ งความเป็น็ อยู่่�
ที่�่ดีีแก่่ประชาคมโลก การพัฒั นาที่�่ยั่�ง่ ยืนื ต้้องอาศัยั การทำำ�งานแบบมีีส่่วนร่่วม โดยคำำ�นึงึ ถึึงการรักั ษาสมดุลุ ระหว่่าง
การพััฒนาในมิิติิเศรษฐกิิจกัับการพััฒนาคุุณภาพชีีวิิตของประชาชนบนฐานทุุนทางวััฒนธรรมและทรััพยากร
ธรรมชาติิของพื้้�นที่�่
“อว. ส่่วนหน้้า” หรือื หน่่วยปฏิิบััติิการส่ว่ นหน้้าของกระทรวงการอุุดมศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและ
นวััตกรรม (อว.) ได้้จััดตั้้�งขึ้้�นในช่่วงปลายปีี พ.ศ. 2563 โดยมอบหมายให้้สถาบัันการศึึกษาเครืือข่่าย อว. และ
หน่่วยงานในสังั กัดั อว. ในพื้้�นที่�่จัังหวััด รับั ผิดิ ชอบดำำ�เนินิ การในฐานะ อว. ส่่วนหน้า้ ประจำำ�จัังหวััด เพื่่�อนำ�ำ นโยบาย
ขัับเคลื่่�อนไทยไปด้้วยกัันของรััฐบาลมาสู่่�การปฏิิบััติิในระดัับพื้้�นที่�่ อว. ส่่วนหน้้าในแต่่ละจัังหวััดเป็็นตััวแทนของ
กระทรวง อว. ดำำ�เนิินการเพื่่�อตอบโจทย์์ความต้้องการของพื้้�นที่�่ จึึงมีีบทบาทสำ�ำ คััญที่�่จะหนุุนเสริิมการพััฒนา
จัังหวััดด้้วยอุุดมศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม อีีกทั้้�งกระทรวง อว. ได้้ริเิ ริ่่ม� โครงการยกระดัับเศรษฐกิิจ
และสัังคมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ หรืือ โครงการมหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล (University to Tambon : U2T) โดย
มหาวิิทยาลัยั ในพื้้�นที่�่นำำ�ศักั ยภาพด้้านการอุุดมศึกึ ษาเข้า้ ไปเป็น็ พี่เ�่ ลี้้ย� งเพื่่�อสร้า้ งขีีดความสามารถในการขับั เคลื่่�อน
เศรษฐกิิจฐานรากพร้อ้ มกัับการพัฒั นาคุณุ ภาพชีีวิิตของประชาชน โดยมีี “อว. ส่่วนหน้า้ ” เป็็นข้อ้ ต่่อสำ�ำ คััญเพื่่�อ
เชื่่�อมโยงการดำำ�เนิินการของโครงการฯ กัับกระทรวง อว. และส่่วนราชการของจัังหวััด
หนังั สือื ‘ราชบุุรีี’ เมือื งสร้า้ งสรรค์์ เศรษฐกิจิ ยั่ง�่ ยืนื เกิดิ จากการสังั เคราะห์บ์ ทบาทของ อว. ส่่วนหน้า้ จัังหวััด
ราชบุุรีี ที่�่มหาวิิทยาลััยศิิลปากรได้้ดำำ�เนิินการ และถอดบทเรีียนกิิจกรรมภายใต้้โครงการ U2T ของสถาบััน
อุุดมศึกึ ษาหรือื มหาวิิทยาลััย 6 แห่่ง ที่�่ดำำ�เนินิ การในพื้้�นที่�่จัังหวััดราชบุุรีี 71 ตำำ�บล โดยถ่่ายทอดและร้อ้ ยเรีียงเป็น็
บทความเพื่่�อให้้เกิิดการเรีียนรู้�ในการพัฒั นาพื้้�นที่�่ภายใต้้บริบิ ทของการพัฒั นาที่�่ยั่�ง่ ยืนื
ในนามของหน่่วยปฏิิบััติิการ อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี ใคร่่ขอขอบคุณุ ปลััดกระทรวงการอุุดมศึึกษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม ผู้้�ว่่าราชการจัังหวััดราชบุุรีี ผู้้�แทนและนัักวิิจััยของมหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่บ่� ้า้ น
จอมบึงึ มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี มหาวิิทยาลััยเทคโนลีีราชมงคลรัตั นโกสินิ ทร์์ มหาวิิทยาลััย
เทคโนโลยีีราชมงคลพระนคร มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ และสถาบัันเทคโนโลยีีปทุุมวััน ที่�่ร่่วม
ถ่่ายทอดประสบการณ์์ นำ�ำ มาสู่ส่� าระอัันทรงคุณุ ค่่าของหนังั สือื เล่่มนี้้�
ศาสตราจารย์์ ดร.นัันทนิิตย์์ วานิชิ าชีีวะ
รองอธิกิ ารบดีีฝ่า่ ยวิิจััย มหาวิิทยาลััยศิลิ ปากร
หัวั หน้้าหน่่วยปฏิิบัตั ิิการ อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี
‘ราชบุร’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยั่งยนื 3
4 ‘ราชบุร’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจย่ังยืน
สารบัญ
2 คำ�นำ�
6 จาก ‘องค์ความรู’้ สกู่ ารยกระดบั คุณภาพชีวิตประชาชน
ศาสตราจารย์์ ดร. นายแพทย์ส์ ิริ ิฤิ กษ์์ ทรงศิิวิิไล
ปลััดกระทรวงการอุุดมศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม
10 ทศิ ทางการพฒั นาจงั หวัดราชบรุ .ี ..สู่การขับเคลอื่ นงานเชิงพ้นื ท่ี
นายรณภพ เหลืืองไพโรจน์์
ผู้้�ว่่าราชการจัังหวััดราชบุุรีี
12 บูรณาการองคค์ วามรู้สูก่ ารพฒั นาจงั หวดั ราชบรุ ี
ศาสตราจารย์์ ดร.นันั ทนิิตย์์ วานิชิ าชีีวะ
รองอธิกิ ารบดีีฝ่่ายวิิจััย มหาวิิทยาลััยศิิลปากร
หัวั หน้า้ หน่่วยปฏิิบัตั ิิการ อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี
15 อว. สว่ นหน้า กับการพฒั นาเศรษฐกิจฐานชมุ ชน
22 เยือนยลราชบรุ ี หลากวิถีวฒั นธรรม
โครงการวิิจััยการพัฒั นาทุนุ ทางวััฒนธรรมเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวเมือื งน่่าอยู่่ร� าชบุุรีี
27 ‘Ratchaburi Connect’ เช่อื มเมอื งเกา่ ส่กู ารทอ่ งเทยี่ วมมุ มองใหม่
โครงการวิิจััยการนำ�ำ ระบบโลจิิสติิกส์ม์ าพัฒั นาเมืืองเก่่าราชบุุรีี เพื่่�อพัฒั นาเศรษฐกิิจและ
การท่่องเที่�่ยงอย่่างยั่�ง่ ยืนื
30 สือ่ ศิลป์สร้างสรรค์ สสู่ ังคมแห่งการเรียนรู้
โครงการการพัฒั นาศิลิ ปะกัับชุุมชนและการพัฒั นาผลิิตภััณฑ์์ท้้องถิ่่�นเพื่่�อราชบุุรีี
เศรษฐกิิจสร้า้ งสรรค์์
35 แยกขยะ ลดปัญหาฝุ่น ยกระดับคุณภาพชวี ิต
โครงการวิิจััยการพัฒั นาคุณุ ภาพสิ่่ง� แวดล้้อมในพื้้�นที่�่เมืืองเก่่าราชบุุรีี
สู่เ่� มืืองน่่าอยู่่ท� ี่�่ยั่�ง่ ยืนื
39 โครงการยกระดบั เศรษฐกิจและสงั คมรายตำ�บลแบบบรู ณาการ
(มหาวทิ ยาลัยสู่ตำ�บล สรา้ งรากแก้วให้ประเทศ : U2T) จังหวัดราชบรุ ี
‘ราชบุร’ี เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยั่งยนื 5
42 บทสัมภาษณ์ผูบ้ ริหาร โครงการยกระดบั เศรษฐกิจและสังคมรายต�ำ บลแบบบรู ณาการ
(มหาวิทยาลยั สตู่ �ำ บล สรา้ งรากแก้วให้ประเทศ : U2T) จงั หวัดราชบุรี
43 ‘บรู ณาการ’ องค์ความรสู้ ู่ชุมชน
อาจารย์ช์ ัยั ศัักดิ์์� คล้้ายแดง
รองอธิกิ ารบดีี มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ
44 พฒั นาคน พัฒนาท้องถิ่น พฒั นาเศรษฐกิจฐานชมุ ชน
อาจารย์ไ์ มเคิิล ปริพิ ล ตั้้�งตรงจิิตร
คณบดีีคณะสถาปััตยกรรมศาสตร์แ์ ละการออกแบบ
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี
45 ระบบความสมั พนั ธ.์ ..การทำ�งานที่เขม้ แขง็ ของมหาวิทยาลัยกับชุมชน
รองศาสตราจารย์์ ดร.อุุดมวิิทย์์ ไชยสกุลุ เกีียรติิ
รักั ษาราชการแทนอธิกิ ารบดีี
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรัตั นโกสินิ ทร์์
47 ผสานความรว่ มมือ ‘หัวใจ’ ของการท�ำ งานเพอ่ื ชุมชน
อาจารย์พ์ สุพุ ัฒั น์์ สัมั มากสิพิ งศ์์
รองผู้้�อำำ�นวยการสำ�ำ นัักวิิจััยและบริกิ ารวิิชาการ ฝ่่ายบริหิ าร
สถาบันั เทคโนโลยีีปทุมุ วััน
48 ผสานความรู้ ส่กู ารสรา้ งอาชพี ใหม่ในชุมชน
อาจารย์์ ดร.ชลากร อุุดมรักั ษาสกุลุ
ผู้้�อำำ�นวยการสถาบันั วิิจััยและพัฒั นา
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลพระนคร
50 พฒั นาผลิตภณั ฑ์และบริการจากฐานทรัพยากรในชมุ ชน
ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์ร์ พีีพรรณ กองตููม
รองอธิกิ ารบดีีฝ่า่ ยยุุทธศาสตร์พ์ ัฒั นาท้้องถิ่่�นและกิิจการพิเิ ศษ
มหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่่บ� ้า้ นจอมบึงึ
52 Success Story โครงการ U2T จังหวัดราชบุรี
53 ‘เป็นมากกว่าขวี้ ัว’ โมเดลธรุ กจิ โดยคนรุ่นใหม ่
พฒั นาเศรษฐกิจฐานรากสู่ความยงั่ ยนื
57 อัตลักษณ์วฒั นธรรมมอญนครชมุ น์ ฐานทุนการท่องเท่ียวเชิงคุณภาพ
เสรมิ สร้างเศรษฐกจิ ชุมชน
61 นวััตกรรมการกำำ�จััดผัักตบชวาถาวร แก้ป้ ัญั หาสิ่�งแวดล้อ้ ม
ขัับเคลื่�อนเศรษฐกิจิ ตำำ�บลดอนคา
6 ‘ราชบุรี’ เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ย่งั ยนื
จาก ‘องคค์ วามรู้’
สู่การยกระดับ
คุณภาพชวี ติ ประชาชน
ศาสตราจารย์ ดร. นายแพทยส์ ิรฤิ กษ ์ ทรงศิวไิ ล
ปลัดกระทรวงการอุดมศกึ ษา วิทยาศาสตร์
วิจยั และนวตั กรรม
‘ราชบุร’ี เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยั่งยืน 7
กระทรวงการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิจิ ััยและนวัตั กรรม (อว.) มีนี โยบาย
การดำำ�เนิินงานเชิิงพื้้�นที่ �โดยสนัับสนุุนการนำำ�องค์์ความรู้้�ด้้านอุุดมศึึกษา
วิทิ ยาศาสตร์์ วิจิ ัยั และนวัตั กรรม (อววน.) ไปพัฒั นางานในจังั หวัดั เพื่่�อยกระดับั
ความเป็น็ อยู่�ให้ก้ ับั ประชาชนในทุกุ พื้้น� ที่�ของประเทศให้ด้ ีขี ึ้น้� อย่า่ งมีคี ุณุ ภาพ
โดยนำ�ำ ศักั ยภาพของจังั หวัดั มาผนวกกับั ความรู้้�อันั เกิดิ จากการวิจิ ัยั พัฒั นา
และนวัตั กรรมที่่�มีฐี านองค์ค์ วามรู้จ�้ ากการบููรณาการศาสตร์ด์ ้า้ นสังั คมศาสตร์์
มนุุษยศาสตร์์ และวิิทยาศาสตร์์ ในการตอบโจทย์์บููรณาการเชิิงสร้้างสรรค์์
(Creative Integration) ที่่�หลากหลาย และยกระดับั ศักั ยภาพของชุุมชน
ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ
การขับั เคลื่�อ่ นและการพัฒั นาเศรษฐกิจิ และสังั คมของประเทศให้ม้ ีเี สถียี รภาพอย่า่ งยั่่ง� ยืืน ตามแนวทาง
ที่่�กำำ�หนดในยุุทธศาสตร์์ชาติินั้้�น จำำ�เป็็นอย่่างยิ่่�งต้้องอาศััยความรู้้� ความเชี่่�ยวชาญ และความก้้าวหน้้าด้้าน
วิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีี การวิิจััยและนวััตกรรม ที่่�เน้น้ การปรับั เปลี่่�ยนโครงสร้า้ งทางเศรษฐกิิจของประเทศ
ไปสู่่�เศรษฐกิิจที่่�ขับั เคลื่�่อนด้้วยนวััตกรรม (Innovation-driven Economy) หมายรวมถึึงการพัฒั นากำำ�ลัังคน
ให้้มีีทัักษะที่่�จำำ�เป็็น ไม่่ว่่าจะเป็็นทัักษะวิิชาชีีพให้้เท่่าทัันกัับความเปลี่่�ยนแปลงของเทคโนโลยีี และเข้้าสู่่�
ศตวรรษที่่� 22 พร้้อมรัับมืือกัับคลื่�่น “Disruptive Technology” เพื่�่อเตรีียมความพร้้อมในการรองรัับการ
เปลี่่�ยนแปลงของโลกอย่่างก้้าวกระโดดทางเทคโนโลยีีและนวััตกรรม เพื่�่อเป็็นกลไกสำ�ำ คััญในการยกระดัับ
การแข่ง่ ขันั ของประเทศในทุกุ มิติ ิิ
กระทรวงการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม (อว.) มีีนโยบายการดำำ�เนิินงานเชิิงพื้้�นที่่�
โดยสนัับสนุุนการนำ�ำ องค์์ความรู้้�ด้้านอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม (อววน.) ไปพััฒนางาน
ในจัังหวััด เพื่�อ่ ยกระดัับความเป็น็ อยู่่�ให้ก้ ัับประชาชนในทุกุ พื้้�นที่่�ของประเทศให้ด้ ีีขึ้้�นอย่า่ งมีคี ุณุ ภาพ โดยนำ�ำ
ศัักยภาพของจัังหวััดมาผนวกกัับความรู้้�อัันเกิิดจากการวิิจััย พััฒนาและนวััตกรรม ที่่�มีีฐานองค์์ความรู้้�จาก
การบููรณาการศาสตร์์ด้้านสัังคมศาสตร์์ มนุุษยศาสตร์์ และวิิทยาศาสตร์์ ในการตอบโจทย์์บููรณาการเชิิง
สร้า้ งสรรค์์ (Creative Integration) ที่่�หลากหลาย และยกระดัับศักั ยภาพของชุุมชนได้้อย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ
พร้้อมทั้้�งส่่งเสริิมการใช้้ประโยชน์์งานด้้าน อววน. ในระดัับพื้้�นที่่�เพื่�่อเพิ่่�มศัักยภาพการผลิิตและเศรษฐกิิจ
ชุุมชน ผู้�้ประกอบการดำำ�เนิินธุุรกิิจบนฐานขององค์์ความรู้้�ด้้านเทคโนโลยีีและนวััตกรรม นำ�ำ งานวิิจััยที่่�
เหมาะสมกัับบริบิ ทของพื้้�นที่่�ไปใช้ป้ ระโยชน์์ เพื่�อ่ ให้ส้ ามารถช่ว่ ยเหลืือและพึ่่�งพาตนเองได้้อย่า่ งยั่่�งยืืนภายใต้้
ปรัชั ญาเศรษฐกิจิ พอเพียี ง รวมทั้้�งการสนับั สนุนุ งานวิจิ ัยั เพื่�อ่ พัฒั นาในเชิงิ พื้้�นที่่� (Area-based Collaborative
Research: ABC) เพื่�่อพััฒนาความเข้้มแข็็งของระบบเศรษฐกิิจสัังคมของพื้้�นที่่� จากฐานภายในอย่่างยั่่�งยืืน
อัันนำ�ำ ไปสู่่�การเพิ่่ม� ขีดี ความสามารถในการแข่ง่ ขันั ของประเทศ
8 ‘ราชบุรี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยง่ั ยืน
ตลอดระยะเวลา 1 ปีีที่่�ผ่า่ นมาในการจััดตั้้�งหน่ว่ ยปฏิิบัตั ิิการส่ว่ นหน้า้ ของ อว.
ในการสนับั สนุนุ การพัฒั นาจัังหวััดเพื่�อ่ ขับั เคลื่�่อนไทยไปด้้วยกััน หรืือ “อว. ส่ว่ นหน้า้ ”
ทั้้�ง 76 จัังหวััดทั่่�วประเทศ เพื่�่อเป็็นหน่่วยประสานงานระหว่่างจัังหวััดกัับสถาบััน
การศึึกษา และหน่ว่ ยงานในสัังกััด อว. ให้้เกิิดการพััฒนาและแก้้ปััญหาในระดัับพื้้�นที่่�
ด้้วยการบููรณาการศาสตร์์ ที่่�ผ่า่ นงานวิิจััยและพัฒั นาจนเกิิดนวััตกรรมหลากหลายของ
สถาบัันการศึึกษามาใช้้ประโยชน์์ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ ทั้้�งในระดัับชุุมชน/ท้้องถิ่่�น
ตำำ�บล อำำ�เภอ และจัังหวััด นับั ว่่า “อว. ส่ว่ นหน้า้ ” มีบี ทบาทสำ�ำ คััญเป็น็ อย่า่ งยิ่่ง� ในการ
ขัับเคลื่�่อนงานของกระทรวง อว. ในพื้้�นที่่�ให้้ประสบความสำ�ำ เร็็จ โดยเฉพาะโครงการ
สำ�ำ คััญของรัฐั บาล คืือ โครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสังั คมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ
(มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้้างรากแก้้วให้้ประเทศ) หรืือ “U2T” รวมถึึงสนัับสนุุนการ
ทำำ�งานกัับหน่่วยงานในพื้้� นที่่�เพื่� ่อแก้้ไขปััญหาสถานการณ์์การแพร่่ระบาดของโรค
COVID-19 ที่่�สถาบัันการศึึกษาในสัังกััด อว. ทั่่�วประเทศ ได้้ผนึึกกำำ�ลัังสนัับสนุุนทั้้�ง
บุุคลากร วััสดุอุ ุุปกรณ์์ และพื้้�นที่่�จััดตั้้�งเป็น็ โรงพยาบาลสนาม การดำำ�เนินิ งานของ อว.
