ช่องทางการพัฒนาอาชีพ อช21001 ม.ต้น

หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ

รายวชิ า ช่องทางการพฒั นาอาชีพ

(อช21001)

ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้น

หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พนื้ ฐาน
พทุ ธศักราช 2551

(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ.2560)

สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย
สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธิการ

ห้ามจาหน่าย

หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ

เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 25/2555

หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ

รายวชิ า ช่องทางการพฒั นาอาชีพ

(อช21001)

ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้น
ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560

ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ที่ 25/2555

คํานาํ

กระทรวงศึกษาธิการไดป ระกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551 เม่ือวันท่ี 18 กนั ยายนพ.ศ.2551 แทนหลักเกณฑและวธิ ีการจัดการศึกษานอกโรงเรยี น
ตามหลักสูตรการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช 2544 ซ่งึ เปนหลกั สูตรท่ีพัฒนาข้ึนตามหลักปรัชญา
และความเช่อื พื้นฐานในการจดั การศกึ ษานอกโรงเรยี นทีม่ กี ลมุ เปาหมายเปน ผูใหญมีการเรยี นรูและ
สงั่ สมความรู และประสบการณอ ยางตอเนื่อง

ในปง บประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคลื่อน
นโยบายทางการศกึ ษาเพอื่ เพ่มิ ศกั ยภาพ และขีดความสามารถในการแขง ขนั ใหประชาชนไดม ีอาชพี
ที่สามารถสรางรายไดทมี่ ่ังค่ังและมน่ั คง เปนบคุ ลากรท่ีมีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม
และมีจิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอ่ืน สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ
จดุ หมาย มาตรฐาน ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั และเนอ้ื หาสาระ ทงั้ 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตร
การศึกษานอกระบบระดับการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ใหม ีความสอดคลองตอบสนอง
นโยบายกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพ่ิมและสอดแทรก
เน้ือหาสาระเกี่ยวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรม และการเตรียมพรอมเพื่อเขาสูประชาคมอาเซียน
ในรายวชิ าทม่ี คี วามเกี่ยวของสัมพันธกัน แตยังคงหลกั การและวิธกี ารเดิมในการพฒั นาหนงั สือทีใ่ ห
ผูเรยี นศึกษาคน ควาความรดู วยตนเอง ปฏิบตั กิ ิจกรรม ทาํ แบบฝก หดั เพ่ือทดสอบความรูความเขาใจ
มีการอภปิ รายแลกเปล่ียนเรยี นรกู ับกลมุ หรอื ศึกษาเพิ่มเติมจากภูมิปญญาทองถิ่น แหลงการเรียนรู
และสอ่ื อ่นื

การปรับปรงุ หนังสอื เรยี นในคร้ังน้ี ไดร บั ความรวมมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวชิ า และผูเกีย่ วของในการจัดการเรยี นการสอนท่ศี กึ ษาคน ควา รวบรวมขอมูลองคความรูจาก
สอื่ ตา ง ๆ มาเรียบเรยี งเน้อื หาใหค รบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวชี้วัด
และกรอบเน้ือหาสาระของรายวิชา สาํ นักงาน กศน.ขอขอบคุณผูมีสวนเกี่ยวของทุกทานไว
ณ โอกาสน้ี และหวังวาหนังสอื เรียนชดุ น้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของใน
ทุกระดบั หากมีขอ เสนอแนะประการใด สํานักงาน กศน. ขอนอมรบั ดว ยความขอบคุณยงิ่

สารบญั

คาํ นํา หนา

คาํ แนะนาํ การใชหนงั สอื เรยี น
โครงสรา งรายวิชาชอ งทางการพฒั นาอาชพี
บทที่ 1 การงานอาชพี 1
เร่อื งท่ี 1 ความสาํ คญั และความจําเปน ในการพฒั นาอาชีพ
2
เรื่องที่ 2 การพฒั นากระบวนการผลิตอาชีพในชุมชน สงั คม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป 3
ไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวีปยโุ รป และทวปี แอฟริกา
เร่ืองท่ี 3 กลมุ อาชีพใหม
เร่ืองท่ี 4การประกอบอาชพี ในภมู ภิ าค 5 ทวีป 32

เรือ่ งที่ 5 การพัฒนากระบวนการจดั การงานอาชพี ในชมุ ชน สังคม ประเทศ และ 34

42

ภูมภิ าค 5 ทวปี ไดแ ก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป
และทวปี แอฟรกิ า
เร่อื งท่ี 6 คุณธรรม จริยธรรม
เรอ่ื งท่ี 7 การอนุรกั ษพลังงานและสง่ิ แวดลอ มในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และ 77

80

ภูมิภาค 5 ทวปี ไดแ ก ทวีปเอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวีปอเมรกิ า ทวปี ยโุ รป
และทวีปแอฟริกา
บทที่ 2 ชอ งทางการพฒั นาอาชพี 83
เรื่องที่ 1 ความจําเปน ในการมองเห็นชอ งทางเพอื่ พฒั นาอาชีพ
เรื่องที่ 2 ความเปน ไปไดใ นการพฒั นาอาชพี 84

เรือ่ งที่ 3 การกําหนดวธิ กี ารพัฒนาอาชีพพรอ มเหตุผล 85

บทที่ 3 การตดั สนิ ใจเลอื กพฒั นาอาชพี 92
94
เรือ่ งท่ี 1 การตดั สนิ ใจเลอื กพัฒนาอาชีพ
เรอ่ื งท่ี 2 การตดั สนิ ใจพฒั นาอาชีพดว ยการวิเคราะหศกั ยภาพ 95

106
บรรณานกุ รม 110
คณะผูจัดทาํ 111

คําแนะนําการใชห นังสอื เรียน

หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการพัฒนาอาชีพ รหัส อช21001
ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน เปนหนงั สือเรยี นทีจ่ ดั ทําขน้ึ สําหรบั ผูเรียนที่เปนนักศกึ ษานอกระบบ

ในการศึกษาหนังสอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าทกั ษะการพฒั นาอาชีพ ผูเรียนควร
ปฏิบัติ ดังนี้

1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง และ
ขอบขา ยเน้ือหา

2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามที่กําหนด
หากยังไมเขาใจควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเน้ือหานั้นใหมใหเขาใจ กอนท่ีจะศึกษา
เรอื่ งตอไป

3. หนงั สอื เรยี นเลมนี้มี 3 บท คือ
บทที่ 1 การงานอาชพี
บทที่ 2 ชอ งทางการพฒั นาอาชีพ
บทท่ี 3 การตดั สินใจเลือกพฒั นาอาชพี

โครงสรางรายวชิ าชอ งทางการพัฒนาอาชพี
ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน (อช21001)

สาระสาํ คญั
เปนองคความรเู กย่ี วกับการงานอาชพี และเทคโนโลยี ซ่งึ ประกอบดว ยการสํารวจวิเคราะห

อาชีพในชุมชน ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา
ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา เพ่ือนําไปสูการพัฒนา ระบุส่ิงที่ตองการพัฒนาอาชีพ เหตุผลความ
จําเปนที่ตองการพัฒนาอาชีพดานตาง ๆ แสวงหาความรูและเทคนิคการพัฒนาอาชีพวิเคราะห
ความรู และเทคนิคท่ไี ดม า เพ่ือนาํ ไปสกู ารพฒั นาอาชีพ การตัดสินใจเลือกวิธีการเพื่อพัฒนาอาชีพ
และการตรวจสอบความเปนไปไดในการพัฒนาอาชีพ ใหผูเรียนสามารถเลือกแนวทางการพัฒนา
อาชพี ท่เี หมาะสมตอตนเองและชมุ ชนได
ผลการเรียนรูทคี่ าดหวงั

1. อธิบายความหมาย ความสําคัญ วิเคราะหลักษณะงาน ขอบขายอาชีพในชุมชน สังคม
ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
ท่ีจะนําไปสกู ารพัฒนาอาชพี ทเ่ี หมาะสมกับศักยภาพของตน และสอดคลอ งกับชุมชน สงั คม

2. อธิบายเหตผุ ล ปจ จยั ความจาํ เปน ในการพฒั นาอาชพี ทีเ่ หมาะสมกบั ศกั ยภาพของตนเองได
3. จดั ระบบความสาํ คญั ในการตดั สนิ ใจพัฒนาอาชีพได

4. ปฏบิ ตั ิการวเิ คราะหเพือ่ การพัฒนาอาชพี ได
ขอบขา ยเนือ้ หา

บทที่ 1 การงานอาชพี
บทท่ี 2 ชอ งทางการพฒั นาอาชีพ
บทที่ 3 การตดั สินใจเลอื กพัฒนาอาชพี
สอ่ื การเรยี นรู
1. กจิ กรรม
2. หนังสอื เรยี น

1

บทท่ี 1
การงานอาชีพ

สาระสาํ คญั
อาชีพในปจจุบันมีอยูหลากหลายในสังคม มีท้ังสรางขึ้นใหมจากทรัพยากรท่ีมีอยู หรือ

พัฒนาขยายขอบขายจากอาชีพหนึ่งเปนอาชีพหนึ่ง หากผูเรียนมีโลกทัศนทางอาชีพจะทําใหมี
ความรู ความเขาใจ อธิบายความสําคัญ และความจําเปน ลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงาน
อาชพี การจดั การในงานอาชีพ คุณธรรม จริยธรรม และการอนุรกั ษพลังงานและสิ่งแวดลอม จะทําให
เหน็ ชอ งทางในการพฒั นาอาชพี
ตัวชว้ี ดั

1. อธบิ ายความสําคญั และความจําเปนในการพัฒนาอาชพี
2. อธิบายลักษณะขอบขายกระบวนการผลิตงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และ
ภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
เพ่อื นาํ มาวิเคราะหใ นการพฒั นาอาชีพ
3. อธบิ ายการจัดการในงานอาชีพในชมุ ชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย
ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา เพอ่ื นาํ มาวเิ คราะหใ นการพฒั นาอาชพี
4. อธิบายคุณธรรม จรยิ ธรรมในการพฒั นาอาชพี
5. อธบิ ายการอนรุ ักษพลงั งานและสง่ิ แวดลอมในการพัฒนาอาชีพในชมุ ชน สงั คม ประเทศ
และภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมรกิ า ทวปี ยุโรป และทวีปแอฟริกา
ขอบขา ยเน้ือหา
เรือ่ งท่ี 1 ความสาํ คัญและความจําเปน ในการพัฒนาอาชีพ
เรือ่ งที่ 2 การพัฒนากระบวนการผลติ อาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป
ไดแ ก ทวปี เอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวีปยโุ รป และทวปี แอฟริกา
เรอื่ งท่ี 3 กลมุ อาชพี ใหม
เร่ืองท่ี 4 การประกอบอาชพี ในภูมิภาค 5 ทวีป
เร่ืองที่ 5 การพฒั นากระบวนการจดั การงานอาชีพในชุมชนสังคม ประเทศ และภูมิภาค5 ทวีป
ไดแ ก ทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวีปอเมรกิ า ทวีปยุโรป และทวีปแอฟรกิ า
เรือ่ งท่ี 6 คุณธรรม จรยิ ธรรม
เร่ืองท่ี 7 การอนุรกั ษพลงั งานและส่งิ แวดลอมในชมุ ชน สังคม ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป
ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟรกิ า

2

เรอ่ื งท่ี 1 ความสาํ คัญและความจําเปนในการพฒั นาอาชพี

ความสาํ คัญและความจาํ เปนของการพัฒนาอาชพี วิเคราะหลกั ษณะขอบขายการงานอาชีพ
กระบวนการทาํ งาน การบรหิ ารจัดการของอาชีพตา ง ๆ ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และภูมภิ าค 5 ทวีป
ไดแก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟริกา เพ่ือการพัฒนาอาชีพ
จากการงานอาชีพตาง ๆ
ความสําคัญในการพฒั นาอาชีพ

การพฒั นาอาชพี เปน สงิ่ ท่สี าํ คญั ในวิถีชีวิตและการดาํ รงชพี ในปจจบุ นั เพราะอาชพี เปน การสราง
รายไดเ พ่ือเลีย้ งชพี ตนเองและครอบครัว อาชีพกอใหเกิดผลผลิตและการบริการ ซ่ึงสนองตอบตอ
ความตองการของผูบริโภค และที่สําคัญคือ การพัฒนาอาชีพมีความสําคัญตอเศรษฐกิจของ
ประเทศชาติ ความสําคัญจึงเปน ฟน เฟองในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ิต เศรษฐกิจ ชมุ ชน สงผลถึงความ
เจรญิ กา วหนา ของประเทศชาติ
ความจําเปนในการพฒั นาอาชพี

ความจําเปนในการพัฒนาอาชพี ในชุมชน สังคม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวีปเอเชีย
ทวีปออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา ท่ีเหมาะสมกับตนเอง วิเคราะห
ความเปนไปไดตาง ๆ ไดแก การลงทุน การตลาด กระบวนการผลิต การขนสง การบรรจุหีบหอ
การแปรรูป และผลกระทบตอชุมชน และสิ่งแวดลอม ความรูความสามารถของตนเองตอส่ิงที่
ตองการพัฒนา การลําดับความสาํ คัญของการพฒั นาทมี่ คี วามเปน ไปได เพ่ือนําขอมูลที่วิเคราะหไว
นาํ ไปปรกึ ษาผรู ู การตัดสนิ ใจเลือกพฒั นาอาชพี ที่เหมาะสมกบั ตนเอง โดยวเิ คราะหความพรอ มของ
ตนเอง ความตองการของตลาด เทคนิคความรู ทักษะในอาชีพ และความรับผิดชอบตอสังคม
ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอม

3

เร่ืองที่ 2 การพฒั นากระบวนการผลิตอาชีพในชมุ ชน สังคมประเทศและภมู ภิ าค5ทวีปไดแ ก
ทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา

เปนการวิเคราะหลักษณะ ขอบขาย กระบวนการผลิตทางอาชีพจากงานตาง ๆ ในวิถีชีวิต
ไดแก งานบาน งานเกษตร งานชา ง งานประดิษฐ และงานธรุ กิจ
1. งานบา น

งานบา น เปนการวเิ คราะหเกย่ี วกบั งานบา นและชีวติ ความเปน อยใู นบาน ผา และเครื่องแตงกาย
อาหารและโภชนาการ โดยเนนการแกปญหาในการทํางาน มีความรับผิดชอบ สะอาด มีระเบียบ
ประหยดั อดออม อนรุ กั ษพลงั งานและส่ิงแวดลอม เพ่ือนําไปสูการสรางงานอาชีพท่ีเหมาะสมกับ
ศกั ยภาพของตนเองและสอดคลอ งกบั ชมุ ชน สังคม

1.1 บานและชวี ิตความเปน อยใู นบาน
ความสัมพนั ธข องสมาชิกในบาน บานเปน ปจจยั ทีจ่ ําเปนในการดํารงชีวิต บานเปนที่อาศัย
ใหค วามปลอดภยั ความรกั ความอบอุน รว มกันทาํ กจิ กรรมตาง ๆ เปนศูนยรวมของสมาชิกทุกคน
ในครอบครัวและมคี วามสัมพันธตอกนั
ความหมายของครอบครัว
ครอบครัวเปนหนวยหนึ่งของสังคม ประกอบดวยสมาชิกต้ังแต 2 คนข้ึนไปอยูรวมกัน
บานเดียวกนั ชว ยกนั ดูแลรกั ษาและออกคาใชจายของบานรวมกัน และยังเปนรากฐานหรือสถาบัน
ที่สาํ คัญของสงั คมในการใหการศึกษา อบรมเล้ียงดูและสรางประสบการณดานตาง ๆ แกสมาชิก
ที่อาศยั อยรู ว มกนั
ลกั ษณะของครอบครวั มีดังน้ี
1. ครอบครัวที่ประกอบดวยกลุมคนที่มีความผูกพันกันทางกฎหมาย คือ การสมรส และ
การรับบุคคลอ่นื เปนบุตรบญุ ธรรม
2. ครอบครวั ที่ประกอบดวยกลุมคนทม่ี ีความผูกพันกันทางสายเลือด ไดแก พอ แม ลูก ปู ยา
ตา ยาย พ่ี นอง หลาน
3. ครอบครัวท่ีประกอบดวยกลุมคนท่ีมีการใชจายรวมกัน จากเงินงบประมาณเดียวกัน
อาจเกย่ี วพันกันทางสายเลอื ด หรือไมเกยี่ วพนั กนั เชน พอ แม ลูก พ่ีนอ ง นายจาง ลูกจา ง เพื่อน
ความสาํ คญั ของครอบครัว
ครอบครวั ตองมหี วั หนาครอบครัว โดยปกติจะเปนบิดา แตบางครอบครัวอาจเปนมารดา
หรือญาติผูใหญ หัวหนาครอบครัวเปนบุคคลสําคัญในการสรางความสัมพันธและบรรยากาศให
สมาชิกในครอบครวั มีความรกั ความอบอุน ความเขาใจอันดีตอกัน สมาชิกจะไดรับแบบอยางที่ดี
จากครอบครวั ทําใหมจี ิตสาํ นึกในบทบาทภาระหนาท่ีของตนเองทม่ี ีตอ ครอบครวั และสงั คม

4

ดงั น้ัน ครอบครวั จงึ เปน สถาบันท่สี าํ คัญตอ การปลกู ฝงคณุ ลักษณะอันพึงประสงคใหเ กดิ แก
สมาชิกของครอบครวั ไดแ ก ความเปนผมู รี ะเบียบวินัย มคี วามรบั ผดิ ชอบ ซ่ือสัตยตรงตอเวลา รูจัก
การเสียสละ ซึ่งเปนรากฐานสําคัญใหสมาชิกของครอบครัวกาวไปสูสถาบันอื่น ๆ ของสังคมได
อยา งมีคณุ ภาพ

การสรางความสมั พันธใ นครอบครวั
บรรยากาศของครอบครัวท่ีมีสมาชิกอารมณดีมีความสัมพันธอันดีตอกัน สามารถทําได
ดังนี้
1. ใหส มาชกิ มสี วนรวมแสดงความคิดเห็นเกย่ี วกบั งาน หรือปญ หาของครอบครวั
2. ฝก ใหรจู กั การเปนผฟู งและผพู ูดทีด่ ี
3. ยอมรับนบั ถอื ในความคดิ เหน็ ของผูอ ่นื
4. มอบหมายงานใหเหมาะสมกบั วยั และความสามารถ
5. รูจกั หลกี เลย่ี งการขดั แยง พยายามทําความเขาใจและรูจักการใหอภยั ซ่ึงกันและกนั
6. มกี ิจกรรมหรืองานที่ทํารวมกนั ชวยใหเ กดิ ความสามัคคี การปรับตัวเขา หากนั
7. มีสมั มาคารวะ ประพฤตติ นเหมาะสมกบั วัย และกาลเทศะ
8. ใหความเคารพนับถอื ตอ ผอู าวุโส
9. ใหค วามชว ยเหลือ เอือ้ อาทร และมีนาํ้ ใจอันดตี อกนั
10. รูจกั เสียสละตามสมควรแกโ อกาส
หนา ท่คี วามรบั ผิดชอบของสมาชิกในครอบครวั
สมาชกิ ทุกคนในครอบครัวมีสวนรว มในการทํางานบาน ไมควรมอบภาระใหกับผูใดผูหน่ึง
งานตาง ๆ จะสําเรจ็ ไดด วยดตี อ งอาศยั ความรว มมือรว มใจของสมาชิกทุกคน ซง่ึ หลกั ในการแบงงาน
และความรับผิดชอบควรพจิ ารณา ดงั น้ี
1. วเิ คราะหแ ละวางแผนรว มกนั วามงี านอะไรบา งทจี่ ะตอ งจัดทาํ ในครอบครัว
2. มอบหมายงานใหส มาชิกทาํ ตามความสามารถ ความถนดั และเหมาะสมกบั วยั
3. กําหนดหนาที่รับผิดชอบงานของแตละคนใหชัดเจนวาใครมีหนาที่อะไรและมีงานใด
ท่สี มาชิกควรทํารว มกนั
ลักษณะงานในบาน
ลกั ษณะงานในบา นมหี ลายประการ สมาชิกในครอบครวั ควรมีสวนรว มลกั ษณะงานในบาน
แบงออกได 2 ประเภท คือ
1. งานสวนตัว เปน งานท่ีสมาชกิ ตองปฏิบัติสําหรับตนเอง เชน ดานสุขภาพอนามัยตัวเอง
คือ การทําความสะอาดรางกาย การทําความสะอาดเครื่องใชสวนตัว รับประทานอาหารท่ีมี

