โครงงานการสืบพันธุ์ของสัตว์

ก

คานา

รายงานโครงงานนีเ้ ป็ นส่วนหนึ่งของวชิ า คอมพวิ เตอร์ ช้ันมัธยมศึกษาปี ท่ี 5โดยมี
จุดประสงค์ เพื่อให้ได้ศึกษาหาความรู้ในเรื่องการสืบพนั ธ์ุของสัตว์โดยผ่านส่ือออนไลน์
และได้ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็ นประโยชน์กบั การเรียน

ผ้จู ดั หวงั ว่า รายงานโครงงานเล่มนีจ้ ะเป็ นประโยชน์กบั ผ้อู ่าน หรือนักเรียน
นักศึกษาท่ีกาลงั หาข้อมูลเร่ืองนีอ้ ยู่ หากมขี ้อมูลแนะนาหรือข้อผดิ พลาดประการใด
ผู้จดั ทาขอน้อมรับไว้และขออภยั ณ ทนี่ ีด้ ้วย

ผู้จดั ทา
นางสาวปิ ยาพชั ร์ แต้มประสิทธ์ิ

นาวสาวรวภิ า หลงสะ
วนั ท่ี 25 ตุลาคม 2563

สารบญั ข

เร่ือง หน้า
คานา ก
สารบัญ ข
การสืบพนั ธ์ุของสัตว์ 1
การผสมเทยี ม 8
การโคลนนิ่ง 10
ภาคผนวก 11

1

การสืบพนั ธ์ุ (Reproduction)

หมายถงึ การทาให้เกดิ ส่ิงมชี ีวติ ตวั ใหม่ ท่มี ีลกั ษณะเหมือนตนเอง การสืบพนั ธ์ุจงึ
เป็ นสมบัตทิ ่สี าคญั ที่สุดของส่ิงมชี ีวติ ทาให้ส่ิงมชี ีวติ ดารงเผ่าพนั ธ์ุอยู่ในโลกต่อไปได้

ประเภทของการสืบพนั ธ์ุการสืบพนั ธ์ุมี 2แบบ คือ

1.การสืบพนั ธ์ุแบบไม่อาศัยเพศ (Asexual reproduction) เป็ นการทาให้เกดิ
สิ่งมีชีวติ ใหม่จากสิ่งมีชีวติ เดมิ ด้วยวธิ ีการต่างๆโดยไม่ต้องใช้เซลล์สืบพนั ธ์ุ
ข้อดขี องการสืบพนั ธ์ุแบบไม่อาศัยเพศ
เพมิ่ จานวนได้รวดเร็ว
สืบพนั ธ์ุได้ด้วยตวั เอง
ไม่มกี ารกลายพนั ธ์ุ (No variation)
ข้อเสียของการสืบพนั ธ์ุแบบไม่อาศัยเพศ
ส่ิงมชี ีวติ ท่เี กดิ ขนึ้ ใหม่ปรับตวั ให้เข้ากบั ส่ิงแวดล้อมทเ่ี ปลยี่ นไปได้น้อย เพราะยนี คงทม่ี ี
โอกาสสูญพนั ธ์ุได้ง่าย

2

2.การสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ(Sexual reproduction) เป็ นการสืบพนั ธ์ุทม่ี ีการสร้าง
เซลล์สืบพนั ธ์ุเพศผู้ และเพศเมยี แล้วมาผสมกนั เรียกว่า การปฏสิ นธิ
(Fertilization) หรือเกดิ จากการเปลย่ี นแปลงของเซลล์สืบพนั ธ์ุไปเป็ นเอม็ บริโอ
โดยตรง

ข้อดีของการสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ
สิ่งมีชีวติ ทเ่ี กดิ ขนึ้ ใหม่มคี วามหลากหลายทางพนั ธุกรรม(Genetic
variation) สามารถดารงชีวติ ได้ในสภาพแวดล้อมท่เี ปลยี่ นไปตามกาลเวลาได้ดี

ข้อเสียการสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ
เพมิ่ จานวนได้ช้า
สูญเสียพลงั งานมาก

การสืบพนั ธ์ุของสิ่งมชี ีวติ เซลล์เดยี ว
การสืบพนั ธ์ุของสิ่งมีชีวติ เซลล์เดยี วมีท้งั แบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ

