ช่องทางการพัฒนาอาชีพ อช21001 ม.ต้น

44

กิจกรรมที่ทํา วัตถปุ ระสงค

การวางแผน

1. การวางแผน
“การวางแผนเปนจดุ เริม่ ตน ของการทาํ งานตามนโยบาย เพือ่ บรรลุวัตถปุ ระสงคขององคกร

โดยกําหนดกิจกรรมไวชัดเจนวา จะใหใครทําอะไร ที่ไหน เมื่อใด เพราะอะไร ดวยวิธีใด เมื่อพบ
ปญหาและอุปสรรคทีค่ าดวา จะมีจะเกดิ อยางนั้นอยางน้ีแลว จะแกไขอยางไร ในชวงเวลาขางหนา
ของการดําเนินการภายใตง บประมาณทต่ี ้งั ไว”

นอกจากความหมายดงั กลาวขา งตน สามารถแสดงองคป ระกอบของการวางแผนงานไดดงั นี้
1. การวางแผนเปนจุดเร่ิมตนของการลงมือทํางาน เปนรากฐานหรือหนาท่ีประการแรก
ของกระบวนการการจัดการ
2. แผนงานตองสอดคลองหรือรับใชนโยบาย ซึ่งนโยบายสนองตอบวัตถุประสงค
ขององคกร
3. ในแผนงานประกอบดวยกิจกรรมตาง ๆ ตามลําดับความสําคัญและวิธีการทํางาน
อยางเปนข้ันตอน
4. ทุกขัน้ ตอนของแตล ะกิจกรรม สามารถตอบคาํ ถามได ดงั น้ี

4.1 ใคร (ตามหนาทีแ่ ละความรบั ผิดชอบท่ีไดร ับมอบหมายใหทํา)
4.2 ทําอะไร เรือ่ งอะไร (ตามภาระงาน)
4.3 ทําทีไ่ หน จดุ ที่ทาํ งานหนวยงานทีท่ ํา
4.4 ทาํ เมอื่ ใด คอื เร่มิ ตนทาํ ตามกจิ กรรมทมี่ อบหมายเม่อื ใด จะสิ้นสดุ ลงเม่ือใด
4.5 แสดงเหตผุ ลวา ทาํ เชนนี้ (กจิ กรรม) เพราะอะไร จะไดผลอยา งไร
4.6 กําหนดวิธีทํางานในแตละขั้นตอนเอาไวชัดเจนพรอมกับแสดงปญหาและ
อุปสรรคท่คี าดวา เมอื่ ทําถงึ ข้ันตอนนน้ั แลว อาจเกิดอะไรข้ึนบางและจะไดดีตองกําหนดหรือแสดง
วธิ ีการแกปญ หาและวธิ หี ลีกเลย่ี งอุปสรรคนน้ั ๆ เอาไวด วย
5. ตองกําหนดชว งเวลาของแผนไวต ามลกั ษณะหรือชนดิ ของแผนงานนน้ั

45

6. ในทกุ กิจกรรมจะตอ งใชท รพั ยากรหรืองบประมาณเทาใดกํากับไวดวยจะยิ่งดี เม่ือรวม
แลวจะทราบวาแผนงานน้ีจะตอ งใชง บประมาณเทาใด

ความสําคญั ของการวางแผน
การวางแผน เปน การกําหนดแนวทางวาจะทาํ อะไร เม่อื ใด อยางไร โดยใชท รพั ยากรตาง ๆ
ขององคก ร ทําใหเ ห็นถึงความชดั เจนทจ่ี ะดาํ เนนิ ไปสูความสําเร็จตามวัตถุประสงคท่ีตองการ หาก
การดําเนินการใดปราศจากการวางแผนจะกอใหเกิดปญ หาตาง ๆ ขึ้นดังนี้
1. เกดิ ความสับสนวา จะตอ งทําอะไร ทาํ เม่ือใด ทาํ อยา งไร
2. เกิดความเสี่ยงตอความสําเร็จ เพราะไมทราบแนวทางวาจะมโี อกาสสาํ เรจ็ ตามวัตถุประสงค
ไดอยางไร
3. เกดิ ความสญู เสียในการใชทรัพยากรตา ง ๆ ซ่ึงนาํ มาใชอ ยา งไมเหมาะสมไมมีประสิทธิภาพ
สูงสดุ และการสูญเสยี เวลา
4. เกดิ การทาํ งานทีห่ ลงทศิ ทาง เบีย่ งเบนออกจากวัตถุประสงคเ ดิม
5. ไมส ามารถติดตามความกา วหนาของงานและไมสามารถประเมนิ ผลงานได
การวางแผนจงึ มีความสาํ คญั ท่ีชว ยใหผปู ฏบิ ัติงานไมเ กิดความสับสนวา จะตอ งทาํ งานอะไร
ทําเมื่อใด งานใดทาํ กอน งานใดทาํ หลงั และทํางานโดยวิธีอยางไร เมื่อทํางานแลวสามารถติดตาม
ความกา วหนาของงานวาสําเร็จมากนอยเพียงใด มีโอกาสดําเนินงานถึงผลสําเร็จตามวัตถุประสงค
หรอื ไมแ ละสามารถประเมนิ ผลงานไดวามคี วามสาํ เร็จเพียงใด
ประเภทของแผนงาน
การแบง ประเภทของแผน มีการแบง ในหลายลักษณะ ดังน้ี
1. แบง การวางแผนตามระยะเวลา แบง ได 3 ประเภท

1.1 แผนระยะสั้น เปน แผนงานท่เี กี่ยวของกับกิจกรรมเฉพาะอยาง หรือกิจกรรมที่
มีระยะเวลาดําเนินการไมนาน โดยปกติมักจะมีระยะเวลาดําเนินการไมเกิน 1 ป เชน แผนงาน
ประจําป แผนงบประมาณ แผนงานเฉพาะกจิ เปนตน

1.2 แผนระยะปานกลาง เปนแผนงานท่ีมีระยะเวลาดําเนินการยาวนานกวา 1 ป
สวนใหญจะมรี ะยะเวลา 3-5 ป กลา วคือ มีระยะเวลาไมส้ันจนไมสามารถเห็นความสําเร็จ แตก็ไม
ยาวนานเกินไป เชน แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ แผนโครงการกอสรางรถไฟฟา
แผนการสรา งเข่อื นเก็บกกั นา้ํ เปน ตน

1.3 แผนระยะยาว เปนแผนงานท่มี ีระยะเวลาดําเนนิ การยาวนานกวา 5 ป ประมาณ
5-10 ป เชน แผนรณรงคใหคนไทยรูหนังสือไทย 100 % แผนการพัฒนาทุกหมูบานปลอดฝุน
แผนการบริการใหท ุกหมบู านมีโทรศพั ทใช แผนการขยายไฟฟาทั่วทกุ หมบู า น เปนตน แผนระยะยาว
สว นใหญจะเปนแผนการจัดบริการของทางราชการ สวนทางดานธุรกิจเอกชนอาจมีบางในธุรกิจ

46

ขนาดใหญหรือธุรกิจขามชาติ เชน แผนการขยายสาขามินิมารทท่ัวทุกจังหวัด แผนการขยาย
ขอบขา ยบริการสญั ญาณโทรศัพทมือถอื ครอบคลุมทุกพ้ืนที่ของประเทศไทย เปนตน

2. แบง การวางแผนตามขอบเขตของการวางแผน เปนการจัดแบงโดยพิจารณาเนื้อหาของ
แผนวา มีขอบเขตครอบคลุมเพียงใด มี 5 ประเภท คอื

2.1 แผนแมบท เปนแผนหลักท่ีครอบคลุมแผนระดับรองลงมาท้ังหมดโดย
แผนระดับรองตองมคี วามสอดคลอ งกับแผนแมบท

2.2 แผนกลุมหนาที่หรือกลุมงาน เปนแผนกวาง ๆ ที่ครอบคลุมขอบเขตของ
กลมุ หนา ที่ เชน แผนงานขาย แผนการเงนิ แผนการตลาด แผนการผลิต เปน ตน

2.3 โครงการ เปน แผนงานเฉพาะกิจทีเ่ กยี่ วขอ งกบั หนวยงานใหญ ๆ มากกวาหนึ่ง
ข้นึ ไป เชน โครงการสง เสริมการขายในฤดูรอน โครงการจัดแสดงสินคา โครงการจัดงานกาชาด
ประจําป เปนตน

2.4 แผนสรุป เปนแผนทจ่ี ัดทาํ ข้ึนเพอื่ สรปุ รวมแผนกลุมหนา ท่ีหรอื โครงการตาง ๆ
เขาดว ยกันเปน หมวดหมู เชน แผนการศกึ ษา แผนสาธารณสุข แผนการเกษตร เปนตน

2.5 แผนกิจกรรม เปน แผนทแี่ สดงกจิ กรรมตาง ๆ ของแตละสวนงาน เปนแผนใน
ระดบั แผนขององคก ร มีรายละเอียดในการปฏบิ ตั งิ าน ซง่ึ ถือวา เปนแผนในระดับลางขององคกร

3. แบง การวางแผนตามลกั ษณะของการใช
3.1 แผนงานที่ใชประจํา เปนแผนท่ีใชในการปฏิบัติงานท่ีมีการทําซ้ํา ๆ หรือใช

สาํ หรบั การแกป ญ หาที่เกดิ ขึ้นเปน ประจาํ เชน ระเบียบวธิ ีปฏบิ ัติงาน กฎ เปน ตน
3.2 แผนงานที่ใชครั้งเดยี ว เปน แผนทก่ี าํ หนดขน้ึ เพอ่ื การปฏิบตั งิ านเฉพาะครงั้ หรือ

ใชเพียงครง้ั เดยี ว เชน แผนเฉพาะกิจ โครงการ งบประมาณ เปน ตน
4. แบง การวางแผนตามขอบขายของการใชแผน
4.1 แผนกลยุทธ เปนแผนท่ีมีขอบขายกวาง ครอบคลุมทุกสวนขององคกรเปน

แผนระยะยาวท่ีกําหนดแนวทางของการใชทรัพยากรใหมีประสิทธิภาพสูงสุดภายใตสภาวะ
แวดลอ มทั้งภายในและภายนอกองคกร

4.2 แผนกลวิธี เปนแผนที่มีขอบขายท่ีแคบ กําหนดเฉพาะรายละเอียดของการ
ปฏิบัติงานวาควรทําอยางไรเพื่อใหงานบรรลุผลสําเร็จอยางมีประสิทธิภาพสูงสุดเปนแผนท่ีมี
ระยะเวลาสนั้ 1-5 ป

ลกั ษณะของแผนทด่ี ี
ลักษณะของแผนทดี่ คี วรประกอบดว ยลกั ษณะดงั ตอไปนี้
1. มีวัตถปุ ระสงคห รอื เปาหมายทช่ี ัดเจน เขา ใจงาย วัตถุประสงคหรือเปาหมายตองไมมาก
จนไมส ามารถกําหนดแผนงานทรี่ ดั กมุ ได

47

2. ตอ งครอบคลมุ รายละเอยี ดอยางเพียงพอท่ีจะสามารถปฏิบัติใหสําเร็จตามวัตถุประสงค
หรอื เปา หมาย

3. มีความยืดหยนุ พอสมควร สามารถปรับใชก ับสถานการณทเี่ ปลย่ี นแปลงไปได
4. มีระยะเวลาการดาํ เนนิ การท่ีแนน อน
5. มกี ารกําหนดบทบาทหนาทข่ี องผูปฏบิ ตั ติ ามแผนชัดเจน
6. ผูทเี่ ก่ียวของกบั แผนมสี วนรว มในการวางแผนชดั เจน
7. ใชขอมูลเปนพ้นื ฐานในการตดั สินใจทุกข้ันตอน
เทคนิคการวางแผนทดี่ ี
1. กําหนดวตั ถุประสงคห รอื เปา หมายใหชัดเจน

1.1 วัตถปุ ระสงค หมายถึง สงิ่ ท่ตี องการใหเกิดขนึ้ ในอนาคต วัตถุประสงคของการ
วางแผนของแตละระดับ การจัดการจะมีลักษณะท่ีแตกตางกันตามบทบาทหนาท่ีท่ีรับผิดชอบ
วัตถปุ ระสงคข ององคกรยอ มตองรับผดิ ชอบความสําเร็จในภาพรวมขององคกร วัตถุประสงคของ
กลมุ หนาที่รบั ผิดชอบตอ ความสาํ เร็จในภาระหนาท่ีหนึ่ง วัตถุประสงคของกิจกรรมรับผิดชอบตอ
ความสําเรจ็ ในกจิ กรรมหนงึ่

1.2 เปาหมาย เปนส่ิงท่ีตองการใหเกิดข้ึนในอนาคตเชนกัน แตจะมีลักษณะ
เฉพาะเจาะจงกวา วตั ถปุ ระสงค มักระบเุ ปนเลขทชี่ ัดเจน เชน

ตองการสรา งผลกําไรปล ะ 10,000,000 บาท
ตอ งการผลติ ใหไ ดป ละ 500 คนั
ตอ งการทาํ ยอดขายใหไ ดป ละ 30,000,000 บาท
อยางไรก็ตาม การกําหนดวัตถุประสงคและเปาหมายขององคกรจะตองมีความ
สอดคลอ งกับกลยุทธแ ละนโยบายขององคกรดว ย
2. กําหนดกิจกรรมเปนแนวทางหรือรองรับการปฏิบัติงานใหเกิดความสําเร็จตาม
วตั ถปุ ระสงค ดังนี้
2.1 วเิ คราะหก ิจกรรมที่ตองการ
2.2 กาํ หนดผูรบั ผดิ ชอบแตละกิจกรรม
2.3 กําหนดระยะเวลาดําเนินการของแตละกิจกรรม ตลอดจนความสัมพันธ
ระหวา งกจิ กรรม
2.4 กําหนดงบประมาณของแตละกิจกรรม
3. วิเคราะหห รือตรวจสอบความเปน ไปไดข องแผน แผนงานตา งๆ ทถี่ กู เขียนขึน้ จากความรู
ความสามารถของผูบ ริหารที่แตกตา งกันอาจไมม คี วามสมบูรณหรืออาจเปนไปไมไดในทางปฏิบัติ

48

จําเปน ตองมกี ารวเิ คราะหห รอื ตรวจสอบวา แผนทเ่ี ขยี นขน้ึ มีความเปนไปไดมากนอ ยเพยี งใด อาจมี
การปรบั ปรุงแผนใหม คี วามสมบูรณยง่ิ ข้นึ เปน การทบทวนแผนกอ นทจี่ ะนาํ ไปปฏบิ ตั จิ ริง เชน

3.1 กจิ กรรมทกี่ ําหนดขึ้นไมส อดคลองตอ ความสาํ เรจ็ ตามวัตถุประสงค
3.2 กจิ กรรมไมค รบถวนทจ่ี ะทําใหสําเร็จตามวตั ถปุ ระสงค
3.3 ผูรับผดิ ชอบทรี่ ะบุไวใ นแผนอาจไมเหมาะสมไมส ามารถปฏิบัตงิ านตามแผน
ใหบรรลผุ ลได
3.4 ระยะเวลาในแผนไมเ หมาะสม
3.5 งบประมาณทต่ี า่ํ เกนิ ไปจนไมสามารถปฏิบตั ติ ามแผนได หรืออาจสงู เกินไป
ทําใหสน้ิ เปลอื งคา ใชจ ายในการดําเนินการ
4. การกําหนดรายละเอียดของแผน มักจะเกี่ยวของกับการตัดสินใจเลือกวิธีการวาควร
ทาํ อยางไร หลกั ในการพิจารณาตดั สินใจเลอื กมี 4 ข้ันตอน ดงั น้ี
4.1 กาํ หนดประเด็นปญหาใหช ดั เจน
4.2 กําหนดทางเลอื กตา ง ๆ ที่สามารถแกป ญ หานนั้ ไดหลาย ๆ ทางเลอื ก
4.3 ประเมนิ ขอดี ขอเสยี ของทางเลอื กแตละทางเลอื กวามอี ยางไร
4.4 ตดั สินใจเลอื กทางเลือกท่ีดที ีส่ ุด ภายใตสภาวะแวดลอ มภายในและภายนอก
องคก ร

ประเดน็ ปญ หา ทางเลอื ก 1 พิจารณาขอ ดี ทางเลอื กที่ดที สี่ ดุ
ทางเลือก 2 ขอเสยี
ทางเลอื ก 3 แตละทางเลือก
ภายใตส ภาวะ
แวดลอมภายใน
และภายนอก
องคกร

ดังน้ัน ผูจัดการฝายผลิตจะตองตัดสินใจเลือกวิธีท่ี 1 ซึ่งจะใหโรงงานมีผลกําไรเพ่ิม
1,690,000 บาท

กระบวนการวางแผน
การวิเคราะหกจิ กรรม เปนการกําหนดกิจกรรมท่ีจะตองทําในแผน ผูที่ทําหนาที่วิเคราะห
จะตองมคี วามรูเกยี่ วกบั เร่ืองที่จะทําอยางดี จึงจะสามารถระบุกิจกรรมท่ีตองทําไดถูกตองครบทุก

49

กจิ กรรมและเขียนความสมั พันธข องกจิ กรรมตาง ๆ ได ตลอดจนการกาํ หนดระยะเวลาของกิจกรรม
และการกําหนดงบประมาณท่ตี องใชไดถูกตอง

การวเิ คราะหก ิจกรรมโดยการวเิ คราะหกระบวนการของภาระงานท่ที าํ ถือวาภาระงานหน่ึง ๆ
สามารถแยกเปน งานยอยหลาย ๆ งาน ซึง่ มคี วามเชอ่ื มโยงกัน มีการลําดับทํากอ นและหลัง ดงั น้ี

1. ภาระงานหน่งึ สามารถแยกเปน งานยอยไดห ลาย ๆ งาน
2. งานยอ ยแตล ะงานมคี วามเชอ่ื มโยงกนั

