Buku Teks RC T5

Manual Pengguna Standard Pembelajaran
Manual pengguna merupakan satu dokumen komunikasi
teknikal yang membantu dalam penggunaan sesuatu produk Murid dapat:
atau sistem. Ia biasa dikeluarkan bersama-sama produk yang Menghasilkan
dihasilkan agar dapat memberi penerangan secara grafik kepada manual pengguna
pengguna bagaimana operasi produk dapat dilaksanakan. berdasarkan produk
Bahasa dan grafik yang digunakan hendaklah disesuaikan yang dihasilkan iaitu
dengan golongan sasaran dan jelas menerangkan produk. Secara arahan pemasangan,
umumnya, ia perlu mengandungi perkara-perkara berikut: cara penggunaan,
(a) Arahan pemasangan penyelenggaraan produk
(b) Cara penggunaan dan tip keselamatan.
(c) Penyelenggaraan produk
(d) Tip keselamatan

Contoh manual pengguna

Manual Pemasangan Cara penggunaan
Bangku Mini Bersarung • Sesuai untuk ruang tamu atau

ruang makan.
• Saiznya yang kecil membolehkannya

ditolak ke bawah meja.

Penyelenggaraan produk 6
• Rangka bangku boleh dicuci dengan
P
menggunakan kain yang dilembapkan E
dalam larutan pencuci lembut. M
• Sarung boleh ditanggalkan dan boleh A
dibasuh menggunakan mesin basuh. S
A
1 Cantum keempat-empat 2 Masukkan sarung dan Tip keselamatan R
• Pasang pelindung lantai berpelekat untuk A
kaki bangku menggunakan skru. tarik hingga ke bawah. N
melindungi permukaan lantai daripada haus. P
• Ketatkan semula skru selepas tempoh R
O
dua minggu setelah dipasang supaya D
lebih stabil. U
K
Aktiviti

1. Anda dikehendaki menghasilkan satu kertas kerja bagi tujuan pemasaran suatu produk.
Dalam kumpulan, pilih satu produk yang ingin dipasarkan dan hasilkan brosur dan
manual pengguna bagi pemasaran tersebut. Bentangkan hasil brosur dan manual
pengguna tersebut di dalam kelas.

145

RUMUSAN

Kepentingan Kos Pengeluaran Kos Tetap
Penentuan Harga (Mesin, sewa
Kemandirian untuk terus bangunan)
Kos Berubah
beroperasi (Kos penggunaan
Memaksimumkan elektrik dan air)

keuntungan Kos Pengeluaran = Kos Tetap + Kos Berubah
Kos Purata = J_u_m_l_a_h_K__o_s_P_e_n_g_e_lu_a_r_a_n__d_a_la_m__k_u_a_n_t_it_i_t_e_rt_e_n_t_u

Kuantiti Produk

Pengguna Persaingan

Menguasai syer pasaran Kos Faktor-faktor Objektif syarikat

dalam Menentukan
Dasar kerajaan Harga Jualan Ciri-ciri produk
6
Kualiti produk Saluran agihan Perpmeninawtaaarnandan

Pulangan pelaburan Faktor-faktor Pemilihan
P Tempat Pemasaran
E
M
A
S
A
R Undang-undang Potensi
A yang melindungi untuk Pesaing Jenis Golongan Modal Infrastruktur
N perniagaan pengguna
perniagaan berkembang

RP

O D
U
K Kaedah Ciri-ciri Brosur Manual
Promosi yang Baik Pengguna

• Pengiklanan • Nama produk • Arahan Pemasangan
• Publisiti • Gambar produk • Cara Penggunaan
• Promosi Jualan • Harga • Penyelenggaraan Produk
• Jualan Langsung • Logo dan slogan • Tip Keselamatan
• Maklumat Pengeluar
146 • Spesifikasi Produk
• Penerangan Produk

LATIHAN

1. Senaraikan lima kepentingan penentuan harga.
2. Lengkapkan faktor-faktor dalam menentukan harga jualan dalam rajah di bawah.

Golongan Pengguna

Ciri-ciri produk Faktor-faktor dalam Dasar kerajaan
Menentukan Harga

Jualan

Persaingan

3. Lengkapkan faktor-faktor pemilihan tempat pemasaran dalam rajah di bawah.

Jenis perniagaan 6

- P
- E
M
Potensi untuk Modal A
berkembang S
A
Faktor-faktor R
Pemilihan A
Tempat N
Pemasaran P
R
4. Senaraikan ciri-ciri brosur yang baik dalam bentuk peta minda. O
5. Nyatakan perkara-perkara yang perlu ada dalam manual pengguna. D
U
K

147

BAB HARTA INTELEK

STANDARD KANDUNGAN
• Harta Intelek dalam Reka Cipta

148

149

Standard Pembelajaran 7.1 Harta Intelek

Murid dapat: Pengenalan
Menerangkan definisi Pembangunan harta intelek biasanya dikaitkan dengan
harta intelek. perlindungan hak harta intelek kerana dikatakan menjadi
pendorong utama kepada pereka cipta dan pencipta untuk
Hari Harta Intelek Sedunia menghasilkan harta intelek yang baharu. Di samping itu, harta
disambut pada 26 April setiap intelek juga menggalakkan pengkomersialan, pemindahan
tahun untuk meningkatkan teknologi dan perdagangan antarabangsa sesuatu produk
kesedaran masyarakat yang telah dihasilkan. Di Malaysia, perlindungan harta
awam tentang harta intelek intelek diletakkan di bawah tanggungjawab Perbadanan
dan cara ia menggalakkan Harta Intelek Malaysia.
perkembangan muzik,
kesenian, hiburan dan inovasi Logo MyIPO
produk dan teknologi.

Perbadanan Harta Intelek
Malaysia (MyIPO) ialah
sebuah badan yang
7 dipertanggungjawabkan untuk
membangun dan mengurus Peranan MyIPO
sistem harta intelek di Malaysia.
Tujuan penubuhan MyIPO
adalah sebagai satu badan
berkanun yang dikawal selia
oleh Kementerian Perdagangan Menggalakkan program
Dalam Negeri, Koperasi dan kesedaran awam mengenai
Kepenggunaan (KPDNKK) untuk kepentingan harta intelek.
H menguruskan permohonan
A pendaftaran seterusnya menyelia Memperkukuhkan
R beberapa akta perlindungan bagi Mewujudkan sistem perundangan
T semua komponen harta intelek. pentadbiran yang harta intelek.

A cekap dan berkesan.

IN

ET

EL Menyediakan maklumat
K
harta intelek yang lengkap
Layari laman sesawang http:// dan mesra pengguna.
arasmega.com/qr-link/
perbadanan-harta-intelek-
malaysia/ untuk maklumat lanjut
tentang Perbadanan Harta Menyediakan

Intelek Malaysia. khidmat nasihat
(Dicapai pada 1 Februari 2017)
harta intelek.

Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/kenali-myipo (Dicapai pada

150 20 Ogos 2017).

Definisi dan Kepentingan Harta Intelek Standard Pembelajaran 7
Harta intelek merujuk kepada harta yang lahir daripada
kreativiti minda manusia seperti karya sastera dan seni, Murid dapat: H
simbol, nama, imej, reka cipta dan reka bentuk yang digunakan Menerangkan A
dalam perdagangan (Sumber: Perbadanan Harta Intelek kepentingan harta intelek. R
Malaysia). Hak intelek dilindungi dalam undang-undang bagi Menjelaskan jenis T
membolehkan orang ramai untuk mendapat pengiktirafan harta intelek: A
atau faedah kewangan daripada bahan yang mereka cipta. (i) hak cipta I
Menurut Richard Raysman, Edward A. Pisacreta dan Kenneth (ii) harta industri N
A. Adler di dalam buku mereka Intellectual Property Licensing: (a) paten T
Forms and Analysis, harta intelek merupakan istilah yang (b) cap dagangan E
merujuk kepada beberapa jenis ciptaan fikiran berlainan yang (c) reka bentuk L
hak eksklusif diakui di bawah bidang undang-undang berkait. industri E
Secara umumnya, sistem perlindungan harta intelek (d) petunjuk geografi K
memberi hak eksklusif kepada pemiliknya untuk mengawal dan (e) reka bentuk
mengeksploitasi harta intelek mereka. Ini termasuklah hak untuk susun atur
membuat, mengguna, mengedar, menjual dan mengimport. litar bersepadu.
Mereka juga boleh mengambil tindakan undang-undang ke atas
pihak yang melanggar hak mereka. Undang-undang yang
melindungi harta intelek ialah:
Jenis Harta Intelek 1. Akta Cap Dagangan 1976
Di Malaysia, harta intelek dilindungi di bawah undang-undang. 2. Akta Paten 1983
Hak cipta merupakan kategori harta intelek yang melindungi 3. Akta Hakcipta 1987
pemilik sesuatu ciptaan. Sementara itu, bagi harta industri, 4. Akta Reka Bentuk
terdapat lima kategori iaitu paten, cap dagangan, reka bentuk
industri, petunjuk geografi dan reka bentuk susun atur litar Perindustrian 1996
bersepadu. 5. Akta Susun Atur Litar

Bersepadu 2000
6. Akta Petunjuk

Geografi 2000

Paten

Harta Hak Cipta Cap dagangan
Intelek Harta Industri Reka bentuk industri

Petunjuk geografi

Reka bentuk susun
atur litar bersepadu

Rajah 7.1 Jenis-jenis harta intelek.

