Conquer! Tingkatan 1

BHD.
Modul Aktiviti PT3

Sains SDN. US
(Dwibahasa) BON Buklet
Amali
Proses
Sains

BAKTI T01 INGKATAN
• Nurul Qutrunnada Baharuddin
• Siti Nursahidah Mohd Bahari 1
ILMU
KSSM

PENERBIT •RPeTv3iu •PISA/ •PAK-21 •PIB
TIMSS •HEBAT •STEM

•i-THINK

•Zon KBAT

EKSTRA! Imbas & muat turun

 Aktiviti PAK-21 • Rekod Prestasi Murid
• Peperiksaan Akhir Tahun

Sesuai Digunakan untuk Pentaksiran Bilik Darjah (PBD)

Kandungan

AKTIVITI PEMBELAJARAN ABAD KE-21 (PAK-21) i – viii
1 – 19
PENERBITBab 1Pengenalan kepada Penyiasatan Saintifik20 – 34
ILMU 35 – 44
BAKTI SDN. BHD.Bab 2Sel sebagai Unit Asas Hidupan45 – 66
67 – 78
Bab 3 Koordinasi dan Gerak Balas 79 – 96
97 – 109
Bab 4 Pembiakan 110 – 130
131 – 152
Bab 5 Jirim

Bab 6 Jadual Berkala

Bab 7 Udara

Bab 8 Cahaya dan Optik

Bab 9 Bumi

Aktiviti Pembelajaran Abad ke-21 PAK-21

Aktiviti 1 Petunjuk/Indicator

Tajuk: Membaca Isi Padu Cecair
Title: Reading the Volume of a Liquid
Topik berkaitan: Pengenalan kepada Penyiasatan Saintifik – Ralat Paralaks
Related topic: Introduction to Scientific Investigation – Parallax Error
Pernyataan masalah: Bagaimanakah isi padu cecair dapat diambil dengan tepat?
Problem statement: How can the volume of a liquid be taken accurately?
Arahan /Instructions:
1 Guru memberikan kad hijau dan kad merah kepada setiap murid.

The teacher hands out green and red cards to every student.
PENERBIT
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
2 Murid akan menggunakan kad warna untuk menunjukkan jawapan mereka.
The students will use the coloured cards to show their answers.

(a) Hijau – Ya/Setuju (b) Merah – Tidak/Tidak setuju
Green – Yes/Agree Red – No/Disagree

3 Guru menyediakan sebuah silinder penyukat yang diisi dengan air.
The teacher prepares a measuring cylinder filled with water.

4 Guru meletakkan silinder penyukat tersebut di atas meja yang rata. Kemudian, guru mengambil

bacaan isi padu air dengan memerhatikan silinder penyukat dari atas.
The teacher puts the measuring cylinder on a flat table. Then, the teacher takes the reading of the volume of water by

observing the measuring cylinder from above.

5 Guru menanyakan soalan berikut kepada murid untuk dijawab menggunakan kad warna.
The teacher asks the following questions to the students to be answered using the coloured cards.

(a) Adakah teknik yang ditunjukkan semasa mengambil bacaan isi padu air tadi betul?
Is the technique showed while taking the reading of the volume of water correct?

(b) Adakah bacaan isi padu air tersebut adalah tepat?
Is the reading of the volume of water accurate?

6 Seterusnya, guru mengulang langkah 5 dan 6 dengan mengambil bacaan isi padu air dari hadapan

dan dari bawah.
Next, the teacher repeats steps 5 and 6 by taking the reading of the volume of water from directly in front of and from below.

Atas
Above
Hadapan
Front
Bawah
Below

7 Pada akhir aktiviti, guru meminta murid untuk membuat kesimpulan mengenai cara mengambil
bacaan isi padu cecair dengan betul.
At the end of the activity, the teacher asks the students to make a conclusion on how to take the reading of the volume of a
liquid correctly.

i

Aktiviti 2 Fikir – Pasang – Kongsi/Think – Pair – Share

Tajuk: Organisasi Sel dalam Manusia
Title: Cell Organisation in Humans
Topik berkaitan: Sel sebagai Unit Asas Hidupan – Organisasi Sel
Related topic: Cell as the Basic Unit of Life – Cell Organisation
Pernyataan masalah: Apakah kepentingan organisasi cell?
Problem statement: What is the importance of cell organisation?
Arahan /Instructions:

Organisasi sel bertanggungjawab untuk membentuk organisma multisel yang kompleks.
Cell organisation is responsible to form a complex multicellular organism.
PENERBIT
ILMU 1 Guru meminta murid untuk memikirkan pernyataan di atas.
BAKTI SDN. BHD.The teacher asks the students to think about the statement above.

2 Guru meminta murid mengumpulkan maklumat mengenai organisasi sel daripada pelbagai sumber

seperti internet, buku dan sebagainya.
The teacher asks the students to gather information about cell organisation from multiple sources such as the internet, books

and others.

3 Murid perlu memberikan satu contoh organisasi sel dalam badan manusia.
The students need to give an example of cell organisation in the human body.

Sel Tisu Organ Sistem Organisma

Cell Tissue Organ System Organism

4 Di dalam kelas, guru mengarahkan murid untuk berbincang mengenai penemuan masing-masing
secara berpasangan.
In the class, the teacher instructs the students to discuss their findings in pairs.

5 Setiap pasangan perlu menyediakan sebuah pembentangan multimedia mengenai kepentingan
organisasi sel berdasarkan contoh yang diberikan.
Each pair needs to prepare a multimedia presentation on the importance of cell organisation based on the given example.

6 Murid kemudian mempersembahkan hasil perbincangan mereka di hadapan rakan sekelas.
The students then present the results of their discussion in front of their classmates.

ii

Aktiviti 3 Lingkungan Luar – Dalam/Inside – Outside Circles

Tajuk: Kawal Atur Suhu Badan
Title: Regulation of Body Temperature

Topik berkaitan: Koordinasi dan Gerak Balas
Related topic: Coordination and Response

Pernyataan masalah: Apakah yang berlaku kepada badan manusia ketika suhu berubah?
Problem statement: What happens to the human body when temperature changes?

Arahan /Instructions:
1 Guru membahagikan murid kepada dua kumpulan, lingkungan dalam dan luar. Mereka duduk

berhadapan masing-masing.
The teacher divides the students into two groups, the inside and outside circles. They sit facing each other.
PENERBIT
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
2 Guru memberikan beberapa kad soalan berkaitan kawal atur suhu badan kepada murid lingkungan

dalam. Murid lingkungan dalam perlu menanyakan soalan-soalan tersebut kepada murid di

hadapannya (lingkungan luar).
The teacher gives several question cards on the regulation of body temperature to the inside circle students. The inside circle
student has to ask the questions to the student in front of him or her (outside circle).

3 Murid lingkungan luar perlu menjawab soalan-soalan tersebut sementara murid lingkungan dalam

mencatat jawapannya.
The outside circle student has to answer the questions while the inside circle student jots down his or her answers.

4 Murid lingkungan dalam hanya memberi respons setelah murid lingkungan luar selesai menjawab.
The inside circle student only responds after the outside circle student has finished answering.

5 Kemudian, murid saling bertukar peranan dengan set soalan baharu.
Then, the students exchange their roles with a new set of questions.

6 Akhir sekali, murid bertukar pasangan dengan rakan di sebelah kanan.
Finally, the students change their partners with the friends on their right.

Contoh soalan/Examples of questions:
(a) Adakah suhu badan meningkat ketika cuaca panas?

Does the body temperature increase in hot weather?
(b) Namakan organ yang mengesan perubahan suhu badan.

Name the organ that detects the change in the body temperature.
(c) Nyatakan keadaan salur darah dalam kulit dan bulu roma semasa suhu badan meningkat.

State the conditions of the blood vessels and body hairs when the body temperature increases.
(d) Apakah yang akan berlaku kepada badan bagi membantu menurunkan suhu badan?

What will happen to the body in order to help reduce the body temperature?

Contoh cara merekodkan jawapan:
Example on how to record the answers:

Murid Ani Kavi Linda
Student

Soalan
Question

(a)

(b)

(c)

(d)

iii

PENERBITAktiviti 4 Lawatan ke Galeri/Gallery Walk
ILMU
BAKTI SDN. BHD.Tajuk: Faktor dan Kaedah Merawat Kemandulan
Title: Factors and Methods in Treating Infertility
Topik berkaitan: Pembiakan – Kemandulan
Related topic: Reproduction – Infertility
Pernyataan masalah: Apakah faktor kemandulan serta cara merawatnya?
Problem statement: What are the factors of infertility and ways to treat it?
Arahan /Instructions:

ISU kesukaran mendapat zuriat dalam perkahwinan bukan sesuatu yang baharu. Terdapat
juga pasangan yang menunggu lebih sedekad untuk menimang cahaya mata. Tidak terkecuali,
membabitkan kes sehingga seumur hidup tidak dapat menikmati kemanisan menjadi ibu
dan bapa.
DIFFICULTIES to conceive in married couples are not something new. There are couples that waited for more than a
decade to have a baby. Sadly, in some cases, there are those who are unable to experience the joy of being parents in
this lifetime.

Sumber/Source: https://www.hmetro.com.my/WM/2020/03/557804/sukar-dapat-zuriat yang diakses pada
28 Mei 2020/accessed on 28 May 2020

1 Guru membahagikan murid kepada beberapa kumpulan.
The teacher divides the students into several groups.

2 Berdasarkan petikan artikel di atas, setiap kumpulan perlu berbincang mengenai masalah
kemandulan.
Based on the excerpt above, each group has to discuss about infertility problems.
(a) Nyatakan faktor kemandulan bagi lelaki dan perempuan.
State the infertility factors for men and women.
(b) Cadangkan kaedah yang sesuai bagi mengatasi masalah kemandulan.
Suggest suitable methods to overcome infertility problems.

3 Setiap kumpulan perlu menyediakan hasil perbincangan mereka dalam bentuk poster yang
kemudiannya ditampal di dalam kelas.
Each group has to prepare the results of their discussion in the form of posters which are then put up in the class.

4 Murid berjalan dan bergerak ke sekeliling kelas untuk melihat hasil perbincangan kumpulan lain.
The students walk and move around the class to observe the results of the discussion of other groups.

5 Guru meminta murid untuk membincangkan dan merumuskan apa yang telah mereka pelajari
mengenai kemandulan.
The teacher asks the students to discuss and conclude on what they have learned on infertility.

iv

PENERBITAktiviti 5 Meja Bulat/Round Table
ILMU
BAKTI SDN. BHD.Tajuk: Perubahan Keadaan Jirim
Title: Changes in the State of Matter
Topik berkaitan: Jirim – Tiga Keadaan Jirim
Related topic: Matter – Three States of Matter
Pernyataan masalah: Apakah yang berlaku semasa perubahan keadaan jirim?
Problem statement: What happens during the changes in the state of matter?
Arahan /Instructions:
1 Guru membahagikan murid kepada beberapa kumpulan.

The teacher divides the students into several groups.
2 Guru menyediakan kertas bertulis tajuk seperti pendidihan, peleburan, kondensasi dan lain-lain

diikuti dengan beberapa soalan. Setiap kumpulan diberikan satu tajuk (sehelai kertas).
The teacher prepares papers written with titles such as boiling, melting, condensation and others, followed by several
questions. Each group is given a title (a piece of paper).
3 Dalam kumpulan, seorang murid diminta untuk menulis jawapan atau respons kepada soalan di atas
kertas tersebut. Kemudian, murid itu mengedarkan kertas tersebut kepada murid di sebelah mengikut
pusingan jam.
In the group, a student is asked to write answers or respond to the questions on the paper. Then, the student passes the paper
to the student next to him or her in a clockwise direction.
4 Setiap ahli kumpulan perlu menambah jawapan sendiri atau membetulkan apa yang telah ditulis
pada kertas tersebut ketika giliran mereka.
Each member of the group should add their own answers or ammend what has been written on the paper during their turn.
5 Semua ahli perlu menyiapkan tugasan ini dalam 10 minit.
All members have to finish this task within 10 minutes.
Contoh soalan/Examples of questions:
(a) Kenal pasti perubahan keadaan jirim yang berlaku dalam proses yang dinyatakan.

Identify the changes in the state of matter that takes place in the process stated.
(b) Lukis susunan zarah-zarah semasa perubahan keadaan jirim tersebut.

Draw the arrangement of particles during the changes in the state of matter.
(c) Adakah proses tersebut melibatkan pembebasan atau penyerapan haba?

Does the process involve the release or absorption of heat?
(d) Kaitkan perubahan keadaan jirim dengan Teori Kinetik Jirim.

Relate the changes in the state of matter to the Kinetic Theory of Matter.

v

PENERBITAktiviti 6 Masa Bulatan/Circle Time
ILMU
BAKTI SDN. BHD.Tajuk: Mengenal Pasti Kaedah Pengasingan Campuran
Title: Identifying Methods to Separate Mixtures
Topik berkaitan: Jadual Berkala – Kaedah Pengasingan Campuran
Related topic: Periodic Table – Methods of Separating Mixture
Pernyataan masalah: Apakah kaedah yang boleh digunakan untuk mengasingkan campuran?
Problem statement: What method can be used to separate mixtures?
Arahan /Instructions:

Suatu campuran bahan terdiri daripada dua atau lebih unsur atau sebatian yang
bergabung secara fizikal. Sifat asal bahan-bahan yang membentuknya tidak berubah
kerana tiada bahan baharu terbentuk.
A mixture of substance consists of two or more elements or compounds that are combined physically. The
original properties of the component substances are unchanged as there is no new substance formed.

1 Guru menyusun murid untuk duduk dalam bulatan dan membaca pernyataan di atas.
The teacher arranges for the students to sit in a circle and read the statement above.

2 Guru menyediakan sebiji bola dan membalingnya kepada mana-mana murid. Guru kemudian
menanyakan soalan berkaitan kepada murid yang memegang bola.
The teacher prepares a ball and tosses it to any student. The teacher then asks a question to the student who holds the ball.

3 Selepas menjawab soalan tersebut, murid itu kemudian membaling bola kepada murid yang lain.
After answering the question, the student then tosses the ball to another student.

4 Guru menggalakkan murid untuk berbincang sesama sendiri. Kemudian, murid mencatatkan hasil
perbincangan dalam bentuk peta i-THINK yang bersesuaian.
The teacher encourages the students to discuss among themselves. Then, the students record the results of their discussions in
the form of suitable i-THINK maps.
Contoh soalan/Examples of questions:
(a) Adakah campuran boleh dipisahkan?
Can a mixture be separated?
(b) Senaraikan kaedah pemisahan campuran.
List the methods to separate mixtures.
(c) Bagaimanakah suatu campuran garam dan pasir boleh diasingkan?
How can a mixture of salt and sand be separated?

vi

PENERBITAktiviti 7 Main Peranan/Role Play
ILMU
BAKTI SDN. BHD.Tajuk: Mengenal Pasti Komposisi Udara
Title: Identifying the Composition of Air

Topik berkaitan: Udara – Komposisi Udara
Related topic: Air – Composition of Air

Pernyataan masalah: Apakah komposisi udara?
Problem statement: What is the composition of the air?
Arahan /Instructions:
1 Guru menyediakan empat keping Kad Identiti iaitu kad yang bertulis Oksigen, Karbon Dioksida,

Nitrogen dan Gas Nadir.
The teacher prepares four Identity Cards which are cards written with Oxygen, Carbon Dioxide, Nitrogen and Inert Gases.

2 Setiap murid diberikan satu identiti dengan menampalkan Kad Identiti pada belakang bajunya.
Pastikan murid tidak mengetahui identiti mereka sendiri.
Each student is given an identity by pasting the Identity Card on their backs. Make sure that the students do not know their
own identities.

3 Setiap murid diberikan tiga kali peluang (tiga soalan) sahaja untuk bertanya kepada murid-murid lain
untuk mengenal pasti identiti masing-masing.
Each student is given only three chances (three questions) to ask others students in order to identify their own identities.

4 Murid yang ditanya pula hanya boleh menjawab ‘Ya’ atau ‘Tidak’.
The student asked can only answer with ‘Yes’ or ‘No’.

5 Apabila seorang murid berjaya mengenal pasti identitinya berdasarkan jawapan yang diberikan,
murid tersebut boleh menjadi ‘pakar’ untuk dirujuk oleh murid lain yang belum lagi berjaya.
When a student successfully identifies his or her identity based on the answers given, he or she can be an ‘expert’ to be referred
to by other students who have not succeeded yet.

Contoh soalan/Examples of questions:
(a) Adakah gas ini yang paling banyak di udara?

Is this gas the most abundant in the air?
(b) Adakah gas ini boleh membantu pembakaran?

Does this gas help in burning?
(c) Bolehkah gas ini digunakan untuk memadamkan api?

Can this gas be used to extinguish fires?
(d) Adakah gas ini diperlukan dalam respirasi?

Is this gas needed in respiration?
(e) Bolehkah gas ini menghasilkan lampu yang berwarna-warni?