2.1 งานยอยเช่ือมโยงในแนวนอน

งานยอย งานยอย งานยอ ย งานยอย

2.2 งานยอ ยเชื่อมโยงในแนวต้ัง

งานยอย งาน
งานยอ ย ประกอบ
งานยอย รวมกนั

2.3 งานเช่ือมโยงในลกั ษณะผสม

งานยอ ย งานยอย งานยอย งานยอย

งานยอย งานยอย

3. งานยอยแตละงานมลี าํ ดับการทํากอ นและทําหลัง หรือบางงานอาจทาํ พรอมกัน

50

ตัวอยางการวเิ คราะหงานของรา นอาหารตามสัง่
วัตถปุ ระสงคข องราน ปรงุ อาหารตามสั่งจําหนา ยลกู คา

รายการอาหาร จัดซือ้ จัดเตรยี ม จัดปรงุ จดั บรกิ าร ลกู คา จัดเก็บ
ทล่ี กู คา สงั่ วตั ถดุ ิบ วัตถุดิบ อาหาร ลกู คา ภาชนะเพ่ือ
นําไปลา ง

จัดเก็บเงนิ
ตัวอยางนี้จะพบวา การขายอาหารตามส่ังซ่ึงเปนภาระงานของรานอาหารสามารถแยก
ออกเปนงานยอยไดหลายงาน เชน งานจัดซ้ือวัตถุดิบ งานจัดปรุงอาหารตามสั่ง งานบริการลูกคา
งานจัดเก็บเงิน งานจัดเกบ็ ภาชนะไปทาํ ความสะอาด ซง่ึ งานยอยเหลานี้มีลําดับการทํางานกอนหลัง
และเชือ่ มโยงท้งั ในแนวนอนและแนวตัง้
ตวั อยางการวเิ คราะหง านของธุรกิจโรงพมิ พใ นระบบออฟเซท็
วัตถุประสงค เพ่อื จดั พิมพงานตามที่ลูกคาส่ังพมิ พ

รบั คําสั่งพมิ พ ออกแบบส่งั พิมพ จัดทําแมพิมพ จดั บรกิ าร
งานจากลกู คา จัดซื้อกระดาษ การ จัดสง
พมิ พ ลกู คา

ตวั อยางการวเิ คราะหงานของฝา ยสนิ เช่อื ของธนาคารพาณชิ ย 51

สมุหบญั ชี

งาน อนุมตั ิ จายเงิน
ตรวจสอบ เงนิ กู ทกี่ ู
เอกสาร
ลูกคา หลกั ฐาน งาน งาน งานขอ นําหลักทรพั ย
แสดง ประเมนิ วเิ คราะห อนุมตั ิ ลกู คา ไป
ความจาํ นง ขัน้ ตน หลกั ทรัพย สนิ เชื่อ เงินกู จาํ นอง
ขอกเู งิน

จากงานยอยตาง ๆ ท่ผี า นการวิเคราะหไ ดแ ลวนํามาจดั ทาํ เปน แผนอยางครา ว ๆ หรอื เปน
แผนในรายละเอยี ดเพอื่ นาํ ไปปฏิบตั ิแลว แตก รณี ดงั นี้

จากตวั อยา ง ระยะเวลา ผูรบั ผดิ ชอบ งบประมาณ
ลกั ษณะงานยอ ย ดําเนนิ การ

1. งานจดั ซอ้ื วัตถุดบิ
2. งานจดั เตรยี มวตั ถดุ บิ
3. งานจดั ปรุงอาหาร
4. งานจดั บรกิ ารลกู คา
5. งานจดั เกบ็ เงนิ
6. งานจัดเกบ็ ภาชนะไปลาง

จากตวั อยา ง ระยะเวลา ผูร บั ผดิ ชอบ งบประมาณ
ลักษณะงานยอ ย ดําเนนิ การ

1. ออกแบบสิ่งพิมพ
2. จดั ซอ้ื กระดาษ
3. จัดทําแมพ ิมพ
4. จัดการพมิ พ
5. จดั สงลกู คา

จากตวั อยา ง ระยะเวลา 52
ลกั ษณะงานยอ ย ดาํ เนนิ การ
ผูร บั ผดิ ชอบ งบประมาณ
1. งานตรวจสอบเอกสารหลกั ฐาน
ข้นั ตน

2. งานประเมินหลักทรพั ย
3. งานวเิ คราะหสินเช่อื
4. งานขออนมุ ตั เิ งนิ กู
5. นาํ หลักทรพั ยลูกคา ไปจํานอง
6. จายเงินกู

แผนงานที่ไดผานการทําข้ึนแลว ควรจะไดตรวจสอบถึงขั้นตอนตาง ๆ วาครบถวนเพียงพอ
ทีจ่ ะดาํ เนินการไปสคู วามสําเรจ็ ตามแผนได ตรวจสอบระยะเวลาวา สามารถดําเนินการใหแลวเสร็จได
ตามแผนหรือไม ตรวจสอบผูรับผิดชอบวามีความสามารถท่ีจะดําเนินการใหเสร็จตามแผนได
ตลอดจนการตรวจสอบงบประมาณที่ใชว าเพียงพอหรอื เหมาะสมตอการดาํ เนินการตามแผน

การดาํ เนนิ งานตามแผนในระยะเวลาหนึ่ง อาจจะพบวาแผนยงั มีความบกพรอง ซึ่งจะทราบได
กต็ อ เมอ่ื ตองมีการปฏิบัตจิ รงิ เมื่อพบความบกพรองจะตอ งมีการปรับปรงุ แผนใหดีขึ้นตามหลักการ
วางแผนท่ีวาการวางแผนจะตองมีความยืดหยุนพอสมควรท่ีทําการปรับปรุงแผนงานตาม
สภาพการณทีเ่ ปลี่ยนไป

กิจกรรม
ใหผ เู รยี นกาํ หนดสนิ คา ที่จะออกสตู ลาดมา 1 ชนดิ และวางแผนการตลาด อธิบายมาพอเขา ใจ

2. การจดั ทาํ โครงการ
แนวคดิ สาํ คญั
โครงการเปนงานลักษณะหน่ึงที่นิยมนํามาใชในการดําเนินกิจกรรมอยางใดอยางหน่ึง

ลักษณะของงานโครงการเปนงานที่มีกําหนดเวลาแลวเสร็จท่ีแนนอน มีการประเมินผลสําเร็จ
เมื่อส้ินสุดโครงการเปนลักษณะงานที่ไมเหมาะที่จะจัดดําเนินการในระยะยาวหรืองานประจํา
การจัดการงานโครงการจึงมีลักษณะของการจัดการที่แตกตางจากการดําเนินงานประจํา
ความสําคัญของงานโครงการก็คือ การควบคุมเวลาใหโครงการมีการดําเนินการใหเสร็จสิ้น
ในระยะเวลาท่ีกําหนดที่สั้นท่ีสุด เพ่ือสามารถควบคุมตนทุนรายจายใหตํ่าสุด ซึ่งตนทุนรายจาย
เหลานีจ้ ะแปรตามระยะเวลาของโครงการหากโครงการมีการเสร็จทลี่ าชา ออกไป

53

โครงการเปนสง่ิ ทพี่ บเหน็ ไดเสมอในการจัดการองคก รทว่ั ไป มกี ารแบง แยกงานในองคกร
มาบรหิ ารในรปู ของโครงการ ไมว าจะเปน หนว ยงานของรฐั หรือหนวยงานเอกชน และไมวาจะเปน
องคก รขนาดใหญหรือองคก รขนาดเล็กกต็ าม การจัดการงานโครงการก็เปนที่นิยมอยางแพรหลาย
การทาํ ความเขาใจเก่ียวกับการจดั การงานโครงการเปนสิ่งท่ีนาสนใจที่สามารถนําไปใชประโยชน
ไดสาํ หรับนักบรหิ ารโดยทวั่ ไป
ความหมายของโครงการ

1. โครงการหมายถงึ งานทม่ี กี ารดําเนนิ การในขอบเขตทจ่ี าํ กดั โดยมุงหวังความสาํ เร็จของงาน
เปนสําคญั

2. จากความหมายขางตน มีสาระสําคญั ดังนี้
2.1 เปนงานท่ีมีขอบเขตจาํ กดั ไดแก
2.1.1 ปริมาณงานทีจ่ ํากัด งานโครงการจะเปนงานท่ีมีเนื้องานจํากัด เชน

โครงการจดั งานฉลองปใหม โครงการกอ สรางสะพาน โครงการรณรงคงดสูบบุหรี่ในที่สาธารณะ
โครงการขยายตลาดสินคาในภาคอสี าน โครงการปรบั ปรงุ ประสทิ ธิภาพการผลติ ในโรงงาน เปน ตน

2.1.2 มีเวลาท่ีจํากัด โครงการจะมีการจํากัดเวลาการดําเนินการ เพ่ือให
เห็นความสาํ เรจ็ ในเวลาท่แี นนอน เชน 1 สปั ดาห 3 เดือน 1 ป เปนตน

2.2 เปน งานที่ตอ งการเห็นความสําเรจ็ ที่ชัดเจน จะมีการประเมินผลงานเมื่อสิ้นสุด
โครงการเพอื่ วดั ผลงานวามีความสําเร็จมากนอยเพียงใด

ลกั ษณะของโครงการ ในเรื่องของการวัดความสําเร็จของงานจะแตกตางจากการ
ดําเนนิ งานปกติทัว่ ไป งานโครงการตองการวดั ความสําเร็จของงานในเนือ้ งานโครงการเทานั้นวามี
ความสําเร็จมากนอยเพียงใด สวนการวัดความสําเร็จของงานท่ัวไปจะวัดความสําเร็จของงานใน
ระยะเวลาหน่งึ วา มคี วามสาํ เรจ็ เพยี งใด และยังมกี ารดําเนินการตอไป ซึ่งเมือ่ ครบระยะเวลาหน่ึงก็จะ
มีการวดั ผลงานเปน ชว ง ๆ ตอ ไป เชน กาํ หนดวดั ผลงานเดือนละครงั้ หรอื วดั ผลงานเปน รายไตรมาส
หรือเปน รายป เปนตน
ความสําคญั ของโครงการ

การดาํ เนินโครงการมีการใชทรัพยากรตา ง ๆ ขององคก ร ซง่ึ เก่ยี วพันกับคาใชจายที่เกิดขึ้น
จากการใชท รพั ยากร การกําหนดงานโครงการมีการจัดทาํ งบประมาณที่ตอ งใชตลอดโครงการและ
กําหนดระยะเวลาส้ินสุดของโครงการ หากการดําเนินโครงการเสร็จสิ้นตามระยะเวลาท่ีกําหนด
จะมกี ารใชเงนิ ตามงบประมาณ แตหากการดําเนินงานโครงการมีการเลื่อนกําหนดเวลาแลวเสร็จ
ออกไปจะมีผลทําใหตองเพ่ิมงบประมาณคาใชจาย การดําเนินงานโครงการจึงตองมีการควบคุม
เวลาใหแลวเสร็จตามระยะเวลาท่ีกาํ หนด เพ่ือควบคุมตนทุนคาใชจายและผลกระทบตาง ๆ
ทอี่ าจเกดิ ขนึ้ ได

54

ลกั ษณะของงานโครงการ
1. งานโครงการเปนงานท่ีมีกาํ หนดระยะเวลาท่ีแนนอน มีระยะเวลาเริ่มตนและระยะเวลา
สิ้นสดุ ซง่ึ แตกตางจากการดําเนนิ การประจํา จะมรี ะยะเวลาเรมิ่ ตน แตจะมีการกําหนดเวลาสิ้นสุดท่ี
แนนอน ระยะเวลาการดําเนินการของโครงการมีระยะเวลาแตกตางกันตามลักษณะของเนื้องาน
โครงการบางลักษณะมีระยะเวลาสั้นต้ังแต 1 สัปดาห ถึง 1 ป เชนโครงการจัดงานคอนเสิรต
หารายได โครงการสรา งสะพานลอยสาํ หรับคนขามถนน
2. งานโครงการมีการบริหารแยกออกจากงานประจํา ลักษณะของงานโครงการจะมีการ
จัดสรรงบประมาณและทรัพยากรแยกออกจากหนวยงานประจํา บางโครงการมีการแยกจาก
หนว ยงานประจาํ อยา งเดนชดั ไดแ ก งานโครงการพเิ ศษ ซ่ึงจะมีงบประมาณของโครงการโดยตรง
มกี ารจัดสรรทรัพยากรเพอื่ ใชในโครงการโดยตรง สวนบางโครงการอาจจะมีการแยกจากหนวยงาน
เปนบางสวนและดําเนินการควบคูก ับหนวยงานประจาํ โครงการลกั ษณะนจ้ี ะมงี บประมาณที่ใชใน
โครงการเทาที่จําเปนและทรัพยากรสวนหนึ่งจะใชรวมกับหนวยงานประจํา ไดแก แผนงาน
โครงการตาง ๆ
3. งานโครงการจะมีผูบริหารโครงการรับผิดชอบงานโครงการโดยตรง เพ่ือใหการ
ดาํ เนินงานโครงการมีความเดนชัด มีผูทาํ หนาที่จัดการและตัดสินใจโดยตรง ทาํ ใหงาน
มีความกาวหนาตามลาํ ดับ หากงานโครงการไมเปน ไปตามแผนงานก็สามารถระบผุ รู บั ผดิ ชอบได
4. งานโครงการมีการประเมินผลงานท้ังโครงการเมื่อสิ้นสุดโครงการ งานโครงการจะ
เกย่ี วขอ งกับรายรบั และรายจายทเ่ี กิดขึน้ ในการดาํ เนินการ เม่ือส้ินสุดโครงการจะมีการประเมินถึง
ผลงานที่ไดรับวาเปนไปตามวัตถุประสงคของโครงการหรือไม และมีรายรับรายจายเปนอยางไร
เพอื่ ประเมินวาโครงการมีความสําเร็จมากนอ ยเพียงใด แตกตางจากการดําเนินงานประจําจะมีการ
ประเมนิ ผลตามระยะเวลาชว งหน่งึ เชน 1 เดอื น 3 เดือน หรือ 1 ป เปนการวัดผลสําเร็จในชวงเวลา
หนง่ึ เทานัน้ ไมใ ชการวดั ผลสําเร็จตลอดอายขุ องการดําเนนิ การ

55

ตวั อยางการจดั งานรปู โครงการของบรษิ ทั รับเหมากอ สรา งแหง หนง่ึ เปน ดงั นี้

บริษัทรับเหมา
กอสราง

ฝา ยวางแผนงาน

ฝา ยการตลาด ฝายบุคลากร ฝา ยวิศวกรรม ฝายกอสรา ง ฝายจดั ซ้อื วสั ดุ ฝายบญั ชี
และการขาย และสถาปต ย อุปกรณ และ
การเงิน
กรรม

โครงการ ฝายการตลาด ฝา ยบคุ ลากร ฝายวิศวกรรม ฝายกอสรา ง ฝายจดั ซอ้ื วสั ดุ ฝายบญั ชี
กอสราง และการขาย และสถาปต ย อุปกรณ และ
สะพานขาม การเงิน
แมน า้ํ กรรม

โครงการ ฝายการตลาด ฝายบุคลากร ฝายวศิ วกรรม ฝา ยกอสรา ง ฝายจดั ซอ้ื วสั ดุ ฝา ยบัญชี
กอ สรางศนู ย และการขาย และสถาปตย อุปกรณ และ
การเงนิ
ราชการ กรรม
จังหวัด

โครงการสราง ฝายการตลาด ฝา ยบุคลากร ฝา ยวศิ วกรรม ฝายกอ สรา ง ฝายจัดซอื้ วสั ดุ ฝายบัญชี
เข่ือน และการขาย และสถาปตย อุปกรณ และการเงิน

กรรม

56

เทคนคิ การบริหารงานโครงการ
1. เทคนิคการดําเนินงานโครงการ การดําเนินงานโครงการมีลักษณะคลายการจัดการ
องคกรโดยเริ่มจากการกําหนดวัตถุประสงคของโครงการใหชัดเจนวาตองการทําอะไร จาก
วตั ถปุ ระสงคจ ะนาํ มาวางแผนของโครงการ ดงั นี้

วตั ถุประสงคของโครงการ

แผนงานของโครงการ
การวางแผนงานของโครงการก็เหมือนการวางแผนโดยทั่วไปวาจะใหใครทําอะไร ที่ไหน
และอยา งไร ซึ่งเปนการกําหนดกิจกรรมท่ีทําและกําหนดการใชทรัพยากรตาง ๆ ท้ังคน เงิน วัสดุ
อุปกรณ ตลอดจนวิธีการ ทรัพยากรเหลานี้จะถูกตีมูลคามาเปนงบประมาณที่ใช หรือแผนงาน
โครงการไดร ับการอนุมัตใิ หดาํ เนินการแลว จะมีการจัดโครงสรางองคกร จัดบุคลากรเขาทาํ งาน
มกี ารอาํ นวยการและการควบคุมงานเชนเดยี วกบั การจดั องคก ร
วตั ถปุ ระสงค
ของ
โครงการ

แผนการ จดั โครงสรา ง จดั บคุ ลากร อํานวยการ ควบคมุ
ของ องคกรของ เขาทํางาน งาน
โครงการ
โครงการ

การวางแผนงานของโครงการเพื่อกําหนดแนวทางปฏิบัติใหสามารถดําเนินการโครงการ
สําเร็จไดต ามวตั ถปุ ระสงคท ีต่ อ งการ การจดั โครงสรางองคกรของโครงการเพือ่ ใหเหน็ ภาพท่ชี ัดเจน
ในการปฏิบตั งิ านรองรบั แผนงานของโครงการ การจัดบคุ ลากรเขาทํางานตามโครงสรา งองคก รของ

57

โครงการเพือ่ ใหม ีบุคลากรท่จี ะปฏบิ ตั ิงานตามแผนงานของโครงการ ตลอดจนมกี ารอาํ นวยการและ
ควบคมุ งานเพื่อใหงานมีการปฏบิ ตั ติ ามขน้ั ตอนของแผน เกิดความสําเรจ็ ตามแผนได