151

(a) Hak Cipta
Hak cipta ialah perlindungan yang diberikan kepada penulis, pemilik hak cipta dan pelaku

tertakluk di bawah Akta Hakcipta 1987. Karya-karya yang layak mendapat perlindungan
harta intelek ialah:

Karya Seni Filem
Lukisan, catan, arca, Karya filem yang
cetakan, kraf tradisional
dan dimensi baru serta diterbitkan.
karya tiga dimensi.
Karya Sastera
Siaran Novel, komik, buku, risalah, manuskrip,
Perlindungan berlaku
dalam cara transmisi sama karya syair dan penulisan lain.
ada melalui cara wayar

atau tanpa wayar.

Karya Muzik

Karya muzik dan karya
yang digubah untuk
7 iringan muzik.

Rakaman Bunyi
Wujud daripada
H persembahan dilakukan
A atau penetapan dalam
R rakaman bunyi.

T
A

I Karya Terbitan
N Sesuatu karya yang
E telah diterbitkan.T

EL

K

Karya-karya ini dilindungi tanpa mengira
kualiti dan tujuan karya itu dihasilkan.
Walau bagaimanapun, perlindungan
hak cipta hanya boleh diberikan kepada
ekspresi idea dan tidak kepada idea,
prosedur, kaedah pengendalian atau
konsep matematik.

152

(b) Harta Industri
i Paten
Paten ialah satu hak eksklusif yang
dianugerahkan oleh pihak kerajaan untuk
suatu reka cipta baharu sama ada rekaan itu
merupakan satu produk atau satu proses.

Pembaharuan utiliti Foto 7.1 Contoh reka cipta yang boleh dipatenkan.

Hak eksklusif yang diberikan untuk suatu reka cipta kecil yang tidak perlu melalui
ujian langkah mereka cipta sepertimana untuk mendapat paten.

Tempoh paten

Paten dilindungi selama 20 tahun daripada tarikh pemfailan tertakluk kepada

pembayaran fi tahunan. Sementara itu, pembaharuan utiliti dilindungi selama 10
tahun daripada tarikh pemfailan dan boleh dilanjutkan selama 5 + 5 tahun tertakluk
kepada penggunaannya.

7

Penemuan, teori-teori saintifik dan kaedah-kaedah matematik.

1 Varieti tumbuhan atau haiwan atau proses yang pada
Reka cipta
yang tidak 2 dasarnya ialah proses biologi bagi pengeluaran tumbuhan H
atau haiwan, selain daripada mikroorganisma hidup buatan A
boleh R
dipatenkan manusia, proses mikrobiologi dan keluaran-keluaran proses T
mikroorganisma itu. A

3 Skim, aturan atau kaedah bagi menjalankan perniagaan. I
N
T
E
L
E
K

4 Kaedah merawat tubuh manusia atau haiwan melalui
pembedahan atau terapi, dan kaedah diagnosis pada manusia
atau haiwan.

Rajah 7.2 Reka cipta yang tidak boleh dipatenkan.

153

ii Cap Dagangan

Seksyen 3 – Akta Cap Dagangan 1976.

“…Bermaksud cap yang digunakan atau dicadang untuk digunakan bagi tujuan
menunjukkan hubungan antara barangan atau perkhidmatan dengan pemilik atau
pengguna berdaftar cap dagangan tersebut di dalam urusan perniagaan…”

Sumber: http://www2.myipo.gov.my/ms/cap-umum (Dicapai pada 25 Ogos 2017)

• Cap dagangan terdiri daripada perkataan, logo,
gambar, nama, huruf, nombor atau kombinasi daripada
unsur-unsur tersebut.

• Pengguna boleh mengenali dan mengaitkan suatu
keluaran dengan peniagaan tertentu melalui cap
dagangan atau lebih dikenali sebagai tanda, jenama,
logo atau tanda niaga.

• Tanda yang diletakkan pada barang atau perkhidmatan
untuk mengenal dan membezakannya daripada barang
atau perkhidmatan yang dikeluarkan oleh pihak lain. Foto 7.2 Contoh cap dagangan.

7

Kepentingan cap
dagangan

Bukti Sah Di Sisi Undang-undang Hak Eksklusif

HT • Sijil pendaftaran yang dikeluarkan oleh • Pemilikcapdaganganberdaftarmendapat
AA Pejabat Pendaftar menjadi bukti sebagai hak eksklusif untuk menggunakan cap
R pemilik yang sah ke atas sesuatu cap dagangan berkenaan dalam urusan atau
dagangan. operasi perniagaan mereka. Pemilik
I cap dagangan juga berhak mengambil
N • Bukti ini diterima di mahkamah dan tindakan undang-undang ke atas sesiapa
T juga pihak penguatkuasaan. Ia juga yang mungkin menggunakannya tanpa
E merupakan dokumen penting untuk kebenaran.
L membuktikan “kesahan” hak milik cap • Tindakan tersebut sama ada dalam
E dagangan dalam urusan pengeksportan bentuk sivil melalui peruntukan
K barangan ke luar negara.

“infringement” di bawah Akta Cap
Dagangan ataupun mengemukakan
aduan kepada Bahagian Penguatkuasa,
KPDN & HEP untuk tindakan di bawah
Akta Perihal Dagangan 1972.

154

Cap dagangan yang tidak boleh didaftarkan
Cap dagangan tidak boleh didaftarkan jika mengandungi sebarang perkataan atau
representasi yang dilarang di bawah Seksyen 15 Akta Cap Dagangan 1976 dan Peraturan
13, 14 dan 15 Peraturan Cap Dagangan 1997. Antaranya ialah:

Paten, telah dipatenkan, surat Mahkota atau lambang Bulan Sabit Merah dan
paten diraja, berdaftar, reka diraja atau lencana, Palang Geneva yang
bentuk berdaftar dan hak cipta. berwarna merah dan
Imej/simbol Yang di-Pertuan lambang kebangsawanan Palang Persekutuan
Agong, Raja Permaisuri atau lambang kebesaran. Swiss yang berwarna
Agong, Sultan-sultan dan putih atau perak yang
Cap dagangan
Yang Dipertua Negeri. yang tidak boleh berlatarkan warna merah.
Suatu representasi nama, lambang, Imej/simbol
didaftarkan
bendera mana-mana organisasi Perkataan atau representasi angkatan tentera
antarabangsa, negeri, bandar raya, dan Polis Diraja
ASEAN dan bunga raya.
pertubuhan dan perbadanan. Malaysia.

Sumber: Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem
Cap Dagangan di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia.

iii Reka Bentuk Industri

Seksyen 3, Akta Reka Bentuk Perindustrian 1996. 7

“… Reka bentuk perindustrian ialah ciri bentuk, tatarajah, corak atau H
hiasan yang digunakan pada sesuatu barang melalui apa-apa proses A
atau cara perindustrian, iaitu ciri yang ada pada barang siap, merupakan R
ciri yang menarik dan dinilaikan dengan pandangan mata…” T
Foto 7.3 Contoh A
Sumber: http://www2.myipo.gov.my/ms/reka-bentuk-perindustrian reka bentuk I
(Dicapai pada 25 Ogos 2017). industri. N
T
Tafsiran E
Reka bentuk perindustrian ialah keseluruhan rupa bentuk luaran sesuatu barang atau L
produk. Bentuk atau tatarajah adalah contoh aspek tiga dimensi, sementara corak atau E
hiasan adalah dua dimensi. Ciri-ciri tiga atau dua dimensi, atau kedua-duanya sekali yang K
ada pada suatu barang siap hendaklah melalui kaedah perindustrian. Ciri-ciri tersebut
memberi suatu penampilan yang unik pada suatu barang atau produk. 155

Tiada nilai estetik Ciri yang bergantung pada Perbezaan daripada segi
yang jelas. rupa suatu barangan lain butir-butir tidak material
(tidak penting) atau ciri-ciri
Kaedah atau prinsip (integral parts). biasa yang digunakan dalam
pembinaan. Reka bentuk
perindustrian suatu perdagangan.
Ciri yang bergantung yang tidak boleh Bertentangan dengan
pada fungsi (dictated didaftarkan ketenteraman awam atau
solely by the function).
prinsip moral.

iv Petunjuk geografi
Petunjuk geografi ialah tanda yang memberitahu para pengguna bahawa sesuatu barangan

itu dihasilkan di sesuatu kawasan atau tempat tertentu. Barangan tersebut mempunyai ciri
yang tersendiri dan berkait rapat dengan tempat pengeluaran atau geografinya. Selain itu,
barangan tersebut dipengaruhi oleh faktor persekitaran seperti iklim dan tanah.