Can this gas produce colourful lights?
(f) Adakah peratus kandungan gas ini berubah dalam udara sedutan dan udara hembusan?

Does the percentage of content of this gas changes in inhaled air and exhaled air?

vii

PENERBITAktiviti 8 Pembentangan/Presentation
ILMU
BAKTI SDN. BHD.Tajuk: Fenomena Penyerakan Cahaya
Title: Scattering of Light Phenomenon
Topik berkaitan: Cahaya dan Optik – Penyerakan Cahaya
Related topic: Light and Optics – Scattering of Light
Pernyataan masalah: Apakah fenomena penyerakan cahaya?
Problem statement: What is the phenomenon of scattering of light?
Arahan /Instructions:
1 Guru menunjukkan gambar pemandangan langit kemerah-merahan semasa Matahari terbenam di

hadapan kelas.
The teacher shows scenic pictures of the reddish sky during sunset in front of the class.

2 Guru merangsang pemikiran murid dengan bertanyakan bagaimana fenomena tersebut berlaku.
Setelah itu, guru meminta murid untuk menerangkan fenomena langit merah secara terperinci.
The teacher stimulates the students’ minds by asking how the phenomenon occurs. After that, the teacher asks the students to
explain the red sky phenomenon in detail.

3 Guru membahagikan murid kepada beberapa kumpulan.
The teacher divides the students into several groups.

4 Murid perlu membincangkan mengenai penyerakan cahaya dalam kumpulan. Hasil perbincangan
kemudiannya disediakan dalam bentuk pembentangan multimedia.
The students need to discuss the scattering of light in groups. The results of their discussion is then prepared in the form of a
multimedia presentation.

5 Murid kemudian mempersembahkan pembentangan mereka di hadapan rakan-rakan sekelas.
The students then present their findings in front of their classmates.

viii

Bab Tema 1: Kaedah Saintifik
Buku Teks: Halaman 1 – 42

1 Pengenalan kepada Penyiasatan Saintifik
Introduction to Scientific Investigation

Nota Ekspres  2 Beberapa jenis radas makmal yang lazim adalah

■ 1.1 Sains adalah Sebahagian daripada seperti berikut.
Kehidupan Harian Several laboratory apparatus commonly used are as the following.

 1 Sains ialah kajian sistematik tentang alam semula jadi Radas Fungsi radas
dan cara alam mempengaruhi benda hidup dan Apparatus Function of the apparatus
persekitarannya.
Tabung uji Untuk mengisi bahan kimia dalam amaun
Science is a systematic research of the nature and the way nature Test tube yang sedikit
affects living things and their environment. To hold small amounts of chemicals
PENERBIT
 2 Sains dikaji untuk memahami fenomena semula jadiILMU Penunu Untuk membekalkan nyalaan bagi tujuan
yang berlaku dalam alam sekitar.BAKTI SDN. BHD. Bunsen pemanasan
Bunsen burner To supply flame for heating purposes
Science is studied in order to understand natural phenomena that
occur in the environment. Bikar Untuk mengisi atau mengumpul cecair
Beaker To hold or collect liquid
  3 Pengetahuan sains ialah maklumat yang diperoleh
melalui kajian, penyiasatan dan pemerhatian. Tabung didih Untuk mengisi atau memanaskan bahan
Boiling tube kimia/To hold or heat chemicals
Scientific knowledge is the information obtained through research,
investigation and observation. Mangkuk pijar Untuk mengisi bahan kimia pepejal yang
Crucible
 4 Sains dibahagikan kepada pelbagai cabang seperti dipanaskan secara langsung
sains fizikal, sains bumi dan sains hayat. To hold solids that can be heated directly

Science is divided into several branches, such as physical sciences, Jam randik Untuk mengukur masa dengan tepat
earth sciences and life sciences. Stopwatch To measure time precisely

 5 Antara bidang yang melibatkan sains ialah bidang   3 Simbol amaran bahan berbahaya menggambarkan
perubatan, pertanian, pengangkutan, komunikasi dan sifat bahan-bahan kimia di makmal sains.
pembinaan.
The hazard symbols indicate the characteristics of the chemical
Among the fields that involve science are the field of medicine, substances in the science laboratory.
agriculture, transport, communication and construction.
 4 Simbol amaran berikut terdapat pada botol atau bekas
  6 Kepentingan sains/The importance of science: yang mengandungi bahan kimia.
• Membantu untuk memahami manusia dan
persekitarannya These hazard symbols are placed on bottles or containers which
Helps to understand human beings and the environment contain chemicals.
• Meningkatkan dan mengekalkan kualiti alam
sekitar Mudah terbakar Beracun atau Merengsa
Improves and maintains the quality of the environment
• Menyumbang kepada pelbagai ciptaan dan (Etanol, petrol, toksik (Plumbum, (Kloroform,
penemuan baharu
Contributes to new inventions and discoveries kerosin) merkuri, benzena, ammonia, klorin)
• Menyediakan peluang pekerjaan dalam kerjaya Flammable bromin, klorin) Irritant
berasaskan sains (Chloroform,
Provides job opportunities for science-based careers (Ethanol, petroleum, Poison/Toxic ammonia, chlorine)

  7 Peluang pekerjaan lebih meluas dengan pengetahuan kerosene) (Lead, mercury,
saintifik yang mencukupi. Contoh:
benzene, bromine,
There are greater employment opportunities with sufficient
knowledge of science. For example: chlorine)
• Doktor/Doctors
• Ahli sains/Scientists Mengakis Mudah meletup Radioaktif
• Jurutera/Engineers
• Ahli kaji purba/Archaeologists (Asid hidroklorik (Kalium, natrium) (Sinar-X, radium,
pekat, natrium Explosive
■ 1.2 Makmal Sains Anda uranium)
(Potassium, sodium) Radioactive
  1 Penyiasatan saintifik biasanya dijalankan di makmal hidroksida
sains.
pekat, hidrogen (X-ray, radium,
Scientific investigations are usually conducted in the science
laboratory. peroksida) uranium)
Corrosive

(Concentrated

hydrochloric acid,

concentrated sodium

hydroxide, hydrogen

peroxide)

1

 5 Atas faktor keselamatan, murid-murid mestilah mematuhi peraturan keselamatan di makmal sains. Peta Buih
For safety reasons, students should abide by the safety rules in the laboratory.

i-THINK

Dilarang masuk Dilarang berlari
dan bermain
tanpa kebenaran
No running or playing
guru
Do not enter the
laboratory without the
teacher’s permission

Dilarang makan Peraturan Dilarang
atau minum makmal sains
Laboratory rules menyentuh bahan
No eating or drinking
kimia dengan

tangan
Do not touch any
chemical reagents with

bare hands
PENERBIT
ILMU Laporkan sebarang Sentiasa patuh
BAKTI SDN. BHD.
kerosakan radas akan arahan guru
Follow the teacher’s
kepada guru
Report any apparatus instructions
damage to the teacher

Rajah 1 Peraturan makmal sains
Diagram 1 Laboratory rules

■ 1.3 Kuantiti Fizik dan Unitnya Measurements involve the measurement of length, area and
volume of an object or area.

 1 Kuantiti fizik diukur dalam unit Sistem Antarabangsa Sukatan Penjelasan Unit Alat pengukur
Measure- Explanation Unit Measuring
(unit S.I.). instrument
Physical quantities are measured in the International System of ment Jarak di Kilometer (km)
Panjang antara dua Meter (m) Pembaris,
Units (S.I. units). Length titik Sentimeter (cm)
The distance Milimeter (mm) opisometer,
 2 Unit S.I. piawai bagi lima kuantiti fizik asas ialah: Luas between two Mikrometer
The standard units for the common five base physical quantities are: Area points (µm) angkup luar,
Kilometre (km)
Kuantiti asas Unit S.I. Simbol unit Jumlah Metre (m) angkup dalam,
Base quantity SI unit Unit symbol permukaan Centimetre (cm)
yang Millimetre (mm) tolok skru
Panjang Meter m dilingkungi Micrometre (µm)
Length Metre kg oleh setiap mikrometer,
s sisi objek Kilometer
Jisim Kilogram K The sum persegi (km2) angkup vernier
Mass Kilogram A of all the Meter persegi Ruler,
Masa surfaces of (m2) opisometer,
Time Saat an object Sentimeter outside caliper,
Suhu Second persegi (cm2) inside caliper,
Temperature Kelvin Milimeter micrometer
Arus elektrik Kelvin persegi (cm2) screw gauges,
Electric current Ampere Square vernier caliper
Ampere kilometres (km²)
Square metres Mengguna-
 3 Unit piawai (S.I.) dalam sukatan adalah universal dan (m²)
digunakan di seluruh dunia. Square kan formula
centimetres (cm²)
The standard unit (S.I.) for measurement is universal and used in Square matematik
the whole world. millimetres (mm²)
(untuk bentuk
 4 Unit S.I. adalah penting untuk komunikasi
antarabangsa yang difahami dalam kalangan ahli sekata) dan
sains.
tanda semak
The standard units are important for a global communication that (3) pada kertas
is understood among all scientists.
graf (untuk
■ 1.4 Penggunaan Alat Pengukur, Kejituan,
Kepersisan, Kepekaan dan Ralat bentuk tidak

 1 Sukatan melibatkan pengukuran panjang, luas dan isi sekata)
padu sesuatu objek atau ruang. Using
mathematical
formula (for
regular shapes)
and check mark
(3) on graph
papers (for
irregular shapes)

2

Sukatan Penjelasan Unit Alat pengukur Sebiji guli mempunyai jisim 20 g dan isi padu 4 cm3.
Measure- Explanation Unit Measuring
instrument Berapakah ketumpatannya?
ment Jumlah Meter padu
ruang (m3) Silinder A marble has the density of 20 g with a volume of 4 cm3. What is its
Isi padu yang Sentimeter density?
Volume dipenuhi padu (cm3) penyukat,
oleh Mililiter (ml) Ketumpatan/Density = 20 g
sesuatu Liter (l) buret, pipet, 4 cm3
objek Cubic metres (m³)
The quantity Cubic centimetres melalui kaedah = 5 g cm–3
of space (cm³)
occupied by Millilitre (m) sesaran air  5 Konsep ketumpatan banyak diaplikasikan oleh
an object Litre () Measuring
cylinder, manusia dalam kehidupan harian. Contohnya, dalam
burette, pipette,
using water kapal selam, belon udara panas dan pelampung.
displacement
method The concept of density is widely applied in daily life. For example, in
submarines, hot air balloons and buoys.

 6 Kebanyakan industri pembalakan mengaplikasikan

konsep ketumpatan untuk memudahkan
PENERBIT
 2 Ralat ialah beza antara nilai sebenar bagi satu kuantitiILMU pengangkutan kayu balak ke kilang pemprosesan.
fizik dan nilai yang didapati dalam pengukuran.BAKTI SDN. BHD.
Kayu balak akan dihanyutkan dan terapung di
Error is the difference between the actual value of a physical
quantity and the value obtained through measurement. sepanjang sungai kerana kayu balak kurang tumpat

 3 i-THINK Peta Pokok daripada air.
The logging industry applies the concept of density to facilitate the
Ralat/Error
movement of timbers to the processing factory.The timbers are
floated downstream in the river towards the processing factory
because they are less dense than water.

Ralat sistematik Ralat rawak ■ 1.6 Langkah-langkah dalam Penyiasatan
Systematic error Random error Saintifik

• Kesilapan • Kesilapan teknik  1 Berikut merupakan senarai kemahiran proses sains
kedudukan sifar pengukuran yang perlu dipraktikkan dalam menjalankan suatu
The wrongly placed Wrong measuring technique penyiasatan saintifik.
zero position • Gangguan keadaan
persekitaran seperti The following is a list of science process skills that should be
• Kesilapan angin, kelembapan practiced during a scientific investigation.
penentukuran alat dan graviti (a) Memerhati/Observing
pengukur Disruption of environmental (b) Mengelas/Classifying
Inaccurately calibrated conditions e.g. wind, (c) Mengukur dan menggunakan nombor
instrument moisture and gravity Measuring and using numbers
(d) Membuat inferens/Making inferences
Rajah 2 Pengelasan ralat (e) Meramal/Predicting
Diagram 2 Classification of errors (f) Berkomunikasi/Communicating
(g) Menggunakan perhubungan ruang dan masa
■ 1.5 Ketumpatan Using time-space relationships
(h) Mentafsir data/Interpreting data
 1 Keapungan sesuatu bahan bergantung pada (i) Mendefinisi secara operasi/Defining operationally
(j) Mengawal pemboleh ubah/Controlling variables
ketumpatannya. (k) Membuat hipotesis/Making a hypothesis
The buoyancy of an object depends on its density. (l) Mengeksperimen/Experimenting

 2 Ketumpatan boleh dinyatakan sebagai jisim per unit isi ■ 1.7 Sikap Saintifik dan Nilai Murni dalam
Menjalankan Penyiasatan Saintifik
padu bahan berkenaan.
Density is stated as the mass of per unit volume of the object.

Ketumpatan/Density = Jisim (g)/Mass (g)  1 Setiap ahli sains perlu mengamalkan sikap saintifik dan
Isi padu (cm3)/Volume (cm3)
nilai murni semasa menjalankan penyiasatan saintifik.
 3 Bahan yang berbeza mempunyai ketumpatan yang Every scientist must practice scientific attitudes and moral values
berbeza.
when conducting scientific investigations.
Different materials have different densities.
(a) Sebarang objek yang lebih tumpat daripada sesuatu  2 Antara nilai murni yang perlu diamalkan ialah

cecair akan tenggelam dalam cecair tersebut. bersifat ingin tahu, jujur dan tepat, rajin dan tabah,
An object that is denser than a liquid will sink to the bottom of
bertanggungjawab ke atas keselamatan diri dan
the liquid.
persekitaran, berhemah tinggi, berfikiran kritikal
(b) Sebarang objek yang kurang tumpat daripada
dan analitis, sistematik, bekerjasama, baik hati dan
sesuatu cecair akan terapung di atas cecair tersebut.
An object that is less dense than a liquid will float on the surface penyayang, yakin dan berdikari serta pelbagai lagi sifat

of the liquid. baik yang lain.
Among the moral values that should be practised are being curious,
 4 Contoh pengiraan ketumpatan:
An example of a density calculation: honest and accurate, hardworking and patient, responsible to the
safety of oneself and the environment, noble, critical and analytical,
systematic, cooperative, kind and loving, confident and independent
and many more good attitudes.

3

Buku Teks: Halaman 3 – 4

1.1 Sains adalah Sebahagian daripada Kehidupan Harian

S.P: 1.1.1 Menghubungkaitkan aktiviti seharian dengan Sains.
S.P: 1.1.2 Mengitlak maksud Sains.
S.P: 1.1.3 Merumuskan kepentingan Sains dalam kehidupan seharian.
S.P: 1.1.4 Memerihalkan bidang Sains.
S.P: 1.1.5 Bekomunikasi mengenai kerjaya dalam bidang Sains.
S.P: 1.1.6 Menghubungkaitkan subjek yang perlu dipelajari dengan kerjaya bidang Sains yang diminati.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.

1 Nyatakan fenomena alam yang ditunjukkan oleh gambar di bawah. TP 2

State the phenomena shown by the pictures below.

PENERBITLetusan gunung berapi Pembentukan embun Pembentukan pelangi
ILMUVolcanic eruption Dew formation Rainbow formation
BAKTI SDN. BHD.
2 Lengkapkan takrifan sains. TP 1

Complete the definition of science.

