ถอดบทเรียน อว.สน. ราชบุรี_E-BOOK

‘ราชบุรี’ เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 49

มีีส่่วนร่่วมของผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียทั้้�งหลายในชุุมชนในการรับั ทราบปัญั หาและแนวทางการแก้ไ้ ขปัญั หาร่่วมกันั
ก่่อให้้เกิิดความสามััคคีีและร่่วมมืือกัันภายในท้้องถิ่่�น ยิ่่�งไปกว่่านั้้�น กิิจกรรมที่�่ดำำ�เนิินการในโครงการและ
องค์ค์ วามรู้้�จากบุคุ ลากรของมหาวิทิ ยาลัยั ส่่งผลให้เ้ กิดิ การสร้า้ งอาชีีพใหม่่ชุมุ ชนในทิศิ ทางที่�ย่ อมรับั มากยิ่่ง� ขึ้้น�
สำ�ำ หรับั ข้อ้ เสนอแนะเพื่่�อใช้ใ้ นการพัฒั นาพื้้�นที่�่ต่่อไป ขอเสนอแนะว่่า โครงการดัังกล่่าวควรมีีความต่่อเนื่่�องทั้้�ง
ในการจ้้างงาน และการดำำ�เนิินกิิจกรรมพัฒั นาตำำ�บล เนื่่�องจากความคุ้้�มค่่าของการใช้จ้ ่่ายงบประมาณที่�่ลงไป
กับั การจ้้างงานและการจััดกิจิ กรรม ตลอดจนนำ�ำ มาใช้ใ้ นการวิิเคราะห์บ์ ริบิ ทปัญั หาหลักั (Pain Point) ที่�่สะท้้อน
ภาพรวมปััญหาสู่ร่� ะดัับที่�่สููงขึ้้�นต่่อไปได้้

50 ‘ราชบรุ ’ี เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยัง่ ยนื

พัฒั นาผลิิตภััณฑ์แ์ ละบริิการจากฐานทรัพั ยากรในชุุมชน

ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์รพีพรรณ กองตูม
รองอธิการบดีฝา่ ยยุทธศาสตรพ์ ัฒนาทอ้ งถิ่น
และกจิ การพิเศษ
มหาวิทยาลยั ราชภฏั หมบู่ า้ นจอมบงึ

โครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสัังคมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ (มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้้างรากแก้้ว
ให้้ประเทศ : U2T) ที่�่มหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่่�บ้้านจอมบึึงเข้้าไปดำำ�เนิินการใน 35 ตำำ�บลนี้้� ครอบคลุุมพื้้�นที่�่
1 ใน 3 ของจัังหวััดราชบุุรีี โดยจุุดสำ�ำ คััญที่�่ส่่งผลต่่อความสำ�ำ เร็็จของการดำำ�เนิินโครงการในครั้้�งนี้้�คิิดว่่ามีี
3 ประเด็็นหลััก คืือ (1) การบููรณาการการทำำ�งานส่่วนงานภายในมหาวิิทยาลััย ทั้้�งอาจารย์์ บุุคลากร ในสาขา
วิิชาต่่าง ๆ ที่�่อยู่่�ในคณะเดีียวกัันและต่่างคณะ (2) บููรณาการการทำำ�งานร่่วมกัับหน่่วยงานท้้องถิ่่�น เช่่น
องค์ก์ ารบริหิ ารส่่วนตำำ�บล โรงพยาบาลส่่งเสริมิ สุขุ ภาพตำำ�บล ผู้้�นำ�ำ ท้อ้ งถิ่่น� กำำ�นันั ผู้้�ใหญ่่บ้า้ น รวมทั้้�งภาคีีราชการ
ระดัับอำำ�เภอและจัังหวััด คืือ ศููนย์ด์ ำำ�รงธรรม กรมการพัฒั นาชุุมชน กรมที่�่ดิิน และสำ�ำ นักั งานศึกึ ษาธิกิ ารจัังหวััด
ราชบุุรีี ซึ่�่งเป็็นข้้อได้้เปรีียบและเป็็นจุุดสำ�ำ คััญในการขัับเคลื่่�อนการทำำ�งาน เพราะจะทำำ�ให้้ทราบบริิบทของ
พื้้�นที่�่และจะต้้องพััฒนาไปในทิิศทางใด และ (3) คนในชุุมชนต่่างก็็มีีความคุ้้�นเคยมหาวิิทยาลััยกัันมานาน
พอสมควร อีีกทั้้�งผู้้�รับั จ้้างงานก็เ็ ป็น็ คนในพื้้�นที่�่ ดัังนั้้น� เมื่่�อมีีโครงการ U2T เข้า้ มา การเข้า้ ไปประสานงานภารกิจิ
ต่่าง ๆ การจััดกิิจกรรม และการเก็็บข้้อมููลรายครััวเรืือนจึึงทำำ�ได้้อย่่างสะดวกราบรื่่�น และได้้รัับความร่่วมมืือ
อย่่างดีีตลอดระยะเวลา 1 ปีที ี่�่ผ่่านมา ถึึงแม้้ ณ วัันนี้้�ที่�่โครงการระยะที่�่ 1 ได้้ดำำ�เนิินการเสร็จ็ สิ้้น� แล้้ว แต่่ก็็พบว่่า
ยังั มีีการขับั เคลื่่�อนกิิจกรรมต่่าง ๆ ในพื้้�นที่�่อย่่างต่่อเนื่่�อง

“โครงการ U2T ได้อ้ อกแบบกิิจกรรมเข้้าไปพัฒั นาพื้้�นที่�ของจังั หวััดราชบุรุ ีี
สอดคล้้องกัับนโยบายที่่�ต้้องการยกระดัับห่่วงโซ่่การผลิิตทางการเกษตร
การท่อ่ งเที่�ยว และอนุรุ ักั ษ์ศ์ ิลิ ปวัฒั นธรรม ภููมิปิ ัญั ญา จนสามารถพัฒั นาให้้
เกิดิ ห่่วงโซ่่คุุณค่า่ ได้้ในหลายแง่่มุุม เน้้นที่�การพัฒั นา “สัมั มาชีีพ” เป็น็ หลักั
ก่อ่ ให้เ้ กิดิ การ Reskill และ Upskill แก่ป่ ระชาชนกลุ่�มเป้า้ หมาย ทำ�ำ ให้ป้ ระชาชน
มีที ักั ษะในอาชีพี สููงขึ้น�้ มีอี าชีพี ใหม่เ่ กิดิ ขึ้น�้ บนพื้้น� ฐานของการนำำ�ทรัพั ยากร
ที่่�มีอี ยู่�มาพัฒั นาเป็น็ ผลิติ ภัณั ฑ์แ์ ละบริกิ าร เกิดิ ผลิติ ภัณั ฑ์แ์ ละบริกิ ารมููลค่า่ สููง
มีีการนำ�ำ เทคโนโลยีีดิิจิิทััลและสื่�อสัังคมออนไลน์์มาประยุุกต์์ใช้้เพื่่�อส่่งเสริิม
การตลาด และเกิดิ การสร้า้ งธุรุ กิจิ ท้อ้ งถิ่�นนำ�ำ มาสู่�การกระจายรายได้้ในชุมุ ชน”

‘ราชบุรี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 51

โครงการ U2T ของมหาวิิทยาลััย ได้้ออกแบบกิิจกรรมเข้า้ ไปพัฒั นาพื้้�นที่�่ของจัังหวััดราชบุุรีี สอดคล้้อง
กัับนโยบายที่�่ต้้องการยกระดัับห่่วงโซ่่การผลิิตทางการเกษตร การท่่องเที่�่ยว และอนุุรัักษ์์ศิิลปวััฒนธรรม
ภููมิิปััญญา จนสามารถพััฒนาให้้เกิิดห่่วงโซ่่คุุณค่่าได้้ในหลายแง่่มุุม เน้้นที่�่การพััฒนา “สััมมาชีีพ” เป็็นหลััก
กิิจกรรมต่่าง ๆ ได้้ก่่อให้เ้ กิิดการ Reskill และ Upskill แก่่ประชาชนกลุ่่�มเป้า้ หมาย ทำำ�ให้้ประชาชนมีีทัักษะใน
อาชีีพสููงขึ้้�น มีีอาชีีพใหม่่เกิิดขึ้้�น บนพื้้�นฐานของการนำ�ำ ทรััพยากรที่�่มีีอยู่่�มาพััฒนาเป็็นผลิิตภััณฑ์์และบริิการ
เกิิดผลิิตภััณฑ์์และบริิการมููลค่่าสููง มีีการนำำ�เทคโนโลยีีดิิจิิทััลและสื่่�อสัังคมออนไลน์์มาประยุุกต์์ใช้้ส่่งเสริิม
การตลาด และเกิิดการสร้้างธุุรกิิจท้้องถิ่่�นนำำ�มาสู่่�การกระจายรายได้้ในชุุมชน ส่่วนการเปลี่�่ยนแปลงในเชิิง
สังั คมนั้้�น โครงการ U2T เป็็นโครงการที่�่ถืือได้้ว่่ามีีส่่วนในการสร้า้ งกำำ�ลัังใจให้้กัับประชาชนที่�่ได้้รับั ผลกระทบ
ในช่่วงวิิกฤติิจากการระบาดของโรคโควิิด-19 ได้้มากพอสมควร เพราะเป็น็ โครงการที่�่ให้โ้ อกาสคนในพื้้�นที่�่ได้้
มีีงานทำำ� ได้้พัฒั นาชุุมชนบ้า้ นเกิดิ ของตนเอง มีีกิจิ กรรมพบปะสื่่�อสารแลกเปลี่�ย่ นเรีียนรู้� และทำำ�ให้ค้ นในชุุมชน
รู้้�สึกึ ว่่าไม่่ถููกทอดทิ้้�งในห้้วงสถานการณ์ว์ ิิกฤติินี้้�

ด้้วยวิิสัยั ทััศน์์ พันั ธกิิจของมหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่่�บ้า้ นจอมบึงึ และเจตนารมณ์์ของท่่านอธิิการบดีี
ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.ชัยั ฤทธิ์์� ศิลิ าเดช ที่่ต� ้้องการเป็น็ มหาวิิทยาลััยของท้้องถิ่�่นที่่ม� ีคี ุณุ ภาพ ผลิิตบัณั ฑิิต
นักั ปฏิบิ ัตั ิสิ ู่ค่� วามเป็น็ เลิศิ บนฐานของนวัตั กรรมและภููมิปิ ัญั ญาไทย และมีผี ลงานที่่แ� สดงให้เ้ ห็น็ ถึงึ ศักั ยภาพ
การเป็น็ มหาวิิทยาลััยเพื่่�อการพัฒั นาท้้องถิ่�่น มหาวิิทยาลััยมีคี วามตั้้�งใจที่่จ� ะขับั เคลื่่�อนโครงการต่่าง ๆ ตาม
ที่่ไ� ด้้รับั มอบหมาย ผ่า่ นพันั ธกิิจทั้้�งการเรียี นการสอน การวิิจััย และการบริกิ ารวิิชาการ ให้บ้ รรลุวุ ััตถุปุ ระสงค์์
เกิิดผลสัมั ฤทธิ์์โ� ดยคำำ�นึึงถึึงประโยชน์์สููงสุดุ ที่่จ� ะเกิิดขึ้้�นกัับชุุมชนพื้้�นที่่ต� ่่อไป

52 ‘ราชบรุ ี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ยง่ั ยืน

Success Story

โครงการ U2T จังหวัดราชบรุ ี

‘ราชบุรี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 53

‘เป็็นมากกว่่าขี้้�วัวั ’ โมเดลธุุรกิิจโดย
คนรุ่�นใหม่่ พััฒนาเศรษฐกิจิ ฐานราก
สู่ �ความยั่ �งยืนื

เป็็นที่�่ทราบกัันว่่าชุุมชนในตำำ�บลหนองอ้้อ อำำ�เภอบ้้านโป่่ง จัังหวััด
ราชบุุรีี ส่่วนใหญ่่ประกอบอาชีีพปศุุสััตว์์โคนม ซึ่�่งผลผลิิตนอกเหนืือจาก
น้ำ�ำ นมที่�่ถืือเป็็นรายได้้หลัักแล้้ว ยัังตามมาด้้วย ‘ขี้้�วััว’ ที่�่กลายเป็็น
สิ่่ง� ปฏิิกููล เมื่่�อถึึงฤดููฝนมููลเหล่่านี้้�ก็็ไหลไปรวมกัันตามแหล่่งน้ำำ� สร้า้ งปัญั หา
ต่่อการระบายน้ำ�ำ ในลำำ�คลอง ทำำ�ให้เ้ ทศบาลต้้องเสีียงบประมาณจำำ�นวนมาก
ในการขุุดลอก และลดผลกระทบด้้านสิ่่ง� แวดล้้อม

โจทย์ย์ ากนี้้ถ� ููกใช้เ้ ป็น็ สารตั้้�งต้น้ ในการระดมความคิดิ เพื่่�อหาแนวทาง
แก้้ไขปัญั หา แปรสิ่่ง� ไร้ค้ ่่าอย่่างมููลสัตั ว์์ให้เ้ ป็น็ สินิ ค้้าเพิ่่ม� มููลค่่า ด้้วยความคิิด
ริเิ ริ่่ม� ของคนรุ่่น� ใหม่่ ซึ่�ง่ ได้้รับั การสนับั สนุนุ จากโครงการยกระดัับเศรษฐกิิจ
และสังั คมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ (มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้า้ งรากแก้้ว
ให้้ประเทศ : U2T) จัังหวััดราชบุุรีี โดยความร่่วมมืือของมหาวิิทยาลััย
เทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี ภายใต้้ชื่่�อโครงการ ‘เป็น็ มากกว่่าขี้้ว� ััว’

สร้างโมเดลธรุ กิจจากโจทยป์ ญั หาและทุนชุมชน

ใช่่ว่่ามููลสััตว์์รวมถึึงขี้้�วััวที่�่พบเห็็นได้้ทั่่�วไปในชุุมชนหนองอ้้อจะ
ไร้ป้ ระโยชน์โ์ ดยสิ้้น� เชิงิ ด้้านหนึ่่�งสามารถนำำ�ไปทำำ�เป็น็ ปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์ ซึ่�ง่ กำำ�ลััง
เป็็นที่�่ต้้องการของเกษตรปลอดสารเคมีี เพีียงแต่่ต้้องมีีการจััดการอย่่าง
เป็น็ ระบบจึึงจะเกิิดประโยชน์์สููงสุดุ

ม.ล.จิิรทิิพย์์ เทวกุุล มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี
ผู้้�จััดการโครงการ ‘เป็็นได้้มากกว่่าขี้้�วััว’ เล่่าถึึงโจทย์์ในการพััฒนาพื้้�นที่�่
แห่่งนี้้�ว่่า เกิิดจากปััญหาสิ่่�งแวดล้้อมในชุุมชนและปััญหาด้้านเศรษฐกิิจ
ครััวเรืือนในตำำ�บล ซึ่�่งชาวบ้้านส่่วนมากยัังไม่่มีีอาชีีพเสริิม โครงการฯ จึึง
ต้้องการเสริิมสร้้างทัักษะอาชีีพใหม่่ ด้้วยแนวคิิด Circular Economy ที่�่
ตอบโจทย์ท์ ั้้�งด้้านสิ่่ง� แวดล้้อมและเศรษฐกิิจ โดยพัฒั นากลุ่่�มผู้้�ประกอบการ
ที่�่เป็็นคนรุ่่�นใหม่่ในการประกอบธุุรกิิจปุ๋๋�ยไส้้เดืือน ครอบคลุุมตั้้�งแต่่
กระบวนการต้้นน้ำ�ำ กลางน้ำ�ำ ถึึงปลายน้ำ�ำ หรือื ตั้้�งแต่่กระบวนการผลิิตจนถึึง
การขาย ซึ่�่งนอกจากจะเป็็นการแก้้ปััญหาดัังกล่่าวแล้้ว ยัังช่่วยกระตุ้้�นให้้
คนรุ่่น� ใหม่่ในพื้้�นที่�่เริ่่ม� ต้้นกิิจการเพื่่�อสังั คม และขยายต่่อยอดไปสู่ช่� ุุมชนได้้
ในอนาคต

54 ‘ราชบรุ ’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจย่งั ยืน

“จริงิ ๆ เป็น็ ไอเดีียจากน้อ้ ง ๆ ในพื้้�นที่�่ ใช้ต้ ้้นทุนุ ของพื้้�นที่�่คืือ การทำำ�ปศุสุ ัตั ว์์แล้้วมีีขี้้ว� ััวเยอะ มีีปัญั หา
การจััดการขยะ ทำำ�ให้ไ้ หลลงแม่่น้ำำ�ลำำ�คลอง ก็็ดััดแปลงเอาขี้้ว� ััวมาทำำ�เป็น็ ปุ๋๋�ยไส้เ้ ดืือน แก้้ปัญั หาด้้านสิ่่ง� แวดล้้อม
ชุุมชน แล้้วอีีกจุุดประสงค์์หนึ่่�งก็็คืือ อยากให้้เป็็นโมเดลธุุรกิิจจริิง ๆ ที่�่ช่่วยเหลืือสัังคม แม้้ว่่ามัันจะยัังไม่่ได้้
ไปถึึงตรงนั้้�นแต่่หลัักการคืือเรื่่�องของ Circular Economy ซึ่�ง่ ตััวปุ๋๋�ยไส้เ้ ดืือนก็็คืือ ผลิิตภััณฑ์์ที่�่ได้้จากมููลขี้้ว� ััวใน
ชุุมชน” 

กล่่าวได้้ว่่า แนวทางการดำำ�เนิินโครงการนี้้�เป็็นไปในทิิศทางเดีียวกัับแผนพััฒนาจัังหวััดราชบุุรีี พ.ศ.
2566 - 2570 ด้้านเศรษฐกิิจ การอนุุรัักษ์์ทรััพยากรธรรมชาติิและการจััดการสิ่่�งแวดล้้อมที่�่มีีประสิิทธิิภาพ
โดยประเด็็นทางยุุทธศาสตร์์คืือ ส่่งเสริิมการค้้าพััฒนาเศรษฐกิิจฐานรากสู่่�ความยั่�่งยืืน ผ่่านการให้้ความรู้้�
คำำ�แนะนำ�ำ ด้้านการออกแบบผลิิตภััณฑ์์ การเพิ่่ม� ช่่องทางการตลาดสำ�ำ หรับั จำำ�หน่่ายสินิ ค้้าเกษตร OTOP SMEs
พััฒนาความรู้้�ด้้านการตลาดออนไลน์์ รวมไปถึึงการจััดการทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อมที่�่เหมาะสม
เพื่่�อให้ป้ ระชาชนมีีคุณุ ภาพชีีวิิตที่�่ดีีพร้อ้ มรับั การเปลี่�่ยนแปลงสู่ก่� ารพัฒั นาที่�่ยั่�ง่ ยืนื