Petunjuk geografi yang telah didaftarkan
Antara barangan petunjuk geografi yang telah didaftarkan di
Malaysia adalah seperti “Sabah Tea”, “Tenom Coffee”, “Borneo
Virgin Coconut Oil”, dan “Sabah Seaweed”. Kesemua

barangan petunjuk geografi ini berasal dari negeri Sabah.
Contoh yang lain pula ialah Mangga Harumanis Perlis dari
negeri Perlis dan Kek Lapis Sarawak dari Sarawak.

Foto 7.4 Borneo Virgin Coconut Oil.

Foto 7.5 Sabah Tea.

7 Petunjuk geografi yang berpotensi untuk pendaftaran

Di Malaysia, terdapat beberapa petunjuk geografi yang baik
dan berpotensi untuk didaftarkan sebagai petunjuk geografi.
Antara contoh petunjuk geografi tersebut ialah Kuih Cincin
Papar, songket Terengganu, labu sayong dan cencaluk.

H Pengecualian daripada petunjuk geografi:
A • Petunjuk geografi yang bertentangan dengan adat atau
R ketenteraman awam atau moraliti wilayah asal.
T • Petunjuk geografi yang tidak atau telah berhenti untuk
A dilindungi di dalam negara mereka.

I Foto 7.6 Labu sayong • Petunjuk geografi yang telah terbahagi dan tidak lagi
N (Perak). digunakan di dalam atau di negara wilayah asal.
T
E
L
E Foto 7.7 Cencaluk (Melaka).

K v Reka bentuk susun atur litar bersepadu

Reka bentuk susun atur litar bersepadu ialah Foto 7.8 Litar bersepadu.
156 susunan tiga dimensi unsur-unsur sesuatu litar
bersepadu dan sebahagian atau semua hubungan litar
bersepadu itu atau susunan tiga dimensi sedemikian
yang disediakan bagi sesuatu litar bersepadu yang
dimaksudkan untuk dikilang.

Proses Mendaftar Harta Intelek Standard Pembelajaran
(i) Carta aliran prosedur permohonan paten/
Murid dapat:
pembaharuan utiliti (Akta Paten 1983) Menghuraikan proses
mendaftarkan harta intelek
PERMOHONAN (Manual) Tidak lengkap mengikut jenis produk.
(Borang 1 – RM290) /
(Borang 14 – RM140) PEMBETULAN Tidak TIDAK
(Tempoh diberi diterima SAH
Lengkap
3 bulan)
PEMBERIAN TARIKH
PEMFAILAN Diterima

Diterima

PEMERIKSAAN Tidak PEMBETULAN Tidak DITOLAK
PERMULAAN memenuhi (Tempoh diberi diterima

syarat 3 bulan)

PERMOHONAN DIBUKA 7
UNTUK PEMERIKSAAN AWAM
(18 bulan dari tarikh prioriti atau

tarikh pemfailan)

PERMINTAAN UNTUK Tiada permintaan DITARIK
PEMERIKSAAN SUBSTANTIF/ BALIK
H
SUBSTANTIF DIUBAH SUAI A
(Manual) (Borang 5 – RM1100) / R
T
(Borang 5A – RM640) A
I
Diterima N
T
Tidak Tidak E
memenuhi PEMBETULAN/ diterima L
PEMERIKSAAN SUBSTANTIF Akta HUJAHAN DITOLAK E
K
SIJIL PEMBERIAN PATEN (Tempoh diberi
PEWARTAAN 2 bulan) 157

RAYUAN DI
MAHKAMAH TINGGI

(HARTA INTELEK)

*Sila rujuk Manual Paten untuk prosedur terperinci.
Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/proses-permohonan-carta-alir-paten/?lang=ms

(Dicapai pada 28 Ogos 2017).

Prosedur permohonan paten atau pembaharuan utiliti secara manual

1. Pemohon perlu mengemukakan Borang 1 untuk paten dan Borang 14 untuk
pembaharuan utiliti, berserta yuran yang ditetapkan.

2. Sekiranya borang lengkap, pemohon akan diberi satu tarikh pemfailan.
3. Borang yang tidak lengkap, perlu membuat pembetulan dan tempoh diberi adalah

tiga bulan.
4. Setelah membuat pembetulan dan borang masih tidak diterima, pemohon boleh

membuat rayuan di Mahkamah Tinggi Harta Intelek.
5. Bagi pemohon yang borangnya lengkap, pemeriksaan akan bermula dan permohonan

dibuka untuk pemeriksaan awam. Tempohnya adalah 18 bulan dari tarikh prioriti
dan tarikh pemfailan.
6. Setelah pemberian paten, pemunya paten mempunyai hak untuk mendapatkan
prosiding mahkamah terhadap sesiapa yang menggunakan reka cipta miliknya tanpa
kebenaran.
7. Bagi pemohon yang ditolak atau ditarik balik boleh membuat rayuan di Mahkamah
Tinggi (Harta Intelek).

Prosedur permohonan paten/pembaharuan utiliti secara atas talian
IP Online Portal menyediakan pemfailan permohonan paten baru, yang terdiri daripada
Borang Paten 1 hingga Borang Paten 21. Dokumen dan bentuk sokongan lain boleh

7 dimuat naik semasa proses pemfailan.

Persediaan sebelum memulakan:

1. Sediakan semua dokumen dalam format digital, contoh: Borang 17, Borang 5 atau
Borang 5A dan lain-lain.

2. Penerangan dan Tuntutan adalah dokumen wajib. Ia mesti dimuat naik semasa
pemfailan.

H 3. Asingkan spesifikasi ke dalam fail yang berasingan: Tuntutan, Abstrak, Penerangan,
A Lukisan.
R
T 4. Sila pastikan lampiran anda berada dalam format ini: DOC, PDF dan TIFF.

A 5. Sekiranya anda adalah agen, sila sediakan Borang 17 untuk dimuat naik ke

I IP Online Portal.N
T 6. Dapatkan ID Digital anda daripada MyIPO – https://digitalid.msctrustgate.com/
E MyIPO.

EL 7. Masukkan ID Digital anda ke dalam PC atau simpan ke peranti storan sekunder
K anda contohnya, thumb drive.
8. ID Digital hendaklah disertakan dengan permohonan anda.

9. Teruskan dengan pembayaran. Semak yuran dalam jadual Skim Harga.

10. Cetak salinan Borang Paten 1 sebelum anda membuat pembayaran.

11. Cetak halaman Pengesahan setelah selesai pemfailan.

Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/memohon-paten-inovasi-utiliti/?lang=ms
(Dicapai pada 28 Ogos 2017).

158

(ii) Carta aliran prosedur permohonan cap dagangan (Akta Cap Dagangan 1976)

PERMOHONAN (Manual)
(Pemberian tarikh dan nombor

permohonan)
(Borang CD5 – RM370 (Manual))

PEMERIKSAAN FORMALITI Tidak PINDAAN Tidak
(Pematuhan peruntukan statutori) mematuhi (Tempoh diberi diterima

12 bulan)

Mematuhi

CARIAN & PEMERIKSAAN Diterima
(Pemeriksaan terhadap
kebolehdaftaran & carian

terhadap cap-cap terdahulu)

Diterima Dibantah

PEWARTAAN Diterima RAYUAN BERTULIS
(Borang CD31 – RM650) (Tempoh diberi 2 bulan)
(Tempoh 2 bulan untuk 7
Tidak
bangkangan) diterima

Dibangkang oleh pihak ketiga

PROSEDUR BANGKANGAN PENDENGARAN EX-PARTE H
(Borang CD7 – RM650 (Manual) (Tempoh diberi 2 bulan) A
Tidak R
Tiada Bangkangan diterima T
bangkangan diterima A
PERMOHONAN DITOLAK I
Bangkangan N
ditolak T
E
L
E
K

RAYUAN DI MAHKAMAH
TINGGI (HARTA INTELEK)

SIJIL PENDAFTARAN

*Sila rujuk Peraturan-Peraturan Cap Dagangan untuk prosedur terperinci.

SuSmUMbeBrE: R(hD:tdtKiipceM:a/m/pawealnawitypwesrai.aimda.anyKi2pPu8oea.rOlgdaoagvLgo.umasmny2gp/0amu1nr7s:/D)pP.areolrasbemasd-NpaenergamenroiH,hKoanrotapanerI-nacatseirltdeaka-naMlKiare-lacpayepnsi-gadgaugnaanagna(n2/0?0la9n).g=Simstsem Paten 159

Prosedur permohonan cap dagangan secara manual

1. Pemohon perlu mengemukakan Borang CD5, berserta yuran yang ditetapkan.
2. Pemeriksaan formaliti akan dibuat.
3. Sekiranya mematuhi, akan melalui proses pemeriksaan terhadap kebolehdaftaran

dan carian cap-cap terdahulu.
4. Jika tidak mematuhi syarat yang ditetapkan, maka pindaan akan dibuat dalam

tempoh 12 bulan.
5. Permohonan yang diterima akan melalui proses pewartaan, dalam tempoh dua

bulan untuk bangkangan. Jika tiada bangkangan, sijil pendaftaran akan dikeluarkan.
6. Sekiranya permohonan dibantah, rayuan bertulis boleh dibuat.
7. Jika permohonan masih tidak diterima, boleh membuat rayuan di Mahkamah Tinggi

(Harta Intelek).

