Buku Teks RC T5

LATIHAN

1. Nyatakan lima jenis sistem mekanikal.
2. Gambar di bawah menunjukkan satu mesin pengangkat kenderaan di sebuah

bengkel yang menggunakan sistem hidraulik. Senaraikan sekurang-kurangnya lima
komponen utama yang digunakan pada sistem tersebut.

3

3. Namakan komponen sistem elektrik mengikut gambar foto yang diberi. S
I
S
T
E
M

95

4. Berpandukan kepada komponen elektrik yang diberikan di bawah, lukiskan satu gambar
rajah blok yang menunjukkan susunannya untuk mengawal sebuah motor arus terus.

Transformer Motor Arus Terus

Suis Bekalan Kuasa

5. Senaraikan enam komponen sistem elektronik.
6. Anda diberi komponen elektronik seperti berikut:
(i) Bateri 12V
(ii) Perintang tetap
(iii) Diod (LED)
(iv) Suis satu hala
(v) Pemuat tidak berkutub
Lakar dan labelkan satu litar elektronik yang lengkap dengan menggunakan

komponen-komponen elektronik di atas agar LED dapat berfungsi dengan sempurna.

3 7. Berdasarkan kepada gambar di bawah, terangkan operasi sistem kawalan pada alat

permainan tersebut.

S
I
S
T
E
M

96

8. Tetapkan jenis sistem kawalan gabungan yang paling sesuai berdasarkan situasi yang berikut:

Situasi Jenis sistem yang sesuai

3

S
I
S
T
E
M

97

BAB PEMBINAAN DAN
PENGUJIAN MODEL
BERFUNGSI DAN PROTOTAIP

STANDARD KANDUNGAN
• Perancangan dan Pembinaan

Model Berfungsi dan Prototaip.
• Pengujian Model Berfungsi

atau Prototaip.

98

99

Standard Pembelajaran Perancangan dan Pembinaan Model
4.1 Berfungsi dan Prototaip
Murid dapat:
Menyatakan definisi model Model Berfungsi dan Prototaip
berfungsi dan prototaip. (a) Model berfungsi ialah model yang direka bentuk untuk

dijadikan sebagai contoh kepada produk sebenar. Model
ini boleh berfungsi tetapi tidak sepenuhnya seperti produk
yang sebenar.

(Sumber: Jabatan Seni Reka Perindustrian, UiTM)
Foto 4.1 Contoh model berfungsi.

(b) Prototaip ialah produk contoh yang boleh berfungsi
sepenuhnya. Prototaip dibina menggunakan bahan dan
4 saiz sebenar. Prototaip ini diuji dalam situasi sebenar

P M untuk menganalisis fungsi serta kecekapannya bagi
EO tujuan penambahbaikan sebelum dipasarkan.
MD
BE
IL Layari laman sesawang http://
N arasmega.com/qr-link/
A B
A E prototype-examples/ untuk
N R menonton video Prototype
F
DU Examples.
(Dicapai pada 1 Februari 2017)

AN
NG
S
P I
E
ND
GA
UN
J
I P
A R
N O
T
O
T
A
I
P

(Sumber: Jabatan Seni Reka Perindustrian, UiTM)
Foto 4.2 Contoh prototaip.

100

Ciri-ciri Model Berfungsi dan Prototaip Standard Pembelajaran
Model berfungsi dan prototaip mempunyai perbezaan
berdasarkan kepada ciri-ciri yang terdapat pada produk Murid dapat:
tersebut. Anda boleh mengenali kedua-duanya dengan Menerangkan ciri-ciri
membuat pemerhatian bukan sahaja dari segi fizikal, malah model berfungsi dan
beberapa perkara penting yang mana antaranya ialah: prototaip dari aspek bahan,
skala dan kefungsian.

Jadual 4.1 Perbezaan ciri-ciri model berfungsi dan prototaip.

Jenis Bahan Skala Kefungsian

Model • Tidak semestinya menggunakan • Tidak mengikut • Boleh berfungsi
berfungsi atau memerlukan bahan ukuran sebenar sebahagian komponen
sebenar. sahaja.
• Boleh menjadi lebih
• Boleh dibuat menggunakan kecil, sama atau lebih • Tidak menunjukkan
pelbagai bahan seperti foam, besar daripada yang keupayaan dan fungsi
kadbod, PVC board, fiber, sebenar. sebenar.
polistirena, kayu dan sebagainya.
• Tidak diuji
kefungsiannya. Hanya
dinilai dari segi reka
bentuk sahaja.

