วรรณกรรมเรื่องพิกุลทอง

47

ว่ิงตามมารดาโศกาลยั เดนิ หนีลกู ไยพระมารดา

เหน็ แม่คล่งั คล้มุ กลุ้มใจ ปนี ป่ายขน้ึ ไปบนพฤกษา

อุม้ น้องรอ้ งเรยี กมารดา แม่ขา้ มาเถดิ พระชนนี

มาหาลูกเถิดพระผ่านเกลา้ นอ้ งนอ้ ยสร้อยเศรา้ หมองศรี

แมม่ าน่ิงเสียไดไ้ ม่ดูดี ปรานีลกู น้อยทย่ี งั เยาว์

แมข่ ้านอ้ งยมอยากนมนกั ตัวขา้ ชือ่ รกั น้ีอยากข้าว

ขอเชิญพระมารดาเจา้ ผ่านเกลา้ ทรงนมพระลกู ยา ฯ

ฯ ๘ คำ โอด ฯ

๏ เม่อื นน้ั โฉมนางพิกลุ ทองชะนปี า่

ปนี ป่ายรา่ ยไมบ้ นพฤกษา วญิ ญาณไ์ ม่เปน็ สมประดี

คร้นั คลายคลั่งคลมุ้ กลุ้มใจ เหลือบไปเหน็ ลกู ทง้ั สองศรี

อารมณค์ ่อยได้สมประดี เทวีลงจากต้นไทร ฯ

ฯ ๔ คำ เชิดฉิง่ ฯ

๏ รบั เอาลูกน้อยมาเชยชม ใหเ้ จ้าเสวยนมแลว้ ร้องไห้

อียักษม์ นั ตีแทบบรรลัย ที่ไหนแมน่ จ้ี ะเป็นตัว

แม่น้มี กี รรมจำพลดั พราก จำจากแลว้ พ่อทนู หวั

จติ ใจแม่ให้มืดมัว ทนู หัวแม่เอยแมจ่ ากไกล

กนิ นมเสยี เถิดนะพระทอง เจา้ รักเลย้ี งน้องอย่ารอ้ งไห้

นางส่งั ลกู พลางทางร่ำไร ดงั ใจจะขาดด้วยลกู ยา ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ บดั เดีย๋ วคล่งั คลุม้ กลมุ้ ใจ ทิง้ ลกู นอ้ ยไวข้ ึน้ พฤกษา

48

รอ้ งเป็นชะนีทใี่ นปา่ สองตาเจา้ แดงดังอัคคี ฯ

ฯ ๒ คำ เชิดฉง่ิ ฯ

๏ เมอื่ นั้น เจ้ารกั เศร้าสรอ้ ยหมองศรี

ว่ิงเขา้ รบั น้องเจ้าทนั ที ชลนยั นไ์ หลร่อี าบพักตรา

แลเห็นมารดาเจา้ ข้นึ ไป บนตน้ พระไทรที่ใบหนา

เกบ็ พิกุลทองของมารดา ขอดชายภูษาเข้าทนั ใด

อุ้มนอ้ งร้องส่งั ชนนี แม่เจา้ อยนู่ ีอ่ ยา่ ไปไหน

ลกู น้แี สบท้องเป็นพ้นใจ ลูกไปสกั ครู่จะกลบั มา

อุ้มนอ้ งเดินพลางทางเหลียวหลัง ใหพ้ ะว้าพะวังเปน็ นกั หนา

กลัววา่ สมเดจ็ พระมารดา ลงจากพฤกษาสัญจรไป

เจา้ เดนิ มาแลว้ เฝ้าเหลยี วดู เห็นแม่ยงั อยทู่ ่ีตน้ ไทร

รบี รดั ลีลาคลาไคล ถึงทอ้ งตลาดใหญม่ ไิ ดช้ ้า ฯ

ฯ ๑๐ คำ โอด เพลง ฯ

๏ บัดนน้ั ชาวตลาดนั่งรา้ นอยู่แน่นหนา

แลเห็นกมุ ารทั้งสองรา ลูกออ่ นน้ีมาแต่แหง่ ไร

รปู รา่ งเหน็ เปน็ ผ้ดู ี พักตราราศีดผู ่องใส

อุ้มนอ้ งเทีย่ วท่องตลาดใหญ่ นา่ รกั สุดใจเจา้ พอ่ อา

ถามวา่ จะซื้อส่ิงอนั ใด ตามแต่นา้ํ ใจปรารถนา

มานก่ี ่อนเถดิ เจา้ พอ่ อา ชาวร้านเมตตาเปน็ พน้ ใจ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ พระกุมารจึงตอบวาที เบี้ยหอยไม่มที ำไฉน

49

พิกุลทองของขา้ ห่อผา้ ไว้ แล้วแกอ้ อกให้กับแมค่ ้า ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ แม่ค้ารับเอาพกิ ลุ ทอง อันงามเรืองรองเลขา

เจ้าชอบใจสิง่ ไรนะพอ่ อา จดั แจงแตง่ หาให้น้องกนิ

กลว้ ยอ้อยขนมชาวรา้ นให้ กินสักเท่าไรก็ไม่สิน้

เจา้ ปอ้ นนอ้ งพลางแล้วทางกิน พระนรนิ ทร์อิม่ หนำสำราญใจ ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ บัดนั้น นวลนางวเิ สทชาวใน

ตะวนั บ่ายชายแสงลงไรไร ลีลาคลาไคลเจ้าเดนิ มา ฯ

ฯ ๒ คำ เพลง ฯ

๏ มาพบพระกุมารชาญชยั เข้าไปรำ่ รกั เปน็ นักหนา

พอ่ อ้มุ นอ้ งไปเที่ยวขา้ งไหนมา พระมารดาของเจ้าอยู่แหง่ ไร ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นัน้ เจา้ รกั บอกแจ้งแถลงไข

เม่ือวันไปเล่นทงุ่ ไพร มดี อกบัวใหญ่ผดุ ขึ้นมา

พระมารดาเอือ้ มมือไปเด็ดหัก อยี ักษฉ์ ุดไปไม่ทันคว้า

มันแปลงเหมอื นองคพ์ ระมารดา นอ้ งขา้ ไม่กินนมมัน

พระบิดาจงึ ขับขา้ ไป กริ้วโกรธคือไฟไม่หุนหนั

ข้าวง่ิ มาตามมารดาพลนั แมน่ ้นั เป็นชะนอี ยตู่ ้นไทร ฯ

ฯ ๖ คำ เจรจา

๏ พจ่ี งไปบอกพระเจา้ ย่า ขา้ จะอย่ชู ้าก็ไม่ได้

50

สงั่ เสียกนั แล้วกค็ ลาไคล วเิ สทเขา้ ในนัครา ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ คร้นั วา่ มาถงึ วังใน เข้าไปกราบทูลพระเจา้ ยา่

ทูลวา่ ขา้ พบกุมารา อมุ้ นอ้ งเทย่ี วมาตลาดใหญ่

แลว้ บอกกจิ จาเปน็ ถ้วนถี่ เล่าถงึ ชนนแี ล้วร้องไห้

กราบทลู เจ้าย่าให้แจง้ ใจ วา่ มารดานนั้ ไซรเ้ ป็นชะนี

บอกว่าสมเดจ็ พระบิดา กรว้ิ โกรธโกรธาแลว้ ขบั หนี

เนื้อความจรงิ จงั ดังน้ี จงทราบธลุ ีพระบาทา ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั สุพรรณฟงั แจ้งแห่งทาสา

ชลเนตรไหลหลั่งคง่ั คลอตา อนิจจามาเปน็ ถงึ เช่นนี้

หลานกกู รู ักดงั แกว้ ตา มันไม่มาบอกเทา่ เกศี

จะไดเ้ ลน่ เหน็ กันเป็นไรมี อที าสมี งึ อย่าวา่ ใหอ้ งึ ไป

พรงุ่ นีม้ ึงไปแสวงหา พบตัวพามาให้จงได้

เงินทองเสื้อผา้ จะถึงใจ ใหไ้ ดแ้ ตห่ ลานกเู ขา้ มา ฯ

ฯ ๖ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอื่ นั้น เจา้ รักอุม้ น้องร้องไห้หา

มุง่ หมายจะไปทม่ี ารดา มชิ า้ ก็ถึงต้นไทร ฯ

ฯ ๒ คำ เชดิ ฯ

๏ รอ้ งเรยี กแม่ทูนกระหมอ่ มแก้ว ลกู มาถงึ แลว้ อยา่ หม่นไหม้

มาทรงนมลูกน้อยกลอยใจ เจา้ ประคณุ ลกู ไหว้ได้เมตตา

51

มากินโภชนาพออาศัย ข้าวของลูกไดเ้ ต็มหอ่ ผ้า

ผิดรปู ซูบผอมพระมารดา ลงมาหาลูกราแมย่ าใจ ฯ

ฯ ๔ คำ โอด ฯ

๏ เมื่อน้นั โฉมนางพกิ ลุ ทองหมองไหม้

นัง่ เศร้าเหงาน่งิ บนกงิ่ ไม้ จิตใจร้อนนักดงั อัคคี

ขคู่ ำรามคึกคึกกึกกอ้ ง หอ้ ยโหนแผดร้องเสยี งอึงมี่

มุ่งหมายไปปา่ พนาลี ด้วยขนเพชรเทวเี กือบแกแ่ ลว้ ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ ไดย้ ิน นางผนิ พักตร์ดพู ระลกู แกว้

อารมณ์สรา่ งสมประดแี ล้ว นางแก้วเจ้าลงจากตน้ ไทร ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ รบั เอาลูกน้อยทรามชม ให้เจ้าเสวยนมแลว้ ร้องไห้

วนั นีล้ กู ยาเจ้าคลาไคล ไปเทยี่ วถงึ ไหนนะลกู อา ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมอื่ นนั้ พระกุมารบอกแจ้งท่ีกังขา

ข้าแสบท้องเหลอื ใจพระมารดา ลกู รกั จึงลาพระแมไ่ ป

เก็บเอาพกิ ลุ ทองของมารดา ไปเที่ยวซือ้ หาพออาศยั

ขา้ วปลาขนมมถี มไป เชิญให้แมก่ นิ จงสำราญ

ลูกเห็นพระแมเ่ จา้ ผอมผา่ ย จิตใจลกู รอ้ นดงั เพลงิ ผลาญ

เชิญกนิ เสยี บา้ งให้สำราญ สงสารนอ้ งน้อยแมก่ ลอยใจ ฯ

ฯ ๖ คำ โอ้ ฯ

52

๏ ฟงั ลกู น้อย นางแสนโศกสร้อยละห้อยไห้

แม่จะกนิ อาหารประการใด ให้อัดอน้ั ตนั ใจทุกเวลา

แค้นดว้ ยบิดาของเจ้านกั ไมค่ ดิ ถึงลูกรกั เสน่หา

หลงใหลไปดว้ ยอีมารยา เวราของแม่มาตามทนั

สงสารแตแ่ ม่จะจากไกล เจา้ จะเห็นหน้าใครพ่อจอมขวญั

จะได้เหน็ แมน่ ้ีสักกี่วัน นางกอดจอมขวัญเขา้ รำ่ ไร ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ บดั เดี๋ยวคล่งั คลุม้ กลุม้ ขึน้ มา เผ่นข้ึนพฤกษาพระไทรใหญ่

สองตาเจา้ แดงดงั แสงไฟ ดังเพลงิ ลุกไหมท้ ง้ั กายา

ปนี ปา่ ยรา่ ยไม้แลว้ ก่กู อ้ ง สำเนียงเสยี งรอ้ งกันแสงหา

ดว้ ยเวทมนตร์อยี ักษ์มันใช้มา กลั ยาไมเ่ ปน็ สมประดี ฯ

ฯ ๔ คำ เชดิ ฉิง่ ฯ

๏ เมอื่ น้นั เจา้ รกั อ้มุ นอ้ งหมองศรี

เหน็ องค์สมเด็จพระชนนี ข้นึ บนไทรศรีจวนเวลา

เก็บเอาพกิ ุลทองแมร่ อ้ งไห้ ห่อไวก้ ับชายภษู า

อมุ้ น้องรอ้ งสัง่ พระมารดา คร้นั แลว้ กพ็ านอ้ งไป ฯ

ฯ ๔ คำ เชดิ ฯ

๏ บดั นน้ั นวลนางสาวศรวี เิ สทใหญ่

ครนั้ จวนเวลาก็คลาไคล ออกจากวังในมไิ ด้ชา้ ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ มาพบกุมารชาญชัย วเิ สทเข้าไปกม้ เกศา

