งานกสิกร เล่มที่ 1

โครงการรว่ มพฒั นาพื้นทกี่ องบัญชาการ
ต�ำรวจตระเวนชายแดน

เม่ือวันท่ี 23 พฤศจิกายน 2563 สมเด็จนางเจ้าสุทิดา
พัชรสุธาพิมลลักษณ พระบรมราชินี เสด็จพระราชด�ำเนิน
ทอดพระเนตรความกา้ วหนา้ โครงการรว่ มพฒั นาพนื้ ทกี่ องบญั ชาการ
ต�ำรวจตระเวนชายแดน เพ่ือด�ำเนินงานตาม “หลักปรัชญาของ
เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ณ คา่ ยนเรศวร อ�ำเภอชะอำ� จังหวัดเพชรบุรี

โอกาสนี้ นายพเิ ชษฐ์ วริ ยิ ะพาหะ อธบิ ดกี รมวชิ าการเกษตร
กราบบงั คมทลู ถวายรายงานผลการดำ� เนนิ งานการเพาะเหด็ สกลุ นางฟา้
และแปลงไมผ้ ล ในพนื้ ทจี่ ำ� นวน 3 ไร่ ทกี่ รมวชิ าการเกษตรเขา้ รว่ ม
ดำ� เนินการต้ังแตป่ ี 2562 โดยมีนายปัญญา พุกสุน่ ผ้อู �ำนวยการ
สำ� นกั วิจยั และพฒั นาการเกษตรเขตที่ 5 และคณะเฝ้ารบั เสด็จ

เสด็จพระราชดำ� เนนิ ทอดพระเนตรความกา้ วหน้า
โครงการจดั ต้ัง “ศนู ย์การเรียนร้เู กษตรนวตั
สถาบันเทคโนโลยีจิตรลดา”

เมอ่ื วนั ท่ี 4 พฤศจกิ ายน 2563 สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้
กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ทอดพระเนตรความกา้ วหนา้ โครงการจดั ตง้ั
“ศูนย์เรียนรู้เกษตรนวัต สถาบันเทคโนโลยีจิตรลดา” ต�ำบล
ปา่ ยุบใน อ�ำเภอวังจนั ทร์ จังหวดั ระยอง

โอกาสนี้ นายพิเชษฐ์ วิริยะพาหะ อธิบดีกรมวิชาการ
เกษตร กราบบังคมทูลถวายรายงานผลการด�ำเนินงานในพ้ืนที่
ปลกู ไมผ้ ล จำ� นวน 40 ไร่ ทกี่ รมวชิ าการเกษตรเขา้ รว่ มดำ� เนนิ การ
ต้ังแต่ปี 2562 โดยมีการปรับใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรม
ท่ีเก่ียวข้อง เช่น การปลูกด้วยพืชพันธุ์ดีที่ได้รับการรับรองของ
กรมฯ การจัดการระบบปลูกแบบแถวกว้างต้นชิด เพ่ือรองรับ
การเขา้ ทำ� งานของเครอ่ื งจกั รกล และการวางระบบนำ�้ การยกแปลง
เปน็ ลอนลกู ฟกู เพอ่ื ใหง้ า่ ยตอ่ การชกั นำ� การออกดอกดว้ ยวธิ กี าร
งดนำ�้ และลดการขงั ของนำ�้ ในชว่ งฤดฝู น การใชส้ ารชวี ภณั ฑ์ และ
สารสกัดจากพืชเพอื่ ปอ้ งกันกำ� จัดโรคและแมลง เป็นตน้

ปีท่ี 94 ฉบบั ที่ 1/2564
ตลุ าคม - พฤศจกิ ายน 2563

สารบัญ

6 30 6 รางวัลเลิศรฐั ประจำ�ปี 2563
30 ทุเรียนพันธ์ทุ องบางสะพาน ทเุ รยี นพน้ื บ้าน
(ท่ีไม่บา้ น ๆ อย่างทค่ี ิด...)
35 แบง่ ปนั ประสบการณ์ จากเมืองจอนจู
สาธารณรัฐเกาหลี ปี 2019 (ตอนจบ)
49 คา่ กลาง ความสมดลุ ระหว่างงบประมาณทใี่ ช้
กบั ผลงานวจิ ยั สธู่ ารณชน
54 สินค้าเกษตรนำ�เขา้ และสง่ ออกชายแดนไทย-ลาว
ช่วงโควดิ -19
59 มะแขวน่ เคร่อื งเทศของชาวลา้ นนา
35 63 การขึ้นทะเบียนโรงงานผลิตสินคา้ พชื พ.ศ. 2563

69 งานประชุมวชิ าการ กรมวิชาการเกษตร
ประจำ�ปี 2563

49 59

54 69
63

ท่านที่ต้องการส่งบทความหรือข้อเขียนเผยแพร่ในหนังสือพิมพ์กสิกร กรุณาส่งข้อเขียน
พรอ้ มภาพประกอบเรอ่ื งที่มคี วามละเอยี ดไมต่ ่�ำกวา่ 3 ลา้ นพิกเซล บนั ทกึ ในแผน่ บันทกึ ข้อมูล หรอื
แฮนดไี้ ดรฟ์ ให้กับกองบรรณาธิการตามท่อี ย่ขู องส�ำนักงานหนงั สอื พมิ พ์กสิกร หรอื สง่ ทางอีเมล์ที่
[email protected]

***บทความและข้อเขียนที่ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์กสิกร เป็นข้อคิดเห็นและทรรศนะของ
ผู้เขียน มิได้เกย่ี วขอ้ งกับกรมวิชาการเกษตรแต่อยา่ งใด

ติดตามความก้าวหน้าโครงการสำ� คัญ

เมอื่ วนั ที่ 15 พฤศจกิ ายน 2563 นางสาวมนญั ญา ไทยเศรษฐ์ รฐั มนตรี
ชว่ ยวา่ การกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พรอ้ มดว้ ยนายพเิ ชษฐ์ วริ ยิ ะพาหะ
อธิบดีกรมวิชาการเกษตร ได้ลงพ้ืนท่ีติดตามความก้าวหน้าโครงการส�ำคัญ
ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ณ สหกรณก์ ารเกษตรพมิ าย จำ� กดั จงั หวดั
นครราชสีมา โดยได้มอบถุงยังชีพ เมล็ดพันธุ์พืช และปุ๋ยหมักเติมอากาศ
จ�ำนวน 500 ชุด ให้กับสมาชิกสหกรณ์การเกษตรพิมาย จ�ำกัด ที่ประสบ
อทุ กภยั ดว้ ย

บทบรรณาธิการ

48 ปี 4 รอบกรมวิชาการเกษตร

กรมวชิ าการเกษตร เปน็ หนว่ ยงานหนง่ึ ในสงั กดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สถาปนาขนึ้
เมอ่ื วันที่ 1 ตลุ าคม พ.ศ. 2515 มีหนา้ ท่ที �ำงานวจิ ัยและพฒั นาดา้ นพชื และเคร่ืองจกั รกล
การเกษตร ตลอดจนก�ำกับดูแลพระราชบัญญัติที่อยู่ในความรับผิดชอบ จ�ำนวน 6 ฉบับ
ตลอดระยะเวลา 48 ปี ท่ีมุง่ ม่นั ทำ� งานวิจัย ในฐานะนักวิชาการดา้ นการเกษตร ที่มีความรู้
ความเชี่ยวชาญ และประสบการณ์มาอยา่ งยาวนาน สามารถสร้างผลงานวิจัยทมี่ ีประโยชน์
ตอ่ ภาคการเกษตร เปน็ รากฐานทมี่ น่ั คงและยงั่ ยนื ชว่ ยเหลอื พน่ี อ้ งเกษตรกร และภาคการเกษตร
ของประเทศตลอดมา

แม้ว่า ในปีงบประมาณ 2564 มีการเปลี่ยนแปลงแหล่งท่ีมาของงบประมาณที่
กรมวชิ าการเกษตรจะใชใ้ นการดำ� เนนิ งานวจิ ยั และพฒั นาของกรมวชิ าการเกษตร โดยไดร้ บั
จากกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม ส�ำนักงานคณะกรรมการส่งเสริม
วิทยาศาสตร์วิจยั และนวัตกรรม (สกสว.) แทน แต่นักวิชาการก็ยงั ท�ำหน้าท่วี ิจัยเหมือนเดมิ
ปรบั เปลย่ี นเพยี งรปู แบบวธิ กี ารใชง้ บประมาณ การตดิ ตามงาน การรายงานผล ตามระบบใหม่
เท่านั้น ส�ำหรับโจทย์การวิจัยก็ยังมุ่งเน้นเพื่อประโยชน์ของเกษตรกร และภาคการเกษตร
ของประเทศไทยเปน็ สำ� คัญ

โลกนี้ไม่มีอะไรท่ีไม่เปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงเพื่อการพัฒนาท่ีดีขึ้น ย่อมเกิด
ประโยชน์มากกว่าการอยู่กับที่โดยไม่มีการพัฒนา เช่นเดียวกับ หนังสือพิมพ์ “กสิกร”
ไดด้ ำ� เนนิ การมาเปน็ ปที ี่ 94 เปน็ วารสารทางการเกษตร ทเ่ี ปน็ สอ่ื ในการเผยแพรอ่ งคค์ วามรู้
ด้านการเกษตร เทคโนโลยี นวัตกรรมทางการเกษตรท่ใี หค้ วามรูแ้ ก่ผูอ้ ่าน และน�ำไปปฏิบตั ิ
ใหเ้ กดิ ประโยชนก์ ม็ กี ารปรบั เปลย่ี นรปู แบบไปบา้ งตามสมยั นยิ ม กองบรรณาธกิ าร หนงั สอื พมิ พ์
“กสิกร” หวังว่าจะได้รับผลงานวิจัย ผลการด�ำเนินงานตามนโยบายส�ำคัญ ผลส�ำเร็จของ
การท�ำการเกษตร ท้ังจากหน่วยงานและเกษตรกร มาเผยแพรต่ อ่ ให้เกดิ ประโยชน์ ตลอดปี
2564 จำ� นวน 6 ฉบับเหมอื นเดิม

พบกนั ใหมฉ่ บบั หน้า
บรรณาธิการ

หนังสือพมิ พ์ กสิกร ประสานงานท่ัวไป : สมจติ ต์ ยะเลาะห์, ธวัชชยั สุวรรณพงศ์,
ผกู้ อ่ ตัง้ : หม่อมเจา้ สิทธิพร กฤดากร สมบูรณ์ อุค�ำ
ทป่ี รึกษา : พเิ ชษฐ์ วริ ยิ ะพาหะ, อิงอร ปญั ญากจิ
บรรณาธกิ าร : อุดมพร สุพคตุ ร์ สำ� นกั งาน : ส�ำนกั งานเลขานุการกรม กรมวชิ าการเกษตร
กองบรรณาธิการ : มธรุ ส วงษ์ครธุ , จนิ ตนก์ านต์ งามสุทธา, กลุ่มเผยแพร่และนทิ รรศการ
จนั ระวี จิตรสมาน
ภาพ : กญั ญาณัฐ ไผ่แดง, วงศธร ไผแ่ ดง เลขท่ี 50 ถนนพหลโยธนิ แขวงลาดยาว
ฝา่ ยศลิ ป์ : มณฑา แถมเงนิ , กฤษฎา ดาวเรอื ง, เขตจตจุ ักร กรงุ เทพฯ 10900
โทรศัพท์ : 02 561 2825
วรวิทย์ อ�ำ่ ช้าง โทรสาร : 02 579 4406
ฝา่ ยสมาชิกจัดส่ง : บญุ ใส ศรแก้ว E-mail : [email protected]
ออกแบบและจดั รูปเลม่ : บริษทั สมาร์ท โคตตง้ิ แอนด์

เซอร์วิส จำ� กัด โทร 053 114 822

รางวัลเลศิ รฐั
ประจ�ำ ปี 2563

กองบรรณาธิการ

ในทุก ๆ ปี ส�ำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) 3. สาขาการบริหารราชการ
จะจัดให้มีการมอบรางวัลให้แก่หน่วยงานภาครัฐท่ีมีผลงานเป็นเลิศในด้าน แบบมีส่วนร่วม ประเภทสัมฤทธิผล
ตา่ ง ๆ เพอ่ื สร้างขวญั และก�ำลังใจใหแ้ ก่หน่วยงานภาครัฐทมี่ ุ่งม่ันพฒั นาการ ประชาชนมีส่วนร่วม (Effective
ปฏิบัติราชการมาอย่างต่อเน่ือง และจะช่วยผลักดันให้เกิดการพัฒนาระบบ Change) ระดับดี จากผลงานเรื่อง
ราชการและการบรหิ ารงานภาครฐั ใหด้ ยี ่งิ ขน้ึ “ยกระดับถ่ัวหลังนาประชารัฐ
สู่กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ถ่ัวเหลือง
รางวัลเลิศรัฐ จึงเป็นรางวัลแห่งเกียรติยศท่ีมอบให้หน่วยงานภาครัฐ หนองวัวซอ” ของ กองวิจัยและ
ท่ีได้มุ่งมั่นปฏิบัติราชการจนประสบความส�ำเร็จ มีความเป็นเลิศแห่งหน่วย พฒั นาเมลด็ พันธุพ์ ืช
งานภาครฐั ทง้ั ปวง สำ� หรบั ในปี พ.ศ. 2563 น้ี กรมวชิ าการเกษตร ไดร้ บั รางวลั
เลศิ รัฐ จำ� นวน 3 รางวัล ดังน้ี สำ� หรบั ผลการดำ� เนนิ งานของ
งานวจิ ัยทั้ง 3 รางวัล มีรายละเอยี ด
1. สาขารางวัลบรกิ ารภาครัฐ ประเภทนวัตกรรมการบรกิ าร ระดบั ดี ทีน่ ่าสนใจดงั นี้
จากผลงานเรื่อง “พืชผักปลอดภยั จากยาฆ่าแมลงดว้ ยนวตั กรรมชวี ภณั ฑ์
ไส้เดือนฝอย” ของ สำ� นักวจิ ัยพฒั นาเทคโนโลยีชีวภาพ

2. สาขารางวัลบรกิ ารภาครฐั ประเภทพัฒนาการบริการ ระดบั ดี จาก
ผลงานเร่ือง “นวัตกรรมการตรวจพืชดัดแปลงพนั ธุกรรมท่ีจ�ำเพาะแบบ 3
ยีนในการทดสอบเดยี วกัน” ของ สำ� นกั วิจยั พัฒนาเทคโนโลยีชวี ภาพ

6

พืชผกั ปลอดภยั จากยาฆา่ แมลง
ดว้ ยนวัตกรรมชีวภัณฑไ์ ส้เดือนฝอย

ไดร้ บั รางวลั บริการภาครฐั ประเภทนวัตกรรมการบรกิ าร ระดับดี เป็นผลงานวิจัยของ ดร.นุชนารถ
ตั้งจิตสมคิด ผู้เช่ียวชาญด้านจุลชีววิทยา ส�ำนักวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพ กรมวิชาการเกษตร
ไดน้ ำ� แนวคดิ การควบคมุ แมลงศตั รพู ชื โดยชวี วธิ มี าแกป้ ญั หา โดยนำ� ไสเ้ ดอื นฝอยสายพนั ธไ์ุ ทยมาพฒั นาไดเ้ ปน็
ชวี ภณั ฑช์ นดิ ใหม่ เพอ่ื ลดการใชส้ ารเคมกี ำ� จดั แมลงศตั รพู ชื ซงึ่ เกษตรกรสามารถเขา้ ถงึ นวตั กรรมการผลติ

สารชวี ภัณฑ์ควบคุมแมลงศัตรพู ชื ทมี่ ตี ้นทนุ ตำ�่ ไดเ้ อง

ความเป็นมา การใช้สารเคมีก�ำจัดศัตรูพืชของ
เกษตรกรไทยในแต่ละปีมีแนวโน้ม
ศตั รพู ชื เปน็ ปัญหาสำ� คัญในการเพาะปลูก มที ้งั โรคพชื แมลง วัชพืช สูงขึ้นเร่ือย ๆ ท�ำให้อุตสาหกรรม
และสัตว์ศัตรูพืช ส่งผลกระทบต่อภาคการเกษตรได้รับความเสียหายต้ังแต่ สารเคมีทางการเกษตรเติบโต
เร่มิ เพาะเมลด็ และทุกระยะการเจริญเติบโตของพชื จนถึงก่อนและหลงั การ อยา่ งมาก เกษตรกรสามารถเข้าถึง
เกบ็ เก่ยี ว สารเคมีได้ง่าย และมีการใช้มาก
เกินความพอดี โดยเฉพาะสารเคมี
จากรายงานของส�ำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร พบว่าประเทศไทย ก�ำจัดแมลงเพ่มิ ขึ้นจากปี 2557 จาก
มพี นื้ ทเี่ พาะปลกู รวม 143 ลา้ นไร่ มกี ารเปลยี่ นแปลงเพยี งเลก็ นอ้ ยในแตล่ ะปี การนำ� เขา้ 13,910ตนั เปน็ 21,601ตนั
สถิติการใช้สารเคมีป้องกันก�ำจัดศัตรูพืชกลับมีปริมาณสูงขึ้นอย่างต่อเน่ือง ในปี 2560
และจากขอ้ มลู ของสำ� นกั ควบคมุ พชื และวสั ดกุ ารเกษตร ปี 2557 มกี ารนำ� เขา้
สารเคมกี ำ� จดั ศตั รพู ชื 147,375 ตนั และเพม่ิ ขน้ึ ในปี 2560 เปน็ 198,317 ตนั
สะท้อนให้เห็นถึงมูลค่าทางเศรษฐกิจของตลาดสารเคมีเกษตรและปริมาณ

7

เกษตรกรส่วนใหญ่พึ่งพาสารเคมีป้องกันก�ำจัด ภายใตย้ ทุ ธศาสตรช์ าติ และนโยบายของกระทรวง
แมลงเพื่อลดความเสียหายของผลิตผล เน่ืองจากหาซื้อ เกษตรและสหกรณ์ ได้มุ่งเน้นการน�ำเทคโนโลยีชีวภาพ
ไดง้ า่ ย และมปี ระสทิ ธภิ าพสงู ในการฆา่ แมลงตายในเวลา และนวตั กรรมจากงานวจิ ยั ขยายผลไปสภู่ าคการเกษตร
รวดเรว็ จงึ มกี ารใชอ้ ยา่ งแพรห่ ลายและตอ่ เนอื่ งเปน็ ระยะ ในพื้นท่ีให้ครอบคลุมทุกภูมิภาค เกษตรกรหรือกลุ่ม
เวลายาวนาน แตแ่ มลงศตั รพู ชื สามารถสรา้ งความตา้ นทาน เกษตรกรสามารถนำ� เทคโนโลยแี ละนวตั กรรมไปใชไ้ ดจ้ รงิ
ต่อสารเคมีได้ ท�ำใหเ้ กษตรกรเพ่มิ อัตราและจำ� นวนครัง้ และเกิดประโยชน์ต่ออาชีพเกษตรกรรมในชุมชน เพื่อ
ของการพน่ สารมากขึ้น สนับสนุนและปรับเปล่ียนให้เกษตรกรรมของไทยพ่ึงพา
ตนเองโดยน�ำเทคโนโลยไี ปใชล้ ดต้นทุน เพิม่ ผลผลติ ลด
นบั เปน็ ปญั หาสำ� คญั ระดบั ประเทศทส่ี ง่ ผลกระทบ หรอื ทดแทนสารฆา่ แมลงทเ่ี ปน็ พษิ ไดผ้ ลติ ผลทป่ี ลอดภยั
ต่อสุขภาพของเกษตรกรจากการใช้สารเคมี และตรวจ มคี ณุ ภาพ และสามารถผา่ นการรบั รองมาตรฐานการผลติ
พบสารตกคา้ งในผลติ ผลบางชนดิ เกนิ คา่ มาตรฐาน ทอ่ี าจ พืช GAP จนถึงพชื อนิ ทรีย์ได้อยา่ งยั่งยนื
เป็นพิษต่อผู้บริโภคในระยะยาว รวมทั้งสภาพแวดล้อม
ในระบบนเิ วศอกี ดว้ ย โดยเกษตรกรสว่ นใหญไ่ มต่ ระหนกั ไส้เดอื นฝอยกลุม่ ท่ใี ชก้ �ำจดั แมลง จึงเป็นชวี ภัณฑ์
ถงึ การใชส้ ารฆา่ แมลงอยา่ งถกู ตอ้ งเหมาะสม และยงั ขาด อีกหน่ึงทางเลือกที่สามารถพัฒนาน�ำมาใช้ทดแทนสาร
ความรเู้ ร่อื งสารทดแทนและทางเลอื กอน่ื ๆ ฆา่ แมลง เนือ่ งจากมีศักยภาพในการกำ� จัดแมลงศตั รูพืช
ได้หลายชนิด ซ่ึงในต่างประเทศมีการผลิตไส้เดือนฝอย
ท�ำไมตอ้ งใชช้ วี ภัณฑก์ �ำจดั ศตั รพู ืช เป็นการค้าแพร่หลายในยุโรปและอเมริกา เป็นจุลชีพ
ทไี่ ดร้ บั การรบั รองจาก United States Environmental
กรมวิชาการเกษตร ได้วิจัยพัฒนาสารชีวภัณฑ์ Protection Agency (US PEA) ถงึ ความปลอดภยั ต่อ
กำ� จัดศตั รูพชื (Biological control agent) หลายชนดิ มนษุ ยแ์ ละสงิ่ แวดลอ้ ม มปี ระสทิ ธภิ าพในการกำ� จดั แมลง
ทม่ี คี วามปลอดภยั ตอ่ มนษุ ยแ์ ละสง่ิ แวดลอ้ ม เชน่ ราเมทา ไดก้ วา้ งขวางทง้ั กลมุ่ หนอนผเี สอื้ และกลมุ่ หนอนดว้ ง โดย
ไรเซียมควบคุมด้วงแรดมะพร้าว ไวรัสเอ็นพีวีควบคุม ไสเ้ ดอื นฝอยสามารถเคลอ่ื นเขา้ สตู่ วั แมลงไดห้ ลายชอ่ งทาง
หนอนกระทผู้ กั หนอนกระทหู้ อม ไสเ้ ดอื นฝอยกำ� จดั แมลง ทั้งผ่านทางปาก ช่องขับถ่าย รูหายใจทางผิวหนัง เพ่ือ
แบคทเี รยี บเี อสควบคมุ โรคใบจดุ ในคะนา้ และโรคกงุ้ แหง้ เข้าสู่น้�ำเลือดของแมลงหรือตัวหนอน และปลดปล่อย
ในผลพรกิ แตนเบยี นโกนโิ อซสั กำ� จดั หนอนหวั ดำ� มะพรา้ ว แบคทเี รยี ทอ่ี าศยั รว่ มแบบพงึ่ พา (symbiotic bacteria)
แตนเบยี นไตรโคแกรมมาทำ� ลายไขข่ องผเี สอื้ หนอนกอออ้ ย ลงสู่กระแสเลือดของแมลง แบคทีเรียจะสร้างสารพิษ
และแมลงช้างปีกใสควบคุมเพลี้ยแป้งในมันส�ำปะหลัง ท�ำให้แมลงเกิดภาวะเลือดเปน็ พษิ และตายภายในเวลา
เปน็ ตน้ เพอื่ นำ� มาใชท้ ดแทนสารเคมปี อ้ งกนั กำ� จดั ศตั รพู ชื ไม่เกิน 48 ช่วั โมง ไสเ้ ดอื นฝอยสามารถเจรญิ เติบโตและ
ขยายพันธุ์ให้ลูกรุ่นใหม่ภายในตัวหนอนหรือแมลงอย่าง
อยา่ งไรกต็ าม ชวี ภณั ฑแ์ ตล่ ะชนดิ มขี อ้ จำ� กดั ทท่ี ำ� ให้ ตอ่ เนอื่ งจนเหลอื แตซ่ าก จงึ เคลอ่ื นทอี่ อกจากซากเพอ่ื รอ
เกษตรกรเขา้ ถึงยาก ถึงแมห้ นว่ ยงานในสว่ นภมู ภิ าคจะมี แมลงเหยอ่ื ใหมต่ ่อไป
การจัดอบรมให้ความรู้เรื่องชีวภัณฑ์หรือศัตรูธรรมชาติ
กำ� จดั ศตั รพู ชื เพอื่ ทดแทนสารเคมใี หก้ บั เกษตรกรในแตล่ ะ ไสเ้ ดอื นฝอยจดั เปน็ ชวี ภณั ฑก์ ำ� จดั แมลงทน่ี า่ สนใจ
พน้ื ทอ่ี ยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ใหไ้ ดร้ บั ความรเู้ รอื่ งสารชวี ภณั ฑช์ นดิ เราสามารถค้นหาไส้เดือนฝอยสายพันธุ์ในประเทศไทย
ตา่ ง ๆ เกษตรกรทผี่ า่ นการอบรมใหค้ วามสนใจเปน็ จำ� นวน น�ำมาพัฒนาให้ไดเ้ ป็นชีวภัณฑช์ นดิ ใหม่ โดยมเี ปา้ หมาย
มาก และมีความต้องการใช้เพ่ิมขึ้น แต่เกษตรกรยังไม่ เพ่ือให้ได้เป็นนวัตกรรมการผลิตในรูปแบบที่เกษตรกร
สามารถเข้าถึงสารชีวภัณฑ์ได้ท่ัวถึง ส่งผลให้ชีวภัณฑ์ สามารถท�ำใชเ้ องได้
ขบั เคลอ่ื นไดช้ า้ การจดั การศตั รพู ชื จงึ ยงั คงกลบั ไปพงึ่ พา
สารเคมเี ช่นเดิม