Prototaip • Menggunakan bahan sebenar. • Saiz yang sama • Berfungsi sepenuhnya. 4
dengan produk • Diuji dalam situasi
• Bahan yang digunakan seperti sebenar. PM
keluli lembut, getah, plastik sebenar dari segi fungsi EO
atau gentian bergantung dan reka bentuk. MD
pada kegunaannya.
BE
IL
Kepentingan Merancang Pembinaan Model Berfungsi N
dan Prototaip Standard Pembelajaran A B
A E
Terdapat beberapa kebaikan untuk kita membuat model Murid dapat: N R
berfungsi dan prototaip. Antaranya ialah: Menerangkan F
(a) Dapat mereka bentuk produk yang memenuhi ciri-ciri kepentingan merancang DU
pembinaan model AN
ergonomik dan memenuhi cita rasa pelanggan berfungsi dan prototaip. NG
(b) Penambahbaikan reka bentuk dan fungsi S
(c) Membuat anggaran kos jualan P I
(d) Merancang tenaga pakar dan pekerja E
(e) Membuat ujian dengan sempurna ND
(f) Pemilihan lokasi pembinaan GA
UN
J
Membuat perancangan pembinaan model berfungsi dan prototaip sebelum melakukan kerja I P
pembinaan boleh membantu kita membuat persediaan terhadap perkara-perkara berikut: A R
N O
T
O
T
A
(a) Mengelakkan daripada sebarang kecacatan pada produk I
(b) Memastikan produk mencapai keupayaan sebenar dan boleh berfungsi secara optimum P
(c) Mengelakkan daripada berlakunya sebarang kerugian
(d) Meneliti dan mengenal pasti masalah yang timbul
(e) Membuat anggaran kos pembinaan seperti bahan dan peralatan yang diperlukan

101

Standard Pembelajaran Menghasilkan Jadual Kerja dalam Pembinaan Model
Berfungsi dan Prototaip
Murid dapat: (a) Pernyataan masalah
Menghasilkan jadual kerja

dalam pembinaan model Setiap produk yang ingin dihasilkan itu mestilah
berfungsi dan prototaip. bermula daripada pernyataan masalah. Kenal pasti
masalah yang timbul dan barulah kita boleh merancang
langkah seterusnya.

Buah nanas mempunyai Sebagai contoh, masalah yang dihadapi oleh
kandungan vitamin C pengusaha ladang nanas terhadap daun-daun nanas yang
yang tinggi dan terlalu banyak sehingga sukar untuk dilupuskan kerana
amat diperlukan memerlukan tempat yang khusus dan memerlukan
untuk kesihatan tenaga kerja yang ramai. Jika dibiarkan begitu sahaja, ia
dalam membantu mengambil masa yang lama untuk mengurai dan reput.
menyembuhkan luka Situasi ini sering berlaku kepada peladang nanas sebaik
atau cedera di samping sahaja mereka selesai memetik buah tersebut.
penyerapan zat besi ke
dalam saluran darah. Daripada situasi di atas, dapat disimpulkan bahawa
satu reka ciptaan sangat diperlukan untuk menguruskan
daun nanas ini supaya tidak membawa masalah kepada
peladang. Hasil daripada pembacaan, daun nanas boleh
diproses untuk menghasilkan serat dan seterusnya
menjadikannya kepada serat benang. Satu idea yang dapat
membantu peladang ialah mencipta sebuah mesin untuk

meleraikan daun nanas dan seterusnya mendapatkan serat benang tersebut. Secara tidak
4 langsung, daun-daun nanas ini tidak dibuang begitu sahaja malah menjadi punca pendapatan
tambahan kepada peladang. Oleh yang demikian, projek yang hendak dibangunkan ialah
PM sebuah prototaip “Mesin Pengurai Serat Daun Nanas”. Ia merupakan sebuah mesin yang
EO boleh membuat pengasingan pada serat daripada daun nanas dengan cara menghimpit
MD
B E daun nanas tersebut secara roda berpusing. Jadual kerja merupakan satu set perancangan
IL yang akan dilakukan untuk melaksanakan sesuatu aktiviti yang dipersembahkan dalam
N bentuk jadual. Perancangan ini berdasarkan pada senarai aktiviti dan tempoh masa yang
A B diperuntukkan seperti hari, minggu, bulan dan tahun. Jadual kerja ini membantu kita untuk
A E menjalankan sesuatu aktiviti agar tidak tersasar dari perancangan awal yang telah dibuat.
N R
F
DU
AN
NG
S
P I
E
ND
GA
UN
J
I P
A R
N O
T
O
T
A
I
P

Foto 4.3 Para peladang menghadapi masalah untuk melupuskan daun nanas setiap
kali selepas buah nanas dipetik.

