วรรณกรรมเรื่องพิกุลทอง

97

................................. กลายเป็นสกุณาด้วยฤทธี

สามตวั พ่อลูกก็บนิ วน จบั บนก่ิงไม้ตรงโฉมศรี

พลอดเปน็ ภาษาสกณุ ี หวังจะใหเ้ ทวีเจ้าชอบใจ ฯ

ฯ ๘ คำ ลำ สาลกิ า ฯ

๏ เจา้ สาลิกาแกว้ พ่อ คำ่ วันนห้ี นอแกว้ พอ่ จะนอนไหน

ลูกนกน้ันเล่าก็วา่ ไป .....................[๕]

แมเ่ ราหาไม่ ไหนไหนก็นอนเถิดรา

................................. .................................

พอ่ นกบอกลูกสองมา วา่ พอ่ จะหาแมใ่ ห้ใหมค่ รานี้

ลูกนกตอบพลนั ทันที .................................

................................. พ่อจะหาทีน่ ่เี ป็นเหน็ ชอบกล

พอ่ นกรอ้ งตอบบดั เดีย๋ วดล พอ่ เห็นจะเป็นผลแลว้ ลกู ยา

................................. ฝา่ ยว่าลกู นกกร็ อ้ งมา

อยากกล้วยหนักหนา บิดาจะคิดประการใด

................................. พ่อนกตอบลกู บดั ใจ

รอ้ งขอลงไป ใจบญุ จะให้ทานกนิ ฯ

ฯ ๑๒ คำ ฯ

๏ เม่ือน้นั โฉมศรีมจี ิตคดิ ถวิล

ฟังเสียงนกหลอดใหย้ วนยนิ โฉมฉนิ พิศวาสจะขาดใจ

ร้พู ลอดดั่งคนรู้เจรจา ชะรอยวา่ พรดั ตรงมาแตไ่ หน

สุรเสียงไพเราะเพราะจบั ใจ พศิ วงหลงใหลด้วยสาลิกา

98

จงึ ส่ังสาวสรรกำนลั ใน ให้เอากลว้ ยไปใหเ้ จ้าปักษา

ใหจ้ ัดของหวานใสพ่ านมา ตามแต่สาลิกาจะขอบใจ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมื่อนัน้ สาวทร่ี ับส่งั บงั คมไหว้

ออกมาจัดของดว้ ยบดั ใจ สาวใชก้ ็ยกเขา้ มา

นวลนางพ่เี ลี้ยงร้องเรียกไป พ่อจะกนิ อะไรเจ้าปกั ษา

ลงมากนิ เถดิ เจ้าสาลิกา ลงมาเร็วเร็วจากตน้ ไทร ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั พระสุวรรณสาลิกาเสียงใส

รอ้ งตอบสาวศรีไปทนั ใจ จะเอากลว้ ยมาให้กไู มเ่ อา

กูเปน็ นกท้าวนกพญา ไม่สมควรจะลงมาหาเจา้

ถา้ แม้นโฉมยงนงเยาว์ น้ันแหละตวั เราจะลงไป ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ เมื่อนัน้ นางอรุณวดีศรีใส

โฉมนางเสดจ็ เขา้ ไป ทรามวยั รอ้ งเรียกเจา้ สาลกิ า

โอเ้ จา้ ขนุ ทองของแม่เอย๋ ทรามเชยจงบินลงมาหา

กลว้ ยอ้อยของกนิ เราเอามา เจา้ ปรารถนากนิ สง่ิ ไร

อยูด่ ้วยกันเถดิ เจ้าสาลิกา แม่จะหากรงทองอันผอ่ งใส

ลงมาเถิดพอ่ มาเจ้ายาใจ แม่จะเล้ยี งเจ้าไว้ท้งั สามตวั ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ไดย้ ิน สาลกิ าก็ยม้ิ แยม้ หัว

99

ทำดง่ั จะโผเข้าจับตวั ร้องหัวแลว้ พลอดเปน็ คำใน

มั่นคงแลว้ หรือจะเลี้ยงกนั จอมขวัญยงั จะจำคำส่ังได้

ลวงล่อแต่พอใหล้ งไป แลว้ จะไม่เหมอื นดงั่ วาจา

ข้าคดิ รกั ตัวกลัวภยั ด้วยทรามวยั เปน็ เชอ้ื ยกั ษา

ขัดใจแลว้ จะฆา่ ให้มรณา แม้นใหส้ ัจจาจะลงไป ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ฟงั ปกั ษี เทวจี ะร้กู ลกห็ าไม่

นอ้ ยหรือถอ้ ยคำนา่ เจบ็ ใจ ชา่ งรู้กลอะไรพน้ ปัญญา

จงึ วา่ ดรู าเจ้าขนุ ทอง คำของเราสัจจะไม่มุสา

แมจ่ ะเลย้ี งเจา้ ไวโ้ ดยสจั จา หรอื จะหนลี งมาก็ตามใจ ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ จงึ ส่ังมหาเสนา ขน้ึ คลอ้ งสาลิกาให้จงได้

แมน้ ได้สามตัวพอ่ ลูกไซร้ เราจะให้ประทานรางวัล ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ บัดนน้ั เสนารบั สัง่ ขมีขมนั

หาบว่ งหาข่ายได้ครบครัน ชวนกนั ข้นึ คล้องสกุณา ฯ

ฯ ๒ คำ เชดิ ฯ

๏ เม่ือนั้น จงึ พระสุวรรณปกั ษา

ตรัสสงั่ ทัง้ สองพระลกู ยา ให้เสนาเขาคล้องเอาตวั ไป

แล้วทำเปน็ เชงิ มิใคร่จะบนิ ปักษินให้คลอ้ งเอาตัวได้

ค่อยค่อยโลดโจนไมบ่ ินไป อยู่บนกงิ่ ไมช้ ม้อยตา ฯ

100

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ บัดนนั้ เสนปี ีนข้ึนบนพฤกษา

ได้ทีคลอ้ งพลนั มทิ นั ชา้ จบั ไดส้ าลกิ าบัดเดี๋ยวใจ ฯ

ฯ ๒ คำ เชดิ ฯ

๏ จงึ พาเจ้านกน้ันเข้ามา ถวายนางกลั ยาไมช่ า้ ได้

โฉมนางช่นื ชมภริ มยใ์ จ รับเอานกไวด้ ้วยยนิ ดี

ท้ังลกู นกนอ้ ยก็ไดม้ า แม่จะหากรงทองอยา่ หมองศรี

สง่ั ใหร้ างวัลแกเ่ สนี ให้มีบำเหน็จผูไ้ ดม้ า ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ เมื่อนนั้ นางอรุณวดเี สน่หา

เยน็ รอนอ่อนแสงพระสรุ ิยา กลั ยาจะกลับเข้าวงั ใน

พานกสาลกิ าข้ึนวอทอง ปดิ ป้องกำบังพระสุรยิ ์ใส

พรอ้ มพรั่งนักสนมกรมใน ตามเสด็จทรามวยั เข้าพารา ฯ

นางอรุณวดีนำนกสาลิกาทั้งสามตัวเข้าไปเลี้ยงในวัง เมื่อเข้าไปอยู่ในวังแล้วพระพิไชย
มงกุฎแปลงกายเปน็ คน ได้นางอรุณวดเี ป็นชายา และเกดิ การสูร้ บกับทา้ ววิรุฬจักร หา้ ววิ
รฬุ จกั รพลาดพลัง้ ถูกศรส้ินชีวติ [๖]

๏ เม่ือน้ัน[๗] พระพไิ ชยมงกุฎนาถา
เห็นองค์สมเด็จพระมารดา จึงยอกรวันทานางเทวี
แล้วทูลวา่ อยา่ ไห้อาลัยนกั หนอ่ ยจักประชวรไมค่ วรที่
ลกู ไม่หมายว่าแม่ของเทวี ลกู นึกวา่ ชนนีของลูกยา

101

อันองค์อสุรที ่ีม้วยมิด ลูกกผ็ ดิ เธอกพ็ ลงั้ จงึ สังขาร์

ลกู งอนง้อขอรักสมัครสมา ทา้ วยงิ่ ถอื โทษาคิดฆ่าตี

เหลอื ทนพน้ ที่จะอดกล้ัน จงึ หยบิ ศรกรกันทา้ วยักษี

เผอิญเคราะหจ์ ำเพาะถูกภูมี ถงึ ท่ีชีวาตมข์ าดชะตา

จงคิดปลงสง่ สการเถดิ ผา่ นเกลา้ อยา่ สรอ้ ยเศร้าอาลัยใหน้ กั หนา

เกดิ กรรมจะสนองลกู สองรา พระมารดายกโทษได้โปรดปราน ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ เมื่อน้ัน นางพญากำสรดนา่ สงสาร[๘]