5

ประโยชนต อรางกาย พกั ผอ นใหเ พียงพอ ดานการวางแผนมกี ารวางแผนในการใชเวลาแตละวันให
เปนประโยชนและเหมาะสมกบั ลักษณะงานท่ีปฏบิ ัติ

2. งานสว นรวม เปนงานทีไ่ ดร บั มอบหมายจากสมาชกิ ในครอบครัว หรือเปนงานท่ีแบงเบา
ภาระของบดิ ามารดา ผูปกครอง และสมาชิกในบาน เชน การประกอบอาหาร งานซักรีดเส้ือผา และ
ทาํ ความสะอาดเคร่ืองนงุ หม

การจดั และการดูแลรักษาบาน
การใช การเกบ็ การบํารงุ รักษา การเลอื ก ซอมแซม ดดั แปลง เครื่องมือเครื่องใชในบานให
ถกู วิธีและเหมาะสมกับบริเวณพื้นท่ีในบาน จะชวยใหสะดวกตอการนํามาใชและยืดอายุการเก็บ
รกั ษา ซง่ึ จะเปนประโยชนตอ การจัดและการดูแลรกั ษาบาน แบงไดดงั นี้
1. อุปกรณการทําความสะอาดบาน เชน ไมกวาดประเภทตา ง ๆ หลังจากใชแ ลวควรเก็บใน
บริเวณท่ีลับตาหรอื ขางตูท่ีสูง เพ่ือหยิบใชไดสะดวกในการใชงานคร้ังตอไป สารท่ีชวยในการทํา
ความสะอาด เชน ผงซักฟอก น้ํายาขัดพ้นื ควรเกบ็ ใสภาชนะท่มี ฝี าปดมดิ ชิด
2. อปุ กรณเ ครื่องใชไ ฟฟา เชน เตารีด โทรทัศน เตาไฟฟา ฯลฯ ควรจดั วางในที่อากาศถายเท
หรือหมุนเวยี นไดส ะดวก ไมค วรมนี า้ํ ขงั และหลังจากใชง านแลวตอ งถอนปลั๊กออกใหเ รียบรอย
1.2 ผา และเคร่อื งแตงกาย
การเลือกใชผาและเคร่ืองแตงกายผาและความสําคัญของเสื้อผา ผาเปนเครื่องนุงหมท่ีให
ประโยชนตอการดํารงชีวิตของมนุษย ผาเปนเคร่ืองนุงหมที่ใหความอบอุนแกรางกาย ปองกัน
อนั ตรายจากการปฏบิ ัติงานตา ง ๆ และเพ่ือใหเ กดิ ความสวยงาม นอกจากน้ันผายังใชในการตกแตง
บา นเรือน กอ นที่จะนาํ ผา มาใชใ หเกิดประโยชนต อการดาํ รงชีวิต ควรศึกษาและเลือกใชใหถูกตอง
ตามความเหมาะสม
การเลือกใชเสื้อผาเคร่ืองแตง กายทถี่ กู ตอง จะตองคํานึงถึง
1. การสํารวจและรจู ักตนเอง การพจิ ารณารูปราง ลักษณะของผูสวมใส เชน ความสูง เต้ีย
ความอว น ผอม สผี ิว สีตา สีผม จุดเดนและจุดบกพรองของรูปรางหนาตา
2. ในการเลือกแบบเส้อื แบบเสอ้ื ท่ีดีควรเปน แบบท่งี าย ๆ แตน า สนใจ มจี ดุ เดน เพยี งจุดเดียว
ไมควรมกี ารตกแตงรงุ รังมากเกินไป และเลือกใหเ หมาะสมกับบุคลกิ ของผูสวมใส
3. งบประมาณเรอ่ื งเส้ือผา ควรซือ้ มาใชแ ลวคมุ คาเงินทีเ่ สียไปและใชไ ดนาน
การทําความสะอาด ดูแลและรกั ษาผาและเครือ่ งแตง กาย
เสอื้ ผา นอกจากจะตอ งเลอื กเส้ือใหเหมาะสม ใหถูกตอ งกับบุคลิกภาพ โอกาส สถานที่แลว
ผสู วมใสควรศึกษาการรักษาความสะอาดอยางถูกวิธีเพื่อยืดอายุการใชงาน ความทนทาน รวมทั้ง
รจู กั การซอมแซมเส้ือผาใหอ ยใู นสภาพพรอมที่จะใชป ระโยชนไดทันที การทําความสะอาดเส้ือผา
ควรคํานึงถึงชนดิ ของผาเสียกอนวาควรใชน า้ํ ยา ผงซกั ฟอกหรือสบชู นดิ ใด ผา ที่ซักนนั้ ทนตอการขยี้

6

หรือไม และอณุ หภมู มิ ากนอ ยเพยี งใด รวมท้ังความคงทนของสีผา ควรอานปายที่ติดกับตัวเสื้อให
ละเอยี ดเก่ยี วกับคุณสมบตั ขิ องเสอ้ื ผาที่นํามาใช เพราะผาแตละชนิดการดูแลรักษาแตกตา งกนั ดังนน้ั
ควรไดศ กึ ษาเพื่อจะไดมีเส้ือผา ที่ใหมแ ละใชงานไดนาน ๆ

การซกั ผา มจี ุดมุงหมาย คอื การทําความสะอาด ลบรอยเปอนออกใหหมด การซักผาทําได
2 วธิ ี คือ

1. ซกั ดวยน้ํา เรียกวา ซกั เปย ก
2. ซกั ดวยสารละลายโดยผา ตองไมถกู นาํ้ เรียกวา ซักแหง

การซักผา ทถ่ี กู ตองจะชวยทาํ ใหผาทนทานและสวยงามอยูเสมอ มีลาํ ดับขั้นตอน ดงั น้ี
1. ตรวจดูรอยชํารดุ ของเส้อื ผา กอ นลงมอื ซกั ถามีรอยชาํ รดุ ควรซอมแซมกอน
2. รดู ซปิ และปลดเขม็ ขดั ออกจากหวง เพราะจะทําใหฟ นซิปหรือเข็มขดั เสียในระหวางที่ซกั
3. ลว งดูกนกระเปาหากมสี ิ่งของหรือสิ่งแปลกปลอมควรเอาออกใหหมดเพราะบางคร้ังสิง่ เหลาน้ี
จะทําใหเสื้อผา เปอน ถา ซกั ดวยเครื่องจะทําใหเคร่อื งซกั ผาเสยี เร็ว
4. กาํ จดั รอยเปอนและจดุ ดา งดําใหหมดกอนลงมือซกั
5. แยกประเภทของผากอ นท่ีจะนําไปซัก เพราะผา บางชนดิ อาจสีตก
6. กอนนําผาลงไปซักกับผงซักฟอกหรือน้ําสบู ควรซักน้ําเปลากอน 1 คร้ัง เพื่อขจัดสิ่ง
สกปรก เชน ฝุน ละออง หรอื คราบส่ิงสกปรกอ่นื ๆ เพราะผา บางชนดิ สกปรก สามารถดูดซึมซับได
รวดเร็วจะทาํ ใหผานนั้ เกา เรว็ สไี มสดใส
การรดี ผา ควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี
1. เสยี บปล๊กั เตารดี แลว เปดสวิตชปรบั อณุ หภมู คิ วามรอนใหเหมาะสมกับเน้ือผาท่ีกําลังรีด
หรืออา นจากปายทีต่ ดิ เส้อื วาควรใชอ ุณหภูมเิ ทา ไหรใ นการรดี การรีดควรกลับตะเข็บดานในทดลอง
รีดดกู อน เพอื่ ปองกนั ผาเสียหาย
2. การรดี เตารีดไอนํา้ ควรใชน ้ํากล่ันเตมิ กอ นเสียบปลั๊กไฟเปดสวติ ช ไมค วรใชนํ้าประปาเติม
เพราะถา ใชนาํ้ เตมิ ไปนาน ๆ ทําใหนาํ้ ท่ตี กตะกอนจบั ตัวทาํ ใหอุดตันที่ทอไอน้ําได ดังน้ัน หลังจาก
เลิกใชท กุ คร้ังควรถายนา้ํ ออกใหห มด
3. อยาพรมนาํ้ เปยกมากจนเกินไป ควรพรมนาํ้ ท้งิ ไวป ระมาณ 5-10 นาที แลว คอ ยรดี เพราะ
ถา ผา เปยกมากเกนิ ไปจะทาํ ใหเ สียเวลาการรดี ผา และจะเสียคา ไฟฟา มากขึน้ กวา ปกติ
4. ควรรดี ผาหลาย ๆ ตวั ในคร้งั เดียวกัน ถา ผาเนอ้ื บาง ๆ ควรรีดหลังสุด เพราะผาบางไมไดใช
อณุ หภูมิสงู เหมาะทีจ่ ะรีดหลังจากถอดสวติ ชแ ลว เพอ่ื เปน การประหยดั กระแสไฟฟา และเงินอีกดว ย
5. ระวงั อยา ใหเ ตารดี หลนหรือตก ขณะที่กําลังจะหยุดรีดชั่วขณะหน่ึงควรปดสวิตช หรือ
ถอดปลกั๊ เตารีดเพ่ือปอ งกนั การเกิดไฟไหม

7

6. ขณะทร่ี ีดผา ควรใหสายเตารดี เรยี บไมมวนงอ เพราะจะทาํ ใหสายเสยี ดสีกนั ทําใหฉนวน
หุมสายไฟไมท นทานจะทําใหเกิดอันตรายได

7. เม่ือรดี ผาเสรจ็ ทกุ ครัง้ ตอ งปด สวิตช ถอดปลัก๊ และเก็บพับสายใหเ รยี บรอยทุกครั้ง
8. เตารดี หลังจากใชแลว หากมีส่ิงสกปรกติดอยู ควรใชผาชุบนํ้าหรือเบนซินหมาด ๆ เช็ดออก
ทุกครง้ั
การซอมแซมเสือ้ ผา
เสื้อผา ท่ีชํารุดอาจเน่อื งมาจากการซักรีด หรือถูกส่ิงอื่นเกาะเกี่ยว ทําใหเส้ือผามีรอยตําหนิ
หรือเสียหาย เส้ือผาท่ีใสอยูบางตัวยังใหม ตองการกลับมาใชประโยชนอีก จึงจําเปนตองศึกษา
วิธีการซอมแซมใหเหมาะสมและถูกวิธี การซอมแซมเสื้อผา นอกจากจะนํากลับมาใชไดอีก
ยังสามารถดดั แปลงเส้ือผา ใหไดแ บบใหมแ ปลกตา ทําใหเกดิ ความสวยงามย่ิงขน้ึ และนาสวมใส
กอนที่จะนําเส้ือผามาซอมแซม ควรพิจารณากอนวาควรซอมแซมวิธีใดจึงจะเหมาะสม
โดยพิจารณาจากรอยชํารุดกอนและวิธีการซอมแซมสามารถนํากลับไปใชไดอีกนานหรือไม
การซอมแซมก็ไมยุงยาก
กจิ กรรม
ใหผ ูเรยี นหาภาพการแตงกายของบุคคลตาง ๆ คนละ 3 ชุด ใหเหมาะสมกับวัย กาลเทศะ
และฐานะทางเศรษฐกจิ พรอมทง้ั แสดงความคิดเห็น
1.3 อาหารและโภชนาการ
การเลือกบรโิ ภคอาหารเครือ่ งดม่ื และมารยาทในการรับประทานอาหาร อาหารเปนหนึ่งใน
ปจจัย 4 ทส่ี ําคญั ตอการดาํ รงชีวติ รา งกายจะเจริญเติบโตแข็งแรง และมสี ขุ ภาพท่ดี ีตองไดรับอาหาร
ท่ีถูกสุขลักษณะ มีคุณคาทางโภชนาการเพียงพอกับความตองการของรางกายในแตละวัยซ่ึงมี
ความแตกตางกัน
อาหาร หมายถึง สิ่งท่ีกินเขาสูรางกายแลวไมมีโทษตอรางกาย แตนําไปใชประโยชนได
โดยสรางความเจริญเติบโต ซอมแซมสวนที่สึกหรอ ชวยใหรางกายดําเนินชีวิตตามปกติและ
ปราศจากโรค
สารอาหาร หมายถึง สวนประกอบที่เปนสารเคมีที่มีอยูในอาหารและรางกาย สามารถ
นําไปใชป ระโยชนได ไดแ ก โปรตนี คารโบไฮเดรต วติ ามนิ เกลือแร ไขมนั
อาหารสมสวน หมายถึง อาหารที่มีสารอาหารครบทง้ั ปริมาณและคุณภาพตามความตอ งการ
ของรางกาย

8

การเลือกบริโภคอาหารใหถ กู หลักอนามยั
การมีความรูความเขาใจเก่ียวกับการเลือกบริโภคอาหารใหถูกหลักอนามัย จะชวยปองกัน
การแพรกระจายของเชอื้ โรคที่มใี นอาหารได
หลักการเลอื กบริโภคอาหารใหถูกหลกั อนามยั
1. ควรบริโภคอาหารสุก เน่ืองจากอาหารสุกเปนอาหารทผี่ า นการฆาเชือ้ ดวยความรอ น จงึ มี
ความปลอดภัยมากกวาอาหารดิบ
2. ควรใชชอนกลางประจําสําหรับตักกับขาวในการรับประทานอาหาร เพื่อเปนการปองกัน
การแพรกระจายของโรคทีต่ ดิ ตอได
3. ควรลางมือกอนรับประทานอาหารดวยนาํ้ สบูทุกครงั้ โดยเฉพาะผูนิยมบรโิ ภคขา วเหนยี ว
และอาหารอ่นื ๆ ดว ยมอื
4. รูจ ักเลอื กบริโภคอาหารที่สะอาดและปลอดภยั
5. อาหารตอ งมคี ณุ คา สูงและราคาไมแพงนัก การเลือกซ้ืออาหารควรพิจารณาถึงคุณคาของ
สารอาหารตามหลกั โภชนาการ
6. อาหารตองมีคุณภาพ สังคมในปจจุบันมีการเลือกซ้ืออาหารมารับประทานกันมากขึ้น
ผบู รโิ ภคควรเลอื กอาหารสดใหม ไมบูดเนา หรือสงกลิ่นเหม็น ไมควรเก็บอาหารที่ซื้อไวนานเกิน
เพราะจะทาํ ใหอาหารไมม ีคุณภาพ
7. ทาํ ความสะอาดและเกบ็ ภาชนะอุปกรณเ คร่อื งใชอ ยา งถกู ตอ ง หลังทําความสะอาดผ่งึ ใหแหง
และควรเกบ็ เขา ท่ีใหเรยี บรอย เพือ่ ปอ งกันฝนุ ละอองและไมอบั ชน้ื
การปฏบิ ัตหิ ลงั รับประทานอาหาร
1. เม่ือรบั ประทานอาหารอ่มิ แลว ควรรวบชอนและสอ มไวในจาน
2. ชวยกันเกบ็ ภาชนะตาง ๆ เก็บกวาดเชด็ ถใู หเ รียบรอย (รับประทานอาหารที่บาน)
3. ควรลกุ จากโตะ อาหารพรอ ม ๆ กัน ถา จาํ เปนตอ งลุกกอ นควรกลาวขออนุญาตแลวเกบ็ เกาอ้ี
ไวใ นสภาพเดมิ
การเลอื กบรโิ ภคอาหารใหเ หมาะสมตามวัย
อาหารสําหรบั ผูใหญ (อายุ 40 ปขึ้นไป) วัยน้ีรา งกายมกี ารเสริมสรางเซลลตาง ๆ เพ่ือรักษา
สมรรถภาพการทํางานในรา งกายใหคงที่ จึงควรไดรบั อาหารครบท้ัง5 หมแู ละไดส ัดสว นที่เหมาะสม
ดังน้ี
โปรตีน
นม 1 แกว ตอ วัน
ไข 1 ฟองตอ วนั หรือสปั ดาหล ะ 3-4 ฟอง
เน้อื สัตว 100 กรมั ตอ วนั

9

เครือ่ งในสตั ว 1 ครงั้ ตอสัปดาห
ถ่วั เมลด็ แหง 50 กรมั
แปง หรอื นํา้ ตาล (ใน 1 วนั )
ขาวสวยหรืออาหารจากแปง 3 จาน (250-300 กรมั )
เผอื ก มนั 1 หัวเล็ก นํ้าตาล 2 ชอนโตะ
นาํ้ มนั หมู 2 ½-3 ถว ยตวง
ผกั / ผลไม (ใน 1 วัน)
ผักใบเขียวสกุ ½ ถว ยตวง
ผักใบเขยี วสด 1 ถวยตวง
ผกั ประเภทหวั ดอก ผล ½ ถวยตวง
ผลไม 1 ผลเล็ก (สม 1 ผล)
นํา้ ผลไม ½ ถว ยตวง
อาหารสําหรับผสู ูงอายุ (อายุ 60 ปข ้นึ ไป) วัยนี้มีการเปล่ยี นแปลงไปในทางเสื่อมลงของเซลล
อวัยวะตาง ๆไดแก เซลลของสมอง ไต หัวใจ กระดูกออน กลามเนื้อลาย เปนตน และไมสามารถ
สรางข้นึ ใหมไ ด จงึ ควรไดรับสารอาหารในปริมาณที่เพยี งพอเชน เดยี วกบั วัยผใู หญ
การเกบ็ และการถนอมอาหาร
วธิ ีการเก็บอาหารประเภทตาง ๆ
1. การเก็บอาหารสด กอนเก็บไวในตูเย็นหรือตูแช ตองลางสิ่งปกปรกท่ีติดมากับอาหาร
ออกใหห มดขณะที่แชเ ย็น และจะชว ยยดื อายุการเก็บอาหารสดได
2. การเก็บอาหารแหง ตองปองกนั ความช้นื ท่จี ะเกิดกับอาหาร เชน การเกบ็ เมล็ดพืชควรทําให
แหง กอนนาํ ไปเกบ็ ในภาชนะมฝี าปดและไมอับช้ืน สวนพืชที่เปนหัวควรแขวนไวในที่โปรง สะอาด
มลี มโกรกไดด ี ควรนําไปผ่ึงแดดออน ๆ เปนประจาํ
3. การเก็บอาหารกระปอง ควรเก็บไวในท่ีท่ีมีอากาศเย็น โปรงและไมอับชื้น เพราะจะได
ปอ งกนั เชอื้ โรคทีห่ ลงเหลืออยใู นกระปอง
4. การเก็บอาหารปรงุ สาํ เร็จอาหารทีเ่ หลือจากการบริโภคควรเก็บในตเู ยน็ ไมเกนิ 2 วนั กอนนาํ มา
รบั ประทานควรอนุ ใหรอ นจัด เพ่อื ทําลายเชอ้ื จลุ นิ ทรียท่ีทําใหเ กดิ อาการทอ งเสีย
การถนอมอาหาร คือ วธิ ีการตา ง ๆ ทีท่ าํ ใหอาหารเกบ็ ไดนานกวา ปกติ โดยไมบูดเสีย
หลกั ในการถนอมอาหาร หลักในการถนอมอาหารสามารถทําไดห ลายวิธี ดงั น้ี
1. การแชอาหารในอณุ หภมู ิตํา่ วิธนี ี้ชว ยใหอ าหารเสียชาลง เพราะแบคทีเรียและเช้ือราซึ่งเปน
ตนเหตุใหญม กี ารเจริญเติบโตไดช า การเกบ็ อาหารไมใหเสียโดยใชอุณหภูมิตํ่าน้ีจะเก็บไวไดนานเทาไร
ข้ึนอยกู บั อุณหภมู ใิ นการเกบ็ วิธีเก็บอาหารในตเู ย็น จะเกบ็ อาหารไดใ นระยะสัน้ ประมาณ 1 สัปดาห

10

แตถาตองการเก็บอาหารในระยะยาวเปนเดือนหรือเปนป จะตองใชอุณหภูมิตํ่ากวาจุดเยือกแข็ง คือ
แชใหอาหารแข็ง อาหารที่แชแข็งนี้ถานํามาไวในอุณหภูมิสูงข้ึนก็จะเร่ิมเสียไดอีก เชนเดียวกับ
อาหารสดทั่วไป