102

(b) Penyediaan jadual kerja
Sebelum menjalankan kerja pembinaan mesin pengurai serat daun nanas,perancangan sangat

penting. Jadual di bawah menunjukkan jadual kerja lengkap bagi membina mesin tersebut
yang dirancangkan mengikut mingguan.

Jadual 4.2 Jadual kerja pembinaan mesin pengurai serat daun nanas.

Bil. Aktiviti Minggu
12345678

1. Perbincangan guru dan murid

2. Pengenalpastian masalah

3. Penjanaan idea

4. Mereka bentuk projek

5. Pembinaan projek

6. Pengujian projek

7. Penambahbaikan projek

8. Pendokumentasian 4

PM
9. Pembentangan projek dan sesi penilaian EO
MD
BE
IL
N
Simbol dalam Carta Alir Kerja Standard Pembelajaran A B
Jadual kerja yang telah anda tetapkan perlu dipersembahkan A E
dalam bentuk carta alir bagi menunjukkan proses dengan Murid dapat: N R
lebih jelas. Simbol asas carta alir adalah seperti berikut: Mengenal pasti penggunaan F
simbol-simbol dalam carta DU
alir kerja. AN
NG
S
P I
E
ND
Jadual 4.3 Simbol asas carta alir. GA

Simbol grafik Penerangan Simbol grafik Penerangan JUN
Proses penilaian atau I
Mula atau tamat proses membuat pemilihan A P
N R
O
TO

Sambungan ke proses TA
seterusnya
Proses atau operasi A I

P

Input proses atau output Arah aliran proses

103

Standard Pembelajaran Menghasilkan dan Menganalisis Carta Alir Kerja
Pembinaan Model Berfungsi atau Prototaip
Murid dapat:

Menganalisis Mula

carta alir kerja

pembinaan Mengenal pasti masalah

model berfungsi FASA 1
(ANALISIS)
dan prototaip

yang dirancang. Kajian tinjauan/pemerhatian/ 1. Perbincangan
pembacaan terhadap masalah dalam kumpulan.
Menghasilkan
carta alir Kertas cadangan projek 2. Rujuk kajian lepas
kerja untuk dengan pembacaan jurnal
pembinaan dan sebagainya.

3. Kaedah pemerhatian
model berfungsi sangat praktikal.
dan prototaip Tidak Pemilihan idea 4. Tetapkan sama ada ciptaan
berdasarkan terbaik
idea yang baharu atau inovasi.
telah dijana. Ya 5. Guru sebagai fasilitator.

Pemilihan bahan dan peralatan FASA 2
(PEMBANGUNAN DAN
PENGUJIAN PRODUK)

Pembangunan produk 1. Pastikan kemampuan dari segi

4 pengetahuan, kelengkapan
alat dan mesin.
PM Tidak 2. Guru merupakan pakar.
EO Pengujian awal 3. Gunakan borang khas
MD produk
BE Ya untuk pengesahan pakar
IL dan pengujian.
N 4. Pengujian dilakukan
A B Pengesahan pakar di makmal atau lokasi sebenar.
A E Penambahbaikan produk
N R 5. Produk mestilah memenuhi
F ciri-ciri ergonomik.
DU
AN 6. Penambahbaikan mestilah
NG berdasarkan kepada komen
S dan cadangan pakar.
P I
E
ND Tidak
GA Pengujian akhir FASA 3

JU N (PERSEMBAHAN)
I
A P Ya 1. Buat kemasan pada produk.
N R Produk siap 2. Gunakan perisian LTK
O
OT Persembahan dan untuk persembahan idea
pendokumentasian dan produk.
AT 3. Tentukan kos pembangunan
produk dan harga jualan.
I P 4. Rujuk format laporan.

Tamat 5. Laporan, produk dan bahan
pembentangan sangat penting.

Rajah 4.1 Carta Alir Pembinaan Mesin Pengurai Serat Daun Nanas.