ส่่วนหน้้า ในระยะถััดไปในปีีงบประมาณ 2565 ขอให้้มุ่่�งเน้้นการนำ�ำ “BCG Model”
(Bio-Circular-Green Economy Model) ตามที่่ร� ัฐั บาลประกาศให้เ้ ป็น็ “วาระแห่ง่ ชาติ”ิ
ที่่�จะนำ�ำ พาประเทศไทยไปสู่่�เป้า้ หมายของการเป็น็ ประเทศที่่�มีรี ายได้้สููง และเป้า้ หมาย
การพัฒั นาที่่�ยั่่�งยืืน (SDGs) โดยใช้ว้ ิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีแี ละนวััตกรรมมาเสริมิ สร้า้ ง
จุุดแข็ง็ ของประเทศ อัันเป็น็ ภารกิิจหลัักของกระทรวง อว. ซึ่�ง่ รวมถึึงสถาบันั การศึกึ ษา
ทุกุ ที่่� และ อว. ส่ว่ นหน้า้ ช่ว่ ยกัันขับั เคลื่�่อน BCG ในการพัฒั นาพื้้�นที่่�อย่า่ งเป็น็ รููปธรรม
ท้า้ ยที่่ส� ุดุ นี้้� เพื่�อ่ ให้ก้ ารส่ง่ ต่อ่ นโยบาย มาตรการ หรืือกลไกต่า่ ง ๆ จากส่ว่ นกลาง
ไปสู่่�การพััฒนาพื้้�นที่่�ด้้วย อววน. ต้้องอาศััย “อว. ส่่วนหน้้า” เป็็นหน่่วยปฏิิบััติิให้้
ขัับเคลื่�่อนการสร้้างคน สร้้างองค์์ความรู้้� และการสร้้างนวััตกรรม อีีกทั้้�งบููรณาการ
องคาพยพของ อว. เพื่�อ่ ให้เ้ กิิดเป็น็ พลัังในการขับั เคลื่�่อน-พัฒั นา ตอบโจทย์ท์ ้้าทายของ
ประเทศ อันั จะสามารถนำ�ำ ศักั ยภาพด้า้ น อววน. ส่ง่ มอบอนาคตประเทศไทย สร้า้ งโอกาส
ใหม่ไ่ ด้้อย่า่ งทั่่�วถึึงและเท่่าเทีียมต่่อไป
‘ราชบุร’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยั่งยนื 9
10 ‘ราชบุร’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยง่ั ยืน
ทิศทางการพฒั นา
จังหวดั ราชบุร.ี ..สูก่ าร
ขบั เคล่ือนงานเชิงพนื้ ท่ี
นายรณภพ เหลอื งไพโรจน์
ผู้วา่ ราชการจังหวัดราชบรุ ี
จากศักั ยภาพและทิศิ ทางการพัฒั นาของจังั หวัดั ที่�เป็น็ ฟันั เฟือื ง
สำ�ำ คััญสำ�ำ หรัับการพััฒนาประเทศ สู่่�การขัับเคลื่�อนการพััฒนา
เชิงิ พื้้น� ที่่�ด้ว้ ยกลไกการประสานการทำ�ำ งานระหว่า่ งจังั หวัดั ราชบุรุ ีี
และ อว. ส่ว่ นหน้า้ ประจำ�ำ จังั หวัดั ราชบุรุ ีี โดยมหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร
ได้เ้ กิดิ การรวบรวมองค์ค์ วามรู้แ�้ ละงานวิจิ ัยั ของเครือื ข่า่ ยสถาบันั
อุุดมศึึกษาที่่�ดำำ�เนิินการในจัังหวััดราชบุุรีีในมิิติิที่ �หลากหลาย
ผ่า่ นกระบวนการวิเิ คราะห์ ์ สังั เคราะห์์ และเวทีีแลกเปลี่�ยนเรีียนรู้้�
อัันนำ�ำ ไปสู่�การจััดทำ�ำ ข้้อเสนอเชิิงนโยบายในการขัับเคลื่�อนการ
ใช้้ประโยชน์จ์ ากกลไก อว. ส่ว่ นหน้้า สำำ�หรับั การพัฒั นาจัังหวััด
ราชบุุรีอี ย่า่ งเป็น็ รููปธรรม
‘ราชบุร’ี เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจย่ังยืน 11
จัังหวััดราชบุุรีี เป็น็ จัังหวััดที่่�มีลี ัักษณะเด่่นทางภููมิศิ าสตร์์ และเป็น็ พื้้�นที่่�สำ�ำ คััญทางเศรษฐกิิจในระบบห่ว่ งโซ่่
อุุปทานของการพัฒั นาประเทศไทย จากลัักษณะของความสะดวกทางด้้านคมนาคมและการขนส่ง่ และความพร้อ้ ม
ด้้านโครงสร้า้ งพื้้�นฐานที่่�สามารถเชื่�อ่ มโยงระหว่่างภาคใต้้ กรุุงเทพมหานคร ภาคกลาง และจัังหวััดทางฝั่� ง่ ตะวัันตก
ของประเทศ ตลอดจนการเป็น็ แหล่่งการเกษตรกรรมสำ�ำ คััญของประเทศ อาทิิ แหล่่งผลิิตสุกุ รและมะพร้า้ วน้ำ�ำ หอม
มากที่่�สุดุ ของประเทศ แหล่่งเลี้้�ยงโคนมมากเป็น็ ลำำ�ดัับ 4 ของประเทศ รวมทั้้�งแหล่่งผลิิตปลาสวยงามใหญ่ท่ ี่่�สุดุ ของ
ประเทศ ตลอดจนการเป็น็ ศููนย์ก์ ลางการค้้าส่ง่ ค้้าปลีีกสินิ ค้้าทางการเกษตรของเกษตรกรภายในจัังหวััดราชบุุรีแี ละ
จัังหวััดใกล้้เคีียง ซึ่�ง่ สามารถรองรับั ผลผลิิตทางการเกษตรและกระจายไปสู่่�ภาคต่่าง ๆ และประเทศเพื่�อ่ นบ้า้ น
นอกจากนี้้� จัังหวััดราชบุุรีีเป็็นแหล่่งต้้นทุุนทางศิิลปะและวััฒนธรรม ต้้นทุุนทางธรรมชาติิและวิิถีีชีีวิิตตาม
อััตลัักษณ์์ชุุมชนที่่�หลากหลาย ซึ่�่งถืือเป็็นศัักยภาพและปััจจััยส่่งเสริิมการพััฒนาเศรษฐกิิจของภููมิิภาคและประเทศ
ที่่�สำ�ำ คััญ ที่่�สามารถตอบสนองการพัฒั นาเศรษฐกิิจของประเทศด้้วยการส่ง่ เสริมิ การท่่องเที่่�ยวรููปแบบใหม่ห่ ลัังวิิกฤติิ
โรค COVID-19
ภายใต้้การกำำ�หนดทิิศทางการพัฒั นาจัังหวััดราชบุุรีี พ.ศ. 2566 - 2570 ซึ่�ง่ เน้น้ การพัฒั นาทางด้้านการเกษตร
และการท่่องเที่่�ยว และขับั เคลื่�่อนวิิสัยั ทััศน์์ คืือ “เมือื งเกษตรสีเี ขียี ว เศรษฐกิิจเข้ม้ แข็ง็ สังั คมคุณุ ภาพ” เพื่�อ่ พัฒั นา
และแก้้ไขปััญหาความเดืือดร้้อนของประชาชน อาทิิ ผลกระทบทางเศรษฐกิิจที่่�ส่่งผลต่่อปััญหาอาชีีพ รายได้้
ความยากจน และปัญั หาสิ่่ง� แวดล้้อม เป็น็ ต้้น
จากศัักยภาพและทิิศทางการพััฒนาของจัังหวััด ที่่�เป็็นฟัันเฟืืองสำ�ำ คััญสำ�ำ หรัับการพััฒนาประเทศ สู่่�การ
ขับั เคลื่�อ่ นการพัฒั นาเชิงิ พื้้�นที่่ด� ้ว้ ยกลไกการประสานการทำ�ำ งานระหว่า่ งจังั หวัดั ราชบุรุ ีี และ อว. ส่ว่ นหน้า้ ประจำ�ำ จังั หวัดั
ราชบุุรีี โดยมหาวิิทยาลััยศิิลปากร ได้้เกิิดการรวบรวมองค์์ความรู้้แ� ละงานวิิจััยของเครืือข่า่ ยสถาบัันอุุดมศึึกษาที่่�ได้้
ดำำ�เนิินการในจัังหวััดราชบุุรีีในมิิติิต่่าง ๆ ที่่�หลากหลาย ผ่่านกระบวนการวิิเคราะห์์ สัังเคราะห์์และเวทีีแลกเปลี่่�ยน
เรียี นรู้้� อัันนำ�ำ ไปสู่่�การจััดทำำ�ข้อ้ เสนอเชิงิ นโยบายในการขับั เคลื่�่อนการใช้ป้ ระโยชน์จ์ ากกลไก อว. ส่ว่ นหน้า้ สำ�ำ หรับั
การพััฒนาจัังหวััดราชบุุรีีอย่่างเป็็นรููปธรรม ภายใต้้กระบวนการมีีส่่วนร่่วมของภาคีีภาควิิชาการ เพื่�่อสนัับสนุุน
การดำำ�เนินิ งานของจัังหวััดในแต่่ละยุุทธศาสตร์ใ์ ห้เ้ ป็น็ ไปอย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพและเกิิดความยั่่�งยืืนในการพัฒั นา
สำ�ำ หรับั การพัฒั นาจัังหวััดราชบุุรีดี ้้วยกลไกภาคีีเครืือข่า่ ยภาควิิชาการของสถาบันั อุุดมศึกึ ษาและนโยบายของ
กระทรวงการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม ภายใต้้โครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสัังคมรายตำำ�บล
แบบบููรณาการ (มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้า้ งรากแก้้วให้ป้ ระเทศ : U2T) ที่่�ได้้ดำำ�เนินิ การในพื้้�นที่่�จัังหวััดราชบุุรีี จำำ�นวน
71 ตำำ�บล จากความรัับผิิดชอบของสถาบัันอุุดมศึึกษา จำำ�นวน 6 แห่่ง ได้้แก่่ มหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่่�บ้้านจอมบึึง
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสิินทร์์ สถาบัันเทคโนโลยีี
ปทุมุ วััน มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีรี าชมงคลพระนคร และมหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีรี าชมงคลกรุุงเทพ สามารถทำำ�ให้้
เกิิดการพัฒั นาเชิงิ พื้้�นที่่�และการขับั เคลื่�่อนยุุทธศาสตร์ก์ ารพัฒั นาของจัังหวััดราชบุุรีสี ู่่�ความเป็น็ รููปธรรม ส่ง่ ผลให้เ้ กิิด
การสร้า้ งงานสร้า้ งอาชีพี ให้ก้ ัับคนในชุุมชน เกิิดการจ้้างงานในพื้้�นที่่� เกิิดการพัฒั นาเศรษฐกิิจฐานรากและการพัฒั นา
ความเข้ม้ แข็ง็ ของชุุมชน อัันนำ�ำ ไปสู่่�การฟื้�้นฟููเศรษฐกิิจและสังั คมในจัังหวััดราชบุุรีอี ย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ
จัังหวััดราชบุุรีีหวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่า การประสานความร่่วมมืือกัับ อว. ส่่วนหน้้า ประจำำ�จัังหวััดราชบุุรีี และ
เครืือข่า่ ยสถาบันั อุุดมศึกึ ษาที่่�ได้้ดำำ�เนินิ การภายในจัังหวััดราชบุุรีี จะเป็น็ ส่ว่ นสำ�ำ คััญที่่�ทำำ�ให้เ้ กิิดพลัังในการขับั เคลื่�่อน
จัังหวััดราชบุุรีตี ามแผนพัฒั นาจัังหวััดราชบุุรีี พ.ศ. 2566 - 2570 ให้บ้ รรลุตุ ามเป้า้ หมายที่่�ตั้้�งไว้้ อีีกทั้้�งเป็น็ การสร้า้ ง
ความเข้้มแข็็งทางเศรษฐกิิจและสัังคมแก่่จัังหวััดราชบุุรีีอย่่างยั่่�งยืืน ตลอดจนการเกิิดความเข้้มแข็็งของการพััฒนา
จัังหวััดราชบุุรีดี ้้วยองค์์ความรู้้� เทคโนโลยีี การวิิจััยและนวััตกรรม อัันถืือเป็น็ ส่ว่ นสำ�ำ คััญของการสร้า้ งความสุขุ และ
คุณุ ภาพชีวี ิิตที่่�ดีีของประชาชนในจัังหวััดราชบุุรีที ุกุ ภาคส่ว่ นต่่อไป
12 ‘ราชบรุ ี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ยัง่ ยนื
บรู ณาการองค์ความรู้
สู่การพัฒนาจังหวดั ราชบุรี
ศาสตราจารย์ ดร.นันทนติ ย ์ วานชิ าชีวะ
รองอธิการบดฝี ่ายวิจัย มหาวิทยาลัยศิลปากร
หัวหน้าหนว่ ยปฏบิ ัติการ อว. ส่วนหน้า
จงั หวัดราชบรุ ี
‘ราชบุรี’ เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยงั่ ยืน 13
มหาวิิทยาลััยศิิลปากรได้้รัับมอบหมายจากกระทรวงการอุุดมศึึกษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจัยั และนวัตั กรรม (อว.) ให้เ้ ป็น็ หน่่วยปฏิิบััติิการส่่วนหน้า้
ของกระทรวง อว. ในการสนัับสนุุนการพััฒนาจัังหวััดเพื่่�อขัับเคลื่�อน
ไทยไปด้ว้ ยกันั หรือื อว. ส่ว่ นหน้า้ ประจำำ�จังั หวัดั ราชบุรุ ีี ทำ�ำ หน้า้ ที่�เป็น็ หน่ว่ ย
ประสานงานในการรัับทราบประเด็็นปััญหาที่่�มีีความจำำ�เป็็นเร่่งด่่วนของ
จังั หวัดั และบููรณาการองค์ค์ วามรู้้�ที่�หลากหลายของสถาบันั อุดุ มศึกึ ษาและ
หน่่วยงานในสังั กัดั อว. เพื่่�อขัับเคลื่�อนงานด้า้ นอุดุ มศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจัยั และนวัตั กรรมในการพัฒั นาจังั หวัดั
มหาวิิทยาลััยศิิลปากร ได้้รัับมอบหมายจากกระทรวงการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและ
นวััตกรรม (อว.) ให้้เป็็นหน่่วยปฏิิบััติิการส่่วนหน้้าของกระทรวงการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและ
นวััตกรรม ในการสนัับสนุุนการพััฒนาจัังหวััดเพื่่�อขัับเคลื่่�อนไทยไปด้้วยกััน หรืือ อว. ส่่วนหน้้า ประจำำ�
จัังหวัดั ราชบุรุ ีี เพื่่�อทำำ�หน้า้ ที่�เ่ ป็น็ หน่่วยประสานงานในการรับั ทราบประเด็น็ ปัญั หาที่�่มีีความจำำ�เป็น็ เร่่งด่่วน
ของจัังหวััด และบููรณาการองค์์ความรู้้�ที่�่หลากหลายของสถาบัันอุุดมศึึกษาและหน่่วยงานในสัังกััด อว.
เพื่่�อขับั เคลื่่�อนงานด้้านอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรมในการพัฒั นาจัังหวััด โดยดำำ�เนิินการ
ผ่่านกลไกคณะกรรมการร่่วมระหว่่างจัังหวััดราชบุุรีี ส่่วนราชการที่�่ได้้รัับมอบหมาย ตััวแทนภาคเอกชน
ตััวแทนภาคประชาชน และเครืือข่่ายสถาบัันการศึึกษาในพื้้�นที่�่ ซึ่�่งประกอบด้้วย มหาวิิทยาลััยราชภััฏ
หมู่บ่� ้า้ นจอมบึงึ และมหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี ราชบุุรีี
จากแนวทางการดำำ�เนิินงานและการขัับเคลื่่�อน อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี ที่�่ผ่่านมา ได้้มีีการ
ประสานงานเครือื ข่่ายและความร่่วมมือื จากภาครัฐั เอกชน และภาคประชาชนในการกำำ�หนดรููปแบบการ
ดำำ�เนินิ งานของหน่่วยปฏิิบัตั ิิการ อว. ส่่วนหน้า้ จัังหวััดราชบุุรีี การนำ�ำ งานด้้านการอุุดมศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจััยและนวััตกรรม (อววน.) มาเพิ่่�มขีีดความสามารถและศัักยภาพของจัังหวััด การจััดทำำ�ข้้อเสนอแนะ
เชิิงการพััฒนาในการผนวกกัับศัักยภาพจัังหวััดด้้วย อววน. เพื่่�อเตรีียมความพร้้อมการจััดทำำ�แผนงาน/
โครงการบรรจุุเข้า้ สู่แ่� ผนพัฒั นาพื้้�นที่�่ และผลัักดัันแผนงาน/โครงการสู่แ่� ผนพัฒั นาจัังหวััด เพื่่�อขับั เคลื่่�อน
งานด้้าน อววน. อย่่างต่่อเนื่่�องในจัังหวััดราชบุุรีี
14 ‘ราชบรุ ’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยง่ั ยนื
ในปีีงบประมาณ พ.ศ. 2565 มหาวิิทยาลััยศิิลปากรในฐานะหน่่วย
ปฏิิบัตั ิิการ อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี ได้้รัับมอบหมายจากกระทรวง อว.
ให้้ทำำ�หน้้าที่�่เป็็นแกนกลางในการประสานงานระหว่่างสถาบัันการศึึกษาที่�่
ดำำ�เนิินงานโครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสัังคมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ
(มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้้างรากแก้้วให้้ประเทศ : U2T) ในจัังหวััดราชบุุรีี
จำำ�นวน 6 แห่่ง ได้้แก่่ 1) มหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่บ่� ้า้ นจอมบึงึ 2) มหาวิิทยาลััย
เทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี 3) มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคล
รััตนโกสิินทร์์ 4) สถาบัันเทคโนโลยีีปทุุมวััน 5) มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีี
ราชมงคลพระนคร และ 6) มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ โดยมีี
เป้้าหมายในการดำำ�เนิินงานโครงการ U2T ในตำำ�บลต่่าง ๆ รวม 71 ตำำ�บล
ครอบคลุุมทั้้�ง 10 อำำ�เภอ ในจัังหวััดราชบุุรีี โดย อว. ส่่วนหน้า้ จัังหวััดราชบุุรีี
เข้้ามาเป็็นหน่่วยหนุุนเสริิมเพื่่� อศึึกษาผลกระทบเชิิงเศรษฐกิิจและสัังคม
รายจัังหวััดของโครงการ U2T ในจัังหวััดราชบุุรีี ประกอบด้้วย 1) การประเมิิน
ผลตอบแทนทางเศรษฐกิิจและสัังคมรายจัังหวััดของโครงการ U2T 2) การ
รวบรวมและวิิเคราะห์์ข้้อมููลระดัับตำำ�บล (TSI) และระดัับสถาบัันอุุดมศึึกษา
(USI) เพื่่�อใช้้ต่่อยอดงานด้้านการพััฒนาของจัังหวััด 3) การรวบรวมข้้อมููล
Community Big Data ของจัังหวััดราชบุุรีี 4) การวิิเคราะห์์ช่่องว่่าง (GAP
Analysis) เพื่่�อจััดทำำ�ข้อ้ เสนอการพัฒั นาจัังหวััด และ 5) การนำำ�เสนอเรื่่�องเล่่า
ความสำ�ำ เร็็จ (Success Story) ของโครงการ U2T ในจัังหวััดราชบุุรีี เพื่่�อได้้
ข้้อมููลและแนวทางที่�่จะนำำ�ไปต่่อยอดการพััฒนาจัังหวััดในโครงการด้้าน
เศรษฐกิิจฐานราก ที่�่สนัับสนุุนการสร้้างความเข้้มแข็็งจากชุุมชนและสัังคม
นำำ�ไปสู่ก่� ารกำำ�หนดนโยบายการพัฒั นาประเทศต่่อไป
‘ราชบุร’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ย่ังยืน 15
อว. ส่วนหนา้
กับการพัฒนาเศรษฐกจิ
ฐานชมุ ชน
“ขบั เคล่ือนไทยไปด้วยกันเพื่อพฒั นาจังหวัด
ด้วยอดุ มศึกษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและนวตั กรรม (อววน.)”
นี่�่คืือเข็็มทิิศในการนำ�ำ วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม สู่่�การทำำ�งานเชิิงพื้้�นที่�่
ซึ่�ง่ ศาสตราจารย์พ์ ิเิ ศษ ดร.เอนก เหล่่าธรรมทััศน์์ รัฐั มนตรีีว่่าการกระทรวงการอุุดมศึกึ ษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม ได้้มอบนโยบาย อว. ส่่วนหน้้า (Chief Development
Officer: CDO ของจังั หวัดั ) ให้ก้ ับั สถาบันั อุดุ มศึกึ ษาทั่่�วประเทศรับั บทบาทเป็น็ ผู้้�ขับั เคลื่่�อน
การพัฒั นาเชิงิ พื้้�นที่�่ในจัังหวััดต่่าง ๆ ที่�่ได้้รับั ผิิดชอบ
16 ‘ราชบรุ ี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยั่งยืน
ทั้้�งนี้้� อว. ส่่วนหน้้า ถืือเป็็นกลไกหลัักในการขัับเคลื่่�อนงานด้้าน อววน. ในพื้้�นที่�่ โดยเน้้นคณะทำำ�งาน
ระดัับจัังหวััดที่�่มีีสถาบัันการศึึกษาในสัังกััด อว. เป็็นหน่่วยขัับเคลื่่�อนและประสานงานร่่วมกัับคณะกรรมการ
ขับั เคลื่่�อนไทยไปด้้วยกัันระดัับจัังหวััด โดยมุ่่ง� เป้า้ หมายเพื่่�อตอบสนองต่่อโจทย์์ ปัญั หา และความต้้องการของ
พื้้�นที่ท�่ ี่�จ่ ะนำ�ำ ไปสู่ก่� ารกำ�ำ หนดเป้า้ หมายเชิงิ การพัฒั นาในระดับั จัังหวัดั และภููมิภิ าค รวมทั้้�งสามารถเชื่่�อมโยงการ
ทำำ�งานเชิงิ รุุกในระดัับพื้้�นที่�่จากโครงการ “มหาวิิทยาลัยั สู่ต่� ำำ�บล” ที่�่สนับั สนุนุ การสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ จากชุุมชน
และสังั คม อัันนำ�ำ ไปสู่ก่� ารกำำ�หนดนโยบายการพัฒั นาประเทศเป็็นลำำ�ดัับ
ภายใต้้นโยบายดัังกล่่าว มหาวิิทยาลััยศิิลปากร เป็็นหนึ่่�งในสถาบัันอุุดมศึึกษาที่�่ได้้รัับมอบหมาย
และมีีหน้้าที่�่ขัับเคลื่่�อน อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี โดยมีีมหาวิิทยาลััยในพื้้�นที่�่ ได้้แก่่ มหาวิิทยาลััยราชภััฏ
หมู่บ่� ้า้ นจอมบึงึ มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี (มจธ.) ราชบุุรีี ร่่วมเป็็นเครือื ข่่ายกัับคณะทำำ�งาน
อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี โดยดำำ�เนิินการผ่่านกลไกคณะกรรมการร่่วมระหว่่างจัังหวััดราชบุุรีี ส่่วนราชการ
ที่�่ได้้รับั มอบหมาย ตััวแทนภาคเอกชน ตััวแทนภาคประชาชน และเครือื ข่่ายสถาบันั การศึึกษาในพื้้�นที่�่
จากแนวทางการดำำ�เนิินงานและการขัับเคลื่่�อน อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี ที่�่ผ่่านมา มหาวิิทยาลััย
ศิลิ ปากร มหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่่บ� ้า้ นจอมบึงึ และมหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี ได้้ดำำ�เนิินการ
ตามบทบาทหน้า้ ที่�่ที่�่ได้้รับั มอบหมาย กล่่าวคืือ การประสานงานเครือื ข่่ายและความร่่วมมือื จากภาครัฐั เอกชน
และภาคประชาชนในการกำำ�หนดรููปแบบการดำำ�เนินิ งานของหน่่วยปฏิบิ ัตั ิกิ ารส่่วนหน้า้ ของ อว. ในการสนับั สนุนุ
การพัฒั นาจัังหวััดเพื่่�อขับั เคลื่่�อนไทยไปด้้วยกััน
‘ราชบุรี’ เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ย่ังยืน 17
การนำำ�งานด้้าน อววน. มาเพิ่่ม� ขีีดความสามารถและศัักยภาพของจัังหวััด มีีการดำำ�เนินิ การใน 2 ส่่วน
คืือ ประสานหน่่วยงานในสังั กััด อว. เพื่่�อนำำ�งานด้้านการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม (อววน.)