2. การตากแหง แบคทีเรียและเช้ือราในอาหารจะเจริญเติบโต ทําใหอาหารเสียได ตองอาศัย
ความช้ืนพอสมควร การตากแหง ทาํ ใหค วามชื้นในอาหารตํ่าจนเชือ้ จลุ นิ ทรียไ มส ามารถเจรญิ เติบโตได
อาหารก็ไมเสียนิยมใชกันมากกับเนื้อสัตว ผักและผลไม เพราะทําไดงายและประหยัด การตากแหง
อาจจะใชวิธตี ากแดดอบ ปง ยา ง หรือรมควันก็ได สําหรับวธิ หี ลังน้ี ควันไฟยังมสี ารบางอยางชว ยถนอม
อาหารไมใหเ สียอกี ดวย

3. การใชความรอ น วธิ นี ้ีอาศยั ความรอนเพื่อทาํ ลายจุลินทรียท่ีจะทําใหอาหารเสียและทําลาย
เอนไซมทําใหปฏิกิรยิ าดาํ เนินไปไมไ ด การทําลายจลุ ินทรยี ด วยความรอนนอี้ าจทําไดหลาย ๆ ขัน้ เชน

3.1 การทําลายเชื้อจลุ นิ ทรียบ างตวั ใชกับอาหารบางชนิดท่ตี องการรกั ษาใหค งรปู เดิมไว
เชน นมสด ใชว ธิ ีพาสเจอรไ รส ซง่ึ ใชค วามรอนตํ่าไมถ ึงจุดเดอื ด เพียงแตทําลายเช้ือจุลินทรียท่ีจะเปน
อันตรายแกผบู รโิ ภคเทานนั้ ฉะนัน้ นมสดทผี่ า นความรอ นไมถ งึ จดุ เดือดจะยังมีเชื้อจุลนิ ทรยี อยูตอ งเกบ็
ไวใ นทอี่ ณุ หภูมิตํา่ เพ่อื ไมใหเ สีย

3.2 การทําลายเชอื้ จุลินทรยี ท ัง้ หมด วิธนี ี้ใชความรอนสูงในระยะยาว ใชวิธีสเตอริไลซ
เพือ่ ฆา เช้อื จลุ นิ ทรียใ นอาหารใหหมด และเก็บอาหารที่ไมมีเชื้อจุลินทรียแลวในภาชนะที่มิดชิด เชน
บรรจุกระปอง หรือบรรจุขวด อาหารที่ถนอมดวยวิธีน้ีเก็บไวไดนานมาก เพราะไมมีส่ิงท่ีจะทําให
อาหารเสียเหลืออยู แตว ิธีการน้ียุงยากไมเหมาะท่ีจะทําในครอบครัว เพราะตนทุนสูงเหมาะในการทํา
เปน อุตสาหกรรมเทา นั้น

4. วิธีอ่ืน ๆ ไดแ ก การดอง การกวน การแชอ ่ิม ฯลฯ ใชมากกับผักและผลไม ในประเทศเรา
วิธีเหลา นี้ชว ยถนอมอาหารไวไดม ากโดยทําส่งิ แวดลอ มใหมีสภาพไมเ หมาะสมสาํ หรบั การเจริญเตบิ โต
ของเช้อื จุลนิ ทรีย

คุณคา ทางโภชนาการของอาหารทถี่ นอมแลว
วิธีการถนอมอาหารทุก ๆ วิธี ทําใหมีการเปลี่ยนแปลงในตัวอาหารเองมากบางนอยบาง
แลว แตวิธกี าร สาํ หรบั คณุ คาทางโภชนาการน้ันกม็ ีการเปลีย่ นแปลงเชนเดยี วกัน มากนอยขึ้นอยูกับ
ประเภทของอาหารและวิธีการที่ทําถนอมไวโดยตากแหง เชน เน้ือเค็ม ปลาแหง ปลากรอบ ฯลฯ
ดองหรือหมักใสเกลือ เชน ปลารา หอยดอง ฯลฯ เหลานี้ โปรตีนในเน้ือสัตวยังใชประโยชนได
แตก ารบริโภคอาหารเหลา นจี้ ะตองระวงั ในดานความสะอาด ควรจะทาํ ใหสกุ ดีเสียกอ น
ผกั และผลไม สารอาหารท่ีสําคัญ คือ วิตามิน โดยเฉพาะอยางย่ิงวิตามินซีสลายตัวไดงาย
โดยความรอน การสัมผัสกับอากาศ ฯลฯ ฉะน้ัน ผักและผลไมที่ถนอมวิตามินจะนอยลง เมื่อถูก
ความรอ นและสมั ผสั กับอากาศ สวนเกลือแรใ นผักและผลไมไมคอยมีการเปล่ียนแปลง

11

กิจกรรม
ใหผูเรียนจัดรายการอาหารและเครื่องด่ืมเพ่ือสุขภาพ 3 ม้ือ ใน 1 วัน สําหรับบุคคล

ดงั ตอ ไปนี้
(เลือก 1 หวั ขอ)

- เดก็ วัยเรียน
- ผใู หญ
- ผสู ูงอายุ

มื้ออาหาร ชื่ออาหาร/เคร่อื งดื่ม สว นผสม/วธิ ีปรงุ คณุ คา ทางโภชนาการ

การอนรุ ักษพ ลังงานและส่ิงแวดลอ ม
การอนุรักษพลังงานและส่ิงแวดลอมในครอบครัว ไดแก การใชไฟฟา นํ้าประปาอยาง

ประหยดั ดังนี้
การใชไฟฟา
1. การเลือกซ้ือเครื่องใชไฟฟา ควรเลือกซ้ือชนิดประหยัดไฟ เชน หลอดตะเกียบ หรือ

เครอื่ งใชไ ฟฟาท่รี ะบฉุ ลากประหยัดไฟ
2. เครื่องใชไ ฟฟา ทก่ี นิ ไฟมาก เชน หมอหงุ ขาว กาตมน้ํา กระทะ เคร่ืองซักผา เตารีด หรือ

เคร่ืองใชไ ฟฟาเสียบปลกั๊ ทุกชนิด เมอ่ื ใชเ สร็จแลว ตอ งถอดปล๊ักออกทนั ที
3. การใชเ ตารีดไฟฟารีดผา ควรเตรียมเสอื้ ผา ท่ีจะรีด และเตรียมเครื่องใชอ่ืน ๆ ใหพรอมกอน

เมอ่ื จะรดี จึงเสียบปล๊กั ควรรดี ครงั้ ละมาก ๆ ประหยดั ไฟฟา มากกวา รดี ทีละนอยและบอ ยคร้ัง

4. เคร่อื งใชไฟฟา ทีม่ สี วิตซป ด เปด เชน หลอดไฟ พัดลม เมื่อเลิกใชค วรปด สวิตชทนั ที
5. เครื่องปรับอากาศตอ งใชเ ทา ท่ีจาํ เปน เมอื่ จะออกจากหอ งหรือหยุดใชงานควรปด เคร่อื งกอน
ประมาณครึง่ ชั่วโมง
6. ควรตรวจปลั๊ก สวิตชเ ครอื่ งใชไฟฟาในบานทกุ ชนดิ ใหเรยี บรอย และอยูในสภาพดเี สมอ
เพ่ือประหยัดไฟฟา และปลอดภยั จากอบุ ัตเิ หตุที่จะเกิดจากไฟฟา

12

การใชนา้ํ ประปา
1. เม่ือเปดกอ กน้าํ ประปาและใชน้ําในปริมาณพอเพียงแลว ปดกอกน้ําทันที อยาปลอยให
น้าํ ไหล จนลนภาชนะ
2. หมั่นตรวจดูกอกนาํ้ ทอ น้าํ ภายในบานและบรเิ วณบา น ถามรี อยรั่วแตกตอ งรบี ซอมทันที
3. บา นท่ีมีหอ งสุขาแบบชกั โครก ควรเลอื กซือ้ ชักโครกแบบประหยัดน้ําและถาใชขวดพลาสติก
กรอกน้าํ ใหเต็ม แชไ วใ นถังชักโครกจะชว ยประหยดั นํ้าได
4. นาํ้ ทใ่ี ชแลว เชน นาํ้ ซาวขา วนา้ํ ลา งผกั ผลไม นาํ้ ลา งจาน นํ้าท่ีซักผา ถา เปนนํา้ สุดทา ย จะไม
คอ ยสกปรกสามารถนําไปรดตน ไมได
5. กอ นออกไปนอกบา น หรอื กอนนอนควรตรวจดกู อ กนา้ํ ในบา นตอ งปดใหเรยี บรอย
การเกบ็ ขยะภายในบานและการแยกขยะ
ปจจุบันปญหาสิ่งแวดลอม คือ ขยะ ซ่ึงตองกําจัดอยางรวดเร็ว ขยะนอกจากทําลาย
สิ่งแวดลอ มแลว ยงั เปนจุดรวมของสตั วทเี่ ปนพาหนะนาํ โรค เชน หนู แมลงสาบ ดงั นน้ั การเก็บขยะ
และแยกขยะทีถ่ กู วธิ ี ชว ยใหส ะดวกตอการนาํ ไปยอ ยสลายหรือนาํ ไปใชใหเ กิดประโยชน อกี ทง้ั ชวย
รกั ษาสภาพแวดลอ มที่ดี
กิจกรรม
1. ทา นมหี ลกั ในการมอบหมายหนา ท่ีใหก บั สมาชิกในครอบครวั อยา งไรบา ง
2. ครอบครวั หน่งึ มสี มาชิกท้งั หมด 5 คน และมีความชอบทีต่ างกนั ดงั นี้
พอ ชอบปลกู ตน ไม แมช อบทาํ อาหาร ลูกสาวคนท่ี 1 ชอบอานหนังสือ ลูกชายคนที่ 2 ชอบ
เลนเกม และลกู ชายคนสดุ ทอ งชอบเลนกฬี า
ทานมวี ิธกี ารแบงหนา ทก่ี ารทาํ งานบา นใหก ับคนในครอบครัวน้ีไดอยา งไร

2. งานเกษตร
งานเกษตร เปน การวเิ คราะหเกี่ยวกับการปลูกพืช และการเล้ยี งสัตว ตามกระบวนการผลิต

และการจดั การผลผลติ มกี ารใชเทคโนโลยเี พื่อการเพ่มิ ผลผลติ ปลูกฝง ความรบั ผดิ ชอบ การอนุรักษ
พลังงานและส่ิงแวดลอมเพื่อนําไปสูการสรางงานอาชีพที่เหมาะสมกับศักยภาพของตนและ
สอดคลอ งกบั ชมุ ชน สังคม

2.1 การปลกู พืช
การปลกู ผักสวนครวั ปลอดสารเคมี
ผักเปนพืชที่เรานํามาประกอบเปนอาหารในชีวิตประจําวัน มีคุณคาทางอาหารที่เปน
ประโยชนตอรางกาย การปลูกผักสวนครัวปลอดสารเคมีเปนการปลูกผักโดยไมใชสารเคมี เชน

13

ปยุ เคมี และสารปองกนั กาํ จัดศัตรพู ชื แตใ ชป ยุ คอก ปยุ หมักชวี ภาพ นํ้าสกัดชีวภาพ และสารสมุนไพร
ปองกันกําจัดแมลงมาใชใ นการปลูก ทาํ ใหปลอดภัยกับผผู ลติ และผบู ริโภค

ความหมายของพืชผกั สวนครัว
พืชผักสวนครัว หมายถึง พืชผกั ทีป่ ลูกในพ้ืนทวี่ างในบริเวณบานหรือหนวยงาน อาจปลูก
ลงแปลงหรอื ในภาชนะตา ง ๆ เพอ่ื ใชบริโภคในครอบครัว หากมีจํานวนมากเหลือจากการบริโภค
ก็สามารถนําไปจําหนา ยได
การแบง ประเภทของพชื ผกั สวนครวั
1. ผกั กินใบกินตน เชน คะนา ผักบุง กะหลํา่ ปลี ผักกาดขาว
2. ผักกนิ ฝกกนิ ผล เชน พรกิ มะเขอื ถว่ั ฝกยาว ถั่วแขก ถวั่ พู
3. ผักกินหัวกินราก เชน ผกั กาดหวั กระชาย ขม้ิน
4. ผักกนิ ยอด เชน ตําลึง ชะอม
5. ผักกนิ ดอก เชน กะหลํา่ ดอก ดอกแค ขจร
การคดั เลอื กเมล็ดพนั ธุ มวี ิธีการคัดเลือก ดังนี้
1. เปน เมล็ดทแี่ กเ ต็มท่ี เก็บจากผลหรือฝก ทีแ่ กหรือสุกจัด มอี าหารสะสมในเมล็ดมาก
2. เปน เมลด็ ที่สมบูรณ ไมม ีรอยแตก หักรา ว หรอื ลบี
3. เปน เมลด็ ท่ีเกบ็ มาใหม ๆ ไมเกบ็ ไวนานจนเกินไป
4. เปนเมลด็ ทสี่ ะอาดปราศจากโรคและแมลง
เคร่อื งมอื และอุปกรณใ นการปลกู ผัก
เครือ่ งมอื และอปุ กรณในการปลูกผัก เปนส่ิงที่ชวยใหทํางานไดสะดวกและรวดเร็วย่ิงข้ึน
ไดง านท่ีมีคณุ ภาพ ประหยัดเวลา แรงงาน และสงผลใหไดผลผลิตมากยิ่งขึ้น เชน เคร่ืองพรวนดิน
อปุ กรณร ดน้าํ และเคร่อื งพน ยา เปน ตน
หลกั การปลูกผักสวนครวั ปลอดสารเคมี
1. ไมใชสารเคมีใด ๆ ในการปลูกผัก เชน ยาปองกันและกําจัดเช้ือรา ยาฆาแมลง ปุยเคมี
และยากาํ จัดวัชพชื
2. ใชว ธิ ีการปอ งกันและกาํ จดั ศตั รูพืชโดยวธิ ผี สมผสาน
3. ใชปุยที่ไดจากธรรมชาติ เชน ปุยคอก ปุยหมัก อินทรียวัตถุตาง ๆ บํารุงดินโดยใช
จลุ ินทรยี เขามาชว ย
4. ใชปุยหมักชีวภาพ นํ้าสกัดชีวภาพ น้ําหมักสะเดา หรือสารสมุนไพรอยางสม่ําเสมอ
ทกุ 7-10 วัน ถามีแมลงศัตรูพืชมารบกวน พนสารสมุนไพรกําจัดแมลงใหบอยข้ึนเปนทุก 2-3 วัน
หรือทกุ วัน

14

5. ไมปลอยใหท ด่ี ินวางเปลา ควรมีการปลกู พืชหมุนเวยี น
6. ใชพันธุพ ืชตา นทานโรค
7. เตรยี มดินปลูกใหอ ุดมสมบูรณ จะทําใหพชื ผกั สมบรู ณแ ขง็ แรงตานทานโรค ใหผลผลิต
ทด่ี ีและมคี ุณภาพ
8. ปลกู ผกั ผสมผสาน โดยปลกู สลบั หรอื คละกนั ในแปลงเดยี ว ปองกันการทาํ ลายของหนอน
และแมลง
9. ปลกู พืชใหเหมาะสมกับฤดกู าล
การเตรยี มดนิ ปลกู ผกั
เลือกสถานทีใ่ นการปลกู ผักสวนครัว ควรเปน สถานที่ที่ไมมนี าํ้ ทวมขัง ไดรับแสงแดดอยางนอย
วนั ละ 6 ชว่ั โมง ไมมสี ตั วเลยี้ งมารบกวน ใชจอบหรอื มดี ดายหญา บริเวณท่จี ะปลูกแปลงควรมีขนาด
กวาง 1-1.5 เมตร ยาว 4 เมตร ขดุ ดินลกึ ประมาณ 30 เซนตเิ มตร ตากดิน ยอ ยดนิ เก็บวชั พชื ใสป ยุ คอก
ปยุ หมกั จํานวน 1 ปบ ตอพ้ืนที่ 1 ตารางเมตร และปุยหมักชีวภาพ 1 กิโลกรัม คลุกเคลาใหเขากัน
คลมุ ดวยฟาง รดน้าํ สกัดชีวภาพ 1 ลติ ร ตอ นา้ํ 20 ลิตร ใหช ุม หมักทิง้ ไว 2-3 วนั
การปลกู ผักสวนครัว มีวิธกี ารปลกู ดังนี้
1. เพาะกลาแลวยายปลูก อาจเพาะในแปลงหรือในภาชนะจะชวยประหยัดคาเมล็ดพันธุ
เชน กะหลํ่าปลี กะหลา่ํ ดอก มะเขอื เทศ พรกิ ฯลฯ
2. หวานเมล็ดในแปลงปลูก เปนผักที่เมล็ดมีราคาไมแพง ปลูกงาย เชน คะนา ผักบุง
กวางตุง ผักกาดขาว ฯลฯ
3. ปลกู แบบหยอดหลุม เปนการปลกู ผกั ท่ีมีเมล็ดใหญ เชน ถว่ั พู ถวั่ ฟกยาว ฟก ทอง ฯลฯ
การบาํ รงุ รักษาผกั สวนครัว มวี ธิ ีการ ดังนี้
1. การรดน้ํา ควรรดนาํ้ อยางสมาํ่ เสมอเชาและเย็น ใหชุม ชน้ื พอเหมาะอยางใหนํ้าขงั แฉะ
2. ใสปุย ใชป ุยทไ่ี ดจ ากธรรมชาติ เชน ปยุ คอก ปุยหมกั น้าํ สกดั ชวี ภาพ หรอื ปุยหมกั ชวี ภาพ
3. การปองกนั กาํ จดั ศัตรพู ชื ใชว ธิ ผี สมผสานและใชส ารสมนุ ไพรกําจดั แมลงไมใ ชสารเคมี
การเก็บเก่ยี วผักสวนครวั
การเกบ็ เกีย่ วและระยะเวลาในการเกบ็ เกยี่ วของพชื ผกั แตละครง้ั จะแตกตา งกนั ออกไปตามชนิด
ของผกั เชน แตงกวา อายุ 30-45 วัน หลังปลกู ผลออ นสเี ขยี วออนปนขาวไดข นาด ผกั บุง อายุ 25 วนั
ตนออ นสงู ประมาณ 30 เซนตเิ มตรขนึ้ ไป

15

ขอ ควรรู
ผักกินตนบางชนิดเมื่อโตเต็มท่ีแลว เหลือโคนตนท่ีมีใบติดไว 2-3 ใบ รดนํ้า ใหปุย ดูแล
รักษาตอไป จะมีตาขางหรือแขนงผักเกิดข้ึนมา สามารถเก็บมารับประทานไดอีก เชน คะนา
กะหลา่ํ ปลี ผกั บงุ
การเก็บผักท่ตี อ งถอนออกมาทั้งตน ควรรดนาํ้ ใหด นิ ชนื้ จะทาํ ใหถ อนไดง าย จดั เรียงเปนกอง
นําสวนรากไปลางน้ําเอาดินออก นํามาจัดเรียงใหโคนตนเสมอกัน ดึงในบริเวณโคนตนและ
ใบท่ีเนาเสียออก
การแปรรปู พชื ผักสวนครวั
ผักสวนครัวถามีปริมาณมากใชบริโภคในครัวเรือนไมหมดก็สามารถนําไปจําหนายหรือ
แปรรูปดวยวธิ ีการตา ง ๆ เชน การตากแหง เชน พรกิ หอม กระเทยี ม
การทําปยุ หมักชีวภาพ
ปุยหมักชีวภาพ ไดจ ากการหมักอินทรยี วตั ถุกบั นา้ํ สกดั ชวี ภาพ เปนการเพม่ิ จุลนิ ทรียไปชวย
ยอยสลายอินทรยี วัตถทุ าํ ใหด นิ มคี วามอดุ มสมบูรณย ่งิ ข้นึ
วิธีใชป ุยหมักชวี ภาพกับผักสวนครัว
1. ใสปยุ ลงไปในแปลงปลูกขณะเตรยี มดินอัตราสวน 1 กิโลกรัมตอพ้ืนที่ 1 ตารางเมตร
2. พืชผกั ท่ีมีอายเุ กือบ 2 เดือน เชน ถ่ัวฝกยาว แตง พริก มะเขือ ใชปุยชีวภาพรองกนหลุม
กอ นปลูก 1 กาํ มอื
3. หลงั จากปลกู ผักแลวใสปุยหมกั ชวี ภาพทกุ 7-10 วนั และรดดวยนาํ้ สกัดชีวภาพ 1 ชอนโตะ
ตอน้าํ 5-10 ลิตร ทุก 5-7 วนั
4. ดินทีใ่ ชปุยหมักชีวภาพควรเปนดินที่มีสวนผสมของปุยหมัก ปุยคอก หรืออินทรียวัตถุ
เพอื่ เปนอาหารของจุลนิ ทรียต อ ไป
5. บริเวณแปลงปลกู ผกั ควรมีวัสดุคลุมแปลง เพ่ือรักษาอุณหภูมิและความชื้นใหเหมาะสม
กบั การเจริญเติบโตของจุลนิ ทรีย
6. เพอื่ เปน การประหยัดปุย หมักชวี ภาพ กอ นนําไปใชควรนําไปคลุกเคลากับปุยหมัก หรือ
ปุย คอกในอตั ราสวนปยุ ชีวภาพ 1 สว น ตอ ปุย หมกั หรอื ปุยคอก 10 สวน
การจดั จาํ หนา ย
การตลาด ตองศกึ ษาความไดเปรียบเสยี เปรียบของปจ จัยตนทุน อายขุ องสนิ คา โควตา และ
สิทธิบัตรท่ีไดครอบครอง หรือแปรรปู กง่ึ อตุ สาหกรรมเพือ่ ตอบสนองตลาดภายในประเทศ หากเกนิ
ความพอดสี ามารถวางแผนการตลาดสตู ลาดตา งประเทศได

16

กิจกรรม
ใหผ เู รียนวางแผนการปลูกผกั ลงในตารางดานลาง

ข้นั ตอน วิธกี ารปฏบิ ตั ิ

1. การเตรยี มการกอ นปลูก ............................................................................................................
2. การเตรียมอปุ กรณ ............................................................................................................
3. การเตรยี มดนิ ............................................................................................................
4. วิธีปลกู ............................................................................................................
5. การดแู ลรกั ษา ............................................................................................................
6. การเก็บเกย่ี ว ............................................................................................................