53

บอกว่าเจา้ ย่าใชม้ า ใหห้ าสองราเขา้ ไป ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมอ่ื น้นั กุมารฟงั แจง้ แถลงไข

คร้นั แล้วลลี าคลาไคล วิเสทพาเขา้ ในนัครา ฯ

ฯ ๒ คำ เชดิ ฯ

๏ มาถึง จงึ เขา้ วงั ในมิได้ช้า

ว่ิงเข้ากอดบาทพระเจา้ ย่า โศกาสะอ้นื ร่ำไร ฯ

ฯ ๒ คำ โอด ฯ

๏ เมื่อนั้น สพุ รรณข้อนทรวงกันแสงไห้

อมุ้ หลานใส่ตกั สะพกั ไว้ กลา่ วความถามไถ่พระนัดดา

ต้นถ้อยปลายความเปน็ ไฉน เดมิ เหตุอยา่ งไรจงบอกยา่

จงึ ขับเจ้าพ่ีน้องสองรา เล่าไปให้ยา่ แจง้ ใจ ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมือ่ นน้ั พระกุมารทูลแจง้ แถลงไข

เมื่อวันไปเลน่ ท่งุ ไพร มดี อกบัวใหญ่ผุดข้ึนมา

พระมารดาเอ้อื มมือไปเด็ดหัก อยี กั ษม์ นั ฉดุ เอาแมข่ า้

กลายเปน็ ชะนีผดุ ข้ึนมา เลยี บรมิ คงคาเดินร้องไห้

อียักษ์มนั ผุดข้นึ มา รูปเหมอื นมารดาผอ่ งใส

แล้วมารบั เอานอ้ งขา้ ไป ทำเป็นจะให้กนิ นมมัน

เจ้ายมผิดนมมารดา ผลกั ไสโศกากนั แสงศลั ย์

พระบิดากริ้วโกรธเอาโทษทณั ฑ์ ขบั ขา้ กบั นอ้ งน้นั จากนาวา

54

ข้าจงึ เดินตามมารดาไป เหน็ แม่ขนึ้ ตน้ ไทรพฤกษา

ครั้นคลายคลง่ั คล้มุ วิญญาณ์ ก็โศการักลกู ทุกราตรี

อันความลำบากพระแมเ่ จ้า โศกเศรา้ ทุกขร์ อ้ นหมองศรี

แสนลำบากยากใจใช่พอดี อัยกีจงทราบพระบาทา ฯ

ฯ ๑๒ คำ ฯ

๏ เม่อื นั้น พระอยั กฟี ังหลานเสนห่ า

เล่าความทกุ ข์ยากลำบากมา กัลยากริ้วโกรธพโิ รธใจ

ดดู ทู๋ ำไดถ้ ึงเพียงนี้ จะบอกเลา่ คดีก็หาไม่

ตรสั สั่งสาวสรรกำนัลใน ไปบอกใหล้ กู กูขนึ้ มา

ทง้ั นางองค์อคั รมเหสี ว่ามีทำวนเป็นนกั หนา

เอาหลานซ่อนไวใ้ นปรางคป์ รา นางทาสาเร่งไปในบัดนี้ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ บัดนน้ั สาวใช้รบั ส่ังใส่เกศี

ลุกแลน่ ลงไปดว้ ยทันที ถึงท่ปี ราสาทพระราชา ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ มาถึง จงึ ถวายบังคมเหนือเกศา

กราบทูลไปพลันมทิ ันช้า พระมารดาใหเ้ ชิญจรลี

ให้เชิญเสดจ็ ไคลคลา ทั้งโฉมกัลยามเหสี

ให้เร่งข้ึนไปในบดั นี้ ขอเชิญภูมจี งแจ้งใจ ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั พระไชยมงกฎุ ไดฟ้ งั ไข

55

ชวนนางกลั ยาคลาไคล ขนึ้ ไปเฝ้าองคพ์ ระมารดา ฯ

ฯ ๒ คำ เพลง ฯ

๏ มาถึง จึงต้งั บังคมเหนอื เกศา

โฉมนางพิกุลทองอสรุ า บังคมวนั ทาพระชนนี ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เม่อื นนั้ องคพ์ ระมารดาใหห้ มองศรี

ตรัสถามไปพลันทันที หลานข้าทงั้ สองศรีไปอย่ไู หน

เคยข้ึนมาเฝา้ ทกุ เวลา ลูกเจ้าสองราอยแู่ ห่งใด

ไม่เหน็ ขึน้ มานว้ี ่าไร เจบ็ ปวดเป็นไฉนนะลูกอา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมือ่ นน้ั พระไชยมงกุฎกม้ เกศา

ทลู องคส์ มเดจ็ พระมารดา วนั ไปท่งุ ป่าพนาลยั

ไปเท่ยี วประพาสบปุ ผา สาวสรรกลั ยานอ้ ยใหญ่

เจ้าพกิ ลุ ทองเดด็ ดอกไม้ พลัดตกลงไปในคงคา

ชวนกนั ตระหนกตกใจ พยุงนางทรามวยั ขน้ึ นาวา

บัดเดยี๋ วทันใดพระมารดา มันวา่ แปลงมาประหลาดใจ

ไปเหน็ ชะนีอผี ปี ่า วา่ เป็นมารดาแลว้ ร้องไห้

ลูกจึงกรวิ้ โกรธพโิ รธใจ ขับให้มนั ไปพระมารดา ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ ฟงั พาที ชนนแี คน้ ขัดเปน็ นักหนา

หลานกูกรู กั ดงั แกว้ ตา เคยข้นึ มาเฝา้ ย่าชมเขย

56

นอ้ ยฤๅขบั ไล่ไมน่ ำพา ให้เป็นลิงปา่ เสยี แลว้ เหวย

ใจคอเช่นนี้กูมิเคย ไมร่ กั ลูกเลยมาตดั ได้

ท้งั นางผเู้ ปน็ พระมารดา ไมร่ ักลูกยาฤๅไฉน

ถงึ ผัวจะโกรธพโิ รธใจ ช่างทิ้งเสยี ไดไ้ มเ่ มตตา

มนั ก็มิใช่แมล่ ูกกนั ไมผ่ ูกพนั รกั ลูกเท่าเกศา

พิกลุ ทองทีไ่ หนเจ้าไดม้ า กม้ หนา้ ขวยเขินสะเทน้ิ ใจ

หลานกเู ชยชมอยู่ทุกวนั จะเกรงใจกันกห็ าไม่

นางยิ่งโกรธาตะละไฟ นางเปรยี บปรายให้มิได้ช้า ฯ

ฯ ๑๐ คำ เจรจา ฯ

๏ เม่ือนั้น นางยักษข์ วยเขนิ เมนิ หน้า

แก้ไขบา่ ยเบีย่ งด้วยปญั ญา ทูลพระมารดาขึ้นทันใด

ครัน้ ว่าขา้ นอ้ ยจะทูลทดั จะขืนขดั สามกี ระไรได้

ถึงรักก็รักอยใู่ นใจ จะขนื ขดั อยา่ งไรพระชนนี

ถงึ ลกู นีจ้ ะขับไปเสยี ดว้ ย จะขืนอยู่ส้มู ว้ ยกใ็ ช่ท่ี

ลกู แลว้ มิรักเมื่อไรมี สดุ ใจลกู นพ้ี ระมารดา ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ฟงั พาที พระชนนเี ห็นผิดเปน็ นักหนา

จรงิ เหมือนถอ้ ยคำของนดั ดา พกิ ลุ ทองมิตกเห็นหลากใจ

จงึ เรยี กแต่ลูกชายมา เขา้ ในปรางคป์ ราสกุ ใส

คอ่ ยกระซิบลูกยาแมห่ ลากใจ มาเป็นอย่างไรนะลกู อา

อีเมยี เจา้ คนน้แี มห่ ลากใจ ดรี า้ ยมันเป็นยักษา

57

พิกุลทองมไิ หลจากโอษฐม์ า ทงั้ จริตกิริยาก็ผิดไป

แต่ลูกไปตามพระมารดา พิกลุ ทองเก็บไดเ้ ป็นนักหนา

ตรัสเรียกหลานขวญั ใหอ้ อกมา เลา่ ใหบ้ ิดาเจา้ แจง้ ใจ

พระกุมารอมุ้ นอ้ งออกมา วันทาแล้วเมนิ กันแสงไห้

พระเจ้ายา่ เรียกขา้ มาวา่ ไร ลูกคนจงั ไรขายบาทา ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ พระมงกุฎเหน็ ลกู เสนห่ า

ชลเนตรคลอครองนยั นา กอดลกู สองราเข้าไว้

พอ่ ขบั เจ้าผิดพอ่ ขอโทษ เจ้าอยา่ โกรธพ่อเลยจงบอกให้

บดั นีม้ ารดาของเจ้าไซร้ อยไู่ หนจงบอกให้บดิ า

แมน้ วา่ จริงจังอยา่ งนัน้ ไซร้ พ่อจะไว้มันไยอียักษา

เห็นผลอยา่ งไรนะลูกอา มารดาบอกเจ้าประการใด ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมอ่ื น้นั พระกุมารทูลแจง้ แถลงไข

อนั พระมารดาของขา้ ไซร้ฉ ร่ำไรรกั ลูกทกุ เวลา

ครัน้ ว่าคลง่ั คลุ้มกล้มุ ใจ ทิง้ ลกู ขนึ้ ไปตน้ พฤกษา

ลกู เก็บพิกลุ ทองของมารดา แลกขนมขา้ วปลาสนู่ ้องกนิ ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ ฟังลูกรัก ประจักษว์ ิญญาณพ์ ระภมู ินทร์

คิดถึงองคอ์ คั รเทพนิ ภมู นิ ทรก์ ันแสงโหยหา

อุ้มเอาเจ้ายมใสต่ กั ซา้ ย เจ้ารักพ่ีชายใส่ตกั ขวา

58

ทรงพระกนั แสงโศกา พ่างเพียงราชาจะขาดใจ ฯ

ฯ ๔ คำ โอด ฯ

๏ ครั้นพระค่อยคลายโศกาแลว้ ตรัสสงั่ ลกู แก้วผพู้ สิ มยั

พร่งุ น้จี งพาบดิ าไป ถามไถใ่ ห้รเู้ หตกุ ารณ์

วา่ จะคดิ อ่านฉนั ใดดี ชนนจี งึ คืนยงั สถาน

วอนถามมารดาใหแ้ จ้งการ จะคดิ อา่ นจับแมเ่ จ้าเข้ามา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ วา่ แลว้ จบู สั่งลกู แกว้ เสนห่ า

ลาองคส์ มเด็จพระมารดา พานางยกั ษาไปปรางค์ไชย ฯ

ฯ ๒ คำ เสมอ ฯ

๏ ครนั้ ถึงจึงชวนเจ้าไฉยา ลลี าเขา้ ห้องอันผ่องใส

บรรทมนิทราสำราญใจ พอพระสุรยี ใ์ สสวา่ งฟ้า ฯ

ฯ ๒ คำ ตระ ฯ

๏ ครน้ั รุ่งรางสวา่ งแล้ว พระแก้วตรสั ส่ังเป็นมารยา

วนั นีพ้ ่จี ะไปพนาวา เสนาทูลว่าช้างสำคัญ

เผือกผู้ตวั หนึ่งโคบตุ ร นงนชุ คอยอยกู่ ระเษมสนั ต์

สั่งแลว้ ทรงเคร่อื งอนั พรายพรรณ ทรงพระขรรค์แก้วออกมา ฯ

ฯ ๔ คำ เพลง ฯ

๏ ถึงเกยตรัสสง่ั เสนาใน เรง่ เตรียมพลไวอยา่ ได้ช้า

เราจะออกไปพนาวา อยา่ ช้าให้จดั ไว้บัดนี้

สงั่ เสร็จยรุ ยาตรทนั ใด ขึน้ ไปปรางคม์ าศปราสาทศรี

59

บงั คมสมเดจ็ พระชนนี ชวนลูกสองศรีแล้วอำลา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ ครน้ั ถงึ จงึ ขน้ึ บนปราสาท ตรสั เรยี กสายสวาดิท้ังสองศรี