เหน็ ลูกเขยมาประณตบทมาลย์ นงคราญรับคมประนมกร

พศิ วงทรงบางร่างรัด งามทดั อรณุ ดวงสมร

ทว่ งทกี ิริยาว่าวอน โอนออ่ นเอาใจไม่หยาบคาย

ทว่ี โิ ยคโศกเศร้าถงึ สามี เทวคี อ่ ยเบาบรรเทาหาย

จงึ ตรสั กบั ลูกเขยภิเปรยปราย ไมค่ วรขุ่นวนุ่ วายถงึ เพยี งน้ี

จรงิ แลว้ หนอเพราะเพอ่ื อกุศล เข้าดลใจจอมจักรทา้ วยักษี

แมไ่ มถ่ ือโทษาอยา่ ราคี เหตทุ ้งั นี้ก็กรรมได้ทำมา

แลว้ วา่ กบั บตุ รศี รีสมร ไม่หา้ มปรามบิดรชงั น้ำหน้า

จนว่นุ วายตายเปลา่ ไม่เขา้ ยา อายเขาหรอื ว่าเจา้ ไม่อาย ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ ฟังมารดา กลั ยาประหว่นั ขวัญหาย

กราบทลู รำพนั บรรยาย เธอวางวายสำหรับลกู อัประมาณ

ลูกห้ามท้าวไทก็ไมโ่ ปรด คาดโทษกร้ิวตรสั ประหัตประหาร

102

ลกู ทำชว่ั กลัวตวั จะวายปราณ เหมือนพาลฆา่ พ่อใหม้ รณา

มาตรุ งค์ทรงขรรค์น้ีฟนั ฟาด ถึงเศียรขาดกค็ วรกบั โทษา

อย่กู อ็ ายไม่วายคำนนิ ทา กลั ยาทูลพลางทางโศกี ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ เมอื่ นนั้ พระมารดรวอนปลอบลูกสาว

แตแ่ ม่หา้ มยังไมฟ่ ังเลยคร้งั นี้ หรือจะฟงั เทวีเจ้าหา้ มปราม

จะโทษอ่ืนโทษไกลไมเ่ ปน็ ผล เพราะพระชนมเ์ ธอส้ินอวสาน[๙]

แลว้ หันหน้าวา่ กับพระภูบาล พอ่ เป็นภารธรุ ะดว้ ยชว่ ยจัดแจง ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอ่ื น้ัน จึงองคบ์ ดนิ ทรท์ ลู แถลง

ราชการมารดาอย่าระแวง ทุกตำแหนง่ จะให้เสร็จสำเรจ็ การ

ทลู พลางทางจับศรสาตร์ อภวิ าทต้ังจิตพิษฐาน

ยนื แยงแผลงโดยคคั นานต์ ไปพมิ านเนรมติ วสิ สุกรรม์ ฯ

ฯ ๔ คำ เชดิ ฉิ่ง ฯ

๏ ตกลงตรงสุวรรณมิทนั ช้า เสียงสะทอ้ นฟากฟา้ โกลาลน่ั

ทุกองคเ์ ทวฤทธปิ์ ิดพระกรรณ องคก์ ส็ ่ันไมเ่ ป็นสมปฤๅดี ฯ

ฯ ๒ คำ ยานี ฯ

๏ เมื่อนั้น พระวษิ ณกุ รรมเรอื งศรี

แลเหน็ ศรสทิ ธิฤ์ ทธี ภูมหิ ยบิ ทอดทศั นา

ศรทรงขององคส์ ังข์ศิลปไ์ ชย มอบให้กบั พระโอรสา

จะมเี หตุเภทภยั ในโลกา เทวาสอ่ งเนตรสงั เกตไป

103

แจ้งว่าพระไชยสุรยิ ์วงศ์ ใชศ้ รมาเชิญองค์เปน็ การใหญ่

ให้ทำเมรยุ กั ษที บ่ี รรลัย จะต้องไปให้ทันท่วงที ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ แล้วจดั แจงแตง่ องค์ทรงเคร่ือง อรา่ มเรืองจำรัสรัศมี

กรกุมมหาจินดาดี ถือหางมยุรีระเห็จไป ฯ

ฯ ๒ คำ กลม ฯ

๏ ครัน้ ถึงจึงน่ังรว่ มอาสน์ เทวราชกล่าวความถามไถ่

ใช้ศรไปหามาทำไม ทา่ นประสงค์สิ่งไรเร่งบอกมา ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมื่อนน้ั พระโฉมยงทรงฤทธ์ิทกุ ทิศา

บอกพระวิษณกุ รรมมทิ ันชา้ เชิญมาโปรดช่วยอำนวยการ

ครน้ั จะกะเกณฑท์ ำเมรใุ หญ่ ก็ลำบากบ่าวไพร่ในไพรสาณฑ์

พอ่ นางโฉมฉายนน้ั วายปราณ เหน็ แกเ่ ยาวมาลยก์ ่อนคราวน้ี ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมื่อน้นั เทวัญสำรวลสรวลศรี

มันต้องอยา่ งนน้ั แหละพนั ปี ช่ัวดีขนุ ยกั ษ์ศักดิ์พ่อตา

ถงึ ไมร่ กั หากเหน็ กับลูกสาว จริงนะทา้ วเรือ่ งบรุ าณการอาสา

นี่หากเหิมเริม่ รักกลั ยา ตอ้ งเอาหน้าประกวดอวดแมย่ าย

ตรสั พลางทางเสด็จโยนแก้ว แสงสว่างพร่างแพรว้ เฉดิ ฉาย

นึกเอาเมรสุ ุวรรณพรรณราย แพรวพรายบนยอดคีรศี รี ฯ

ฯ ๖ คำ ตระ ฯ

104

๏ เกิดเปน็ พระเมรุมรฑป สารพันครนั ครบตา่ งสี

ตรีมุขชอ่ ฟา้ บราลี เมรทุ ิศต้งั ที่ประจำทิศ

สำซ่างวางสวดธรรมขันธ์ ราชวตั ิฉัตรชนั้ ไพจิตร

ประทีปตง้ั จังหวะชวลติ รอกติดระย้าแกว้ แววระยบั

รปู สตั ว์ต้ังถัดพานผา้ ไตร สังเค็ดใสใ่ ช้ฐานตง้ั อันดับ

มโี รงเลี้ยงคาวหวานประทานทรัพย์ พลบั พลาศรที ีป่ ระทับขา้ งหนา้ ใน

ช่องระทากำมพฤกษ์กม็ ีครบ ไมใ่ ครจ่ บท้าวนกึ รำลึกใส่

โรงหวานคาวของเคียงเรยี งกันไป เสร็จดังเทพไทจนิ ตนา ฯ

ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ

๏ จึงตรัสกบั โฉมยงพระทรงศกั ด์ิ เมรนุ ี้งามหนกั เกนิ รักษา

แล้วลากษัตรยิ ์ขตั ตยิ า เหาะไปฟากฟา้ ดว้ ยฤทธี ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ เมอ่ื นั้น พระมงกุฎปรดี ิ์เปรมเกษมศรี

ตรสั สัง่ ยกั ษาธบิ ดี ใหเ้ ชิญศพอสรุ ขี ึน้ เมรทุ อง ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ บัดนั้น เสนาบงั คมประนมสนอง

ออกมาตราตรวจทุกหมวดกอง เลือกรองพลไพรไ่ ลจ่ ดั กัน

บา้ งเทยี บรถคอยประทบั รับโกศ บ้างก็โจษทุ่มเถียงกันเสยี งส่นั

เกณฑ์ใหใ้ ส่ลอมพอกบอกท่วั กัน ยกสวุ รรณยานมุ าศมาลาดปู

จัดพระญาติของยักษ์ชักพระศพ แตง่ เครื่องครบเปล่งปลั่งอยทู่ ั้งคู่

ไปนมิ นต์สิทธาขรวั ตาครู ทีท่ า่ นรู้เชีย่ วชาญอ่านพระธรรม์

105

เชดิ โกศอำไพใส่รถแก้ว ขนัดแถวนางหา้ มตามโศกศัลย์

กลองตปี ่ีแจ้วเยอื กแก้วกรรณ สังข์แตรแซส่ นั่นเข้าเมรุทอง ฯ

ฯ ๘ คำ นางหงส์ ฯ

๏ ยกโกศวางมหาเบญจามาศ โอภาสรังสีไมม่ ีสอง

นางร้องไห้ครวญครำ่ ทำเป็นร้อง เสียงโพธแิ์ ก้วโพธ์ทิ องพร้อมพร้อมกัน ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ ฝา่ ยพวกห่นุ งิว้ ละครโขน ก็ต้ังทา่ ท้าตะโพนกลองรัวลนั่