เปลีย่ นสง่ิ ปฏิกูลเปน็ ธรุ กิจปุ๋ยด้วยพลงั คนรุน่ ใหม่

สำ�ำ หรับั กระบวนการทำำ�ให้้ขี้้ว� ััวธรรมดา ๆ กลายเป็น็ ธุุรกิิจปุ๋๋�ยไส้เ้ ดืือนนั้้�น ม.ล.จิิรทิิพย์์ เล่่าว่่า ต้้องเริ่่ม�
ทำำ�ตั้้�งแต่่ต้้นน้ำ�ำ คืือ กระบวนการผลิิต ซึ่�ง่ กว่่าจะได้้ปุ๋๋�ยไส้เ้ ดืือนจำำ�เป็็นต้้องผ่่านการทดสอบคุณุ ภาพต่่าง ๆ เพื่่�อ
ให้ไ้ ด้้ประสิทิ ธิภิ าพสููงสุดุ จากนั้้�นจึึงเริ่่ม� ทำำ� Business model ซึ่�ง่ อยู่่ใ� นขั้้�นกลางน้ำำ�และปลายน้ำ�ำ มีีการวางแผน
ทำำ�ความเข้้าใจลููกค้้า โดยใช้้การเก็็บข้้อมููลด้้วยการสััมภาษณ์์ เป็็นการทำำ�งานกึ่่�ง ๆ งานวิิจััย ซึ่�่งกลุ่่�มลููกค้้าที่�่
กำำ�หนดไว้้คืือ เกษตรกรในเมือื งหรือื คนที่�่สนใจเกษตรอิินทรีีย์์

พร้อ้ มกัันนี้้�ได้้ทำำ� Value Proposition หรือื การสร้า้ งคุณุ ค่่าของแบรนด์์ที่�่ส่่งมอบให้้ลููกค้้า เป็็นกลยุุทธ์์
ในการสร้า้ งความแตกต่่างให้ก้ ัับสินิ ค้้าหรือื บริกิ าร และคิิด Branding ว่่าจะสื่่�อสารกัับลููกค้้าอย่่างไร รวมไปถึึง
การคิิดโครงสร้า้ งราคาจากต้้นทุนุ ด้้วย “พููดง่่าย ๆ คืือ โมเดลธุุรกิิจที่�่ทำำ�ให้้ขายได้้จริงิ ๆ ไม่่เจ๊๊ง” ม.ล.จิิรทิิพย์์
กล่่าว

สำ�ำ หรัับช่่องทางการตลาด โครงการฯ เน้้นขายออนไลน์์เป็็นหลััก ซึ่�่งในช่่วงแรกของการขายถืือเป็็น
การทดสอบปุ๋๋�ยไปในตััวจากการให้้ฟีดี แบคของผู้้�บริโิ ภค ทั้้�งในเชิงิ คุณุ ภาพและภาพลัักษณ์ข์ องสินิ ค้้า 

“ปุ๋๋�ยไส้เ้ ดืือนที่�่ได้้จะเป็น็ อิินทรีีย์์ คุณุ สมบัตั ิิเราก็็ไปเช็ค็ กัับมาตรฐานของเกษตรฯ ซึ่�ง่ ก็็ผ่่าน มีีสารอาหาร
ครบถ้้วน จุุดเด่่นของเราอาจจะเป็็นเรื่่�องของที่�่มา กระบวนการ แล้้วก็็คนทำำ�ที่�่ใช้้พลัังคนรุ่่�นใหม่่มาทำำ�โมเดล
ธุุรกิิจอะไรบางอย่่างเพื่่�อสังั คมบนพื้้�นที่�่ของเขาเอง”

ในขั้้�นตอนของการทำำ�งานประกอบไปด้้วยกิิจกรรมเวิิร์ก์ ชอปต่่าง ๆ เพื่่�อส่่งเสริมิ การสร้า้ งแบรนด์์ อาทิิ
การสร้า้ งช่่องทางการประชาสัมั พันั ธ์แ์ ละการขายออนไลน์บ์ นโซเชีียลมีีเดีีย การใช้เ้ ครื่่�องมือื Content Marketing
การใช้เ้ ครื่่�องมือื พัฒั นาธุรุ กิิจ อย่่าง Business Model Canvas Branding Canvas การคิิดโครงสร้า้ งราคา Brand
Archetype Brand Identity Prism รวมไปถึึงการสร้า้ งคุณุ ค่่าให้ช้ ุุมชนผ่่านการสื่่�อสารออนไลน์อ์ ย่่างตรงจุุดกัับ
The Matter ทำำ�สื่่�อระยะสั้้�น 1 ตำำ�บล 1 สตอรี่�่ (VDO Production ผ่่าน Application in-shot Premiere Pro)
การสร้า้ ง Website ด้้วย WIX Program เป็็นต้้น

‘ราชบุร’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกจิ ย่ังยืน 55

“มีีการอบรมการทำำ�คอนเทนต์์สำ�ำ หรัับคลิิปวิิดีีโอ Video Content เพื่่�อส่่งเสริิมการขายผ่่านออนไลน์์
เพราะว่่ากลุ่่�มลููกค้้าเราไม่่ได้้อยู่่�ในพื้้�นที่�่ จะทำำ�อย่่างไรให้้เล่่าเรื่่�องคุุณค่่าในพื้้�นที่�่ออกมาให้้ได้้ ซึ่�่งอัันนี้้�ทำำ�ทุุก
ตำำ�บลอยู่่แ� ล้้ว เพราะว่่าในเบื้้�องต้้นก่่อนที่�่จะมาเป็็นโครงการ เราให้้เด็็กวิิเคราะห์์ว่่าอยากจะทำำ�โครงการอะไร
จาก SWOT แล้้วเอาปัญั หามาสร้า้ งเป็็นโมเดลธุุรกิิจ”

ผลลัพั ธ์ท์ ี่ไ�่ ด้ค้ ือื การผลิติ ปุ๋๋�ยไส้เ้ ดือื นและสร้า้ งธุรุ กิจิ เพื่่�อสังั คมภายใต้แ้ บรนด์์ ‘Earthworm has 5 hearts’
พร้้อมช่่องทางการขายออนไลน์์ โดยมีีปััจจััยความสำ�ำ เร็็จคืือ การร่่วมแรงร่่วมใจของทีีมงานผู้้�ว่่าจ้้างและ
ความร่่วมมืือจากหน่่วยงานท้้องถิ่่�นที่�่ให้้การสนัับสนุุน ส่่วนในเฟสถััดไปจะเป็็นการต่่อยอดผลลััพธ์ใ์ นขั้้�นแรก
กระจายไปสู่่�ชุุมชนที่�่มีีเทศบาลให้้การสนัับสนุุน ซึ่�่งโครงการฯ ประเมิินว่่าสามารถสร้้างรายได้้เพิ่่�มขึ้้�นให้้กัับ
กลุ่่�มผู้้�ปฏิิบัตั ิิงานที่�่ราว ๆ 651 บาทต่่อเดืือน คิิดเป็น็ รายได้้เฉลี่�่ยต่่อตำำ�บลราว 387,345 บาทต่่อเดืือน หากมีี
การขยายไปสู่ช่� ุุมชนร้อ้ ยละ 10 ของจำำ�นวนประชากรทั้้�งหมดในตำำ�บล

โมเดลตน้ แบบธุรกิจชุมชน เพื่อสังคมในอนาคต

จากของไร้้ค่่าสู่่�สิินค้้าที่�่ตอบโจทย์์ทั้้�งเรื่่�องรายได้้และสิ่่�งแวดล้้อม โครงการ ‘เป็็นได้้มากกว่่าขี้้�วััว’ ของ
ตำำ�บลหนองอ้้อ คืือ ต้้นแบบการสร้้างธุุรกิิจเพื่่�อสัังคมที่�่เกิิดจากการวิิเคราะห์์ปััญหาด้้านเศรษฐกิิจและ
สิ่่�งแวดล้้อมที่�่มีีบริิบทเฉพาะในพื้้�นที่�่ โดยการนำ�ำ ศัักยภาพของคนรุ่่�นใหม่่มาเป็็นแกนนำำ�ในการขัับเคลื่่�อนการ
พัฒั นาให้้เกิิดขึ้้�นภายในตำำ�บล นับั เป็็นตััวอย่่างความสำ�ำ เร็จ็ ที่�่น่่าชื่่�นชม