พรั่งพรอ้ มจตั รุ งค์โยธี ออกจากธานดี ้วยทันใด ฯ

ฯ ๒ คำ กราวนอก ฯ

๏ พระกุมารนำหน้าคลาไคล เกือบใกลช้ ายปา่ ทอี่ าศัย

ทลู บอกบิดาทนั ใด ใหห้ ยุดพลไว้จงเร็วรา

แมอ่ ยูต่ รงมือลูกชไ้ี ป บนตน้ พระไทรสาขา

ร้พี ลออ้ื องึ เปน็ โกลา ร้ถู ึงมารดาจะตกใจ

พระราชาตรสั ส่ังไปทันที ให้หยดุ โยธนี ้อยใหญ่

ใหห้ ้ามปากเสยี งอย่าองึ ไป กำชบั กนั ไว้นะเสนา ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ พระกมุ ารเดนิ หนา้ บติ ุรงค์ ประจงอุ้มนอ้ งรกั เสน่หา

เหน็ เกอื บจะถึงพระมารดา ให้บดิ าเขา้ อยู่ทีพ่ มุ่ พง

พระบิดาเข้าอย่ทู ่ีน่ี จะไดแ้ จ้งคดที ป่ี ระสงค์

ส่ังพระบดิ าแล้วดังจำนง อมุ้ น้องเดินตรงเขา้ ต้นไทร ฯ

ฯ ๔ คำ เสมอ โอ้ ฯ

๏ คร้นั ถงึ จงึ เรียกพระมารดา เชญิ แม่ลงมาจากต้นไทร

นอ้ งยมอยากนมเป็นพน้ ใจ ชนนจี งไดเ้ มตตา

มาเถิดแมท่ ูนกระหมอ่ มแกว้ ลูกอยากนมแล้วเปน็ นกั หนา

เรียกแม่เฉยไดไ้ ม่นำพา เรียกพลางโศการำ่ ไร ฯ

60

ฯ ๔ คำ โอด ฯ

๏ เมอื่ น้นั โฉมนางพิกลุ ทองหมองไหม้

กู่กอ้ งรอ้ งเปน็ ชะนไี พร จิตใจไม่เปน็ สมประดี

แผดเสียงเดือดดาลทะยานใจ มงุ่ หมายจะไปไพรศรี

ลกู เรียกไขหูไมด่ ดู ี เทวไี ม่รซู้ งึ่ กายา

คร้นั วา่ ค่อยคลายสบายใจ แลไปเห็นลูกเสน่หา

ค่อยโหนโยนตัวเจา้ ลงมา จากกงิ่ พฤกษาด้วยทนั ใจ ฯ

ฯ ๖ คำ เชดิ ฉ่งิ โอ้ ฯ

๏ รับเอาลกู น้อยมาเชยชม กินนมแม่เถิดอย่ารอ้ งไห้

ยังอีกเจด็ วนั แมจ่ ะไป พ่อสายใจกินนมเสียเถิดรา

พอ่ ดวงใจนยั น์เนตรของแม่เอ๋ย แม่มไิ ด้อยเู่ ชยเจา้ แก้วตา

เจ้ารกั เล้ยี งนอ้ งอย่ารอ้ งไห้ ส่ังพลางรำ่ ไรด้วยลกู รัก

เจ้ายมแมจ่ ะสอนอยา่ ออ้ นพี่ คล้อยไกลแมน่ ี้ไม่เหน็ หน้า[๔]

สิ้นบุญมารดาจะขอลา ลกู ยาเจา้ มาอยู่แต่ไกล

ขนเพชรแมจ่ วนจะแขง็ กลา้ แม่จะกดั ลกู ยาให้ตักษัย

ว่าพลางกอดลกู ทัง้ สองไว้ ร่ำไรกนั แสงโศกา ฯ

ฯ ๘ คำ โอด ฯ

๏ เม่อื น้ัน พระรักกุมารเสนห่ า

เห็นองค์สมเด็จพระมารดา คอ่ ยสร่างโศกากันแสงไห้

จงึ อ้อนวอนถามพระมารดา ลกู ยาขอถามให้แจ้งใจ

เราจะคดิ อ่านประการใด พระแม่จึงจะได้กลบั เป็นคน

61

โปรดกล่าวลกู เถิดพระมารดา ลกู ยาจะใครร่ ู้ซึ่งเหตผุ ล

ลูกเห็นแมเ่ จา้ เฝา้ ทุกขท์ น แตก่ น่ กนิ นำ้ ตาไม่วายวัน ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ลกู แก้ว สุดใจแมแ่ ลว้ พอ่ จอมขวญั

อันจะใหข้ ึ้นเปน็ คนน้นั แม้นฟันได้เลือดอียักษ์มา

อาบแม่เม่ือไรจะเป็นคน ขนเพชรแมจ่ ะหลน่ จากเกศา

นั้นแหละแม่จะขนึ้ เปน็ คนมา จะได้อยูเ่ หน็ หน้าพอ่ ดวงใจ

ครนั้ นางบอกลูกไดเ้ ทา่ นัน้ อกใจไหวหวั่นไม่ทนได้

ท้ิงลกู ลงพลนั ทนั ใด ขึ้นบนต้นไทรดว้ ยพลัน ฯ

ฯ ๖ คำ เชดิ ฯ

๏ เมื่อน้ัน พระมงกุฎทรงโศกกนั แสงศัลย์

วงิ่ มารับองค์พระลูกพลัน วิโยคโศกศลั ยพ์ ันทวี

ทีน้ีประจักษแ์ ก่ตาแล้ว ว่ามิง่ เมยี แก้วมเหสี

ผิดรปู ซบู ผอมถงึ เพยี งน้ี เจา้ พ่ีมาตกเข็ญใจ

ผินพักตรก์ ลบั มาหาผัวกอ่ น ในทรวงผวั รอ้ นดังเพลงิ ไหม้

พี่ออกมาหานางทรามวัย ควรเมินเสยี ได้ไม่เหลยี วมา

พจี่ ะลาพาลกู เข้าวงั ใน จะโศกาอาลยั ฟงั ผัววา่

อยา่ โกรธผวั เลยเจา้ แกว้ ตาเพลาสายัณหจ์ ะดว่ นไป ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ พาลูกดำเนินเดนิ มา พระจะกลนั้ โศกาก็มิได้

แลเหลียวจนเล้ียวลบั ไพร ออกจากต้นไทรเสด็จมา ฯ

62

ฯ ๒ คำ เสมอ ฯ

๏ มาถงึ ที่ประชมุ โยธี ตรัสสั่งเสนีทงั้ ซ้ายขวา

ให้เรง่ กะเกณฑ์โยธา พิทกั ษ์รักษารอบต้นไทร

ตง้ั ค่ายรายรอบให้จงดี อยา่ ใหเ้ จา้ หนีออกไปได้

ถา้ ว่าชะนีออกดา้ นใคร จะตัดหัวเสยี บไวน้ ะเสนา

แลว้ เรง่ ทำจั่นในราตรี ทางหนีทางไล่ใหแ้ นน่ หนา

สัง่ เสร็จเสด็จยาตรา พาลกู สองราเข้าวังใน ฯ

ฯ ๖ คำ เชิด ฯ

๏ บดั นน้ั เสนีรีพ้ ลนอ้ ยใหญ่

เย็นย่ำยอแสงอโณทยั ตั้งคา่ ยรายรอบเรง่ ตรวจตรา

หาฟนื กองไฟเรียงรายไป ลอ้ มรอบตน้ ไทรมิได้ชา้

กำชบั ปากเสียงเจรจา อย่าให้เฮฮาออื้ องึ ไป

บ้างเกณฑต์ ัดไม้ใหท้ ำจนั่ เรง่ รดั จัดกนั อยา่ ช้าได้

จะใสพ่ ระกมุ ารชาญชัย ล่อไล่ให้หลน่ ลงทนั ที ฯ

ฯ ๖ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ พระไชยมงกุฎเรืองศรี

จวนจะใกล้รงุ่ ราษตรี ภูมีก็ตืน่ จากนิทรา

ชำระพระพกั ตรไ์ ม่แจม่ ใส ทา้ วไททรงเครอ่ื งอนั เลขา

ชวนลกู สองไทไคลคลา ยาตรามาขึ้นพาชีไชย

พรอ้ มดว้ ยเสนีถ้วนหนา้ แหแ่ หนแน่นมาอยู่ไสว

ออกจากนิเวศนว์ งั ใน รบี ไปก็ถึงพนาวา ฯ

63

ฯ ๖ คำ เชดิ ฯ

๏ มาถึงจงึ สัง่ เสนา ใหพ้ าพระลกู ยาพิสมยั [๕]

ไปยังที่สนามจันทร์ทันใด อยา่ ให้ทนั ร่งุ พระสรุ ิยา

พระบดิ าผาสกุ สบายใจ เสนาผู้ใหญ่นำหน้ามา

บงั เงาเขา้ พุ่มพฤกษา เสร็จแล้วกพ็ ากนั ออกไป ฯ

ฯ ๔ คำ รา่ ย ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ พระกุมารเศรา้ สร้อยละห้อยไห้

เขา้ อยู่ในจัน่ ชัน้ ใน อโณทยั ก็ไขสวา่ งฟ้า

ตะโกนกอ้ งรอ้ งเรยี กแมท่ ูนเกล้า แม่เจ้าจงโปรดเกศา

ลงมาส่งนมลกู นอ้ ยรา โศกาคอยหาพระชนนี

เชิญลงมาเถิดพระแมเ่ จ้า ผา่ นเกลา้ จงโปรดเกศี

เอน็ ดลู กู น้อยมาโศกี อยากนมชนนีเป็นเหลือใจ ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ เม่อื นน้ั โฉมนางพกิ ลุ ทองหมองไหม้

สองตาเจา้ แดงดังแสงไฟ ในใจจะกดั เอาลกู ยา

ครัน้ แล้วตวั นางก็ห้อยโหน กระโดดโจนรา่ ยตามกง่ิ พฤกษา

ไดย้ นิ ลกู เรยี กเรง่ โกรธา จะกดั ฟัดฆ่าให้บรรลยั

ด้วยเวทมนตรย์ ักษม์ นั สาปมา จะร้สู กึ กายากห็ าไม่

หอ้ ยโหนโจนรอ้ งกึกก้องไพร หมายใจจะกัดเอาลูกยา

หมายม่งุ หยอ่ นตัวเจ้าลงไป จากต้นพระไทรใบหนา

64

ผลุนเข้าในจนั่ มิทันช้า ด้ินรนไปมาคำรามไป ฯ

ฯ ๘ คำ เชิด ฯ

๏ บดั นั้น เสนีวิ่งมาไมช่ า้ ได้

เปิดอ้มุ พระกุมารออกทันใด วิ่งไปทลู องคพ์ ระราชา ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ ทูลองคท์ รงธรรม์พันปี ชะนีติดจน่ั อยแู่ น่นหนา

พระองค์จงทราบพระบาทา ราชาจงโปรดปรานี ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอ่ื นั้น พระไชยมงกฎุ เรืองศรี

เสดจ็ มายังจัน่ ทนั ที ภูมพี ศิ ดลู ะห้อยใจ

เหน็ นางดิ้นรนอยูใ่ นจั่น พระจะกลนั้ โศกากม็ ิได้

ตรสั สง่ั มหาเสนาไปทนั ใด ใหย้ กกลบั ไปพระพารา

กำชับอย่าใหผ้ ใู้ ดรู้ ว่ากูจับชะนมี าแต่ป่า

เชิญโฉมพิกุลทองใหอ้ อกมา ชมสวนอุทยานส์ ำราญใจ

กระซิบสัง่ เสนาแลว้ มชิ า้ เอาคนมาลอ้ มด้วยฉบั ไว

ว่าเราอยสู่ วนขวัญทันใด ภูวไนยตรสั สงั่ พระลูกยา

เจา้ รักเฝ้าจน่ั อยู่ทนี่ ่ี พ่อจะฆ่าอสรุ ียักษา

วา่ แลว้ เสดจ็ ไคลคลา กับมหาเสนาท่รี ่วมใจ ฯ

ฯ ๑๐ คำ เสมอ เจรจา ฯ

๏ บดั นนั้ เสนีผมู้ ีอัชฌาศยั

รีบรัดเข้ามายังวงั ใน บดั ใจก็ถงึ นางเทวี ฯ

65

ฯ ๒ คำ เชดิ ฯ

๏ รบั ส่งั ใหม้ าเชิญกลั ยา เสดจ็ คอยท่าอย่สู วนศรี

ไปประพาสม่งิ ไม้ใหเ้ ปรมปรีดิ์ ชมผลมาลีในสวนขวัญ ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เม่ือน้นั นางยกั ษด์ ีใจกระเษมสันต์

