ม.ปลายภาษาไทย

1

2

เอกสารสรปุ เนอ้ื หาทต่ี องรู
รายวชิ าภาษาไทย

ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย
รหสั พท31001

หลักสตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน
พุทธศกั ราช 2551

สาํ นักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั
สํานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

หา มจาํ หนาย
หนังสอื เรียนนี้จัดพมิ พด วยเงนิ งบประมาณแผนดินเพื่อการศกึ ษาตลอดชวี ติ สาํ หรบั ประชาชน
ลิขสทิ ธเิ์ ปนของสํานักงาน กศน.สํานักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร

3

สารบญั 4

คาํ นาํ หนา
คาํ แนะนําการใชเอกสารสรปุ เน้อื หาทต่ี องรู
บทท่ี 1 การฟง การดู 1
3
เรอ่ื งที่ 1 การเลอื กส่อื ในการฟง และการพูด 9
เรื่องที่ 2 การวเิ คราะหว ิจารณเ รอื่ งทฟ่ี ง และดู 12
เรอ่ื งที่ 3 มารยาทในการฟง และการดู
กิจกรรมทายบท 13
บทที่ 2 การพดู 13
เรอ่ื งที่ 1 มารยาทในการพูด 15
เรื่องท่ี 2 ลกั ษณะการพูดทด่ี ี 26
เรื่องที่ 3 การพดู ในโอกาสตาง ๆ
กิจกรรมทายบท 27
บทท่ี 3 การอา น 27
เรื่องท่ี 1 ความสาํ คญั ของการอาน 28
เรื่องท่ี 2 วิจารณญาณในการอาน 30
เรอ่ื งที่ 3 การอานแปลความ ตีความ ขยายความ จบั ใจความหรอื สรุปความ 31
เรื่องท่ี 4 มารยาทและนสิ ยั รกั การอาน
กจิ กรรมทา ยบท 33
บทท่ี 4 การเขยี น 34
เรือ่ งที่ 1 หลักการเขยี นประเภทตาง ๆ 39
เรือ่ งที่ 2 หลักการแตง คําประพนั ธ 41
เรื่องที่ 3 มารยาทและนิสยั รักการเขียน
กจิ กรรมทา ยบท 43
บทท่ี 5 หลกั การใชภาษา 45
เรอื่ งที่ 1 ธรรมชาตขิ องภาษา 46
เรือ่ งท่ี 2 ถอ ยคาํ สํานวน คาํ พังเพย สุภาษติ
เรอ่ื งที่ 3 ลักษณะของประโยคในภาษาไทย

เรือ่ งที่ 4 คําสุภาพและคาํ ราชาศัพท 5
เร่อื งท่ี 5 เคร่ืองหมายวรรคตอน
กิจกรรมทายบท 48
บทที่ 6 วรรณคดี วรรณกรรม 52
เรอ่ื งที่ 1 วรรณคดี วรรณกรรม 54
เรื่องท่ี 2 วรรณกรรมทอ งถิ่น
เรอื่ งที่ 3 วิเคราะห ประเมินคา วรรณคดี วรรณกรรม 55
บทท่ี 7 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชพี 56
เรอ่ื งที่ 1 คุณคา ของภาษาไทย 59
เรื่องท่ี 2 ภาษาไทยกบั ชองทางการประกอบอาชีพ
เรื่องที่ 3 การเพ่ิมพูนความรแู ละประสบการณท างดา นภาษาไทย 61
62
เพือ่ การประกอบอาชพี
63
เฉลยกจิ กรรมทายบท
บรรณานกุ รม 64
คณะผูจัดทํา 77
78

6

คําแนะนําการใชเ อกสารสรปุ เน้ือหาทต่ี องรู

เอกสารสรุปเน้ือหาที่ตองรูรายวิชาภาษาไทยเลมน้ี เปนการสรุปเนื้อหาจากหนังสือเรียน
สาระความรูพ้ืนฐาน รายวิชาภาษาไทย พท31001 ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย หลักสูตร
การศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2544)
เพื่อใหผูเรียน กศน. ไดศึกษาทําความเขาใจและเรียนรูในเน้ือหาสาระของรายวิชาภาษาไทยท่ี
สาํ คญั ๆ ไดส ะดวกและสามารถทาํ ความเขา ใจของเนอื้ หาไดด ยี ่งิ ขน้ึ

ในการศกึ ษาเอกสารสรปุ เนือ้ หาทตี่ อ งรูร ายวิชาภาษาไทยเลม น้ี ผเู รียนควรปฏิบตั ิ ดังน้ี
1. ศึกษาโครงสรา งรายวชิ าภาษาไทย ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย จากหนังสือเรียนสาระ
ความรูพื้นฐาน หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
(ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2554) ใหเขา ใจกอ น
2. ศึกษาเนื้อหาสาระของเอกสารสรุปเน้ือหาที่ตองรูรายวิชาภาษาไทยใหเขาใจอยาง
ละเอียดทลี ะบทจนครบ 7 บท
3. หากตองการศึกษารายละเอียดเน้ือหาสาระรายวิชาภาษาไทยเพื่อเพ่ิมเติมความรู
ผูเ รียน กศน. สามารถศึกษาคน ควา ไดจากส่ืออื่น ๆ หองสมุด อนิ เทอรเ น็ต หรอื ครูผสู อน

1

บทท่ี 1
การฟง การดู

เร่ืองที่ 1 การเลือกสือ่ ในการฟงและการดู
ส่ือควรจะรูจักประเภทเพ่ือแยกแยะในการนําไปใชประโยชน ซ่ึงอาจสรุปประเภทการ

แยกแยะประเภทของส่ือในการนําไปใชป ระโยชน มดี ังน้ี
1. สื่อโฆษณา ส่ือประเภทนี้ผูฟงตองรูจุดมุงหมาย เพราะสวนใหญจะเปนการสื่อให

คลอ ยตาม อาจไมส มเหตสุ มผล ผูฟง ตอ งพจิ ารณาไตรตรองกอนซอ้ื หรอื กอนตดั สินใจ
2. สื่อเพ่อื ความบันเทิง เชน เพลง , เร่อื งเลา ซึ่งอาจมีการแสดงประกอบดวย เชน นิทาน

นิยาย หรือสื่อประเภทละคร ส่ือเหลานี้ผูรับสารตองระมัดระวัง ใชวิจารณญาณประกอบการ
ตดั สนิ ใจกอ นที่จะซือ้ หรอื ทําตาม ปจ จุบันรายการโทรทัศนจะมกี ารแนะนําวาแตละรายการเหมาะ
กับกลมุ เปา หมายใด เพราะเชอื่ กันวา ถา ผใู ดขาดความคิดในเชงิ สรางสรรคแลวสือ่ บันเทิงอาจ
สงผลรายตอสังคมได เชน ผูดูเอาตัวอยางการจี้ , ปลน , การขมขืนกระทําชําเรา และแมแต
การฆา ตัวตาย โดยเอาอยา งจากละครท่ีดกู ็เคยมีมาแลว

3. ขาวสาร ส่ือประเภทน้ีผูรับสารตองมีความพรอมพอสมควร เพราะควรตองรูจัก
แหลง ขา ว ผนู ําเสนอขาว การจับประเด็น ความมีเหตุมีผล รูจักเปรียบเทียบเนื้อหาจากท่ีมาของ
ขาวหลาย ๆ แหง เปน ตน

4. ปาฐกถา เน้ือหาประเภทนี้ผูรับสารตองฟงอยางมีสมาธิเพื่อจับประเด็นสําคัญใหได
และกอ นตดั สินใจเชือ่ หรือนําขอมูลสวนใดไปใชประโยชนต องมีความรพู ้ืนฐานในเร่ืองน้นั ๆ อยูบ าง

5. สุนทรพจน สื่อประเภทน้ีสวนใหญจะไมยาว และมีใจความที่เขาใจงาย
ชดั เจนแตผฟู ง จะตอ งรูจักกล่ันกรองสง่ิ ทด่ี ีไปเปนแนวทางในการปฏิบตั ิ

หลักการฟงและการดูอยางสรางสรรค
1. ตองเขาใจความหมาย หลักเบื้องตนของการจับใจความของสารท่ีฟงและดูนั้น
ตอ งเขาใจความหมายของคาํ สํานวนประโยคและขอความท่ีบรรยายหรอื อธิบาย
2. ตองเขา ใจลักษณะของขอความ ขอความแตละขอความตอ งมีใจความสําคญั ของเรื่อง
และใจความสําคัญของเร่ืองจะอยูท่ีประโยคสําคัญ ซึ่งเรียกวา ประโยคใจความ จะปรากฏอยูใน
ตอนใดตอนหนงึ่ ของขอความ โดยปกตจิ ะปรากฏอยใู นตอนตน ตอนกลาง และตอนทา ยหรอื
อยูตอนตนและตอนทายของขอความผูรับสารตองรูจักสังเกตและเขาใจการปรากฏของประโยค
ใจความในตอนตาง ๆ ของขอความ จึงจะชวยใหจบั ใจความไดด ยี ่งิ ขนึ้

2

3. ตอ งเขา ใจในลักษณะประโยคใจความ ประโยคใจความ คือ ขอความที่เปนความคิด
หลกั ซงึ่ มักจะมีเน้ือหาตรงกับหัวขอเร่ือง เชน เร่ือง “สุนัข” ความคิดหลักคือ สุนัขเปนสัตวเลี้ยง
ทีร่ ักเจาของ ในการฟงเรอื่ งราวจากการพูดบางทีไมมีหัวขอ แตจะพูดตามลําดับของเนื้อหา ดังน้ัน
การจับใจความสําคัญตองฟงใหตลอดเร่ืองแลวจับใจความวา พูดถึงเรื่องอะไร คือจับประเด็น
หวั เรอ่ื ง และเรือ่ งเปนอยางไร คอื สาระสําคญั หรือใจความสาํ คัญของเร่อื ง น่ันเอง

4. ตอ งรูจกั ประเภทของสาร สารท่ีฟงและดูมีหลายประเภท ตองรูจักและแยกประเภท
สรปุ ของสารไดว า เปนสารประเภทขอเทจ็ จรงิ ขอคดิ เห็น หรือเปนคําทักทายปราศรัย ขาว ละคร
สารคดี จะไดจบั ประเดน็ หรอื ใจความสาํ คัญไดงาย

5. ตอ งตีความในสารไดต รงตามเจตนาของผสู ง สาร ผสู ง สารมเี จตนาทจี่ ะสง สารตา ง ๆ กัน
บางคนตองการใหค วามรู บางคนตองการโนมนาวใจ และบางคนอาจจะตองการสงสาร เพื่อส่ือ
ความหมายอื่น ๆ ผฟู งและดูตองจับเจตนาใหได เพื่อจะไดจ บั สารและใจความสําคญั ได

6. ตั้งใจฟงและดใู หตลอดเรอ่ื ง พยายามทําความเขา ใจใหต ลอดเรอื่ ง ย่งิ เรอ่ื งยาวสลบั
ซบั ซอนย่ิงตอ งตง้ั ใจเปนพิเศษและพยายามจบั ประเดน็ หวั เร่อื ง กริยาอาการ ภาพ และเคร่ืองหมาย
อ่ืน ๆ ดวยความตั้งใจ

7. สรุปใจความสําคัญ ข้ันสุดทายของการฟงและดูเพ่ือจับใจความสําคัญก็คือสรุปให
ไดว า เรื่องอะไร ใคร ทําอะไร ที่ไหน เมื่อไร อยางไร และทาํ ไม หรือบางเรื่องอาจจะสรุปไดไมครบ
ทง้ั หมด ท้งั นีย้ อ มขึ้นกบั สารทฟ่ี ง จะมีใจความสําคัญครบถวนมากนอยเพียงใด

วิจารณญาณในการฟงและการดู
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานไดใหความหมายของ วิจารณญาณ ไววา ปญญาท่ี
สามารถรูหรือใหเหตุผลที่ถูกตอง คํานี้มาจากคําวา วิจารณ ซ่ึงแปลวา การคิดใครครวญโดยใช
เหตผุ ล และคาํ วา ญาณ ซ่ึงแปลวา ปญญาหรอื ความรูใ นขั้นสูง
วิจารณญาณในการฟงและการดู คือ การรับสารใหเขาใจเนื้อหาสาระโดยอาศัยความรู
ความคิด เหตุผล และประสบการณประกอบการใชปญญาคิดใครครวญแลวสามารถนําไปใชได
อยางเหมาะสม
การฟง และการดูใหเ กิดวิจารณญาณนั้นมีขน้ั ตอนในการพัฒนาเปนลําดับบางทีกอ็ าจเปนไป
อยางรวดเร็ว บางทีก็ตองอาศัยเวลา ท้ังน้ียอมข้ึนอยูกับพ้ืนฐานความรู ประสบการณของบุคคล
และความยงุ ยากซับซอ นของเรื่องหรือสารทฟ่ี งและดู

3

ขั้นตอนการฟง และการดูอยา งมีวิจารณญาณมดี ังน้ี
1. ฟงและดูใหเขาใจเร่ือง เมื่อฟงเรื่องใดก็ตามผูฟงจะตองตั้งใจฟงเร่ืองน้ันใหเขาใจ
ตลอดเร่ือง ใหรูวาเน้ือเรื่องเปนอยางไร มีสาระสําคัญอะไรบาง พยายามทําความเขาใจ
รายละเอียดท้ังหมด
2. วิเคราะหเร่ือง จะตองพิจารณาวาเปนเร่ืองประเภทใด เปนขาว บทความ เร่ืองสั้น
นิทาน นวนิยาย บทสนทนา สารคดี ละคร และเปนรอยแกวหรือรอยกรอง เปนเรื่องจริงหรือ
แตงข้นึ ตองวิเคราะหล กั ษณะของตัวละคร และกลวธิ ใี นการเสนอสารของผสู งสารใหเ ขา ใจ
3. วินิจฉัยเร่ือง คือ การพิจารณาเร่ืองที่ฟงวาเปนขอเท็จจริง ความรูสึกความคิดเห็น
และผสู งสารหรือผูพูดผูแสดงมีเจตนาอยางไรในการพูดการแสดง อาจจะมีเจตนาท่ีจะโนมนาวใจ
หรือแสดงความคดิ เหน็ เปน เรือ่ งที่มีเหตุมีผล มีหลักฐานนาเช่ือถือหรือไมและมีคุณคา มีประโยชน
เพยี งใด

เรอื่ งท่ี 2 การวิเคราะหว ิจารณเรื่องที่ฟง และดู
ความหมายของการวเิ คราะห การวินจิ และการวจิ ารณ
การวิเคราะห หมายถึง การที่ผูฟงและผูดูรับสารแลวพิจารณาองคประกอบออกเปน

สว น ๆ นํามาแยกประเภท ลกั ษณะ สาระสาํ คัญของสาร กลวธิ ีการเสนอ และเจตนาของผูสง สาร
การวนิ ิจ หมายถึง การพจิ ารณาสารดวยความเอาใจใส ฟงและดูอยางไตรตรองพิจารณา

หาเหตุผลแยกแยะขอ ดขี อเสยี คณุ คาของสาร ตีความหมายและพิจารณาสํานวน ภาษา ตลอดจน
น้ําเสียงและการแสดงของผูสงสาร พยายามทําความเขาใจความหมายท่ีแทจริงเพื่อใหไดประโย
ชนต ามวตั ถุประสงคข องผูวนิ ิจ

การวิจารณ หมายถึง การพิจารณาเทคนิคหรือกลวิธีท่ีแสดงออกมาน้ัน ใหเห็นวา นาคิด
นาสนใจ นาติดตาม มีช้ันเชิงยอกยอนหรือตรงไปตรงมา องคประกอบใดมีคุณคานาชมเชย
องคป ระกอบใดนาทว งตงิ หรอื บกพรอ งอยางไร การวิจารณส่ิงใดก็ตามจึงตองใชความรูมีเหตุมีผล
มหี ลักเกณฑแ ละมคี วามรอบคอบดวย

ตามปกติแลว เมื่อจะวจิ ารณส ิง่ ใด จะตอ งผานขั้นตอนและกระบวนการของการวิเคราะหสาร
วินิจสาร และประเมินคาสาร ใหชัดเจนเสียกอนแลว จึงวิจารณแสดงความเห็น ออกมาอยาง
มเี หตุมีผลใหนาคิด นาฟงและเปนคําวิจารณท่ีเชื่อถือได และการวิจารณแสดงความคิดเห็นที่จะ
ทาํ ไดอยางมเี หตมุ ีผลนา เช่อื ถอื น้นั ผรู บั สารจะตองรูหลกั เกณฑก ารวจิ ารณแสดงความคิดเห็นตาม
ชนิดของสาร เพราะสารแตละชนิด ยอมมีองคประกอบเฉพาะตัว เชน ถาเปนขาวตองพิจารณา
ความถูกตองตามความเปนจริง แตถาเปนละครจะดูความสมจริง และพิจารณาโครงเร่ือง

4

เนื้อเรอื่ ง ฉาก ตวั ละคร ภาษาทใ่ี ช บทบาทการแสดง ฯลฯ นอกจากรูหลักเกณฑแลวจะตองอาศัย
การฝก ฝนบอย ๆ และอานตัวอยา งงานวิจารณของผอู ่นื ที่เชี่ยวชาญใหม าก ก็จะชวยใหการวิจารณ
ดีมีเหตุผลและนา เช่ือถอื
หลกั การวิจารณแ ละแสดงความคดิ เห็นสารประเภทตาง ๆ

สารทไ่ี ดรับจากการฟงมมี ากมาย แตท ีไ่ ดรับเปนประจําในชีวิตประจาํ วนั ไดแ ก
1. ขา วและสารประชาสัมพันธ
2. ละคร
3. การสนทนา คาํ สัมภาษณบ ุคคล
4. คําปราศรยั คําบรรยาย คาํ กลาวอภิปราย คําใหโ อวาท
5. งานประพันธรอ ยกรองประเภทตา ง ๆ
หลักเกณฑการวิจารณสารทีไ่ ดรับตามชนดิ ของสาร
1. ขาวและสารประชาสัมพันธ สารประเภทน้ีผูรับสารจะไดรับจากการฟงและการดู
วิทยุ โทรทศั น ซ่งึ จะเสนอขาวจากหนวยงานประชาสัมพันธของภาครัฐและเอกชน รูปแบบของ
การเสนอขาว โดยทว่ั ไปจะประกอบดวย หัวขอขาว เนอ้ื และสรปุ ขา ว โดยจะเร่มิ ตนดว ย หัวขอขาว
ท่ีสําคัญ แลวถึงจะเสนอรายละเอียดของขาวและตอนทายกอนจบ จะสรุปขาว หรือบางคร้ังจะ
เสนอลกั ษณะการสรปุ ขาวประจําสปั ดาหเ ปนรายการหน่ึงโดยเฉพาะ สวนสารประชาสัมพันธอาจ
มีรูปแบบท่ีแปลกออกไปหลายรูปแบบ เชน เสนอสาระในรูปแบบของขาว ประกาศแจงความหรือ
โฆษณาแบบตาง ๆ ในการวิจารณ ควรพจิ ารณาตามหลกั เกณฑ ดงั นี้