มาเพิ่่ม� ขีีดความสามารถให้ก้ ับั จัังหวัดั และสรุุปประเด็น็ ปัญั หาที่ม�่ ีีความจำำ�เป็น็ เร่่งด่่วนของจัังหวัดั เพื่่�อประสาน
หน่่วยงาน อววน. นำ�ำ องค์์ความรู้้� เทคโนโลยีีและนวััตกรรมมาแก้้ไขปััญหา
นอกจากนี้้� ยัังได้้จััดทำำ�ข้้อเสนอแนะเชิิงการพััฒนาในการผนวกกัับศัักยภาพจัังหวััดด้้วย อววน.
ตลอดจนผลัักดัันแผนงาน/โครงการสู่่�แผนพััฒนาจัังหวััด เพื่่�อขัับเคลื่่�อนงานด้้าน อววน. อย่่างต่่อเนื่่�องใน
จัังหวััดราชบุุรีี
สำ�ำ หรับั ผลการดำำ�เนิินงานในพื้้�นที่�่จัังหวััดราชบุุรีีที่�่มีีความโดดเด่่น ในช่่วงปีี พ.ศ. 2560 - 2564 ภายใต้้
การดำำ�เนิินการของมหาวิิทยาลััยศิิลปากร ได้้แก่่
1. โครงการ “การจััดทำำ�แผนแม่่บทและผังั แม่่บทการอนุุรักั ษ์์และพัฒั นาเมืืองเก่่าราชบุุรีี”
2. โครงการ “การอนุุรัักษ์์และพััฒนาเมืืองเก่่าราชบุุรีีเมืืองสร้้างสรรค์์และน่่าอยู่่�เพื่่�อการพััฒนา
เศรษฐกิิจฐานวััฒนธรรมและความเป็็นอยู่่ท� ี่�่ยั่�ง่ ยืนื ”
3. โครงการ “การพััฒนาเมืืองราชบุุรีีสู่่�การเป็็นเมืืองแห่่งการเรีียนรู้�บนฐานเศรษฐกิิจท้้องถิ่่�นและ
วััฒนธรรม”
4. โครงการ “การจัดั การความรู้้�การใช้ป้ ระโยชน์จ์ ากกากชานอ้อ้ ยเพื่่�อเป็น็ อาหารสัตั ว์์ อำำ�เภอบ้า้ นโป่ง่
จัังหวััดราชบุุรีี”
ทั้้�ง 4 โครงการดัังกล่่าว นอกจากจะดำำ�เนิินการตามนโยบายการนำำ�วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม
สู่่�การทำำ�งานเชิิงพื้้�นที่�่ อัันเป็็นภารกิิจของหน่่วยปฏิิบััติิการ อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีีแล้้ว ยัังสอดรัับกัับ
ยุุทธศาสตร์ข์ ับั เคลื่่�อนแผนพัฒั นาจัังหวััดราชบุุรีี พ.ศ. 2566 - 2570 ที่�่เป็น็ แนวทางสำ�ำ คััญในการพัฒั นาจัังหวััด
ราชบุุรีีให้้เกิิดผลสัมั ฤทธิ์์แ� ละสอดคล้้องกัับความต้้องการของประชาชนในพื้้�นที่�่ ซึ่�ง่ ประกอบด้้วยพันั ธกิิจหลััก
3 ประการ คืือ การพััฒนาเศรษฐกิิจให้้ขยายตััวอย่่างต่่อเนื่่�องและเข้้มแข็็ง การเสริิมสร้้างสัังคมที่�่มีีคุุณภาพ
ประชาชนมีีภููมิคิ ุ้้�มกันั ต่่อการเปลี่ย�่ นแปลง และการจัดั การทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่่ง� แวดล้อ้ มรองรับั การเติบิ โต
อย่่างเหมาะสมและยั่�ง่ ยืนื
18 ‘ราชบุรี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยง่ั ยืน
นอกจากนี้้� จัังหวััดราชบุุรีียังั ได้้กำำ�หนดประเด็็นยุุทธศาสตร์์ เพื่่�อเป็็นกรอบแนวทางในการพัฒั นาพื้้�นที่�่
ไว้้ทั้้�งหมด 6 ประเด็็น ได้้แก่่
1. การส่่งเสริิมและพััฒนาการเกษตรสีีเขีียวแบบครบวงจร สู่่�เมืืองอาหารปลอดภััยอย่่างมั่่�นคงและ
ยั่�ง่ ยืนื
2. การสร้้างมููลค่่าและคุุณค่่าเพิ่่�มจากการท่่องเที่�่ยวและบริิการวิิถีีใหม่่อย่่างมีีคุุณภาพบนฐาน
อััตลัักษณ์ช์ ุุมชนเชิงิ สร้า้ งสรรค์์
3. ส่่งเสริมิ เศรษฐกิิจฐานรากและการพัฒั นาสินิ ค้้ามาตรฐาน
4. การพัฒั นาคนคุณุ ภาพสร้า้ งสังั คมแห่่งความสุขุ
5. การจััดการทรัพั ยากรธรรมชาติิและสิ่่ง� แวดล้้อมที่�่เหมาะสม ประชาชนมีีคุณุ ภาพชีีวิิตที่�่ดีีพร้อ้ มรับั
การเปลี่�่ยนแปลงสู่ก่� ารพัฒั นาที่�่ยั่�ง่ ยืนื
6. การพัฒั นาเพื่่�อเสริมิ ความมั่่�นคง
‘ราชบุรี’ เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 19
ในโอกาสที่�่คณะทำำ�งานได้้ดำำ�เนิินโครงการจนเกิิดผลงานวิิจััยที่�่สามารถตอบโจทย์์ปััญหาในพื้้�นที่�่ และ
เป็็นต้้นแบบในการยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตของคนราชบุุรีีผ่่านความร่่วมมืือของภาครััฐ เอกชน และประชาชน
จากการหารือื ร่่วมกันั ระหว่่างมหาวิทิ ยาลัยั ในพื้้�นที่แ�่ ละตัวั แทนภาคประชาชน ได้ก้ ำำ�หนดข้อ้ ท้า้ ทายและประเด็น็
วิิจััยบนฐานของความเป็น็ ราชบุุรีี ภายใต้้วิิสัยั ทััศน์์ “เมือื งเกษตรสีีเขีียว เศรษฐกิจิ เข้ม้ แข็ง็ สังั คมคุณุ ภาพ” ดัังนี้้�
1. นำ�ำ โมเดลเศรษฐกิิจชีีวภาพ เศรษฐกิิจหมุุนเวีียน และเศรษฐกิิจสีีเขีียว (BCG Model) มาขับั เคลื่่�อน
ภาคการเกษตรและอาหารที่ส�่ ำ�ำ คัญั ของราชบุรุ ีี (อาทิิ มะพร้า้ วน้ำำ�หอม อ้อ้ ย โคนม สุกุ ร) การพัฒั นากลุ่่ม� วิสิ าหกิจิ
ชุุมชน อาทิิ กลุ่่�มวิิสาหกิิจชุุมชนการเลี้้�ยงบอนไซ ตำำ�บลเขาแร้ง้ อำำ�เภอเมืือง กลุ่่�มประมงปลาสวยงาม อำำ�เภอ
บ้า้ นโป่ง่ การเลี้้�ยงกุ้้�ง ตำำ�บลบางแพ
2. สร้า้ งเครือื ข่่ายวิิจััยร่่วมกัับภาคส่่วนต่่าง ๆ ในพื้้�นที่�่ เพื่่�อเร่่งขับั เคลื่่�อนยุุทธศาสตร์ก์ ารพัฒั นาจัังหวััด
ราชบุุรีี ได้้แก่่ ตลาดศรีีเมือื ง (ที่�่เป็น็ แหล่่งผลิิตและขายส่่งผักั ผลไม้จ้ ากราชบุุรีีลงไปยังั ภาคใต้้) สถาบันั วิิจััยข้า้ ว
โครงการพระราชดำำ�ริิเขาชะงุ้้�ม สหกรณ์์โคนมหนองโพราชบุุรีี จำำ�กััด (ในพระบรมราชููปถััมภ์์) กลุ่่�มชาวสวน
ผลไม้ด้ ำำ�เนิินสะดวก
3. พัฒั นาโจทย์ว์ ิิจััยเพื่่�อส่่งเสริมิ การทำำ�ปศุสุ ัตั ว์์และการจััดการห่่วงโซ่่อุุปสงค์์อุุปทาน ได้้แก่่ การเลี้้�ยง
โคเนื้้�อ โดยพััฒนาพัันธุ์์�โคที่�่สามารถเลี้้�ยงในสภาพอากาศที่�่เหมาะสมกัับจัังหวััดราชบุุรีี เช่่น อำำ�เภอสวนผึ้้�ง
อำำ�เภอจอมบึงึ อำำ�เภอบ้า้ นคา และการส่่งเสริมิ การปลููกพันั ธุ์์�ไม้้เมือื งหนาว ไม้้ดอก ไม้ป้ ระดัับ ที่�่เหมาะสมกัับ
จัังหวััดราชบุุรีี เช่่น ในพื้้�นที่�่อำำ�เภอสวนผึ้้�ง
4. นำ�ำ งานวิิจััยมาตอบโจทย์์การพััฒนาการท่่องเที่�่ยวเชิิงวััฒนธรรมและชาติิพัันธุ์์� เนื่่�องจากราชบุุรีี
มีีความหลากหลายทั้้�งทางชาติิพัันธุ์์� 10 ชาติิพัันธุ์์� (รวมกลุ่่�มไทยปาทาน) ที่�่มีีอััตลัักษณ์์ให้้ราชบุุรีีมีีความ
แตกต่่างจากพื้้�นที่�่อื่่�น ๆ
ทั้้�งหมดนี้้�ถืือเป็็นผลสััมฤทธิ์์�และความมุ่่�งมั่่�นของ อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี ในฐานะกลไกหลััก
ในการขัับเคลื่่�อนงานด้้าน อววน. ในพื้้�นที่�่ ที่�่ได้้ประสานความร่่วมมืือจากทุุกภาคส่่วน โดยใช้้ศัักยภาพและ
องค์์ความรู้้�ของสถาบัันการศึึกษา เพื่่�อส่่งเสริิมการพััฒนาบนรากฐานภููมิิวััฒนธรรมของแต่่ละพื้้�นที่�่ให้้เกิิด
ความยั่�ง่ ยืนื ต่่อไป
20 ‘ราชบุร’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื
อว. ส่่วนหน้้า จัังหวััดราชบุุรีี ได้้ถอดบทเรีียนโครงการวิิจััย เรื่่�อง “การอนุุรักั ษ์์และพััฒนา
เมือื งเก่่าราชบุุรีีเมือื งสร้า้ งสรรค์แ์ ละน่่าอยู่เ่� พื่่�อการพัฒั นาเศรษฐกิจิ ฐานวัฒั นธรรมและความเป็น็ อยู่่�
ที่�ย่ ั่ง�่ ยืนื ” ที่ถ�่ ือื เป็น็ จุดุ เริ่่ม� ต้น้ ของการที่�่มหาวิิทยาลััยศิลิ ปากรได้้รับั มอบหมายจากกระทรวง อว. ให้้
ปฏิิบัตั ิิหน้า้ ที่�่ อว. ส่่วนหน้า้ จัังหวััดราชบุุรีี เป็น็ โครงการที่�่ได้้รับั ทุนุ จากหน่่วยบริหิ ารและจััดการทุนุ
ด้้านการพัฒั นาระดัับพื้้�นที่�่ (บพท.) ประกอบด้้วย 4 โครงการย่่อย ได้้แก่่
1. การพัฒั นาทุนุ ทางวััฒนธรรมเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวเมืืองน่่าอยู่่ร� าชบุุรีี
2. การนำ�ำ ระบบโลจิสิ ติกิ ส์ม์ าพัฒั นาเมือื งเก่่าราชบุรุ ีีเพื่่�อพัฒั นาเศรษฐกิจิ และการท่่องเที่ย�่ ว
อย่่างยั่�ง่ ยืนื
3. การพััฒนาศิิลปะกัับชุุมชนและการพััฒนาผลิิตภััณฑ์์ท้้องถิ่่�นเพื่่�อราชบุุรีีเศรษฐกิิจ
สร้า้ งสรรค์์
4. การพัฒั นาคุณุ ภาพสิ่่ง� แวดล้้อมในพื้้�นที่�่เมืืองเก่่าราชบุุรีีสู่เ่� มืืองน่่าอยู่่ท� ี่�่ยั่�ง่ ยืนื
โดยมีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อพััฒนาศัักยภาพชุุมชนให้้เกิิดความเข้้มแข็็ง พััฒนาคุุณภาพชีีวิิต
และสิ่่ง� แวดล้้อม ส่่งเสริมิ การใช้เ้ ทคโนโลยีีและรููปแบบเศรษฐกิิจใหม่่ ผ่่านกระบวนการเรีียนรู้�และ
การบริิหารจััดการพื้้�นที่�่อย่่างมีีส่่วนร่่วม นำำ�ไปสู่่�การพััฒนาเมืืองราชบุุรีี สู่่�เมืืองสร้้างสรรค์์ น่่าอยู่่�
และยั่�ง่ ยืนื
‘ราชบุร’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยงั่ ยืน 21
22 ‘ราชบรุ ’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ยง่ั ยืน
เ ยือื นยลราชบุรุ ีี
หลากวิถิ ีีวัฒั นธรรม
โครงการวิิจััยการพััฒนาทุุนทางวัฒั นธรรม
เพื่่�อการท่่องเที่�ยวเมือื งน่่าอยู่�ราชบุรุ ีี
‘ราชบรุ ี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ยงั่ ยืน 23
เมืืองเก่่าราชบุุรีี อาจเคยถููกมองว่่าเป็็นเพีียงเมืืองผ่่าน
เพราะที่่�ผ่่านมาการโปรโมทการท่่องเที่ �ยวยัังขาดความ
หลากหลายลุ่ �มลึึก ทั้้�งที่่�จัังหวััดนี้้�มีีศัักยภาพครบเครื่ �อง
ไม่่ว่่าจะเป็็นเรื่�องประวััติิศาสตร์์ วิิถีีชีีวิิตวััฒนธรรม
ทรััพยากรธรรมชาติิ หรือื แม้้แต่อ่ าหารการกินิ
อีีกเหตุผุ ลหนึ่่�งของการถููกหลงลืืมน่่าจะมาจากการที่�่ข้อ้ มููลดีี ๆ
ของเมืืองเก่่าราชบุุรีีค่่อนข้้างกระจััดกระจาย ไม่่ได้้รัับการรวบรวมให้้
เป็น็ อัันหนึ่่�งอัันเดีียว ส่่งผลให้ก้ ารนำ�ำ ความรู้้�ต่่าง ๆ มาพัฒั นาต่่อยอดนั้้น�
ทำำ�ได้้ยาก คณะโบราณคดีี มหาวิิทยาลััยศิลิ ปากร จึึงริเิ ริ่่ม� โครงการวิิจััย
‘การพััฒนาทุนุ ทางวััฒนธรรมเพื่่�อการท่่องเที่่ย� วเมืืองน่่าอยู่่�ราชบุุรี’ี
เพื่่�อขมวดรวมต้น้ ทุนุ ทางวัฒั นธรรม นำ�ำ ไปสู่ก่� ารยกระดับั เมือื งเก่่าราชบุรุ ีี
เพื่่�อนำำ�มาสร้้างสรรค์์อััตลัักษณ์์ ต่่อยอดไปสู่่�การพััฒนาจัังหวััดราชบุุรีี
ให้้รองรับั การท่่องเที่�่ยวเชิงิ เศรษฐกิิจสร้า้ งสรรค์์และยั่�ง่ ยืนื ต่่อไป
ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.อชิิรัชั ญ์์ ไชยพจน์์พานิิช จากคณะ
โบราณคดีี มหาวิิทยาลััยศิิลปากร มองว่่า พื้้�นที่�่แห่่งนี้้�มีีต้้นทุุนทาง
วััฒนธรรมค่่อนข้า้ งสููงและครบทุกุ ด้้าน เพราะมีีความเป็น็ มาตั้้�งแต่่สมัยั
ก่่อนประวััติิศาสตร์์ ทำำ�ให้้เมืืองเก่่าราชบุุรีีเปลี่�่ยนผ่่านมาหลายยุุคสมััย
ได้้รัับอิิทธิิพลจากหลายวััฒนธรรม ซึ่�่งแม้้ว่่าจะมีีความสำ�ำ คััญและ
น่่าสนใจแค่่ไหน แต่่องค์์ความรู้้�เหล่่านี้้�ยัังขาดจุุดดึึงดููดความสนใจ
รวมไปถึึงขาดการประชาสััมพัันธ์์ เป้้าหมายที่�่จะหลุุดพ้้นจากคำำ�ว่่า
‘เมือื งผ่่าน’ ก็็อาจเป็น็ ไปได้้ยาก จึึงจำำ�เป็น็ มากที่�่จะต้้องสืบื ค้้น รวบรวม
เพื่่�อนำำ�มาต่่อยอดจากรากฐานของคนราชบุุรีีไปสู่ค่� วามเป็น็ เมือื งน่่าอยู่่�
และนำ�ำ มาสร้้างคุุณค่่ารวมทั้้�งมููลค่่าทางเศรษฐกิิจให้้ชุุมชนต่่าง ๆ ใน
ราชบุุรีีด้้วย
“ราชบุุรีีมีีความภาคภููมิิใจว่่า มีีความหลากหลายทางชาติิพัันธุ์์�
มีีทั้้�งไทย จีีน ลาว ไทยทรงดำำ� สิ่่�งเหล่่านี้้�ยัังมีีร่่องรอยหลงเหลืืออยู่่�
ซึ่�ง่ สะท้้อนผ่่านสิ่่ง� ต่่าง ๆ เช่่น การทอผ้า้ ของชาวไทยทรงดำำ� การทำำ�โอ่่ง
ของชาวจีีน ผ้้าขาวม้้าที่�่ชุุมชนมนตรีีพััฒนาก็็เป็็นเรื่่�องของจีีนแคะ
เราจะเห็็นว่่าหลากหลายมาก แต่่คนไม่่ค่่อยพููดถึึงนััก ดัังนั้้�นเราน่่าจะ
นำำ�ความรู้้�มารวบรวมเป็็นก้้อนชััดเจนมากขึ้้�น แล้้วเอาไปต่่อยอดสร้้าง
มููลค่่า ทั้้�งเรื่่�องการท่่องเที่�่ยว การสร้า้ งแหล่่งเรีียนรู้้�ทางวััฒนธรรม”
24 ‘ราชบรุ ี’ เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยั่งยืน
จากความตั้้�งใจสู่ก่� ารลงมือื ปฏิิบัตั ิิ คณะนักั วิิจััยได้เ้ ดินิ หน้า้ รวบรวมข้อ้ มููลทุนุ ทางวัฒั นธรรม โดยเก็บ็ จาก
4 แหล่่งหลััก ได้้แก่่
1. หลักั ฐานเอกสาร ภาพถ่่ายเก่่า แผนที่�่และแผนผังั โบราณจากฐานข้อ้ มููลสารสนเทศและแหล่่งข้อ้ มููล
เพื่่�อทำำ�ความเข้า้ ใจรากฐาน ประวััติิความเป็็นมา ความสำ�ำ คััญของพื้้�นที่�่ ย่่านประวััติิศาสตร์์ และชุุมชน
2. สััมภาษณ์์ผู้้�คนในชุุมชน นัักประวััติิศาสตร์์ท้้องถิ่่�น ปราชญ์์ชุุมชน พระสงฆ์์ หรืือกลุ่่�มตััวอย่่างที่�่
เกี่�่ยวข้้องในพื้้�นที่�่เมืืองราชบุุรีี โดยให้้ผู้้�คนได้้ทบทวนเรื่่�องราวความเป็็นมาของตนเอง และเล่่าความทรงจำำ�
วิิถีีชีีวิิต ความเชื่่�อ เพื่่�อค้้นหาความเป็็นมารากฐานของพื้้�นที่�่ ย่่านประวััติิศาสตร์์ ชุุมชน และทุนุ ทางวััฒนธรรม
3. สำ�ำ รวจภาคสนามและเก็็บข้อ้ มููลพื้้�นที่�่ แหล่่งมรดกวััฒนธรรม ศาสนสถาน ย่่านประวััติิศาสตร์์ และ
ชุุมชน เพื่่�อค้้นหาความหมาย ความเป็็นมา อััตลัักษณ์ข์ องย่่าน พื้้�นที่�่และชุุมชน ทุนุ ทางวััฒนธรรมด้้านศิิลปะ
และวััฒนธรรม
4. จััดประชุุมกลุ่่�มย่่อยร่่วมกัับบุุคลากรจากหน่่วยงานราชการ สถานศึกึ ษา และองค์์กรภาคเอกชนใน
เมือื งราชบุุรีี เพื่่�อรับั ฟังั ข้อ้ เสนอแนะ ความต้้องการ ปััญหา อุุปสรรค ตลอดจนวิิสัยั ทััศน์์ของหน่่วยงานในการ
ขับั เคลื่่�อนพื้้�นที่�่เป้า้ หมาย เพื่่�อนำำ�มาวิิเคราะห์ถ์ ึึงศักั ยภาพการมีีส่่วนร่่วมในการดำำ�เนินิ งานและแนวทางบริหิ าร
จััดการทุนุ ทางวััฒนธรรมในพื้้�นที่�่เมืืองราชบุุรีี
หลัังจากดำำ�เนินิ การวิิจััยอย่่างเข้ม้ ข้น้ ในที่�่สุดุ ก็็เกิิดเป็น็ ผลสัมั ฤทธิ์์� 4 ประการ คืือ คลัังข้อ้ มููลสารสนเทศ
ศิลิ ปวััฒนธรรมเมือื งราชบุุรีี เส้น้ ทางการท่่องเที่�่ยวที่�่มีีพื้้�นฐานมาจากข้อ้ มููลทุนุ ทางวััฒนธรรมฯ การสังั เคราะห์์