8

นวตั กรรมการผลิตใช้เอง เซลลต์ อ่ ไสเ้ ดือนฝอย 1 ตัว เพยี งพอต่อการเพ่มิ จ�ำนวน
ของไส้เดือนฝอยในอาหารเทียมสภาพการเล้ียงแบบ
ส�ำนักวิจยั พัฒนาเทคโนโลยชี ีวภาพ กรมวิชาการ axenic culture (เปน็ การเลย้ี งแบบไมต่ อ้ งเตมิ symbiotic
เกษตร ได้วิจัยและพัฒนาการควบคุมแมลงศัตรูพืชโดย bacteria)
ใช้สารชีวภาพมาแก้ปัญหา ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพ่ือให้
เกษตรกรเข้าถึงสารชีวภัณฑ์ก�ำจัดศัตรูพืชได้ครอบคลุม โดยไสเ้ ดอื นฝอยสายพนั ธไ์ุ ทยสามารถเจรญิ เตบิ โต
ในทกุ พน้ื ที่ โดยนำ� ไสเ้ ดอื นฝอยสายพนั ธไ์ุ ทย Steinernema และขยายพันธไ์ุ ด้จำ� นวนมากเฉลยี่ 15 ลา้ นตัวต่ออาหาร
siamkayai (thailandense) Thai strain ทผ่ี า่ นการ 30 กรัม ในขณะทีส่ ายพนั ธต์ุ า่ งประเทศได้เพยี ง 4 ล้าน
คัดเลือกศักยภาพในการเป็นสารชีวภัณฑ์ก�ำจัดแมลง ตัว ในสภาพการเล้ยี งแบบเดียวกนั และสายพันธุ์ไทยมี
ศัตรูพืช ด้วยเทคนิคการตรวจวิเคราะห์ทางชีววิธี ประสิทธิภาพในการฆ่าแมลงตายภายในเวลารวดเร็วไม่
เปรียบเทียบกับสายพันธุ์ต่างประเทศที่ผลิตเป็นการค้า เกนิ 24 ชว่ั โมง มศี กั ยภาพในการกำ� จดั แมลงศตั รผู กั หลาย
(S. carpocapsae) ในระดบั หอ้ งปฏบิ ตั กิ าร ซง่ึ สายพนั ธ์ุ ชนิด ไดแ้ ก่ หนอนกระท้หู อม หนอนกระท้ผู กั หนอนคืบ
ไทยมีอัตราการเคล่ือนที่เข้าหาหนอนเหย่ือล่อได้สูงกว่า หนอนใยผัก และด้วงหมดั ผกั ตลอดจนกำ� จดั แมลงศตั รู
สายพนั ธต์ุ า่ งประเทศ และทงั้ สองสายพนั ธม์ุ กี ารเคลอื่ นท่ี พืชอน่ื ๆ ได้แก่ เสยี้ นดนิ ทำ� ลายฝกั ถว่ั ลิสง แมลงกะชอน
แนวดง่ิ ในดนิ ระยะความลกึ 5 ซม. เขา้ ทำ� ลายหนอนเหยอื่ ทำ� ลายรากพชื หนอนดว้ งและปลวกทำ� ลายรากพชื ปลวก
ลอ่ ได้ 100 % เท่ากนั นอกจากน้นั สายพันธ์ุไทยมคี วาม ในสวนผลไม-้ สวนยางพารา และสวนปาลม์ นำ้� มนั รวมทงั้
ทนทานตอ่ อณุ หภมู ไิ ดต้ งั้ แต่ 18 - 35oซ และยงั คงศกั ยภาพ ผ่านการทดสอบความปลอดภัยต่อพชื มนุษย์ สัตว์เลือด
ในการฆา่ หนอนตาย 100% จึงจัดเปน็ สายพันธุท์ นร้อน อนุ่ และไม่มีมลพษิ ตอ่ ระบบนเิ วศ ดังน้นั สายพันธุ์ไทย
ทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพนำ� มาใชใ้ นเขตรอ้ นชน้ื รวมทงั้ ในตวั ออ่ น จึงมีคุณสมบัติที่ดีในการน�ำไปใช้เป็นหัวเช้ือเริ่มต้นหรือ
ระยะเข้าท�ำลายของไส้เดือนฝอยสายพันธุ์ไทยมีจ�ำนวน เป็นเช้ือพันธุ์คัดส�ำหรับการเพาะขยายให้ได้จ�ำนวน
เซลล์ของ symbiotic bacteria จ�ำนวน 26.0 - 39.2 เพยี งพอตอ่ การน�ำไปใช้ในแปลงปลกู

ไสเ้ ดือนฝอย

ตัวออ่ นระยะที่ 3 เป็นระยะเขา้ ท�ำลายแมลง (infective stage)

9

หนอนใยผกั หนอนกระทู้หอม หนอนเจาะสมอฝา้ ย

ด้วงกุหลาบ

ปลวก หนอนดว้ ง

แมลงศัตรขู องผกั ในระยะตัวหนอนและตวั แมลงกลมุ่ ผเี สอ้ื และกลุ่มด้วง

ดว้ งหมัดผกั จากคณุ สมบตั แิ ละประสทิ ธภิ าพของสายพนั ธใ์ุ หมซ่ ง่ึ เปน็ สายพนั ธไ์ุ ทย
สามารถที่จะพัฒนากระบวนการผลิตให้มีข้ันตอนการเพาะเล้ียงไม่ยุ่งยาก/
ซับซอ้ น และมีต้นทุนตำ�่ พฒั นาวัสด-ุ อปุ กรณใ์ หม้ ีราคาถกู เกษตรกรเขา้ ถงึ
และเรียนรู้ได้จากการอบรม หรือจากสื่อออนไลน์และสื่อต่าง ๆ ได้แก่
YouTube/Facebook/Application (สนบั สนนุ ทง้ั ระบบ iOS และ Android)
หรอื คู่มอื /สแกนจาก QR code และปฏิบตั ใิ ช้เองได้ในพื้นที่ เพอ่ื มชี วี ภัณฑ์
ไส้เดือนฝอยใช้อยา่ งตอ่ เน่อื งตลอดฤดเู พาะปลูก

การผลติ ไสเ้ ดอื นฝอยก�ำจดั แมลงสายพันธ์ไุ ทย

การเพาะขยายไส้เดือนฝอยก�ำจัดแมลงสายพันธุ์ไทยในอาหารเทียมชนิดแข็งกึ่งเหลวให้ได้ปริมาณมากเป็น
นวัตกรรมใหม่ที่เกษตรกรสามารถเข้าถึงได้ โดยท�ำใช้เองและน�ำไปใช้ก�ำจัดแมลงศัตรูพืชในแปลงปลูกได้อย่าง
มีประสิทธภิ าพ ดว้ ยวสั ด-ุ อุปกรณ์ที่หาได้ง่ายในครวั เรือน ลดขน้ั ตอนการเพาะขยายใหง้ า่ ย รวดเรว็ กวา่ วธิ เี ดมิ และ
มีตน้ ทุนตำ�่ สามารถผลิตไสเ้ ดือนฝอยได้จ�ำนวนมากเพียงพอตอ่ การใช้พ่นเพอ่ื กำ� จัดแมลงครอบคลุมพน้ื ทปี่ ลกู 1 - 2
ไรต่ อ่ 1 รอบการผลิต และผลิตขยายใชเ้ องไดอ้ ยา่ งตอ่ เน่อื ง

อุปกรณท์ ่จี ำ� เป็นและหาไดง้ ่ายสำ� หรบั ใชเ้ พาะเลย้ี งไส้เดือนฝอย ภาพประกอบ
รายการ
ซงึ้ นึ่ง
1. ภาชนะนึง่ ฆ่าเชือ้ อาหาร เกษตรกรสามารถเลือกใช้ หม้อตม้ น้�ำพรอ้ ม หมอ้ แกงพรอ้ ม
ภาชนะท่ีหาได้ในครัวเรือน มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง แผน่ ตะแกรงรอง แผ่นตะแกรงรอง
34 - 38 ซม. เช่น หม้อต้มน้�ำ ซึง้ น่ึงอาหาร หรือหมอ้
แกง เปน็ ตน้ พรอ้ มแผน่ ตะแกรงรอง วางในหมอ้ นง่ึ เพอื่
ปอ้ งกนั ไมใ่ หภ้ าชนะแชน่ ำ้� เพอ่ื ใชเ้ ปน็ ภาชนะนง่ึ ฆา่ เชอื้
อาหารแบบไอน้�ำเดอื ด โดยใช้ความรอ้ นตม้ น้�ำให้เดอื ด
ด้วยเตาแกส๊ หรอื เตาไฟฟา้ หรือเตาถ่าน

10

รายการ ภาพประกอบ
2. ภาชนะผสมอาหารพร้อมช้อนกวน
3. ภาชนะคลุกอาหาร ขนาดเสน้ ผ่าศนู ยก์ ลาง 30 ซม. 3

สูง 12 ซม. 2 7 5
4. ภาชนะบรรจกุ ้อนอาหารน่งึ ฆา่ เชือ้ ใช้ถุงพลาสตกิ 46 8 10
9
ทนรอ้ น ขนาด 12x18 นิว้
5. ภาชนะเพาะเลย้ี ง ใชก้ ล่องพลาสตกิ ทนร้อนขนาด เจาะ 1 รทู ีฝ่ า

เส้นผา่ ศูนยก์ ลาง 15 ซม. สูง 8 ซม. จำ� นวน 10 เจาะ 8 รรู อบภาชนะ
กล่อง โดยเจาะรูเล็ก ๆ ที่กลางฝา 1 รู และเจาะ
บริเวณขอบดา้ นบนรอบ ๆ กล่อง 8 - 10 รู ภาพประกอบ
6. ชอ้ นตกั ก้อนอาหารเพื่อบรรจลุ งในภาชนะ
เพาะเล้ียง
7. กระบอกฉดี พร้อมแอลกอฮอล์ 70% ส�ำหรบั ใช้พ่น
ฆ่าเชื้อวสั ดุ-อุปกรณ์ และผู้ปฏบิ ัติ
8. ผา้ เชด็ ท�ำความสะอาด
9. อปุ กรณใ์ สห่ ัวเชื้อ ไดแ้ ก่ กระบอกฉีดยาขนาด
20 มล. พร้อมเข็มเบอร์ 18
10. ถุงผ้ามงุ้ เนือ้ ละเอียด ขนาด 24x36 นิว้ สำ� หรบั
ใสภ่ าชนะเพาะเลีย้ ง (1 ใบตอ่ 1 รอบการผลติ )
เพอ่ื ปอ้ งกนั แมลงหว/่ี แมลงวนั รบกวนขณะ
บม่ เพาะ

อุปกรณ์เสรมิ ในการผลิตไสเ้ ดือนฝอยกำ� จัดแมลง
รายการ

1. ตู้ใส่หัวเชื้อและบ่มเพาะแบบง่ายส�ำหรับเกษตรกร
รายย่อย ขนาดกวา้ ง 80 - 100 ซม. ลึก 50 - 60 ซม.
สูง 180 ซม. ใช้โครงสร้างเปน็ เหล็กกลอ่ งหรือเหลก็ ฉาก
ผนังตู้และชั้นวางเป็นแผ่นโพลีคาร์บอเนตหรือฟิวเจอร์
บอร์ด แบ่งเป็น 3 ชน้ั โดยชน้ั ที่ 1 สงู 60 ซม. ใช้เปน็
พื้นท่ใี ส่หัวเช้ือ โดยมีแผ่นปิดก้นั ดา้ นบนสงู 30 ซม. เพ่อื
ป้องกันฝุ่นละอองและส่ิงสกปรกขณะปฏิบัติงาน ชั้นที่
2 และ 3 สูงช้ันละ 30 ซม. ส�ำหรับใช้ต้ังวางภาชนะ
บ่มเพาะ

11

รายการ ภาพประกอบ
2. โรงผลิตไส้เดือนฝอยก�ำจัดแมลงระดับชุมชน
มีโครงสร้างแบบน๊อกดาวน์ เคลื่อนย้ายสะดวกขนาด
2x3 เมตร ติดตั้งได้ง่าย ใช้เวลาประกอบโครงสร้าง
เพยี ง 2 - 3 ชวั่ โมง พนื้ ทภ่ี ายในโรงผลติ มชี น้ั เพาะเลย้ี ง
ใชว้ างภาชนะเพาะเลยี้ งได้มากกวา่ 600 ภาชนะเพาะ
เกษตรกรในชุมชนสามารถมาใช้ร่วมกันได้

กระบวนการเพาะเล้ยี งไสเ้ ดอื นฝอยสายพนั ธ์ุไทยแบบเกษตรกรท�ำใช้เอง

ขนั้ ตอนที่ 1 เตรยี มอาหารและวสั ดเุ พาะเลยี้ งไส้เดอื นฝอย
สูตรอาหาร: ไข่ไก่หรอื ไขเ่ ป็ด 260 มล. + น�ำ้ มันหมู 130 มล. + น้�ำสะอาด 260 มล. (ปริมาตร 650 มล.
ต่อ 1 รอบการผลติ )
วัสดคุ ลุกอาหาร : ใชฟ้ องน�ำ้ ชนดิ แผ่น 4 แผน่ ตัดเปน็ สี่เหลี่ยมขนาด 1x1 ซม. (นำ้� หนกั 40 กรมั )
วิธที ำ� : 1) ตอกไขล่ งในภาชนะผสมอาหาร และเตมิ นำ�้ มนั หมู+น�้ำสะอาด ใช้ชอ้ นตกี วนส่วนประกอบ
ของอาหารใหเ้ ป็นเน้อื เดียวกัน ได้เป็นอาหารใชเ้ พาะขยายไส้เดอื น

เตรยี มอาหาร

2) เทอาหารลงบนก้อนฟองน�้ำตัด ใช้มือบีบนวดให้อาหารซึมเข้าก้อนฟองน�้ำให้ท่ัวทุกก้อนได้
เป็นกอ้ นอาหารเล้ยี งไสเ้ ดอื นฝอย น�ำไปใสใ่ นถุงนง่ึ อาหาร ปิดปากถุงดว้ ยยางหลวม ๆ

คลุกอาหาร

ข้นั ตอนที่ 2 นึง่ อาหารและบรรจใุ นภาชนะเพาะล้ียง
เติมน�ำ้ ในหมอ้ นงึ่ (หม้อตม้ น�้ำ/ซง้ึ /หมอ้ แกง) ปริมาตร 1 ใน 8 ของความสูงภาชนะน่งึ น�ำถงุ อาหารใส่ลง
ในหมอ้ น่งึ ปิดฝา ตัง้ บนเตาแก๊สปรบั ระดบั ไฟปานกลาง นง่ึ ฆ่าเชอ้ื ดว้ ยไอน�้ำเดือด 90 – 100 °ซ เป็นเวลา 1 ชม.
จากนนั้ นำ� ถงุ อาหารทนี่ ่งึ แล้ว มาตกั ขณะอ่นุ ใสใ่ นภาชนะสะอาด แบง่ เทา่ กนั ได้ 10 ภาชนะ ในตู้ใสห่ ัวเช้ือ

12

เตรยี มนึ่ง ตกั อาหารใส่ภาชนะและแบง่ ในต้ใู สห่ วั เชื้อ

ขน้ั ตอนท่ี 3 การใส่หัวเชื้อไส้เดอื นฝอย
เตรยี มอุปกรณ์ : หัวเช้ือ และกระบอกฉีดยาพรอ้ มเข็ม ใช้ผ้าเช็ดทำ� ความสะอาดด้วยแอลกอฮอล์ 70%
น�ำไปวางในตู้ใส่หัวเชือ้
การใสห่ วั เช้ือ : เมื่ออาหารเย็น ใช้เขม็ ฉดี ยาแทงผ่านถงุ หัวเชือ้ และดูดไสเ้ ดือนฝอยทอี่ ยู่ในสารหนดื ครั้งเดียว
ให้หมด จากนนั้ น�ำไปหยดผา่ นรทู ่ีฝาภาชนะเพาะเลย้ี ง 2 มล. (มีหวั เช้อื ไสเ้ ดือนฝอย 100,000 ตัว) ลงบนกอ้ นอาหาร
รวมท้ังหมด 10 ภาชนะ

ใสห่ วั เชือ้

ขนั้ ตอนที่ 4 การบ่มเพาะไส้เดอื นฝอย
น�ำภาชนะเพาะเล้ียงที่ใส่หัวเชื้อไส้เดือนฝอยแล้ว รวม 10 ภาชนะ ใส่ในถุงมุ้งละเอียดเพ่ือกันแมลงหว่ี
หรือแมลงวันรบกวน ซง่ึ เปน็ ตัวนำ� จุลินทรยี ์อืน่ ๆ เขา้ มาปนเป้อื นในอาหาร น�ำไปตงั้ วางบม่ เพาะท่อี ณุ หภูมิ 2 °ซ และ
ไม่ควรเกิน 33°ซ เปน็ เวลา 10 วัน หัวเชื้อไสเ้ ดอื นฝอยจะขยายพนั ธุ์เพม่ิ จ�ำนวนได้สูง 300 – 600 เทา่ หรอื 30 – 60
ลา้ นตวั /ภาชนะ

ใสห่ ัวเชอื้

ต้นทุนค่าอาหาร+วัสดุเพาะเลี้ยง = 100 บาทต่อ 1 รอบการผลิต น�ำไปใช้พ่นก�ำจัดแมลงศัตรูพืชได้
ครอบคลมุ พืน้ ท่ี 1 – 2 ไร่