1.1 แหลงขาวท่ีมาของขาวและสารประชาสัมพันธ ผูวิจารณจะตองดูวาแหลง
ของขา วหรอื สารประชาสมั พันธนนั้ มาจากไหนจากหนวยงานใด เปนหนวยงานของรัฐหรือเอกชน
หนว ยงานหรือสถาบันน้นั นา เชื่อถอื มากนอ ยเพยี งใด

1.2 เน้อื หาของขา วและสารประชาสัมพันธ ผรู ับสารตองพจิ ารณาวา สารนั้นมีเน้ือหา
สมบรู ณหรือไม คือ เมอื่ ถามดวยคําถามวา ใคร ทําอะไร ที่ไหน เม่ือไร อยางไรแลวผูฟงสามารถ
หาคําตอบไดค รบถว น และสามารถสรปุ สาระสาํ คัญไดด วย

1.3 พจิ ารณาทบทวนวาเนอ้ื หาของขา วและสารประชาสัมพันธทีน่ าํ เสนอเปนความจริง
ท้งั หมด หรอื มกี ารแสดงความรสู ึก ความคดิ เห็นของผสู ง สารแทรกมาดว ย

1.4 พิจารณาภาษาทใ่ี ชท ัง้ ความถูกตอ งของการใชภาษา ศลิ ปภาษาและดา นวรรณศิลป

5

2. ละคร ภาพยนตร สารประเภทละครจะฟงและดูไดจากละครวิทยุ และโทรทัศน
เสยี เปน สวนใหญ สวนละครเวทีนั้นมีโอกาสไดด ไู ดฟง นอยมาก ซ่ึงหลักการวจิ ารณละครมีแนวทาง
ดังน้ี

2.1 ดคู วามสมจริงของผูแ สดงตามบทบาทท่ีไดรับวา ใชน้ําเสยี งสมจรงิ ตามอารมณ ความรูสึก
ของตัวละครน้ัน ๆ มากนอ ยเพยี งใด

2.2 พิจารณาโครงเร่ือง แกนของเรื่องวา มโี ครงเรอื่ งเปน อยา งไร สรุปสาระสาํ คญั หรอื แกน
ของเรื่องใหไ ด

2.3 ฉากและตัวละคร มฉี ากเหมาะสมสอดคลอ งกับเนื้อเรื่อง เหมาะสมกับบรรยากาศ และ
ตัวละครแตล ะตวั มลี ักษณะเดนหรือใหอ ะไรกับผูฟงและผดู ู

2.4 ภาษาท่ีใชถ ูกตอ งเหมาะสมตามหลกั การใชภาษา ศิลปศกึ ษา และดานวรรณศลิ ป

3. การสนทนาและคําสัมภาษณบุคคล การสนทนาและคําสัมภาษณบุคคลในวิทยุและ
โทรทศั นเปน สารทีไ่ ดฟ ง และดูกนั เปนประจํา ผูรวมสนทนาและใหสัมภาษณก็เปนคนหลากหลาย
ระดับและอาชีพ การสนทนาและการวจิ ารณมีหลกั ในการพจิ ารณา ดงั นี้

3.1 การสนทนาในชีวิตประจําวนั
ก. การสนทนา เปน เรอื่ งอะไรและมสี าระสําคัญวาอยางไร
ข. สาระสําคญั ของการสนทนาท่ีสรุปไดเ ปน ความจรงิ และนาเชอ่ื ถือเพยี งใด
ค. ผูรวมสนทนามีความรแู ละมคี วามสนใจในเร่ืองทสี่ นทนามากนอ ยเพยี งใด
ง. ภาษาทใี่ ชใ นการสนทนามีความถูกตองตามหลักการใชภาษามีความเหมาะสม

และสละสลวย ทาํ ใหเขาใจเรื่องไดชัดเจนเพียงใด ท้ังนํ้าเสียงและลีลาการพูดแฝงเจตนาของผูพูด
และนาฟง หรอื ไม

3.2 คาํ สัมภาษณบ ุคคล
มหี ลกั เกณฑการพิจารณาและวจิ ารณด งั น้ี
ก. ผูส มั ภาษณเ ปนผูม คี วามรแู ละประสบการณในเรอื่ งทส่ี มั ภาษณมากนอ ยเพียงใด

เพราะผูสัมภาษณท่มี คี วามรแู ละประสบการณในเรือ่ งท่จี ะสมั ภาษณเปน อยางดจี ะถามไดส าระ
เนอ้ื เรื่องดี จงึ ตอ งดูความเหมาะสมของผูสัมภาษณก ับเร่ืองท่ีสัมภาษณดวย

ข. ผูใหการสมั ภาษณเ หมาะสมหรือไม โดยพิจารณาจากวุฒิ ฐานะ หนาที่ อาชีพ
และพิจารณาจากคําตอบท่ีใหสัมภาษณวามีเนื้อหาสาระและตอบโตตรงประเด็นคําถามหรือไม
อยา งไร

6

ค. สาระของคาํ ถามและคาํ ตอบในแตละขอตรงประเด็นหรอื ไม มีสาระเปนประโยชน
ตอ สังคมมากนอยเพยี งใด

ง. ลักษณะของการสัมภาษณ เปน การสมั ภาษณท างวชิ าการ หรือการสัมภาษณ
เพอ่ื ความบันเทงิ เพราะถาเปน การสัมภาษณท างวชิ าการยอ มจะตองใชหลักเกณฑในการพิจารณา
ครบถวน แตห ากเปน การสัมภาษณเพื่อความบนั เทงิ นน้ั งายตอ การวจิ ารณว า ดีหรอื ไมด ี เพราะใช
สามัญสาํ นกึ และประสบการณพ ิจารณากเ็ พียงพอแลว

จ. ภาษาท่ใี ชเ ขาใจงา ยชดั เจน เหมาะสมเพียงใด ผสู มั ภาษณและผใู หสัมภาษณมี
ความจรงิ ใจในการถามและการตอบมากนอยเพยี งใด

4. คําปราศรยั คาํ บรรยาย คํากลาวอภิปราย คาํ ใหโ อวาท
4.1 คําปราศรยั
มีหลักเกณฑการพิจารณาและวจิ ารณ ดังน้ี
ก. สาระสาํ คัญเหมาะสมกบั โอกาสท่ปี ราศรัยหรือไม โดยพจิ ารณาเนอื้ หา สาระ

เวลา และโอกาส วา สอดคลอ งเหมาะสมกนั หรอื ไม
ข . สาระสาํ คัญและความคิดเปนประโยชนตอผฟู งหรอื ไม
ค. ผูกลาวปราศรัยใชภาษาไดดีถูกตอง เหมาะสมสละสลวย คมคายหรือไม อยางไร

4.2 คําบรรยาย
มหี ลกั เกณฑก ารพจิ ารณาและวิจารณด ังน้ี

ก. หัวขอ และเน้ือเร่ืองเหมาะสมกบั สถานการณแ ละผฟู ง มากนอยเพียงใด
ข. สาระสาํ คญั ของเร่ืองทีบ่ รรยายมีประโยชนตอผฟู งและสังคมมสี ่งิ ใดที่นาจะนาํ ไป
ใชใ หเกิดประโยชน
ค. ผูบรรยายมีความรูและประสบการณในเรื่องท่ีบรรยายมากนอ ยเพียงใด
มีความนา เชือ่ ถอื หรอื ไม
ง. ภาษาท่ใี ชในการบรรยาย ถกู ตอ งตามหลักการใชภาษา เขา ใจงา ยชัดเจนหรอื ไม
4.3 คํากลาวอภิปราย
การอภปิ รายเปน วธิ กี ารระดมความคดิ เห็นและแนวทางในการแกป ญ หา ซึ่งเราจะได
ฟงกันเปน ประจาํ โดยเฉพาะจากรายการโทรทศั น การวเิ คราะหว ิจารณควรพจิ ารณาโดยใช
หลักการดังน้ี
ก . ประเด็นปญ หาท่ีจะอภิปราย ขอบขา ยของปญหาเปนอยา งไร

มีขอ บกพรอง

7

อยางไร

ข. ประเดน็ ปญหาท่ีนาํ มาอภปิ ราย นาสนใจมากนอ ยเพียงใดและมคี วามสอด
คลอ งเหมาะสมกบั สถานการณหรอื ไม

ค. ผูอ ภิปรายมีคุณวฒุ ิ ประสบการณมีสว นเก่ยี วขอ งกับประเด็นอภิปราย
อยางไร และมีความนาเช่ือถอื มากนอ ยเพยี งใด

ง. ผูอภิปรายไดศ กึ ษาคนควา และรวบรวมขอมลู ความรูมาช้ีแจงประกอบได
มากนอยเพยี งพอเหมาะสมและนา เช่อื ถอื หรือไม

จ. ผูอภปิ รายรับฟงความคิดเหน็ ของผูรวมอภปิ รายหรือไม มกี ารผกู ขาด
ความคิดและการพูดเพยี งคนเดียวหรือไม

ฉ. ผอู ภิปรายใหข อคิดและแนวทางอยางมีเหตผุ ลมขี อ มูลหลักฐานหรือไม

ใชอ ารมณใ นการพูดอภิปรายหรือไม

ช. ภาษาทีใ่ ชใ นการอภิปรายถูกตอ งตามหลกั การใชภาษา กระชบั รดั กมุ
ชดั เจนเขาใจงา ยหรือไม

ซ. ผฟู งอภิปรายไดศ ึกษารายละเอียดตามหัวขอ อภิปรายมาลว งหนาบา ง
หรือไม หากมีการศกึ ษามาลว งหนา จะทําใหว ิเคราะหวจิ ารณไ ดด ขี ้ึน

อน่ึง เมอ่ื ไดเรยี นรวู ธิ กี ารฟงและการดมู าแลว หลายประการ ควรจะไดรหู ลกั การฟง
และการดทู ดี่ ี พรอ มท้ังคุณสมบัติของผฟู งและผูดูที่ดี

หลักการฟงและการดทู ด่ี ี
มีหลกั การดังนี้
1. ฟงและดูใหต รงตามความมุงหมาย การฟง แตละครง้ั จะตอ งมจี ดุ มุง หมายในการฟงและ
การดู ซึ่งอาจจะมจี ุดมุงหมายอยางใดอยา งหนึ่งโดยเฉพาะหรือมีจุดมงุ หมายหลายอยา งพรอ มกนั

8

กไ็ ด จะตองเลอื กฟงและดูใหต รงกับจุดมุงหมายทีไ่ ดตงั้ ไวแ ละพยายามที่จะใหการฟง และการดู
แตล ะคร้ังไดรับผลตามจุดมุงหมายท่กี าํ หนด

2. มคี วามพรอมในการฟง และการดู การฟงและการดจู ะไดผลจะตอ งมีความพรอมท้งั
รางกายจิตใจและสตปิ ญญา คอื ตอ งมีสขุ ภาพดที ง้ั รางกาย และจิตใจไมเหนด็ เหนื่อยไมเจ็บปวย
และไมมีจิตใจเศราหมอง กระวนกระวายการฟงและการดูจึงจะไดผลดี และตองมีพื้นฐานความรู
ในเรอ่ื งนนั้ ดีพอสมควร หากไมมพี ื้นฐานทางความรู สติปญ ญาก็ยอมจะฟง และดูไมร ูเรอ่ื งและ
ไมเ ขาใจ

3. มีสมาธใิ นการฟง และการดู ถา หากไมมสี มาธิ ขาดความตัง้ ใจยอ มจะฟงและดูไมรูเรื่อง
การรับรูและเขาใจจะไมเกิด ดังน้ันจะตองมีความสนใจ มีความต้ังใจและมีสมาธิในการฟงและ
การดู

4. มีความกระตือรือรน ผูที่มองเห็นคณุ คาและประโยชนของเรอ่ื งนั้นมีความพรอมท่ีจะรบั รู
และทําความเขาใจจากการฟง และการดนู น้ั ยอมมปี ระสทิ ธภิ าพในการฟง และการดสู งู

5. ฟง และดูโดยไมม อี คติ ในการฟงจะตอ งทาํ ใจเปนกลางไมม อี คติตอ ผูพดู ตอเรอื่ งท่ีพดู
หากไมชอบเรอื่ ง ไมศรทั ธาผูพดู กจ็ ะทาํ ใหไ มพ รอ มท่ีจะรบั รแู ละเขา ใจในเร่ืองน้ัน จะทาํ ใหก ารฟ
งและการดูไมป ระสบผลสําเร็จ

6. การจดบันทึกและสรุปสาระสําคัญ ในการฟงและการดูเพือ่ ความรมู คี วามจาํ เปน ทตี่ อ ง
บนั ทึกสรปุ สาระสาํ คัญท่ีจะนาํ ไปใชนําไปปฏิบตั ิ

คณุ สมบตั ขิ องผฟู ง และดูท่ีดี ควรปฏบิ ตั ดิ งั น้ี
1. สามารถปฏิบัติตามหลักการฟงและการดูที่ดีได โดยมีจุดมุงหมาย มีความพรอมใน
การฟงและการดูมีความต้ังใจและกระตือรือรน ไมมีอคติและรูจักสรุปสาระสําคัญของเร่ืองท่ีฟ
งและดูนัน้ ได
2. รจู ักเลือกฟง และดูในสงิ่ ท่เี ปน ประโยชน การเลือกฟงและดูในเรื่องที่จะเปนประโยชนต
ออาชีพ ชีวิตความเปน อยแู ละความรับผดิ ชอบในสังคม แลวเลือกนําไปใชใหเกิดประโยชนในการ
พฒั นาอาชพี พฒั นาคณุ ภาพชีวติ และพัฒนาสังคม
3. มีมารยาทในการฟงและการดู มารยาทในการฟงและการดูเปนสิ่งท่ีจะชวยสราง
บรรยากาศที่ดีในการฟงและการดู เปนมารยาทของการอยูรวมกันในสังคมอยางหน่ึง หากผูฟ
งและดไู มม มี ารยาท การอยรู ว มกันในขณะทฟี่ ง และดู ยอ มไมปกติสุข มีบรรยากาศท่ีไมเหมาะสม
และไมเ ออ้ื ตอ ความสําเรจ็ ตวั อยางเชน ขณะที่ฟงและดกู ารบรรยายถามีใครพูดคุยกันเสียงดังหรือ
กระทําการท่สี รา งความไมสงบรบกวนผูอนื่ บรรยากาศในการฟงและการดูนั้นยอมไมดี เกิดความ

9

รําคาญตอเพือ่ นทน่ี ัง่ อยใู กลจ ะไดร บั การตาํ หนิวา ไมมมี ารยาท ขาดสมบตั ิผดู ี แตถาเปนผูมีมารยาท
ยอมไดรับการยกยองจากบุคคลอ่ืน ทําใหการรับสารดวยการฟงและการดูประสบความสําเร็จ
โดยงา ย และมารยาทในการฟงและการดูน้นั ยงั มีเนอ้ื หารายละเอียดที่ตองศึกษาเปนการเฉพาะใน
โอกาสตอไป

เร่อื งท่ี 3 มารยาทในการฟง และการดู
การฟงและการดูจะสัมฤทธผ์ิ ลน้ัน ผูฟ ง ตอ งคาํ นึงถงึ มารยาทในสงั คมดวยย่ิงเปน การฟง และ

การดูในท่ีสาธารณะยิ่งตองรักษามารยาทอยางเครงครัด เพราะมารยาทเปนเคร่ืองกํากับ
พฤติกรรมของคนในสังคม ควบคุมใหคนในสังคมประพฤติตนใหเรียบรอยงดงาม อันแสดงถึง
ความเปน ผดู แี ละเปนคนท่ีพัฒนาแลว

การฟงและการดใู นโอกาสตา ง ๆ เปนพฤตกิ รรมทางสังคม ยกเวน การฟงและการดูจากสื่อ
ตามลําพงั แตใ นบางครั้งการฟง และการดบู ทเรยี นจากสอ่ื ทางไกลก็มีการฟงและการดกู นั เปน กลุม
รวมกับบคุ คลอน่ื ดว ย จําเปนตอ งรักษามารยาท เพือ่ มใิ หเปน การรบกวนสมาธิของผูอ่ืนการรักษา
มารยาทในขณะที่ฟง และดเู ปนการแสดงถึงการมีสัมมาคารวะตอผูพูดหรือผูแสดง หรือตอเพื่อน
ผฟู งดวยกนั ตอสถานที่ผมู มี ารยาทยงั จะไดร บั ยกยอ งวาเปนผมู วี ฒั นธรรมดีงามอีกดวย

มารยาทในการฟง และการดูในโอกาสตา ง ๆ มีดงั นี้
1.การฟงและการดเู ฉพาะหนา ผูใหญ
เมื่อฟงและดูเฉพาะหนาผูใหญไมวาจะอยูแตลําพังหรือมีผูอื่นรวมอยูดวยก็ตาม จะตอง

สํารวมกิริยาอาการใหความสนใจดวยการสบตากับผูพูด ผูที่ส่ือสารใหกันและกันทราบ ถาเปน
การสนทนาไมควรชิงพูดกอนท่ีคูสนทนาจะพูดจบ หรือถามีปญหาขอสงสัยจะถาม ควรใหผูพูด
จบกระแสความกอ นแลว จึงถาม หากมีเพือ่ นรว มฟง และดอู ยดู วยตองไมกระทาํ การใดอันจะ
เปนการรบกวนผอู ื่น

2. การฟง และการดูในที่ประชุม
การประชุมจะมีประธานในที่ประชุมเปนผูนําและควบคุมใหการประชุมดําเนินไปดวยดี
ผูเขารวมประชุมตองใหความเคารพตอประธาน ในขณะที่ผูอ่ืนพูด เราตองตั้งใจฟงและดู หากมี
สาระสําคัญก็อาจจดบันทึกไวเพ่ือจะไดนําไปปฏิบัติ หรือเปนขอมูลในการอภิปรายแสดงความ
คิดเห็น ไมควรพูดกระซิบกับคนขางเคียง ไมควรพูดแซงขึ้น หรือแสดงความไมพอใจใหเห็น
ควรฟง และดูจนจบแลว จงึ ใหสัญญาณขออนุญาตพูดดวยการยกมือ หรือขออนุญาต ไมควรทํากิจ
ธุระสว นตวั และสง่ิ อ่นื ใดท่ีจะเปนการรบกวนทป่ี ระชุม