และจััดทำำ�พื้้�นที่�่ต้้นแบบแหล่่งเรีียนรู้�ประวััติิศาสตร์์โบราณคดีีซึ่�่งอาจต่่อยอดเป็็นพิิพิิธภััณฑ์์มีีชีีวิิต (Living
Museum) และสุดุ ท้้ายคืือ การนำ�ำ ความรู้้�ที่�่ได้้มาจััดอบรมเชิงิ ปฏิิบัตั ิิการ
อาจารย์อ์ ชิริ ัชั ญ์์ ยกตััวอย่่างการจััดทำำ�เส้น้ ทางการท่่องเที่�่ยวที่�่มีีพื้้�นฐานมาจากข้อ้ มููลทุนุ ทางวััฒนธรรม
อย่่างสร้้างสรรค์์และยั่�่งยืืนของจัังหวััดราชบุุรีีที่�่มีีศัักยภาพต่่อการรองรัับการท่่องเที่�่ยว โดยใช้้ข้้อมููลจากการ
ศึกึ ษาวิิจััยด้้านโบราณคดีี ประวััติิศาสตร์ศ์ ิลิ ปะ และมานุษุ ยวิิทยา จนค้้นพบความสำ�ำ คััญและคุณุ ค่่าของมรดก
วััฒนธรรมในหลายมิิติิที่�่สะท้้อนถึึงอััตลัักษณ์์ทางด้้านประวััติิศาสตร์์ วิิถีีชีีวิิต และงานศิิลปกรรมของเมืือง
ราชบุุรีี จำำ�นวน 3 เส้น้ ทาง ได้้แก่่
เส้้นทาง A ราชบุุรีแี ละชาวจีีนโพ้้นทะเล (ครึ่่�งวััน) มีีแหล่่งท่่องเที่�่ยวและแหล่่งเรีียนรู้้�สำ�ำ คััญคืือ
ซุ้้�มประตููจีีน วััดช่่องลม (พระพุทุ ธรููปแก่่นจัันทน์)์ ศาลเจ้้าพ่่อกวนอูู ราชบุุรีี พิพิ ิธิ ภััณฑสถานแห่่งชาติิ ราชบุุรีี
และ ตลาดเก่่าเมืืองราชบุุรีี
เส้้นทาง B ตามรอยหลัักฐานช่่วงสงครามโลกครั้้�งที่่� 2 ในราชบุุรีี (ครึ่่ง� วััน) มีีแหล่่งท่่องเที่�่ยวและ
แหล่่งเรีียนรู้้�สำ�ำ คััญคืือ วััดเกาะนัมั มทาปทวลััญชาราม วััดสัตั ตนารถปริวิ ััตรวรวิิหาร ตลาดเก่่าเมือื งราชบุุรีี และ
สะพานจุุฬาลงกรณ์์
เส้้นทาง C เล่่าเรื่่�องเมืืองราชบุุรีีผ่่านมุุมมองจากอดีีตสู่่�ยุุคปััจจุุบััน (เต็็มวััน) มีีแหล่่งท่่องเที่�่ยว
และแหล่่งเรีียนรู้้�สำ�ำ คััญคืือ วััดมหาธาตุวุ รวิิหาร ราชบุุรีี วััดศรีีสุรุ ิยิ วงศารามวรวิิหาร วััดช่่องลม (พระพุทุ ธรููป
แก่่นจัันทน์์) ซุ้้�มประตููจีีน ศาลเจ้้าพ่่อกวนอูู ราชบุุรีี พิิพิิธภััณฑสถานแห่่งชาติิ ราชบุุรีี กลุ่่�มอาคารราชการ
(ศาลแขวงเมือื งราชบุุรีีและสถานีีตำำ�รวจภููธรเมืืองราชบุุรีี) ตลาดเก่่าเมืืองราชบุุรีี ศาลเจ้้าพ่่อหลัักเมืืองราชบุุรีี
และประตููเมือื งโบราณ ราชบุุรีี และชุุมชนมนตรีีพัฒั นา (ผ้้าทอบ้า้ นไร่่)
‘ราชบุรี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจย่ังยนื 25
นอกจากนี้้�ยัังมีีอีีกหนึ่่�งผลผลิิตที่�่เกิิดจากโครงการวิิจััย นั่่�นคืือ ‘มััคคุุเทศก์์ท้้องถิ่�่น’ ซึ่�่งมาจาก
การอบรมเชิงิ ปฏิิบัตั ิิการเรีียนรู้้�ความหลากหลายทางวััฒนธรรมและการเป็็นมััคคุเุ ทศก์์ท้้องถิ่่�น จัังหวััดราชบุุรีี
ที่�่จะนำ�ำ ข้้อมููลทุุนทางวััฒนธรรมเมืืองราชบุุรีีที่�่ได้้ค้้นพบจากการศึึกษาวิิจััยไปเผยแพร่่และสื่่�อสารให้้เป็็นที่�่
รู้้�จัักในวงกว้้าง ผ่่านการสร้้างแผนที่�่ทางวััฒนธรรม (Cultural Mapping) เพื่่�อเรีียนรู้้�ความหลากหลายทาง
วััฒนธรรมจากการสำ�ำ รวจ บัันทึึก ระบุุตำำ�แหน่่งมรดกวััฒนธรรม และนำำ�เสนอตััวตนของชุุมชน เช่่น อาคาร
ที่�่มีีคุุณค่่าทางประวััติิศาสตร์์ ศาสนสถาน ร้้านอาหาร พิิพิิธภััณฑ์์ ความเชื่่�อและประเพณีี ตำำ�รัับอาหาร
ความทรงจำำ� กลุ่่�มผู้้�คน ฯลฯ
“พอเรากำำ�หนดเส้้นทางได้้ เราเลยดููเส้้นทางที่�่มีีศัักยภาพในการจััดการง่่าย คืือ เส้้นทาง A ซึ่�่งเดิินได้้
ภายใน 3 ชั่่ว� โมง เราก็ด็ ึงึ เส้น้ นั้้น� มาทดลองทำำ� จััดอบรมให้โ้ รงเรีียนดรุุณาราชบุุรีี เพราะว่่ามีีนักั เรีียนมัธั ยมปลาย
ที่�่เป็น็ กลุ่่�มสายภาษาที่�่เขามีีวิิชาคล้้าย ๆ มัคั คุเุ ทศก์์ด้้วย เราจึึงให้ค้ วามรู้้� และพาไปลงภาคสนาม ทำำ�กิิจกรรม
ให้้เด็็ก ๆ ลองพรีีเซนต์์ ตอนนั้้�นที่�่แพลนกัันไว้้คืือ อยากจััดทััวร์์แบบออนไซต์์จริิง ๆ แล้้วให้้น้้องๆ ช่่วยกััน
นำำ�เที่�่ยว แต่่ติิดปัญั หาเรื่่�องโควิิด-19 เราเลยเปลี่�่ยนเป็็นให้้เด็็ก ๆ อััดคลิิปแนะนำ�ำ เส้น้ ทางท่่องเที่�่ยว แล้้วเราก็็
อััพขึ้้�นไปบนแพลตฟอร์ม์ ของเราและบนยููทููบ”
จากวัันที่�่ต้้นทุุนทางวััฒนธรรมของเมืืองเก่่าราชบุุรีีไม่่ได้้รัับการเหลีียวแล จนกระทั่่�งวัันที่�่งานวิิจััยได้้
เข้้ามาจััดการรวบรวมแล้้วนำ�ำ ไปสร้้างสรรค์์จนผลิิดอกออกผล ทำำ�ให้้เห็็นความแตกต่่างชััดเจนว่่าเกิิดความ
ร่่วมมืือทั้้�งจากหน่่วยงาน โรงเรีียน และชุุมชนมากขึ้้�น
อาจารย์์อชิิรััชญ์์เปิิดเผยว่่านอกจากเกิิดการต่่อยอดองค์์ความรู้้�เป็็นสิ่่�งต่่าง ๆ สิ่่�งที่�่ตามมาคืือ
ความตระหนัักรู้� และเกิิดการสร้้างเครืือข่่ายที่�่น่่าจะทำำ�ให้้ราชบุุรีีเป็็นพื้้�นที่�่ที่�่เข้้มแข็็งในทางวััฒนธรรมและ
ต่่อยอดในเชิงิ เศรษฐกิิจต่่อไปได้้
26 ‘ราชบุรี’ เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจย่งั ยนื
“เมืืองเก่่าราชบุุรีียัังไปต่่อได้้อีีกไกล จริิง ๆ เมืืองเก่่าราชบุุรีีเริ่่�มเป็็นที่�่รู้้�จััก ไม่่ใช่่แค่่
เมือื งผ่่านเฉย ๆ แล้้ว เดี๋๋�ยวนี้้�มีีสถานที่�่ท่่องเที่�่ยวเกิิดขึ้้�น มีีจุุดเช็ค็ อิิน รวมถึึงคนเริ่่ม� พููดถึึงใน
โซเชีียลมีีเดีีย แต่่เราอาจจะเห็็นข้้อที่�่ยัังไม่่ค่่อยเข้้มแข็็งหน่่อยหนึ่่�งคืือ ส่่วนมากที่�่น่่าเที่�่ยว
เหล่่านั้้�นเป็็นในเชิิงธรรมชาติิหรืือแค่่ร้้านกาแฟ ไม่่ใช่่ไม่่ดีี แต่่ไม่่เอื้้�อประโยชน์์ให้้แหล่่ง
วััฒนธรรมเท่่าไร
อย่่างไรก็็ตาม ก็็คงค่่อย ๆ เป็็น ค่่อย ๆ ไป ไม่่น่่าจะไปแบบพลิิกฝ่่ามือื แล้้วกลายเป็็น
บููมเรื่่�องการท่่องเที่�่ยวเชิิงวััฒนธรรมเลย แต่่มัันไปได้้ ซึ่�่งวิิธีีหนึ่่�งที่�่จะทำำ�ให้้พื้้�นที่�่นี้้�ได้้รัับ
การส่่งเสริิมต่่อไปได้้คิิดว่่าต้้องเริ่่�มจากคนในพื้้�นที่�่เอง ซึ่�่งเป็็นกระบวนการหนึ่่�งในงานวิิจััย
พอมาถึึงจุุดหนึ่่�งที่�่คนเริ่่ม� เห็็นภาพแล้้ว เริ่่ม� ตระหนัักว่่าในพื้้�นที่�่ของเขาเองก็็มีีวััดที่�่น่่าสนใจ
มีีศาลเจ้้าที่�่น่่าสนใจ มีีวิิถีีชีีวิิตที่�่น่่าสนใจ ต่่อไปเขาก็็น่่าจะดีีไซน์์พื้้�นที่�่ของเขาให้้เป็็นแหล่่ง
ท่่องเที่�่ยวหรือื แหล่่งเรีียนรู้้�ทางวััฒนธรรมได้้”
นั่่�นคืือจุุดหมายปลายทางที่�่เชื่่�อว่่าจะสามารถสร้า้ งคุณุ ค่่าและประโยชน์ส์ ููงสุดุ ให้ก้ ัับ
คนราชบุุรีีได้้อย่่างยั่�ง่ ยืนื
‘ราชบุร’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยง่ั ยนื 27
‘Ratchaburi Connect’
เชื่�อมเมือื งเก่า่ สู่�การท่อ่ งเที่�ยวมุุมมองใหม่่
โครงการวิจิ ัยั การนำ�ำ ระบบโลจิิสติกิ ส์ม์ าพัฒั นาเมืืองเก่า่ ราชบุุรี ี
เพื่่�อพัฒั นาเศรษฐกิิจและการท่่องเที่�ยวอย่า่ งยั่�งยืนื
มนต์์เสน่่ห์์ของเมืืองเก่่าราชบุุรีี อาจเป็็นที่�่รัับรู้�อยู่่�บ้้างสำ�ำ หรัับคนที่�่สนใจ ทว่่าการเกิิดแอปพลิิเคชััน
(Application) ‘ราชบุุรีีคอนเนค’ (Ratchaburi Connect) คืือ การพาเมืืองประวััติิศาสตร์์ที่�่เต็็มไปด้้วย
ศิิลปวััฒนธรรม ประเพณีี และวิิถีีชีีวิิตแห่่งนี้้�ออกสู่ส่� ายตาสาธารณชน ในขณะเดีียวกััน นี่�่คืือจุุดเริ่่ม� ต้้นสำ�ำ คััญ
ของการเปิิดประตููรับั นัักท่่องเที่�่ยวที่�่ต้้องการรู้้�จัักราชบุุรีีในมุุมมองที่�่ลุ่่�มลึึกกว่่าเดิิม
โดยเฉพาะภายในเขตเมืืองเก่่าราชบุุรีีที่�่มีีทรััพยากรทางวััฒนธรรมที่�่โดดเด่่นและมีีประวััติิศาสตร์์
อัันยาวนาน อีีกทั้้�งยัังมีีกิิจกรรมในแหล่่งท่่องเที่�่ยวสำ�ำ คััญที่�่สามารถเชื่่�อมโยงถึึงกัันได้้อย่่างสะดวก น่่าจะเป็็น
ทางเลืือกที่�่ดีีสำ�ำ หรับั นักั ท่่องเที่�่ยวรุ่่น� ใหม่่ในช่่วงอายุุตั้้�งแต่่ 25 ปีขี ึ้้�นไป ซึ่�ง่ เริ่่ม� ต้้นการทำำ�งานมาได้้สักั ระยะหนึ่่�ง
และสนใจการท่่องเที่�่ยวเรีียนรู้� เนื่่�องจากระยะทางไม่่ไกลจากกรุุงเทพฯ มากนักั สามารถเดิินทางด้้วยรถยนต์์
ส่่วนตััวในลัักษณะ One Day Trip ไม่่ต้้องพักั ค้้างคืืนหรือื พักั ผ่่อนแบบระยะยาว (Long Stay)
ดร.ภฤศญา ปิิยนุุสรณ์์ คณะวิิทยาการจััดการ มหาวิิทยาลััยศิิลปากร หััวหน้้าโครงการวิิจััย ‘การนำ�ำ
ระบบโลจิิสติิกส์์มาพััฒนาเมืืองเก่่าราชบุุรีี เพื่่�อพััฒนาเศรษฐกิิจและการท่่องเที่�่ยวอย่่างยั่�่งยืืน’ เล่่าให้้ฟัังว่่า
“หลัังจากได้้พููดคุุยกัับหน่่วยงานภาครััฐ ภาคเอกชน ผู้้�ประกอบการร้้านค้้า และนัักท่่องเที่�่ยว เราได้้พััฒนา
แอปพลิิเคชัันเพื่่�อให้้ข้้อมููลและอำำ�นวยความสะดวกให้้กลุ่่�มนัักท่่องเที่�่ยวที่�่อยากแบ็็คแพ็็ค รวมถึึงกลุ่่�มที่�่
เดิินทางโดยรถสาธารณะด้้วย
28 ‘ราชบรุ ’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ย่งั ยืน
เราอยากดึึงนักั ท่่องเที่�่ยวรุ่่น� ใหม่่ กลุ่่�มที่�่ไม่่ใช่่แค่่คนในพื้้�นที่�่ เพราะถ้้ามองราชบุุรีีที่�่ผ่่านมาคนจะนึึกถึึง
สวนผึ้้�งหรืือโซนรอบนอก แต่่ถ้้าเราต้้องการจะพััฒนาโซนพื้้�นที่�่เมืืองเก่่าราชบุุรีี เราอยากดึึงนัักท่่องเที่�่ยว
เจนใหม่่ ที่�่เป็็นสายเก็็บร่่องรอยประวััติิศาสตร์์ จึึงเป็็นที่�่มาของการสร้้างแอปให้้เข้้าถึึงคนกลุ่่�มนี้้� เข้้าถึึงคน
ในพื้้�นที่�่อีีกกลุ่่�มหนึ่่�ง รวมถึึงดึึงผู้้�ประกอบการ ร้า้ นค้้าต่่าง ๆ ข้อ้ มููลแหล่่งท่่องเที่�่ยวเข้า้ มา แล้้วประชาสัมั พันั ธ์์
ออกไป”
หนึ่่�งในเป้า้ หมายหลัักของการพัฒั นาแอปพลิิเคชันั ราชบุุรีีคอนเนค จึึงเป็น็ ไปเพื่่�อรองรับั การท่่องเที่�่ยว
ชุุมชนสู่เ่� ศรษฐกิิจชุุมชนพื้้�นที่�่เมืืองเก่่า จัังหวััดราชบุุรีี โดยเนื้้�อหาในแอปจะมีีข้อ้ มููลของสถานที่�่ท่่องเที่�่ยวตาม
เส้น้ ทางประวัตั ิศิ าสตร์์ เชื่่�อมโยงสถานที่�ส่ ำ�ำ คัญั ต่่าง ๆ ในเขตเมือื งเก่่ากับั ประวัตั ิศิ าสตร์ข์ องเมือื งราชบุรุ ีีในแต่่ละ
ยุุคสมััย โดยจะนำำ�เสนอคุุณค่่าในเชิิงประวััติิศาสตร์์ คุุณค่่าในเชิิงศิิลปะความงดงาม ร้้อยเรีียงเป็็นเส้้นทาง
ท่่องเที่�่ยวทางประวััติิศาสตร์ท์ ี่�่น่่าสนใจต่่าง ๆ
พร้อ้ มกัันนี้้�สิ่่ง� ที่�่ขาดไม่่ได้้และถืือเป็น็ จุุดขายของเมืืองเก่่าราชบุุรีี นั่่�นคืือ ข้อ้ มููลร้า้ นอาหาร โดยเฉพาะ
ร้้านอาหารในเขตเมืืองเก่่าที่�่มีีความเป็็นมายาวนานคู่�่กัับเมืืองราชบุุรีี เมนููอาหารแสดงความเป็็นอััตลัักษณ์์
สะท้้อนวิิถีีชีีวิิตวััฒนธรรมของผู้้�คนในพื้้�นที่�่ รวมถึึงร้า้ นอาหารของกลุ่่�มผู้้�ประกอบการรุ่่น� ใหม่่ซึ่�ง่ เป็น็ การสร้า้ ง
การมีีส่่วนร่่วมของชุุมชนในพื้้�นที่�่กัับแอปพลิิเคชันั ที่�่จััดทำำ�ขึ้้�น
เพื่่�ออำำ�นวยความสะดวกให้้กัับนัักท่่องเที่�่ยว แอปนี้้�จะมีีข้้อมููลการเดิินทางในเขตเมืืองเก่่าราชบุุรีี โดย
เน้้นการเดิินทางด้้วยรถสามล้้อถีีบที่�่เป็็นรููปแบบการเดิินทางดั้้�งเดิิมในพื้้�นที่�่มากว่่า 60 ปีี ซึ่�่งนอกจากจะเป็็น
การอนุุรัักษ์์วิิถีีชีีวิิตเช่่นในอดีีตไว้้แล้้ว ดร.ภฤศญา ยัังมองว่่าเป็็นการสร้้างโอกาสทางเศรษฐกิิจแก่่กลุ่่�ม
ผู้้�ให้้บริกิ ารสามล้้อถีีบในเขตเมือื งเก่่าราชบุุรีีอีีกทางหนึ่่�ง
รถสามล้้อถีีบเป็น็ สิ่่ง� ที่�่ไม่่ว่่าจะสอบถามข้อ้ มููลจากคนรุ่่น� ไหน รุ่่น� เก่่า รุ่่น� กลาง รุ่่น� ใหม่่ หรือื แม้แ้ ต่่วััยเด็็ก
คำำ�ตอบไปในทางเดีียวกัันคืือ ยานพาหนะนี้้�เป็็นเสน่่ห์์ที่�่พอมาเมืืองเก่่าราชบุุรีีแล้้วจะนึึกถึึง ทุุกคนอยากให้้
คนประกอบอาชีีพนี้้�มีีรายได้้ ไม่่อยากให้้ซบเซาหายไป และไม่่ได้้มีีแค่่สามล้้อถีีบเท่่านั้้�น ปััจจุุบัันยัังมีีสามล้้อ
เครื่่�องที่�่ใช้เ้ ป็็นรถรับั จ้้างสาธารณะ ให้้บริกิ ารผู้้�คนในเขตเมือื งเก่่า เทศบาลเมืืองราชบุุรีี โดยแอปนี้้�จะรวบรวม
ข้้อมููลหมายเลขโทรศััพท์์ติิดต่่อผู้้�ให้้บริิการสามล้้อเครื่่�องและข้้อมููลจุุดจอดให้้บริิการในเขตเมืืองเก่่าเทศบาล
เมืืองราชบุุรีีไว้้ด้้วย
สำ�ำ หรับั การเก็็บรวบรวมข้อ้ มููลแหล่่งท่่องเที่�่ยวใน
แอปราชบุุรีีคอนเนคแบ่่งเป็น็ สองกลุ่่�มหลััก ๆ คืือ ข้อ้ มููล
ดิิบและข้้อมููลจากการลงพื้้�นที่�่จริิง ข้้อมููลดิิบจะได้้จาก
การสืืบค้้นข้้อมููลเดิิมของสถานที่�่ท่่องเที่�่ยวหรืือแหล่่ง
ประวััติิศาสตร์์นั้้�น ๆ ส่่วนข้้อมููลจากการลงพื้้�นที่�่ได้้จาก
การเข้า้ ไปสำ�ำ รวจยังั ชุมุ ชนต่่าง ๆ ถ่่ายภาพ และสัมั ภาษณ์์
อย่่างรอบด้้าน
“ข้อ้ มููลทุกุ อย่่าง เช่่น เรื่่�องประวััติิศาสตร์ต์ ่่าง ๆ
เราลงพื้้�นที่�่สััมภาษณ์์ แล้้วนำ�ำ มารีีวิิวให้้ว่่าถ้้าคุุณอยาก
เที่�่ยวตรงนี้้� มีีประวััติิความเป็น็ มาอย่่างไร เพื่่�อที่�่จะให้ค้ นที่�่เข้า้ มาอ่่านอยากจะไปเช็ค็ อิิน อยากไปถ่่ายภาพ หรือื
อยากไปตามรอย มีีทั้้�ง Document Research และการสััมภาษณ์์คนในพื้้�นที่�่ ข้้อมููลพวกนี้้�จึึงต้้องอััปเดต
อยู่่เ� รื่่�อย ๆ ซึ่�ง่ เรามีีทีีมงานและมหาวิิทยาลััยดููแลแอปนี้้�อยู่่�
‘ราชบรุ ’ี เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจย่ังยืน 29
งานวิิจััยนี้้�เราเน้้นเชิิงคุุณภาพ ฉะนั้้�นเวลาเราได้้ข้้อมููลอะไรมาเราจะถามผู้้�เกี่�่ยวข้้อง ไม่่ว่่าจะเป็็น
หน่่วยงานภาครัฐั ภาคเอกชนต่่าง ๆ ให้้เขาเป็็นผู้้�ช่่วยตรวจสอบอีีกครั้้�งหนึ่่�งว่่าถููกต้้องสมบููรณ์ไ์ หม”
หลัังจากเปิิดตััวแอปราชบุุรีีคอนเนคเป็็นที่�่เรีียบร้้อยเมื่่�อประมาณต้้นปีี 2564 ระยะเวลาร่่วมหนึ่่�งปีี
จนถึึงปััจจุุบััน ดร.ภฤศญา หััวหน้้าโครงการวิิจััยบอกว่่ามีีผลลััพธ์ท์ ี่�่น่่าพอใจคืือ เกิิดการรัับรู้�จากคนภายนอก