ไดฟ้ ังเสนามาพลนั ว่าพระทรงธรรม์ให้เชิญไป

เขา้ ทชี่ ำระสระสรง จดั แจงแต่งองค์ใหผ้ อ่ งใส

พร้อมด้วยนกั สนมกรมใน เสนานำไปพนาวนั ฯ

ฯ ๔ คำ เพลงชา้ ฯ

๏ มาถึง ยังซ่งึ สวนแลว้ กระเษมสนั ต์

ถึงทีป่ ระทับพลบั พลาพลัน บังคมคัลภัสดาสามี ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เม่อื นนั้ พระไชยมงกฎุ เรืองศรี

ปราศรัยนวลนางเทวี เจา้ อยกู่ บั พ่ใี นพารา

จนมพี ระราชบตุ รา ยงั ไม่ได้มาชมสวนศรี

บรรทมพลบั พลาให้เปรมปรีดิ์ ออ่ นแสงสรุ ิยศ์ รีจงึ ค่อยจร

พระพายรำเพยมาเชยรส หอมฟุ้งปรากฏกลน่ิ เกสร

เรณเู ฟ่อื งฟุง้ ขจายจร เชิญเจา้ นอนเล่นให้เย็นใจ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ นางยกั ษ์ยม้ิ แยม้ แจม่ ใส

เมอื่ กรรมจำม้วยพิราลัย จติ ใจให้เคลิม้ หาวนอน

66

หอมชน่ื พ้ืนพันธุด์ อกไม้ อบอาบซาบไปไม่หยดุ หย่อน

รว่ มบนอาสนพ์ ระภูธร เอนองคล์ งนอนกห็ ลบั ไป ฯ

ฯ ๔ คำ ตระ ฯ

๏ เมื่อนัน้ พระมงกุฎยนิ ดจี ะมีไหน

ร่ายเวทประทับระงับใจ คอ่ ยย่องออกไปจากพลบั พลา

จงึ ส่งพระขรรค์ใหเ้ พชรฆาต สามารถฤทธิไกรใจกล้า

ยอ่ งเทา้ เรง่ เขา้ ไปอยา่ ไดช้ ้า ฟนั อียักษาใหบ้ รรลยั ฯ

ฯ ๔ คำ เชดิ ฉงิ่ ฯ

๏ กายาก็กลับเปน็ ยักษ์ไป โตใหญแ่ ทบเทียมคีรศี รี[๖]

เลือดน้นั ไหลลงพระธรณี เต็มทีส่ วนศรีอทุ ยาน์

พระมงกฎุ ตรัสสง่ั เสนาใน เอาเลอื ดไปรดชะนีปา่

ถ้านางออกปากเรยี กลกู ยา เสนาตัดจ่นั ออกทันใด

แมน้ มอิ อกซ่ึงวาจา เรง่ รดไปกว่าจะฟนื้ ได้

เร่งรัดกนั ขนเอาเลอื ดไป แต่ในเดี๋ยวนอี้ ย่าได้ช้า ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เสนา รบั สั่งวาจาของทา้ วไท

เรง่ มาตกั ขนเอาเลือดไป รดชะนีไพรใหเ้ ปน็ มา ฯ

ฯ ๒ คำ สาธุการ โอ้ ฯ

๏ เม่ือน้ัน โฉมนางพิกลุ ทองเสนห่ า

ค่อยฟืน้ คนื สมประดีมา เรยี กหาลกู ชายพ่อสายใจ

โอ้พ่อรักพอ่ ยมของแม่เอ๋ย ทรามเชยของแม่ไปอย่ไู หน

67

เขาทำตวั แม่เปน็ พน้ ใจ สองไทมาชว่ ยแม่ดว้ ยรา

เลอื ดฝาดทไ่ี หนมาเต็มตัว ทูนหัวแม่เอยไมเ่ ห็นหน้า

สุดทจ่ี ะทนพน้ ปัญญา เมาเลือดนักหนาจะขาดใจ ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ เม่อื นน้ั องค์พระมงกุฎเรอื งไชย

เห็นนางคืนดีมาได้ สง่ั ให้เปิดจ่นั ออกทนั ที

ใหเ้ อาวารีชำระองค์ สระสรงกายาแจม่ ศรี

ให้หมดมลทนิ ท้ังอนิ ทรยี ์ เอาสุคนธ์วารีมาสรงทา

เอาภษู าสง่ ใหเ้ ทวี กบั สรอ้ ยมณเี ลขา

ตรัสเรยี กโอรสเข้ามา ไปหามารดาพ่อดวงใจ ฯ

ฯ ๖ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอื่ นนั้ นวลนางพิกลุ ทองโฉมฉาย

หายท่ีมดื มนสกนธก์ าย โฉมฉายสวมกอดพระลูกอา

จูบกระหมอ่ มจอมเกลา้ แล้วรบั ขวัญ รว่ มวันของแมพ่ ึง่ เห็นหน้า

แมค่ ดิ ในใจอยไู่ ปมา วา่ จะไมเ่ หน็ หนา้ พระลูกแกว้

นางถวายบงั คมพระภสั ดา ชลนาไหลนองเป็นถ่องแถว

ขดั แคน้ เคืองใจไม่รแู้ ล้ว นางแก้วกม้ พกั ตรล์ งโศกา ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ เม่ือนัน้ พระไชยมงกุฎเรง่ หรรษา

แล้วตรสั เล้าโลมกลั ยา จะโศกาแค้นเคอื งไปวา่ ไร

พฆี่ ่ามารมว้ ยมรณา อยี ักษ์แพศยากต็ ักษัย

68

อยใู่ นสวนขวัญนนั้ ไซร้ โตใหญเ่ ต็มสวนอทุ ยาน์

แลว้ วา่ แกเ่ สนาใน เร่งไปขนศพยกั ษา

ป่าวรอ้ งพลเมืองทั้งน้นั มา เชือดเถือแล่ผ่าเร่งขนไป ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ตรสั สง่ั แล้วพากลั ยา กบั สองลกู ยาพสิ มัย

เสด็จลีลาคลาไคล กลับเขา้ วงั ในด้วยทันที ฯ

ฯ ๒ คำ เพลง ฯ

๏ มาถึงปราสาทรจนา เฝ้าสองกษตั ราเรืองศรี

ถวายบงั คมคลั อญั ชลุ ี บติ เุ รศชนนีท้งั สองรา ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั บติ รุ งคค์ รัน้ เห็นพระลูกยา

ทัง้ องค์ชนนศี รโี สภา สวมกอดกลั ยาแลว้ รำ่ ไร

แมน่ ี้ทกุ ขถ์ งึ เจา้ ทกุ คำ่ เช้า กรรมส่ิงไรเล่ามาซัดให้

สงสารลกู นอ้ ยกลอยใจ กำพร้าแมไ่ ด้เวทนา

บัดน้ีอยี กั ษ์มันอยูไ่ หน มนั หนีไปฤๅไรอียกั ษา

มนั แปลงรปู ใหเ้ หมอื นกัลยา ชาตแิ พศยาอจี งั ไร ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั พระมงกุฎทูลแจง้ แถลงไข

ลกู แกล้งมาลวงเอามันไป ..........................[๗]

.......................... ฆ่าให้บรรลยั อาสัญ

เอาเลอื ดมารดนางแจ่มจันทร์ จอมขวญั จงึ กลบั คืนมา ฯ

69

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอื่ นั้น พระไชยมงกุฎรงุ่ ฟา้

ท้งั นางพิกุลทองโสภา อำลามาปราสาทรจู ี ฯ

ฯ ๒ คำ เสมอ ฯ

๏ เสด็จยงั แทน่ แก้วมณี กบั พระมเหสพี ิสมยั [๘]

เข้าที่บรรทมภิรมยใ์ จ อยู่ในปราสาทรจนา ฯ

ฯ ๒ คำ ตระ ชา้ ฯ

บทท่ี 4

๏ เมอ่ื นน้ั โฉมนางพิกุลทองเสน่หา

สมส่อู ยดู่ ว้ ยพระราชา อยู่มาก็ได้เจด็ ขวบปี

คิดถงึ บติ ุเรศมารดา จะละห้อยคอยหาทั้งสองศรี

จะชวนสมเดจ็ พระภูมี ไปเย่ียมบรู กี บั ลกู ยา ฯ

ฯ ๔ คำ ร่าย ฯ

๏ คดิ แลว้ จึงทูลผัวแก้วเสน่หา[๑]

พระองค์จงทรงพระเมตตา แต่ขา้ มาอย่กู ห็ ลายปี

รำลึกถงึ บติ เุ รศมารดา แกเ่ ฒา่ ชราไม่รู้ท่ี

ขอเชิญสมเด็จพระพนั ปี พาขา้ น้อยนี้ไปพารา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมื่อนัน้ พระมงุ กฎุ ฟงั น้องเสนห่ า
เจ้าจะไปเยีย่ มเยียนพระพารา พยี่ าจะไปดว้ ยเทวี

70

จำเราจะขึ้นไปอำลา บิตุเรศมารดาเกดิ เกศี

ทรงเคร่อื งเรืองรัตนร์ จู ี ชวนโฉมเทวีกับลูกยา

พรอ้ มท้ังสุรางคน์ างใน ตามเสด็จท้าวไทถว้ นหนา้

พระเจา้ บทบาทยาตรา ไคลคลาขึน้ เฝ้าพระบิตุรงค์ ฯ

ฯ ๖ คำ เพลง ฯ

๏ มาถงึ จงึ ชวนกันกราบกราน พระผู้ผา่ นพิภพสูงสง่

ทลู แถลงแจ้งกิจพระบิตุรงค์ ดว้ ยโฉมอนงคน์ ารี

บัดน้โี ฉมนางพกิ ลุ ทอง เศรา้ หมองจะไปเยยี่ มเกดิ เกศี

จะกราบลาบิตเุ รศชนนี แตใ่ นสามปีจะกลับมา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ พระสงั ข์ศิลป์ไชยผูร้ งุ่ ฟา้

กับนางสพุ รรณผู้มารดา ได้ฟังลูกวา่ จะลาไป ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ ลกู รกั จะขดั นักกเ็ คืองอชั ฌาศยั

เจา้ จะไปกบั เมียก็ตามใจ อวยชยั ใหพ้ รพระลกู ยา

เรยี กเอานัดดามานั่งตกั จบู โฉมชมพกั ตรเ์ สนห่ า

โอ้เจา้ จะไกลอัยกา จะตัง้ ใจบน่ หาทุกราตรี ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ เมื่อน้นั พระพิไชยมงกุฎเรอื งศรี

รับพรบิตุเรศชนนี จงึ ตงั้ อัญชลุ ีกราบลา

พระเสด็จมาสัง่ เสนาใน ใหเ้ อาสำเภาทองมาทอดท่า

71

ขนเคร่อื งบรรทุกเภตรา ต้นหนใหเ้ ตรียมไว้ ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ สง่ั แล้วเสด็จเขา้ มา ทรงเครื่องอลงั การไ์ ม่ช้าได้

ทรงศรกับสังข์คใู่ จ ชมโฉมทรามวยั กบั ลกู ยา

พร้อมทง้ั นักสนมกรมใน ส่งเสดจ็ ท้าวไททง้ั วงศา

พอไดพ้ ิไชยฤกษ์พา ยาตราลงส่สู ำเภาทอง ฯ

ฯ ๔ คำ เสมอ ฯ

๏ บัดน้ี ตน้ หนคนงานท้งั ผอง

เหน็ เสด็จลงสูส่ ำเภาทอง ได้ฤกษ์แลว้ ให้ชกั ใบ

ถอนสมอตีมา้ ล่อระงม ยงิ ปืนระดมหวัน่ ไหว

เป่าสงั ขท์ ั้งแตรเซง็ แซไ่ ป บัดใจก็เคลือ่ นสำเภามา ฯ

ฯ ๔ คำ โล้ ฯ

๏ มาจะกลา่ วบทไป ถึงนางกาสุวรรณยักษา

เป็นน้องกาชาวอสุรา สำแดงฤทธาในนทั ี ฯ

ฯ ๒ คำ กราว ฯ

๏ เห็นสำเภาทองของมนุษย์ พระพิไชยมงกุฎเรืองศรี
ฆา่ พ่ีกูม้วยชวี ี ครั้งนจ้ี ะลองฤทธิไกร
เอาพไี่ ปไว้เป็นเมยี ฆา่ พี่กูเสยี ใหต้ กั ษัย
ถงึ กูจะม้วยบรรลัย ให้ฦาชอ่ื ไว้วา่ น้องเมีย
บันดาลคลนื่ ลมระงมมา จะใหเ้ ภตรานัน้ ลม่ เสยี