มาดหมายเขม้นเลน่ ประชัน เสียงคร้นื ครั่นสนกุ ทุกโรงงาน

ยามเย็นเทวดาปาทานทง้ิ บ้างชว่ งชงิ ลม้ ลกุ พลกุ พล่าน

เพลาค่ำกลองฟังก้องกงั วาน พวกคนพาลเมาเหลา้ ว่ิงราวกนั ฯ

ฯ ๔ คำ กราว ฯ

๏ มงี านเบ็ดเสร็จเจด็ ราตรี พระภูมปี รดี เิ์ ปรมเกษมสันต์

จึงตรัสกบั กลั ยาวลิ าวัณย์ จะปลงศพกุมภณั ฑ์เวลาน้ี

บรรดาสาวสรรกำนลั ใน เสนานอ้ ยใหญ่ของยักษี

ญาตวิ งศ์พงศาบรรดามี จงจดั แจงอัคคใี ห้พร้อมไว้

พระองค์ทรงประทีปบุปผา ขอสมาแล้วพระองค์ประจงใส่

มารดากลั ยาพวกหน้าใน กจ็ ดุ ไฟรงุ่ โรจนโ์ ชตนา ฯ

ฯ ๖ คำ ปี่กลอง ฯ

๏ เสรจ็ งานการศพยกั ษี สามกษัตริยเ์ ปรมปรีด์ิเปน็ หนกั หนา

ตรัสสงั่ มหาเสนา เร่งตรวจตรา ตัวเราจะเข้าเมือง

สามองคเ์ สร็จทรงเคร่ืองประดบั แวววบั เปล่งปลง่ั มลังเหลือง

106

ชวนฝูงกำนัลนางยา่ งเยือ้ ง ทรงรถเรืองจำรสั ชัชวาล

ช้างม้ารา่ เริงบนั เทิงเสียง สำเนยี งรพี้ ลทวยหาญ

โกฏิแสนแนน่ พงดงดาน คืนเข้าสถานพระพารา ฯ

ฯ ๖ คำ กราว ฯ

๏ คร้ันถึงจงึ ประทบั รถทรง พรอ้ มฝูงอนงคซ์ ้ายขวา

ตา่ งองคล์ ลี าศยาตรา ไปยังปรางคป์ ราพรรณราย ฯ

ฯ ๒ คำ เพลง ฯ

๏ เมื่อนนั้ พระมงกุฎสรุ ยิ ์วงศ์ฦาสาย

ท้ังสองกมุ ารสำราญกาย คอ่ ยสบายยินดปี รีดา

อาทิตยอ์ ัสดงลงลบั ไม้ ชวนโฉมทรามวัยขนิษฐา

กบั สองลกู รกั ร่วมชวี า สู่ทีไ่ สยาในราตรี ฯ

ฯ ๔ คำ ตระ ฯ

บทที่ 6

๏ คร้ันรงุ่ สางสวา่ งพระเวหน พนักงานเคร่ืองตน้ หงุ ปง้ิ จี่

ต้มแกงพะแนงของดีดี ผดั หมฉู ูฉ่ ่ีทอดหม่มี ัน ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ เม่ือน้ัน พิกุลทองเป็นไพร่ใชท้ นี่ ่ัน

รวู้ ่าอสุรนิ สิน้ ชวี ัน จอมขวญั ยนิ ดีปรดี า

ว่ามนษุ ย์สามองคท์ รงฤทธ์ิ มาสงั หารผลาญชวี ติ ยกั ษา

หรอื พระทรงสวสั ดภ์ิ ัสดา ให้กระเหม่นนยั นานิฤมล

ทำไฉนจะแจง้ แหง่ คดี จะตกร้ายกี่ทดี กี หี่ น

107

คิดพลางทางกล่าวด้วยเล่หก์ ล ฉันเป็นคนพึง่ บุญร้คู ณุ นาย

เครื่องอานครัง้ นีไ้ มเ่ หมือนก่อน เผด็ ร้อนเคม็ มากยากใจหาย

ยักษาเสพสรุ าไม่เวน้ วาย ถึงเผด็ รอ้ นผอ่ นสบายชอบพระทยั

น่ีทา้ วเธอเปน็ มนุษย์สุดจะยาก เปรยี้ วมากหวานมากจงึ จะได้

ข้าเคยทำเครือ่ งอานการข้างใน เข้าใจคาวหวานชำนาญเคย ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ บัดนั้น นายครัววา่ กลวั จรงิ จรงิ เหวย

เครอ่ื งมนุษยน์ ่ไี ม่เข้าใจเลย ชาวเราเอ๋ยเสยี หลงั แลว้ ครัง้ นี้

จงึ หันหนา้ วา่ กบั พกิ ลุ ทอง อยา่ งไรน้องกรุณาเมตตาพี่

เอน็ ดดู ้วยช่วยเทียบให้ที สุดแทแ้ ต่ดีอยา่ อำพราง ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ เม่อื น้ัน พกิ ุลทองสมจิตไมค่ ิดหมาง

จัดแจงโตะ๊ เตียบแล้วเทียบวาง พิกลุ ทองของนางตดิ มอื ไว้

พอนายครัวนัน้ ไมท่ ันดู โฉมตรูเหนบ็ แนบแอบใส่

ไกลเ่ กลี่ยเสยี พลนั ทนั ใด ในจานยำใหญเ่ ปน็ สำคญั

รบี เร่งเรว็ รดั ตีบตั รตรา พวกเชญิ เข้ามาขมีขมนั

พอเชญิ เครื่องไปนคั ราไม่ช้าพลนั ขนึ้ เฝา้ ทรงธรรมพ์ ระราชา ฯ

ฯ ๖ คำ ชุบ ฯ

๏ ครั้นถงึ จงึ ต้งั ยังสถาน พวกนางพนกั งานรับเปิดฝา

ทลู เชิญสามกษัตรยิ ข์ ตั ติยา ใหเ้ สวยโภชนากระยาหาร ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

108

๏ เมอ่ื นนั้ พระจอมวงั ฟงั แจ้งแถลงสาร

ชวนสองพระราชกมุ าร เสวยโภชนาหารสำราญรมย์ ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ คำนึงถึงอุ่นเรอื นเจ้าเพอื่ นยาก กำจัดจากปางใดจะไดส้ ม

ไดแ้ ต่สองลกู ยามาไวช้ ม พระปรารมภค์ ิดถงึ ตะลงึ ตะไล

ลืมเคีย้ วโภชนาสาลี เค้ยี วโนน่ เคีย้ วนี่หาโปรดไม่

หอเหน็ ดอกพิกุลฉนุ พระทัย สงสยั หยิบทอดทัศนา ฯ

ฯ ๔ คำ ร่าย ฯ

๏ จำได้ว่าของพระนอ้ งแก้ว ผอ่ งแผ้วโสมนสั หรรษา

ล้างพระหัตถแ์ ลว้ ตรัสถามลกู ยา เจ้าว่าพิกุลทองนข่ี องใคร

ชา่ งทองมอื ไหนที่ใตฟ้ ้า ทำเทียมเหน็ วา่ หาเหมอื นไม่

เจ้าจงดแู ลให้แนใ่ จ ท่ีไหนใครเป็นเชน่ มารดา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอื่ นน้ั สองโอรสบงั คมกม้ เกศา

ต่างองคท์ รงพิจารณา จรงิ แทแ้ มข่ ้าอยเู่ มอื งน้ี

พระพหี่ ยิบขึ้นทลู เกศา พระนอ้ งชงิ เอามาทูนเกศี

สององค์ต่างทรงโศกี พระพ่ีกอดน้องร้องร่ำไร ฯ

ฯ ๔ คำ โอด ฯ

๏ เมอื่ นั้น พระพิไชยมงกฎุ ศรี

ปลอบสองลูกยาอย่าอึงไป ยงั ไม่ตระหนักประจกั ษค์ วาม

แลว้ ทำกริว้ กราดประภาษไป เวรน้เี วรใครจงไปถาม

109

ไมน่ จิ พศิ ดทู ำวู่วาม เพิกเฉยเลยตามอำเภอใจ

พิกุลทองของใครตกในเคร่ือง ไม่รู้ขา่ วราวเรอื่ งเปน็ ไฉน

สองพระลกู ยาโศกาลยั เร่งไปเอาตัวแมค่ รวั มา ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ บัดนน้ั ฝงู กำนัลตกใจเป็นนกั หนา

รับสงั่ แลว้ พลนั มทิ นั ชา้ ชิงกนั ข้ึนหน้ารีบคลาไคล ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ คร้ันถงึ บอกกบั ยายนายเครอ่ื ง จอมกษตั ริย์ขัดเคอื งเป็นข้อใหญ่

เหตดุ ้วยพิกลุ ทองของใคร ใสไ่ วไ้ มพ่ จิ ารณา

จนพระโอรสยศไกร โศกาลยั แคน้ ขัดมนสั า

พระองค์ทา้ วทรงพระโกรธา ใหร้ บี หาตัวไปจะไลเ่ ลยี ง ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ บัดนั้น พวกเครือ่ งงกงันชว่ ยกนั เถยี ง