2. เทคนคิ การจดั การทรพั ยากรในงานโครงการ
2.1 เทคนิคการจัดการบุคลากร เนื่องจากงานโครงการเปนงานที่มีกําหนดเวลา

โดยเฉพาะโครงการที่มีกําหนดเวลาสั้น การจัดหาบุคลากรเขาทํางาน ควรจัดหาบุคคลที่มีความรู
ความสามารถท่เี หมาะสมเขา ทํางานในโครงการ โดยไมตองมีกระบวนการพัฒนาบุคลากรกอนเขา
ทํางาน ตลอดจนในระหวางการดําเนินงานโครงการก็จะไมมีข้ันตอนการพัฒนาบุคลากรเชนกัน
สาํ หรบั โครงการทีม่ รี ะยะเวลาดําเนินการยาวนานหลายป อาจมีการพัฒนาบุคลากรกอนเขาทํางาน
หรือพัฒนาบุคลากรในระหวางดําเนินการก็ไดแตจะพัฒนาบุคลากรเทาท่ีจําเปนตอการดําเนินงาน
โครงการใหเ สรจ็ สนิ้

2.2 เทคนคิ การจดั หาวัสดุอุปกรณและเครื่องจักร การจัดหาวัสดุในงานโครงการ
ควรจดั หาเทา ทจี่ ะตอ งใชในงานโครงการเทานัน้ ไมจ ําเปน ตองมีวสั ดุคงเหลอื เหมือนการดําเนนิ งาน
ประจํา เพราะหากมีสินคาคงเหลืออาจไมมีประโยชนท่ีจะใชไดตอไป สวนการจัดหาอุปกรณที่มี
มูลคา ไมสงู นัก ก็จัดซื้อเทาที่จําเปนตองใช สําหรับอุปกรณที่มีราคาสูงหรือเครื่องจักรท่ีมีราคาสูง
ควรใชวิธีการเชาซึ่งจะทําใหตนทุนรวมมีคาต่ํากวา และเมื่อสิ้นสุดโครงการก็จะไมตองเหลือ
อปุ กรณห รือเคร่อื งจกั รเกา ท่จี ะเปน ภาระแกโครงการ

2.3 เทคนิคการจัดสรรการเงิน การจัดสรรการเงินในงานโครงการจะเนนการใช
เงนิ ทนุ หมนุ เวียนเปน หลัก การลงทุนในสนิ ทรพั ยถ าวรควรจะใหมนี อยท่สี ุดเทาทีจ่ าํ เปน หรอื อาจไม
ควรมีสาํ หรับงานโครงการที่จําเปน ตองใชสินทรัพยที่มรี าคาสงู เชน ท่ดี ิน อาคาร เคร่อื งจกั ร ควรใช
วิธกี ารเชา เพ่ือลดการใชเงนิ ทนุ ถาวรซ่ึงเปนเงินทุนระยะยาว และเม่ือส้ินสุดโครงการก็จะไมตองมี
ภาระกบั สนิ ทรัพยถาวรเหลาน้ี อีกทง้ั ยังทําใหต น ทนุ รวมในการลงทุนตํา่ กวาดว ย

3. เทคนคิ การบรหิ ารเวลาในงานโครงการ
เวลาในการดําเนินงานโครงการเปนสง่ิ สาํ คญั หากโครงการลาชาออกไปจากแผนงานจะมี
ผลตอ คาใชจา ยทสี่ ูงข้นึ การดาํ เนนิ งานโครงการจึงตองมีการควบคุมเรื่องเวลาเพ่ือใหงานเสร็จสิ้น
ตามแผนงาน
โดยปกติงานโครงการหน่งึ ๆยอ มแบง ออกเปนกิจกรรมยอย ๆ หลาย ๆ กิจกรรม แตละกิจกรรม
มีความสมั พันธทสี่ ามารถเขยี นเปน แผนผงั แสดงความสัมพันธกันไดใ นลักษณะของโครงขายงาน

กจิ กรรม
ใหผเู รยี นเขยี นโครงการอาชพี ของตนเองมา 1 อาชีพ

58

3. การใชวสั ดุอุปกรณ
เคร่ืองมือ หมายถึง สิ่งตาง ๆ ที่มนุษยคิดคนขึ้นหรือประดิษฐข้ึนมาใชเพื่อความสะดวก

รวดเรว็ ประหยดั เวลาและแรงงาน
วสั ดุ หมายถึง สิ่งที่ใชแลวส้ินเปลืองและหมดไป เชน เน้ือ สารใหสี เกลือ ขาว กระเทียม

พรกิ ขี้หนู
อปุ กรณ หมายถึง สิง่ ท่ใี ชแลว ยงั คงเหลือ สามารถใชไ ดอ กี เชน เคร่ืองบดเน้ือ เครื่องอัดไส

เครอื่ งช่ังชนิดละเอยี ดและชนิดหยาบ อุปกรณเ ครือ่ งครวั ตา ง ๆ ไดแก มีด เขียง ถาด กะละมงั หมอ เตา
ยกตัวอยาง การทําแหนม

การทาํ แหนม
การทจ่ี ะทําแหนมใหม ีคุณภาพดี จําเปนตองรูจักเลือกใชวัตถุดิบ วัสดุอุปกรณตาง ๆ ท่ีใช
ทําแหนมอยางเหมาะสม ผูบริโภคหรือผูประกอบการเกี่ยวกับการใชเนื้อ เพื่อนําไปแปรรูป
ทาํ ผลติ ภณั ฑแ หนมควรจะทราบถงึ สิง่ ตา ง ๆ ทมี่ ีผลตอคณุ ภาพของผลิตภัณฑแหนมที่ตองการ และ
สง่ิ สําคญั อันดับแรกท่ีจะตอ งคํานึงถงึ ก็คือ คณุ ภาพของวตั ถดุ ิบทีจ่ ะใช เพราะวา คณุ ภาพของผลิตภัณฑ
ขน้ั สุดทายจะดีไปไมไดถ าวตั ถุดิบคณุ ภาพดอย ฉะนัน้ ควรที่จะรจู ักกบั วตั ถดุ บิ ตาง ๆ ในการทําแหนม
ไดแ ก
1. เนอ้ื หมายถึง เน้ือที่ไดจ ากสัตวเ พื่อนํามาใชเปนอาหาร ซ่ึงรวมถึงกลามเนื้อ และอวัยวะ
ตาง ๆ เชน ตับ หวั ใจ และสวนอื่น ๆ ที่บริโภคได เน้ือจากสัตวชนิดตาง ๆ ไดแก โค กระบือ สุกร
แพะ แกะ เปนตน เน้ือสัตวจะมีสวนประกอบทางเคมีแตกตางกันไป ข้ึนอยูกับสภาพของสัตว
แตละชนิดหรืออายุตางกัน โดยท่ัวไปกลามเนื้อของสัตวจะมีสวนประกอบทางเคมี ไดแก น้ํา
โปรตนี ไขมนั คารโ บไฮเดรต วิตามนิ เอน็ ไซม สี และแรธาตุตาง ๆ เปนตน
2. สารใหสี การทําแหนมในระดับชาวบาน มักมีการเติมดินประสิวลงไปดวยเล็กนอย
เพ่อื ใหเกดิ สีแดงสวย โดยปริมาณทใี่ ชเ ติมน้ันไมไ ดม ีการช่ัง ตวง วดั ใชประมาณเองตามความชํานาญ
ท่ีปฏิบัติมา ซึ่งนับวาเปนอันตรายตอผูบริโภค เพราะสารใหสีดังกลาวจัดเปนวัตถุเจือปนอาหาร
พวกไนเตรทและไนไตรท ซงึ่ มีกฏหมายควบคมุ กําหนดปริมาณการใช โดยอนุญาตใหใชไดไมเกิน
200 - 500 มิลลิกรัมตออาหาร 1 กิโลกรัม ซึ่งตองคํานวณในรูปโซเดียมไนเตรท และโซเดียม
ไนไตรทตามลาํ ดับ ปจจุบันการใชไนเตรทและไนไตรท ผสมกับอาหารมีวัตถุประสงค 3 ประการ คือ
2.1 เพื่อชว ยใหอาหารโดยเฉพาะเน้ือสตั วมสี ีแดงคงทน ไมเ ส่ือมสลายไป ขณะหงุ ตม
2.2 ทาํ ใหอ าหารมรี สชาตแิ ละกล่นิ เฉพาะ
2.3 ทําใหเก็บอาหารไวไดนาน ไนเตรท ไนไตรท จะทําหนาท่ีเปนสารกันเสีย ปองกันการ
เจรญิ เติบโตของจลุ ินทรยี  โดยเฉพาะพวกที่ทาํ หนา ท่ใี หเ กดิ การบูด และพวกท่ีสรา งสารพิษ สารใหสีท่ี
ขอแนะนําใหใช คือ ผงเพรก ผงเพรกเปนสารเคมีพวกสารประกอบไนเตรทไนไตรท ใชใสลง

59

ผลิตภณั ฑ เพอ่ื ใหเ กดิ กลิ่นและรสท่ีตองการ ทําลายจุลินทรียท่ีเปนพิษและทําใหเกิดโรค และเพ่ิม
ลงไปเพือ่ ทาํ ใหผลิตภัณฑม ีสีดขี ึน้

3. สว นผสมอื่น ๆ
เกลือ การเติมเกลือประมาณ 2 - 3 % ของน้ําหนักอาหาร จะชวยทําหนาที่ปองกัน ไมให
จลุ นิ ทรยี อ ่ืน ๆ เจรญิ ได และชว ยดึงน้าํ และน้ําตาลจากเน้ือ และยังสามารถทําหนาท่ีเปนสารกันบูดได
วตั ถปุ ระสงคข องการใสเกลือในแหนม คือ ทําใหเ กดิ รสเคม็ และทาํ ใหแหนมเก็บไวไดน าน ปรมิ าณ
เกลือท่ีใสถานอยเกินไป จะทําใหแหนมเนาเสียได และถาใสเกลือมากเกินไปแหนมท่ีไดจะมีรส
เปร้ียวนอยกวา รสเค็ม
ขาว ขา วท่ใี สลงในแหนมเปน ขา วทผี่ านการหุงตมจนสกุ แลวใชไ ดทั้งขา วเจา และขาวเหนียว
การใสขาวลงไปก็เพ่ือเปนแหลงคารโบไฮเดรตแกแบคทีเรียท่ีสรางกรดแลคติก ซึ่งเปนตัวที่
ทาํ ใหแหนมมีรสเปร้ียว
กระเทียม ตามปกติมักจะบดกระเทียมใหละเอียดกอนแลวจึงใสลงในผลิตภัณฑ การใส
กระเทยี มจะใหผลทัง้ ในแงเพิ่มกลิ่นหอมและรสชาติของแหนม และยังชวยเปนสารกันบูดไดดวย
โดยจะใสประมาณ 10 % ของนํ้าหนักอาหาร
พริกขีห้ นู การทําแหนมอาจจะมีการเติมพริกขหี้ นูเปน เม็ด ๆ พริกขี้หนูที่เติมน้ัน นอกจาก
จะใหรสเผ็ดเมอ่ื บรโิ ภคแลว ยังชว ยเพ่ิมสสี นั ทส่ี วยงามใหก ับแหนมอีกดว ย
วัสดอุ ปุ กรณใ นการทาํ แหนม
การทาํ แหนมบริโภคกนั เองภายในครวั เรือนไมจ ําเปน ตองใชวัสดอุ ปุ กรณท่ียุงยาก แตถามี
การผลิตเพ่ือจําหนายในปริมาณมาก ๆ จะมีอุปกรณชวยทุนแรงในการผลิต ซึ่งอุปกรณตาง ๆ ที่
เกยี่ วของกับการทาํ แหนมมดี งั นี้
1. เครอ่ื งบดเนอ้ื
2. เครอื่ งอดั ไส
3. เคร่ืองช่งั ชนดิ ละเอยี ดและชนดิ หยาบ
4. อปุ กรณเ ครื่องครัวตาง ๆ ไดแ ก มีด เขียง ถาด กะละมัง หมอ เตา
4. การใชแ รงงาน
แรงงาน หมายถึง บคุ คลที่ผูประกอบการจางมาใหปฏิบัติงานตามความเหมาะสมของงาน
และความสามารถของแตละบุคคล ซึ่งมีท้ังแรงงานประเภทที่มีความชํานาญงานหรือแรงงานท่ีมี
ฝมือ แรงงานประเภทไรฝมือที่ตองใชกําลังในการปฏิบัติงาน เชน คนงานแบกหาม และแรงงาน
ประเภทวิชาการที่ตองใชมันสมอง เพ่ือชวยใหการวางแผน การกําหนดนโยบาย และการ
ประเมินผลใหธุรกิจดําเนินไปอยางราบรื่น และประสบความสําเร็จตามแผนท่ีกําหนดไว ดังนั้น
เจา ของกจิ การหรือผปู ระกอบการจาํ เปน จะตอ งเลือกบคุ ลากรท่ีมีความรู ความสามารถมาทาํ งานตาม

60

ความถนัดของแตละบคุ คลเพ่อื ประสทิ ธิภาพของงาน ทั้งน้ี นายจางจะตองจายเงินเดือน คาจาง คา
คอมมิชช่ัน และสวัสดกิ ารอน่ื ๆ ใหแกพ นกั งานอยางเหมาะสม

สรปุ ความสามารถของมนษุ ยทถ่ี กู นํามาใชในการผลิต เพื่อทําใหเ กดิ เปน สนิ คาหรือบริการ
ข้ึนมา แรงงานนับเปนทรัพยากรที่สําคัญท่ีสุด ถาปราศจากแรงงานและทรัพยากรตาง ๆ ท่ีกลาว
มาแลวทัง้ หมด ก็ไมสามารถนําออกมาใชประโยชนไดผลตอบแทนของแรงงานก็คือ คาจาง มาก
หรือนอยขึ้นอยูกับความสามารถและชนิดของงานนนั้ ๆ

ประเภทของแรงงาน
ตลาดแรงงานประเทศไทยไดแ ยกประเภทของแรงงาน ดงั น้ี
1. แรงงานประเภทปญ ญาชน แรงงานประเภทน้ี ไดแ ก ผูทจี่ บการศึกษาในระดบั อุดมศึกษา
มีความรูและมีสติปญญาดีแตไมคอยมีฝมือในวิชาชีพ ในแตละปจะมีแรงงานประเภทนี้เขาสู
ตลาดแรงงานเพิม่ ข้ึน
2. แรงงานไรฝมือ แรงงานประเภทน้ีไมคอยมีปญหานักในอาชีพเกษตรกรรมแตกําลังมี
ปญหาในดานอุตสาหกรรม ทีต่ ลาดแรงงานไมตองการเทาทค่ี วร
3. แรงงานประเภทฝมือ แรงงานประเภทนี้ตองผานการฝกอบรมหรือมีประสบการณ
ทํางานมากพอสมควร เชน ชา งยนต ชางไม ชางปูน ชา งไฟฟา เปน ตน
4. แรงงานที่ใชค วามรูความชํานาญพิเศษ แรงงานประเภทน้ีจะตองฝกอบรมมาเปนระยะ
เวลานานจดั เปนแรงงานท่ียังขาดแคลน ดังนั้น จึงไมมีปญหาการวางงานปจจุบันรัฐบาลกําลังเริ่ม
ผลิตแรงงานประเภทน้ีใหเขาสูตลาดแรงงานมากข้ึน เพื่อใหเพียงพอกับความตองการของ
ตลาดแรงงาน แรงงานประเภทนี้ ไดแ ก แพทย วิศวกร สถาปนิก นกั วทิ ยาศาสตร เปน ตน
ตลาดแรงงาน
ตลาดแรงงานในประเทศ แบง ไดเ ปน 4 ภาค คอื
1. ตลาดแรงงานภาครัฐ ไดแก แรงงานภาครัฐและรัฐวิสาหกิจ เชน กระทรวงตาง ๆ
การไฟฟาสว นภูมภิ าค องคก ารโทรศัพทแ หงประเทศไทย เปนตน
2. ตลาดแรงงานภาคอุตสาหกรรม ไดแก แรงงานในเมืองท่ีประกอบธุรกิจ การผลิต
การแปรรูปการผลติ เชน สถานประกอบการ โรงงานตาง ๆ ธรุ กจิ กอ สราง เปนตน
3. ตลาดแรงงานภาคเกษตรกรรม ไดแก แรงงานในชนบทท่ีมีอาชีพทําไร ทํานา ทําสวน
และกิจการอน่ื ๆ ทเ่ี ก่ยี วกบั การเกษตร จดั เปนแรงงานท่ีทํางานไมสมํ่าเสมอ อาจมีการวางงานตาม
ฤดูกาล หรอื มกี ารทาํ งานตา่ํ กวาระดับที่ควรจะเปน เชน ในฤดูฝนเกษตรกรจะทําไร ทํานา มีการใช
แรงงานมาก แตพ อฤดแู ลง หรือหลังเก็บเกย่ี วพืชไรหรือขา วแลวก็จะเกิดการวางงานขน้ึ
4. ตลาดแรงงานภาคพาณิชยกรรม ไดแก แรงงานท่ีประกอบการคา หรือการบริการ เชน
การคา ขายปลีก-สง การโรงแรม ภตั ตาคาร การธนาคาร ธุรกิจทองเทยี่ ว ธรุ กจิ สงออก เปน ตน