Prosedur permohonan cap dagangan secara atas talian

IP Online Portal menyediakan pemfailan permohonan Cap Dagangan baharu, yang
mengandungi borang TM1 hingga TM31. Dokumen berkaitan dan sokongan lain boleh
dimuat naik sebagai lampiran semasa proses pemfailan.

7

Persediaan sebelum memulakan pendaftaran:

1. Sediakan dokumen dalam format digital (GIF, TIFF, PDF atau DOC).

2. Sila pastikan bahawa representasi Cap Dagangan dalam format GIF dengan saiz
tidak melebihi 100KB dan 120 × 90 piksel.

3. Jika anda adalah ejen berdaftar, sila sediakan TM1 anda untuk dimuat naik ke IP
H Online Portal.
A 4. Sediakan Akuan Berkanun dalam format TIFF atau PDF.
R
T 5. Sediakan Senarai Barangan dalam bentuk fail DOC untuk dimuat naik ke IP
A Online Portal.

EI 6. Dapatkan ID Digital dari MyIPO – https://digitalid.msctrustgate.com/MyIPO.
LN 7. Pasang ID Digital ke dalam PC.
ET

8. ID Digital hendaklah disertakan dengan borang permohonan.
9. Teruskan dengan pembayaran. Sila semak yuran dalam jadual bayaran.
K 10. Sila cetak salinan borang TM5 sebelum membuat pembayaran.

11. Sila cetak borang pengesahan setelah selesai pemfailan.

Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/memohon-cap-dagangan/?lang=ms%2F#filing-
trade-mark-via-online%20 (Dicapai pada 28 Ogos 2017).

160

(iii) Carta aliran prosedur permohonan reka bentuk industri (Akta Reka Bentuk Industri 1996)

PERMOHONAN
(Borang ID1)

Bayaran untuk permohonan
individu & permohonan berganda
pertama – RM500
Bayaran untuk permohonan
berganda seterusnya – RM500
Bayaran pewartaan untuk setiap
tontonan – RM200

Tidak PEMBETULAN & meTmidaatkuhi
diterima PENGHUJAHAN
PEMERIKSAAN & FORMALITI PERMOHONAN
Pematuhan definisi & keperluan? (Tempoh diberi DIABAIKAN
3 bulan)

Diterima Mematuhi

meTmidaatkuhi 7

PENCARIAN NOVELTI Dibantah MAKLUM BALAS PERMOHONAN H
(6 bulan dari tarikh prioriti (Tempoh diberi DITOLAK A
termasuk bayaran pewartaan) 3 bulan) R
T
Diterima Mematuhi A
I
SIJIL PENDAFTARAN RAYUAN DI N
PEWARTAAN MAHKAMAH TINGGI T
E
(HARTA INTELEK) L
E
K

*Sila rujuk Peraturan-peraturan Reka Bentuk Industri untuk prosedur terperinci.

Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/borang-permohonan-carta-alir/?lang=ms
(Dicapai pada 28 Ogos 2017).

161

Prosedur permohonan reka bentuk industri secara manual

1. Pemohon menyerahkan borang ID 1 untuk permohonan individu dan permohonan
berganda pertama, seterusnya dan bayaran pewartaan untuk setiap tontonan, berserta
bayaran yuran yang ditetapkan.

2. Seterusnya, pemeriksaan akan dijalankan.
3. Jika memenuhi pematuhan yang ditetapkan, permohonan diterima dan sijil pendaftaran

dikeluarkan.
4. Jika permohonan tidak diterima atau ditolak, rayuan boleh dibuat di Mahkamah Tinggi

(Harta Intelek).

Prosedur permohonan reka bentuk industri secara atas talian
IP Online Portal menyediakan pemfailan permohonan Reka Bentuk Industri baharu, yang
mengandungi borang ID 1 sehingga borang ID 14. Dokumen berkaitan dan sokongan lain

7 boleh dimuat naik sebagai lampiran semasa proses pemfailan.

Persediaan sebelum memulakan pendaftaran:

1. Sediakan semua dokumen dalam format digital, keutamaan dokumen adalah seperti
berikut:

• Borang RBP1, borang RBP10 (sekiranya menggunakan ejen), SJAR, dokumen
representasi, dokumen prioriti dan lain-lain.
RH 2. Sila pastikan lampiran anda berada dalam format ini: DOC, PDF dan TIF.
TA
A
3. Dapatkan ID Digital anda sendiri daripada MyIPO https://iponline.myipo.gov.my/
iponline/index.cfm?235F1706-C942-BB75-2F5C-0CDF8FE29E1D.

TI 4. Pasang ID Digital anda ke dalam PC atau simpan ke peranti storan kedua contohnya,
EN thumb drive.
L
E 5. ID Digital hendaklah disertakan dengan permohonan anda.
K 6. Teruskan dengan pembayaran. Semak yuran dalam jadual Skim Harga.

7. Cetak salinan Borang RBP1, sebelum anda membuat pembayaran.

8. Cetak halaman Pengesahan setelah selesai pemfailan.

Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/memohon-reka-bentuk-perindustrian/?lang=ms%2F#filing-
industrial-design-online (Dicapai pada 28 Ogos 2017).

162

(iv) Carta aliran prosedur permohonan petunjuk geografi (Akta Petunjuk Geografi 2000)

PERMOHONAN
(Pemberian tarikh dan nombor

permohonan)
(Borang PG1 – RM250)

PEMERIKSAAN Tidak PINDAAN
FORMALITI mematuhi
(Pematuhan
peruntukan Diterima
statutori)

Mematuhi Tidak diterima
PEWARTAAN
Diterima
(Tempoh 2 bulan untuk
bangkangan) 7

(Borang PG3 – RM450)

PERMOHONAN
DITOLAK

Tiada Dibangkang oleh pihak ketiga BANGKANGAN
bangkangan
H
SIJIL PENDAFTARAN BANGKANGAN BANGKANGAN A
DITOLAK DITERIMA R
T
(Permohonan digugurkan) A
I
N
T
E
L
E
K

RAYUAN DI
MAHKAMAH TINGGI

(HARTA INTELEK)

*Sila rujuk Peraturan-peraturan Petunjuk Geografi untuk prosedur terperinci.
Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/proses-permohonan-carta-alir-petunjuk-geografi/?lang=ms
(Dicapai pada 29 Ogos 2017).

163

Prosedur permohonan petunjuk geografi secara manual

1. Pemohon melengkapkan dan menyerahkan borang PG1 berserta yuran
yang ditetapkan.

2. Pemeriksaan formaliti akan dibuat.
3. Jika permohonan diterima maka pewartaan akan dibuat.
4. Dalam tempoh dua bulan, pewartaan dibuka untuk bangkangan.
5. Jika tiada bangkangan, sijil pendaftaran dikeluarkan.
6. Sekiranya permohonan tidak memenuhi peruntukan yang ditetapkan,

pindaan akan dibuat.
7. Jika pindaan diterima, pemohon boleh meneruskan permohonan. Sekiranya

pindaan tidak diterima, permohonan akan ditolak.
8. Jika berlaku bangkangan oleh pihak ketiga dalam tempoh pewartaan,

pemohon boleh membuat rayuan di Mahkamah Tinggi (Harta Intelek).

7 Prosedur permohonan petunjuk geografi secara atas talian

H IP Online Portal menyediakan permohonan pemfailan permohonan petunjuk
A geografi, yang terdiri daripada Borang GI 1 hingga Borang GI 19. Borang-borang
R yang berkaitan dan dokumen sokongan boleh dimuat naik sebagai lampiran semasa
T proses pemfailan.
A
I Persediaan sebelum memulakan pemfailan:
N
T 1. Sediakan dokumen dalam format digital (GIF, TIFF, PDF atau DOC).
E 2. Sila pastikan bahawa representasi Petunjuk Geografi dalam format GIF dengan
L
E saiz tidak melebihi 100KB dan 120 × 90 piksel.
K 3. Sediakan Akuan Berkanun dalam format TIFF atau PDF.
4. Sediakan Senarai Barangan dalam bentuk fail DOC untuk dimuat naik ke IP
164
Online Portal.
5. Dapatkan ID Digital dari MyIPO – https://digitalid.msctrustgate.com/MyIPO
6. Pasang ID Digital ke dalam PC.
7. ID Digital mestilah disertakan dengan borang permohonan.
8. Teruskan dengan pembayaran. Sila semak Fi dalam jadual bayaran.
9. Cetak borang pengesahan setelah selesai pemfailan.

Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/permohonan-petunjuk-geografi/?lang=ms
(Dicapai pada 29 Ogos 2017).

(v) Carta Aliran Prosedur Permohonan Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu

MULA

PERMOHONAN BORANG TIDAK LENGKAP

SEMAKAN
BORANG
PERMOHONAN
(INVENTION
DISCLOSURE

FORM)

SEDIAKAN SURAT TIDAK LULUS 7
MAKLUMAN
SEMAKAN

SURAT MAKLUMAN H
KELULUSAN A
R
PENGURUSAN DAN T
PENYELENGGARAAN A
I
HARTA INTELEK N
TAMAT T
E
L
E
K

Sumber: http://www.icc.utm.my/wp-content/uploads/2012/02/Proses-kerje-permohonan-IP-1.pdf
(Dicapai pada 29 Ogos 2017).

