การเปลี่ยนแปลงชายฝั่งทะเลอ่าวไทยและทะเลอันดามัน อำเภอท่าใหม่ และอำเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี

รายงานวิชาการ
ฉบบั ท่ี กธส 1/2561

การเปล่ียนแปลงชายฝ่งั ทะเลอา่ วไทยและทะเลอันดามนั
อำเภอท่าใหม่ และอำเภอนายายอาม จังหวัดจันทบรุ ี

กองธรณีวทิ ยาสงิ่ แวดล้อม
กรมทรัพยากรธรณี

รายงานวิชาการ
ฉบบั ท่ี กธส 1/2561

การเปลี่ยนแปลงชายฝ่ังทะเลอ่าวไทยและทะเลอันดามนั
อำเภอทา่ ใหม่ และอำเภอนายายอาม จังหวัดจนั ทบรุ ี

วสิ ทุ ธพิ งศ์ ครี รี ัตนเสถียร
อภชิ ยั กาญจนพนั ธุ์
ศักดา ขนุ ดี
เอกชยั แก้วมาตย์
วราภรณ์ จติ สวุ รรณ
อสิ ระ พรหมทา

กองธรณวี ทิ ยาสง่ิ แวดล้อม
กรมทรัพยากรธรณี

อธิบดีกรมทรพั ยากรธรณี
นายสมหมาย เตชวาล

ผู้อำนวยการกองธรณวี ิทยาสิ่งแวดลอ้ ม
นายนมิ ติ ศรคลัง

ผ้อู ำนวยการส่วนธรณีวทิ ยาสง่ิ แวดลอ้ มและการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศ
นายศกั ดา ขุนดี

จดั พมิ พโ์ ดย กองเทคโนโลยีธรณี กรมทรพั ยากรธรณี
ถนนพระรามท่ี 6 เขตราชเทวี กรงุ เทพฯ 10400
โทรศัพท์ 0 2621 9613 โทรสาร 0 2621 9612

พิมพค์ รัง้ ท่ี 2 สงิ หาคม 2564
จำนวน 30 เล่ม

ข้อมูลการลงรายการบรรณานุกรม

วิสทุ ธิพงศ์ ครี รี ตั นเสถยี ร.
การเปลย่ี นแปลงชายฝ่ังทะเลอ่าวไทยและทะเลอนั ดามนั อำเภอท่าใหม่ และอำเภอ

นายายอาม จงั หวัดจนั ทบรุ ี/ โดย วสิ ทุ ธพิ งศ์ คีรรี ัตนเสถียร อภชิ ยั กาญจนพันธ์ุ ศกั ดา ขุนดี
เอกชยั แกว้ มาตย์ วราภรณ์ จิตสุวรรณ อิสระ พรหมทา และกิตตริ ชั อนิ ทรศิริ.-- กรงุ เทพฯ :
กองธรณวี ทิ ยาสง่ิ แวดล้อม กรมทรพั ยากรธรณี, 2561.
80 หนา้ : ภาพประกอบ : แผนที่ : ตาราง ; 30 ซม.
รายงานวชิ าการ ฉบบั ที่ กธส 1/2561.

สารบัญ

1. บทนา............................................................................................................................................................................1
1.1 หลักการและเหตุผล..............................................................................................................................................1
1.2 วัตถุประสงค์...........................................................................................................................................................1
1.3 เปา้ หมายและพน้ื ทด่ี าเนนิ การ............................................................................................................................2

1.4 กลมุ่ เป้าหมาย/ผู้รบั บริการ..................................................................................................................................2
1.5 ระยะเวลาดาเนนิ การ............................................................................................................................................2
1.6 ผลผลติ .....................................................................................................................................................................2
1.7 ผลทคี่ าดว่าจะได้รบั ..............................................................................................................................................2
2. สาเหตกุ ารเปล่ียนแปลงชายฝ่ัง..............................................................................................................................4
2.1 การเปล่ียนแปลงชายฝัง่ (Coastal change) ..................................................................................................4
2.1.1 ชายฝัง่ ที่มกี ารกดั เซาะ (Erosion coast) ..................................................................................................4
2.1.2 ชายฝง่ั ท่มี กี ารสะสมตวั (Depositional coast)......................................................................................4
2.1.3 ชายฝง่ั คงสภาพ (Stable coast)................................................................................................................4

2.2 สาเหตกุ ารเปลย่ี นแปลงชายฝ่งั ...........................................................................................................................5
2.2.1 ธรณีแปรสณั ฐาน (Tectonic movement).............................................................................................5
2.2.2 การเปล่ยี นแปลงระดบั นา้ ทะเล (Sea level change)..........................................................................5
2.2.3 กระบวนการชายฝัง่ (Coastal process)..................................................................................................5
2.2.4 ปริมาณตะกอนท่ีสะสมตัว (Sediment supply) ...................................................................................5
2.2.5 กจิ กรรมของมนุษย์ (Human activities).................................................................................................5
3. ขอ้ มลู พืน้ ท่ีศกึ ษา .......................................................................................................................................................6
3.1 ข้อมูลท่วั ไป.............................................................................................................................................................6
3.1.1 อาณาเขตติดต่อ..............................................................................................................................................6
3.1.2 ลักษณะทางภมู ิศาสตร์ ..................................................................................................................................6

3.1.3 อาชพี และการใชป้ ระโยชนท์ ี่ดิน..................................................................................................................6
3.2 อตุ นุ ิยมวิทยา..........................................................................................................................................................7
3.2.1 ฤดกู าล..............................................................................................................................................................7
3.2.2 อณุ หภูมิ............................................................................................................................................................7
3.2.3 ฝน ..................................................................................................................................................................8
3.3 อทุ กศาสตร์ชายฝ่งั ทะเล.......................................................................................................................................9
3.3.1 กระแสลม.........................................................................................................................................................9

3.3.1.1 ลมมรสุม (Monsoonal wind) ............................................................................................................9
3.3.1.2 พายุหมนุ เขตร้อน (Tropical cyclones)...........................................................................................9

3.3.2 คล่นื (Waves)..............................................................................................................................................11
3.3.3 กระแสนา้ (Currents)................................................................................................................................11
3.3.4 น้าข้ึน-น้าลง (Tides)..................................................................................................................................12
3.4 โครงสร้างตามแนวชายฝ่งั .................................................................................................................................15
3.4.1 โครงสร้างสาหรับปอ้ งกันการกัดเซาะชายฝั่ง.........................................................................................17

3.4.2 โครงสรา้ งตามแนวชายฝง่ั อ่ืนๆ.................................................................................................................22
3.5 สภาพธรณวี ิทยา .................................................................................................................................................23
3.5.1 ธรณวี ิทยา (Geology)................................................................................................................................23

3.5.1.1 หินยุคไทรแอสซกิ (TR)........................................................................................................................23
3.5.1.2 หินยคุ จูแรสซิก (J)................................................................................................................................23

3.5.1.3 ตะกอนยุคควอเทอร์นารี (Quaternary).........................................................................................24
3.5.1.4 หินอัคนี (Igneous Rock)...................................................................................................................25
3.5.2 ธรณีสัณฐานชายฝ่งั ทะเล (Coastal geomorphology)....................................................................26
3.5.2.1 หาดทราย (Sandy beach) ...............................................................................................................28
3.5.2.2 ทีร่ าบน้าขนึ้ ถงึ (Tidal flat)................................................................................................................28
3.5.2.3 ลากนู (Lagoon)...................................................................................................................................29
4. วิธีการศึกษา ............................................................................................................................................................30
4.1 สถานภาพการเปล่ยี นแปลงชายฝั่งทะเล .......................................................................................................30
4.1.1 การสารวจ.....................................................................................................................................................31
4.1.1.1 จัดทาและรังวดั หมดุ หลักฐานอา้ งอิง ................................................................................................32

4.1.1.2 สารวจแนวชายฝ่งั .................................................................................................................................34
4.1.2 การวิเคราะหข์ ้อมลู สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝง่ั .......................................................................35
4.1.2.1 วธิ กี าร .....................................................................................................................................................35
4.1.2.2 แนวทางการวิเคราะห์สถานภาพชายฝ่งั ทะเล.................................................................................37
4.1.2.3 การวิเคราะหข์ อ้ มลู สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝ่ังในแนวด่งิ ...............................................38
4.2 ธรณีสัณฐานชายฝ่งั ทะเล ..................................................................................................................................40
4.2.1 เกบ็ ตวั อย่างตะกอนชายหาดระดับผิวดนิ ...............................................................................................40
4.3 ธรณวี ทิ ยากายภาพพ้ืนทะเล ............................................................................................................................41
4.3.1 การสารวจธรณีฟิสิกสท์ างทะเล................................................................................................................41

4.3.2 การตรวจวดั ระดับน้าขึน้ -นา้ ลง ................................................................................................................45
4.3.3 การเก็บและวิเคราะห์ตวั อยา่ งตะกอนพน้ื ผวิ ท้องทะเล .......................................................................46
4.3.4 การวัดทศิ ทางและความเรว็ กระแสน้านอกชายฝัง่ ...............................................................................47
4.4 เกบ็ ตะกอนปากแมน่ ้า คลอง ก่อนไหลลงสทู่ ะเลอ่าวไทย..........................................................................48
4.4.1 เคร่ืองมือเก็บตะกอน ..................................................................................................................................48
4.4.2 วธิ ีการศกึ ษา .................................................................................................................................................49
5. ผลการศึกษาการเปล่ียนแปลงชายฝัง่ ทะเล.....................................................................................................51
5.1 สถานภาพการเปล่ียนแปลงชายฝ่งั ทะเล .......................................................................................................51
5.1.1 สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝัง่ ในแนวราบ......................................................................................51

5.1.1.1 สถานภาพการเปล่ยี นแปลงชายฝัง่ ในชว่ งรอบ 6 ปี.......................................................................51
5.1.1.2 สถานภาพการเปลยี่ นแปลงชายฝั่งในชว่ งรอบ 10 ปี....................................................................54
5.1.1.3 สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝั่งในช่วงรอบฤดูกาล ..................................................................56
5.1.2 สถานภาพการเปลีย่ นแปลงชายฝัง่ ในแนวดิ่ง ........................................................................................58
5.2 ธรณีสัณฐานชายฝ่ังทะเล ..................................................................................................................................62

5.2.1 เกบ็ ตัวอย่างตะกอนชายหาดระดบั ผิวดิน ...............................................................................................62
5.3 การสารวจธรณีวทิ ยาทางทะเล........................................................................................................................64
5.3.1 ความลึกน้าและลักษณะภูมปิ ระเทศพน้ื ทะเล .......................................................................................64
5.3.2 ลักษณะตะกอนพน้ื ผิวท้องทะเล ..............................................................................................................67
5.3.3 ทิศทางและความเร็วกระแสน้นอกชายฝงั่ ..............................................................................................69

5.4 การเกบ็ ตะกอนปากแมน่ ้า คลอง กอ่ นไหลลงสู่ทะเลอา่ วไทย...................................................................70
5.5 การเผยแพรข่ อ้ มลู ..............................................................................................................................................72
5.5.1 การสมั มนาระดมความคดิ เหน็ .................................................................................................................72
5.5.2 เผยแพรข่ ้อมูลผ่านระบบอนิ เตอร์เน็ต .....................................................................................................73
5.5.3 เอกสารเผยแพร่ในรูปของสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ ............................................................................................74
6. สรุปผลการศกึ ษา....................................................................................................................................................75
6.1 สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝัง่ .................................................................................................................75
6.1.1 สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝง่ั ในแนวราบ......................................................................................75

6.1.1.1 สถานภาพการเปล่ยี นแปลงชายฝ่ัง ในช่วงรอบ 6 ปี.....................................................................75
6.1.1.2 สถานภาพการเปลีย่ นแปลงชายฝง่ั ในชว่ งรอบ 10 ปี..................................................................75

6.1.1.3 สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝัง่ ในช่วงรอบฤดกู าล ................................................................75
6.1.2 สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝง่ั ในแนวดิง่ ........................................................................................76
6.2 ธรณวี ิทยาทางทะเล ...........................................................................................................................................77
6.3 เกบ็ ตะกอนปากแมน่ า้ คลอง กอ่ นไหลลงสู่ทะเลอ่าวไทย..........................................................................78
7. ข้อเสนอแนะ/แนวทาง ในการวางแผนป้องกันและลดผลกระทบจากการกัดเซาะชายฝั่ง ................79
เอกสารอา้ งองิ ................................................................................................................................................................80

สารบัญรปู

รปู ที่ 1 ขอบเขตพื้นท่ศี ึกษา อาเภอท่าใหม่และอาเภอนายายอาม จังหวดั จนั ทบุรี ………………………………3
รปู ท่ี 2 ทศิ ทางการเคลือ่ นทีข่ องลมมรสุมในประเทศไทย (กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั , 2553)...10
รูปท่ี 3 ก-ข) รูปแบบการเคลื่อนทข่ี องคล่ืนเขา้ หาฝ่งั ............................................................................................11

รูปท่ี 4 รูปแบบของการเกดิ น้าขึ้นน้าลง ก) นา้ คู่ ข) นา้ เดย่ี ว และ ค) นา้ ผสม
(http://www.agri.kmitl.ac.th/elearning/courseware/aquatic/5_tidal_patterns.html)......12

รปู ที่ 5 ชนิดของน้าขน้ึ -น้าลงในอา่ วไทย (กรมทรัพยากรธรณี, 2545).............................................................13
รปู ท่ี 6 คา่ ของเรนจน์ า้ ในอ่าวไทย (กรมทรพั ยากรธรณี, 2545)........................................................................14
รูปท่ี 7 แผนท่โี ครงสร้างปอ้ งกันการกดั เซาะบรเิ วณพ้ืนที่อาเภอทา่ ใหมแ่ ละนายายอาม จังหวัดจนั ทบรุ ี..16
รปู ท่ี 8 ก-ข) กาแพงกันคลน่ื บรเิ วณหาดเจ้าหลาว....................................................................……………17
รูปที่ 9 ก-ข) รอดักทราย บรเิ วณหาดเจ้าหลาว .....................................................................................................18
รูปที่ 10 ก-ข) กาแพงกันคล่นื ประเภภทลาดเอยี ง บรเิ วณแหลมเสด็จ .............................................................18
รูปท่ี 11 ก-ข) กาแพงกนั คล่นื บริเวณหินโครง่ .........................................................……………………………19
รปู ที่ 12 ก) กาแพงกนั คล่นื แบบหนิ ทิ้งบริเวณคงุ้ วมิ าน ข) บริเวณหาดเกบ็ ตะวัน .........................................19

รูปที่ 13 ก-ข) กาแพงกนั คลนื่ ประเภทลาดเอียง บริเวณคุง้ วิมาน .....................................................................19
รูปท่ี 14 ก-ข) กาแพงกนั คล่นื บริเวณปากน้าคลองปากตะโปน ........................................................................20
รูปท่ี 15 ก-ข) กาแพงกนั คล่ืนประเภทลาดเอยี ง บรเิ วณด้านหลังโรงเรียนมารอี า…..…………………………..20
รปู ท่ี 16 ก-ข) เขอ่ื นกนั ทราย บริเวณปากคลองกระแจะ ....................................................................................21
รูปท่ี 17 ก-ข) กาแพงกันคล่นื บรเิ วณปากน้าพังราด...........................................................................................21
รูปท่ี 18 ก) สะพานเทยี บเรอื ประมง บริเวณบ้านเจา้ หลาว ตาบลคลองขดุ

ข) สะพานเทียบเรือประมง บริเวณบา้ นปากน้ากระแจะ ตาบลกระแจะ………………………………22
รูปท่ี 19 แผนท่ีธรณสี ณั ฐานชายฝั่งทะเล พ้ืนทอี่ าเภอท่าใหมแ่ ละนายายอาม จังหวัดจันทบรุ ี……………..25
รูปที่ 20 ผงั แสดงขน้ั ตอนการศึกษาและวเิ คราะห์ข้อมูลการเปลีย่ นแปลงชายฝงั่ ..........................................30

รูปท่ี 21 ก) ระบบการทางานของเครอ่ื งมอื DGPS
ข) รังวดั ค่าพกิ ดั ตาแหนง่ หมดุ หลกั ฐานอา้ งอิงของกรมทรัพยากรธรณใี นพื้นท่ีสารวจ ..................32

รูปท่ี 22 ตาแหน่งหมดุ หลกั ฐานอ้างอิงในพื้นท่ีอาเภอทา่ ใหม่และอาเภอนายายอาม จงั หวดั จนั ทบุรี........33
รปู ท่ี 23 ก) แนวชายหาด และ ข) แนวโครงสร้าง ค) แนวพชื ตามชายหาด................…………………………34
รปู ท่ี 24 การเดินสารวจในแนวดิ่ง เพ่ือศกึ ษาลักษณะสัณฐานของพื้นที่ ..........................................................34
รูปที่ 25 ก) ขอ้ มูลจุดพิกัด (X,Y) ท่ีไดจ้ ากการสารวจ

ข) แนวเส้นชายฝัง่ ทะเลท่ีไดจ้ ากการแปลงคา่ จุดพกิ ดั .........................................................................35
รปู ท่ี 26 ตัวอย่างการเปรยี บเทียบเสน้ แนวชายฝ่ัง โดยใช้เทคนิคการซอ้ นทับข้อมูล .....................................36
รูปท่ี 27 ก-ข) กราฟแสดงภาคตัดขวางชายหาด บริเวณหาดเจา้ หลาวและหาดคงุ้ วิมาน.............................38
รปู ที่ 28 ภาพแสดงปรมิ าณตะกอนที่เปลีย่ นแปลง ก) บริเวณหาดเจ้าหลาว ข) บริเวณหาดค้งุ วมิ าน..…..39

รูปท่ี 29 การเกบ็ ตะกอนชายหาดพร้อมทงั้ ศึกษาสัณฐานชายฝง่ั ทะเลในพน้ื ท่ีศึกษา ....................................40
รปู ที่ 30 เรือสารวจและการตดิ ตั้งอุปกรณส์ ารวจธรณีฟสิ ิกสท์ างทะเลในพื้นที่สารวจ ..................................42
รปู ท่ี 31 (ก) เครือ่ งหยงั่ นา้ ลึกแบบลาคลื่นเดยี่ วความแมน่ ยาสงู

(ข) เครือ่ งหยง่ั นา้ ลึกแบบสองลาคลน่ื ความแม่นยาสูง.........................................................................42

รูปที่ 32 ก) เครือ่ งหยัง่ นา้ ลกึ และบันทกึ ภาพหน้าตัดข้างคลื่นไหวสะเทือนแบบสะทอ้ นกลบั
ระดบั ตน้ื ความละเอยี ดสงู ข) ตวั อยา่ งข้อมลู ภาพท่ีแสดงขณะทาการสารวจเก็บข้อมลู .............43

รูปที่ 33 แผนที่แสดงเส้นทางเดินเรอื สารวจธรณฟี ิสกิ ส์ทางทะเล จดุ ตรวจวัดกระแสน้านอกชายฝั่ง
และจดุ ตรวจวัดระดบั น้าทะเลขึน้ ลงประจาวนั (ช่วงมรสุมตะวนั ออกเฉียงเหนอื ) .........................43

รูปที่ 34 แผนทีแ่ สดงเสน้ ทางเดินเรือสารวจธรณีฟิสกิ สท์ างทะเล จุดตรวจวัดกระแสน้านอกชายฝ่งั

และจดุ ตรวจวัดระดับน้าทะเลขึน้ ลงประจาวนั (ชว่ งมรสมุ ตะวนั ตกเฉียงใต)้ ……………….………..44
รูปท่ี 35 เครอ่ื งตรวจวัดระดับนา้ ขน้ึ -นา้ ลงแบบวัดความดนั และการตดิ ต้ัง.....................................................45
รูปท่ี 36 แผนทแี่ สดงตแหน่งเก็บตัวอย่างตะกอนพืน้ ผิวทอ้ งทะเล............................................…………….46
รูปที่ 37 ก) เคร่ืองมือหาพิกัดทางภูมิศาสตร์บนพน้ื โลกระบบดาวเทยี มตราเครือ่ งหมาย Garmin และ