61

5. การใชส ถานท่ี
สถานท่ี หมายถงึ อาคาร บรเิ วณที่ประกอบอาชพี ธุรกจิ ของผูประกอบการ ดงั กลาว
6. การใชท ุน
ทนุ หมายถึง เงินทุนสวนตัวของเจาของ หรือ เงินจากหุนสวนธุรกิจท่ีตกลงปลงใจจะมา
สรางธรุ กิจใหมร ว มกนั นาํ มากองกนั ไวกอนเริม่ ตน ทําธรุ กิจ
ทนุ หมายถงึ ปจ จัยในการผลติ ทใี่ ชในการสรางสนิ คา หรอื บริการอื่น ๆ ที่มนุษยเปนผูผลิต
และไมเกดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาติ สินคาและบริการน้นั ๆ จะตอ งไมใ ชตวั ทนุ แมว า ทนุ นั้น สามารถที่
จะเสื่อมราคาลงได สินคาประเภททุนสามารถรับมาไดโดยใชเงินหรือเงินทุน ในการเงินและการ
บัญชี คําวาทุนหมายถึงความมั่งค่ัง โดยเฉพาะความม่ังคั่งที่ใชในการเปดกิจการ ทุนเปนหน่ึงใน
ปจจัยในการผลติ ปจ จยั อ่นื ๆ รวมไปถงึ ทด่ี นิ แรงงาน และองคกร ผูประกอบการ หรือการบริหาร
จดั การ ซงึ่ คณุ สมบัตดิ งั ตอไปน้ีจดั วาเปน ทนุ
1. สามารถนําไปผลติ สนิ คาอืน่ ๆ ได อยใู นรูปของปจ จยั ในการผลติ
2. ถูกสรางข้ึนมาอีกทีหน่ึงโดยแตกตางจาก "ท่ีดิน" ที่ซึ่งหมายถึง ปจจัยในการผลิตท่ี
เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เชน พื้นทท่ี างภูมิศาสตร และทรัพยากรทางธรรมชาติ เชน แรธ าตุ
3. ไมไดถูกใชในการผลิตเปนหลักโดยสมบูรณซ่ึงทําใหแตกตางจากสินคากึ่งสําเร็จรูป
(ยกเวนคาเส่ือมราคา)

การจดั การกบั การลงทนุ ในธุรกจิ
มีความเขาใจกันวาการจัดการกับการลงทุนในธุรกิจเปนส่ิงเดียวกัน เนื่องจากในอดีต
การจดั การกบั การลงทุนในธุรกิจมีลักษณะท่กี ลมกลนื กนั ธุรกิจแรกเร่ิมภายในประเทศมาจากธุรกิจ
ในครัวเรือนและมีขนาดเล็ก เจาของกิจการตัดสินใจลงทุนประกอบธุรกิจและดําเนินธุรกิจดวย
ตนเอง แมภายหลังธุรกิจมีขนาดเติบโตข้ึน เจาของยังคงดําเนินธุรกิจดวยตนเอง ความสัมพันธ
ระหวางการจัดการกับการประกอบธุรกิจจึงกลมกลืนกันอยางแนบแนน จนกอใหเกิดความเขาใจ
ดังกลาว หากไดมีการวิเคราะหในรายละเอียดอยางแทจริงแลว จะเห็นความแตกตางระหวาง
การจัดการกับการลงทนุ ในธุรกิจ โดยพจิ ารณาถงึ หลักบคุ คล หนาที่ และวตั ถุประสงค ดงั น้ี

ลักษณะ บคุ คล หนาท่ี วัตถุประสงค

1. การลงทุนในธุรกจิ เจา ของ ตดั สินใจลงทนุ ตองการผลกําไรจากการ
ลงทนุ ในธรุ กจิ

2. การจดั การ ผจู ดั การ ตดั สินใจจดั การทรพั ยากร เพ่ือใชท รพั ยากรตา ง ๆ ไดมี
ประสิทธภิ าพสงู สุด

62

ตัดสินใจ การจัดการ

เจาของ ลงทนุ ในธุรกจิ ผจู ดั การ

ตอ งการผลกําไร ใชท รพั ยากรอยางมี
ประสทิ ธภิ าพ

จากตารางและแผนภาพดังกลาว เจาของธุรกจิ ในฐานะผูทต่ี ดั สินใจเลือกลงทนุ ในธุรกิจ ซึ่ง
ตองลงทนุ ในทรพั ยากรตา ง ๆ เพ่อื มงุ หวงั ผลกําไรจากการลงทุน ผูทําหนาท่ีนําทรัพยากรตาง ๆ มา
จัดการ คือ ผูจ ัดการ ซึ่งตองรับผิดชอบตอการนําทรัพยากรท่ีมีอยูมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุดตอ
ธรุ กจิ ซึง่ จะทําใหธ รุ กิจไดร บั ผลกําไรตามทคี่ าดหวงั ของเจา ของ

ในธรุ กิจขนาดใหญการแบงแยกหนาท่ีระหวางเจาของและผูจัดการจะมีความชัดเจน แต
สําหรับธุรกิจขนาดยอม เจาของมักจะเขาจัดการธุรกิจดวยตนเอง กลาวคือ เปนทั้งผูลงทุนและ
ผูจดั การทรพั ยากรดวยตนเอง

2. การจดั การการตลาด
2.1 การกําหนดทิศทางการตลาด
เปนการศึกษาตลาดจากปจ จยั ภายนอกและภายในทาํ ใหผปู ระกอบการวางแผนการตลาดได
อยา งมน่ั ใจและสามารถบอกรายละเอียดในการดาํ เนินงานไดอ ยางชัดเจน
การวจิ ัยการตลาดและขอมลู การตลาด
การวจิ ัยการตลาดหรือการศึกษาตลาดจะตอ งพิจารณาถึงพฤติกรรมผูบริโภค มีข้ันตอนใน
การวจิ ยั ดงั น้ี
1. การศกึ ษาโอกาสหรอื การศกึ ษาตลาด ผปู ระกอบการจะตอ งศกึ ษาใน 2 เรอ่ื ง คือ
การศึกษาโอกาสทางการตลาด เปน การศกึ ษาพฤตกิ รรม ผบู ริโภค และการศึกษาสถานการณทาง
การตลาด เปนการศึกษาส่ิงแวดลอมภายในและภายนอกของกิจการ ประกอบดวย

1) การศกึ ษาจดุ แข็ง เปน การศกึ ษาถงึ ขอดีหรือจดุ แข็งของสินคาหรือบรกิ าร
2) การศึกษาจดุ ออน เปนการศึกษาขอเสียหรอื ปญ หาที่เกิดจากองคป ระกอบทาง
การตลาด
3) การศึกษาโอกาส เปน การศกึ ษาขอ ไดเปรยี บหรอื สิง่ ทีเ่ อื้ออาํ นวยใหแ กก จิ การ
4) การศกึ ษาอปุ สรรค เปน การศกึ ษาปญ หา อุปสรรคทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ
2. การกาํ หนดวตั ถุประสงคทางการตลาด
3. การเลอื กตลาดเปา หมาย
4. การศกึ ษาพฤตกิ รรมผบู รโิ ภค

63

5. การศึกษาสว นประสมทางการตลาด ไดแก ดานผลิตภัณฑ ดา นการสงเสริมการตลาด
ดา นแผนการจัดจาํ หนา ย ดานแผนราคา

2.2 การหาความตองการของตลาด
ความจําเปนและความตองการ
ความจาํ เปน หมายถึง ความตอ งการข้ันพืน้ ฐาน เปน ตวั ผลักดันใหเกดิ พฤติกรรมเพ่ือสนอง
ความตองการนั้น ความตองการในสิ่งจําเปนพ้ืนฐานในการดํารงชีวิต ไดแก ปจจัย 4 จะเปนส่ิงท่ี
สาํ คัญตอชวี ติ ไมมีไมได
ความตองการ หมายถึง ความตองการอยากได อยากมี อยากเปน แตไมมีก็ไมเดือดรอน
แกชีวิต เปนการแสดงออกหรอื พฤติกรรมท่ีตอ งการสนองความตองการขั้นพื้นฐาน ซ่ึงหลอหลอม
จากสภาพแวดลอมและบุคลิกสวนตัว
การตลาด หมายถึง กระบวนการวางแผนและการปฏิบัติตามแนวคิด การกําหนดราคา
การสงเสริมการตลาด และการจดั จําหนายสินคา และบริการ เพอื่ สรา งใหเ กดิ การแลกเปล่ียนที่ทําให
ผบู ริโภคไดร บั ความสขุ ความพอใจ และบรรลุวัตถุประสงคขององคกร
จุดสําคัญของการตลาด
1. ทาํ ใหเกดิ การเปลย่ี นแปลงท่ที ําใหผ บู รโิ ภคไดรบั ความพงึ พอใจ
2. เปน การแลกเปลี่ยนความคดิ สนิ คา และบรกิ าร
ความสาํ คัญของการตลาด
ความสาํ คญั ตอ บคุ คล
1. สรางอาชพี
2. อํานวยความสะดวกใหลกู คา
ความสําคญั ตอ องคกรธรุ กจิ
1. สรา งรายไดใ หอ งคก ร
2. กอ ใหเกดิ ธุรกจิ ใหมเพิ่มมากข้นึ
ความสาํ คญั ตอ เศรษฐกจิ และสงั คม
1. สรา งรายไดใหป ระเทศ
หนาที่ทางการตลาด
1. หนา ทีท่ จี่ ะทาํ ใหมกี ารโอนกรรมสทิ ธิข์ องสนิ คา จากผขู ายไปสผู ูซ้อื

1.1 การซอ้ื
- หาความตองการซอ้ื
- การเลอื กแหลง ซอื้
- การพจิ ารณาความเหมาะสมของสนิ คา

64

1.2 การขาย เปน การสรางอุปสงค
2. หนา ท่เี กยี่ วกบั การจัดสงสินคา
2.1 การขนสง การขนสงทีต่ นทนุ ต่ํา รวดเรว็ และเหมาะสมกบั สนิ คา
2.2 การจดั เก็บสนิ คา
3. หนา ท่ีอํานวยความสะดวกตาง ๆ
3.1 การเงิน
3.2 ความเสย่ี ง
3.3 สารสนเทศทางการตลาด
3.4 การจัดมาตรฐานและแบงเกรดของสินคา
4. สารสนเทศทางการตลาดและการวิจัยตลาด

- เกบ็ รวบรวมขอ มูลทางการตลาดมาใชในการวเิ คราะหและวจิ ัย
5. การเกบ็ รกั ษา
- เก็บรกั ษาใหพอกบั ความตองการของลกู คา และไมน านเกนิ ไปจนลา สมยั
6. การจัดมาตรฐานและคณุ ภาพของสนิ คา
- ไดม าตรฐานตรงความตอ งการลกู คา
7. การขาย
- กระตุนลกู คา ใหซ ้ือสินคาไดมากและเร็วขึ้น ซ่ึงกจิ กรรมหลักไดแ ก
1. การโฆษณา - การใชพ นกั งานขาย
2. การสงเสริมการขาย - การประชาสมั พนั ธ
8. การเงิน
- บริหารเงนิ ใหอ ยใู นงบที่ประมาณไว
9. การรับภาระเสยี่ งภยั
- หาสาเหตแุ ละหาทางปองกนั ปญ หาทีอ่ าจเกิดข้ึน

กิจกรรม
ใหผ ูเรยี นบอกหนาทีท่ างการตลาดมอี ะไรบาง อธบิ ายมาพอเขาใจ

65

2.3 การขนสง
การขนสง หมายถึง การเคล่ือนยายบุคคล สิ่งมีชีวิตหรือสิ่งของจากที่หนึ่งไปอีกที่หนึ่ง
โดยอาศัยอปุ กรณใ นการขนสง ตามความตอ งการและเกดิ อรรถประโยชน
ประเภทของการขนสง คือ การขนสงมีความเจริญกาวหนาและมีพัฒนาการมากยิ่งขึ้น
มีวิธีการขนสงใหผูประกอบธุรกิจเลือกหลายวิธี ผูประกอบธุรกิจตองเลือกวิธีการขนสง
ใหเหมาะสมกับธุรกิจของตนเอง และสามารถจาํ แนกการขนสงได 5 ประเภท ดังน้ี
1. การขนสง ทางน้ํา คือ การขนสง ทางน้ํา เปน วธิ ีการขนสงเกาแกมีมาแตสมัยโบราณ โดย
การใชแมน ํา้ ลําคลองเปนเสนทางลําเลยี งสินคา รวมถึงการขนสงทางทะเล ซ่ึงสวนใหญใชสําหรับ
การขนสงสินคาระหวางประเทศ การขนสงทางน้ําน้ีเหมาะสมกับสินคาท่ีมีขนาดใหญขนสงได
ปรมิ าณมากเปน สินคา ทย่ี ากแกก ารเสยี หาย เชน ทราย แร ขาวเปลือก เครื่องจักร ยางพารา เปนตน
สว นประกอบของการขนสงทางนํ้า
1.1 ผูประกอบการขนสงทางนา้ํ
1.2 อุปกรณก ารขนสง คือ เรอื ไดแก เรือโดยสาร เรือสินคา และเรอื เฉพาะกจิ เชน เรือลากจูง
เรือประมง
1.3 ทาเรอื
1.4 เสน ทางเดินเรอื สามารถแบง ไดเปน 3 ประเภท คือ

- เสน ทางเดนิ เรอื ภายในประเทศ
- เสนทางเดินเรือชายฝง ทะเล
- เสน ทางเดินเรอื ระหวางประเทศ ขอดี ขอเสยี ของการขนสง ทางน้าํ มดี ังน้ี
ขอ ดี
1. อตั ราคา ขนสง ถูกกวา เมือ่ เทยี บกับการขนสง ทางอ่ืน
2. ขนสง ไดปริมาณมาก
3. มีความปลอดภยั
4. สามารถสง ไดร ะยะไกล ๆ
ขอ เสยี
1. มคี วามลาชา ในการขนสง มาก
2. ในฤดนู าํ้ ลดหรือฤดรู อ น นาํ้ อาจมีนอย ซ่งึ เปนอปุ สรรคตอการขนสง เพราะเรือเกยตืน้ ได
3. ไมส ามารถกําหนดเวลาท่แี นน อนในการขนสงไดข ้นึ อยกู บั ภมู อิ ากาศ และ ภมู ปิ ระเทศ

66

2. การขนสง ทางบก จาํ แนกเปน 2 ประเภท ไดแก
2.1 การขนสงทางรถไฟ การขนสงทางรถไฟ เปนเสนทางการลําเลียงที่สําคัญที่สุดของ
ประเทศไทย ดาํ เนนิ งานโดยการรถไฟแหง ประเทศไทย ซ่ึงถือวา เปนรัฐวสิ าหกจิ เหมาะสําหรับการ
ขนสงสินคาหนกั ๆ ปริมาณมากและในระยะทางไกล อัตราคาบริการไมแพง การขนสงทางรถไฟจะ
มีกําหนดเวลาออกและถึงจุดหมายปลายทางในระยะเวลาแนนอนและมีความปลอดภัยจาก
การเสียหายของสินคา
1) รถปด คือ รถไฟทปี่ ดทกุ ดาน เหมาะสําหรบั การขนสงสนิ คา ท่ีเสียหายงา ยเม่ือถกู แดด ถกู ฝน
2) รถเปด คอื รถไฟที่ไมมีหลงั คา เหมาะสาํ หรับการขนสงสินคาที่ไมเ สียหายเม่อื ถูกแดด ถกู ฝน

3) รถเฉพาะกิจ คือ รถไฟท่ีออกแบบสําหรับใชเฉพาะงาน เชน รถบรรทุกน้ํามัน รถบรรทุก
ปนู ซีเมนต เปนตน

ขอ ดี
1. ประหยดั ขนสงสินคาไดจาํ นวนมากหลายชนดิ
2. รวดเร็ว สามารถขนสงสินคา ไดทนั ตามกาํ หนดเวลาท่ีตอ งการ
3. สะดวก เพราะมีตูหลายชนิดใหเลือกเพือ่ ความเหมาะสมกับสนิ คา
4. ปลอดภัยสงู เมอ่ื เทียบกับเสน ทางอน่ื
5. ขนสงไดท กุ สภาพดินฟา อากาศ

ขอเสยี
1. ไมสามารถขนสง สนิ คาใหถึงท่ีตองการขนถา ยได
2. ความยดื หยนุ มีนอย เพราะมีเสนทางตายตัว
3. มีความคลอ งตวั นอ ยกวา การขนสง แบบอื่น เพราะมีกฏระเบยี บมาก
4. ไมเ หมาะสมกบั ผูสงสนิ คา รายยอย ปรมิ าณนอ ย

2.2 การขนสงทางรถยนต หรือรถบรรทกุ การขนสงทางรถยนตหรือทางรถบรรทุก ถือวา
เปนหวั ใจของการขนสงทางบก ท้ังน้ีในปจ จุบันรัฐบาลไดม กี ารสรางถนน ขยายถนนเชื่อมโยงระหวาง
จังหวัดตาง ๆ ไดอยางทั่วถึง โดยมีกรุงเทพมหานครเปนศูนยกลางการขนสง ซ่ึงการขนสงทาง
รถยนตหรือทางรถบรรทุก สามารถแกปญหาในดานการจําหนายสินคาของพอคาไดเปนอันมาก
เพราะการขนสง สินคา สะดวก รวดเร็ว สามารถสงสินคาไปถึงผูใชไดโดยตรง สวนประกอบของ
การขนสงทางรถยนตห รือรถบรรทกุ (1) ผูประกอบการ อาจเปน รัฐหรอื เอกชนดําเนินงานก็ได หรือ
เปนการดําเนินงานรวมกันก็ได เชน รถยนตรับจาง (2) อุปกรณในการขนสง ไดแก รถยนต และ
รถบรรทกุ (3) ถนน หรอื เสนทางเดินรถ

ขอดี
1. บรกิ ารไดถ ึงท่ีโดยไมต องมกี ารขนถา ย

67

2. ขนสงสินคาไดต ลอดเวลาตามความตอ งการของลูกคา
3. สะดวก รวดเรว็
4. เหมาะกับการขนสง ระยะสั้นและระยะกลาง
5. เปนตัวเชอ่ื มในการขนสงแบบอ่นื ท่ีไมสามารถไปถึงจุดหมาย ไดโ ดยตรง
ขอเสยี
1. คา ขนสงสูงเมอื่ เทียบกบั การขนสง ทางรถไฟ
2. มีความปลอดภัยตา่ํ เกดิ อบุ ตั เิ หตบุ อ ย