นางมนุษยม์ าใหม่เขา้ ใกล้เคียง บ่ายเบ่ียงลวงหลอกบอกอบุ าย

เขาวา่ ตัวเขาเปน็ ชาวเครื่อง ยักเยอื้ งออกตัวไมก่ ลวั หวาย

ขา้ เบาจติ ผดิ ไปแลว้ คณุ นาย ถึงวอดวายไมว่ างนางคนน้ี ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอื่ น้นั พิกุลทองรับวา่ ข้าใหม่น้ี

เคราะห์กรรมแลว้ จะทำกระไรมี น้องไมข่ ัดพีอ่ ยา่ เป็นทุกข์

นางทำสำออยออ้ ยอิ่ง น้ำใสใจจริงเกษมสขุ

ทำบน่ บ้าว่าเคราะหจ์ ำเพาะยุค แลว้ นางลุกจดั แจงตะแบงมาน ฯ

110

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ บัดน้ัน สาวสรรบ่นว่าน่าสงสาร

รีบหาเทวีตะลีตะลาน กับนายครัวตวั การขึ้นเฝา้ พลัน ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ ถึงหนา้ พระทน่ี ัง่ แลว้ ยั้งหยุด พอสองราชบตุ รรงั สรรค์

แลเห็นมารดาขึน้ มาพลัน พากันลงจากแทน่ มณี

สององคต์ รงเขา้ กอดบาท เจียนจะสนิ้ ชวี าตมท์ งั้ สองศรี

ไมท่ ันตรัสอัดอ้นั อินทรีย์ วสิ ญั ญีนิ่งแน่แดดาล ฯ

ฯ ๔ คำ โอด ฯ

๏ เมื่อนนั้ พกิ ุลทองโฉมยงสุดสงสาร

สำคัญวา่ โฉมฉายทำลายปราณ กอดกมุ ารซอนซบสลบไป ฯ

ฯ ๒ คำ โอด ฯ

๏ เมื่อนน้ั พระมงกฎุ เศรา้ สร้อยละห้อยไห้

เห็นองคข์ นษิ ฐาพริ าลยั สองสายใจโอรสปลดปลง

เปรยี บดังพญานาคราช มาพฆิ าตพ่นพิษให้ผยุ ผง

โจนจากท่ีนง่ั บัลลังก์ทรง กอดกษตั ริย์สามองค์วิสัญญี ฯ

ฯ ๔ คำ โอด ฯ

๏ บดั น้ัน กำนัลนางพวกเหลา่ สาวศรี

เหน็ กษตั ริยท์ ีอ่ งคท์ รงโศกี สิ้นสมประดีสลบไป

ตา่ งคนตระหนกอกส่นั เขา้ นวดฟน้ั ผันแปรแกไ้ ข

111

ยื่นสคุ นธ์ปนปรุงจรงุ ใจ ชโลมให้ทีก่ ษตั รยิ ข์ ตั ตยิ า ฯ

ฯ ๔ คำ สาธุการ ฯ

๏ รวยรนิ กลน่ิ กลั่นคนั ธรส ดอกไมส้ ดซมึ ซาบอาบนาสา

ส่ีกษัตรยิ ช์ มุ่ ชื้นฟื้นวิญญาณ์ ผ่านฟ้าตรัสถามนางทรามวยั

เนื้อนวลรว่ มวันขวัญขา้ วพ่ี พี่คว้าหาโฉมศรีหาพบไม่

ได้แต่สองลกู นอ้ ยกลอยฤทัย ค้นหายาใจในนทั ี

ไปถึงท่าได้ผา้ สไบนอ้ ง พร่ี ่ำรอ้ งเรยี กหานางโฉมศรี

ตามรอยพกิ ุลมาในวารี พอสญู ทตี่ ้นไทรใจรอนรอน

สาลิกาบอกความรีบตามติด เอาชีวิตแลกรักต้องสมร

พบฤๅษีเฒ่าช้ีหนทางจร จนรบรอนยักษต์ ายได้ธิดา

พสี่ งสัยใครช่วยเจา้ ข้นึ ฝ่งั ......... [๑] สงสยั เปน็ นกั หนา

เหน็ จะสิ้นเคราะห์กรรมท่ีทำมา ขวญั เอย๋ ขวัญกลั ยาอย่าตกไกล ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ ฟงั ตรสั ศรสี วสั ดิท์ ูลพลางทางรำ่ ไห้

คว้าลกู สององคก์ บั ทรงไชย พอคลื่นใหญ่โยนมาคว้าไมท่ ัน

เจ็ดราตรอี ยทู่ ่ชี เลกวา้ ง เผอิญนางเมขลามาถงึ น่ัน

อ้มุ มาถึงทา่ ดว้ ยฉบั พลนั เมียดน้ ดนั้ โหยหาพระสามี

ยกั ษาไปพาเมียมาไว้ จะตง้ั ให้เปน็ เอกมเหสี

ไม่ยอมยกั ษย์ ักษ์ฟันลงทนั ที บุญมีไม่มว้ ยด้วยมอื มาร

โกรธาสัง่ ขา้ เป็นวิเสท แสนสมเพชเมียนักมนั หกั หาญ

จะตายวันพนั หนสทู้ นทาน ทูลพลางนงคราญก็โศกา ฯ

112

ฯ ๘ คำ โอด ฯ

๏ เจ้าพ่ี มารศรผี ยู้ อดเสนห่ า

ทงั้ นบ้ี ญุ กรรมได้ทำมา เหมอื นเทวาต้นร้ายปลายดี

จงหกั โศกเถิดเจา้ ยากเท่าน้ัน จะนบั วนั ปรดี ์ิเปรมเกษมศรี

แลว้ ตรสั สง่ั ชาวคลงั ไปทันที จัดเคร่ืองทรงส่งศรีภษู ามา ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ บดั นนั้ ครวั นางคลังในเสนอหนา้

กราบกรานแลว้ คลานออกมา จัดหาเครอ่ื งตน้ เครือ่ งทรง ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ ใส่พานคลานเข่าเขา้ มาตั้ง พรอ้ มท้ังพนกั งานนํ้าสรง

ต่างคนรบี รัดจัดประจง เชิญเสดจ็ โฉมยงสรงวารี ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมอื่ นั้น พิกุลทองเยาวยอดนารศี รี

เสด็จเข้าทส่ี รงชลธี พร้อมเหล่าสาวศรีกำนัลใน ฯ

ฯ ๒ คำ เสมอ ฯ

๏ น่งั เหนอื แท่นทองรองสรง บษุ บงกระเซ็นเยน็ ใส

หยัดยอ้ ยฝอยฟงุ้ จรงุ ใจ กลน่ิ บปุ ผามาลยั ตรลบกาย

สาวสกรรจส์ นั ทัดเขา้ ขัดสี พระฉวเี ปลง่ เหมือนกบั เดือนฉาย

ทรงสคุ นธป์ นทองละอองอาย ทงั้ คันฉ่องสอ่ งพระฉายผัดพักตรา

ทรงภูษากรวยชายเขยี นลายมาศ เข็มขดั คาดรดั องค์ทรงภูษา

ทรงสไบซ้ำซ้ำธรรมดา ธำมรงค์วงราคาคา่ บรุ ี

113

หยบิ มงกฎุ จดั นวมจะสวมทรง คดิ อายฝูงอนงค์นางสาวศรี

เขาจะว่าปล่อยแกแ่ นก่ ระนี้ แลว้ เทวที รงรัดเกล้าเนาวรัตน์

ขา้ หลวงน้อยนอ้ ยคอยอยูง่ าน รำเพยพานเห่อื แหง้ แป้งผดั

พวกเอาหนา้ น่งั เบยี ดคอยเยยี ดยัด ศรีสวัสดิ์นวยนาดยาตรา ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฉุยฉาย ฯ

๏ ครน้ั ถึงจึง่ ถวายอภิวาท สามธี ริ าชนาถา

สวมสอดกอดสองพระลกู ยา จุมพิตปรางปราด้วยยนิ ดี ฯ

ฯ ๒ คำ ชมโฉม ฯ

๏ เม่อื น้ัน พระสุรยิ วงศท์ รงสวัสด์ิรศั มี

พศิ โฉมแก้วกลั ยาณี ถึงทง้ั มลี กู เต้ายงั เพราพรงิ้

งามศักด์งิ ามทรงดังวงวาด วาจามารยาทสมเป็นหญิง

พดู เปน็ ดอกพิกลุ มบี ุญจรงิ เกศายิง่ หอมหวนชวนช่นื ใจ ฯ

ฯ ๔ คำ รา่ ย ฯ

๏ ชมพลางทางสัง่ สาวศรี บอกอรณุ วดพี สิ มัย

ให้นางกัลยามาไวไว จะรูจ้ ักกบั นางเทวี ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ บัดน้ัน สาวสรรประณตบทศรี