13

กรมวชิ าการเกษตร มคี วามพรอ้ มในเรอ่ื งเทคโนโลยี 4. เกษตรกรต้นแบบทดสอบการเพาะขยายด้วย
และนวัตกรรมการเพาะเลี้ยงไส้เดือนฝอยแบบท�ำใช้เอง นวัตกรรมการผลติ แบบงา่ ยด้วยตนเอง โดยมีหน่วยงาน
ปี 2558 ได้ถ่ายทอดเทคโนโลยีจากส่วนกลางไปสู่ 36 ในพนื้ ท่เี ป็นพีเ่ ลยี้ งใหค้ �ำแนะน�ำ
ศูนย์วจิ ัยและพัฒนาการเกษตร ของกรมวชิ าการเกษตร
ซง่ึ ต้งั อยู่ในจงั หวัดตา่ ง ๆ ทว่ั ประเทศ เพือ่ เปน็ หน่วยงาน 5. จดั ประชมุ กลมุ่ เกษตรกร ณ พน้ื ทต่ี ดิ ตงั้ รว่ มกนั
เครือข่ายขับเคล่ือนสู่เกษตรกรในแต่ละพื้นที่เข้าถึง พิจารณาให้มีการจ�ำหน่าย/แจกจ่ายภายในกลุ่ม/ชุมชน
ชวี ภัณฑ์ไสเ้ ดือนฝอยกำ� จดั แมลง และในปี 2560 - 2562 เป็นไปตามขอ้ ตกลงของชุมชนนั้น ๆ
กรมวิชาการเกษตร ได้ติดตั้งโรงผลิตไส้เดือนฝอยระดับ
ชุมชนสำ� หรบั เกษตรกรใชร้ ่วมกนั จำ� นวน 70 โรงผลิตฯ 6. ติดตามและประเมนิ ผลการผลติ และการใชใ้ น
กระจายทุกภาคของประเทศ รวม 44 จังหวัด ได้แก่ พืน้ ท่โี ดยหนว่ ยงานในพื้นท่ีชว่ งแรก จากน้ันตดิ ตามผ่าน
ศูนย์เรียนรู้การเพ่ิมประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร ทางไลนก์ ลมุ่ และ/หรอื ผา่ นทางโทรศพั ท์อยา่ งต่อเนอ่ื ง
(ศพก.) กลุ่มเกษตรกรในพ้ืนที่แปลงใหญ่ เกษตรกร
คนเกง่ และหน่วยงานภาครฐั ตวั อยา่ งความส�ำเรจ็ ของชวี ภณั ฑไ์ สเ้ ดอื น
ฝอยก�ำจัดแมลงสายพันธ์ุไทย
การถา่ ยทอดสเู่ กษตรกร และน�ำไปปฏบิ ตั ิ
สำ� นกั วจิ ยั พฒั นาเทคโนโลยชี วี ภาพ รว่ มกบั ศนู ยว์ จิ ยั
การน�ำนวัตกรรม “ชีวภัณฑ์ไส้เดือนฝอยก�ำจัด และพัฒนาการเกษตรบุรีรัมย์ คัดเลือก นายไพรวัลย์
แมลง” ไปสู่เกษตรกรต้นแบบเพื่อสร้างความเข้มแข็ง เขียวรัมย์ เกษตรกร อ.เมือง จ.บุรีรัมย์ เป็นเกษตรกร
ให้กับชมุ ชนเกษตรกรรมผลิตพชื ปลอดภัย มี 6 ขัน้ ตอน ต้นแบบปลูกพืชอินทรีย์ผสมผสานในพ้ืนท่ี 2 ไร่ ได้แก่
การถา่ ยทอดสูเ่ กษตรกรตน้ แบบและชมุ ชน คะนา้ กวางตุ้ง ผักกาดเขยี ว แตงไทย ฟักทอง จิงจูฉา่ ย
กล้วย และพรกิ แมลงศัตรูพืชที่พบ ได้แก่ หนอนกระทู้
1. คัดเลือกเกษตรกรต้นแบบในชุมชนผลิตพืช ผัก หนอนใยผัก และด้วงหมัดผัก เดิมมกี ารจดั การแมลง
ปลอดภัย ตามเกณฑ์การคัดเลอื ก Smart farmer และ เหลา่ นดี้ ว้ ยพชื สมุนไพร น�ำ้ หมกั และนำ้� ส้มควนั ไม้ ซ่ึงมี
ประเมนิ พนื้ ทต่ี ดิ ตงั้ โดยรว่ มกบั หนว่ ยงานในพนื้ ที่ พจิ ารณา ประสิทธภิ าพในการไล่แมลงมากกว่าการก�ำจดั ท�ำใหไ้ ม่
คัดเลือกความพร้อมและความต้องการของเกษตรกร สามารถควบคุมประชากรแมลงในแปลงได้ เกษตรกรมี
ต้นแบบและกลุม่ เกษตรกรในชมุ ชนน้นั ชนิดพืช ปัญหา ความสนใจสารทดแทนอื่น ๆ ท่ีปลอดภัยและใช้ได้ใน
แมลงศัตรูพืชในกลุ่มหนอนผีเส้ือ กลุ่มหนอนด้วง และ พืชอนิ ทรีย์
ปลวก ความพร้อมของสถานท่ีที่เพียงพอต่อการติดตั้ง
ในโรงผลิตฯ เมอ่ื มกี ารถา่ ยทอดองคค์ วามรเู้ รอ่ื งการผลติ ไสเ้ ดอื น
ฝอยก�ำจัดแมลงแบบท�ำใช้เอง และติดต้ังโรงผลิตฯ ใน
2. กำ� หนดตวั เกษตรกรต้นแบบท่จี ะรบั ผดิ ชอบใน พื้นท่ี พร้อมฝึกอบรมให้สามารถท�ำใช้เองได้ เกษตรกร
การเพาะขยายไสเ้ ดอื นฝอยตามความสมคั รใจ และมคี วาม ตน้ แบบสามารถทำ� ไดใ้ ชเ้ ปน็ และมกี ารผลติ ไสเ้ ดอื นฝอย
ต้งั ใจจริง อยา่ งตอ่ เนอ่ื งแจกจา่ ยใหก้ บั สมาชกิ 20 ราย โดยมศี นู ยว์ จิ ยั
และพัฒนาการเกษตรบุรีรัมย์ เป็นพ่ีเลี้ยงในช่วงแรก
3. ตดิ ต้ังโรงผลติ ฯ พร้อมวสั ด-ุ อปุ กรณ์การเพาะ นอกจากนั้น นายไพรวัลย์ เขยี วรัมย์ ไดร้ บั เชญิ จากกรม
ขยายไส้เดือนฝอย และให้ความรู้เร่ืองการผลิตและใช้ ส่งเสริมการเกษตรในพื้นที่ ให้เป็นวิทยากรถ่ายทอด
ไส้เดือนฝอยก�ำจัดแมลงแบบท�ำใช้เอง รวมท้ังข้อจ�ำกัด นวตั กรรมการผลติ และใชไ้ สเ้ ดอื นฝอยใหก้ บั เกษตรกรใน
ตา่ ง ๆ ในกระบวนการผลติ ทุกขน้ั ตอน ใหก้ ับเกษตรกร ชุมชนและพ้ืนที่ใกล้เคียง มีนิสิต-นักศึกษาและผู้สนใจ
ต้นแบบและกลมุ่ เกษตรกรในชมุ ชนนั้น เข้ามาฝกึ งาน-ดูงานมากกวา่ 20 ครง้ั จนได้รับเลอื กเปน็
Smart farmer ของชมุ ชนที่สามารถสรา้ งการรบั รู้เรอื่ ง
สารชวี ภณั ฑไ์ สเ้ ดอื นฝอยในจงั หวดั บรุ รี มั ย์ ตงั้ แตป่ ี 2560

14

จนถึงปัจจุบัน รวมท้ังได้รับคัดเลือกจากหน่วยงานจังหวัดบุรีรัมย์ เป็นตัวแทนน�ำเสนอและถวายรายงานสมเด็จ
พระเทพฯ เรื่องการผลติ ไสเ้ ดอื นฝอยกำ� จัดแมลงแบบเกษตรกรสามารถท�ำใช้เองได้

นายไพรวัลย์ เขยี วรัมย์
ถ่ายทอดนวัตกรรมการผลติ
และการใช้ไสเ้ ดอื นฝอย

ไส้เดือนฝอยก�ำจัดแมลงสายพันธุ์ไทย จึงเป็น ดงั นน้ั กรมวชิ าการเกษตร โดยสำ� นกั วจิ ยั พัฒนา
ตน้ แบบของการขยายผลและขบั เคลอื่ นสารชวี ภณั ฑอ์ นื่ ๆ สู่ เทคโนโลยีชีวภาพได้จัดตั้ง “ศูนย์เทคโนโลยีการผลิต
เกษตรกรเข้าถงึ ได้ เพ่ือให้เกษตรกรหรอื กล่มุ เกษตรกร ไสเ้ ดอื นฝอยกำ� จดั แมลงสายพนั ธไ์ุ ทย” เปน็ ศนู ยถ์ า่ ยทอด
สามารถท�ำได้ใช้เป็น สนับสนุนการสร้างเครือข่ายการ เทคโนโลย/ี นวตั กรรมไส้เดือนฝอยก�ำจดั แมลงอย่างครบ
ผลติ ไสเ้ ดอื นฝอยจำ� หนา่ ย จา่ ยแจกภายในชมุ ชน รวมทง้ั วงจร อบรมให้กบั เกษตรกรผลติ ใชเ้ อง และเจ้าหนา้ ท่ที ี่
มีหน่วยงานท่ีเป็นเครือข่ายในพื้นท่ีสามารถถ่ายทอด เกย่ี วขอ้ งนำ� ไปขยายผลตอ่ ในพน้ื ทรี่ บั ผดิ ชอบ รวมทงั้ จดั
เทคโนโลยกี ารผลติ ไสเ้ ดอื นฝอยใหก้ บั ชมุ ชนอยา่ งตอ่ เนอื่ ง ต้ังโรงงานต้นแบบผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ไส้เดือนฝอยเชิง
มากกวา่ หนง่ึ หมน่ื ราย ใหไ้ ดร้ บั ความรเู้ รอ่ื งชวี ภณั ฑไ์ สเ้ ดอื น พาณิชย์ในรูปแบบพร้อมใช้ โดยโรงงานต้นแบบน้ีแสดง
ฝอยกำ� จดั แมลงตามนโยบายลดการใชส้ ารเคมี ลดตน้ ทนุ งบลงทนุ ต้นทุน ก�ำลงั การผลิต และผลตอบแทนท่ีไดร้ บั
การผลิต และสร้างความเข้มแข็งให้กับเกษตรกรพึ่งพา เพื่อเป็นข้อมูลให้กับภาคเอกชนหรือวิสาหกิจชุมชน
ตนเอง เกษตรกรนำ� มาใชก้ ำ� จัดแมลงศตั รพู ืชหลายชนดิ ประกอบการตดั สินใจลงทนุ ผลิตเป็นผลติ ภณั ฑ์จำ� หนา่ ย
ได้แก่ หนอนใยผัก หนอนกระทู้หอม หนอนกระทู้ผัก ในราคาท่ีเกษตรกรเข้าถึงได้ เพื่อให้มีการใช้แพร่หลาย
หนอนกระทู้ข้าวโพดลายจุด หนอนกระทู้ในดาวเรือง เพิ่มข้ึนและต่อเน่ือง ช่วยลดการใช้สารเคมีก�ำจัดแมลง
หนอนคบื และดว้ งหมดั ผกั รวมทงั้ ใชก้ ำ� จดั ดว้ งทำ� ลายใบ
กหุ ลาบ-ใบมะนาว และหนอนแมลงนนู หลวง-ปลวกทำ� ลาย
รากมนั ส�ำปะหลังและปาล์มน้�ำมนั จนถึงปัจจุบันไดร้ บั
การยอมรับจากเกษตรกรเป็นอย่างมาก และมีความ
ต้องการใชไ้ ส้เดือนฝอยสายพันธ์ุไทยก�ำจัดแมลงศัตรูพชื
เพ่ิมข้ึนทุกปี ตลอดจนเกษตรกรและผู้สนใจยังต้องการ
ความรใู้ นเรอื่ งกระบวนการทำ� ใชเ้ องเพมิ่ ขนึ้ ในพนื้ ทอ่ี น่ื ๆ
และพร้อมที่จะซ้ือในรูปแบบผลิตภัณฑ์ไปใช้ทันทีหากมี
การจำ� หนา่ ยในรูปแบบผลติ ภัณฑพ์ รอ้ มใช้

15

โดยเฉพาะลดสารพิษตกค้างในผลิตผลเกษตร สร้างความปลอดภัยตั้งแต่เกษตรกรต้นน�้ำจนถึงผู้บริโภคปลายน�้ำ
รวมถึงลดมลพิษจากสารเคมีในสภาพแวดล้อมอีกดว้ ย

ศนู ยผ์ ลิตไส้เดือนฝอย

จุดเด่นของไสเ้ ดอื นฝอยก�ำจัดแมลง ย่อย และโรงผลิตระดับชุมชนท่ีมีโครงสร้างน๊อกดาวน์
ตดิ ตง้ั งา่ ย เพอ่ื ใชเ้ พาะขยายไสเ้ ดอื นฝอยใชภ้ ายในชมุ ชน
สายพันธ์ุไทย
3. พฒั นาเปน็ ผลติ ภณั ฑร์ ปู แบบเชงิ พาณชิ ย์ โดยมี
1. เปน็ ชวี ภัณฑ์ที่มีประสิทธภิ าพก�ำจดั แมลงศัตรู “โรงงานต้นแบบผลติ ชวี ภัณฑไ์ สเ้ ดอื นฝอยสายพนั ธไุ์ ทย
พชื ไดห้ ลายชนดิ และเปน็ สายพนั ธไ์ุ ทยทนรอ้ นทมี่ ศี กั ยภาพ ก�ำจัดแมลงเชิงพาณิชย์” ที่แสดงงบลงทุน ต้นทุนก�ำลัง
ในการเพาะขยายไดง้ า่ ยในอาหารเทยี ม ตน้ ทนุ ตำ่� เกษตรกร การผลิต และผลตอบแทนท่ีได้รับ เพื่อน�ำเสนอภาค
เข้าถึงได้ และสามารถวางแผนการผลิตใช้เองเพ่ือมีใช้ เอกชนหรือผู้สนใจพิจารณารับการถ่ายทอดเทคโนโลยี
ต่อเนื่องตลอดฤดูปลกู ผลติ เปน็ การคา้ ในรูปแบบผลติ ภณั ฑ์ไสเ้ ดอื นฝอยบรรจุ
ในสารอุ้มความชนื้ ใช้งานง่าย เกบ็ ไดน้ าน 2 - 3 เดือน
2. พฒั นาวสั ด-ุ อปุ กรณก์ ารเพาะขยายไสเ้ ดอื นฝอย ทอี่ ณุ หภูมหิ ้อง (27+2 oซ) โดยไมต่ ้องแช่เย็น
ได้เป็นนวัตกรรมส่ิงประดิษฐ์ส่งต่อเกษตรกรท�ำใช้เองได้
ได้แก่ ชดุ เครือ่ งมือผลติ ไส้เดอื นฝอยระดบั เกษตรกรราย

16

ผลติ ภณั ฑ์ไส้เดือนฝอย

ประโยชน์ทไี่ ด้รับ แผนการขบั เคลอื่ นชวี ภณั ฑไ์ สเ้ ดอื นฝอย

1. เกษตรกรนำ� ไปใชล้ ดหรอื ทดแทนสารเคมกี ำ� จดั แผนการขบั เคลอ่ื นชวี ภณั ฑไ์ สเ้ ดอื นฝอยกำ� จดั แมลง
แมลงศัตรูพืชได้หลายชนิด และเป็นสารชีวภัณฑ์ที่มี สายพนั ธไ์ุ ทยไปสเู่ กษตรกรเขา้ ถงึ เพมิ่ มากขนึ้ โดยพฒั นา
ความปลอดภัยตอ่ ผู้ใช้ ผู้บริโภค และสภาพแวดล้อม เครื่องมือเพาะขยายไส้เดือนฝอยให้เป็นรูปแบบใหม่ท่ีมี
ขนาดเลก็ ลง ตน้ ทนุ ตำ�่ และพฒั นากระบวนการเพาะเลย้ี ง
2. เกษตรกรหรอื กลมุ่ เกษตรกร สามารถทำ� ใชเ้ องได้ ท่ีให้ผลผลิตไส้เดือนฝอยสูงกว่ารูปแบบเดิม เหมาะกับ
ลดรายจ่ายการซ้ือสารก�ำจัดศัตรูพืชช่วยลดต้นทุน เกษตรกรรายยอ่ ยปลกู ผกั ไมเ่ กิน 5 ไร่ เพือ่ ท�ำใชเ้ อง โดย
การผลติ มเี ปา้ หมายใหเ้ กษตรกรรายยอ่ ยเขา้ ถงึ นวตั กรรมการผลติ
ไส้เดือนฝอยก�ำจัดแมลงได้อย่างทั่วถึงในทุกภูมิภาค
3. ผู้บริโภคได้รับความปลอดภัยจากการบริโภค ผา่ นทางหนว่ ยงานเครอื ขา่ ย พรอ้ มสรา้ งเกษตรกรตน้ แบบ
พชื ผกั ปลอดสารพษิ 400 ราย ครอบคลุมท่วั ประเทศ ให้สามารถท�ำได้ใชเ้ ป็น
ไม่น้อยกว่าร้อยละ 60 ของเกษตรกรที่รับถ่ายทอด
4. เทคโนโลยกี ารผลติ เชงิ พาณชิ ยส์ ามารถถา่ ยทอด นวัตกรรม ตอบโจทย์นโยบายภาครัฐในการลดละเลิก
สู่ภาคเอกชน วิสาหกิจชุมชน ผู้สนใจ ผลิตเป็นการค้า สารเคมีหันมาผลิตพืชปลอดภัยและพืชอินทรีย์เพ่ิมขึ้น
เพ่ือจ�ำหน่ายในราคาทเ่ี กษตรกรเข้าถงึ ได้ และผู้ผลิตอยู่ และสรา้ งความเขม้ แขง็ ดา้ นการจดั การแมลงศตั รพู ชื ดว้ ย
ได้ ให้เกิดความย่ังยนื ของชวี ภัณฑก์ �ำจัดศัตรูพืชในระบบ สารชวี ภาพ และเกดิ การเปลย่ี นแปลงพฤตกิ รรมเปน็ ชวี ติ
เกษตรปลอดภยั และเกษตรอินทรยี ์ วิถีใหม่ของเกษตรกรไทยในยุคเกษตรปลอดภัยท่ีพ่ึงพา
ตนเองได้อย่างยั่งยืน ตลอดจนประเทศไทยจะเป็น
5. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นผู้น�ำและ ศนู ย์กลางและผู้นำ� เร่ืองชีวภณั ฑก์ ำ� จดั ศตั รพู ืชแบบทำ� ใช้
ศูนย์กลางในการถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตชีวภัณฑ์ เองในภมู ภิ าคอาเซยี น ทม่ี คี วามพรอ้ มเปน็ หนว่ ยขยายผล
ไส้เดือนฝอยและการใช้ก�ำจัดแมลงศัตรูพืชอย่างถูกวิธี องค์ความรู้และนวัตกรรมอย่างครบวงจรแบบใช้ได้จริง
ใหก้ บั กลมุ่ ประเทศ CLMV และลดการนำ� เขา้ สารชวี ภาพ ต่อไป
กำ� จดั แมลงจากตา่ งประเทศ และในอนาคตสามารถพฒั นา
ส่งออกสารชีวภัณฑ์ไส้เดือนฝอยก�ำจัดแมลงสู่ตลาด
อาเซียนได้

17

นวตั กรรมการตรวจพชื ดัดแปลงพันธกุ รรม

“มาตรฐาน รวดเรว็ แมน่ ย�ำ นวตั กรรมการตรวจพชื ดัดแปลงพนั ธุกรรมทจ่ี ำ� เพาะแบบ 3 ยีนในการ
ทดสอบเดยี วกนั : Multiplex Real-time PCR” เปน็ ผลงานวจิ ยั ของคณุ ปยิ รตั น์ ธรรมกจิ วฒั น์ นกั วชิ าการ
เกษตรชำ� นาญการพิเศษ ส�ำนกั วจิ ัยและพัฒนาเทคโนโลยชี ีวภาพ กรมวชิ าการเกษตร หนึง่ ในผลงานวจิ ยั
ทไี่ ดร้ บั รางวลั เลศิ รฐั ประจำ� ปี พ.ศ. 2563 สาขารางวลั บรกิ ารภาครฐั ประเภทพฒั นาการบรกิ าร ระดบั ดี จาก

ส�ำนักงาน ก.พ.ร.

ผลงานวจิ ยั นไี้ ดพ้ ฒั นาวธิ กี ารใหบ้ รกิ ารตรวจวเิ คราะหส์ นิ คา้ พชื ดดั แปลง และระยะเวลาการทดสอบจนถึง
พันธุกรรมเพอ่ื ตรวจและรับรองสนิ ค้าน�ำเขา้ ส่งออก และเฝ้าระวังการปะปน การออกใบรายงานผลการทดสอบ
ในประเทศ จากกระบวนการตรวจสอบเดิมท่ีมีความยุ่งยากและมีข้ันตอน จากเดมิ 12 วันเหลือเพียง 7 วนั ซึ่ง
ซ�้ำซอ้ น ซึ่งถือเป็นนวตั กรรมใหม่ในการตรวจวิเคราะหค์ ดั กรองยีน เน่อื งจาก วิธีการตรวจวิเคราะห์ดังกล่าวได้รับ
ไม่เคยมีการตรวจคัดกรอง 3 ยีนในข้ันตอนเดียวกันมาก่อน โดยวิธีตรวจ การยอมรับจากผู้ใช้บริการภาครัฐ
วิเคราะห์ท�ำปฏิกิริยาข้ันตอนเดียว มีความถูกต้อง แม่นย�ำ สามารถตรวจ เอกชน รวมถึงบริษัทเมล็ดพันธุ์
วเิ คราะหพ์ ชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรมไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพดกี วา่ วธิ เี ดมิ ลดขนั้ ตอน ช้นั น�ำของโลก

18

รู้จักกับพชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรม ตัดตอ่ สารพนั ธุกรรม โดยให้สำ� นักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยี
ชีวภาพ (สทช.) รับผิดชอบกระบวนการตรวจวิเคราะห์
พืชดดั แปลงพันธุกรรม (Genetically modified และออกหนงั สอื รบั รอง ซงึ่ แตล่ ะปปี รมิ าณงานการตรวจ
plant) คือพืชที่ได้รับการปรับปรุงพันธุ์ด้วยเทคโนโลยี วิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการ เฉล่ียไม่ต�่ำกว่า 5,000
ชวี ภาพสมยั ใหม่ โดยการตดั ตอ่ ยนี ทค่ี วบคมุ ลกั ษณะทาง ตวั อยา่ ง ประกอบดว้ ย พชื นำ� เขา้ เชน่ เมลด็ พนั ธข์ุ า้ วโพด
พันธุกรรมเพ่ือให้ได้คุณลักษณะที่เป็นประโยชน์ อาทิ ถวั่ เหลอื ง มะละกอ เปน็ ตน้ สนิ คา้ สง่ ออกทปี่ ระเทศปลาย
ต้านทานศัตรูพืช ทนต่อโรคพืช ทนต่อสารก�ำจัดวัชพืช ทางกำ� หนดใหม้ หี นงั สอื รบั รองวา่ ไมเ่ ปน็ สนิ คา้ พชื ดดั แปลง
ทนทานสภาพแวดลอ้ ม และการเพม่ิ คณุ คา่ ทางโภชนาการ พันธุกรรม อาทิ ผลิตภัณฑข์ า้ วโพด ถั่วเหลือง ข้าว และ
พืชท่ีได้จากเทคโนโลยีดังกล่าวมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป มะละกอ
ได้แก่ พืชตัดแต่งพันธุกรรม พืชดัดแปรพันธุกรรม พืช
จเี อม็ โอ พืชจีเอ็ม พชื เทคโนชวี ภาพ หรือพืชไบโอเทค ซึ่ง และในปี 2555 สหภาพยุโรปแจ้งตรวจพบการ
ในปัจจุบันทั่วโลกมีพืชดัดแปลงพันธุกรรมมากกว่า 30 ปะปนของมะละกอดัดแปลงพันธุกรรมในสินค้าส่งออก
ชนิดท่ีผ่านการประเมินความปลอดภัยและอนุมัติให้ใช้ จากประเทศไทย กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จงึ ประกาศ
ประโยชนแ์ ต่ชนดิ ท่มี ีจำ� หนา่ ยเชิงการคา้ ไดแ้ ก่ ข้าวโพด ให้เป็นพืชควบคุมเฉพาะ โดยมีเง่ือนไขต้องเป็นผลผลิต
ถั่วเหลือง ฝ้าย คาโนลา ชูการ์บีท อัลฟัลฟา สควอช จากแปลงทไ่ี ดร้ บั รอง GAP และตอ้ งมีใบรายงานผลการ
มะละกอ มันฝรัง่ และแอปเปล้ิ ทดสอบประกอบการส่งออก กรมวิชาการเกษตรจึงให้
หน่วยงานภูมิภาค สุ่มตัวอย่างใบ ผล และเมล็ด จาก
พชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรมมปี ระโยชนต์ อ่ ภาคอตุ สาหกรรม เกษตรกรที่ขอรับรองแปลง รวมถึงการตรวจติดตาม
และการส่งออก เพิ่มการแข่งขันทางการตลาดและลด เฝา้ ระวงั การปะปนพชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรมในประเทศ โดย
ตน้ ทนุ ของปจั จยั ในการผลติ ชว่ ยใหม้ วี ตั ถดุ บิ เพยี งพอตอ่ สมุ่ ตรวจตวั อยา่ งพชื ทม่ี คี วามเสย่ี ง อาทิ มะละกอ ขา้ วโพด
อตุ สาหกรรมอาหาร (อาหารคนและอาหารสตั ว)์ อตุ สาหกรรม ถ่วั เหลือง ขา้ ว เปน็ ตน้ และการตรวจวิเคราะห์
สง่ิ ทอ และเปน็ พชื พลงั งานทดแทน เปน็ ตน้ อยา่ งไรกต็ าม
ยังพบว่าพืชดัดแปลงพันธุกรรมมีข้อกังวัลอยู่หลายด้าน กระบวนการตรวจวิเคราะห์สินค้าพืชดัดแปลง
(ซึ่งไม่มีหลักฐานยืนยันทางวิทยาศาสตร์ที่ชัดเจน) แบ่ง พนั ธกุ รรม ประกอบดว้ ย ขน้ั ตอนการรบั ตวั อยา่ งทดสอบ
เปน็ ขอ้ กงั วลดา้ นความปลอดภยั อาหาร อาทิ ผลกระทบ การส่งตัวอย่างเข้าห้องปฏิบัติการ การเตรียมตัวอย่าง
ตอ่ สขุ ภาพดา้ นความเปน็ พษิ และสารกอ่ ภมู แิ พท้ อ่ี าจมขี น้ึ ทดสอบ สกดั และตรวจสอบคณุ ภาพดเี อน็ เอ ตรวจวเิ คราะห์
ข้อกังวลด้านสิ่งแวดล้อม ผลกระทบต่อแมลงท่ีเป็น ยนี เชงิ คุณภาพ จนถึงการออกใบรายงานผลการทดสอบ
ประโยชน์ในสภาพแวดล้อมหากมีการปลูกพืชดัดแปลง ซ่ึงขนั้ ตอนการตรวจวิเคราะหท์ ีต่ อ้ งใชเ้ วลานานท่สี ุด คือ
พนั ธกุ รรมกนั มากจะทำ� ใหค้ วามหลากหลายทางพนั ธกุ รรม การตรวจคณุ ภาพดเี อน็ เอจากยนี จำ� เพาะอา้ งองิ พชื และ
พืชลดลง รวมถงึ ขอ้ กงั วลการเขา้ ถงึ ทรพั ยากรพันธุกรรม การตรวจคดั กรองยนี CaMV 35S promoter และ NOS
ของเกษตรกรรายย่อย terminator