Sains ialah suatu disiplin ilmu yang melibatkan pemerhatian dan eksperimen yang sistematik terhadap
fenomena alam semula jadi.
experiments on natural phenomena.
Science is a discipline that involves observation and systematic

3 Kemajuan dalam sains dan teknologi telah memberi banyak manfaat kepada orang ramai. Peta Bulatan
Lengkapkan peta bulatan di bawah dengan tiga kepentingan sains dalam kehidupan. TP 2

The advancement in science and technology have benefitted the public.
Complete the circle map below with three importance of science in life.

i-THINK

Mengawal penularan
penyakit dan
mengurangkan kadar
kematian

Controls the spread of
diseases and reduces the
mortality rate

Membolehkan pembinaan Kepentingan Memudahkan dan
bangunan tinggi sains dalam mempercepat komunikasi
Enables the construction of kehidupan Facilitates and speeds up
tall buildings communication
Importance of
science in life

Meningkatkan hasil
pertanian
Increases agricultural
yield

4

4 Berdasarkan faktor penghubung yang diberikan, lengkapkan peta titi tentang bidang sains di bawah. TP 2

Based on the given relating factor, complete the bridge map about the fields in science below.

i-THINK Peta Titi

Bidang sains Botani Mikrobiologi Zoologi Oseanografi
Microbiology Zoology as Oceanography
Field in science Botany as as Haiwan
Tumbuhan Mikroorganisma Animals Lautan
Kajian tentang Microorganisma Oceans
Plants
The study of

5 Terdapat banyak kerjaya dalam sains mengikut bidang-bidang tertentu. Lengkapkan jadual di bawah untuk
menerangkan tentang kerjaya dalam sains serta bidang dan subjek yang berkaitan dengannya. TP 3

There are many careers in science depending on certain fields. Complete the table below to explain the careers in science along with the
fields and subjects related to them.
PENERBIT Aktiviti PAK-21
ILMUKerjaya Bidang Subjek
BAKTI SDN. BHD.
Career Field Subject

Ahli meteorologi Meteorologi Fizik
Physics
Meteorologist Meteorology

Guru sains Pendidikan sains Fizik, biologi dan kimia
Science teacher
Science education Physics, biology and chemistry

Ahli farmasi Farmasi Kimia
Pharmacy
Pharmacist Chemistry

Ahli oseanografi Oseanografi Fizik, biologi dan kimia
Oceanography
Oceanographer Physics, biology and chemistry

Ahli astronomi Astronomi Fizik
Astronomer
Astronomy Physics

PdPc

AKtivitI Pembentangan

Anda dikehendaki membentuk satu kumpulan dan membuat sumbang saran menggunakan peta pemikiran yang sesuai
(boleh lebih daripada satu) mengenai: TP 6
You are required to form a group and brainstorm using suitable thinking maps (could be more than one) about:
• Kepentingan sains dalam memahami diri sendiri dan alam sekeliling ke arah mengagumi ciptaan Tuhan
The importance of science in understanding oneself and the environment to appreciate God’s creation
• Bidang sains berserta contoh seperti zoologi, botani, forensik, pengurusan sisa dan lain-lain
Fields in science with examples such as zoology, botany, forensics, waste management and others
• Kerjaya dalam bidang sains/Careers in fields in science
• Subjek yang perlu dipelajari untuk kerjaya yang dipilih/Subjects that are required to be learned for the career chosen

Persembahan hasil perbincangan boleh dibuat di atas kertas mahjung, kertas A4 atau MS PowerPoint.
The presentation of the discussion can be made on Mahjong paper, A4 papers or MS PowerPoint.

1.1 TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai definisi Sains.
TP 2 Memahami definisi Sains serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan definisi Sains untuk melaksanakan tugasan mudah.
TP 6 Mereka cipta persembahan menggunakan multimedia/ visual/ folio/ poster/ main peranan/ drama dengan cara kreatif dan inovatif
menggunakan pengetahuan dan kemahiran saintifik ke atas definisi Sains dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat
keputusan dengan mengambil kira nilai sosial/ekonomi/budaya masyarakat.

Belum Menguasai : TP 1 TP 2 TP 3 TP 6 Menguasai : TP 1 TP 2 TP 3 TP 6

5

Buku Teks: Halaman 9 – 14

1.2 Makmal Sains Anda

S.P: 1.2.1 Mengenal pasti dan menyatakan fungsi radas.
S.P: 1.2.2 Mengenal pasti simbol dan contoh bahan berbahaya dalam makmal.
S.P: 1.2.3 Melukis dan melabel radas yang biasa digunakan dalam makmal dan mengelas berdasarkan kegunaannya.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.
1 Padankan gambar radas berikut dengan nama serta fungsinya. Lukis simbol radas yang dinyatakan di dalam

kotak yang disediakan. TP 3 KBAT Mengaplikasi

Match the following pictures of the apparatus to their names and functions. Draw the symbol of the apparatus in the box provided.

Radas Nama radas Fungsi

Apparatus Name of apparatus Function

Balang gas

Gas jar
PENERBIT
ILMU Untuk tujuan penyejatan
BAKTI SDN. BHD.
For evaporation

Bikar Untuk menuras atau
menapis pepejal yang
Beaker tidak larut daripada
campuran
Corong penuras
To separate or filter insoluble
Filter funnel solids from a mixture

Untuk mengumpul gas

To collect gas

Mangkuk penyejat

Evaporating dish

Untuk mengisi bahan
kimia dalam kuantiti
yang besar

To fill up chemicals in a large
amount

6

2 Hafiz hendak mendidihkan sebikar air. Lukis dan labelkan susunan radas bagi proses pemanasan tersebut.
Hafiz wants to boil a beaker of water. Draw and label the apparatus set-up of the heating process.
TP 3 KBAT Mengaplikasi

Air Bikar
Water Beaker

xxxxxxxxx Kasa dawai
Wire gauze
Tungku kaki tiga Penunu Bunsen
Tripod stand Bunsen burner

PENERBIT
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
3 Namakan simbol amaran bahaya berikut dan nyatakan langkah keselamatan semasa mengendalikannya. Berikan
satu contoh bahan dengan simbol amaran bahaya tersebut. TP 4

Name the following hazard symbols and state the safety measures when handling them. Give an example of substance with the
hazard symbol.

Simbol/Symbol: Mudah terbakar/Flammable
Langkah keselamatan/Safety precaution:
Jauhkan bahan ini daripada nyalaan api atau sumber haba

Keep this substance away from flame or sources of heat

Contoh/Example: Alkohol/Alcohol

Simbol/Symbol: Mengakis/Corrosive
Langkah keselamatan/Safety precaution:
Jangan sentuh bahan ini secara terus kerana akan melecurkan kulit

Do not touch this substance directly as it will burn the skin

Contoh/Example: Asid sulfurik pekat/Concentrated sulphuric acid

Simbol/Symbol: Beracun/toksik/Poison/toxic
Langkah keselamatan/Safety precaution:
Jangan minum, makan atau rasa bahan ini

Do not drink, eat or taste the substance

Contoh/Example: Merkuri/Mercury

4 Vinod diminta oleh gurunya untuk mengendalikan bahan kimia dengan label seperti dalam rajah berikut.
Vinod is asked by his teacher to handle a chemical with the label as in the following diagram.
TP 3 KBAT Menganalisis
(a) Apakah cara yang selamat untuk Vinod mengendalikan bahan kimia tersebut?
What is the safe way for Vinod to handle the chemical?

Gunakan bahan kimia tersebut di dalam kebuk wasap

Use the chemical in the fume cupboard

(b) Nyatakan kesan sekiranya dia terhidu bahan kimia itu.

State the effect if he accidentally inhaled the chemical.
Sesak nafas/sakit tekak

Difficulty in breathing/sore throat

1.2 TP 3 Mengaplikasikan makmal sains untuk melaksanakan tugasan mudah.
TP 4 Menganalisis pengetahuan mengenai makmal sains dalam konteks penyelesaian masalah mengenai kejadian atau fenomena alam.

Belum Menguasai : TP 3 TP 4 Menguasai : TP 3 TP 4

7

Buku Teks: Halaman 9 – 14

1.2 Makmal Sains Anda

S.P: 1.2.4 Mewajarkan peraturan dan langkah keselamatan dalam makmal.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions. Betul/Salah
1 Tulis Betul atau Salah bagi arahan dalam makmal yang diberikan di bawah. TP 2
True/False
Write True or False for the intructions in the laboratory given below. Betul
True
Arahan Betul
True
Instruction Salah
False
Jangan tuang semula baki bahan kimia daripada eksperimen ke dalam botol asal. Betul
True
Do not pour back any remaining chemicals from the experiment into the original bottle.

Laporkan sebarang kerosakan radas atau kecederaan kepada guru dengan serta-merta.

Report any damages to the apparatus or injuries to the teacher immediately.

Letakkan bahan kimia yang mudah terbakar berdekatan dengan sumber api.

Place flammable chemicals near sources of fire.

Buka semua tingkap dan pintu semasa berada di dalam makmal.

Open all windows and doors while in the laboratory.
PENERBIT
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
2 Tandakan (7) pada murid yang melakukan kesalahan di dalam makmal. Kemudian, nyatakan peraturan makmal
yang tidak dipatuhi oleh murid tersebut dan ramalkan risiko perbuatan tersebut. TP 5 KBAT Menilai

Mark (7) on the student who made an error in the laboratory. Then, state the laboratory rules that the student disobeyed and predict
the risk of the action.

Danny

Kim 7

Aiman 7

Peraturan makmal yang tidak dipatuhi:

Laboratory rules that were disobeyed:
Aiman merasa bahan kimia yang merengsa tanpa kebenaran guru manakala Kim tidak mengikat rambutnya serta menghalakan tabung
uji yang dipanaskan ke arah rakannya.

Aiman tasted an irritant chemical without the teacher’s permission whereas Kim did not tie her hair and directed the heated test tube toward her friend.

Risiko perbuatan tersebut:

Risks of the action:
Aiman mungkin mengalami keracunan manakala rambut Kim mungkin disambar api atau pun bahan kimia di dalam tabung ujinya
mungkin akan terpercik kepada rakannya.

Aiman might experience poisoning whereas Kim’s hair might get caught on fire or the chemical inside her test tube might splash to her friend.

1.2 TP 2 Memahami makmal sains serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 5 Menilai keseluruhan proses penyiasatan saintifik yang telah dilaksanakan untuk menentukan langkah yang boleh ditambah baik ke
atas makmal sains dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan untuk melaksanakan satu tugasan.

Belum Menguasai : TP 2 TP 5 Menguasai : TP 2 TP 5

8

Buku Teks: Halaman 15 – 17

1.3 Kuantiti Fizik dan Unitnya

S.P: 1.3.1 Mengenal pasti dan menggunakan unit yang betul bagi kuantiti fizik yang berbeza.
S.P: 1.3.2 Mengenal pasti maksud simbol dan nilai simbol bagi imbuhan yang digunakan dalam pengukuran.
S.P: 1.3.3 Menukar unit kuantiti asas iaitu jisim, panjang dan masa seperti gram kepada kilogram, sentimeter kepada meter, saat

kepada jam dan sebaliknya.
S.P: 1.3.4 Mewajarkan kepentingan penggunaan unit S.I dalam kehidupan harian.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.

1 Lengkapkan jadual di bawah dengan jawapan yang betul./Complete the table below with the correct answers. TP 2

Kuantiti asas Panjang Jisim Masa Suhu Arus elektrik
Mass Time Temperature Electric current
Base quantity Length

PENERBITUnit S.I meter kilogram saat Kelvin Ampere
ILMU metre second Kelvin
BAKTI SDN. BHD.S.I. Unitkilogram Ampere

Simbol/Symbol m kg s K A

2 Lengkapkan jadual berkenaan imbuhan di bawah dengan jawapan yang betul. TP 2

Complete the table of prefixes below with the suitable answers.

Imbuhan giga mega kilo desi senti mili mikro
centi milli
Prefix deci 0.001 micro
m 0.000 001
Nilai 1 000 000 000 1 000 000 1 000 0.1 0.01
µ
Value

Simbol G Mk d c

Symbol

3 Tukarkan setiap unit kuantiti fizik berikut kepada unit imbuhan yang dinyatakan. TP 3 KBAT Mengaplikasi

Change the units of the following physical quantities to the stated prefix units.

0.03 m 7 000 000 g 3.45 m 8 000 000 000 B 0.000 069 m 9 min 681 g

30 mm 7 Mg 345 cm 8 GB 69 µ µm 540 s 0.681 kg

4 Dialog di bawah menunjukkan perbualan antara seorang guru dengan dua orang muridnya.

The dialog below shows a conversation between a teacher and his two students.

Guru : Hadif dan Ammar, ukur panjang kelas dengan kaki kamu.

Teacher : Hadif and Ammar, measure the length of the class with your feet.

Hadif : Baiklah, cikgu./Okay, teacher.
Ammar : Panjang kelas ini ialah 63 langkah, cikgu.

The length of this class is 63 steps, teacher.

Hadif : Saya pula dapat 52 langkah, cikgu./I got 52 steps, teacher.

Terangkan mengapa panjang kelas yang diukur oleh dua orang murid tersebut berbeza. TP 5 KBAT Menilai

Explain why the lengths of the class measured by the two students are different.

(a) Jumlah langkah yang diambil oleh Hadif dan Ammar adalah berbeza . Ini kerana jarak

langkah setiap orang adalah berbeza ./The number of steps taken by Hadif and Ammar are different .

This is because the distance of each person’s step are different .

(b) Perbezaan jarak langkah menyebabkan ukuran panjang kelas yang diperoleh tidak sama dan

tidak seragam ./The difference in the distance of steps causes the lengths of the class measured to be not the same

and not uniform .

1.3 TP 2 Memahami kuantiti fizik dan unitnya serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan kuantiti fizik dan unitnya untuk melaksanakan tugasan mudah.
TP 5 Menilai keseluruhan proses penyiasatan saintifik yang telah dilaksanakan untuk menentukan langkah yang boleh ditambah baik ke
atas kuantiti fizik dan unitnya dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan untuk melaksanakan satu tugasan.

Belum Menguasai : TP 2 TP 3 TP 5 Menguasai : TP 2 TP 3 TP 5

9

Buku Teks: Halaman 18 – 28

1.4 Penggunaan Alat Pengukur, Kejituan, Kepersisan, Kepekaan dan Ralat

S.P: 1.4.1 Menggunakan alat pengukur yang betul dan dengan cara yang betul, untuk mengukur dengan persis dan jitu kuantiti panjang,
jisim, masa, suhu dan arus elektrik.

S P: 1.4.2 Menggunakan alat pengukuran yang lebih jitu bagi membandingkan kejituan, kepersisan dan kepekaan dalam pengukuran.
S.P: 1.4.3 Menerangkan bagaimana mengatasi ralat sistematik dan ralat rawak.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.
1 (a) Padankan alat pengukur di bawah dengan nama yang betul. TP 1

Match the measuring instruments below to the correct names.

Neraca tiga alur

Triple beam balance
PENERBIT
ILMUR Neraca spring
BAKTI SDN. BHD.
Spring balance

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 g

0 100 200 300 400 500 g
01 23 4 56 78 9 10 g

Neraca tuas
S Lever balance

(b) Tulis Betul atau Salah bagi pernyataan yang diberikan di bawah berdasarkan alat pengukur di (a). TP 2

Write True or False for the statements given below based on the measuring instruments in (a).

R digunakan untuk mengukur jisim objek. Benar
True
R is used to measure the mass of an object. Salah
False
S digunakan untuk mengukur berat objek. Benar
True
S is used to measure the weight of an object.

Unit S.I bagi alat pengukur R dan S ialah kilogram.

The S.I. unit for the measuring instruments R and S is kilogram.

2 Rajah di bawah menunjukkan dua alat pengukur, K dan L.

The diagram below shows two measuring instruments, K and L.



KL

Sekiranya Arman ingin mengukur panjang sebuah padang bola, alat pengukur yang manakah sesuai digunakan?
Berikan alasan. TP 3 KBAT Menilai

If Arman wants to measure the length of a football field, which measuring instrument is suitable to be used? Give the reason.
Alat pengukur L kerana alat itu sesuai untuk mengukur objek dengan panjang melebihi 100 cm atau 1 m.
Measuring tool L because it is suitable for measuring objects with length exceeding 100 cm or 1 m.

10

3 Jadual di bawah menunjukkan beberapa alat pengukur. Fungsi/Function

The table below shows several measuring instruments.

Alat pengukur/Measuring instrument

Mengukur diameter
Measuring diameter

Angkup vernier Angkup vernier digital
Vernier calipers Digital vernier calipers

PENERBIT Mengukur suhu
ILMU Measuring temperature
BAKTI SDN. BHD.
Termometer digital Termometer klinik
Digital thermometer Clinical thermometer

Mengukur jisim
Measuring mass

Penimbang digital Neraca tuas
Digital balance Lever balance

12 3 45

A

Mengukur arus elektrik
Measuring electric current

Ammeter Ammeter digital
Ammeter Digital ammeter

(a) Lengkapkan jadual di atas dengan nama dan fungsi alat pengukur yang betul. TP 2

Complete the table above with the correct name and function of the measuring instruments.

(b) Bulatkan alat pengukur yang lebih jitu. TP 3

Circle the more accurate measuring instruments.

4 Jadual berikut menunjukkan bacaan sebuah angkup vernier dan ralat sifarnya. Tulis bacaan sebenar di dalam
ruang yang disediakan. TP 3 KBAT Mengaplikasi

The following table shows the reading of a vernier calipers and the zero errors. Write down the actual readings in the spaces provided.

Bacaan angkup vernier 34 34

Reading of the vernier calipers 0 5 10 0 5 10

Ralat sifar/Zero error +0.02 cm –0.04 cm
Bacaan sebenar (cm)/Actual reading (cm) 2.93 – (+0.02) = 2.91 3.29 – (–0.04) = 3.33

1.4 TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai penggunaan alat pengukur.
TP 2 Memahami penggunaan alat pengukur serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan penggunaan alat pengukur untuk melaksanakan tugasan mudah.

Belum Menguasai : TP 1 TP 2 TP 3 Menguasai : TP 1 TP 2 TP 3

11

Buku Teks: Halaman 28 – 32

1.5 Ketumpatan

S.P: 1.5.1 Menyusun mengikut urutan bahan berdasarkan ketumpatan.
S.P: 1.5.2 Meramalkan sama ada bahan akan terapung dan tenggelam berdasarkan ketumpatan.
S.P: 1.5.4 Mengira ketumpatan menggunakan rumus (ketumpatan = jisim/isi padu) dan dengan kaedah sesaran air.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.