3. ขนสงสินคา ไดปรมิ าณและขนาดจาํ กัด
4. กําหนดเวลาแนน อนไมได ข้ึนอยกู ับสภาพการจราจรและดนิ ฟาอากาศ
3. การขนสงทางอากาศการขนสง ทางอากาศมคี วามสาํ คญั มากในปจจบุ ันโดยเฉพาะการขนสง
ระหวางประเทศเพราะทําการขนสงไดร วดเร็วกวา การขนสงประเภทอ่นื ๆ ไมเสยี เวลาในการขนสง นาน
สะดวกและปลอดภัย เหมาะกบั การขนสงสินคาประเภทท่ีสูญเสียงาย เชน ผัก ผลไม ดอกไม เปนตน
หรือสินคาตองการสั่งจองมาดวยความรวดเร็วแกการใชงาน ถาลาชาอาจเกิดความเสียหายไดไม
เหมาะกับสินคา ที่มขี นาดใหญ น้ําหนกั มากและสินคา ราคาถกู ๆ ไมรบี รอนในการขนสง ซ่ึงการขนสง
ประเภทนี้ ทําใหธรุ กจิ สามารถขยายตัวไดร วดเรว็ ทง้ั ในและตา งประเทศแตคา ใชจา ยแพงกวาการขนสง
ประเภทอนื่
สวนประกอบของการขนสง ทางอากาศ
3.1 ผูป ระกอบการ ไดแ ก บริษทั การบิน ใหบรกิ ารขนสงทั้งผูโดยสารและสินคาท้ังภายใน
และระหวา งประเทศ
3.2 อปุ กรณในการขนสง ไดแก เครอื่ งบิน แบง เปน 3 ประเภท คือ
- เคร่อื งบินโดยสาร ใหบ รกิ ารขนสงผโู ดยสาร
- เครอื่ งบินบรรทุกสินคา ใหบรกิ ารขนสง เฉพาะสินคา
- เครื่องบนิ แบบผสม ใหบ ริการทั้งผูโดยสารและสินคาภายในลําเดียวกนั
3.3 เสน ทางบิน คือ เสน ทางที่กําหนดจากแหงหนึ่งไปยังอีกแหงหนึ่ง มี 2 ลักษณะ คือ เสนทาง
ในอากาศ และเสนทางบนพ้นื ดนิ
3.4 สถานีในการขนสง หรือทาอากาศยาน เปนบรเิ วณทใ่ี ชส าํ หรับการข้ึนลงของเคร่ืองบิน
ประกอบดวย อาคารสถานี ทางวิ่งและทางขบั และลานจอด
ขอดี
1. สะดวก รวดเรว็ ที่สดุ
2. สามารถขนสงกระจายไปทว่ั ถงึ ไดอ ยา งกวางขวางทง้ั ในประเทศ และระหวา งประเทศ

68

3. สามารถขนสง ไปในทองถ่นิ ทก่ี ารขนสง ประเภทอืน่ ไปไมถ งึ หรือไปยากลาํ บาก
4. เหมาะกบั การขนสงระยะไกล ๆ
5. เหมาะกับการขนสงสินคา ทเี่ สียงาย จาํ เปน ตอ งถงึ ปลายทางรวดเร็ว
6. ขนสง ไดหลายเทีย่ วในแตละวนั เพราะเครือ่ งบนิ ข้ึนลงไดร วดเรว็
ขอเสยี
1. คาใชจ า ยในการขนสงสงู กวา ประเภทอน่ื
2. จาํ กัดขนาดและนํา้ หนักของสนิ คาท่ีบรรทกุ จะมีขนาดใหญและน้ําหนักมากไมได
3. บริการขนสง ไดเ ฉพาะเมอื งทมี่ ที าอากาศยานเทา นั้น
4. การขนสง ขนึ้ อยกู บั สภาพภูมิอากาศ
5. การลงทนุ และคาใชจา ยในการบํารุงรกั ษาอุปกรณสูง
6. มีความเสี่ยงภัยอนั ตรายสูง
4. การขนสงทางทอ เปนการขนสงสิ่งของประเภทของเหลวและกาซผานสายทอ เชน
น้าํ ประปา นาํ้ มัน กาซธรรมชาติ เปนตน ซึ่งการขนสงทางทอจะแตกตางกับการขนสงประเภทอ่ืน
คอื อปุ กรณท่ีใชในการขนสง ไมตองเคล่อื นที่ โดยเสนทางขนสงทางทออาจจะอยูบนดิน ใตดิน หรือ
ใตนาํ้ ขึน้ อยูกับสภาพภมู อิ ากาศ ประเทศแรกทีใ่ ชระบบการขนสงทางทอ คือ ประเทศสหรฐั อเมริกา
ใชสําหรับขนสงสินคาประเภทเชื้อเพลิง ปจจุบันประเทศไทยใชระบบการขนสงทางทอสําหรับ
สนิ คา ประเภทน้ํามนั เชื้อเพลิงและกา ซธรรมชาติ
สวนประกอบของการขนสงทางทอ
4.1 ผูประกอบการ ซึง่ ผูประกอบการท่สี ําคญั ไดแก การปโ ตรเลียมแหง ประเทศไทย
(ปตท.)
4.2 อุปกรณใ นการขนสง ไดแก ทอ หรือสายทอ แบง เปน ทอ หลัก และทอ ยอย
4.3 สถานใี นการขนสง ไดแ ก สถานีตนทาง สถานีปลายทาง สถานีแยก สถานสี บู ดนั
ขอ ดี
1. ประหยัดตน ทนุ เวลาในการขนยา ยสินคา
2. สามารถขนสง ไดท ุกสภาพภูมอิ ากาศ
3. สามารถขนสง ไดไ มจ าํ กัดเวลาและปรมิ าณ
4. มีความปลอดภยั สงู จากการสญู หายหรอื ลักขโมย
5. กําหนดเวลาการขนสงไดแนนอนชดั เจน
6. ประหยดั คา แรง เพราะใชก าํ ลงั คนนอย
ขอ เสยี
1.ใชขนสงไดเ ฉพาะสินคาทเี่ ปน ของเหลวหรือกา ซเทา นนั้
2. คา ใชจา ยในการลงทนุ ครง้ั แรกสูง

69

3. ตรวจสอบหาจุดบกพรอ งทําไดยาก
4. ทอ หลักท่ใี ชข นสงเม่ือวางแลว เคลื่อนยา ยเปลีย่ นเสน ทางไมได
5. ไมเหมาะกบั การขนสง ในภมู ิประเทศท่มี แี ผน ดนิ ไหวบอ ย
5. การขนสงระบบคอนเทนเนอร การขนสงระบบคอนเทนเนอร เปนการพัฒนาการขนสง
อกี ขั้นหนึง่ โดยการบรรจุสนิ คา ท่ีจะขนสงลงในตหู รือกลองเหลก็ ขนาดใหญ ที่เรียกวา คอนเทนเนอร
แลว ทาํ การขนสง โดยรถบรรทกุ รถไฟ หรอื เครื่องบนิ ไปยงั จดุ หมายปลายทางโดยไมมีการขนถาย
สินคา ออกจากตรู ะหวางทาํ การขนสงเท่ียวน้ัน

ชนิดของตคู อนเทนเนอร ซึ่งสามารถแบง ได 3 ชนิด คือ
5.1 ตูแหงหรือตูสินคาทั่วไป เปนตูทึบไมมีแผนฉนวนอยูดานใน ไมมีเคร่ืองทําความเย็น
ตดิ ตงั้ หนาตู ใชบรรทุกสินคา แหง หรอื สนิ คาทว่ั ไป
5.2 ตูค วบคุมอณุ หภูมิ แบง ได ดงั นี้

- ตหู องเย็น จะมเี ครื่องทาํ ความเยน็ ในตู ภายในบุฉนวนทุกดาน เพื่อปองกันความรอน
จากภายนอกเขา สดู า นใน นยิ มเก็บผักสด ผลไม

- ตูฉนวน ภายในจะบุฉนวนดวยโฟมทุกดานเพื่อปองกันความรอนแผเขาตู นิยม
บรรทุกผัก

- ตรู ะบายอากาศ เหมือนกบั ตเู ยน็ แตม พี ัดลมแทนเคร่ืองทําความเย็น พัดลมจะดูดกาซ
อีเทอรล ีนทร่ี ะเหยออกจากตวั สนิ คา

5.3 ตูพ เิ ศษ ไดแ ก ตูแ ทง็ กเ กอรหรือตบู รรจุของเหลว ตเู ปด หลังคา ตูแพลตฟอรม ตูเปดขาง
ตูบรรทกุ รถยนต ตูบรรทุกหนังเคม็ ตสู ูงหรือจมั โบ

ประโยชนของระบบตูคอนเทนเนอร
1. ทําใหขนถายสินคา ไดรวดเรว็
2. ลดความเสียหายของสนิ คา ทข่ี นสง และปองกันการถูกโจรกรรมได
3. ประหยดั คา ใชจา ย
4. สามารถขนสง ไดป รมิ าณมาก
5. การส่ังจองเรอื ระวางเพ่ือขนสงสนิ คา ทําไดส ะดวก
6. ตรวจนบั สนิ คา ไดง าย

กจิ กรรม
ใหผ เู รียนอธิบายการขนสง ในทองถิ่นมอี ะไรบา ง พรอมอธบิ ายขอ ดแี ละขอ เสียมาพอเขา ใจ

70

2.4 การขาย
ความสาํ คัญของการขาย
ความสาํ คัญของการขายโดยใชพนักงาน เปนเร่ืองที่ผูบริหารธุรกิจจะตองใหความสําคัญ
โดยเฉพาะการจดั ทีมหลังการขาย เปาหมายที่ธุรกิจต้ังไวในการเพ่ิมกําไรจากการขายจะสําเร็จไป
ไมไดเลยหากขาดซ่งึ การขาย การขายนีจ้ ะสนองตอบถงึ ความตองการของผบู รโิ ภคอยา งใกลช ิดโดย
อาศัยพนักงานขาย พนักงานขายจะตองรูจักวิธีการจูงใจลูกคาใหมีความสนใจที่จะซื้อสินคา
โดยอาศยั การเขาพบเผชิญหนากับลูกคา โดยตรง ซง่ึ งานการขายจดั เปนการติดตอส่ือสารสวนบุคคล
โดยมีลักษณะของการสื่อสารสองทิศทาง ซงึ่ สามารถสงั เกตและรับรูไดจ ากปฏิกริ ิยาตอบสนองของ
ลูกคาได ซ่ึงจะแตกตางจากโฆษณาและการสง เสรมิ การขายซ่ึงจัดเปนการสื่อสารทิศทางเดียว โดย
พนักงานขายสามารถทําใหธุรกิจบรรลุถึงเปาหมายของธุรกิจไดโดยการทาํ กิจกรรมการขายที่

แตกตางจากการโฆษณา การโฆษณานั้นมักจะเปนการเรียกรองความสนใจ เสนอขอมูลทาง
การตลาดตอ กลุม เปาหมายไมไดก ระตนุ ใหเ กดิ การขายโดยตรง

ลักษณะท่ัวไปของการขาย
หากวิเคราะหลกั ษณะทัว่ ไปของการขาย จะแบงออกได ดังน้ี
1. การขายมลี ักษณะเปนการติดตอ ส่อื สาร ไมวา จะเปน การขาย โดยพนักงานขาย หรือการ
โฆษณา การสงเสริมการขาย หรือการสง เสริมการตลาดอน่ื ๆ ก็จัดเปนกจิ กรรมทม่ี ลี กั ษณะของการ
สือ่ สารทงั้ สน้ิ เพียงแตจ ะเปน ทิศทางเดียว หรือสองทิศทางเทานั้น โดยผูรับสารคือ กลุมของลูกคา
ซึ่งจะไดรบั ขอ มลู ขา วสารเกยี่ วกับสนิ คาหรอื บรกิ ารเพอ่ื ใชข อมลู ประกอบการตดั สนิ ใจซอื้
2. การขายมีลกั ษณะของการจูงใจไมใชก ารบังคบั พนกั งานขายจาํ เปน ตองเขา ใจในตัวของ
ลูกคา รูจักจิตวิทยาการขาย ทฤษฎีการโนมนาวจิตใจ โดยเฉพาะสินคาที่มีราคาสูงมากก็จะยิ่ง
ตัดสนิ ใจซือ้ ยาก ดังน้นั พนักงานขายจะตอ งใชศิลปะในการขายเพ่ือโนมนาวอยา งมีเหตผุ ล
3. การขายเปนงานที่ชวยแกปญหา พนักงานขายเปนบุคคลท่ีแนะนําใหลูกคาเห็นและ
ตระหนักถึงปญหาที่กําลังเผชิญอยู และผลเสียท่ีอาจจะเกิดข้ึนไดหรือเม่ือลูกคามีปญหาพนักงาน
ขายควรจะแนะนําวิธีการแกปญหา โดยใชสินคาที่มีคุณภาพเพียบพรอมในการแกปญหาของ
ลูกคาคนน้ัน พนักงานขายจะตองเปนผูขจัดปญหาตาง ๆ ของลูกคาใหหมดไปเพื่อใหลูกคาเกิด
ความแนใจและยอมรบั ในสินคาทีถ่ กู แนะนํา
4. การขายมีลักษณะของการใหความรู พนักงานขายเปรียบเสมือนผูใหความรู โดยการ
อธบิ าย สาธติ เปรียบเทยี บ และใหความกระจางแกลูกคา ตอบหรือไขขอของใจใหลูกคาไดเขาใจ
แจมแจง ไมว าลูกคา จะตดั สนิ ใจซ้อื หรือไม ดงั นนั้ การขายจงึ เปนการใหความรแู กล กู คา อยา งหนง่ึ
5. การขายเปน การใหส ่ิงตอบแทนแกท ุกฝาย เม่ือเกิดการซ้ือขายสินคาข้ึนตัวพนักงานขาย
ของจะไดร ับยอดขาย ไดค า คอมมิชชนั่ ไดร ายไดจ าการขายสินคานั้น ธุรกิจเองก็ไดยอดขาย ไดผล

71

กําไรจากยอดขายสินคา น้นั ลูกคา กไ็ ดสนิ คา ที่มีคณุ ภาพไปสนองความตอ งการ รวมท้ังไดรบั ความรู
แปลกใหมจากพนักงานขายดว ย

ความสาํ คัญของการขาย
การขายมคี วามสาํ คญั ดงั นี้
1. ชวยใหเ กิดธรุ กิจอตุ สาหกรรมการผลิต ธรุ กิจอุตสาหกรรมการผลิตจะกอใหเกิดนวัตกรรม
ใหม ๆ รวมถึงการพฒั นาสินคา เพอื่ ตอบสนองความตองการของลกู คาอยา งแทจรงิ
2. ชว ยใหธรุ กจิ บรรลุผลสาํ เรจ็ คอื ไดยอดขาย ไดกาํ ไร สามารถขยายกิจกรรมใหเจริญเติบโต
ตอ ไปได
3. ชว ยใหเกิดการจางงาน ในภาวะที่อัตราการวางงานสูง เชน ปจจุบันงานดานการขายมี
บทบาทในการจา งงานอยา งตอเนอ่ื ง ทาํ ใหค นมรี ายไดแ ละความเปน อยูดขี ้ึน
4. ชว ยลดปญ หาของสังคม โดยเฉพาะปญ หาสังคมอ่ืน ๆ ที่เกิดจากปญหาการวางงาน เชน
ปญหายาเสพติด ปญ หาสุขภาพจิต เปน ตน หากคนมีงานทํากจ็ ะสามารถแกปญ หาดงั กลาวได
หนา ทีแ่ ละคณุ สมบัตขิ องพนกั งานขาย
หนา ท่ขี องพนกั งานขาย
พนกั งานขายมีหนาท่ที ตี่ องปฏบิ ัติ ดงั นี้
1. พนักงานขายควรมีความรอบรูอยางดี เชน ผลิตภัณฑท่ีเสนอขาย นโยบายและระเบียบ
ปฏิบตั ขิ องบรษิ ทั และแผนงานการขาย เปน ตน
2. เปนตวั แทนของบริษทั ในการพบปะกบั ลกู คา เพื่อรกั ษาความสัมพันธอ นั ดีระหวางลูกคา
และบริษัท บําเพ็ญตนเปนผูบริการท่ีดีตอลูกคา เพื่อขจัดปญหาขอรองขอของลูกคาเก่ียวกับตัว
ผลิตภัณฑแ ละบรกิ าร
3. ปฏิบัติหนาท่ดี วยความตง้ั ใจ เพอ่ื เพ่ิมพนู การขาย หาลูกคาใหม ๆ เพ่ิมข้ึน รายงานความ
เคลอื่ นไหว และสถิตกิ ารขายใหบ รษิ ัททราบ
4. ปฏิบตั ิตนเปน พนักงานท่สี มบรู ณข องบริษัท เชน ชวยเหลือเกี่ยวกับการทวงถามหน้ีสิน
รายงานภาวการณแขงขันของตลาดตอบริษทั และเสนอความคิดเหน็ ท่เี ปน ประโยชนตอ บรษิ ทั
5. ใหความรวมมือกับพนักงานทุกฝายของบริษัท เชน แสดงบทบาทในท่ีประชุม เสนอ
ความคดิ เห็น ใหคําแนะนาํ ทถ่ี ูกตองแกเจาหนาที่ฝายอื่น ๆ ของบริษัท และรวมงานขายของบริษัท
ดว ยความจรงิ ใจ
คุณสมบัติของพนกั งานขายทด่ี ี
พนกั งานขายท่ีดี ควรมคี ุณสมบัตทิ ่สี ําคญั ดงั น้ี
1. จะตอ งมีความตั้งใจ เอาใจใส มคี วามรับผดิ ชอบสูงตอ หนา ท่ีมากกวา เร่ืองสวนตวั
2. จะตอ งมีมนุษยสมั พนั ธท ีด่ ี
3. จะตองเปน ผทู ่ีมคี วามสามารถอานเดาใจลกู คา ไดถกู ตอ ง