72

พ่เี ขยจะลองกบั น้องเมยี ตายเสียใหฦ้ าชือ่ ไวั

ว่าแลว้ ก็เขา้ ขวางหนา้ ไม่ใหเ้ ภตรานน้ั ไปได้

โลดโผนโจนจับสำเภาไว้ ตีดว้ ยกระบองอสรุ า ฯ

ฯ ๘ คำ เชดิ ฯ

๏ เปรย้ี งเปร้ยี งเสียงฤทธก์ิ ระบองไชย สำเภาใหญ่แตกไปมิได้ชา้

เทย่ี วคน้ จะจับพระราชา เทพเจ้าบงั ตาอสรุ ี

ฝูงคนซง่ึ อยูใ่ นเภตรา เป็นเหย่ือกับฝูงปลามว้ ยเปน็ ผี

เรง่ กร้วิ โกรธใจอสรุ ี ไมพ่ บภมู ีก็กลับไป ฯ

ฯ ๔ คำ เชิด ฯ

๏ เม่อื น้ัน นางพิกลุ ทองศรีใส

สำเภาแตกล่มจมนา้ํ ไป คว้าหาภูวไนยกบั ลกู ยา

ใหม้ ามืดมนเป็นพน้ ไป ทรามวยั ไห้พลางกนั แสงหา

ด่ังชวี ติ จะมว้ ยมรณา ฝงู ปลาชะลอเอาเจ้าไป

วา่ ยพลางชะแงแ้ ลหา จะเห็นพระราชากห็ าไม่

นางภาวนาพลางทางว่ายไป กันภัยที่ทอ้ งพระคงคา

เจา้ วา่ ยแต่นา้ํ ตมุ๋ ตมุ๋ กระทุ่มแต่นาํ้ อยู่ฉ่าฉา่

หวิ โหยโรยแรงนางกัลยา ปิ้มว่าจะจมนำ้ ไป ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ เม่ือนัน้ องค์พระสมทุ รเปน็ ใหญ่

ซง่ึ อยู่รกั ษาสมทุ รไท สงสารทรามวยั จะมรณา

อยา่ เลยมากจู ะชว่ ยสง่ อย่าให้โฉมยงเจ้าสงั ขาร์

73

นมิ ิตเปน็ ขอนไมม้ ไิ ดช้ า้ ลอยรเี่ ข้าหานางทรามวัย ฯ

ฯ ๔ คำ โล้ ฯ

๏ เมื่อนั้น นางพิกุลทองหมองไหม้

โผเขา้ กอดเอาขอนไม้ คลนื่ ซดั ไปฝง่ั คงคา ฯ

ฯ ๒ คำ เชดิ ฯ

๏ นางข้ึนเลยี บอยบู่ นหาดทราย โฉมฉายชะแงแ้ ลหา

คอยดูผัวรกั กับลกู ยา โศกาพ่างเพียงจะขาดใจ

พอ่ เจ้าประคณุ ของเมยี เอย๋ ทรามเชยพรดั ไปอยู่ไหน

เปน็ เวรเปน็ กรรมได้ทำไว้ ทไี่ หนเมียนจี้ ะเปน็ ตัว

ครั้งหนงึ่ ยกั ษ์ทำให้พลดั พราก ครั้งนีม้ าจากทง้ั ลูกผวั

ถึงสิน้ ชวี ิตไม่คดิ ตัว ขอพบอยู่หวั กบั ลกู ยา

วา่ พลางนางข้อนทรวงรำ่ น้าํ เนตรซมึ ซาบลงอาบหนา้

เกลือกลงกบั ฝง่ั พระคงคา พา่ งเพยี งกลั ยาจะขาดใจ ฯ

ฯ ๘ คำ โอด ฯ

๏ คร้ันว่าคอ่ ยสรา่ งสมประดี จะน่งิ อยูฉ่ ะน้ีก็มไิ ด้

เกลือกว่ายักษามาเท่ียวไพร จับไดจ้ ะมว้ ยมรณา

จึงเปลอ้ื งสไบทรงทำธงไว้ ชลเนตรหลง่ั ไหลท้ังซา้ ยขวา

เดนิ พลางเหลียวดูพระคงคา จนสดุ สายตาเขา้ ลบั ไพร ฯ

ฯ ๔ คำ ชาตรี ฯ

๏ เดินมา เข้าปา่ ระหงดงใหญ่

เทพเจ้าเบอื้ งบนเขา้ ดลใจ ฝูงสัตว์ส่งิ ไรไม่ราวี

74

ลถุ งึ เวฬจุ ักรนคั รา เพลาพลบคำ่ ยำ่ แสงศรี

เหนด็ เหนือ่ ยเล่อื ยลา้ หลายราตรี เทวีเขา้ อยูใ่ ต้ต้นไทร

คดิ ถงึ สามีกับลกู ยา ชลนาแถวถ่ังหล่ังไหล

ลดองคล์ งพงิ ตน้ ไม้ รำ่ ไรจนผลอ็ ยมอ่ ยนิทรา ฯ

ฯ ๖ คำ ตระ ช้า ฯ

๏ มาจะกลา่ วบทไป ท้าวไทวิรุฬจักรยักษา

ครองเมอื งเวฬจุ ักรนคั รา ศักดาอานภุ าพเกรยี งไกร

นักสนมแปดหมน่ื ส่ีพนั สาวสาวสกรรจไ์ มน่ ับได้

เมืองน้อยรอ้ ยเอ็ดกรุงไกร ปูนปองถวายบรรณาการ

เธอมพี ระราชบุตรี ชือ่ อรณุ วดียอดสงสาร

ฝ่ายพระมเหสนี งคราญ เยาวมาลยส์ ู่สวรรคาลัย[๓]

วันหนึ่งเข้าทไ่ี สยา ยกั ษานมิ ติ เปน็ ขอ้ ใหญ่

ฝันว่าได้ดาวอนั สุกใส ตกในพระหตั ถ์อสรุ า

รศั มีสวา่ งกระจ่างไป พลดั ตกหายไปจากหัตถา

ผวาตืน่ จากท่ไี สยา ยักษาออกท้องพระโรงไชย ฯ

ฯ ๑๐ คำ เสมอ ฯ

๏ พรอ้ มทั้งอสรู เสนา เข้ามาบงั คมประนมไหว้

พร้อมทงั้ โหรนอกโหรใน จึงดำรัสตรัสไปแก่โหรา

คนื นเ้ี วลาปัจจุสมยั กูฝนั หลากใจเปน็ หนกั หนา

ว่าดาวดวงหนึ่งโสภา ตกลงมาท่แี ทน่ บรรทมใน

ในฝนั วา่ ไดช้ มชิด รัศมีวจิ ิตรแจม่ ใส

75

แลว้ มากลับกลายหายไป กูอัศจรรยใ์ จเปน็ พน้ นกั

ขุนโหรโหราทั้งหลาย ทำนายให้เห็นประจักษ์

แล้วยังมเี ทวาสุรารกั ษ์ มาควักดวงเนตรของกูไป ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ ฝนั น้ี จะรา้ ยจะดีเป็นไฉน

จงเร่งทำนายทายไป ที่ในสุบินของกมู า ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ บดั นน้ั ขุนโหรนอกในซา้ ยขวา

คณู หารขับไล่ในตำรา มชิ ้ากท็ ูลข้ึนทนั ใด

ฝนั วา่ ได้ดาวดวงหนึ่งนี้ จะได้นางศกั ดศ์ิ รสี งู ใหญ่

ท้าวจะไดภ้ ิรมยช์ มยาใจ แต่มไิ ด้ร่วมรสประเวณี

จะไดเ้ ชยชมแตภ่ ายนอก หยิกหยอกปรดี ์เิ ปรมเกษมศรี

แต่นางนั้นไซร้ไม่ไยดี ดว้ ยมใิ ช่คูอ่ สุรา

ฝันวา่ เทวามาควักเนตร จะเกดิ เหตุเสยี บุตรท้าวยักษา

แมน้ มเิ หมือนคำของโหรา ขอถวายชีวาในคราน้ี ฯ

ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอ่ื นัน้ ทา้ ววิรฬุ จักรยกั ษี

ได้ฟงั ขนุ โหรทูลคดี อสุรกี รวิ้ โกรธพิโรธใจ

อนั ธรรมดาวา่ สตรี มนั จะมีศกั ดิ์ศรไี ปถึงไหน

ยศศกั ดข์ิ องมนั สกั เทา่ ไร เมอ่ื ได้มาอยู่ในมือกู

เหตุไรว่านางมิรว่ มรกั ไม่สมคั รสมาคมสมสู่

76

โฉลกคมั ภรี ์ทเ่ี รยี นรู้ มึงรํ่าเรียนตอ่ ครูผู้ใดมา

ท้าวเรง่ พโิ รธโกรธใจ ดัง่ เพลงิ ผลาญลามไหมใ้ นเวหา

ตรัสส่ังมหาเสนา เอาอ้ายโหราไปจำไว้ ฯ

ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ

๏ คร้ันว่าสงั่ แล้วท้าวยักษา รา่ นรอ้ นวิญญาณด์ ั่งเพลิงไหม้

โหราทำนายทายไว้ ว่าจะไดเ้ อกองค์นารี

ให้เดอื ดรอ้ นพระทัยจะไปปา่ ตรสั สัง่ เสนายกั ษี

ให้เตรยี มพหลมนตรี แต่ในบดั นี้จงเร็วรา ฯ

ฯ ๔ คำ สง่ โทน ฯ

๏ ส่งั เสรจ็ เสดจ็ เขา้ ท่สี รง สำอางองค์วิจติ รเลขา

สอดใสส่ นับเพลาเพราตา จีบโจงภูษาอนั งามดี

สอดทั้งชายไหวชายแครง กระหนกกระหนาบสวมแดงแสงศรี

ฉลององค์ยงยงิ่ อย่างดี สอดใส่สรอ้ ยมณีจินดา

เกราะเพชรเก็จแกมหน้าหลัง นาคเกยี้ วเครือกระจงั ทง้ั ซา้ ยขวา

ทองกรธำมรงคร์ จนา ทรงมหามงกฎุ วฒุ ิไกร

ทรงจกั รคทาธรศรสิทธ์ิ ฤทธาดง่ั จะแขง่ พระสรุ ยิ ์ใส

ยืนบนเกยแกว้ แววไว ให้ยกพลไกรจากพารา ฯ

ฯ ๘ คำ กราว ฯ

๏ มาถงึ ยังท่ีอรญั พงป่า

ยักษจี ึงมพี ระบญั ชา เสนาเร่งต้งั พลบั พลาไชย ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

77

๏ บดั น้ัน เสนารบั สง่ั บงั คมไหว้

ออกมาส่งั กันทนั ใด บดั ใจก็แลว้ ทนั ที ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ เมื่อน้นั ทา้ ววริ ฬุ จักรยกั ษี

ได้ฟงั มหาเสนี อสรุ เี สดจ็ ขึ้นพลับพลา ฯ

ฯ ๒ คำ เสมอ ฯ

๏ เอนองค์ลงเหนือปจั ถรณ์ เร่งร้อนพระทัยใฝห่ า

ถึงทค่ี วามฝนั อสรุ า โหราทำนายทายไว้

วา่ จะได้เอกองค์นารี ยกั ษรี ำจวนครวญใคร่

จึงเผยพระแกลแลไกล เหน็ ไปวา่ องค์นางเทวี

ผุดลกุ ผดุ นัง่ ตัง้ คอยหา แลว้ กลบั เขา้ มาพลับพลาศรี

สติอารมณ์ไม่สมประดี อสุรกี ็เคลม้ิ หลับไป ฯ

ฯ ๖ คำ ตระ ฯ

๏ บดั นนั้ หมู่มารพวกทหารน้อยใหญ่

เหน็ ท้าวเขา้ ทบ่ี รรทมใน เทีย่ วจับสตั ว์ในพนาวา ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ เท่ียวไล่โคถกึ มฤคี ยกั ษีจับกนิ เป็นภกั ษา

พากันเลด็ ลอดสอดมา แลเหน็ กัลยานารี

รูปรา่ งเจา้ งามด่งั เทวา มานอนอยไู่ ยในไพรศรี

บางว่าจะกนิ นางเทวี บา้ งวา่ อย่างน้ฝี ากเจา้ นาย

ด้วยว่าท่านทา้ วเธอร้อนรน ยกร้กี รพี ลมาขวนขวาย

78

จะได้รางวัลเปน็ มากมาย ทั้งหลายเหน็ ชอบทุกตัวคน

ท่โี ง่เง่าใหเ้ ฝา้ อยรู่ กั ษา ที่มีปัญญากเ็ สือกสน

จะใคร่ได้หน้าทุกตวั คน รบี รน้ ว่ิงแข่งกนั เขา้ มา ฯ

ฯ ๘ คำ เชดิ ฯ

๏ มาถึง ยงั ที่ประตูอยรู่ กั ษา

ทุ่มเถยี งโจษกันนน่ี นั มา เรง่ เปิดทวาราจะเข้าไป ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ เมื่อนั้น ท้าววริ ุฬจักรฤทธไิ กร