กจิ กรรม
จงตอบคําถามตอ ไปน้ี
1. ผกั สวนครัวคอื อะไร
2. การปลกู พชื สวนครวั ปลอดสารเคมมี ีประโยชนอ ยางไร
3. วัสดอุ ปุ กรณในการทาํ ปุยหมักชวี ภาพมอี ะไรบา ง
4. อินทรยี วัตถุในทองถ่นิ ของผูเรยี น ท่ีสามารถนํามาทาํ ปยุ หมกั ชีวภาพมอี ะไรบา ง
5. วิธีการปองกันและกําจดั แมลงสาํ หรบั การปลกู ผักปลอดสารเคมมี วี ธิ กี ารอยางไรบา ง

2.2 การเลยี้ งสัตว
การเล้ียงสัตวมีจุดประสงคที่สําคัญ คือ เพื่อเปนอาหารของประชากรภายในครอบครัว
หมูบานในประเทศ และเพื่อประชากรโลก ซ่ึงอาหารที่ไดจากสัตว ไดแก อาหารประเภทเนื้อ นม
และไข อาหารประเภทเน้ือไดจาก โค กระบือ สุกร สัตวปก สัตวนํ้า จระเข อาหารประเภทนมได
จากโคนม แพะนม และควายนม เปนตน อาหารประเภทไขไดจากไขไก ไขเปด ฯลฯ นอกจากน้ี
การเลี้ยงสตั วย งั ใหประโยชนใ นดา นเคร่ืองนงุ หม ยารักษาโรค เคร่ืองประดับและกอใหเกิดรายได
จากผลประกอบการจากอุตสาหกรรมการเลย้ี งสัตว

สภาพปญ หาของการเล้ียงสัตว
ปญ หาของการเล้ียงสัตวใ นประเทศไทยมีมากทก่ี ําลังรอการแกไข ซ่ึงเราสามารถแบงสภาพ
ปญหาออกเปนหัวขอ ใหญ ๆ ได 5 ปญหา คือ

17

1. ปญหาเร่อื งคน ปญ หาของคนในภาคเกษตร คอื ผลิตไดแ ตข ายไมอ อก คนยังขาดความรู
เรื่องการตลาด ขาดการชวยเหลือจากภาครัฐอยางจริงจัง ขาดความชวยเหลือเพ่ือต้ังกลุมซ่ึงจะทํา
อยางไรใหคนเกดิ ความเออื้ เฟออาทรตอ เพอื่ นรวมอาชีพ

2. ปญหาเร่ืองเงินทุน หมายถึง เงินทุน เกษตรกรสวนใหญคิดได ทําไดและทําไดดีแตขาด
เงนิ ทนุ ในการดาํ เนินกิจกรรมการเลยี้ งที่ตอ เนื่อง ทาํ ใหขาดรายไดห มนุ เวยี นในฟารม

3. ปญหาเรื่องปจ จยั การเลย้ี ง เร่ิมจากท่ีดนิ โรงเรยี น อุปกรณก ารเลยี้ ง ธรรมชาตใิ นทอ งถิ่น
เปนปญหาท่ผี เู ล้ียงสัตว และหนวยงานภาครัฐตอ งรวมมือกันแกไ ข

4. ปญ หาเรื่องการจดั การฟารมเกษตรกรขาดความรู ความเขาใจเกยี่ วกับกระบวนการเลย้ี งสตั ว
ในเรอื่ งความสมดลุ ของการลงทนุ กบั ผลตอบแทนทคี่ ุม คาท่ีสุด รวมถึงการใชแรงงาน เงินทุน และ
ปจ จัยการเลีย้ งไมเ หมาะสมกอ ใหเ กิดปญ หาในดา นการจดั การฟารมในเวลาตอมา

5. ปญหาเร่ืองกิจกรรมดานการตลาด เกษตรกรในประเทศไทยปจจุบัน ประสบปญหานี้
เปนหลัก หลักการเล้ียงสัตวที่ดีควรคํานึงถึงปจจัยน้ีเปนปจจัยแรกในการที่จะตัดสินใจลงทุนใน
การเลี้ยงสัตว

ชนดิ และประเภทของสัตวท ี่ควรเลย้ี ง
สตั วเ ลี้ยงทส่ี าํ คัญทางเศรษฐกจิ แบง ออกตามชนิดและประเภทได ดงั น้ี
1. สตั วใ หญ ไดแก
โค หรือววั แบง ออกเปน 3 ประเภท คือ โคนม เลี้ยงเพอ่ื ตอ งการนํา้ นมเปน หลัก โคเนื้อเลย้ี ง
เพอ่ื ตองการเน้อื เปน หลกั โคกงึ่ เน้ือก่งึ นมเลี้ยงไวเ พอ่ื ตอ งการทั้งเนื้อและนม
กระบอื หรือควาย แบง ออกเปน 2 ประเภทใหญ คือ กระบอื ปลกั เล้ียงเพื่อใชง านและใหเ นื้อ
กระบอื แมน า้ํ (กระบือนม) เล้ยี งไวเ พ่ือตองการนาํ้ นม
2. สัตวเ ล็ก ไดแ ก

- สุกร แบงออกเปน 2 ประเภท คือ สุกรเน้ือ ไดแก สุกรท่ีนําเขาจากตางประเทศ
เมอ่ื ปรับปรุงพันธแุ ลวจะใหเนอ้ื เปน หลัก สุกรนํา้ ไดแ ก สกุ รพืน้ เมอื งในประเทศ สุกรประเภทนีเ้ ลยี้ ง
งา ยใหเน้ือนอยมมี ันมาก

- แพะ แบงออกไดเ ปน 2 ประเภท คอื แพะนมเลยี้ งไวเ พอื่ ใหนมเปน หลัก แพะเน้ือ
ใหเนื้อเปนหลัก เลีย้ งงา ยโตเรว็

- แกะ เล้ียงเพอ่ื ใหข นเปน หลักมากกวาเน้ือ
3. สตั วปก ไดแก

- ไก แบง ออกเปน 3 ประเภท ไดแก ไกเน้อื ไกไข ไกสวยงาม
- เปด ไดแ ก เปด เนือ้ เปด ไข

18

4. สัตวน ้าํ ไดแก
- ปลาทะเล
- ปลานาํ้ จดื
- ปลาสวยงาม
- ปลานาํ้ กรอ ย
- สตั วคร่งึ บกครงึ่ นํา้

การเลอื กสถานท่ีเล้ยี งสตั ว
เม่ือตองการเลี้ยงสัตว สงิ่ ทต่ี องคํานึงเปนอันดบั แรกคอื สถานทส่ี ําหรบั เลย้ี ง ยอมตองการสถานที่
อันจาํ เพาะและเหมาะสมกับตวั ของเขาเองตามหลักธรรมชาติ ชนดิ ของสัตว ภูมิอากาศ รวมถึงความเหมาะสม
ของสตั วชนดิ นน้ั ๆ และยังตองคํานึงถงึ เปาหมายของการเลีย้ งวาจะเล้ยี งสตั วเ พือ่ อะไร เพอ่ื นันทนาการ
เพื่อการคาหรืออื่น ๆ เมื่อทราบความตองการเปนเบ้ืองตนแลว จึงควรพิจารณาสถานที่เล้ียงสัตว
ซง่ึ จะมีขอ พจิ ารณาสถานทเี่ ล้ยี งสตั ว ดังน้ี
ขนาดและสัดสวนรา งกายสัตวที่จะเล้ียง
- พืน้ ทีต่ ั้งฟารมทเ่ี หมาะสมตามประเภทของสตั วนน้ั ๆ
- ประเภทของโรงเรอื น
- ขนาดของโรงเรือนเลย้ี งสตั ว และการตอเตมิ ในอนาคต
- มีแหลง นาํ้ พอเพยี ง
- การคมนาคมสะดวก
- สภาพภูมอิ ากาศเหมาะสมกบั ชนิดและประเภทของสัตว
การคัดเลือกพันธุ
ลกั ษณะพนั ธสุ ตั ว
1. สัตวพ นั ทาง คือ สตั วท่ผี สมพันธุโดยธรรมชาติ ไมมีการคัดเลือกสายพนั ธทุ าํ ใหสัตวเ ลีย้ ง
ดอยคุณภาพทางดานผลผลิต สีสัน รูปราง และไมสามารถประมาณการผลผลิตที่คาดวาจะไดรับ
แนนอนได
2. สัตวพันธุแท คือ สัตวท่ีไดรับการคัดเลือกแลวเม่ือมีการผสมพันธุสัตว ลูกท่ีไดจะมี
ลกั ษณะเหมอื นพอแมท ้ังรูปราง สีสัน นาํ้ หนัก เมอื่ โตเต็มที่ ทัง้ ไดร บั การยอมรับจากสมาคมผูเล้ียงสัตว
และสามารถประมาณการการใหผ ลผลติ ได
การปอ งกันและดแู ลรักษาโรคสตั ว
นักเล้ียงสัตวท่ีดีควรคาํ นึงถึงการปองกันรักษาสุขภาพของสัตวเปนอันดับตน ซึ่งเปนวิธี
ทีป่ ระหยดั ทง้ั เงนิ และคา รักษาโรค

19

โรคสัตว มี 2 สาเหตใุ หญ คือ
1. โรคท่เี กดิ จากเชื้อโรค เชน แทง ตดิ ตอ วณั โรค ปากและเทาเปอย หวัดไก ฯลฯ
2. โรคที่ไมเกดิ จากเชื้อโรค เชน โรคกระเพาะและลําไส บาดแผลหรอื ของมีคมบาด เปนตน
การถนอมอาหารและการแปรรูป
การถนอมอาหารเปน การเก็บรักษาอาหารทีเ่ หลือเพ่ือใชบริโภคในมื้อตอไป โดยใหคุณคา
ของอาหารสญู เสียนอ ยทสี่ ุด การถนอมอาหารวิธงี าย ๆ มดี งั นี้
1. การทาํ ใหแหง เนือ้ สัตวบกและสัตวน้ํา มีการทําแหงเชนเดียวกัน เมื่อมีเน้ือสดหรือปลา
สดเหลอื มาก ใหนําเนือ้ หรอื ปลามาทําใหเปน ชน้ิ บาง ๆ ตามความพอใจ นาํ มาคลุกเกลือเพื่อปองกัน
การเนาเสีย วางแผบ นตะแกรงหรอื กระจาด แลวนําไปผึ่งแดดจนแหงในระหวางตากควรกลับชิ้นเน้ือ
ใหทกุ สวนไดร ับความรอ นโดยทว่ั ถงึ เมื่อแหงแลวนาํ มาเกบ็ โดยการผง่ึ กระจาดในท่ีไมอบั ชื้นเพราะ
จะทําใหมีกลนิ่ เหมน็ เราเรียกวา เนือ้ เค็มหรอื ปลาเคม็ ระยะเวลาการเกบ็ รกั ษาจะมากหรือนอยข้ึนอยูกับ
ความเคม็ และความแหงของเนือ้ ถา แหง มากจะเกบ็ ไวไดน านระหวา งการเกบ็ ควรนําออกผ่งึ แดดบา ง
เพือ่ ใหอาหารเกบ็ ไวไดนานขนึ้
2. การหมักเกลือ การถนอมผลิตผลการเกษตร อาจจะใชเกลือเปน ตัวชวยในการรกั ษาไมใ ห
เนาเสยี ทางดานเนอื้ สัตว จะเนา เสียไดง า ย ควรนาํ เนอ้ื มาห่นั เปนชนิ้ บาง ๆ นําไปหมักกบั เกลือ เกลือ
จะเปน ตวั รกั ษาไมใ หอ าหารเนา โดยการดูดนํ้าในเน้อื ออกมาแลวสงความเค็มเขา ไปแทนที่ การหมัก
เกลือถานําเนอ้ื ไปตากใหแ หงจะทําใหเ นอ้ื เก็บไดน าน
การถนอมอาหารประเภทเน้ือมีวิธีการทําหลายอยาง ตามลักษณะของเนื้อสัตวแตละชนิด
ผเู รยี นควรศกึ ษาเพ่ิมเติมจากตําราถนอมอาหาร ศึกษาในหวั ขอ ที่นา สนใจ บางครั้งอาจจะเปนอาชีพ
เสริมสรางรายไดแกค รอบครัวได
การจดั การผลผลติ และการจดั จําหนา ย
การจัดการผลผลิตทางดา นสตั ว ความไดเ ปรียบหรอื เสยี เปรียบข้ึนอยูกับราคาในตลาดและ
ตนทุนในการยดื อายกุ ารขายเพอื่ รอราคาใหส ูงข้ึน เพ่อื ระบายสนิ คาออกสตู ลาด
ตลาดการคา สัตว แบงออกเปน 2 ระบบ
ระบบตลาดภายในประเทศไดแก พอคา คนกลางโรงงานแปรรปู ตลาดรวบรวมผลผลติ ขนาดใหญ
กลุมคนเหลานี้จะรวบรวมผลผลิตจากผูเล้ียงสัตวเพื่อท่ีจะไดกระจายไปตามแหลงรับซ้ือทั่วไป
ภายในประเทศ โดยการขายสัตวเปน หรอื แปรรูปไปสผู ูบริโภคปลายทาง
ตลาดตางประเทศ เมอ่ื ความตอ งการภายในประเทศลดนอยลง เน่ืองจากเกนิ ความพอดเี ราสามารถ
สง ออกผลิตภณั ฑจากสตั วออกนอกประเทศได ปจจบุ นั มีการคา และการลงทุนเพื่อการสงออกหลาย
รปู แบบ

20

ลกั ษณะการจัดจําหนายสัตวเ ล้ียงหรอื ผลิตภัณฑ
- การคา ขายลูกสตั ว เชน ลูกสุกร ลูกปลา เพ่อื นําไปเล้ยี ง เปน ตน
- การคา ขายสัตวใ หญ เพื่อนาํ ไปเปนอาหารหรอื วตั ถปุ ระสงคอ่นื
- การคาขายสัตวพ อพนั ธุ แมพนั ธุ เพอ่ื ใชท าํ พนั ธุ
- การคา ขายซากสตั วชาํ แหละ เปน การบริการในทองถ่นิ
- การคาขายผลติ ภณั ฑจากสตั ว เชน นม ไข หนัง เขา ฯลฯ
- การทํากจิ การโรงงานทเ่ี กีย่ วของกับสตั ว เชน โรงงานผลติ ภัณฑอาหารสัตว โรงฟอกหนัง
โรงงานแปรรูปเนือ้ เปน ตน
กจิ กรรม
ใหผูเรียนคิดวิธีที่จะใชพลังงานจากธรรมชาติ มาประกอบการเล้ียงสัตวใหมากท่ีสุดโดย
ไมทําลายส่งิ แวดลอ มมาคนละ 1 เรื่อง พรอ มอภิปรายในกลมุ
3. งานชา ง
งานชาง เปนการวิเคราะหเกย่ี วกบั การทาํ งานตามกระบวนการของงานชาง ซง่ึ ประกอบดว ย
การบาํ รุงรักษา การติดตั้งและประกอบ การซอม และการผลิต เพื่อจะนาํ ไปสูการสรางงานอาชีพ
ท่เี หมาะสมกบั ศกั ยภาพของตนและสอดคลองกบั ชมุ ชน สงั คม
3.1 การติดต้ังและการประกอบ
เครือ่ งมือเครื่องใชห ลาย ๆ ชนิด กอนนําไปใชงานตอ งนาํ ชน้ิ สวนแตละช้ินมาประกอบกัน
ใหเปน เคร่ืองมือเคร่ืองใชเคร่ืองน้ัน ๆ แมกระทั่งเคร่ืองใชในบานที่เรียกวา เฟอรนิเจอรแบบถอด
ประกอบ การประกอบตองทาํ ตามลําดับขนั้ ดังนี้
1. อา นแบบหรือผังท่ีติดมากับชุดอุปกรณ โดยทั่วไปเครื่องมือเครื่องใชท่ีโรงงานผลิตมา
จําหนายมักมีรูปแบบ ผัง การติดต้ัง การประกอบ คุณลักษณะของเครื่อง การใชงาน การรักษา
ตลอดถงึ ขอควรระวงั ความปลอดภยั ในการใชท่ีอาจจะเกดิ แกผูใช และความปลอดภัยตอเครื่องมือ
ใหอายุการใชงานนานขน้ึ และความปลอดภัยในการเก็บรักษา เปนตน เคร่ืองมือเคร่ืองใชบางชิ้น
ตองนาํ ช้นิ สวนมาปรับแตงใหเหมาะสมแลวนําแตละช้ินมาประกอบกัน แบบหรือผังอาจจะเขียน
คลายของจริง ยอขนาดหรือขนาดเทาของจริง ถาขนาดเทาของจริงใหนําช้ินสวนเหลาน้ันทาบลง
กับแบบ เพื่อตรวจสอบวาอุปกรณชิ้นนั้นเปนช้ินเดียวกับแบบ ถาแบบผังมีขนาดเล็กกวาของจริง
ใหเทียบเคียงกันวารูปรางเหมือนกันหรือไม มีสวนโคง เวา หยัก นูน กี่แหง อยางไร การติดตั้ง
การประกอบตองใชช้ินไหนเปนหลัก ชิ้นรองประกอบอยางไร เรียงตามลําดับกอนหลัง อาจมี
หมายเลขกาํ กบั ตําแหนงที่ตอเชื่อม อาจจะใชตะปูควง น็อต สกรู หรือล่ิมเสียบขัดกันเทานั้น หรือ
อาจตองใชกาว ใชต ะกว่ั บดั กรี

21

2. ตรวจสอบจาํ นวนชนิ้ สวนกบั แบบใหถูกตอ ง กอนประกอบช้ินสวนใหตรวจนับกอนวา
ชิน้ สว นของเครอ่ื งน้ัน ๆ มีจํานวนก่ีชิ้น ถูกตองตรงตามแบบที่แนบมากับเคร่ืองหรือไม เคร่ืองมือ
เครื่องใชบ างชนดิ บางประเภทอาจมหี ลายรุน แตล ะรุนคลายคลึงกัน อาจแตกตางเฉพาะขนาดหรือ
อุปกรณบ างชิน้ แบบทุกรุนใชอันเดียวกัน แตจะกําหนดในหมายเหตุเฉพาะแตละรุนไว รุนน้ัน ๆ
ประกอบอุปกรณก่ีช้ิน ช้ินใดไมมีในรุนนั้น สภาพของชิ้นสวนชํารุดหรือไม หากชํารุดแตกหัก
ไมควรนาํ มาประกอบใช

3. อานทําความเขาใจขั้นตอนการประกอบ ขั้นตอนการประกอบจะกําหนดไวในแบบเปน
ช้ินสวนหลักและชิ้นสวนชิ้นตอ ๆ ไปตามลําดับ 1 2 3 ช้ินสวนหลักวางอยางไร หงาย ควํ่า เอียง
นอน ยืน ชิ้นสว นชิน้ ที่ 1 ประกอบทางดา นไหน บน ลา ง ซา ย หรือขวา ช้นิ สว นชิน้ ตอ ๆ ไป วางตอ
จากชิน้ ไหนอยา งไร