1 Jadual di bawah menunjukkan lima bahan dengan ketumpatannya masing-masing.

The table below shows five materials with their respective density.

Bahan A B CD E
0.70 1.00 13.60 8.90 0.25
Material

Ketumpatan (g cm–3)

Density (g cm–3)
PENERBIT
ILMU(a) Berdasarkan jadual di atas, labelkan rajah di sebelah dengan E A
BAKTI SDN. BHD.betul. TP 3 D B
C
Based on the table above, label the diagram on the right correctly.

(b) Bahan D mempunyai isi padu 30 cm3. Berapakah jisim
bahan D? TP 3 KBAT Mengaplikasi

Material D has the volume of 30 cm3. What is the mass of material D?
Jisim/Mass = 8.90 × 30
= 267 g

2 Rajah di bawah menunjukkan dua objek, S dan T yang digunakan dalam suatu aktiviti sains.

The diagram below shows two objects, S andT used in a science activity.

ST

Lengkapkan pernyataan di bawah dengan jawapan yang betul. TP 2

Complete the statement below with the correct answer.

(a) Jika objek S dimasukkan ke dalam bekas berisi air, objek S akan terapung .
.
If object S is placed inside a container filled with water, object S will float .

(b) Jika objek T dimasukkan ke dalam bekas berisi air, objek T akan tenggelam

If objectT is placed inside a container filled with water, objectT will sink .

3 Klorofom tenggelam di dalam air tetapi terapung di permukaan merkuri.

Chloroform sinks in water but floats on the surface of mercury.

Berdasarkan maklumat di atas, terangkan ketumpatan kloroform. TP 2

Based on the above information, explain the density of chloroform.
Kloroform lebih tumpat daripada air tetapi kurang tumpat daripada merkuri.
Chloroform is denser than water but less dense than mercury.

1.5 TP 2 Memahami ketumpatan serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan ketumpatan untuk melaksanakan tugasan mudah.

Belum Menguasai : TP 2 TP 3 Menguasai : TP 2 TP 3

12

Buku Teks: Halaman 28 – 32

1.5 Ketumpatan

S.P: 1.5.5 Menerangkan fenomena yang berkaitan dengan perbezaan ketumpatan dalam kehidupan seharian.
S.P: 1.5.6 Membuat inovasi objek, makanan atau minuman menggunakan konsep ketumpatan.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.

1 Terdapat banyak fenomena yang berkaitan dengan perbezaan ketumpatan dalam kehidupan harian kita.
Lengkapkan pernyataan di bawah untuk menunjukkan perbezaan ketumpatan antara bahan. TP 2

There are a lot of phenomena related to the differences in density in our daily life.
Complete the statement below to show the differences in density between materials.

(a) Ais kurang tumpat daripada air, maka ais akan terapung di permukaan air.
PENERBIT
ILMU Ice isless densethan water, so it willfloat on the surface of water. Aktiviti PAK-21
BAKTI SDN. BHD.
(b) Batu lebih tumpat daripada air, maka batu akan tenggelam di dalam air.

Stone is denser than water, so it will sink in water.

(c) Keapungan suatu objek di dalam cecair bergantung kepada ketumpatan objek tersebut.

The buoyancy of an object in liquid depends on the density of the object.

2 Telur tenggelam di dalam air kerana ketumpatannya lebih tinggi daripada air seperti yang ditunjukkan dalam
rajah di bawah.

Egg sinks in water because its density is higher than the density of water as shown in the diagram below.

Air
Water

Telur
Egg

Cadangkan satu cara untuk mengapungkan telur di permukaan air. TP 4 KBAT Mencipta

Suggest a way to get the egg afloat on the surface of the water.
Letakkan garam ke dalam air. Garam akan meningkatkan ketumpatan air.
Put salt into the water. Salt will increase the density of water.

PdPc

AKtivitI Projek Kumpulan

Anda dikehendaki membentuk sebuah kumpulan yang terdiri daripada tiga orang ahli bagi membincangkan
fenomena ketumpatan dalam kehidupan harian. Pembentangan tersebut hendaklah merangkumi aspek berikut.

You are required to form a group of three to discuss the phenomena of density in daily life. The presentation must cover the
following aspects: TP 6

• Maksud ketumpatan/The definition of density
• Prinsip perbezaan ketumpatan dalam kehidupan harian/The principle of differences in density in daily life
• Inovasi objek, makanan atau minuman menggunakan konsep ketumpatan
Innovation of objects, food or drink using the concept of density

1.5 TP 2 Memahami ketumpatan serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 4 Menganalisis pengetahuan mengenai ketumpatan dalam konteks penyelesaian masalah mengenai kejadian atau fenomena alam.
TP 6 Mereka cipta persembahan menggunakan multimedia/ visual/ folio/ poster/ main peranan/ drama dengan cara kreatif dan inovatif
menggunakan pengetahuan dan kemahiran saintifik ke atas ketumpatan dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat
keputusan dengan mengambil kira nilai sosial/ekonomi/budaya masyarakat.

Belum Menguasai : TP 2 TP 4 TP 6 Menguasai : TP 2 TP 4 TP 6

13

Buku Teks: Halaman 33 – 37

1.6 Langkah-langkah dalam Penyiasatan Saintifik

S.P: 1.6.1 Membezakan setiap kemahiran proses Sains.
S.P: 1.6.2 Membuat urutan langkah dalam menjalankan penyiasatan saintifik mengikut urutan yang betul.
S.P: 1.6.3 Menjalankan satu penyiasatan saintifik bagi menyelesaikan satu masalah yang mudah.

1 Padankan kemahiran proses sains berikut dengan contoh yang betul. TP 3

Match the following science process skills to the correct examples.

Kemahiran proses sains Example

Science process skill Contoh

Membuat hipotesis Ketumpatan didefinisikan sebagai jisim per unit isi padu.

Making a hypothesis Density is defined as mass per unit volume.

Membuat inferens Cahaya diperlukan untuk fotosintesis.

Making inferences Light is needed for photosynthesis.

Mendefinisi secara operasi Bacaan neraca spring ialah 4 N.

Defining operationally The reading on the spring balance is 4 N.

Memerhati Semakin panjang bandul, semakin panjang tempoh ayunan.

Observing The longer the pendulum, the longer the period of oscillations.
PENERBIT
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
2 Jawab soalan berikut berdasarkan eksperimen di bawah.

Answer the following questions based on the experiment below.

Rajah berikut menunjukkan suatu eksperimen yang dijalankan oleh seorang murid untuk mengkaji hubungan
antara panjang bandul dengan tempoh ayunannya.

The following diagram shows an experiment conducted by a student to study the relationship between the length of a pendulum and
its period of oscillation.

Jadual di bawah menunjukkan keputusan eksperimen itu. TP 3

The table below shows the results of the experiment.

Panjang bandul 20 40 60 80

Length of pendulum (cm)

Masa yang diambil untuk 10 ayunan lengkap (s) 8 12 16 20

Time taken for 10 complete oscillations (s)

Purata masa yang diambil untuk 1 ayunan lengkap (s) 0.8 1.2 1.6 2.0

Average time taken for 1 complete oscillation (s)

(a) Kira purata masa yang diambil untuk satu ayunan lengkap bandul dan lengkapkan jadual di atas.

Calculate the average time taken for one complete oscillation of the pendulum and complete the table above. KBAT Mengaplikasi

(b) Berdasarkan jadual tersebut, cadangkan satu hipotesis untuk eksperimen ini.

Based on the table above, suggest one hypothesis for this experiment.
Semakin panjang bandul, semakin lama tempoh ayunan./The longer the length of the pendulum, the longer its period of oscillations.

14

(c) Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan

Based on this experiment, state the

(i) pemboleh ubah dimanipulasikan:

manipulated variable:
Panjang bandul/Length of pendulum

(ii) pemboleh ubah bergerak balas:

responding variable:
Masa untuk 10 ayunan lengkap/Time taken for 10 complete oscillations

(iii) pemboleh ubah dimalarkan:

constant variable:
Jisim ladung/Mass of bob

(d) Ramalkan purata masa yang diambil untuk 1 ayunan lengkap jika panjang benang yang digunakan ialah
100 cm.

Predict the average time taken for 1 complete oscillation if the length of the thread used is 100 cm. KBAT Menganalisis
2.4 s

Buku Teks: Halaman 37 – 38

1.7 Sikap Saintifik dan Nilai Murni dalam Menjalankan Penyiasatan Saintifik

S.P: 1.7.1 Menyokong sikap saintifik dan nilai murni yang diamalkan oleh ahli sains.
S.P: 1.7.2 Mewajarkan keperluan mengamalkan sikap saintifik dan nilai murni dalam menjalankan penyiasatan.

Kaji pernyataan di bawah.

Analyse the statement below.

Sikap saintifik dan nilai murni penting untuk diamalkan semasa menjalankan eksperimen.

Scientific attitudes and moral values are ​i​mportant to be practised while conducting experiments.

Pada pendapat anda, apakah kesan apabila murid-murid mengamalkan sikap saintifik dan nilai murni dalam
eksperimen? TP 5 KBAT Menilai

In your opinion, what are the effects when students practice scientific attitudes and moral values ​i​n experiments?
Mendapat keputusan yang tepat, dapat menyelesaikan masalah dengan baik dan menjadi lebih bertanggungjawab
Obtain accurate results, able to solve problems better and become more responsible
PENERBIT
ILMU
BAKTI SDN. BHD.

1.6 TP 3 Mengaplikasikan langkah dalam penyiasatan saintifik untuk melaksanakan tugasan mudah.
TP 5 Menilai keseluruhan proses penyiasatan saintifik yang telah dilaksanakan untuk menentukan langkah yang boleh ditambah baik ke
1.7 atas langkah dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan untuk melaksanakan satu tugasan.

Belum Menguasai : TP 3 TP 5 Menguasai : TP 3 TP 5

TAHAP PENGUASAAN YANG DICAPAI 1 2 3 456

15

Reviu PT3 4 Pilih pertukaran unit kuantiti asas yang betul.

Bahagian A Choose the correct base quantity conversion.

1 Apakah yang dimaksudkan dengan fenomena semula A 2.3 kg → 2 300 g
jadi? B 670 mm → 0.067 m
C 5 000 000 g → 50 Mg
What is meant by natural phenomena? D 450 cm → 0.45 m

A Kejadian yang dicipta oleh benda hidup 5 Jadual 1 menunjukkan unit S.I bagi tiga kuantiti
asas.
Occurrences that are created by living things
Table 1 shows the S.I. units of three base quantities.
B Perkara yang diperlukan oleh benda bukan hidup

Things that are required by non-living things

C Kejadian yang berlaku dalam alam semula jadi

Occurrences that happen in nature

D Kejadian yang berlaku setiap hari

Occurrences that happen every day

2 Rajah 1 menunjukkan sebuah radas yang biasa
ditemui di dalam makmal sains.

Diagram 1 shows an apparatus commonly found in the
science laboratory.

m
PENERBIT Kuantiti Arus Q Suhu
ILMU asas elektrik
BAKTI SDN. BHD. Temperature
Base Electric
quantity current Saat R

Unit S.I P Second

S.I unit

Jadual 1/Table 1
Antara berikut, yang manakah betul?
Which of the following are correct?

Rajah 1/ Diagram 1 P Q R
A Darjah Celsius Jisim Volt
Antara radas berikut, yang manakah mempunyai
fungsi yang sama dengan radas di atas? Degree Celsius Mass Volt
Which of the following apparatus has the same function as
B Ampere Masa Kelvin
the apparatus above?
Ampere Time Kelvin
A C
C Kilogram Volt Saat

Kilogram Volt Second

D Kelvin Panjang Saat

Kelvin Length Second

6 Ketumpatan besi ialah 5.8 g cm–3.
B D Berapakah jisim bagi 30 cm³ besi?
The density of iron is 5.8 g cm–³.

What is the mass for 30 cm³ of iron?

A 99 g C 174 g
B 158 g D 198 g

7 Maklumat berikut menunjukkan beberapa langkah
3 Rajah 2 menunjukkan simbol amaran bahaya. dalam penyiasatan saintifik.

Diagram 2 shows a hazard symbol. The following information shows some steps in a scientific
investigation.

Rajah 2/ Diagram 2 P – Merancang eksperimen/Plan an experiment
Apakah maksud bagi simbol tersebut? Q – Mengawal pemboleh ubah
What is the meaning of the symbol?
Control variables
A Merengsa/Irritant
B Mengakis/Corrosive R – Membina hipotesis/Construct a hypothesis
C Mudah terbakar/Flammable S – Mengenal pasti masalah/Identify a problem
D Toksik/Toxic
Susun P, Q, R dan S mengikut urutan yang betul.
16
Arrange P, Q, R and S in the correct order.

A S → R → Q → P C P → Q → R → S
B R → S → P → Q D Q → P → R → S

Bahagian B dan/atau C

1 (a) Afrina menjalankan aktiviti menggunakan beberapa alat pengukur di dalam makmal sains.
Tandakan (3) pada pernyataan yang betul.

Afrina carries out an activity using several measuring instruments in the science laboratory.
Tick (3) the correct statements.

Ammeter digunakan untuk menyukat voltan dalam suatu litar. 3
3
An ammeter is used to measure voltage in a circuit.

Neraca spring digunakan untuk mengukur berat.

A spring balance is used to measure weight.

Tolok skru mikrometer digunakan untuk mengukur ketebalan sekeping kertas.

A micrometer screw gauge is used to measure the thickness of a piece of paper.

Voltmeter digunakan untuk mengukur rintangan dalam litar.

A voltmeter is used to measure resistance in a circuit.
PENERBIT
ILMU [2 markah/marks]
BAKTI SDN. BHD.
(b) Jadual 1 menunjukkan tiga alat pengukur yang digunakan di dalam makmal sains.
Tulis Benar atau Palsu pada pernyataan mengenai fungsinya yang berikut.

Table 1 shows three measuring instruments used in the science laboratory.
Write True or False for the following statements of their functions.

Alat pengukur

Measuring instrument

Fungsi Menyukat arus elektrik Mengukur panjang objek Mengukur masa

Function Measuring electric current Measuring length of objects Measuring time
Palsu Benar Benar
Benar/Palsu False True True

True/False [2 markah/marks]

Jadual 1/Table 1

Zon KBAT

2 Rajah 2.1 menunjukkan sebuah pemandangan di tepi pantai semasa Jason dan keluarganya berkelah.

Diagram 2.1 shows the scene by the beach when Jason and his family have a picnic.

Rajah 2.1/Diagram 2.1

17

(a) (i) Berdasarkan pemerhatian pada Rajah 2.1, lengkapkan jadual di bawah.

Based on the observation in Diagram 2.1, complete the table below.

Objek yang tenggelam di dalam air Objek yang terapung di permukaan air

Objects that sink in water Objects that float on the surface of water

Pasir/Sand Bola/Ball

Cangkerang/Shell Pelampung/Float

[2 markah/marks]

(ii) Jason dan adiknya terjumpa sebiji telur berdekatan dengan pantai. Mereka mendapati telur tersebut
tenggelam apabila dimasukkan ke dalam sebuah baldi yang berisi air mineral.

Cadangkan langkah yang boleh diambil supaya telur itu dapat terapung di dalam baldi tersebut.

Jason and his brother discovered an egg near the beach. They found out that the egg sank when placed in a bucket filled
with mineral water. Suggest the step that can be taken so that the egg can float in the bucket.

Gunakan air laut untuk menggantikan air di dalam baldi. Air laut lebih tumpat daripada telur dan membolehkannya terapung.
PENERBIT
ILMU Use seawater to replace the water in the bucket. Seawater is denser than the egg thus enables it to float. [2 markah/marks]
BAKTI SDN. BHD.
(b) Rajah 2.2 menunjukkan sebuah kapal selam yang terapung di permukaan laut.

Diagram 2.2 shows a submarine which floats on the surface of an ocean.

Rajah 2.2/Diagram 2.2
Terangkan bagaimana kapal selam tersebut boleh tenggelam ke dalam laut. KBAT Menganalisis
Explain how the submarine can submerge into the sea.

Tangki balast di dalam kapal selam dibuka supaya air laut dapat mengalir ke dalamnya dan menjadikan kapal selam lebih tumpat.

Apabila ketumpatannya bertambah, kapal selam akan tenggelam./The ballast tanks are opened so seawater can flow inside and make

the submarine denser. When its density increases, the submarine will sink.

[2 markah/marks]
(c) Ammar diberikan suatu pepejal yang berbentuk kuboid dengan ketumpatan 8.90 g cm–3 dan ukuran seperti

yang ditunjukkan dalam Rajah 2.3.

Ammar is given a cuboid-shaped solid with the density of 8.90 g cm–3 and the measurements as shown in Diagram 2.3.

3 cm

4 cm

5 cm

Rajah 2.3/Diagram 2.3
Bantu Ammar untuk menghitung jisim pepejal tersebut. KBAT Mengaplikasi
Help Ammar to calculate the mass of the solid.