มีีตััวเลขผู้้�ใช้ง้ านจำำ�นวนหลายพันั คนภายในหนึ่่�งปีี ทำำ�ให้เ้ มือื งเก่่าราชบุุรีีเป็น็ ที่�่รู้้�จัักมากขึ้้�นในมุมุ มองที่�่แตกต่่าง
ไปจากเดิิม
“ผู้้�ประกอบการสะท้้อนมาว่่ามีีการเปลี่�่ยนแปลงที่�่ดีีขึ้้�น หรืืออย่่างท่่องเที่�่ยวและกีีฬาจัังหวััดเขาก็็มอง
ว่่าเป็็นจุุดหนึ่่�งที่�่ทำำ�ให้้นัักท่่องเที่�่ยวสนใจเข้้ามา เราก็็พยายามโปรโมท ดููยอดคนเข้้าถึึงก็็มีีค่่อนข้้างเยอะ
หมายความว่่าเราเข้้าถึึงนัักท่่องเที่�่ยวได้้ เป็็นการช่่วยผู้้�ประกอบการ ช่่วยประชาสััมพัันธ์์หน่่วยงานรััฐได้้อีีก
ช่่องทางหนึ่่�ง”
ในเรื่่�องการประชาสัมั พันั ธ์์ แอปพลิิเคชันั เป็น็ แพลตฟอร์ม์ ที่�่ไปถึึงทั่่�วโลกอยู่่แ� ล้้ว นอกจากเป้้าหมายที่�่
จะช่่วยคนในพื้้�นที่�่เมืืองเก่่าราชบุุรีี อีีกเป้้าหมายคืือ สร้้างการรัับรู้�และดึึงคนนอกพื้้�นที่�่ให้้เข้้ามาสััมผััสความ
สวยงาม อััตลัักษณ์์ และเสน่่ห์์ของที่�่นี่�่
“เราเน้้นที่�่สถานที่�่ท่่องเที่�่ยวกึ่่�งประวััติิศาสตร์์ เน้้นกลุ่่�มคนที่�่อยากมาเที่�่ยวมาศึึกษาประวััติิศาสตร์์
มารับั ประทานอาหาร มาซื้้�อของ จบภายในหนึ่่�งวััน เพราะในพื้้�นที่�่ยังั ไม่่มีีโรงแรมที่�่จะรองรับั นัักท่่องเที่�่ยวได้้
อย่่างเพีียงพอ
ในระยะยาวเราจะขยายพื้้�นที่�่การทำำ�ข้อ้ มููลและเผยแพร่่ข้อ้ มููลมากขึ้้�น อย่่างตอนนี้้เ� ราทำำ�แค่่ในเมือื งเก่่า
ราชบุุรีี แต่่ต่่อไปจะขยายไปพื้้�นที่�่อื่่�น ๆ ด้้วย ซึ่�ง่ ก็็เป็น็ ความท้้าทายในเรื่่�องการเก็็บรวบรวมข้อ้ มููล อาจต้้องใช้้
เวลาเพราะมีีหลายอำำ�เภอ มีีสถานที่�่ท่่องเที่�่ยวที่�่หลากหลาย”
แหล่่งท่่องเที่�่ยวหรือื แหล่่งเรีียนรู้�ที่�่ถููกบรรจุุอยู่่ใ� นแอปนี้้� ยกตััวอย่่างเช่่น วััดมหาธาตุุ พระอารามหลวง
ชั้้�นตรีีที่�่อยู่่�คู่�่เมืืองราชบุุรีีมาตั้้�งแต่่สมััยพระเจ้้าชััยวรมัันที่�่ 7 แห่่งเขมร วััดช่่องลม อีีกหนึ่่�งพระอารามหลวง
ชั้้�นตรีีที่�่แม้้จะไม่่มีีประวััติิปรากฏชััดเจน แต่่ก็็เก่่าแก่่มาก พิิพิิธภััณฑสถานแห่่งชาติิราชบุุรีี รวมไปถึึงโรงเจ
เล่่าซินิ เฮงตั๊๊�ว-ศาลเจ้้าพ่่อกวนอูู-ริมิ น้ำำ� ราชบุุรีี
การพััฒนาแอปพลิิเคชันั นี้้�ถึึงแม้้จะเสร็จ็ สมบููรณ์์และมีีข้อ้ มููลที่�่ค่่อนข้้างครบถ้้วนแล้้ว แต่่คณะนัักวิิจััย
ยังั คงดููแลต่่อเนื่่�อง ทั้้�งในส่่วนของการอััปเดตข้อ้ มููล การตรวจสอบข้อ้ มููล พร้อ้ มกัันนี้้�ยังั มีีแผนที่�่จะให้้ภาคส่่วน
ต่่าง ๆ นำ�ำ ข้อ้ มููลมาเพิ่่ม� เติิมในแอปได้้ด้้วย เพื่่�อให้้ ‘ราชบุุรีีคอนเนค’ เป็็นเสมืือนศููนย์์กลางของคนที่�่ต้้องการ
ทำำ�งานเพื่่�อชุุมชนเพื่่�อราชบุุรีี เป็น็ ฐานข้อ้ มููลให้้คนได้้เข้า้ ถึึงราชบุุรีีมากขึ้้�น
30 ‘ราชบรุ ี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยั่งยืน
สื่�อศิลิ ป์์สร้า้ งสรรค์์
สู่่�สัังคมแห่่งการเรีียนรู้้�
โครงการการพัฒั นาศิิลปะกัับชุมุ ชนและการพััฒนา
ผลิติ ภััณฑ์ท์ ้้องถิ่�นเพื่่�อราชบุรุ ีเี ศรษฐกิิจสร้า้ งสรรค์์
‘ราชบรุ ี’ เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยงั่ ยนื 31
ไม่่ว่่าจะมองในเชิงิ คุณุ ค่่าทางประวััติิศาสตร์์ หรือื อััตลัักษณ์ด์ ้้านศิลิ ปวััฒนธรรม จัังหวััดราชบุุรีีถืือว่่ามีี
ความโดดเด่่นและมีีเรื่่�องราวที่�่น่่าสนใจมากมาย ทว่่าด้้วยข้อ้ จำำ�กัดั ต่่าง ๆ ทำำ�ให้ท้ ี่�่ผ่่านมาเสน่่ห์ข์ องวิิถีีวััฒนธรรม
เหล่่านี้้�ยังั ไม่่ได้้รับั การสื่่�อสารสร้า้ งการเรีียนรู้้�สู่ส่� ังั คมในวงกว้้าง
ด้ว้ ยเหตุนุ ี้้� คณะโบราณคดีี คณะมัณั ฑนศิลิ ป์์ คณะวิทิ ยาศาสตร์์ และคณะวิทิ ยาการจัดั การ มหาวิทิ ยาลัยั
ศิลิ ปากร จึึงเห็น็ ร่่วมกัันว่่าต้้องสร้า้ งแหล่่งเรีียนรู้�นอกห้้องเรีียน เพื่่�อการเรีียนรู้้�ด้้านประวััติิศาสตร์์ โบราณคดีี
ผ่่านการสร้า้ งสรรค์์ผลงานศิิลปะในพื้้�นที่�่สาธารณะ และผลิิตภััณฑ์์ต้้นแบบเชิงิ วััฒนธรรม โดยใช้ย้ ่่านเมือื งเก่่า
เป็็นแหล่่งเผยแพร่่ผลงานศิิลปะเพื่่�อเป็็นการสร้้างการเรีียนรู้้�ทางอ้้อมให้้กัับนัักเรีียนและบุุคคลทั่่�วไปที่�่สนใจ
เกิดิ เป็น็ แนวคิิดเบื้้�องต้้นของโครงการวิิจััย ‘การพัฒั นาศิลิ ปะกัับชุุมชนและการพัฒั นาผลิิตภััณฑ์์ท้้องถิ่่�นเพื่่�อ
ราชบุุรีเี ศรษฐกิิจสร้า้ งสรรค์์’
โครงการนี้้�เป็็นส่่วนหนึ่่�งในแผนโครงการใหญ่่ของมหาวิิทยาลััยศิิลปากรที่�่ดำำ�เนิินการร่่วมกัับจัังหวััด
ราชบุุรีี เพื่่�อแสดงให้้เห็็นถึึงอััตลัักษณ์์ของราชบุุรีีผ่่านการบููรณาการเชิิงปฏิิบััติิการกัับหลายหน่่วยงาน โดยมีี
ผลิิตภััณฑ์์ผ้้า เซรามิิก เครื่่�องจัักสาน และเทคนิิควิิธีีการอื่่�น ๆ ของผลิิตภััณฑ์์หััตถศิิลป์์ เป็็นเครื่่�องมืือในการ
สื่่�อสาร ทดลอง เพื่่�อพััฒนาผลิิตภััณฑ์์ ภายใต้้แนวคิิด ‘เมืืองราชบุุรีี เมืืองน่่าอยู่่�’ (Livable City) ตามแผน
ยุุทธศาสตร์์ชาติิ 20 ปีี (พ.ศ. 2560 - 2579) และกรอบวิิจััยของหน่่วยบริิหารและ
จััดการทุุนวิิจััยด้้านการพััฒนาระดัับพื้้� นที่�่ (บพท.) ที่�่กำำ�หนดทิิศทางของเมืือง
ศููนย์ก์ ลางที่�่น่่าอยู่่� ซึ่�ง่ เชื่่�อมโยงกัับทุนุ สังั คมวััฒนธรรมของเมือื งเดิิม เพื่่�อรักั ษาคุณุ ค่่า
และเพิ่่ม� มููลค่่าผลิิตภััณฑ์์
ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.วีรี วััฒน์์ สิริ ิเิ วสมาศ คณะมัณั ฑนศิลิ ป์์ มหาวิิทยาลััย
ศิิลปากร หััวหน้้าโครงการวิิจััย เล่่าว่่า เป็็นการต่่อยอดจากงานวิิจััยของปีี 2563
ซึ่�ง่ ได้้เกิิดเป็็นองค์์ความรู้้�เสร็จ็ เรีียบร้อ้ ยหลัังจบงานวิิจััย
“ปีี 2563 คณะมัณั ฑนศิิลป์์ได้้พัฒั นาศิิลปะกัับชุุมชน คืือ ชุุมชนตลาดริมิ น้ำำ�
มีีการวาดภาพกราฟิติ ี้้� การทำำ�ประติิมากรรมในพื้้�นที่�่สาธารณะริมิ เขื่่�อน ซึ่�ง่ เป็น็ ศิลิ ปะ
ในพื้้�นที่�่จริงิ ซึ่�ง่ ปัจั จุุบันั ชาวบ้า้ นได้้ประโยชน์์ ใช้เ้ ป็น็ ที่�่พักั ผ่่อนหย่่อนใจ แต่่คราวนี้้เ� รา
ต้้องการจะเปลี่�่ยนสิ่่�งของเหล่่านั้้�นให้้กลายเป็็นผลิิตภััณฑ์์ที่�่มีีขนาดเล็็กลง อาจเป็็น
ผลิติ ภััณฑ์์เชิงิ พาณิชิ ย์ห์ รือื ผลิติ ภััณฑ์์ที่�่เกี่ย�่ วข้อ้ งกับั การสื่่�อความหมายเชิงิ วััฒนธรรม
ของพื้้�นที่�่”
ในกระบวนการทำำ�งานวิจิ ััยครั้้ง� นี้้จ� ึงึ มีีความตั้้�งใจจะนำ�ำ องค์ค์ วามรู้้�ที่ไ�่ ด้ม้ าสร้า้ ง
เป็็นผลิิตภััณฑ์์สร้้างสรรค์์ต้้นแบบเพื่่� อเป็็นสื่่� อการเรีียนรู้ �ที่�่จะนำำ�เสนอสู่่�ชุุมชนต่่อไป
อาจารย์ว์ ีีรวััฒน์์ อธิบิ ายว่่า ผลิิตภััณฑ์์เหล่่านี้้�อาจพัฒั นาไปในเชิงิ พาณิชิ ย์์ หรือื นำำ�ไป
ต่่อยอดได้้อีีกมากมาย โดยยกตััวอย่่างเวิิร์ค์ ชอปซึ่�ง่ จััดโดยคณะโบราณคดีี ที่�่โรงแรม
ณ เวลา จัังหวััดราชบุุรีี ในปีี 2563 โดยเป็็นการจััดกิิจกรรมเชิงิ ทดลองการรับั รู้�และ
แนวทางในการพัฒั นาผลิิตภััณฑ์์จากต้้นทุนุ ทางวััฒนธรรมของพื้้�นที่�่ ซึ่�ง่ ได้้รับั ข้อ้ มููล
ที่�่เป็็นประโยชน์์ต่่อการพััฒนาผลิิตภััณฑ์์ทั้้�งในกลุ่่�มของคนรุ่่�นใหม่่ เช่่น นัักเรีียน
นัักศึึกษา และกลุ่่�มคนทำำ�งาน และในโครงการต่่อเนื่่�อง โดยปลายปีี 2564 ก็็มีีการจััด
เวิิร์์คชอปกัันอีีกทีีโดยร่่วมกัับคณะโบราณคดีี ซึ่�่งนำ�ำ ข้้อมููลเชิิงวััฒนธรรมมาต่่อยอด
จนได้้แนวทางในการพัฒั นาผลิิตภััณฑ์์เชิงิ สื่่�อเรีียนรู้้�ต่่อไป
32 ‘ราชบุรี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจย่ังยืน
คณะผู้้�วิิจััยได้้ศึึกษาผลิิตภััณฑ์์ในท้้องถิ่่�นที่�่มีีความโดดเด่่นทั้้�ง
ทางด้้านประวััติิศาสตร์์และศิิลปวััฒนธรรม ได้้แก่่ ผ้้าขาวม้้าบ้้านไร่่
ผ้า้ จกคููบัวั ผลิิตภััณฑ์์เซรามิกิ เครื่่�องปั้้� นดิินเผา โอ่่งมังั กรราชบุุรีี รวมถึึง
การผลัักดัันให้้เมืืองราชบุุรีีมีีความเคลื่่� อนไหวทางด้้านศิิลปะผ่่านการ
ขับั เคลื่่�อนของศิิลปินิ ศิลิ ปาธร วศินิ บุุรีี สุพุ านิชิ วรภาชน์์ และอีีกหลาย
ภาคส่่วนในจัังหวััดด้้วย
อาจารย์์วีีรวััฒน์์ บอกว่่าโครงการวิิจััยนี้้�ไม่่เพีียงแต่่ศึึกษา
องค์์ความรู้้�ของทุุนวััฒนธรรม ยัังวิิเคราะห์์คุุณสมบััติิ คุุณลัักษณะ
อัตั ลักั ษณ์ท์ างศิลิ ปวัฒั นธรรม จุดุ อ่่อน จุดุ แข็ง็ ทางด้า้ นกระบวนการผลิติ
รวมถึึงความเป็็นไปได้้ในการทดลองประดิิษฐ์์ผลงาน บููรณาการข้้าม
ศาสตร์์ระหว่่างหััตถศิิลป์์ จนเกิิดเป็็นการสร้้างสรรค์์ผลงานศิิลปะ
รายบุุคคลของนัักวิิจััยรวม 6 ชุุดผลงาน ดัังนี้้�
1. ชุุดผลงานโคมไฟ ‘แต้้มโอ่่ง’
โดย ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.วีีรวััฒน์์ สิริ ิเิ วสมาศ
2. ประติิมากรรมรููปมัังกร ‘ราชาก้้อน’
โดย อาจารย์ภ์ ููษิิต รัตั นภานพ
3. ผลงาน ‘ผู้้�หญิงิ นุ่่ง� ซิ่่น� -ผู้้�ชายคาดเป๋๋า’
โดย รองศาสตราจารย์ป์ ระภากร สุคุ นธมณีี
4. ผลงาน ‘The vision of wisdom’ ‘Wisdom of identity no.1’ และ ‘Wisdom of identity no.2’
โดย ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์ช์ านนท์์ ไกรรส
5. ชุุดผลงานสร้า้ งสรรค์์บริเิ วณเขื่่�อนริมิ แม่่น้ำ�ำ แม่่กลอง หน้า้ ตลาดโคยกี๊๊� อำำ�เภอเมืือง จัังหวััดราชบุุรีี
โดย ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ธาตรีี เมือื งแก้้ว
6. ผลงาน ‘ปักั ษาเริงิ รู้�’
โดย อาจารย์ว์ รุุษา อุุตระ
ผลงานศิิลปะและผลิิตภััณฑ์์ต้้นแบบเหล่่านี้้�หลายชิ้้�นถููกรัังสรรค์์ขึ้้�นมาและได้้รัับการติิดตั้้�งในพื้้� นที่�่
สาธารณะ ศาลาท่่าเรือื ของจัังหวััดราชบุุรีี โดยความเห็น็ ชอบของทางเทศบาลเมือื งและชุุมชนเป็น็ ที่�่เรีียบร้อ้ ย
แน่่นอนการปรากฏตััวของผลงานศิิลปะในพื้้�นที่�่ชุุมชนดัังกล่่าว ย่่อมเป็็นที่�่แปลกตาแปลกใจ และได้้รัับ
คำำ�วิิจารณ์์จากประชาชนผู้้�สััญจรและใช้้พื้้�นที่�่ในเชิิงสัันทนาการ ผลลััพธ์์จากการสััมภาษณ์์กลุ่่�มประชากรใน
พื้้�นที่�่ที่�่เกี่�่ยวข้้อง ทั้้�งผู้้�อยู่่อ� าศััยและผู้้�ใช้ท้ ี่�่สัญั จรไปมา มีีการตอบรับั ผลงานศิิลปะในพื้้�นที่�่สาธารณะเหล่่านี้้�ใน
เชิิงบวก ทั้้�งในเชิิงของการเป็็นสื่่�อศิิลปะในพื้้�นที่�่ที่�่มีีประโยชน์์ใช้้สอย (ผลงานโคยกี๊๊�ก้้อน สามารถใช้้เป็็นที่�่นั่่�ง
พักั ผ่่อนหย่่อนใจชมวิิวทิิวทััศน์์ ริมิ แม่่น้ำำ�ได้้) และหรือื ผลงาน ‘ราชาก้้อน’ ที่�่มีีลัักษณะเป็็นมิติ รต่่อผู้้�คนสัญั จร
‘ราชบุร’ี เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ย่ังยนื 33
โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งกัับเยาวชน ก็็จะได้้รัับความสนใจ เข้้ามามีีปฏิิสััมพัันธ์์กัับผลงานอย่่างใกล้้ชิิดโดยไม่่เป็็น
อัันตรายแต่่อย่่างใด
ในขณะเดีียวกััน ผลงานภาพเขีียนสีีบนผิิวกำำ�แพงก็็เป็็นภาพสะท้้อนวิิถีีชีีวิิตริิมน้ำ�ำ ของคนในชุุมชน
ราชบุุรีีตั้้�งแต่่เก่่าก่่อน และเชื่่�อมโยงระหว่่างอดีีตจนถึึงปััจจุุบัันได้้ ทำำ�ให้้ผู้้�ชมตั้้�งคำำ�ถาม พููดคุุย รวมถึึงได้้เป็็น
จุุดเริ่่ม� ต้้นในการสื่่�อสารเพื่่�อสร้า้ งการรับั รู้�เรื่่�องราวประวััติิศาสตร์ข์ องชุุมชนให้เ้ ผยแพร่่ออกไปสู่ค่� นที่�่แวะเวีียน
มาท่่องเที่�่ยวเยี่�ย่ มชม
อย่่างที่�่ทราบกัันดีีว่่าราชบุุรีีเป็น็ พื้้�นที่�่ที่�่มีีประวััติิศาสตร์อ์ ัันยาวนาน และมีีศิลิ ปวััฒนธรรมประเพณีีเป็น็
เอกลักั ษณ์แ์ ละหยั่ง�่ รากลึกึ โครงการวิจิ ัยั นี้้จ� ึงึ นำำ�ไปสู่ก่� ารบููรณาการข้อ้ มููลทางประวัตั ิศิ าสตร์แ์ ละศิลิ ปวัฒั นธรรม
เกิิดเป็น็ กิิจกรรมการเรีียนรู้้�สู่ก่� ารสร้า้ งสรรค์์ทางวััฒนธรรม
ในเชิงิ ประจัักษ์์ ได้้เกิิดเป็น็ ผลงานต้้นแบบทางศิลิ ปะและผลิิตภััณฑ์์ผลลััพธ์ท์ ี่�่จัับต้้องได้้ ทว่่าหวัังผลให้้
เกิดิ การขับั เคลื่่�อนด้ว้ ยกลไกทั้้�งภาครัฐั และภาคประชาชนในพื้้�นที่ด�่ ้ว้ ย สิ่่ง� เหล่่านี้้ถ� ือื เป็น็ แรงกระเพื่่�อมที่ง�่ านวิจิ ัยั
มีีส่่วนผลัักดัันให้เ้ กิิดขึ้้�น และเป็็นผลกระทบเชิงิ บวกต่่อสังั คมวััฒนธรรม ซึ่�ง่ สะท้้อนมาจากชุุมชนอย่่างแท้้จริงิ
ก่่อให้้เกิิดการพัฒั นาต่่อยอดต่่อไปในมิิติิต่่าง ๆ
อาจารย์ว์ ีีรวััฒน์์ บอกว่่า ความท้้าทายของโครงการวิิจััยนี้้�คืือ การถ่่ายทอดเรื่่�องราวทางประวััติิศาสตร์์
ศิิลปวััฒนธรรมของเมืืองราชบุุรีี ให้้ปรากฏในรููปแบบของผลิิตภััณฑ์์ต้้นแบบ ทั้้�งผลิิตภััณฑ์์เชิิงใช้้สอย และ
ผลิติ ภััณฑ์เ์ ชิงิ ศิลิ ปะที่�่มีีวิธิ ีีการใช้ส้ อยแตกต่่างกันั ไปตามรููปแบบและพื้้�นที่�่ การถ่่ายทอดเรื่่�องราวทางวัฒั นธรรม
เหล่่านี้้� ก็็หวัังว่่าทางชุุมชนและผู้้�ประกอบการในเมือื งราชบุุรีีจะเห็็นคุณุ ค่่าความสำ�ำ คััญ ทั้้�งในมิิติิของเรื่่�องราว
ทางประวัตั ิศิ าสตร์์ ศิลิ ปวัฒั นธรรม และการพัฒั นาผลิติ ภัณั ฑ์ช์ ุมุ ชนเชิงิ สร้า้ งสรรค์์ การแปรรููปเรื่่�องราว ลวดลาย
ผลิติ ภัณั ฑ์์ ลักั ษณะสถานที่ส�่ ำ�ำ คัญั สถาปัตั ยกรรม หรือื ผลิติ ภัณั ฑ์ท์ ้อ้ งถิ่่น� ต่่าง ๆ ให้อ้ ยู่ใ่� นรููปของต้น้ แบบผลิติ ภัณั ฑ์์
ที่�่สามารถนำำ�ไปพัฒั นาต่่อยอด เพื่่�อหวัังผลในการสร้า้ งเศรษฐกิิจสร้า้ งสรรค์์ให้้แก่่ชุุมชนได้้