4. ลงมือประกอบตามลําดับขั้นตอนที่กําหนด นําช้ินสวนที่เปนหลักวางในตําแหนงและ
ทศิ ทางท่ีเหมาะสม อาจตองใชอุปกรณหรือเคร่ืองมืออื่นจับ ยึด หรือตองมีคนชวยจับ นําช้ินสวน
ลําดับที่ 1 2 3 4 และ 5 ตามลําดับมาประกอบตามลําดับ ตามแบบกําหนด หามนําช้ินสวนอ่ืนมา
ประกอบกันกอนโดยปฏิบัตินอกเหนือไปจากแบบอาจจะทําใหประกอบยาก และทําใหชิ้นสวน
เสยี หาย

5. ประกอบใหค รบทุกชน้ิ กอนลงมอื ทดลองใช ประกอบช้นิ สว นใหครบทกุ ชน้ิ กอ นทดลองใช
บางคร้งั ผปู ระกอบอยากลองท้ังท่ีประกอบช้ินสวนไดเพียงบางช้ิน อยากจะทดสอบทีละข้ัน ๆ ใน
ระหวางประกอบ เน่ืองจากชิ้นสวนตองใชยึดโยงซ่ึงกันและกันหากประกอบยังไมสมบูรณหาก
ทดลองจะทาํ ใหเ กดิ การแตกหกั ชาํ รดุ ได ดงั นัน้ ตองประกอบทกุ ชิ้นสวนใหครบถวนตามแบบกอน
แลวจงึ ทาํ การทดสอบ

6. ชิ้นสวนชิ้นใดประกอบยากอยาฝน ใหคอย ๆ พิจารณา การประกอบชิ้นสวนอาจจะ
พิจารณารปู แบบไมช ดั เจนหรอื แบบผงั ทใ่ี หมาไมช ดั เจน ในสว นทซ่ี อนหรือทบั กัน หรือบางจุดตอง
ใชภาพขยายยงุ ยากอานแบบไมเขา ใจ หรือมองอยางผิวเผนิ ใชความเคยชินตัดสินใจประกอบ อาจจะ
ขัดกันตองพยายามฝนกดผลกั จนประกอบได อาจจะทาํ ใหชนิ้ สวนนัน้ โคง งอ และหักในท่ีสุด หาก
รูสึกวาการประกอบชิ้นสวนนั้นไมสะดวกยุงยากใหกลับไปพิจารณาแบบผังใหมอีกคร้ัง ช้ินสวน
ถูกตอ งตามแบบรุนจริงหรอื ไม
กจิ กรรม

ใหป ระกอบโตะอาหาร จํานวน 1 ตวั ตามแบบ
วสั ดอุ ปุ กรณ
1. พน้ื โตะขนาด 100 x 20 x 10 เซนติเมตร สําเรจ็ รปู จํานวน 1 ชิน้
2. ขาโตะ ไมแ ทงสี่เหลย่ี มยาว 1.2 เมตร จํานวน 4 ทอน
3. น็อตพรอมแหวนรอง จํานวน 4 ชดุ

22

เครือ่ งมือ
กญุ แจเลอ่ื น กญุ แจล็อก และคมี ปากแบนขนาดใหญ
ขนั้ ตอนการประกอบ
1. เตรียมเครื่องมือและวสั ดุใหพรอม
2. วางพื้นโตะบนพนื้ หรอื บนโตะทํางาน หงาย พน้ื โตะ (งาน) ขน้ึ
3. นาํ ขาโตะหมายเลข 1 วางบนพน้ื ใหสกรูที่ติดกับขาโตะเสียบในชอ งหมายเลขที่ 1 บนพน้ื โตะ
4. ใสนอ็ ตเขา กับสกรู หมนุ น็อตจนแนน
5. ปฏบิ ตั ขิ ้นั ท่ี 3 และ 4 กบั ขาโตะ หมายเลข 2
6. ปฏิบตั ิข้นั ที่ 3 และ 4 กับขาโตะ หมายเลข 3
7. ปฏบิ ัติขน้ั ท่ี 3 และ 4 กบั ขาโตะ หมายเลข 4
8. จับโตะท่ีประกอบเสร็จแลววางกับพ้ืน ใชมือสองขางผลักดู แข็งแรงหรือไม หากโอน
เอนใหปรับหมุนนอ็ ตใหแ นนขึน้

3.2 การบาํ รุงรักษา
เครื่องมือเครื่องใช เมื่อใชไปนานมักสึกหรอ สภาพชํารุด คลาดเคลื่อนจากสภาพเดิม
ฝุนละอองเกาะสกปรก ตอ งดแู ลรกั ษา ปรบั แตง ทาํ ความสะอาด ดงั น้ี
1. การปรับแตงเครื่องมอื เครื่องใช เครือ่ งมอื เครื่องใชท ่ปี ระกอบขนึ้ จากชิ้นสว นหลาย ๆ ช้ิน
โดยการใชก ารเช่อื มยดึ น็อต สกรู หรือวิธอี ่ืนใด เมอื่ ใชงานไปนาน จากการส่นั สะเทอื น จากการเคลอื่ นยาย
หรืออบุ ัติเหตุ ตําแหนงเชอื่ มตอ ระหวา งชิ้นสว นอาจจะเคล่ือนจากที่เดมิ ตอ งรบี แกไขปรับแตง ใหอยู
ในสภาพปกติกอนใชงานตอ ไป หากคิดวาไมเปนไร ชํารุดเล็กนอย ยังใชการไดไมเปนไร หากใช
ตอ ไปอาจจะเกิดอนั ตรายกับผใู ชแ ละอาจจะเกิดความเสียหายตอเครื่องมอื ไดด ว ย
2. การทาํ ความสะอาดประจาํ วนั /สัปดาห/ เดอื น/ ป เคร่ืองมอื เครอื่ งใชท ุกชน้ิ กอนนําไปใชงาน
ตองตรวจสภาพใหพ รอมกอนและหลังการใชงานแลวกอนเก็บเขาตูหรือที่เก็บใหทําความสะอาด
เสยี กอ นเปน การทาํ ความสะอาดประจําวนั เครอ่ื งมือเคร่ืองใชบ างชนิดอาจมเี ศษวัสดุขยะจากการทาํ งาน
เขาไปติดสะสมภายในเครื่อง ไมสามารถทําความสะอาดอยางงาย ๆ ได ควรมีวันหยุดพักเคร่ือง
ทําความสะอาดประจําสปั ดาห หรือประจําเดือน หรือประจาํ ป แลว แตช นิดของเครื่องมือนั้น ๆ
3. ปรบั เปลี่ยนอะไหลตามอายุการใชงาน เครื่องมือเคร่ืองใชทุกชิ้นใชไปนาน ๆ ชิ้นสวน
โดยเฉพาะท่มี กี ารเคลอื่ นไหวจะสึกหรองา ย เชน เครื่องมอื ประเภทเครอื่ งกลเครอ่ื งไฟฟา เมอ่ื ใชงาน
ระยะหนึ่งจะตองปรับเปลี่ยนช้นิ สว นใหมตามทีค่ มู อื ของเครื่องน้ัน ๆ กําหนด เชน การเปล่ยี นแหวน
เปลย่ี นบูต กระเดื่อง คันกระแทก นาํ้ มันเครอ่ื ง นํ้ามันหลอลนื่ จาระบี เปนตน
4. นาํ ไปใหศ ูนยบ ริการตรวจสภาพตามกําหนด เครือ่ งมือเคร่ืองใชบางชนิด ใชเทคโนโลยี
คอ นขางสงู โดยตองใชเครื่องมอื เครอ่ื งวดั พิเศษเฉพาะ ผใู ชง านไมสามารถซอ มบํารงุ ไดเ อง ตองนาํ ไป

23

ใหศนู ยบริการชวยตรวจสอบ ปรบั แตงใหเ ทา น้ัน ซึง่ คูมอื ท่มี ากับเครื่องจะระบุไววา ใชงานไปเปน
ระยะเวลานานเทาไร ควรนําไปบริการตรวจสภาพ ผูใชตองปฏิบัติตามคูมือเพื่อยืดอายุการใชงาน
ของเครื่องมอื เครื่องใช

5. การขัดของบางลักษณะตองใหชางซอมเทาน้ัน หามซอมเอง เคร่ืองมือบางชนิด เชน
เคร่อื งไฟฟา เครอ่ื งกล ผใู ชไมสามารถซอมเองได เพราะบริษัทผูผลิตสงวนไวสําหรับผูผลิต ผูแทน
จาํ หนายเทานน้ั หากผูใชแ กไขเองอาจจะทําใหช าํ รดุ เสียหายมากขึน้
กจิ กรรม

ใหนาํ รถจักรยานยนตไปตรวจสภาพตามที่กาํ หนดแลว บันทกึ การซอมบํารุงมาดวย
3.3 การซอ ม
เคร่ืองมอื เคร่ืองใช หากรูส ึกวา ใชงานไมคลอง ติดขัดไมสะดวกสบาย หรือมีความรูสึกวา
ไมป ลอดภัยควรดําเนินการตรวจซอมกอนนาํ ไปใช ดงั น้ี
1. ศกึ ษาใหรจู กั คณุ ลกั ษณะของเครอ่ื งมือเคร่อื งใช เครือ่ งมือเครอ่ื งใชทกุ ชนดิ ทีว่ างจําหนา ย
ในทอ งตลาด ในชดุ หรอื กลองบรรจจุ ะมีตัวเครอ่ื งมอื เครอ่ื งใช ยังมีคูมือและใบรบั ประกนั ติดมาดว ย
ใหอ านรายละเอียดคูมอื ซ่งึ จะประกอบดวยคุณลกั ษณะของเคร่อื งมอื นนั้ การใชง าน การบํารงุ รักษา
ขอควรระวัง และอื่น ๆ เฉพาะคุณลักษณะของเคร่ือง ประกอบดวย นํ้าหนัก ขนาดกวาง ยาว สูง
วัสดุท่ีใชถาเปนเครื่องกลเคร่ืองไฟฟา จะบอกขนาดกําลัง แรงมา ความสามารถในการทํางาน
ยาวนานเทาใดควรพักหรือใชไดตลอดเวลา เปนตน หากเกิดการชํารุดดวยอาการหน่ึงอาการใด
มกั จะบอกข้ันตอนการตรวจสอบและตรวจซอ มเบ้อื งตนไวในคูม อื ใหล องทาํ ตามขน้ั ตอนท่ีระบุใน
คูมือนน้ั
2. ตรวจสภาพภายนอก กอนถอดชนิ้ สวนใด ใหต รวจสอบภายนอกกอนวาสภาพภายนอก
เปนอยางไร แตกหักหรือไม ยุบ บุบสลาย อาจทําใหกระทบตอชิ้นสวนภายในได แตถาสภาพ
ภายนอกปกตแิ สดงวาการขัดของเกิดจากสภาพการใชงาน จึงตองถอดชิ้นสวนประกอบภายนอก
ออก แลว คน หาชน้ิ สวนท่ชี าํ รดุ เสยี หายตอ ไป
3. ถอดช้ินสวนประกอบออกตรวจสอบ ชิ้นสวนภายนอกท่ีประกอบเปนตัวเครื่อง อาจ
ประกอบดว ยชิ้นสวนหลาย ๆ ชิ้น ตองนาํ คมู ือ ผงั การประกอบเคร่อื งมาพจิ ารณาในการถอดช้ินสว น
ดวย ใหถอดยอนถอยจากลําดับสุดทายไปหาลําดับที่ 1 โดยใชไขควงหรือคีม หรือกุญแจเลื่อน
แลว แตก รณี บางชนดิ อาจใชเ ปนเข้ียวหรือเดือยเกาะเก่ียวกัน อาจใชมือกดสวนหน่ึง ดันสวนหน่ึง
แลวปลดออก การถอดบตู สลกั บางชน้ิ อาจตอ งใชเ คร่ืองมือประเภทเคร่อื งดูด
4. หากเหน็ วา ชิ้นสวนใดสึกหรอตองเปลี่ยนใหม ชน้ิ สวนท่ีเกีย่ วของกับการหมุน การกระแทก
การเคล่ือนท่ี ชิน้ สวนที่ทําใหเกิดการเคลื่อนไหวใชไ ปนานวนั จะเกดิ การสึกหรอ เมือ่ ถอดชิ้นสว นมา
ดแู ลว เห็นวา สึกหรอควรเปลีย่ นใหม

24

5. ประกอบใหอยูในสภาพปกติ เม่ือเปลี่ยนอะไหลใหมทุกช้ินแลวใหตรวจความเรียบรอย
ใสอ ะไหลใ หมเ ขา ไปในสภาพเดมิ หรือไม หากปกติแลว ใหประกอบชน้ิ สว นอืน่ ใหเ ปน ตวั เคร่ืองเขา
ปกติตามขนั้ ตอนการประกอบเครอ่ื ง จากประสบการณท่ีถอดหรอื ดูจากคมู อื ประกอบ

6. ทดสอบขั้นตน เมื่อประกอบเครื่องเสร็จแลวใหทดลองเครื่องกอนนําไปใชงานจริง
ถาเปนเครือ่ งประเภทไฟฟา ใหก ดสวิตชแ ลวสงั เกตวามีสิ่งผิดปกติหรือไม กลิ่นเหม็นไหม เครื่องรอน
ผดิ ปกติ หากผิดปกตเิ พยี งนิดหนอยควรปดสวิตชท นั ทีแลว ตรวจสอบใหม ถาประเภทเครอ่ื งยนตให
ตดิ เครื่องยนตเดินเปลา ระยะหนงึ่ กอน

7. ทดลองใชงานจริงระยะหน่ึง หลังจากทดลองเครื่องจนใชไดจริงแลว ใหใชดวยความ
ระมัดระวัง คอยสงั เกตอาการเปลย่ี นแปลงท่อี าจเกดิ ข้นึ ในระหวางการใชง าน หากมีเสยี ง อาการส่ัน
รอนจัดผิดปกติ ใหห ยดุ พักการทํางานไวกอ น แลวทาํ การตรวจสอบตามกระบวนการตรวจสอบแลว
จงึ นาํ ไปใชง านตอไป

8. นําไปใชงานจริง เม่อื เครือ่ งท่ซี อ มแซมใชง านไดตามปกติแลว จึงนาํ ไปใชง านจรงิ
กิจกรรม

ใหซ อมเครื่องใชใ นบานหนึง่ ชิ้น แลว บันทกึ ข้นั ตอนการซอมไวด วย
4. งานประดษิ ฐ

งานประดษิ ฐ เปน การวเิ คราะหเก่ียวกับการทํางานดานการประดิษฐสิ่งของเคร่ืองใชท่ีเนน
ความคิดสรางสรรค โดยเนน ความประณตี สวยงาม ตามกระบวนการงานประดิษฐและเทคโนโลยี
และเนนการอนุรักษและสืบสานศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีไทย ตามภูมิปญญา
ทอ งถน่ิ และสากลเพ่อื นําไปสูการสรางงานอาชีพท่เี หมาะสมกับศักยภาพของตนเองและสอดคลอง
กบั ชมุ ชน สงั คม

ความหมายของงานประดษิ ฐ
ประดิษฐ แปลวา คิดทําข้ึน งานประดิษฐจึงหมายถึงการนําเอาวัสดุตาง ๆ มาทําเปน
ผลิตภัณฑใหม เพ่อื ประโยชนใ ชส อยดานตา ง ๆ เชน เปนของเลน ของใช หรือเพือ่ ความสวยงาม
ประโยชนของงานประดษิ ฐ มีดงั นี้
1. เปนการใชเวลาวางใหเกิดประโยชน
2. มีความภาคภมู ิใจในผลงานของตน
3. มีรายไดจ ากผลงาน
4. มีความคิดริเริ่มสรางสรรคผลงานใหม ๆ
5. เปนการฝก ใหรจู ักสังเกตสง่ิ รอบ ๆ ตัว และนาํ มาใชใหเกิดประโยชน

25

ลกั ษณะของงานประดษิ ฐ แบงเปน 2 ประเภท คือ
1. งานประดิษฐท่ัวไปเปนงานท่ีบุคคลสรางขึ้นมาจากความคิดของตนเองโดยอาศัย
การเรียนรจู ากส่ิงรอบ ๆ ตัว นํามาดัดแปลงหรือเรียนรูจากตํารา เชน การประดิษฐของใชจากเศษ
วัสดุ การประดิษฐด อกไม
2. งานประดิษฐท่ีเปนเอกลักษณไทยเปนงานที่ไดรับการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษใน
ครอบครัวหรือในทองถิ่น หรือทําข้ึนเพ่ือใชในงาน หรือเทศกาลเฉพาะอยาง เชน มาลัย บายศรี
งานแกะสลัก

ประเภทของงานประดษิ ฐ งานประดิษฐตาง ๆ สามารถเลือกทําไดตามความตองการและ
ประโยชนใชสอย ซึง่ อาจแบงประเภทของงานประดิษฐตามโอกาสใชส อย ดงั น้ี

1. ประเภทท่ีใชเปนของเลน เปนของเลนที่ผูใหญในครอบครัวทําใหลูกหลานเลน เพ่ือ
ความเพลดิ เพลิน เชน งานปน ดนิ เปน สัตว สง่ิ ของ งานจักสานใบลานเปน โมบาย งานพบั กระดาษ

2. ประเภทของใช ทําข้ึนเพ่อื เปนของใชในชีวิตประจําวัน การสานกระบุง ตะกรา การทํา
เคร่อื งใชจ ากดนิ เผา จากผา และเศษวัสดุ

3. ประเภทงานตกแตง ใชตกแตงสถานท่ี บานเรือนใหสวยงาม เชน งานแกะสลักไม
การทาํ กรอบรูป ดอกไมป ระดษิ ฐ

4. ประเภทเครอ่ื งใชในงานพิธี ประดษิ ฐข ึ้นเพอ่ื ใชใ นงานเทศกาล หรือประเพณีตาง ๆ เชน
การทํากระทงลอย ทําพานพุม มาลยั บายศรี

วสั ดแุ ละอุปกรณท ใ่ี ชในงานประดษิ ฐ
การเลอื กใชวสั ดอุ ปุ กรณในการประดิษฐช ้ินงาน ตอ งเลือกใหเหมาะสมจงึ จะไดง านออกมา
มีคุณภาพสวยงาม รวมท้ังตองดูแลรักษาอุปกรณเคร่ืองใชเหลานี้ใหอยูในสภาพท่ีใชงานได
ตลอดเวลา
1. วัสดแุ ละอปุ กรณใ นงานประดษิ ฐ แบงออกเปน ประเภทตาง ๆ ดังนี้
ประเภทของเลน
- วัสดุทใ่ี ช เชน กระดาษ ใบลาน ผา เชอื ก พลาสตกิ กระปอ ง
- อปุ กรณท ใ่ี ช เชน กรรไกร เขม็ ดา ย กาว มีด ตะปู คอน แปรงทาสี
ประเภทของใช
- วัสดุทใี่ ช เชน กระดาษ ไม โลหะ ดิน ผา
- อุปกรณท ี่ใช เชน เลื่อย สี จักรเยบ็ ผา กรรไกร
ประเภทของตกแตง
- วัสดุท่ใี ช เชน เปลือกหอย ผา กระจก กระดาษ ดินเผา
- อปุ กรณทีใ่ ช เชน เข็มเยบ็ ผา เขม็ รอยมาลยั คีม คอน เขม็ หมดุ