Jisim/Mass = 8.90 g cm–3 × (4 cm × 3 cm × 5 cm)
= 534 g

[2 markah/marks]

18

Zon PISA/TIMSS

Pak Amid telah menternak 300 ekor ikan tilapia di dalam sangkar dalam sungai Sentosa. Sebuah kilang baru siap dibina
di hulu sungai pada bulan Mac. Pak Amid mendapati bilangan ikan yang mati meningkat seperti yang ditunjukkan
dalam carta palang di bawah.

Pak Amid bred 300 tilapia fish in a cage in Sentosa River. A factory is newly built upstream in March. Pak Amid found that the number of
dead fish increases as shown in the bar chart below.

Bilangan ikan mati
Number of dead fish

PENERBIT90
ILMU
BAKTI SDN. BHD.80

70

60

50

40

30

20

10

0 Jan Feb Mac Apr Bulan
Month

(a) Nyatakan bulan yang mencatatkan bilangan tertinggi ikan mati.

State the month which recorded the highest number of dead fish.
April


(b) Apakah pemboleh ubah bergerak balas?

What is the responding variable?
Bilangan ikan mati/The number of dead fish


(c) Berdasarkan carta palang di atas, berapakah bilangan ikan yang tinggal di dalam sangkar dalam sungai Sentosa

sehingga bulan April?

Based on the above bar chart, how many fish are left in a cage in the Sentosa River until April?
120

(d) Sekiranya anda ialah pegawai daripada Jabatan Alam Sekitar, sarankan tindakan yang boleh diambil untuk
membantu Pak Amid mengatasi masalah ini. KBAT Menganalisis

If you are an officer from the Department of Environment, recommend an action that can be taken to help Pak Amid overcome this
problem.
Mengenakan denda atau hukuman kepada pengusaha kilang yang membuang sisa toksik ke dalam sungai

Imposing fines or punishment to the factory owners that discharge toxic wastes into the river

19

Bab Tema 3: Penerokaan Unsur dalam Alam
Buku Teks: Halaman 162 –193
6 Jadual Berkala
Periodic Table  4 Antara contoh molekul:
Some examples of molecule:
Nota Ekspres
(a) Dua atom oksigen membentuk molekul oksigen
■ 6.1 Pengelasan Unsur Two oxygen atoms form an oxygen molecule

 1 Semua jirim terdiri daripada atom yang merupakan (b) Air terdiri daripada satu atom oksigen dan dua
unit paling asas.
atom hidrogen
All matter consists of atoms which are the most basic unit. Water is made up of one oxygen atom and two hydrogen atoms
 2 Struktur atom/The structure of an atom:
(c) Karbon dioksida terdiri daripada satu atom karbon
(a) Terdapat satu nukleus di tengah atom yang
mengandungi proton dan neutron. dan dua atom oksigen
Carbon dioxide consists of one carbon atom and two oxygen
There is one nucleus in the middle of the atom that contains
proton and neutron. atoms

(b) Elektron bergerak mengelilingi nukleus di dalam  5 Unsur dan sebatian boleh dibezakan berdasarkan
petala. jadual berikut.

Electron moves around the nucleus in an orbit. Elements and compounds can be differentiated based on the
(c) Zarah subatom – proton (positif), elektron (negatif) following table.

dan neutron (tiada cas)
Subatomic particles – proton (positive), electron (negative) and

neutron (no charge)
(d) Berikut menunjukkan rajah struktur atom.
The following is the diagram of the structure of an atom.
Kala/PeriodPENERBIT Unsur/Element Sebatian/Compound
ILMU (a) Susunan atom (a) Susunan atom
BAKTI SDN. BHD. Arrangement of atoms Arrangement of atoms

Proton Nukleus (b) Terdiri daripada (b) Terdiri daripada dua
Proton Nucleus
Neutron satu jenis atom atau lebih atom yang
Neutron
sahaja bergabung secara kimia
Elektron Consists of only one Consists of two or more
Electron
type of atom atoms chemically bonded
Rajah 1 Struktur atom together
Diagram 1 The structure of an atom
(c) Contoh: Emas, (c) Contoh: Air, karbon
 3 Molekul merupakan hasil gabungan dua atau lebih
merkuri dan besi dioksida dan ammonia
atom secara kimia. Example: Gold, mercury Example: Water, carbon
A molecule is a chemical combination of two or more atoms.
and iron dioxide and ammonia

 6 Kumpulan/Group

1 Logam/Metal 18

1 2 He

1H 2 Separuh logam/Semi-metal (metalloid) 13 14 15 16 17 Helium
Hidrogen 4 Helium
1 Hydrogen

3 4 Bukan logam/Non-metal 5 6 7 8 9 10

2 Li Be B C N O F Ne
Litium Neon
7 Lithium Berilium Boron Karbon Nitrogen Oksigen Fluorin 20 Neon
9 Beryllium 11 Boron 12 Carbon 14 Nitrogen 16 Oxygen 19 Fluorine

11 12 Unsur peralihan 13 14 15 16 17 18

3 Na Mg Al Si P S Cl Ar
Magnesium Silikon Fosforus Sulfur Klorin Argon
24 Magnesium 31 Fosforus 32 Sulphur
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Natrium Aluminium 35.5 Chlorine 40 Argon
27 Aluminium 28 Silikon
23 Sodium
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Mn Fe
4K Ca Sc Ti V Cr Mangan Ferum Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Kalium 55 Manganese 56 Iron Kobalt Nikel Kuprum Zink Galium Kripton
Kalsium Skandium Titanium Vanadium Kromium 59 Cobalt 59 Nickel 64 Copper 65 Zinc 70 Gallium Germanium Arsenik Selenium Bromin 84 Krypton
39 Potassium 40 Calcium 45 Scandium 48Titanium 51 Vanadium 52 Chromium 73 Germanium 75 Arsenic 79 Selenium 80 Bromine

37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

Rb Sr5 Rubidium Strontium Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
85.5 Rubidium 88Strontium Niobium Molibdenum Teknetium Rutenium Rodium Paladium Argentum Kadmium Indium Stanum Antimoni Telurium Xenon
Ytrium Zirkonium 93 Niobium 96Molybdenum 98 Technetium 101Ruthenium 103 Rhodium 106 Palladium 108 Silver 112 Cadmium 115 Indium 119 Tin 122 Antimony 128 Tellurium Iodin 131Xenon
89 Yttrium 91 Zirconium 127 Iodine

55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86

Cs Ba6 Sesium *La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Barium Lantanum Hafnium Tantalum Tungsten Renium Osmium Platinum Aurum Merkuri Talium Plumbum Bismut Polonium Astatin Radon
133 Caesium 137 Barium 139Lanthanum 178.5 Hafnium 181Tantalum 184 Tungsten 186 Rhenium 190 Osmium Iridium 195 Platinum 197 Gold 201 Mercury 204 Thallium 207 Lead 209 Bismuth 210 Polonium 210 Astatine 222 Radon
192 Iridium

87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118

Fr7 Fransium Ra *Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Uut Fl Uup Lv Uus Uuo
Francium Radium Aktinium Unutrium Unupentium Livermorium Ununseptium Ununoctium
Radium Actinium Ruterfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium
Rutherfordium Dubinium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadium Roentgenium Copernicium Flerovium

58 59 60 61 62 63 64 65 Dy Ho66 67 68 69 70 71

* Siri Lantanida Ce PrPraseodimium NdNeodimium Pm Sm Eu Gd TbGadolinium Disprosium Er Tm Yb Lu
Lanthanide series Serium Samarium Europium Dysprosium Tulium Yterbium Lutetium
140 Cerium Prometium 150 Samarium 152 Europium Gadolinium 162 Erbium 169 Thulium 173 Ytterbium 175 Lutetium
* Siri Aktinida Promethium 157 167 Erbium
Actinide series 90 Praseodymium Neodymium 94 95 159 Terbium Holmium 101 102 103
141 144 Terbium 165 Holmium 100
Th Pu Am Md No Lr
Torium 91 92 93 96 97 98 99 Fm Nobelium
232Thorium Plutonium Amerisium Femium Mendelevium Nobelium Lawrensium
Pa U Np Plutonium Americium Cm Bk Cf Es Fermium Mendelevium Lawrencium
Kurium Berkelium Kalifornium Einsteinium
Protaktinium Uranium Neptunium Curium Berkelium Californium Einsteinium
23P1rotactinum 238 Uranium Neptumium

Rajah 2 Jadual Berkala Unsur/Diagram 2 PeriodicTable of Elements

79

Jadual Berkala menunjukkan kedudukan unsur logam, (b) Tanah – terdiri daripada campuran tanah, pasir,

bukan logam dan gas nadir. humus dan lain-lain
The PeriodicTable shows the position of metals, non-metals and Soil – consists of the mixture of soil, sand, humus and others

inert gases. (c) Air limau – terdiri daripada gula, air dan limau
Lime juice – made up of sugar, water and lime
(a) Unsur logam terdiri daripada kumpulan 1 dan 2.
Metal elements are in groups 1 and 2. (d) Air laut – terdiri daripada garam mineral, udara

(b) Unsur bukan logam terdiri daripada kumpulan 15, dan air
Seawater – made up of mineral salts, air and water
16, 17 dan 18.
Non-metal elements are in groups 15, 16, 17 and 18.  3 Beberapa kaedah digunakan untuk mengasingkan
bahan campuran. Antaranya:
(c) Gas nadir terletak pada kumpulan 18.
Inert gases are in group 18. There are several methods used to separate mixtures:
(a) Penurasan/Filtration
 7 Perbezaan antara logam dan bukan logam boleh dilihat
– Mengasingkan bahan pepejal yang tidak larut di
dalam jadual di bawah.
The differences between metals and non-metals can be observed in dalam cecair
Separates insoluble solids in liquids
the table below.
PENERBIT – Contoh: Serbuk teh di dalam air teh
ILMULogam Sifat Bukan logam E.g.:Tea powder in tea
BAKTI SDN. BHD.MetalCharacteristicNon-metal (b) Penyulingan/Distillation

Berkilat/Berkilau Kekilauan (rupa) Kusam/Pudar – Mengasingkan campuran cecair terlarut campur
Shiny Appearance Dull
yang mempunyai takat didih berbeza
Mulur Kemuluran Tidak mulur/ Separates miscible liquids with different boiling points
Ductile Ductility Rapuh
Not ductile/Brittle – Contoh: Bahagian-bahagian petroleum seperti

Boleh ditempa Kebolehtempaan Tidak boleh petrol, kerosin dan bitumen
Malleable Malleability ditempa E.g.: Fractions of petroleum such as petrol, kerosene and
Non-malleable
bitumen
Kuat Kekuatan Lemah
Strong regangan Weak (c) Pemisahan menggunakan magnet
Tensile strength Separation using magnet

Konduktor yang Kekonduksian Penebat (kecuali – Mengasingkan dua pepejal yang bersifat bahan
baik
Good conductor elektrik karbon) magnet dan bukan bahan magnet
Electrical Insulator (except Separates two solids of magnetic and non-magnetic
conductivity carbon)
substances
Konduktor yang Kekonduksian Konduktor yang
baik – Contoh: Campuran besi dan sulfur
Good conductor haba lemah E.g.: Mixture of iron and sulphur
Heat conductivity Poor heat conductor (d) Pengenapan/Sedimentation

Tinggi Ketumpatan Rendah – Mengasingkan bahan pepejal yang tidak larut di
High Density Low
dalam cecair dan terenap di dasarnya
Tinggi Takat lebur dan Rendah Separates insoluble solids deposited at the bottom of liquids
High Low
takat didih – Contoh: Campuran kapur dan air
Melting point and E.g.: Mixture of cotton and water
(e) Pengapungan/Floatation
boiling point
– Mengasingkan bahan yang tidak larut dan
Aluminium, besi Contoh Oksigen, sulfur
Examples terapung di atas permukaan cecair
dan perak dan karbon Separates insoluble substances that float on top of liquids
Aluminium, iron Oxygen, sulphur and
and silver carbon – Contoh: Campuran minyak dan air
E.g.: Mixture of oil and water
■ 6.2 Campuran (f) Kromatografi/Chromatography

 1 Campuran ialah bahan yang terdiri daripada gabungan – Mengasingkan campuran dalam kuantiti yang
dua atau lebih unsur atau sebatian yang bercampur
secara fizikal. sedikit
Separates mixtures in a small amount
A mixture is a substance made by the physical combination of two
or more elements or compounds. – Contoh: Kandungan alkohol di dalam darah
E.g.: Alcohol content in the blood
 2 Antara contoh campuran dalam kehidupan harian
ialah: ■ 6.3 Sebatian

Some examples of mixtures in daily life:  1 Sebatian ialah bahan yang terdiri daripada gabungan
(a) Udara – terdiri daripada gas-gas berbeza, wap air, dua atau lebih unsur yang bercampur secara kimia.
habuk dan mikroorganisma
Air – consists of different gases, water vapour, dust and A compound is a substance made by the chemical combination of
microorganism two or more elements.

 2 Antara contoh sebatian dalam kehidupan harian ialah:
Some examples of compounds in daily life:

(a) Garam – unsur natrium dan klorin
Salt – sodium and chlorine elements

(b) Gula – unsur karbon, hidrogen dan oksigen
Sugar – carbon, hydrogen and oxygen elements

80

(c) Air – unsur hidrogen dan oksigen Perubahan fizik Perubahan kimia
Water – hydrogen and oxygen elements Physical change Chemical change

(d) Kapur – unsur kalsium, karbon dan oksigen Biasanya tidak memerlukan Biasanya memerlukan
Chalk – calcium, carbon and oxygen elements
tenaga yang banyak tenaga yang banyak
 3 Sebatian boleh dibentuk daripada tindak balas antara Usually does not require a lot of Usually requires a lot of
unsur logam dengan bukan logam. energy energy

Compounds can be formed by the reaction of metals with non-metals. Contoh: Contoh:
(a) Zink + sulfur → zink sulfida
Zinc + sulphur → zinc sulphide Ais melebur, gula melarut Besi berkarat, kertas

(b) Aluminium + oksigen → aluminium oksida di dalam air, air tersejat dibakar, fotosintesis
Aluminium + oxygen → aluminium oxide Example:
daripada pakaian Iron rusts, burned paper,
 4 Unsur Kumpulan 1 (logam alkali) bertindak balas Example: photosynthesis
dengan air untuk menghasilkan sebatian alkali dan gas Ice melts, sugar dissolves in water,
water evaporated from clothing
PENERBIThidrogen.
ILMU Group 1 elements (alkaline metal) react with water to form alkaline 8 Perbezaan antara campuran dengan sebatian:
BAKTI SDN. BHD. The differences between compounds and mixtures:
compounds and hydrogen gas.
Campuran Sebatian
(a) Litium + air → litium hidroksida + gas hidrogen Mixture Compound
Lithium + water → lithium hydroxide + hydrogen gas
(a) Susunan atom (a) Susunan atom
(b) Natrium + air → natrium hidroksida + gas hidrogen Arrangement of atoms Arrangement of atoms
Sodium + water → sodium hydroxide + hydrogen gas
(b) Terdiri daripada dua (b) Terdiri daripada dua
 5 Dalam perubahan kimia, jumlah zarah dalam jirim
adalah kekal. Oleh itu, jisim adalah diabadikan iaitu atau lebih unsur atau lebih unsur yang

tidak berubah. yang bergabung bergabung secara
In a chemical change, the number of particles in matter is constant.
secara fizikal kimia
Hence, the mass is conserved , that is unchanged. Consists of two or more Consists of two or more

 6 Suatu sebatian boleh diasingkan dengan proses elements which are elements which are
elektrolisis iaitu proses penguraian suatu sebatian physically combined chemically combined
kepada unsur-unsurnya apabila arus elektrik dialirkan

melaluinya.
A compound can be separated through the electrolysis process

which is the decomposition of a compound into its elements when
electric current is passed through it.

 7 Berikut ialah perbezaan antara perubahan fizik dengan
perubahan kimia.

The following is the differences of physical and chemical changes.

Perubahan fizik Perubahan kimia
Physical change Chemical change

Tiada bahan baharu Bahan baharu (c) Contoh: Duit syiling, (c) Contoh: Air, karbon
terbentuk terbentuk
No new substance is formed New substance is formed air laut dan dioksida dan

Sifat bahan kekal sama Sifat bahan berbeza petroleum ammonia
Example: Coins, seawater Example: Water, carbon
selepas perubahan selepas perubahan
The properties of the substance The properties of the and petroleum dioxide and ammonia
remain the same after the change substance becomes different
after the change

81

Buku Teks: Halaman 164 – 175

6.1 Pengelasan Unsur

S.P: 6.1.1 Merumuskan semua jirim terdiri daripada atom.