165

Prosedur Permohonan Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu

1. Menerima borang permohonan Perlindungan Harta Intelek daripada
pereka cipta.

2. Semakan borang permohonan (Invention Disclosure Form) maklumat
lengkap/tidak.

3. Tidak lengkap – kembalikan kepada pereka cipta.
4. Sediakan surat makluman kepada pereka cipta.
5. Kelulusan perlindungan Hak cipta.
6. Tidak lulus – makluman kepada pereka cipta.
7. Surat makluman kepada pereka cipta untuk kelulusan permohonan Reka

Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu.

Standard Pembelajaran

Murid dapat: Justifikasi Keperluan Pendaftaran Harta Intelek

Membuat justifikasi

keperluan pendaftaran

bagi sesuatu harta intelek. Pertahanan diri

Pendaftaran harta intelek dikategorikan sebagai salah
satu aspek pengurusan risiko. Memberi perlindungan

1 kepada harta intelek sebelum memperkenalkan kepada
pasaran akan mengurangkan risiko melanggar harta intelek

7 pihak lain.

Pengurangan kekeliruan pelanggan

Melalui pendaftaran harta intelek, pencipta karya boleh
memberitahu kepada umum bahawa produk tersebut
ialah kepunyaan mereka terutamanya bagi cap dagangan
2A

R
H dan petunjuk geografi. Pendaftaran harta intelek adalah
seperti meletakkan label pada produk supaya mudah dikenal.

TA

I Mengelakkan aktiviti peniruan, penyalinan,
N plagiarisme dan pemalsuan

3T Sekiranya mana-mana pihak yang menjadi mangsa
dalam aktiviti ini, mereka boleh membuat tuntutan untuk
E pampasan dengan pihak yang bertentangan melalui kaedah
L yang sah selagi mereka adalah pemilik harta intelek.
E
K

Sumber kewangan 4
Melalui hak eksklusif, pemilik boleh memperuntukkan
penggunaan harta intelek mereka kepada pihak lain
sama ada dalam bentuk perlesenan atau usaha sama bagi
memperoleh manfaat dalam aspek kewangan. Harta intelek
yang bernilai dapat membantu memasuki pasaran global.
166

Isu-isu Kepentingan Harta Intelek Standard Pembelajaran
Antara isu harta intelek yang paling mendapat perhatian
adalah isu cetak rompak atau peniruan produk. Peniruan Murid dapat:
produk tidak hanya tertumpu kepada barangan tertentu tetapi Mengkaji isu-isu berkaitan
meliputi semua barangan seperti barangan elektrik, pakaian, kepentingan harta intelek.
alat permainan kanak-kanak, selendang, aksesori seperti jam
tangan, beg tangan wanita berjenama, telefon bimbit, barangan
kecantikan dan kosmetik, perisian komputer dan banyak lagi.

Foto 7.9 Contoh barangan yang menghadapi masalah peniruan atau cetak rompak.

Oleh itu, sebagai seorang pereka cipta, adalah penting untuk kita peka dengan isu semasa
berkaitan harta intelek. Seterusnya melaksanakan kajian kes agar mendapat pengetahuan dan
maklumat dalam memastikan produk yang dihasilkan terlindung daripada peniruan produk.

Kajian Kes 7
Isu: Pengklonan Tudung

(Sumber: Keratan akhbar Sinar Harian, bertarikh 9 Jun 2014.)

Punca:
(i) Mengambil keuntungan dan kesempatan di atas

kepopularitian produk
(ii) Tiada penguatkuasaan dari pihak yang bertanggungjawab

Kesan dan Akibat: Layari laman sesawang http:// H
(i) Menggugat punca pendapatan arasmega.com/qr-link/ A
(ii) Memberi persepsi negatif terhadap produk kerana kualiti R
artikel-isu-harta-intelek/ untuk T
yang berbeza membaca artikel penuh tentang A
(iii) Kesan negatif kepada ekonomi negara
isu berkaitan harta intelek.
(Dicapai pada 21 Julai 2017)

Langkah Penyelesaian I
(i) Mempatenkan produk yang dihasilkan N
(ii) Penguatkuasaan dari pihak berkuasa T
(iii) Memikirkan strategi yang lebih berkesan untuk memastikan E
L
produk lebih mendapat permintaan di pasaran E
K

Aktiviti

1. Anda dikehendaki menyediakan satu kajian kes berkaitan dengan isu perlindungan harta
intelek. Berdasarkan kajian kes yang dilakukan:

(a) Kenal pasti jenis harta intelek
(b) Nyatakan isu berkaitan harta intelek
(c) Huraikan punca, kesan dan akibat serta langkah penyelesaian
(d) Jelaskan kepentingan perlindungan harta intelek

167

Hak Cipta RUMUSAN
Karya Sastera
Harta Intelek
Karya Seni Rakaman Bunyi

7 Karya Muzik

Filem Siaran

H Karya Terbitan
A Reka Bentuk
R Harta Industri Industri
T
A Petunjuk Geografi
Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu
I Paten
N
T
E
L
E
K

Cap Dagangan

168

LATIHAN

1. Nyatakan pengertian harta intelek.
2. Senaraikan tiga reka cipta yang tidak boleh dipatenkan.
3. Tandakan (✔) pada cap dagangan yang boleh didaftarkan dan (✘) pada cap dagangan yang

tidak boleh didaftarkan.

4. Berdasarkan gambar yang diberikan, nyatakan jenis harta industri yang betul.

7

H
A
R
T
A
I
N
T
E
L
E
K

5. MyIPO ialah sebuah badan yang menyediakan infrastruktur perundangan yang kukuh
dan sistem pentadbiran yang cekap ke arah meningkatkan kreativiti dan eksploitasi
harta intelek. Bincangkan bagaimanakah MYIPO dapat memainkan peranannya dalam
memberi perlindungan harta intelek?

169

BAB PENDOKUMENTASIAN

STANDARD KANDUNGAN
• Dokumentasi dan Persembahan

Reka Ciptaan

170

171

Standard Pembelajaran Dokumentasi dan Persembahan
8.1 Reka Ciptaan
Murid dapat:
Menerangkan kepentingan Definisi
pendokumentasian dalam • Pendokumentasian ialah satu laporan bertulis yang
proses reka cipta.
menghuraikan perincian reka ciptaan termasuk semua
maklumat berkaitan dengan pembinaan idea sehingga ke
peringkat prototaip dihasilkan.
• Laporan ini penting sebagai rujukan pada masa akan datang
serta merupakan dokumen yang amat diperlukan dalam
proses pendaftaran paten sesuatu produk.

Kepentingan Pendokumentasian

Dokumentasi reka cipta merupakan satu laporan bertulis yang dibuat oleh pereka mengenai hasil
ciptaannya. Pendokumentasian penting kerana:

(i) Menjadi bukti ciptaan seseorang
Seorang pereka cipta perlu merekodkan semua maklumat carian dan kajian serta lakaran

perkembangan idea sepanjang proses mereka cipta sebagai bukti bahawa produk tersebut
ialah hasil reka ciptaannya sendiri dan bukan ditiru daripada orang lain.

8 (ii) Untuk memfailkan permohonan paten

Pereka cipta yang ingin memfailkan permohonan perlindungan paten perlu mengemukakan
permohonannya berserta dokumentasi lengkap tentang ciptaan itu,di samping prototaip atau
model yang dihasilkan.

P (iii) Memudahkan untuk membuat rujukan dan penyelidikan
E
ND Pereka cipta yang ingin membuat inovasi serta Penyelidikan dan Pembangunan (R&D) boleh
membuat rujukan menggunakan maklumat yang terdapat dalam dokumentasi sedia ada.

OK
U
M Pengetahuan
E
N Berikut ialah pengetahuan yang diperlukan untuk melaksanakan pendokumentasian:
T
S A (a) Mengetahui setiap maklumat berkaitan reka ciptaan.
(b) Mengetahui cara pengucapan awam.

AI
N
Kemahiran

Berikut ialah kemahiran yang diperlukan untuk melaksanakan pendokumentasian:

(a) Menggabung maklumat sedia ada.
(b) Menyusun maklumat sedia ada mengikut format yang betul.
(c) Mencari maklumat menggunakan teknologi maklumat dan komunikasi.
(d) Menghasilkan slaid persembahan.
(e) Mempersembahkan maklumat menggunakan teknologi maklumat dan komunikasi.