104

Merancang dan Menyediakan Bahan atau Komponen Standard Pembelajaran
Sebenar Berdasarkan Idea yang Dijana
Merancang pembangunan produk sangat penting agar Murid dapat:
produk dapat dilakukan dengan sempurna. Tujuannya Merancang dan
adalah untuk menghasilkan reka ciptaan yang mampu menyediakan bahan
menyelesaikan masalah yang telah dikenal pasti. Pemilihan atau komponen sebenar
bahan dan alatan hendaklah disesuaikan dengan reka bentuk berdasarkan idea yang
projek yang telah dipilih. telah dijana.

4

PM
EO
MD
BE
IL
N
A B
A E
N R
F
DU
AN
NG
S
P I
E
ND
GA
UN
J
I P
A R
N O
T
O
T
A
I
P

Rajah 4.2 Lakaran mesin pengurai serat daun nanas.

105

Senarai bahan yang diperlukan. Senarai alatan yang diperlukan:

Bil. Bahan Kuantiti Pisau pemotong akrilik
Fungsi: Memotong
1. Bearing 4 kepingan akrilik
2
2. Besi L 30mm x 2 Sesiku L
38mm x 6m 1 Fungsi: Membuat garisan
2 lurus bersudut tepat,
3. Gear 3 menguji kerataan,ketepatan
dan kepersegian
4. Plat aluminium
nipis Ragum Meja
Fungsi: Memegang benda
Besi berongga kerja semasa proses
5. 50mm x 25mm pemotongan dan sebagainya

x 6mm Kikir
Fungsi: Melicinkan
6. Berus plastik permukaan bahan setelah
proses pemotongan
7. Motor DC 12V 1
3 Mesin canai
8. Rantai 4 Fungsi: Membuang
motosikal sisa pemotongan dan
melicinkan permukaan
9. Roda 50mm benda kerja

4 10. Bol dan nat 10 Mesin kimpalan MIG
Fungsi
PM Menyambungkan bahan kerja
EO dengan cara mengimpal
MD 11. Besi shaft 2
BE Rivet gun
IL Fungsi
N 12. Palam 3 pin 3 Mencantumkan kepingan aluminium
A B 1 dengan bahagian badan
A E 13. Pengering 2
N R rambut
F
DU
AN
NG 14. Suis lampu
S
P I 15. Cat minyak 1
E
ND
GA
UN
J 16. Plastik akrilik 1
I P
A R 17. Pop rivet Secukupnya
N O dan skru
T
O
T
A
I Pembaris dan pita ukur
P Mesin pemotong logam
Fungsi
Mengukur benda kerja Fungsi
Untuk memotong
keluli lembut

106

Membina Model Berfungsi atau Prototaip Standard Pembelajaran
Berdasarkan Idea yang Dijana
Beberapa langkah pembinaan perlu dilakukan berpandukan Murid dapat:
kepada reka bentuk yang telah dipilih. Sentiasa gunakan alatan Membina model berfungsi
dan mesin yang betul. Anda juga dinasihatkan untuk memakai atau prototaip berdasarkan
peralatan keselamatan. idea yang telah dijana.

Langkah 1 Langkah 3

Langkah 2

Proses mengukur dan Membuat pemotongan Membuat penyambungan 4
menanda pada besi sebelum menggunakan mesin pada kerangka menggunakan

dibuat pemotongan. pemotong logam. mesin kimpalan MIG.
Langkah 6
PM
EO
MD
Langkah 4 BE
IL
Langkah 5 N
A B
A E
N R
F
DU
AN
NG
S
P I
E
ND
GA
UN
J
Membersihkan gerigis I P
selepas membuat A R
N O
pemotongan dan kimpalan. T
O
T
Kerangka utama yang telah A
siap dibersihkan. Proses membuat lubang I
pada tiang slide pelaras dan P

bahagian lain.

107

Langkah 7 Langkah 10

Proses memasang di antara kerangka utama Kerja memasang plat aluminium pada
dengan tiang roda boleh laras dan motor. dinding kerangka.
Langkah 8

4

PM
EO
MD
BE
IL
N
A B Membuat bekas pengering serat daun nanas
A E menggunakan akrilik.
N R
F
DU
AN
N G Langkah 9
S
P I
E
ND
GA
UN
J
I P
A R
N O
T
O
T
A
I
P

Foto 4.4 Projek yang telah siap dipasang.