1 Lengkapkan peta bulatan di bawah bagi menerangkan atom./Complete the circle map below to explain atoms. TP 2
i-THINK Peta Bulatan

Unit asas bagi jirim

The base unit of matter

Boleh dilihat Saiz yang
dengan
PENERBIT mikroskop kecil dan
ILMU
BAKTI SDN. BHD. elektron Atom diskret

Can be observed with A small and

electron discrete size

microscope

Zarah yang paling ringkas

The simplest particle

2 Labelkan struktur atom di bawah dengan perkataan yang diberikan. TP 2 Elektron/Electron
Proton/Proton
Label the structure of atom below with the given words. Nukleus/Nucleus
Elektron/Electron
Neutron/Neutron
Nukleus/Nucleus Neutron/Neutron
Proton/Proton

3 Lengkapkan pernyataan di bawah./Complete the statements below. TP 2

(a) Nombor proton ialah bilangan proton dalam sesuatu atom.

Proton number is the number of protons in an atom.

(b) Nombor nukleon ialah jumlah bilangan proton dan neutron dalam suatu atom.

Nucleon number is the total number of protons and neutrons in an atom.

4 Tandakan (3) pada pernyataan yang betul dan (7) pada yang salah. TP 2

Mark (3) for the correct statements and (7) for the incorrect ones.

Atom mempunyai bilangan elektron dan neutron yang berbeza. 7
3
An atom has different numbers of electrons and neutrons. 3
3
Nukleus mengandungi proton dan neutron.

The nucleus contains protons and neutrons.

Elektron bergerak mengelilingi nukleus.

Electrons move around the nucleus.

Dua atom yang sama bergabung membentuk suatu molekul.

Two of the same atoms combine to form a molecule.

6.1 TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

Belum Menguasai : TP 2 Menguasai : TP 2

82

Buku Teks: Halaman 164 – 175

6.1 Pengelasan Unsur

S.P: 6.1.2 Membezakan antara atom dan molekul serta unsur dan sebatian.

1 Kenal pasti rajah di bawah dengan menulis perkataan yang diberikan dalam ruang yang disediakan. TP 2

Identify the diagrams below by writing the words given in the spaces provided.

Sebatian Unsur Campuran

Compound Element Mixture

PENERBITUnsur/Element Sebatian/Compound Campuran/Mixture
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
2 Padankan rajah di bawah dengan maksudnya untuk menunjukkan perbezaan jirim. TP 2

Match the diagrams below to the correct meanings to show the differences in matter.

Bahan yang terdiri daripada hasil
gabungan dua atau lebih atom yang
berpadu secara kimia

A substance that consists of a combination
of two or more atoms chemically bonded
together

Unsur
Element

Bahan yang terdiri daripada hasil
gabungan dua atau lebih atom yang
bercampur secara fizikal

A substance that consists of a combination
of two or more atoms physically mixed
together

Sebatian
Compound

Bahan yang terdiri daripada satu jenis
atom yang sama sahaja

A substance that consists of only one type
of atom

Campuran
Mixture

6.1 TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

Belum Menguasai : TP 2 Menguasai : TP 2

83

Buku Teks: Halaman 164 – 175

6.1 Pengelasan Unsur

S.P: 6.1.3 Mengenal pasti kedudukan logam, bukan logam dan gas nadir dalam jadual berkala.

Jawab soalan berikut berdasarkan Jadual Berkala di bawah.

Answer the following questions based on the PeriodicTable below.

Kumpulan/Group

1 Logam/Metal 18

1 2 He

1H 2 Separuh logam/Semi-metal (Metalloid) 13 14 15 16 17 Helium
Hidrogen 4 Helium
1 Hydrogen

3 4 Bukan logam/Non-metal 5 6 7 8 9 10

2 Li Be B C N O F Ne
Litium Neon
7 Lithium Berilium Boron Karbon Nitrogen Oksigen Fluorin 20 Neon
9 Beryllium 11 Boron 12 Carbon 14 Nitrogen 16 Oxygen 19 Fluorine
Kala/PeriodPENERBIT
ILMU11 12 Unsur peralihan/Transition elements 13 14 15 16 17 18
BAKTI SDN. BHD.
3 Na Mg Al Si P S Cl Ar
Magnesium Klorin Argon
24 Magnesium
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Natrium Aluminium Silikon Fosforus Sulfur 35.5 Chlorine 40 Argon
27 Aluminium 28 Silikon 31 Fosforus 32 Sulphur
23 Sodium
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Mn Fe
4K Ca Sc Ti V Cr Mangan Ferum Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Kalium Skandium 55Manganese 56 Iron Kobalt Nikel Kuprum Zink Galium Kripton
39Potassium Kalsium 45 Scandium Titanium Vanadium Kromium 59 Cobalt 59 Nickel 64 Copper 65 Zinc 70 Gallium Germanium Arsenik Selenium Bromin 84 Krypton
40 Calcium 48Titanium 51Vanadium 52Chromium 73Germanium 75 Arsenic 79 Selenium 80 Bromine

37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
5 Rb Sr
Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Rubidium Strontium Niobium Molibdenum Teknetium Rutenium Rodium Paladium Kadmium Stanum Antimoni Telurium Xenon
85.R5ubidium 88Strontium Ytrium Zirkonium 93 Niobium 96Molybdenum 98 Technetium 101Ruthenium 103 Rhodium 106 Palladium Argentum 112 Cadmium Indium 119 Tin 122 Antimony 128 Tellurium Iodin 131Xenon
89 Yttrium 91Zirconium 108 Silver 115 Indium 127 Iodine

55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86

6 Cs Ba *La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Sesium Barium Lantanum Hafnium Tantalum Renium Osmium Platinum Aurum Merkuri Plumbum Bismut Polonium Astatin Radon
133 Caesium 137 Barium 139Lanthanum 178.5Hafnium 181Tantalum Tungsten 186 Rhenium 190Osmium Iridium 195 Platinum 197 Gold 201 Mercury Talium 207 Lead 209 Bismuth 210 Polonium 210 Astatine 222 Radon
184 Tungsten 192Iridium 204Thallium

87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118

7 Fr Ra *Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Uut Fl Uup Lv Uus Uuo
Fransium Radium Aktinium Unutrium Unupentium Livermorium Ununseptium Ununoctium
Francium Radium Actinium Ruterfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium
Rutherfordium Dubinium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadium Roentgenium Copernicium Flerovium

* Siri Lantanida 58 59 60 61 62 63 64 65 Dy66 67 68 69 70 71
Lanthanide series Disprosium
(Lanthanoids) Ce PrPraseodimium NdNeodimium Pm Sm Eu GdGadolinium Tb 16D2ysprosium Ho Er Tm Yb Lu
Serium Praseodymium Neodymium Europium Terbium 98 Holmium Erbium Tulium Yterbium Lutetium
140 Cerium 141 144 Prometium Samarium 152 Europium Gadolinium 159 Terbium 165 Holmium 167 Erbium 169 Thulium 173Ytterbium 175 Lutetium
Promethium 150Samarium 157 Cf
90 95 97 99 100 101 102 103
*AScitrini iAdektsienriiedsa 91 92 93 94 96 Kalifornium
(Actinoids) Th Am Bk Californium Es Fm Md No Lr
Torium PaProtaktinium U Np Pu Cm Femium Nobelium
232Thorium Amerisium Kurium Berkelium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrensium
Protactinum Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Einsteinium Mendelevium Lawrencium
231 238 Uranium Neptumium Plutonium

1 Bagaimanakah unsur-unsur dalam Jadual Berkala disusun?/How are the elements in the PeriodicTable arranged? TP 2
Unsur-unsur disusun mengikut nombor protonnya secara menaik/The elements are arranged according to increasing proton number

2 Nyatakan dalam kumpulan mana terletaknya unsur/State in which groups are the elements of TP 2
(a) logam/metals : Kumpulan 1 dan 2/Groups 1 and 2
(b) peralihan/transition metals : Kumpulan 3 hingga 12/Groups 3 until 12
(c) gas halogen/halogen gases : Kumpulan/Group 17
(d) gas nadir/inert gases : Kumpulan 18/Group 18

3 Berikan dua ciri unsur kumpulan logam./Give two properties of the metal elements. TP 2
1. Kekonduksian haba yang tinggi/High heat conductivity 2. Konduktor elektrik yang baik/Good conductors of electricity

4 Nyatakan empat contoh unsur yang berada dalam kumpulan 18./State four examples of elements in Group 18. TP 2
Neon, kripton, argon dan xenon/Neon, krypton, argon and xenon

5 Ali membetulkan lampu mentol di rumahnya. Apakah unsur yang digunakan di dalam mentol untuk memancarkan
cahaya dan dalam kumpulan manakah terletaknya unsur tersebut? TP 3 KBAT Menganalisis

Ali fixed the light bulbs in his house. What element is used in the bulb to emit light and which group is the element situated in?  
Argon dalam kumpulan 18/Argon in group 18

6.1 TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan jadual berkala untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat melaksanakan tugasan
mudah.

Belum Menguasai : TP 2 TP 3 Menguasai : TP 2 TP 3

84

Buku Teks: Halaman 164 – 175

6.1 Pengelasan Unsur

S.P: 6.1.4 Membezakan ciri-ciri logam dengan bukan logam.
S.P: 6.1.5 Menghargai unsur yang wujud dalam alam bagi membolehkan manusia menyusun ketertiban ini dalam bentuk jadual.

1 Bandingkan ciri-ciri logam dan bukan logam dalam jadual di bawah. TP 2 KBAT Menganalisis

Compare the characteristics of metals and non-metals in the table below. HEBAT SAINS MODUL 29

Ciri-ciri/Characteristic Logam/Metal Bukan logam/Non-metal
Permukaan berkilat Berkilat Tidak berkilat

Shiny surface Shiny Dull
Mulur Tidak mulur
Kemuluran Ductile Not ductile/Brittle
Boleh ditempa Tidak boleh ditempa
Ductility Malleable Non-malleable
Konduktor yang baik Konduktor yang lemah
Boleh ditempa Good conductor Poor conductor
Konduktor yang baik Konduktor yang lemah (kecuali karbon)
Malleability Good conductor Poor conductor (except carbon)
Takat didih dan takat lebur tinggi Takat didih dan takat lebur rendah
Kekonduksian haba High boiling point and melting point Low boiling point and melting point
PENERBIT
Heat conductivityILMU
BAKTI SDN. BHD.
Kekonduksian elektrik

Electrical conductivity

Takat didih dan takat lebur

Boiling point and melting point

2 Kelaskan unsur berikut kepada logam dan bukan logam menggunakan peta pokok. TP 2 KBAT Menganalisis
Classify the following elements into metals and non-metals using a tree map.

i-THINK Peta Pokok

Hidrogen Emas Iodin Plumbum Karbon Timah Argon Merkuri

Hydrogen Gold Iodine Lead Carbon Tin Argon Mercury

Unsur/Element

Logam/Metal Bukan logam/Non-metal HEBAT

Emas/Gold Hidrogen/Hydrogen
Plumbum/Lead Iodin/Iodine

Timah/Tin Karbon/Carbon
Merkuri/Mercury Argon/Argon

3 Nyatakan ciri-ciri dan kegunaan unsur logam dan bukan logam dalam jadual di bawah. TP 2 KBAT Menganalisis

State the characteristics and uses of the metal and non-metal elements in the table below.

Jenis logam Ciri-ciri Kegunaan

Type of metal Characteristics Use

Kuprum Mengalirkan arus elektrik dengan baik Membuat wayar elektrik
Making electrical wires
Copper electricity

Conducts well

Aluminium Ringan dan berketumpatan rendah Membuat kapal terbang
Making aeroplanes
Aluminium density

Lightweight and has a low

Zink Konduktor elektrik yang baik Membuat bateri

Zinc Good electrical conductor batteries

Making

85

Jenis logam Ciri-ciri Kegunaan

Type of metal Characteristics Use

Sulfur Meningkatkan kesuburan tanah Digunakan dalam pertanian
fertility
Sulphur Increases soil Used in agriculture

Oksigen Tidak berwarna dan tidak berbau Diperlukan dalam sistem respirasi
manusia system
Oxygen Colourless and odourless

Needed in human respiration

4 Lengkapkan jadual di bawah berdasarkan pernyataan berikut. TP 3 KBAT Menganalisis
Complete the table below based on the following statement.
Aktiviti PAK-21

PENERBIT
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
Murid kelas 1RKA mengadakan eksperimen untuk menentukan ciri-ciri bahan logam dan bukan logam. Hasil
daripada eksperimen itu direkodkan dalam bentuk jadual untuk dibentangkan di hadapan kelas. Ramalkan
keputusan yang diperoleh mereka.

The students of class 1RKA performed an experiment to determine the characteristics of metals and non-metals. The results of the

experiment are recorded in table form to be presented in front of the class. Predict the results that they obtained.

Ciri Aktiviti Wayar kuprum Rod sulfur

Characteristic Activity Copper wire Sulphur rod
Logam Bukan logam
Jenis unsur Sentuh kedua-dua bahan Metal
Non-metal
Type of element Touch both substances

Kemuluran Wayar kuprum dan rod sulfur Boleh dibengkokkan Patah
dibengkokkan Can be bent Broke
Ductility
Copper wire and sulphur rod are bent

Kekonduksian Wayar kuprum dan rod sulfur Mentol menyala Mentol tidak menyala
elektrik masing-masing disambungkan The bulb lighted up The bulb did not light up
dengan litar elektrik
Electrical
conductivity Copper wire and sulphur rod are each
connected to an electric circuit

Takat lebur Panaskan serbuk kuprum dan Tidak melebur Melebur
serbuk sulfur Did not melt Melted
Melting point
Heat copper powder and sulphur powder

PdPc

AKtivitI Round Table

Kumpulkan maklumat daripada internet, pusat sumber atau buku mengenai:

Gather information from the internet, the library or books about:

(a) Bagaimana manusia dapat menyusun ketertiban unsur-unsur dalam bentuk jadual
How humans arranged the order of the elements in the form of a table
(b) Kepentingan unsur-unsur ini dalam kehidupan manusia
The importance of the elements in human life
Bentuk satu kumpulan yang terdiri daripada empat orang dan jalankan forum di dalam kelas untuk membincangkan
maklumat yang dikumpulkan. TP 5

Form a group made up of four students and hold a forum in the classroom to discuss the information gathered.

6.1 TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan jadual berkala untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat melaksanakan tugasan
mudah.
TP 5 Menilai pengetahuan mengenai jadual berkala dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan untuk melaksanakan
satu tugasan.

Belum Menguasai : TP 2 TP 3 TP 5 Menguasai : TP 2 TP 3 TP 5

86

Buku Teks: Halaman 176 – 184

6.2 Campuran

S.P: 6.2.1 Berkomunikasi mengenai contoh campuran dalam kehidupan harian.

1 Lengkapkan pernyataan di bawah berdasarkan rajah yang diberikan. TP 1
Complete the statement below based on the diagram given.

PENERBITCampuran ialah suatu bahan yang terdiri daripadadua atau lebih unsur atau sebatian yang
ILMU
BAKTI SDN. BHD.bercampur secarafizikal.

A mixture is a substance that consists of two or more elements or compounds that are

physically combined.

2 Padankan bahan campuran di bawah dengan kegunaannya dalam kehidupan harian. TP 2
Match the mixtures below with their uses in daily life.

Air laut/Seawater Petroleum/Petroleum Syiling 10 sen/10 sen coin

Digunakan dalam Digunakan dalam Diperlukan dalam
kenderaan bermotor sektor perbankan industri makanan

Used in motorised vehicles Used in the banking sector Needed in the food industry

6.2 TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai jadual berkala.
TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

Belum Menguasai : TP 1 TP 2 Menguasai : TP 1 TP 2

87

Buku Teks: Halaman 176 – 184

6.2 Campuran

S.P: 6.2.2 Menyelesaikan masalah untuk mengasingkan campuran melalui aktiviti berdasarkan perbezaan ciri bahan dengan kaedah fizikal.

1 Lengkapkan kaedah untuk mengasingkan suatu campuran berikut. TP 1 HEBAT SAINS MODUL 29

Complete the following methods of separating mixtures.

Kaedah mengasingkan suatu campuran/Methods to separate mixtures

(a) (b) (c)

Pemisahan menggunakan Proses penurasanBAKTI SDN. BHD. Kaedah penyulingan
magnet
Filtration process Distillation method
Separation using magnet
(e) (f )
Aktiviti PIB (d)

Kaedah penapisan Kaedah penyejatan Kaedah pengapungan
menggunakan corong pemisah
Sieving method Evaporation method
Floatation method using separating funnel
HEBAT
PENERBIT
ILMU
2 Tulis urutan yang betul bagi langkah memisahkan suatu campuran garam dan pasir. TP 2

Write the correct sequences for the steps in separating a mixture of salt and sand.

Langkah-langkah mengasingkan campuran

Steps to separate a mixture

(a) Sejatkan larutan garam. 3 (b) Turaskan larutan untuk mengasingkan 2
pasir./Filter the solution to separate the sand. 1
Evaporate the salt solution.

(c) Garam tertinggal di dalam piring sejat. 4 (d) Tambahkan air dan kacau untuk
melarutkan garam.
Salt is left on the evaporating dish.
Add water and stir to dissolve the salt.