การสืบพนั ธ์ุแบบไม่อาศัยเพศ
ส่วนใหญ่เป็ นการแบ่งเซลล์เป็ นสองส่วนเท่าๆกนั (binary fission)เช่น อะมบี า
พารามีเซียม และยูกลนี าหรือบางชนิดอาจสืบพนั ธ์ุโดย การแตกหน่อ
(budding) เช่น ยสี ต์ บางชนิดมี

การสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ(Conjunction) พบใน พารามเี ซียมโดยพารามีเซียม2ตวั
จะมาจบั คู่กนั เพ่ือแลกเปลย่ี นสารพนั ธุกรรมในไมโครนิวเคลยี ส จากน้ันจงึ แยกกนั
แต่ละตวั กจ็ ะแบ่งตวั ต่อไป จากการ Conjunction 1 คร้ังจะได้พารามีเซียม
ท้ังสิ้น 8 ตวั

การสืบพนั ธ์ุของสัตว์ 3
การสืบพนั ธ์ุของสัตว์แบ่งออกเป็ น 2แบบ ได้แก่ การสืบพนั ธ์ุแบบไม่อาศัยเพศ
และการสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ

การสืบพนั ธ์ุแบบไม่อาศัยเพศ (Asexual reproduction)
พบได้ในสัตว์ที่มโี ครงสร้างไม่ซับซ้อนโดยการผลติ ส่ิงมชี ีวติ ตวั ใหม่จาก
ส่ิงมชี ีวติ เดมิ ได้แก่ การงอกใหม่ การแตกหน่อ

การงอกใหม่ (Regeneration)
เป็ นการทาให้ส่วนของร่างกายที่ขาดหายไปหรือสูญเสียไปด้วยสาเหตุใด
กต็ ามสามารถเจริญเตบิ โใหม่ได้ทาให้มีจานวนเพมิ่ ขนึ้ เช่น ไฮดรา
พลานาเรีย ดาวทะเล

การแตกหน่อ(Budding)
พบในฟองนา้ และไฮดรา สามารถส้างสิ่งมชี ีวติ ตวั ใหม่จากเซลล์หรือกลุ่มเซลล์ตวั

เดมิ เรียกว่า หน่อ (bud)ซ่ึงหน่อจะหลุดออกมาจากตวั เดมิ แล้วเจริญเตบิ โตต่อไป
การสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ (Sexual reproduction)
เป็ นการสืบพนั ธ์ุทเี่ กดิ จากการปฏิสนธิของเซลล์สืบพนั ธ์ุเพศผู้หรืออสุจกิ บั เซลล์ไข่
ซึ่งแบ่งออกเป็ นการปฏิสนธิภายนอกตวั (External fertilization)และการ
ปฏสิ นธิภายในตวั (Internal fertilization)เซลล์ไข่ทไ่ี ด้รับการผสมแล้ว
เรียกว่า ไซโกต ซึ่งไซโกตนีจ้ ะเจริญไปเป็ นเอม็ บริโอและตวั เตม็ วยั ต่อไป

4

การสืบพนั ธ์ุของพลานาเรีย

พลานาเรียเป็ นสัตว์ท่ีมอี วยั วะเพศท้ังสองเพศในตวั เดยี วกนั การปฏิสนธิ
เป็ นการผสมข้ามตวั โดย พลานาเรียจะจบั คู่และแลกเปลย่ี นอสุจกิ นั อสุจิ
จะเคลื่อนไปตามท่อนาไข่แล้วเกดิ การปฏสิ นธิกบั เซลล์ไข่ในท่อนาไข่

การสืบพนั ธ์ุของไส้เดือนดนิ
ไส้เดือนดนิ 2 ตวั จะมาจบั คู่สลบั หวั สลบั หางกนั อสุจจิ ากตวั ทห่ี น่ึงจะส่งไป
ยงั ช่องรับอสุจขิ งิ อกี ฝ่ ายหนึ่ง ต่อมา 2-3 วนั ไส้เดือนดนิ จะสร้างถุงหุ้ม
เซลล์ไข่ขนึ้ และปล่อยไข่ออกมาท่ถี ุงหุ้มเซลล์ไข่เซลล์ไข่ที่ผสมกบั อสุจิ
จะพกั อยู่ในถุงหุ้มเซลล์ไข่และเจริญเป็ นตวั ในระยะเวลาต่อมา

การสืบพนั ธ์ุของไฮดรา 5
ไฮดราเป็ นสัตว์ท่มี อี วยั วะเพศท้งั สองเพศในตวั เดยี วกนั การปฏิสนธิ
เป็ นการผสมข้ามตวั เน่ืองจากไข่และอสุจเิ จริญไม่พร้อมกนั