26

2. การเลือกใชและการบํารงุ รักษาอปุ กรณ มีหลักการดังนี้
1. ควรเลอื กใชใหถกู ประเภทของวัสดแุ ละอปุ กรณ
2. ควรศึกษาวิธกี ารใชก อ นลงมือใช
3. เม่อื ใชแลว เก็บไวใหเปนระเบยี บเรยี บรอย
4. ซอ มแซมเครื่องมือทชี่ ํารุดใหพ รอ มใชเ สมอ
การประดิษฐช น้ิ งาน
ข้ันตอนในการปน
1. กําหนดโครงสราง รปู รางของชนิ้ งาน ตามลกั ษณะสดั สวนของช้ินงาน การยอ สวน ขยายสวน
2. ศึกษาลักษณะธรรมชาติของช้ินงานท่ีตองการปน เชน ตัวสัตวตาง ๆ ศึกษารูปทรง
ภายนอก ภายในรายละเอียดตา ง ๆ เชน ลาํ ตวั หัว หู หาง ฯลฯ ในการเลยี นแบบใหเหมือนจริง หรือเปน
รปู รา งท่แี ตกตางไปจากความเปน จริง รูปรา งตลกขบขัน
วัสดอุ ุปกรณท่ใี ชใ นการปน
1. แปงหรือดนิ สําหรับปน
2. กาวลาเทก ซ กาวไฟฟา (กาวปน)
3. ลวดขนาดตาง ๆ
4. กรรไกร ปากคมี เข็มเย็บผา ไมจ ิ้มฟน
5. ดา ย เอ็น เชอื ก
6. ถงุ พลาสติก หรือแผน พลาสตกิ สาํ หรบั รองพับ
7. โลชั่น หรือครมี ทาผวิ
8. ภาชนะสําหรบั จัดวาง
9. สีสําหรบั ผสมแปง หรอื ดิน อาจใชสผี สมอาหาร สีโปสเตอร
วิธกี ารผสมแปง
1. แปง กาว สารกันรา โลช่ันใสกะละมงั คนสวนผสมใหเ ขากัน
2. โลชั่นทามอื นวดแปงจนเปนกอนนม่ิ นวดบนพื้นโตะ จนแปง เนียนนุมไมต ิดมือ
3. เก็บแปงใสถุงพลาสติก แบงผสมสีตามตองการ ในปจจุบันมีแปงและดินสําเร็จขาย
แตราคาคอนขางแพง
กิจกรรม
ใหผูเรยี น ตอบคําถามตอไปน้ี
1. ความแตกตา งของชน้ิ งานปนในสมยั โบราณกับปจจบุ นั มีความแตกตา งกนั อยา งไรบาง
2. อุปกรณท่ใี ชในงานประดิษฐม อี ะไรบาง มวี ธิ ีการใชอยางไร
3. ขอปฏบิ ัตหิ ลังจากใชอ ุปกรณท กุ ครงั้ ควรทําอยา งไร

27

4. การประดษิ ฐช้นิ งานดวยตนเอง มขี อ ดอี ยา งไร
5. งานธุรกจิ

งานธรุ กจิ เปน การวิเคราะหง านหรอื กจิ กรรมที่เปนการนําเอาทรัพยากรตาง ๆ มาใชรว มกนั
หรือเปลี่ยนสภาพเพ่อื ที่จะกอใหเกิดคุณคาท่ีสูงกวาเดิม โดยที่ผูซ่ึงเปนเจาของหรือผูจัดการหวังวา
ส่ิงที่ตนทาํ นั้นจะยั่งยืนและเจริญกาวหนาตอไปในอนาคต โดยในงานหรือกิจกรรมทางธุรกิจ
จะกลาวถึงงานการตลาด งานการผลติ หรือบริการ งานการเงนิ และบัญชี และงานทรัพยากรมนษุ ย

ความรูธ ุรกจิ ในชีวิตประจาํ วัน
ปจจุบันชีวิตคนเราสวนใหญเกี่ยวพันกับเรื่องธุรกิจเกือบทั้งส้ิน เพื่อความอยูรอด ความ
สะดวกสบายจะตองอาศัยปจจัยตาง ๆ ในการดําเนินชีวิต อันไดแก ปจจัย 4 ซึ่งก็คือ อาหาร
เครื่องนุงหม ท่ีอยูอาศัย และยารักษาโรค ความตองการเหลานั้นเปนสาเหตุทําใหเกิดกิจกรรม
ทเ่ี กี่ยวขอ งกบั การผลิต การจําหนา ย และการซอ้ื ขายแลกเปลย่ี น
ความหมายของธุรกิจ
ธรุ กิจ คือ กิจการที่กอใหเกิดสินคาและบริการ ชองทางการประกอบธุรกิจไมใชเพียงแต
มุง หวังผลกําไร แตม ุงอาํ นวยสินคา และบรกิ ารเพ่ือสนองความตองการของมนุษย
จุดมงุ หมายของธรุ กจิ คือ
1. เพื่อใหบ ริการแกผบู ริโภคอุปโภค
2. นําผลกาํ ไรมาสูผลู งทนุ
3. เพอ่ื ความอยรู อดและเจริญเติบโต
ความสมั พันธร ะหวางธุรกจิ กับบคุ คล
เราอาจแบงความสัมพนั ธร ะหวา งธุรกจิ กับบุคคลออกเปน 2 ลักษณะ คือ
1. ความสัมพันธข องธรุ กิจกบั บคุ คลในฐานะผูบริโภค คอื การบริโภคส่งิ ของ เคร่ืองใช เชน
เสอื้ ผา อาหาร นอกเหนือจากปจ จยั 4 เนอื่ งจากคนเรามีความตองการไมมสี น้ิ สุด
2. ความสัมพันธของธุรกิจกับบุคคลในฐานะผูผลิต เมื่อเปนผูบริโภคจะตองผลิตใหได
มูลคา เทากบั มูลคาการบรโิ ภค มิฉะนนั้ จะยากจน เชน การเปน ผผู ลติ ในครอบครัว ชวยพอแมทาํ งาน
ธุรกิจที่เก่ยี วของในชวี ติ ประจาํ วนั
ประเภทของธรุ กจิ ท่ีเกีย่ วของในชวี ติ ประจาํ วัน มดี งั นี้
1. ธุรกิจผลิตสินคา เปนธุรกิจที่ผลิตสินคาสนองความตองการของผูบริโภค ไดแก ธุรกิจ
การเกษตร ธุรกิจเหมืองแร ธุรกิจอุตสาหกรรมในครัวเรือน อุตสาหกรรมโรงงาน และธุรกิจ
กอสรา ง

28

2. ธุรกิจจําหนายสนิ คา เปน ธุรกจิ ที่กระจายสนิ คาจากผูผลติ ไปยงั ผบู รโิ ภค เชน การจําหนาย
สินคาท่ีใชในการดํารงชีวิต สินคาท่ีอํานวยความสะดวกสบาย ซึ่งธุรกิจประเภทนี้เปนธุรกิจ
ขายปลีกและขายสง

3. ธรุ กิจการบรกิ าร เปนธุรกิจใหบรกิ ารแกลูกคา ไดแก ธนาคาร โรงแรม โรงเรียน โรงภาพยนตร
การคมนาคมและการขนสง
กิจกรรม

ใหผูเรียนศึกษาคนควาเร่ืองประเภทของธุรกิจท่ีเก่ียวของกับชีวิตประจําวัน บันทึกเปน
รายงานสง และนํามาอภิปรายในการพบกลุม
งานสาํ นักงาน

การจัดเก็บเอกสารทางธุรกจิ
ความหมายของเอกสารทางธุรกิจ หมายถึง เอกสารตาง ๆ ที่ทําข้ึนเปนลายลักษณอักษร
อาจจะเขียนขึน้ เองในลกั ษณะของจดหมาย พมิ พเปนแบบฟอรม เชน ใบเสรจ็ รับเงิน ใบกํากับสินคา
เปน ตน เพ่ือใชเปนหลักฐานในการดําเนนิ งานตาง ๆ ทางธุรกิจ หรอื ใชในการอางอิงกรณีที่มีปญหา
เกดิ ขนึ้
ความสําคัญและประโยชนของเอกสารทางธุรกิจ คือ ใชเปนขอมูลสนับสนุนดานการ
บริหารงานใหม ปี ระสิทธภิ าพ เพอื่ ประโยชนใ นการคาระหวางประเทศ เพ่ือใหเกิดความเปนธรรม
ใชคมุ ครองสิทธิแกผลู งทุน ใชป ระกันในการขอเครดิต เพื่อใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบของ
กรมสรรพากรและการเรียกรอ งคาเสียหาย
ประเภทของเอกสารทางธรุ กจิ จาํ แนกได ดังน้ี
1. เอกสารการเครดิตและการเงนิ ไดแ ก เช็ค ต๋วั แลกเงนิ ต๋ัวสัญญาใชเงิน ใบหุน พันธบัตร
เปนตน
2. เอกสารการซื้อขายและขายสินคา หรอื เอกสารการคา เชน ใบเสนอราคา ใบเสรจ็ รับเงนิ
3. เอกสารการขนสง เชน ใบรบั สินคา ข้ึนเรอื ใบตราสง สนิ คา สัญญาเชา เหมาซอ้ื
4. เอกสารประกันภัย ไดแก ใบคําขอทาํ ประกัน กรมธรรมประกันภยั เปนตน
5. เอกสารการนําเขา และสงออก เชน ใบขนขาเขา ใบตราสง ใบรับของจากทา เรอื
การจดั เกบ็ เอกสารทางธุรกิจ
เอกสารทางธุรกิจมีความสําคัญ จะตองมีการเก็บเอกสารใหเปนระบบ เพื่อใหคนหาได
สะดวกหยิบใชไดงายและใชเปนหลักฐานอางอิงกรณที ม่ี ปี ญหาเกิดขนึ้ วธิ ีการจดั เกบ็ เอกสาร ทน่ี ิยม
ใชกนั คือ การเกบ็ ตามลําดับตัวอักษร ช่ือบริษัท หางราน การเก็บเอกสารตามตัวเลขโดยใชตัวเลข
แทนช่ือบุคคล หา งราน บรษิ ทั การเกบ็ เอกสารตามชอ่ื เรือ่ งและการเกบ็ เอกสารตามภูมศิ าสตร ใชช ่ือ
สถานท่ี ประเทศ จงั หวดั อาํ เภอ เปนหนวยจดั เก็บ

29

การใชเ ครอ่ื งใชส าํ นักงานและการบํารุงรกั ษา
เครื่องใชสํานักงาน หมายถึง เคร่ืองมือเครื่องใชสํานักงานท่ีจัดทําข้ึนเพื่ออํานวยความ
สะดวกสบายในการปฏิบัติงานสํานักงานใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ เชน เครื่องพิมพดีด
เคร่ืองคํานวณเลข โทรศัพท โทรสาร เครื่องถายเอกสาร และเครื่องคอมพิวเตอร เปนตน
การเลือกใชเครื่องใชสาํ นักงานชนิดใด ขนาดเทา ใด ข้นึ อยูกับขนาดและความจําเปนของแตล ะธรุ กจิ
ความสําคัญและประโยชนของเครื่องใชสํานักงาน คือ ทําใหงานมีความถูกตอง แมนยํา
ลดความผิดพลาด ลดตนทุนในการทํางาน ชวยใหงานเสร็จดวยความรวดเร็ว เรียบรอย สวยงาม
และทุนแรงผูปฏิบัติ ลดความเมื่อยลา
การบํารุงรกั ษาเคร่อื งใชสาํ นักงาน มีการบํารุงรกั ษา อาจทําได 3 วธิ ี คอื
1. เรียกใชบ ริการเปนครั้งคราว
2. ทําสญั ญารบั บรกิ ารจากผูจําหนา ยโดยตรง
3. ศกึ ษาวธิ ีการบํารงุ รกั ษาจากหนังสือคูมือการใช
การนาํ เทคโนโลยีมาใชใ นงานธุรกจิ
ปจจุบันหนวยงานธุรกิจจํานวนมากไดนําเทคโนโลยีมาใชงานธุรกิจ เพ่ือชวยในการ
ปฏิบตั งิ าน ในสาํ นกั งานใหม ีประสทิ ธภิ าพมากขึ้นและสะดวกขน้ึ ดงั นี้
1. งานพิมพเ อกสาร โดยใชคอมพวิ เตอรพ ิมพเอกสารตา ง ๆ แทนเครือ่ งพิมพด ีด
2. งานฐานขอมลู ใชคอมพวิ เตอรเ พ่อื รวบรวม ประมวลผล บันทกึ และจัดเก็บขอ มลู ตา ง ๆ
3. งานตดิ ตอสอ่ื สาร โดยใชคอมพิวเตอรเ พื่อรวบรวม ประมวลผล บันทึก และจัดเกบ็ ขอ มลู
ตาง ๆ
4. งานดานการเงินและการบัญชี เชน การนําคอมพิวเตอรเขามาใชในการทําบัญชีเงินเดือน
เปน ตน
งานการเงนิ และบญั ชี
เปา หมายทส่ี าํ คัญของตนเองและครอบครัวกค็ อื การทาํ ใหค วามเปน อยูของครอบครัวดีขึ้น
ไมประสบปญ หาเรื่องการใชจา ยเงิน การใชจ า ยเงนิ ที่ดกี ค็ วรที่จะจัดทําแผนการใชจ า ยเงินและจัดทํา
งบประมาณของตนเองและครอบครัวอยางเปนระบบ บุคคลในครอบครัวก็ตองชวยกันบันทึกบัญชี
เงินสดของตนเองและครอบครัวอยางเปนระบบ เพ่ือท่ีจะไดนําของแตละคนมารวบรวม ทําการ
เปรยี บเทียบงบประมาณกับการจายจรงิ ของครอบครวั เปา หมายทส่ี าํ คญั อกี ประการหนึ่งก็คือ การที่
ตนเองและครอบครวั มีเงินออมและสามารถนําเงินออมนัน้ ไปลงทนุ ทําธุรกจิ

30

การทาํ งบประมาณของตนเองและครอบครวั
งบประมาณ หมายถงึ การวางแผนประมาณการรายรับ-รายจาย เพื่อเปนแนวทางในการใช
จา ยอยางประหยัด งบประมาณแบง ออกไดเปน 2 สว น คอื
1. รายรับ แบงออกเปน

- รายรับประจําวัน เปนรายไดท ่แี นน อน เปนรายสปั ดาห รายเดอื น
- รายรับจร เปน รายไดท ่เี กดิ ขึ้นไมแ นน อน เปน บางครัง้ บางคราว
2. รายจาย แยกประเภทได ดังนี้
- รายจายเพือ่ ความตอ งการพ้ืนฐาน ไดแ ก คา อาหาร ทอ่ี ยู เส้อื ผา และคายา
- รายจายเพื่อดําเนนิ ชวี ิตประจําวัน ไดแก คา นํา้ คา ไฟฟา คา โทรศพั ท ฯลฯ
- รายจายเพอ่ื ประโยชนร ะยะยาว เชน เงินออมเพือ่ การศึกษา เงินประกนั ชวี ิต
- รายจายอน่ื ๆ เชน คาของขวัญในโอกาสตา ง ๆ เงนิ ทาํ บญุ เงนิ บริจาค เงนิ ชว ยงาน
ข้ันตอนการจดั ทํางบประมาณ
1. ประมาณการรายรบั ประจําเดือน
2. ประมาณการรายจา ยประจําเดือน ตามความจําเปน กอ นหลัง
3. ประมาณการรายรับ - รายจายตอ งเทากนั

ตัวอยา งประมาณการรายรบั -รายจา ยของครอบครวั 6,400
งบประมาณเดือนมนี าคม 2553 4,500
ประมาณการรายรับ 10,900
1,500
เงินเดือนสามี 4,000
เงนิ เดอื นภรรยา 500
รวม 500 6,500
ประมาณการรายจา ย
รายจายเพื่อความตองการขน้ั พ้นื ฐาน

คา เชา บาน
คา อาหาร
คา เสอ้ื ผา
คารักษาพยาบาล

รายจายเพื่อการดําเนินชวี ติ ประจําวนั 31
คารถ
คา กาซหุงตม 600
คาไฟฟา 250
คานํา้ ประปา 250
คา โทรศัพท 150
150 1,400
รายจายเพ่อื ประโยชนร ะยะยาว 500
คาประกนั ชีวิต 1,000
เงินฝากธนาคารเพือ่ การศกึ ษา 1,000 2,500
เงนิ ออม 500 500

รายจายอ่นื ๆ 10,900
รวม

ประโยชนข องการจัดทํางบประมาณ มีดังนี้
1. ทําใหม ีแผนการใชจายเงินอยางเปน ระบบ
2. ชวยลดปญ หาการใชจ า ยเงินมากกวารายได
3. สามารถจดั สรรเงินออมไวใ ชจ ายในอนาคต
การออมทรัพยแ ละการลงทุนกับธนาคารและสถาบันการเงิน
การออมทรพั ย หมายถึง การนาํ เงินรายไดส วนทจี่ ดั สรรไวเ พอ่ื ประโยชนในอนาคต หรือใน
ยามจาํ เปน
การลงทุน หมายถงึ การนาํ เงินออมทีส่ ะสมไวไปใชเ พ่ือใหเกดิ ประโยชนห รอื วัตถปุ ระสงค
อยา งใดอยางหนงึ่ โดยเฉพาะ
สถาบันการเงิน หมายถึง องคการทางการเงินท่ีจัดข้ึนมาเพ่ือดําเนินงานทางดานการเงิน
ทําหนา ท่เี ปนสอื่ กลางทางการเงิน ไดแก ธนาคาร บรษิ ัทเงนิ ทนุ บรษิ ัทหลักทรัพย เปนตน
ประเภทของการลงทนุ
เราสามารถที่จะนาํ เงินออมที่มอี ยูไ ปลงทุนได 2 ประเภทใหญ ๆ คือ พันธบัตร และหุน ซ่ึง
ท้งั สองชนดิ เรียกวา หลักทรพั ย
1. พันธบัตร คือ ตั๋วสัญญาใชเงินท่ีรัฐบาลหรือบริษัทเปนผูออกโดยสัญญาวาจะใชเงิน
ภายในระยะเวลาท่กี าํ หนดพรอ มดอกเบยี้
2. หนุ ของบริษทั หนุ หมายถงึ ใบรบั รองวาเปน ผูมีสวนในกิจการหรอื เปนเจา ของบริษัท

32

กิจกรรม
1. ใหผเู รยี นจดั ทาํ บญั ชีเงนิ สดของตนเอง เปน รายบุคคล
2. ระยะเวลาในการปฏิบตั ิงานประมาณ 1 สัปดาห
3. นําเสนอผลการปฏิบตั ิงานโดยการสมุ ตวั อยาง

เรอื่ งท่ี 3 กลุมอาชพี ใหม

จากการเปล่ียนแปลงในบริบทโลกทั้งในสวนการรวมกลุมทางการเงิน การเปล่ียนแปลง
เทคโนโลยีอยางรวดเรว็ การเปล่ยี นแปลงของธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอม การเปล่ยี นแปลงพฤตกิ รรม
ของผูบริโภค การรวมกลุมทางเศรษฐกิจ และประการสําคัญคือ การเปลี่ยนแปลงโครงสราง
ประชากรทางสังคม ดงั นัน้ อาชพี ในปจ จุบันจะตอ งมีการพัฒนาวิธีการและศักยภาพในการแขงขันได
ในระดับโลก ซ่งึ จะตองคาํ นึงถึงบริบทภมู ิภาคหลกั ของโลก หรือ “รูศกั ยภาพเขา” หมายถึง ทวีปเอเชีย
ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป ทวปี ออสเตรเลีย และทวีปแอฟริกา และจะตอง “รูศักยภาพเรา” หมายถึง
รูศ ักยภาพหลักของพื้นท่ีประเทศไทย คอื ศกั ยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ศักยภาพ
ของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของแตละพื้นที่ และศักยภาพของทรัพยากรมนุษยใน
แตละพื้นท่ี ดังน้ัน เพื่อใหการประกอบอาชีพสอดคลองกับศักยภาพหลักของพื้นที่และสามารถ
แขงขันในเวทีโลก จึงไดกําหนดกลุมอาชีพใหม 5 กลุมอาชีพ คือ กลุมอาชีพใหมดานการเกษตร
กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม กลุมอาชีพใหมดานความคิด
สรางสรรค และกลุมอาชพี ใหมดานบรหิ ารจัดการและบรกิ าร

1. กลุม อาชีพใหมดานการเกษตร คือการพัฒนาอาชีพในดานการเกษตรเก่ียวกับ
การปลูกพืช เลี้ยงสัตว การประมง โดยนําองคความรูใหม เทคโนโลยี/นวัตกรรม มาพัฒนาให
สอดคลองกับศักยภาพหลักของพ้ืนท่ี คือศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ตาม
ลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพของภูมิประเทศ และทําเลท่ีต้ังของแตละพื้นท่ี ศักยภาพของศิลปะ
วัฒนธรรม ประเพณี และวิถขี องแตล ะพ้ืนที่และศักยภาพของทรพั ยากรมนุษยในแตละพื้นที่ อาชีพ
ใหมดานการเกษตร เชน เกษตรอินทรีย เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎีใหม วนเกษตร ธุรกิจ
การเกษตร เปน ตน

2. กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม คือการพัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพดาน
พาณชิ ยกรรม เชน ผูใ หบ ริการจาํ หนา ยสนิ คา ทง้ั แบบคา ปลีกและคา สงใหแกผูบริโภคทั้งมีหนาราน
เปนสถานที่จัดจําหนาย เชน หางราน หา งสรรพสนิ คา ซุปเปอรส โตร รานสะดวกซอื้ และการขายที่
ไมมหี นารา น เชน การขายผานสื่ออิเล็กทรอนิกส

3. กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม คือการพัฒนาอาชีพที่อาศัยองคความรู
เทคโนโลย/ี นวัตกรรม อาชีพเก่ยี วกบั งานชางซ่ึงไดแ ก ชางไฟฟา ชางไม ชา งยนต ชางประปา ชางปูน

33

และชา งเชื่อม ใหส อดคลองกับความตองการของตลาดในประเทศ และตางประเทศ และศักยภาพ
หลักของพ้ืนที่ เชน ผูผลิตชิ้นสวนอิเลคทรอนิกสเคร่ืองใชไฟฟา หรืออุปกรณอิเล็กทรอนิกส
โดยท่วั ไป เชน IC PCB ผูประกอบรถยนตและยานยนตประเภทตา ง ๆ ผูผ ลติ ตวั แทนจําหนายหรอื
ผปู ระกอบชิ้นสว นหรอื อะไหลรถยนต ผใู หบ รกิ ารซอมบํารงุ รถยนต ผจู ดั จําหนา ยและศนู ยจําหนาย
รถยนตท ัง้ มอื หนงึ่ มือสอง ผผู ลติ และจําหนา ยเครอื่ งจักรและเครื่องมือทกุ ชนดิ เชน เครื่องจักรกลหนัก
เคร่ืองจักรกลเบา ผลิตอุปกรณหรือสวนประกอบพ้ืนฐานของเครื่องใชไฟฟาตาง ๆ เชน สายไฟ
หลอดไฟ ฉนวนไฟฟา มอเตอรตาง ๆ การผลติ อลูมเิ นียม ผลติ และตัวแทนจําหนายผลิตภัณฑเหล็ก
สแตนเลส ผูผ ลติ จําหนายวสั ดกุ อสราง วัสดตุ กแตง สขุ ภณั ฑ การกอ สรา ง อาคาร หรือที่อยูอาศยั

4. กลมุ อาชพี ใหมดา นความคดิ สรางสรรค ทามกลางกระแสการแขงขันของโลก
ธุรกจิ ที่ไรพรมแดน และการพัฒนาอยา งกาวกระโดดของเทคโนโลยีการส่ือสารและการคมนาคม
การแลกเปล่ียนสินคาจากท่ีหน่ึงไปยังอีกสถานท่ีที่อยูหางไกลน้ันเปนเร่ืองงายในปจจุบัน เม่ือ
ขอจาํ กดั ของการขามพรมแดนมใิ ชอ ปุ สรรคทางการคา ตอ ไปจึงทาํ ใหผ ูบรโิ ภคหรือผูซ อ้ื มีสิทธิเลือก
สินคาใหมไดอ ยา งเสรีทั้งในดานคุณภาพและราคา ซงึ่ การเรยี นรแู ละพฒั นาสินคาและบริการตาง ๆ
ที่มีอยูในตลาดอยูแลวในยุคโลกไรพรมแดนกระทําไดงาย ประเทศท่ีมีตนทุนการผลิตตํ่า เชน
ประเทศจนี อินเดยี เวียดนาม และประเทศในกลุมยุโรปตะวนั ออก จะมีความไดเ ปรยี บในการแขงขนั
ดานราคา ดว ยเหตุน้ีประเทศผูนําทางเศรษฐกิจหลายประเทศจึงหันมาสงเสริมการดําเนินนโยบาย
เศรษฐกิจสรางสรรคเ พอื่ พฒั นาสินคา และบรกิ ารใหม ๆ และหลีกเลย่ี งการผลิตสนิ คาทต่ี อ งตอ สดู า น
ราคา โดยหลกั การของเศรษฐกจิ สรา งสรรคค อื แนวคิดหรือแนวปฏิบัติท่ีสราง/เพ่ิมมูลคาของสินคา
และบรกิ ารไดโ ดยไมตอ งใชทรัพยากรมากนัก แตใชความคิด สติปญญา และความสรางสรรคให
มากข้นึ

ทิศทางของแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติฉบับท่ี 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)
ไดกําหนดยุทธศาสตรการปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูการเจริญเติบโตอยางคุณภาพและยั่งยืน ให
ความสําคัญกับการปรับโครงสรางเศรษฐกิจบนฐานความรู ความคิดสรางสรรคและภูมิปญญา
ภายใตปจจัยสนับสนุนที่เอ้ืออํานวยและระบบการแขงขันท่ีเปนธรรมเพ่ือสรางภูมิคุมกันใหกับ
ประเทศ มุงปรับโครงสรางและการลงทุนใหสอดคลองกับความตองการของตลาดท้ังภายในและ
ตางประเทศ สรา งมูลคา เพม่ิ ใหก ับสาขาบริการท่มี ศี ักยภาพบนพ้ืนฐานของนวัตกรรมและความคิด
สรางสรรค พัฒนาธุรกิจสรางสรรคและเมืองสรางสรรค เพิ่มผลิตภาพของภาคเกษตรและสราง
มลู คา เพ่มิ ดว ยเทคโนโลยีและกระบวนการผลติ ท่เี ปนมติ รกบั สิ่งแวดลอ ม พัฒนาภาคอุตสาหกรรมสู
อุตสาหกรรมฐานความรูเชิงสรา งสรรคแ ละเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม พัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานและ
ระบบโลจิสตกิ ส สรางความม่นั คงดานพลงั งานควบคไู ปกับการปฏริ ปู กฎหมายและกฎระเบียบตาง ๆ
ทางเศรษฐกจิ และการบริหารจดั การเศรษฐกจิ สวนรวมอยา งมีประสิทธิภาพเพื่อใหเปนฐานเศรษฐกิจ
ของประเทศทีเ่ ขม แข็งและขยายตัวอยา งมีคณุ ภาพ

34

กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค จึงเปนอาชีพที่อยูบนพ้ืนฐานของการใช
องคความรู (Knowledge) การศึกษา (Education) การสรางสรรคงาน (Creativity) และการใช
ทรัพยสินทางปญ ญา (Intellectual Property) ทเี่ ชอ่ื มโยงกับพื้นฐานทางวัฒนธรรม (Culture) การส่ังสม
ความรูของสังคม (Wisdom) และเทคโนโลยี/นวัตกรรมสมัยใหม (Technology and Innovation)
(อาคม เติมพิทยาไพสิฐ,2553) ดังน้นั กลุมอาชีพใหมด านความคิดสรางสรรค จงึ เปน การตอยอดหรอื

การพฒั นาอาชีพในกลุม อาชีพเดิม คือกลุมอาชีพเกษตรกรรม กลุมอาชีพอุตสาหกรรม กลุมอาชีพ
พาณิชยกรรม กลมุ อาชีพคหกรรม กลมุ อาชพี หตั ถกรรม และกลมุ อาชพี ศิลปกรรม

กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค เชน แฟชั่นเส้ือผา เครื่องประดับ
เคร่ืองสําอาง ทรงผม สปาสมนุ ไพร การออกแบบสอื่ /ภาพยนตร/ โทรทัศน เครื่องใชไ ฟฟา เฟอรนิเจอร
วัสดุกอสรางแบบประหยัดพลังงาน เซรามิก ผาทอ จักสาน แกะสลัก รถยนตพลังงานทางเลือก
ขากลอตั โนมัติเพ่อื ผพู กิ าร การทอ งเท่ยี วเชิงวัฒนธรรม ตลาดนาํ้ อโยธยา เปน ตน

5. กลุม อาชพี ใหมด า นบรหิ ารจัดการและบริการ เชน ธรุ กิจบริการทองเท่ียว ธุรกิจ
บริการสขุ ภาพ ธุรกิจบริการโลจิสติกส ธุรกิจภาพยนตร ธุรกิจการจัดประชุมและแสดงนิทรรศการ
บรกิ ารทป่ี รึกษาดานอสังหาริมทรัพย ทีป่ รกึ ษาทางธรุ กิจ

งานอาชีพใหมทั้ง 5 กลุม ในอนาคตจะมีการเติบโตทางธุรกิจมากขึ้น จึงมีความ
ตองการเจาหนา ท่ี บคุ คล พนักงาน เพ่ือควบคุมและปฏิบัติงานที่มีความรู ความสามารถ และทักษะ
ฝมอื เปนจาํ นวนมาก

เร่ืองที่ 4 การประกอบอาชีพในภมู ิภาค 5 ทวปี

ภูมิภาคของโลกประกอบดวย 5 ทวีป ไดแก เอเชีย อเมริกา ยุโรป ออสเตรเลีย
แอฟริกา ซึ่งในแตล ะภมู ิภาคจะมลี กั ษะการประกอบอาชีพท่ีแตกตางกัน เพราะมีความแตกตางกัน
ทางสภาพบริบทของพื้นท่ี ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติและพื้นที่ ลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศ
ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี วถิ ีชีวิตและการดํารงชีวิตของประชาชน ดังน้ันในการประกอบอาชีพ
ผูประกอบการจําเปนตองเขาใจในความแตกตางของสภาพบริบทของพ้ืนที่ดังกลาว เพราะใน
อนาคต การติดตอทางการคาจะสามารถเชื่อมโยงติดตอซ้ือขายไดอยางไมมีขอบเขตจํากัด
ความแตกตางของลักษณะงานอาชีพในแตละภมู ภิ าค มรี ายละเอยี ดดังน้ี

ภูมิภาคเอเชีย สวนใหญของประเทศในภูมิภาคเอเชีย ประกอบอาชีพเกษตรกรรม
เปนหลัก ไดแก การปลูกพืช การเลี้ยงสัตว การประมง ปาไม รวมถึงงานอาชีพทางดานเหมืองแร และ
อุตสาหกรรมดว ยโดยในแตละอาชพี ที่ประกอบการในภมู ภิ าคเอเชีย มีลักษณะการประกอบอาชพี ดงั น้ี

การปลูกพืช เปนอาชีพเกษตรกรรมที่ประชาชนสวนใหญในแตละประเทศของ
ภูมิภาคเอเชียดําเนินการประกอบเปนอาชีพ แตมีความแตกตางกันไปตามลักษณะภูมิอากาศ

35

ภมู ิประเทศ และการดํารงชีวิตของประชากร โดยประเทศในเขตพ้ืนท่ีราบท่ีมีปริมาณฝนเพียงพอ
และประชากรอาศัยอยอู ยางหนาแนน จะมกี ารดาํ เนินการประกอบอาชพี การปลกู พืชเพอื่ เลยี้ งตนเอง
แตใ นเขตพนื้ ทท่ี ่ีมีภูมิอากาศแบบปาดิบชื้น มีประชากรอยูบางเบา จะประกอบอาชีพเกษตรกรรม
ปลูกพชื แบบเลอื่ นลอย ท้งั นี้ ในพ้ืนท่ีท่ีเปนทงุ หญา มรี ะบบชลประทาน สวนใหญจะประกอบอาชพี
ปลกู พืชพรอมการเลย้ี งสัตว โดยพื้นทใ่ี ดของประเทศท่ีอยูในเขตอากาศหนาว เขตทะเลทราย และ
เขตภูเขา จะเปนพืน้ ท่ีทีไ่ มสามารถประกอบอาชีพเกษตรกรรมปลกู พืชได

สําหรับพืชเศรษฐกิจที่สําคัญนิยมปลูกในประเทศของภูมิภาคเอเชีย เชน ขาวเจา
ขาวโพด มะพราว ปาลมน้ํามัน มะกอก ชา ฝา ย ปอ ปาน ยางพารา เปน ตน

การเลย้ี งสตั ว อาชพี เกษตรกรรมการเลี้ยงสัตว เปนอีกอาชีพหน่ึงที่ประชาชนใน
ประเทศตา ง ๆ ของภูมภิ าคเอเชยี นยิ มประกอบอาชีพ แตม ีความแตกตา งกันไปตามสภาพภมู ปิ ระเทศ
และภูมิอากาศ โดยในประเทศท่ีมีอากาศแหงแลงแถบเอเชียตะวันตกเฉียงใต และตอนกลางของ
ภูมิภาค ซงึ่ มีลกั ษณะพน้ื ที่เปนทงุ หญากึ่งทะเลทราย ประชากรในเขตดงั กลา ว จงึ นิยมเลย้ี งสตั วแบบ
เรร อน ไดแก อูฐ แพะ แกะ โค มา และจามรี โดยการเลีย้ งสตั วใ นลกั ษณะดงั กลาว เปน การประกอบ
อาชีพเพ่ือตองการนมและเนอ้ื นํามาใชเปน อาหาร สวนในเขตอากาศรอนชื้นและอบอุน ประชากร
จะนิยมเลี้ยงสตั วเ พ่ือการบรโิ ภคและการสง เปนสนิ คาออก ไดแก สุกร ไก เปด ท้ังนี้ ในเขตอากาศ
ดังกลา ว จะนิยมเล้ียงโค กระบือ และมา เชนเดียวกัน แตเปน การเลย้ี งไวเพ่ือใชง าน

การประมง การประกอบอาชีพประมงของภูมิภาคเอเชีย มีการดําเนินการประกอบ
อาชีพประมงใน 2 ลกั ษณะ ไดแ ก ประมงนาํ้ จืด และประมงทางทะเล การประกอบอาชีพประมงนํ้าจืด
สวนใหญจะนิยมทําอาชีพประมงควบคูกับการปลูกพืช โดยเฉพาะพืชผัก สําหรับการประกอบ
อาชีพประมงทางทะเล มีการประกอบอาชีพในเขตนานนํ้าแถบชายฝงตะวันออกของภูมิภาคเอเชีย
ตง้ั แตอ า วไทยไปจนถึงชองแคบเบริง ท่ีกระแสน้าํ อุน กุโรชโิ วไหลมาบรรจบกับกระแสนํา้ เยน็ โอยาชโิ ว
เพราะเปนแหลงท่มี ีอาหารสมบูรณ ทําใหมีสัตวน้ําอยูเปนจํานวนมาก ประเทศญ่ีปุนเปนประเทศที่มี
การประกอบอาชีพประมงทางทะเลมากท่ีสุดในโลก นอกจากการประกอบอาชีพประมงจับสัตวนํ้า
ทะเลแลว ตามแนวชายทะเลยงั มีการประกอบอาชีพการเลี้ยงหอยประเภทตาง ๆ รวมถึงสาหรายทะเล
ซึง่ มกี ารประกอบอาชีพเชน น้กี ระจายโดยทว่ั ไปในประเทศท่ีมพี น้ื ท่ีชายทะเล

ปา ไม อาชพี ปาไม มีการดําเนินงานอาชีพใน 2 ลักษณะตามเขตภูมิอากาศ คือ ปาไม
ในเขตรอน จะเปนไมประเภทไมเน้ือแข็ง ในเขตประเทศ ไทย เมียนมาร ลาว กัมพูชา เวียดนาม
อินเดยี และในประเทศกลุมหมเู กาะ สว นปาไมในเขตหนาว จะเปนปา ตน สน โดยมีการนําไมสนมา
ใชทําเปนกระดาษและลงั ไม

เหมืองแร ภูมิภาคเอเชีย เปนภูมิภาคท่ีอุดมไปดวยแรธาตุนานาชนิด เนื่องจากมี
สภาพภูมิประเทศเปนเทือกเขาท่ีมีอายุแตกตางกัน แรธาตุท่ีสําคัญท่ีมีการขุดขึ้นมาใชประโยชน
ไดแก เหล็ก ถา นหนิ ดบี ุก นา้ํ มนั แมงกานิส เพชร พลอย เปนตน

36

อุตสาหกรรม ในภมู ภิ าคเอเชยี การประกอบอาชพี ดา นอตุ สาหกรรม สว นใหญจะ
เปนอตุ สาหกรรมแบบหัตถกรรมหรืออุตสาหกรรมในครัวเรือน ในลักษณะงานฝมือ ของที่ระลึก
เชน ผา ทอ เคร่อื งโลหะ เครอื่ งแกะสลกั เครอ่ื งจักสาน เปนตน สําหรับอุตสาหกรรมใหม ประเทศ
ญีป่ นุ เกาหลี ไตห วัน และสงิ คโปร ถูกจดั ใหเ ปนประเทศในกลมุ อุตสาหกรรมใหม

ลักษณะวิธีการคาในภูมิภาคเอเชีย การคาขายแตเดิมประเทศในภูมิภาคเอเชีย
จะใชวธิ ตี า งคนตา งขาย แตอ นาคตตงั้ แตป  พ.ศ. 2558 กลุมประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต
ในนามของอาเซียน กําหนดทะลายกําแพงทางภาษี และรว มคาขายกับประเทศในภูมิภาคอ่ืน เพื่อให
สามารถกระจายสนิ คา และสรา งพลังการตอ รองราคา

ภูมภิ าคอเมรกิ า เนือ่ งจากภูมภิ าคอเมริกา มีความแตกตางกันในดานภูมปิ ระเทศ ภูมิอากาศ
และวิถีการดํารงชีวิตคอนขางสูง ในเขตอเมริกาใต และอเมริกาเหนือ การประกอบอาชีพของ
ท้ัง 2 เขต จงึ มีความแตกตางกันไปดวย ดังน้ี

การปลูกพชื นยิ มปลกู พืช มีดงั น้ี

ประเภท อเมริกาใต อเมริกาเหนือ
กาแฟ ขอ มูล ประเภท ขอมูล

โกโก ปลกู มากในประเทศบราซิล มี ไมมกี ารปลูก
มากถึงรอ ยละ 50 ของโลก และ
ขา วโพด ยังมกี ารปลกู ในประเทศ ไมมีการปลกู
โคลัมเบีย และเอกวาดอร
ขาวสาลี ปลกู เพ่ือนาํ มาทําเปน เปน พืชเศรษฐกจิ ของประเทศ
ช็อกโกแลต เคร่อื งด่มื และ สหรัฐอเมริกา ปลูกมากในแถบ
ขนมหวาน นยิ มปลูกใน ภาคกลางของประเทศ
ประเทศ บราซลิ เอกวาดอร ปลูกมากในประเทศ
เปนพืชทป่ี ลกู มากในประเทศ ขา วโพด สหรฐั อเมรกิ า และแคนาดา
บราซลิ รวมถึง ประเทศ โดยประเทศสหรัฐอเมริกา
อารเจนตินา เวเนซเู อลา เปรู จะปลูกขา วสาลีฤดหู นาว
และโคลัมเบีย สวนประเทศแคนาดา
นยิ มปลูกในประเทศบราซิล ขา วสาลี
อารเ จนตินา ชลิ ี

37

ประเภท อเมริกาใต ประเภท อเมริกาเหนอื
ขอ มลู ขอมูล
ออ ย
กลวย ปลกู มากในประเทศบราซิล ฝาย จะปลกู ขา วสาลีฤดูใบไมผลิ
ฝาย ไมมีการปลูก
ปลกู มากในประเทศเอกวาดอร
ปลูกมากในประเทศบราซิล ไมมีการปลกู
อารเจนตินา ปลูกมากในบริเวณลมุ แมนา้ํ
มสิ ซิสซิปป ภาคตะวนั ตกของ
ไมมีการปลกู ถวั่ เหลอื ง รฐั แอริโซนา และแคลฟิ อรเ นีย
ปลกู มากในเขตทรี่ าบภาคกลาง
ไมมกี ารปลกู ยาสบู ของประเทศสหรัฐอเมรกิ า
เปน พชื เศรษฐกจิ ท่ีสราง
ช่อื เสียงใหแกป ระเทศ
สหรฐั อเมรกิ า ปลกู มากในเขต
ภาคตะวันออกของประเทศ
สหรฐั อเมรกิ า

ไมมกี ารปลกู ขาวเจา ปลกู มากในเขตภาคใตข อง
ประเทศสหรฐั อเมริกา

ไมมกี ารปลกู ผกั และผลไม ในภาคตะวันออกของประเทศ
ตาง ๆ สหรัฐอเมริกา มกี ารปลกู เชอรรี่
สตรอเบอรี แอปเปล ภาคใต
ปลูกสม สับปะรด ชายฝง
ตะวนั ตกเฉียงใต ปลกู องนุ
มะกอก สม มะนาว