10

3.การฟงและการดูในทีส่ าธารณะ
การฟงและการดูในที่สาธารณะเปนการฟงและการดูท่ีมีคนจํานวนมากในสถานที่ท่ีเปน
หองโถง กวา ง และในสถานทท่ี ่เี ปน ลานกวาง อาจจะมีหลังคาหรือไมมีก็ได ขณะที่ฟงและดูไมควร
กระทําการใด ๆ ที่จะกอความรําคาญ สรางความวุนวายใหแกบุคคลท่ีชมหรือฟงรวมอยูดวย
ขอ ควรระวัง มดี งั น้ี

3.1. รกั ษาความสงบ ไมใชเสียงพูดคุยและกระทําการใด ๆ ที่เปนเร่ืองรบกวน ผู
อื่นและไมค วรนําเดก็ เล็ก ๆ ทไ่ี รเ ดยี งสาเขาไปดูหรือฟงดวยเพราะอาจจะรองหรือทําเสียงรบกวน
ผอู ่นื ได

3.2. ไมควรนาํ อาหารของขบเคยี้ ว ของทมี่ กี ล่นิ แรงเขา ไปในสถานทนี่ น้ั เพราะเวลา
แกห อ อาหาร รับประทานของขบเคีย้ วก็จะเกิดเสยี งดงั รบกวนผูอ่ืนและของท่มี ีกลิ่นแรงก็จะสงกลิ่น
รบกวนผูอื่นดวย

3.3. ไมเดนิ เขาออกบอย เพราะในสถานท่ีน้นั จะมดื เวลาเดนิ อาจจะเหยยี บ หรือ
เบียดผูร ว มฟงดวย หากจําเปนควรเลอื กที่นง่ั ท่ีสะดวกตอการเดนิ เขาออก เชน นัง่ ใกลท างเดิน
เปน ตน

3.4. ไมควรแสดงกิริยาอาการท่ีไมเ หมาะไมควรระหวางเพอ่ื นตางเพศในโรงมหรสพ
เพราะเปน เร่อื งสว นบคุ คลขัดตอ วัฒนธรรมประเพณีไทย

3.5. ไมควรสงเสียงดังเกนิ ไปเมอ่ื ชอบใจเปนพเิ ศษในเรอื่ งทดี่ หู รอื ฟง เชน ถึงตอนท่ี
ชอบใจเปน พิเศษกจ็ ะหวั เราะเสยี งดัง ปรบมือหรอื เปาปาก ซ่งึ จะเปนการสรา งความราํ คาญและ
รบกวนผอู ื่น

3.6. ไมแ สดงอาการกิริยาที่ไมส มควร เชน การโยกตัว การเตน และแสดงทา ทาง
ตาง ๆ เกนิ พอดี

กิจกรรมที่ 1
ใหผูเรยี นฝก ปฏบิ ตั ติ ามลักษณะการฟงท่ดี ีในโอกาสท่เี หมาะสม เชน การฟง รายงานกลุม

การฟงพระเทศนแ ลว นํามาอภิปรายกนั ในกลุมทง้ั ผูเ ปนวิทยากรผูรว มฟง และเนื้อหาตามหัวขอท่ี
ผูเรยี นนาํ เสนอและตกลงกันในกลุม

กิจกรรมท่ี 2
1.จงสรปุ มารยาทในการฟง และดูวามอี ะไรบาง
2.ใหผ ูเ รียนฝกปฏิบตั ิตามมารยาทในการฟงและดโู ดยแบงกลุมจดั กิจกรรมในหอ งเรียน
การนําความรจู ากการฟงและการดูไปใช

11

การฟง และการดเู ปนการรบั สารทางหนง่ึ ทีเ่ ราสามารถจะรับรูเร่ืองราวตา ง ๆ ไดเ ปนอยางดี
และละเอียด เพราะไดฟงเร่ืองราวจากเสียงพูดและยังไดมองเห็นภาพเรื่องราวเหตุการณและ
วัตถุส่ิงของตลอดทั้งกริยาอาการตาง ๆ อีกดวย สิ่งท่ีไดรับจากการฟงและการดูจึงเปนขอมูล
ความรูท่คี อ นขางจะละเอียดลึกซงึ้ จงึ สามารถทจี่ ะนําไปใชใ นชวี ิตประจําวนั ไดอยา งดี เชน

1. ใชถายทอดความรูเรื่องราวดวยการพูด การอานและการเขียน เชน การรายงาน
การบรรยาย การบอกกลา วเลาเรือ่ ง การอานขา ว อานประกาศ บทความ และการเขียนบทความ
เขียนเรื่องยอ เรียงความ จดหมาย ฯลฯ เพ่ือถายทอดเร่ืองราวท่ีไดฟงและดู ตลอดท้ังการเห็น
ตัวอยา งในการถา ยทอดดว ยวธิ ตี าง ๆ มาใชในการถา ยทอดไดอกี ดว ย

2. ใชใ นการวเิ คราะห วจิ ารณ แสดงความคดิ เห็น การฟง และการดูจะชวยใหเราไดความรู
ไดขอมูล ขอเท็จจริง หลักฐาน เหตุผล ตัวอยางแนวคิดที่จะใชประกอบการวิเคราะห วิจารณ
แสดงความคิดเหน็ ตอท่ีประชมุ ตอสาธารณชนดวย การพูด การเขยี นไดเปนอยา งดี

3. ใชใ นการแกปญ หา การแกป ญหาทกุ ประเภท ทุกปญ หาจะสาํ เรจ็ ลุลวงไปดว ยดี จะตอง
อาศัยความรู ประสบการณ แนวทางแกปญหาอ่ืนที่เคยแกไขมาแลวและขอมูลทางวิชาการ
ประกอบในการตดั สินใจ เลือกวธิ ีแกป ญ หาที่เกิดขนึ้ จงึ จะสามารถแกป ญ หาไดสาํ เร็จดวยดี

4. ใชในการประกอบอาชีพ การไดฟ ง ไดเห็นตัวอยา งเรอื่ งราวตาง ๆ จะทําใหไดรับความรู
และขอมูลเก่ียวกับอาชีพตาง ๆ จะทําใหเรามองเห็นชองทางการประกอบอาชีพชวยใหตัดสินใจ
ประกอบอาชพี และยงั เปนขอมลู ทจ่ี ะสงเสรมิ ใหบคุ คลท่ีมอี าชีพอยูแลว ไดพ ฒั นาอาชีพของตนเอง
ใหเ จริญกาวหนาอีกดวย

5. ใชในการศึกษาเลาเรียน นักเรียน ผูเรียน ที่กําลังศึกษาอยูยอมสามารถนําความรู
ประสบการณจากการฟงและการดูมาชวยใหมีความรูความเขาใจในวิชาที่เรียนทําใหการเรียน
ประสบความสําเร็จตามความตอ งการของตนเอง

6. ใชเ ปน แนวทางในการดาํ เนินชีวิตในสังคม ความรูที่ไดจากการฟงและการดูจะสามารถ
นําไปใชเปนแนวปฏิบัติของแตละคนท้ังในดานสุขภาพอนามัย การปฏิบัติตนในสังคมเก่ียวกับ
วัฒนธรรมประเพณี การกินอยูหลับนอน การอยูรวมกันในสังคมอยางเปนสุข ท้ังหมดเปนเรื่อง
ท่ีจะตองศึกษาหาความรูดูตัวอยาง ดูแนวปฏิบัติระเบียบ กฎเกณฑของสังคมดวยการฟงและ
การดทู ั้งสน้ิ

ที่กลาวมาเปนสวนหนึ่งยังมีอีกมากมายหลายอยางที่เราตองนําความรูจากการฟงและ
การดไู ปใชในการดาํ เนนิ ชวี ิต

12

กิจกรรมทา ยบทที่ 1

กจิ กรรมที่ 1 ใหแ บง กลุม ผเู รียนสรปุ หลกั การเลอื กสือ่ ในการฟงและการดู กลมุ นาํ เสนอ จากน้ัน
ผสู อนสรปุ เพิ่มเติม และผแู ทนผเู รยี นจดบันทกึ (รวม 3 คะแนน)

กิจกรรมที่ 2 แบงกลมุ ผเู รียนฟง เรอื่ ง “เสนอรัฐออกกฎหมายหา มดื่มสุราทีส่ าธารณะ”
จากการฟง ของผเู รยี นคนฟงและทาํ กิจกรรมกลมุ ดงั นี้ (รวม 7 คะแนน)
1. วิจารณความสมเหตุสมผล และความเปนไปไดของเรอื่ งน้ี (3 คะแนน)
2. วเิ คราะหค วามคิดเห็นและขอ เทจ็ จรงิ ของเรือ่ งโดยครผู สู อนถามแตล ะกลุม และ

ครูผสู อนสรุปสาระสําคญั ในขอ 1 และ 2 (4 คะแนน)

กจิ กรรมที่ 3 ใหผเู รียนเขยี น “การปฏิบตั ติ น เปนผูมีมารยาทในการฟงและด”ู เปน งาน
รายบุคคลและสง ครผู สู อน (3 คะแนน)

13

บทท่ี 2
การพดู

เร่ืองที่ 1 มารยาทในการพดู
1. ใชคาํ พูดสภุ าพเหมาะสมกับกาลเทศะและบุคคลใหเ กียรตกิ ับผทู ่ีเราพดู ดว ย รจู กั ใช

คาํ ท่แี สดงถึงความมมี ารยาท เชน คําขอบคุณ ขอบใจ เมื่อผอู น่ื ทาํ คณุ ตอ เรา และกลา วขอโทษ
ขออภยั เสยี ใจ ในโอกาสทก่ี ระทาํ การลว งเกนิ ผูอ ่นื

2. ไมพูดจาเยาะเยย ถากถาง ดูหมิ่นเหยียดหยาม เสยี ดสีผอู ื่น ไมพ ดู จายกตนขมทา น
พดู ชี้จดุ บกพรอง หรอื ปมดอ ยของผูอนื่ ใหเ กิดความอับอาย

3. ไมผ ูกขาดการพดู และความคิดแตเพยี งผูเดยี ว ใหโอกาสผอู ่ืนไดพดู บา ง ไมพูดตัดบท
ในระหวางผูอืน่ กาํ ลงั พดู ควรคอยใหผูอ น่ื พูดจนหมดกระบวนความแลว จึงพูดตอ

4. เมอ่ื จะพดู คดั คานหรือโตแยง ควรจะเหมาะสมกบั โอกาสและมเี หตผุ ลเพยี งพอไมใ ช
อารมณควรใชค าํ พูดที่นมุ นวล ไมใหเสยี บรรยากาศของการพูดคุยกัน

5. การพูดเพ่อื สรา งบรรยากาศ ใหเกิดอารมณข ัน ควรจะเปนเรอื่ งตลกขบขันที่สุภาพ
ไมหยาบโลนหรอื พูดลกั ษณะสองแงส ามงาม

6. ไมพดู ติเตียน กลา วหาหรือนนิ ทาผูอ่ืนตอ หนาชมุ ชน หรือในขณะทผ่ี ทู เ่ี ราพูดถึงไมไ ด
อยูด วย

7. ควรพูดดวยนาํ้ เสียงนมุ นวลชวนฟง ไมใชนํ้าเสียงหวน ๆ หรอื ดดุ ันวางอํานาจเหนือผูฟง
รูจักใชค ํา คะ ครับ นะคะ นะครบั หนอ ย เถิด จะ นะ เสริมการพูดใหสุภาพไพเราะนาฟง

เรื่องท่ี 2 ลักษณะการพดู ทด่ี ี
การพดู
การพดู เปนการส่อื สารอกี ประเภทหน่ึงท่ใี ชก นั อยใู นชีวติ ประจาํ วัน ในการพดู ควรตระหนัก

ถงึ วฒั นธรรมในการใชภาษา คือ ตอ งเปนผมู มี ารยาทในการพูด มคี ณุ ธรรมในการพดู และปฏบิ ตั ิ
ตามลกั ษณะการพูดท่ดี ี จงึ จะสอ่ื กบั ผฟู ง ไดต ามที่ตองการ

การพดู ของแตละบุคคลในแตละครงั้ จะดหี รือไมด อี ยางไรนั้น เรามีเกณฑท จ่ี ะพิจารณา
ถา เปน การพดู ที่ดจี ะมลี กั ษณะดงั ตอ ไปน้ี

1. ตอ งมีเนอ้ื หาดี เนือ้ หาทด่ี ีตองตรงตามจดุ มุงหมายของผูพดู พูดเพือ่ อะไร เพอื่ ความรู
ความคดิ เพื่อความบนั เทงิ เพ่อื จูงใจโนม นา วใจ เนอื้ หาจะตองตรงตามเจตนารมณของผูพ ูดและ

14

เนือ้ หานนั้ ตอ งมคี วามยากงา ยเหมาะกบั ผูฟง มกี ารลาํ ดบั เหตุการณ ความคิดที่ดีมีระเบียบ
ไมว กวน จงึ จะเรยี กวามีเนือ้ หาดี

2. ตองมีวิธีการถายทอดดี ผูพูดจะตองมีวิธีการถายทอดความรูความคิดหรือส่ิงที่
ตอ งการถา ยทอดใหผ ฟู งเขาใจงายเกิดความเชอ่ื ถือ และประทับใจ ผูพูดตองมีศิลปะในการใชถอย
คําภาษาและการใชน าํ้ เสียง มกี ารแสดงกิริยาทาทางประกอบในการแสดงออกทางสีหนา แววตา
ไดอยา งสอดคลอ งเหมาะสม การพูดจึงจะเกิดประสิทธผิ ล

3. มีบคุ ลกิ ภาพดี ผูพดู จะตอ งแสดงออกทางกายและทางใจไดเหมาะสมกบั โอกาสของ
การพูด อันประกอบดวย รูปรางหนาตา ซ่ึงเราไมสามารถที่จะปรับเปลี่ยนอะไรไดมากนัก แตก็
ตอ งทําใหด ูดที ส่ี ดุ การแตงกายและกรยิ าทา ทาง ในสวนนเี้ ราสามารถท่จี ะสรางภาพใหดีไดไมยาก
จงึ เปน สวนท่จี ะชว ยในการสรา งบุคลกิ ภาพที่ดไี ดมาก สวนทางจิตใจน้ันเราตองสรางความเชื่อมั่น
ในตัวเองใหสูง มีความจริงใจและมคี วามคิดริเริ่ม ผูพ ูดทมี่ บี ุคลกิ ภาพท่ีดี จงึ ดงึ ดูดใจใหผูฟงเชื่อมั่น
ศรทั ธาและประทับใจไดงา ย การสรางบุคลกิ ภาพทดี่ ีเปน คุณลกั ษณะสาํ คัญอยา งหนึง่ ของการพูด

การพูดที่ใชส่ือสารในชีวิตประจําวันน้ันมีลักษณะแตกตางกัน ท้ังนี้ข้ึนอยูกับโอกาส
สถานท่ี กาลเทศะและบคุ คลที่เราพดู ถาพดู เปน ทางการ เชน การพูดในท่ปี ระชุม สมั มนา
การพูดรายงานความกาวหนาของการปฏิบัติงานใหผูบังคับบัญชาทราบ ผูพูดยอมตองใชภาษา
ลักษณะหน่ึง แตในโอกาสท่ีไมเปนทางการ เชน การพูดในวงสนทนาของเพ่ือนท่ีสนิทสนมกัน
การพูดใหค ําปรึกษาของครู กศน. กบั ผูเรียน ผูนําหมูบานช้ีแจงรายละเอียดของการประชุมใหคน
ในชุมชนทราบ ก็ยอมจะใชภาษาอีกอยางหนึ่ง หรือถาเราพูดกับบุคคลที่รูจักคุนเคยกันมาเปน
อยางดีก็ใชภาษาพูดลักษณะหน่ึง แตถาพูดกับบุคคลที่เราเพิ่งรูจักยังไมคุนเคยก็จะใชภาษาอีก
ลักษณะหน่งึ

การพูดทด่ี ี อาจแบงไดเ ปน 3 ลักษณะคอื
1. การพดู แบบเปนทางการ เปนการพูดทผี่ พู ูดจะตองระมดั ระวงั ในเรอื่ งของรปู แบบ
วิธีการ ความถูกตอ งเหมาะสมของการใชถอยคํา การพดู ลักษณะนี้จะใชใ นโอกาสที่เปน พิธีการ
มีรปู แบบวิธีการและขัน้ ตอนในการพดู เปนการพูดในทีป่ ระชมุ ท่มี รี ะเบียบวาระ การกลาวตอนรับ
การกลาวตอบ การกลาวอวยพร การกลา วใหโอวาท การแสดงปาฐกถา เปน ตน
2. การพดู แบบก่ึงทางการ เปนการพูดท่ีผพู ดู ตอ งพถิ ีพิถันในการใชถอ ยคาํ นอ ยลงกวา
ลกั ษณะการพดู แบบเปน ทางการ จะใชในการสนทนาพูดคยุ กันระหวางผูท่ียงั ไมค ุนเคยสนิทสนม
กันมากนกั หรอื ในกลมุ ของบุคคลตา งเพศ ตา งวัยกัน การพดู ในท่ีชมุ ชนก็จะมกี ารใชก ารพดู
ในลกั ษณะนดี้ ว ย เชน การแนะนําบุคคลในท่ีประชมุ การพูดอภิปราย การแนะนาํ วิทยากรบุคคล
สาํ คญั เหลา น้ี เปนตน

15

3. การพดู แบบไมเ ปนทางการ เปนการพดู ทใ่ี ชสอ่ื สารกับผทู เี่ ราสนิทสนมคนุ เคยกันมาก ๆ
เชน การพดู คยุ กันของสมาชกิ ในครอบครวั การพูดกันในกลมุ ของเพ่ือนสนิท หรือพดู กบั กลุมคน
ที่เปนกันเอง การพูดในลักษณะน้จี ะใชก นั มากในชวี ิตประจาํ วนั

เร่อื งที่ 3 การพดู ในโอกาสตา ง ๆ
การแนะนาํ ตนเอง
การแนะนําตนเองมีความจําเปน และมีความสําคัญตอการดําเนินชีวิตประจําวันของคนเรา

เปน อยางยิ่งเพราะในแตละวันเราจะมีโอกาสพบปะสังสรรค ติดตอประสานงานกับบุคคลอื่น ๆ
อยเู สมอ การแนะนาํ สรางความรจู กั คุนเคยกันจึงตองเกิดข้ึนเสมอ แตการแนะนําดวยการบอกชื่อ
สถานภาพอยางตรงไปตรงมาเปน ธรรมเนยี มของชาวตะวนั ตก