ทั้้�งนี้้� ภายใต้้การดำำ�เนินิ โครงการดัังกล่่าว นอกจากจะสามารถแก้้ปััญหาที่�่สะสมมานานได้้แล้้ว ยังั สร้า้ ง
การเปลี่�่ยนแปลงเชิงิ สังั คมที่�่ดีีขึ้้�น (Social Movement) เนื่่�องจากเป็น็ การเปิดิ โอกาสให้ค้ นในพื้้�นที่�่ได้้มีีส่่วนร่่วม
ในการพััฒนาถิ่่�นที่�่อยู่่�ตนเอง เกิิดการพััฒนาทัักษะอาชีีพใหม่่ให้้กัับกลุ่่�มคนรุ่่�นใหม่่ในชุุมชน เพิ่่�มรายได้้ให้้
ครัวั เรือื น ลดภาระค่่าใช้จ้ ่่ายของ อบต. อีีกทั้้�งยังั เป็น็ การรักั ษาสิ่่ง� แวดล้้อม เพิ่่ม� คุณุ ภาพชีีวิิตที่�่ดีีขึ้้�นหากมีีการ
ดำำ�เนินิ การเป็็นวงกว้้าง

56 ‘ราชบุร’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจย่ังยืน

สำ�ำ หรัับ ม.ล.จิิรทิิพย์์ และทีีม U2T ตำำ�บลหนองอ้้อ ซึ่�่งถืือเป็็นแกนหลัักในการดำำ�เนิินโครงการฯ สิ่่�งที่�่
นัับเป็น็ ความภููมิใิ จมากที่�่สุดุ ก็็คืือ การผลิิตและจำำ�หน่่ายปุ๋๋�ยไส้เ้ ดืือนในรููปแบบธุุรกิิจเพื่่�อสังั คม

“คงต้้องดููเฟสต่่อไปว่่า ความสามารถขยายผลจะได้้มากแค่่ไหนในบริิบทของแต่่ละตำำ�บล ซึ่�่งอาจจะ
ไม่่เหมืือนกัันก็็ได้้ ในแง่่ที่�่ว่่าถ้้าเกิิดเราเอาโมเดลปุ๋๋�ยไส้้เดืือนไปทำำ�ที่�่ตำำ�บลอื่่�นอาจจะไม่่เวิิร์์กก็็ได้้ ก็็ต้้องดููแต่่ละ
เคสจากทุนุ ของชุุมชนที่�่มีีอยู่่”�

อย่่างไรก็็ดีี การใช้้โจทย์์และต้้นทุุนของชุุมชนมาสร้า้ งโมเดลธุุรกิิจโดยอาศัยั ความร่ว่ มแรงร่ว่ มใจ
จากคนในพื้้�นที่่� โดยเฉพาะคนรุ่่�นใหม่่ เพื่่�อแก้้ปััญหาของชุุมชน สร้้างงานสร้้างอาชีีพอย่่างเป็็นระบบ
ย่อ่ มคาดหวัังได้้ว่่า นี่่จ� ะเป็น็ หนึ่่�งในต้้นแบบการเรียี นรู้้�ที่่ส� ามารถนำำ�ไปขยายผลสู่่�พื้้�นที่่อ� ื่่�น ๆ ได้้อย่า่ งยั่่�งยืนื

‘ราชบรุ ’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยืน 57

อัตั ลักั ษณ์ว์ ัฒั นธรรมมอญนครชุมุ น์์ ฐานทุนุ การท่อ่ งเที่�ยว
เชิิงคุุณภาพ เสริิมสร้า้ งเศรษฐกิิจชุมุ ชน

ท่่ามกลางการเปลี่�่ยนแปลงที่�่เกิิดขึ้้�นกัับชุุมชนกลุ่่�มชาติิพัันธุ์์� และความหวั่่�นวิิตกว่่าจะนำำ�ไปสู่่�การ
สููญเสีียตััวตนและภููมิิปััญญาที่�่สืืบทอดจากรุ่่�นสู่่�รุ่่�น กลายเป็็นจุุดเริ่่�มต้้นของการเรีียนรู้�เพื่่�ออนุุรัักษ์์และ
สร้า้ งสรรค์์สิ่่ง� ใหม่่ภายใต้้ทุนุ ชุุมชน นั่่�นคืือ ภููมิปิ ััญญาอาหารที่�่มีีความสัมั พันั ธ์ก์ ัับวิิถีีชีีวิิตวััฒนธรรม ก่่อให้้เกิิด
การทำ�ำ งานร่่วมกันั ระหว่่างชุมุ ชนท้อ้ งถิ่่น� หน่่วยงานในระดับั อำ�ำ เภอและจังั หวัดั ร่่วมกับั เชฟมือื อาชีีพระดับั สากล
ในการสร้้างเชฟชุุมชนและพััฒนาสููตรอาหารท้้องถิ่่�น รื้้�อฟื้� ้นอาชีีพของคนในชุุมชนบนฐานภููมิิปััญญาเดิิม
เพื่่�อเป็น็ ทางเลืือกในการสร้า้ งงานสร้า้ งอาชีีพ เชื่่�อมร้อ้ ยคนรุ่่น� เก่่ากัับคนรุ่่น� ใหม่่ให้้ได้้เรีียนรู้�ซึ่�ง่ กัันและกััน

นี่ค�่ ืือ 1 ใน 3 ตััวอย่่างความสำ�ำ เร็จ็ ของโครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสังั คมรายตำำ�บลแบบบููรณาการ
(มหาวิิทยาลััยสู่่�ตำำ�บล สร้า้ งรากแก้้วให้ป้ ระเทศ: U2T) จัังหวััดราชบุุรีี ซึ่�ง่ มีี ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.สัจั จา
ไกรศรรัตั น์์ คณะวิิทยาการจััดการ มหาวิิทยาลััยราชภััฏหมู่่บ� ้า้ นจอมบึงึ เป็็นผู้้�ดำำ�เนินิ โครงการ ‘กระบวนการ
สร้า้ งสรรค์์มููลค่่าเพิ่่ม� ผลิิตภััณฑ์์พื้้�นถิ่่�น บนฐานอััตลัักษณ์์วััฒนธรรมมอญนครชุุมน์์’

วััตถุปุ ระสงค์์สำ�ำ คััญก็็เพื่่�อนำำ�ไปสู่ก่� ารตอบโจทย์ก์ ารพัฒั นาพื้้�นที่�่ โดยการสำ�ำ รวจและวิิเคราะห์ศ์ ักั ยภาพ
สถานการณ์ผ์ ลิิตภััณฑ์์สร้า้ งสรรค์์ และการท่่องเที่�่ยวบนฐานอััตลัักษณ์ว์ ััฒนธรรมมอญนครชุุมน์์ พัฒั นาสู่ก่� าร
เป็็นหมู่่�บ้้านวััฒนธรรมเชิิงสร้้างสรรค์์และการท่่องเที่�่ยวเชิิงสร้้างสรรค์์ รวมถึึงการสร้้างสรรค์์มููลค่่าเพิ่่�มให้้แก่่
ผลิิตภััณฑ์์พื้้�นถิ่่�น และการท่่องเที่�่ยวบนฐานอััตลัักษณ์ว์ ััฒนธรรมมอญนครชุุมน์ผ์ ่่านกระบวนการคิิดเชิงิ ระบบ
(Design Thinking) และการถ่่ายทอดเทคโนโลยีี (Technology Transfer) สู่่�การต่่อยอดเชิิงพาณิิชย์์ และ
ส่่งเสริิมการยกระดัับศููนย์์เรีียนรู้้�ศิิลปวััฒนธรรมชุุมชนมอญนครชุุมน์์ สู่่�การเป็็นผู้้�ประกอบการท่่องเที่�่ยว
วิิสาหกิิจชุุมชนมอญลุ่่�มน้ำำ�แม่่กลอง

“นครชุมุ น์เ์ ป็น็ พื้้น� ที่่�วัฒั นธรรมมอญ งานของเราเป็น็ การพัฒั นาผลิติ ภัณั ฑ์์
บนฐานภููมิปิ ััญญาและวัฒั นธรรมท้อ้ งถิ่�น ทำ�ำ ให้้เขาเห็็นช่่องทางในการหยิบิ
วััฒนธรรมขึ้�้นมาเพื่่�อทำำ�ให้้เป็็นเชิิงพาณิิชย์์ได้้อย่่างไร วิิธีีการก็็คืือเติิม
ความคิิดสร้้างสรรค์์เข้้าไปแล้้วก็็ใส่่ความร่่วมสมััย เพื่่�อให้้สอดคล้้องกัับ
ความต้้องการของกลุ่�มลููกค้า้ ”

58 ‘ราชบรุ ’ี เมืองสร้างสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยืน

ต่อ่ ยอดภููมิปิ ัญั ญาพื้้น� ถิ่�น สู่่�ผลิิตภััณฑ์์สร้า้ งสรรค์์

ภููมิปิ ัญั ญาและวัฒั นธรรมที่เ�่ ป็น็ จุดุ เด่่นของนครชุมุ น์ม์ ีีหลากหลาย หนึ่่ง� ในนั้้น� ที่อ�่ าจารย์ส์ ัจั จาหยิบิ ขึ้้น� มา
สร้า้ งคุณุ ค่่าคืือ ‘มะตาด’ หรือื แอปเปิ้้� ลมอญ พืชื สมุุนไพรพื้้�นถิ่่�นที่�่มีีรสเปรี้้�ยวเข็ด็ ฟันั คล้้ายมะม่่วง นำ�ำ มาปรุุง
เป็็นอาหารได้้หลากหลาย และเต็็มไปด้้วยคุณุ ค่่าทางโภชนาการ