โปรแกรมควบคมุ การเดนิ เรอื Hydro pro - navigation ขณะปฏบิ ตั ิงานสารวจ
ข) เครื่องมือเก็บตัวอยา่ งตะกอนพ้นื ทะเลแบบ Home-made dredger ......................................46
รูปที่ 38 เครอ่ื งมอื วัดทิศทางและกระแสนา้ นอกชายฝ่งั และการตดิ ตั้งขณะดาเนนิ การสารวจ ...................47
รูปที่ 39 จุดเก็บตะกอนทางน้าในพ้ืนท่ีอาเภอทา่ ใหม่ และอาเภอนายายอาม จังหวัดจันทบรุ ี…………………….48
รปู ที่ 40 ชุดเครือ่ งมือเก็บตะกอน ประกอบดว้ ย ก) เครือ่ งดักตะกอนท้องน้า (bedded load)
ข) เคร่อื งเกบ็ ตะกอนแขวนลอย (suspended load).........................................................................49

รปู ที่ 41 แบบจาลองการเคล่ือนทขี องตะกอนแขวนลอย (Suspended load)
และตะกอนท้องนา้ (Bed load).................................................................................................................49

รปู ที่ 42 การประเมินและการคานวณหาปริมาณตะกอนในคลองหลัก ..................................................................50
รปู ที่ 43 หนา้ หาดกดั เซาะปานกลางบริเวณหาดแหลมเสด็จ ตาบลคลองขดุ ก-ข) คลนื่ กดั เซาะกาแพง

กันคล่นื พงั คล่ืนกดั เซาะเขา้ มาถึงโคนต้นสน...........................................................................................51

รปู ที่ 44 หนา้ หาดสะสมตัว บริเวณหาดปากน้ากระแจะ ตาบลกระแจะ อาเภอนายายอาม.......................52
รปู ท่ี 45 หน้าหาดคงสภาพ บรเิ วณหาดบ้านปากตะโปน ตาบลสนามไชย อาเภอนายายอาม ...................52
รปู ที่ 46 แผนทก่ี ารเปลย่ี นแปลงชายฝ่งั ในช่วงรอบ 6 ปี.....................................................................................53
รปู ท่ี 47 ชายหาดสะสมตัว ก) บริเวณหาดเจ้าหลาว ตาบลคลองขดุ อาเภอทา่ ใหม่

ข) บรเิ วณหาดค้งุ วมิ าน ตาบลสนามไชย อาเภอนายายอาม………………………..……………………..54
รปู ท่ี 48 หาดแหลมเสดจ็ บริเวณหาดหลังโรงเรยี นวัดหมูดดุ ตาบลคลองขุด อาเภอทา่ ใหม่........................54

รปู ท่ี 49 แผนที่การเปลยี่ นแปลงชายฝัง่ ในชว่ งรอบ 10 ป.ี ..................................................................................55
รปู ที่ 50 ชายหาดสะสมตวั ก) บรเิ วณหาดเจา้ หลาว ตาบลคลองขุด อาเภอทา่ ใหม่

ข) บรเิ วณหาดคุ้งวิมาน ตาบลตาบลสนามไชย อาเภอนายายอาม...................................................56
รปู ท่ี 51 หาดแหลมเสดจ็ บริเวณหาดหลังโรงเรยี นวัดหมูดดุ ตาบลคลองขุด อาเภอทา่ ใหม่........................56
รูปที่ 52 แผนทีก่ ารเปลี่ยนแปลงชายฝ่งั ในช่วงรอบฤดูกาล.................................................................................57
รูปท่ี 53 สัณฐานหนา้ หาด ก) หลังมรสมุ และ ข) ระหวา่ งฤดมู รสมุ บรเิ วณหาดคุ้งวิมาน

จะเห็นได้ว่าหาดแทบไมม่ กี ารเปลย่ี นแปลง………………………………………………………………………58
รูปที่ 54 ภาพปรมิ าณตะกอนทรายหนา้ หาดและภาพตัดขวางหนา้ หาด บรเิ วณหาดเจา้ หลาว ..................59
รูปท่ี 55 ภาพปรมิ าณตะกอนทรายหนา้ หาดและภาพตัดขวางหนา้ หาด บริเวณหาดคุ้งวมิ าน ....................59

รปู ท่ี 56 ปรมิ าณตะกอนทรายหนา้ หาดและภาพตดั ขวางหน้าหาด บรเิ วณหาดใกลป้ ากคลองตะโปน.….60

รปู ที่ 57 ปรมิ าณตะกอนทรายหนา้ หาดและภาพตัดขวางหนา้ หาด บรเิ วณหาดใกล้ปากคลองกระแจะ ..60
รปู ที่ 58 ปริมาณตะกอนทรายหนา้ หาดและภาพตัดขวางหนา้ หาด บริเวณหาดใกลป้ ากคลองพงั ราด .....61
รูปที่ 59 ชนั้ เศษเปลือกหอยที่พบในบรเิ วณหนา้ หาด ...........................................................................................62
รปู ท่ี 60 แผนท่ีตาแหน่งเก็บตัวอย่างตะกอนหนา้ หาดระดับผิวดินพื้นทอ่ี าเภอทา่ ใหม่และอาเภอนายายอาม

จงั หวัดจันทบุรี............................................................................................................................63
รปู ท่ี 61 แผนทแ่ี สดงระดับความลึกนา้ และลักษณะภูมิประเทศพืน้ ทะเลในพ้นื ท่สี ารวจ แบบ 2 มติ ิ........64
รปู ที่ 62 แผนทแ่ี สดงระดับความลึกน้าและลักษณะภูมิประเทศพ้นื ทะเลในพื้นทส่ี ารวจ แบบ 3 มิติ........65
รูปที่ 63 แผนทแ่ี สดงเส้นแนวสารวจในชว่ งมรสุมตะวนั ออกเฉยี งเหนือและชว่ งมรสมุ ตะวนั ตกเฉยี งใต้ ...65
รปู ที่ 64 กราฟแสดงความเปล่ียนแปลงของลักษณะภูมิประเทศ.......................................................................66
รูปท่ี 65 ตัวอยา่ งตะกอนพ้นื ผิวท้องทะเล ก) ตะกอนโคลนทะเล ข) ตะกอนโคลนทะเลปนตะกอนทราย

ค) ตะกอนทรายปนตะกอนโคลนทะเล ง) ตะกอนทราย ....................................................................67
รูปท่ี 66 แผนทีแ่ สดงชนิดและการสะสมตัวของตะกอนพืน้ ทะเลในพน้ื ที่สารวจ............................................68
รูปที่ 67 แผนทแี่ สดงชนิดและการสะสมตัวของตะกอนพน้ื ทะเลในพื้นที่สารวจ............................................69
รูปที่ 68 การสัมมนาระดมความคดิ เหน็ ณ หาดตืน้ คลนื่ สวย รีสอรท์ อาเภอทา่ ใหม่ จงั หวัดจนั ทบุรี .....72
รปู ท่ี 69 เว็บไซต์กรมทรัพยากรธรณี .......................................................................................................................73
รูปท่ี 70 เอกสารและสิ่งพมิ พ์ สาหรบั การเผยแพรข่ ้อมลู ผลการศกึ ษา พร้อมทั้งข้อมลู องคค์ วามรู้

เกย่ี วกับชายฝัง่ ทะเล และธรณีพบิ ัตภิ ัย ..................................................................................................74
รูปที่ 71 แผนทเ่ี ก็บตะกอนทางนา้ อาเภอนายายอามและอาเภอทา่ ใหม่ จังหวัดจนั ทบุรี ...........................78

สารบญั ตาราง

ตารางที่ 1 สถติ ิอุณหภูมิ ณ สถานอี ุตุนยิ มวทิ ยา จงั หวัดจนั ทบรุ ี ช่วงรอบ 12 ปี.............................................7
ตารางท่ี 2 สถติ ิปริมาณฝน ณ สถานีอุตุนิยมวทิ ยา จงั หวดั จันทบุรี ช่วงรอบ 12 ปี………………………………8
ตารางท่ี 3 การจาแนกลกั ษณะการเปล่ียนแปลงชายฝั่งทะเล ............................................................................37
ตารางท่ี 4 ปริมาณตะกอนที่ไหลลงทะเล พ้ืนท่ีอาเภอนายายอามและอาเภอทา่ ใหม่ จังหวัดจันทบุรี…….…….71

-XI-

กา ร เปล่ียนแ ปล งชา ยฝั่งทะเล อ่า วไทยแ ล ะทะเล อัน ดา มั น
อาเภอท่าใหม่ และอาเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี

โดย วสิ ุทธิพงศ์ คีรีรัตนเสถยี ร, อภชิ ัย กาญจนพนั ธ์ุ, ศกั ดา ขนุ ดี, เอกชยั แกว้ มาตย์,
วราภรณ์ จิตสวุ รรณ, เจริญ แก้วประถม, อสิ ระ พรหมทา, กติ ติรชั อนิ ทรศริ ,ิ

บทคัดย่อ

ในปัจจุบัน การสูญเสียพ้ืนท่ีบริเวณชายฝง่ั ทะเลเน่ืองจากการเปล่ียนแปลงลักษณะ
ธรณสี ัณฐานชายฝ่ังทะเลโดยรอบอ่าวไทย มแี นวโนม้ วา่ จะทวคี วามรุนแรงเพิ่มข้ึน ซึ่งมีสาเหตุท่ีแตกต่างกัน
ไป ในแต่ละพ้ืนที่ ท้ังจากสาเหตตุ ามกระบวนการเปล่ียนแปลงทางธรรมชาติ และจากการกระทาขอ ง
มนุษย์อันสืบเน่ืองมาจากการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเล เพ่ือตอบสนองกับการขยายตัวของเศรษฐกิจ
และสังคม การแก้ไขปัญหาดังกล่าวจาเป็นต้องอาศัยความเข้าใจถึงกระบวนการเปลี่ยนแปลงของชายฝั่งทะเล
ตามธรรมชาติอยา่ งแท้จริง กรมทรพั ยากรธรณจี ึงได้ดาเนินการสารวจ ตดิ ตามตรวจสอบ แล ะประเมิน
การเปลี่ยนแปลงแนวชายฝงั่ ทะเลในชว่ งปี พ.ศ. 2545 และพ.ศ. 2551 ดว้ ยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์
โด ย วิ เค ร า ะห์ แ น ว ช า ย ฝ่ั งท ะ เล จ า ก ก า ร แ ป ล ค วา ม ห ม า ย จ า ก ภ า พ ถ่ า ย ท า งอ า ก า ศ
ร่วมกับการสารวจ แน วชายฝั่งทะเลโดยการรังวัดด้วยดาวเทียมจีพีเอสแบบสัมพัทธ์ (Differential Global
Positioning System: DGPS) ซึ่งได้ดาเนินการสารวจเป็น ระยะทางประมาณ 10.5 กิโลเมตร สามาร ถ
จาแนกลกั ษณะการเปล่ียนแปลงออกได้เป็น 3 สถานภาพ คือพ้ืน ท่ีกัดเซา ะปา นกลาง พื้นที่สะสมตัว
และพื้นที่คงสภาพ คิดเป็นร ะยะทาง คือ 3.2 กิโลเมตร (30.5%) 0.3 กิโลเมตร (2.8%) และ
7.0 กิโลเมตร (66.7%) ตามลาดับ ในช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2551 – 2561 ระยะทางรวมประมาณ
10.5 กิโลเมตร พบว่าพ้นื ท่แี บง่ ออกได้เปน็ 2 สถานภาพคอื ชายหาดสะสมตัว และชา ยหาดคงสภา พ
คิดเป็นร ะยะทา ง 2 กิโลเมตร ( 19%) และ 8.5 กิโลเมตร (81%) ตามลา ดับ และในช่วงรอบ
ฤดูกาล ก่อนฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้เปรียบเทียบกับหลังฤดูมร สุมตะวันตกเฉียงใต้ ระยะทา ง
รวมประมาณ 12 กิโลเมตร พบว่าในรอบฤดูกาล ชายหาดมีการเปล่ยี นแปลงสองสถานภาพ คอื ชายหาด
สะสมตัว และชายหาดคงสภาพ คิดเป็นระยะทาง 4.2 กิโลเมตร (35%) และ 7.8 กิโลเมตร (65%)
ตามลาดับ ส่วนพื้นที่กัดเซา ะไม่พบใ น กา ร สา ร วจ ครั้งนี้ นอกจากนี้ยังได้ทาการศึกษาพฤติกรรม
การเปล่ียนแปลงธรณีสัณฐานชายหาดของแต่ละช่วงฤดกู าล ใน 2 ชว่ งเวลา คอื ชว่ งก่อนฤดมู รสุมตะวันตก
เฉยี งใต้ และหลังฤดมู รสุมตะวนั ตกเฉียงใต้ โดยการสารวจรังวัดด้วยดาวเทียม จีพีเอส แบบสัมพัทธ์ พบว่า
พื้น ที่หน้า หาดเริ่มมีกา รกัดเซาะใน ช่วงร ะหว่า งฤดูมรสุมต้ังแต่ปลายเดือนมิถุนา ยน ถึงเดือน
ตุลาคม ใน ช่วงดังกล่า วสัณฐานหน้าหา ดมีลักษณะแคบและลาดชัน เนื่องจากคลื่น กาลังแรงได้
ซัดเข้าหาฝั่งอย่า งรุน แรงกัดเซา ะพ้ืน ที่ถึงสันหา ดด้าน ใน ตะกอนทร ายถูกพัดพาออกไปจานวน
มากทาให้หน้าหาดมีความลาดชัน สูง จ ากนั้นในช่วงหลังมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ตั้งแต่ปลา ยเดือน
ตุลา คมถึงเดือนกุมภาพัน ธ์ พื้น ท่ีท่ีถูกกัดเซาะจะถูกแทนที่ด้วยตะกอนชุดใหม่ ทาให้หน้า หา ด
กว้างข้ึน และมีควา มลา ดชัน น้อยลง และหน้า หา ดจ ะสะสมตัวไปถึงในช่วงก่อน มร สุม ตะวนั ตก
เฉียงใต้ ช่วงเดือนมีน าคมถึงต้นเดือน มิถุนายน ทาให้ช่วงนี้มีหน้าหาดกว้างท่ีสุด ลึกไปในทะเล
ประมาณ 20-30 เมตรจากฝั่ง จะพบสัน ทรายใต้นา้ เป็นแน วยาวขนานกับชายฝั่ง อีกทั้งในพ้ืน ท่ี

-XI-

มีการสร้างโครงสร้างป้องกันกา รกัดเซา ะชายฝั่ง ทาให้การกัดเซาะลดลงและมีตะกอน ทรายมา
สะสมตัวมากข้ึน

ธรณีวทิ ยากายภาพพ้ืนทะเลใกล้ชายฝั่ง บรเิ วณอาเภอท่าใหม่และอาเภอนายายอาม
จงั หวัดจันทบุรี ครอบคลุมพ้ืนท่ีประมาณ 140 ตารางกิโลเมตร กิโลเมตร ด้วยวิธีการหยั่งน้าลึกด้วย
เคร่ืองมือหย่ังน้าลกึ แบบลาคล่นื เดี่ยวความแม่นยาสงู การหยัง่ น้าลึกด้วยเครอ่ื งมือหยงั่ น้าลึกแบบสองลา
คลืน่ ความแม่นยาสูง การหยั่งน้าลึกและบันทกึ ภาพหนา้ ตัดข้างคล่นื ไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดบั ต้ืน
ความละเอียดสูง การตรวจวัดระดับนา้ ข้ึน-ลง ประจาวนั การเกบ็ ตัวอยา่ งตะกอนพืน้ ผวิ ทอ้ งทะเล และการ
วดั ทศิ ทางและความเรว็ กระแสน้านอกชายฝั่ง พบว่า ระดบั นา้ ตามแนวเสน้ สารวจมีความลึกตั้งแต่ -0.5 ถึง
-14.5 เมตร จากระดับทะเลปานกลาง ทางตะวนั ออกมีความชันมากกว่าทางตะวันตกของพื้นท่ี ตัวอย่าง
ตะกอนพน้ื ทอ้ งทะเลทีเ่ ก็บได้ ประกอบด้วย ตะกอนโคลนทะเลปนทราย 40 % ตะกอนโคลนทะเล 24%
ตะกอนทรายปนโคลนทะเล 24% ตะกอนทราย 12% การสารวจเปรียบเทียบระหว่างช่วงมรสุม
ตะวันออกเฉียงเหนือและชว่ งมรสมุ ตะวันตกเฉยี งใต้ พบการเปล่ียนแปลงของพื้นท้องทะเลบริเวณทาง
ตะวนั ตกของพ้ืนทีส่ ารวจ โดยตะกอนโคลน-โคลนทะเลได้หายไปเป็นบริเวณกว้างประมาณ 1-1.2 กโิ ลเมตร
ยาวประมาณ 50-200 เมตร และหนา 0.4-0.5 เมตร ทิศทสงของกระแสน้านอกชายฝั่งไหลไปทางทิศใต้
(185-190องศา) ดว้ ยความเร็วต่า (ประมาณ 200-455 มลิ ลิเมตรตอ่ วินาที หรอื 0.72-1.64 กิโลเมตรต่อ
ช่ัวโมง อกี ทั้งกระแสน้าช่วงน้าลงมคี วามแรงกว่าช่วงน้าข้ึน และกระแสนา้ บริเวณท้องนา้ มคี วามแรงกว่า
บริเวณผิวนา้ และกลางน้า

ปริมาณตะกอน ที่ไหลลงทะเลใน พื้น ที่อา เภอน ายา ยอา ม และอา เภอท่าให ม่
จังหวัดจัน ทบุรี เก็บตัวอย่า งตะกอน ทา งน้า 5 คลอง เก็บตัวอย่า งตะกอน ทั้งหมด 25 ครั้ง
ตัวอย่างตะกอน ท้ังหมด 50 ตัวอย่าง ดังนี้ คลองพังรา ด เก็บตัวอย่างตะกอน จา นวน 5 ครั้ง
พบปริมา ณตะกอน 5.311 กิโลกรัม/วัน คลองกระแจ ะ เก็บตัวอย่างตะกอน จาน วน 4 ครั้ง
พบปริมา ณตะกอน 3.520 กิโลกรัม/วัน คลองปากตะโปน เก็บตัวอยา่ งตะกอน จานวน 4 คร้ัง
พบปริมาณตะกอน 1.389 กิโลกรัม/วัน อ่าวคุ้งกระเบน เก็บตัวอย่า งตะกอน จา นวน 8 คร้ัง
พบปรมิ าณตะกอน 19.288 กิโลกรัม/วัน คลองวังโตน ด (ปา กน้า แขมหนู) เก็บตัวอย่างตะกอน
จานวน 4 ครั้ง พบปริมา ณตะกอน 5.431 กิโลกรัม/วัน ปริมาณตะกอนท่ีไหลลงทะเลในพื้น ที่
อา เภอท่า ใหม่และอา เภอ น า ยา ยอา ม จังหวัดจัน ทบุรี เท่า กับ 34.939 กิโลกรัม/ วัน หรือ
12,753 กิโลกรัม/ปี

1.บทนำ

1.1 หลกั กำรและเหตุผล

ประเทศไทยมีพ้ืนที่ติดชายฝั่งทะเล ครอบคลุม 23 จงั หวัด โดยแบ่งออกเปน็ พ้ืนที่ชายฝ่ัง
ทะเลอ่าวไทย 17 จงั หวัด ประกอบด้วย จังหวดั ตราด จันทบรุ ี ระยอง ชลบุรี ฉะเชิงเทรา สมุทรปราการ
กรงุ เทพมหานคร สมุทรสาคร สมทุ รสงคราม เพชรบุรี ประจวบคีรีขนั ธ์ ชุมพร สรุ าษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช
สงขลา ปตั ตานี และนราธิวาส สว่ นพน้ื ทีช่ ายฝง่ั ทะเลอนั ดามัน ประกอบด้วย 6 จงั หวัด ได้แก่ จงั หวัดระนอง
พงั งา ภเู ก็ต กระบี่ ตรงั และสตลู จากอดีตถึงปัจจุบนั พน้ื ที่ชายฝ่งั ไดม้ ีการเปล่ียนแปลงอย่างมากและปัญหา
สาคัญที่เกิดตามมาคือการกัดเซาะชายฝงั่ ชายฝ่ังทะเลประเทศไทยประสบปัญหาการกัดเซาะเป็นระยะทาง
ประมาณ 830 กิโลเมตร ปจั จุบนั มีชายฝ่ังท่ียงั ประสบปัญหาการกัดเซาะ และยังไม่มีการดาเนินการแกไ้ ข
ปญั หา เป็นระยะทางประมาณ 168 กิโลเมตร สง่ ผลใหเ้ กดิ การสญู เสียทด่ี ิน สูญเสยี รายไดจ้ ากแหลง่ ท่องเท่ียว
และอุตสาหกรรมต่อเนื่อง และสูญเสียสถาน ท่ีสาคัญทางประวัติศาสตร์ โบราณสถาน วัด โรงเรียน
สาเหตุของปัญหาดังกล่าวเกิดข้ึนท้ังจากธรรมชาติ อาทิ ลมมรสุม การเปลี่ยน แปลงระดับน้าทะเล
ลักษณะธรณีแปรสณั ฐาน แต่สาเหตุที่กระตุ้นใหเ้ กดิ การเปล่ยี นแปลงชายฝัง่ อย่างรวดเร็วคือกิจกรรมของมนษุ ย์
โดยเฉพาะอย่างย่ิงการใชป้ ระโยชนท์ ่ดี นิ ทผี่ ิดประเภท ทัง้ อุตสาหกรรมการท่องเท่ยี ว การประมง การตัง้ ถน่ิ ฐาน
หรือแม้แต่โครงสรา้ งขนาดใหญ่ตามแนวชายฝั่ง ล้วนเปน็ สาเหตุให้การปรับสมดุลตามธรรมชาติเปล่ยี นแปลงไป
นอกจากปัญหาทางกายภาพขา้ งต้นแล้ว ปัญหาการกดั เซาะชายฝั่งยงั สร้างความเสียหายต่อระบบนิเวศน์
เศรษฐกิจสังคม และคุณภาพชีวิตของคนในพ้ืนที่ ดังนน้ั เพื่อให้มนุษย์อยู่ร่วมกับธรรมชาตไิ ด้อย่างมคี วามสุข
และย่งั ยนื จึงควรมีการเรียนรู้และเขา้ ใจถงึ ภยั ธรรมชาติพรอ้ มท้ังปรับตวั ให้เขา้ กับธรรมชาติได้อยา่ งสมดลุ