สวนคนไทยนิยมใชการแนะนําดวยการใหความชวยเหลือใหบริการเปนเบ้ืองตน เชน
หยิบของใหรินนา้ํ ตักอาหาร เมื่อมีโอกาสอันควรก็จะทักทายปราศรัยและเริ่มการสนทนาในเร่ือง
ที่เหน็ วา จะพูดคุยกนั ได แตก ็มบี างครงั้ บางโอกาสที่ฝา ยใดฝา ยหน่งึ ไมยอมรบั รูแสดงอาการเฉยเมย
ไมตอบสนอง จนทําใหอีกฝายหน่ึงอึดอัดเกอเขินหมดความพยายามผลสุดทายก็เลิกราไป
ซ่ึงเหตุการณลักษณะนี้เปนสภาพการณที่ไมพึงปรารถนา และคงไมมีใครตองการใหเกิดข้ึนกับ
ตัวเอง ดงั น้นั ผเู รียนจงึ ตองเขาใจและฝก ฝนการแนะนําตนเองเพราะเปน ส่งิ ที่มีประโยชน
ตอการดาํ เนินชีวิตและจําเปนตอ งใชใ นชวี ติ ประจําวนั

มีแนวทางการแนะนําตนเอง ดงั นี้
1. สรางเหตุของความคุนเคย กอนที่จะแนะนําตัวมักจะมีการหาจุดเริ่มตนของการ
แนะนําตัวดวยการสนทนาสั้น ๆ หรือทักทายดวยถอยคําท่ีจะนําไปสูความคุนเคย เชน วันแรก
ของการพบกลุมของผูเรียน เมื่อผูเรียนมาแตเชามีเพ่ือนใหมมาคอยอยูคนเดียวหรือสองคน
อาจจะมีผูเรียนคนใดคนหนึ่งกลาวปรารภขึ้นมา “ดิฉันก็นึกวาจะไมมีเพื่อน เดินเขามาครั้งแรก
มองไมเหน็ มใี ครเลย” ตอจากนน้ั กจ็ ะมีการสนทนากันตอ อกี เลก็ นอย เม่อื เกดิ ความรูสึกคุน เคย
มมี ิตรไมตรตี อ กันก็จะมกี ารแนะนาํ ตัวใหรจู กั ซ่ึงกนั และกนั ตอไป
ในบางครั้งอาจจะมีการทักทายดวยคําถามที่เหมาะสมกับเหตุการณ เชน ในเหตุการณ
ที่กลาวมา คือ ผูเรียนมาพบกัน ณ สถานท่ีพบกลุมเปนวันแรกนั้นคนท่ีมาถึงกอนอาจจะถาม
ข้ึนกอนวา“เพง่ิ มาถึงหรือคะ”“หรอื มาคนเดียวหรือคะ”หรือไมค นท่ีมาทหี ลังอาจจะถามข้ึนกอนวา
“มาถงึ นานหรอื ยงั ครบั ” หรือ “ยังไมม ใี ครมาเลยหรือครับ” แลวอีกฝายหนึ่งก็จะตอบคําถามแลว
ก็มีการสนทนาซักถามกันตอจนเกดิ ความรสู กึ คุนเคยแลว จงึ มีการแนะนาํ ตัวใหร จู กั ซง่ึ กันและกัน
ตอ ไป

16

2. บอกชอ่ื สกลุ และขอมูลที่สาํ คญั เมือ่ ทกั ทายหรือกลา วในเชิงปรารภ จนรูสึกวาเพ่ือน
ใหมหรอื คูสนทนามอี ธั ยาศยั ไมตรีที่ดีบางแลวก็อาจจะมีผูหน่ึงผูใดเปนฝายแนะนําตนเองดวยการ
บอกช่ือ ชื่อสกุลและขอมูลที่สําคัญตอเนื่อง เชน กลาวขึ้นวา “ผมณัฐสุชน คนเยี่ยม มาพบกลุม
ระดับมัธยมศึกษาตอนปลายกลุมอาจารยสุภรณครับ” เพื่อนท่ีสนทนาดวยก็จะแนะนําตนเอง
ตามมาวา “ดิฉัน สุวิมล นนทวัฒนาคะ มาพบกลุมระดับมัธยมศึกษาตอนปลายเหมือนกันคะ
แตอยกู ลมุ อาจารยนพรตั นคะ เรียนแผนการเรยี น ก. คะ” จากนน้ั กจ็ ะมีการสนทนากันตอในเรื่อง
การเรียนหรอื เรื่องอน่ื ๆ ทมี่ ีความสนใจตรงกันตอ ไปอกี

จะเห็นไดวา การแนะนําตนเองในการพบปะสนทนากันในที่สาธารณะตามปกติท่ัวไป
มักจะมีการสรางเหตุของความคุนเคยดวยการสนทนาซักถามกันเล็ก ๆ นอย ๆ กอน แลวจึงจะ
มีการแนะนําตนเองมิใชเร่ิมแรกก็จะแนะนําตนเองข้ึนมา บางคร้ังอาจจะไมมีการตอบสนองจาก
อีกฝายหน่งึ ได จงึ ควรคํานงึ ถึงเรื่องน้ีดวย

กิจกรรมท่ี 1
1. ใหผเู รยี นจบั คูกับเพือ่ นในกลุม แลวสมมติสถานการณวาทั้งคูพบกันบนรถประจําทาง

หรือท่ีสถานีอนามัยประจําตําบลหรือสถานที่อ่ืน ๆ ท่ีเห็นวาเหมาะสม ฝกทักทายปราศรัยกัน
และกันใหเ พื่อนผูเรยี นในกลุมฟง แลวใหเพ่ือนชวยวิจารณการใชภาษาและการสรางบรรยากาศวา
ถกู ตองเหมาะสมเพียงใด

2. ใหผ เู รียนแนะนําตนเองในวันพบกลุมคร้ังแรกหรือเม่ือมีโอกาสไปรวมประชุมกลุมยอย
ในวชิ าตาง ๆ และยังไมรูจักกับเพื่อนในกลุมโดยใหปฏิบัติตามหลักการและวิธีการแนะนําตนเอง
ทเ่ี รียนมาแลว

3. เมื่อมีโอกาสที่จะทักทายปราศรัย หรือแนะนําตนเองใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติจริงตาม
หลักการและวิธีการท่ีไดศึกษามาแลวและสังเกตผลหากมีขอบกพรองผิดพลาดใหปรับปรุงแกไข
ใหถ ูกตอง

4. ใหผูเรียนออกมาเลาเหตุการณใดก็ไดหนาหองและใหผูฟงวิจารณในหัวขอเนื้อหา
วิธีการถายทอด และบุคลิกภาพของผูพูดวา เขาหลกั เกณฑในการเปน นักพดู ท่ีดีหรือไม

การพูดตอชมุ ชน
1. เปนวิธีที่สะดวกรวดเร็วที่จะเผยแพรความคิดเห็นของบุคคลตอสาธารณชนไดอยาง
กวางขวาง ความคิดเห็นนีอ้ าจเปน ไดทัง้ ในทางสนับสนุน และคดั คา น
2. เปน วิธกี ารหนึง่ ในการถายทอดวฒั นธรรมการปลูกฝงคณุ ธรรม การเผยแพร

17

ความรู และวิทยาการใหม ๆ สูประชาชน เชน เรื่องเกี่ยวกับวัฒนธรรมพ้ืนบาน ปาฐกถาธรรม
การเผยแพรความรูทางการเกษตร การอตุ สาหกรรม เปน ตน

3. เปนวิถีทางที่ทําใหมนุษยสามารถชี้แนะการแกปญหาสิ่งแวดลอม ปญหาการจราจร
ปญ หาทางดานเศรษฐกิจ เปนตน

นอกจากการพูดตอชมุ ชนโดยการประชุมรวมกัน หรือการพูดในท่ีสาธารณะ เชน การหา
เสียง การพูดโฆษณาสินคาตาง ๆ แลว ยังมีการพูดอีกวิธีหนึ่ง ซึ่งเปนการพูดผานส่ือมวลชน
โดยผานทางโทรทัศนหรือวิทยุ ผูเรียนเคยเห็นเคยฟงวิธีการพูดเชนนี้มาบางแลว อาทิ การพูด
สมั ภาษณ การเปนพธิ กี ร การสนทนา การโฆษณา การเลาเร่อื ง เปนตน

การพูดโดยผานสื่อมวลชน จะมีผูฟง หรอื ผชู มทวั่ ประเทศ ผูด าํ เนินรายการจะตองคํานึงถึง
วิธกี ารพดู ดงั น้ี

1. วิธกี ารพูดที่นาสนใจ เรา ใจ สนุกสนาน
2. ภาษาท่ีใชตองสภุ าพ เหมาะสมกับกาลเทศะและบคุ คล กระชับเขาใจงา ย
3. ใหเกยี รตแิ กผ ทู ่กี ําลังพดู ดว ยหรือผทู ่ีกลาวถึง
4. ไมพดู กาวราว หรอื เสียดสผี อู ่นื

การเตรียมการพูดตอ หนา ชมุ ชน
การพูดตอหนาชุมชนน้ัน ผูฟง สวนมากกต็ ัง้ ความหวงั ไววา จะไดร บั ความรูหรือประโยชน
จากการฟง ผูพูดจึงตองเตรยี มตัวเปน อยา งดี เพราะการเตรียมตวั จะชว ยใหผ พู ูดมคี วามม่ันใจ
กลาที่จะแสดงความคดิ ความเห็น การพดู ดวยความม่ันใจยอ มจะทําใหผฟู ง เกดิ ความเชือ่ ถอื
ประทบั ใจในการพูด
ผพู ดู แตละคนอาจใชว ธิ ีการเตรียมตัวไดตา ง ๆ กนั ดังน้ี
1. การกําหนดจุดมุงหมายของการพูด ผูพูดควรกําหนดใหชัดเจนทั้งจุดมุงหมายทั่วไป
และจุดมุงหมายเฉพาะเร่ือง เชน การใหเลาประสบการณเก่ียวกับการทํางาน จุดมุงหมายท่ัวไป
คือ ใหความรู จุดมงุ หมายเฉพาะ คือ วิธกี ารทํางานและอปุ สรรคตา ง ๆ ท่ีไดพ บ
2. การวิเคราะหผูฟง กอนที่จะพูดทุกคร้ังผูพูดควรจะไดพิจารณาผูฟงอยางละเอียดวา
ผูฟง สว นใหญสนใจหรือชอบเก่ียวกบั เรอ่ื งใด โดยผูพูดควรเตรียมขอมูลและการใชภาษาใหเหมาะ
กับเพศวัย สถานภาพทางสังคม (โสดหรือมีคูสมรสแลว) อาชีพพื้นความรู ความสนใจตลอดจน
ทศั นคติของกลมุ ผฟู ง
3. การกาํ หนดขอบเขตของเร่ืองที่จะพูด ผูพูดตองมีเวลาเตรียมตัวในการพูด ผูพูดจึงควร
พจิ ารณาเร่ืองท่จี ะพูดวา ตนเองมีความรูในเรื่องน้ัน ๆ เพียงใด หากไมมีความรูเพียงพอก็ควรหา

18

ความรเู พ่ิมเตมิ และกําหนดขอบเขตของเรือ่ งใหเหมาะกับผูฟง เชน เปนเด็กเล็ก เปนวัยรุน หรือ
เปนผูใ หญ เปนตน

4. การรวบรวมเน้ือหาทีจ่ ะพดู การพดู ใหผ ูอืน่ ฟง ผูพ ูดตอ งเตรยี มรวบรวมเนอื้ หาใหดี
เพอ่ื ผูฟงจะไดรับประโยชนม ากทส่ี ดุ การรวบรวมเน้ือหาอาจทาํ ไดโ ดยการศึกษาคนควา การไตถ าม
ผรู ู การสมั ภาษณ และอาจใชอุปกรณช วย เพอ่ื ใหผูฟง เขา ใจไดง ายข้นึ

5. การทําเคาโครงลําดบั เรื่องทีจ่ ะพดู เพอ่ื ใหก ารพดู เปน ไปตามลาํ ดับขน้ั ตอนไมส บั สน
ผพู ูดควรทาํ โครงเร่อื ง ลําดับหัวขอ ใหด ี เพ่อื กนั การหลงลมื และชว ยใหเกดิ ความมั่นใจในการพูด

6. การฝก ซอ มการพูด ผูพูดควรหาเวลาฝกซอมการพูดของตนเสียกอน เม่ือถึงเวลาพูด
จะไดพูดดวยความมนั่ ใจ ในการฝก ซอ มนน้ั ควรคาํ นึงถงึ บคุ ลกิ ลักษณะ ทายืนหรือน่ังกิริยาอาการ
การใชเ สยี ง การใชส ายตา ถา มผี ูฟงอาจจะชวยตชิ มการพดู ในขณะฝกซอมได

กจิ กรรมที่ 2
1. ใหผูเรียนฟงการสนทนาทางโทรทัศน รายการที่สนใจและเปนรายการเดียวกัน เชน

รายการสนทนาปญหาบานเมือง รายการตรงประเด็น ฯลฯ เม่ือฟงแลวใหผูเรียนบันทึกการพูด
ของผูดําเนินรายการ และผูรวมสนทนา วามีวิธีการพูดอยางไร ภาษาท่ีใชเหมาะสมหรือไม
มกี ารพูดกาวราวหรือเสียดสีผูอ่ืนบางหรือไม ฯลฯ แลวนํามาสนทนาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน
ในวนั พบกลมุ หรอื ตดั ตอขอ ความจากสอื่ สิ่งพิมพมาอานและใหวิจารณขอความนัน้ ๆ ก็ได

2. ใหผูเ รยี นสังเกตการพดู ใหข าวของบุคคลสาํ คัญและนกั การเมอื งแตละคนทางสถานีวิทยุ
และโทรทัศน แลวพิจารณาวาการใหข าว หรือการแสดงความคดิ เห็นนั้นควรเช่ือหรือไม เพียงใด
เพราะเหตุใด แลวนํามาสนทนาแลกเปล่ียนความคิดเห็นกัน เม่ือมีโอกาสพบปะกันหรือในวัน
พบกลุมผูเรียน อาจจะฟงการพูดแสดงทรรศนะของนักการเมืองจากเทปบันทึกเสียงแลวนํามา
สนทนากันกไ็ ด

3. สมมติเหตกุ ารณใหผูเรียนออกมาสนทนากันทางโทรศพั ท ใหเ พ่อื น ๆ วจิ ารณ
การพดู แสดงความคิดเหน็

การพดู แสดงความคิดเห็นเปน ลกั ษณะการพดู ท่ีจะใชใ นการปรกึ ษาหารอื กนั ในกลมุ ยอย
เพ่อื หาแนวทางในการแกปญหา เชน ปญหาการเรียน ปญหาในการดําเนินชีวิต ปญหาของชุมชน
พน้ื ฐาน

การแสดงความคดิ เห็นเปน การใชท ักษะการฟง การอาน การพูดและการคิดใหสัมพันธกัน
ตองอาศัยการฝกฝนใหเกิดความชํานาญ เพราะการพูดแสดงความคิดเห็นตองใช ทั้งความรู
ความคิด เหตุผลหรือหลักการ ทฤษฎีตาง ๆ หลายอยางประกอบกัน ความคิดนั้นจะถูกตอง

19

เหมาะสม มีคุณคานาเช่ือถือ การพูดแสดงความคิดเห็นจึงตองใชความรอบคอบ ใหเหตุผล มีใจ
เปนกลาง บริสุทธ์ิใจ ไมมีอคติ มีการฝกฝนจนเกิดความชํานาญรับผิดชอบในส่ิงท่ีพูด นี่เปนหลัก
ของการพูดแสดงความคดิ เหน็

การพูดในที่ประชมุ
ผูเรียนทราบมาแลว วา การประชุมมีหลายประเภทหลายลกั ษณะทง้ั การประชุมกลุมยอย
การประชุมกลมุ ใหญ การประชมุ เชงิ วิชาการ การประชมุ เชงิ ปฏิบัติการ ฯลฯ แตบุคคลท่ีมีบทบาท
ท่จี ะตองพูดในที่ประชุมที่สําคัญน้ันมีเพียง 2 ฝาย คือ ประธานในท่ีประชุมและผูเขารวมประชุม
บคุ คลท้ัง 2 ฝา ยนีจ้ ะตอ งรูจกั หนา ที่และมารยาทของการพูดในที่ประชุม มิฉะนั้น การประชุมก็จะ
ไมเ รียบรอ ยและไมบรรลุผลตามวัตถุประสงค
ประธานในท่ปี ระชมุ จะตองปฏบิ ตั ติ ามหนาทีแ่ ละมารยาทในการพดู ดงั น้ี
1. แจงใหทราบถึงวัตถุประสงค ปญหาหรือประเด็นที่นาคิดของการประชุมใหสมาชิก
ไดทราบและพิจารณากอ นดําเนินการประชุม
2. พูดตามหัวขอหรือวาระการประชุมอยางสั้น ๆ ไดเน้ือหาสาระและอยาถือโอกาสของ
การเปนประธานผูกขาดการพูดแตเ พยี งผเู ดยี ว
3. ใหโ อกาสแกผ ูเขารวมประชุมแสดงความคิดเห็นไดอยางเสรี กวางขวางเปนอิสระและ
ทว่ั ถงึ ประธานคอยสรุปความคดิ เหน็ ขอ เสนอตา ง ๆ ใหกระชับ ตรงประเด็นและเปน คนสดุ ทาย
4. ใชคําพูดสรางบรรยากาศท่ีดี มีความเปนกันเองเพ่ือใหผูเขารวมประชุมกลาแสดง
ความคดิ เห็น และเพื่อใหการประชุมเปนไปดว ยความราบรืน่
5. ควบคมุ การประชมุ ใหเปนไปตามระเบียบวาระและรักษาเวลาในการประชุมใหเปนไป
ตามกําหนด หากผูเขารวมประชุมพูดแสดงความคิดเห็นมากจนเกินเวลาหรือพูดไมตรงประเด็น
ประธานตอ งเตอื นใหพ ดู รวบรัดและพูดใหตรงประเด็น
ผเู ขา รวมประชมุ จะตองปฏบิ ตั ติ ามหนาทแ่ี ละมารยาทในการพดู ดังน้ี
1. พูดแสดงความคิดเห็นหรืออภิปรายอยางมีเหตุผล ยอมรับฟงความคิดเห็นของ
บุคคลอ่ืน พูดดวยใจเปนกลางไมใชอารมณหรือนําความขัดแยงสวนตัวกับผูเขารวมประชุม
มาเกยี่ วของกับการพูดและแสดงความคิดเห็นในท่ีประชุม
2. เขา ประชมุ ใหต รงเวลาและรกั ษาเวลาในการพูด ตามทปี่ ระธานกําหนดให
3. พูดใหไดใจความ กระชับ และกํากับความคิดใหเปนไปตามขั้นตอนมีการโยง
ความคิดเห็นดวยหรอื ขัดแยง ใหสัมพันธต อเนอื่ งและสอดคลอ ง ไมควรพดู วกวนจนจบั ประเด็นไมได