“คนมอญจะรู้้�จัักมะตาดดีี เราได้้ไปกิินแกงส้้มมะตาด แล้้วก็็เข้้าไปดููงานวิิจััยของหลายมหาวิิทยาลััย
พบว่่า มะตาดเป็็นพืืชสมุุนไพรที่�่มีีสารช่่วยลดระดัับน้ำ�ำ ตาลในเลืือด หมายความว่่า มะตาดสามารถเป็็น
Functional Foods อาหารที่�่มีีสารที่�่เป็็นประโยชน์์ต่่อสุขุ ภาพ ขณะเดีียวกัันรสเปรี้้ย� วของมัันก็็ช่่วยแก้้อาการ
เจ็็บคอ โรคหวััดไข้ห้ ััวลมพวกนี้้�ได้้”

แต่่ก่่อนที่�่จะยกระดัับมะตาดขึ้้�นมาเป็น็ สินิ ค้้าทางวััฒนธรรม อาจารย์ส์ ัจั จาบอกว่่าต้้องทำำ�ให้เ้ จ้้าของทุนุ
หรืือคนในพื้้�นที่�่เองเห็็นคุุณค่่าเห็็นประโยชน์์ของสิ่่�งใกล้้ตััวก่่อนว่่า มะตาดสามารถเป็็นได้้มากกว่่าผลไม้้หรืือ
วััตถุุดิิบแรร์์ไอเทมสำ�ำ หรัับประกอบอาหาร แต่่เชื่่�อมโยงไปถึึงการท่่องเที่�่ยวบนฐานอััตลัักษณ์์วััฒนธรรมมอญ
นครชุุมน์์ ต่่อยอดสู่ผ่� ลิิตภััณฑ์์พื้้�นถิ่่�นต่่าง ๆ ซึ่�ง่ การจะทำำ�ให้ม้ ะตาดเป็น็ ที่�่รู้้�จััก จนคนสนใจลองชิมิ ลองหาซื้้�อมา
รับั ประทาน อาจารย์ส์ ัจั จาเน้น้ ไปที่�่การแปรรููปโดยใส่่ความคิิดสร้า้ งสรรค์์เข้า้ ไปในเมนููอาหาร กลายเป็น็ สำ�ำ รับั
อาหารมอญ

สำ�ำ หรัับกิิจกรรมสร้้างสรรค์์มููลค่่าเพิ่่�มผลิิตภััณฑ์์พื้้�นถิ่่�นและการท่่องเที่�่ยวบนฐานอััตลัักษณ์์วััฒนธรรม
มอญนครชุุมน์ท์ ี่�่เกิิดขึ้้�น นอกเหนืือจากสำ�ำ รับั อาหารคาวหวานมอญพร้อ้ มเสิริ ์ฟ์ และสำ�ำ รับั อาหารเพื่่�อสุขุ ภาพ
ของชาวไทยมอญ ยังั มีีกิจิ กรรมส่่งเสริมิ การยกระดัับศููนย์เ์ รีียนรู้้�ศิลิ ปวััฒนธรรมชุุมชนมอญนครชุุมน์์ สู่ก่� ารเป็น็
ผู้้�ประกอบการท่่องเที่�่ยววิิสาหกิิจชุุมชนมอญลุ่่�มน้ำ�ำ แม่่กลอง โดยทีีม U2T ตำำ�บลนครชุุมน์์คาดหวัังให้้ศููนย์์
เรีียนรู้�แห่่งนี้้�เป็็นพื้้�นที่�่ในการดำำ�เนิินกิิจกรรม เพื่่�อเผยแพร่่องค์์ความรู้้�วิิถีีวััฒนธรรมมอญไปสู่่�คนภายนอก
สามารถนำ�ำ ไปต่่อยอดเชิงิ พาณิชิ ย์์ สร้า้ งรายได้้ให้้แก่่ชุุมชน โดยมีีผลิิตภััณฑ์์และกิิจกรรมเวิิร์ก์ ชอปต่่าง ๆ ดัังนี้้�

การย้้อมสีีผ้้าและการออกแบบลวดลายบนผืืนผ้้าด้้วยวิิธีีการทางธรรมชาติิ เวิิร์์กชอปร้้อยใจรัักษ์์
ผ้้าปัักสไบสู่่�การสร้้างสรรค์์ผลิิตภััณฑ์์ชุุมชนบนฐานภููมิิวััฒนธรรมมอญ โครงการปั้�้นดิินให้้เป็็นมอญ และ

‘ราชบุร’ี เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 59

การฟื้� ้นฟููการทำำ�ธงตะขาบเพื่่�อยกระดัับสู่่�การจััดงานประเพณีีเพื่่�อการท่่องเที่�่ยว ตำำ�น้ำำ�พริิกที่�่บ้้านมอญ
การสืบื ค้น้ ภููมิปิ ัญั ญาเครื่่�องแกงสู่เ่� ศรษฐกิจิ น้ำำ�พริกิ ศิลิ ปะการตัดั กระดาษ พวงมโหตร ฉัตั รธง และการออกแบบ
ประสบการณ์ก์ ารท่่องเที่ย�่ วชุมุ ชน เชื่่�อมโยงกับั การท่่องเที่ย�่ วเชิงิ อาหารและวัฒั นธรรมตามแนวคิดิ BCG Model

“ยกตััวอย่่าง แกงมะตาดที่�่กิินกัับข้า้ วสวยร้อ้ น ๆ เราก็็เพิ่่ม� ความพิเิ ศษเข้า้ ไป ลองทำำ�เป็น็ แกงคั่่�วมะตาด
กิินคู่�ก่ ัับโรตีีหรือื ครัวั ซองต์์ แล้้วผลมะตาดก็็ยังั เอามาทำำ�เป็็นน้ำำ�มะตาดได้้ด้้วย แต่่น้ำ�ำ มะตาดธรรมดา ๆ อาจจะ
ยังั ไม่่น่่าสนใจพอ เราก็็ผสมวุ้้�นเข้า้ ไป แล้้วก็็ใส่่ใบสีีม่่วง ๆ ให้อ้ อกเป็น็ สีีเหมือื นอะเมทิิสต์์ (พลอยสีีดอกตะแบก)
อัันนี้้�เป็็นฝีีมืือของเชฟระดัับครััวไทยสู่่�ครััวโลกที่�่เราจ้้างเพื่่�อมาช่่วยกัันยกระดัับ ทุุกคนสนุุกสนานกัับการเอา
เมนููมะตาดมาพััฒนาเป็็นเมนููอีีกเยอะแยะเลย คนก็็จะเริ่่�มอยากลองกิิน ยิ่่�งพอเราโพสต์์ภาพนั้้�นออกไปใน
โซเชีียลมีีเดีียก็็ยิ่่ง� ทำำ�ให้้คนอยากมาที่�่ชุุมชนนี้้�เพื่่�อมากิินมะตาด ก็็เลยผนวกเข้า้ ไปเป็น็ เส้น้ ทางท่่องเที่�่ยว”

ทอ่ งเทีย่ ววถิ ีมอญนครชมุ น์ จากทนุ วัฒนธรรมส่คู วามย่งั ยนื

ในการพัฒั นากิจิ กรรมท่่องเที่ย�่ ววิถิ ีีวัฒั นธรรมที่เ�่ หมาะสมในชุมุ ชนมอญนครชุมุ น์์ ทีีมงานได้ม้ ีีการสำ�ำ รวจ
เส้น้ ทางท่่องเที่�่ยวเพื่่�อสร้า้ งกิิจกรรมการเรีียนรู้�ที่�่สอดคล้้องกัับวิิถีีชีีวิิตของผู้้�คน ไม่่ว่่าจะเป็น็ การปั้้� นดิิน การทำำ�
ธงตะขาบ การตำำ�น้ำำ�พริกิ ที่�่บ้า้ นมอญ การทำำ�ผ้า้ ปักั สไบ การตััดพวงมโหตร การทำำ�ขนมข้า้ วต้้มลููกโยน การทำำ�
ข้า้ วแช่่ เป็็นต้้น

เส้้นทางเหล่่านี้้�ถููกออกแบบโดยใช้้จุุดแข็็งของความหลากหลายทางชีีวภาพ ความหลากหลายทาง
วััฒนธรรมและภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�น มาสร้้างมููลค่่าเพิ่่�ม เน้้นตลาดคุุณภาพ สร้้างมาตรฐานด้้านความสะดวก
สะอาด ปลอดภััย เชื่่�อมโยงอััตลัักษณ์ข์ องพื้้�นที่�่ โดยใช้อ้ งค์์ความรู้้� ความคิิดสร้า้ งสรรค์์ จนเกิิดเป็็น ‘โปรแกรม
ท่่องเที่�่ยววิิถีีวััฒนธรรมมอญ’ 2 วััน 1 คืืน ซึ่�ง่ ได้้มีีการทดลองท่่องเที่�่ยวตามโปรแกรม และอััตราค่่าบริกิ ารที่�่ได้้
ออกแบบไว้้แล้้ว เพื่่�อเป็็นการพััฒนาทัักษะการบริิหารจััดการการท่่องเที่�่ยวทั้้�งระบบ และทราบแนวโน้้มของ
ตลาดท่่องเที่�่ยวด้้วย

สำ�ำ หรับั รููปแบบการท่่องเที่�่ยวชุุมชนมอญนครชุุมน์์ จุุดเด่่นคืือ การท่่องเที่�่ยวเรีียนรู้้�ผ่่านการทำำ�กิิจกรรม
เวิิร์์กชอปต่่าง ๆ รวมถึึงการไหว้้พระขอพรกัับหลวงพ่่อพญาแล วััดใหญ่่นครชุุมน์์ เพื่่�อความเป็็นสิิริิมงคล
นอกจากนี้้�สิ่่ง� ที่�่พลาดไม่่ได้้เลยก็็คืือ การชิมิ อาหารมอญทั้้�งสำ�ำ รับั คาวและหวาน