รับสง่ั แลว้ พลันทันที จรลไี ปปรางคป์ ราสาทไชย ฯ

ฯ ๒ คำ ชบุ ฯ

114

๏ ครั้นถึงจงึ่ ทูลกลั ยา วา่ ผา่ นฟา้ บำรุงกรงุ ใหญ่

ใชข้ ้ามาทลู พระทรามวัย ใหเ้ สด็จขนึ้ ไปเพลานี้

นางที่พระบิดาเกบ็ มาได้ ใช่อน่ื คอื องค์มเหสี

เปน็ แมส่ องกุมารชาญฤทธี เหน็ จะใหเ้ ทวีไปบงั คม ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมือ่ นนั้ โฉมอรณุ นารินป่นิ สนม

ฟงั ความหวามไหวพระทยั ตรม ดังหนามยอกตอกระบมในอุรา

จงึ ปรึกษาหารอื พระพ่เี ล้ียง ครงั้ นน้ี อ้ งเพยี งจะคลั่งเปน็ บา้

บดั น้ีสมเดจ็ พระภสั ดา รับสง่ั ใหห้ าน้องขนึ้ ไป

จะให้นอ้ งคมคัลท่านเมียหลวง จะหาญหักหนักหน่วงกไ็ มไ่ ด้

นางทบี่ ิดาเอามาไว้ ใหไ้ หวด้ หี รอื มไิ หว้นะพ่ีอา ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ บัดนนั้ พ่เี ลยี้ งบงั คมกม้ เกศา

ยุแยงแกลง้ บอนเจรจา แมจ่ ะวันทาไมค่ วรท่ี

เปน็ คนหวั พลัดจากจรมา ต่ำชา้ สารพดั จะบัดสี

บ้านเมอื งของเราเจา้ เทวี นางนีท้ รพลคนเชลย

ยกข้นึ น่าชงั ตั้งเป็นใหญ่ กลับให้แมไ่ หวก้ รรมกรรมเอย๋

ผู้ดเี ปน็ ไพร่พ่ไี มเ่ คย แม่ทรามเชยอย่าไหว้อายกำนลั ฯ

ฯ ๖ คำ เจรจา ฯ

๏ ไดฟ้ ัง ช่างขดั แค้นแสนศลั ย์

จะเปน็ ไรก็เปน็ ไดเ้ ล่นกัน ไมเ่ มตตาฆ่าฟนั ก้มหน้าตาย

115

ตรัสพลางแต่งองคท์ รงเครือ่ ง รงุ่ เรืองพรงิ้ เพรศิ เฉิดฉาย

เสดจ็ จากปรางค์สุวรรณพรรณราย ขา้ หลวงทง้ั หลายกต็ ามมา ฯ

ฯ ๔ คำ เพลง ฯ

๏ มาถึงมณเฑียรวเิ ชยี รรตั น์ นางกษัตริย์เลียบแลขวา

แลว้ บงั คมสมเดจ็ พระภสั ดา แกลง้ ทำขึ้งป่งึ ชาไมพ่ าที ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เม่อื นัน้ พระพไิ ชยมงกฎุ โฉมศรี

เหน็ นางอรุณวดี ท่วงทขี งึ ขงั ปัน้ ปง่ึ นกั

ตรัสเรยี กรอ้ ยชั่งมาน่งั นี่ ธุระมจี ะแถลงแจง้ ประจกั ษ์

ท่ใี ห้หาโฉมยงนงลกั ษณ์ มาร้จู กั กบั เจ้าพกิ ุลทอง

ขวัญข้าวเจ้าตกอยู่เมืองน้ี บญุ พ่ีมาพบสบสนอง

ขอเชญิ ทรามสงวนนวลละออง จงปรองดองวันทาเทวี

ผวั จะได้สบายไปภายหน้า แก้วตาเป็นน้องนั้นเปน็ พี่

เหมือนทรามวยั ใหส้ ุขกบั สามี อย่ากังขาราคไี มต่ ้องการ ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ เม่ือน้ัน นางอรุณแคน้ หนกั ทลู หกั หาญ

ตรัสมานตี้ อ้ งคลองบรุ าณ แต่รำคาญข้องในน้าํ ใจเมยี

แมน้ พระองค์ไดน้ างมาทางอื่น เมียแสนชื่นกราบไหว้ก็ไมเ่ สยี

อนั นางใชค้ รวั เหน็ ปัวเปยี ยกเมยี ใหว้ นั ทาระอาพกั ตร์

เมือ่ พระองคไ์ มท่ รงเมตตา จะฆา่ ตชี วี าใหป้ ระจกั ษ์

รักตัวกลบั ชวั่ ลงเพราะรัก พระทรงศักดช์ิ ุบเลี้ยงใหเ้ ที่ยงธรรม ฯ

116

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมือ่ น้ัน พระสามีเคืองขัดอัดอน้ั

จึงตรัสวา่ ข้หี ึงพดู ดึงดนั ลูกกระษัตรยิ ์เหมอื นกนั ทำลมื ตัว

บิดาไปพาเขามาไว้ กลบั ว่าขา้ มาใหใ้ ส่ความช่วั

เจ้าพดู ขม่ เหงไม่เกรงกลัว ท้งั น้กี ็เพราะตวั ไมม่ บี ญุ

แลว้ ไปเถดิ เจ้าเจ้าไม่ไหว้ พี่จะลาคลาไคลอย่าเคอื งข่นุ

บุญน้อยกลอยใจไมก่ ารณุ ย์ เจ้าหาจุลหาจักรศักดส์ิ มกัน ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมื่อนัน้ นางเคอื งขัดแคน้ ค้อนคอ่ นเสกสรร

อนิจจาทรงยศประชดประชัน ตรสั ไยอย่างนน้ั พระภมู ี

ถึงบดิ าพามาได้ร่วมรกั รู้ประจักษ์ทัง้ ปรางค์ปราสาทศรี

แตห่ ากนางทำช่ัวตัวไมด่ ี จึงสง่ ไปไวท้ ่ีหงุ ต้มแกง ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอื่ น้นั พกิ ุลทองเจบ็ ช้าํ คำแสลง

จงึ ร้องว่าเจา้ อย่าตะแคะตะแคง เสแสร้งมุสาพูดพาโล

ขา้ ไดเ้ สียเปน็ เมียพ่อเจ้าหรอื นางคนถือจัดจ้านพาลโทโส

เดิมทวี ริ ุฬจักรยกั ษ์โกโร มนั เมาโมหะมากอยากเชยชม

ตง้ั แต่ปา่ จนมาถงึ ปราสาท เฝ้าหมายมาดชมชิดสนิทสนม

เรามไิ ด้ปรารถนาสมาคม ขืนนยิ มลูบคลำนั้นรำ่ ไป

แลว้ ไมเ่ หมอื นเป็นซื่อสัตย์ เราบอกปดั ไม่รกั อย่าสงสัย

ข้าสัตยซ์ ่อื ถือมั่นจนบรรลยั ครนั้ นางไปพักตรย์ ักษ์กลบั มา

117

แปลงเป็นมนษุ ย์เขา้ มาเกย้ี ว แล้วโกรธเกร้ยี วว่าเราน้ีดา่ ว่า

กลับเปน็ ยกั ษซ์ ัดพระขรรค์ฟันกายา บญุ ของข้าพระขรรคส์ ะบั้นไป

การนี้สาวใชก้ ็ได้เห็น ถึงจะปิดมิดเมน้ หาลบั ไม่

แลว้ ยักษ์ส่งนายครวั มอบตัวใช้ จริงอย่างไรนางงามถามมารดา ฯ

ฯ ๑๒ คำ ฯ

๏ เม่ือนัน้ รักยมแค้นขัดสหสั า

ทลู องค์ทรงฤทธิพ์ ระบิดา ลกู เจบ็ อายขายหนา้ นักภูมี

เขาวา่ แม่นช้ี วั่ ช้า จะเอาหน้าไวไ้ หนพระโฉมศรี

พระก็เปน็ กษัตราเจา้ ธานี ภูมไี ลเ่ ลยี งดเู ปน็ ไร

ฤๅว่าพระฟงั เลน่ เหน็ วา่ เพราะ ลูกไมเ่ หน็ เหมาะที่ตรงไหน

วา่ พลางทางควา้ พระขรรค์ไชย หมายใจจะฆา่ นางอรณุ ฯ

ฯ ๖ คำ เชิด ฯ

๏ องคพ์ ระบิดาเขา้ ควา้ ได้ น่ีอะไรกราดเกรย้ี วเฉยี วฉุน

ราวกบั ฝอยติดไฟไหม้เป็นจณุ ทำวา้ วุน่ ไมง่ ามเสียความเรา

แลว้ ตรัสถามพกิ ลุ ทองน้องเจ้าพี่ นางอรุณวดีเขาวา่ เจา้

นอกใจผวั ช่ัวจรงิ ฤๅนงเยาว์ จะไม่ถามความเลา่ เป็นชายทราม ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ พิกุลทองทลู ว่าหามิได้ เขากลา่ วไว้ว่าช่ัวตัวตอ้ งถาม