172

Format Dokumentasi Standard Pembelajaran

Kandungan Murid dapat:
Dokumentasi Menghasilkan
dokumentasi reka
1 Tajuk/Tema 5 ciptaan mengikut format
yang ditetapkan.
• Ringkas Lakaran
• Jelas 8
• Tepat • Penjanaan idea.
• Lakaran akhir. Bibliografi
• Senarai terbitan
2 6 8
seperti buku, makalah,
Latar Belakang Deskripsi Projek dan lain-lain yang P
Pernyataan Masalah digunakan sebagai E
• Menyatakan senario • Bahan atau komponen rujukan dalam N
dan masalah sehingga yang digunakan. menghasilkan D
melahirkan idea. penulisan kajian.  O
• Perkara-perkara yang • Lukisan kerja dalam K
membantu menyelesaikan bentuk lukisan terbantu 9 U
masalah yang dinyatakan komputer. M
perlu jelas. Lampiran E
• Nyatakan langkah-langkah • Langkah dan teknik • Maklumat-maklumat N
kajian, pemerhatian, pembuatan. T
pengumpulan maklumat sokongan sama ada A
dan data. • Pengujian produk reka dalam bentuk data, S
ciptaan. gambar dan sebagainya I
yang berkaitan dengan A
3 7 pembangunan projek. N

Matlamat dan Objektif Brosur Setiap lakaran yang dihasilkan
• Objektif dan matlamat dari awal perekaan merupakan
• Risalah yang menyatakan dokumen atau harta intelek yang
reka cipta hendaklah maklumat atau mesti dipelihara. Dokumen yang
dinyatakan dengan jelas. menerangkan sesuatu telah disediakan perlu dikumpul
dengan ringkas, misalnya dan disatukan untuk menjadi
4 produk. satu dokumen rasmi.

Fungsi dan Kegunaan

• Mestilah dinyatakan dengan jelas dan terperinci.
• Termasuklah tentang kelebihan dan kekurangan

reka cipta jika dibandingkan dengan produk
sedia ada.

Dokumentasi yang siap hendaklah dijilid. Tujuannya adalah untuk memastikan dokumentasi
ini kukuh, selamat dan sempurna.

173

Tajuk/tema PESDANA
Contoh tajuk mestilah ringkas seperti “Pesdana”,
“Pencuci Pintar” atau “Penyapu Super”. Sementara Mesin pengurai
contoh tema adalah seperti pembersihan, teknologi serat daun nanas
hijau dan banyak lagi. Murid akan mencipta alat
berdasarkan tema yang dipilih.

Foto 8.1 Contoh nama produk
reka ciptaan.

Latar belakang

Latar belakang ialah penyataan masalah yang dihadapi
semasa menggunakan produk sedia ada. Latar
belakang juga menerangkan tentang produk yang
akan dihasilkan mampu mengatasi sesuatu masalah.

Misalnya dalam bidang pertanian, peladang
menghadapi masalah pelupusan daun nanas. Maka,
8 murid akan mencipta alat yang sesuai untuk membantu

peladang menyelesaikan masalah tersebut. Murid juga
akan mengumpul data atau maklumat berkaitan masalah
yang dihadapi.
Foto 8.2 Data dan maklumat
yang dikumpul.

E P

ON Matlamat dan objektif
KD

Matlamat dan objektif dalam reka ciptaan adalah tujuan sesuatu reka ciptaan. Contohnya,
U reka ciptaan mesin pengurai daun nanas adalah untuk membantu peladang menyelesaikan
M masalah daun nanas yang mengambil masa yang lama untuk dilupuskan.
E
N
T
A
S
I Fungsi dan kegunaan
A
N Kaedah dan cara penggunaan produk dinyatakan dengan jelas dan terperinci. Selain itu,
kelebihan dan kekurangan produk berbanding dengan produk sedia ada turut dinyatakan.
Contohnya, produk reka ciptaan mesin pengurai serat daun nanas digunakan untuk
menguraikan daun-daun nanas dan mendapatkan serat benang daripadanya.

174

Lakaran
Lakaran merupakan elemen yang sangat
penting untuk menggambarkan rupa dan
bentuk sesuatu idea. Melalui lakaran, idea
dapat dijelaskan dengan lebih berkesan
berbanding perkataan. Pereka akan
melakar mengikut cara dan gaya lakaran
tersendiri dan mengikut keperluan dan
kesesuaian. Yang penting, lakaran mudah
difahami dan menerangkan maklumat
yang ingin disampaikan.

Foto 8.3 Lakaran.

Foto 8.4 Pengujian. Deskripsi projek 8

Antara perkara yang perlu ada dalam deskripsi ialah P
bahan dan komponen yang digunakan, lukisan kerja, E
langkah dan teknik pembuatan serta pengujian produk N
reka ciptaan. D
Contohnya, dalam menghasilkan mesin pengurai, O
bahan yang digunakan ialah plat aluminium, motor K
DC 12V, berus plastik, gear dan banyak lagi. Murid U
akan menghasilkan lukisan kerja berdasarkan idea dan M
langkah-langkah pembuatan. Kemudian, pengujian ke E
atas produk reka ciptaan dibuat. N
T
Brosur Harga Cekap A
Brosur ialah risalah yang kebiasaannya Mesra Alam S
mempunyai halaman hadapan yang RM1500 I
menarik. Selain reka letak yang menarik, Mesra Pengguna A
pada brosur turut dinyatakan harga N
produk dan penerangan ringkas produk
reka ciptaan.

Mesin pengurai
daun nanas

Foto 8.5 Brosur.

175

APA ialah singkatan bagi Bibliografi
American Psychology Berikut ialah contoh penulisan bibliografi mengikut
Association’s, yang format APA:
merupakan salah satu gaya
penulisan bibliografi.

(a) Buku
Nama penulis. (Tahun diterbitkan). Judul buku mestilah italik. Tempat

diterbitkan: Nama penerbit.
Contoh:
Shahriman Zainal Abidin, Mohamad Hariri Abdullah dan Zaidi Yusoff. (2015).

Seni Reka Perindustrian: Daripada Idea Kepada Lakaran. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.

(b) Ensiklopedia dan Kamus

Ensiklopedia
Judul petikan. (Tahun diterbitkan). In Tajuk Ensiklopedia mestilah italik (hlm. muka

surat). Tempat diterbitkan: Nama penerbit.

Contoh:
Petronas. (1998). In Ensiklopedia Sejarah dan Kebudayaan Melayu (hlm. 1949).
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

8

Kamus
Tajuk Kamus mestilah italik. (Edisi). (Tahun diterbitkan). Tempat diterbitkan: Nama

penerbit.

Contoh:
Kamus Dewan. (Edisi Keempat). (2005). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
P
E
N
D (c) Majalah dan Surat Khabar
M O Nama pengarang. (Tarikh diterbitkan). Judul rencana. Nama Majalah atau Surat
E K
N U Khabar mestilah italik, muka surat.

T Contoh:
Che Nin Man. (2002, Jun). Keracunan Kimia Semula Jadi. Dewan Kosmik, 24-26.

SA

I

A (d) Laman Web
N Nama pengarang. (Tarikh/tahun diterbitkan). Judul rencana mestilah
italik. Dimuat turun pada tarikh bahan diakses, alamat URL.

Contoh:
Abu Bakar bin Yang. (2015, Ogos 24). Teknologi dan Kejuruteraan
di Zaman Kegemilangan Islam. Dimuat turun pada Mei 25, 2017,

http://ipgktb. edu.my/ bgn/articles.php?article_id=1.

176

Lampiran
Semua bahan rujukan yang digunakan dilampirkan
dalam pendokumentasian. Antara lampiran yang
disertakan dalam pendokumentasian adalah seperti
lukisan ortografik, lukisan isometrik, lukisan
oblik, lukisan ceraian, brosur, manual pengguna,
borang soal selidik dan borang soal selidik jawapan
responden.

Foto 8.6 Manual produk reka ciptaan.

Persembahan Standard Pembelajaran 8

Setelah selesai menyiapkan reka ciptaan dan pendokumentasian, Murid dapat: P
murid akan membuat persembahan reka ciptaan di hadapan Menghasilkan E
kelas. Secara umumnya, maklumat yang dipersembahkan persembahan/reka N
adalah berdasarkan maklumat yang sudah didokumentasi. ciptaan menggunakan D
pelbagai media. O
Antara tujuan persembahan adalah untuk: Mempersembahkan K
• Menyatakan matlamat dan objektif produk itu dihasilkan, produk yang terbaik U
dalam reka bentuk secara M
misalnya untuk mengatasi sesuatu masalah. berkesan dan kreatif. E
• Menyatakan ciri-ciri sesuatu produk reka ciptaan seperti N
Layari laman sesawang T
fungsi, keistimewaan produk dan lain-lain. http://arasmega.com/qr- A
• Menerangkan kaedah dan cara pembinaan produk link/membuat-persembahan/ S
I
reka ciptaan, termasuk bahan yang digunakan dalam untuk menonton video A
penghasilan produk. Membuat Persembahan. N
• Mendapatkan pelbagai komen membina dan cadangan (Dicapai pada 13 Julai 2017)
penambahbaikan daripada kawan, guru, dan pihak lain.
• Dapat memperbaiki kualiti produk berdasarkan cadangan
penambahbaikan dan komen yang diberi.

Foto 8.7 Membuat persembahan di hadapan kelas.

177

Kaedah Persembahan
Persembahan boleh dilakukan melalui Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK)
dan Bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi.

Teknologi Maklumat dan Komunikasi
Murid akan meringkaskan maklumat yang diambil daripada pendokumentasian dan
ditaip menggunakan komputer. Seterusnya, murid akan mengimbas lakaran yang dibuat
menggunakan mesin pengimbas. Penggunaan kamera juga perlu untuk mengambil foto
produk reka ciptaan yang dihasilkan.
Murid akan menggunakan perisian komputer yang sesuai untuk membuat reka letak
persembahan. Antara perisian komputer yang digunakan dalam persembahan adalah seperti
Power Point, Adobe Flash, Video Presentation atau lain-lain.