“มะตาดกลายเป็น็ ตััวดึึงนักั ท่่องเที่�่ยวเข้า้ มาในชุุมชน สร้า้ งการรู้้�จััก ซึ่�ง่ ชุุมชนก็็เริ่่ม� รู้้�แล้้วว่่ามันั สามารถ
ต่่อยอดเพื่่�อสร้า้ งมููลค่่าเพิ่่ม� ได้้ มีีคนสนใจที่�่จะสั่่�งซื้้�อสินิ ค้้า ทุกุ ครั้้�งที่�่เราโพสต์์ในเฟซบุ๊๊�กตััวเอง คนก็็เข้า้ มาถาม
ว่่าสั่่�งซื้้�อได้้ที่�่ไหน บางคนก็็อยากซื้้�อต้้นมาปลููก ถืือเป็น็ โจทย์ท์ ี่�่เราจะคิิดธุุรกิิจมาสนับั สนุนุ ตรงนี้้ต� ่่อไปเรื่่�อย ๆ”

60 ‘ราชบรุ ี’ เมอื งสร้างสรรค์ เศรษฐกจิ ยงั่ ยืน

ทั้้�งหมดนี้้�นับั ว่่าเป็น็ การดำำ�เนิินการที่�่สอดคล้้องกัับแผนพัฒั นาจัังหวััดราชบุุรีี พ.ศ. 2566 - 2570 ด้้าน
การเสริิมสร้้างความเข้้มแข็็งและการสร้้างความเชื่่�อมั่่�นด้้านความปลอดภััยในการท่่องเที่�่ยวของอุุตสาหกรรม
การท่่องเที่�่ยวที่�่เติิบโตจากชุุมชน เชื่่�อมโยงการท่่องเที่�่ยวสู่่�สากลและเสริิมสร้้างเศรษฐกิิจการท่่องเที่�่ยว
ด้้วยบริิการที่�่มีีมููลค่่าสููง สนัับสนุุนส่่งเสริิมการจััดกิิจกรรมการท่่องเที่�่ยวตามอััตลัักษณ์์ชุุมชนในแต่่ละพื้้�นที่�่
การท่่องเที่�่ยวเชิิงศิิลปะและวััฒนธรรม จััดกิิจกรรมส่่งเสริิมการท่่องเที่�่ยวเพื่่�อกระตุ้้�นเศรษฐกิิจ สร้้างงาน
สร้า้ งรายได้้ชุุมชน โดยใช้เ้ ทศกาล งานประเพณีี วิิถีีชีีวิิต ศิิลปะ วััฒนธรรม ชาติิพันั ธุ์์�ของชุุมชน วััดวาอาราม
ในการดึึงดููดนัักท่่องเที่�่ยวเข้้ามาในชุุมชน อัันจะนำ�ำ ไปสู่่�การพััฒนาเศรษฐกิิจและสัังคมของชุุมชนต่่อไป
ในอนาคต

จากมะตาดหนึ่�งต้น้ ที่�คนมองผ่า่ น ทุกุ วันั นี้้ส� ามารถพัฒั นาเป็น็ ผลิติ ภัณั ฑ์ไ์ ด้้
มากกว่่า 20 ผลิติ ภัณั ฑ์์ ยกระดับั อาหารพื้้�นถิ่�นสู่�การค้า้ เชิิงพาณิิชย์์ ได้แ้ ก่่
ซอสมะตาด น้ำำ�� สลััดมะตาดเพื่่�อสุุขภาพ และน้ำ�ำ�พริกิ บ้า้ นมอญ ที่่�มาพร้้อม
กัับสโลแกน ‘ไม่่รัักกัันจริิงไม่่ตำำ�ให้้กิิน’ สร้้างจุุดสนใจให้้กัับนัักท่่องเที่�ยว
ได้เ้ ป็น็ อย่่างดีี

สานต่อความสำ�เร็จสมู่ ูลคา่ ทางการตลาดและคุณค่าทางสงั คม

นอกเหนืือจากความภาคภููมิิใจที่�่ ได้้ สื่่� อสารอัั ตลัักษณ์์ของชุุ มชนมอญนครชุุ มน์์ผ่่านกิิจกรรมการ
ท่่องเที่�่ยวรููปแบบต่่าง ๆ แล้ว้ การเชื่่�อมโยงวัฒั นธรรมอาหารสู่ก่� ารท่่องเที่�ย่ วเชิงิ อาหาร (Gastronomy Tourism)
ด้้วยแนวคิิด U2T Nakhonchum’s BCG Tourism Model ยังั ถืือเป็น็ ความสำ�ำ เร็จ็ ของโครงการนี้้�เช่่นกััน

จากมะตาดหนึ่่�งต้้นที่�่คนมองผ่่าน ทุุกวัันนี้้�สามารถพััฒนาเป็็นผลิิตภััณฑ์์ได้้มากกว่่า 20 ผลิิตภััณฑ์์
ยกระดัับอาหารพื้้�นถิ่่�นสู่่�การค้้าเชิิงพาณิิชย์์ ได้้แก่่ ซอสมะตาด น้ำ�ำ สลััดมะตาดเพื่่�อสุุขภาพ และน้ำำ�พริิก
บ้า้ นมอญ ที่�่มาพร้อ้ มกัับสโลแกน ‘ไม่่รักั กัันจริงิ ไม่่ตำำ�ให้้กิิน’ สร้า้ งจุุดสนใจให้้กัับนัักท่่องเที่�่ยวได้้เป็็นอย่่างดีี

ไม่่เพีียงเท่่านั้้�น หลัังจากดำำ�เนิินการมาได้้ระยะหนึ่่�ง พร้อ้ ม ๆ กัับการเผยแพร่่อััตลัักษณ์ท์ างวััฒนธรรม
ของกลุ่่�มชาติิพัันธุ์์�มอญนครชุุมน์์ไปสู่่โ� ลกภายนอก การเปลี่�่ยนแปลงเชิงิ สัังคมที่�่เกิิดขึ้้�นภายใน ก็็คืือ ความรััก
และความภาคภููมิใิ จในมรดกภููมิปิ ัญั ญาของตนเอง มีีกระบวนการคิิดวิิเคราะห์ด์ ้้วยกระบวนการกลุ่่�ม เกิิดความ
ร่่วมมืือในการสร้้างชุุมชนเข้้มแข็็ง นำำ�ไปสู่่�การฟื้� ้นฟููและอนุุรัักษ์์ผ่่านกิิจกรรมด้้านศิิลปวััฒนธรรม วิิถีีชีีวิิต
การละเล่่นพื้้�นบ้า้ นต่่าง ๆ ซึ่�ง่ ปััจจุุบันั ได้้มีีการยื่่�นขอจดทะเบีียนเป็น็ ‘วิิสาหกิิจชุุมชนท่่องเที่่ย� ววิิถีวี ััฒนธรรม
มอญนครชุุมน์์’ สร้า้ งทางเลืือกในการประกอบอาชีีพและเป็็นการเพิ่่ม� รายได้้อีีกทางหนึ่่�ง

อาจารย์์สััจจา มองว่่า สิ่่�งที่�่นครชุุมน์์มีีคืือ ทุุนวััฒนธรรม ทุุนภููมิิปััญญา ซึ่�่งเป็็นอััตลัักษณ์์ของพื้้�นที่�่
และแม้้จะมีีการนำ�ำ นวััตกรรมต่่าง ๆ เข้้าไปสร้้างสรรค์์ให้้เกิิดสิ่่�งใหม่่ แต่่ก็็ยัังมีีสิ่่�งที่�่ต้้องต่่อยอดต่่อไป นั่่�นคืือ
การทำำ�การตลาด

ทั้้�งหมดนี้้�คืือ ตััวอย่่างของการพััฒนาเศรษฐกิิจฐานรากบนฐานภููมิิปััญญาและวััฒนธรรมท้้องถิ่�่น
โดยใช้เ้ ทคโนโลยีแี ละนวััตกรรม ซึ่�ง่ ไม่เ่ พียี งส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิิดการรวมกลุ่่�ม สร้า้ งงาน สร้า้ งรายได้้ สร้า้ งมููลค่่า
เพิ่่�มให้้แก่่ผลิิตภััณฑ์์ชุุมชน ยัังสร้า้ งความความมั่่�นคงในชีวี ิิตและสายใยที่่�แข็็งแรงเพื่่�อสืืบสานมรดกทาง
วััฒนธรรมอัันเป็น็ รากฐานอัันแข็ง็ แรงของสังั คมต่่อไป

‘ราชบุรี’ เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 61

นวัตั กรรมการกำำ�จัดั ผักั ตบชวาถาวร แก้ป้ ัญั หาสิ่�งแวดล้อ้ ม
ขัับเคลื่�อนเศรษฐกิจิ ตำ�ำ บลดอนคา