บริการตรวจวิเคราะห์พืชและสินค้าพืช ในปี 2559 กรมวิชาการเกษตรไดร้ ับการถ่ายโอน
ดดั แปลงพันธุกรรม ภารกิจจากกระทรวงสาธารณสุข ในการตรวจติดตาม
สินค้าพืชน�ำเข้าเพื่ออุตสาหกรรมอาหาร โดย สทช.
จากปญั หาการส่งออกสินค้าพืชทห่ี ลายประเทศ รับผิดชอบงานตรวจวิเคราะห์การปะปนพืชดัดแปลง
กำ� หนดใหพ้ ชื ทไ่ี ดร้ บั การตดั ตอ่ สารพนั ธกุ รรมเปน็ เงอ่ื นไข พนั ธกุ รรมในการวัตถุดิบนำ� เขา้ อาทิ ถว่ั เหลือง ข้าว ขา้ ว
การน�ำเข้า ทั้งนี้ เพื่อไม่ให้ผลกระทบต่อการค้าและ สาลี ข้าวญ่ปี นุ่ และขา้ วบารเ์ ลย์ ซงึ่ เปน็ การปฏิบัตงิ าน
ผู้ประกอบการ ในปี 2544 กรมวิชาการเกษตรจึงออก ร่วมกับกองพัฒนาระบบและรับรองมาตรฐานสินค้าพืช
ประกาศ เร่ืองการรับรองพืชหรือสินค้าพืชท่ีมิได้รับการ (กมพ.) และสำ� นักควบคมุ พชื และวสั ดกุ ารเกษตร (สคว.)

19

ในกระบวนการด�ำเนินงานทาง กมพ. ขอให้ห้องปฏิบัติ ข้นั ตอนการด�ำเนนิ งาน
การส่งผลการตรวจวเิ คราะห์ภายใน 5 วันท�ำการ แต่ดว้ ย
ปริมาณงานของตัวอย่างที่ส่งตรวจท่ีห้องปฏิบัติการเพ่ือ “การตรวจยนี ทจี่ �ำเพาะแบบ 3 ยนี ในการทดสอบ
รบั รองพชื หรอื สนิ คา้ พชื ทม่ี ไิ ดร้ บั การตดั ตอ่ สารพนั ธกุ รรม เดยี วกนั (Multiplex Real-time PCR)” ผู้วจิ ยั ออกแบบ
มจี ำ� นวนมาก และบคุ ลากรทม่ี คี วามสามารถเปน็ เจา้ หนา้ ที่ การตดิ ฉลากสีโพรบของยนี 3 ชนดิ ให้ตา่ งกัน ได้แก่ ยนี
ทดสอบมจี ำ� กดั ทำ� ใหบ้ างตวั อยา่ งใชร้ ะยะเวลาดำ� เนนิ การ CaMV 35S promoter, Nos terminator และยนี จำ� เพาะ
เกนิ ก�ำหนดเวลาเช่นเดยี วกบั การตรวจวิเคราะห์ตัวอยา่ ง อา้ งองิ พชื ตดิ ฉลากสฟี ลอู อเรสเซนตช์ นดิ 5’FAM, 5’HEX
ของภาคเอกชน ท�ำให้ผลส�ำรวจความพึงพอใจของผู้รับ และ 5’Cy5 ตามลำ� ดบั ปรบั เปลยี่ นชนดิ Quencher เปน็
บรกิ ารตอ่ การตรวจสอบรบั รองพชื และผลติ ภณั ฑ์ GMOs/ BHQ1, BHQ2 และ BHQ3 (วธิ ีเดิมติดฉลากสีโพรบดว้ ย
Non-GMOs ดา้ นกระบวนงาน บคุ ลากรทใี่ หบ้ รกิ าร สถานท่ี FAM และใช้ Quencher ชนดิ TAMRA) จากนนั้ ทดสอบ
และสิ่งอ�ำนวยความสะดวก ผลการให้บริการ และการมี สภาวะทเี่ หมาะสมในการทำ� ปฏกิ ริ ยิ า ความเขม้ ขน้ ไพรเมอร์
สว่ นรว่ มของผรู้ บั บรกิ ารมแี นวโนม้ คา่ เฉลยี่ ความพงึ พอใจ และโพรบจ�ำเพาะแต่ละยีน ปริมาณดีเอ็นเอตัวอย่าง
โดยรวมลดลง ผลส�ำรวจในปี 2559 2560 และ 2561 จ�ำนวนรอบการท�ำปฏิกิริยา จนได้วิธีท่ีเหมาะสมในการ
ความพงึ พอใจลดลงรอ้ ยละ 86 83 และ 71 ตามลำ� ดับ ท�ำปฏิกิริยาตรวจวิเคราะห์สามยีนในหลอดเดียวกัน
ซ่ึงปัจจัยส�ำคัญท่ีมีผลกระทบต่อคะแนนความพึงพอใจ ลดปรมิ าณการใช้สารเคมแี ละวัสดุวทิ ยาศาสตร์น�ำเขา้ ได้
ตามทผี่ รู้ บั บรกิ ารใหข้ อ้ เสนอแนะคอื ความสะดวกรวดเรว็ 1 ใน 3 คิดเป็นร้อยละ 60 ลดโอกาสการปนเป้ือนในการ
ในกระบวนการ และทสี่ ำ� คญั ระยะเวลาดำ� เนินการตรวจ ทดสอบ และลดรอบการท�ำปฏกิ ิริยาจาก 45 รอบเหลอื
วิเคราะหน์ านเกินไป เพียง 40 รอบ (ลดการใชพ้ ลงั งานและความสึกหรอของ
เครอื่ งมอื ทดสอบ) โดยไดผ้ ลการตรวจวเิ คราะหเ์ ทยี บเทา่
พัฒนาวธิ ตี รวจวิเคราะห์ และดกี ว่าวธิ ีเดมิ

จากปัญหาการตรวจวิเคราะห์สินค้าพืชดัดแปลง
พันธุกรรมเพ่ือการน�ำเข้าส่งออก สทช. โดยกลุ่มวิจัย
พัฒนาการตรวจสอบพืชและจุลินทรีย์ดัดแปรพันธุกรรม
จงึ ไดพ้ ฒั นาวธิ กี ารตรวจวเิ คราะหเ์ ชงิ คณุ ภาพและทดสอบ
ความใช้ได้ของวิธี Multiplex Real-time PCR ให้มี
ประสิทธิภาพ มีความไวในการทดสอบ ลดขั้นตอนและ
ระยะเวลาในการตรวจวิเคราะห์ จากค�ำแนะน�ำของ
ผเู้ ชีย่ วชาญสหภาพยุโรป ซ่ึงใช้วิธตี รวจคดั กรอง 2 ยีนใน
ปฏกิ ริ ยิ าเดียวกัน จงึ ได้คดิ คน้ นวัตกรรม “การตรวจยีน
ทจ่ี ำ� เพาะแบบ 3 ยนี ในการทดสอบเดยี วกนั ” ซงึ่ ในขน้ั ตอน
การตรวจปกติ หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารจำ� เปน็ ตอ้ งตรวจยนี จำ� เพาะ
ของพชื เพื่อควบคุมคุณภาพดีเอน็ เอทดสอบก่อนขนั้ ตอน
การตรวจยนี คดั กรอง จงึ ไดอ้ อกแบบตวั ตรวจโดยตดิ ฉลาก
สีโพรบท่ีอ่านค่าการสังเคราะห์ยีนที่แตกต่างกันสามยีน
และน�ำมาทดสอบปรับปริมาณความเข้มข้นของสารท่ีใช้
ตรวจพร้อมในข้ันตอนเดียวกัน ท�ำการตรวจสอบความ
ใช้ไดข้ องวิธีตรวจวเิ คราะหต์ ามมาตรฐาน ISO

20

ผลผลิตท่ีได้

1. วิธีตรวจวิเคราะห์ท�ำปฏิกิริยาขั้นตอนเดียว
มคี วามถกู ตอ้ ง แมน่ ยำ� สามารถตรวจวเิ คราะหพ์ ชื ดดั แปลง
พันธุกรรมอย่างมีประสิทธิภาพดีกว่าวิธีเดิมอย่างมีนัย
ส�ำคัญทางสถิติ

2. ไดร้ ับการรับรองมาตรฐาน ISO/IEC
17025 ครอบคลมุ การตรวจวเิ คราะหส์ นิ คา้ พชื
ไดแ้ ก่ ข้าวโพด ถัว่ เหลอื ง มะละกอ ข้าว และ
ผลิตภัณฑ์ และวิธีทดสอบยังสามารถใช้กับ
ตัวอย่างสินค้าพืชชนิดอื่น ท่ีอยู่นอกขอบข่าย
ได้อยา่ งมปี ระสิทธิภาพ

3. สามารถลดการปนเปอ้ื น ลดขนั้ ตอน
และระยะเวลาการตรวจวิเคราะห์ได้ร้อยละ
60.6 และลดต้นทุนค่าสารเคมีและวัสดุ
วทิ ยาศาสตรท์ ใ่ี ชใ้ นการตรวจวเิ คราะหร์ อ้ ยละ
26.4

ตารางเปรยี บเทยี บเวลาและต้นทนุ ท่ีใชใ้ นการตรวจวเิ คราะห์คัดกรองยีนพชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรม

ปัจจยั วิธี Simplex วธิ ี Multiplex
Real-time PCR (เดมิ ) Real-time PCR (ใหม่)

เวลาท่ีใช้ในการวเิ คราะห ์ 1 ธ.ค. 2560 - 30 พ.ย. 2561 3 ก.ค. 2561 - 9 มค. 2562
- ชว่ งเวลาเก็บข้อมลู 200 ตัวอยา่ ง 200 ตวั อย่าง
- จ�ำนวนตัวอย่าง 5.46 วัน
- คา่ เฉลี่ยเวลาท่ใี ชใ้ นการวิเคราะห์ 2.15 วนั (เวลาลดลง 60.6 %)
- เวลาทีใ่ ชท้ ้ังกระบวนการ 12 วนั ท�ำการ (100%) 7 วนั ท�ำการ (58.3%)

ตน้ ทนุ ทใ่ี ชใ้ นการวิเคราะห์ (บาท) 1,680 1,263
- สารเคมีและวสั ดวุ ทิ ยาศาสตร์ 30 12
- เคร่ืองมอื และการบ�ำรงุ รักษา 50 25
- คา่ ไฟฟา้ ในการทดสอบ 20 10
- ค่าแรงในการทดสอบ 1,780 1,310 (ต้นทุนลดลง 26.4%)
รวมตน้ ทุน

21

วธิ ีเดิม 2. ทำปฏิกิริยา PCR 3. วิเคราะห์ผลด้วยเจลอิเลคโตรโฟลิสิส วิธเี ดิม
1.เตรยี ม PCR master mix
Pre/Denature, เตรียมเจล/
Buffer, Primer, dNTP, Annealing, วเิ คราะห์ผล
Taq polymerase and and Extension บนอะกาโรสเจล
water อณุ หภมู /ิ จำนวนรอบ ยอ้ มเอธเิ ดยี มโบรไมด์
ขน้ึ กับชนดิ ของยีน ตรวจดูดว้ ย Gel Doc
+DNA sample

1.เตรียม PCR master mix 2. ทำปฏิกริ ยิ า Real-time PCR 3. วเิ คราะหผ์ ล Real-time

Buffer mix, water Pre/Denature, วิเคราะห์ผล
Primer1/ probe1, Annealing (60C) CaMV 35S
and Extension promoter
45 รอบ
วเิ คราะห์ผล
+DNA sample +DNA sample Pre/Denature, Nos terminator
Annealing (52C)
and Extension 3. วิเคราะห์ผล Real-time
45 รอบ

1.เตรยี ม PCR master mix 2. ทำปฏกิ ิริยา Real-time PCR

เทคนคิ วธิ Bใี uหfมfe่ r mix, water Pre/Denature, วเิ คราะหผ์ ล
-time PCRวิธใี หม* Primer/ 1p.เrตoรยี bมePC3R ยmีนaster mix 2. ทำปฏกิ ิริยา Real-time PCRAnnealin3g. ว(เิ6คร0าะCห)์ผล Real-time CaMV 35S
Multiplex Pre/Deannatudre,Extension promoter
Triplex) เทคนิค Buffer mix, water 40 รอบAnnealing (60C) วิเคราะห์ผล Nos termin
Real-time PCR Primer/ probe 3 ยีน CaMV 35S และยนี จำเพา
แบบ Multiplex and Extension promoter อา้ งอิงพชื
40 รอบ Nos terminator
(Triplex) และยนี จำเพาะ
อา้ งอิงพชื
+DNA sample+DNA sample

22

การน�ำไปใช้ประโยชน์ ด�ำเนนิ งานตามคมู่ ือประชาชน จาก 12 วนั ทำ� การ เปน็
7 วันท�ำการ ส่งเสริมการควบคุมก�ำกับดูแล การน�ำเข้า
จากจดุ เรมิ่ ตน้ ของโครงการวิจัยการพัฒนาวธิ กี าร ส่งออก ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยได้เป็นตัวชี้วัดของ
ตรวจวเิ คราะหค์ ดั กรองในขา้ วโพดและถวั่ เหลอื งดดั แปลง กรมวิชาการเกษตร ในการประเมินส่วนราชการตาม
พันธุกรรม จากน้ันไดข้ ยายผลทดสอบความใชไ้ ดข้ องวิธี มาตรการปรับปรุงประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการ
การตรวจวิเคราะห์และขอรับรองวิธีการตรวจวิเคราะห์ (มาตรา 44) ทมี่ เี ปา้ หมายลดระยะเวลาแลว้ เสรจ็ ของงาน
ของหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารทดสอบ ตามมาตรฐานสากล ISO/IEC บรกิ าร ตามคมู่ อื ประชาชน ในปี 2562
17025 ในขอบข่าย ข้าวโพดและผลิตภัณฑ์ข้าวโพด
ถวั่ เหลอื งและผลติ ภณั ฑถ์ วั่ เหลอื ง ขา้ วและผลติ ภณั ฑข์ า้ ว 3. วธิ ที ดสอบแบบ Multiplex Real-time PCR
มะละกอและผลติ ภณั ฑม์ ะละกอ โดยไดน้ ำ� นวตั กรรมการ เปน็ ตน้ แบบของวธิ ใี นการพฒั นาเพอื่ ตรวจยนี จำ� เพาะพชื
ตรวจวเิ คราะห์มาใชป้ ระโยชน์ ดงั นี้ และสนิ คา้ พชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรม การตรวจจำ� แนกยนี พชื
ดัดแปลงพันธุกรรมเชิงคุณภาพในสินค้าพืชน�ำเข้า อาทิ
1. กรมวิชาการเกษตร โดยส�ำนักวิจัยพัฒนา ขา้ ว ขา้ วสาลี ถัว่ เหลือง และขา้ วโพด เพื่อการก�ำกบั ดูแล
เทคโนโลยชี ีวภาพ ไดน้ ำ� วธิ ี Multiplex Real-time PCR สนิ คา้ วตั ถดุ บิ นำ� เขา้ ในภาคอตุ สาหกรรม ภารกจิ ถา่ ยโอน
ไปใชใ้ นงานบรกิ ารตรวจวเิ คราะหพ์ ชื และสนิ คา้ พชื ดดั แปลง จากกระทรวงสาธารณสุข
พนั ธุกรรมกอ่ นการสง่ ออก ก�ำกบั ดูแลพชื นำ� เขา้ และการ
เฝา้ ระวงั การปนเปอ้ื นในพน้ื ทเ่ี กษตรของประเทศแทนวธิ ี 4. ผลงานวิจัยได้รับการยอมรับและเผยแพร่
เดิม ท�ำใหส้ ามารถดำ� เนนิ งานไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธิภาพ ลด ในวารสารวิชาการกรมวชิ าการเกษตร เรอื่ ง การพัฒนา
ขั้นตอน ระยะเวลา และตน้ ทนุ ในการตรวจวเิ คราะห์ เทคนคิ Multiplex Real-time PCR เพอ่ื ตรวจวเิ คราะห์
ขา้ วโพดดดั แปลงพนั ธกุ รรม ตามมาตรฐาน ISO/IEC17025
2. ปรับปรุงกระบวนงานการตรวจวิเคราะห์ของ และนำ� เสนอในการประชมุ ระดบั นานาชาติ ASEAN GMF
ห้องปฏิบัติการ กลุ่มวิจัยพัฒนาการตรวจสอบพืชและ Testing Network ประจำ� ปี 2562 ณ ประเทศมาเลเซีย
จุลนิ ทรีย์ดัดแปรพนั ธกุ รรม สามารถลดระยะเวลาในการ

23

5. วิธีการทดสอบที่พฒั นาขึ้น นำ� ไปใชป้ ระโยชนต์ อ่ การสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานภาครฐั ไดแ้ ก่ สำ� นัก
คณุ ภาพและความปลอดภยั อาหาร กรมวทิ ยาศาสตรก์ ารแพทย์ และหนว่ ยงานอนื่ ๆ เพอ่ื ยกระดบั วธิ กี ารตรวจวเิ คราะห์
พชื และสนิ คา้ พชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรม พรอ้ มถา่ ยทอดใหก้ บั หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารเอกชนทเ่ี ปน็ เครอื ขา่ ยหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารทดสอบ
สินค้าเกษตรและอาหารด้านพืชของกรมวชิ าการเกษตร

ปัญหาอปุ สรรค

ในการดำ� เนนิ งานวจิ ยั เกยี่ วกบั พชื ดดั แปลงพนั ธกุ รรมคอ่ นขา้ งใชเ้ วลานาน และตอ้ งใชง้ บประมาณเกยี่ วกบั การ
กำ� กบั ดแู ล การขนึ้ ทะเบยี น การประเมนิ ความปลอดภยั เปน็ จำ� นวนมาก แมว้ า่ ประเทศไทยจะไมม่ กี ารปลกู พชื ดดั แปลง
พนั ธกุ รรม แตต่ อ้ งเสยี คา่ ใชจ้ า่ ยและเวลาในการตรวจวเิ คราะหร์ บั รองสนิ คา้ กอ่ นสง่ ออก ซงึ่ ประเทศไทยยงั ไมม่ กี ฎหมาย
เฉพาะในการก�ำกับดูและสินคา้ พืชดดั แปลงพนั ธกุ รรม ส่งผลให้การพฒั นาพืชดัดแปลงพนั ธกุ รรมมีความล่าชา้ และ
ยังไม่สามารถนำ� ไปใช้ประโยชน์ได้อย่างแท้จริง
24

ยกระดบั ถวั่ หลงั นาประชารัฐ
สกู่ ลุ่มผูผ้ ลติ เมล็ดพันธ์ุถ่ัวเหลอื งหนองววั ซอ

ได้รับรางวัลการบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม ประเภทสัมฤทธิผลประชาชนมีส่วนร่วม (Effective
Change) ระดบั ดี เปน็ ผลงานวจิ ยั ของ กองวจิ ยั พฒั นาเมลด็ พนั ธพ์ุ ชื กรมวชิ าการเกษตร โดยคณุ สทิ ธพิ งศ์
ศรีสว่างวงศ์ ผู้อำ� นวยการศูนยว์ ิจัยและพฒั นาเมลด็ พันธพ์ุ ืชขอนแก่น ไดด้ �ำเนินการ “โครงการถ่ัวเหลอื ง
หลงั นาประชารัฐมนั่ คง: หนองวัวซอ” มเี ปา้ หมายเพอื่ แก้ปัญหาความขาดแคลนเมลด็ ถวั่ เหลืองพันธ์ุดใี ห้มี
ปรมิ าณเพยี งพอกบั ความตอ้ งการของประเทศ โดยใช้กระบวนการมสี ่วนร่วมระหวา่ งภาครัฐ ประชาชน และ
เอกชน สรา้ งและพฒั นาแกนนำ� เกษตรกรอาสาปลกู ถว่ั เหลอื งเพอ่ื ผลติ เมลด็ และเมลด็ พนั ธใ์ุ หเ้ กดิ ความยงั่ ยนื

ในรปู แบบประชารฐั โดยกำ� หนดพื้นท่เี ปา้ หมายท่ี ต.หนองออ้ อ.หนองวัวซอ จ.อดุ รธานี