72

4. จะตอ งมคี วามขยนั อดทน
5. จะตองควบคมุ อารมณไดอ ยางดีในทุกสถานการณ
ประเภทของงานการขาย
งานการขายแบง ออกได 4 ประเภท คอื
1. การขายโดยใชพนกั งานขาย

การขายโดยใชพ นกั งานขาย หมายถึง งานขายท่ใี ชพ นกั งานตดิ ตอกับลูกคาโดยตรงและ
พนกั งานขายจะเปนผูท าํ หนาทโี่ นม นาวชกั จงู กระตุนใหลกู คา เกิดการตัดสินใจซอ้ื สินคา ซ่ึงอาจทํา
ไดโดยไปพบลกู คา ดวยตนเอง ใชโ ทรศพั ทพ ดู คยุ กับลูกคาโดยตรงดว ยตนเองหรอื ใชจ ดหมายติดตอ

ในลกั ษณะเฉพาะเรอ่ื ง เฉพาะคนไป หากลกู คา สนใจกไ็ ปเขาพบดวยตนเองภายหลัง เชน พนักงาน
ขายหนารา น พนักงานขายประกันชวี ติ พนกั งานขายเครอ่ื งสาํ อาง เปน ตน

2. การขายโดยไมใ ชพนกั งานขาย
การขายโดยไมใชพนักงานขาย คือ การปฏิบัติการขายในปจจุบันท่ีหลีกเลี่ยงการใช

พนักงานขายโดยใชสื่อหรือเครื่องจักรทําหนาท่ีแทนพนักงานขาย เพราะสามารถทําใหเกิดการ
โนม นาวชกั จงู และรับรไู ดใ นวงท่กี วางขวางครอบคลมุ พื้นทท่ี ต่ี องการได อีกทงั้ ยังรวดเร็ว ประหยัด
เงินและเวลาอกี ดวยซงึ่ การขายโดยไมใชพนกั งานขายมีหลายแบบ เชน

2.1 การขายโดยใหลูกคาบริการตนเอง การขายแบบนี้รานคาจะจัดวางสินคา
บนช้ันในระดบั สายตาเพอ่ื ดงึ ดูดเม่อื ลูกคาเดินเขามาในราน โดยวางใหเปนระเบียบเพ่ือใหลูกคาได
หยิบดูหยิบเลือกไดงาย ลูกคาก็จะไปหยิบสินคามาเองโดยไมตองมีพนักงานขายคอยชวยดูแล
ชวยเหลือ เมอื่ เปรยี บเทียบและไดส นิ คาตามทต่ี อ งการแลวก็จะตองนําสนิ คา ไปชําระเงนิ ที่เคานเตอร
พนกั งานเกบ็ เงิน ไดม กี ารนําระบบนไ้ี ปใชใ นรา นตาง ๆ เชน ซูเปอรมารเ กต็ เปนตน

2.2 การขายโดยใชเคร่อื งจักรอัตโนมัติ ตองอาศยั ตูหยอดเหรยี ญและกดปุม เพ่ือให
ไดสนิ คาตามท่ตี องการ สินคาทจี่ าํ หนา ยมักเปนสนิ คา ที่ลูกคา ใชบอยใชประจํา เชน บุหร่ี เครื่องด่ืม
ขนมขบเคยี้ ว ถุงยางอนามยั เปนตน ดังนั้น จึงควรใหค วามสะดวกแกผซู ื้อไดต ลอด 24 ช่ัวโมง ไมมี
วนั หยดุ และไมจําเปน ตองใชพนักงานขาย ลูกคาคนใดตองการก็หยอดเหรียญตามราคาสินคาแลว
กดปมุ สินคาก็จะออกมา สินคาทข่ี ายสวนใหญก็จะเนน สนิ คา ท่ใี ชก ันบอย ๆ ในชีวิตประจําวัน

3. การขายทางไปรษณยี 
ปจ จบุ ันรา นคาปลีกหลายแหงจะเปดแผนกขายปลีกตามคําส่ังซื้อทางไปรษณีย ซึ่งเปน

แหลงระบายสินคาและเพิ่มปริมาณการขายไดดีวิธีหน่ึง การขายทางไปรษณียเปนการเสนอขาย
บรกิ ารเปนสวนใหญ การขายสินคาในลักษณะน้ีมียอดขายท่ีสูงมาก เนื่องจากขอบเขตการขายไม

73

จํากัด การโฆษณาสามารถเนนที่จุดเดนจึงทําใหมีโอกาสที่จะขายสินคาใหมากข้ึน และมีความ
สะดวกในการสั่งซ้ือตามใบสัง่ ซ้อื ท่สี ง ไปให

4. การขายทางโทรทศั น
เดมิ ทธี ุรกจิ การขายทางโทรทศั น ไมไ ดรบั ความสนใจเทา ใดนกั และยังถูกผูขายรายใหญ

มองวาเปนเพียงส่ือกลางในการขายสินคาไมมีระดับใหแกบุคคลท่ีอยูหางไกล ซึ่งไมใช
กลุมเปาหมายสําคัญซ่ึงเปนผูท่ีอยูตามเมืองใหญ ความรูสึกเชนน้ีเริ่มลดลง ผูคาปลีกท่ัวไปตางก็
ทบทวนแผนการท่ีจะเปดธุรกิจเชนนี้ โดยผานเครือขายโฮมช็อปปงเน็ตเวิรค โดยลูกคาท่ีสนใจ
สามารถส่ังซื้อไดโดยไมตองเสียเวลามาเลือกซื้อดวยตนเอง เพียงแตชมรายการเสนอขายทาง
จอโทรทศั นก็สามารถสั่งซ้ือโดยใชโทรศพั ทได การชาํ ระเงินสวนใหญกจ็ ะชาํ ระโดยใชเ ครดติ การด
ซงึ่ จัดวา เปนระบบการจัดจาํ หนายท่ีตนทุนต่าํ ผขู ายไมจาํ เปน ตอ งเปดรา นหรือโชวรมู ไมจําเปนตอง
ตกแตงสถานท่ี ไมตองมีรายจายท่ีเก่ียวกับคาเชา คาใชจายในการสงเสริมการขาย คาโฆษณา
การขายทางจอโทรทศั น ผูขายสามารถบอกรายละเอียดสรรพคณุ สีสนั รูปแบบ ความกวางยาวของ
สินคา ราคา อยางตรงไปตรงมา พรอมกับหมายเลขโทรศัพทท่ีจะติดตอเทากับผูขายไดทําการ
โฆษณาและทาํ การขายสนิ คาไปในเวลาเดยี วกัน

2.5 การกาํ หนดราคาขาย
ราคา คือ จํานวนเงินที่ผูซื้อจาย เพื่อแลกเปลี่ยนกับสินคาหรือบริการที่ผูซื้อเต็มใจชวย
ในดานผูขายราคา คือ มูลคาที่ผูขายกําหนดไวสาํ หรับสิ่งที่ตนเสนอขาย
พ้นื ฐานในการกาํ หนดราคาขน้ึ อยกู บั
1. ตนทุน ตน ทุนในการผลิตสนิ คา เชน วัตถดุ ิบ คา แรงงานในการผลติ ตน ทนุ ทางการตลาด
เชน คาโฆษณา คา นายหนา
2. สภาพของตลาด
3. คูแขงขนั
4. กฎหมาย หรือพระราชบัญญตั ิ
5. สภาพทางเศรษฐกจิ
สาเหตุทที่ ําใหราคาสนิ คาแตกตา งกนั สินคาท่มี ชี นดิ แบบ ขนาดเดียวกนั ราคาแตกตา งกนั
เน่ืองจาก
1. ปรมิ าณการซือ้ ถา มกี ารซื้อมากราคาจะต่าํ ถาซื้อนอ ยราคาจะสูง
2. สภาพของผซู ้อื ถา ผูค า สง ผคู าปลกี ซอ้ื ราคาจะต่ํา ถา ผูบรโิ ภคซ้อื ราคาจะสูง
3. สภาพภูมิศาสตร ถา ระยะทางใกลร าคาตาํ่ ระยะทางไกลราคาสงู เพราะตอ งเพ่ิมคาใชจ า ย
ในการขนสง

74

กจิ กรรม
ประเภทของการขายมกี ่วี ิธี พรอ มอธบิ ายขอดี ขอ เสีย มาพอเขา ใจ

นโยบายและกลยุทธก ารต้งั ราคา
1. แบบราคาเดยี่ ว เปน ราคาสินคา ท่กี ําหนดราคาเดียวกัน ไมวาจะซื้อจํานวนมากหรือนอย
ซ้ือประจําหรอื ไมก ข็ ายในราคาเดยี วกัน เชน ราคาสินคา ตามหา งสรรพสินคา
2. ราคาลอใจ เปน การตง้ั ราคาสนิ คา ใหถ กู หรอื บางคร้ังอาจจะยอมขาดทุนเพ่ือจูงใจใหคน
เขา รา น โดยจะมีสินคาที่ตั้งราคาประเภทน้ีเพียงไมก่ีรายการสวนมากเปนสินคาท่ีลูกคาใชประจํา
และรจู ักโดยทั่วไป
3. การตั้งราคาตามหลกั จิตวทิ ยา

- การตงั้ ราคาที่แสดงถึงช่ือเสียง หรือสัญลักษณของสินคา คือ การตั้งราคาใหสูง
เพอ่ื เปน การยกระดบั คณุ ภาพของสินคา

- การตั้งราคาตามความเคยชินหรือตามประเพณีนิยม เชน ราคาที่ลูกคาเคยซ้ือมา
กอน

- การตง้ั ราคาเลขค่ี เชน 29, 39, 49 และการตัง้ ราคาราคาเลขคู เชน 24, 32, 50
4. การตัง้ ราคาระดบั สงู และการตง้ั ราคาระดบั ตํา่

- การกาํ หนดราคาไวใ หส งู ในระยะเร่มิ แรกเพื่อจะสามารถลดราคาไดใ นระยะหลัง
กาํ ไรสูง ทําใหส ินคาดมู ีคุณคา นยิ มใชกับสนิ คาพวกแฟชนั่ เชน เสือ้ ผา

- การต้งั ราคาต่าํ ไวใ นระยะเร่มิ แรก หรอื การตัง้ ราคาแบบเจาะตลาด เพือ่ เขาสตู ลาด
ไดง า ย ตัง้ ขายไดง า ย สามารถขึ้นราคาในระยะหลังได ถาผูซื้อติดใจ ยอดขายสูง นิยมใชกับสินคา
เพอื่ การบรโิ ภค

5. สวนลด
- สว นลดปริมาณ คือ การลดราคาใหใ นกรณที ่ีซอื้ ในปรมิ าณมากขึน้
- สว นลดการคา เชน การคา สงลดใหมากกวา การคา ปลีก
- สวนลดเงนิ สด เปนการลดใหในกรณีทจ่ี ายเงนิ สดภายในเวลาท่กี ําหนด

6. การต้ังราคาตามภมู ศิ าสตร
- F.O.B. คอื ราคาทรี่ วมคา ใชจ ายทง้ั ส้นิ จนสินคาไปอยบู นเรือ
- C&F คือ ราคาสินคาที่รวมคาใชจ า ยท้ังสน้ิ ณ สินคาอยูบนเรือและรวมถงึ คา

ระวางขนสงสนิ คา
- C.I.F. คอื ราคาสินคา ทร่ี วมคา ใชจา ยทง้ั ส้นิ จนสินคาอยูบ นเรือรวมคาระวางและ

คา ประกนั สินคา

75

2.6 การทําบญั ชปี ระเภทตาง ๆ
บัญชีรายรบั - รายจาย คือ แบบบนั ทกึ รายการรับ หรอื จา ย ที่เกิดขน้ึ จรงิ โดยบัญชรี ายรบั -
รายจา ย จะมสี วนประกอบ ดงั น้ี
1. ชื่อบัญชีรายรบั - รายจาย
2. วัน เดอื น ป ที่เกดิ รายรบั หรือรายจา ย
3. รายการรบั เงนิ หรอื จา ยเงนิ
4. จํานวนเงนิ ที่รับ หรือจายจรงิ
5. ยอดรวมรายรับ และรายจายท้งั หมด
6. ยอดรวมรายรับ และรายจา ยทัง้ หมด
7. ยอดเงนิ คงเหลอื เมือ่ รายรับสงู กวา รายจา ย

ตัวอยา งการจัดทําบัญชรี ายรบั - รายจาย
ประจําเดอื น มนี าคม 2553
วนั เดอื นป รายการ รายรบั รายจาย คงเหลอื
29 ก.พ. 53 3,500 -
1 ม.ี ค. 53 เงินเดือน 5,000.- 1,500 - 3,400 -
คา เชาบา น 3,390 -
15 ม.ี ค. 53 คา อาหาร 3,240 -
31 ม.ี ค. 53 คารถ 100 - 3,000 -
คา อาหาร 10 - 2,950 -
คาเส้ือผา 150 - 2,920 -
คา อาหาร 240 -
คา รถ 50 -
30 -

รวม 5,000.- 2,080 - 2,920 -

76

บัญชเี งนิ สดจัดประเภท คือ การบนั ทกึ รายการ ทั้งรายรบั รายจา ยทีเ่ กดิ ขน้ึ จริง โดยจะนํารายรับ-รายจาย
ไปบนั ทึกแยกประเภทไว

วันเดือนป รายการ รายรับ รายจาย เครือ่ ง อาหาร นันทนา กจิ กรรม เบ็ด
แตงกาย กลางวัน การ โรงเรยี น เตลด็

31 ม.ี ค. 53 เงินประจําสัปดาห 100 -

เงินรายไดพ ิเศษ 100 -

คาอาหาร 10 - 10 -

คาสมดุ 5- 5-
1 เม.ย. 53 คาอาหาร 10 - 10 -

คาเข็มลกู เสือ 5- 5-

3 เม.ย. 53 คาอาหาร 10 - 10 -

คา บตั รดดู นตรี 50 - 50 -

4 เม.ย. 53 คา อาหาร 10 - 10 -
คารถ 10 - 10 -
5 เม.ย. 53 คาอาหาร
10 - 10 -

คาเข็มขดั 30 - 30 -

6 เม.ย. 53 คา อาหาร 10 - 10 -

คา บรจิ าคทาํ บุญ 5- 5-
คาปากกา 5- 5-

7 เม.ย. 53 คาอาหาร 10 - 10 -

รวม 200 - 180 - 35 - 70 - 50 - 10 - 15 -

ยอดเงินคงเหลอื ยกไป 20 -

200 - 200 -

ประโยชนข องการทํางบประมาณและการบนั ทึกบญั ชีรายรบั - รายจา ย
1. ทาํ ใหม ีแผนจดั การรายรบั - รายจายทีม่ ีประโยชนแ ละตอ งการจาํ เปน
2. ทําใหม หี ลักฐานในการรับและจายเงนิ อยา งเปนระบบระเบยี บ
3. ชวยลดปญ หาการใชจายเงินมากกวารายรบั
4. ชว ยใหส ามารถจัดสรรเงนิ ออกไวใ ชในยามฉกุ เฉินได
5. สามารถเปรียบเทยี บงบประมาณกับบัญชีรายรับ - รายจาย เพ่ือนาํ ผลไปปรับปรุงเพ่ือ
การวางแผนการใชจายเงินคร้ังตอไป
6. ชวยใหเ ปนคนมเี หตผุ ลและรูจักคาของเงินมากขนึ้

77

เร่ืองที่ 6 คุณธรรม จรยิ ธรรม

คณุ ธรรม จริยธรรมในการประกอบอาชีพ
คุณธรรม จริยธรรมในการประกอบอาชีพ นับวามีผลตอความม่ันคงของอาชีพ ผูขายกับ

ผูซ้ือจะตองมีคุณธรรม จริยธรรมตอกัน จึงจะคาขายรวมกันไดเปนเวลานาน
คุณธรรม หมายถงึ สภาพคณุ งามความดี
จรยิ ธรรม หมายถึง ธรรมทเ่ี ปน ขอ ประพฤติปฏิบตั ิศลี ธรรม
คุณธรรม จริยธรรม หมายถึง การประพฤติปฏิบัติที่ดี ท่ีชอบ ทั้งกาย วาจา และใจ

การประพฤตปิ ฏิบตั ิเปนไปดวยความจรงิ ใจ ไมแสแสรง เปน ไปโดยธรรมชาติของแตล ะบคุ คล
คณุ ธรรม จริยธรรม ท่ตี องการในการประกอบอาชีพที่คนสวนใหญยอมรับวาเปนความดี

ไดแก พฤติกรรม ดงั นีค้ อื
ความรับผิดชอบ

ความรบั ผิดชอบ หมายถึง ความสาํ นกึ ในหนาท่ี ไมท อ กับงาน สามารถปฏิบัติงานไดสําเร็จ
ยอมรับผลแหงการกระทํา จะตองเปนคนท่ีเอาใจใสรอบคอบในการทํางาน มีความตั้งใจจริง
มีพันธะผูกพันในการจะปฏิบัติหนาที่การงานของผูรวมงานใหเปนไปตามเปาหมายขององคกร
เน่อื งจากบุคคลตองอยูรว มกันทํางานในองคกร จําเปนตองปรบั ลักษณะนิสัย เจตคติของบุคคลเพ่ือ
เปนเครอ่ื งผลักดันใหปฏิบัติงานตามระเบียบ รูจักเคารพสิทธิของผูอื่น ปฏิบัติงานในหนาที่ท่ีตอง
รับผดิ ชอบและมีความซอ่ื สตั ยสุจริต คนทีม่ ีความรับผดิ ชอบ จะทาํ ใหการปฏิบตั งิ านไปสูเ ปาหมายที่
วางไว และชวยใหก ารทํางานรวมกันเปน ไปดว ยความราบรืน่ ความรบั ผดิ ชอบจึงเปนภาระผูกพันท่ี
ผนู ําตองสรางขึน้ เพ่ือใหองคก รสามารถบรรลุเปาหมายไดอยางดี ถาในองคกรใดมีบุคคลท่ีมีความ
รับผดิ ชอบ จะทําใหเกดิ ผลดีตอ องคกรดงั น้ี คือ