กรมทรัพยากรธรณีในฐานะหน่วยงานราชการที่มีหน้าที่รบั ผิดชอบในการสารวจศึกษา
ธรณีวิทยาชายฝง่ั และนอกชายฝัง่ ทะเล จงึ ไดด้ าเนินการสารวจการเปลี่ยนแปลงชายฝั่งทัง้ ในแนวราบและแนวด่ิง
ในช่วงก่อนฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ระหว่างฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ และหลังฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้
เดินเรือสารวจธรณีฟิสิกส์ในทะเลเพื่อหาความลาดเอียง ความลึกของท้องทะเล ชนิดและความหนาของ
ชั้นตะกอนโดยขอ้ มูลทั้งหมดจะเปน็ ประโยชน์อยา่ งยง่ิ ต่อหนว่ ยงานท่ีมีหนา้ ที่แก้ไขป้องกนั ปัญหาการกดั เซาะ
ชายฝั่งเพ่ือนาไปใช้เป็นแน วทางในการป้องกัน และแก้ไขปัญหากา รกัดเซาะชายฝั่งทะเล นอกจากน้ี
กรมทรัพยากรธรณีได้ดาเนินการเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ข้อมลู ดังกล่าวแก่ประชาชนและบุคคลทั่วไป
ทสี่ นใจในรูปแบบของสอ่ื ตา่ งๆ เพ่อื ให้งา่ ยตอ่ การเข้าถึงข้อมูล ได้แก่ เผยแพร่ขอ้ มลู ผา่ นเว็บไซต์กรมทรัพยากรธรณี
รายงานผลการศกึ ษา โปสเตอร์วิชาการ และแผ่นพบั เปน็ ตน้

1.2 วตั ถุประสงค์

เพื่อติดตาม ตรวจสอบ และวิเคราะห์สถานภาพการเปล่ยี นแปลงชายฝ่ังทะเลอา่ วไทย
พืน้ ที่อาเภอท่าใหม่ และอาเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี สาหรับใช้เป็นข้อมูลพน้ื ฐานประกอบการตัดสนิ ใจให้กับ
หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องใช้เป็นแนวทางในการป้องกนั และแก้ไขปัญหาการกัดเซาะชายฝ่ังทะเล ตลอดจนใช้เป็น
ขอ้ มูลเบื้องต้น ในการวางผังเมือง กาหนดเขตการใช้ประโยชน์ท่ีดินให้เหมาะสม และสอดคล้องกับสภาพพ้ืนที่ใน
บรเิ วณชายหาด

-2-

1.3 เป้ำหมำยและพืน้ ทีด่ ำเนนิ กำร

ขอ้ มูลการเปลย่ี นแปลงชายฝั่งทะเลท้ังในแนวราบและแนวด่ิง ข้อมูลธรณีสณั ฐานชายฝั่งทะเล
และการสารวจธรณวี ิทยาทางทะเล อาเภอทา่ ใหม่และอาเภอนายายอาม จังหวดั จันทบรุ ี คดิ เป็นระยะทางตาม
แนวชายฝัง่ ประมาณ 25 กโิ ลเมตร (รูปท่ี 1)

1.4 กลมุ่ เป้ำหมำย/ผรู้ บั บรกิ ำร

ข้อมูลการเปล่ียนแปลงชายฝ่ังทะเล และธรณีวิทยาทางทะเล เผยแพร่แก่หน่วยงานภาครัฐ
หนว่ ยงานส่วนทอ้ งถน่ิ และประชาชนท่ัวไปในพนื้ ที่ เพ่ือใช้เปน็ ขอ้ มลู พน้ื ฐานประกอบการตัดสินใจให้กบั หน่วยงาน
ที่เก่ี ยวข้ องใช้ เป็ น แน ว ท า งใ น ก าร ป้ อ งกั น แ ล ะแ ก้ ไ ขปั ญ ห า ก า รกั ดเซ า ะช าย ฝ่ั งทะเลตล อ ดจ นใ ช้ เป็ น ข้ อ มู ล
เบื้องต้น ในการวางผังเมือง กาหนดเขตการใช้ประโยชน์ท่ีดินให้เหมาะสม และสอดคล้องกับสภาพพื้นที่
ใช้ในการวางแผนจดั การทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม ในบริเวณชายหาด

1.5 ระยะเวลำดำเนินกำร

1 ปี (ปีงบประมาณ 2561)

1.6 ผลผลติ

1) ข้อมลู การเปลยี่ นแปลงชายฝั่งทะเลในพื้นท่ีศึกษาพร้อมรายงานและแผนที่ประกอบ
รายงานแสดงระยะทาง และอัตราของการเปลี่ยนแปลงชายฝ่ังในชว่ งรอบ 6 ปี ในช่วงรอบ 10 ปี และในช่วงรอบ
ฤดูกาล ทผ่ี ่านมา

2) ข้อมูลธรณีวิทยาทางทะเล ประกอบด้วย ลักษณะภูมิประเทศพื้นทะเล สภาพธรณีสัณฐานวิทยา
และธรณวี ทิ ยาชนั้ ตะกอน พร้อมรายงาน

3) ข้อเสนอแนะ/แนวทางในการวางแผนปอ้ งกนั และลดผลกระทบจากการกัดเซาะชายฝั่ง
สาหรับพืน้ ท่ี อาเภอทา่ ใหม่และอาเภอนายายอาม จงั หวัดจันทบรุ ี

1.7 ผลทคี่ ำดวำ่ จะได้รับ

ขอ้ มูลสถานภาพการปล่ียนแปลงชายฝั่งพนื้ ท่ีอาเภอท่าใหมแ่ ละอาเภอนายายอาม จะเป็น
ประโยชน์ตอ่ หน่วยงานทีร่ ับผิดชอบในการแก้ไขปญั หาชายฝงั่ หน่วยงานส่วนท้องถ่นิ และประชาชนในพืน้ ทใ่ี ช้
เป็นข้อมลู และแนวทางในการวางแผนการใช้ประโยชน์ท่ีดินในอนาคต

-3-
รูปท่ี 1 ขอบเขตพน้ื ที่ศึกษำ อำเภอทำ่ ใหม่และอำเภอนำยำยอำม จงั หวัดจนั ทบรุ ี

2. สาเหตแุ ละการเปลยี่ นแปลงชายฝั่ง

2.1 การเปล่ียนแปลงชายฝ่งั (Coastal change)

การเปล่ียนแปลงชายฝง่ั หมายถึง การเปลีย่ นรูปแบบทางกายภาพของพน้ื ท่ีชายฝั่ง หรือเป็น
การเปล่ียนรูปลกั ษณ์ของพื้นที่ชายฝั่งจากเดิมที่เคยปรากฏให้เห็นเป็นอีกรูปแบบหน่ึงซึ่งแตกต่างออกไป
การเปล่ียนแปลงมีหลายแบบตามกระบวนการทางธรณีวิทยา แตท่ ่ีสาคัญและเกิดขึ้นมาก ได้แก่ การกัดเซาะชายฝั่ง
การเปล่ียนแปลงชายฝัง่ สามารถแสดงได้ใน 3 ลักษณะ คอื ชายฝ่ังท่ีมีการกัดเซาะ ชายฝงั่ ท่ีมีการสะสมตัว
และชายฝั่งคงสภาพ (สนิ สินสกลุ และคณะ, 2546)

2.1.1 ชายฝั่งทมี่ กี ารกัดเซาะ (Erosion coast)

กระบวนการกดั เซาะเกิดขน้ึ ได้ท้ังในหนิ และตะกอน โดยมีตวั การสาคัญ คือ น้า ลม และธารน้าแข็ง
เมอื่ เกิดการกดั เซาะจะทาใหเ้ กดิ การเปลี่ยนแปลงสภาพหรือรูปแบบแตกตา่ งไปจากเดิม กระบวนการดังกล่าว
ทาให้ชายทะเลเปลี่ยนแนวหรือเกิดการถอยร่นของชา ยฝ่ังเขา้ ไปในแผ่นดิน ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อผู้อยู่อาศัย
ตลอดจนสิ่งมีชวี ิตและโครงสรา้ งในบริเวณดังกล่าว ชายฝ่ังที่มีการกัดเซาะถูกแบ่งออกเป็น 2 ประเภท
ตามอัตราการกัดเซาะตอ่ ปี และความเสียหายทมี่ ผี ลกระทบทั้งดา้ นเศรษฐกจิ และสังคมในพน้ื ท่ี ดงั น้ี

1) ชายฝ่ังมกี ารกัดเซาะรนุ แรง (Severe erosion) เป็นพ้ืนที่ชายฝ่งั ที่มีอัตราการกดั เซาะ
มากกวา่ 5 เมตรข้นึ ไปต่อปี มีการสูญเสียทด่ี นิ มาก และเกิดความเสียหายตอ่ ทรพั ย์สนิ ชดั เจน

2) ชายฝั่งมีการกัดเซาะปานกลาง (Moderate erosion) เปน็ พ้ืนทีช่ ายฝัง่ ท่ีมีอตั ราการกัดเซาะ
ต้ังแต่ 1-5 เมตรต่อปี มกี ารกัดเซาะแบบค่อยเปน็ ค่อยไป

2.1.2 ชายฝงั่ ทม่ี กี ารสะสมตวั (Depositional coast)

เกิดจากกระบวนการสะสมตัวของตะกอน ซ่งึ ถูกพดั พาออกไปจากท่ีหน่งึ ไปกองหรือทับถม
กันอยอู่ กี ท่ีหนงึ่ โดยคลนื่ และกระแสน้าเป็นตัวการหลัก ชายฝ่ังทีม่ ีการสะสมตัวส่วนมากจะเกดิ ขนึ้ ในบรเิ ว ณ
ทีร่ าบน้าข้ึนถงึ มากกว่าบริเวณหาดทราย โดยตะกอนท่ีแขวนลอยมากับน้าและคลน่ื จะถูกพัดพามาสะสมตัว
ใกลฝ้ ่ัง โดยมีอัตราการสะสมตัวในพ้ืนที่ ตั้งแต่ 1-5 เมตรตอ่ ปี

2.1.3 ชายฝัง่ คงสภาพ (Stable coast)

ชายฝงั่ คงสภาพเป็นชายฝั่งท่มี ีการปรับสภาพสมดุลธรรมชาติไดต้ ามฤดูกาล คอื ในรอบหนึ่ง
ปีเกิดการกัดเซาะและสะสมตวั ของตะกอนในพืน้ ท่ปี ริมาณใกล้เคียงกัน คอื 1 เมตรต่อปี (±1)

-5-

2.2 สาเหตุการเปล่ยี นแปลงชายฝงั่

ปจั จัยทีม่ ีผลตอ่ การเปล่ียนแปลงชายฝงั่ ประเทศไทยประกอบด้วยหลายปัจจยั ดงั น้ี

2.2.1 ธรณีแปรสณั ฐาน (Tectonic movement)

แผน่ เปลอื กโลกมีการเคลอื่ นที่ตลอดเวลา จึงทาให้เกิดกระบวนการเคล่อื นท่ีเขา้ หากนั ของ
แผ่นเปลือกโลก (Convergent plate motion) การแยกตัวของแผน่ เปลอื กโลก (Divergent plate motion)
และการเคลื่อนท่ีผา่ นกันของแผ่นเปลือกโลก (Transform plate motion) ซึ่งกระบวนการดงั กลา่ วส่งผลให้
เกิดการยกตวั หรือทรุดตัวของพ้ืนท่ีเป็นบริเวณกว้าง บางพ้ืนที่เคยโผล่พ้นผิวน้าอาจจมตัวลงอยู่ใต้ทะเล
การทรดุ ตวั ดงั กลา่ วทาให้พ้ืนที่ชายฝ่งั มรี ะดบั ตา่ ลง และเกิดการกัดเซาะขนึ้ ได้งา่ ย

2.2.2 การเปลี่ยนแปลงระดับนา้ ทะเล (Sea level change)

ระดับนา้ ทะเลมีการเปล่ยี นแปลงมาหลายยคุ หลายสมัย และแตกต่างกันไปในแตล่ ะพ้ืนท่ี
ขึ้นอยู่กับลักษณะธรณีสัณฐานของพืน้ ท่ีน้ันๆ ระดับน้าทะเลท่ีเปล่ียนไปทาใหเ้ กดิ การเปล่ยี นแปลงชายฝั่ง
ใน ปัจจุบัน เชื่อกันว่าระดับน้าทะเลสูงข้ึน โดยมีสาเหตุมาจ ากการเปลี่ยนแป ลงของสภาพภูมิอากา ศ
เม่ือมีการเพ่ิมขึ้น ของระดับน้าทะเลจึงส่งผลให้เกิดการรุกตัวของน้าทะเลเข้าไปใน แผ่นดินมากข้ึน
และเกดิ ปัญหาการกดั เซาะชายฝง่ั ตามมา

2.2.3 กระบวนการชายฝง่ั (Coastal process)

ลม คลื่น น้าข้ึนน้าลง และกระแสน้า เป็นกระบวนการทางธรรมชาติที่ร่วมกันทาให้เกิด
กระบวน การ ชายฝ่ัง ตัวการของการพัดพาตะกอน ชายฝ่ังที่สา คัญ คือ คล่ืน และการ ขึ้น ลงของน้า
คล่นื สง่ ผลกระทบต่อชายฝ่ังทง้ั ในสภาวะปกตแิ ละในช่วงมีพายุหรือมรสุม คล่ืนท่ีเกดิ ในช่วงมรสมุ จะมพี ลังสูง
เคลอื่ นทีไ่ ดเ้ ร็วและแรงกว่าปกติ แรงต้านจากชายฝ่ังมนี อ้ ยกวา่ จึงทาใหช้ ายฝงั่ ถูกกดั เซาะไปไดง้ ่าย

2.2.4 ปริมาณตะกอนทส่ี ะสมตวั (Sediment supply)

โดยปกติชายฝง่ั แต่ละพ้ืนที่จะมีแหล่งตะกอนที่ถูกพัดพามาสะสมตัวโดยกระบวนการตาม
ธรรมชาติ ท้งั จากแม่น้าท่ีนาตะกอนจากแผน่ ดินไหลลงสู่ทะเลบรเิ วณปากแม่น้า จากนั้นจะถกู พดั พาไปสะสมตัว
ตามแนวชายฝั่ง และตะกอนจากไหล่ทวีปท่ถี ูกคลื่นและกระแสน้ากดั เซาะแล้วพัดพามาสะสมตัวในบริเวณ
ชายฝ่งั ซึง่ จะเกิดขน้ึ มากในฤดูมรสมุ การเปลีย่ นแปลงปรมิ าณตะกอนสู่ทอ้ งทะเลส่งผลใหเ้ กดิ การเปลยี่ นแปลง
ชายฝัง่ ตามมา

2.2.5 กจิ กรรมของมนุษย์ (Human activities)

กิจกรร มของมนุษย์เป็นอีกปัจจัยสาคัญท่ีทาให้เกิดการ เปลี่ยน แปลงชายฝั่งและมี
การเปล่ียนแปลงอยา่ งรวดเร็ว อาทิ อตุ สาหกรรมท่องเทย่ี ว การประมง บอ่ กงุ้ การตักและดูดทราย ตลอดจน
โครงสร้างขนาดใหญ่ตามแนวชายฝง่ั กิจกรรมดังกลา่ วส่งผลให้ระบบระบายนา้ เปลี่ยนแปลงไป เกิดการทรุดตัว
ของแผ่นดิน การสะสมตัวของตะกอนจากแผ่นดนิ สู่ทะเลลดนอ้ ยลง ทาให้การปรบั สมดุลตามธรรมชาติของ
พื้นทช่ี ายฝ่ังเปล่ยี นแปลงไป เกดิ ปญั หากัดเซาะรุนแรงมากข้ึน

3.ขอ้ มลู พนื้ ทศ่ี ึกษา

3.1 ข้อมลู ท่ัวไป

อำเภอท่ำใหม่และอำเภอนำยำยอำม จังหวดั จันทบุรี ตงั้ อยู่ภำคตะวนั ออกของประเทศไทย
ครอบคลุมเน้ือท่ีประมำณ 612.8 ตำรำงกิโลเมตร และ 300 ตำรำงกิโลเมตร ตำมลำดบั อำเภอท่ำใหม่
ประกอบด้วย 14 ตำบล ได้แก่ ตำบลท่ำใหม่ ตำบลยำยร้ำ ตำบลสีพยำ ตำบลบ่อพุ ตำบลพลอยแหวน
ตำบลเขำววั ตำบลเขำบำยศรี ตำบลสองพ่นี อ้ ง ตำบลทุ่งเบญจำ ตำบลรำพัน ตำบลโขมง ตำบลตะกำดเหง้ำ
ตำบลคลองขุด และตำบลเขำแก้ว และอำเภอนำยำยอำมประกอบดว้ ย 6 ตำบล ไดแ้ ก่ ตำบลนำยำยอำม
ตำบลวงั โตนด ตำบลกระแจะ ตำบลสนำมไชย ตำบลช้ำงขำ้ ม และตำบลวงั ใหม่

3.1.1 อาณาเขตติดตอ่

ทิศเหนอื ติดตอ่ กับอำเภอเขำคิชฌกูฎ และอำเภอแกง่ หำงแมว จังหวัดจันทบรุ ี
ทศิ ตะวันออก ตดิ ตอ่ กับอำเภอเมืองจันทบรุ ี จงั หวัดจนั ทบรุ ี
ทิศใต้ ตดิ ต่อกับอำ่ วไทย และอำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี

ทศิ ตะวนั ตก ติดต่อกบั อำเภอแกลง จังหวัดระยอง

3.1.2 ลักษณะทางภูมิศาสตร์

ลักษณะภูมปิ ระเทศทว่ั ไปของจงั หวดั จันทบุรมี ีเทือกเขำสูงปรำกฏให้เห็น 2 แนวด้วยกัน
คือ วำงตัวใน แนวเหนือใต้ บริเวณด้ำนทิศตะวัน ตก และวำงตัวในแน วเหนือ-ตะวันตกเฉียงเหนือ
ใต้-ตะวันออกเฉยี งใต้ บริเวณตอนกลำงของจังหวัดยำวต่อเน่ืองเปน็ แนวไปทำงทิ ศตะวันออกเฉียงใต้

มที รี่ ำบเชิงเขำสลับท่ีรำบลกู คล่ืนทำงดำ้ นตะวันออกและด้ำนตะวันตก ทำงดำ้ นทิศใต้เป็นท่ีรำบลุ่มแมน่ ้ำ
ที่รำบชำยฝ่ังทะเล และปำ่ ชำยเลน สำหรบั พื้นทศ่ี กึ ษำคลอบคลุมพ้นื ทอี่ ำเภอทำ่ ใหมแ่ ละอำเภอนำยำยอำม
ซ่ึงต้ังอยู่ทำ งทิ ศ ตะวัน ตกเฉียงใต้ของจังหวัดจั น ท บุรี มีลักษณ ะภูมิปร ะเทศ ที่ร ำ บเชิงเข ำ
ทีร่ ำบลอนลำดและจะรำบลงมำด้ำนใต้ สว่ นล่ำงเปน็ ที่รำบริมนำ้ ทร่ี ำบชำยหำด ปำ่ ชำยเลน ป่ำโกงกำง