ได้ยินเสยื งออ้ื อึงคะนึงไป ท้าวไทก็ตื่นจากนิทรา

สั่งให้เปิดบานทวารไชย มันไดอ้ ะไรมานกั หนา

ไดย้ ินเสียงเถยี งกันเป็นโกลา เร่งบอกกมู าบดั น้ี ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ บัดนัน้ เสนากราบทลู ทา้ วยกั ษี

ข้าไปไดพ้ บนางนารี นอนหลบั อยู่ที่ใต้ตน้ ไทร

ทรงเบญจกลั ยาณี สตรใี นโลกไม่เปรียบได้

แม้นไดม้ าครองภพไตร กบั องค์ท้าวไทจะสมกัน ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ ฟังเสนี อสุรปี รีดิเ์ ปรมเกษมสันต์

ฟงั กลา่ วถึงโฉมน่ิมนวลจันทร์ ด่งั ไดผ้ ่านไอศวรรยช์ นั้ ฟ้า

พระองคร์ ีบรดั บทจร ไมท่ นั ทรงอาภรณ์ภษู า

79

พระองคเ์ สด็จลลี า สง่ั ให้เสนานำหน้าไป ฯ

ฯ ๔ คำ เชิด ฯ

๏ มาเหน็ โฉมนางยงั นอนอยู่หลับไหล

ให้ห้ามปากเสยี งสกลไกร ทา้ วไทก็เสด็จเข้ามา ฯ

ฯ ๒ คำ ชมโฉม ฯ

๏ นงั่ ลงขา้ งองค์นางโฉมตรู พศิ เพ่งเล็งดทู ้ังซ้ายขวา

งามทั้งดวงพกั ตร์ลกั ขณา กามารญั จวนปว่ นใจ

สองเต้าตงั้ ดงั่ ดอกบัว ย่ิงย่ัวยวนจิตพสิ มัย

อย่าเลยจะปลุกนางทรามวัย ให้เจ้าต่นื จากนทิ รา

เจา้ ลุกขนึ้ เถิดนางทรามวัย เจ้ามานอนอย่ไู ยทีใ่ นป่า

ปลกุ พลางทางยุดนางกลั ยา กลัววา่ ตนื่ แลว้ จะแล่นไป ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั โฉมนางพกิ ุลทองศรีใส

ค่อยต่นื ฟน้ื องคท์ รามวยั แลไปกเ็ ห็นพญามาร

นางผาดแผดรอ้ งข้นึ สุดเสยี ง เพยี งหนึ่งพระกาลมาสังหาร

มาชว่ ยเมียดว้ ยพระภบู าล ลกู เอ๋ยมาชว่ ยพระมารดา

บัดนี้ยักษผี ีเสื้อ มนั จะกินเน้ือเป็นภักษา

รอ้ งพลางนวลนางเจ้าหลบั ตา จะแลดูยักษากไ็ มม่ ี ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

80

๏ เมือ่ นัน้ ทา้ ววริ ุฬจักรยกั ษี

ลบู โลมรับขวัญนางเทวี มารศรจี ะกลัวพ่ีไยนา

พ่ใี ชย่ ักษผี เี สือ้ เดนิ ปา่ ลา่ เนอ้ื เป็นภกั ษา

เชอ้ื สกุลยักษีมีศักดา เช้ือวงศพ์ งศาล้วนเทวญั

เพลาเชา้ พีไ่ สยา นทิ ราเคล้มิ จติ นมิ ิตฝัน

โหราทำนายทายทกั พลนั พร้อมกนั วา่ ฝนั พีด่ นี กั

ว่าพ่ีจะไดม้ เหสี สกุลวงศ์พงศ์พีอันมศี ักด์ิ

ได้มาประสบพบนอ้ งรกั อัคเรศอยา่ ไดม้ าตกใจ

ขอเชญิ ท้าวน้องไปครองเมอื ง อันรุง่ เรอื งเปน็ สขุ แจ่มใส

จะมอบเวนสาวสรรกำนลั ใน ใหเ้ จ้าเป็นใหญใ่ นนารนิ

นกั สนมหกหมื่นสีพ่ นั จะให้เป็นกำนัลเจ้าหมดสิ้น

เจ้าอยา่ กังขาราคนิ เชิญไปเป็นป่ินนัครา ฯ

ฯ ๑๒ คำ ฯ

๏ เม่อื น้นั พกิ ุลทองคลอเนตรท้ังซา้ ยขวา

ได้ฟังพญามารกลา่ ววาจา ว่าจะเสน่หาเปน็ ไมตรี

แมน้ วา่ ตัดพอ้ มงิ อ้ งอน จะหํ้าห่ันบ่ันรอนให้เปน็ ผี

คิดแลว้ จงึ ตอบไปทันที ใหท้ า้ วยักษีแจง้ ใจ

ขา้ นล้ี กู เต้าผัวมี จะพรหมจารีก็หาไม่

ลูกผัวพลดั พรากจากไป ข้ารอ้ งไห้คนเดียวเที่ยวมา

อันซึ่งจะใหค้ รองกรุงไกร เจา้ ประคุณยกไว้เหนอื เกศา

เปน็ คนเมามวั ชั่วชา้ อนั ขอ้ นีย้ กั ษาจงควรฟัง

81

ขึน้ ชือ่ วา่ ใจอกุศล พ้นจัตรุ าบายทีไ่ หนมั่ง

ความรักชักหน่วงเปน็ ห่วงรงั้ ถา้ ประมาทพลาดพล้งั จะเสียตวั

อันข้อคำสตั ย์ตัดชวี ติ ใครคิดคนื หลงั จะยังช่วั

สตรีท่นี อกใจผวั มืดมัวไม่พน้ จัตุราบาย

ฯ ๑๒ คำ ฯ

๏ เมือ่ นัน้ ท้าววริ ุฬจกั รฦาสาย

ไดฟ้ ังถอ้ ยคำรำ่ ภิปราย จึงกลา่ วธบิ ายตอบไปพลัน

ถอ้ ยคำว่านัน้ หลกั แหลม แนมเหนบ็ เจ็บปวดกวดขัน

ทั้งหว่านท้ังล้อมปอ้ งกนั ใครจะร้เู ท่าทันนางกลั ยา

เมื่อเจ้ามานอนอย่กู ลางดนิ สงิ หส์ ัตวจ์ ะกดั กินเปน็ ภกั ษา

ลกู ผัวอยูไ่ หนไม่ตามมา ปดเปล่าเดาว่าให้เบือ่ ใจ

หรอื ผวั เจ้านอนอยูแ่ นบขา้ ง พเ่ี บียดเสียดเขา้ กลางหรอื ไฉน

เมอ่ื ของตกแล้วเราเกบ็ ได้ บาปกรรมจะไดไ้ ฉนนา

หรอื เจ้าทำคดิ นอกใจ แหนงหน่ายในความเสนห่ า

เขาแกลง้ ล่อลวงเอาเจ้ามา ทิ้งไวใ้ นปา่ แลว้ หนไี ป ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ ไดฟ้ ัง นางคัง่ แค้นอกหมกไหม้

นางจึงโตต้ อบคำไป มิไดค้ ดิ เกรงอสรุ ี

มาหยักเหยาเซา้ ซี้ไมอ่ นิ งั น่าเกลียดนา่ ชงั ทา้ วยกั ษี

ยิง่ บอกว่าลูกผวั มี ขนื มาพาทแี ตช่ อบใจ

แม้นผัวข้าอยู่ไดเ้ ห็น ที่ไหนจะทำเป็นแก่ขา้ ได้

82

ขา้ ไมย่ กั ยอกนอกใจ กรรมมีจงึ ไดม้ าจากกัน

จะมาทำผดิ ไม่คิดบาป เห็นแตจ่ ะได้ลาภก็ตัวสัน่

ไมค่ ิดว่าภัยในนรกนัน้ จะสังหารชวี นั พนั ทวี

ต้นง้วิ หนามคมเสมอื นกรด ยมบาลไม่ลดทา้ วยกั ษี

แร้งกาจิกท้งึ อยอู่ งึ ม่ี ยักษีไม่คิดอาตมา ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ เจ้าพ่ี อย่าพาทีปดเปล่าเลา่ ว่า

นรกหมกไหม้ที่ไหนมา หรือวา่ ใครเหน็ สักก่ีคน

มาพบเจ้านอนอยูเ่ อกา พจี่ ะพาเจ้าไปให้เป็นผล

พี่ผิดเมียทา่ นก็หลายคน จะขน้ึ งว้ิ สักต้นกไ็ ม่มี

วา่ พลางตระโบมโลมไล้ ถอยหนีพีไ่ ยนางโฉมศรี

หรือเจ้ามยิ อมเปน็ เมยี พี่ จะห้าํ หนั่ ชีวไี ว้ในป่า

.......................... ..........................[๔]

เลอื ดเนอื้ จะเป็นเหยอ่ื แก่ยกั ษา จะคดิ วา่ กระไรนางเทวี ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ อย่าคิด ถงึ จะส้ินชวี ิตไมถ่ อยหนี

ผัวสองครองข้าไม่ไยดี สู้มว้ ยเป็นผีดว้ ยสจั จา

มาฟันเสยี เถิดท้าวยกั ษี ให้ดบั ชีวีสงั ขาร์

จะเอากายไปเกิดในเมืองฟ้า ขอแต่สจั จาขา้ คงไว้ ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เม่อื นน้ั ท้าววริ ุฬจักรฤทธิไกร

83

กร้ิวโกรธฮดึ ฮอื คือไฟ จะใคร่ฆ่าฟันนางกัลยา

แม้นกูจะหํ้าหัน่ ฟนั นาง เสยี ดายรูปร่างนางนกั หนา

เสยี แรงคิดหวงั ต้งั ใจมา เปน็ เอกอคั รกลั ยาในกรงุ ไกร

เหมอื นหนึง่ ลกู ไก่อยใู่ นมือ ทางหรอื จะขัดแข็งได้

คิดแล้วกส็ งั่ พลไกร ใหเ้ ตรยี มรถไว้จงเร็วรา

ส่ังแล้วพญายักษี กำชับมนตรซี า้ ยขวา

แมน้ กูเขา้ อุ้มนางกลั ยา อสรุ ามึงโหเ่ อาไชย

วา่ แลว้ เสด็จเขา้ มา กลา่ วเกล้ยี งโอภาปราศรัย

เข้าโอบอ้มุ องค์นางทรามวัย ข้นึ ใสร่ ถไชยเขา้ พารา ฯ

ฯ ๑๐ คำ โอด ฯ

โอ้ รา่ ย

๏ เมอ่ื นัน้ นางพกิ ลุ ทองทรงโศกา

โอว้ ่าครั้งนี้จะมรณา จะมไิ ด้เหน็ หนา้ พระสามี

โอเ้ จา้ รักเจ้ายมของแมเ่ อย๋ กรรมส่งิ ใดเลยไม่รู้ที่

เมอ่ื ครงั้ หนี่งแมเ่ ปน็ ชะนี ไดล้ ูกสองศรมี าคดิ การ

คร้ังนี้ยกั ษาหามาไว้ ไหนเลยจะไดค้ นื สถาน

ในอกหมกไหมด้ ั่งไฟกาล นงคราญปม้ิ จะมว้ ยมรณา ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ เมื่อนั้น ท้าววิรุฬจักรยักษา

เห็นนางมาร่ำโศกา ปลอบวา่ นง่ิ อยู่อย่ารำ่ ไร

พจ่ี ะให้เป็นใหญ่ในกรงุ ยักษ์ ให้นงลกั ษณ์ครอบครองอย่าหมองไหม้

84

อีกท้ังนกั สนมกรมใน จะมอบให้เจ้าสน้ิ ทัง้ บรุ ี ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมื่อน้นั พกิ ลุ ทองขดั แค้นยักษี