20

4. ไมควรผกู ขาดการพูดแตผ ูเดียว หรือแสดงความคิดเห็นของตนเองเพื่อแสดงความรอบรู
เมอ่ื เหน็ วา ประเดน็ ใดทม่ี แี นวทางที่ดแี ละถูกตองแลวก็ควรงดเวน การแสดงความคิดเหน็ มิฉะน้นั
จะทาํ ใหผูเขารว มประชุมเกิดความเบ่อื หนาย

5. ควรรักษามารยาทในการพูดในท่ีประชมุ อยา งเชน ใชภาษาสภุ าพ ไมพูดกาวราว มีการ
ขออนุญาตตอ ประธานเมื่อตอ งการพดู ไมแ สดงกริ ิยาที่ไมส ุภาพในทป่ี ระชมุ เปน ตน

กิจกรรมที่ 3
ใหผเู รียนแสดงบทบาทสมมตพิ ดู แสดงความคดิ เห็นในท่ีประชุมตามหวั ขอทคี่ รูกาํ หนด

และบางคนแสดงบทบาทของผูเขา รวมประชุม สรุปทา ยมกี ารอภิปรายรวมกนั ถึงขอ ดี ขอดอย
ตามทแ่ี สดงออก

การพูดรายงาน
การพูดรายงาน หมายถึง การพดู เพอื่ นําเสนอเรอ่ื งราว ขอ มูลขอเทจ็ จรงิ ผลการปฏิบัติงาน
สถานการณ ความกา วหนา ของการดําเนินงานหรือผลของการศกึ ษาคนควาตอกลุม หรือที่ประชุม
เชน การรายงานผลการดําเนินงานตามโครงการของหนวยงานหรือองคกรที่รับผิดชอบ รายงาน
สถานการณและความกาวหนา ของหนวยงาน รายงานผลการทดลองหรือศึกษาคนควาของผูเรียน
เปนตน การพูดรายงานทผ่ี เู รียนจําเปนตองใชในชีวิตประจําวัน คือ การพูดรายงานผลการทดลอง
และการศึกษาคนควา เพ่ือเสนอตอครูและเพ่ือนในกลุม ซึ่งมักจะเรียกวาการรายงานหนาชั้น
ดังน้นั ผูเ รยี นจะตอ งทราบถงึ หลักและวธิ ีการพดู รายงานพรอมทง้ั หม่ันฝกฝนใหเกิดทกั ษะซงึ่ มีแนว
ปฏิบตั ิดังนี้
1. เรยี บเรยี งเนอื้ หาทีจ่ ะรายงานตามลาํ ดบั ความสาํ คัญไดสาระกระชบั และชดั เจน
2. พิจารณาเน้อื หาใหเ หมาะสมกบั สภาพและพืน้ ฐานความรูข องกลุม ผฟู ง
3. พจิ ารณาเนอ้ื หาที่รายงานใหเ หมาะสมกบั เวลาทีก่ าํ หนด
4. ควรใชภาษาในการเสนอเนอื้ หาใหเหมาะสมกับระดบั ของผฟู ง ใชภาษาท่สี อื่ สารเขาใจ
งาย ไมใชศ พั ทเ ทคนคิ หรือศัพทท างวิชาการทย่ี ากจะทําใหผ ฟู ง ไมเ ขา ใจ
5. มกี ารยกตัวอยา งสถติ ิ เอกสารและอปุ กรณประกอบการรายงานในเนอ้ื หาบางตอน เพ่ือ
ใหผ ฟู งเขาใจงา ยและชดั เจน
6. ควรเปด โอกาสใหผูฟง ไดซกั ถามขอ สงสัย เพอื่ ผรู ายงานจะไดอ ธิบาย
7. หากการรายงานมเี นื้อหาสาระมากเกนิ เวลาท่มี ีอยู ควรมีการพิมพเ อกสารแจกลว งหนา
เพือ่ ผรู ายงานจะไดช ีแ้ จงเฉพาะสว นทีส่ ําคัญเทาน้นั สว นรายละเอียดจะดไู ดจากเอกสาร

21

การพูดบรรยายความรสู กึ
การพดู บรรยายความรูส ึก เปนลักษณะการถายทอดความรู อารมณความรูสึกหรือความ
คดิ เห็นในเรอื่ งใดเรอื่ งหนึง่ โดยผูพดู มีจุดประสงคเ พ่อื โนมนาวใจใหผูฟงคลอยตามหรือเชื่อในเรื่อง
น้ัน ๆ การพูดบรรยายความรูสึกนึกคิดออกมาใหผูฟงเชื่อและเห็นคลอยตามน้ัน จําเปนตองใช
ศิลปะในการพูด ศิลปะในการใชน้ําเสียงและการแสดงกิริยาทาทางประกอบไดอยางเหมาะสม
ตลอดจนการเลือกใชถ อ ยคําในการพดู และการใชก ลวธิ ีในการบรรยายความรูสกึ เชน การพูดแสดง
ความยนิ ดี การพูดแสดงความขอบคุณ การกลา วแสดงความเสียใจ การเลาเหตกุ ารณท ต่ี ืน่ เตน
เราใจ และการพดู ปลอบใจ เปนตน
การพดู อธบิ าย
เปนการพดู ชี้แจงรายละเอียดเปนการพูดอธิบายวธิ ีหน่งึ ที่มจี ดุ ประสงคส าํ คญั เพอ่ื อธบิ าย
หรือช้ีแจงเร่อื งราวตา ง ๆ ทมี่ ผี ตู ดิ ใจสงสัยใหเขา ใจในรายละเอยี ดอยางแจม แจง ชัดเจนทั้งผชู ้แี จง
อาจเปนคน ๆ เดยี วหรอื เปน คณะกไ็ ด และผฟู ง อาจจะเปนคน ๆ เดยี วหรือกลุมคนก็ได การพูด
ช้แี จงรายละเอียดมขี นั้ ตอนและวิธีการ ดังนี้
1. ตอ งศกึ ษาทําความเขา ใจปญหา ขอ สงสยั เหตุการณความตองการและสถานการณ
ของบคุ คล กลุมบคุ คลทจี่ ะช้แี จงเปน อยางดี
2. พูดเทาความถงึ ปญ หา ขอสงสยั ความตองการของผฟู ง คําชีแ้ จงเพื่อเปนหลักฐานที่จะ
นาํ เขาสูก ารช้ีแจงรายละเอยี ด
3. เริ่มชีแ้ จงรายละเอียดหรอื เนือ้ เรื่องที่เปน เหตผุ ลสาํ คัญเปน ขอเท็จจรงิ หรือเปน วธิ ีปฏบิ ัติ
ทถ่ี กู ตองเหมาะสม โดยใชภ าษาใหเหมาะสมกบั กาลเทศะบุคคลและสถานการณในขณะน้ันอธบิ าย
ใหผ ูฟ ง เขาใจในรายละเอยี ดใหแ จม แจง ชัดเจน
4. มกี ารสรุปในสาระสําคัญ แนวปฏบิ ตั หิ รอื ขอ ตกลงใหชัดเจนยิ่งข้ึน

กจิ กรรมท่ี 4
ใหผูเรยี นฝกการพูดบรรยายความรูสกึ ตอ เพื่อนหรอื บุคคลท่ีเกย่ี วของในโอกาสอนั ควร

ซงึ่ อาจจะเปนการพูดแสดงความยินดี แสดงความเสียใจหรอื การพูดเพื่อปลอบใจโดยปฏบิ ัตติ าม
หลักและวธิ กี ารพูดบรรยายความรสู กึ ใหครบถวนแลวใหประเมนิ การพดู ของตนเองดวย

22

การโตวาที
ความหมายและความสาํ คญั ของการโตว าที
การโตว าที คือ การอภปิ รายแบบหนึ่ง ซงึ่ ประกอบดวยผมู ีความเห็นตรงขามกันในเรื่องใด

เรื่องหนง่ึ มีจํานวนเทากนั ตั้งแต 2 - 4 คน ผลดั กันพดู แสดงความคิดเหน็ เพ่อื จงู ใจใหผ ฟู ง เหน็
คลอยตามกับเหตผุ ลและความคิดของฝา ยตน ซงึ่ เรยี กวา ฝายเสนอ ฝายหน่ึงและฝายคานอีกฝาย
หน่ึง มีการกําหนดเวลาใหแตละฝายพูด ผูพูดแตละคนจะหาเหตุผลมาหักลางฝายตรงขามและ
หาเหตผุ ลมาสนับสนนุ ฝา ยของตนเอง โดยมคี ณะกรรมการเปนผพู จิ ารณาตัดสินวาฝายใดมีเหตุผล
ดีกวา ฝายใดชนะหรือเสมอกันการโตวาทีไมมีการใหเวลาผูฟงไดรวมแสดงความคิดเห็นเหมือน
การอภปิ รายประเภทอนื่

การโตวาที เปนกิจกรรมการพูดที่มีความสําคัญในเชิงของการใชศิลปะการพูดเพื่อแสดง
ทรรศนะ เพื่อการชักจูงใจและการโตแยง เปนการฝกฝนการแสดงวาทศิลปชั้นสูง ฝกการยอม
รบั ฟง เหตุผล มนี ้ําใจเปน นักกฬี า และรูจักเคารพกติกาเกี่ยวกับการพูด ซ่ึงปกติเราไมคอยจะมีกัน
การโตว าทีมีจุดประสงคที่แทจ รงิ ดงั ที่กลา วมามากกวาการจัดเพอ่ื ความบันเทงิ

ปจจุบันมีการจัดกิจกรรมการพูดโตวาทีอยูเสมอโดยเฉพาะทางส่ือมวลชน เชน รายการ
ยอวาที แซววาที ฯลฯ แตด ูเปน การใชคารมคมคายมากกวา การใชวิธีการแหงปญ ญา ไมไดส งเสริม
การเพิ่มพูนภูมิปญ ญาเพียงแตม งุ ความบันเทงิ มากกวา สาระความรู

องคป ระกอบของการโตวาที
การโตว าทเี ปน การพดู อภปิ รายสาธารณะ จึงมีการแยกกลุมผูพูดออกจากผูฟงและไมเปด
โอกาสใหผูฟงไดมีสวนรวมในการพูดอาจจะมีเพียงถามความเห็นในการตัดสินดวยการขอเสียง
ปรบมือเทา น้นั องคประกอบของการโตว าทีมีดังน้ี
1. ญตั ติ คอื หัวขอ การโตว าทีหรอื ประเดน็ ปญหาทก่ี าํ หนดข้ึน ซ่งึ เปนขอ ทีผ่ ูพดู ท้งั สองฝาย
มีความเห็นไมตรงกนั หรืออาจจะกําหนดใหเ หน็ ไมต รงกนั หยบิ ยกมาใหอภิปรายโตแยงกนั

ญัตติที่ควรนํามาโตว าทคี วรมีลกั ษณะดงั น้ี
1. เปนเร่ืองที่คนสวนใหญใหความสนใจและมีสวนเกี่ยวของหรือมีผลกระทบและเกิด
ประโยชนต อ คนในสงั คมเหลาน้ัน
2. เปนเร่ืองใหความรู มีคุณคาในการสงเสริมความรู ความคิดและสงเสริมเศรษฐกิจ
การเมอื งการปกครอง
3. เปน เรอ่ื งสง เสรมิ ศลิ ปวัฒนธรรม และไมขัดตอศีลธรรมอันดีงามไมเ ปนภยั ตอสงั คม

23

4. เปนเรอ่ื งท่ีจะนําไปสูขอ ตกลงทจ่ี ะดําเนนิ การไดหรือสามารถนําผลของการโตวาทีไปใช

ในการแกป ญหาหรอื ใชป ระโยชนดานอื่น ๆ ได

(ควรหลกี เลีย่ งญัตติที่ขาดลักษณะดังกลา วมา เชน ญตั ติที่วา ขี้เมา ดีกวาเจา ชู พอ คาดีกวา

ขาราชการ ฯลฯ ซงึ่ เปน ญตั ติทไ่ี มไดประโยชนไ รส าระ)

2. ประธานการโตว าทแี ละคณะผตู ัดสนิ ใจ

ประธานการโตวาที เปนผูทําหนาท่ีควบคุมการโตวาทีใหเปนไปตามแบบแผนและ

กฎเกณฑตลอดทั้งขอตกลงตาง ๆ ประธานการโตวาทีจะมีผูชวยทําหนาท่ีผูกํากับเวลาของผูโต

ตามทกี่ าํ หนดกนั ไว ประธานการโตวาทมี หี นา ที่ดงั น้ี

1. กลา วนําบอกญตั ติและช้แี จงระเบยี บวิธกี าร หลกั เกณฑข องการโตว าที

2. แนะนําคณะผโู ตท้ังฝายเสนอและฝายคาน แนะนาํ ผูกาํ กับเวลาและคณะผูต ดั สิน

3. ชแ้ี จงรายละเอยี ดของกตกิ าตา ง ๆ ใหท กุ ฝา ยทเี่ ก่ียวของในการโตวาทีทราบ

4. เชิญผโู ตข ้นึ พดู ทลี ะคนตามลําดบั

5. รวมคะแนน แจง ผลการตัดสิน และกลา วปดการโตวาที

คณะผตู ดั สิน

คณะผูตดั สินจะเลือกผูทีม่ ปี ระสบการณในการโตวาทีและมีความเชี่ยวชาญในเร่ืองที่นํามา

เปน ญตั ตใิ นการโตว าที อาจจะมี 2 หรือ 5 คน คณะผูตัดสินมีหนาที่ใหคะแนนตัดสินช้ีขาด การ

โตวาทฝี า ยใดทีเ่ สนอเหตผุ ล ความคิดทรรศนะทดี่ กี วา โดยไมต องถามความเหน็ ตอผฟู ง

3. คณะผโู ตว าที

คณะผูโต คือ กลุม 2 กลุม ท่ีมีความเห็นขัดแยงกัน ตกลงจะพูดแสดงความคิดทรรศนะ

ของตนตอ สาธารณะหรอื ผูฟ งท่สี นใจ คณะผูโ ตจะแบง ออกเปน 2 ฝาย คือ ฝายท่ีเห็นดวยกับญัตติ

จะพูดสนับสนุนเรียกวา ฝายเสนอ ฝายที่ไมเห็นดวยหรือเปนผูมีความคิดเห็นโตแยง เรียกวา

ฝายคา น

ผโู ตแตละฝายจะมหี ัวหนา คนหนง่ึ และมีผูส นับสนนุ ฝายละ 2 - 3 คน แตล ะฝา ยจะมดี ังน้ี

ฝา ยเสนอ ฝายคา น

1. หวั หนา ฝายเสนอ 1. หวั หนา ฝายคาน

2. ผสู นับสนุนฝายเสนอคนที่ 1 2. ผูสนบั สนนุ ฝา ยคา นคนท่ี 1

3. ผูส นับสนุนฝายเสนอคนที่ 2 3. ผสู นบั สนุนฝา ยคานคนที่ 2

4. ผสู นบั สนุนฝายเสนอคนท่ี 3 4. ผูสนบั สนุนฝายคา นคนที่ 3

24

คณะผโู ตวาทที ุกคนท้ังฝา ยเสนอและฝายคานจะตองปฏิบัติ ดงั นี้
1. ปฏบิ ัติตามคําสงั่ และคําชี้แจงของประธานอยา งเครงครัด
2. ปฏิบัติตามกติกาของการโตว าทอี ยา งเครง ครดั
3. รักษามารยาทในการพดู อยางเครง ครัด เชน พูดใหสุภาพไมพ ดู กา วรา ว ย่ัวเยา ดถู กู
ฝา ยตรงขา มและงดเวนการพดู เรื่องสว นตัว เปนตน
การจดั ลาํ ดับและการพดู ของผโู ตวาที
การจัดลําดบั และการพูดของผูโ ตว าทที ั้งสองฝา ยจะมกี ารจัดลําดับกาํ หนดเวลาและมแี นว
การนาํ เสนอดงั นี้
ลาํ ดับที่ 1 หวั หนาฝายเสนอ
หัวหนาฝายเสนอจะไดรบั เชิญข้ึนพูดเปนอันดับแรกโดยจะใหเปนผูเสนอประเด็นขอบเขต
ของญตั ติ การใหนิยามคําและทรรศนะท่ีมีตอเรื่องท่ีโตวาทีในคร้ังน้ันวาเปนอยางไร โดยจะบอก
ถึงขอ เท็จจริง เหตุผล พรอ มหลักฐานตาง ๆ มาสนับสนุน ปกตหิ วั หนาทง้ั 2 ฝายจะใชเวลาพูดมาก
กวาผูสนับสนุนเลก็ นอ ย
ลาํ ดบั ท่ี 2 หัวหนาฝา ยคา น
หัวหนาฝายคานจะไดรับเชิญข้ึนพูดเปนอันดับท่ี 2 ตอจากหัวหนาฝายเสนอหัวหนา
ฝายคาน จะรวบรวมขอเสนอของหัวหนาฝายเสนอทุกขอทุกประเด็นมาคัดคานดวยเหตุผลและ
หลกั ฐานเพ่อื หักลา งใหไ ดท ุกประเด็น แลว จงึ เสนอความคิด เหตุผลและหลกั ฐานสนับสนุนความคิด
ของฝา ยคานไวใหม ากที่สุด
ลําดับท่ี 3 - 6 หรือ 8 ผูส นบั สนุนทง้ั สองฝา ย
ตอจากหวั หนาฝายคาน ก็จะเปนหนาที่ของผูสนับสนุนฝายเสนอและฝายคานสลับกันไป
โดยทุกคนจะทําหนาท่ีสนับสนุนความคิดและเหตุผลของฝายตนเอง คัดคานหักลางความคิดและ
เหตุผลของฝา ยตรงกนั ขามใหครบทุกประเด็น แลวก็จะเสนอความคิดเหตุผลและหลักฐานตาง ๆ
สนับสนุนฝายตนเอง
ลําดับสุดทาย
เม่ือผูส นบั สนนุ ท้งั 2 ฝายพดู ครบทกุ คนแลว จะใหห วั หนาทั้งสองฝา ยมาพดู สรุปอีกคร้งั หนงึ่
โดยจะใหหัวหนา ฝายคา นเปนผสู รุปกอ นแลว จงึ ใหห ัวหนา ฝายเสนอสรุปเปนคนสดุ ทาย
4. ผูฟง ผฟู ง การโตวาทีเปนผูร ับความรู ความคิด ทรรศนะของผูโ ตวาทที ัง้ สองฝา ยแลว
จะตอ งใชวิจารณญาณท่จี ะนําไปใชใหเกิดประโยชน ผูฟ ง การโตวาทีไมม โี อกาสไดรวมแสดงความ
คิดเห็นเหมือนกจิ กรรมการฟง อภปิ รายประเภทอื่น มแี ตเพียงตอ งปฏบิ ัติตนใหเปนผูฟ ง ท่ดี เี ทา น้ัน