“เมื่่�อเราพยายามทำำ�ต้้นแบบผลิิตภััณฑ์์และผลงานศิิลปะร่่วมกัับชุุมชน เราต้้องทราบข้้อมููลก่่อน
ขณะเดีียวกัันการแลกเปลี่�่ยนข้้อมููล และการสร้้างการมีีส่่วนร่่วมกัันในการพััฒนารููปแบบของผลงาน รวมถึึง
การมีีส่่วนร่่วมของชุมุ ชนในการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงาน ก็เ็ ป็น็ หัวั ใจที่ส�่ ำ�ำ คัญั ของการทำำ�งานวิจิ ัยั สร้า้ งสรรค์์ และชุมุ ชน
ผู้้�มีีส่่วนเกี่�่ยวข้้องทั้้�งหลายที่�่ได้้มีีส่่วนร่่วมในทุุกขั้้�นตอนจะรู้้�สึึกว่่าผลงานเหล่่านี้้�ชาวชุุมชนได้้มีีส่่วนร่่วมในการ
สร้้างสรรค์์ มีีความเกี่�่ยวข้้องเชื่่�อมโยงกัับวิิถีีชีีวิิตของเขา เกิิดความผููกพัันและเกิิดความรู้้�สึึกที่�่จะเล่่าขาน
สืบื ต่่อไป
ยกตััวอย่่างเช่่น ชุุมชนตรงเทศบาลเมืือง ริิมเขื่่�อนริิมแม่่น้ำ�ำ ตรงนั้้�นมีีศาลาห้้องสมุุดประชาชนและมีี
บันั ไดทางเชื่่�อมลงไปสู่ท่� างเดิินริมิ น้ำำ� ที่�่มีีกำำ�แพงสีีขาวว่่างเปล่่าอยู่่� ผู้้�มีีส่่วนเกี่�่ยวข้อ้ งของชุุมชนและเจ้้าหน้้าที่�่
เทศบาลก็็แจ้้งว่่า ถ้้าเป็็นไปได้้อยากให้้ทางคณะผู้้�วิิจััยทำำ�งานศิิลปะในพื้้�นที่�่ตรงนี้้� เพื่่�อเปลี่�่ยนบรรยากาศจาก
พื้้�นที่�่มุุมมองที่�่ไม่่ค่่อยน่่าดููชม ให้้กลัับมาเป็็นพื้้�นที่�่สวยงาม มีีเรื่่�องราวสื่่�อสารเล่่าขานเกี่�่ยวกัับประวััติิศาสตร์์
ชุุมชน จึึงเป็็นที่�่มาที่�่ไปของการเข้้ามาทำำ�งานร่่วมกัับจัังหวััด เทศบาล และพี่�่ ๆ น้้อง ๆ ตััวแทนคณะทำำ�งาน
ชุุมชนคนตลาด ห้อ้ งสมุุดประชาชน และศาลาริมิ น้ำ�ำ
34 ‘ราชบรุ ี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจย่งั ยนื
นอกจากการเป็น็ แหล่่งเรีียนรู้� ศาลาห้อ้ งสมุดุ หนังั สือื อาจจะพัฒั นาให้ก้ ลายเป็น็ หนึ่่�งในแหล่่งท่่องเที่�่ยว
จุุดเช็ค็ อิิน ซึ่�ง่ ผมก็็เห็น็ ตรงกัันว่่าไม่่เพีียงแต่่เป็็นสื่่�อศิิลปะในพื้้�นที่�่ชุุมชน แต่่สามารถเป็็นข้อ้ มููลให้้นักั ท่่องเที่�่ยว
ต่่างถิ่่�นได้้ทราบข้้อมููลพื้้�นฐานของเมืืองเก่่าราชบุุรีีผ่่านศิิลปะที่�่แทรกตััวตามแหล่่งชุุมชน พื้้�นที่�่สาธารณะ
เหล่่านี้้�ได้้อย่่างแนบเนีียนกลมกลืืนและที่�่สำ�ำ คััญมีีความสวยงามพอที่�่คนในชุุมชนยิินดีีที่�่จะช่่วยกัันเล่่าขาน
เรื่่�องราวกัันต่่อไป”
ที่�่สำ�ำ คััญ ในการพัฒั นากิิจกรรมเชิงิ ศิลิ ปะที่�่ช่่วยพัฒั นาต้้นแบบผลิิตภััณฑ์์และศิิลปะต่่าง ๆ ไม่่เพีียงแต่่
เป็น็ การรวมรวมข้อ้ มููลทางประวัตั ิศิ าสตร์แ์ ละศิลิ ปวัฒั นธรรม หรือื การนำ�ำ มาประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นเชิงิ สร้า้ งสรรค์เ์ ท่่านั้้น�
แต่่กระบวนการศึึกษาวิิจััยที่�่ออกแบบมาในรููปของกิิจกรรมทางศิิลปะศึึกษานั้้�นสามารถส่่งต่่อไปถึึงการสร้้าง
การเรีียนรู้� และยัังสามารถนำำ�ไปพััฒนาต่่อยอดในเชิิงนโยบายการศึึกษา ทั้้�งในมิิติิของการสร้้างการเรีียนรู้�
ตลอดชีีวิิต การสืืบสานเรื่่�องราวประวััติิศาสตร์์ วััฒนธรรมชุุมชน และการสร้้างแหล่่งเรีียนรู้�นอกสถานศึึกษา
ในรููปแบบ ‘พื้้�นที่�่ศิลิ ปะกัับชุุมชน และพิพิ ิธิ ภััณฑ์์ที่�่มีีชีีวิิต เพราะความรู้้�สึกึ ที่�่ชุุมชนมีีส่่วนร่่วมได้้แทรกไปตาม
พื้้�นที่�่ต่่าง ๆ ร่่วมกัันกัับเมืืองและผู้้�คนโดยได้้รับั การต้้อนรับั อย่่างดีี’
“ผมคิิดว่่าที่�่เกิิดประโยชน์แ์ น่่ ๆ สองจุุดใหญ่่ หนึ่่�ง คืือ เกิิดสื่่�อศิลิ ปะที่�่ต่่อยอดจากกลุ่่�มคนที่�่มีีความตั้้�งใจ
สร้า้ งสรรค์์พัฒั นาเมือื งด้้วยศิิลปะมาก่่อนหน้้านี้้� การเชื่่�อมโยงต่่อยอดและทำำ�งานร่่วมกัันไปในทิิศทางเดีียวกััน
เพื่่�อสร้า้ งสรรค์์เมือื งราชบุุรีีให้น้ ่่าอยู่่ผ� ่่านสื่่�อทางศิลิ ปะ สอง เนื่่�องจากผลงานผลิติ ภััณฑ์์สร้า้ งสรรค์์และสื่่�อศิลิ ปะ
ในพื้้�นที่ช�่ ุมุ ชนเปรีียบเสมือื นเป็น็ สื่่�อเรีียนรู้�นอกห้อ้ งเรีียน เพราะฉะนั้้น� จะเกิดิ ประโยชน์แ์ ก่่ชุมุ ชน มีีนักั ท่่องเที่ย�่ ว
เข้้ามา สื่่�อเรีียนรู้�เหล่่านี้้�อาจจะไปอยู่่�ตามศาลาเทศบาล ตามห้้องสมุุดประชาชน ตามพิิพิิธภััณฑ์์ที่�่คนเข้้ามา
ใช้ส้ อย ชื่่�นชม พููดคุยุ การสื่่�อสารเรื่่�องราวที่�่ดีี ๆ ของเมือื งราชบุุรีีก็็เกิิดขึ้้�นและเผยแพร่่ออกไปได้้ผ่่านรอยยิ้้ม�
และความสุขุ ”
ทั้้�งหมดนี้้�ไม่่เพีียงเป็็นการใช้้สื่่�อศิิลปะเพื่่�อสร้้างเศรษฐกิิจสร้้างสรรค์์ แต่่ยัังนำำ�ไปสู่่�ทิิศทางในการสร้้าง
การเรีียนรู้้�ทั้้�งในและนอกห้อ้ งเรีียนตามนโยบายทางการศึกึ ษา ยังั เอื้้�อประโยชน์์แก่่บุุคคลทั่่�วไป เชื่่�อมโยงการ
ท่่องเที่�่ยวชุุมชนควบคู่�ไ่ ปกัับการสร้า้ งเศรษฐกิิจสร้า้ งสรรค์์ให้้เกิิดขึ้้�นในท้้องถิ่่�นอีีกด้้วย
‘ราชบรุ ’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 35
แยกขยะ ลดปัญั หาฝุ่่�น
ยกระดัับคุุณภาพชีีวิติ
โครงการวิจิ ัยั การพัฒั นาคุณุ ภาพสิ่่�งแวดล้อ้ ม
ในพื้้�นที่�เมือื งเก่า่ ราชบุรุ ี ี สู่่�เมือื งน่า่ อยู่�ที่�ยั่�งยืืน
กลิ่่น� เหม็น็ และความสกปรกของขยะครัวั เรือื น ฝุ่่�น PM2.5 เกินิ ค่่ามาตรฐาน เหล่่านี้้ค� ือื ปัญั หาสิ่่ง� แวดล้อ้ ม
ภายในพื้้�นที่�่เมือื งเก่่าราชบุุรีีที่�่สั่่�งสมมานาน แม้จ้ ะส่่งผลต่่อการดำำ�เนินิ ชีีวิิตประจำำ�วัันอย่่างชัดั เจน แต่่ที่�่ผ่่านมา
คนในพื้้�นที่�่กลัับยังั แก้้ไม่่ตก ส่่วนหนึ่่�งน่่าจะเป็็นเพราะยังั ขาดองค์์ความรู้้�สำ�ำ หรับั การจััดการอย่่างเป็น็ ระบบ
โครงการวิิจััย ‘การพััฒนาคุุณภาพสิ่่�งแวดล้้อมในพื้้�นที่่�เมืืองเก่่าราชบุุรีสี ู่่�เมืืองน่่าอยู่่�ที่่�ยั่่�งยืืน’ โดย
คณะวิิทยาศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยศิิลปากร จึึงเป็็นเสมืือนบัันไดขั้้�นแรกที่�่ชาวเมืืองเก่่าราชบุุรีีจะก้้าวขึ้้�นไปเพื่่�อ
ยกระดัับคุณุ ภาพชีีวิิตด้้วยการยกระดัับคุณุ ภาพสิ่่ง� แวดล้้อม
36 ‘ราชบรุ ’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยงั่ ยืน
หากมองกลัับไปในอดีีต ความเป็็นเมืืองเก่่าของราชบุุรีีสืืบย้้อนไปได้้ถึึงยุุคทวารวดีีและยัังคงมีีพลวััต
มาจนถึึงยุุคปัจั จุุบันั พื้้�นที่�่เมืืองเก่่าราชบุุรีีมีีผู้้�คนอยู่่อ� าศัยั อย่่างต่่อเนื่่�อง ในมิิติิเชิงิ วััฒนธรรม ขนบธรรมเนีียม
ประเพณีีในพื้้�นที่�่นี้้�จึึงหยั่�่งรากลึึกมาก ทว่่าในมิิติิด้้านคุุณภาพชีีวิิตและสิ่่�งแวดล้้อม ปฏิิเสธไม่่ได้้ว่่ามีีความ
เปลี่�่ยนแปลงในเชิงิ ลบเกิิดขึ้้�นเรื่่�อยมา
รองศาสตราจารย์์ ดร.รัฐั พล อ้้นแฉ่่ง คณะวิิทยาศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยศิิลปากร อธิบิ ายว่่า ต้้องแบ่่ง
ปัญั หาคุณุ ภาพสิ่่ง� แวดล้้อมในพื้้�นที่�่เมืืองเก่่าราชบุุรีีออกเป็็น 2 เรื่่�องหลััก ได้้แก่่ ขยะครัวั เรือื น และ ฝุ่่�น PM2.5
โดยทั้้�งสองปัญั หาต้้องได้้รับั การแก้้ไขแบบคู่�ข่ นานกััน เพราะทั้้�งสองปัญั หาเชื่่�อมโยงกััน
“ถ้้าชุุมชนเมืืองเก่่าราชบุุรีีไม่่ได้้คำำ�นึึงถึึงการจััดการขยะอย่่างถููกวิิธีี ปริิมาณขยะส่่วนหนึ่่�งก็็จะไปสู่่�
กระบวนการเผา ทำำ�ให้เ้ กิิดปัญั หาฝุ่่�น PM2.5 ได้้ เราเลยมองเชื่่�อมโยงว่่า เรื่่�องขยะก็็เป็็นสิ่่ง� ที่�่เราต้้องคำำ�นึึงถึึง
เป้้าหมายคืือ เพื่่�อลดขยะในครััวเรืือนให้้ได้้มากที่�่สุุด พอลดปริิมาณขยะได้้มาก ปลายทางที่�่เป็็นการเผาก็็จะ
ลดลง ปัญั หา PM2.5 ก็็จะลดลง”
ในแง่่ความรุุนแรงของสถานการณ์์ปััญหาขยะในครััวเรืือนและฝุ่่�น PM2.5 ในพื้้�นที่�่เมืืองเก่่าราชบุุรีี
ตลอดหลายปีมี านี้้แ� ทบไม่่แตกต่่างจากเมือื งใหญ่่หลาย ๆ แห่่งในประเทศไทย คืือ ช่่วงฤดููแล้ง้ ราวเดืือนมกราคม
ถึึงกุุมภาพัันธ์์ ค่่าฝุ่่�น PM2.5 ในเมืืองเก่่าราชบุุรีี จากสถิิติิตรวจวััดของกรมควบคุุมมลพิิษ เกิินค่่ามาตรฐาน
บ่่อยครั้้�งสิ่่ง� ที่�่ตามมาคืือ ผลกระทบทางสุขุ ภาพของคนในพื้้�นที่�่
ส่่วนเรื่่�องขยะ กองสาธารณสุขุ และสิ่่ง� แวดล้้อมราชบุุรีีมีีข้อ้ มููลว่่า ปริมิ าณขยะในพื้้�นที่�่ไม่่ได้้มีีปริมิ าณที่�่
ลดลงเลย มีีแต่่จะเพิ่่ม� ขึ้้�น และแทบไม่่เกิิดการแยกขยะ ทำำ�ให้เ้ กิิดปััญหาเรื่่�องการจััดการของเทศบาล
โครงการวิจิ ัยั นี้้พ� ุ่่ง� เป้า้ ไปที่�่ 8 ชุมุ ชนย่่อยในพื้้�นที่เ�่ มือื งเก่่าราชบุรุ ีี ประกอบด้ว้ ย ชุมุ ชนวัดั ศรีีสุรุ ิยิ วงศาราม
ชุุมชนวััดเขาเหลืือ ชุุมชนคนตลาด ชุุมชนประปาร่่วมสุขุ ชุุมชนมหาธาตุสุ มานา ชุุมชนมหาธาตุสุ ุมุ ันั ตา ชุุมชน
มหาธาตุสุ มังั คีี (ท่่าเสา) และชุมุ ชนสะพานแดง โดยเชื่่�อมโยงกับั หัวั หน้า้ ชุมุ ชนเพื่่�อสร้า้ งความตระหนักั ถึงึ ปัญั หา
แล้้วค่่อย ๆ ส่่งต่่อความรู้้�ความเข้า้ ใจไปยังั คนในพื้้�นที่�่ผ่่านกระบวนการ 5 ขั้้�นตอน
1. สำ�ำ รวจและเก็บ็ รวมรวมข้อ้ มููลในพื้้�นที่�่ ได้แ้ ก่่ ลักั ษณะการจัดั การขยะ ปัญั หาการจัดั การขยะในระดับั
ครัวั เรือื น และสถานการณ์ฝ์ ุ่่�น PM2.5 ในปัจั จุุบันั โครงการวิิจััยนี้้ใ� ช้ก้ ารสุ่่ม� แบบเจาะจง (Purposive Sampling)
โดยเลืือกจากประชากรที่�่ประสบปััญหาการจััดการขยะในระดัับครััวเรืือน และเลืือกจากประชากรที่�่ได้้รัับ
ผลกระทบจากการรับั สัมั ผัสั ฝุ่่�น PM2.5 ในระดัับต่่าง ๆ โดยขนาดของตััวอย่่างพยายามที่�่จะให้้เพีียงพอที่�่จะ
สรุุป (Generalization) ไปยังั กลุ่่�มประชากรทั้้�งหมดได้้ ซึ่�ง่ มีีจำำ�นวนตััวอย่่าง 400 คน
2. พััฒนาเครื่่�องมืือในรููปของแบบสอบถามเพื่่�อวิิเคราะห์์พฤติิกรรม ความรู้้� และทััศนคติิในการลด
การเกิิดขยะที่�่ต้้นทางของครัวั เรือื น และประเมินิ คุณุ ภาพชีีวิิตของประชาชนในพื้้�นที่�่
3. สร้า้ งจิิตสำ�ำ นึึกและการมีีส่่วนร่่วมในการลดขยะที่�่ต้้นทางและการจััดการปัญั หาฝุ่่�น PM2.5
4. นำำ�ข้้อมููลที่�่ได้้มาประกอบสร้้างกระบวนการพััฒนาด้้านสิ่่�งแวดล้้อมเมืืองอย่่างมีีส่่วนร่่วมในชุุมชน
ผ่่านกิิจกรรมการประชุุมหารือื และการลงพื้้�นที่�่ร่่วมกัันระหว่่างผู้้�วิิจััยและตััวแทนภาคประชาชนในพื้้�นที่�่
5. ประเมิินผลการดำำ�เนินิ การวิิจััย
อย่่างไรก็็ดีี การทำำ�งานโดยแตะต้้องปััญหาที่�่แทบจะอยู่่�คู่�่กัับพื้้�นที่�่มานานไม่่ใช่่เรื่่�องง่่าย ความท้้าทาย
สำ�ำ คััญคืือ เรื่่�องทััศนคติิของผู้้�คน ยกตััวอย่่างเรื่่�องขยะ หลัังจากคณะนักั วิิจััยลงพื้้�นที่�่สำ�ำ รวจ พบว่่า ปริมิ าณขยะ
ที่�่สููงขึ้้�นทุุกวัันเป็็นโจทย์์ยาก ซึ่�่งสอดคล้้องกัับความตระหนัักของประชาชนตั้้�งแต่่เรื่่�องการคััดแยก การทิ้้�ง
การกำำ�จััด เป็็นต้้น
‘ราชบุร’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ย่ังยืน 37
อาจารย์์รััฐพลบอกว่่า ทุุกความคิิดเห็็นของคนในชุุมชน ตลอดจนหน่่วยงานต่่าง ๆ ถููกนำำ�มาสู่่�การ
ออกแบบเครื่่�องมือื แก้้ปััญหาซึ่�ง่ เป็็นมากกว่่าแค่่เครื่่�องมือื เพื่่�อการวิิจััย เพราะปััญหาขยะและ PM2.5 รอไม่่ได้้
อีีกต่่อไป จนเกิิดเป็็นเครื่่�องมืือหลััก 2 อย่่าง ได้้แก่่ โครงการแยก-แลก-ไข่่ เมืืองเก่่าราช(บุุ)รีี ใส่่ใจลดขยะ และ
โครงการประชุุมเชิิงปฏิิบััติิการ ‘สิ่่�งแวดล้้อมอาสา’ เพื่่�อสร้้างความตระหนัักและเฝ้้าระวัังปััญหาฝุ่่�นละออง
ขนาดเล็็ก (PM2.5) สู่เ่� ยาวชน ซึ่�ง่ เป็น็ โครงการที่�่ไม่่ซับั ซ้อ้ น คนในพื้้�นที่�่สามารถดำำ�เนินิ การต่่อได้้ด้้วยตััวเอง
สำ�ำ หรับั โครงการ ‘แยก-แลก-ไข่่ เมือื งเก่่าราช(บุ)ุ รีี ใส่่ใจลดขยะ’ มีีวัตั ถุปุ ระสงค์เ์ พื่่�อส่่งเสริมิ และสนับั สนุนุ
ให้้ครััวเรืือนในชุุมชนมีีส่่วนร่่วมในการคััดแยกขยะเพื่่�อรีีไซเคิิล รวมทั้้�งเพื่่�อกระตุ้้�น ปลููกจิิตสำ�ำ นึึก และสร้้าง
ความตระหนักั ให้ค้ รัวั เรือื นมีีความรับั ผิดิ ชอบในการดููแลรักั ษาสิ่่ง� แวดล้อ้ มในชุมุ ชน โดยการคัดั แยกขยะก่่อนทิ้้ง�
และเพื่่�อสร้า้ งเครือื ข่่ายการมีีส่่วนร่่วมในการแก้้ปัญั หาขยะระหว่่างองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น ภาคประชาชน
และสถาบันั การศึกึ ษา โดยใช้ก้ ุศุ โลบายให้้นำ�ำ มาแลกเปลี่�่ยนเป็็นไข่่ซึ่�ง่ เป็น็ อาหารที่�่ต้้องมีีติิดบ้า้ นอยู่่แ� ล้้ว
“เราให้เ้ ขารวบรวมขยะมา โดยให้ค้ วามรู้้�ก่่อนว่่า ขยะที่�่จะรับั ควรมีีการแยกอย่่างไร หลัังจากนั้้�นพอมา
ถึึงจุุดที่�่รับั แลก เราก็็จะตรวจสอบว่่าเขาคััดแยกขยะถููกต้้องมากน้้อยแค่่ไหน แล้้วจึึงมอบไข่่ที่�่เป็น็ ผลผลิิตจาก
ชุุมชนแลกกัับขยะ ส่่วนขยะที่�่มีีการแยกแล้้ว เราจะนำำ�ไปจำำ�หน่่ายเป็็นมููลค่่าเพิ่่ม� ขึ้้�นแล้้วรีีเทิิร์น์ ให้แ้ ก่่ชุุมชน”
ส่่วนโครงการประชุุมเชิิงปฏิิบััติิการ ‘สิ่่�งแวดล้้อมอาสา’ เพื่่�อสร้้างความตระหนัักและเฝ้้าระวัังปััญหา
ฝุ่่�นละอองขนาดเล็็ก (PM2.5) สู่เ่� ยาวชน อาจไม่่ใช่่เครื่่�องมือื ที่�่เป็น็ รููปธรรม แต่่เน้น้ สร้า้ งจิิตสำ�ำ นึกึ และต่่อยอด
ในอนาคตได้้ โดยมีีกลุ่่�มเป้้าหมายนัักเรีียนในพื้้�นที่�่ นำำ�ร่่องที่�่โรงเรีียนดรุุณาราชบุุรีี เนื่่�องจากด้้วยวิิสััยของ
โรงเรีียนที่�่ต้้องเรีียนรู้้�ตลอดเวลาอยู่่แ� ล้้ว จึึงมีีโอกาสที่�่องค์์ความรู้้�จะได้้รับั การถ่่ายทอดจากรุ่่น� สู่ร่� ุ่่น� ได้้ รวมถึึงยังั