8 Rajah 8.2 Antara muka Adobe Flash.

Rajah 8.1 Antara muka Power Point.
P
E
N
D
O
K
U
M
E
N
T
A
S
I
A
N

Rajah 8.3 Antara muka Video Presentation.

178

Bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi
Persembahan melalui media bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi kebiasaannya dalam
bentuk poster. Murid akan meringkaskan maklumat daripada pendokumentasian dan ditaip
menggunakan komputer. Sementara, untuk lakaran murid akan mengimbas menggunakan
mesin pengimbas dan mengambil foto produk reka ciptaan yang dihasilkan. Dengan
menggunakan perisian seperti Microsoft Office Words, Adobe Indesign dan banyak lagi, murid
akan membuat reka letak dan mencetak bahan bercetak tersebut.

MesinPESDANA 8
MESIN PENGURAI SERAT DAUN NANAS

Tema : Teknologi hijau

Menyelesaikan masalah
peladang untuk

meleraikan daun nanas.

Lakaran asal Hasil reka ciptaan P
E
Foto 8.8 Contoh poster untuk persembahan produk reka ciptaan. N
D
Aktiviti O
K
1. Saban tahun indeks kemalangan negara kita mencatatkan peningkatan. Situasi ini telah U
menggusarkan pihak yang berwajib dalam menangani masalah ini. Sebagai seorang M
pereka cipta muda, anda dikehendaki mereka cipta alat yang dapat membantu mencegah E
kemalangan. Anda hendaklah berbincang dalam kumpulan dan perlu mendapat N
bimbingan daripada guru tentang penyataan tajuk di atas. T
A
S
I
A
N

179

Menjadi bukti RUMUSAN Memudahkan untuk membuat
ciptaan seseorang rujukan dan penyelidikan
Kepentingan
Pendokumentasian
Untuk memfailkan
permohonan paten

Tajuk/Tema

Lampiran Format Latar Belakang
Bibliografi Dokumentasi Pernyataan Masalah

Matlamat dan Objektif

8 Brosur Fungsi dan Kegunaan

Deskripsi Projek Lakaran

EP

DN
O
K LATIHAN

MU 1. Huraikan kepentingan pendokumentasian dalam sesuatu reka ciptaan.
E
N 2. Senaraikan sembilan perkara yang perlu ada dalam dokumentasi mengikut format
T yang betul.
A
S
I 3. Tuliskan bibliografi di bawah mengikut format yang betul.

A Buku: Pengenalan Tamadun Islam dalam Sains dan Teknologi
N Penulis: Shahrir Mohd Zin
Penerbit: Dewan Bahasa dan Pustaka
Tempat: Kuala Lumpur
Tahun: 1985

4. Terangkan kaedah yang digunakan untuk menghasilkan persembahan yang berkesan
dan kreatif.

180

BAB 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER (LTK) 2. (i) Pam hidraulik
(ii) Motor hidraulik
1. Bentuk Perintah (iii) Silinder dua tindakan
ELIPS (iv) Injap kawalan arah 5/2
(v) Injap pelega tekanan
SPLINE (vi) Injap kawalan aliran
(vii) Penapis
POLYGON

ARC 3.

BAB 2 BAHAN, PERALATAN DAN MESIN Solenoid
PEMBINAAN PRODUK


1. (a) Keluli berkarbon tinggi Geganti
(b) Besi tuang
(c) Keluli tahan karat

2. (a) Boleh lentur dan penebat haba
(b) Keras dan teguh
(c) Boleh lentur dan ringan Motor Elektrik
(d) Ringan dan mudah ditempa

3. (a) Pemegang – Keluli lembut

berbentuk bulat
(b) Roda – Getah
(c) Pelindung mata pemotong Transformer
– Plastik termoset Suis Motor Arus Terus
(d) Mata pemotong – Keluli tahan karat
4.

4. (a) Mesin pemotong kayu Bekalan Kuasa Transformer
(b) Mesin canai mudah alih
(c) Mesin pelelas

5. (a) Alatan: 5. (a) Suis
(i) Pembaris keluli (b) Perintang
(ii) Pensel penanda (c) Diod
(iii) Jangka sudut (d) Transistor
(iv) Gergaji kayu (e) Pemuat
(v) Tukul (f) Pembaz
(vi) Syelek
(vii) Berus syelek 6. Suis satu hala Perintang Pemuat tidak
tetap berkutub
(b) Mesin:
(i) Gergaji jig
(ii) Mesin pelelas

BAB 3 SISTEM Bateri 12V

1. (a) Gear LED
(b) Takal dan tali sawat
(c) Tuas 181
(d) Pneumatik
(e) Hidraulik

7. Alat kawalan jauh ini mengawal pergerakan 2.
kereta secara jarak jauh. Pergerakan ke
hadapan, belakang, kiri dan kanan.

8. (a) Elektronik Bentuk Bentuk Bentuk Cap Bentuk Cap
(b) Gabungan elektrik, elektronik Cap Nama Dagangan Dagangan
(Brand (Trade Mark)
dan mekanikal (Brand Name) Berciri
(c) Sistem mekanikal dan elektrik Mark) Perseorangan
(d) Mekanikal
3. (Trade
BAB 4 PEMBINAAN DAN PENGUJIAN MODEL Character)
BERFUNGSI DAN PROTOTAIP Logo huruf
1. (a) Ciri model berfungsi: Logo simbol Logo representasi atau
(i) Tidak mengikut saiz sebenar 4. kombinasi
(ii) Tidak menggunakan bahan

sebenar sepenuhnya
(b) Ciri prototaip:
(i) Menggunakan bahan sebenar
(ii) Diuji keupayaan dan

prestasi sebenar

2. Simbol grafik Penerangan
Mula atau tamat proses
Hard sell Institusi Institusi

Proses atau operasi

Input proses atau output Hard sell Hard sell Hard sell
Proses penilaian atau membuat
BAB 6 PEMASARAN PRODUK
pemilihan
Sambungan ke proses seterusnya

3. (a) Ujian makmal 1. (a) Kemandirian untuk terus beroperasi
(b) Ujian parameter (b) Memaksimumkan keuntungan
4. Untuk menentukan kelemahan dan (c) Menguasai syer pasaran
(d) Kualiti produk
kekuatan sesuatu projek (e) Pulangan pelaburan
5. (a) Mempunyai suis kawalan
(b) Menggunakan kod warna setiap 2. Golongan Kos
pengguna Dasar kerajaan
komponen Permintaan dan penawaran Faktor-faktor dalam Saluran agihan
(c) Adanya tanda keselamatan atau Ciri-ciri produk Menentukan Harga
Objektif syarikat
bahaya Jualan
(d) Dilindungi oleh fius 3. Persaingan

6. (a) Menggantikan komponen yang rosak Jenis perniagaan
atau tidak cekap
-
(b) Menambah komponen jika perlu -
(c) Membuat kemasan agar lebih baik
(d) Memastikan faktor ergonomik Pesaing 4 5 Golongan pengguna
3 6 Modal
dipertingkatkan
7 Infrastruktur
BAB 5 PENJENAMAAN PRODUK Potensi untuk 2
berkembang

1. (a) Beras (b) Gula Undang-undang yang 1 Faktor-faktor
(c) Ubat gigi melindungi perniagaan Pemilihan
Tempat
Pemasaran

182

4. (a) Nama Produk 5. (a) Menggalakkan program kesedaran
(b) Gambar Produk awam mengenai kepentingan
(c) Harga harta intelek.
(d) Logo dan Slogan
(e) Maklumat Pengeluar (b) Mewujudkan sistem pentadbiran
(f) Spesifikasi Produk yang cekap dan berkesan.
(g) Penerangan Produk
(c) Menyediakan maklumat harta intelek
5. (a) Arahan pemasaran yang lengkap dan mesra pengguna.
(b) Cara penggunaan
(c) Penyelenggaraan produk (d) Menyediakan khidmat nasihat
(d) Tip keselamatan harta intelek.