ภาพกอผักั ตบชวาลอยเต็็มแม่่น้ำ�ำ ลำำ�คลอง กีีดขวางเส้น้ ทางสัญั จร สร้า้ งผลกระทบด้้านสิ่่ง� แวดล้้อม เป็น็
ปัญั หาเรื้้�อรังั ที่�่หลายพื้้�นที่�่เผชิญิ มาอย่่างต่่อเนื่่�อง และต้้องสููญเสีียงบประมาณเป็น็ จำำ�นวนมากเพื่่�อกำำ�จััดวััชพืชื
โตเร็ว็ ชนิดิ นี้้� เพื่่�อป้้องกัันไม่่ให้้ลำำ�คลองตื้้�นเขินิ ทำำ�ลายระบบนิเิ วศ รวมไปถึึงเป็็นอุุปสรรคต่่อการลำำ�เลีียงน้ำำ�ใน
ช่่วงฤดููแล้้ง และระบายน้ำำ�ในช่่วงฤดููน้ำ�ำ หลาก ซึ่�ง่ ก่่อให้เ้ กิิดปััญหาอื่่�น ๆ ตามมามากมาย

ทว่่าไม่่ใช่่กับั พื้้�นที่ต�่ ำ�ำ บลดอนคา อำำ�เภอบางแพ จังั หวัดั ราชบุรุ ีี เนื่่�องจากที่น�่ ี่ไ�่ ด้ร้ ิเิ ริ่่ม� การแปรรููปผักั ตบชวา
เป็็นผลิิตภััณฑ์์กัันกระแทกและทำำ�ปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์ ภายใต้้ โครงการยกระดัับเศรษฐกิิจและสังั คมรายตำำ�บลแบบ
บููรณาการ (มหาวิทิ ยาลัยั สู่่�ตำำ�บล สร้า้ งรากแก้ว้ ให้ป้ ระเทศ : U2T) จังั หวัดั ราชบุรุ ีี โดยมหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีี
ราชมงคลรัตั นโกสินิ ทร์์ ร่่วมกัับ องค์์การบริหิ ารส่่วนตำำ�บลดอนคา

วััตถุุประสงค์์สำ�ำ คััญก็็เพื่่�อกำำ�จััดผัักตบชวาจำำ�นวนมากอย่่างถาวรโดยไม่่จำำ�เป็็นต้้องใช้้งบประมาณ
มหาศาล ด้้วยการนำ�ำ มาทำำ�เป็น็ วััสดุกุ ัันกระแทกและทำำ�ปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์ ผลิิตภััณฑ์์สำ�ำ หรับั จำำ�หน่่าย สร้า้ งอาชีีพและ
สร้้างรายได้้ให้้กัับคนในชุุมชน เป็็นการแก้้ปััญหามลภาวะทางธรรมชาติิที่�่เป็็นปััญหาต่่อระบบชลประทาน
การประมง และการคมนาคมทางน้ำ�ำ อีีกทั้้�งปุ๋๋�ยอินิ ทรีีย์จ์ ากผักั ตบชวายังั สามารถนำำ�มาใช้ท้ ำำ�การเกษตรในชุมุ ชน
อัันก่่อให้เ้ กิิดผลผลิิตที่�่ดีีและมีีต้้นทุนุ การผลิิตต่ำำ� ซึ่�ง่ มีีส่่วนสำ�ำ คััญในการช่่วยลดค่่าใช้จ้ ่่ายทางการเกษตรด้้วย

62 ‘ราชบุรี’ เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจย่งั ยืน

จากวัชพืชตัวร้าย กลายเปน็ วัสดกุ ันกระแทกทีม่ มี ูลคา่

ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.พงศกร คชาพงศ์ก์ ุลุ วิทิ ยาลัยั พลังั งานและสิ่่ง� แวดล้อ้ มอย่่างยั่ง�่ ยืนื รัตั นโกสินิ ทร์์
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรัตั นโกสินิ ทร์์ หัวั เรือื ใหญ่่ของโครงการ ‘โรงเรือื นอบแห้ง้ อััจฉริยิ ะ’ แปรรููป
ผัักตบชวาเป็็นผลิิตภััณฑ์์กัันกระแทก เล่่าถึึงต้้นทางความสำ�ำ เร็จ็ ว่่า

“ตำำ�บลนี้้�เขาขุุดลอกผัักตบชวาทุกุ ปีโี ดยใช้ง้ บประมาณหลายแสน แล้้วก็็มีีผลกระทบต่่อการส่่งน้ำำ�ช่่วง
ฤดููแล้้ง อัันนี้้ค� ืือประเด็็นปัญั หาของชุุมชน ก็็เลยใช้ว้ ิิธีีการกำำ�จััดโดยการสร้า้ งมููลค่่าเพิ่่ม� และไม่่ต้้องใช้เ้ งิินลงทุนุ
หมายถึึงว่่าไม่่ต้้องเอารถแบคโฮมาขุุดลอกคลองทุกุ ปีี และชาวบ้า้ นสามารถทำำ�กัันเองได้้”

แม้้ว่่าแรกเริ่่ม� เดิิมทีีชุุมชนตั้้�งเป้้าจะทำำ�ปลาแดดเดีียวจากตู้้�อบพลัังงานแสงอาทิิตย์์ เพราะพื้้�นที่�่นี้้�เลี้้�ยง
ปลากัันเป็็นจำำ�นวนมาก แต่่หลัังจากที่�่ได้้พููดคุยุ กัับผู้้�ใหญ่่บ้า้ นรวมทั้้�งคนในชุุมชน กลัับพบว่่า ปัญั หาที่�่แท้้จริงิ
คืือ ผักั ตบชวา

“ผักั ตบชวาเราจะทำ�ำ อะไรได้บ้ ้า้ ง เคยเห็น็ ทางอยุธุ ยาเขาทำ�ำ วัสั ดุกุ ันั กระแทก ก็เ็ ลยมาทดลองอบในตู้้�อบ
ของเรา ปรากฏว่่ามันั แห้ง้ ได้้ดีีมาก แล้ว้ สีีก็ย็ ังั เขีียวเพราะว่่ามีีระบบควบคุมุ ความร้อ้ นในการอบแล้ว้ ดึึงความชื้้�น
ออกได้้เร็ว็ ทำำ�ให้้มีีเสน่่ห์ข์ ึ้้�นมา”

สำ�ำ หรัับขั้้�นตอนวิิธีีการคืือ หลัังจากที่�่เก็็บรวบรวมผัักตบชวาในชุุมชนแล้้วจะนำ�ำ มาแปรรููปโดยการ
ตััดเง้้าและใบของผัักตบชวาออก เพื่่�อนำำ�มาตััดย่่อยให้้มีีความยาวท่่อนละประมาณ 1 นิ้้�ว ส่่วนที่�่เป็็นเศษราก
เศษใบจะคััดแยกเพื่่�อนำ�ำ ไปทำำ�เป็็นปุ๋๋�ย จากนั้้�นนำ�ำ เข้้าโรงเรืือนอบแห้้งแบบมีีชุุดช่่วยดึึงความชื้้�นออก จำำ�นวน
10 กิิโลกรััมเปีียก ซึ่�่งมีีทั้้�งหมด 2 ชั้้�น และแบบตู้้�อบแห้้งแบบกระจายอุุณหภููมิิอากาศหมุุนเวีียนในแต่่ละชั้้�น
ในปริมิ าณ 50 กิิโลกรัมั เปียี ก ซึ่�ง่ มีีทั้้�งหมด 5 ชั้้�น โดยจากการทดสอบพบว่่า การนำ�ำ ตู้้�อบพลัังงานแสงอาทิิตย์์
มาใช้้ในการอบแห้้งมีีความสามารถในการดึึงความชื้้�นที่�่สะสมในผัักตบชวาให้้ระเหยออกมาได้้อย่่างรวดเร็็ว
และแห้้งเป็็นอย่่างดีีจากปริมิ าณความชื้้�นเริ่่ม� ต้้นเป็น็ 0 เปอร์เ์ ซ็น็ ต์์ แห้้งภายในเวลา 8 ชั่่�วโมง

ผัักตบชวาที่�่ผ่่านการอบแห้้งจากตู้้�อบพลัังงานแสงอาทิิตย์์สามารถจำำ�หน่่ายได้้กิิโลกรััมละ 180 บาท
ดัังนั้้�นเมื่่�อเปรีียบเทีียบการใช้้ผัักตบชวาสด 100 กิิโลกรััม จะได้้ผัักตบชวาแห้้งที่�่ความชื้้�น 0 เปอร์์เซ็็นต์์
ในปริมิ าณ 58 กิิโลกรัมั คิิดเป็น็ เงิิน 10,440 บาท และในส่่วนของปุ๋๋�ยอิินทรีีย์จ์ ากผักั ตบชวานั้้�นปัจั จุุบันั สามารถ
ผลิิตได้้เฉลี่�่ยเดืือนละ 2,000 กิิโลกรัมั

“หลัังจากที่�่แปรรููปเรีียบร้้อยแล้้วก็็ทำำ�การหาตลาด ติิดต่่อกัับโรงงานที่�่ต้้องแพ็็คของขายเขาชอบมาก
แต่่เขาต้้องการในปริมิ าณที่�่มากแล้้วเราต้้องมีีให้้เขาตลอด ปรากฏว่่าเราติิดปััญหาตรงโรงเรือื นอบแห้้งที่�่มีีอยู่่�
ขนาดใหญ่่ไม่่พอที่�่จะผลิิตได้้หลายๆ ตััน ก็็เลยตััดสินิ ใจมาเน้น้ ทำำ�เป็น็ ปุ๋๋�ย เพราะผลิิตได้้เยอะกว่่า”