มีีเครืือข่่ายอาจารย์์ที่�่พร้้อมสนัับสนุุนต่่อไปเมื่่�อชุุมชนต้้องการ นำ�ำ ไปสู่่�การยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตของชุุมชน
สู่ก่� ารเป็็นเมือื งน่่าอยู่่อ� ย่่างยั่�ง่ ยืนื ต่่อไป
38 ‘ราชบรุ ’ี เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ย่ังยนื
“เราคงไม่่ได้้ลดปริมิ าณ PM2.5 ลงได้้ในระยะเวลาอัันสั้้�น แต่่เราสร้า้ งความตระหนัักได้้ เราไปลงพื้้�นที่�่
โฟกััสกัับโรงเรีียนในพื้้�นที่�่ เอาเรื่่�องของกระบวนการการเรีียนรู้� ทำำ�ให้้นัักเรีียนได้้เห็็นถึึงปััญหาจริิง ๆ เราเอา
เครื่่�องมือื วััด PM2.5 ที่�่เรามีีไปให้้นัักเรีียนลองใช้้ แล้้วเดิินสำ�ำ รวจแหล่่งกำำ�เนิดิ ที่�่สำ�ำ คััญของปัญั หา เขาก็็ได้้เห็น็
ปัญั หา แล้้วกลัับมาดีีไซน์ก์ ัันว่่าปัญั หาที่�่เกิิดขึ้้�นจะมีีกระบวนการจััดการอย่่างไร แล้้วเราก็็จััดประกวดโครงงาน
ลดปััญหา PM2.5 โดยมีีเงื่่�อนไขว่่าต้้องมีีชุุมชนในพื้้�นที่�่เข้า้ มามีีส่่วนร่่วมด้้วย”
นอกจากนี้้โ� ครงการฯ ยังั ได้้บููรณาการกัับโครงการการพัฒั นาทุนุ ทางวััฒนธรรมเพื่่�อการท่่องเที่�่ยวเมือื ง
น่่าอยู่่�ราชบุุรีี (โครงการย่่อยที่�่ 1) โดยกำำ�หนดเส้้นทางการตรวจวััดฝุ่่�น PM2.5 ตามเส้้นทางท่่องเที่�่ยวเชิิง
วััฒนธรรมที่�่โครงการย่่อยที่�่ 1 ได้้ศึึกษาไว้้ นอกจากตรวจวััดฝุ่่�นแล้้ว ยัังให้้ผู้้�เข้้าร่่วมโครงการได้้สำ�ำ รวจแหล่่ง
กำำ�เนิิดมลพิิษ (ขยะ น้ำ�ำ เสีีย มลพิิษทางอากาศ) และความปลอดภััยบนทางเดิิน เพื่่�อเป็็นข้้อมููลสนัับสนุุน
การพัฒั นาเส้น้ ทางท่่องเที่�่ยวเชิงิ วััฒนธรรมในมิิติิด้้านสิ่่ง� แวดล้้อมอีีกด้้วย
หลัังจากศึึกษาวิิจััยจนเกิิดเป็็นเครื่่�องมืือ สู่่�กระบวนการจััดการแก้้ปััญหา อาจารย์์รััฐพลให้้ข้้อมููลว่่า
มีีผลลััพธ์์ที่�่น่่าพอใจคืือ ตััวเลขปริิมาณขยะลดลง มีีรายได้้ที่�่เกิิดจากการขายขยะซึ่�่งจะรีีเทิิร์์นไปสู่่�ชุุมชน
มากขึ้้�น ที่�่สำ�ำ คััญคืือ เกิิดกลไกให้้เทศบาลเมือื งราชบุุรีีได้้นำ�ำ ไปดำำ�เนินิ การต่่อ
กระบวนสำ�ำ คััญอีีกหนึ่่�งอย่่างที่�่เกิิดขึ้้�นหลัังจากมีีงานวิิจััยคืือ เกิิดความตระหนัักเรื่่�องการคััดแยกขยะ
ซึ่�ง่ ชาวบ้า้ นได้้เรีียนรู้�และให้ค้ วามร่่วมมือื เป็็นอย่่างดีี
“ในวัันที่�่ชาวบ้า้ นนำ�ำ ขยะมาแลกไข่่ บรรยากาศสนุกุ มากครับั เราเรีียกชุุมชนทั้้�งหมดมาประชุุมกัันก่่อน
ว่่าโครงการจะมีีโมเดลประมาณนี้้น� ะ มีีนัดั กัันเดืือนนั้้�นเดืือนนี้้� เราจะมีีกระบวนการแยกขยะเกิิดขึ้้�น คืือเราต้้อง
ให้้ความรู้้�เขาก่่อนว่่า ขยะที่�่ควรจะแยกเป็็นขยะประเภทไหน ที่�่เราคิิดว่่าเหมาะที่�่จะรัับซื้้�อ ลัักษณะถุุงที่�่ใส่่
เป็็นอย่่างไร เรามีีตััวอย่่างให้้ชาวบ้า้ นเห็็นภาพ เพราะขยะพวกนี้้�เขาคุ้้�นเคยอยู่่แ� ล้้ว
แต่่ก็็จะมีีชาวบ้า้ นบางส่่วนที่�่อาจจะไม่่เข้า้ ใจประเด็็น เราก็็ลงพื้้�นที่�่ไปในชุุมชน คุยุ กัับหััวหน้า้ ชุุมชนให้้
เขาเป็น็ สื่่�อกลางไปคุยุ กัับทางชาวบ้า้ น สุดุ ท้้ายปรากฏว่่าสำ�ำ เร็จ็ ไปด้้วยดีี ปริมิ าณขยะเราอาจจะไม่่ได้้เน้น้ เท่่าไร
เราเน้น้ เรื่่�องกลไกว่่าเขาแยกถููกไหม ซึ่�ง่ ก็็แยกถููกอย่่างที่�่เราคาดการณ์ไ์ ว้้ สิ่่ง� ที่�่เราพบอีีกอย่่างคืือ เขามาบอกว่่า
โครงการเสร็็จสิ้้�นแล้้วเหรอ น่่าเสีียดายจััง อุุตส่่าห์์เก็็บไว้้อีีกตั้้�งเยอะ ไม่่มีีอีีกแล้้วเหรอ เราก็็คิิดว่่ากลไกนี้้�มััน
จุุดติิดแล้้ว ชาวบ้า้ นเห็็นแล้้ว ถ้้าเทศบาลเมือื งนำำ�ไปสานต่่อก็็ต่่อเนื่่�องได้้เลย”
ส่ว่ นค่า่ ฝุ่น่� ที่่ล� ่อ่ งลอยอยู่ใ่� นอากาศ แม้จ้ ะไม่ล่ ดลงทันั ตา ทว่า่ องค์ค์ วามรู้้�และจิติ สำ�ำ นึกึ ได้ถ้ ููกถ่า่ ยทอด
ต่่อไปยัังโรงเรียี นและนัักเรียี น ส่่วนในระดัับผู้้�นำำ�ที่่�ผ่่านการฝึึกอบรมก็็สามารถนำำ�ไปรณรงค์์เพื่่�อขยายผล
ให้เ้ กิิดการแก้้ปัญั หา PM2.5 ได้้ โดยทั้้�งสองปัญั หาจำำ�เป็น็ ต้้องได้้รับั การสานต่อ่ เพราะหมุดุ หมายสำ�ำ คััญของ
โครงการวิิจััยนี้้ค� ืือ ‘ความยั่่�งยืนื ’ เมื่่�อคณะนัักวิิจััยออกจากพื้้�นที่่แ� ล้้ว ชุุมชนต้้องจััดการตััวเองต่่อได้้อย่า่ งมีี
ประสิทิ ธิิภาพ
‘ราชบุรี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ย่ังยนื 39
โครงการยกระดับเศรษฐกจิ
และสังคมรายตำ�บล
แบบบูรณาการ
(มหาวิทยาลยั สตู่ ำ�บล สรา้ งรากแกว้ ใหป้ ระเทศ : U2T)
จงั หวดั ราชบรุ ี
40 ‘ราชบุร’ี เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ยง่ั ยนื
ท่่ามกลางสถานการณ์์โลกที่�่เปลี่�่ยนแปลงไปและการแพร่่ระบาดของโรคติิดเชื้้�อไวรััสโคโรนา 2019
(COVID-19) ซึ่�ง่ ส่่งผลกระทบเป็น็ วงกว้้าง สถาบันั อุุดมศึกึ ษาถืือเป็น็ แรงขับั เคลื่่�อนสํําคััญในการพัฒั นาเศรษฐกิิจ
สัังคม เทคโนโลยีี และวิิถีีชีีวิิตของประชาชน ด้้วยการนำ�ำ ศัักยภาพด้้านการอุุดมศึึกษาเข้้าไปสนัับสนุุนชุุมชน
ท้้องถิ่่�นในแต่่ละพื้้�นที่�่ของประเทศให้ม้ ีีความเข้ม้ แข็ง็ มีีขีีดความสามารถในการพัฒั นาต่่อยอดธุรุ กิจิ และสามารถ
บริหิ ารจััดการตนเองได้้
สำ�ำ หรับั จัังหวััดราชบุุรีีเป็็นจัังหวััดในภาคกลางด้้านตะวัันตก มีีพื้้�นที่�่ทั้้�งหมด 5,196,462 ตารางกิิโลเมตร
หรือื ประมาณ 3,247,789 ไร่่ แบ่่งการปกครองออกเป็น็ 10 อำำ�เภอ ได้้แก่่ อำำ�เภอเมืืองราชบุุรีี อำำ�เภอบ้า้ นโป่ง่
อำำ�เภอโพธาราม อำำ�เภอดำำ�เนิินสะดวก อำำ�เภอปากท่่อ อำำ�เภอจอมบึึง อำำ�เภอบางแพ อำำ�เภอสวนผึ้้�ง อำำ�เภอ
บ้า้ นคา และอำำ�เภอวััดเพลง มีีทั้้�งหมด 101 ตำำ�บล 977 หมู่บ่� ้า้ น 69 ชุุมชน และ 325,868 ครัวั เรือื น
โครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสัังคมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ (มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้้างรากแก้้ว
ให้้ประเทศ : U2T) จัังหวััดราชบุุรีี ได้้ดำำ�เนิินการภายใต้้มหาวิิทยาลััยหรืือสถาบัันการศึึกษาที่�่เป็็นหน่่วยงาน
บููรณาการโครงการ จำำ�นวน 6 แห่่ง ในพื้้�นที่�่จำำ�นวน 71 ตำำ�บล ซึ่�ง่ กระจายครอบคลุมุ ทั้้�ง 10 อำำ�เภอ ของจัังหวััด
ราชบุุรีี ได้้แก่่
1. มหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่่บ� ้า้ นจอมบึงึ รับั ผิิดชอบดำำ�เนิินงาน จำำ�นวน 35 ตำำ�บล
2. มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี รับั ผิดิ ชอบดำำ�เนิินงาน จำำ�นวน 16 ตำำ�บล
3. มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรัตั นโกสินิ ทร์์ รับั ผิดิ ชอบดำำ�เนินิ งาน จำำ�นวน 13 ตำำ�บล
4. สถาบันั เทคโนโลยีีปทุมุ วััน รับั ผิิดชอบดำำ�เนินิ งาน จำำ�นวน 4 ตำำ�บล
5. มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลพระนคร รับั ผิดิ ชอบดำำ�เนิินงาน จำำ�นวน 2 ตำำ�บล
6. มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ รับั ผิดิ ชอบดำำ�เนิินงาน จำำ�นวน 1 ตำำ�บล
‘ราชบรุ ’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 41
ในการดำำ�เนินิ งานโครงการ มหาวิิทยาลััยทั้้�ง 6 แห่่ง ได้้นำำ�องค์์ความรู้้�และทรัพั ยากรของมหาวิิทยาลััย
มาขัับเคลื่่�อนการพััฒนาตามปััญหาและความต้้องการของชุุมชน ซึ่�่งจากการประเมิินโครงการในภาพรวม
พบว่่า ชุุมชนเกิิดการพััฒนาในด้้านการเข้้าถึึงบริิการภาครััฐ ด้้านอาชีีพการสร้้างรายได้้ ด้้านสุุขภาพ
ด้้านการศึึกษา และด้้านความเป็็นอยู่่� และมีีศัักยภาพตำำ�บลในการมุ่่�งสู่่ค� วามยั่�่งยืืน สอดคล้้องกัับทิิศทางการ
พัฒั นาจัังหวััดราชบุุรีี (พ.ศ. 2566 - 2570) ที่�่มุ่่ง� สู่เ่� มืืองเกษตรสีีเขีียว เศรษฐกิิจเข้ม้ แข็ง็ สังั คมคุณุ ภาพ
ทั้้�งนี้้� มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากรในฐานะหน่่วยปฏิิบัตั ิกิ ารส่่วนหน้า้ ของกระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิทิ ยาศาสตร์์
วิจิ ัยั และนวัตั กรรม (อว.) ในการสนับั สนุนุ การพัฒั นาจังั หวัดั เพื่่�อขับั เคลื่่�อนไทยไปด้ว้ ยกันั (อว. ส่่วนหน้า้ ) ประจำำ�
จังั หวัดั ราชบุรุ ีี ได้ร้ ับั มอบหมายให้เ้ ป็น็ แกนกลางในการประสานงานระหว่่างมหาวิทิ ยาลัยั หรือื สถาบันั การศึกึ ษา
ที่�่ดำำ�เนิินงานโครงการ U2T ในจัังหวััดราชบุุรีี ในการศึึกษาผลกระทบเชิงิ เศรษฐกิิจและสังั คมรายจัังหวััดของ
โครงการ U2T เพื่่�อให้้ได้้ข้้อมููลและแนวทางที่�่จะนำำ�ไปต่่อยอดการพััฒนาจัังหวััดในโครงการด้้านเศรษฐกิิจ
ฐานรากที่�่สนัับสนุุนการสร้้างความเข้้มแข็็งจากชุุมชนและสัังคม อัันนำำ�ไปสู่่�การกำำ�หนดนโยบายการพััฒนา
ประเทศต่่อไป โดยได้้ประสานงานกัับมหาวิิทยาลััยที่�่เป็น็ หน่่วยงานบููรณาการทั้้�ง 6 แห่่ง เพื่่�อดำำ�เนินิ การดัังนี้้�
1. การประเมินิ ผลตอบแทนทางเศรษฐกิิจและสังั คมรายจัังหวััดของโครงการ U2T ในจัังหวััดราชบุุรีี
2. การรวบรวมและวิิเคราะห์์ข้้อมููลระดัับตำำ�บล (TSI) และระดัับสถาบัันอุุดมศึึกษา (USI) เพื่่�อใช้้
ต่่อยอดงานการพัฒั นาของจัังหวััดราชบุุรีี
3. การจััดทำำ�ข้อ้ มููลขนาดใหญ่่ของชุุมชน (Community Big Data) ของจัังหวััดราชบุุรีี
4. การวิิเคราะห์ช์ ่่องว่่าง (Gap Analysis) เพื่่�อจััดทำำ�ข้อ้ เสนอการพัฒั นาจัังหวััดราชบุุรีี และ
5. การนำ�ำ เสนอเรื่่�องเล่่าความสำ�ำ เร็็จ (Success Story) ของโครงการ U2T ในจัังหวััดราชบุุรีี ซึ่�่งได้้
ร่่วมกัันคััดเลืือกตำำ�บลหรือื ชุุมชนที่�่มีีความโดดเด่่น จำำ�นวน 3 ตำำ�บล ได้้แก่่ ตำำ�บลนครชุุมน์์ ตำำ�บล
หนองอ้้อ และตำำ�บลดอนคา เพื่่�อเป็น็ ต้้นแบบการเรีียนรู้� และสามารถนำำ�ไปขยายผลสู่พ่� ื้้�นที่�่อื่่�น ๆ
ทำำ�ให้้เกิิดการเปลี่�่ยนแปลงเชิงิ สังั คมที่�่ดีีขึ้้�นต่่อไป
42 ‘ราชบุรี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยัง่ ยืน
บทสมั ภาษณผ์ ูบ้ รหิ าร
โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายต�ำ บลแบบบูรณาการ
(มหาวิทยาลยั สู่ตำ�บล สร้างรากแกว้ ให้ประเทศ : U2T)
จังหวัดราชบุรี
‘ราชบรุ ’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 43
‘บููรณาการ’ องค์ค์ วามรู้้�สู่่�ชุุมชน
อาจารย์ชยั ศักดิ์ คลา้ ยแดง
รองอธิการบดี
มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ
“ความสำ�ำ เร็็จของโครงการฯ คืือ การที่�มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคล
กรุงุ เทพ ได้เ้ ข้า้ มาบููรณาการนำำ�องค์ค์ วามรู้ม�้ าต่อ่ ยอดให้ก้ ับั ชุมุ ชน โดยการ
พัฒั นาพื้้น� ที่่� จัดั ทำ�ำ เส้น้ ทางท่อ่ งเที่�ยวชุมุ ชน จัดั ทำ�ำ เว็บ็ ไซต์ด์ ้า้ นการท่อ่ งเที่�ยว
ประชาสััมพัันธ์์ข้้อมููลข่่าวสาร นอกจากนี้้�ยัังมีีการฟื้้�นฟููศิิลปวััฒนธรรม
พื้้�นบ้้าน และที่่�สำ�ำ คััญ มีีการร่่วมกัับวิิสาหกิิจชุุมชนด้้านการแปรรููปอาหาร
ซึ่�งจะส่่งผลคืือ ชุุมชนมีรี ายได้เ้ พิ่่�มขึ้้น� ”
ด้้วยโครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสัังคมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ (มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บลสร้้าง
รากแก้้วให้้ประเทศ : U2T) ของเรามีีจุุดเด่่นและความสำ�ำ เร็จ็ ของโครงการฯ คืือ การที่�่มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีี
ราชมงคลกรุุงเทพ ได้้เข้า้ มาบููรณาการนำำ�องค์์ความรู้้�มาต่่อยอดให้ก้ ับั ชุุมชน โดยการพัฒั นาพื้้�นที่�่จััดทำำ�เส้น้ ทาง
ท่่องเที่�่ยวชุุมชน จััดทำำ�เว็็บไซต์์ด้้านการท่่องเที่�่ยวประชาสััมพัันธ์์ข้้อมููลข่่าวสาร นอกจากนี้้�ยัังมีีการฟื้� ้นฟูู
ศิลิ ปวััฒนธรรมพื้้�นบ้า้ น การรำ�ำ ลาวเวีียง หรือื จะเป็น็ การกวนกาละแม และที่ส�่ ำ�ำ คััญมีีการร่่วมกับั วิิสาหกิจิ ชุุมชน
ด้้านการแปรรููปอาหาร ซึ่�่งจะส่่งผลต่่อเศรษฐกิิจและสัังคมคืือ ชุุมชนมีีรายได้้เพิ่่�มขึ้้�นจากการที่�่มหาวิิทยาลััย
ได้้เข้้าไปช่่วยเหลืือ โดยเป็็นการนำ�ำ พื้้�นที่�่ให้้ชาวบ้้านนำำ�ผลิิตผลทางเกษตรมาวางจำำ�หน่่ายให้้กัับนัักท่่องเที่�่ยว
และช่่วยออกแบบผลิติ ภััณฑ์์สินิ ค้้าแปรรููปจากการเกษตรและจากการที่�่ได้้รับั การตอบรับั อย่่างดีีจากประชาชน
ในพื้้�นที่�่ อยากให้้มีีกิิจกรรมโครงการดีี ๆ แบบนี้้�ต่่อไปเพื่่�อร่่วมกัันพัฒั นาชุุมชน
44 ‘ราชบุรี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยง่ั ยนื
พััฒนาคน พัฒั นาท้อ้ งถิ่�น พััฒนาเศรษฐกิจิ ฐานชุมุ ชน
อาจารยไ์ มเคิล ปริพล ตงั้ ตรงจติ ร
คณบดีคณะสถาปตั ยกรรมศาสตรแ์ ละการออกแบบ
มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา้ ธนบุรี
“คณะทำ�ำ งานมีีความเชื่�อในประโยชน์์ที่�แต่่ละชุุมชนจะได้้รัับ เนื่�องจากเป็็น
โครงการกระตุ้้�นเศรษฐกิิจและพััฒนาศัักยภาพคนในท้้องถิ่ �นอย่่างตรงจุุด
จากที่�ได้้เห็็นผลแล้้วจากการทำ�ำ ในรอบนี้้� และหา กได้้ทำ�ำ ต่่อเนื่�องก็็จะทำ�ำ ให้้
ชุุมชนมีีความเข้้มแข็็ง คนรุ่�นใหม่่สามารถเติิบโตเป็็นพลัังของท้้องถิ่�นได้้
และนำ�ำ ไปสู่�ความยั่�งยืนื ในที่่�สุุด”
โครงการในจัังหวััดราชบุุรีีมีีความหลากหลายตามลัักษณะเฉพาะของแต่่ละพื้้� นที่�่ บางพื้้� นที่�่ก็็มีี