ความส�ำคัญของสภาพปัญหา อืน่ ๆ เช่น ขา้ วโพดเลยี้ งสัตว์ และ
อ้อยโรงงาน ถั่วเหลืองเป็นพืชไร่
ประเทศไทยเป็นแหล่งการผลติ อาหารที่ส�ำคัญ ถั่วเหลอื งเป็นพชื ชนดิ อายสุ นั้ ใชน้ ำ�้ นอ้ ย ปลกู ทดแทนนาปรงั
หนง่ึ ที่ใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร ในปี 2556 มกี ารใช้ประโยชน์จากถ่ัวเหลือง ปรับปรุงบ�ำรุงดินและตัดวงจรโรค
2.2 ลา้ นตนั ผลติ ในประเทศไดเ้ พยี ง 51,740 จากพน้ื ทป่ี ลกู 189,222 ไร่ และ แมลงได้ดี
ในปี 2559 มีความต้องการใช้ถั่วเหลืองเพ่ิมเป็น 2.9 ล้านตัน แต่ผลิตใน
ประเทศไดเ้ พยี ง 37,765 ตนั จากพน้ื ทปี่ ลกู 161,147 ไร่ (สำ� นกั งานเศรษฐกจิ จากปัญหาการขาดแคลน
การเกษตร, 2560) เมลด็ พนั ธถุ์ ั่วเหลอื ง ในปี 2560 กรม
วิชาการเกษตร ร่วมกับภาคเอกชน
ภายในระยะเวลา 3 ปี มคี วามตอ้ งการใชถ้ วั่ เหลอื งเพมิ่ ขนึ้ 0.7 ลา้ นตนั จดั ทำ� “โครงการถวั่ หลงั นาประชารฐั
(ร้อยละ 22) แตป่ ริมาณผลผลิตลดลง ร้อยละ 27 พนื้ ท่ีปลกู ลดลง รอ้ ยละ ม่ันคง: หนองวัวซอ” ภายใต้คณะ
15 เนอื่ งจากตน้ ทนุ การผลติ ถว่ั เหลอื งของเกษตรกรสงู ขนึ้ ตามราคาปจั จยั การ ทำ� งานสง่ เสรมิ การผลติ พชื ตระกลู ถว่ั
ผลติ คา่ เมลด็ พันธ์ุ คา่ ปุย๋ คา่ ยาปราบศตั รูพชื คา่ แรงในการเก็บเกี่ยว และท่ี เพอ่ื ความมน่ั คงทางดา้ นอาหาร (Food
สำ� คญั การขาดแคลนเมลด็ ถว่ั เหลอื งคณุ ภาพดี ทที่ ำ� ใหผ้ ลตอบแทนสงู กวา่ พชื

25

security) ของประเทศไทย กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยกำ� หนดพนื้ ทเี่ ปา้ หมายที่ ต.หนองออ้ อ.หนองววั ซอ
ไดม้ นี โยบายสง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ การผลติ ถวั่ เหลอื งในประเทศ จ.อุดรธานี มอบหมายให้ ศนู ยว์ จิ ยั และพฒั นาเมลด็ พนั ธุ์
ซงึ่ ถวั่ เหลอื งทผ่ี ลติ ไดใ้ นประเทศเปน็ สายพนั ธธ์ุ รรมชาติ พชื ขอนแกน่ (ศวม.ขอนแกน่ ) รบั ผดิ ชอบดำ� เนนิ โครงการฯ
ทปี่ ราศจากการตดั ตอ่ พนั ธกุ รรม (Non GMOs) จงึ เปน็ ท่ี มกี ลไกการดำ� เนินการ ดงั น้ี
ตอ้ งการของตลาดในการผลติ เปน็ อาหารปลอดภยั (food
safety) การพฒั นาแกนนำ� เกษตรอาสาและการสรา้ ง
เครอื ขา่ ย ประสานและจดั ประชมุ เสวนาแบบมสี ว่ นรว่ ม
ซ่ึงใช้รูปแบบการส่งเสริมการผลิตถ่ัวเหลืองให้ ระหวา่ งภาคประชาชน ภาครฐั และภาคเอกชน โดยภาค
เกษตรกรรวมกลมุ่ ในลกั ษณะเกษตรกรรมแปลงใหญ่ โดย ประชาชนนำ� โดยกลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชนกลมุ่ ทำ� นาหว้ ยตาดขา่
เน้นเกษตรกรเป็นศูนย์กลางในการพัฒนาในลักษณะ ต.หนองออ้ อ.หนองววั ซอ จ.อดุ รธานี พจิ ารณาแผนงาน
Consumer Centric และพัฒนาตลาดหว่ งโซ่การผลิต ขั้นตอน และคัดเลือกเกษตรกรอาสา 1 ราย คือ นายจีน
ใหเ้ กษตรกรมอี งคค์ วามรกู้ ารผลติ ถว่ั เหลอื งใหไ้ ดค้ ณุ ภาพ พระชัย เพื่อจัดท�ำแปลงต้นแบบ และต้ังทีมภาคสนาม
และมกี ารถ่ายทอดเทคโนโลยกี ารผลติ ทเี่ หมาะสม เพื่อตรวจติดตามแปลง โดยบริหารงานภายใต้ระเบียบ
ปฏบิ ตั ิของกลุม่ วสิ าหกจิ ชุมชนฯ
ข้ันตอนการด�ำเนนิ โครงการ
การสนบั สนนุ องคค์ วามรแู้ ละเทคโนโลยี ศวม.
โครงการถ่ัวหลังนาประชารฐั ม่นั คง: หนองววั ซอ ขอนแก่น สนับสนุนองค์ความรู้ตามหลักวิชาการด้าน
มีวัตถุประสงค์เพ่ือลดต้นทุนการผลิต เพ่ิมผลผลิตต่อไร่ เทคโนโลยกี ารผลติ เมลด็ พนั ธถ์ุ วั่ เหลอื ง โดยผา่ นการอบรม
เพม่ิ ศกั ยภาพการผลติ และมาตรฐานสนิ คา้ เชอื่ มโยงการ ถ่ายทอดความรู้ภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ในแต่ละ
ตลาด สรา้ งและพฒั นากลมุ่ เกษตรกรในการปลกู ถวั่ เหลอื ง ขนั้ ตอนการผลิต กรมพฒั นาท่ดี ิน สนบั สนนุ การสุม่ เก็บ
เพอ่ื ผลติ เมลด็ และเมลด็ พนั ธใ์ุ หเ้ กดิ ความยงั่ ยนื ในรปู แบบ ตวั อยา่ งดนิ กรมสง่ เสรมิ การเกษตร ถา่ ยทอดความรกู้ าร
ประชารัฐ และเพื่อเป็นการแก้ปัญหาความขาดแคลน บรหิ ารกลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชน กรมสง่ เสรมิ สหกรณ์ สนบั สนนุ
เมล็ดถ่ัวเหลืองพันธุ์ดี ให้มีปริมาณเพียงพอกับความ การจัดอบรม ภาคเอกชนน�ำโดย บริษัทสยามคูโบต้า
ต้องการของประเทศ โดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วมใน คอรป์ อเรชน่ั จำ� กดั สนบั สนนุ องคค์ วามรดู้ า้ นเครอื่ งจกั ร
ระดับความรว่ มมือ (To Collaborate) ภาคประชาชน กลการเกษตรทงั้ ภาคทฤษฎแี ละภาคปฏบิ ตั ิ ภาคประชาชน
ภาครฐั และภาคเอกชน น�ำโดย กลุ่มวิสาหกิจชุมชุนกลุ่มท�ำนาห้วยตาดข่าเป็น
ผู้รับเทคโนโลยี โดยมีเกษตรอาสา ทีมภาคสนามเป็น
วิทยากรรว่ ม

26

การปลกู ถวั่ เหลืองแบบประชารฐั มีส่วนรว่ ม 5 ) จดั งานวนั ถา่ ยทอดเทคโนโลยี ใหก้ ลมุ่ เกษตรกร
1) กำ� หนดกรอบและแนวทางการดำ� เนนิ งานแบบ มาเรียนรู้ รับฟังข้อมูลเชิงวิชาการและตอบข้อซักถาม
มสี ว่ นรว่ ม ประชมุ ระดมความคดิ เหน็ รบั รปู้ ญั หา แนวทาง เกษตรกรอาสา นักวชิ าการเกษตร ศวม.ขอนแก่น และ
ปฏิบัติ เพ่ือหาข้อตกลงร่วมกันระหว่างกลุ่มเกษตรกร เจา้ หนา้ ทบี่ รษิ ัทสยามคูโบตา้ คอรป์ อเรชนั่ เป็นวทิ ยากร
หนว่ ยงานรัฐและเอกชน เพือ่ คัดเลือกเกษตรกรอาสา 1
ราย และอบรมใหค้ วามรใู้ นเทคโนโลยกี ารปลกู ถว่ั เหลอื ง 6) เกบ็ เก่ยี วผลผลิต โดยใช้รถเกีย่ วนวดถวั่ เหลอื ง
เพอ่ื ผลติ เมลด็ พนั ธ์ุ และเก็บเกี่ยวด้วยแรงงาน ส่งเมล็ดจ�ำหน่ายสหกรณ์
2) จัดท�ำแปลงต้นแบบเทคโนโลยีการผลิตเมล็ด การเกษตรหนองววั ซอ และเมลด็ พนั ธส์ุ ง่ ให้ ศวม.ขอนแกน่
พันธุ์ถ่ัวเหลืองแบบเกษตรกรมีส่วนร่วม จัดการโดยใช้ ปรับปรุงสภาพเมลด็ พนั ธแ์ุ ละเก็บรักษา
เทคโนโลยขี องกรมวชิ าการเกษตร รว่ มกบั เครอ่ื งจกั รกล
การเกษตรของบริษัทฯ ตงั้ แตป่ ลูกถึงเกบ็ เกย่ี ว โดยกลมุ่ 7) จัดประชุมกลุ่มเกษตรกรหลังเก็บเกี่ยว เพ่ือ
เกษตรกรภาครัฐและเอกชนร่วมกนั ปฏิบัตงิ าน ระดมความคดิ ผลกระทบและปญั หาจากการปฏบิ ตั ขิ อง
3) ปฏบิ ตั ติ ามปฏทิ นิ การผลติ เมลด็ พนั ธถ์ุ ว่ั เหลอื ง เกษตรกรต้นแบบและเกษตรกรเครอื ข่าย พร้อมท้งั สรุป
ตามท่ี ศวม.ขอนแกน่ กำ� หนด กลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชนฯ ให้ บทเรียน
บริการเครื่องจักรกลการเกษตร ได้แก่ รถแทรกเตอร์
ผาลไถ ผาลพรวน ผาลหยอดเมล็ดพันธุ์ รถเก่ียวนวด การติดตามประเมินผลการผลิตเมล็ดพันธุ์
ขา้ ว-ถว่ั เหลือง ถั่วเหลือง ทีมภาคสนาม ศวม.ขอนแก่น และบริษัทฯ
4) สร้างและพัฒนาทีมภาคสนาม ในการตรวจ ติดตามในแผนงานร่วมกัน ตรวจสอบและแก้ไขตาม
แปลง คัดพันธุป์ น ตรวจตดิ ตามแปลง การคัดถว่ั เหลือง สถานการณ์ที่เกิดจข้ึนรายแปลงทุกระยะ ต้ังแต่เตรียม
และให้ค�ำแนะน�ำ ประสานและแก้ไขปัญหา โดย แปลง เตรียมเมล็ดพนั ธุ์ ปลกู ถอนแยก ตรวจพนั ธุ์ปน
นักวชิ าการ ศวม.ขอนแก่น และเจ้าหน้าทบี่ ริษัทฯ (ระยะตน้ กลา้ และออกดอก) สำ� รวจโรคแมลงศตั รู ประเมนิ
ผลผลิต การเก็บเกี่ยวและหลังการการเก็บเก่ียว โดย
ท�ำงานรว่ มกัน ทำ� งานผ่านระบบไลน์

27

บทบาทการมสี ว่ นรว่ มของแตล่ ะภาคสว่ น และรบั ซอ้ื เมลด็ ถวั่ เหลอื ง องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลหนอง
อ้อ สนบั สนุนแหลง่ นำ้� ชลประทาน ส�ำนกั งานเศรษฐกิจ
การขับเคล่ือนกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ถ่ัวเหลือง การเกษตร เก็บข้อมูลต้นทุนการผลิตและวิเคราะห์ผล
หนองวัวซอ เกิดข้ึนจากความร่วมมือของบุคคล กลุ่ม เชงิ เศรษฐศาสตร์
บคุ คล องค์กร หนว่ ยงาน ซ่งึ ประกอบด้วย
สรา้ งกระบวนการแลกเปลยี่ นเรยี นรู้
1) ผู้มีสว่ นไดเ้ สยี โดยตรง คือ เกษตรกรและกลมุ่
วิสาหกิจชุมชนกลุ่มท�ำนาห้วยตาดข่า ต.หนองอ้อ 1. การเสวนาแลกเปลยี่ นองคค์ วามรรู้ ะหวา่ งเกษตร
อ.หนองวัวซอ จ.อดุ รธานี (จำ� นวน 200 คน) และภาคีเครือข่ายท่ีรวมกันท�ำงาน ได้ข้อสรุปให้แปลง
ต้นแบบทดสอบเทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง
2) ผู้มีส่วนได้เสียรอง ได้แก่ ส�ำนักงานเกษตร ใหจ้ ดั ทำ� แปลงเปรยี บเทยี บเทคโนโลยกี รมวชิ าการเกษตร
อ�ำเภอหนองวัวซอ องค์การบริหารส่วนต�ำบลหนองอ้อ กบั วิธขี องเกษตรกรคราวละเทคโนโลยี เพอ่ื ใหเ้ กษตรกร
สำ� นกั งานสหกรณจ์ งั หวดั อดุ รธานแี ละสหกรณก์ ารเกษตร ปรบั ตวั และปรบั เปลยี่ นวธิ ี ใหเ้ จา้ หนา้ ทขี่ องรฐั และเอกชน
หนองววั ซอ สถานพี ฒั นาทด่ี นิ จงั หวดั อดุ รธานี สำ� นกั งาน เขา้ ปฏบิ ตั งิ านทกุ ระยะรว่ มกบั เกษตรกรอาสา และสมาชกิ
เศรษฐกิจการเกษตรเขตที่ 3 องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บล ได้เรียนรู้ทีละข้ันตอน นอกเหนือการอบรมเพียงอย่าง
หนองออ้ เดยี ว

3) ผ้มู สี ่วนไดเ้ สยี หลัก ได้แก่ ศวม.ขอนแก่น กรม 2. การจดั งานวนั ถา่ ยทอดเทคโนโลยี (Field Day)
วิชาการเกษตร และบริษัทสยามคูโบต้าคอร์ปอเรชั่น การผลติ เมลด็ พนั ธพ์ุ ชื ตระกลู ถว่ั ภายใตโ้ ครงการถว่ั หลงั
จำ� กดั นาประชารัฐ ปที ่ี 3 เพ่อื ความมนั่ คงทางอาหาร วนั ที่ 7
มนี าคม 2562 ณ แปลงเกษตรกรต้นแบบ ต.หนองออ้
แกนนำ� ในการขบั เคลอ่ื น โดยกลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชน อ.หนองวัวซอ จ.อุดรธานี
กลุ่มท�ำนาห้วยตาดข่า มีบทบาทเป็นกลไกหลัก (Key
Actor) เข้ามามีส่วนร่วมตั้งแต่การรับฟังช้ีแจงแนวทาง 3. การน�ำเสนอผลงานเด่น ในงาน Year End
การด�ำเนินโครงการฯ และร่วมยินยอมให้ใช้พื้นท่ีเป็น Seminar ของกรมวิชาการเกษตร วันท่ี 27 กันยายน
แปลงตน้ แบบ จากนน้ั ชว่ ยควบคมุ การดำ� เนนิ การเตรยี ม 2562 และจัดนิทรรศการในวันสถาปนากรมวิชาการ
แปลง ปลูก ดูแลรกั ษา ตรวจสอบแปลง เกบ็ ก่ยี วผลผลิต เกษตร วันที่ 1 ตลุ าคม 2562 “หนองวัวซอโมเดล..ถั่ว
และรว่ มเก็บขอ้ มูลรว่ มกนั หลังนาประชารฐั ความสำ� เรจ็ ของการยกระดับการผลิต
เมล็ดพันธ์ถุ ั่วเหลือง”
หนว่ ยงานทเี่ ป็นผ้สู นบั สนุน (Facilitator) ไดแ้ ก่
ศวม.ขอนแก่น สนับสนุนเมล็ดพันธุ์และปัจจัยการผลิต 4. สัมภาษณ์สดออกอากาศในรายการร่วมแรง
อบรม ตารางปฏบิ ัติงาน ดูแลรักษา ตรวจพันธุ์ปน เก็บ รว่ มใจ วนั พฤหัสบดที ่ี 10 ตุลาคม 2562 สถานวี ทิ ยุ มก.
ขอ้ มลู บริษัทสยามคโู บตา้ คอร์ปอเรชัน่ จ�ำกัด สนับสนนุ เรอื่ ง หนองววั ซอโมเดล..ถวั่ หลงั นาประชารฐั ความสำ� เรจ็
การใชเ้ ครอ่ื งจกั ร เกบ็ เกยี่ วผลผลติ และเกบ็ ขอ้ มลู ผอู้ ำ� นวย ของการยกระดับการผลติ เมลด็ พันธถุ์ ่วั เหลอื ง (ช่วงท่ี 2)
การ ศวม.ขอนแก่น ผจู้ ัดการส่วนอาวุโส-สือ่ สารองค์กร
บรษิ ทั ฯ และนางบญุ เพง็ อาจหาญ เปน็ ผจู้ ดั การเครอื ขา่ ย
(Network Manager) ช่วยขบั เคลอื่ นและสนบั สนนุ งาน
ตามแผนงานและกิจกรรมของโครงการ ประสานงาน
และน�ำเสนอข้อมูลแก่ผมู้ าศกึ ษาดงู าน

หนว่ ยงานทเ่ี ปน็ หนุ้ สว่ นความรว่ มมอื (Partnership)
ไดแ้ ก่ สำ� นกั งานเกษตรอำ� เภอหนองววั ซอ ตดิ ตามเกษตร
สถานพี ฒั นาทด่ี นิ จงั หวดั อดุ รธานี สนบั สนนุ การวเิ คราะห์
ดนิ และแหลง่ นำ�้ สหกรณก์ ารเกษตรหนองววั ซอ ใหส้ นิ เชอ่ื

28

ผลส�ำเรจ็ ของโครงการ 7. กลมุ่ ผู้ผลติ เมลด็ พนั ธ์ุถว่ั เหลอื งวสิ าหกิจชุมชน
กลุ่มท�ำนาห้วยตาดข่า เป็นสมาชิกกลุ่มแปลงใหญ่
1. เพ่มิ ผลผลติ ถ่ัวเหลืองจากเดมิ 145 กก.ต่อไร่ ได้รางวัลชนะเลิศในการประกวดแปลงใหญ่ดีเด่นระดับ
เปน็ 245 กก.ต่อไร่ คิดเปน็ รอ้ ยละ 68.5 จังหวัด และรางวัลชมเชยในการประกวดแปลงใหญ่
ดีเด่นระดับเขต ประจำ� ปี 2561 และมีสว่ นรว่ มในศนู ย์
2. ลดต้นทุนการจัดซ้ือเมล็ดพันธุ์ถ่ัวเหลืองลง ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองชุมชน ของส�ำนักงานเกษตร
1,700 กก. โดยร้อยละ 10 เกษตรกรเก็บไว้ใช้เป็น อำ� เภอหนองวัวซอ
เมล็ดพันธุ์ของตนเองในฤดูถัดไป ไม่ต้องซื้อเมล็ดพันธุ์
ถัว่ เหลอื งราคา 28 – 30 บาทตอ่ กก. ลดตน้ ทนุ การซ้ือ ปัจจยั แหง่ ความส�ำเรจ็
เมล็ดพันธุใ์ หก้ บั เกษตรกร 47,000 บาท
1. การท�ำงานแบบภาคีเครือข่ายท่ีเข้มแข็งเป็น
3. รายได้เพิ่มจากการจ�ำหน่วยถ่ัวเหลืองเป็น นำ้� หนึง่ ใจเดยี วกนั
เมล็ดพันธุ์ จ�ำนวน 17,030 กิโลกรัม กลุ่มเกษตรกรมี
รายไดเ้ พม่ิ ขนึ้ 34,000 บาท ซง่ึ กลมุ่ เกษตรกรกำ� ลงั เตรยี ม 2. ชุมชนเชื่อมั่น ศรทั ธา และไว้วางใจในภาครฐั
การเพิ่มมูลค่าจากการจ�ำหน่ายเมล็ดถ่ัวเหลืองส�ำหรับ 3. แผนการปฏิบิตงานท่ีชัดเจนมุ่งสู่การบรรลุ
การบริโภค เปา้ หมาย
4. นำ� PDCA มาปรบั ปรงุ กระบวนการทำ� งานอยา่ ง
4. สมาชกิ กลมุ่ ฯ มรี ายไดใ้ นปี 2562 มลู คา่ 300,000 ตอ่ เน่อื ง
บาท จากเดมิ ปี 2561 มลู คา่ 240,000 บาท
รางวัลเลิศรัฐท่ีกรมวิชาการเกษตรได้รับจาก
5. เกิดเครือข่ายกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ถ่ัวเหลือง ส�ำนักงาน ก.พ.ร. ทง้ั 3 รางวัลน้ีถือเป็นอกี หน่ึงรางวัล
วิสาหกจิ ชมุ ชนกลมุ่ ท�ำนาห้วยตาดข่า มสี มาชิก 35 คน เกยี รตยิ ศแหง่ ความภาคภมู ใิ จของนกั วจิ ยั กรมวชิ าการ
ผลติ เมล็ดพันธผ์ุ ่านเกณฑ์มาตรฐาน มีความงอกไมน่ ้อย เกษตรท่ีจะมุ่งมั่นสร้างสรรค์พัฒนาผลงานวิจัยให้เกิด
กว่าร้อยละ 70 ความช้ืนเมล็ดไม่เกินร้อยละ 10 และ ประโยชน์ต่อกลุ่มเป้าหมายต่อไป ตามวิสัยทัศน์ของ
ความบรสิ ทุ ธข์ิ องเมลด็ พนั ธไ์ุ มน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 98 จำ� หนา่ ย องคก์ ร “ซ่ือสตั ย์ โปรง่ ใส งานวิจยั มีคุณภาพ”
ใหส้ หกรณก์ ารเกษตรหนองววั ซอ และสหกรณก์ ารเกษตร
ใกล้เคียง

6. สมาชิกกลุ่มเพ่มิ พื้นทผ่ี ลติ เมลด็ พันธถุ์ ว่ั เหลือง
ปี 2561 จาก 88 ไร่ (18 ราย) ขยายในปี 2563 เปน็
200 ไร่ (35 ราย)

ขอบคณุ ข้อมลู /ภาพ : ดร.นชุ นารถ ตง้ั จติ สมคิด, คณุ ปิยรตั น์ ธรรมกจิ วัฒน์ สำ� นกั วจิ ยั และพัฒนาเทคโนโลยชี วี ภาพ และ
คุณสิทธพิ งศ์ ศรสี ว่างวงศ์ ศนู ยว์ จิ ยั และพฒั นาเมลด็ พันธุพ์ ืชขอนแก่น กรมวชิ าการเกษตร

29

ทุเรยี นพันธุ์

ทองบางสะพาน

ทุเรียนพน้ื บา้ น
(ท่ีไมบ่ า้ น ๆ อย่างท่คี ดิ .....)