ดว้ ยคำพญาอสุรี ด่งั เกศจี ะขาดจากกายา

คดิ แลว้ จึงร้องว่าไป เหวยอ้ายจังไรรษิ ยา

เปน็ ไรไม่อยทู่ า่ พระราชา ดแี ล้วหนมี านวี้ า่ ไร

เห็นกเู ป็นสตรีมาข่ขี ่ม จะสดู้ ว้ ยคารมหากลัวไม่

กว่าจะส้นิ เสียงกบู รรลยั ไม่ปราศรัยมึงแตส่ กั นดิ

ส้นิ ชายแลว้ หรอื ในธรณี จะเอาอ้ายเดยี รถยี ์มาเชยชิด

อ้ายเหล่าร้ายขีข้ โมยทจุ ริต เปลื้องปลดิ ลักเมียของเขามา

ใหล้ กู รักเมียรักตายจากอก ให้มงึ ตกอวิจจี งนกั หนา

อยา่ ใหท้ ันไปถึงพารา ให้อสุนผี า่ เศยี รมงึ แตกตาย

อยา่ ใหท้ นั สง่ั บุตรภรรยา ทงั้ โคตรวงศาทัง้ หลาย

พระธรณจี งแยกสบู กาย ฉบิ หายที่กลางมรคา ฯ

ฯ ๑๒ คำ ฯ

๏ เมื่อนน้ั ขนุ มารกรว้ิ โกรธเป็นนกั หนา

สตรคี นนี้อหังการ์ เผชญิ เกินมาทกุ ทีไป

มาแช่งชักด่าทอพ้อตัด ใครมั่งจะมิขดั อชั ฌาศัย

เหน็ ว่ากรู กั ทำหนักไป จะฟันใหย้ ่อยยบั ลงกับรถ

เปน็ หญิงแสนคมคารมกล้า หยาบช้าด่ากูเปน็ สาหส

นางร้องดน้ิ รนอยบู่ นรถ รากษสปิดปากนางเขา้ ไว้ ฯ

85

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมือ่ นน้ั พิกุลทองแค้นขดั อัชฌาศัย

มงึ มาปิดปากกูไวไ้ ย กูจะด่าใหย้ บั ไปบัดน้ี

กูไมอ่ ยากยอมไปเปน็ เมีย จะห้าํ หัน่ บนั่ เสียใหร้ ทู้ ี่

มงึ ฟันกลู งเสียบัดน้ี ดกี ว่าทจ่ี ะหาเอากูไป

เจ้าขา้ เอย๋ นี่แนะ่ ไม่ยอมดว้ ย จะหาํ้ หั่นให้มว้ ยตักษยั

ดเู อาเถดิ เงือดงดอดไวไ้ ย ฟนั เสียให้ตายไปบัดนี้ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ชิชะทา้ ทายกแู คน้ นกั เหตวุ ่ากรู กั วา่ รูปดี

หาไมอ่ ะไรอย่างนี้ ทีเดียวก็จะมว้ ยเป็นจณุ ไป

วา่ แลว้ เร่งรัดนายสารถี ตีต้อนรบี รน้ พลไพร่

นางจะดา่ ทอสกั เท่าไร น่ิงเสยี มิไดน้ ำพา ฯ

ฯ ๔ คำ เชดิ ฯ

๏ มาถงึ เสดจ็ เข้าในที่ สงั่ นางสาวศรีถว้ นหนา้

ใหไ้ ปรับองคน์ างกลั ยา พาเขา้ ไปไว้ปราสาทไชย ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ บดั นัน้ กำนลั รบั ส่งั บังคมไหว้

ออกไปรับองคน์ างอรไท พาเข้าไปไว้หอ้ งทอง ฯ

ฯ ๒ คำ เพลง ฯ

๏ พานางมาถึงปรางคใ์ น โลมเลา้ เอาใจอยา่ เศร้าหมอง

พญายกั ษต์ ้งั ใจปนู ปอง จะได้ครองสมบัตทิ ้งั พารา

86

จัดแจงให้อยบู่ ัลลังกแ์ ก้ว กวาดแผ้วหมดจดหนกั หนา

เสรจ็ แล้วกช็ วนกนั ออกมา จากห้องไสยาทุกคนไป ฯ

ฯ ๔ คำ เชดิ ฯ

๏ เมอ่ื นัน้ โฉมนางพกิ ลุ ทองกห็ มองไหม้

อยใู่ นหอ้ งคนเดยี วเปล่ียวใจ ซบพกั ตรร์ ํา่ ไรโศกา

โอ้คราทีนจี้ ากผัว นา่ ทีจ่ ะเสยี ตวั ดว้ ยยกั ษา

อสุรีมาบฑี า เห็นว่าไม่พ้นอัประมาณ

นางจึงยอกรบังคมไหว้ เทพไท้แลว้ ตัง้ อธษิ ฐาน

เดชะข้าขอตอ่ ภูบาล ไมค่ ดิ การยกั ยอกนอกใจ

.......................... ..........................[๕]

ขอให้เปลา่ ปลอดรอดภยั ให้ได้พบผัวรักกบั ลูกยา

นางพิษฐานพลนั ทันใด ชลเนตรหลง่ั ไหลทัง้ ซ้ายขวา

นางซบพระพกั ตร์ลงโศกา ฉายาพิลาปร่ำไร ฯ

ฯ ๑๐ คำ โอด ฯ

๏ เมอ่ื นั้น พญามารผ่านภพเปน็ ใหญ่

สง่ นางไปอยู่ปรางคป์ ราสาทไชย หมายใจคำนึงถึงกัลยา

โฉมสรอ้ ยสุดสวาดบิ าดตาพ่ี วันน้จี ะได้ลงไปหา

คดิ แล้วยกั ษมี ีศกั ดา แปลงกายกายาบัดเดี๋ยวใจ ฯ

ฯ ๔ คำ ตระ ฯ

ชมตลาด

๏ ทรงโฉมฉายเฉิดเลิศฟา้ ในโลกโลกาไมเ่ ปรยี บได้

87

ออ้ นแอ้นแมน้ เทพตรึงษไ์ ตร ทรงเครอื่ งวไิ ลละลานตา

ทง้ิ ทอดพระกรออ่ นระทวย พระนาดนวยกรีดกรทง้ั ซ้ายขวา

ออกจากหอ้ งปรางคร์ จนา ลีลาลงมาตำหนักจนั ทน์ ฯ

ฯ ๔ คำ เพลงฝร่งั ปีนตลง่ิ ฯ

๏ มาถึง จึงเหน็ ทวารทองนน้ั ปิดม่ัน

เคาะเคาะพระเคาะใบดาลพลนั ขวญั ตามารบั พี่ฉบั ไว

เจ้าบงั อรนอนหลบั แล้วหรือยงั เจา้ อาวรณค์ ิดถงึ พ่บี า้ งหรอื หาไม่

วนั น้ีฤกษ์งามยามไชย เราจะไดเ้ สพสมภิรมย์กัน

ร่ายเวทสะเดาะทวารไชย เข้าไปนั่งลงรมิ จอมขวญั

กับผวั ของเจ้ากระไรกนั ผินพักตรม์ าดูพกี่ อ่ นรา ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เม่ือน้นั พิกุลทองขัดแคน้ เป็นหนักหนา

บิดเบือนพกั ตรผ์ นิ ไม่นำพา แกลง้ ดา่ ยงุ เปรยี บให้เจบ็ ใจ

พอเหน็ ยงุ รน้ิ บินมา กัลยาเจ้าด่าประชดให้

เหมเ่ หม่อา้ ยยุงจังไร หมายใจจะกนิ แตเ่ ลอื ดกู

เน้อื หนังกำนัลขนั ที อา้ ยยงุ บดั สีไม่อดสู

จะสับใหย้ ับกบั มอื กู ทดุ อ้ายแสนรู้เรง่ ถอยไป

เหวยเหวยอา้ ยยุงสองหนา้ กูจะดา่ จะสบั ไม่หวาดไหว

มันจะข่มเหงกูสักเท่าไร หัวมึงจะปลิวไปดงั สับปลา ฯ

ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ

๏ ยกั ษี ได้ฟงั พาทนี างเปรียบดา่

88

ได้อายสาวสรรกัลยา ในอกยกั ษาให้เตรยี มตรม ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ พาที เจา้ จะด่ายุงนไ้ี มเ่ หมาะสม

ชชิ ะเจา้ แกลง้ แตง่ คารม เหน็ สมแลว้ หรอื วา่ ด่าสตั ว์

ว่ายงุ มากัดเอาได้ มนั ขบเอาทีไ่ หนเขา้ สนดั

เจ้าจึงพโิ รธโกรธฟัด ขบกดั เอาเจ้าไดก้ ี่ที

อสุรีพิโรธโกรธใจ ทนั ใดกก็ ลบั เปน็ ยักษี

สบิ เศยี รยี่สิบกรอสรุ ี ถอื พระขรรค์ไชยศรเี ข้าฟาดฟนั ฯ

ฯ ๖ คำ เชดิ ฯ

๏ .......................... ..........................[๖]

เดชะความสัตย์ของนางนัน้ พระขรรค์ก็หักออกทนั ที

จะประโยชนอ์ ะไรอขี ้ีรว้ิ ..........................

เขาทิ้งเสยี แลว้ มาถงึ น่ี เช่นนี้กไู มข่ อพบมึง

ว่าเปน็ ราพณ์ร้ายอสรุ า ยศฐาไมเ่ ยย่ี มเทียมถึง

เจ้าปอ้ งกันว่าพีจ่ ะเคล้าคลงึ เจ้าเลือกเอาให้ถงึ ทีห่ นำใจ

จะส่งไปเป็นทาสชาวครวั ..........................

.......................... ให้เขาจกิ หวั เอาไวใ้ ช้ ฯ

ฯ ๘ คำ เพลง ฯ

๏ มาถงึ นายวิเสทซ้ายขวา ให้เอากลั ยามาสง่ ให้

รับส่งั ใหจ้ ำตรากตรำไว้ ใหแ้ ลว้ นางในกก็ ลบั มา ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

89

บทที่ 5

๏ เมื่อนน้ั พระพิไชยมงกุฎผ้รู งุ่ ฟ้า

วันเสยี สำเภาเภตรา ฉวยคว้าไดล้ ูกทงั้ สององค์

แลหาไม่พบองคเ์ ทวี กำลังคลื่นอสุรีน้ันตีสง่

ขึน้ ขส่ี งั ขส์ ิทธ์ฤิ ทธิรงค์ กับลูกสององคเ์ ทย่ี วดไู ป

ขับสงั ข์ไปตามกระแสชล จะพบม่งิ นฤิ มลกห็ าไม่

หรอื ปลากินเสยี ประการใด หรือขน้ึ ฝ่ังไดก้ ระมังนา ฯ

ฯ ๖ คำ เพลง ฯ

๏ มาถึง ยงั รมิ พระสมทุ รทะเลใหญ[่ ๑]

เหลือบแลไปเหน็ ผ้าสไบ ทำธงปกั ไว้รมิ หาดทราย

พระองคก์ ็เสดจ็ เขา้ ไป ..........................[๒]

.......................... ..........................

จำได้วา่ ของนางโฉมฉาย พิกลุ ทองตกมาเรี่ยรายอยู่

หลากแหลกแปลกใจเป็นพ้นรู้ หรือเจา้ ซุ่มอยูท่ แี่ หง่ ใด

ก่กู ้องร้องหาเมยี แก้ว ตามแถวโตรกเตรนิ เนนิ ไศล

รกั ยมพอ่ เอย๋ ทำกระไร ชลนัยนฟ์ ูมฟองนองพักตรา

ได้ยนิ เสยี งนกรอ้ งกอ้ งไพร แว่วไปเหมอื นนอ้ งรอ้ งเรียกหา

ฟังไปใชเ่ สยี งนางกัลยา กโ็ ศกาพิลาปร่ำไร

ไดย้ ินเสียงชะนรี อ้ งโหยหวน เหมอื นเสยี งนม่ิ นวลเจ้าร้องไห้

เจา้ เรยี กพ่ีโนน่ แล้วแกว้ กลอยใจ พาลกู สายใจเทีย่ วมองหา

ครน้ั ว่าฟังไปมใิ ชแ่ กว้ ขอ้ นทรวงเขา้ แลว้ กันแสงหา

90

สดุ ใจผวั แล้วเจ้าแกว้ ตา เดินทรงโศกาตามทางไป ฯ

ฯ ๑๔ คำ โอด ฯ

ทยอย

๏ เมือ่ น้นั นางนกสาลิกาเสยี งใส

ทำรังอยู่บนต้นไทรใหญ่ แลเหน็ ทา้ วไทกบั ลกู ยา

เดนิ ทรงโศกาตามทางไป คิดสงสารใจเปน็ หนกั หนา

จึงรอ้ งไปพลันมทิ ันชา้ พอ่ ลูกโศกาด้วยเหตใุ ด ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมือ่ นั้น พระมงกฎุ หยดุ ฟังนกถามไถ่