3.1.3 อาชพี และการใช้ประโยชน์ทด่ี นิ

อำชีพหลกั ได้แก่ เกษตรกรรม เพำะเล้ียงสัตว์นำ้ และประมง พืชเศรษฐกิจท่ีสำคัญ คือ
สละ ทเุ รียน มงั คดุ เงำะ ยำงพำรำ และพรกิ ไทย สัตว์เศรษฐกจิ ไดแ้ ก่ กุ้ง ปลำ ปู

กำรใช้ประโยชน์ท่ีดิน ในพื้นที่ลุ่มต่ำ ส่วนใหญ่ใช้เพำะเลีย้ งสัตว์น้ำ บำงพื้นพบมีกำรทำนำ
ท่ีรำบสลับเนินเขำส่วนใหญ่ใช้ทำสวนผลไม้ สลับปลูกยำงพำรำ แหล่งชุมชนส่วนใหญ่ ต้ังอยู่บนเนินทรำย
ซง่ึ วำงตัวเป็นแนวยำวขนำนกบั แนวชำยฝง่ั และบรเิ วณที่รำบเชิงเขำ ภูเขำ เปน็ ต้น พื้นที่ตำมแนวชำยฝั่ง
ใชป้ ระโยชนห์ ลำกหลำย ได้แก่ แหลง่ ชมุ ชน สถำนท่ีเพำะเลย้ี งสตั ว์น้ำ รสี อร์ท และประมง เป็นต้น

-7-

3.2 อตุ นุ ิยมวิทยา

จังหวัดจัน ทบุรีอยู่ภำยใต้อิทธิพลของมรสุมที่พัดเวียนประจ ำ ฤดูกำล 2 ชนิด คือ
มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ทพี่ ัดปกคลมุ ในช่วงฤดูหนำวตงั้ แต่ประมำณกลำงเดอื นตุลำคมถึงกลำ งเดือน
กุมภำพันธ์ ซึ่งจะนำควำมควำมเยน็ มำสจู่ ังหวัด และมรสุมตะวันตกเฉีย งใต้ท่พี ัดปกคลุมในช่วงฤดูฝน
ประมำณกลำ งเดือน พฤษภำ คมถึงกลำงเดือน ตุลำคม จำ กลักษณะภูมิประเทศที่มีชำยฝ่ังทะเล
และมเี ทอื กเขำอย่ใู กล้ทะเลด้ำนทีเ่ ปดิ รบั มรสมุ ตะวันตกเฉยี งใต้จำกอ่ำวไทยอยำ่ งเตม็ ท่ี จึงทำใหฝ้ นตกมำก
ตำมแนวภูเขำและชำยฝั่งทะเล โดยจังหวัดจนั ทบุรีมีฝนตกชุกต้ั งแต่เดือนมิถุนำยนเป็นต้นไปจนถึงเดอื น
กนั ยำยน

3.2.1 ฤดกู าล

อำเภอท่ำใหม่และอำเภอนำยำยอำม จังหวัดจันทบุรี มี 3 ฤดู คือ ฤดูร้อน ฤดูฝน
และฤดหู นำว

1) ฤดูร้อน เริ่มต้ังแต่กลำงเดือนกุมภำพันธถ์ ึงกลำงเดือนพฤษภำคม เม่อื เปลี่ยนเข้ำสู่
ฤดูร้อนอำกำศจะรอ้ นข้นึ แตไ่ ด้รับกระแสลมจำกทะเล ทำใหอ้ ำกำศไม่ร้อนอบอำ้ วมำกนัก

2) ฤดูฝน เร่ิมต้ังแต่กลำ งเดือน พฤษภำ คมถึงกลำ งเดือน ตุลำคม เป็น ร ะยะที่
มรสุมตะวนั ตกเฉยี งใต้พัดปกคลมุ ประเทศไทย ซ่ึงจะนำควำมชนื้ จำกทะเลอนั ดำมันพัดผ่ำนอ่ำวไทยเข้ำสู่
ภำคตะวันออก ทำให้อำกำศจะชุ่มชื้นและมีฝนตกชุกท่ัวไป ซ่ึงจังหวัดจันทบุรีนับเป็นจังหวัดหนึ่ง
ทีม่ ฝี นมำกของประเทศไทย

3) ฤดูหนาว เริ่มตงั้ แตก่ ลำงเดอื นตลุ ำคมถึงกลำงเดือนกมุ ภำพนั ธ์ ซง่ึ เป็นชว่ งของมรสุม
ตะวนั ออกเฉียงเหนือพัดปกคลุมประเทศไทย ซ่ึงพัดพำเอำมวลอำกำศเย็นและแห้งจำกประเทศจีนเข้ำ
มำปกคลมุ ประเทศไทย แต่เนอื่ งจำกจังหวดั จันทบุรอี ยู่ในละติจดู ทต่ี ำ่ และมีพ้นื ท่ีติดบรเิ วณชำยฝั่งทะเลซ่ึง
ไดร้ ับอิทธพิ ลจำกลมทะเลทำใหอ้ ำกำศไม่หนำวเย็นมำกนัก

3.2.2 อุณหภมู ิ

จังหวัดจันทบุรีเป็นจังหวัดที่อยู่ใกล้เขตชำยฝั่งท ะเลจึงได้รับอิทธิพลจำกลมทะเล
ทำให้อำกำศไม่ร้อนจดั นกั ในฤดูร้อนและฤดูหนำวอำกำศกไ็ ม่หนำวจดั อุณหภมู ิเฉลี่ยตลอดท้ังปีไม่ค่อย
เปล่ียนแปลงมำกนัก โดยมีอุณหภูมิเฉลี่ยตลอดปี 27.4 องศำเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุดเฉล่ีย 32.2 องศำเซลเซียส
อุณหภูมิสูงที่สุดทเ่ี คยตรวจวัดได้ 38.8 องศำเซลเซียส เม่อื วนั ที่ 9 เมษำยน 2542 ส่วนอณุ หภูมิต่ำสดุ เฉล่ีย
23.8 องศำเซลเซยี ส อุณหภูมิต่ำท่ีสุดทเ่ี คยตรวจวัดได้ 8.9 องศำเซลเซียส เมอื่ วนั ที่ 16 ธันวำคม 2497 (ตำรำงท่ี 1)

ตารางท่ี 1 สถิตอิ ณุ หภูมิ ณ สถานอี ตุ นุ ิยมวิทยา จังหวัดจนั ทบรุ ี ช่วงรอบ 12 ปี

อุณหภูมิ 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558
(องศา)
สถำนอี ุตนุ ิยมวิทยำจนั ทบุรี Chanthaburi Meteorology Station
สูงสดุ 36.6 36.4 36.0 36.8 35.7 35.4 36.2 36.6 35.7 36.0 37.4 36.4 36.0
ต่ำสดุ 17.4 18.1 16.4 17.5 16.5 17.9 16.1 19.7 18.0 20.8 17.4 15.1 18.2

ทมี่ า: กรมอุตุนิยมวทิ ยา รวบรวมโดยสานักงานสถติ ิแหง่ ชาติ (2560)

-8-

3.2.3 ฝน

จังหวัดจันทบุรีเป็น จังหวัดที่มีฝนชุกเกือบตลอดป ี (ตำรำงที่ 2) เนื่องจำกลักษณะ
ภมู ิประเทศอำนวยให้คือมีบำงสว่ นที่เป็นเทือกเขำสูง บริเวณที่อยู่ด้ำนหน้ำของทวิ เขำจะเกดิ ลักษณะ
ฝนภูเขำตกอยู่เสมอ ซึง่ ปริมำณฝนที่ตกในลกั ษณะดังกล่ำวอำจทำให้เกิดนำ้ ปำ่ ไหลหลำกรุนแรงเข้ำท่วม
พื้นท่ีใกล้เคียงและบริเวณตัวเมืองได้ นอกจำกน้ีบริเวณจงั หวัดจันทบุรียังอย่ใู กล้ทะเลได้รับอิทธพิ ล
จำกมรสมุ ตะวนั ตกเฉยี งใต้เต็มท่ี ทำให้มีฝนตกชุกท่ัวไปบริเวณอำเภอเมอื ง อำเภอท่ำใหม่ อำเภอแหลมสงิ ห์
และอำเภอขลุง ซ่งึ เปน็ บรเิ วณชำยฝ่ังทะเลดำ้ นรบั ลมมีปริมำณฝนรวมตลอดปีประมำณ 2,500-3,000 มิลลเิ มตร

ตารางที่ 2 สถิติปริมาณฝน ณ สถานอี ุตุนยิ มวทิ ยา จงั หวัดจนั ทบุรี ช่วงรอบ 12 ปี

รายการ 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558
สถานอี ตุ นุ ิยมวิทยาจันทบุรี Chanthaburi Meteorology Station
ฝนรวม (มลิ ลเิ มตร)
จำนวนวนั ฝนตก (วนั ) 2,472.9 2,988.8 2,891.1 3,910.5 3,434.9 3,452.4 3,099.1 2,856.0 3,316.7 2,545.7 3,711.2 2,768.7 2,721.4
ฝนสงู สดุ (มิลลิเมตร)
163 149 175 166 180 189 165 163 175 181 178 159 157

102.0 146.6 133.1 273.0 199.4 135.0 123.4 139.6 221.2 103.6 394.9 141.5 197.1

ท่ีมา: กรมอุตุนิยมวิทยา รวบรวมโดยสานกั งานสถิติแหง่ ชาติ (2560)

-9-

3.3 อทุ กศาสตร์ชายฝัง่ ทะเล

อุทกศำสตร์ชำยฝงั่ ทะเลหรือกระบวนกำรชำยฝั่ง เป็นสำเหตุสำคัญท่ีทำให้ชำยฝัง่ เกิด
กำรเปล่ยี นแปลงตลอดเวลำ (Dynamic) อำทิ กระบวนกำรของลม คลื่น กระแสนำ้ และนำ้ ข้ึนน้ำลง
อิทธพิ ลดงั กล่ำวสง่ ผลต่อกำรกัดเซำะ กำรสะสมตัว และกำรพัดพำเคล่ือนทีข่ องตะกอน ชำยฝัง่ โดยตรง
ทำให้พนื้ ทีต่ ำมแนวชำยฝ่ัง หรอื ลักษณะสัณฐำนของหำดเกิดกำรเปล่ยี นแปลงที่แตกต่ำงกันไป

3.3.1 กระแสลม

3.3.1.1 ลมมรสุม (Monsoonal wind)

ลมเกิดข้ึนจำกควำมแตกต่ำงของควำมกดอำกำศ ดังน้ันกำรเปลี่ยน ตำแหน่งของ
หยอ่ มควำมกดอำกำศยอ่ มมีผลตอ่ ทศิ ทำงของลม ลมจงึ มีกำรเปลย่ี นแปลงทศิ ทำงไปตำมฤดกู ำล ลมมรสุม
จดั เป็นลมประจำฤดูกำลที่เกิดจำกควำมแตกต่ำงระหว่ำงอุณหภูมิของพ้นื ดินและพ้ืนน้ำในฤดูหนำว
อุณหภูมิของพื้นดินเย็นกว่ำอณุ หภูมิของนำ้ ในมหำสมุทร อำกำศเหนือพื้นน้ำจึงมีอุณหภูมิสูงกวำ่ และ
ลอยตัวข้ึนสู่เบื้องบน อำกำศเหนือทวีปซึ่งเย็นกว่ำไหลไปแทนท่ีทำให้เกิดเป็นลมพัดออกจำกทวีป พอถึง
ฤดูร้อนอุณหภูมิของดินภำคพื้นทวีปร้อนกว่ำน้ำในมหำสมุทร เป็นเหตุให้เกิดลมพัดในทิศทำงตรงข้ำม
พนื้ ทอ่ี ำเภอทำ่ ใหม่และอำเภอนำยำยอำม จังหวัดจนั ทบุรี ไดร้ บั อทิ ธพิ ลจำกลมมรสมุ (รูปท่ี 2) ดังน้ี

1) ลม ม รสุม ตะวันออกเฉี ยง เหนื อ ปร ะมำ ณกล ำงเดือน ตุ ลำคม จ ะมี มรสุ ม
ตะวนั ออกเฉียงเหนอื พดั ปกคลุมประเทศไทยจนถึงกลำงเดอื นกุมภำพันธ์ มรสุมนีม้ แี หลง่ กำเนิดจำกบริเวณ
ควำมกดอำกำศสูงบนซกี โลกเหนือแถบประเทศมองโกเลียและจีน พัดพำเอำมวลอำกำศเยน็ และแห้ง
เขำ้ มำปกคลุมประเทศไทย แต่เมื่อลมมรสมุ น้ีพัดผ่ำนอ่ำวไทยกจ็ ะนำควำมชุ่มชืน้ และไอน้ำเข้ำมำปกคลุม
ทำใหพ้ ื้นท่ีภำคใตม้ ฝี นชกุ โดยเฉพำะภำคใตฝ้ งั่ ตะวนั ออก

2) ลมมรสุมตะวนั ตกเฉียงใต้ พัดปกคลุมประเทศไทย ระหว่ำงกลำงเดอื นพฤษภำคม
ถงึ กลำงเดอื นตุลำคม โดยมแี หลง่ กำเนดิ จำกบรเิ วณควำมกดอำกำศสูง ในซกี โลกใต้บรเิ วณมหำสมุทรอินเดีย
ซงึ่ พัดออกจำกศูนย์กลำงเปน็ ลมตะวนั ออกเฉยี งใต้ และเปลีย่ นเป็นลมตะวนั ตกเฉียงใต้เมื่อพัดข้ำมเส้นศนู ย์สูตร
มรสุมนีจ้ ะนำมวลอำกำศชื้นจำกมหำสมทุ รอินเดียมำสู่ประเทศไทย ทำให้มีเมฆมำกและฝนชุกท่ัวไป
โดยเฉพำะอย่ำงยง่ิ ตำมบรเิ วณชำยฝ่งั ทะเล อำเภอทำ่ ใหม่และอำเภอนำยำยอำม จงั หวัดจันทบรุ ีตั้งอยใู่ กล้
ภเู ขำด้ำนที่เปิดรับลมมรสุมตะวันตกเฉยี งใต้ ทำให้มฝี นตกชุกตัง้ แต่เดือนมถิ ุนำยนเป็นต้นไปจนถึงเดอื นกันยำยน

3.3.1.2 พายหุ มนุ เขตรอ้ น (Tropical cyclones)

ประเทศไทยได้รับผลกระทบจำกพำยทุ ำงฝ่งั ทะเลอำ่ วไทยเป็นหลกั โดยพำยุจะเกิดข้ึนใน
ทะเลท่ีมีอุณหภมู สิ ูงกวำ่ 26 ถึง 27 องศำเซลเซียส และมีปริมำณไอน้ำสูง เมอ่ื เกดิ ขึ้นแลว้ กจ็ ะเคลื่อนตัว
ตำมกระแสลม สว่ นมำกจะเคลื่อนท่ีจำกทิศตะวันออกไปทิศตะวันตก และเคลอื่ นจำกบริเวณละติจดู ต่ำ
ไปสลู่ ะตจิ ดู สูง ก่อนทจี่ ะเวยี นโคง้ กลับมำทำงทิศตะวันออก โดยพำยทุ ่ีเกิดข้นึ จะพิจำรณำควำมรุนแรงตำม
ควำมเร็วของลมสูงสุด แบ่งได้เป็น 3 ประเภท คือ

พายุ ดีเป รสชั่น (Tropical depression) ควำ มเร็วล มใก ล้ศูน ย์กลำ งน้ อยก ว่ำ
63 กโิ ลเมตรต่อชวั่ โมง (34 นอต) พำยนุ ีม้ ีควำมรุนแรงนอ้ ยทีส่ ุด

พายุโซนร้อน (Tropical storm) ควำมเร็วลมใกล้ศูน ย์กลำ งอยู่ระหว่ำง 63 ถึง
118 กิโลเมตรต่อช่วั โมง (34 - 64 นอต)

-10-
ไต้ฝุ่น (Typhoon) ควำมเร็วสูงสุดใกล้ศูนย์กลำง ต้ังแต่ 118 กิโลเมตรต่อช่ัวโมง (64 นอต)
ข้นึ ไป เปน็ พำยุท่ีมคี วำมรนุ แรงมำกท่ีสดุ
พำยุหมุนเขตร้อนที่เคลื่อนเข้ำสู่บริเวณจังหวัดจันทบุรีส่วนใหญ่เป็นพำยุดีเปรสช่ั น
ซง่ึ ส่งผลให้มีลมแรง ฝน ตกหนัก และทำให้เกดิ สภำวะน้ำท่วมข้ึนได้ในบำงพนื้ ท่ี พำยุดเี ปรสช่ันท่เี คล่ือน
ผ่ำนเข้ำมำในบริเวณจังหวัดจันทบรุ ีสว่ นใหญ่มีแหล่งกำเนิดจำกทะเลจีนใตแ้ ละมหำสมุทรแปซฟิ ิกเหนือ
ด้ำนตะวันตก โดยเคล่ือนผ่ำนประเทศเวยี ดนำม ลำว และกมั พูชำเข้ำสู่ประเทศไทย จำกสถติ ิท่บี ันทึกตั้งแต่
ปี 2494 ถึง 2556 พบว่ำมีพำยุหมุนเขตรอ้ นเคล่ือนตัวผ่ำนจังหวัดจันทบรุ ีทง้ั หมด 9 ลกู ซึ่งส่วนใหญ่มี
กำลงั แรงเป็นพำยดุ ีเปรสชั่นเคล่ือนตัวผ่ำนเข้ำมำในเดอื นกรกฎำคม 1 ลูก (2494) เดอื นตุลำคม 8 ลูก
(2495 (2) 2500 2502 2503 2517 2528 2535 )

รูปที่ 2 ทิศทางการเคล่ือนท่ีของลมมรสุมในประเทศไทย (กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั , 2553)

-11-

3.3.2 คล่ืน (Waves)

คล่ืน มหำสมุทรมีหลำยรูปแบบ แล้วแต่หลักเกณฑ์ท่ีใช้เป็นข้อกำหนด เช่น คลื่น ที่
เคลื่อนที่ไปข้ำงหน้ำ (Progressive waves) และอยู่กับที่ (Standing waves) คลน่ื สั้น (Short waves)
และคลื่น ยำว (Long waves) คลื่น น้ำตื้น (Shallow-water waves) และคล่ืน น้ำลึก (Deep-water
waves) คล่ืนอิสระ (Free waves) และคลื่นในควบคมุ (Forced waves) เปน็ ต้น สำเหตุของกำรเกิดคล่ืน
เกดิ ได้จำกหลำยสำเหตุ ได้แก่ ลม แผน่ ดินไหว ภูเขำไฟระเบิด แผน่ ดินใตน้ ำ้ ถลม่ แรงดึงดดู จำกดวงอำทิตย์
และดวงจนั ทร์ กำรเปลี่ยนแปลงควำมกดดนั อำกำศ ข้อแตกต่ำงของควำมหนำแน่นระหว่ำงมวลน้ำชน้ั บน
และลำ่ ง และเม่ือกระแสนำ้ ไหลผ่ำนพื้นทอ้ งทะเลซงึ่ ไม่เรยี บ คล่ืนทป่ี รำกฏใหเ้ รำเห็นเปน็ ประจำทุกวันเป็น
คล่ืนท่ีเกิดจำกลมเป็นส่วนใหญ่ ส่วนคลน่ื ที่เกิดจำกสำเหตุอน่ื เรำมักจะมองไม่เห็นเพรำะเกิดข้นึ ในระหว่ำง
ชน้ั ของนำ้ หรอื เปน็ คลืน่ ท่มี ียอดคล่ืนตำ่ และมีคำบของคลืน่ ยำวมำก (กรมอตุ นุ ยิ มวิทยำ, 2557)