การสืบพนั ธ์ุของแมลง
แมลงเป็ นสัตว์แยกเพศ มกี ารปฏิสนธิภายใน เม่ือมกี ารผสมกนั แมลงเพศผ้จู ะหลงั่ อสุจิ

ออกทางองคชาตเข้าสู่ระบบสืบพนั ธ์ุของเพศเมีย อสุจจิ ะผ่านช่องคลอดของเพศเมยี ไป
ผสมกบั เซลล์ไข่ทผี่ ลติ จากรังไข่ตรงบริเวณท่อนาไข่นอกจากนีแ้ มลงเพศเมยี บางชนิดมีสเป
อร์มเพ่ือเกบ็ สะสมอสุจไิ ว้ผสมกบั เซลล์ไข่ด้วยจดั เป็ นการสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ เพราะมี
การสร้างเซลล์สืบพนั ธ์ุเซลล์ไข่เจริญเป็ นสิ่งมชี ีวติ ทีส่ มบูรณ์โดยไม่ต้องมีการปฏิสนธิ เช่น
ผงึ้ มด ต่อ แตน สาหรับผงึ้ น้ัน ไข่ทีม่ ีการปฏิสนธิจะเจริญเป็ นนางพญาและผงึ้ งานทเี่ ป็ นตวั
เมีย ส่วนไข่ท่ีไม่มีการปฏิสนธิจะเจริญเป็ นผงึ้ ตวั ผ้แู ละมโี ครโมโซมเป็ นคร่ึงหนึ่งของตวั เมยี

6

การสืบพนั ธ์ุของสัตว์มีกระดูกสันหลงั
การสืบพนั ธ์ุของสัตว์มกี ระดูกสันหลงั จะมีอวยั วะแยกกนั อย่างชัดเจน โดยสัตว์
ตวั ผ้มู กั จะมีสีเข้มกว่า ตวั เมยี หรือมีเสียงไพเราะกว่า เพราะเป็ นฝ่ ายดงึ ดูดให้ตวั เมีย
เข้าไปหา สาหรับการปฏิสนธิมที ้งั ภายในและภายนอกตวั เมีย

ปฏสิ นธิภายใน ปฏิสนธิภายนอก

การสืบพนั ธ์ุของสัตว์นา้
สัตว์ท่ีอยู่ในนา้ เช่น ปลา ส่วนใหญ่เมื่อสร้างเซลล์ไข่และอสุจแิ ล้วจะส่งออก

มาทางท่อสืบพนั ธ์ุนอกลาตวั ออกลูกเป็ นตวั เรียกว่า Oviparous animal

7

การสืบพนั ธ์ุของสัตว์สะเทินนา้ สะเทนิ บก

สัตว์สะเทินนา้ สะเทินบก เช่น กบ เขยี ด คางคก อง่ึ อ่าง อาศัยบนบก
แต่ผสมพนั ธ์ุในนา้ โดยท้ังคู่ต่างปล่อยเซลล์สืบพนั ธ์ุลงในนา้ ออกลกู
เป็ นไข่เรียกว่า Oviparous animal

การผสมเทียม (Artificial insemination) 8

เป็ นเทคโนโลยที ่นี ามาใช้กบั การสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ ด้วยหลกั การท่ีให้ตวั อสุจกิ บั ไข่ได้
ผสมกนั โดยไม่ต้องมกี ารร่วมเพศกนั ตามธรรมชาติ วธิ ีนีท้ าได้โดยให้มนุษย์เป็ นผ้ฉู ีดเชื้อ
อสุจขิ องสัตว์เพศผ้เู ข้าไปในอวยั วะสืบพนั ธ์ุของสัตว์เพศเมยี ในระยะท่ีกาลงั เป็ นสัด เพื่อให้
เกดิ การปฏิสนธิเป็ นผลให้เกดิ การต้งั ท้องในสัตว์เพศเมยี ได้
ข้อดขี องการผสมเทยี มสัตว์ มดี งั นี้
1. ได้สัตว์พนั ธ์ุดตี ามความต้องการ
2. ประหยดั นา้ เชื้อจากพ่อพนั ธ์ุ เพราะสามารถใช้น้ายาละลายนา้ เชื้อเพ่ือเพม่ิ

ปริมาณได้
3. ประหยดั ค่าใช้จ่ายในการเลยี้ งพ่อพนั ธ์ุ หรือการสั่งซื้อพ่อพนั ธ์ุจาก