1. องคก รจะไดร บั ความเชอื่ ถือและไววางใจจากผรู ว มงานและผูอนื่
2. การปฏิบัติงานจะพบความสําเร็จทันเวลาและทันตอเหตุการณ ภายใตสถานการณท่ี
เปล่ยี นแปลงตลอดเวลา
3. ทําใหเกดิ ความเช่อื ถอื ในตนเอง เพราะปฏบิ ัติหนา ทไ่ี ดอ ยา งเรยี บรอย
4. องคก รเกดิ ความม่ันคงเปน ทยี่ อมรบั นับถอื จากผอู น่ื
5. องคก รประสบความสาํ เร็จสามารถพัฒนาไปสคู วามเปน ปก แผน และม่นั คง
6. สามารถปฏบิ ัตงิ านไดอยางราบรนื่ ทกุ คนใหค วามรวมมอื เปน อยา งดี
จรรยาบรรณและคณุ สมบัติของผปู ระกอบธรุ กจิ
แนวคิดสําคญั
ธรุ กจิ เปน กจิ กรรมทม่ี ีความสมั พันธกับหลายองคกรโดยเฉพาะผูบริโภค เพราะธุรกิจตอง
อาศัยผูบรโิ ภคซอ้ื สินคาและบริการ ในขณะเดยี วกนั ผบู รโิ ภคตอ งอาศัยหนวยธุรกจิ ตาง ๆ ผลิตสินคา

78

และบริการเพ่ือสนองความตองการของตน ผูประกอบธุรกิจจําเปนตองมีจรรยาบรรณ ซ่ึงรวมถึง
ความซ่ือสัตยสุจริต มีจิตสํานึก และมีความรับผิดชอบตอผูเกี่ยวของ หากนักธุรกิจมีจรรยาบรรณ
และคุณสมบัติอืน่ ๆ ที่เหมาะกับลกั ษณะงานอาชพี ของตนในการดาํ เนินธุรกิจแลว เชื่อไดวา ธรุ กจิ นน้ั ๆ
จะประสบผลสําเร็จอยางแนนอน

ความสาํ คญั ของจรรยาบรรณ
ผปู ระกอบธุรกิจหรือนักธุรกจิ เปนผูประกอบอาชีพที่มีบทบาทสําคัญในการพัฒนาสังคม
และเศรษฐกิจ ดังน้นั นกั ธรุ กิจจงึ จําเปน ตอ งปฏบิ ัติตนใหเปนแบบอยางที่ดี เพ่ือใหเกิดความศรัทธา
และเกิดการยอมรับของสงั คมตอวิชาชีพนี้
จรรยาบรรณของผูป ระกอบการ มดี งั น้ี
1. จรรยาบรรณตอลกู คา
ลกู คา หรือผบู ริโภค เปนกลุมบุคคลทส่ี ําคญั ท่ีสุดท่ีจะทําใหธ รุ กจิ สามารถดาํ รงอยูไดเพราะลูกคา
เปนผูซ้ือสินคาหรือใชบริการที่ธุรกิจผลิตออกมา ทําใหธุรกิจมีรายได กอใหเกิดกําไรและทําให
ธรุ กิจสามารถเจริญเติบโตได ดงั นัน้ ผปู ระกอบธุรกิจจงึ จะตอ งปฏบิ ตั ิตอลกู คาอยางซอื่ สัตยแ ละเปนธรรม
ผูป ระกอบธุรกิจพงึ ปฏิบัตติ อลกู คา ดงั นี้
1. ขายสนิ คาและบรกิ ารดว ยความยตุ ธิ รรม คอื ขายดวยราคาตามความเหมาะสมกบั คณุ ภาพ
ของสินคา และบรกิ ารใหแ กลูกคา และมคี วามรบั ผดิ ชอบตามภาระผูกพนั ท่ไี ดตกลงกนั ไว
2. ละเวนการกระทําใด ๆ ที่จะทําใหสินคามีราคาสูงข้ึนโดยไมมีเหตุผล เชน การกักตุน
สินคาเพอ่ื ทําใหส นิ คา ขาดแคลน และมรี าคาสูงขนึ้
3. ใหบ รกิ ารแกลูกคา ทกุ คนอยางเทา เทียมกนั ไมม กี ารเลือกปฏิบัติ โดยใหโ อกาสแกลูกคา ท่ี
จะซือ้ สินคาหรือบริการไมวา จะในสภาวะใดกต็ าม เชน ในภาวะท่สี นิ คาขาดตลาด
2. จรรยาบรรณตอ คแู ขง ขนั ในเชงิ ธรุ กจิ
การประกอบธุรกิจทุกประเภท จะมีผูประกอบการมากกวาหนึ่งราย ดังนั้น การประกอบ
ธุรกจิ จงึ ตอ งมีการแขงขันกันเพื่อพยายามทําใหธุรกิจของตนเองเจริญกาวหนา การแขงขันจึงเปน
การชว ยพัฒนาธรุ กจิ เปน ส่ิงทพ่ี สิ ูจนความสามารถของผูประกอบธรุ กิจ
ผปู ระกอบธรุ กิจพงึ ปฏบิ ัตติ อคแู ขงขันในเชงิ ธุรกิจ ดงั น้ี
1. ไมก ลั่นแกลงคแู ขงขนั เชน ใหร ายคแู ขง ขนั เพื่อใหค ูแขง ขนั เสยี โอกาสในการดาํ เนนิ การ
และตดั ราคาเพือ่ แยงสนิ คา
2. ชวยกนั สรางสรรคส่ิงที่ดีงามใหเกิดแกสังคม เชน รวมกันปองกันทรัพยากรธรรมชาติ
และส่งิ แวดลอ ม
3. ไมค น หาความลบั ของคแู ขง ขันในเชิงธรุ กจิ โดยใชวิธกี ารทม่ี ิชอบ
4. พึงหลกี เลี่ยงการกระทําใด ๆ ทจี่ ะบัน่ ทอนช่ือเสียงตอ สินคา หรือบริการของคูแขงขนั

79

3. จรรยาบรรณตอหนวยราชการ
ผปู ระกอบธุรกิจมคี วามจาํ เปน ตองตดิ ตอกบั หนวยงานของราชการ ซ่ึงเปนหนวยหนึ่งของ
สังคม เชน การเสียภาษี การจดทะเบยี นธุรกจิ ตาง ๆ ดงั นัน้ ควรเขา ใจในแนวทางปฏิบัติท่ถี ูกตองตอ
หนว ยราชการ
ผปู ระกอบธุรกจิ พงึ ปฏบิ ตั ิตอ หนว ยราชการ ดงั น้ี

1. ปฏบิ ตั ติ ามกฎขอ บังคับของหนว ยราชการ
2. ใหค วามรวมมอื กับหนวยราชการ ตามหนาทีพ่ ลเมอื งดี
3. ละเวนจากการตดิ สนิ บนเจา หนา ท่ี
4. มีทัศนคตทิ ดี่ แี ละถกู ตอ งตอ หนวยงาน
4. จรรยาบรรณตอพนักงาน
พนักงานเปนทรัพยากรที่มีคาของผูประกอบธุรกิจ การที่ผูประกอบธุรกิจมีพนักงานท่ี
ขยันขันแขง็ มีความซอื่ สตั ย จะทําใหธุรกิจดาํ เนนิ ไปไดอ ยา งมปี ระสิทธิภาพ
ผูประกอบธรุ กจิ พึงปฏบิ ตั ติ อพนกั งาน ดังนี้
1. ใหคาจางและผลตอบแทนที่เหมาะสมกับความรู ความสามารถของพนักงานไมเอารัด
เอาเปรียบพนักงาน
2. ใหก ารพฒั นาพนกั งาน โดยการจัดฝก อบรมเพ่อื ใหพ นักงานไดร บั ความรูเทคโนโลยีใหม ๆ
เปน การเพมิ่ ประสิทธิภาพของการทํางาน
3. จัดสภาพการทํางาน สถานที่ทํางานใหถูกสุขลักษณะ มีความปลอดภัยตอสุขภาพและ
ชวี ิตของพนกั งาน พรอ มท้ังจัดหาเคร่อื งปอ งกันภยั อนั จะเกดิ ขน้ึ ไดจ ากการปฏิบตั หิ นาทีเ่ พราะสภาพ
การทํางานที่ดจี ะเพ่ิมประสทิ ธิภาพในการทํางาน และทําใหพนักงานมขี วัญกาํ ลังใจในการทํางาน
4. ใหความเปนธรรมและเทาเทยี มกันแกพ นักงานทุกคนในการปกครองและการพิจารณา
ความดีความชอบ
5. ใหโอกาสในการแสดงความสามารถของพนกั งานแตละคน
6. ใหค าํ แนะนาํ ใหค วามชวยเหลอื ท้ังในเรอื่ งการทาํ งานและเร่ืองสวนตัวตามความเหมาะสม
7. พึงปลกู ฝง แนวความคดิ วาการประพฤตติ นใหอ ยใู นระเบยี บวินยั เปนส่ิงทดี่ ีงาม
5. จรรยาบรรณตอ สงั คมและสภาวะแวดลอ ม
เน่ืองดวยสังคมประกอบดวยบุคคลตาง ๆ เปนจํานวนมากแตละคนก็มีความแตกตางท้ัง
อุปนิสัย การศึกษา ศาสนา ดังน้ัน สังคมจะสงบสุขไดตองอาศัยความรวมมือรวมใจ ทุกคนตอง
ชวยกันสรางสรรคสังคม ผูประกอบธุรกิจก็เปนสวนหน่ึงของสังคม ดังนั้น จึงมีความจําเปนท่ี
จะตองรับผดิ ชอบตอ สงั คมเพ่ือมสี วนรว มทาํ ใหสังคมกา วหนา ตอ ไป

80

ผปู ระกอบธรุ กจิ พึงปฏบิ ัติตอ สงั คมและสภาวะแวดลอ ม ดงั น้ี
1. ละเวน การประกอบธรุ กจิ ท่กี อใหเกิดความเสอื่ มเสยี ตอ สังคมและสภาวะแวดลอมท้ังดา น
ศลี ธรรม ความเปน อยู และจติ ใจ เชน การเปด บอนการพนนั สถานเริงรมยทม่ี ีการจาํ หนา ยยาเสพตดิ
สถานเรงิ รมยท่ีมีการคา ประเวณี การรับซ้อื ของผิดกฎหมาย
2. ละเวนการประกอบธุรกิจที่ทําลายทรัพยากรธรรมชาติและสภาวะแวดลอม เชน การ
ประกอบธุรกจิ แลว ปลอ ยนํ้าเสียจากการผลิตลงในแมน้ําลําคลอง การประกอบธุรกิจท่ีมีการปลอย
ควันหรอื ฝนุ ละอองฟงุ กระจายอยูใ นบรรยากาศ การตัดไมท าํ ลายปา การรกุ ลาํ้ ทีส่ าธารณะ
3. ใหความรวมมือทุกฝายชวยสรางสรรคสังคม เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตใหแกสังคม เชน
การสงเสรมิ การศึกษา ใหทุนการศึกษา สง เสริมการวจิ ัย ใหบริการแกสงั คม
4. ใชทรัพยากรธรรมชาติอยางมปี ระสทิ ธิภาพที่สุด ไมทําลายทรัพยากรธรรมชาติ เชน ไม
ประกอบการประมงในฤดแู ละเขตหา มทาํ การประมง
5. พยายามหาวิธสี รางสิง่ ทดแทนทรัพยากรธรรมชาติ นําสิ่งทใี่ ชแลว มาปรบั ปรุงใชอีก เชน
การนาํ หนังสือพมิ พหรือกระดาษท่ใี ชแลว มาทําเปนกระดาษใหม
6. พึงรักษาและปรับปรุงมาตรฐานในการประกอบการเพื่อขจัดอันตราย อันอาจสง
ผลกระทบตอ สภาวะแวดลอม
7. พงึ ประกอบธรุ กิจ ผลติ สินคาหรอื บริการที่เหมาะสมกับสภาวะแวดลอมและเปนสิ่งที่มี
ประโยชนต อสงั คมและมนษุ ยชาติ

กจิ กรรม
ใหผูเ รยี นกาํ หนดคุณธรรม และจริยธรรมในการประกอบอาชพี ดา นเกษตรกรรม อธบิ าย
พอเขาใจ

เรือ่ งที่ 7 การอนุรักษพ ลงั งานและส่ิงแวดลอ มในชมุ ชน สังคม ประเทศ และภมู ิภาค 5 ทวีป
ไดแ ก ทวปี เอเชยี ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวีปยุโรป และทวปี แอฟรกิ า

แนวคดิ
ทรพั ยากรเปน ปจ จยั ที่สําคญั ในการประกอบอาชพี ทรพั ยากร แบงเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอื

ทรพั ยากรธรรมชาติ และทรพั ยากรในการประกอบการ
การใชทรัพยากรธรรมชาติ ตองคํานึงถึงความหมดเปลือง และการใชทรัพยากรทดแทน

การอนรุ ักษพลังงานและส่ิงแวดลอ มในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และ ภมู ิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย
ทวีปออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวปี ยุโรป และทวีปแอฟริกา

81

“พลังงาน หมายถึง ความสามารถในการทํางานซึ่งมอี ยูใ นตวั ของสิง่ ทีอ่ าจใชงานไดโ ดยการ
ทําใหว ตั ถุหรือธาตุเกดิ ความเคลือ่ นทห่ี รือเปลยี่ นรปู แบบไปได การท่ีวัตถุเคล่ือนท่ีจากท่ีหนึ่งไปยัง
อีกที่หน่ึงไดก็เพราะมีแรงหรือพลังงานเขาไปกระทําพลังงาน หรือความสามารถในการทํางาน
นอกจากสง่ิ มชี ีวิตจะใชพ ลังงาน ซึง่ อยูในรปู ของสารอาหารในการดํารงชีวิตโดยตรงแลว ส่ิงมีชีวิต
ยงั ตองใชพ ลงั งานในรูปแบบลักษณะอื่น ๆ ท่ีเกี่ยวกับการดํารงชีวิตประจําวันอีกในหลายรูปแบบ
เชน ทางดานแสงสวาง ความรอน ไฟฟา เปน ตน
ความหมายของทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม

เพื่อใหเ กิดความเขาใจทีช่ ัดเจน เราสามารถแยกการใหค าํ จาํ กัดความได ดงั น้คี อื
สิ่งแวดลอ ม หมายถงึ สงิ่ ตา ง ๆ ทอ่ี ยูร อบตัวเรา ทัง้ ส่ิงท่ีมีชีวติ สิ่งไมมชี ีวติ เห็นไดดวยตาเปลา
และไมสามารถเห็นไดดวยตาเปลา รวมทัง้ ส่งิ ทเี่ กดิ ข้ึนโดยธรรมชาติและส่ิงท่ีมนุษยเปนผูสรางข้ึน
หรอื อาจจะกลา วไดวา ส่ิงแวดลอมจะประกอบดว ยทรัพยากรธรรมชาติและทรัพยากรที่มนุษยสรางข้ึน
ในชวงเวลาหนึ่ง เพอ่ื สนองความตอ งการของมนษุ ยน น่ั เอง
- สงิ่ แวดลอ มท่เี กดิ ข้นึ โดยธรรมชาติ ไดแ ก บรรยากาศ นาํ้ ดิน แรธ าตุ และสิง่ มีชีวิตท่ีอาศัย
อยบู นโลก (พืชและสตั ว) ฯลฯ
- ส่ิงแวดลอ มทม่ี นษุ ยสรา งข้นึ ไดแก สาธารณปู การตาง ๆ เชน ถนน เข่อื นกัน้ นํา้ ฯลฯ หรือ
ระบบของสถาบนั สังคมมนษุ ยท ่ีดาํ เนินชวี ิตอยู ฯลฯ
ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง สิ่งตาง ๆ (สิ่งแวดลอม) ที่ปรากฎและเกิดข้ึนเองตาม
ธรรมชาตแิ ละมนุษยส ามารถนาํ มาใชป ระโยชนได เชน บรรยากาศ ดิน น้ํา ปาไม ทุงหญา สัตวปา
แรธ าตุ พลังงาน และกําลงั แรงงานมนษุ ย เปนตน
ประเภทของทรพั ยากรธรรมชาติ
การแบง ประเภทของทรพั ยากรธรรมชาติ มีการแบงกันหลายลักษณะแตในที่นี้จะขอแบง
ทรพั ยากรธรรมชาติ โดยใชเ กณฑของการนาํ มาใช โดยแบง ออกเปน 4 ประเภท ดงั น้ี
1. ทรัพยากรธรรมชาติทใ่ี ชแ ลว ไมห มดสน้ิ เปน ทรัพยากรธรรมชาติที่เกิดข้ึนมากอนที่จะมี
มนุษย เมือ่ มนษุ ยเ กิดข้นึ มาส่งิ เหลา นก้ี ม็ ีความจําเปนตอการดํารงชีวติ ของมนษุ ย
2. ทรัพยากรธรรมชาติที่ใชแลวทดแทนได เปนทรัพยากรธรรมชาติท่ีใชไปแลว สามารถ
เกิดขึ้นทดแทนได ซึ่งอาจเร็วหรือชาข้ึนอยูกับชนิดของทรัพยากรธรรมชาติประเภทน้ัน
ทรพั ยากรธรรมชาติทใี่ ชแ ลวทดแทนได เชน พืช ปาไม สัตวปา มนุษย ความอุดมสมบูรณของดิน
คุณภาพของนาํ้ และทศั นียภาพท่ีสวยงาม เปนตน
3. ทรัพยากรธรรมชาติที่สามารถนํามาใชใหมได เปนทรัพยากรธรรมชาติจําพวกแรธาตุ
ชนิดตา ง ๆ ทีน่ ํามาใชแ ลวสามารถนําไปแปรรปู ใหก ลบั ไปสสู ภาพเดิมได แลวนาํ กลับมาใชใหมอีก
เชน แรโลหะ แรอโลหะ ไดแก เหลก็ ทองแดง อลมู ิเนียม แกว ฯลฯ