คล่ืนประกอบด้วยส่วนของยอดคล่ืน (Crest) คือจุดสูงสุดบนคลื่น ส่วน ท้องคล่ืน
(Trough) คือระยะในแนวดิ่งจำกยอดคลื่นถึงท้องคล่นื และควำมสูงของคลนื่ (Amplitude) คือระยะใน
แนวรำบจำกยอดคลื่น หรือจำกท้องคล่นื ถึงอกี ท้องคลื่นหนึง่ ต่อเนื่องกันสำหรบั กำรเคลอ่ื นท่ีของกระแสน้ำ
ในคลื่นมลี ักษณะกำรเคลื่อนทีแ่ บบวงกลม เกิดท้งั บริเวณผวิ น้ำและใตผ้ ิวนำ้ วงกลมของกำรเคลื่อนที่หมุน
วนของกระแสน้ำจะเล็กลงเมื่อระดบั ควำมลึกเพ่มิ ขึ้น บริเวณนำ้ ตน้ื ท้องคลืน่ จะเคลือ่ นทีก่ ระทบพ้ืนดนิ กำร
เคลือ่ นจะมลี กั ษณะเป็นวงรเี ม่ือคล่ืนเคล่อื นที่เข้ำหำฝ่งั ส่วนบนของผิวน้ำของคลน่ื ยังเคล่อื นท่ดี ้วยควำมเร็ว
ขณะท่ที ้องคลืน่ มแี รงเสียดทำนจำกพ้ืนผิว คลนื่ จึงยกตัวสูงขน้ึ ม้วนตวั และถลำไปข้ำงหน้ำ เกดิ กำรฟำดตัว
กับชำยฝ่ังและแตกฟอง เรียกว่ำ "คล่ืนหวั แตก" (Breaker หรอื Surf) (รปู ท่ี 3) คลืน่ ทซี่ ัดเขำ้ หำฝง่ั เรยี กว่ำ
“Swash”เม่ือคลื่นซัดกระทบหำดแล้วสลำยตัวและถอยกลบั เรยี กวำ่ “Backwash”

รปู ที่ 3 ก-ข) รปู แบบการเคล่อื นที่ของคลนื่ เข้าหาฝงั่
(http://adventure.howstuffworks.com/outdoor-activities/water-sports/surfing6.htm
http://www.tidalpush.com/ocean-Waves/how-waves-break)

3.3.3 กระแสน้า (Currents)

กระแสนำ้ ใกล้ชำยฝ่งั มี 2 ประเภท ได้แก่ กระแสน้ำเลยี บชำยฝ่ัง (Longshore current)
กระแสนำ้ ประเภทนี้จะไหลขนำนกบั ฝ่งั ทะเล และกระแสน้ำออกจำกฝง่ั (Rip current) กระแสนำ้ น้ีจะตั้ง
ฉำกกบั ฝงั่ ไหลออกไปสู่ทะเลลึกเม่ือคล่นื เคล่ือนท่ที ำมุมเอียงกบั ชำยฝ่ังจะก่อให้เกดิ กระแสน้ำไหลไปตำม

-12-

แนวชำยฝ่ังพรอ้ มกันนี้ก็ไดพ้ ัดพำเอำตะกอนเคลอ่ื นทไี่ ปกบั กระแสน้ำด้วย กระแสนำ้ นีจ้ ะเคลือ่ นท่ีไปมำ
แต่จะมีทศิ ทำงหลกั ไปในทศิ ทำงใดทศิ ทำงหนึง่

3.3.4 น้าขึ้น-นา้ ลง (Tides)

นำ้ ขึน้ -นำ้ ลง เป็นคลื่นชนิดหน่ึง มีควำมยำวคล่ืนมำกที่สุดประมำณ 20,000 กโิ ลเมตร
และมีคำบของคลน่ื นำนมำกถึง 12 วนั 25 นำที สำเหตุเกดิ จำกแรงดึงดดู ของดวงอำทิตย์และดวงจันทร์
ซ่งึ เป็นปรำกฏกำรณท์ ีเ่ กดิ ขนึ้ ต่อเนื่องตลอดเวลำ คล่ืนน้ำขึ้น-น้ำลง ถูกควบคมุ ด้วยแรงดงึ ดดู และระบบกำร
หมุน ของโลก -ดวงอำทิตย์-ดวงจัน ทร์ คล่ืนจึงไม่สำมำรถเคล่ือนท่ีได้โดย อิสระ (Forced waves)
(กรมอุตุนิยมวิทยำ, 2557) รูปแบบของน้ำขน้ึ -น้ำลง จะมีควำมแตกต่ำงกันไปในแต่ละพ้ืนท่ี ขึ้นกับ
ตำแหน่งและลกั ษณะภมู ิประเทศของพืน้ ที่นั้นๆ โดยแบง่ ออกเปน็ 3 ชนิด (รปู ที่ 4) ดงั น้ี

1) น้าเดย่ี ว (Diurnal) น้ำข้ึน 1 คร้ัง และน้ำลง 1 ครั้งต่อวนั พบทำงฝ่งั ทะเลอ่ำวไทย
2) นา้ คู่ (Semidiurnal) น้ำขน้ึ 2 คร้ัง และน้ำลง 2 ครัง้ ตอ่ วนั มักพบฝั่งทะเลอันดำมนั
3) นา้ ผสม (Mixed) นำ้ ขนึ้ น้ำลงในหนง่ึ วนั อย่ำงไมเ่ ปน็ ระบบ แบ่งออก 2 ชนิด ยอ่ ยคอื
- น้าผสมชนดิ นา้ คู่ (Mixed, Semidiurnal dominated) เปน็ ลักษณะท่ีนำ้ ข้นึ 2 คร้ัง
และนำ้ ลง 2 ครง้ั ต่อวัน เปน็ ส่วนมำก แตค่ วำมสงู กบั เวลำน้ำข้ึนแตกตำ่ งกนั เชน่ จงั หวัดสงขลำ และปตั ตำนี
- น้าผสมชนดิ น้าเดี่ยว (Mixed, Diurnal dominant) เปน็ ลกั ษณะของนำ้ ข้ึน 1 ครั้ง
และน้ำลง 1 คร้ังตอ่ วนั เปน็ สว่ นมำก (มบี ำงขณะที่น้ำขึน้ 2 ครั้ง นำ้ ลง 2 ครั้งตอ่ วัน) ซ่ึงควำมสงู และเวลำ
นำ้ ขึน้ จะแตกตำ่ งกนั มำก เชน่ จังหวดั สุรำษฎรธ์ ำนี และนครศรธี รรมรำช
กระแสน้ำขึ้นนำ้ ลง (Tidal current) ในอ่ำวไทยจะมีควำมสำคัญต่อพื้นที่ชำยฝั่งมำกกว่ำ
ในบริเวณกลำงอ่ำว ในพื้นท่ีจังหวัดสงขลำมกี ระแสนำ้ ขึ้นน้ำลงเปน็ ชนิดนำ้ ผสมชนิดน้ำคู่ (รูปท่ี 5) คือ
เปน็ ลักษณะที่น้ำข้ึน 2 ครัง้ และนำ้ ลง 2 ครั้ง ต่อวันเป็นสว่ นมำก แต่ควำมสูงกบั เวลำนำ้ ขนึ้ แตกตำ่ งกัน
สำหรับคำ่ ผลตำ่ งระหว่ำงควำมสูงช่วงน้ำขน้ึ เต็มท่ี เรียกว่ำ เรนจน์ ำ้ (Tidal range) คำ่ ของเรจน์น้ำ
ในอ่ำวไทย (รปู ท่ี 6) จะเห็นวำ่ บริเวณอำ่ วไทยตอนบนจะมีคำ่ ของเรนจ์น้ำมำกที่สุด โดยมคี ำ่ เฉลย่ี ประมำณ 1.5 เมตร
แล้วจะลดนอ้ ยลงมำทำงใตจ้ นเหลือประมำณ 0.5 เมตร ในบริเวณภำคใต้ฝ่ังตะวันออก และลดลงจนถึง 0.4 เมตร
บริเวณเขตแดนไทย – มำเลเซีย ส่วนบริเวณอ่ำวไทยตะวันออก เรจน์ของน้ำเฉลี่ยจะอยรู่ ะหว่ำง 1.0 – 0.8 เมตร
(สิน สินสกลุ และคณะ, 2545 อำ้ งจำกอปั สรสดุ ำ ศิริพงษ์, 2528)

ก ขค

รปู ที่ 4 รปู แบบของการเกดิ น้าขึน้ น้าลง ก) น้าคู่ ข) นา้ เดย่ี ว และ ค) น้าผสม
(http://www.agri.kmitl.ac.th/elearning/courseware/aquatic/5_tidal_patterns.html)

-13-
รปู ที่ 5 ชนดิ ของนา้ ขึน้ -นา้ ลงในอา่ วไทย (กรมทรัพยากรธรณี, 2545)

-14-
รปู ท่ี 6 คา่ ของเรนจ์น้าในอ่าวไทย (กรมทรพั ยากรธรณี, 2545)

-15-

3.4 โครงสร้างตามแนวชายฝง่ั

อำเภอท่ำใหมแ่ ละอำเภอนำยำยอำม จงั หวดั จนั ทบุรี มเี ขตตดิ ต่อด้ำนทิศตะวนั ตกเฉียงใต้
ตดิ กับทะเลอ่ำวไทย ลกั ษณะเป็นทะเลเปิด กำรใช้ประโยชน์พน้ื ที่ชำยฝัง่ ทะเลทีพ่ บ ได้แก่ แหล่งชุมชน
พ้ืนที่เพำะเล้ียงสัตว์น้ำ และพื้น ที่ว่ำงเปล่ำ โดยพื้น ที่ชำยฝั่งของอำเภอท่ำใหม่และอำเภอนำยำยอำม
เป็นอีกพื้นท่ีหนึ่งที่ได้รั บผลกระทบจำกคลื่นลมในช่วงฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ (พฤษภำคม-ตุลำคม)
ชำยหำดบำงแห่งถูกกัดเซำะจำกอิทธิพลของคลื่นลมกำลังแรง จนไดร้ ับควำมเสียหำย ทำให้หน่วยงำน ที่
เกี่ยวข้องและประชำชนในพ้ืนท่ีจำเป็นต้องจัดทำโครงสร้ำงสำหรับป้องกันกำรกัดเซำะชำยฝ่ัง (รูปท่ี 7)
เพ่ือเป็นกำรบรรเทำสถำนกำรณ์กำรกัดเซำะดงั กล่ำว นอกจำกนี้ยังพบโครงสรำ้ งอื่นๆ ได้แก่ โครงสร้ำง
สำหรับกำรคมนำคมขนส่งทำงกำรประมงและกำรเพำะเล้ียงสัตวน์ ้ำ โดยส่ิงก่อสร้ำงต่ำงๆ ที่กล่ำวมำ
ขำ้ งต้น ลว้ นมขี ้อเด่นและข้อดอ้ ยแตกตำ่ งกันไป ท้ังน้ีกำรดำเนนิ กำรจดั ทำโครงสร้ำงตำ่ งๆ ควรมีกำรศกึ ษำ
ถึงผลกระทบในดำ้ นส่งิ แวดล้อมก่อนกำรก่อสร้ำงอย่ำงรอบคอบ เพื่อให้ตวั โครงสรำ้ งสำมำรถที่จะป้องกัน
กำรกดั เซำะจำกคลืน่ ลม พำยุ ได้อย่ำงยัง่ ยืน และเกิดประโยชนต์ อ่ ชมุ ชนอย่ำงสงู ทสี่ ดุ

-16-

รูปที่ 7 แผนที่โครงสร้างป้องกันการกัดเซ าะ บริเวณ พื้นท่ีอาเภอท่าใหม่ และนายายอาม
จังหวดั จนั ทบรุ ี

-17-

3.4.1 โครงสร้างสาหรบั ป้องกนั การกดั เซาะชายฝั่ง

เน่อื งจำกพ้ืนทีช่ ำยฝ่ังของอำเภอท่ำใหม่และอำเภอนำยำยอำม จะได้รับอทิ ธพิ ลจำกคล่ืนลมกำลัง
แรงในช่วงฤดูมรสุม อำจเกิดกำรกัดเซำะจ นเกิดควำ มเสียหำย จึงได้มีกำรสร้ำงโครงสร้ำงป้องกัน
กำรกัดเซำะชำยฝั่งในหลำยพ้ืนที่ ซึ่งโครงสรำ้ งปอ้ งกันกำรกดั เซำะชำยฝง่ั ที่พบเปน็ โครงสร้ำงป้องกนั ชำยฝั่ง
แบบแข็ง (Hard solution) และโครงสร้ำงป้องกันชำยฝั่งแบบอ่อน (Soft solution) กระจำยตัวเกือบ
ตลอดแนวพ้นื ท่ีชำยฝัง่ รำยละเอียดดังนี้

ชายหาดพนื้ ท่ีตาบลคลองขุด

ชำยหำดพืน้ ทต่ี ำบลคลองขดุ เรยี กโดยรวมวำ่ หำดเจ้ำหลำว แต่จะเรียวว่ำหำดแหลมเสด็จ
บรเิ วณศูนย์ศึกษำพฒั นำอำ่ วคุ้งกระเบน ตัง้ อยู่บรเิ วณด้ำนซำ้ ยสดุ ของชำยฝ่งั อำเภอทำ่ ใหม่ โดยพนื้ ทีช่ ำยฝ่ัง
ส่วนใหญ่เป็นแหล่งท่องเท่ียว รีสอร์ท ร้ำนอำ หำร จึงมีกำรสร้ำงโครงสร้ำงป้องกันกำรกัดเซำ ะ
จำกกำรสำรวจพบโครงสรำ้ ง 3 ชนิดไดแ้ ก่ กำแพงกันคลนื่ (Sea Wall) รอดักทรำย (Groin ) และกำแพงกัน
คลน่ื ประเภทลำดเอียง (Mild-slope seawall) คือ

1) กาแพงกันคลน่ื (Sea Wall) มีลกั ษณะเปน็ กำแพงท่ีสร้ำงด้วยคอนกรตี เสรมิ เหลก็ หรือ
ก้อนหิน เพื่อลดควำมรนุ แรงของคลื่นในช่วงฤดูมรสมุ ส่วนฐำนของแนวกำแพงอยู่ลึกจำกผิวดินประมำณ
1.40 เมตร พบบริเวณหำดเจำ้ หลำวฝ่งั ตะวันออกตง้ั แต่ตนี เขำยำวไปจนถงึ โรงแรมนวิ ทรำเวลบีช (รูปที่ 8)

2) รอดักทราย (Groin) เป็น โครงสร้ำงที่มีลักษณะต้ังฉำกกับชำยฝ่ัง ย่ืนยำวออกไป
ในทะเล ตะกอนจะสะสมตัวหนำ้ รอดกั ทรำย โครงสรำ้ งชนดิ นี้ส่วนมำกสรำ้ งด้วยหินและสร้ำงอยู่ในพนื้ ท่ี
หำดทรำย ในพื้นท่ีตำบลคลองขดุ ท่พี บมีลักษณะคอื ใช้ทอ่ คอนกรีตใส่ทรำยหรอื หินจนเตม็ วำงเปน็ แนว
ยำวยื่นลงไปในทะเล โครงสร้ำงทพ่ี บน่ำจะสรำ้ งโดยรสี อรท์ เอกชน (รูปที่ 9)

3) กาแพงกันคลื่นประเภทลาดเอียง (Mild-slope seawall) กำแพงคอนกรตี เสริมเหล็ก
หรือหินขนำดใหญผ่ สมคอนกรตี โดยสรำ้ งในรูปแบบลำดเอยี งริมชำยฝั่งในแนวขนำนกับชำยฝง่ั พบบรเิ วณ
แหลมเสด็จยำวไปจนถงึ ศูนยศ์ กึ ษำกำรพฒั นำประมงอำ่ วคุ้งกระเบน (รปู ที่ 10)

ก ข
รปู ที่ 8 ก-ข) กาแพงกนั คลน่ื บรเิ วณหาดเจา้ หลาว

-18-

ก ข
รูปที่ 9 ก-ข) รอดกั ทราย บรเิ วณหาดเจ้าหลาว

ก ข
รปู ท่ี 10 ก-ข) กาแพงกนั คลืน่ ประเภทลาดเอียง บรเิ วณแหลมเสดจ็

ชายหาดพื้นทตี่ าบลสนามไชย

ชำ ยหำ ดพ้ืน ท่ีตำ บล สน ำ มไชย อยู่ถัดจ ำ กตำบล คลองขุดมำ ทำ งทิศตะวัน ตก
หำดบริเวณตำบลสนำมไชย มีทั้งท่ีเป็นหำดทรำยและหำดหิน พื้นท่สี ่วนใหญเ่ ป็นหำดหินซึ่งจะไม่มปี ัญหำ
เร่ืองกำรกัดเซำะ ส่วนหำดทรำยพบบริเวณหำดคุ้งวิมำน มีกำ รสร้ำงโครงสร้ำงป้องกัน 3 ชนิด
คอื กำแพงกันคลื่น (Sea Wall) กำแพงริมชำยฝั่งแบบหินท้ิง (Rock Revetment) และกำแพงกันคล่ืน
ประเภทลำดเอยี ง (Mild-slope seawall)

1) กาแพงกนั คลื่น (Sea Wall) มีลกั ษณะเป็นกำแพงท่ีสรำ้ งด้วยคอนกรีตเสริมเหลก็ หรือ
ก้อนหิน เพอ่ื ลดควำมรนุ แรงของคลน่ื ในช่วงฤดมู รสมุ สว่ นฐำนของแนวกำแพงอยู่ลึกจำกผิวดนิ ประมำณ
1.40 เมตร พบบริเวณหินโคร่งและวำงตวั ยำวขนำนชำยฝง่ั ไปทำงทิศตะวันตกจนถึงภเู ขำ (รปู ท่ี 11)

2) กาแพงริมชายฝ่ังแบบหินท้ิง (Rock Revetment) เป็นกำแพงท่ีวำงเรียงด้วยหิน
ขนำดเทำ่ ๆกนั รมิ ชำยฝงั่ โดยวำงในรูปแบบลำดเอยี ง วำงตวั ขนำนไปกบั แนวชำยฝงั่ พบบรเิ วณหำดเกบ็ ตะวัน
และบรเิ วณสำนักสงฆค์ ุ้งวมิ ำน มีควำมยำวโครงสร้ำงประมำณ 50 - 400 เมตร (รปู ท่ี 12)

-19-

3) กาแพงกันคล่ืนประเภทลาดเอียง (Mild-slope seawall) กำแพงคอนกรตี เสริมเหล็ก
หรือหินขนำดใหญ่ผสมคอนกรีตโดยสรำ้ งในรปู แบบลำดเอยี งริมชำยฝ่ังในแนวขนำนกบั ชำยฝง่ั พบบรเิ วณ
คุ้งวมิ ำน (รูปที่ 13)

ก ข
รูปท่ี 11 ก-ข) กาแพงกนั คลืน่ บรเิ วณหนิ โคร่ง

กข
รปู ที่ 12 ก) กาแพงกนั คล่นื แบบหนิ ท้ิงบริเวณคุง้ วมิ าน ข) บริเวณหาดเกบ็ ตะวนั

ก ข
รูปท่ี 13 ก-ข) กาแพงกันคลน่ื ประเภทลาดเอียง บริเวณคุ้งวมิ าน

-20-

ชายหาดพื้นท่ีตาบลกระแจะ

ชำยหำดพ้ืน ท่ีตำ บลกระแจะ อยู่ถัดจ ำกตำบลสน ำมไชยมำทำงด้ำน ทิศตะวั นตก
หำดบรเิ วณตำบลกระแจะ เป็นหำดทมี่ ีท้ังหำดทรำย หำดเลน และหำดหิน โดยมีกำรสร้ำงโครงสร้ำงป้องกัน
ซ่ึงทำให้ใน ปัจจุบันชำยฝ่ังมีกำรสะสมตัวเพ่ิมขึ้น โดยจำกกำรสำรวจพบว่ำ มีโครงสร้ำง 3 ชนิด
ประกอบด้วย กำ แพงกัน คลื่น (Sea Wall) กำ แพงริมชำยฝ่ังแบบหิน ทิ้ ง (Rock Revetment)
และกำแพงกันคลื่นประเภทลำดเอยี ง (Mild-slope seawall)

1) กาแพงกนั คลื่น (Sea Wall) มีลกั ษณะเป็นกำแพงที่สรำ้ งดว้ ยคอนกรตี เสริมเหลก็ หรือ
กอ้ นหิน เพ่ือลดควำมรุนแรงของคล่ืนในช่วงฤดูมรสุม ส่วนฐำนของแนวกำแพงอย่ลู ึกจำกผิวดินประมำณ
1.40 เมตร พบบริเวณปำกคลองปำกตะโปน (รปู ท่ี 14)

2) กาแพงกนั คล่ืนประเภทลาดเอียง (Mild-slope seawall) กำแพงคอนกรตี เสริมเหล็ก
หรอื หินขนำดใหญ่ผสมคอนกรีตโดยสร้ำงในรปู แบบลำดเอยี งริมชำยฝั่งในแนวขนำนกบั ชำยฝ่งั พบบริเวณ
ด้ำนหลังโรงเรียนมำรีอำ (รปู ที่ 15)