การเลีย้ งสตั ว ในเขตอเมรกิ าใต และอเมริกาเหนอื มีการเลี้ยงสตั ว ดังน้ี
โคเนื้อ ในเขตอเมริกาใต นิยมเลี้ยงในประเทศบราซิล อารเจนตินา และอุรุกวัย
สวนในเขตอเมริกาเหนือ นิยมเลี้ยงในแถบตะวันตกของประเทศ และจะเล้ียงเปนฟารมปศุสัตว
ขนาดใหญ
โคนม เขตอเมรกิ าใตไมม กี ารเลีย้ งโคนม ในสว นของอเมริกาเหนือ นิยมเล้ียงใน
เขตทร่ี าบภาคกลางและภาคตะวนั ออกของประเทศสหรัฐอเมริกา โดยพ้ืนท่ีดังกลาว จะมีการปลูก

38

ขาวโพด และถั่วเหลือง ซ่ึงมีการนําขาวโพด และถั่วเหลือง มาใชเปนอาหารสัตว เพื่อใหโคนมมี
สุขภาพแขง็ แรง

แกะ เขตอเมริกาใต นิยมเล้ียงในประเทศอุรุกวัย โดยมีการเล้ียงจํานวนมากเปน
อนั ดับ 2 ของโลก ในเขตอเมริกาเหนอื นยิ มเลยี้ งในภาคตะวันตก และตะวันตกเฉยี งใตของประเทศ
สหรฐั อเมรกิ า

สุกร เขตอเมริกาใต นิยมเลี้ยงในประเทศเปรู และบราซิล สวนเขตอเมริกาเหนือ
นยิ มเล้ยี งในเขตที่เล้ียงโคนม โดยใชห างนมนาํ มาเล้ยี งสุกร

ปา ไม เขตอเมริกาใตเปน แหลงไมเ น้ือแข็งทมี่ อี ยอู ยา งอุดมสมบรู ณแ ละกวางขวาง
แตนํามาใชประโยชนไดนอย เพราะการคมนาคมไมสะดวก สําหรับเขตอเมริกาเหนือ สวนใหญ
ประกอบอาชีพปาไม ท่ีสวนใหญเปนไมเ นื้อออน

เหมืองแร เขตอเมรกิ าใตและอเมรกิ าเหนือ มแี รธาตทุ ่สี ําคญั อน่ื ไดแก

อเมริกาใต อเมรกิ าเหนอื
ขอ มูล
ประเภท ขอมูล ประเภท
ถา นหนิ มีมากแถบเทอื กเขาดานตะวันตก
ไมมที รัพยากรและการผลิต ของประเทศสหรัฐอเมริกา

เหลก็ มมี ากในประเทศบราซิล มกี าร เหล็ก มมี ากที่บริเวณเทือกเขาเมซาบี
ผลติ มากเปนอันดับ 2 ของโลก รฐั มนิ นิโซตา และเปนแหลง
รวมท้งั เวเนซูเอลา โบลเิ วีย ชิลี ทองคาํ เหลก็ ท่สี ําคัญทสี่ ดุ ในเขตอเมริกา
ทองแดง เหนือ
ทองคาํ มีมากในประเทศบราซลิ
แหลง ผลิตทีส่ าํ คญั อยทู เี่ ทือกเขา
ทองแดง มีมากเปนอนั ดบั ท่ี 1 ของโลก รอกกี้
ในประเทศชลิ ี รวมทั้งใน แหลงผลิตท่สี ําคญั อยทู ่ีเทอื กเขา
ประเทศบราซลิ และเปรู รอกกี้

ไมม ีทรัพยากรและการผลติ บอกไซด เปนแรธ าตุท่ีนาํ มาใชเ พ่อื การ
ผลติ อลูมเิ นียม มมี ากท่รี ัฐ
ดบี กุ ประเทศโบลเี วยี มีการผลติ ดบี กุ อารคันซอ
มากเปน อนั ดบั 2 ของโลก
ไมมที รัพยากรและการผลติ
สังกะสี ผลติ มากในประเทศเปรู บราซิล
ไมม ที รัพยากรและการผลิต

39

ประเภท อเมรกิ าใต ประเภท อเมริกาเหนอื
นา้ํ มนั นํา้ มัน ขอ มูล
ขอ มลู
และอารเ จนตนิ า มแี หลงผลิตทางตอนเหนอื ของ
ประเทศเวเนซูเอลา เปน ประเทศ รัฐแอลาสกา และภาคกลาง
ท่มี ีการผลิตมากที่สดุ และยังมี ตอนลางของประเทศแคนาดา
ในประเทศบราซิล โบลเี วีย
เอกวาดอร

อุตสาหกรรม ในเขตอเมริกาใต จะเปนอุตสาหกรรมเบา เชน การผลิตน้ําตาล
อาหารกระปอง ประเทศท่ีมอี ตุ สาหกรรมเจริญกา วหนา เปน อุตสาหกรรมขนาดใหญ ไดแก ประเทศ
บราซิล และอารเ จนตินา เปนการผลติ เหล็กกลา น้ํามันและปโตรเคมี สวนอเมริกาเหนือ เปนสวน
ภูมิภาคทเี่ จรญิ กา วหนามากทางอตุ สาหกรรม โดยเฉพาะการผลติ ในอุตสาหกรรมหลัก

ภูมิภาคยุโรป การดําเนินงานอาชีพของประเทศในภูมิภาคยุโรป มีลักษณะการประกอบ
อาชพี ดงั น้ี

การปลกู พชื พนื้ ท่กี ารปลูกพชื ของภูมิภาคยุโรป สวนใหญป ลกู ในยุโรปตะวนั ออก
และภาคใตข องประเทศอังกฤษ ภาคเหนอื และภาคตะวนั ตกของประเทศฝรั่งเศส รวมถึงตอนเหนือ
ของประเทศเยอรมัน พืชท่ีสําคัญและมีผลตอ เศรษฐกิจไดแ ก

ขาวสาลี ปลูกมาในประเทศยูเครน ฝรั่งเศส อิตาลี สเปน โรมาเนีย
บัลกาเรีย เยอรมัน ฮังการี

ขา วโอต ขา วบารเลย ถั่ว มนั ฝรง่ั ปลกู ไดโ ดยทว่ั ไปของประเทศตาง ๆ ใน
ภูมิภาคยโุ รป

องุน สม มะกอก มะนาว แอปเปล ปลูกมากในประเทศท่ีมีลักษณะอากาศ

แบบเมดเิ ตอรเรเนียน ไดแ ก ประเทศอิตาลี ฝรั่งเศส สเปน กรซี
การเลย้ี งสตั ว สัตวเศรษฐกิจท่ีนิยมเลี้ยง ไดแก กวางเรนเดียร โคเนื้อ โคนม แพะ

แกะ มา และสุกร โดยการเลีย้ งสัตวเศรษฐกิจดังกลา ว ข้นึ อยกู ับความเหมาะสมของลักษณะภูมิประเทศ
และภูมอิ ากาศ

การประมง แหลงทาํ การประมงทสี่ าํ คญั ในภูมภิ าคยุโรป ไดแ ก
ทะเลเหนอื โดยเฉพาะบริเวณกระแสน้ําอุนแอตแลนติกเหนือบรรจบกับ

กระแสนํ้าเย็นกรีนแลนดตะวันออก ทําใหมีอาหารสมบูรณ ปลาชุกชุม ประเทศที่ประกอบอาชีพ
ประมงในเขตนี้ ไดแ ก ประเทศนอรเวย ไอซแ ลนด และสหราชอาณาจักร

40

ทะเลดาํ ทะเลสาบแคสเปย น และแมนาํ้ โวลกา มกี ารจับปลาสเตอรเจียน
นํามาทาํ เปนไขปลาคารเวยี ร

ปา ไม อาชพี ปา ไม มีการประกอบอาชีพอยางจริงจังในประเทศฟนแลนด สวีเดน
รัสเซยี นอรเ วย สวนใหญเปน ปา ไมในเขตหนาว มีปาตนสนจํานวนมาก โดยมีการนํามาใชทําเปน
เยอื่ กระดาษ

เหมอื งแร ภมู ิภาคยโุ รป เปน แหลงแรท ่ีสาํ คัญจํานวนมาก ไดแ ก
นํา้ มันและกาซธรรมชาติ อยูในบริเวณทะเลเหนือ และรอบทะเลสาบแคสเปยน
บอกไซด นาํ มาถลงุ เปน อลมู ิเนียม มีมากในประเทศฝร่ังเศส ยูโกสลาเวีย

ฮังการี และเทือกเขาคูราล ในประเทศรัสเซีย
โพแทช นํามาใชในอุตสาหกรรมปุยและสบู มีมากในประเทศฝรั่งเศส

เยอรมัน สเปน และรสั เซยี
อุตสาหกรรม ในภมู ิภาคยโุ รป ถอื ไดว า เปนภมู ิภาคอุตสาหกรรม ประชากรสวนใหญ

จะประกอบอาชีพอยใู นภาคอตุ สาหกรรม แหลง อตุ สาหกรรมในภูมภิ าคยโุ รปจะอยูแถบยุโรปตะวันตก
เชน ประเทศฝร่ังเศส สหราชอาณาจักร เยอรมัน เนเธอรแลนด รวมถึง ประเทศรัสเซีย ยูเครน
เบลารุส ในแถบยุโรปตะวนั ออก

ภูมิภาคออสเตรเลีย การประกอบอาชีพของภูมิภาคออสเตรเลีย มีลักษณะการประกอบ
อาชพี ดงั น้ี

การปลกู พืช เกษตรกรรมการปลูกพืช ถือวาเปนอาชีพหลักของภูมภิ าคออสเตรเลีย
โดยในการดาํ เนนิ การอาชพี เกษตรกรรมปลกู พชื เกษตรกรมกี ารนําเครื่องจักรกลเขามาชวยในการ
ทําการเกษตร เน่ืองจากพื้นท่ีของออสเตรเลียมีความแหงแลง และใชในการขุดนํ้าบาดาล พืชที่
สําคัญและมีผลตอเศรษฐกจิ ไดแก ขาวสาลี เปนพืชเศรษฐกิจที่สําคัญท่ีสุดของภูมิภาคออสเตรเลีย
นอกจากนั้น ยังมีการปลูกขาวเจา กลวย ออย สับปะรด องุน และสม กระจายในพ้ืนท่ีภูมิภาค
ออสเตรเลยี ตามความเหมาะสมของสภาพภูมิประเทศ และภมู อิ ากาศ

การเล้ียงสัตว ในภูมิภาคออสเตรเลีย นิยมเล้ียงสัตว ไดแก แกะ เปนการเล้ียงไว
เพ่ือการใชขน โคเน้ือ มีการเล้ียงในบริเวณทุงหญาสะวันนา และโคนม มีการเล้ียงในบริเวณ
เขตอากาศอบอนุ

การประมง ภูมิภาคออสเตรเลีย โดยเฉพาะฝงตะวันออก เปนบริเวณท่ีมีปลา
จาํ นวนมาก ไดแก ปลาทูนา ปลาฉลาม ปลาแซลมอน ปลากระบอก รวมท้ัง มีการเล้ียงหอยมุกที่
เกาะเทอรส เตย แตงานอาชีพดานประมง มีปญหาไมสามารถจับปลาที่มีชุกชุมไดมาก เพราะขาด
แรงงาน

ปาไม อาชีพปาไม มีการประกอบอาชีพปาไม ประเภทปายูคาลิปตัส เพราะมี
จํานวนมากในแถบตะวนั ออกของภูมิภาคออสเตรเลีย

41

เหมอื งแร ภมู ิภาคออสเตรเลยี เปน แหลง แรทสี่ าํ คญั จํานวนมาก ไดแ ก
เหลก็ มมี ากทร่ี ฐั เวสเทิรน ออสเตรเลีย
ถานหิน มมี ากทีซ่ ดิ นีย นิวคาสเซลิ
ทองคํา มีมากทรี่ ฐั เวสเทิรน ออสเตรเลยี
ดบี กุ มมี ากทร่ี ัฐควนิ สแลนด

อุตสาหกรรม ในภมู ภิ าคออสเตรเลยี มีการดาํ เนินงานอาชีพอุตสาหกรรมการเกษตร
เปน สวนใหญ ไดแก การผลิตสิ่งทอ น้ําตาล นม เนย อาหารกระปอง ดานอุตสาหกรรมอื่น มีการ
ผลติ เครอ่ื งใชไฟฟา การตอเรือ สวนใหญภาคอุตสาหกรรมจะประกอบการในแถบตะวันออกเฉียงใต
ของภูมิภาคออสเตรเลีย

ภมู ภิ าคแอฟรกิ า การประกอบอาชีพของภมู ิภาคแอฟริกามลี ักษณะการประกอบอาชีพ ดงั น้ี
การปลูกพืช ภูมภิ าคแอฟริกาสว นใหญ เปน ทะเลทราย ดนิ ขาดความอุดมสมบูรณ

ประชากรจะปลูกพืชไดเฉพาะบริเวณทร่ี าบดินตะกอนของปากแมนํ้าสายตาง ๆ ทําใหผลผลิตที่ได
ไมเพยี งพอตอการบรโิ ภคของประชาชนในภมู ภิ าค ทัง้ นี้ แหลงปลกู พืช เลี้ยงสตั ว และอุตสาหกรรม
ท่สี าํ คญั ของภมู ิภาคแอฟรกิ า ไดแ ก

แหลงปลูกพืชเมืองรอนในเขตรอนชื้น บริเวณลุมน้ําคองโก ชายฝงแอฟริกา
ตะวันออก และตะวันตก มีการปลูกโกโกมากที่สุด นอกจากนั้น มีการปลูกปาลมนํ้ามัน กาแฟ
ถั่วลิสง ออย ยางพารา เผือก และมัน

ลุมแมน า้ํ ไนล เปนพ้ืนทอ่ี ากาศรอ นแหง แลงสวนใหญปลูก ฝาย ชา อินทผาลัม
ขา วฟา ง

เขตเมดเิ ตอรเ รเนียน บริเวณดานเหนือสุดและดา นใตสุดของภมู ภิ าค มีการปลกู
สม องนุ มะกอก และขา วสาลี

เขตอบอุนชนื้ บริเวณดานตะวนั ออกเฉยี งเใตข องภูมภิ าค มกี ารปลูกผลไม
ขาวสาลี ขา วโพด

การเล้ียงสัตว ในภูมภิ าคแอฟรกิ า มีการเลย้ี งสตั วแ ละการลา สตั วป า ดังน้ี
โคเขายาว เล้ียงไวเ พ่ือใชแรงงาน ใชเ นอื้ เปนอาหาร และเปนการแสดงฐานะ

ทางสังคม สว นใหญจะเลยี้ งในเขตภาคตะวนั ออกและภาคใตของภูมภิ าค
โคเนื้อ และโคนมพนั ธตุ างปะเทศ นยิ มเลี้ยงในเขตท่มี ภี ูมอิ ากาศอบอุนชื้น
แพะ แกะ เปนการเลย้ี งแบบเรร อน ในเขตทะเลทราย
อูฐ เล้ียงไวเ พื่อใชเปนพาหนะและอาหาร นยิ มเลีย้ งในเขตทะเลทราย
การลาสัตวปาโดยชนพ้ืนเมือง สัตวปาที่เปนท่ีนิยมในการลาเพื่อนํามา

จาํ หนาย ไดแก งาชาง และนอแรด

42

เหมืองแร ภูมิภาคแอฟริกา เปนภูมิภาคที่มีแหลงแรเปนจํานวนมาก โดยเฉพาะ
เพชร มีปริมาณมากกวาทกุ ภมู ิภาค โดยแรธ าตุท่สี าํ คญั อืน่ ไดแ ก

ถา นหนิ มีมากทีส่ าธารณรัฐแอฟรกิ าใต
น้ํามันปโตรเลียม มีมากท่ีทะเลทรายสะฮารา ประเทศแอฟริกาเหนือ
ลิเบีย แอลจีเรีย อยี ปิ ต ไนจเี รีย
กาซธรรมชาติ มีมากในที่ลุมของแอฟริกาเนือ และแอฟริกาตะวันตก
โดย ประเทศแอลจเี รยี มปี ริมาณกาซธรรมชาติ มากท่สี ดุ แหงหนึ่งของโลก
ทองคาํ มีมากทส่ี าธารณรฐั แอฟรกิ าใต
ทองแดง มมี ากท่ีประเทศซาอรี 
อุตสาหกรรม ในภูมิภาคแอฟริกา มีการดําเนินงานอาชีพดานอุตสาหกรรม โดย
เฉพาะทสี่ าธารณรัฐแอฟรกิ าใต

เร่ืองที่ 5 การพฒั นากระบวนการจัดการงานอาชพี ในชมุ ชน สังคม ประเทศ และภมู ภิ าค 5 ทวปี
ไดแ ก ทวปี เอเชยี ทวปี ออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟรกิ า

1. การจดั การการผลิต
กระบวนการของการจัดการการผลิต
มีความสําคัญ จําเปน ตองมีข้ันตอนท่ีกําหนดไวกอนหลังอยางชัดเจน เพื่อให

ผูดําเนินการสามารถปฏิบัติตามไดอยางถูกตอง กระบวนการผลิต จําเปนตองมีความเขาใจและ
สามารถจัดระบบการบรหิ ารจัดการ ไดอ ยางมปี ระสทิ ธิภาพ เพราะเปนการกาํ หนดแนวทางการส่ือสาร
การประกนั คณุ ภาพ การประเมิน การควบคมุ การติดตามตรวจสอบ การดําเนินงาน การแกปญหา
เปน เครื่องมอื ในการสรา งนวตั กรรม รวมถึงการพยากรณส ่งิ ที่จะเกดิ ข้ึน

กระบวนการของการจดั การ เปน การนําทรพั ยากรมาเปนผลผลติ ดงั น้ี 43

ปจ จยั นาํ เขา กระบวนการ ปจจัยนาํ ออก
Inputs Process Outputs

ทรพั ยากรการจดั การ หนาท่กี ารจดั การ ผลลัพธ
1. คน 1. การวางแผน 1. สินคา
2. เงนิ 2. การจัดองคกร
3. วัสดุอุปกรณ 3. การจัดคนเขา ทาํ งาน 2. บรกิ าร
4. การอํานวยการ
4. วธิ กี าร 5. การควบคมุ

จากแผนภาพขางตน ปจจัยนําเขา ไดแก คน เงิน วัสดุอุปกรณ และวิธีการ ถูกนําเขาสู
กระบวนการของการแปรรูปทรัพยากร โดยหนาท่ีการจัดการ 5 ประการ คือ การวางแผน การจัด
องคกร การจัดคนเขาทํางาน การอํานวยการ และการควบคุม เม่ือผานกระบวนการแปรรูปแลว
ผลลัพธท ไี่ ดจ ะเปนปจจยั นาํ ออก ไดแ ก สนิ คาตาง ๆ หรืออาจอยูใ นรปู ของการบรกิ าร

กระบวนการของการจัดการการผลิต เปนการวิเคราะห ลักษณะ ขอบขายท่ีเกี่ยวของกับ
การจัดการการผลิต ไดแก การวางแผน การจัดทําโครงการ การใชวัสดุอุปกรณ การใชแรงงาน
การใชสถานที่ และการใชท นุ

แนวคิดสาํ คญั
การวางแผนงานเปนกจิ กรรมเบ้อื งตนของการปฏิบัติงานใหผูปฏิบัติงานทราบถึงแนวทาง

วาตอ งทําอะไร ท่ีไหน เม่ือใด อยางไร โดยมีกระบวนการของการวางแผนเพ่ือใหไดแผนงานที่ดี
สามารถปฏิบัติใหสําเร็จไดตามวัตถุประสงคท่ีกําหนด การวางแผนงานท่ีดีจะเปนเครื่องมือของ
ฝา ยปฏบิ ตั ิการทจี่ ะชว ยใหการดําเนินการมคี วามชดั เจน ราบร่นื และประหยดั ทรพั ยากร

การดําเนินกิจกรรมใดก็ตาม สิ่งท่ีตองมีอันดับแรกน้ันก็คือ วัตถุประสงคหรือเปาหมาย
การประกอบธรุ กจิ กเ็ ชน กนั จะตอ งกาํ หนดวัตถปุ ระสงคห รือเปาหมายใหช ัดเจน การวางแผนจะเปน
การกําหนดแนวทางของการดําเนินกิจกรรมวาจะทําอะไร เมื่อใด อยางไร โดยใชทรัพยากรตาง ๆ
เพอ่ื ใหเกดิ ความสําเรจ็ ตามวตั ถุประสงคท ี่ตองการ