25

กิจกรรมท่ี 5
ใหผูเรียนเขารวมกิจกรรมการโตวาทีของกลุมในโอกาสสําคัญ โดยเขารวมเปนคณะผูจัด

คณะผูโ ตหรืออน่ื ๆ ตามความเหมาะสมเพื่อฝกฝนการพูด
ผมู ีมารยาทดีในการพดู
การมมี ารยาทในการพูดก็จะคลายคลึงกับลักษณะการพูดที่ดีดังท่ีไดกลาวในตอนตนแลว

ซ่งึ อาจประมวลไดดังนี้
1. ผพู ดู เปนผูทถี่ ายทอดความรูสึก ความคดิ เห็น ขอ เท็จจรงิ ตลอดจนทัศนคติของตนไปสู

ผฟู ง โดยส่ือภาษาทาง เสียง อากัปกิริยา และบุคลิกภาพ ใหมีประสิทธิภาพที่สุด ผูพูดจะตองมี
มารยาทและคณุ ธรรมในการพูด และผูพ ดู เองตองมีการเตรียมตัว มีความรู และประสบการณใน
เรอ่ื งทจี่ ะพูดอยา งดี และตองรวบรวมเรียบเรียงความรูเหลาน้ันใหเปนระบบและถายทอดใหผูฟง
เขา ใจงาย และชัดเจน ผูพูดเองตอ งมที ักษะในการพูดมคี วามสนใจทีจ่ ะพัฒนาบุคลกิ ภาพอยูเสมอ
เปน การสรางความม่ันใจใหผ พู ูดเอง

2. เร่ืองและสาระทีพ่ ดู ตองมีประโยชนตอผูฟง ควรเปนเรื่องทันสมัย เนื้อหาชัดเจน ผูพูด
ตอ งขยายความคดิ และยกตัวอยา งใหชัดเจน

3. ผพู ดู ตองรจู กั กลมุ ผฟู งกอ นลวงหนา ทงั้ อาชพี วยั เพศ ความสนใจของผูฟ ง ฯลฯ
รวมทัง้ จุดมงุ หมายในการพูด เพือ่ จะไดเ ตรียมตวั และเนื้อหาไดถ กู ตองนา สนใจ

4. ผูพูดตองคนควาหาความรู และประมวลความคิดทั้งหมด แยกแยะใหไดวาความคิด
หลักคืออะไร ความคิดรองคืออะไร และควรหาส่ิงสนับสนุนมาประกอบความคิดน้ัน ๆ เชน
เหตุการณที่รับรูกันไดทั่วไป หรือบุคคลที่มีช่ือเสียง ฯลฯ พรอมกันนั้นถามีการอางอิงเรื่องที่มา
ประกอบการพดู ทผี่ พู ดู ตอ งบอกแหลงที่มาดว ย

5. การจัดระเบียบ และวางโครงเรือ่ ง ตองเตรียมใหดีเพอื่ จะไดไ มพดู วกวน
เพราะมิฉะนั้นจะทําใหการพูดไมนาสนใจ และอยาลืมวาในการพูดแตละครั้งตองใหครอบคลุม
จุดมงุ หมายใหครบถว น

6. ผูพูดตอ งเราความสนใจของผูฟงดวยการใชภาษา เสียง กิริยาทาทาง และบุคลิกภาพ
สว นตนเขาชว ยใหผูฟงฟง อยางต้งั ใจ และผพู ูดตอ งพรอ มในการแกป ญหาเฉพาะหนาท่ีอาจเกดิ ขึ้น
ดว ย

26

กจิ กรรมท่ี 6
ผูเรียนลองประเมนิ ตนเองวา ทานสามารถเปนนกั พูดระดับใด ถา กําหนดระดับ A B C

และ D โดยทานเปนผตู ั้งมาตรฐานเองดวย และถา ไดระดบั C ลงมา ทานคดิ จะปรบั ปรงุ ตนเอง
อยา งไรบางหรือไม

กิจกรรมทายบทท่ี 2
กจิ กรรมท่ี 1 ใหผเู รยี นใชศลิ ปะการพดู ไดอยา งเหมาะสมกับโอกาสและบุคคล โดยสมมุติการพดู
ในโอกาสตา ง ๆ เอง (5 คะแนน)
กิจกรรมท่ี 2 ใหแ บงกลมุ ผูเ รยี นวเิ คราะหและประเมินคา การใชการพูดในการเขียนจากการอาน
เร่อื งนี้

อยดู ี ๆ ก็หาของทเ่ี รามกั จะใชป ระจาํ แตไ มเ จอเหมือนวา มนั พรอมจะหาย เมื่อเราจะหาเปน
ซะอยา ง บางทปี ากกากห็ าไมเ จอ แตม ารตู ัวอีกทกี เ็ หนบ็ ไวทขี่ างหู มือถือไมร ูวา หายไปจากกระเปา
กางเกงตอนไหน ทง้ั ๆ ท่ตี อนน้ีกก็ ําลงั ใชม อื ถือโทรคยุ อยู เอะ เปนอะไรกันละนี่ อยางนจ้ี ะเรียกวา หลงลมื
หรือขล้ี ืมดนี อ

หลงลมื กบั ขีล้ มื นต่ี างกนั นะครบั เพราะถาเราไมไดใสใจในเรอ่ื งบางเรอื่ ง โดยท่ีไมเ อาสมาธิ
ไปมงุ กบั เร่ืองนั้น เรากจ็ ะจาํ ไมไ ดเ รยี กวา ขี้ลืม วิธีนแ้ี กไ ดโดยเอาสมาธิไปใสในกบั เรอื่ งทเ่ี ราทาํ เชน
จดบันทกึ หรือถา ยภาพมอื ถอื ไว วา จอดรถที่ชนั้ ไหน หรอื เบอรโทรศัพทท ต่ี ิดประกาศไวเบอรอ ะไร
ตางกับหลงลมื จะจาํ ไมไดเ ลยดว ยซา้ํ วา ขบั รถมา หรอื วางของผิดท่ี อยา งเอากญุ แจไปวางในแกว นาํ้
เอาเตารดี ไปแชต เู ยน็ เปนตน

ถา ไมอยากขล้ี ืม ผมมเี คลด็ ลบั งาย ๆ มาชว ยพัฒนาสมองพวกเรากบั ครบั

โดยวิเคราะหแ ละประเมนิ จากหัวขอดังนี้
1. เรอ่ื งน้ีนา จะมชี ่อื เร่ืองอะไร
2. เหตุการณในเรื่องจะเกดิ ฟงบคุ คลวัยใด
3. หลงลืมและขี้ลืมตา งกันอยา งไร
4. วธิ ีการแกไขการขีล้ มื ทาํ อยางไร
5. ยกตัวอยา งการใชการพูดในการเขียน 2 ตวั อยางและใหผูเรียนสงผลการวิเคราะหและ

ประเมนิ คา การใชการพดู เปน งานรายบุคคล และสงครูผสู อน (5 คะแนน)

กิจกรรมที่ 3 ใหผ ูเ รยี นเขียน “การปฏิบัตติ นเปนผูม มี ารยาทในการพดู ” เปน งานรายบคุ คลและ
สงครูผูสอน (3 คะแนน)

27

บทท่ี 3
การอา น

เรือ่ งที่ 1 ความสําคญั ของการอา น
1. การอานชวยใหผ อู า นไดรับสาระความรแู ละขาวสารขอมูลตาง ๆ ทเ่ี กดิ ประโยชนตอการ

พัฒนาคุณภาพชีวิตของผอู า น พัฒนาชมุ ชน สงั คม และประเทศชาตไิ ด
2. การอานชวยใหค วามเพลดิ เพลนิ ไดร บั ความสุข เกิดความคิดและจนิ ตนาการ การอาน

จึงเปนการพักผอ นและคลายเครยี ดไดดี
3. การอานชวยใหการดําเนินชีวิตของมนุษยมีความสุขสมบูรณในการดําเนินชีวิตอยูใน

ชุมชนและสังคมเพ่ิมมากขึ้น เพราะการอานจะชวยสรางความคิดประสบการณใหโลกทัศน
กวางขวางขึน้ มีความเขา ใจอันดีระหวางคนในสังคม

เร่ืองที่ 2 วิจารณญาณในการอาน
วิจารณญาณในการอาน คือ การอานอยางใชสติปญญาไตรตรอง รูจักนําประสบการณ

ความรูและเหตุผลมาประกอบในการตัดสินใจและสามารถนําไปใชไดอยางถูกตองตามความ
เหมาะสม

ลักษณะของการอานอยางมีวิจารณญาณตองสรุปใหไดวาส่ิงใดเปนใจความสําคัญ ส่ิงใด
เปนพลความหรือใจความประกอบและเขาใจวาขอความใดเปนขอเท็จจริง ขอความใดเปนความ
คิดเห็น ตลอดจนสามารถประเมินคางานเขียนท่ีอานไดวามีคุณคาดานใด มีแงคิด
อะไรและสามารถนาํ ความรคู วามคิดนน้ั มาใชใ หเ กิดประโยชนไดอ ยา งไร

ขน้ั ตอนการอานอยา งมีวิจารณญาณ
1. อา นใหเ ขาใจตลอดเร่อื ง
2. วิเคราะหวาเรือ่ งที่อา นน้ันมีสาระสําคัญอะไร อะไรเปนขอคิดเห็น อะไรเปนขอเทจ็ จริง

เจตนาของเร่ืองคืออะไรและมปี ระโยชนดานใดบาง
3. ประเมนิ คา เม่ือวเิ คราะหแลววาเรือ่ งทีอ่ านน้ันมคี ุณคาดานใดและสามารถนําไปใชใ ห

เกดิ ประโยชนกบั ใครดา นใดและอยางไรตอ ไป
4. นาํ เร่ืองท่ีอานไปใช เมือ่ วิเคราะหและประเมินคาไดแลว นาํ สาระสําคัญท่ีไดจากเร่ืองไป

ใชใ หเ กิดประโยชนตอ ตนเอง ชุมชนและสงั คมอยางเหมาะสม

28

หลักการอานอยางมวี จิ ารณญาณ
1. พจิ ารณาความถกู ตองของภาษาทั้งดานความหมายและความถกู ตองของการใชภ าษา
2. พจิ ารณาความสมเหตสุ มผลของเรอ่ื งหรือการนาํ เสนอเนื้อหาท่ีสอดคลอ งกันและเปนไป

ตามลาํ ดบั ขน้ั ตอน
3. พิจารณาความตอ เนื่องสมั พันธก ันระหวางแกนหลกั แกนรอง และสวนประกอบ

ท่เี หมาะสมกลมกลืนกนั
4. แยกแยะวา สวนใดเปนความรู ความคิดเห็นหรอื ขอ เท็จจรงิ อยางถกู ตอ ง
5. พิจารณาเน้ือหาความรูทไ่ี ดจ ากการอาน มคี วามสัมพันธก นั มคี วามเปน

รปู ธรรม เขา ใจงา ย มคี วามนา สนใจและใหคุณประโยชนม ากเพียงใด

เร่อื งที่ 3 การอานแปลความ ตคี วาม ขยายความ จับใจความหรือสรปุ ความ
การอา นแปลความ หมายถงึ การแปลงจากคําเดิมเปนคําใหมที่ยังคงความหมายและ

สาระสาํ คญั ของเน้อื หาเดมิ ไวอ ยา งครบถว น การแปลความทีน่ ยิ มกันมากท่ีสดุ คือ การถอด
คาํ ประพันธจากภาษารอ ยกรองเปนภาษารอยแกว

การอานตคี วาม แตกตางจากการแปลความ คอื การแปลความนน้ั เปนการแปลคําตอคํา
ในขณะท่กี ารตคี วามมีการแปลความ ถอดความและตีความคาํ ทง้ั ความหมายตรงและความหมาย
โดยนัย ใหตรงตามเจตนาของผูเขยี นไวดวย

ลกั ษณะของการตคี วามทดี่ ี
1. เขา ใจความรู ความคิดพน้ื ฐานของผเู ขียน
2. มีความรู ความเขา ใจสภาพหรือบรบิ ทของสังคมตามยคุ สมยั ทง่ี านเขียนสรางขึน้ วามี

พ้นื ฐานหรอื สภาพของสงั คมในชวงนั้น ๆ วาเปน อยางไร
3. ควรอา นงานเขยี นท่จี ะตีความน้ันหลาย ๆ ครงั้ เพือ่ เกบ็ รายละเอยี ดใหไ ดทัง้ หมดจะ

ทาํ ใหการตคี วามไดอ ยางชัดเจนครบถวน
4. การอานตีความที่ดไี มค วรยดึ ถอื วาการตคี วามของตนเองถกู ตอ งเสมอ
การอา นขยายความ เปน การอธิบายเพ่ิมเตมิ จากการตคี วามใหก วางขวาง ครอบคลุม

เน้อื หาใหมีความชัดเจนย่งิ ข้ึน ลักษณะของการอานขยายความ ไดแก การขยายความ ไดแ ก
การขยายความ สาํ นวน พงั เพย สุภาษิต คําขวัญ เปนตน

29

การอา นจบั ใจความหรอื สรปุ ความ
ใจความสาํ คัญ คือ สาระเนื้อหาหลักของเรือ่ งทีอ่ านทั้งหมดหรือท่ีเรียกวา แกนของเรื่อง
หัวใจของเรอ่ื งหรอื ความคิดหลักของเรื่อง
ในแตละยอ หนาของเรือ่ งทอ่ี านจะมีใจความสาํ คญั ของเรอื่ งเพียงใจความเดยี ว ซึง่ สว นใหญ
จะปรากฏในประโยคแรกของยอ หนา รองลงมาคอื ประโยคสุดทา ยของยอ หนา มเี พยี งสวนนอยที่
ประโยคใจความสาํ คัญจะอยตู อนกลางของยอหนา
การอานและพิจารณานวนยิ าย นวนิยายจดั เปน วรรณกรรมปจจุบนั ประเภทรอ ยแกว
นวนิยายแบงตามเนื้อหาในการนาํ เสนอได 6 ประเภท คอื
1. นวนยิ ายอิงประวัติศาสตร เชน ส่ีแผนดิน คูกรรม รัตนโกสินทร
2. นวนิยายวิทยาศาสตร เชน กาเหวาทบ่ี างเพลง มนษุ ยพ ระจันทร มนุษยลอ งหน
3. นวนิยายลกึ ลบั ฆาตกรรม นกั สบื สายลบั เชน เชอรลอกโฮม มฤตยยู อดรกั นวลฉวี
4. นวนิยายเก่ียวกับภูตผปี ศ าจ เชน แมนาคพระโขนง กระสอื ศรีษะมาร
5. นวนยิ ายเกีย่ วกับการเมอื ง เชน ไผแ ดง สารวัตรใหญ ฟาเปลย่ี นสี
6. นวนยิ ายดานสงั คมศาสตร เชน เมียนอย ทองเน้ือเกา แรงเงา

หลักการอา นและพจิ ารณานวนยิ าย
1. โครงเรือ่ งและเน้ือเรื่อง คือ เรือ่ ราวของเรอ่ื งวา ใครทําอะไร อยางไร ท่ีไหน กบั ใคร

เมื่อใด โครงเรอ่ื งทด่ี เี หตุการณตา ง ๆ ในเรือ่ งจะตองมคี วามสมั พันธตอ เนื่องกัน มกี ารสรา งจุดสนใจ
ใหผูอา นติดตามเร่ืองตลอดและตองมีความสมจริงสมเหตุผลในการนาํ เสนอดวย

2. กลวิธีในการดําเนินเรื่อง คือข้ันตอนในการนําเสนอเรื่องจะทําใหนวนิยายมีความ
นาสนใจและประทับใจผูอ าน กลวิธีดําเนินเรอื่ งท่ีดีจะตองเรียงลําดับเหตุการณจากกอนไปหลังจะ
ทาํ ใหผอู า นไมส ับสนและชวนใหติดตาม

3. ตัวละคร นวนิยายที่ดีจะตองมีลักษณะนิสัยหรือพฤติกรรมของตัวละครท่ีสมจริง
สมเหตุสมผล ผูอา นจะรจู กั พฤตกิ รรมหรอื บุคลิกลกั ษณะของตัวละครไดจากบทสนทนา

4. ฉาก หมายถึง สถานที่ สภาพแวดลอม เวลาที่เกิดเหตุการณตาง ๆ ในนวนิยายแตละ
เร่ืองทตี่ องสอดคลอ งกบั แนวของเรือ่ ง เชน นวนยิ ายเก่ียวกบั ผีปศ าจ ฉากท่ปี รากฏในเรื่องสวนใหญ
ก็จะเวลากลางคืน

5. สารัตถะหรือสารของเร่ืองนวนิยายท่ีดีจะบอกแนวของเรื่องท่ีชัดเจนมีคุณคาดาน
คุณธรรมจริยธรรมท่ีดี เชน ทําดีไดดี ทําชั่วไดช่ัว ธรรมชนะอธรรม พนทุกขไดเพราะความเพียร
ดังนี้ เปน ตน

30

เรื่องท่ี 4 มารยาทและนสิ ัยรกั การอาน
มารยาทในการอาน มดี งั น้ี
1. ไมค วรอานเอกสารทเี่ ปน สว นตวั ของบุคคลอื่น อาทิ สมุดบนั ทกึ จดหมายสว นตัว
2. ในขณะที่ผอู น่ื กาํ ลังอานหนังสืออยูไมควรชะโงกหนาไปอานหนังสือฉบบั เดียวกันจาก

ดา นหลงั หรอื ดานขาง เพราะจะทาํ ใหผทู ีก่ าํ ลังอานอยนู ้ันเกิดความอดึ อัดรําคาญได
3. ใชการอา นในใจในขณะท่ีมีผูอ่นื อยูดวยในสถานท่ีนั้นเพราะผอู ื่นที่อยดู วยอาจตองการ

ความสงบ
4. ไมอานในลักษณะท่ีเปน การลอ เลยี นผอู น่ื
5. ไมถ ือวสิ าสะหยบิ หนงั สอื หรอื เอกสารของบคุ คลอื่นมาอานโดยที่ไมไ ดร บั

อนญุ าต
6. ไมอ า นหนังสอื ในขณะนงั่ ประชมุ หรอื อยูในวงสนทนาโดยหนงั สอื หรอื เอกสารนน้ั