3) เข่ือนกันทราย (Jetty) เป็นโครงสร้ำงที่ย่ืน ลงไปในทะเลใน แนวต้ังฉำกกับหำ ด
สรำ้ งด้วยคอนกรีตเสริมเหล็กหรอื ก้อนหินวำงเรยี ง มีหนำ้ ท่ปี อ้ งกันกำรสะสมตัวของตะกอนทรำยบรเิ วณ
ปำกคลอง พบบรเิ วณปำกคลองกระแจะ (รปู ที่ 16)

ก ข
รูปท่ี 14 ก-ข) กาแพงกันคลน่ื บรเิ วณปากนา้ คลองปากตะโปน

ก ข
รูปที่ 15 ก-ข) กาแพงกนั คลน่ื ประเภทลาดเอียง บริเวณดา้ นหลังโรงเรียนมารอี า

-21-

กข

รูปที่ 16 ก-ข) เขอ่ื นกันทราย บริเวณปากคลองกระแจะ

ชายหาดพ้ืนทต่ี าบลช้างขา้ ม
ชำยหำดพื้นทีต่ ำบลชำ้ งข้ำม อำเภอนำยำยอำม อย่ทู ำงซำ้ ยถัดจำกตำบลกระแจะ โดยมีกำรสร้ำง

โครงสรำ้ งป้องกันชำยฝงั่ แบบแขง็ ซ่ึงทำให้ในปัจจุบันชำยฝ่ังมีกำรสะสมตัวเพิ่มข้ึน โดยจำกกำรสำรวจ
พบว่ำมีโครงสร้ำง 1 ชนดิ ประกอบด้วย กำแพงกันคล่นื (Sea wall)

1) กาแพงกนั คลื่น (Sea Wall) มีลักษณะเป็นกำแพงท่ีสร้ำงดว้ ยคอนกรตี เสริมเหล็กหรือ
ก้อนหิน เพื่อลดควำมรุนแรงของคล่ืนในช่วงฤดูมรสุม ส่วนฐำนของแนวกำแพงอยู่ลึกจำกผิวดินประมำณ
1.40 เมตร พบวำงตัวยำวขนำนแนวชำยฝง่ั บริเวณปำกน้ำพงั รำด (รูปท่ี 17)

ก ข
รปู ท่ี 17 ก-ข) กาแพงกันคลนื่ บรเิ วณปากนา้ พงั ราด

-22-
3.4.2 โครงสรา้ งตามแนวชายฝั่งอนื่ ๆ

เน่ืองจำกอำเภอทำ่ ใหม่และอำเภอนำยำยอำมเปน็ พืน้ ที่ที่มอี ำณำเขตติดต่อกับทะเลอ่ำวไทย
ประชำชนทอ่ี ำศยั อยู่บรเิ วณพ้นื ทีช่ ำยฝั่ง มีประกอบอำชีพเก่ียวกับกำรประมง จงึ มีกำรสรำ้ งโครงสร้ำงใน
บรเิ วณชำยฝง่ั ไดแ้ ก่ สะพำนเทยี บเรอื ประมง ลักษณะเป็นสะพำนรปู ตัวทีตวั โครงสรำ้ งยื่นออกไปในทะเล
และต้ังฉำกกับชำยฝั่ง (รูปที่ 18 ก-ข) ก่อสรำ้ งด้วยคอนกรีตเสริมเหลก็ (หัวตัวทีกว้ำงประมำณ 30 เมตร)
ซ่ึงในพ้ืนท่อี ำเภอท่ำใหม่ พบสะพำนเทียบเรอื ประมง 1 แหง่ ยำวประมำณ 250 เมตร และอำเภอนำยำยอำม
พบสะพำนเทียบเรือประมง 1 แห่ง บริเวณบ้ำนปำกน้ำกระแจะ ยำวประมำณ 100 เมตร ปัจจุบัน
ตวั โครงสรำ้ งยังใชง้ ำนอยู่

กข
รูปท่ี 18 ก) สะพานเทยี บเรอื ประมง บริเวณบา้ นเจา้ หลาว ตาบลคลองขดุ

ข) สะพานเทียบเรือประมง บริเวณบา้ นปากน้ากระแจะ ตาบลกระแจะ

-23-

3.5 สภาพธรณีวิทยา

3.5.1 ธรณวี ทิ ยา (Geology)

ลักษณะภูมิประเทศทั่วไปของจังหวัดจัน ทบุรีมีเทือกเขำ สูงวำงตัวใน แนวเหนือใต้
บรเิ วณตอนกลำงของจังหวัดยำวต่อเน่ืองเป็นแนวไปทำงทิศตะวันออกเฉียงใต้ มีที่รำบเชิงเขำสลับ
ทีร่ ำบลกู คลืน่ ทำงดำ้ นตะวันออกและด้ำนตะวันตก ทำงดำ้ นทิศใต้เปน็ ที่รำบลุ่มแม่น้ำ ท่ีรำบชำยฝงั่ ทะเล
และป่ำชำยเลน สำหรับพื้นทศ่ี ึกษำคลอบคลุมพ้ืนท่อี ำเภอท่ำใหมแ่ ละอำเภอนำยำยอำม ซงึ่ ตั้งอยู่ทำง
ทศิ ตะวันตกเฉียงใตข้ องจังหวัดจนั ทบุรี สภำพธรณีวิทยำท่ัวไปในบรเิ วณอำเภอทำ่ ใหม่และอำเภอนำยำย
อำม ประกอบด้วยหมวดหินต่ำงๆ ตัง้ แต่อำยุมำกไปถงึ อำยุน้อย (แผนที่ธรณวี ิทยำจังหวดั จันทบรุ ,ี 2554)
ดงั นี้

3.5.1.1 หนิ ยคุ ไทรแอสซกิ (TR)

หินยุคน้ีคำดว่ำมีอำยุในช่วงต้น-กลำง ยุคไทรแอสซิก (Lower-Middle Triassic) อำยุ
ปร ะมำณ 245-210 ล้ำน ปี และเกิดบน อนุทวีป ฉำ น-ไทย (Shan-Thai terrane) ที่สะสมตัวใน
สภำพแวดล้อมแบบ Submarine fan ในทะเลลกึ (พล เชำว์ดำรง,2535) พบบริเวณตะวันตกเฉียงใต้ของ
พนื้ ที่อำเภอท่ำใหม่และบรเิ วณตอนกลำงของอำเภอนำยำยอำม คือ

หมวดหนิ เนินโพธิ์ (TRnp) หนิ กล่มุ น้ีวำงตวั เป็นแนวยำวและแคบ ทิศทำงตะวันตกเฉียงเหนือ
-ตะวันออกเฉียงใต้ หมวดหินเนินธิ์ประกอบด้วย หินเชิร์ต หินทรำยปนเถ้ำภูเขำไฟ หินดินดำนเน้ือซิลิกำและ
หนิ ดินดำนเน้ือปนถ่ำนสีเทำดำ โดยเฉพำะในบริเวณที่เป็นพวกทฟั ฟ์ซึ่งมีเปอร์เซนต์ของเฟลดส์ ปำร์ค่อนข้ำงสูง
เม่ือผุให้สีขำวซึ่งน่ำจะเป็นพวก kaolinite ชั้นหินมกี ำรเปล่ียนลักษณะมำก และแสดงกำรคดโค้งแบบชั้นหินคด
โคง้ ตบี (tight fold) พบซำกดึกดำบรรพเ์ รดิโอลำเรยี (วรี ะพงษ์, และนรรัตน์, 2545)

3.5.1.2 หนิ ยุคจแู รสซิก (J)

หนิ ยุคนี้มีอำยุประมำณ 210-140 ล้ำนปี บรเิ วณท่พี บไดแ้ ก่ บ้ำนคลองขดุ บำ้ นเตำหม้อ เขำ
หมดู ดุ เขำใหญ่ เขำคอก วำงตัวในแนวยำวเหนือใต้ คอื

หมวดหินแหลมสิงห์ (Jls) ชือ่ หมวดหินน้ไี ดม้ ำจำกบ้ำนแหลมสิงห์ อำเภอแหลมสิงห์
หินโผล่ให้เห็นชัดเจนบรเิ วณริมทะเล สำมำรถเห็นลกั ษณะช้ันหินได้อยำ่ งดี หินหมวดน้ีเป็นหนิ ตะกอนสี
แดง ประกอบดว้ ย หินทรำยเนื้อหยำบถึงปำนกลำง หรือที่เรียกวำ่ หินทรำยเน้อื ควอรตซ์ หนิ ทรำยแป้ง
และหินดินดำน สีม่วงแดง น้ำตำลแดง เทำขำว น้ำตำลขำว มีหินกรวดมนสลับบ้ำงเป็นส่วนน้อย
องค์ประกอบในเน้ือหินทรำยประกอบด้วยเม็ดควอรตซ์เป็นส่วนใหญ่ เปน็ พวก Quartz arenite บำง
บริเวณชัน้ หินแสดงกำรคดโค้งตลบทับ (overturn) ลักษณะหินเช่นน้ียังพบต่อเน่ืองไปยังเขำ้ เจ้ำหลำว
เกำะนมสำว เขำทำ่ ใต้ เขำโขดหอย ใกล้คุ้งกระเบน (วรี ะพงษ์, และนรรัตน์, 2545)

-24-

3.5.1.3 ตะกอนยุคควอเทอรน์ ารี (Quaternary)

ชัน้ ตะกอนยุคควอเทอร์นำรีทพ่ี บในพ้ืนที่อำเภอท่ำใหม่และอำเภอนำยำยอำม แบ่งเป็น
ตะกอนที่สะสมตัวโดยกระบวนกำรทำงน้ำบนแผ่นดินกบั ตะกอนท่ีสะสมตวั โดยน้ำทะเล (วีระพงษ,์ และนร
รัตน์, 2545) ดังน้ี

3.1) ตะกอนเชิงเขาและตะกอนตะพัก (Colluvial and terrace deposits; Qt) เป็นตะกอน
ปจั จุบันที่มีระดับสงู กว่ำที่รำบน้ำท่วมถึงและรวมถึงตะกอนท่ีรำบตำมเชงิ เขำ มีระดับควำมสงู ต้งั แต่ 30 เมตรข้ึน
ไป บำงแห่งเป็นเนินสงู ไม่มำกนัก ประกอบด้วยศลิ ำแลง ชั้นดินลูกรัง ชั้นกรวดทรำยรมิ แมน่ ้ำตะพักระดับสูง
ในส่วนท่ีเป็นตะกอนเชิงเขำจะพบ เป็นตะกอนหยำบและตะกอนละเอียดเกิดสะสมปะปนกนั อยู่ อย่ำงไม่
เป็นระเบียบ

3.2) ตะกอนปา่ ชายเลน (Mangrove tidal deposits; Qfm) ป่ำชำยเลนเป็นป่ำที่เกิด
จำกอทิ ธพิ ลของน้ำทะเล ตะกอนป่ำชำยเลนจึงสะสมตวั อยู่ตำมบริเวณปำกแม่น้ำใหญท่ ่ีนำ้ ทะเลสำมำรถแผ่
เข้ำถงึ เมื่อเวลำนำ้ ข้นึ ลักษณะของตะกอนมักจะประกอบดว้ ย ช้ันดินเหนยี วสีดำมีเศษไมป้ นอยูม่ ำก บำง
แห้งมชี ัน้ ทรำยแป้งปนโคลนแทรกอยู่

3.3) ตะกอนหาดทรายและโคลนทะเล (Beach sand and barrier deposits; Qb)
เป็นตะกอนที่สะสมตวั อยู่ในบริเวณทน่ี ้ำทะเลเคยท่วมถึงและชำยทะเลปัจจุบนั ซงึ่ มนี ้ำทะเลทว่ มอยำ่ งถำวร
ตะกอนชนิดนี้แสดงใหเ้ ห็นถงึ กำรลกุ ลำ้ เขำ้ มำของทะเลในอดตี ลกั ษณะของตะกอนประกอบด้วย ทรำยหยำย
และทรำยละเอียดสขี ำว ในบำงแห่งจะมีโคลนสดี ำปนอยดู่ ว้ ยเป็นสดั ส่วนมำกหรือน้อยข้ึนอย่กู ับวำ่ ในบริเวณ
ใกลเ้ คยี งเป็นหนิ อะไร ลกั ษณะเดน่ อกี อยำ่ งคือมกั จะพบเศษเปลือกหอยอยมู่ ำกมำย

3.4) ตะกอนท่ีราบน้าข้ึนถึง (Flood plain deposits; Q) ประกอบด้วยกำรสะสมของ
ตะกอน 2 รูปแบบ ไดแ้ ก่ กำรสะสมตะกอนละเอียดท่ีเกิดจำกน้ำล้นฝง่ั มำสะสมตัวในท่ีรำบช้ืนแฉะ
(mash area) พื้นท่มี ีระดับคอ่ นข้ำงตำ่ ระหว่ำง 2-5 เมตร จำกระดับนำ้ ทะเล และกำรสะสมตวั อยใู่ นทำง
น้ำสำยใหญ่และทำงน้ำสำยยอ่ ย ในสภำวะกำรถูกกัดกรอ่ นโดยกระแสน้ำเอง ตะกอนประกอบดว้ ยชนั้ ดิน
เหนยี วสเี ทำ น้ำตำล มีทรำยแป้งและทรำยละเอยี ดปน บำงบรเิ วณเปน็ ชั้นกรวดและช้นั ทรำย

-25-

3.5.1.4 หินอัคนี (Igneous Rock)

พ้ืนทอ่ี ำเภอท่ำใหมแ่ ละอำเภอนำยำยอำม พบทง้ั หินอคั นีแทรกซอน (Plutonic Igneous
rocks) ซ่ึงเป็นหินทีเ่ ยน็ ตัวใต้ผิวโลกในระดับลึกของหนิ หนดื หรือแมกมำ และหินอัคนีพุหรือหินภูเขำไฟ
(Extrusive Igneous rocks) ซึ่งเป็นหนิ ทเ่ี ย็นตวั จำกลำวำ (Lava) บนผวิ โลกหรือใกลก้ ับผิวโลกมำก

4.1) หินอัคนีแทรกซอน มกั เกิดเป็นลักษณะมวลไพศำล (Batholith) ครอบคลุมพ้ืนท่ี
เปน็ บรเิ วณกว้ำง แต่ในพน้ื ท่ีศึกษำพบเฉพำะบรเิ วณพ้ืนทอ่ี ำเภอท่ำใหมเ่ ท่ำนัน้ เป็นหินแกรนิตเขำฉวำก-
เขำแกลต (Khao Chawak Khao Klat Pluton) ภูมิประเทศเปน็ ลักษณะเนินเขำเตี้ยๆ และเขำลกู เล็กๆ
ทม่ี คี วำมสงู ระหว่ำง 300-500 เมตรจำกระดับน้ำทะเลปำนกลำง พบแกรนติ ชนิด K-feldspar mecacryst
biotite-homblende granite, ชนิด K-feldspar biotite granite และ biotite granite โดยส่วนใหญ่
แล้วเป็น หิน K-feldspar mecacryst biotite-homblende granite ท่ีมีผลึกสองขน ำด (Porphyritic
texture) ขนำดผลึกปำนกลำงถึงหยำบ โดยท่ัวไปมีแรแ่ อลคำไลเฟลสปำร์เป็นแร่ดอก ( Phenocryst)
(วีระพงษ์, และนรรัตน์, 2545) แกรนิตเมื่อผุพังจะให้แร่ทุติยภูมิเป็นแร่ไมกำ (Mica) ขนำดเล็กพวกเซรไิ ซต์
(Sericite) คลอไรต์ (Chlorite) และแร่ดิน (Clay minerals) เหลือแร่ควอตซ์ซึ่งคงทนต่อกำรผุพังให้ถูกพัดพำไป
สะสมเปน็ แหล่งทรำย

4.2) หินอัคนีพุ หินอัคนีพุสำมำรถจำแนกได้อย่ำงน้อย 3 ชนิด คือ หินแอนดีไซต์
(Andesite) หนิ ไรโอไลต์ (Rhyolite) และหินบะซอลต์ (Basalt) โดยพ้ืนท่อี ำเภอทำ่ ใหม่ พบหินบะซอลต์และ
หนิ ไรโอไลต์ ส่วนอำเภอนำยำยอำมพบเฉพำะหนิ ไรโอไลต์เท่ำนนั้

หนิ บะซอลต์ หนิ บะซอลตจ์ ังหวดั จันทบรุ ีมีควำมสัมพนั ธ์อยำ่ งใกลช้ ิดกับแหลง่ พลอยชนิด
ตำ่ งๆ โดยพบบรเิ วณเขำพลอยแหวน ลกั ษณะเป็นเขำลูกเล็ก สงู ประมำณ 100 เมตรจำกระดับนำ้ ทะเล
ปำนกลำง เม่ือมองจำกภำพถ่ำยทำงอำกำศมลี ักษณะคลำ้ ยปล่องภูเขำไฟ บะซอลต์ทพี่ บมีสเี ทำดำ-ดำ มีรู
พรนุ ท่ีเกิดจำกฟองอำกำศ เน้อื ละเอยี ด และมกั มีผลกึ แร่เม็ดโตประอยทู่ ั่วไปในเนื้อหนิ เหน็ ได้ด้วยตำเปลำ่

หินไรโอไลต์ เนื้อหินมีลักษณะเป็นเนื้อละเอียดสีขำวอมชมพู เม็ดขนำดปำนกลำง-
ละเอยี ด ในเนือ้ พ้นื (groundmass) ได้แก่ แพลจิโอเคลส ควอรตซ์ และคลอไรต์ มแี ร่ดอกเปน็ พวกควอรตซ์
ปริมำณนอ้ ยกวำ่ 15%

-26-

3.5.2 ธรณสี ัณฐานชายฝงั่ ทะเล (Coastal geomorphology)

ธรณีสัณฐำนชำยฝ่ัง เป็นกำรศึกษำลักษณะรูปร่ำง กำรกำเนิด วิวั ฒนำกำร และ
กระบวนกำรต่ำงๆ ท่เี กิดข้ึนบนพื้นที่ชำยฝง่ั ต้ังแตอ่ ดีตจนถงึ ปจั จุบัน ดังนัน้ ธรณีสัณฐำนชำยฝ่ังจึงเป็น
ลกั ษณะรูปรำ่ งระหวำ่ งทะเลกบั แผ่นดิน ลม คล่ืน นำ้ ขนึ้ น้ำลง และกระแสน้ำเปน็ ตวั กำรหลักที่รว่ มกันทำ
ใหเ้ กิดพ้ืนที่ชำยฝ่ังชนิดต่ำงๆ ในขณะเดยี วกันกเ็ ป็นตัวกำรที่ทำใหเ้ กิดกำรเปลี่ยนแปลงชำยฝ่ังด้วย ธรณีสัณฐำน
ชำยฝง่ั ในพนื้ ทอี่ ำเภอแหลมสงิ ห์ (รปู ท่ี 19) มีรำยละเอียดดงั น้ี