PdPc

AKTIVITI Pelibatan Ibu Bapa

Ajak keluarga anda untuk bersama-sama berkelah di tepi pantai. Berbuallah dengan ibu bapa tentang bagaimana garam dapat
diperoleh daripada air laut. Kemudian, anda dikehendaki menggunakan kaedah penyejatan untuk mengasingkan garam
daripada air laut. TP 6 KBAT Mencipta
Ask your family out for a picnic by the beach.Talk with your parents on how salt is obtained from seawater.Then, you are needed to use
the evaporation method to separate salt from seawater.

6.2 TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai jadual berkala.
TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 6 Mereka bentuk persembahan pelbagai media/visual/folio/poster/main peranan/drama secara kreatif dan inovatif dengan
menggunakan pengetahuan dan kemahiran sains mengenai jadual berkala dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat
keputusan dengan mengambil kira nilai sosial/ekonomi/budaya masyarakat.

Belum Menguasai : TP 1 TP 2 TP 6 Menguasai : TP 1 TP 2 TP 6

88

Buku Teks: Halaman 185 – 189

6.3 Sebatian

S.P: 6.3.1 Berkomunikasi mengenai sebatian dalam kehidupan harian.

1 Lengkapkan pernyataan di bawah berdasarkan rajah yang diberikan. TP 1

Complete the statement below based on the diagram given.

PENERBITSebatian ialah bahan yang terdiri daripadadua atau lebih unsur yang bergabung secara
ILMU
BAKTI SDN. BHD.kimia .

A compound is a substance that consists of two or more elements which is combined chemically .

2 Nyatakan bahan sebatian di bawah dan padankan kegunaannya dalam kehidupan harian. TP 2

State the name of the compounds below and match to their uses in daily life.

Bahan sebatian/Compound

Air Karbon dioksida Ammonia
Water Carbon dioxide Ammonia

Digunakan untuk Digunakan oleh Digunakan untuk
menghasilkan baja tumbuhan dalam membersihkan badan
proses fotosintesis
Used to make fertiliser Used to clean the body
Used by plants in
photosynthesis

6.3 TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai jadual berkala.
TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

Belum Menguasai : TP 1 TP 2 Menguasai : TP 1 TP 2

89

Buku Teks: Halaman 185 – 189

6.3 Sebatian

S.P: 6.3.2 Menunjuk cara pembentukan sebatian daripada logam dengan bukan logam.
S.P: 6.3.3 Merumuskan jisim diabadikan semasa perubahan kimia.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.
Rajah di bawah menunjukkan tindak balas yang berlaku apabila serbuk zink dipanaskan bersama serbuk sulfur.

The diagram below shows the reaction that takes place when zinc powder is heated with sulphur powder.

panaskan

heat
PENERBIT Zink + sulfur → zink sulfida
ILMU
BAKTI SDN. BHD. Zinc + sulphur → zinc sulphide

Serbuk zink Serbuk sulfur
Zinc powder Sulphur powder

(a) Lengkapkan persamaan tindak balas sebatian di atas./Complete the equation for the reaction above. TP 3

(b) Apakah jenis perubahan yang berlaku?/What type of change took place? TP 2
Perubahan kimia/Chemical change

(c) Terangkan perbezaan warna bahan-bahan itu sebelum dan selepas dipanaskan. TP 4 KBAT Menganalisis

Explain the differences in the colour of the substances before and after heating.

(i) Sebelum dipanaskan/Before heating:
Serbuk zink dan serbuk sulfur masing-masing berlainan warna walaupun bercampur.

Zinc and sulphur powders both have different colours although they are mixed together.

(ii) Selepas dipanaskan/After heating:
Warna kedua-dua bahan tidak dapat dibezakan kerana bahan baharu terbentuk.

The colour of both substances cannot be differentiated as a new substance is formed.

(d) Mengapakah campuran itu perlu dipanaskan untuk membentuk suatu sebatian? TP 3 KBAT Menganalisis

Why must the mixture be heated to form a compound?
Untuk membekalkan tenaga haba kerana perubahan kimia memerlukan tenaga yang tinggi

To provide heat energy because chemical change requires a lot of energy

(d) Lisa menjalankan eksperimen bagi tindak balas di atas. Dia menimbang campuran zink dan sulfur dan
merekodkan bacaan jisimnya. Setelah campuran itu dipanaskan dan dibiarkan menyejuk, Lisa menimbang
semula hasil pemanasan tersebut.

Lisa conducted the experiment for the reaction above. She weighed the mixture of zinc and sulphur and recorded the mass. After
the mixture was heated and left to cool, Lisa weighed the product of the heating again.

(i) Ramalkan jisim bagi hasil pemanasan itu./Predict the mass of the product of heating. TP 3
Sama seperti jisim campuran zink dan sulfur/The same as the mass of the mixture of zinc and sulphur

(ii) Berikan sebab bagi jawapan anda di (d)(i)./Give a reason for your answer in (d)(i). TP 4 KBAT Menganalisis
Jisim diabadikan semasa perubahan kimia/The mass is conserved in a chemical change

6.3 TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan jadual berkala untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat melaksanakan tugasan
mudah.
TP 4 Menganalisis pengetahuan mengenai jadual berkala dalam konteks penyelesaian masalah mengenai kejadian atau fenomena alam.

Belum Menguasai : TP 2 TP 3 TP 4 Menguasai : TP 2 TP 3 TP 4

90

Buku Teks: Halaman 185 – 189

6.3 Sebatian

S.P: 6.3.4 Mengasingkan sebatian melalui kaedah kimia.
S.P: 6.3.5 Membezakan perubahan kimia dan perubahan fizik.

Jawab soalan berikut./Answer the following questions.
Rajah di bawah menunjukkan satu kaedah untuk memisahkan molekul air kepada unsur-unsurnya.

The diagram below shows a method to separate water molecules to its elements.
Tabung uji
Test tubes

PENERBITElektrod karbon Air + asid sulfurik cair
ILMUCarbon electrodes Water + dilute sulphuric acid
BAKTI SDN. BHD. Katod
Anod Cathode
Anode

(a) Apakah kaedah yang ditunjukkan di atas?/What is the method shown above? TP 1
Kaedah elektrolisis/Electrolysis

(b) Jelaskan bagaimana molekul air dapat dipisahkan melalui kaedah di atas. TP 3 KBAT Menganalisis

Explain how the water molecules can be separated by the method above.
Molekul air terurai apabila arus elektrik mengalir di dalam air.

The water molecules decompose when electric current flows through the water.

(c) Apakah unsur-unsur yang diperoleh daripada kaedah di atas? TP 3

What are the elements obtained from the method above?
Unsur hidrogen dan oksigen/Hydrogen and oxygen elements

(d) Adakah kaedah ini melibatkan perubahan fizik atau perubahan kimia? Berikan alasan. TP 4 KBAT Menganalisis

Does the method involve physical change or chemical change? Give the reason.
Kaedah ini melibatkan perubahan kimia kerana terdapat bahan baharu yang terbentuk.

This method involves chemical change because new substances are formed.

(e) Apakah kesimpulan daripada aktiviti di atas?/What conclusion can be made from the activity above? TP 3
Air boleh dipisahkan kepada unsur hidrogen dan oksigen melalui proses elektrolisis

Water can be broken down to hydrogen and oxygen elements through electrolysis

(f ) Berikan dua contoh perubahan fizik dan perubahan kimia. TP 2

Give two examples of physical and chemical changes.

Perubahan fizik/Physical change Perubahan kimia/Chemical change
1. Aiskrim mencair/An ice cream melting 1. Pembentukan karat/The formation of rust
2. Tin dikemikkan/A dented tin can 2. Hirisan epal bertukar warna/Slices of apple turn brown

6.3 TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan jadual berkala untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat melaksanakan tugasan
mudah.
TP 4 Menganalisis pengetahuan mengenai jadual berkala dalam konteks penyelesaian masalah mengenai kejadian atau fenomena alam.

Belum Menguasai : TP 2 TP 3 TP 4 Menguasai : TP 2 TP 3 TP 4

91

Buku Teks: Halaman 185 – 189

6.3 Sebatian

S.P: 6.3.5 Membezakan perubahan kimia dan perubahan fizik.
S.P: 6.3.6 Membezakan antara campuran dan sebatian.

1 Lengkapkan jadual tentang perbandingan antara perubahan fizik dengan perubahan kimia di bawah.

Complete the table of the comparison between physical change and chemical change below. TP 2 KBAT Menganalisis

Jenis perubahan/Type of change Perubahan fizik/Physical change Perubahan kimia/Chemical change
Persamaan/Similarity Perubahan tenaga berlaku/Energy change occur
Berlaku kepada jirim/Happen to matter

Aktiviti PAK-21Hasil perubahan/Product Tiada bahan baharu terbentuk Bahan baharu terbentuk
No new substance is formed New substance is formed
PENERBIT
ILMUCiri hasil perubahan Sifat hasil sama dengan bahan asal Sifat hasil berbeza dengan bahan asal
BAKTI SDN. BHD. The characteristics of the product are the The characteristics of the product are
Characteristic of product same as the initial reactant different than the initial reactant

Komposisi kimia hasil perubahan Komposisi kimia hasil sama dengan Komposisi kimia hasil berbeza dengan
bahan asal bahan asal
Chemical composition of product The chemical composition of the product are The chemical composition of the product are
the same as the initial reactant different than the initial reactant

Tenaga yang diperlukan Tenaga yang sedikit diperlukan Tenaga yang banyak diperlukan
Little energy is required A lot of energy is required
Energy required

Contoh/Example Pemejalwapan naftalena Pembakaran kertas
Sublimation of naphthalene Burning of paper

2 Lengkapkan peta pokok di bawah dengan mengelaskan bahan berikut kepada sebatian dan campuran. TP 2
Complete the tree map below by classifying the following substances into compounds and mixtures.

i-THINK Peta Pokok

Kuprum klorida Air gula Karbon dioksida Syiling Zink sulfat Air laut

Copper chloride Sugar water Carbon dioxide Coins Zinc sulphate Seawater

Sebatian/Compound Campuran/Mixture

Kuprum klorida/Copper chloride Air gula/Sugar water
Karbon dioksida/Carbon dioxide Air laut/Seawater

Zink sulfat/Zinc sulphate Syiling/Coins

PdPc

AKtivitI Projek Kumpulan STEM

Kumpulkan maklumat daripada internet, buku dan sumber-sumber lain tentang:
Gather information from the internet, books or other resources about:
(a) Perbandingan antara campuran dengan sebatian/The comparison between mixtures and compounds
(b) Kegunaan bahan campuran dan sebatian dalam kehidupan/Uses of mixtures and compounds in life
Bentangkan secara berkumpulan di dalam kelas menggunakan persembahan multimedia. TP 5
Present in groups in the classroom using multimedia presentation.

6.3 TP 2 Memahami jadual berkala serta dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 5 Menilai pengetahuan mengenai jadual berkala konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan untuk melaksanakan satu
tugasan.

Belum Menguasai : TP 2 TP 5 Menguasai : TP 2 TP 5

92

TAHAP PENGUASAAN YANG DICAPAI Belum Menguasai : TP 3 6.3 TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan jadual berkala untuk menerangkan kejadian atau fenomena alam dan dapat melaksanakan tugasan PENERBSusunan zarah Susunan zarah Complete the double bubble map below by comparing between compounds and mixtures. Lengkapkan peta buih berganda berikut dengan membandingkan antara sebatian dengan campuran. 6.3 Sebatian
mudah. Particles
ITarrangement Particles S.P: 6.3.6 Membezakan antara campuran dan sebatian.
arrangement

1 ILMelibatkan Terbentuk secara Terbentuk secara
Mperubahan kimia fizikal
Melibatkan
kimia Bonded chemically Bonded physically perubahan
Involves chemical
2 CoTndesubrisdaatbihoraeaiftrnatdbwueayozrlaiaeonpbrgamidhoare fizik
Uchange different elements Involves physical
BATenaga habaSebatian Campuran
Katau cahaya change
Compound Mixture
diperlukan Tiada
3 456 Menguasai : TP 3 tenaga yang
TRequires heat or diperlukan
I Slight energy Does not require
Contoh/Example: Contoh:/Example: any energy
Karbon dioksida, Syiling, air gula

air Coins, sugar water
Carbon dioxide,
Ddengan kaedah Dapat
Dapat dipisahkan
dipisahkan
Nkimia water
dengan kaedah
fizikal
Can be separated by. BHD.chemical method Can be separated by i-THINK Peta Buih Berganda
Buku Teks: Halaman 185 – 189
physical method HEBAT SAINS MODUL 29

93 TP 3 KBAT Menganalisis

HEBAT

Reviu PT3

Bahagian A

1 Antara berikut, yang manakah benar mengenai 5 Pernyataan yang manakah paling tepat mengenai
atom? emas sebagai suatu unsur logam?

Which of the following is true about atom? Which statement is most accurate about gold as a metal
element?
A Atom ialah zarah yang besar.
A Emas ialah konduktor haba yang lemah.
Atom is a big particle.
Gold is a poor heat conductor.
B Atom boleh dilihat melalui mata kasar.
B Emas mempunyai permukaan yang licin.
Atom can be observed with the naked eye.
Gold has a smooth surface.
C Atom mempunyai bilangan elektron dan
neutron yang sama. C Emas boleh ditempa mengikut bentuk.

Atom has the same number of electrons and neutrons. Gold can be moulded into shape.

D Atom hanya boleh dilihat melalui mikroskop D Emas mempunyai takat lebur yang rendah.
elektron.
Gold has a low melting point.
Atom can only be observed through the electron
microscope. 6 Air di sebuah sungai didapati kurang bersih. Apakah
PENERBIT kaedah yang sesuai bagi menjadikan air sungai itu
ILMU2 Sesuatu bahan yang terdiri daripada dua atau lebihselamat untuk diminum?
BAKTI SDN. BHD.atom yang berpadu secara fizikal dipanggil...
A material consists of two or more atoms that are combined The water in a river is found to be unclean.What is the suitable
method to make the river water safe for drinking?
physically is called...
A Kaedah penyulingan
A unsur C campuran
an element a mixture Distillation method

B sebatian D nukleus B Kaedah kromatografi
a compound a nucleus
Chromatography method
3 Rajah 1 menunjukkan unsur-unsur bagi satu
kumpulan dalam Jadual Berkala. C Kaedah penapisan

Diagram 1 shows the elements of a group in the Periodic Filtering method
Table.
D Kaedah pengapungan
10 18 36 54
Floatation method
Ne Ar Kr Xe
7 Rajah 2 menunjukkan suatu persamaan tindak balas
20 40 84 131 untuk menghasilkan bahan X.

Diagram 2 shows the equation of a reaction to produce
substance X.

Rajah 1/Diagram 1 Kuprum + Sulfur Bahan X

Copper Sulphur Substance X

Lampu cahaya yang berwarna-warni digunakan
bagi sebuah persembahan pentas.
Berdasarkan Rajah 1, apakah unsur yang digunakan Namakan bahan X.
untuk menghasilkan lampu berwarna-warni itu?
Colourful lights are used for a stage performance. Name substance X.

Based on Diagram 1, what is the element used to produce the A Kuprum sulfat

colourful lights? Copper sulphate

A Neon/Neon C Kripton/Krypton B Kuprum sulfida
B Argon/Argon D Xenon/Xenon
Copper sulphide
4 Mengapakah wayar kuprum disalut dengan bahan
plastik bagi tujuan keselamatan? C Kuprum sulfur dioksida

Why are copper wires coated with plastic materials for safety Copper sulphur dioxide
reasons?
D Kuprum sulfurik
A Kuprum boleh mengalirkan arus elektrik.
Copper sulphuric
Copper can conduct electricity.
8 Proses yang manakah merupakan suatu perubahan
B Kuprum merupakan penebat haba yang baik. kimia?

Copper is a good thermal insulator. Which process is a chemical change?

C Kuprum ialah bahan yang mudah cair. A Peleburan ais

Copper is a material that easily melts. Melting of ice

D Kuprum merupakan konduktor elektrik yang B Pengaratan besi
lemah.
Rusting of iron
Copper is poor electrical conductor.
C Proses kondensasi

Condensation process

D Keterlarutan garam

Solubility of salt

94

Bahagian B dan/atau C (iii)

1 (a) Padankan susunan atom berikut dengan contoh yang betul.

Match the following arrangement of atoms to the correct examples.

(i) (ii)

PENERBIT [2 markah/marks]
ILMU
BAKTI SDN. BHD.
(b) Lengkapkan jadual di bawah dengan kaedah pengasingan campuran yang sesuai dengan penerangan.

Complete the table below with the method of mixture separation that suits the description.

Penapisan Penyejatan Penyulingan

Sieving Evaporation Distillation

Kaedah pengasingan Penerangan

Separation method Description
Penyulingan
Distillation Untuk mengasingkan air tulen daripada air laut
Penapisan
Sieving To separate pure water from seawater
Penyejatan
Evaporation Untuk mengasingkan tepung dan bendasing

To separate flour and impurities

Untuk mendapatkan hablur garam daripada air laut

To obtain salt crystals from seawater

[2 markah/marks]

Zon KBAT

2 (a) Rajah 2.1 menunjukkan sebuah kapal terbang.