อฏั ฐพร สทิ ธ์วิ ภิ ศู ริ ิ และ ปณิพัท กฤษสมคั ร

30

ทเุ รยี นเปน็ ผลไมเ้ ศรษฐกจิ ทส่ี รา้ งรายไดใ้ หก้ บั ชาวสวน เปน็ ทน่ี ยิ มบรโิ ภคทง้ั ในหมคู่ นไทยและชาวตา่ งชาติ
จนไดร้ บั สมญานามวา่ เปน็ ราชาแหง่ ผลไม้ พนื้ ทป่ี ลกู พนั ธท์ุ เุ รยี นเปน็ การคา้ สว่ นใหญเ่ ปน็ ทเุ รยี นพนั ธห์ุ มอนทอง
รองลงมาคือ ทุเรยี นพนั ธช์ุ ะนี พนั ธ์กุ ระดมุ พันธุ์ก้านยาว และพันธ์อุ น่ื ๆ ซึ่งมแี หล่งปลกู ทุเรียนคณุ ภาพดี
อยู่ในภาคตะวันออก (จันทบรุ ี ระยอง ตราด) ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ตอนล่าง (ศรสี ะเกษ) ภาคใต้ (ชมุ พร
พงั งา สงขลา ยะลา) และภาคเหนือตอนล่าง (อตุ รดติ ถ)์ ปัจจบุ ันน้คี นไทยเรม่ิ หันมานยิ มรบั ประทานทเุ รียน
พนั ธพ์ุ น้ื บา้ นกนั มากยงิ่ ขนึ้ เนอื่ งจากผลมขี นาดพอเหมาะ รสชาตดิ ี ในขณะทท่ี เุ รยี นพน้ื บา้ นซงึ่ เปน็ สายพนั ธ์ุ
โบราณเหลา่ นน้ั มกี ารปลูกนอ้ ยลง

จงั หวดั ประจวบคีรขี ันธ์ อยูใ่ นกลุม่ จังหวัดภาคใต้ ประวตั พิ นั ธ์ุ
ตอนบนมอี าณาเขตตดิ ตอ่ กบั ภาคตะวนั ตก และเปน็ กลมุ่
แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วเมอื งรองในแอง่ ทะเลตะวนั ตก ทมี่ สี ถานท่ี ทุเรียนพันธุ์ทองบางสะพาน ได้จากการคัดเลือก
ท่องเที่ยวหลากหลายในแต่ละอ�ำเภอ ได้แก่ อ�ำเภอ พันธุ์ในพื้นที่ของสวนมีตังค์อ�ำเภอบางสะพาน จังหวัด
หวั หิน ปราณบรุ ี ทับสะแก กยุ บรุ ี และบางสะพาน ทำ� ให้ ประจวบคีรขี นั ธ์ โดยมนี ายธวัชชัย เทศร�ำลกึ เปน็ ผู้ดแู ล
ทน่ี ่ี นอกจากจะเปน็ แหลง่ พกั ผอ่ นวนั หยดุ ของนกั ทอ่ งเทย่ี ว สวน ในปี พ.ศ. 2526 นายสมยั เทศร�ำลกึ ได้น�ำก่งิ พันธ์ุ
ทรี่ กั ธรรมชาตแิ ลว้ ยงั มแี หลง่ ผลไมร้ สอรอ่ ยใหน้ กั ทอ่ งเทยี่ ว ทเุ รยี นพนั ธห์ุ มอนทองจากจงั หวดั นนทบรุ มี าปลกู ภายใน
ได้มาลิ้มลองรสชาติความอร่อยอีกด้วย สมกับค�ำขวัญ สวน แตป่ ลกู ไประยะหนงึ่ ยอดของตน้ ทเุ รยี นหกั ลง ตน้ ตอ
ประจำ� จงั หวดั ทวี่ า่ “เมอื งทองเนอื้ เกา้ มะพรา้ วสบั ปะรด ทุเรียนซ่ึงเกิดจากการเพาะเมล็ดทุเรียนไม่ทราบพันธุ์
สวยสด หาด เขา ถำ้� งามลำ�้ น้ำ� ใจ” จงึ แตกยอดใหม่ข้ึนมา เจ้าของสวนจึงปล่อยใหต้ ้นเจรญิ
เติบโตจนกระทั่งออกดอกและติดผล ในปี พ.ศ. 2533
เม่ือกล่าวถึงเร่ืองราวของทุเรียนแล้ว ในจังหวัด นายธวัชชัย เทศร�ำลึก พบว่าเนื้อของทุเรียนพันธุ์นี้
ประจวบคีรขี นั ธ์ มที เุ รยี นพนั ธ์ดุ ไี ม่น้อยหนา้ ทีอ่ ืน่ ทเุ รยี น มีความแตกต่างจากพันธุ์อื่น คือ เน้ือละเอียด เหนียว
พันธุ์หมอนทองท่ีน�ำมาปลูกที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ไมเ่ ละงา่ ย สเี หลอื งเขม้ คลา้ ยทองคำ� มกี ลน่ิ หอมเฉพาะตวั
เริ่มต้นตัง้ แตเ่ มื่อเกอื บ 40 ปีก่อน ประมาณปี พ.ศ. 2523 รสชาติมันอมหวาน น�ำ้ หนกั ผลเฉลี่ย 2.0 – 5.4 กโิ ลกรัม
ท่ีบ้านป่าละอู เนื่องจากเป็นพ้ืนที่มีความสูงจากระดับ จากนั้นติดตามความคงตัวของลักษณะประจ�ำพันธุ์
น้�ำทะเลประมาณ 200 เมตร อากาศดี ดิน น�้ำ อุดม เป็นเวลา 25 ปี จงึ ไดต้ ัง้ ช่อื พันธว์ุ ่า “ทองบางสะพาน”
สมบูรณ์ และมีก�ำมะถันน้อยกว่าแหล่งอ่ืน เหมาะสม
สำ� หรบั การปลกู ทเุ รยี น เสนห่ ข์ องทเุ รยี นของประจวบครี ขี นั ธ์
คือ กลิ่นไม่แรง ปัจจุบันทุเรียนพันธุ์การค้าท่ีปลูกอย่าง
แพรห่ ลาย สรา้ งชอ่ื เสยี งใหก้ บั จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธใ์ น
ชอื่ พนั ธุห์ มอนทองปา่ ละอู มาจนถึงทกุ วนั น้ี

ส�ำนักงานเกษตรจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ มีภารกิจด้านการ
ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกพืชเศรษฐกิจเพ่ือให้เกษตรกรมีรายได้
จงึ เหน็ ความสำ� คญั ของสนิ คา้ อตั ลกั ษณช์ มุ ชนสง่ เสรมิ การทอ่ งเทยี่ ว
ของอ�ำเภอบางสะพานในอนาคต พบว่า ในอ�ำเภอบางสะพาน
มีทุเรียนพันธุ์พ้นื บา้ น พันธุท์ ่มี ีศักยภาพ สามารถผลักดนั ให้เปน็ พืช
สรา้ งรายไดใ้ หเ้ กษตรกรในจงั หวัด โดยในปี พ.ศ. 2561 ได้ร่วมมือกบั
สำ� นกั คุม้ ครองพันธพ์ุ ืช กรมวชิ าการเกษตร สนบั สนนุ ให้ นายธวชั ชัย
เทศร�ำลึก เกษตรกรเจ้าของพันธุ์ น�ำทุเรียนพันธุ์ทองบางสะพานมาขึ้น
ทะเบียนพนั ธ์ุพชื ตามพระราชบญั ญตั ิพันธุพ์ ชื พ.ศ. 2518 และท่ีแกไ้ ขเพ่มิ เตมิ
ในปี พ.ศ. 2561

31

ต่อมาในเดอื นกนั ยายนปี พ.ศ. 2561 นายธวัชชยั ลกั ษณะประจ�ำพนั ธขุ์ องทเุ รยี นพนั ธทุ์ อง
เทศร�ำลึก ได้ติดต่อมายังส�ำนักคุ้มครองพันธุ์พืช กรม
วิชาการเกษตร เพื่อน�ำทุเรียนพันธุ์ทองบางสะพานมา บางสะพาน
ยนื่ ค�ำขอให้ออกหนงั สอื รบั รองขนึ้ ทะเบียนพันธ์พุ ชื ตาม
พระราชบัญญตั พิ ันธพ์ุ ชื พ.ศ. 2518 และทแี่ กไ้ ขเพม่ิ เติม ทุเรียนพันธุ์ทองบางสะพาน มีชื่อวิทยาศาสตร์
เจา้ หนา้ ทส่ี ำ� นกั คมุ้ ครองพนั ธพ์ุ ชื ไดต้ รวจสอบขอ้ มลู ลกั ษณะ Duriozibethinus ‘Thong Bang Saphan’ ลกั ษณะราก
ประจ�ำพันธุ์ของทุเรียนพันธุ์ทองบางสะพานเบ้ืองต้น ต้นแม่ที่ได้จากการเพาะเมล็ดมีระบบรากแก้ว ลักษณะ
พรอ้ มทงั้ เอกสารหลกั ฐาน พบว่าถูกต้องครบถ้วน ทรงตน้ มที รงพมุ เปน็ รปู สามเหลย่ี ม ยอดแหลม กง่ิ กา น
ทาํ มมุ เกอื บตง้ั ฉากกบั ลาํ ตน ลกั ษณะใบ เปน็ ใบเดยี่ ว เรยี ง
จากนั้นเจ้าหน้าท่ีส�ำนักคุ้มครองพันธุ์พืชได้จัดทำ� เวียนสลบั รูปขอบขนาน กวางประมาณ 5.7 เซนติเมตร
ประกาศโฆษณาค�ำขอให้ออกหนังสือรับรองพันธุ์พืช ยาวประมาณ 16.1 เซนตเิ มตร ปลายใบเรยี วแหลม โคนใบ
ขน้ึ ทะเบยี นของทเุ รยี นพนั ธท์ุ องบางสะพาน เพอื่ ประกาศ มนขอบใบเรียบ สีเขียวเป็นมัน กา นใบยาวประมาณ 1.9
ณ กรมวชิ าการเกษตร และในเผยแพรใ่ นเวบ็ ไซตข์ องกรม เซนติเมตร เส้นผา่ นศูนยก์ ลางประมาณ 0.25 เซนตเิ มตร
วิชาการเกษตร เป็นเวลา 30 วัน เม่อื ไม่มผี ู้ทกั ท้วง สำ� นัก ลกั ษณะดอก ชอดอกแบบชอเชิงหลั่น (corymb) ดอก
ค้มุ ครองพนั ธ์ุพืช กรมวิชาการเกษตร จึงดำ� เนินการออก ออกตามลําตนและกิ่ง ดอกตูมรูปไข่ ปลายดอกแหลม
หนังสือรับรองพันธุ์พืชข้ึนทะเบียน ให้กับนายธวัชชัย
เทศร�ำลึก ผู้ย่ืนค�ำขอฯ โดยหนังสือรับรองพันธุ์พืช
ขึ้นทะเบียนของทุเรียนพันธุ์ทองบางสะพานเลขท่ี
1312/2561 ออกเม่อื วนั ท่ี 26 ตลุ าคม พ.ศ. 2561

32

กลบี ดอกสขี าวอมเหลอื ง เกสรเพศผจู้ าํ นวนมาก ลกั ษณะผล
ผลเดย่ี ว รปู ไข่ ผลกวา งประมาณ 17.4 เซนตเิ มตร ผลยาว
ประมาณ 21.8 เซนติเมตร ฐานผลกลม บมุ๋ ลงเล็กนอ้ ย
ปลายผลคอ่ นข้างมน มี 5 พู ร่องพลู ึกปานกลาง เปลอื ก
สีเขียวอมเทาออ่ น เปลอื กหนาประมาณ 1.3 เซนตเิ มตร
หนามคอนขางสั้น และหนาแนนปานกลาง หนามแบบ
นนู ปลายแหลมบรเิ วณกลางพู และแบบแหลมบรเิ วณรอ งพู
กา นผลขนาดเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ 1.3 เซนตเิ มตร
ยาวประมาณ 5.8 เซนตเิ มตร รอยตอ ขั้วผลนูนน้อย เน้อื
ละเอียดพอควร สีเหลืองเข้ม หนาประมาณ 1.0 – 2.2
เซนติเมตร มีกล่ินออน ลกั ษณะเมลด็ เมล็ดรูปรี กวาง
ประมาณ 4.8 เซนติเมตร ยาวประมาณ 9.8 เซนตเิ มตร
หนาประมาณ 1.8 เซนตเิ มตร เมล็ดสนี ้�ำตาลเขม้ เมลด็
ลบี ประมาณ 50 เปอรเ์ ซน็ ต์

33

การน�ำไปใชป้ ระโยชน์ นายเกียง กิตตพิ งศ์ธน (ซ้าย) และ นายธวชั ชยั เทศร�ำลกึ (ขวา)

คณะเจา้ หนา้ ทจี่ ากสำ� นกั คมุ้ ครองพนั ธพ์ุ ชื ลงพนื้ ท่ี
ส�ำรวจเก็บข้อมูล และสัมภาษณ์นายธวัชชัย เทศร�ำลึก
เจ้าของสวนมีตังค์ และนายเกียง กิตติพงศ์ธน นายก
องค์การบริหารส่วนต�ำบลก�ำเนิดนพคุณ ณ สวนมีตังค์
อำ� เภอบางสะพาน จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ โดยคณุ ธวชั ชยั
ไดใ้ หข้ อ้ มูลว่า ทเุ รียนพันธท์ุ องบางสะพาน ได้รบั การขึ้น
ทะเบียนพันธุ์พืชกับทางกรมวิชาการเกษตรเมื่อเดือน
ตลุ าคม 2561 ท�ำใหเ้ กิดความภาคภูมิใจกับตนเองและ
ครอบครวั ท่เี ปน็ ผู้คัดเลือกทเุ รยี นพนั ธุ์ดังกล่าวจนส�ำเรจ็

ขณะน้ีทางสวนมีตังค์ได้ท�ำการขยายพันธุ์ทุเรียน
พันธุ์ทองบางสะพานในสวนเพ่ิมเติมจ�ำนวน 100 ต้น
อายุตน้ ขณะน้ปี ระมาณ 1 ปี และได้ขยายกง่ิ พันธุ์ทุเรียน
เพื่อจ�ำหน่ายในราคาต้นละ 400 บาท มียอดจ�ำหน่าย
กง่ิ พนั ธป์ุ ระมาณ 800 ตน้ มผี สู้ นใจจากจงั หวดั ตา่ ง ๆ มา
ขอซื้อกิ่งพันธุ์ไปปลูกต่อในพ้ืนที่ ได้แก่ ในพื้นท่ีจังหวัด
ระยอง จงั หวดั จนั ทบรุ ี จงั หวดั กาญจนบรุ ี จงั หวดั ขอนแกน่
และท่ีอ�ำเภอเบตง จังหวัดยะลา เน่ืองจากทุเรียนพันธุ์
ดงั กลา่ วไดร้ บั ความนยิ มจากประเทศเพอื่ นบา้ นคอื ประเทศ
มาเลเซียเปน็ อยา่ งมาก

ลักษณะพู ในสว่ นของราคาขายทเุ รยี นผลสกุ ราคากโิ ลกรมั ละ 500 บาท
สว่ นทเุ รยี นคดั เกรดพเิ ศษทมี่ ี 4 – 5 พตู อ่ ผล นำ้� หนกั ผลประมาณ
4 – 5 กิโลกรัม ราคาจ�ำหนา่ ย ผลละ 5,000 บาท

นอกจากน้ี เจ้าหน้าท่ีส�ำนักคุ้มครองพันธุ์พืชได้มีโอกาส
สมั ภาษณ์ นายเกยี ง กติ ตพิ งศธ์ น นายกองคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บล
กำ� เนิดนพคณุ โดยนายเกยี ง ได้ให้ขอ้ มูลว่า อบต. ก�ำเนิดนพคณุ
มโี ครงการส่งเสรมิ และสนบั สนนุ ใหส้ วนมตี งั คเ์ ปน็ แปลงตวั อยา่ ง
ทางด้านการเกษตร ส�ำหรับศึกษาดูงานแปลงปลูกทุเรยี นท่สี รา้ ง
มูลคา่ เพม่ิ ให้กับชุมชนและทอ้ งถิน่ และในอนาคตอนั ใกล้น้ี ทาง
อบต. จะร่วมกับสวนมีตังค์ จัดท�ำโครงการประมูลทุเรียนพันธุ์
ทองบางสะพาน เพอื่ มอบรายไดเ้ ปน็ สาธารณประโยชนใ์ หก้ บั ทาง
โรงพยาบาลบางสะพานต่อไป

ทุเรียนพันธุ์ทองบางสะพานจะออกผลผลิตให้ได้
รบั ประทานกนั ในชว่ งกลางเดอื นพฤษภาคม ถงึ ชว่ งปลายเดอื น
สงิ หาคม ของทุก ๆ ปี ท่านใดสนใจสามารถติดต่อ คณุ ธวัชชัย
เทศร�ำลึก เบอรโ์ ทร 081-348-7595 หรือทาง Facebook :
สวนมตี ังค์

34

แบ่งปันประสบการณ์

จากเมืองจอนจู

สาธารณรฐั เกาหลี ปี 2019 (ตอนจบ)

พกั ตร์วภิ า สทุ ธวิ ารี

จากตอนท่ี 1 และ 2 ได้รจู้ ักเมอื งจอนจู หน่วยงานดแู ลผู้ฝึกอบรมและวิวัฒนาการทางดา้ นเทคโนโลยี
การเกษตรจากอดีตจนถึงปจั จุบนั ก่อนจะแบ่งปันประสบการณ์และความรู้จากการดงู าน ขอเพ่มิ เตมิ ประวตั ิ
ความเป็นมาของ Rural Development Administration (RDA)

RDA ถกู กอ่ ตงั้ ในปี 1962 สำ� นกั งานเดมิ ตง้ั อยทู่ เ่ี มอื งซวู อน (Suwon) หา่ งจากเมอื งหลวง (Seoul) 34 กโิ ลเมตร
และในปี 1994 ไดม้ ีการปรับโครงสรา้ งครง้ั แรก โดยสถาบันเทคโนโลยีและวทิ ยาศาสตรเ์ กษตรแหง่ ชาติ (National
Institute of Agricultural Science and technology) ถูกก่อตง้ั ขนึ้ จากการรวม สถาบันวิจยั เทคโนโลยเี กษตร
สถาบนั วจิ ัยวิศวกรรมเกษตรดา้ นพนั ธุ์กรรม สถาบันวจิ ยั สารก�ำจัดวัชพืช และกองการจดั การวัสดุทางการเกษตร ใน
ปี 1996 วทิ ยาลยั เกษตรแหง่ ชาตไิ ดถ้ กู จดั ตง้ั ขน้ึ และปถี ดั มา (1997) ไดก้ อ่ ตงั้ ศนู ยว์ จิ ยั และสง่ เสรมิ การเกษตรในระดบั
เมอื งและตำ� บล โดยการกระจายอตั รากำ� ลงั ไปสสู่ ว่ นภมู ภิ าค และในปี 2002 ไดก้ อ่ ตงั้ สถาบนั วจิ ยั เกษตรไบโอเทคโนโลยี
หลงั จากนน้ั 5 ปี ถัดมา (2007) สถาบันวิจัยโสมและพชื สมุนไพรไดถ้ กู ก่อตัง้ ขึ้น และในปี 2008 มีการปรับโครงสรา้ ง
องคก์ ร จาก 9 สถาบัน ปรบั เป็น 4 สถาบัน และ 1 วิทยาลัย ดังน้ี National Institute of Agricultural Science
(NAS), National Institute of Crop Science (NICS), National Institute of Horticultural & Herbal Science
(NIHHS), National Institute of Animal Science (NIAS) และ Korea National College of Agriculture and
Fisheries (KNCAF)

35

ในปี 2009 Foundation of Agri, Tech, Commer- พันธุ์ เทคโนโลยีการผลิต ส�ำหรับพืชอาหารที่อยู่ในเขต
cialization & Transfer (FACT) ไดถ้ กู กอ่ ตง้ั ข้ึน และเมื่อ ภาคใตข้ องเกาหลี โดยมหี นว่ ยงานภายใน 3 หน่วยงาน
องค์กรมีหน่วยงานมากข้ึน RDA จึงย้ายท่ีตั้งจากเมือง คอื กองวจิ ยั และปรบั ปรงุ พนั ธส์ุ ำ� หรบั พชื ไร่ กองวจิ ยั และ
ซวู อนมาท่ีเมอื งจอนจอู นิ โนเวชน่ั (Jeonju innovation พฒั นาขา้ ว และกองวจิ ยั และพฒั นาเทคโนโลยดี แู ล-อารกั ขา
city) จงั หวดั ชอลลาเหนอื ต้ังแตป่ ี 2014 จนถึงปจั จุบนั พืช การดูงานครั้งน้ีเน้นไปที่ระบบการจัดการน้�ำใต้ดิน
หน่วยงานของ RDA ไดย้ ้ายท่ีต้ังมาอยู่ในเขตเมืองจอนจู ระบบการใหน้ ำ้� -ปยุ๋ รวมถึงการจัดท�ำแผนท่ีผลผลติ ด้วย
อินโนเวช่ัน ยกเว้น FACT ย้ายท่ีตั้งมาที่เมืองอิกซาน ภาพถา่ ยทางอากาศโดยใชโ้ ดรนเพ่อื การเกษตร พชื หลกั
(Iksan) ที่อยู่ห่างจากเมืองจอนจปู ระมาณ 30 นาที ดว้ ย คอื งา ข้าวฟ่าง ถ่วั เหลือง ข้าวโพด โดยเนน้ การวจิ ัยด้าน
รถบสั ระหว่างเมอื ง การดูแล-อารักขาพชื เชน่ การจัดการใหน้ ้�ำ-ป๋ยุ โรคและ
แมลง รวมถงึ การปรบั ปรงุ พนั ธ์ุ ซงึ่ มกี ารทดลองทง้ั ในแปลง
การฝกึ อบรมครง้ั น้ี ไดม้ โี อกาสในการเพม่ิ ประสบการณ์ ทดลองและในโรงเรือน
และความรู้จากการเดินทางไปดงู าน จึงนำ� มาเล่าสกู่ นั ฟงั
โดยแบ่งเนื้อหาเป็นสองส่วน คือ การดูงานท่ีหน่วยงาน การทดลองในแปลง เชน่ การพฒั นาระบบควบคมุ
วจิ ยั /บรษิ ทั เครอ่ื งจกั รกลเกษตร และ การรว่ มชมนทิ รรศการ การให้น�ำ้ -ปยุ๋ อัตโนมตั ดิ ว้ ยระบบ Internet Communi-
การเกษตร cation Technology, การพัฒนาระบบควบคมุ น้ำ� ใตด้ ิน
ส�ำหรบั การผลติ ถัว่ เหลืองในแปลงนาข้าว โดยการตดิ ตงั้
สว่ นแรก การเยยี่ มชมดงู านหนว่ ยงาน/ ชดุ ระบายน�้ำใต้ดนิ ทีร่ ะยะหา่ ง 3, 6, 3 เมตร ระดับนำ�้
บรษิ ทั เครอ่ื งจกั รกลเกษตร ใตด้ นิ 30, 60, 30 เซนติเมตร ตามลำ� ดบั และแบบไมม่ ี
treatment, การทดสอบระบบการใหน้ ้ำ� แบบตา่ ง ๆ เชน่
Department of Southern Area Crop, ระบบใหน้ ำ้� ผวิ ดนิ และระบบใหน้ ำ�้ ใตด้ นิ สำ� หรบั ถว่ั เหลอื ง
National of Crop Science (NICS) ตั้งอยู่ท่ีเมือง งา ขา้ วฟ่าง และขา้ วโพด
มิราง (Mirang) อยูใ่ นเขตคยองนมั (Gyeongnam) อยู่
เขตทางใต้ของเกาหลีใต้ ห่างจากเมืองจอนจูประมาณ
186 กโิ ลเมตร เปน็ หนว่ ยงานทำ� งานวจิ ยั ดา้ นการปรบั ปรงุ