สิน สนิ สกุล และคณะ (2545) ได้กล่ำวถึงลักษณะธรณีสัณฐำนของแนวชำยฝั่งทะเล
ของจังหวัดจันทบุรี ว่ำชำยฝ่ังทะเลของจังหวัดจันทบรุ ีมีหลำยชนิด เช่น ชำยฝั่งหิน หำดทรำย ท่ีรำบน้ำข้ึนถึง
และพรุ แต่ชำยฝั่งส่วนมำกเป็นทร่ี ำบน้ำขึน้ ถึงปำ่ ชำยเลน ครอบคลมุ พ้ืนท่ีชำยฝั่ง ตง้ั แต่อำเภอแหลมสงิ ห์
อำเภอขลุง อำเภอท่ำใหม่ และอำเภอเมืองจันทบุรี ที่รำบน้ำข้ึน ถึงป่ำชำยเลนของจังหวัดจันทบุรี
จะเกิดขนึ้ ตำมแนวแมน่ ้ำใหญ่ ทพ่ี ดั พำตะกอนจำกแผน่ ดินลงสูท่ ะเลและจำกระดับน้ำทะเลในอดตี ท่ีสูงข้ึน
ไหลท่วมเข้ำสู่ทแี่ ผ่นดิน เมื่อระดับน้ำทะเลลดต่ำลง ตะกอนจึงสะสมตัวเป็นที่รำบน้ำข้ึนถึงแผ่เป็นบรเิ วณกว้ำง
ในบริเวณชำยทะเล (shoreline) จะเกิดกำร สะสมตัวของตะกอน ทรำ ยที่ถูกพัดพำ มำ กับคลื่น
และกระแสน้ำชำยฝ่งั ทเี่ ปลีย่ นแปลงตำมฤดูกำล เกิดเปน็ สันดอนทรำยและหำดทรำยทบั ถมอยูบ่ นทร่ี ำบน้ำ
ข้นึ ถงึ หำดทรำยเหลำ่ นจ้ี ะปดิ ก้ันท่ีรำบนำ้ ขึ้นถึงปำ่ ชำยเลนทำใหเ้ กิดสภำพแวดลอ้ มทค่ี อ่ นข้ำงสงบดำ้ นหลัง
หำดซ่ึงปำ่ ชำยเลนจะเจริญเติบโตไดด้ ี สว่ นในบริเวณที่แมน่ ำ้ ไหลลงสทู่ ะเลตะกอนน้ำขน้ึ น้ำลงจะปะทะกับ
คลนื่ ทีเ่ คลื่อนตัวจำกทะเลเข้ำหำฝงั่ ตะกอนบริเวณน้ันจะเป็นหำดทรำยปนโคลนและบำงบรเิ วณกจ็ ะเป็น
ดนิ ดอนสำมเหลย่ี มช่วงน้ำลง (ebb delta) บริเวณปำกแม่นำ้ ส่วนทร่ี ำบน้ำขึน้ ถงึ ท่อี ยู่ลกึ เข้ำไปในแผ่นดิน
และน้ำข้ึนน้ำลงในแต่ละวันท่วมไม่ถงึ กจ็ ะมีสภำพเป็นที่ลุ่มน้ำขังท่ีเรียกวำ่ พรุหรือมำบ เ ช่นพรุบริเวณ
อ. แหลมสิงห์ เปน็ ต้น ชำยฝ่งั หินของจังหวดั จนั ทบุรี ส่วนมำกจะอยู่ทำงทศิ ตะวันตกของอำเภอท่ำใหม่
เนื่องจำกธรณีวทิ ยำโครงสร้ำงของพืน้ ท่ีน้เี ปน็ รอยเลอื่ นใหญส่ องแนวในทศิ ทำงเกอื บเหนือใต้ กำรเคล่อื นตัว
ของรอยเลอ่ื นในอดตี เกิดเป็นแอ่งเล็กๆระหวำ่ งทิวเขำรอยเล่ือน เมอื่ นำ้ ทะเลไหลเข้ำมำทว่ มแผน่ ดินในสมัย
โฮโลซีน จงึ เกิดเป็นแนวหำดทรำยเดมิ และทรี่ ำยนำ้ ขึ้นของอ่ำวคุ้งกระเบน หินในบริเวณชำยฝ่ังและทวิ เขำ
เหล่ำน้ีเป็นหินทรำย หินทรำยแป้ง และหินกรวดมนยุคจแู รสซิก ธรณีวิทยำสัณฐำนชำยฝ่ังในพื้นท่ี
อำเภอแหลมสงิ หม์ ีรำยละเอียดดังนี้

-27-

รปู ท่ี 19 แผนทธ่ี รณสี ณั ฐานชายฝ่งั ทะเล พื้นท่ีอาเภอทา่ ใหม่และนายายอาม จงั หวัดจนั ทบรุ ี
(ดัดแปลงจาก กรมทรัพยากรณี, 2550)

-28-

3.5.2.1 หาดทราย (Sandy beach)

สิน สินสกุล และคณะ (2545) ได้แบ่งพืน้ ทีห่ ำดทรำยออกเป็น 2 หน่วยคือ หำดทรำยเดิม
และหำดทรำยปจั จบุ ัน ดังน้ี

1) หาดทรายเดมิ (Old sandy beach) หรือหำดทรำยเกำ่ หมำยถงึ หำดทรำยท่ีเกิด
จำกกำรสะสมตะกอนในช่วงท่ีน้ำทะเลรุกเข้ำมำในแผ่นดนิ เม่ือประมำณ 6,000 ปี ก่อนเมื่อน้ำทะเล
เกิดกำรถอยร่นทำให้เกดิ แนวหำดทรำยขนำนกับชำยฝั่ง หำดทรำยน้ีอยู่ที่ระดับควำมสูงประมำณ 4 - 5 เมตร
จำกระดับน้ำทะเลปจั จุบัน หำดทรำยเดิมพบได้บรเิ วณหำดเจ้ำหลำวของอำเภอท่ำใหม่ วำงตัวตั้งแต่
แหลมเสด็จเป็นแน วยำวขนำนกับชำยหำดไปจนถึงเขำเจ้ำหลำว ส่วนในพ้ืน ท่ีอำเภอนำยำยอำม
พบแนวหำดทรำยเดิม บรเิ วณบำ้ นปำกน้ำกระแจะ

2) หาดทรายปัจจุบัน (Young sandy beach) หรือหำดทรำยใหม่ เป็นแนวของ
หำดทรำยที่มีขอบเขตติดกับทะเลปัจจุบัน ตะกอนส่วนมำกเป็นทรำยปนกับเศษเปลือกหอยและซำกปะกำรัง
อำยุของหำดทรำยใหม่ ประมำณ 2,000 ปี จนถึงไม่กี่ร้อยปที ่ีผำ่ นมำ ในพ้ืนท่อี ำเภอท่ำใหม่พบหำดทรำยปัจจุบัน
บริเวณหำดเจ้ำหลำว และอำเภอนำยำยอำมพบบริเวณ หำดคุ้งวิมำน หำดบ้ำนนำซำ (หลังโรงเรียนมำรีอำ)
บำ้ นปำกน้ำกระแจะ และบ้ำนถนนสูง มี ระดับควำมสูงของหำดทรำยใหม่ประมำณ 0.5 – 2.0 เมตร โดยมี
ควำมกวำ้ งประมำณ 5 - 50 เมตร

3.5.2.2 ท่ีราบน้าขนึ้ ถงึ (Tidal flat)

ทร่ี ำบน้ำข้ึนถงึ หรือท่เี รยี กกันท่ัวไปวำ่ หำดเลนหรือหำดโคลน มสี ภำพแวดลอ้ มค่อนข้ำงสงบ
โดยนำ้ ขึ้นนำ้ ลง (tide) เป็นตวั กำรหลกั ที่ทำให้เกดิ กำรสะสมตัวของตะกอนเกิดเปน็ ที่รำบ ตะกอนในทร่ี ำบ
น้ำขนึ้ ถงึ จะประกอบดว้ ยดินเหนยี วหรือดนิ เคลย์ทะเล (marine clay) ท่ีมสี ีเทำถึงเทำเขยี ว มที รำยแปง้ และ
ทรำยละเอียดแทรกสลบั บ้ำง มีซำกพืชและหอยแทรกสลับอยู่ด้วยเช่นกนั สนิ สินสกุลและคณะ ( 2545)
แบง่ ทร่ี ำบน้ำขึ้นถงึ ออกเปน็ 3 กลุ่ม ตำมระยะเวลำของกำรวิวฒั นำกำรและตำแหน่งที่ต้งั คือ ทร่ี ำบน้ำข้ึนถึง
เดิม (old tidal flat) ท่ีรำบน้ำขน้ึ ถึงปจั จุบนั (intertidal flat) และทีร่ ำบใตร้ ะดบั น้ำลง (subtidal flat)

1) ท่ีราบน้าข้นึ ถึงเดิม (old tidal flat) เป็นที่รำบน้ำข้ึนถึงซึ่งอยู่ตอ่ เนื่องกับแผ่นดิน
ด้ำนในและแผ่ออกเป็นบริเวณกว้ำงสทู่ ะเล พื้นท่ีเหล่ำนี้เกิดจำกกำรสะสมตะกอนทะเลในระยะแรกท่ี

น้ำทะเลเรมิ่ ไหลท่วมเขำ้ มำในแผ่นดิน ต้งั แต่เมื่อประมำณ 9,000 ปี ท่ีผ่ำนมำ จนถึงระยะเวลำที่น้ำทะเล

เร่มิ ลดระดบั ลงในช่วงแรกเม่ือประมำณ 5,000 ปี ที่ผำ่ นมำ ที่รำบนำ้ ข้ึนถึงเดิมพบครอบคลุมเป็นบรเิ วณ

อ่ำวคุ้งกระเบน และพบต้ังแต่คลองกระแจะวำงตัวยำวขนำน กับชำยฝ่ังไปทำงทิศตะวัน ตกจนถึง
คลองพังรำด

2) ท่ีราบน้าขึ้นถึงปัจจุบนั (Intertidal flat) ทรี่ ำบเขตน้ีมลี ักษณะของป่ำชำยเลนให้เห็น
สังเกตได้ เป็นท่ีรำบน้ำข้ึนถึงทอ่ี ยู่ระหวำ่ งระดบั นำ้ ขึ้นสงู สดุ กบั ระดับนำ้ ลงต่ำสดุ ส่วนมำกจะอยดู่ ้ำนนอก
ของชำยฝ่ังติดกับทะเล และบรเิ วณสองฟำกแม่นำ้ ทน่ี ้ำทะเลขน้ึ ถึง ที่รำบเหลำ่ นี้จะจมอยใู่ ต้นำ้ และจะโผล่
ใหเ้ หน็ เมอ่ื นำ้ ลง ลักษณะตะกอนก็จะเหมือนกับทีร่ ำบนำ้ ขนึ้ ถึงเดมิ เพียงแต่อำยขุ องพีต (peat) ซำกพืช
และสัตว์ที่สะสมตวั อยู่ในตะกอนเมือ่ นำไปหำอำยแุ ล้วจะมีอำยุน้อยกว่ำห้ำพันปีทผ่ี ำ่ นมำ ทีร่ ำบน้ำท่วมถึง
ปัจจุบันพบบริเวณอ่ำวคุ้งกระเบน และพบตัง้ แต่คลองกระแจะวำงตัวยำวขนำนกับชำยฝงั่ ไปทำงทิศ
ตะวนั ตกจนถงึ คลองพังรำด

-29-

3) ท่ีราบใต้ระดับน้าลง (Subtidal flat) รำบเขตน้ีมีลักษณะของป่ำชำยเลน ให้เห็น
สงั เกตได้ เป็นที่รำบนำ้ ขึ้นถงึ ทีอ่ ยู่ระหว่ำงระดบั นำ้ ขึ้นสูงสดุ กบั ระดับน้ำลงต่ำสดุ สว่ นมำกจะอยดู่ ำ้ นนอก
ของชำยฝั่งติดกับทะเล และบริเวณสองฟำกแม่น้ำทีน่ ำ้ ทะเลขึน้ ถึง ที่รำบเหลำ่ น้ีจะจมอยู่ใตน้ ้ำและจะโผล่
ใหเ้ ห็นเม่อื น้ำลง ลักษณะตะกอนก็จะเหมือนกบั ที่รำบนำ้ ข้ึนถงึ เดิม เพียงแต่อำยุของพีต (peat) ซำกพืช
และสัตวท์ ่ีสะสมตัวอยู่ในตะกอนเมอื่ นำไปหำอำยแุ ล้วจะมีอำยนุ ้อยกวำ่ หำ้ พันปีทผ่ี ่ำนมำ ทร่ี ำบน้ำท่วมถึง
ปจั จุบันพบบริเวณอ่ำวคุ้งกระเบน และพบตัง้ แต่คลองกระแจะวำงตัวยำวขนำนกับชำยฝ่งั ไปทำงทิศ
ตะวันตกจนถงึ คลองพังรำด

3.5.2.3 ลากนู (Lagoon)

ลำกนู เปน็ พ้ืนที่ลุ่มน้ำตนื้ อย่รู ะหวำ่ งหำดทรำย หรอื มักอยู่ด้ำนหลงั หำดสันดอน ขนำนกับ
ชำยฝั่ง ส่วนมำกจะมีท ำงเปิดสู่ทะเล ลำกูนขนำดใหญ่จะมีลักษณะเป็นที่รำบน้ำขึ้นถึง ( Tidal flat)
และพรุ (Marsh) เกิดร่วมอยู่ด้วย สิน สินสกุลและคณะ (2545) แบ่งลำกูนออกเป็น 2 หน่วยคือ ลำกูนเดิม
และลำกูนปจั จบุ นั นนื้ ทอี่ ำเภอท่ำใหม่และอำเภอนำยำยอำมพบแต่ลำกนู ปจั จุบัน

ลากูนปัจจุบัน (young lagoon) เป็น ลำกูน ที่ เกิดข้ึน หลังจำ กร ะดับน้ำ ทะเล
ลดระดับลงมำเม่ือประมำณ 5,000 ปี ทีผ่ ่ำนมำ ลำกูนกล่มุ น้ปี ระกอบด้วยทรำยเปน็ ส่วนมำก เน่ืองจำกกำรกัดเซำะ
ของหำดทรำยเดมิ ทีเ่ กิดขึ้นก่อนและทรำยท่ีถกู คลืน่ ชะในช่วงทีม่ ลี มพำยุจะปลิวกระจำยตำมแรงกระแทก
ของคลื่น มำสะสมตะในลำกูนด้วย ลำกูนปัจจุบัน ส่วนมำกยังคงมีน้ำขังอยู่และปริมำณน้ำใน ลำกูน
จะขนึ้ อยู่กับกำรขึ้นลงของน้ำทะเลท่ีเปลี่ยนแปลงไปในแตล่ ะวนั อำเภอท่ำใหมพ่ บบริเวณบ้ำนคุ้งกระเบน
อำเภอนำยำยอำม บรเิ วณคลองกระแจะ และบริเวณคลองปำกตะโปน

4. วิธีการศกึ ษา

การศึกษาการเปล่ียนแปลงชายฝ่ังทะเลในพื้นท่ีอาเภอท่าใหมแ่ ละอาเภอนายายอาม
จังหวัดจนั ทบุรี ในครัง้ น้ี ไดด้ าเนนิ การสารวจศกึ ษาใน 3 หัวข้อ คอื สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝ่ังทะเล
ธรณสี ัณฐานชายฝ่ังทะเล และธรณีวทิ ยากายภาพพนื้ ทะเล โดยมรี ายละเอยี ด ดังน้ี

4.1 สถานภาพการเปล่ียนแปลงชายฝงั่ ทะเล

ศกึ ษาการเปล่ียนแปลงชายฝ่งั ทะเลในพ้นื ที่ศกึ ษาโดยการวเิ คราะหส์ ถานภาพการเปลี่ยนแปลง
ชายฝ่ังใน 2 ลักษณะ ได้แก่ สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝ่ังทะเล ในช่วงรอบ 6 ปี สถา น ภ า พ
การเปลยี่ นแปลงชายฝั่งทะเล ในชว่ งรอบ 10 ปี และสถานภาพการเปลยี่ นแปลงชายฝงั่ ในชว่ งรอบฤดูกาล

ข้อมูลสาหรับใช้ในการวิเคราะห์สถานภาพการเปล่ียนแปลงชายฝ่ังทะเล แบ่งออกเป็น 2 ประเภท
คอื ข้อมูลท่ีได้จากการแปลความหมายเส้นแนวชายฝ่ังจากภาพถ่ายทางอากาศออร์โธสี และข้อมูล
การสารวจภาคสนามด้วยการรังวัดค่าระบบพิกัดดาวเทียมแบบสัมพัทธ์ (DGPS) จากนั้นทาการวิเคราะห์
เปรียบเทียบการเปล่ยี นแปลงชายฝั่งด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ เพื่อให้ไดแ้ ผนท่ีการ เปลยี่ นแปลง
ชายฝงั่ ทะเลในช่วงรอบ 6 ปี รอบ 10 ปี และรอบฤดูกาล โดยมขี ั้นตอนการศกึ ษาโดยสังเขปดังรปู ที่ 20

รูปที่ 20 ผังแสดงขั้นตอนการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมลู การเปลี่ยนแปลงชายฝง่ั

-31-

4.1.1 การสารวจ

สารวจรังวัดด้วยดาวเทียม GPS แบบสัมพัทธ์ โดยใช้เคร่ืองมือ GPS ชนิดสองความถี่
ร่นุ LEICA GS 10 ซง่ึ หลักการระบุตาแหน่งด้วยระบบ GPS อาศยั การวัดระยะทางจากเคร่ืองรับGPS ไปยัง
ดาวเทียม GPS อย่างน้อย 4 ดวง เพอื่ นามาคานวณเป็นพิกดั บนพ้ืนโลกการวัดระยะทางจากดาวเทียมถึง
เคร่อื งรบั GPS อาศยั การจับเวลาทค่ี ลืน่ เดนิ ทางระหว่างจุด 2 จุด และเมือ่ เรารู้ความเร็วคลื่นที่เดินทาง ก็
สามารถคานวณเปน็ ระยะทางได้ ซ่ึงการจับเวลาการเดนิ ทางของคล่ืนมีกระบวนการคือ ดาวเทียมจะปล่อยสัญญาณ
Pseudo random code ในขณะเดียวกันเคร่ืองรบั ก็จะคานวณสัญญาณเดยี วกนั นี้ข้ึนมาเม่ือเคร่ืองรับ
GPS ได้รับ Pseudo random code จากดาวเทียม GPS จะทาการเปรียบเทียบว่า Pseudo random
code ที่ได้รบั มีความแตกตา่ งจาก Pseudo random code ที่เคร่ืองรับสร้างขึ้นในแกนเวลามากนอ้ ยแค่
ไหน ค่าความแตกตา่ งท่ไี ด้จะเป็นเวลาทใ่ี ช้ในการเคลือ่ นที่ของสญั ญาณจากดาวเทียมมาถึงเคร่ืองรบั GPS
เมอื่ รรู้ ะยะเวลาท่ีแน่นอนจึงสามารถหาระยะหา่ งจากเคร่ืองรบั GPS ถึงดาวเทียมได้ อย่างไรก็ตาม ในทาง
ปฏบิ ัตกิ ารวัดเวลาจะมีขอ้ ผิดพลาดอยู่บ้าง และเปน็ ตัวทาให้ผลลพั ธ์ของตาแหน่งผดิ ไปด้วย ซึง่ ขน้ึ กับปัจจัย
หลายประการ อาทิ สภาพของช้นั บรรยากาศ สัญญาณท่ีไดร้ ับอาจจะสะทอ้ นกบั ส่ิงกอ่ สรา้ งทาให้เกิดค่า
ความผิดพลาด (Multipath error) เป็นต้น วิธีการหนงึ่ ในการลดค่าความผิดพลาด คือ การสารวจรังวัด
แบบระบบพิกัดตาแหน่งแบบสัมพัทธโ์ ดยจะใชเ้ ครื่องรบั GPS สองเคร่ืองในการทางาน เครอื่ งหน่ึงตดิ ตั้งอยู่
กบั ที่บนพื้นผิวโลกซงึ่ ทราบค่าตาแหน่งพิกัดทแี่ นน่ อน และใช้เปน็ จุดอ้างอิงหรือหมุดฐาน (Base station)
เครื่องรับ GPS อีกเคร่ืองสามารถเคล่ือนย้ายตาแหน่งได้ ใช้สาหรบั วัดตาแหน่งบนจุดที่ต้องการทราบ
ตาแหน่ง และเรียกจดุ นี้ว่า หมุดโรเวอร์ (Rover) เนื่องจากดาวเทียม GPS อยไู่ กลจากผิวโลกมาก ดังน้ัน
ตาแหน่งทีต่ ่างกันเพยี งเลก็ น้อยบนผิวโลกจึงไมม่ ีความสาคัญมากนักเมื่อเทียบกบั ระยะหา่ งของดาวเทียม
หากเครื่องรับ GPS สองตวั อยหู่ ่างกันไม่มาก (2 - 300 กิโลเมตร) สญั ญาณที่เคร่ืองรับท้ังสองตวั ไดร้ ับใน
เวลาเดียวกันจะผา่ นบรรยากาศโลกทมี่ ีลกั ษณะเหมอื นๆกันก็ควรจะมีค่าความคลาดเคลือ่ นท่ีเทา่ กนั ดว้ ย
การทเี่ รามเี คร่อื งรับ GPS ที่หมุดฐานซ่ึงทราบตาแหน่งทแี่ นน่ อน ทาให้สามารถหาได้วา่ ค่าที่คานวณจาก
สัญญาณดาวเทียม มีค่าความคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริงมากน้อยเพียงไร และสามารถใช้ในการ
ปรับแก้ค่าตาแหน่งที่คานวณได้จากเครอ่ื งที่หมุดโรเวอรใ์ ห้ถูกต้องได้ การระบุตาแหน่งแบบสัมพัทธ์
(Relative positioning หรือ Differential positioning) ดว้ ยระบบ DGPS จึงให้ค่าพกิ ัดท่ถี ูกต้องมากกว่า
การระบุตาแหนง่ แบบสัมบูรณ์ (Absolute positioning) ทใี่ ชเ้ คร่อื งรับ GPS เพียงเคร่อื งเดียว