Diagram 2.1 shows an aeroplane.

Rajah 2.1/Diagram 2.1
(i) Nyatakan bahan yang sesuai untuk membuat badan sebuah kapal terbang. Terangkan sebab bahan itu

dipilih.

State the suitable material to make the body of an aeroplane. Explain why the material is chosen. KBAT Menilai
Aluminium. Bahan ini ringan dan tidak mudah berkarat menjadikannya sesuai untuk penerbangan.

Aluminium.The material is light and does not rust easily making it suitable to be used for flight.

[2 markah/marks]
(ii) Selain daripada membuat kapal terbang, bahan di 2(a)(i) turut digunakan untuk membuat tin minuman.

Mengapakah bahan itu penting dalam industri pemprosesan makanan? KBAT Menganalisis

Other than making aeroplanes, the material in 2(a)(i) is also used to manufacture beverage cans.
Why is the material important in the food processing industry?

Air atau makanan basah boleh disimpan di dalam bekas yang diperbuat daripada aluminium kerana sifatnya yang tahan karat.

Drinks or wet food can be packed in containers made of aluminium due to its property that is resistant to rusting.

[1 markah/mark]

95

(b) Rajah 2.2 menunjukkan sebatang pensel.

Diagram 2.2 shows a pencil.

Rajah 2.2/Diagram 2.2

(i) Apakah unsur dalam mata pensel itu?

What is the element in the pencil lead?

Karbon/Carbon

(ii) Berikan ciri utama unsur yang dinyatakan di 2(b)(i). [1 markah/mark]

Give the main characteristic of the element stated in 2(b)(i).

PENERBITKarbon ialah bahan bukan logam./Carbon is a non-metal.
ILMU
BAKTI SDN. BHD. [1 markah/mark]

(c) Qaizer menjalankan suatu eksperimen untuk menguji kekonduksian elektrik bagi mata pensel. Dia
menyambungkan mentol dan bateri dalam suatu litar dengan wayar penyambung yang dihubungkan oleh
mata pensel.

Ramalkan keputusan eksperimen tersebut dan terangkan sebabnya. KBAT Menganalisis

Qaizer conducts an experiment to test the electrical conductivity of pencil lead. He connects a bulb and a battery in a circuit with
connecting wires which is connected to a pencil lead.

Predict the result of the experiment and explain the reasons.

Mentol akan menyala. Karbon merupakan unsur bukan logam yang boleh mengalirkan arus elektrik kerana mengandungi elektron

yang bergerak dengan membawa cas elektrik.

The bulb will light up. Carbon is a non-metal element which can conduct electricity as it contains moving electrons that carry electrical charge.

[3 markah/marks]

Zon PISA/TIMSS

1 Sekumpulan murid tingkatan 1 membuat satu kajian bagi mengenal pasti sifat-sifat bahan X dan bahan Y.
A group of form 1 students conducted a study to identify the properties of substance X and substance Y.

Bahan X Bahan Y

Substance X Substance Y

Tidak boleh ditarik oleh magnet Boleh ditarik oleh magnet

Cannot be attracted by magnet Can be attracted by magnet

Tidak boleh mengalirkan arus elektrik Boleh mengalirkan arus elektrik

Cannot conduct electricity Can conduct electricity

Mengeluarkan bau apabila dipanaskan Tidak terurai apabila dipanaskan

Emits smell when heated Does not decompose when heated

Ramalkan bahan X dan bahan Y yang dapat digunakan oleh murid-murid itu berdasarkan sifat-sifat bahan di atas
dan berikan sebab anda. KBAT Menganalisis

Predict substance X and substance Y used by the students based on the properties of the substances above and give your reasons.

(a) Bahan X/Substance X:

Sulfur kerana sifat-sifat yang dinyatakan ialah sifat bahan bukan logam.

Sulphur because the properties stated are the properties of non-metals.

(b) Bahan Y/SubstanceY:
Besi kerana sifat-sifat yang dinyatakan ialah sifat bahan logam.

Iron because the properties stated are the properties of metals.

96

Bab Tema 4: Tenaga dan Kelestarian Hidup
Buku Teks: Halaman 220 – 252
8 Cahaya dan Optik
Light and Optics

Nota Ekspres 3 Cermin satah mengaplikasikan konsep pantulan
cahaya. Sifat cahaya boleh dipantulkan membolehkan
■ 8.1 Penggunaan Cermin pantulan berlaku apabila cahaya dipancarkan ke atas

 1 Jenis imej terbahagi kepada dua: permukaan legap seperti dalam rajah.
Images are divided into two types: Plane mirror applies the concept of reflection of light.The property

(a) Imej sahih – terbentuk pada skrin of light that can be reflected enable reflection to occur when light is
Real image – formed on a screen
shone upon an opaque surface as in the diagram.
(b) Imej maya – tidak dapat terbentuk pada skrin
Virtual image – cannot be formed on a screen

 2 Berikut merupakan ciri-ciri cermin satah, cekung dan

cembung.
The following are the characteristics of plane, concave and convex

mirrors.
PENERBIT Sinar tuju Sinar pantulan
ILMU Incident ray Reflected ray
BAKTI SDN. BHD.
Cermin satah Cermin cekung Cermin cembung Permukaan rata
Plane mirror Concave mirror Convex mirror Flat surface

Depan Depan Depan Belakang Rajah 1 Pantulan cahaya
Front Belakang Front Front Back Diagram 1 Reflection of light
Back Belakang
Back ■ 8.2 Sifat Cahaya

Ciri imej yang terbentuk/Characteristics of image formed  1 Terdapat beberapa sifat cahaya iaitu:
There are several properties of light, which are:
Imej maya, Jauh: Imej Imej maya, saiz
(a) Cahaya bergerak lurus.
saiz imej sama, sahih, saiz imej imej lebih kecil Light travels in a straight line
(b) Cahaya bergerak dengan sangat laju dan melebihi
tegak dan lebih kecil dan dan tegak
Virtual image, halaju bunyi. Halaju cahaya ialah 3.0  108 m s–1.
songsang sisi terbalik diminished and Light travels very fast and more than the speed of sound.The
Virtual image, upright
same size, upright Dekat: Imej speed of light is 3.0  108 m s–1.
and laterally
inverted maya, lebih (c) Cahaya tidak boleh menembusi objek legap.
Apabila cahaya terhalang, bayang-bayang akan
besar dan tegak terbentuk.
Distant: Real
image, diminished Light cannot pass through opaque objects. When light is
and inverted blocked, a shadow is formed.
Near: Virtual
image, magnified (d) Cahaya boleh disebarkan. Contohnya titisan air
and upright menyebarkan cahaya matahari dan membentuk
pelangi.
Aplikasi dalam kehidupan/ Application in life
Light can be dispersed. For example, water droplets disperse
Cermin untuk Cermin doktor Cermin sisi sunlight and form rainbows.

berhias, gigi yang kereta untuk  2 Antara fenomena alam yang disebabkan oleh sifat
cahaya ialah pembentukan bayang-bayang, kilat dan
cermin dalam membesarkan memantau pelangi.

periskop dan imej gigi, bahagian Some natural phenomena that are due to the properties of light are
the formation of shadows, lightning and rainbows.
kaleidoskop, lampu depan belakang dan sisi
■ 8.3 Pantulan Cahaya
cermin dalam kereta untuk kereta, cermin
 1 Ciri imej yang dibentuk oleh cermin satah:
peralatan memantulkan yang diletakkan The characteristics of image formed by a plane mirror:

memasak solar cahaya, di selekoh dalam (a) Imej tegak
Vanity mirror, used Upright
in periscope and digunakan di pasar raya untuk (b) Saiz imej sama dengan saiz objek
kaleidoscope, used Same size as the object
in solar cooking landasan kapal mengelakkan (c) Jarak imej dan jarak objek adalah sama
equipment Image distance and object distance are the same
terbang sebagai kecurian (d) Songsang sisi
petunjuk laluan Car side mirrors to Laterally inverted
Dentist’s mirror observe the back (e) Maya
and sides of the car, Virtual
to magnify the
placed at corners
image of teeth,
car headlights to in supermarkets to
reflect light, used in prevent theft and
airport runway as on roads to prevent
accidents
pathway guide

110

Cermin satah (b) Sinar cahaya membias menjauhi normal
Plane mirror Light ray is refracted away from the normal

Objek Imej Normal
Object Image Normal

Kaca (lebih tumpat
Glass (denser))

Saiz objek Saiz imej
Object size Image size

Jarak Jarak Udara (kurang tumpat)
objek imej
Object Image Air (less dense)
distance distance
(c) Sinar cahaya selari dengan normal, cahaya tidak
Rajah 2 Imej yang dibentuk cermin satah terbias
Diagram 2 Image formed by plane mirrors
Light ray is parallel to the normal, light is not refracted

PENERBIT 2 Pantulan cahaya berlaku apabila sinar cahaya Normal
ILMU Normal
BAKTI SDN. BHD.
mengenai permukaan legap dan dipantulkan. Udara (kurang tumpat)
Air (less dense)
Reflection of light occurs when light rays hit an opaque surface and
are reflected.

 3 Jenis permukaan yang merupakan pemantul yang baik

adalah: Kaca (lebih tumpat)
The type of surfaces that make good reflectors are: Glass (denser)

(a) Rata (b) Licin (c) Berkilat Rajah 3 Gambar rajah sinar pembiasan cahaya
Diagram 3 Ray diagrams of refraction of light
Flat Smooth Shiny

 4 Mengikut hukum pantulan cahaya:  3 Apabila sudut tuju, i, bertambah, maka sudut biasan, r,
According to the law of reflection: akan bertambah.

(a) Sudut tuju, i, iaitu sudut di mana sinar cahaya When the angle of incidence, i, increases, the angle of refraction, r,
increases.
ditujukan, adalah sama dengan sudut pantulan, r,
 4 Antara fenomena pembiasan cahaya dalam kehidupan
iaitu sudut ke mana sinar dipantulkan. harian ialah kerlipan bintang, pembentukan pelangi
The angle of incidence, i, the angle at which light is directed, is
dan dasar kolam kelihatan lebih cetek.
the same as the angle of reflection, r, the angle at which light is Some examples of phenomena of refraction of light in daily life are
reflected.
the twinkling of stars, rainbow formation and the bottom of a pool
(b) Sinar tuju, sinar pantulan dan garis normal terletak that appears shallower.

pada satah yang sama.
The incident ray, the reflected ray and the normal line lie on the

same plane.

 5 Contoh alat yang mengaplikasikan pantulan cahaya ■ 8.5 Penyebaran Cahaya

ialah cermin sisi kereta, periskop dan sebagainya.   1 Penyebaran cahaya berlaku apabila cahaya putih
Examples of appliances that apply the reflection of light are car side
bergerak melalui dua medium yang berlainan
mirrors, periscopes and others.

■ 8.4 Pembiasan Cahaya ketumpatan dan menghasilkan spektrum warna

  1 Pembiasan cahaya berlaku apabila terdapat apabila dibiaskan.
pembengkokan cahaya ketika cahaya bergerak pada Light dispersion occurs when white light passes through two
satu sudut dari satu medium ke medium lain yang
berlainan ketumpatan. mediums of different densities and produces a spectrum of colours

Refraction of light occurs when light bends when moving at an when it is refracted .
angle from a medium to another medium of different densities.
 2 Spektrum warna terhasil melalui penyebaran cahaya.
 2 Gambar rajah sinar pembiasan cahaya:
Ray diagrams to show the refraction of light: Warna-warna yang terhasil ialah:

(a) Sinar cahaya membias ke arah normal Colour spectrum is formed as a result of the dispersion of light.The
Light ray is refracted towards the normal colours that can observed are:

Normal (a) Merah (d) Hijau (f) Indigo
Normal
Red Green Indigo
Udara (kurang tumpat)
Air (less dense) (b) Jingga (e) Biru (g) Ungu

Orange Blue Purple

(c) Kuning
Yellow

 3 Antara fenomena yang berlaku disebabkan penyebaran

Kaca (lebih tumpat) cahaya ialah pembentukan pelangi.
The formation of a rainbow is an example of light dispersion in daily
Glass (denser)
life.

111

■ 8.6 Penyerakan Cahaya Warna primer Warna sekunder
Primary colours Secondary colour
  1 Penyerakan cahaya berlaku kerana pemecahan cahaya Biru + Hijau Sian
putih kepada spektrum warna. Blue + Green Cyan
Merah + Hijau Kuning
Scattering of light happens due to the breaking down of white light Yellow
into spectrum of colours. Red + Green

 2 Sinar cahaya dihalang dan dipantulkan ke semua arah  2 Penolakan cahaya:
oleh zarah-zarah yang wujud di udara. Subtraction of light:

Light ray is blocked and reflected in all directions by the particles in (a) Dalam penolakan cahaya, penapis primer
air.
hanya membenarkan warnanya sendiri untuk
 3 Terdapat dua fenomena semula jadi yang terhasil
daripada penyerakan cahaya iaitu langit kelihatan biru menembusinya.
In the subtraction of light, a primary filter only allows its own
ketika tengah hari dan langit merah ketika senja.
There are two natural phenomena formed due to the scattering of colour to pass through.

light, the sky appears blue during midday and the red sky during (b) Penapis sekunder membenarkan warnanya sendiri
sunset.
serta warna primer yang membentuknya untuk
(a) Langit kelihatan biru: Terdapat banyak zarah di
menembusinya.
udara pada waktu tengah hari. Cahaya matahari A secondary filter allows its own colour and the primary colours

bersinar pada sudut tegak di langit. Cahaya biru that make up its colour to pass through.

(jarak gelombang paling panjang) diserakkan (c) Berikut ialah contoh jadual penolakan cahaya.
The following is an example of the table of the subtraction of
paling banyak oleh molekul-molekul udara
light.
menyebabkan langit kelihatan biru.PENERBIT
Blue sky:There are a lot of particles in the air at midday.TheILMU Penapis Penapis Warna pada
BAKTI SDN. BHD. pertama kedua skrin
sunlight shines at a right angle in the sky. Blue light (longest First filter Second filter
wavelength) is dispersed the most by the air molecules making Colour observed
the sky appears blue. Biru Biru/Blue on the screen
Blue Hijau/Green
(b) Langit merah: Cahaya matahari bersinar pada Merah/Red Biru/Blue
Hijau Sian/Cyan Hitam/Black
sudut yang mengufuk ketika senja. Cahaya biru Green Magenta/Magenta Hitam/Black
Kuning/Yellow Biru/Blue
yang terserak oleh zarah-zarah dalam udara hilang Biru/Blue Biru/Blue
Hijau/Green Hitam/Black
daripada lintasan cahaya asal, maka cahaya merah Merah/Red Hitam/Black
Sian/Cyan Hijau/Green
(jarak gelombang paling pendek) dan jingga dapat Magenta/Magenta Hitam/Black
Kuning/Yellow Hijau/Green
melintasi atmosfera tanpa gangguan. Oleh itu, Hitam/Black
Hijau/Green
langit kelihatan kemerahan.
Red sky: Sunlight shines horizontally during sunset. Blue light

is dispersed by the particles in the air, hence red (shortest
wavelength) and orange lights are able to travel through the
atmosphere without any disturbances.Thus, the sky appears
red.

■ 8.7 Penambahan dan Penolakan Cahaya  3 Perbezaan antara penambahan dan penolakan cahaya:
The difference between the addition and subtraction of light:
 1 Penambahan warna-warna primer:
Addition of primary colours: (a) Penambahan cahaya: Pencampuran warna primer

(a) Warna primer ialah warna asas yang tidak membentuk warna sekunder
bercampur dengan warna lain. Addition of light: Mixing of primary colours to form secondary

Primary colours are the basic colours that are not mixtures of colours
other colours.
(b) Penolakan cahaya: Cahaya yang sama warna
(b) Warna primer ialah merah, biru dan hijau.
The primary colours are red, blue and green. dengan objek legap dipantulkan manakala cahaya
(c) Penambahan warna-warna primer boleh
yang berlainan warna diserap oleh objek itu
membentuk warna sekunder iaitu sian, magenta Subtraction of light: Light of the same colour as an opaque
dan kuning.
The addition of primary colours can form secondary colours, object is reflected whereas light of different colours are
which are cyan, magenta and yellow. absorbed by the object

(d) Jadual berikut menunjukkan hasil penambahan  4 Contoh fenomena penambahan dan penolakan cahaya
warna primer yang menghasilkan warna sekunder. dalam kehidupan harian ialah skrin berwarna pada

The following table shows the result of the addition of primary televisyen dan komputer, lampu bilik tidur yang
colours that form secondary colours.
malap, lampu berwarna-warni semasa sambutan
Warna primer Warna sekunder
Primary colours Secondary colour perayaan dan lain-lain.
Merah + Biru Magenta Examples of the phenomena of addition and subtraction of light
Magenta
Red + Blue in daily life are coloured screen of televisions and computers, dim
bedroom lights, colourful lights for celebrations and others.

112