ทดสอบการให้น้ำ�ผวิ ดนิ สำ�หรับข้าวโพด การทดสอบควบคมุ น้ำ�ใต้ดิน

36

การทดลองในโรงเรอื น เชน่ การพฒั นาระบบและ ใช้ในการส�ำรวจจ�ำนวนและชนิดของแมลงกลางคืนใน
เทคโนโลยีการให้น้�ำผิวดินแบบอัตโนมัติ ด้วยระบบน�้ำ พนื้ ท่ี และมกี ารสาธติ การถา่ ยภาพเพอ่ื ทำ� แผนทว่ี เิ คราะห์
หยดใต้ดนิ อัตราการใหน้ �้ำ 2.1 ลติ รตอ่ ชว่ั โมง ทค่ี วามลกึ ผลผลติ ดว้ ยโดรน และมกี ารรวบรวมขอ้ มลู โมเดลการดแู ล
20 เซนติเมตร, การทดสอบระดับความสามารถในการ อารกั ขาพชื ทปี่ ลกู ในเขตภาคใต้ ทค่ี รอบคลมุ ไปถงึ โรคและ
ทนแลง้ ของถว่ั เหลอื งและถว่ั อสั สกุ ดี ว้ ยระบบควบคมุ แบบ แมลงที่มีโอกาสเกิดขึ้นกับพืช รวมถึงการจัดการก�ำจัด-
อตั โนมตั ิ โดยใหน้ ำ�้ เมอ่ื ความชนื้ ดนิ 30% โดยใหค้ วามชน้ื ควบคุมโรคแมลง เป็นการจัดเตรียมข้อมูลส�ำหรับการ
ดิน 75% เป็นการทดลองควบคุม นอกจากนี้ ยังมีการ พัฒนาระบบการดูแลอารักขาพืชแบบอัจฉริยะโดยการ
พฒั นาเครอื่ งดกั แมลงดว้ ยแสงฟลอู อเรสเซนสแ์ ละหลอด วิเคราะหข์ อง Artificial Intelligence (AI) และจดั เก็บ
LED โดยใชพ้ ลงั งานแสงอาทติ ยเ์ ปน็ พลงั งานตน้ กำ� ลงั เพอื่ ข้อมูลไวใ้ นระบบ cloud

12

3 4 1. และ 2. ทดลองความตอ้ งการ

น้ำ�ของพืชในโรงเรือน
3. และ 4. เครอื่ งดกั แมลงทใ่ี ช้
พลงั งานแสงอาทิตย์

37

Bio-energy crop Research Institute หญา้ สเี งนิ จำ� นวน 1 ตนั สามารถใหน้ ำ�้ มนั 170 ลติ ร หญา้
สถาบันวิจัยพืชพลังงานเมืองมูอัน (Mu-an) จังหวัด สเี งนิ เปน็ หญา้ ทป่ี ลกู ในเขตหนาว (temperate climate)
ชอลลาใต้ (Jeonla-nam) เปน็ หนว่ ยงานวจิ ยั ทอี่ ยภู่ ายใต้ เชน่ ประเทศในยุโรป หรือในเอเชยี เชน่ เกาหลใี ต้ จนี
National Institute of Crop Science, RDA มเี จา้ หนา้ ที่ เญพ่ปี ลุ่นิงใเหป้พน็ ลพังชื งทาน่สี าแมลาระถสดาูดมซารึมถCใชO้ผ2ลไิตด้เเรอว็ธาในช้เอปลน็ ปพรชืิมเาชณ้อื
และพนกั งานทั้งหมด 27 คน (นักวิจัย 15 คน) ทำ� หนา้ ที่ น้ำ� มนั 25 - 30% โดยหลังจากเก็บเก่ยี วหญา้ (ผลผลิต
วจิ ยั พชื ไบโอดเี ซล พชื ไบโอเอธานอล และวจิ ยั มนั เทศ พชื 22 - 30 ตันต่อเฮคแตร์ ส�ำหรับพันธุ์ Giant) จะตัดเปน็
วจิ ัยหลัก มี rapeseed, หวั หอมใหญ่ (onion), มันเทศ ขนาดยาว 10 มลิ ลเิ มตร และบดใหเ้ หลอื ขนาด 3 มลิ ลเิ มตร
(sweet potato), น�้ำมันจากกญั ชง (hemp seed oil), จากน้ันน�ำเข้าระบบการบีบแบบเกลียวอัดด้วยถังบรรจุ
หญา้ สีเงนิ (silver grass) เป็นตน้ ขนาด 2 ลกู บาศกเ์ มตร นำ้� มันท่ีได้จากการบบี น�ำไปหมกั
ในถังขนาดขนาด 700 ลติ ร ในระบบมีถงั หมกั 3 ถัง โดย
กัญชง (hemp) เป็นพืชใช้ส�ำหรับการค้าและ หมกั ไว้ 3 วนั ผา่ นขน้ั ตอนเพอ่ื สรา้ งเอธานอล 7% ภายใน
อตุ สาหกรรม เชน่ ทำ� เชอื ก เสอื้ ผา้ รองเทา้ อาหาร กระดาษ 7 วนั จากน้ัน concentrate เปน็ เอธานอล 95% และ
ไบโอพลาสติก และไบโอดีเซล น�้ำมัน hemp สามารถ ใชร้ ะบบ un-hydro เพอื่ สกดั นำ�้ ออกจากเอธานอล อตั รา
ผลติ ไดจ้ ากเมลด็ นำ้� มนั ทไ่ี ดใ้ ชใ้ นอตุ สาหกรรมสนี ำ�้ มนั ใบ การผลติ จากไบโอแมส 100 กโิ ลกรมั ตอ่ วนั ไดเ้ อธานอล
ใช้ทานเป็นผักสลัดได้ หรือคั้นเป็นน�้ำผักผลไม้ได้ ใน บริสุทธท์ิ ปี่ ราศจากนำ�้ 15 - 20 ลติ รต่อวนั ค่าใช้จ่ายใน
เกาหลใี ตม้ กี ารใช้ bio-diesel สัดสว่ นการผสม 3% แต่ การผลิตเฉล่ีย 2.5 ดอลล่าสหรัฐต่อลิตร เปิดโรงงาน
ส�ำหรับ bio-ethanol ยังไม่มีการใช้ท่ัวไป มีเพียงการ สำ� หรบั การบบี 2 ครงั้ ตอ่ ปี คอื ชว่ งใบไมผ้ ลิ และชว่ งใบไม้
ทดลองผลิตเพือ่ การศึกษาความคุ้มทนุ ด้วยโรงผลติ ไอโอ ร่วง โดยในแตล่ ะคร้งั ใช้เวลา 1 - 2 เดือน
เอธานอลเพยี ง 2 โรง ซงึ่ ทน่ี เี่ ปน็ หนงึ่ ในสองแหลง่ นน้ั โดย
ใชห้ ญ้าสีเงนิ (silver grass) หรอื Miscanthus เปน็
วตั ถดุ บิ ใชเ้ ครอ่ื งบบี นำ�้ มนั แบบเกลยี วอดั (screw press)

2

1 หญา้ สีเงินท่ถี ูกตดั เปน็ ชิน้ ส่วนต่าง ๆ เพ่อื ใชเ้ ป็นวตั ถดุ บิ สำ�หรับบีบนำ้ �มนั
ผลติ เอธานอล
1. และ 2. หญา้ สเี งินทถ่ี ูกปรับปรงุ พันธ์ุใหล้ ำ�ต้นยาวมากขนึ้

38

มนั เทศ (sweet potato) ไดร้ บั ความนยิ มในสาว ๆ และน�ำไปปลูกเป็นระยะเวลา 120 วัน จึงสามารถเก็บ
เพื่อใช้เป็นอาหารควบคุมน�้ำหนัก รับผิดชอบงานวิจัย ผลผลิตได้ เป็นการผลิตพันธุ์ปลอดเช้ือโรค (ปราศจาก
ด้านการปรับปรุงพันธุ์ท่ีต้านทานโรค การท�ำโมเลคกูลา โรค-แมลง) โดยการผลติ ในโรงเรือนปดิ ทใี่ ช้ตาขา่ ย และ
มาร์เกอร์ ท�ำหน้าที่พันธ์ุรวบรวมและพัฒนาใหม่ 60 สาย เกบ็ รกั ษาพนั ธไ์ุ วใ้ นหอ้ งควบคมุ อณุ หภมู ทิ ี่ 33 °C ความชนื้
พันธุ์ ภายในระยะเวลา 8 - 9 ปี ต้นพนั ธุ์ทป่ี รบั ปรุงโดย 95% เป็นระยะเวลา 2 - 3 วัน จากนั้นนำ� ไปเกบ็ ไวใ้ น
การเก็บเมล็ดพันธุ์หลังจากออกดอกเป็นเวลา 2 เดือน หอ้ งควบคมุ อณุ หภูมิ 13.4 °C ความชื้น 83.38%

12

3

1,2. และ 3. การผลติ พันธม์ุ นั เทศปลอดเช้อื ไวรัส
4. และ 5. ห้องควบคุมอุณหภูมแิ ละความช้นื สำ�หรบั เกบ็ ผลผลิต

45

Citrus Research Institute ตง้ั อยใู่ นพนื้ ทจี่ งั หวดั เชจู (Jeju) เปน็ หนว่ ยงานทอ่ี ยภู่ ายใต้ National Institute
of Horticultural and Herbal Science มโี ครงสรา้ งองคก์ รดงั ภาพ

ท�ำหน้าท่ีพัฒนาพันธุ์ส้ม ปัจจุบันสามารถพัฒนาสายพันธุ์จ�ำนวน 23 ชนิด และพัฒนาพันธุ์ส้มปลอดไวรัส
ตน้ พนั ธุ์ที่ได้จากการเพาะเลี้ยงเนอ้ื เยอ่ื แบบปลอดเช้อื และใชว้ ธิ ีการ double grafting จากนั้นเพาะเล้ยี งในโรงเรอื น
ปลอดเชอื้ ควบคมุ อณุ หภมู ิ ความชน้ื และ CO2 เมอื่ อายคุ รบ 1 ปี สามารถนำ� ไปเพาะเลย้ี งในโรงเรอื น ระบบ double
grafting สามารถช่วยลดระยะเวลาในการผลิตพันธุ์หลักจากพ่อแม่พันธุ์ที่เพาะเล้ียงเน้ือเยื่อ จาก 5 ปี เป็น 3 ปี
จากนนั้ ส่งต่อเป็นพนั ธุ์ขยายให้กับบริษัท เพอ่ื ขยายพันธส์ุ ่ตู อ่ เกษตรกรตอ่ ไป

39

1

1. และ 2. การพัฒนาพันธุ์สม้ ปลอดไวรสั

ระบบสปรงิ เกอรแ์ บบฉีดพน่
ในแนวตงั้

2

แมลงศัตรูพืช Scirtothrips dorsalis hood Research Institute of Climate Change
เป็นแมลงมีขนาดเล็กมาก 0.7 - 1.0 มิลลิเมตร จึงตอ้ งใช้ Agriculture จงั หวดั เชจู (Jeju) เปน็ หนว่ ยงานทอ่ี ยภู่ ายใต้
เครื่องมือที่สามารถพ่นได้ครอบคลุมพ้ืนท่ีใบให้มากที่สุด National Institute of Horticulture and Herbal
เพอ่ื กำ� จดั แมลงชนดิ น้ี ระบบสปรงิ เกอรแ์ บบฉดี พน่ ในแนวตงั้ Science (NIHHS), Rural Development Administration
ของ บรษิ ัท shanghai east สามารถพน่ ครอบคลุมใบได้ (RDA) ก่อตั้งเม่อื ปี 1962 เป็นสถานที ดลองในเกาะเจจู
100% และสามารถทำ� งาน 9 นาทีต่อเฮคแตร์ (ผลจาก และเปล่ียนช่อื เป็นสถานที ดลองเกษตรแหง่ ชาติ เจจู ใน
การทดสอบ) นอกจากน้ียังมีการใชแ้ ผงดกั แมลงสเี หลอื ง ปี 1994 และในปี 2004 ได้ปรับโครงสร้างเป็นศูนยว์ จิ ยั
(smart trap) ขนาด 150x250 มิลลิเมตร ดักแมลง เกษตรเพอ่ื การเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ จากนน้ั ปรบั
จากนน้ั ถา่ ยภาพดว้ ยมอื ถอื และสง่ ภาพไปยงั คอมพวิ เตอร์ ช่อื เป็นช่ือปัจจุบันในปี 2008 โดยมหี นา้ ท่หี ลกั คอื ศึกษา
เพอื่ วเิ คราะห์ภาพ (image analysis) โดยวิเคราะห์ชนดิ และรวบรวม ประเมนิ ดา้ นพนั ธแ์ุ ละปรบั ปรงุ พนั ธข์ุ องพชื
และจำ� นวนของแมลง จากนนั้ จงึ สง่ ขอ้ มลู ชนดิ จำ� นวนแมลง เขตรอ้ น, ประเมนิ การปรบั ตวั ของพชื เขตรอ้ นและพฒั นา
รวมทั้งวิธีการป้องกันและการระบาด ไปยังมือถือเพื่อ เทคนิคการผลิต, ศึกษาและรวบรวม ประเมินด้านพันธุ์
ใช้เป็นข้อมูลในการป้องกัน ระมัดระวังแบบทันเวลา และปรับปรุงพันธุ์ของชา, ศึกษาและรวบรวม ประเมิน
(on-time warning) ดา้ นพนั ธุ์ และปรบั ปรุงพนั ธุ์ของพืชสวนและพืชสมุนไพร

40

เพอื่ รองรบั การเปลยี่ นแปลงสภาพอากาศ, พฒั นาเทคโนโลยกี ารเพม่ิ ผลผลติ พชื สวนและพชื สมนุ ไพรกบั การเปลย่ี นแปลง
สภาพภูมิอากาศ, ศึกษาผลกระทบของการเปล่ียนแปลงสภาพอากาศต่อโรคและแมลงของพืชสวนและพืชสมุนไพร
โดยมโี ครงสรา้ งองค์กร ดงั ภาพ

Subtropical Vegetable Research Lab: ตวั ตอ่ สง่ิ แวดลอ้ มของพชื ไมผ้ ลเมอื งรอ้ นเพอ่ื เตรยี มพรอ้ ม
ท�ำหน้าที่รวบรวม ประเมินพันธุ์, สังเกตทางพันธุ์กรรม, ส�ำหรับสภาพอากาศที่เปล่ียนแปลง คัดเลือกพันธุ์และ
เทคโนโลยขี องการปลกู ในหอ้ งทดลอง ประเมนิ การปรบั ตวั พฒั นาเทคโนโลยกี ารปลกู พชื เมอื งรอ้ น ตวั อยา่ งพชื เมอื งรอ้ น
ของพนั ธ์กุ รรมในแปลง ของพืชผักเขตร้อน, การปลูกใน ท่ถี ูกเลือก เชน่ โอลีฟ อะโวคาโด แกว้ มังกร เสาวรส ลนิ้ จี่
พ้ืนทีแ่ ตกตา่ งและเทคโนโลยที ี่แตกต่าง รวมท้ังวเิ คราะห์ มะเฟอื ง มะมว่ ง ผลงานมกี ารคดั เลอื กพนั ธท์ุ ด่ี แี ละสามารถ
ปจั จยั การผลติ และเทคโนโลยีการผลิต เผยแพรเ่ ทคโนโลยกี ารปลูก ดงั น้ี มะม่วง เลือก 6 พันธ์ุ
คือ Pickering, Carrie, Alphonso, Dot,
เปา้ หมายการสะสมพนั ธ์ุ ปี 2017 จ�ำนวน 35 Lancetilla, Choc-anon ที่มีค่าความหวานมากกว่า
ชนิด ปี 2020 จ�ำนวน 39 ชนิด ปี 2024 จ�ำนวน 45 ชนดิ 20°brix และใชเ้ ทคนคิ การผลติ แบบตน้ เตย้ี เพอื่ ลดการใช้
ตัวอย่าง ชนิดของพืชท่ีรวบรวม ได้แก่ มะระ ฟักข้าว แรงงานได้ 36% เพิ่มอัตราผลจาก 69% เป็น 88.7%
กระเจี๊ยบ ชาโยเต้ แอนติโชค มะละกอ การประเมิน โอลฟี จำ� นวน 5 พนั ธ์ุ คอื Maurino, Frantoio, Verdale,
ปรบั ปรุงพนั ธ์ุพืชเขตร้อน มเี ปา้ หมาย ปี 2017 จำ� นวน Leccino, Koroneiki พัฒนาเทคโนโลยีการปลูกเสาวรส
15 ชนิด ปี 2020 จ�ำนวน 22 ชนิด ปี 2024 จ�ำนวน 25 สีม่วงในโรงเรือน เพ่ือเพ่ิมผลผลิตจาก 979 กิโลกรัม
ชนดิ การพฒั นาเทคโนโลยกี ารปลกู มเี ปา้ หมาย พัฒนา ตอ่ 10 a (0.625 ไร)่ เปน็ 1,198 กโิ ลกรมั ตอ่ 10 a (0.625
เพอ่ื การผลติ เชงิ พาณชิ ย์ ปี 2017 จำ� นวน 7 ชนดิ ปี 2020 ไร่)
จำ� นวน 8 ชนิด ปี 2014 จ�ำนวน 10 ชนิด โดยการเพิม่
ผลผลิต 17% ของการผลิตมะระแบบ double crop Korean Tea Tree Research Lab: ประเมนิ
หรอื เป็น 5,393 กโิ ลกรมั ตอ่ พืน้ ท่ี 10 a (0.625 ไร่) เลือก การพัฒนาพันธุ์ เพื่อการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลง
พันธขุ์ องแอนตโิ ชคและปรบั ปรงุ เทคโนโลยกี ารผลติ โดย สภาพอากาศ และพัฒนาเทคโนโลยีการการจัดการและ
การเพม่ิ ผลผลติ 27% หรอื 1,830 กโิ ลกรมั ตอ่ พนื้ ท่ี 10 a การผลติ ชาในสวน
(0.625 ไร)่ พฒั นาเทคนคิ การผลิตใบชาโยเต้ รวมทงั้ การ
พัฒนาเทคโนโลยีการผลิตมะละกอในระบบไม่ใช้เคร่ือง Crop Impact Assessment Lab: จดั ท�ำ
ท�ำความร้อนในโรงเรือน เพื่อการผลิตต้นกล้าในระยะ แผนที่การผลิตพืชท่ีมีผลกระทบจากการเปล่ียนแปลง
เวลา 6 เดอื น ผลผลติ เพมิ่ ขนึ้ 120% เปน็ 1,670 กโิ ลกรมั สภาพสง่ิ แวดลอ้ ม จดั ทำ� ฐานขอ้ มลู พน้ื ทก่ี ารผลติ พชื และ
ต่อ 10 a ( 0.625 ไร)่ ผลผลติ ของพืชหลัก รวมถงึ การจัดท�ำโมเดลการผลิตพืช
เพอื่ การทำ� นายผลผลติ และคณุ ภาพ
Subtropical Fruit Research Lab: มีหนา้
ทแ่ี นะนำ� , ประเมนิ แหลง่ พนั ธกุ รรม และประเมนิ การปรบั Disease & Pest Impact Assessment
Lab: มหี น้าท่ีในการศึกษาผลกระทบของโรคและแมลง

41

ต่อพืชเมือ่ สภาพอากาศเปลยี่ นแปลง โดยประเมนิ ผล โรงเรือนแบบอโุ มงคท์ ดสอบผลกระทบของสภาพอากาศ
เขปอน็ งปอญัุณหหาภจูมาิกแกลาระแพCOรร่ 2ะบรวายมจทาั้งกวติจา่ัยงโปรรคะแเลทะศแพมฒัลงนทาี่
โมเดลการทำ� นายโรคและแมลง รวมท้ังพัฒนาระบบ Soil plant with controlled atmosphere chamber
การท�ำนายแบบอัตโนมัติ การทดสอบผลกระทบต่อ เป็น soil bin สำ� หรับทดสอบความต้องการนำ้� อาหาร และ
การเปล่ียนแปลงสภาพอากาศ ดว้ ย Temperature
Gradient Chamber เปน็ โรงเรอื นแบบอโุ มงคพ์ ลาสตกิ
(วสั ดทุ ใ่ี ชเ้ รยี กวา่ Bolso film แสงผา่ นได้ 94%) ขนาด
พ้ืนท่ี 600 ตารางเมตร ดา้ นหนงึ่ ของอุโมงคป์ ดิ ทึบ
ด้วยพลาสติก และมีพัดลมระบายอากาศ เพ่ือปรับ
อณุ หภมู ใิ หม้ คี วามแตกตา่ งกบั อกี ดา้ นหนงึ่ ทเ่ี ปดิ (เพอื่
ให้เทา่ กบั อณุ หภมู ิภายนอก) ไมเ่ กนิ 6°C (ควบคมุ 24
ชวั่ โมง) และควบคมุ อณุ หภมู ิ ความชน้ื แสง ความเขม้
ของ CO2 และ ETC

การสังเคราะห์แสงของพืชในระบบปิด ที่สามารถควบคุม
อณุ หภูมิ 15 - 45°C ความช้นื 90% ความเข้มขน้ ของ CO2
1,000 ppm อุปกรณด์ งั ภาพ

1 2

1. และ 2. Soil plant controlled atmosphere chamber

42

Walk in growth control เป็น Chamber ทคี่ วบคุมอณุ หภูมิ 5 - 35°C ความช้นื 50 - 90% ความเขม้ ขน้
ของ CO2 2000 ppm ดังภาพ