ถ้าสืบสวนว่ากลา่ วจะเบาความ ขอทำตามสัตย์ซ่ือพิสูจนต์ วั

เมียจะขอลุยไฟใหค้ นเหน็ จะไว้เช่นนารดี ฤี ๅช่ัว

แมน้ ซอ่ื ตรงก็คงจะเปน็ ตัว ถ้าลกั เลน่ เหนือผัวคงวายปราณ •ฯ

118

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอื่ นนั้ พระโฉมยงทรงตรสั เสยี งฉาดฉาน

เหวยพวกอำมาตยร์ าชการ อยา่ น่งิ นานกองไฟใสต่ รงน้ี ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ บัดน้นั เสนารบั ใส่เกศี

เรยี กหาบ่าวไพร่ใชท้ นั ที ขุดรางใสอ่ คั คตี รงชานพัก ฯ

ฯ ๒ คำ ยานี ฯ

๏ โดยกวา้ งสศ่ี อกยาวแปดศอก เอาไมต้ อกเสามุมหลุมละหลกั

สายสญิ จนล์ งยันต์กนั ผียักษ์ ต้ังศาลอารักษ์สูงเพียงตา

นมิ นตส์ ิทธาเข้ามาน่งั อกี ทง้ั ชพี ราหมณถ์ ว้ นหน้า

แลว้ เชญิ ทรงกลดรจนา ทั้งพระแสงปราบดาใสพ่ านทอง

ญาตวิ งศพ์ งศาเสนายกั ษ์ ก็พรอ้ มพรกั แน่นนงั่ ทั้งผอง

ถอื พพิ ัฒนส์ จั จาวา่ แซซ่ ้อง รักพวกพ้องไมเ่ ทา่ เจ้าแผน่ ดนิ ฯ

ฯ ๖ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอื่ นั้น พระพิไชยสรุ ิย์วงศ์ทรงศลิ ป์

ตรัสกับกลั ยายอดนาริน จงลุยไฟใหส้ น้ิ มลทนิ ตวั

ยกั ษาเทวาในสถาน จะได้เหน็ เปน็ พยานกนั ทัว่ ทว่ั

หรือเหน็ ไฟใจหว่ันประพร่ันกลัว ถา้ ไมช่ ่ัวเนอ้ื เย็นไมเ่ ปน็ ไร ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมือ่ น้นั พกิ ลุ ทองผ่องพักตร์เพียงแขไข

ทลู ลาพระองคท์ รงไชย โลมลกู สายใจอย่าโศกา

119

แล้วนงคราญหยบิ พานธปู เทยี น ประจงเจยี นสงิ สรรพพ์ รรณบุปผา

ทูลเกลา้ แล้วกลา่ วด้วยวาจา ขอเชิญเทวาทกุ พมิ าน

อกี องคพ์ ระพเิ นศพินาย อิศวรนารายณท์ กุ สถาน

ถ้าขา้ ไม่ตรงตอ่ ภูบาล ขอให้ไฟไหม้ผลาญขา้ ม้วยมิด

แมน้ ข้าซื่อสัตย์ต่อสามี ให้อัคคเี ย็นร่ืนชนื่ จติ

เปรียบดังคงคาสรุ ามฤต หายรอ้ นถอนพิษอย่าแผว้ พาน

คุณสองชนกมาปกเกล้า ทงั้ คุณท้าวภสั ดากลา้ หาญ

มาค้มุ ครองป้องกนั ในสันดาน นงคราญเกษมเปรมปรดี ์ิ ฯ

ฯ ๑๐ คำ สาธุการ ฯ

๏ กราบลงทีต่ รงเพลงิ กลา้ เสนากระพอื พัดถ่ี

โฉมยงกา้ วลงในอคั คี เยน็ ดงั วารที พิ รส

กวักเรยี กนางอรณุ โฉมศรี มาลยุ เพลิงกับพีใ่ หป้ รากฏ

งามดงั นางสวรรค์ชั้นโสฬส ทอดกรออ่ นชดไปมา ฯ

ฯ ๙ คำ เชดิ ฉง่ิ ฯ

๏ คนดเู ยียดยัดอัดแอ ก็เซ็งแซ่สรรเสริญเป็นนกั หนา

จรงิ แท้แนน่ ักประจกั ษ์ตา มบี ุญนักหนาพระเทวี

เทวารักขากำพฉู ตั ร เทพทัว่ จังหวัดราศี

โปรยทิพบุปผาสมุ าลี ดบั แสงอัคคที นั ใด ฯ

ฯ ๔ คำ กระบองกัน ฯ

๏ เมื่อนนั้ พระมงกฎุ รัศมีศรีใส

กบั สองโอรสยศไกร เขา้ ประคองทรามวัยจากอัคคี ฯ

120

ฯ ๒ คำ เสมอ ฯ

๏ น่งั เหนอื ปจั ถรณอ์ อ่ นละมุน ตรสั กับนางอรุณโฉมศรี

ตัวเจ้าจงเข้าลุยอคั คี มารศรเี ป็นคนตน้ ความ

เดมิ เจ้าวา่ เขาเป็นเมียพอ่ ลวงลอ่ จ้วงจาบหยาบหยาม

เขาเถียงเจา้ ว่าเขาไม่ผ่อนตาม ลยุ ไฟไว้งามกบั ตาคน

ยักษาเทวาสาธุการ โปรยทพิ สุมาลย์เกลือ่ นกลน่

ถึงทีแก้วตาแลว้ หน้ามน จะลอื เลื่องเบือ้ งบนจบฟา้ ดนิ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ไดฟ้ ัง หนั หน้าหันหลังนง่ั ผนั ผิน

คดิ พลางกล่าวตอบพระภมู นิ ทร์ เห็นสิ้นบริสทุ ธ์วิมตุ ความ

มใิ ชเ่ มยี ปักหนา้ ว่าเห็น เขาพูดเล่นแซ่ไปเมียไดถ้ าม

ชายกบั หญิงอยดู่ ว้ ยกันมนั ไมง่ าม น่ันแหละตามผ่านฟ้าจะหารอื

จะใหน้ อ้ งลยุ ไฟอยา่ งไรน่ันใคร กลา่ วชวั่ ตวั ฉนั กระนน้ั หรือ

เจ้าข้าเอ๋ยเสริมสง่ สง่ กระพือ จะเหยยี บเมียไมใ่ หห้ อื ขน้ึ พ้นดนิ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ นางงาม กลา่ วความปลิน้ ปลอกออกตัวสิ้น

เสรมิ สง่ ใครเจ้าเฝา้ เลน่ ลน้ิ ดหู มนิ่ ไมก่ ลวั นางตวั ดี

ตรสั พลางขยบั จับไมเ้ รยี ว หวดดังเขวียวเขวยี วถูกโฉมศรี

นางกราดกรีดหวดี วง่ิ เปน็ สงิ คลี เถียงพลางทางหนีวนเวยี น ฯ

ฯ ๔ คำ ศัพท์ไทย ฯ

๏ ปากกล้า ใส่ความหนามเสี้ยน

121

แกล้งกอ่ ลอ้ เลยี น พากเพยี รแกต่ ัว

ใหไ้ หวไ้ มไ่ หว้ ถอื ใจไมก่ ลัว

ปึ่งเอาเจ้าผัว ใสช่ ั่วเทวี ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมอื่ ไรขา้ เอาชั่วใส่ใครกระน้นี ่ี

เจรจาพาที ไม่มีสัจธรรม

เขาวา่ ทุกขใ์ จ จับไม้เรยี วรนั

สิ้นชาตขิ าดกัน แต่วนั นี้ไป ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เจ้าโทโส หนั หน้ามาโต้หากลัวไม่

เป็นไรเปน็ ไป ขาดไหนขาดกัน

เปน็ เมียของข้า กลับวา่ อย่างน้ัน

ภมู ตี รี ัน แจม่ จนั ทรร์ ับรอง ฯ

ฯ ๔ คำ เชิด ฯ

๏ เมือ่ น้ัน โฉมอรณุ ขุ่นหมอง

ถูกโพยภสั ดานำ้ ตานอง หนพี ลางทางร้องเรง่ คลาไคล ฯ

ฯ ๒ คำ โอ้ รา่ ย ฯ

๏ เดนิ พลางทางทรงกันแสงศัลย์ อายฝูงกำนลั น้อยใหญ่

อยู่ดว้ ยกนั ไม่ทันสักเทา่ ไร มาต้องรบั โพยภยั พระสามี

ดงึ ดื้อเพราะถอื คำพีเ่ ลี้ยง จงึ ทุ่มเถยี งกระเหนยี ดเสียดสี

ผัววา่ สิ่งไรไมไ่ ยดี อนั สตรีใครอย่าดูเยีย่ งเรา

122

ไม่เกรงผวั ตัวตอ้ งจรเปน็ หม้าย ถา้ กลวั อายรักนวลสงวนเขา

ตอ้ งปลอ่ ยปละละลดสอู้ ดเอา อนั หนง่ึ เจ้าของผวั ตอ้ งกลวั เกรง

ร้สู ึกผดิ คดิ ไดส้ ิกายยบั สำทับเขาเย้ยเยาะไมเ่ หมาะเหมง็

จะโทษใครโทษใจของตวั เอง ใหว้ ังเวงเดินพลางทางโศกา ฯ

ฯ ๘ คำ โอด ฯ

๏ ครน้ั ถงึ จงึ เข้าไปในหอ้ ง กอดเขา่ เศร้าหมองบน่ บ้า

พเ่ี ล้ยี งกำนลั นานา ฟั้นยาทาทวั่ ท้งั อินทรีย์ ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ เม่ือน้ัน นางอรุณกำสรดกันแสงศรี