BAB 7 HARTA INTELEK (e) Memperkukuh perundangan harta
1. Harta intelek merujuk kepada ciptaan minda intelek.
yang dilindungi dalam undang-undang bagi
membolehkan orang ramai untuk mendapat BAB 8 PENDOKUMENTASIAN
pengiktirafan atau faedah kewangan daripada 1. (a) Menjadi bukti ciptaan seseorang
apa-apa yang mereka ciptakan. (b) Untuk memfailkan permohonan paten
(c) Memudahkan untuk membuat
2. (a) Penemuan, teori-teori saintifik dan
kaedah-kaedah matematik. rujukan dan penyelidikan

(b) Skim, aturan atau kaedah bagi 2. (a) Tajuk/tema
menjalankan perniagaan. (b) Latar Belakang Pernyataan Masalah
(c) Kaedah-kaedah merawat tubuh (c) Matlamat dan Objektif
manusia atau haiwan melalui (d) Fungsi dan Kegunaan
pembedahan atau terapi, dan (e) Lakaran
kaedah-kaedah diagnosis yang (f) Deskripsi Projek
dilakukan kepada tubuh manusia (g) Brosur
atau haiwan. (h) Bibliografi
(i) Lampiran
3.
3. Shahrir Mohd Zin. (1985). Pengenalan
✔ ✖ ✖✔ Tamadun Islam dalam Sains dan Teknologi.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
4. Harta Gambar Harta
Gambar Intelek Intelek 4. (a) Kaedah yang digunakan ialah
Reka Reka persembahan menggunakan Teknologi
bentuk bentuk Maklumat dan Komunikasi (TMK)
industri susun dan Bukan Teknologi Maklumat dan
atur litar Komunikasi.
Paten bersepadu
(b) Kaedah persembahan menggunakan
Teknologi Maklumat dan Komunikasi
(TMK) menggunakan perisian
seperti Power Point, Adobe Flash dan
Video Presentation untuk membuat
persembahan.

(c) Kaedah persembahan Bukan
Teknologi Maklumat dan Komunikasi
(TMK) contohnya menghasilkan
poster untuk mempersembahkan
reka ciptaan.

Cap Petunjuk
dagangan geografi

183

bahan mentah barang-barang (seperti hasil paten surat kerajaan yang memberi hak kepada
tanaman, galian, dan sebagainya) yang orang (perusahaan) untuk mengeluarkan
digunakan dalam perusahaan dan sebagainya barang ciptaannya sendiri untuk beberapa
untuk menghasilkan barang lain. tahun dengan melarang orang lain menirunya.

bukan logam unsur yang lain daripada logam. pemasa alat untuk mengatur dan mengawal masa
bendalir benda mengalir (seperti cecair atau gas) operasi sesuatu mesin, peranti dan sebagainya.

yang berubah-ubah bentuknya menurut pembaz peranti elektrik yang memberikan bunyi
bentuk bekas yang mengandunginya. sebagai isyarat.

cap dagangan tanda (gambar, nama, dan lain-lain) pemuat (kapasitor) peranti yang dapat menyimpan
yang digunakan dalam perdagangan (pada cas elektrik, mewujudkan kapasitans di dalam
barang-barang dan lain-lain). litar, menahan pengaliran arus terus dan
membolehkan pengaliran arus ulang-alik.
diod peranti semikonduktor yang membolehkan
aliran arus satu arah sahaja dan banyak penderia (sensor) alat yang dapat mengesan
digunakan dalam litar elektronik sebagai perubahan sinar cahaya, haba, tekanan dan
penerus atau pemangkas. sebagainya.

format susun atur pendokumentasian yang telah perintang komponen elektrik yang mengawal arus.
ditetapkan (mengikut proses 9P). pneumatik 1. berkaitan dengan udara, angin, atau

gear susunan roda-roda bergigi dalam enjin gas. 2. (bukan alat, mesin, dan sebagainya)
yang membolehkan kuasa dihantar dari satu yang dikendalikan oleh udara mampat.
bahagian ke bahagian lain untuk menukar
kelajuan atau arah pergerakan. slogan cogan kata.
solenoid gulungan dawai tembaga yang menjadi
geganti suis yang dibuka atau ditutup dengan
menggunakan kesan elektromagnet. magnet apabila dihubungkan dengan aliran
elektrik.
hak cipta hak penguasaan yang dilindungi suis alat penghubung atau pemutus litar elektrik.
undang-undang atas seluruh atau sebahagian
daripada hasil ciptaan seseorang pengarang tali sawat jalur tali bundar atau bulat yang
(pencipta, penggubah dan lain-lain). digunakan untuk menggerakkan bahagian
tertentu mesin dan sebagainya.
hidraulik yang digerakkan atau dijalankan oleh
cecair. transformer sejenis alat untuk mengubah arus
elektrik (seperti mengubah voltan dan lain-
jenama jenis barang yang memakai nama khas lain).
yang dikeluarkan oleh pengeluar (pembuat,
pengilang) tertentu. transistor peranti elektronik yang digunakan
sebagai penguat arus, seperti yang terdapat
kemandirian perihal (keadaan) dapat berdiri dalam radio dan televisyen.
sendiri.
ujian makmal ujian saintifik untuk menguji sifat
logam unsur kimia seperti besi, emas, perak, ketahanan, tahap keselamatan dan kualiti
tembaga, dan lain-lain yang biasanya berkilau, prototaip.
mulur, membentuk ion positif, dan menjadi
pengalir haba dan elektrik yang baik. ujian parameter menguji kefungsian prototaip
di tempat atau situasi sebenar.
logo lambang khas sesuatu pertubuhan
yang tersirat dengan maksud tertentu. volt unit tenaga elektrik yang diperlukan untuk
mengalirkan satu ampere arus elektrik melalui
ohm unit ukuran rintangan elektrik. rintangan satu ohm.

184

Aminudin Abu et al. (2008). Asas Lukisan Kejuruteraan dan Berbantu Komputer. Petaling Jaya: Pearson/
Prentice Hall.

B. V. Narayana Rao & Kusum Anad. (2010). Electronics (2nd edition). Mumbai: Himalaya Pub. House.
Dupont, A. (2008). Practical Prototype and script.aculo.us. New York: Apress.
Hansen, L. S. (2006). Applied Solid Works. New York: Industrial Press.
http://www.facebook.com/BSNMalaysia/ dipetik pada 31 Ogos 2017.
http://www.myipo.gov.my dipetik pada 20 Januari 2017.
https://www.usq.edu.au/library/referencing/apa-referencing-guide dipetik pada 25 Mei 2017.
Jones, D. R. H. & Ashby, M. F. (2005). Engineering Materials 1: An Introduction to Properties, Applications and

Design (3rd edition). United Kingdom: Butterworth-Heinemann.
Kementerian Pelajaran Malaysia. (2001). Buku Sumber Reka Cipta. Putrajaya: Bahagian Perkembangan

Kurikulum.
Kementerian Pelajaran Malaysia. (2001). Kemahiran Berfikir dalam Pengajaran dan Pembelajaran. Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Cap Dagangan di

Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia.
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Hakcipta di Malaysia.

Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia.
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Paten di Malaysia.

Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia.
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Perlindungan Harta

Intelek di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia.
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Petunjuk Geografi di

Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia.
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Reka Bentuk

Perindustrian di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia.
Khairul Anwar Hanafiah. (Edisi ke-2) (2010). Lukisan Kejuruteraan Berbantu Komputer. Skudai: Universiti

Teknologi Malaysia.
Raysman, R., Pisacreta, E. A., Ostrow, S. H., Adler, K. A. (2017). Intellectual Property Licensing: Forms and

Analysis. United State: Law Journal Press.
Saikat Das Gupta, Rabindra Mukhopadhyay, Krishna C. Baranwal, Anil K. Bhowmick. (2013). Reverse

Engineering of Rubber Products: Concepts, Tools, and Techniques. United State: CRC Press.

185

bahan 30, 101, 104, 105,106, 109, manual pengguna 145, 177 kawalan tertutup 87
111, 122, 175 mesin 40, 50, 53 mekanikal 58, 59, 73
modal 141 skala 101
brosur 143, 144, 173, 175, 177 model berfungsi 100, 101, 104, 109 slogan 130, 131
motor solenoid 78, 79
cap 123 elektrik 72, 77, 91 suis 82
dagangan 123, 131, 151, 154, arus terus 77, 78
arus ulang alik 77, 78 takal dan tali sawat 58, 60, 61
155, 159, 160 transformer
carta alir 103, 104 nama 151 injak naik 77
injak turun 77
diod 83 paten 151, 153 transistor 84, 89
pembaz 84 tuas 58, 61, 62, 63
gear 58, 59 pemasa 25, 28, 29
geganti 75, 76 86, 89 pemuat 84, 89 ujian
gentian 34, 35, 101 penderia 90 makmal 111,112
getah 34, 35, 36, 39, 101, 122 parameter 111,112
infra merah 90
had kemampuan 113 pergerakan 90
hak cipta 151, 152 sentuh 90
harga 136, 137, 138, 140, 143 warna 90
harta Pengawal Logik Aturcara 91, 92
industri 151, 153 pengira 90
intelek 151, 167 perintang 83
hidraulik 58, 67 plastik 34, 39
pneumatik 58, 63
idea 103,105, 106 prototaip 100, 101, 102, 107, 109,
infrastruktur 141
111, 113,115
jadual kerja 102, 103 pengguna 120
jenama 123, 124, 125 promosi 142,143
jualan langsung 143
reka bentuk 151, 155
kayu 30, 34
kefungsian 101, 111, 112, 113 simbol 51, 69, 72, 155
kemasan 47, 109 sistem 58
ketahanan 111, 113 elektrik 58, 75, 80
kos 121, 122, 137,139 elektronik 82, 85
kawalan automatik 88
litar bersepadu 89, 156 kawalan gabungan 91, 92
logam kawalan manual 88
bukan ferus 30 kawalan semi-automatik 88
kawalan terbuka 87
ferus 30
logo 126, 127, 128, 129

186