1
2

3

1. และ 2. Walk-in growth control chamber
3. ต้นแบบเคร่อื งดักจับแมลงแบบอัจฉรยิ ะ

ตวั อยา่ งงานวจิ ัยและศกึ ษาการผลิตพืชเขตรอ้ นในโรงเรือน

กาแฟ มะละกอ มะระ

โกโก้ มะเฟือง มะมว่ ง

43

Protected Horticulture Research ระบบท�ำความเย็นและความร้อนแบบแพคเก็ตเพ่ือการ
Institute (PHRI) เป็นสถาบันวิจัยหน่ึงที่อยู่ภายใต้ ผลิตพืชในฤดูร้อนและฤดูหนาว และการพัฒนาการใช้
สถาบนั วจิ ยั แหง่ ชาติ National Institute of Horticulture พลังงานจากธรรมชาติ โดยท�ำการศึกษาการใช้พลังงาน
and Herbal Science, RDA มเี จา้ หนา้ ทที่ งั้ หมด 26 ทา่ น ธรรมชาติ เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานลม รวมทงั้
ภารกจิ หลกั คอื วจิ ยั และพฒั นาแบบยง่ั ยนื เพอ่ื การแขง่ ขนั การศึกษาการใช้น�้ำฝนและการน�ำน้�ำกลับมาใช้ใหม่ใน
ของอุตสาหกรรม อารักขาพืช โดยการพัฒนาโรงเรือน กรณที ขี่ าดแคลนนำ้�
และเทคโนโลยีให้สามารถเพิ่มคุณภาพของผลผลิตของ Export Horticulture Lab: มีหน้าทที่ �ำการ
ผกั -พชื สวน การพฒั นาระบบโครงสรา้ ง วสั ดุ และอปุ กรณ,์ วจิ ยั ระบบการปลกู พชื แบบไฮโดรโปนคิ แบบระบบปดิ การ
พัฒนาระบบการผลิตพืชสวนแบบอัตโนมัติ, วิจัยการ ใช้วัสดุปลูกแบบเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและคุ้มค่าทาง
ควบคุมสิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีเพ่ือการใช้พลังงาน เศรษฐกิจในโรงเรือนและในโรงปลูกพืชแบบแสงเทียม
อยา่ งเตม็ ประสทิ ธภิ าพ, พฒั นาเทคโนโลยกี ารจดั การระบบ มกี ารวจิ ยั สองสว่ น คอื วจิ ยั การผลติ แบบไรด้ นิ ทเ่ี ปน็ มติ ร
ให้น�้ำและปุ๋ยแบบเพ่ือการใช้แบบคุ้มค่าและเป็นมิตรกับ กับสง่ิ แวดล้อมและค้มุ ค่าต่อการลงทุน โดยท�ำการจดั ท�ำ
สิ่งแวดล้อม, วิจัยการป้องกันโรงเรือนเสียหายเนื่องจาก ระบบโรงเรือนไฮโดรโปนิคแบบปิด ส�ำหรับการผลิตพืช
สภาพอากาศท่เี ปล่ียนแปลง โครงสรา้ งองค์กรแบง่ เป็น 4 คุณภาพสงู พัฒนาเทคนคิ วัสดุปลกู แบบอนิ ทรยี เ์ พื่อการ
lab และ 1 supported team ใชน้ ำ�้ และธาตอุ าหารไดอ้ ยา่ งเตม็ ประสทิ ธภิ าพ วจิ ยั ระบบ
Greenhouse Disaster Prevention Lab: การควบคุมแมลงศตั รูพชื ในระบบไฮโดรโปนิคแบบเป็น
เน้นการวิจัยเพื่อพัฒนาระบบความปลอดภัยและความ มติ รกบั สง่ิ แวดลอ้ ม สว่ นทส่ี อง คอื วจิ ยั ระบบความแมน่ ยำ�
แขง็ แรงของโครงสรา้ งเพอ่ื รองรบั การเปลยี่ นแปลงสภาพ ของการควบคมุ รากและในโรงเรอื นปลกู พชื แบบแสงเทยี ม
อากาศ เช่น ไต้ฝุ่น และหิมะตกหนกั รวมทง้ั การพัฒนา วิจัยเพื่อลดการระบายน�้ำและลดความเครียดจากน�้ำใน
วสั ดแุ ละอปุ กรณท์ เี่ กยี่ วขอ้ งกบั การดแู ลอารกั ขาพชื และ พรกิ หวาน วิจัยต�ำแหนง่ ในการให้อาหารทางน้ำ� เพ่อื ลด
พฒั นาระบบอตั โนมตั เิ พอ่ื ลดการใชแ้ รงงาน แบง่ งานเปน็ ความเครยี ดจากอาหาร พฒั นาเทคนคิ พน้ื ฐานของโรงเรอื น
สองสว่ น คอื พฒั นาโครงสรา้ งของโรงเรอื น โดยการพฒั นา แสงเทยี มแบบแนวตั้งเพ่ือรองรับการปฏิวัติอตุ สาหกรรม
ระบบตรวจสอบระดับการป้องกันและวิเคราะห์ความ คร้งั ที่ 6
ปลอดภยั เพอื่ รองรบั การเปลย่ี นแปลงสภาพอากาศ พฒั นา Greenhouse Environment Control
มาตรฐานของโรงเรือนพลาสติก ออกแบบโรงเรือนให้ Lab: มหี นา้ ทวี่ ิจยั และพฒั นาสง่ิ แวดลอ้ มของโรงเรอื นให้
สามารถใช้งานได้กับหลายพืช และพัฒนาวัสดุส�ำหรับ เหมาะสมต่อการเพิ่มผลผลิตและคุณภาพของพืชสวน
โรงเรือน – ระบบอัตโนมัติ โดยพัฒนาระบบควบคุม รวมทั้งวิจัยเทคโนโลยีส�ำหรับการผลิตแบบเป็นมิตรกับ
สิ่งแวดล้อมในโรงเรือนเพ่ือการเพิ่มผลผลิต ใช้ระบบ สง่ิ แวดล้อมและการใหผ้ ลผลิตแบบยั่งยนื แบ่งเปน็ การ
อตั โนมตั เิ พอื่ ลดการใชแ้ รงงาน และพฒั นาเทคโนโลยกี าร ควบคมุ สง่ิ แวดลอ้ มขนาดเลก็ (micro – environment)
ปลูกเพ่อื เพิม่ ผลผลติ ในโรงเรือน โดยการพัฒนาเทคนิคการควบคุมอุณหภูมิ
Greenhouse Energy Saving lab: มหี นา้ ที่ ความชน้ื และแสงในโรงเรอื น ความชนื้ ดนิ และสงิ่ แวดลอ้ ม
ในการวจิ ยั และพฒั นาเทคนคิ การประหยดั พลงั งานในโรง ในสว่ นของรากทเี่ หมาะสม สำ� รวจการตอบสนองของพชื
เรอื น การใชป้ ระโยชนจ์ ากแหลง่ พลงั งานธรรมชาตสิ ำ� หรบั ตอ่ การเปลยี่ นแปลงสง่ิ แวดลอ้ มในโรงเรอื น และการพฒั นา
การเกษตร และการใช้พลังงานทางเลือกโดยมีการวิจัย ระบบโรงเรอื นอัจฉรยิ ะด้วยระบบ ICT ดว้ ยการพฒั นา
สองส่วน คอื การพฒั นาประสทิ ธิภาพของพลังงานใน ความแม่นย�ำของเทคโนโลยี ควบคุมส่ิงแวดล้อมใน
โรงเรอื น โดยการพฒั นาประสทิ ธภิ าพของระบบการพลาง โรงเรอื นตามลกั ษณะกายภาพของพชื และพฒั นาเทคโนโลยี
แสงในโรงเรอื น ศกึ ษาระบบทำ� ความเยน็ และความรอ้ น growth model สำ� หรบั การทำ� นายการเจรญิ เตบิ โตและ
แบบร่วมเพ่ือการประหยดั พลงั งาน ศึกษาเทคโนโลยีของ ผลผลิต

44

Protected Horticulture Research Institute (PHRI) โรงเรือนผลิตเมลอน ศนู ยท์ ดสอบและพฒั นาโครงสรา้ งโรงเรือน

โดยมมี าตรฐานของโรงเรอื นส�ำหรับพืชแต่ละชนิดของเกาหลีใต้ ดังตาราง

ชนดิ พชื รูปแบบเรือน กว้าง ยาว สงู แรงลมสงู สดุ ทีร่ บั ได้ ความหนาของหิมะ
(เมตร) (เมตร) (เมตร) (เมตร/วินาท)ี ท่รี องรบั ได้ (เซนตเิ มตร)
7.4
พรกิ หวาน ต่อกนั 8.0 6.5 5.4 40 55
มะเขอื เทศ ตอ่ กนั 7.0 3.7 4.5 40 55
สตรอวเ์ บอรร์ ี โรงเด่ียว 7.6 3.9 1.7 47 44
พรกิ โรงเดยี่ ว 7.0 3.2 2.0 42 55
กะหล�่ำปลี โรงเด่ียว 6.0 1.6 27 17

บริษัทผลิตเคร่ืองจักรกลเกษตร ด้วยความ สว่ นที่ 5 เป็นระบบเตมิ วสั ดุปลูกเพื่อกลบเมล็ด ส่วนท่ี 6
อนเุ คราะห์จากบรษิ ัท Helper RoboTech จ�ำกัด ใหเ้ ข้า เปน็ ระบบทำ� ความสะอาดวสั ดปุ ลกู สว่ นเกนิ สว่ นท่ี 7 เปน็
เย่ียมชมโรงงานผลิตเครื่องจักรกลเกษตร บริษัทน้ีเป็น ระบบการให้น�้ำ สว่ นที่ 8 เปน็ ระบบเกบ็ ซ้อนถาดเพาะ
ผผู้ ลติ เครอื่ งจักรกลเกษตรอัตโนมัติ เช่น เครื่องเพาะกลา้ ส่วนท่ี 9 เป็นระบบลำ� เลยี ง นอกจากเคร่อื งเพาะตน้ กลา้
แบบอัตโนมตั ิ ทม่ี ีความแม่นย�ำในการหยอดเมลด็ โดยใช้ แบบอัตโนมัติแล้ว บริษัทยังเป็นผู้ผลิตหุ่นยนต์ทาบก่ิง
ระบบสุญญากาศในการดูดเมล็ดเพ่ือก�ำหนดการหยอด แบบแม่นย�ำ (grafting robot) และผลติ ระบบการเพาะ
เมล็ด 1 เมล็ดต่อหลุม เคร่ืองเพาะกล้าแบบอัตโนมัตินี้ กล้าแบบถว้ ยสำ� หรับอนุบาลไม้ยนื ตน้
มีส่วนประกอบส�ำคัญท้ังหมด 9 ส่วน ใช้ต้นก�ำลังเป็น
มอเตอร์ โดยใช้ก�ำลงั ไฟฟา้ รวม 8.4 กิโลวตั ต์ สว่ นที่ 1 ปจั จบุ นั การผลติ ตน้ กลา้ ของเกาหลใี ต้ เปน็ การผลติ
เป็นระบบล�ำเลยี งถาดเพาะ ส่วนท่ี 2 เปน็ ระบบเตมิ วัสดุ ต้นกล้าคุณภาพและมีมาตรฐาน โดยเกษตรกรผู้ผลิต
ปลูก สว่ นท่ี 3 เป็นระบบล�ำเลยี งพร้อมทำ� ความสะอาด ตน้ กลา้ มกี ารนำ� เครอื่ งเพาะกลา้ แบบอตั โนมตั ไิ ปใชส้ ำ� หรบั
ส่วนท่ี 4 เป็นส่วนของระบบหยอดเมล็ดลงถาดเพาะ การผลติ กลา้ ผกั เพอ่ื การคา้ เปน็ การผลติ ตน้ กลา้ ในโรงเรอื น
ควบคุมส่ิงแวดล้อมแบบอัตโนมัติ ในครั้งน้ีได้มีโอกาส

เคร่ืองเพาะกลา้ แบบแมน่ ยำ�ด้วยระบบสญุ ญากาศ
(ภาพจากเอกสารเผยแพร่ บริษัท HR)

45

ไปเยย่ี มชมโรงเรือนเพาะกลา้ เพอ่ื การค้าทีม่ ีมาตรฐานการผลติ ตน้ กล้าคุณภาพ เรม่ิ จากการควบคุมการใช้เมลด็ พนั ธ์ุ
คณุ ภาพดี การควบคมุ สภาพแวดลอ้ มในโรงเรอื นอนบุ าล และการใชเ้ ทคนคิ การเสยี บกง่ิ เพอ่ื คณุ ภาพของตน้ กลา้ พรอ้ มทงั้
มีการบันทึกชอื่ ตน้ กลา้ ระยะเวลาปลูก ช่อื โรงเรอื นเพาะกล้า ท่ถี าดเพาะ เพือ่ เปน็ มาตรฐานในการจัดการและการค้า
รวมถึงการคัดต้นกล้าที่มีการเจริญเติบโตเท่ากันให้อยู่ในถาดเพาะเดียวเมื่อระยะเวลาเหมาะสมกับการย้ายต้นกล้า
เพือ่ มาตรฐานทางการจำ� หน่าย

2 3

1

1,2,3,4. และ 5. ระบบการผลิตต้นกลา้
แบบมาตรฐาน

บริษัท เอเชียเทคโนโลยี จ�ำกัด เป็นบริษัท 5

ผู้ผลิตเคร่ืองจักรกลเกษตรอันดับแรก ๆ ของเกาหลีใต้ 4

กอ่ ตั้งเมอ่ื ปี ค.ศ. 1945 ผลติ ภัณฑส์ ำ� หรับตลาดภายใน
และภายนอกประเทศ เชน่ รถไถพรวนดินขนาดเลก็ และ
อุปกรณ์ รถพรวนดินแบบน่ังขับ รถยกร่องและคลุม
พลาสตกิ รถพน่ สารเคมฯี แบบนงั่ ขบั และแบบรถบรรทกุ 2 3

พน่ ระยะไกล เครอ่ื งหวา่ นปยุ๋ ตดิ พว่ งรถแทรกเตอร์ เครอ่ื ง
ด�ำนาแบบเดินตาม เครื่องด�ำนาพร้อมใส่ปุ๋ยแบบนั่งขับ
เครอื่ งหยอดเมลด็ แบบนง่ั ขบั เครอื่ งมว้ นเกบ็ ฟาง รวมทงั้
โดรนเพือ่ การเกษตร เปน็ ตน้

4

1

1,2,3. และ 4. ผลติ ภณั ฑเ์ ครอ่ื งจักรกลเกษตร ของบริษทั เอเชีย
เทคโนโลยี จำ�กัด

46

สว่ นสอง การรว่ มชมนทิ รรศการการเกษตร การปลูกพชื ด้วยแสงเทียมแบบหมุนเวียนสลับสี

นิทรรศการเกษตร ท่โี ซล ท่ีมี RDA เปน็ เจ้า หนอนไหมทถ่ี ูกเลยี งดว้ ยอาหารเทยี ม
ภาพ เนอ่ื งในโอกาสครบ 100 ปี ววิ ฒั นาการดา้ นการเกษตร
ของเกาหลี มีการเผยแพร่ความรู้ด้านการผลิตทางการ ท่ีส่งตอ่ วิธกี ารทำ� จากรนุ่ ตอ่ รุน่ เปน็ เวลา 1,000 ปี ยกู วา
เกษตร การแปรรูปผลิตภัณฑ์เกษตร เช่น การเล้ียงผ้ึง เปน็ ขนมประเภทแปง้ ทอด ทม่ี สี ว่ นผสมหลกั ไดห้ ลายแบบ
การเลี้ยงไหม ด้วยอาหารเทียมที่ท�ำให้ไหมสามารถผลิต เช่น แปง้ ตอ๊ ก หรอื มอลต์ ผสมกับ น�ำ้ ผึ้ง งา ขิง เปน็ ขนม
รงั ไหมเปน็ สเี ดยี วกบั สีของตวั ไหม โดยใช้หนอนสายพันธ์ุ ที่มีประโยชน์ และยังมีการแสดงผลิตภัณฑ์อาหารเมนู
ของเกาหลแี ละญี่ป่นุ จ�ำนวน 335 สายพันธ์ุ การพัฒนา หลักของแต่ละเมือง ในเขตชอลลาใต้ เช่น การท�ำกิมจิ
คุณภาพเนื้อสัตว์ การพัฒนาเทคนิคการเล้ียงแมลงเพื่อ หัวไชเท้า ปลาหมัก ที่เป็นอาหารขึ้นช่ือของเมืองยอซู
เป็นรกั ษาสมดลุ ทางนเิ วศ และเพือ่ เป็นอาหาร การเพาะ อาหารพื้นบ้านของเมืองชุนชอน เช่น เมนูปูทั้งตัวทอด
เหด็ ชนดิ ตา่ ง ๆ การปลูกต้นไม้ในแนวตง้ั เพือ่ ช่วยลด CO2 กรอบ กมิ จผิ กั กาด และสกุ ี้ เมนอู าหารทะเลและสาหรา่ ย
การแปรรปู ผลติ ภณั ฑจ์ ากนมววั การแปรรปู หมอ่ น การ ทะเลจากเมอื งวานโด ปลาหมกึ กบั บะหมเี่ ยน็ การแปรรปู
แปรรูปกาแฟ มนั เทศทเี่ ปน็ อาหารขน้ึ เปน็ ตน้ นอกจากนยี้ งั มผี ลติ ภณั ฑ์
เคร่ืองส�ำอางที่ท�ำจากว่านหางจระเข้ ดอกลาเวนเดอร์
นิทรรศการ Artificial Intelligence EXPO การทำ� ดอกไมแ้ หง้ การผลติ นำ้� มนั งา พรกิ ปน่ การแปรรปู
ท่ีโซล เข้าร่วมการสัมมนาท่ีเป็นการรายงานการพัฒนา ขงิ (น้�ำขิง ขิงผง) การผลิตชาของเมืองโบซอง
ซอฟแวรส์ ำ� หรบั เกษตรอจั ฉรยิ ะ โดย Plantix application,
Math work (workflow), Wise AI และ TWIM พฒั นา
ระบบการให้ค�ำแนะน�ำ ค�ำปรึกษา ด้านเทคโนโลยีการ
ปลกู พชื การวเิ คราะหค์ วามเสยี หายของพชื จาก โรคและ
แมลง และแนะนำ� แนวทางแกไ้ ข

นิทรรศการเกษตรนานาชาติ ที่เมืองนาจู
เปน็ การจดั แสดงนทิ รรศการผลติ ภณั ฑเ์ กษตรแปรรปู ของเขต
ชอลลาใต้ และนิทรรศการเกษตรจากต่างประเทศ เช่น
ไตห้ วนั จนี ญปี่ นุ่ อนิ เดยี ไทย ฟลิ ปิ ปนิ ส์ เยอรมนั เปน็ ตน้
และนิทรรศการเคร่ืองจักรกลเกษตรเทคโนโลยี 4.0
เปน็ การจดั แสดงนทิ รรศการแบบในและนอกอาคาร เปน็
เวลา 11 วนั มีการเสวนาและกจิ กรรมให้ผู้เขา้ ชมงานได้
รว่ มในแต่ละวัน ของแต่ละหน่วยงาน เช่น rural com-
munity มกี ารท�ำเคร่อื งปน้ั ดนิ เผา การท�ำสบู่ การท�ำเค้ก
ขา้ วของเกาหลี การชงชา การทำ� ของเลน่ จากไมไ้ ผ่ การทำ�
กระเปา๋ ผา้ หนว่ ยงาน Woman and youths agriculture
มีการสาธติ ทำ� ชาดอกไม้จากผเู้ ชย่ี วชาญ เปน็ ตน้

การจดั นทิ รรศการครง้ั มเี ปา้ หมายเปน็ การสง่ เสรมิ
การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากเกษตร เผยแพร่เกษตรกร
รนุ่ ใหมด่ เี ดน่ รวมทง้ั ผทู้ มี่ ฝี มี อื ดา้ นการแปรรปู เกษตร เชน่
คณุ Ahn Bok Ja ผสู้ บื ทอดการทำ� ขนมขบเคย้ี วทเ่ี รยี กวา่
Yugwa (ยูกวา) เปน็ ของทานเล่นแบบด้ังเดิมของเกาหลี

47

ในส่วนของนิทรรศการเครื่องจักรกลเกษตรน้ัน เปน็ ต้นแบบทพ่ี ัฒนาขนึ้ ใหว้ ่ิงไปตามร่องอัตโนมตั ิ โดยใช้
จดั ในพพิ ธิ ภณั ฑเ์ กษตร ทมี่ กี ารจดั แสดงเครอ่ื งมอื อปุ กรณ์ ปัญญาประดิษฐ์ในการควบคุม เคร่ืองพ่นสารเคมีแบบ
สำ� หรบั การเกษตรแบบดั้งเดมิ และเครอื่ งจกั รกลเกษตร อัตโนมัติ รวมทงั้ การใชเ้ ทคโนโลยี Deep Learning กับ
แบบสมัยใหม่ รวมทงั้ เคร่ืองจกั รกลเกษตรส�ำหรับเกษตร โดรนพ่นสารเพื่อการเกษตร เคร่ืองหยอดเมล็ดพืชพร้อม
อัจฉริยะ เช่น เครอ่ื งเสยี บยอดตน้ กล้าผกั โรงเรอื นท่ีใช้ ใส่ปุ๋ยแบบ 12 แถว ควบคุมปริมาณเมล็ดไดอ้ ยา่ งแม่นยำ�
โปรแกรมการตรวจวัดระดับการเจริญเติบโตของต้น ทำ� ใหส้ ามารถลดการใช้เมล็ดพนั ธุ์ และลดการใช้ปยุ๋ 30
มะเขอื เทศ การจำ� ลองการขับรถแทรกเตอรแ์ บบสามมติ ิ - 50% พรอ้ มมีอุปกรณ์ส�ำหรับปรับระดบั ผิวดนิ
ด้วยการใช้ VR ตน้ แบบเครอ่ื งกำ� จดั วชั พืชแบบอัตโนมัติ

1. ตน้ แบบเครื่องกำ� จัดวชั พืช
แบบอตั โนมัติ

2. ต้นแบบเครอ่ื งพ่นสารเคมี
แบบอัตโนมตั ิ

3. ตน้ แบบเครอ่ื งหยอดเมล็ด

1 พร้อมใส่ป๋ยุ

23
ขอขอบคุณบุคลากรจากหน่วยงานสนับสนุนและหน่วยงานให้ทุนฝึกอบรมคร้ังนี้: ศูนย์วิจัยเกษตร
วศิ วกรรมจนั ทบรุ ี สถาบนั วจิ ยั เกษตรวศิ วกรรม กรมวชิ าการเกษตร Division of smart farm development,
Department of agricultural engineering, International Technology Cooperation Center (ITCC),
Rural Development Administration (RDA) และหนว่ ยงานภายใตก้ ารดแู ลของ RDA รวมทง้ั บรษิ ทั Helper
RoboTech จำ� กัด (HR), บริษทั เอเชียเทคโนโลยี จ�ำกัด

48