ต่างประเทศ และการขนส่งพ่อพนั ธ์ุไปผสมพนั ธ์ุเป็ นระยะทางไกลๆ
4. เป็ นการแก้ปัญหาการตดิ ลูกยากและตกลกู ผดิ ฤดูกาล

9

การผสมเทียมในประเทศไทย เร่ิมทาการผสมเทียมโดยกรมปศุสัตว์ ใน
พ.ศ.2499 ได้สั่งซื้อพ่อพนั ธ์ุจากต่างประเทศมารีดเกบ็ นา้ เชื้อ แล้วส่งไปให้
สถานีผสมเทยี มท่ัวประเทศ ปัจจุบนั มีสถานีให้บริการผสมเทียมโค กระบือ
สุกร ทว่ั ประเทศไทยจานวน 465 หน่วย ซ่ึงเจ้าหน้าท่ีประจาของแต่ละหน่วย
จะออกไปให้บริการต่อเกษตรกรในท้องถนิ่ ทส่ี ถานีผสมเทยี มน้ันๆต้งั อยู่ สถานีผสม
เทียมแห่งแรกของไทยต้งั ขนึ้ ทจ่ี งั หวดั เชียงใหม่

นอกจากปศุสัตว์จาพวกโค กระบือ และสุกรแล้ว ยงั สามารถใช้วธิ ีผสมเทยี มกบั ปลา
ต่างๆซึ่งเป็ นสัตว์ท่ีมีการปฏิสนธิภายนอกได้อกี ด้วย เช่น การผสมเทยี มปลาตะเพยี น
ขาว ปลาสวาย ปลานิล ปลายส่ี ก ปลาดุก ปลาบึก จะเหน็ ได้ว่าสามารถทาได้ท้ังในปลาท่มี ี
ขนาดเลก็ อย่างปลาดุก จนถงึ ปลาท่ีมขี นาดใหญ่คือปลาบึก

การโคลนน่ิง (Cloning) 10

คือ การคดั ลอก หรือการทาซ้า ให้มีลกั ษณะเหมือนเดมิ ทุกประการ
หากกล่าวเร่ือง การโคลนน่ิง ในแง่ของสิ่งมีชีวติ ทเ่ี กย่ี วพนั ถงึ
เทคโนโลยชี ีวภาพแล้ว
การโคลนน่ิง คือ กระบวนการสืบพนั ธ์ุโดยไม่อาศัยเพศชนิดหน่ึง โดยสิ่งมชี ีวติ ท่ี
ถูกโคลนออกมาจะมลี กั ษณะทางพนั ธุกรรม โดยรวมถงึ มีลกั ษณะทางกายภาพ
เหมือนกบั ส่ิงมชี ีวติ ต้นแบบ หรือ สิ่งมชี ีวติ ทม่ี ีอยู่ก่อนแล้วทุกประการ

โดยคาว่าโคลน น้ันมาจากภาษากรีกจากคาว่า “Klone” ซึ่งแปลว่า แขนง กงิ่
ก้าน โดยใช้อธิบายการแบ่งตวั แบบไม่อาศัยเพศ (Asexual) ของในพืชและสัตว์
และโดยทคี่ าว่าโคลน จะถูกใช้เรียกสิ่งทีถ่ ูกโคลนออกมาจากส่ิงมีชีวติ ต้นแบบ

ตวั อย่างของลกั ษณะส่ิงมชี ีวติ ทไ่ี ด้จากการโคลน เช่น มเี พศเหมือนกนั มหี มู่เลือด
เหมือนกนั เป็ นต้น

11

ภาคผนวก

ออวลุ่ 12

แบบทดสอบหลงั เรียน

คาส่ัง ให้นักเรียนตอบคาถามต่อไปนีโ้ ดยเลือกคาตอบทถี่ ูกทสี่ ุด

1. สัตว์ในข้อใดมีการปฏสิ นธิภายนอกร่างกายท้ังหมด
ก. วาฬ นก งู
ข. กบ จระเข้ สุนัข
ค. เต่า ปลานิล คางคก
ง. ปลาช่อน เขยี ด ก้งุ