ไมเ ก่ียวของกบั การประชมุ หรือเรอื่ งทีก่ ําลงั สนทนา
7. การอานหนังสอื ในหอ งสมดุ หรอื สถานทท่ี จ่ี ัดไวสําหรับการอานหนังสือโดยเฉพาะจะตอง

ไมสงเสียงดังและปฏบิ ัตติ ามกฎระเบยี บขอบงั คับของสถานทีน่ ั้น ๆ อยางเครงครัด
การสรางนสิ ยั รกั การอา น
1. หาหนังสอื ประเภททต่ี นเองชอบหรอื สนใจมาอา นกอนโดยเลอื กท่ีความยาวไมม ากนกั
2. หยิบหนังสอื หรือเอกสารมาอานทกุ ครัง้ ทม่ี ีเวลา เชน ขณะไปรอการตรวจรกั ษาใน

คลินิกแพทย ทันตแพทย การไปรอประชุมตาง ๆ เปนตน
3. เลอื กอานหนงั สอื ทมี่ รี ูปเลม เลก็ กะทดั รดั มภี าพประกอบและสสี นั สวยงามมาอา นกอ น

เพอ่ื จงู ใจตนเองใหอานบทความในเวลาไมม ากนกั
4. มเี ทคนคิ การอา นเรว็ โดยการจบั เวลาในการอา นหนงั สือแตละคร้ังและอานปายประกาศ

ตามสถานทต่ี าง ๆ ทผี่ า นไปพบหรือตัววิ่ง การคนหาคําในพจนานกุ รมทส่ี ําคญั ท่สี ุดในการจะชว ย
ใหอ านเรว็ คือ การมสี มาธทิ ี่แนวแนจ ดจออยูกับเรอ่ื งท่ีอา น

5. ฝกเทคนิคการตัง้ คาํ ถามลักษณะการตง้ั คาํ ถามมี 2 อยาง คอื การต้ังคําถามกอนการอา น
จะทําใหอ ยากจะอา นเรอ่ื งราววา เปน อยางไรกบั การตั้งคําถามเม่ืออานจบแลววา ตนเองยังมีขอ
สงสัยขอ งใจหรอื ไมชัดเจนในเรือ่ งใดตอนใดถายังไมไดคําตอบก็กลบั ไปอา นทบทวนซํ้าอีกครัง้ หน่ึง

31

กจิ กรรมทายบทที่ 3

กจิ กรรมที่ 1 ใหผ ูเรียนอานเรอ่ื ง ซงิ่ บิก๊ ไบค อปุ กรณป อ งกันก็ชวยไมไ ด
และวิเคราะหเ รอ่ื งทอ่ี านแลว ตอบคําถามตอไปนี้ (5 คะแนน)

ซ่งิ บ๊ิกไบค อุปกรณปองกันกช็ ว ยไมได

บ๊ิกไบคกับความปลอดภัยในสังคมไทย โดยคุณหมอมนูญ ลีเชวงวงศ ประธานทุนงวงอยาขับใน
พระอปุ ถมั ภส มเดจ็ พระเจา พ่ีนางเธอ เจา ฟา กลั ปย าณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร มลู นธิ ริ ามาธบิ ดี

ปจ จุบนั บกิ๊ ไบคไ มไ ดจาํ กดั เฉพาะคนรวยเทานั้น คนท่วั ไปเขาถงึ ได และใชสําหรบั เดนิ ทางใน
ชวี ติ ประจําวนั ขบั ขใ่ี นเขตเมอื ง เน่อื งจากสภาพถนนของเมอื งใหญของไทยไมดีเหมอื นในประเทศท่เี จริญแลว
สภาพผิวถนนไมเรียบ สงู ๆ ต่าํ ๆ บางถนนมีรอยแยก มเี ศษหินบนถนน ทําใหมโี อกาสสะดดุ ลมเองได บางครงั้
มีสนุ ัขวิ่งตัดหนา ปริมาณถนนบานเราก็นอ ย การจราจรก็ติดขดั ถนนคอนขา งแคบไมกวางเหมอื นประเทศท่ี
พฒั นาแลวไมม เี ลนจกั รยานยนต คนข่ีบิก๊ ไบคสว นใหญไ มขี่ชดิ ซา ย จะขคี่ รอ มเสนแบงชอ งจราจรระหวา งรถยนต
แลวแซงซายแซงขวาเพ่ือขี่ข้นึ ไปขา งหนา ถนนบางสายชองจราจรแคบมากบกิ๊ ไบคไมส ามารถแทรกผา นได ตอ ง
เดนิ ลากบ๊กิ ไบคซ ง่ิ หนกั มาก

บริเวณแยกท่ีมีสัญญาณไฟจราจร เวลาเปล่ียนเปนไฟเขียวจะสังเกตเห็นบิ๊กไบคออกตัวเปนคันแรก
เพราะคนข่ีสามารถเรง เครือ่ งไดเ รว็ กวารถจกั รยานยนตท่วั ไป ถงึ แมระบบเบรกของบิ๊กไบคด กี วารถจักรยานยนต

ธรรมด1า.มี AเพBรSาะแเตหก ต็ไมุใดสาบมกิ๊ าไรบถคหย งัดุ ไมดทเ หนั มทาี ตะอสงมใกชรบั ะกยาะรทขาบังใขนใี่ กนาเรขหตยเุดมรือถงยงิ่ ท่เี รว็ ย่ิงตอ งใชร ะยะทางเพ่ิมข้ึน

บิก๊ ไบคข่ดี วยความเร็ว 100 กิโลเมตรตอชั่วโมง ตองใชระยะทาง 46 เมตร ถาข่ีเร็ว 160 กิโลเมตรตอชั่วโมง

ตองใช2ร ะ. ยเะพทราางเะพเมิ่หขตน้ึ ใุ ดเปบน ิก๊ 1ไบ00คจเมึงตมรอี ใุบนัตกิเาหรตหุชยุดนบกกิ๊ับไรบถคย นตคันหนา ท่ีเล้ยี วหรือออกกะทันหัน
3.ดังหนา้นั กบทอ ายนคขรั้งีบ่ ทิก๊ ค่ี ไนบขค่ีบจ ก๊ิ ะไบปคอหงกลงัันเกรง าเรคเรกื่อดิ งเอตบุ ็มตัทิเห่ี หาตกุอรถยยานงไตรคนั หนา เล้ียวหรือหยดุ กะทันหัน บิ๊กไบคว ่ิง

ไปชนเพ4.ราหะเาบกรทกไา มนหจยะุดสเนพบั รสาะนฉุนะกนา้ันรคขนีบ่ ข๊ิกับไรบถคยคนวตรทพุกิจคานรถณาจาอะเะปไลร่ียบนาเงลนหรือเลี้ยวรถตองมองกระจกหลัง

และใหสัญญาณไฟเล้ียวแตเน่ิน ๆ และเวลาจอดรถยนตขางทางคนขับรถยนตตองระมัดระวังกอนเปดประตู

ลงจาก5ร.ถ ขอดแี ละขอเสียของการขบั ขบ่ี ิ๊กไบค ใหเขียนเปน รายงานรายบุคคลและสง ครูผสู อน

32

กิจกรรมท่ี 2 แบงกลมุ ผเู รียนคน ควา จากแหลง ความรูในเร่อื งตา ง ๆ ดังนี้

1. ความหมายของภาษาถ่ิน สํานวน สุภาษิตที่ปรากฎในวรรคดี วรรณกรรมปจจุบัน
และวรรณกรรมทองถน่ิ

2. คุณคาของวรรณคดี วรรณกรรมปจจุบัน วรรณกรรมทองถ่ิน ในดานแสดงถึงวิถีชีวิต
ดา นสงั คม และการนาํ คณุ คาเหลา น้ไี ปใช โดยจดั ทาํ เปน รายงานกลุมและสงครูผูส อน (10 คะแนน)

กิจกรรมท่ี 3 ใหผูเรียนเขียน “การมีมารยาทในการอานและการมีวินัยรักการอาน” เปนงาน
รายบุคคลและสง ครูผูสอน (3 คะแนน)

33

บทที่ 4
การเขยี น

เรือ่ งท่ี 1 หลักการเขยี นประเภทตา ง ๆ
การเขยี นยอความ
การเขียนยอความเปนการนําเร่อื งราวตา ง ๆ มาสรุปใหเหลือเพยี งใจความสาํ คญั

แลวเขยี นใหมดวยสาํ นวนของผยู อ ความ
หลักการยอความ
1. อานเนือ้ เรอ่ื งท่ีจะยอความใหเขาใจ
2. จับใจความสําคัญแตล ะยอหนาของเรอ่ื งท่จี ะยอความใหครบถวน
3. นําใจความสาํ คญั ของแตล ะยอ หนา มาสรปุ เขยี นใหม ดวยสาํ นวนของตนเอง

โดยไมใ ชอกั ษรยอ ไมใ ชเครือ่ งหมายตาง ๆ ใหคงราชาศพั ทเดมิ ไวแ ละเมอ่ื ยอแลวความยาวของยอ
ความประมาณ 1 ใน 4 ของเรอื่ งเดมิ

การเขียนเรยี งความ
การเขยี นเรียงความ ประกอบดว ย 3 สวน คือ
คาํ นํา เปน สวนแรกของเรียงความเพ่ือปพู ื้นฐานเพอ่ื จะนําผูอ านหรือโยงความ

สนใจของผูอา นกอ นท่ีจะไปพบรายละเอยี ดของเน้ือหาในชว งตอ ไป
เนอื้ เรอื่ ง เปน สว นของการนาํ เสนอรายละเอยี ดของเรอ่ื งตามหัวเร่อื งท่ีตง้ั ไวดว ย

การใหข อ เท็จจรงิ ขอ มูล หรอื ยกตวั อยา งประกอบความคดิ เห็นใหผ ูอานไดเ ห็นภาพชดั เจน เกิด
ความคดิ ความรูสึกทีค่ ลอยตามไดตรงตามจุดประสงคของการนาํ เสนอเรยี งความนั้น

สรุป เปนการสรุปหรือปดประเดน็ ในการนาํ เสนอดวยการเนนยา้ํ ใหผอู า นเขาใจ
ภาพรวมของเรือ่ ง สาระสําคญั ของเร่ือง และเกิดความประทบั ใจกับผอู า น

จดหมาย แบง ตามเนอ้ื หาของจดหมายได 3 ประเภท
จดหมายสว นตัว เปน จดหมายท่ีเขียนตดิ ตอส่อื สารกันระหวางญาติ เพ่ือน ครู

อาจารย ในเรื่องหรือธรุ ะทีเ่ ปนเร่ืองสว นตวั
จดหมายกจิ ธุระ เปน จดหมายทเ่ี ขียนตดิ ตอส่ือสารกบั บคุ คล หนวยงาน บรษิ ัท

เรือ่ งธรุ กจิ ตาง ๆ เชน จดหมายสมคั รงาน จดหมายขอความชว ยเหลือ ขอคาํ ปรึกษา ขอคาํ แนะนาํ
ตาง ๆ

จดหมายธุรกจิ เปนจดหมายท่ีเขยี นติดตอสอ่ื สารกันดวยเร่อื งธุรกจิ เชน การสง่ั ซอื้
สนิ คาของบริษัท หางรา น หรอื องคกร

34

สว นประกอบของจดหมาย ประกอบดวย ท่อี ยูข องเจา ของจดหมาย วัน เดือน ป
ทเ่ี ขยี นจดหมาย คําขนึ้ ตน ขอ ความหรอื เนอ้ื หาทต่ี อ งการส่ือสาร คาํ ลงทาย

ลักษณะของการเขียนจดหมายท่ีดี จะตองใชภาษาท่ีสุภาพ สรางสรรค เหมะสม
กับสถานการณหรือบุคคลที่เราตองการจะสื่อสารดวย กระดาษเขียนจดหมาย ซองใสจดหมาย
ตอ งถูกตอ งเหมาะสมกบั ประเภทของจดหมาย

โวหารในการเขียน
โวหาร หมายถงึ การเลือกใชถอยคาํ สาํ นวนในการเขยี นใหเหมาะสมกับลักษณะของงาน

เขยี นในการถา ยทอดอารมณ ความรูสกึ นกึ คดิ จนิ ตนาการ แบง เปน 5 ประเภท คอื
1. บรรยายโวหาร เปนโวหารที่ใชเขียนอธิบายหรือบรรยายเหตุการณตาง ๆ อยาง

ตรงไปตรงมา เพ่ือใหผูอานมีความเขาใจชัดเจน บรรยายโวหารจะใชในการเขียนหนังสือเรียน
ตําราวชิ าการ รายงาน เปน ตน

2. พรรณนาโวหาร เปนการเขียนที่สอดแทรกอารมณ ความรูสึกของผูเขียนลงไปใน
งานเขยี น เพือ่ ใหผูอ า นมีอารมณค ลอยตาม พรรณนาโวหารจึงมักจะมีการใชถอยคําภาษาท่ีทําให
เกดิ ภาพพจนตา ง ๆ งานเขียนทนี่ ยิ มใชพรรณนาโวหารมากท่ีสดุ คอื งานเขียนประเภทนวนยิ าย

3. อุปมาโวหาร เปนการเขียนท่ีใชสํานวนเปรียบเทียบเพ่ือใหผูอานมีความเขาใจได
อยางชดั เจน เชน “เปรยี บเธอเพชรงามน้าํ หนง่ึ หวานปานน้าํ ผ้งึ เดือนหา ”

4. เทศนาโวหาร แนวการเขียนจะเปนในลักษณะส่ังสอนใหเห็นคุณเห็นโทษ เพ่ือโนม
นา วใจ ชีแ้ นวใหผ ูอา นเห็นคลอ ยตามเพื่อประพฤตดิ ปี ระพฤติชอบ งานเขียนที่มีลักษณะเปนเทศนา
โวหารชดั เจน ไดแก พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั

5. สาธกโวหาร ลักษณะของสาธกโวหาร เปนการยกตวั อยางประกอบในการเขียน
เพอื่ ใหผ อู า นมคี วามชดั เจนมากยง่ิ ข้ึน ตัวอยา งในการใชส าธกโวหารในการเขียนท่ีชัดเจน เชน
นทิ านชาดก นิทานสภุ าษิต

เรอ่ื งท่ี 2 หลักการแตง คาํ ประพนั ธ
คําประพันธ เรยี กอีกอยา งวา รอยกรอง หมายถงึ การนําถอยคาํ มาเรียงรอ ย เรยี บเรียง

ตามลกั ษณะบงั คบั หรอื ฉนั ทลกั ษณข องแตละคาํ ประพันธ หรือรอ ยกรองน้ัน ๆ ไดแก กาพย
กลอน โคลง ฉนั ท

35

กาพย ทีเ่ ปนท่ีรจู กั กนั มี 3 ชนิด คือ กาพยยานี กาพยฉ บัง และกาพยสุรางคนางค
กาพยยานี 11 มลี กั ษณะบงั คับ คือ
คณะ กาพยย านี 1 บท มี 2 บาท เรยี ก บาทเอก และบาทโท ใน 1 บทมี 2 วรรค

เรยี ก วรรคแรกกบั วรรคหลงั
สมั ผัส คําทา ยของวรรคแรกสัมผัสกบั คาํ ท่ี 3 ของวรรคหลัง และคาํ สุดทา ยของ

บาทแรกสมั ผสั กบั คําสดุ ทายของวรรคแรกในบทตอไป เปน สมั ผสั ระหวา งบท
พยางค คอื จาํ นวนคําในวรรคแรก มี 5 คาํ วรรคหลงั มี 6 คาํ ดังนี้

กาพยฉบัง 16 มีลักษณะบงั คบั คือ
คณะ กาพยฉ บังบทหน่ึงมีเพียง 1 บาท แตม ี 3 วรรค คือ วรรคตน วรรคกลาง
และวรรคทาย
สัมผัส คาํ สุดทายของวรรคตนสมั ผสั กับคาํ สดุ ทา ยของวรรคกลางและคําสุดทาย
ของวรรคทายสมั ผัสกบั คําสุดทา ยของวรรคแรกในบทถัดไปเปนสัมผสั ระหวางบท
พยางค พยางคหรือคําในวรรคตน มี 6 คํา วรรคกลางมี 4 คํา วรรคทา ยมี
6 คํา ดังนี้

กาพยสุรางคนางค 28 มลี กั ษณะบังคับ คือ
คณะ ใน 1 บท จะมี 7 วรรค
สมั ผัส คําสุดทายของวรรคแรกสัมผัสกับคําสุดทายของวรรค 2 คําสุดทายของ
วรรคสามสัมผสั กบั คาํ สุดทา ยของวรรค 5 คําสุดทายของวรรค 5 สัมผัสกับคําสุดทายของวรรค 6

36

และคําสุดทายของวรรค 7 ในบทแรกสัมผัสกับคําสุดทายของวรรคสามและวรรคหาในบทถัดไป
เปน สัมผัสระหวางบท

พยางค ในแตละวรรคจะมี 4 คาํ สว นรูปแบบในการจดั เรียงรูปแบบของผังกาพย
สุรางคนางค ได 2 รูปแบบ ดังนี้

รปู แบบท่ี 1

รูปแบบที่ 2

กลอน กลอนที่เปนที่รจู ักกนั อยางแพรห ลาย คอื กลอนแปดหรอื กลอนสภุ าพ
ซงึ่ มีลักษณะ ดังนี้

คณะ ในหน่ึงบท มี 2 บาท ในแตล ะบาท มี 4 วรรค คอื สดบั รับ รอง และสง
พยางค ในแตล ะวรรค มีได 7 ถึง 9 คาํ แตท ี่นยิ ม คือ 8 คาํ จึงเรียกวา กลอนแปด
สมั ผสั คาํ สุดทา ยของวรรคสดับ สมั ผสั กับคําท่ี 3 หรือ 5 ของวรรครบั
คําสุดทายวรรครบั สัมผสั กบั คําสุดทา ยของวรรครอง และคาํ สุดทา ยของวรรคสง ในบทแรกสมั ผัส
กับคาํ สดุ ทายของวรรครับในบทถดั ไปเปนสัมผัสระหวา งบท ดงั ผังของกลอนสภุ าพหรอื กลอนแปด
ดงั นี้