ความน่่าสนใจทางประวััติิศาสตร์์ทั้้�งที่�่เกี่�่ยวกัับชาติิพัันธุ์์�ในภููมิิภาคเอเชีียตะวัันออกเฉีียงใต้้ย้้อนไปยาวนาน
หลายพื้้�นที่�่มีีความน่่าสนใจทางประวััติิศาสตร์ใ์ นช่่วงสงครามโลกครั้้�งที่�่สอง ซึ่�ง่ ทำำ�ให้ม้ ีีเรื่่�องราวและวััฒนธรรม
หลายอย่่างทั้้ง� สิ่่ง� ปลููกสร้า้ ง ภาษา อาหาร เครื่่�องแต่่งกาย การละเล่่น ศิลิ ปวัฒั นธรรมในท้อ้ งที่�่ และสถานที่ต�่ ่่าง ๆ
ที่�่มีีความหมาย หลายพื้้�นที่�่มีีวิิถีีชีีวิิตที่�่เกี่�่ยวข้อ้ งกัับเกษตรกรรม ทั้้�งด้้านกสิกิ รรมและปศุุสัตั ว์์ และหลายพื้้�นที่�่
มีีความสนใจเรื่่�องการจััดการสิ่่ง� แวดล้้อม
ด้้วยความหลากหลายนี้้�ทำำ�ให้้เกิิดโจทย์์ในพื้้�นที่�่ที่�่สามารถนำำ�มาพััฒนาต่่อยอดไปในเชิิงการท่่องเที่�่ยว
เศรษฐกิจิ ที่เ�่ กี่ย�่ วเนื่่�องกับั การเกษตร และการจัดั การสิ่่ง� แวดล้อ้ ม โดยเฉพาะการจัดั การขยะ ซึ่ง�่ นอกจากจะเป็น็
การจัดั การสิ่่ง� แวดล้อ้ มให้ด้ ีีขึ้้น� ยังั เป็น็ แหล่่งรายได้ใ้ ห้ก้ ับั ท้อ้ งถิ่่น� และส่่งเสริมิ เศรษฐกิจิ แบบ BCG (Bio-Circular-
Green Economy Model) ตามแนวนโยบายของรัฐั บาลอีีกด้้วย ทำำ�ให้้เกิิดรายได้้และความสัมั พันั ธ์แ์ ละผููกพันั
ในท้้องถิ่่�นและชุุมชนมากยิ่่ง� ขึ้้�น
ข้อ้ เสนอแนะที่�่จะทำำ�ให้้โครงการมีีผลลััพธ์ท์ ี่�่ดีีขึ้้�นจะเป็็นเรื่่�องกรอบการใช้ง้ บประมาณที่�่ค่่อนข้า้ งจำำ�กััด
ทำำ�ให้ก้ ิิจกรรมบางอย่่างที่�่หากสามารถนำำ�งบประมาณไปสนับั สนุนุ จะทำำ�ให้โ้ ครงการเติิบโตให้เ้ ห็น็ ผลชัดั ขึ้้�นได้้
แต่่ทางคณะทำำ�งานก็็มีีความเข้า้ ใจเรื่่�องการจััดการดููแลในภาพใหญ่่ของประเทศที่�่การใช้ง้ บประมาณจะต้้องมีี
ความชััดเจน เพื่่�อให้้เกิิดการตรวจสอบได้้ อีีกเรื่่�องหนึ่่�งคงเป็็นเรื่่�องกิิจกรรมหลายอย่่างที่�่เกิิดขึ้้�นภายหลัังที่�่มีี
การดำำ�เนิินโครงการมาระยะหนึ่่�งแล้้วจากส่่วนกลาง ถึึงทางคณะทำำ�งานจะมีีความเข้้าใจว่่าโครงการอาจจะมีี
ช่่วงเวลาเตรีียมงานไม่่มากนััก และเชื่่�อมั่่�นว่่ากิิจกรรมลัักษณะนี้้�ในรอบต่่อไป จะมีีการวางแผนล่่วงหน้้าจาก
ประสบการณ์ท์ ี่�่ได้้ทำำ�ในรอบนี้้� และจะดีีขึ้้�น เพราะคณะทำำ�งานมีีความเชื่่�อในประโยชน์์ที่�่แต่่ละชุุมชนจะได้้รับั
เนื่่�องจากเป็็นโครงการกระตุ้้�นเศรษฐกิิจและพััฒนาศัักยภาพคนในท้้องถิ่่�นอย่่างตรงจุุด จากที่�่ได้้เห็็นผลแล้้ว
จากการทำำ�ในรอบนี้้� และหากได้้ทำำ�ต่่อเนื่่�องก็็จะทำำ�ให้้ชุุมชนมีีความเข้้มแข็็ง คนรุ่่�นใหม่่สามารถเติิบโตเป็็น
พลัังของท้้องถิ่่�นได้้ และนำ�ำ ไปสู่ค่� วามยั่�ง่ ยืนื ในที่�่สุดุ
‘ราชบุร’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ยงั่ ยนื 45
ระบบความสัมั พัันธ์์...การทำำ�งานที่�เข้ม้ แข็ง็ ของ
มหาวิทิ ยาลััยกัับชุุมชน
รองศาสตราจารย์ ดร.อุดมวิทย์ ไชยสกุลเกยี รติ
รักษาราชการแทนอธิการบดี
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรตั นโกสนิ ทร์
“การดำ�ำ เนิินการทั้้�งหมดของมหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสิินทร์์
สะท้อ้ นความสำำ�เร็จ็ ในการดำ�ำ เนินิ งานตามวัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องแต่ล่ ะพื้้น� ที่่� ที่่�ส่ง่ ผล
ต่อ่ เศรษฐกิจิ และสังั คมในพื้้น� ที่�ได้อ้ ย่า่ งยั่�งยืนื จากการพัฒั นาทักั ษะ กระบวนการ
แนวคิิดและการพััฒนาทัักษะอาชีีพให้้เข้้มแข็็งและทัันต่่อยุุคสมััยที่ �เปลี่ �ยนไป
ทำ�ำ ให้เ้ กิดิ ความสัมั พันั ธ์์อัันดีรี ะหว่า่ งชุมุ ชนกัับมหาวิทิ ยาลััยอย่า่ งเข้ม้ แข็ง็ ”
การดำ�ำ เนินิ การของมหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีีราชมงคลรัตั นโกสินิ ทร์์ (มทร.รัตั นโกสินิ ทร์)์ นั้้น� ในภาพใหญ่่
มีีการแบ่่งการบริิหารจััดการออกเป็็นลำำ�ดัับส่่วนเพื่่�อสะดวกต่่อการดำำ�เนิินการ โดยในจัังหวััดราชบุุรีีนั้้�น
มทร.รััตนโกสิินทร์์ได้้รัับดำำ�เนิินการในพื้้�นที่�่รวมทั้้�งสิ้้�น 13 ตำำ�บล โดยแต่่ละตำำ�บลจะมีีผู้้�ดููแลรายตำำ�บล หรืือ
ผู้้�รับั ผิดิ ชอบรายตำำ�บลอยู่่แ� ล้้ว และมีีแนวทางการดำำ�เนินิ การไปในลัักษณะหรือื ทิิศทางเดีียวกััน คืือ การพัฒั นา
อาชีีพ การเพิ่่ม� รายได้้ และการลดปัญั หา เช่่น การว่่างงาน การพัฒั นาผลิิตภััณฑ์์ ปััญหาสิ่่ง� แวดล้้อม เป็็นต้้น
ตลอดจนมหาวิิทยาลััยได้้มอบหมายหน่่วยงานเพื่่�อให้ก้ ารสนับั สนุนุ ในการดำำ�เนินิ งานนี้้อ� ย่่างต่่อเนื่่�อง จึึงทำำ�ให้้
การดำำ�เนินิ โครงการสามารถดำำ�เนินิ การได้้อย่่างมีีประสิทิ ธิภิ าพ ดัังมีีผลงานที่�่แสดงให้เ้ ห็น็ ได้้อย่่างหลากหลาย
อย่่างโดดเด่่น เช่่น ตำำ�บลดอนคา ได้้นำำ�ผัักตบชวาซึ่�่งเป็็นปััญหาที่�่ส่่งผลกระทบในตำำ�บลมาปรัับปรุุงและ
พััฒนาด้้วยเทคโนโลยีีการอบแห้้งด้้วยพลัังงานแสงอาทิิตย์์ มาผลิิตเป็็นวััสดุุกัันกระแทก มีีการจััดจำำ�หน่่าย
จนกระทั่่�งก่่อให้้เกิิดรายได้้ขึ้้�น และการปลููกผัักสลััดโดยทำำ�เป็็นกระบะใส่่ดิินแบบยกพื้้�นของตำำ�บลบางโตนด
ที่�่ส่่งผลให้เ้ กิิดรายได้้และเศรษฐกิิจหมุนุ เวีียนขึ้้�นในพื้้�นที่�่นั้้�น ๆ
การดำำ�เนิินการทั้้�งหมดนี้้�มีีความสอดคล้้องกัับแผนพััฒนาจัังหวััดราชบุุรีี ทั้้�งทางด้้านแผนการปฏิิรููป
ประเทศ ด้้านเศรษฐกิิจ และยังั เพิ่่ม� ความสามารถในการแข่่งขันั ของประเทศจากระดัับพื้้�นที่�่ได้้เป็็นอย่่างดีียิ่่ง�
การดำำ�เนิินการดัังกล่่าวส่่งผลกระทบอย่่างสููงต่่อการสร้้างรายได้้ให้้กัับประชากรในพื้้�นที่�่ เสริิมสร้้างความ
เข้ม้ แข็ง็ ในการประกอบอาชีีพทั้้�งด้้านการสร้า้ งองค์์ความรู้้�ใหม่่หรือื กระทั่่�งการนำ�ำ เทคโนโลยีีต่่าง ๆ มาประยุุกต์์
ใช้ง้ านได้้อย่่างสมบููรณ์แ์ บบ
46 ‘ราชบุรี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ย่งั ยืน
การดำำ�เนินิ การทั้้�งหมดของ มทร.รัตั นโกสินิ ทร์์ สะท้้อนความสำ�ำ เร็จ็ ในการดำำ�เนิินงานตาม
วััตถุปุ ระสงค์์ของแต่่ละพื้้�นที่�่ ที่�่ส่่งผลต่่อเศรษฐกิิจและสังั คมในพื้้�นที่�่ได้้อย่่างยั่�ง่ ยืนื จากการพัฒั นา
ทัักษะ กระบวนการ แนวคิิด และการพัฒั นาทัักษะอาชีีพให้เ้ ข้ม้ แข็ง็ และทัันต่่อยุุคสมัยั ที่�่เปลี่�่ยนไป
ทำำ�ให้้เกิิดความสััมพัันธ์์อัันดีีระหว่่างชุุมชนกัับมหาวิิทยาลััยอย่่างเข้้มแข็็ง แต่่การดำ�ำ เนิินการใน
ลักั ษณะนี้้น� ั้้น� ควรดำ�ำ เนินิ การโดยจำำ�แนกออกเป็น็ 2 กลุ่่ม� หลักั ๆ เป็น็ กลุ่่ม� พื้้�นที่ค�่ วรมีีการดำ�ำ เนินิ งาน
ร่่วมกับั หน่่วยงานปกครองส่่วนท้อ้ งถิ่่น� อย่่างจริงิ จััง ตั้้�งแต่่ระดับั นโยบายในท้อ้ งถิ่่น� ร่่วมกัับสมาชิกิ
ในชุุมชนอย่่างเข้ม้ แข็ง็ และมีีการสนับั สนุนุ กำำ�กัับติิดตาม ตลอดจนการเป็น็ พี่เ�่ ลี้้�ยงกระทั่่�งสามารถ
เกิิดความเข้ม้ แข็ง็ ในอาชีีพที่�่จะสามารถสร้า้ งรายได้้ที่�่มั่่�นคงต่่อไป และกลุ่่�มสนัับสนุุนงบประมาณ
การดำำ�เนินิ งานร่่วมกับั ชุุมชนนั้้น� ควรมีีการสนับั สนุนุ งบประมาณที่�่ครอบคลุมุ และต่่อเนื่่�องเพื่่�อการ
ต่่อยอดอาชีีพในชุุมชนได้้
‘ราชบุร’ี เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยง่ั ยนื 47
ผสานความร่่วมมืือ ‘หััวใจ’ ของการทำำ�งานเพื่่�อชุุมชน
อาจารย์พสุพฒั น์ สัมมากสิพงศ์
รองผู้อำ�นวยการส�ำ นักวจิ ัยและบริการวิชาการ ฝา่ ยบรหิ าร
สถาบนั เทคโนโลยปี ทมุ วัน
“จุดุ เด่น่ ของโครงการที่�เราได้ด้ ำ�ำ เนินิ การ คือื ความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งมหาวิทิ ยาลัยั
องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�น ประชาชนและผู้้�รัับจ้้างงาน มีีการทำำ�งานอย่่าง
สอดประสานกัันอย่่างพร้้อมเพรีียงในเรื่�องการจััดเก็็บข้้อมููลชุุมชน วิิเคราะห์์
ความต้้องการ จุุดเด่่น/จุุดด้้อย อัันนำ�ำ ไปสู่�การจััดทำำ�โครงการที่�ตรงตาม
ความต้้องการของชุุมชนอย่า่ งแท้จ้ ริงิ ”
โครงการมหาวิิทยาลััยสู่ต่� ำำ�บล สร้า้ งรากแก้้วให้ป้ ระเทศ โดยสถาบันั เทคโนโลยีีปทุมุ วััน ได้้รับั ผิิดชอบ
4 ตำำ�บลในจัังหวััดราชบุุรีี จุุดเด่่นของโครงการที่�่เราได้้ดำำ�เนิินการ คืือ ความร่่วมมืือระหว่่างมหาวิิทยาลััย
องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น ประชาชนและผู้้�รับั จ้้างงาน มีีการทำำ�งานอย่่างสอดประสานกันั อย่่างพร้อ้ มเพรีียง
ในเรื่่�องการจััดเก็็บข้้อมููลชุุมชน วิิเคราะห์์ความต้้องการ จุุดเด่่น/จุุดด้้อย อัันนำำ�ไปสู่่�การจััดทำำ�โครงการที่�่ตรง
ตามความต้้องการของชุุมชนอย่่างแท้้จริงิ เช่่น โครงการการติิดตั้้�งและบำ�ำ รุุงรักั ษาเครื่่�องปรับั อากาศเบื้้�องต้้น
โครงการส่่งเสริิมการนำ�ำ สิินค้้าท้้องถิ่่�นเพื่่�อจำำ�หน่่ายในระบบออนไลน์์ (Online Marketing) ความสำ�ำ เร็็จของ
โครงการในด้้านสังั คม คืือ ผู้้�รับั จ้้างงานทราบจุุดเด่่นของพื้้�นที่�่และของดีีในท้้องถิ่่�นของตน ทำำ�ให้เ้ กิิดความรักั
ความภููมิิใจในท้้องถิ่่�นและอยากมีีส่่วนร่่วมในการพัฒั นา ด้้านเศรษฐกิิจ คืือ เกิิดการกระตุ้้�นเศรษฐกิิจชุุมชนได้้
อย่่างถููกต้้อง ตรงจุุด เพราะเม็็ดเงิินได้้ลงสู่่�ท้้องถิ่่�นและรากหญ้้าโดยตรง เริ่่�มตั้้�งแต่่การจ้้างงานคนในท้้องถิ่่�น
การซื้้�อ การจ้้าง การจััดหาวััสดุุโครงการ ก็็มุ่่�งเน้้นให้้เกิิดการใช้้จ่่ายในร้้านค้้าท้้องถิ่่�นเป็็นหลััก ทำำ�ให้้เม็็ดเงิิน
ลงสู่ท่� ้้องถิ่่�นถึึง 3.5 ล้้านบาทต่่อตำำ�บล สำ�ำ หรับั ข้อ้ เสนอแนะในโครงการนี้้� คืือ ระยะเวลาในการดำำ�เนิินการควร
เป็็นโครงการที่�่ต่่อเนื่่�องอย่่างน้้อย 3 ปีี เพราะการพััฒนาพื้้�นที่�่ต้้องมีีการสร้้างรากฐานองค์์ความรู้้�ให้้มั่่�นคง
ความต่่อเนื่่�องในความร่่วมมืือจากชุุมชน เพื่่�อทำำ�ให้เ้ ศรษฐกิิจฟื้� น้ ตััวได้้อย่่างยั่�ง่ ยืนื
48 ‘ราชบรุ ี’ เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจย่ังยืน
ผสานความรู้�้ สู่�การสร้า้ งอาชีีพใหม่ใ่ นชุุมชน
อาจารย์ ดร.ชลากร อุดมรกั ษาสกลุ
ผู้อำ�นวยการสถาบนั วจิ ัยและพัฒนา
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร
“ผลกระทบทางสัังคม ก่่อให้้เกิิดการเปลี่ �ยนแปลงด้้านการมีีส่่วนร่่วมของ
ผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียทั้้�งหลายในชุุมชนในการรัับทราบปััญหาและแนวทาง
การแก้้ ไขปััญหาร่่วมกััน ก่่อให้้เกิิดความสามััคคีีและร่่วมมืือกัันภายใน
ท้้องถิ่�น ยิ่่�งไปกว่า่ นั้้�นกิจิ กรรมที่่�ดำ�ำ เนิินการในโครงการและองค์ค์ วามรู้�้จาก
บุคุ ลากรของมหาวิทิ ยาลัยั ส่ง่ ผลให้เ้ กิดิ การสร้า้ งอาชีพี ใหม่ช่ ุมุ ชนในทิศิ ทาง
ที่�ยอมรับั มากยิ่�งขึ้น้� ”
มหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีีราชมงคลพระนคร (มทร.พระนคร) ได้ร้ ับั การอนุมุ ัตั ิใิ ห้ด้ ำ�ำ เนินิ โครงการยกระดัับ
เศรษฐกิิจและสัังคมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ (มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้้างรากแก้้วให้้ประเทศ : U2T) จาก
สำ�ำ นักั งานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิทิ ยาศาสตร์์ วิจิ ัยั และนวัตั กรรม จำำ�นวน 70 ตำำ�บล ในพื้้�นที่�่ 34 อำำ�เภอ
9 จัังหวััด โดย มทร.พระนคร รัับผิิดชอบพื้้�นที่�่ในจัังหวััดราชบุุรีี จำำ�นวน 2 ตำำ�บล คืือ ตำำ�บลสี่�่หมื่่�น อำำ�เภอ
ดำำ�เนิินสะดวก และตำำ�บลลาดบัวั ขาว อำำ�เภอบ้า้ นโป่่ง ทั้้�ง 2 ตำำ�บลมีีการประเมินิ ศัักยภาพตำำ�บล 16 เป้า้ หมาย
ก่่อนเริ่่ม� โครงการ รายไตรมาส และประเมินิ หลัังสิ้้น� สุดุ โครงการ อีีกทั้้�งมีีการดำำ�เนินิ งาน 2 ส่่วน คืือ การจ้้างงาน
และกิิจกรรมยกระดัับการพัฒั นาชุุมชน
สำ�ำ หรัับจุุดเด่่นหรืือความสำ�ำ เร็็จของโครงการ U2T คืือ อาจารย์์ผู้้�รัับผิิดชอบตำำ�บลได้้นำ�ำ ความรู้้�
ความสามารถซึ่�ง่ เป็น็ ต้้นทุนุ หลัักที่�่สำ�ำ คััญในการพัฒั นาเชิงิ สังั คมร่่วมกับั ผู้้�มีีส่่วนได้ส้ ่่วนเสีีย ได้แ้ ก่่ ชุมุ ชน คนใน
ชุมุ ชน ผู้้�นำ�ำ ชุมุ ชน ผู้้�รับั จ้า้ งงาน หน่่วยงานบริหิ ารจััดการท้้องถิ่่�นที่�่สามารถเข้า้ ถึึงบริบิ ทของปัญั หา ตามลัักษณะ
ทางกายภาพเฉพาะของชุุมชน เพื่่�อนำำ�ไปสู่่�การแก้้ปััญหาแบบตรงประเด็็นแบบมีีส่่วนร่่วม โดยสอดคล้้องกัับ
แผนพััฒนาจัังหวััดราชบุุรีี พ.ศ. 2566 - 2570 สำ�ำ หรัับผลกระทบทางเศรษฐกิิจและสัังคมที่�่เกิิดขึ้้�นในพื้้�นที่�่
2 ตำำ�บล ภาพรวมตำำ�บล มีีรายได้้เพิ่่ม� ขึ้้�น ประมาณ 4,000 - 5,000 บาท ต่่อ/ตำำ�บล/ปีี ก่่อให้เ้ กิิดผลิิตภััณฑ์์ใหม่่
เกิิดการจ้้างงานคนในพื้้�นที่�่ เกิิดแหล่่งเรีียนรู้�และต้้นแบบในชุุมชน ทั้้�งนี้้� รายได้้ที่�่เพิ่่ม� ขึ้้�นสามารถทำำ�ให้้รายรับั
ครััวเรืือนขยัับออกจากกัับดัักรายได้้ปานกลาง ส่่วนผลกระทบทางสัังคม ก่่อให้้เกิิดการเปลี่�่ยนแปลงด้้านการ
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
ถอดบทเรียน อว.สน. ราชบุรี_E-BOOK
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search