โอพ้ ระจอมอศิ โรโมลี ส้นิ ปรานรี ักใคร่อาลัยแล้ว

น้องผดิ นดิ หนอ่ ยหน่งึ เทา่ นัน้ ทรงธรรมข์ ัดขอ้ งไม่ผอ่ งแผว้

โบยตีกายาขา้ เป็นแนว พระทูลกระหม่อมแก้วพ่ึงเหน็ ใจ

มผี วั หวังว่าจะหาสขุ กลบั ไดท้ ุกข์เศร้าหมองไม่ผอ่ งใส

ร่ำพลางนางสลดระทดใจ ทรามวยั ข้อนทรวงเข้าโศกา ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ อยู่ไย ไหนไหนไม่พ้นครหา

ตายเสยี เถิดเกิดใหมใ่ หล้ บั ตา ชาตนิ ้ีขา้ เปน็ สตรีคนมีกรรม

พอลับตาพวกเหลา่ สาวศรี นางลุกจากแท่นท่ีพไิ รรำ่

หมกมุ่นขุ่นแคน้ แสนระกำ งามขำหาทีผ่ กู คอตาย ฯ

ฯ ๔ คำ เพลงฉ่ิง ฯ

๏ บดั น้ัน พ่เี ลี้ยงประหวน่ั ขวัญหาย

123

เหน็ นางทรามวัยไมส่ บาย กก็ วดชายตามดูอยไู่ กลไกล ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมือ่ นัน้ นางอรุณครวญคร่ำรำ่ ไห้

มาพน้ สาวสรรกำนัลใน ทรามวยั จะปลงชนมา ฯ

ฯ ๒ คำ โอ้ ฯ

๏ นางจึงยอกรอ่อนเกศ ทัว่ ไทเ้ ทเวศร์ทุกแหล่งหลา้

อีกทง้ั ชนนีบิดา ธรณคี งคาทั้งพระพาย

ขา้ จะอาสญั ในวนั นี้ ขอเกิดพบภมู เี หมือนใจหมาย

เป็นค่สู ร้างทุกชาติอยา่ คลาดคลาย อย่าหน่ายเสนห่ น์ ้องเป็นสองเมยี

ชายอน่ื อยา่ ให้ข้าปฏิพัทธ์ จงกำจดั หลกี ไปให้ไกลเสยี

ขอแตผ่ า่ นเกล้าอยเู่ คล้าเคลีย นางคิดเสยี ใจเศรา้ เปล่าวิญญาณ์ ฯ

ฯ ๖ คำ โอด ฯ

๏ แข็งจิตคิดอายเสยี ดายช่อื อยู่หรือก็อายตายดีกว่า

เปล้ืองสไบที่ทรงติดองค์มา ผกู ก่งิ มณฑาหนา้ เกยทรง

สานรวดกวดชิดกระหมดิ มัน่ ชายหนึง่ พันผูกศอนวลหง

หัตถป์ ลอ่ ยห้อยโหนโยนองค์ หมายจะใหป้ ลดปลงพิราลัย ฯ

ฯ ๔ คำ เชิดฉิ่ง ฯ

๏ พี่เล้ียงวางว่ิงชงิ แก้ เซ็งแซก่ รีดกราดหวาดไหว

บา้ งเป่ายาหาหมอวิง่ สอไป บา้ งคลาไคลไปทูลพระมารดา ฯ

ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั สนุ ทรตบอกตกประหม่า

124

ตรสั เรียกกำนัลกลั ยา รบี มาปราสาทพระบตุ รี ฯ

ฯ ๒ คำ เชิด ฯ

๏ ครั้นถงึ จึงกอดพระธดิ า นางพญาตรสั สั่งอึงม่ี

เรียกหมอนวดหมอยามาทันที แก้ไขเทวกี ฟ็ นื้ พลัน ฯ

ฯ ๒ คำ รัว เจรจา ฯ

๏ เม่ือนั้น นางอรุณครำ่ ครวญกำสรวลศัลย์

กราบบาทมารดาแลว้ จาบลั ย์ รำพันทลู สารพระมารดร ฯ

ฯ ๒ คำ โอ้ ฯ

๏ โอพ้ ระมารดาของลูกเอย๋ พระคณุ เคยกล่อมเกลย้ี งเล้ียงสง่ั สอน

ลูกทำช่วั ใส่ตัวจงึ เดือดร้อน อยากม้วยมรณใ์ หล้ บั อปั ระมาณ

บดั นี้สมเดจ็ พระผา่ นฟา้ ตีข้าแกลง้ ตรัสประหตั ประหาร

นางมนุษยโ์ รงครวั ตวั โปรดปราน เปน็ แม่สองกุมารพระลูกอา

จะใหล้ ูกวนั ทาวา่ เมียหลวง ลกู ทลู ทว้ งนางน้ีเป็นข้ีข้า

พระภมู ตี ีลกู พระมารดา จักแหล่นชีวาจะบรรลยั

ความอายจะตายเสียให้พ้น อยู่ดหู นา้ คนกระไรได้

สำหรับจะอปั ระมาณไป ทรามวยั ทอดองค์ทรงโศกา ฯ

ฯ ๘ คำ โอด ฯ

๏ เม่ือนั้น พระมารดรกอดลกู เสนห่ า

ตรสั วา่ ขวญั ขา้ วเจ้าแมอ่ า อนิจกรรมกรรมทำผิดไป

ไม่ควรจะตายวายชวี ติ เห็นผดิ เป็นชอบหาชอบไม่

ผัวว่าแกว้ ตาไม่ตามใจ จะให้ไหวต้ อ้ งไหวอ้ ย่าดือ้ ดึง

125

อย่างไรเขาก็ไปเปน็ เมียหลวง เจ้าหนกั หน่วงต่อลอ้ เปน็ ขอ้ หงึ

มันจึงเกดิ ว่นุ วายได้อายอึง ทกุ วนั พง่ึ บญุ ใครเจ้าไม่คดิ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ฟงั มารดา กัลยารู้ตัวว่าตัวผดิ

ฟังคำแม่สอนด้วยอ่อนฤทธ์ิ เปลอื้ งปลดิ โทโสหายโกรธา

จึงทูลวา่ ขา้ คิดจะมอดม้วย แตต่ ิดดว้ ยพระแมแ่ น่หนกั หนา

ไดห้ ้ามปรามแล้วตามเถิดมารดา ลูกเหน็ จริงอยา่ งวา่ ทกุ ส่งิ อนั ฯ

ฯ ๔ คำ ฯ

๏ เมือ่ น้นั ชนนรี บั มิ่งสง่ิ ขวญั

พรำ่ สอนธดิ าวลิ าวณั ย์ ใช่จอมขวญั เจา้ เลก็ เด็กเมอ่ื ไร

อย่าเช่อื คนสาระวอนมันยอนยุ หน่อยจะมคุ ดิ อ่านทำการใหญ่

สิง่ นี้แม่ขอไม่พอใจ มักเกิดภัยปจั จุบันเหน็ ทันตา ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั พระพไิ ชยมงกฎุ นาถา

รู้ว่านางอรุณกลั ยา กลับไปปรางค์ปราผกู คอตาย

ทกี่ ริ้วกราดมาดหมายกห็ ายคิด กลับมจี ิตจงรักสมคั รหมาย

ขวนโฉมพิกลุ ทองสองลูกชาย ไปเยี่ยมนางโฉมฉายดูเทวี

จะได้รู้กิจจาอชั ฌาสยั เห็นด้วยกนั รึไมน่ างโฉมศรี

หรอื นางทรามวัยไมไ่ ยดี ตัวพ่ไี ม่ขัดอัชฌา ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ ฟังตรสั ศรีสวัสด์ิโอนออ่ นผ่อนหา