82

4. ทรัพยากรธรรมชาตทิ ใ่ี ชแ ลวหมดส้ินไป เปนทรพั ยากรธรรมชาติที่นํามาใชแลวจะหมด
ไปจากโลกนี้ หรือสามารถเกิดข้ึนทดแทนได แตตองใชระยะยาวนานมาก ทรัพยากรธรรมชาติ
ประเภทนี้ ไดแ ก นํ้ามันปโ ตรเลยี ม กาซธรรมชาติ และถานหิน เปนตน

การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง การใชทรัพยากรธรรมชาติดวยวิธีการที่ฉลาด
เหมาะสม โดยใชอ ยา งประหยดั ใหเ กดิ ประโยชน และเกิดคุณคา มากทีส่ ดุ รวมทั้งการปรับปรุงของ
เสยี ใหน าํ กลับมาใชใ หม เพอ่ื ใหเกดิ การสูญเสียนอ ยทส่ี ดุ

การอนุรักษส่ิงแวดลอม หมายถึง การใชสิ่งแวดลอมอยางชาญฉลาดไมใหเกิดพิษภัยตอ
สังคมสวนรวม ดาํ รงไวซงึ่ สภาพเดมิ ของส่ิงแวดลอมทางธรรมชาติ และส่ิงแวดลอมท่ีมนุษยสรางขึ้น
รวมทั้งหาทางกาํ จดั และปอ งกนั มลพิษสิ่งแวดลอม

การอนุรักษพ ลงั งาน หมายถงึ การใชพลงั งานใหเ กิดประสิทธิภาพสูงสุด มีการพัฒนาและ
นําพลังงานจากแหลง ใหม ๆ มาใชเ พอ่ื ทดแทน และมีการปอ งกันการสูญเสยี พลังงาน

วิธีการอนรุ กั ษพ ลังงาน พอสรปุ ไดดงั นี้
1. หาแหลงพลงั งานทดแทน
2. การวจิ ยั และพฒั นาพลงั งาน
3. การเผยแพรค วามรูส ูส ังคม
4. การประหยดั พลงั งาน

กจิ กรรม
ใหผ ูเรยี นสาํ รวจทรพั ยากรธรรมชาตใิ นทองถิ่นมีอะไรบา ง

83

บทที่ 2
ชอ งทางการพัฒนาอาชีพ

สาระสาํ คัญ
การเปลีย่ นแปลงทางดา นสังคม เศรษฐกิจ การเมือง และสิ่งแวดลอม ความเจริญกาวหนา

ทางเทคโนโลยมี ผี ลตอ ความเปนอยู และการประกอบอาชพี ดงั น้ัน จงึ จาํ เปน ตองศึกษาและวเิ คราะห
ความเปนไปไดใ นการพัฒนาอาชีพ เพื่อใหมองเห็นชองทางในการพัฒนาอาชีพไดอยางเหมาะสม
กับตนเองโดยการกําหนดวิธีการและข้ันตอน ดวยการพิจารณาถึงความเปนไปได และจัดลําดับ
พรอมท้งั ใหเ หตผุ ลในการพัฒนาอาชพี ได
ตวั ช้วี ดั

1. อธบิ ายความจาํ เปนในการมองเหน็ ชอ งทางในการพฒั นาอาชีพไดอยา งเหมาะสมกบั ตนเอง
2. ศึกษาอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย ทวีป
ออสเตรเลีย ทวีปอเมริกา ทวีปยโุ รป และทวีปแอฟรกิ า เพื่อวิเคราะหความเปนไปไดในการพัฒนา
อาชีพ
3. กําหนดวิธีการและข้ันตอนการประกอบอาชีพโดยพิจารณาความเปนไปไดของการ
พัฒนาอาชพี และจัดลาํ ดับ พรอมทง้ั ใหเหตุผลในการจดั ลาํ ดบั การพัฒนาอาชีพทกี่ าํ หนด
ขอบขายเนือ้ หา
เร่ืองที่ 1 ความจาํ เปน ในการมองเห็นชองทางเพ่ือพัฒนาอาชีพ
เร่อื งที่ 2 ความเปน ไปไดใ นการพัฒนาอาชพี
เรอ่ื งที่ 3 การกําหนดวิธกี ารพัฒนาอาชพี พรอ มเหตผุ ล

84

เร่อื งท่ี 1 ความจาํ เปนในการมองเห็นชองทางเพอ่ื พฒั นาอาชีพ

การท่ีคนเราจะประสบความสําเร็จในอาชีพไดน้ัน มิใชวาเปนส่ิงท่ีทํากันไดงาย ๆ แต
จะตอ งมกี ารสาํ รวจขอเท็จจริง มีการวางแผน กาํ หนดเปา หมายที่ตอ งการ เขียนโครงการทจ่ี ะทําและ
ปฏบิ ตั ติ าม ขณะทโ่ี ครงการกม็ ีการพฒั นาปรบั ปรงุ แกไขไปดว ย นอกจากจะเนนรายไดที่พึงจะไดแลว
สง่ิ ท่ีสําคญั ท่ีจะขาดมิได ซ่ึงจะทําใหอาชีพมีความม่ันคงยิ่งข้ึนก็คือ การมีคุณธรรม จริยธรรมของ
ผูประกอบการดว ย

การประกอบอาชีพ หรือประกอบธุรกิจหรือดําเนินการสิ่งใด เชน การเดินทางไปที่ใดสัก
แหงหนึ่ง การจัดเลย้ี งเหลา น้เี ปนตน จะตองมีการกาํ หนดแผนเสยี กอน ถงึ แมว า บางคนอาจทํากิจการ
โดยไมมีแผนงาน ซึ่งอาจประสบความสาํ เรจ็ ในชว งแรกๆ เทาน้นั แตร ะยะเวลาอาจมเี หตกุ ารณต า ง ๆ
เกดิ ข้ึนสง ผลใหเกิดอุปสรรคการประกอบอาชพี เชน การเปลี่ยนแปลงทางดานเศรษฐกิจ การเมือง
การปกครอง หรือแมกระทั่งความสลับซับซอนของงานที่มากขึ้น เพราะสิ่งเหลาน้ีไมไดผานการ
คาดคะเนและการคิดอยางรอบคอบกอน

การวางแผน เปนการคิดไวลวงหนา วาจะทาํ อะไร มีจุดมุงหมายอะไร มีวธิ ีการอยางไร เปน
กระบวนการทม่ี รี ูปแบบอยางหนง่ึ มกี ารระบเุ ปาหมาย และแผนรายละเอียดตาง ๆ มีการประสาน
กิจกรรมตาง ๆ ต้ังแตจุดเร่ิมตนจนกระท่ังถึงจุดส้ินสุด การประกอบอาชีพมีความยุงยาก
สลับซับซอ น การดําเนินกิจกรรมตาง ๆ จะตองมีความสอดคลองกนั กับทรัพยากร และงบประมาณ
ท่ีมีอยู เพ่ือใหมีความเปนไดมากที่สุด ดังน้ัน การวางแผนจึงมีความสําคัญตอการประกอบอาชีพ
ดังน้ีคือ

1. ชวยทําใหก ารดาํ เนนิ งานบรรลผุ ลสําเรจ็ ตามเปาหมาย
2. ชว ยทาํ ใหก ารใชทรัพยากรเปน ไปอยา งมปี ระสิทธิภาพ
3. ชวยทาํ ใหก ารดาํ เนนิ งานมคี วามเสยี่ งนอ ยลง และมคี วามเชื่อมนั่ ในการบรหิ ารงานมากขนึ้
4. ชวยปอ งกนั การขัดแยง ซ่งึ อาจจะเกิดขน้ึ ระหวางการดาํ เนนิ งานได
5. ชว ยปรบั วธิ ีการดาํ เนินงาน หรือเปลีย่ นแปลงกิจกรรมบางอยางไดอยางเหมาะสม

85

เรื่องท่ี 2 ความเปนไปไดในการพฒั นาอาชพี

1. การลงทนุ
“การลงทุน” หมายถึง การออมเพ่ือใหไดรับผลตอบแทนท่ีมากข้ึน ซ่ึงเราจะตองยอมรับ

ความเสีย่ งที่เพม่ิ ขน้ึ เชนกนั การตัดสินใจนําเงนิ ออมมาลงทุนเราจึงตอ งพิจารณาอยางรอบคอบ และ
ศึกษาหาขอมูลท่ีเก่ียวขอ งเปน อยา งดี เพอื่ ใหไดรับผลตอบแทนที่คาดหวังไว และเพื่อลดความเสี่ยง
ท่ีเกิดขนึ้ จากการลงทนุ

วิเคราะหท างการเงิน การลงทนุ
เพือ่ เปรียบเทียบผลประโยชนตอบแทนที่ไดรับ และคาใชจายที่ตองเสียไปในการดําเนิน
กจิ กรรมตามโครงการ
คาใชจายของโครงการ
1. คาลงทุน
2. คาใชจ ายในการดําเนนิ งาน และบาํ รงุ รักษา
3. คาทดแทน
4. เงนิ สํารองจา ย
การประมาณคา ใชจ า ยโครงการ
1.ระบุรายการ และปรมิ าณคาใชจ า ย
2. การตีราคาคาใชจา ย

- ราคาตลาด
- ราคาทางบญั ชี
3. รวมคาใชจ ายเปนรายป
ผลประโยชนตอบแทนของโครงการ
กระแสเงินสด = ผลประโยชนต อบแทนตอป - คา ใชจ ายตอ ป
2. การตลาด
การตลาด
การตลาด เปนกิจกรรมทางธุรกิจที่มีความจําเปน และมีความสําคัญตอการอยูรอดของ
องคกรธุรกิจ ในระบบเศรษฐกิจแบบเสรีนิยมน้ัน ธุรกิจจําเปนจะตองอาศัยกลยุทธทางการตลาด
ซ่ึงส่ิงน้ันก็คือการขาย การเรียนรูเพ่ือใหเขาใจถึงความแตกตางของการขาย และการตลาด
อยางชัดเจนจะชวยใหธุรกิจพัฒนาตอไป รวมถึงหนาท่ีของการขายและการตลาดดวย ดังน้ัน
เปาหมายของธุรกิจจะดําเนินไปในทิศทางที่มุงหวังได จึงจําเปนท่ีตองศึกษาความสําคัญของ
การตลาด และการขายอยางละเอยี ด

86

ความสําคัญของการตลาด
ยคุ แรกของการตลาดจะเนน ที่การผลิต โดยจะทําการผลิตสินคาใหไดมากเพ่ือสนองความ
ตองการในตลาดในยุคแรกน้ันคูแขงหรือผูผลิตในอุตสาหกรรมใดอุตสาหกรรมหน่ึงจะมีผูผลิต
ไมม ากราย ดงั นนั้ การผลติ จึงเปน หนทางทํากําไร หากผูผลิตสามารถผลิตสินคาใหไดจํานวนมาก
ในลักษณะของสินคา เพ่ือมวลชนในยุคที่ 2 การตลาดจะเนน ทีก่ ารขาย โดยจะเนนทีก่ ิจกรรมการขาย
ใหความสําคัญกับงานการขายเปนอยางมาก และกําไรของธุรกิจจะเกิดขึ้นมากนอยก็อยูท่ี
ความสามารถและประสทิ ธิภาพของทีมการขาย ยุคถัดมาเปนยุคท่กี ารตลาดเนนการใชเ ครอ่ื งมือทาง
การตลาดทุกอยา ง โดยเฉพาะการสรา งความพึงพอใจใหเกิดกบั ลูกคา โดยใชส วนผสมทางการตลาด
คอื ผลติ ภัณฑก ารกาํ หนดราคาของผลิตภณั ฑท่ีเหมาะสม
ความหมายของการตลาดและการขาย
การตลาด หมายถึง กจิ กรรมทางธุรกจิ ทจี่ ะทาํ ใหส ินคา จากผูผลิตไปสูมือผูบริโภค และทําให
ผูบริโภคเกิดความพึงพอใจที่ไดบริโภคสินคาหรือบริการน้ัน อันเปนผลทําใหธุรกิจประสบ
ความสาํ เรจ็ ตามวัตถุประสงคข องธรุ กิจนนั้ ๆ อีกดว ย
การขาย หมายถงึ กระบวนการในการชว ยเหลอื โนม นาว ชักจงู ใจ โดยใชบุคคลหรือไมใช
บคุ คลก็ได เพอ่ื ใหล ูกคา คาดหวงั ตัดสินใจซือ้ สินคาหรอื บริการนัน้ ๆ
ความแตกตา งระหวา งการตลาดและการขาย
เมอ่ื ธุรกจิ ทําการผลติ สนิ คาหรอื บริการและพยายามจูงใจผูบริโภคใหซ้ือสินคาหรือบริการ
นน้ั เราจะเรียกกิจกรรมน้วี า การขาย ซ่ึงจําเปนจะตองรูถึงความตองการของผูบริโภค เพื่อที่ธุรกิจ
หรือผูผลิตจะผลิตสินคาใหเหมาะสมสอดคลอง กับความตองการของผูบริโภค เม่ือผูผลิตคนหา
ความตองการทแี่ ทจรงิ ของผบู ริโภค แลวนําขอมูลไปพัฒนาผลิตภัณฑของตน เพื่อทําใหผูบริโภค
เกิดความพึงพอใจเม่ือไดใชผลิตภัณฑนั้นแลว ทายท่ีสุดธุรกิจก็จะไดกําไร ลักษณะนี้เรียกวา
การตลาด ซ่งึ สามารถทจ่ี ะสรปุ ความแตกตางระหวางการขายและการตลาดได ดงั น้ี

การขาย การตลาด
1. เนน ทคี่ วามสาํ คญั ของผลิตภณั ฑ 1. เนน ความตองการของผบู รโิ ภค
2. ธุรกจิ จะคนหาเทคนิควิธกี ารขายท่ีประสบ 2. ธรุ กิจจะคน หาวธิ กี ารสรา งความพึงพอใจตอ

ความสําเร็จ ผูบ รโิ ภค
3. ธุรกจิ จะมุงเนน ท่ียอดขาย 3. ธรุ กจิ จะมุงเนน ทีผ่ ลกําไร
4. แผนการขายจะเปน แผนระยะสนั้ 4. แผนการตลาดจะเปนแผนระยะยาว

สนองตอบความตอ งการของพนกั งานขาย สนองตอบความตอ งการของผซู ้ือ

87

แนวความคิดทางการตลาด
นักธุรกิจใหความสําคัญกับการตลาด เพ่ือทําใหธุรกิจนั้นประสบความสําเร็จโดยมีการ
พัฒนาแนวความคิด ปรัชญา และการดําเนินธุรกิจ การพัฒนา 3 ประการดังกลาวเรียกวาเปน
แนวความคิดทางการตลาด แนวความคิดทางการตลาดในปจจุบันมุงเนนไปท่ีผูบริโภคและการ
ผสมผสานของกิจกรรมทางการตลาด เพอ่ื ทําใหบรรลุถึงวตั ถปุ ระสงคของธรุ กิจและใหผูบ ริโภคเกิด
ความพงึ พอใจทีไ่ ดใชผลติ ภัณฑนน้ั ๆ
แนวความคิดทางการตลาดอาจสรปุ ไดด ังแผนภมู ิ ตอ ไปน้ี

การมงุ เนนผบู รโิ ภค

การผสมผสาน การสรางความ ธุรกจิ
กจิ กรรมทางการ พึงพอใจใหก บั ประสบ
ผลสําเร็จ
ตลาด ผูบริโภค

การกําหนดวตั ถปุ ระสงค
หรอื เปาหมายของธรุ กจิ

นอกจากแนวความคิดที่กลาวขางตน ยังมีการเสนอแนวความคิดใหมทางธุรกิจอันเปน
แนวความคิดทเ่ี ปนไปตามกระแสของสังคมและของประเทศชาติ คือ แนวความคิดทางการตลาด
เพ่ือสังคมและสิ่งแวดลอม โดยการตลาดในลักษณะนี้จะเนนในดานของการรักษาส่ิงแวดลอม
ความปลอดภัยตอ ชวี ิตผูบริโภคและไมทํารายธรรมชาติ โอโซน อากาศ น้ํา เน่ืองมาจากระแสการ
พิทักษโลก ดังน้ัน ธุรกิจจึงเสนอผลิตภัณฑที่เปนมิตรตอธรรมชาติปลอดสารซีเอฟซี (CFCs) ซึ่ง
ทําลายโอโซน มีกิจกรรมทางการตลาดในเร่ืองของรีไซเคิล รีฟล รียูส แนวความคิดที่กลาวถึงน้ี
อาจเรียกไดวาเปน กรนี มาเก็ตต้งิ นนั่ เอง

หนา ทที่ างการตลาดทส่ี ําคญั
หนา ท่ีของการตลาดที่มีผผู ลิตและผูบ รโิ ภคก็เพอื่ ชว ยเหลือ และอํานวยความสะดวกใหกับ
ผผู ลติ และผบู รโิ ภค สรุปได ดงั นี้
1. การขาย ผูประกอบธุรกิจตองอาศัยนักการตลาด ดําเนินกิจกรรมในดานการขายเพ่ือ
เคลื่อนยายสินคาจากโรงงานผลิต และการทําการโอนกรรมสิทธ์ิเปลี่ยนมือความเปนเจาของใน
สนิ คา นัน้ ๆ ไปยังผูบ ริโภค ผูประกอบธุรกิจจําเปนตองศึกษาจุดประสงคของตลาด และตองสราง
แรงจูงใจเพื่อทําใหลูกคาอยากไดสินคาโดยอาศัยการโฆษณา การสงเสริมการขาย และการใช
พนักงานขายเพ่ือกระตุนใหลูกคาเปาหมายตัดสินใจท่ีจะซื้อ ในทางกลับกันผูประกอบธุรกิจก็
สามารถขายสินคา ได