‘ราชบุร’ี เมืองสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยนื 63

ปุ๋ยอนิ ทรียช์ น้ั ดี ลดตน้ ทนุ การเกษตร

การทำำ�ปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์จากผัักตบชวานั้้�น จะใช้้ผัักตบชวาส่่วนที่�่เหลืือจากการแปรรููปเป็็นวััสดุุกัันกระแทก
นำำ�ผัักตบชวาที่�่มีีลำำ�ต้้นไม่่ได้้ขนาดนำำ�มาทำำ�การหมัักเป็็นกองร่่วมกัับมููลสััตว์์ ซึ่�่งในที่�่นี้้�ใช้้มููลวััวที่�่มีีอยู่่�ในชุุมชน
ในอััตราส่่วนมููลวััวต่่อผัักตบชวา 1:4 โดยปริมิ าตร หมักั ในที่�่โล่่งแจ้้ง โดยวางผัักตบชวาสดก่่อน ตามด้้วยมููลวััว
แล้ว้ นำำ�ผักั ตบชวามาทัับอีีกทีี ตามด้้วยมููลวััว และทัับด้้วยผักั ตบชวา แล้ว้ ทัับด้้วยมููลวััวไว้้ชั้้น� บนสุดุ ตามสัดั ส่่วน
ซึ่�่งกองหมัักปุ๋๋�ยจะทำำ�ลัักษณะรููปทรงปิิรามิิด แล้้วรดน้ำำ�ให้้ชุ่่ม� อาทิิตย์์ละ 2 วััน ปล่่อยทิ้้�งไว้้เป็็นเวลาประมาณ
2 เดืือน ก็็จะได้้ปุ๋๋�ยอิินทรีีย์ช์ ั้้�นดีีซึ่�ง่ เกษตรกรใช้แ้ ล้้วต่่างติิดใจ

“ปุ๋๋�ยของเราผ่่านการตรวจคุุณภาพมาแล้้ว ผู้้�บริิโภคก็็คืือกลุ่่�มเกษตรกรในชุุมชนที่�่ปลููกพืืชผัักขาย
ซึ่�่งเอาไปใช้้แล้้วปรากฏว่่า ทำำ�ให้้ดิินดีี แล้้วต้้นไม้้ก็็เจริิญเติิบโตได้้ดีี ชาวบ้้านได้้ประโยชน์์จากการขายปุ๋๋�ย
ชาวบ้้านที่�่เอาปุ๋๋�ยไปใช้้ก็็สามารถลดต้้นทุุนค่่าปุ๋๋�ย เรีียกว่่า ได้้กัับได้้ ไม่่ต้้องลงทุุน มููลวััวก็็มาจาก 2 หมู่่�บ้้านที่�่
เลี้้�ยงวััวเยอะมาก ฉะนั้้�นมููลวััวก็็แบ่่งปัันกัันในชุุมชน แล้้ววััวในชุุมชนไม่่ได้้กิินสับั ปะรด มููลวััวก็็จะดีี เพราะถ้้า
เอามููลวััวที่�่ไปกิินสับั ปะรดมาหมักั จะทำำ�ให้้คุณุ ภาพปุ๋๋�ยแย่่ลง”

ทั้้�งนี้้� โครงการดัังกล่่าวสอดคล้้องกัับแผนพััฒนาจัังหวััดราชบุุรีี พ.ศ. 2566 - 2570 แผนการปฏิิรููป
ประเทศด้้านเศรษฐกิิจ ในส่่วนของการเพิ่่�มความสามารถในการแข่่งขัันของประเทศ ได้้แก่่ การสร้้างเกษตร
มููลค่่าสููง การเพิ่่�มโอกาสของผู้้�ประกอบการขนาดกลางและขนาดเล็็กในอุุตสาหกรรมและบริิการเป้้าหมาย
รวมถึึงการพััฒนาศัักยภาพคนเพื่่� อเป็็นพลัังในการขัับเคลื่่� อนเศรษฐกิิจ ที่�่สำ�ำ คััญคืือการแก้้ปััญหาด้้าน
ทรัพั ยากรธรรมชาติิและสิ่่ง� แวดล้้อม

64 ‘ราชบรุ ’ี เมอื งสรา้ งสรรค์ เศรษฐกิจยงั่ ยืน

พฒั นาต้นแบบการเรยี นรู้ การเปลยี่ นแปลงทางสงั คม

จากปัญั หาผักั ตบชวาที่�่สร้า้ งผลกระทบทั้้�งทางด้้านสิ่่ง� แวดล้้อมและเศรษฐกิิจ การเข้า้ มาของโครงการ
U2T ไม่่เพีียงดำำ�เนิินการจากโจทย์์ของชุุมชน ยัังสร้้างกระบวนการมีีส่่วนร่่วมและการเรีียนรู้�ในหลายระดัับ
ตั้้�งแต่่การแปรรููป ผลิิตและจำำ�หน่่าย ส่่งผลให้้เกิิดการเปลี่�่ยนแปลงเชิิงสัังคมที่�่ดีีขึ้้�น (Social Movement)
ทั้้�งในเรื่่�องปากท้้องและสภาพแวดล้้อม

อาจารย์์พงศกร กล่่าวเสริิมว่่า การแปรรููปผัักตบชวา นอกจากจะช่่วยแก้้ปััญหาที่�่เกิิดกัับระบบนิิเวศ
แม่่น้ำำ�ลำำ�คลองแล้้ว ยัังช่่วยลดรายจ่่ายเพิ่่�มรายได้้ให้้กัับชาวบ้้าน โดยวััสดุุกัันกระแทกสามารถส่่งขายได้้
ทั้้�งในประเทศและต่่างประเทศ ซึ่�่งเมื่่�อใช้้งานแล้้วยัังนำำ�กลัับมาเป็็นปุ๋๋�ยให้้ต้้นไม้้ได้้อีีก ส่่วนปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์ก็็ช่่วย
ลดต้้นทุนุ ด้้านการเกษตรได้้เป็น็ อย่่างดีี

“ผมมองไปข้้างหน้้าว่่า ถ้้าเป็็นแบบนี้้�อาจจะต้้องมีีการเลี้้�ยงผัักตบชวา เพราะว่่าต้้องใช้้ปริิมาณมาก
สักั พักั หนึ่่�งผักั ตบชวาก็็จะหมดหรือื โตไม่่ทััน ซึ่�ง่ หากต้้องไปเอาจากพื้้�นที่�่อื่่�นจะเกิิดการเสีียค่่าขนส่่ง นอกจากนี้้�
ผมมองอีีกมุมุ นึงึ ว่่า ถ้้าชุุมชนอื่่�นเห็น็ เราทำำ�ได้้ดีี เขาก็็สามารถทำำ�แบบเดีียวกัันในพื้้�นที่�่ตััวเองได้้ แต่่ในการเลี้้�ยง
ผัักตบชวานั้้�น ชาวบ้้านอาจจะต้้องมีีสระน้ำำ�ของตััวเองเพื่่�อง่่ายต่่อการควบคุุมปริิมาณ อย่่างเช่่น เลี้้�ยงในบ่่อ
เลี้้�ยงปลา ซึ่�ง่ นอกจากจะได้้ผักั ตบชวามาเป็็นปุ๋๋�ยแล้้ว ยังั สามารถเป็็นร่่มเงาให้้ปลาได้้ด้้วย”

นอกจากนี้้�สิ่่ง� ที่�่เป็็นต้้นแบบการเรีียนรู้� ที่�่สำ�ำ คััญคืือ การทำำ�ให้ช้ ุุมชนเห็็นว่่าการกำำ�จััดผักั ตบชวาให้ห้ มด
ไปโดยสมบููรณ์์ (Eradication) นั้้�นไม่่ต้้องใช้้การลงทุุนมหาศาล แต่่สามารถใช้้องค์์ความรู้้�และเทคโนโลยีีมา
แปรรููปให้ม้ ีีมููลค่่าได้้ ซึ่�ง่ นอกจากจะทำำ�ให้้ชุุมชนดอนคามีีรายได้้ตลอดทั้้�งปีแี ล้้ว ยังั สามารถนำำ�ไปต่่อยอด หรือื
ขยายผลสู่พ่� ื้้�นที่�่อื่่�น ๆ โดยเฉพาะพื้้�นที่�่ราบลุ่่�มที่�่มีีผักั ตบชวาในแม่่น้ำำ�ลำำ�คลอง ทั้้�งในจัังหวััดราชบุุรีี และจัังหวััด
อื่่�น ๆ ทั่่�วประเทศ

จะเห็น็ ว่่าวััสดุกุ ัันกระแทกและปุ๋๋ย� อิินทรียี ์จ์ ากการแปรรููปผักั ตบชวา เป็น็ ความสำ�ำ เร็จ็ ของโครงการ
ที่่ไ� ม่เ่ พียี งลดงบประมาณในการกำำ�จััดผักั ตบชวาและช่ว่ ยเพิ่่ม� ประสิทิ ธิภิ าพในการกำำ�จััดผักั ตบชวาได้้อย่า่ ง
ถาวร ยัังต่่อยอดไปเป็็นต้้นแบบให้้ตำำ�บลใกล้้เคีียงได้้นำำ�ไปทำำ�ตาม เพื่่�อส่่งเสริมิ เศรษฐกิิจในระดัับชุุมชน
ต่่อไป