37

โคลง โคลงท่ีเปนท่รี ูจกั มากท่สี ดุ คอื โคลงส่สี ุภาพ มลี กั ษณะบงั คับ คอื
คณะ โคลง 1 บท มี 4 บาท ใน 1 บาท มี 2 วรรค คือ วรรคหนา กับวรรคหลัง
พยางค ในวรรคหนาของทุกบาทจะมีจาํ นวน 5 คํา เทา กนั ทกุ บาท วรรคหลัง
ของบาทแรกมี 2 คาํ หลัก และมีคาํ สรอ ยไดอีก 2 คาํ วรรคหลังของบาทท่ี 2 ป 2 คาํ วรรคหลังของ
บาทท่ี 3 มีคาํ หลกั 2 คํา และมคี าํ สรอ ยไดอีก 2 คํา วรรคหลังของบาทที่ 4 มี 4 คํา
สัมผสั คาํ สดุ ทายของวรรคหลงั (ไมนับคําสรอ ยทจ่ี ะมกี ไ็ ดไมมีกไ็ ด) ในบาทแรก
สัมผสั กับคาํ สุดทา ยของวรรคหนาในบาทท่ี 3 คาํ สุดทายของวรรคหลัง (ไมนบั คาํ สรอ ยทจี่ ะมกี ็ไดไม
มีก็ได) ในบาทที่ 3 สมั ผัสกบั คาํ สดุ ทา ยของวรรคหนาในบาทท่ี 4
ลักษณะบงั คบั ของโคลงสี่สภุ าพท่ีแตกตา งจากคาํ ประพันธอนื่ คือ มกี ารบงั คบั
วรรณยุกตเ อก 7 แหง และวรรณยุกตโท 4 แหง ดังผังของโคลงส่สี ภุ าพ ดงั น้ี

ฉันท เปน คาํ ประพันธทีม่ าจากภาษาบาลี สันสกฤต มีทัง้ หมด 108 ฉนั ท แตท ่ี
ไทยนาํ มาปรบั ปรงุ ดัดแปลงใหเหมาะสมกับภาษาไทยมี 58 ชนิด ลกั ษณะบงั คับของฉันทจ ะ
แตกตางกันไปตามชนิดของฉันท จํานวนคาํ และสมั ผัสกจ็ ะแตกตา งกนั ออกไปแลวแตชนดิ ของ
ฉันท แตท ่เี หมือนกันคอื ลักษณะบงั คับของฉนั ท จะเปน คําครุ ( ั ) และคําลหุ ( ุ ) หรือท่เี รียกวา
คําเสยี งหนกั เสียงเบา ในที่น้จี ะนาํ เสนอฉันทท่มี ีความไพเราะเปน ท่รี ูจกั กนั ดี 3 ชนิด ดังนี้

38

1. วสนั ตดลิ ก (15) มีลักษณะบังคับของรอยกรอง ดงั น้ี

สามยอดตลอดระยะระยับ ตัวอยางคําประพนั ธ
ชอฟาตระการกลจะหยัน วะวะวิบสลบั พรรณ
จะเยาะย่วั ฑฆิ มั พร
บราลีพิลาศศุภจรญู นภศูลประภัสสร
หางหงศผ จงพจิ ติ รงอน ดจุ กวกั นภาลยั
(จากสามคั คเี ภทคาํ ฉนั ท - ชติ บรุ ทัต)

2. อนิ ทรวเิ ชียรฉนั ท (11) มีลกั ษณะบงั คับของรอยกรอง ดังน้ี

ตวั อยางคาํ ประพันธ พิศเสนสรีรร วั
ยลเน้ือก็เน้อื เตน กร็ ะรกิ ระริวไหว
หิตโอเ ลอะหล่งั ไป
ทั่วรา งและทั้งตัว ระกะรอยเพราะรอยหวาย
แลหลงั ละลามโล-
เพงผาดอนาถใจ (จากสามัคคเี ภทคาํ ฉันท - ชิต บรุ ทัต)

39

3. ภชุ งคประยาตฉันท (12) มลี ักษณะบังคับของรอ ยกรอง ดังนี้

ตัวอยา ง นรินทรไทยมิทอ ถอน
มนสั ไทยประณตไท มพิ งึ่ บารมบี ญุ
บุรษุ นาํ อนงคหนุน
มิผกู รกั มภิ กั ดบิ วร ประจญรวมประจญั บาน
ถลันจวงทะลวงจํา้
(ฉันทย อเกียรตชิ าวนครราชสมี า)
บรุ ุษรกุ อนงครนุ

เรื่องที่ 3 มารยาทและนิสยั รกั การเขยี น
มารยาทในการเขียน การที่จะเปนผเู ขยี นท่ีดไี ดน ั้นจะตอ งมีมารยาทในการเขียน คอื
1. เขียนหนังสอื ใหถกู ตองตามอกั ขรวิธี ตวั สะกด การนั ต วรรณยุกต เครื่องหมายวรรค

ตอนตา ง ๆ ท่ีสื่อความหมายไดอ ยางถูกตองชัดเจน
2. ถา เปนการเขียนดวยลายมอื ควรเขียนใหช ดั เจน อานงาย เปน ระเบียบ
3. เลอื กใชถอ ยคาํ ภาษาท่ีเหมาะสมกับเรอื่ งท่ีเขยี น กะทดั รัดไดใจความ
4. เลอื กใชภาษาใหเ หมาะสมกับกลุมเปาหมายทีจ่ ะสอื่ ความไปถงึ โดย

คํานึงถึง เพศ วยั สาขา อาชพี
5. ใชภาษาทีส่ ุภาพ และไมควรใชภ าษาพูดในภาษาเขียน โดยเฉพาะอยางย่ิงที่เปน

ความรหู รอื วิชาการ
6. เขยี นในสงิ่ ทีส่ รา งสรรคไมเขยี นในส่งิ ทีจ่ ะไปทาํ ใหเกดิ ความเสียหายกบั บุคคลใด

กลุม คนใด หรอื สังคมประเทศชาตโิ ดยสว นรวม
ลักษณะการเขียนทดี่ ี
ผเู ขียนจะเปนผเู ขยี นท่ดี ไี ดต องคํานงึ ถึงส่งิ ตอไปน้ี
1. จะตองเปน ผทู ่มี ีความรอบรูในเรือ่ งทจี่ ะเขียนเปนอยางดี เพราะจะสามารถถายทอด

เรื่องนน้ั ๆ ไดเปนอยางดี

40

2. เลอื กรปู แบบและกลวิธีในการเขียนไดอ ยา งเหมาะสมกับเรอ่ื งทีน่ ําเสนอจะทาํ ใหเ ปน
เรื่องท่นี า อานและนาติดตาม

3. มีศิลปะในการเลือกใหภาษาไดอ ยางถกู ตองเหมาะสมกับเรอื่ งท่เี ขยี นแนวทางการ
นาํ เสนอและกลมุ เปาหมายทต่ี องการจะสอื่ สารงานเขยี นน้ัน ๆ

4. มคี วามละเอียด รอบคอบ ในการใชภาษาในการสือ่ ความหมายเพราะภาษาเปน
เอกลกั ษณข องชาติทีจ่ ะสามารถถา ยทอดวัฒนธรรม ประเพณี ที่ดงี ามใหก ับสังคมและชนรนุ หลงั ได
อยางมน่ั คงและงดงาม

5. มวี สิ ัยทศั นและมีความรบั ผิดชอบในการเขียนของตนเอง กลา วคือ ยอมรบั ฟงคาํ -
วิพากษวจิ ารณ อยางใจกวา งและมใี จเปน ธรรมในขณะเดยี วกนั กม็ ีความรับผิดชอบในผลการเขยี น
ของตนเองในกรณที ่อี าจเกิดความผดิ พลาดใด ๆ ตามมาจากงานเขยี นนน้ั ๆ

การสรา งนสิ ัยรกั การเขยี น
ในการเร่ิมตนของการเขียนอะไรก็ตาม ผูเขียนจะเขียนไมออกถาไมต้ังเปาหมาย

ในการเขียนไวลวงหนาวาจะเขียนอะไร เขียนทําไม เพราะการเขียนเรื่อยเปอยไมทําใหงานเขียน
นาอานและถาทําใหงานช้ินนั้นไมมีคุณคาเทาที่ควร งานเขียนท่ีมีคุณคาคืองานเขียนอยางมี
จุดหมาย มขี อมูลขา วสารไรพรมแดน ดงั เชน ในปจจุบัน การมีขอมูลมากยอมทําใหเปนผูไดเปรียบ
ผอู ่นื เปน อันมาก เพราะยคุ ปจ จบุ นั เปน ยคุ แหงการแขง ขันกันในทุกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกิจ
ใครมีขอมูลมากจะเปนผูไดเปรียบคูแขงขันอื่น ๆ เพราะการนําขอมูลมาใชประโยชนไดเร็วกวา
นั่นเอง การหมั่นแสวงหาความรูเพื่อสะสมขอมูลตาง ๆ ใหตัวเองมาก ๆ จึงเปนความไดเปรียบ
และควรกระทําใหเปน นสิ ัยตดิ ตัวไป เพราะการกระทาํ ใด ๆ ถาทําบอย ๆ ทําเปนประจําในวันหน่ึง
กจ็ ะกลายเปน นิสยั และความเคยชนิ ทีต่ องทาํ ตอ ไป

การคนควารวบรวมขอมลู เปน กิจกรรมท่ีจะทําใหเกิดความสนุกสนานทางวิชาการ
เพราะยิ่งคนควาก็จะย่ิงทําสิ่งท่ีนาสนใจมากข้ึน ผูท่ีฝกตนใหเปนผูใครรู ใครเรียน ชอบแสวงหา
ความรูจะมีความสุขมาก เมื่อไดศึกษาคนควาและไดพบส่ิงแปลก ๆ ใหม ๆ ในภาษาไทย หรือใน
ความรแู ขนงอืน่ ๆ บางคนเมอ่ื คนควาแลว จะรวบรวมไวอยา งเปนระบบ

41

กจิ กรรมทา ยบทที่ 4

กิจกรรมที่ 1 ใหผูเรียนยอ ความโดยสรปุ ใจความสาํ คญั จากเรอื่ ง “โทรศัพทม อื ถือทําตาหวัง
หลังโกง ” เปนงานรายบคุ คลและสงครูผสู อน ( 5 คะแนน)

“โทรศพั ทม อื ถอื ทําตาหวงั หลังโกง”

เคยมแี ตป รารภกันถึงโทษของโทรศพั ทม ือถือเลก็ ๆ นอย ๆ กันบอ ย ๆ แตบ ดั นไี้ ดม ีการคนพบ
อนั ตรายใหญของมนั โดยเฉพาะไดท าํ ลายทาทางทรงตวั ของเราลง ไมเพยี งแตทําใหค อแขง็

นักกายภาพบําบัดผูมีชื่อเสยี งของนิวซีแลนดไ ดก ลาววา เทคโนโลยีไดก ดตัวเราใหหลงั งอ
อยางทเี่ ขาเรียกวาหลงั โกง ปกติศรี ษะของแตล ะคนจะหนกั ประมาณ 10- 12 ปอนด แตวา เวลาเรากําลัง
ใชโทรศัพทอ ยนู น้ั เราตองกม คอเราเปน มุม 60 องศา กลายเปนภาระหนกั ของคอ นอกจากท่ีตองรบั
น้ําหนักเดมิ อยูแ ลว

ทาหลงั โกง ดังกลาวนั้นใหผ ลรา ยกับรางกายของเราหลายอยา ง ตั้งแตมันทําใหเ ราอารมณต ก
หมดความภาคภูมิใจในตนเอง และยงั อาจจะกระทบกบั ความจําของเราดว ย เขาอธิบายตอไปวา ขนาด
ของโทรศพั ททม่ี ีขนาดเลก็ นั้น ทําใหเราตองกม ตัวของเราลง และยงิ่ ถกู ยอ ใหม ขี นาดเล็กลงเทาไร ก็ทาํ ให
เราจะตองกมตัวลงไปมากเทานนั้ มันเหมอื นกบั ทาํ ใหเราตกอยใู นทาทที ี่อยูในภาวะจาํ ยอม เขาไดส รปุ
ตอนทายวา มนั กน็ า แปลกเหมอื นกนั ทเี่ ครอ่ื งมอื ทคี่ ิดประดิษฐข้ึนเพื่อจะใหเพิม่ สมรรถภาพและ
ประสิทธิภาพในการทํางานของเรามากข้นึ กลบั มาลดภาระแสดงออกและบอนทาํ ลายความสามารถ
ในการทํางานใหนอ ยลงไป

กจิ กรรมที่ 2 แบง กลุมผูเรยี นตอ คาํ ประพนั ธ ประเภทกลอนสุภาพ ใหม ีความยาว 2 บท หรือ
8 วรรค ในหัวขอ “ธรรมชาตยิ ามเชา อากาศด”ี (5 คะแนน) เปน งานกลุมและสงผสู อน

ธรรมชาติยามเชา อากาศดี ........................................................
........................................................ ........................................................
........................................................ ........................................................
........................................................ ........................................................

42

กจิ กรรมที่ 3 ใหผูเรียนเขียน “การปฏิบตั ติ นเปนผูมีมารยาทในการเขยี นและมกี ารจดบนั ทึก
อยา งสมาํ่ เสมอ" เปน งานรายบุคคลและสง ครูผสู อน (3 คะแนน)

43

บทที่ 5
หลักการใชภ าษา

เร่ืองท่ี 1 ธรรมชาติของภาษา
ภาษา หมายถงึ เครือ่ งมือทีม่ นุษยใชในการส่อื สาร สอ่ื ความหมายใหมีความเขาใจ

ความรูส กึ นกึ คิด หรือถายทอดความรรู ะหวางบคุ คล หรือกลุม บคุ คลหรอื สาธารณชนไมวาจะเปน
ภาษาพูด ภาษาเขียน ภาษาทา ทาง ตลอดจนสญั ลักษณตา ง ๆ

ความสาํ คญั ของภาษา
1. ภาษาเปนเครอ่ื งมอื ในการติดตอสื่อสาร
2. ภาษาเปนเครื่องมือในการแสวงหาความรู ความคิด และความบนั เทิง
3. ภาษาเปนเครอื่ งมอื ในการประกอบอาชีพ
4. ภาษาเปน เครอ่ื งมือในการปกครองและการอยรู ว มกนั ในสงั คม
5. ภาษาเปนเคร่ืองมอื ในการถา ยทอดเชื่อมโยงวัฒนธรรมประเพณจี ากรนุ สรู นุ ใหด ํารงอยู

คสู งั คมไทย

ธรรมชาตขิ องภาษา
1. ภาษาใชเสียงส่ือความหมาย ธรรมชาติของภาษาทุกภาษาจะใชเสียงในการสื่อ

ความหมายท้งั สน้ิ เชน
ปา ปา ปา
ปา หมายถงึ อาการทขี่ วางของออกไปจากมอื ไปยังเปาหมายขา งหนา เชน ปาเปา
ปา หมายถงึ พนื้ ทท่ี ่มี ตี นไมอ ยูจาํ นวนมาก
ปา หมายถงึ พ่สี าวของพอ หรอื แม
2. ภาษาเกดิ จากการรวมหนวยเลก็ ๆ เปน หนวยทใ่ี หญข ึ้น ตัวอยางเชน ภาษาไทยเมือ่ รวม

พยญั ชนะ สระ และวรรณยกุ ตจ ะเปน คาํ คาํ มากกวา หน่ึงคาํ เปนวลี จากคาํ หลายคําหรือวลีหลาย
วลีรวมกนั เปน ประโยค

3. ภาษามีการเปลี่ยนแปลงสาเหตุของการเปลย่ี นแปลงมดี ังน้ี
3.1 จากการพดู ในชีวิตประจาํ วนั เชน สูจนเยบ็ ตา เปน สูจ นยบิ ตา อยา งน้ี เปน

อยางง้ี
3.2 อิทธพิ ลของภาษาอื่น เชน โอเค เจง ฮัลโหล

44

3.3 ความเปล่ียนแปลงของสงิ่ แวดลอม ภาษาจะถูกเปล่ยี นแปลงไปตามยคุ สมยั
และใชอ ยใู นชวงระยะเวลาหนึง่ เทา น้ัน ซึ่งเรยี กวา คําแสลง เชน เอา ะเอาะ กระจอก เรยี บรอ ย
โรงเรียนจนี ซา เวอ

ลักษณะของภาษาไทย ภาษาไทยมีลกั ษณะสาํ คญั สรุปไดด งั น้ี

1. ภาษาไทยมตี ัวอกั ษรเปนของตัวเอง กลาวคอื มีรูปพยญั ชนะ 44 ตวั 21 เสยี ง มีสระ 32

รูป 24 เสียง และมเี สียงวรรณยุกต 5 เสยี ง 4 รปู

2. ภาษาไทยแทจะเปน ภาษาคําโดด คือ เปลงเสียงออกมา 1 เสียงและมีความหมาย เชน

พอ แม กนิ นอน บา น เรือน พ่ี นอ ง

3. ภาษาไทยแทจ ะมตี วั สะกดตรงตามมาตรา เชน นก ยืน นัง่ ดาว ยาย สม จับ ปด

4. คําคําเดียวกันทาํ หนาท่ีตางกนั ความหมายตางกนั เชน

ตาน่งั จกั ตอกในขณะทพ่ี อ ตอกตะปู

แมตกั ขาวใสข ันเตรียมใสบาตรตอนทไ่ี กข ันตอนเชา ตรู

5. ภาษาไทยเปนภาษาเรียงคําเม่ือสลับคํากันความหมายจะเปลี่ยน เชน เพื่อนพ่ี กับ

พเี่ พื่อน การเรียงประโยคจะเรียงจากประธาน กริยา และกรรมตามลําดับ เชน ครูตีนักเรียน คํา

ขยายจะอยตู อ จากคาํ ท่ขี ยาย เชน ชายชราเลยี้ งหมาสีขาว

6. ภาษาไทยมคี ําลักษณะนาม เชน ชาง - เชอื ก โขลง รถยนต - คนั มุง - หลัง เลื่อย - ปน

ขลยุ - เลา

7. ภาษาไทยมีลักษณะเปน ภาษาดนตรีคอื มีเสยี งตา่ํ เสยี งสงู มเี สยี งคลอ งจองและมคี ํา

เลยี นเสยี งธรรมชาติ

เชน จา จา จา จา จา ปา ปา ปา ปา ปา

ไปไหนมาสามวาสองศอก ขงิ ก็ราขาก็แรง

เสยี งฟารอ งครางครนื ครืน ระฆังดังหงา งหงา ง

8. ภาษาไทยมีคําพองรูปและพองเสยี ง

คาํ พองรูป คอื เขยี นเหมอื นกันอา นออกเสียงตางกันความหมายตางกนั

เชน เพ - ลา - เพลา โค - ลง - โคลง

คาํ พอ งเสียง คอื ออกเสยี งเหมือนกนั แตเ ขียนตา งกันความหมายตา งกัน

เชน การ กาฬ กาล การณ กานต กานท กาญจน

9. ภาษาไทยมกี ารสรา งคาํ ใหมท ัง้ คําที่มาจากภาษาอืน่ การประสมคาํ และการบญั ญัติคาํ

ขึน้ ใหม