จงึ บอกนสุ นธิ์แตต่ น้ ไป พรดั เมียเราไซร้ทีค่ งคา

พ่อลกู สามคนดน้ั ด้นไพร ตดิ ตามทรามวยั ขนิษฐา

ยังรูบ้ า้ งหรอื นางสาลิกา เมตตาจงบอกใหแ้ จ้งใจ ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ พนั ปี เรารูค้ ดีจะบอกให้

นางไปทางนี้จำช้ไี ป นานแล้วก็ได้เจ็ดราตรี

นางร้องไห้ส่งั เนื้อความไว้ แมน้ เห็นทา้ วไท้ลกู สองศรี

ใหเ้ ร่งตดิ ตามจรลี ภมู จี งเร่งตดิ ตามไป ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมือ่ นน้ั พระมงกุฎรู้แจ้งไมส่ งสัย

..........................[๓] แมน้ ไปไดพ้ บนางกลั ยา

จะสนองคณุ เจ้าเปน็ ทเี่ ลศิ ค่อยอยกู่ ่อนเถิดนางปกั ษา

91

อยเู่ ปน็ ผาสุกทุกเวลา อวยพรปกั ษาแลว้ คลาไคล ฯ

ฯ ๔ คำ เชิด ฯ

๏ มาจะกล่าวบทไป พระวสิษฐ์ฤๅษีอันเป็นใหญ่

อย่ใู นแว่นแคว้นแดนไพร สรุ ิยใ์ สพอค่ำย่ำเวลา

กองกณู ฑ์พธิ รี ะดมไฟ จะใหเ้ รอื งฤทธแ์ิ รงแสงกล้า

ตั้งพรตตบะประสมยา หลับตาอ่านเวทในกุฎี ฯ

ฯ ๔ คำ ตระ ฯ

๏ เมื่อนัน้ พระพไิ ชยมงกฎุ เรืองศรี

เดินตัดลดั ปา่ พนาลี สุรยิ ศ์ รีเลีย้ วลบั พระเมรไุ กร

จนั ทรสอ่ งสวา่ งพ่างพน้ื ร่มรืน่ เงยี บสงดั ทงั้ ปา่ ใหญ่

พาลกู เดนิ ตามพนาลยั เห็นแสงไฟสวา่ งขา้ งครี ี

ลกู เอ๋ยเตรียมตวั จงฉับไว ดีรา้ ยแดนไตรของยกั ษี

มนั จบั แมเ่ จา้ ไว้ไม่รู้ที พระข้นึ ศรศรีค่อยยอ่ งมา

ใหล้ ูกถอดถอื พระขรรค์ไชย ท้าวไทสงั เกตวา่ ยักษา

แม้นยกั ษพ์ ่อจะฆา่ ใหม้ รณา ชิงเอามารดาของเจ้าไป

วา่ แล้วดำเนินเดนิ มา แอบเงาชายปา่ เขา้ ให้ใกล้

จงึ เหน็ ดาวบสยศไกร เถกงิ กูณฑอ์ ยใู่ นที่ศาลา ฯ

ฯ ๑๐ คำ เจรจา ฯ

๏ พอ่ ลกู ก็ชวนกนั เขา้ ไป กราบไหว้บังคมเหนือเกศา

พระดาวบสจงทรงพระเมตตา ขา้ ขออาศัยสกั ราตรี ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

92

๏ เม่ือน้นั พระวสษิ ฐโ์ คดมฤๅษี

จึงปราศรัยไถ่ถามดว้ ยปรานี โฉมศรีจะไปแห่งใด

สามคนพ่อลกู องอาจมา ในปา่ ระหงดงใหญ่

หรอื เปน็ กษตั ริยพ์ รัดเมอื งไกล บอกให้รู้แจ้งแหง่ คดี ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอื่ น้นั พระมงกุฎบอกแจง้ เปน็ ถว้ นถ่ี

ขา้ เสียสำเภาในวารี พรัดกบั เทวีท่คี งคา

ข้าจึงพาลูกข้ึนฝั่งได้ รู้ข่าวทรามวัยเพราะปกั ษา

จึงมาพบองค์พระอัยกา เมตตาจงโปรดปรานี ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอ่ื น้นั พระดาวบสรแู้ จง้ แหง่ โฉมศรี

หนทางยังไกลในพงพี ตอ่ รุ่งพรุ่งนจ้ี ึงคลาไคล

จดั แจงที่บรรณศาลา ให้พระราชาอยอู่ าศยั

หยุดพักหลับนอนสำราญใจ ตามไปก็จะพบเปน็ ไรมี ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ ได้ฟัง พระทรงสงั ข์ประณตบทศรี

พระเข้าปรนนิบตั พิ ดั วี แลว้ ใหส้ องศรเี จา้ นิทรา ฯ

ฯ ๒ คำ ตระ ฯ

๏ รุ่งแล้ว พาสองลูกแกว้ เสนห่ า

ทง้ั สามกช็ วนกนั วนั ทา กราบลาเจ้าตาจะคลาไคล

93

พระดาวบสค่อยอยจู่ งดี ครองกจิ พิธใี หผ้ ่องใส

จะขอพรพระอาจารยช์ าญชัย ทั้งสามจะไดเ้ ป็นมงคล

พระอาจารย์ชว่ ยพจิ ารณา ข้าจะไปพนาวาไพรสณฑ์

ยงั จะพบน่มิ น้องนิฤมล จะไปตำบลหนทางใด ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมื่อน้ัน พระวสิษฐ์ผู้มีอัชฌาศยั

ดใู นทพิ ญาณทันใด กร็ แู้ จง้ ใจในปญั ญา

ตวั เจ้าจะไดค้ คู่ รอง แตจ่ ะตอ้ งรบพงุ่ กับยักษา

แลว้ จะพบเมยี รักของราชา ตามทิศบรู พาจงเรง่ ไป

กูจะให้แหวนนอ้ ยใบหนง่ึ นี้ ศกั ด์ิสิทธิ์ฤทธแี ปลงตัวได้

แมน้ ว่าจะนกึ เปน็ อันใด จำแลงแปลงได้ทุกส่ิงอัน ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นั้น พระมงกุฎชืน่ ชมหฤหรรษ์

รบั แหวนแลว้ กราบลงฉบั พลัน ท้ังสามอภิวนั ท์พระมุนี

แลว้ ทำประทกั ษณิ สามรอบ นบนอบกราบกรานพระฤๅษี

ยาตราออกมาจากกฎุ ี ตามทิศมนุ ีใหฤ้ กษ์ไป ฯ

ฯ ๔ คำ เชดิ ฯ

๏ ตามมา ในป่าระหงดงใหญ่

เทพเจ้าเมอื งบนเข้าดลใจ เขา้ แดนภพไตรอสุรา

พลบคำ่ ยำ่ เย็นลงอยไู่ รไร ภูวไนยกล็ ถุ งึ สวนขวา

ของพระบตุ รีศรโี สภา ลับตามารหม่อู สุรี

94

พาพระลูกยาเข้าอาศัย สมุ ทมุ พมุ่ ไม้ในสวนศรี

แต่พอลบั หมอู่ สุรี ต่อรงุ่ พรุ่งนี้จะคลาไคล ฯ

ฯ ๖ คำ ตระ ฯ

ชา้

๏ มาจะกลา่ วบทไป นางอรณุ วดีศรีใส

เป็นบุตรท้าววิรฬุ จกั รฤทธิไกร ชันษาเจ้าไดส้ ิบห้าปี

จำเริญรุ่นสุนทรลักขณา พักตราช้อยแช่มแจม่ ศรี

อนั องคส์ มเดจ็ พระชนนี เทวสี สู่ วรรคาลัย

เมื่อจะไดค้ คู่ รองของบงั อร ให้เดือดรอ้ นในจติ ไม่ผ่องใส

เคยไปเล่นอุทยานใน ท่ีสวนดอกไม้อยา่ งทกุ ที

จึงเรียกพี่เล้ยี งผ้รู ่วมใจ เราจะออกไปสวนศรี

พี่ไปสง่ั นกั เทศขันที ให้เตรยี มวอมณจี ินดา ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ เมื่อน้ัน พเี่ ลีย้ งรับสัง่ ใส่เกศา

เดนิ ผาดนาดนวยออกมา จากวังฉายาภิรมยใ์ น

จงึ สั่งขอเฝา้ เจา้ กรม นักสนมสาวศรีน้อยใหญ่

พระบุตรจี ะเสดจ็ ออกไป ใหจ้ ัดแจงไว้ในบดั น้ี ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ ครน้ั วา่ จดั แจงได้พรอ้ มแลว้ คลาดแคลว้ มาทูลพระโฉมศรี

ไดพ้ รอ้ มเสรจ็ แลว้ พระเทวี โฉมศรจี งทราบในพระทัย ฯ

95

ฯ ๒ คำ ชมตลาด ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั นางอรณุ วดศี รใี ส

สระสรงสนานสำราญใจ เอาสคุ นธล์ ูบไลล้ ะลายทา

ใสน่ าํ้ มนั กุหลาบอาบกลน่ิ ให้ซาบสิน้ ทุกเสน้ เกศา

ผัดผ่องละอองพักตรา กรดี กันเกศาบรรจงไร

ภูษาก้านแย่งพนื้ ดำ เลศิ ลำ้ ไมม่ ีใครเปรยี บได้

ทรงสไบตาดทองยองใย เนาวรัตน์ตรัสไตรจินดา

ใส่สรอ้ ยตาบประดบั ทับทรวงทรง สอดพระธำมรงคท์ ั้งซา้ ยขวา

ทองหลามอรา่ มรจนา ทรงพาหุรดั ตรัสไตร

ใสฉ่ ลองรดั เกลา้ เพราเพริศ ฉลุเลศิ รกั รอ้ ยดอกไม้ไหว

ทรงเสรจ็ เสด็จคลาไคล ขึน้ เฝา้ ทา้ วไทพระบดิ า ฯ

ฯ ๑๐ คำ เพลง ฯ

๏ มาถงึ จึงต้ังบังคม ด้วยมโนภริ มยห์ รรษา

จะขอลาสมเดจ็ พระบิดา ไปชมสวนขวาสำราญใจ ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เม่ือนนั้ พญามารผ่านภพผ้เู ปน็ ใหญ่

ได้ฟังลูกน้อยกลอยใจ จะลาไปเลน่ สวนอทุ ยาน

เจา้ อยา่ เล่นอยใู่ ห้ช้านกั นงลกั ษณพ์ ่อยอดสงสาร

จะไปเที่ยวเล่นให้สำราญ สุรยิ ฉ์ านบ่ายคลอ้ ยจงกลับมา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอ่ื น้ัน นางอรณุ วดเี ร่งหรรษา

96

จงึ ถวายบังคมทูลลา พีเ่ ลยี้ งซ้ายขวาห้อมลอ้ มไป ฯ

ฯ ๒ คำ เชดิ ฯ

๏ มาถงึ ลงจากวอทองอนั ผ่องใส

พรอ้ มทัง้ นักสนมกรมใน เท่ียวไปในสวนอทุ ยาน

พระทองลดเลย้ี วเที่ยวชมไม้ ตกกลาดดาษไปล้วนบุปผา

พิศดอกช่อแย้มผกา จำปาลำดวนหอมยวนใจ

การะเกดกระดังงาสารภี ซอ่ นชู้มะลุลบี านไสว

สายหยุดพุดตานตระการใจ ล้วนพรรณดอกไมน้ านา

บ้างมาเลน่ ซอ่ นเล่นไล่ อ้ืออึงคะนึงไปในสวนขวา

รอ้ งลำขบั โต้กันไปมา ปรดี าภิรมยช์ ่นื ชมใจ ฯ

ฯ ๘ คำ เพลงฉงิ่ ฯ

๏ เมือ่ นน้ั พระพไิ ชยมงกุฎพสิ มัย

มองตามสุมทุมพมุ่ ไม้ แลไปเหน็ โฉมพระบุตรี

เลน่ อยู่กับฝงู นางใน สายสุดสวาดใิ จอาลัยพ่ี

ทรงโฉมแช่มชอ้ ยร้อยมาลี อยู่กลางสาวศรีกลั ยา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เหน็ แล้ว บอกสองลกู แกว้ เสน่หา

เราจะซ่อนอยู่ฉะนี้มิลบั ตา ยกั ษาตรวจตราระวงั ไว

พอ่ จะจำแลงเปน็ สาลิกา กับสองลูกยาพิสมัย

ขน้ึ อย่บู นพฤกษาให้พน้ ภยั เสกด้วยพระเวทศกั ดา

................................. .................................[๔]