2. ข้อใดเป็ นผลจากการปฏิสนธิของสัตว์
ก. ไข่
ข. อสุจิ
ค. ตวั อ่อน
ง. ออว่ลุ

3. การผสมพนั ธ์ุสัตว์ในลกั ษณะใดทชี่ ่วยป้องกนั การ
ถ่ายทอดลกั ษณะทีไ่ ม่ดขี องพ่อไปสู่ลูก
ก. ผสมกนั ตามธรรมชาติ
ข. ผสมกบั พนั ธ์ุแท้ลกั ษณะดี
ค. ผสมระหว่างญาตใิ กล้ชิด
ง. ผสมกบั พนั ธ์ุทีม่ ลี กั ษณะเหมือนพ่อ

4. ข้อใดไม่เป็ นการสืบพนั ธ์ุ 13
ก. ไฮดราแตกหน่อเป็ นตวั ใหม่
ข.ตุ๊กแกงอกหางทีข่ าดขนึ้ มาใหม่
ค. อะมบี าแบ่งเซลล์เป็ น 2 ส่วน
ง. พลานาเรียงอกส่วนทข่ี าดจากตวั เดมิ เป็ นตวั ใหม่

5. ข้อใดเป็ นเหตุผลสาคญั ในการคดั เลือกพนั ธ์ุสัตว์
ก.เพ่ือให้ได้พนั ธ์ุทีด่ เี หมือนเดมิ
ข.เพ่ือช่วยแก้ลกั ษณะทีเ่ ลวของสัตว์ให้ดขี นึ้
ค.เพื่อช่วยรักษาลกั ษณะของพนั ธ์ุแท้เอาไว้
ง. เพื่อให้ได้พนั ธ์ุทแี่ ขง็ แรงโตเร็ว และเป็ นที่นิยมของผ้บู ริโภค

6. การผสมเทยี มสัตว์ในข้อใดเป็ นแบบปฏิสนธิภายนอก
ก. กระบือ
ข. ปลานิล
ค. สุกร
ง. โค

7. การฉีดนา้ เชื้อของพ่อพนั ธ์ุเข้าไปในมดลูกของแม่พนั ธ์ุควรฉีดเมื่อใด
ก. ก่อนแม่พนั ธ์ุตกไข่
ข. เมื่อแม่พนั ธ์ุตกไข่
ค. เมื่อแม่พนั ธ์ุต้งั ครรภ์
ง. หลงั แม่พนั ธ์ุตกไข่สักระยะหน่ึง

อะมีบา

8. ในการคดั เลือกพนั ธ์ุสัตว์มาเป็ นพ่อพนั ธ์ุหรือแม่พนั ธ์ุควรเลือกสัตว์ที่มี 14
ลกั ษณะตามข้อใด

ก. สัตว์ท่ีแขง็ แรง ทนต่อสภาพแวดล้อม
ข. สัตว์ท่เี ป็ นพนั ธ์ุต่างประเทศ
ค. สัตว์ทม่ี ีลกั ษณะแปรผนั
ง. สัตว์ทม่ี ีราคาแพง

9. ข้อใดกล่าวถูกต้องเกย่ี วกบั การสืบพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ
ก. มกี ารปฏสิ นธิภายในเท่าน้ัน
ข. มกี ารปฏสิ นธิภายนอกเท่าน้ัน
ค. มีการสร้างเซลล์สืบพนั ธ์ุและมีการปฏิสนธิภายในเท่าน้ัน
ง. มีการผสมกนั ระหว่างเซลล์สืบพนั ธ์ุเพศผู้กบั เซลล์สืบพนั ธ์ุเพศเมยี

10. สัตว์ในข้อใดที่มีการสืบพนั ธ์ุเหมือนแผนภาพ
ก. ไฮดรา
ข. ฟองนา้
ค. พลานาเรีย
ง. อะมีบา

บรรณานุกรม 15

วกิ ิพีเดียสารานุกรมเสรี.(2015).การสืบพนั ธุ์ของสตั ว,์
สืบคน้ เมื่อวนั ที่ 20 ตุลาคม 2563.
จาก:https://sites.google.com/site/orapintabuengka

n/kar-subphanthu-khxng-satw-1

อริน ทาบึงกาฬ . (2553). การสืบพนั ธุ์ ุ ของสิ่งมีชีวิต. [ออนไลน์]. สืบคน้ เม่ือ 17
ตุลาคม 2563. จาก
(https://sites.google.com/site/orapintabuengkan/kar-
subphanthu-khxng-satw-1).

Arintha Buengkan . (2010). Reproduction of living
organisms . [Online]. Retrieved October 17 , 2020.
from(https://sites.google.com/site/orapintabuengka
n/kar-subphanthu-khxng-satw-1).