126

เมยี ไม่ขืนขัดพระอชั ฌา เชิญเสดจ็ ผา่ นฟ้ารบี คลาไคล ฯ

ฯ ๒ คำ ฯ

๏ เมอื่ นนั้ พระโฉมยงยิ้มแย่มแจ่มใส

เสด็จจากปรางคม์ าศปราสาทไชย ฝูงนางในเหลือหลามตามภูมี ฯ

ฯ ๒ คำ เพลง ฯ

๏ ครั้นถึงจงึ เหน็ พระมารดา พร้อมหนา้ ท้งั เหลา่ สาวศรี

ชวนองค์พระอัครเทวี กบั ลูกสองศรเี ข้าวันทา

ตรัสว่าเน้อื เยน็ เป็นอยา่ งไร จะบรรลัยลบิ ลบั ดับสังขาร์

ตวั ผดิ ไมพ่ จิ ารณา กลบั มาฆา่ ตวั ไม่กลัวกรรม

พระมารดาอยา่ เข้าข้างไหน ปรกึ ษาว่าไปตามขอ้ ขำ

ให้ไหวเ้ มยี หลวงกบั ท้วงคำ ว่าตกตำ่ เป็นไพร่ไม่วันทา

ข้อหนีง่ วา่ เขาเป็นเมียพ่อ จนตดิ ต่อลุยไฟให้นักหนา

เขาลยุ ไดไ้ ว้ชื่อจนลอื ชา เทพไทไพรฟ่ า้ สาธุการ

คร้นั ลกู วา่ จะใหไ้ ปลยุ บ้าง ไมร่ อรั้งขน้ึ เสียงเถยี งฉาน

อดไม่ได้ไล่ตหี นลี นลาน ขอประทานไม่ได้ทลู พระชนนี ฯ

ฯ ๑๐ คำ ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั มารดาว่านอ้ ยไปเสยี อกี น่ี

แม้นใหไ้ ปบอกแม่กระน้ี จะได้ตใี ห้ยับจบั มัดมือ

เชือ่ ถอื ขขี้ า้ มุสากลา่ ว เรือ่ งราวน้แี ม่ไมร่ ู้หรือ

บญุ นางนักหนาท้าวหารอื ถูกไม่ได้ไม้มือจะพองพัง

ขดั ใจส่งไปเปน็ ทาสา ลกู สาวมาโยโสพูดโอหัง

127

ธรรมดาเจา้ ถงึ ตวั ชัง เกรงผัวบา้ งกลัวอายตอ้ งไหว้นาง

พกิ ลุ ทองใจดจี ะมีไหน ไม่ผูกใจขดั ข้องหมองหมาง

แลว้ หนั หนา้ ว่ากบั ลกู สาวพลาง จงกราบบาทพ่ีนางแม่ใจดี ฯ

ฯ ๘ คำ ฯ

๏ เมื่อนัน้ โฉมนางอรุณมารศรี

กราบกบั บาทานางเทวี แล้วกราบบาทสามขี อสมา

ครัง้ นเี้ มียทำให้ทา้ วโกรธ ษานุโทษเมยี รักเปน็ หนกั หนา

แตน่ ี้ไปไม่ขัดอธั ยา เมยี หมายเหมอื นบิดาที่บรรลัย

ทง้ั พระพน่ี างของน้องรกั นอ้ งผิดนกั ผดิ หนาจะหาไหน

แม่ไม่ถือโทษคดิ จองภยั แต่นี้ไปไมเ่ คืองบทมาลย์ ฯ

ฯ ๖ คำ ฯ

๏ เมือ่ น้ัน พกิ ุลทองฟงั ว่าน่าสงสาร

จึงตรสั กับโฉมเฉลาเยาวมาลย์ นงคราญเจ้าคิดน้นั ผิดไป

ใจพีน่ ห้ี รอื ไมถ่ อื โกรธ จะเอาโทษกับนอ้ งหาตอ้ งไม่

เราจะไดเ้ ห็นกันจนบรรลยั ไหนไหนได้ร่วมพระสามี

มารดาตรสั ว่าแมส่ าธุ ผดิ อะไรใหล้ ุเถิดโฉมศรี

หกกษตั ริย์สนทนาพาที งอนง้อออดกนั ไปมา ฯ

ฯ ๖ คำ เจรจา ฯ

๏ เมือ่ นั้น พระโฉมยงทรงฤทธิท์ ุกทิศา

เหน็ ดวงจติ พนิดา ไม่ฉันทาประนอมพรอ้ มพรัก

พระแสนยนิ ดปี รดี า ดงั ได้ฟากฟา้ ไตรจักร

128

จงึ ตรัสชวนโฉมยงสองนงลกั ษณ์ ทลู ลาทรงศกั ดิช์ นนี

ท้งั สองกุมารชาญณรงค์ กราบลงท่ีเพลาทัง้ สองศรี

หา้ องคล์ งจากปรางค์มณี จรลตี ามกันเปน็ หล่นั ไป ฯ

ฯ ๖ คำ เพลง ฯ

๏ ครน้ั ถงึ จึงเสด็จเหนอื อาสน์ กำนลั นาฏนอบนอ้ มลอ้ มไสว

ท้ังสองโอรสยศไกร อีกสองทรามวยั พระเทวี

พระแสนปรีด์ิเปรมเกษมสขุ ไม่มที ุกข์ขัดขอ้ งหมองศรี

ทง้ั สองอคั เรศเกศนารี ถ้อยทีร่วมรักสมคั รกนั ฯ

ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ

๗. บทชม

สสี ัญลักษณ์ บอกบทชม
ชมตลาด
บทแต่งตัว
ชมโฉม

๖.ตวั ละคร

๑. พกิ ลุ ทอง
๒. พระพิไชยมงกุฎ
๓. ท้าวสนั นุราช
๔. นางพกิ ุลจนั ทรา
๕. พญาแร้ง

129

๖. ทา้ วสงั ขศ์ ลิ ปไ์ ชย
๗. นางสุพรรณ
๘. นางยกั ษก์ าขาว
๙. เจา้ รัก - เจ้ายม
๑๐. นางยกั ษก์ าสุวรรณ
๑๑. ท้าววริ ฬุ จักร
๑๒. นางอรุณวดี

๗. วเิ คราะหต์ ัวละคร

๑. พิกลุ ทอง
เปน็ หญงิ สาว ที่ผมมีกลน่ิ หอม และมีดอกพิกุลทองร่วงออกจากปากทกุ ครั้งท่เี จรจา
๒. พญาแร้ง
เปน็ พญาแรง้ ที่ มีอทิ ธฤิ ทธิ สามมารถทำได้ทกุ อยา่ งท่ีตวั เองต้องการ
๓. เจ้ารกั – เจา้ ยม
เปน็ เดก็ ท่ฉี ลาด และ กตัญญรู ู้คุณ
๔. นางยักษก์ าสวุ รรณ
ความรกั ทำ ให้ตาบอด รักแบบไม่ร้ผู ิดชอบชั้วดี
๕. พระพิไชยมงกุฎ
หเู บา หนึ่งเดียวในใจ กย็ ังคงเปน็ พิกุลทอง ถึงจะ หลงไปรักกับยักษ์

130

เอกสารอ้างอิง

วชิรญาณ//(๒๕๕๒).//บทละครนอก เร่ือง พิกุลทอง.//สบื ค้นเมือ่ 15 พฤศจกิ ายน 2563./
จาก http://1ab.in/Bg7

วกิ ิพีเดยี สารานกุ รมเสรี //(๒๕๕๒).// พิกุลทอง.//สบื ค้นเมือ่ 15 พฤศจิกายน 2563./
จาก http://1ab.in/Bg8

131

ประวัติย่อนกั ศึกษา

รหัสประจำตัว : 6181163027

เลขท่บี ตั รประชาชน : 1809800157205

ชอ่ื : นางสาวสาวติ รี คงสวา่ ง

ชื่อองั กฤษ : Miss SAWITTRI KHONGSAWANG

คณะ : มนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์

สถานฯี : มรภ.บ้านสมเดจ็ เจ้าพระยา

สาขาวชิ า: 604103201163 นาฏยศลิ ปศ์ กึ ษา(ค.บ.)

ระดบั การศกึ ษา: ปรญิ ญาตรี (5 ป)ี ภาคปกติ

ช่ือปริญญา: ครศุ าสตรบัณฑิต นาฏยศลิ ปศ์ ึกษา(ค.บ.)

ปีการศกึ ษาที่เขา้ : 2561 / 1

วันท่ี 14/8/2561

สถานภาพ: ปกติ

วิธีรบั เขา้ : ภาคปกติ รอบท่ี 2 (โควตา-ผลการเรียน)

วุฒิก่อนเข้ารับการศึกษา: ม.6

จบการศึกษาจาก: โรงเรยี นปากพนัง

อ. ท่ีปรึกษา: อาจารย์เตชสทิ ธ์ิ รัศมวี งศ์พร

หน่วยกิตคำนวณ 81

หนว่ ยกิตที่ผา่ น 81

คะแนนเฉลี่ยสะสม GPAX ของนักศึกษาทีป่ ระเมนิ 3.31