-32-
การสารวจภาคสนามแบง่ ออกเปน็ 2 ขั้นตอนคอื จัดทาหมุดหลักฐานพร้อมทง้ั รังวดั พิกัด
ตาแหน่งเพ่ือการอ้างองิ และการเดนิ สารวจเส้นแนวชายฝงั่ ด้วย เครอ่ื งมอื DGPS ดงั นี้

4.1.1.1 จดั ทาและรังวัดหมดุ หลักฐานอา้ งอิง

กรมทรพั ยากรธรณีได้สร้างหมุดหลักฐานอ้างอิงขึ้นมาใหม่ในบริเวณพื้นที่ชายฝ่ังทะเล
อาเภอท่าใหม่และอาเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี จานวน 2 หมุด และหมุดหัวน็อต จานวน 3 หมุด
ซง่ึ ในการสารวจครั้งน้ีมีหมดุ อ้างอิงท้งั สิ้นจานวน 5 หมุด กาหนดใหแ้ ต่ละหมุดหลักฐานมีระยะห่างระหวา่ ง
หมดุ ประมาณ 3 – 5 กิโลเมตร และทาการรงั วัดระบุตาแหน่งหมดุ หลักฐานทีส่ ร้างขึ้นใหม่ดว้ ยการสารวจ
รังวัดระบบพิกัดตาแหน่งแบบสัมพัทธ์โดยตั้งเครอ่ื งรับแบบสถิต (เครื่องรับ GPS ไม่มีการเคลื่อนท่ี )
เคร่ืองรับ GPS เคร่ืองหนึ่งจะติดตั้งไว้ที่หมุดหลักฐานของทางราชการซ่ึงทราบค่าพิกัดตาแหน่งที่
แน่นอน เชน่ กรมแผนที่ทหาร กรมที่ดนิ และกรมอุทกศาสตร์ เพอ่ื ใช้เป็นหมุดฐาน ในขณะที่เคร่ืองรับ
GPS อีกเครอื่ งหนึง่ จะติดตั้งไวท้ ่ีหมุดหลกั ฐานที่สร้างขึน้ ใหม่ ทาการบันทึกสัญญาณจากดาวเทยี ม GPS
เป็นระยะเวลาประมาณ 45 - 90 นาที ตามระยะทาง (รูปท่ี 21) หมุดหลักฐานทสี่ รา้ งข้ึนใหมจ่ ะใช้เป็น
หมดุ ฐานหรือเปน็ จุดอ้างองิ ในการสารวจแนวชายฝง่ั ทะเล (รปู ที่ 22) รายละเอียดดงั ภาคผนวก ก

รปู ท่ี 21 ก) ระบบการทางานของเคร่อื งมือ DGPS และ ข) รังวดั ค่าพิกดั ตาแหน่งหมุดหลักฐาน
อ้างองิ ของกรมทรัพยากรธรณใี นพ้นื ที่สารวจ

-33-
รูปท่ี 22 ตาแหน่งหมุดหลกั ฐานอา้ งองิ ในพน้ื ท่ีอาเภอทา่ ใหม่และอาเภอนายายอาม จงั หวดั จนั ทบรุ ี

-34-

4.1.1.2 สารวจแนวชายฝ่ัง

การสารวจแนวชายฝ่งั ในพน้ื ทม่ี ี 2 วิธี คอื การสารวจแนวราบและสารวจแนวดิ่ง
1) สารวจแนวราบ
การสารวจในแนวราบเปน็ การสารวจเพื่อหาแนวเส้นชายฝ่ังทะเล (คา่ x และ y) โดยทา
การเดนิ สารวจขนานกบั แนวชายฝ่งั ตามชานหาด (Berm) แนวสันหาด (Beach ridge) หรอื แนวพชื /ตน้ ไม้
ทปี่ รากฏให้เหน็ ชัดเจน การสารวจด้วยวิธนี ี้ จะติดตัง้ เครอ่ื งรับ GPS เครือ่ งหนง่ึ ไว้ที่หมุดหลักฐานอ้างอิงที่
ทราบพกิ ัดตาแหน่งโดยต้ังเคร่อื งรบั แบบสถติ (Static) เครอื่ งรบั GPS ไม่มีการเคล่ือนที่ อีกเครอื่ งหนึ่งจะ
ตดิ ตั้งใส่เป้สะพายหลังและตั้งเครอื่ งรับแบบจลน์ (Kinematic) ซง่ึ จะคานวณตาแหนง่ ในขณะที่เครื่องรับ
GPS เคลอ่ื นที่ โดยต้ังเวลาให้เคร่อื งรับสัญญาณอตั โนมัติทุกๆ 3 วินาที และทาการบันทึกไวข้ ณะที่เดิน
สารวจการสารวจแนวชายฝั่งคร้ังนีด้ าเนินการในเดือนมีนาคม 2561 (หลงั มรสุมตะวันตกเฉียงใต้) เดือน
มถิ ุนายน 2561 (ก่อนมรสุมตะวนั ตกเฉียงใต้) ดังรปู ท่ี 23

รปู ท่ี 23 ก) แนวชายหาด ข) แนวโครงสรา้ ง และ ค) แนวพชื ตามชายหาด
2) สารวจแนวด่ิง
การสารวจในแนวดิง่ เปน็ การสารวจเพื่อศึกษาลักษณะสัณฐานของพ้ืนที่ (ภาพตัดขวาง

ของแนวหาด) วธิ นี จ้ี ะทราบค่าพกิ ัดทั้งในแนวราบและแนวด่ิง (ค่า x, y และ z) เส้นการเดนิ สารวจจะต้อง
ตั้งฉากกับแนวชายฝ่ัง การศึกษาครั้งนี้ กาหนดระยะห่างระหว่างเส้นสารวจแต่ละเส้นคือ 150 เมตร
และระยะห่างระหวา่ งจุดสารวจในแต่ละแนวเสน้ คอื 5 เมตร การสารวจด้วยวิธนี ี้ จะตอ้ งติดต้ังเคร่ืองรับ
GPS เครื่องหนึ่งไว้ที่หมดุ หลกั ฐานอ้างอิงทท่ี ราบพิกัดตาแหน่งโดยตง้ั เคร่อื งรบั แบบสถิตและอีกเครื่องหน่ึง
จะติดต้ังใส่เปส้ ะพายหลงั และต้ังเคร่ืองรบั แบบจลน์ ขอ้ มลู ค่าพกิ ดั จะถูกบนั ทกึ โดยผูส้ ารวจ ดงั รปู ท่ี 24

รูปท่ี 24 การเดินสารวจในแนวดงิ่ เพอื่ ศึกษาลักษณะสัณฐานของพ้ืนท่ี

-35-

4.1.2 การวเิ คราะหข์ อ้ มูลสถานภาพการเปล่ียนแปลงชายฝ่งั

4.1.2.1 วิธกี าร

ในการวเิ คราะห์สถานภาพการเปล่ียนแปลงชายฝ่ังครั้งนี้ ประกอบด้วยกระบวนการ
ทางาน 2 ข้ันตอนคือ การประมวลผลข้อมูลด้วย โปรแกรม Leica geo office 8.4 และวิเคราะห์
เปรียบเทยี บการเปล่ียนแปลงชายฝง่ั ด้วยโปรแกรม ArcView3.3

1) การประมวลผลดว้ ยโปรแกรม LEICA Geo Office 8.4
ประมวลผลข้อมูลจากการสารวจรังวัดแนวชายฝ่ัง ด้วย วธิ ี Post processing ซึ่งเป็น
การปรบั แก้หลังการรังวัด โดยใช้โปรแกรม Leica geo office 8.4 ผลท่ีได้จะเป็นค่าพิกดั ตาแหน่งใน
แนวราบ ณ จุดต่างๆ (x และ y) ที่เครือ่ งมือทาการบันทึกสัญญาณไว้ทุกๆ 3 วนิ าที ต่อเนื่องกันไปตาม
แนวชายฝงั่

2) วเิ คราะห์เปรยี บเทียบการเปล่ียนแปลงชายฝง่ั ด้วยโปรแกรม ArcView3.3
แปลงข้อมูลจุดต่างๆ ตามแนวชายฝงั่ ทะเลให้เป็นเส้นแนวชายฝั่งทะเลที่ได้จากหัวข้อ
4.1.2.1 โดยอาศัยเคร่ืองมือช่วย (Extension tool) ชื่อ Xtool ของโปรแกรม ArcView 3.3 (รูปท่ี 25)
จากนั้นทาการซอ้ นทับข้อมูลทงั้ 2 ช่วง (Overlay) แล้วคานวณหาระยะทางท่เี กิดการเปลีย่ นแปลงไป
ระหวา่ งเส้นแนวชายฝั่งทะเลท้ังสอง โดยอาศัยเคร่ืองมือช่วยของโปรแกรม ArcView 3.3 ชื่อ Digital
shoreline analysis system version 2.2 (DSAS)

หลักการวิเคราะห์ข้อมูลของฟงั กช์ ัน DSAS โปรแกรมจะสร้างเส้นตั้งฉากออกไปจาก
เส้นฐานทีก่ าหนดไว้ ไปตัดกบั เสน้ แนวชายฝง่ั ทีต่ ้องการเปรียบเทยี บท้งั สองเสน้ เส้นฐานทีส่ ร้างข้ึนสว่ นใหญ่
จะสรา้ งขนานกบั เส้นแนวชายฝั่งเดิม (ในการศึกษาครั้งน้ีจึงสร้างเส้นฐานให้ขนานกบั เสน้ แนวชายฝั่ งใน
ปี พ.ศ. 2545 และปี พ.ศ. 2551) ณ จุดท่ีเสน้ ตัง้ ฉากตัดกับเส้นแนวชายฝ่ังทั้งสองจะมีค่าพกิ ัดตาแหน่ง
กากับอยู่โปรแกรมจึงสามารถคานวณระยะทางระหว่างพิกัดตาแหน่งท้ังสองได้ ซ่ึงก็คือ ระยะตาม
แนวต้ังฉากกับชายฝั่งหรือระยะทางท่ีเกิดการเปลี่ยนแปลง ไประหว่างเส้นแน วชายฝ่ังทะเลท้ังสอง
เนือ่ งจากการกัดเซาะหรือมีการสะสมตัวของชายฝง่ั โดยการศึกษาครง้ั นี้กาหนดใหโ้ ปรแกรมสรา้ งเสน้ ตั้งฉาก
ทุกๆ ระยะทาง 2 เมตร (รปู ที่ 26)

ก ข

รูปที่ 25 ก) ขอ้ มลู จดุ พิกดั (X,Y) ท่ีไดจ้ ากการสารวจ
ข) แนวเสน้ ชายฝั่งทะเลทีไ่ ดจ้ ากการแปลงค่าจุดพกิ ดั

-36-

เส้นแนวชายฝัง่ ปี พ.ศ. 2545 ระยะทางตามแนวชายฝง่ั ท่ี
เส้นแนวชายฝงั่ ปี พ.ศ. 2561 เปล่ียนแปลง
พนื้ ทท่ี เี่ กิดการเปลย่ี นแปลง

รูปท่ี 26 ตัวอยา่ งการเปรยี บเทียบเส้นแนวชายฝัง่ โดยใชเ้ ทคนิคการซ้อนทับข้อมูล

หลักการคานวณอตั ราการเปล่ยี นแปลงชายฝ่งั

คานวณโดยหาระยะทางการเปลีย่ นแปลง เฉล่ยี ระหว่างช่วงเวลาท่ตี ้องการเปรยี บเทียบ
หรือระยะทางทตี่ ั้งฉากกับชายฝ่งั ทเ่ี ปลีย่ นแปลงโดยเฉล่ยี และนามาคานวณหาอัตราการเปล่ียนแปลง
ชายฝั่งทะเลตอ่ ปี ดังสมการท่ี 1 และ 2 จากน้ันทาการจาแนกสถานภาพชายฝงั่ ตามแนวทางการศึกษา
การเปลย่ี นแปลงชายฝ่ังทะเลของ สนิ สนิ สกลุ และคณะ (2545) ดงั ตารางท่ี 3

ระยะทางทต่ี ง้ั ฉากกบั ชายฝ่งั = พ้นื ทท่ี ่ีเกดิ การเปลยี่ นแปลง (ตารางเมตร) … (1)
ท่เี ปลยี่ นแปลงโดยเฉล่ีย (เมตร) ระยะทางตามแนวชายฝงั่ ทีเ่ ปลย่ี นแปลง (เมตร)

อัตราการเปลย่ี นแปลงชายฝง่ั (เมตร/ป)ี = ระยะทางทีต่ งั้ ฉากกับชายฝ่ัง (เมตร) … (2)
ระยะเวลาท่ีเกิดการเปลยี่ นแปลง (ปี)

-37-

ตารางที่ 3 การจาแนกลักษณะการเปล่ียนแปลงชายฝ่งั ทะเล

ลักษณะการ อัตราการ คาอธิบาย
เปลีย่ นแปลง เปลีย่ นแปลง
ชายฝงั่ ทะเล (เมตรตอ่ ป)ี

กัดเซาะรนุ แรง เกิดการกดั ชายฝั่งมพี ้ืนทหี่ ดหายไป ชายทะเลเปลยี่ นแนว หรือเกดิ การถอยรน่ เข้าไปในแผ่นดิน โดยมี

(Severe เซาะมากกวา่ อัตราการกดั เซาะมากกวา่ 5 เมตรตอ่ ปี
erosion 5 เมตรต่อปี

coast)

กัดเซาะปาน เกดิ การกดั พืน้ ที่ชายฝัง่ ท่มี อี ัตราการกัดเซาะ
กลาง เซาะ 1 - 5
(Moderate เมตรต่อปี 1-5 เมตรต่อปี

erosion coast)

สะสมตวั เกิดการสะสม ชายฝ่งั มีการสะสมตวั เพมิ่ ขน้ึ ของตะกอนในพื้นท่ี ทาให้ชายฝ่งั พอกพูนสูงขน้ึ หรือมีพ้ืนที่
(Depositional ตวั มากกว่า 1 งอกยาวออกไปในทะเล

coast) เมตรตอ่ ปี

คงสภาพ เกิดการ ชายฝง่ั ทะเลมกี ารปรับสมดุลไดต้ ามธรรมชาติ ในรอบปีชายหาดมีการกดั เซาะในฤดูกาล
เปลย่ี นแปลง หนึ่ง แล้วมีการสะสมตัวในอกี ฤดูกาล โดยมีอัตราการกัดเซาะและสะสมตัวท่ีเทา่ กันหรือ
(Stable ± 1 เมตรตอ่ เกือบเทา่ กนั
coast) ปี

ทม่ี า: สิน สินสกุล และคณะ (2545)

4.1.2.2 แนวทางการวิเคราะหส์ ถานภาพชายฝ่ังทะเล

ประเมินสถานภาพการเปลยี่ นแปลงชายฝง่ั ทะเล ใน 2 ลักษณะ คือ

1) สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝ่งั ในช่วงรอบ 6 ปี

ขอ้ มูลท่ีนามาวิเคราะห์ประกอบด้วย 2 ส่วนคอื ข้อมูลเสน้ แนวชายฝั่งทะเลที่ได้จากการแปล
ความหมายภาพถ่ายทางอากาศออรโ์ ธสี ปี พ.ศ. 2545 มาตราสว่ น 1: 25,000 และข้อมลู เส้นแนวชายฝ่ังท่ีได้
จากการสารวจรังวัดด้วยเครื่องมือ DGPS ในแนวราบช่วงหลังฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ปี พ.ศ. 2551
เพ่ือหาสถานภาพการเปล่ยี นแปลงชายฝัง่ ทะเลในช่วง 6 ปี ตามหวั ข้อ 4.1.2.1 พร้อมท้ังจาแนกสถานภาพ
ในพน้ื ที่ศึกษา ได้แก่ พืน้ ทก่ี ดั เซาะ พ้ืนทส่ี ะสมตัว และพื้นท่ีคงสภาพ ตามเกณฑ์ ดังตารางที่ 3

2) สถานภาพการเปล่ียนแปลงชายฝั่ง ในช่วงรอบ 10 ปี

ข้อมูลที่นามาวิเคราะห์ประกอบด้วย 2 ส่วนคอื ข้อมูลเส้นแนวชายฝ่ังทะเลท่ีได้จาก
การสารวจรังวัดด้วยเครือ่ งมือ DGPS ในแนวราบช่วงหลังฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ปี พ.ศ. 2551
และข้อมูลเสน้ แนวชายฝั่งที่ได้จากการสารวจรังวัดด้วยเครื่องมือ DGPS ในแนวราบช่วงหลังฤดูมรสุม
ตะวัน ตกเฉียงใต้ ปี พ.ศ. 2 561 จ ากนั้นน าข้อมูลท้ังสามช่วงมาเปรียบเทียบเพื่อหาสถาน ภา พ
การเปลี่ยนแปลงชายฝง่ั ทะเล พร้อมทัง้ จาแนกสถานภาพในพื้นที่ศึกษา ไดแ้ ก่ พน้ื ทีส่ ะสมตวั และพืน้ ท่คี งสภาพ

-38-

3) สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝง่ั ในช่วงรอบฤดูกาล
ข้อมูลท่นี ามาวิเคราะห์ประกอบด้วย 2 ส่วนคือ ขอ้ มูลเส้นแนวชายฝั่งทะเลที่ได้จาก
การสารวจรังวัดด้วยเคร่ืองมือ DGPS ในแนวราบช่วงก่อนฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ปี พ.ศ. 25 61
และข้อมูลเสน้ แนวชายฝั่งท่ีได้จากการสารวจรังวัดด้วยเคร่ืองมือ DGPS ในแนวราบช่วงหลังฤดูมรสุม
ตะวัน ตกเฉียงใต้ ปี พ.ศ. 25 61 จ ากน้ัน น าข้อมูลทั้งสองช่วงมาเปรียบเทียบเพื่อหาสถาน ภา พ
การเปลี่ยนแปลงชายฝั่งทะเล พรอ้ มทัง้ จาแนกสถานภาพในพื้นที่ศกึ ษา ได้แก่ พนื้ ท่ีสะสมตัว และพน้ื ทคี่ งสภาพ

4.1.2.3 การวเิ คราะห์ขอ้ มูลสถานภาพการเปลีย่ นแปลงชายฝั่งในแนวดิ่ง

นาขอมูลพิกัดตาแหนงท้ังในแนวราบและแนวดิ่ง (ค่า x, y และ z) ทไี่ ด้จากการสารวจ
แบบ Real Time Kinematic (RTK) มาวิเคราะห์สถานภาพการเปล่ียน แปลงชายฝ่ังด้วยโปรแกรม
Microsoft Excel และโปรแกรม ArcGis

1) การประมวลผลดว้ ยโปรแกรม Microsoft Excel
นาข้อมูลที่ได้มาใสต่ ารางในโปรแกรม Excel ให้แสดงผลในรปู ของกราฟ ทง้ั สองชว่ งเวลา
คือในชวงเดือนมีนาคม 2561 เพื่อใชเปนตวั แทนขอมูลลักษณะธรณีสณั ฐานชายหาดในชวงหลังฤดมู รสุม
ตะวันตกเฉียงใต้และในชวงเดือนมถิ ุนายน 2561 เพื่อใชเปนตวั แทนขอมลู ในชวงกอ่ นฤดูมรสุมตะวันตก
เฉียงใต้ ผลทไี่ ดจ้ ะเปน็ ภาคหนาตัดขวางของชายหาดในแนวตงั้ ฉากกับแนวชายฝง
2) วเิ คราะห์เปรยี บเทียบการเปลี่ยนแปลงชายฝง่ั ด้วยโปรแกรม ArcGIS 10.3
แปลงข้อมูลจุดต่างๆ จ ากการสาร วจแบบ Real Time Kinematic (RTK) ให้เป็น
แบบจาลองพนื้ ผวิ โดยอาศยั เครอื่ งมือ 3D Analyst ของโปรแกรม ArcGIS 10.3 ทง้ั 2 ชว่ งเวลา (ก่อนและ
หลังฤดมู รสุมตะวันตกเฉยี งใต้) จากนั้นนาแบบจาลองทั้งสองมาเปรียบเทียบด้วยวธิ ีการประมาณปริมาตร
(Cut/Fill) เพือ่ หาปริมาณตะกอนชายหาดทเ่ี ปล่ียนแปลงไป

ก

ข

รปู ที่ 27 ก-ข) กราฟแสดงภาคตดั ขวางชายหาด บริเวณหาดเจา้ หลาวและหาดคุง้ วมิ าน