Kerja mengecat kerangka yang telah siap.
108

Menghasilkan Kemasan Model Berfungsi atau Standard Pembelajaran
Prototaip dengan Baik
Projek yang siap perlu dikemaskan dengan bahan untuk Murid dapat:
kemasan seperti cat, lekar, varnis dan syelek supaya kelihatan Menghasilkan kemasan
cantik dan tahan lama. Sebelum melakukan kerja mengecat model berfungsi atau
atau menyapu varnis, permukaan projek hendaklah prototaip dengan baik.
dibersihkan terlebih dahulu daripada sebarang kekotoran atau
bahagian yang masih dalam keadaan kasar atau tajam. Kita
boleh menggunakan kain untuk mengelap dan kertas pasir
halus untuk melicinkan permukaan projek. Mesin canai perlu
digunakan untuk membuang bahagian-bahagian yang terlalu
kasar atau tajam. Projek yang menggunakan bahan keluli tahan
karat atau aluminium tidak perlu dicat kerana sifatnya tidak
berkarat dan tahan lama.

Menggunakan mesin canai 4
mudah alih.
Mengelap menggunakan kain. Menggunakan kertas pasir halus. PM
EO
Foto 4.5 Contoh menghasilkan kemasan. MD
BE
IL
Kemasan akhir yang menggunakan cat boleh dilakukan dengan pelbagai cara seperti N
penggunaan berus, cat semburan tin, mesin penyembur atau penggelek. A B
A E
N R
F
DU
AN
NG
S
Penyembur cat Berus cat P I
E
ND
GA
UN
J
I P
A R
N O
T
O
T
A
Penggelek I

P

Cat sembur

Foto 4.6 Pelbagai cara kemasan akhir.

109

Kerja kemasan dengan cara mengecat

Mengecat menggunakan Mengecat menggunakan penggelek.
penyembur cat.

4

PM
EO
MD
BE
IL
N
A B Mengecat menggunakan Mengecat menggunakan
A E berus cat. semburan tin.
N R
F
DU
AN
NG S Aktiviti
I
P 1. Anda dikehendaki menghasilkan satu jadual kerja yang lengkap berdasarkan lukisan
END terperinci yang telah dibuat.

GA
UN
J 2. Anda dikehendaki menghasilkan satu carta alir kerja untuk menghasilkan projek yang telah
I P ditetapkan. Bincangkan bersama-sama guru dan lakukan kaedah sumbang saran. Lantik
A R seorang ketua untuk mengendalikan sesi ini dan guru sebagai pakar rujuk dan fasilitator.
N O
T
O 3. Bincangkan ciri-ciri model berfungsi atau prototaip yang akan anda hasilkan pada aktiviti (2)
TP di atas. Begitu juga dengan perincian terhadap bahan dan komponen yang akan digunakan
A berdasarkan kepada lukisan produk.
I

4. Berdasarkan kepada projek yang telah dibincangkan bersama rakan dan guru, bina projek
tersebut sehingga siap. Tetapkan sama ada ia merupakan model berfungsi atau prototaip.

110

Pengujian Model Berfungsi Standard Pembelajaran
4.2 atau Prototaip
Murid dapat:
Kaedah Pengujian Menerangkan
Terdapat dua kaedah pengujian yang boleh dijalankan terhadap kaedah pengujian
projek yang telah siap dibangunkan, iaitu kaedah ujian makmal iaitu ujian makmal
dan kaedah ujian parameter. dan ujian parameter.

(a) Ujian makmal
Ujian makmal dijalankan di dalam makmal atau bengkel dengan menggunakan

peralatan dan kelengkapan yang tertentu bersesuaian dengan jenis projek. Antara
contoh ujian makmal:

4

PM
EO
MD
BE
IL
Foto 4.7 Ujian kemuluran bahan. Foto 4.8 Ujian kekuatan. N
A B
(b) Ujian parameter A E
Ujian parameter ialah pengujian prototaip yang dibuat dalam suasana dan di tempat N R
F
yang sebenar bagi menentukan kefungsian, kesesuaian, keupayaan serta kebolehgunaan DU
sesuatu produk. AN
NG
S
P I
E
ND
GA
UN
J
I P
A R
N O
T
O
T
A
I
P

Foto 4.9 Ujian terhadap mesin Foto 4.10 Ujian ketahanan
penghancur daun. tangga aluminium.

111

Kaedah pengujian turut dijalankan ke atas mesin pengurai serat daun nanas. Berikut adalah
ujian yang dijalankan:
(a) Ujian makmal
Ujian makmal dijalankan di dalam makmal atau bengkel dengan menguji keupayaan

mesin pengurai serat daun nanas yang telah siap dibangunkan. Mesin ini telah diuji
keupayaannya untuk menguraikan daun nanas sehingga menjadi serat.

Foto 4.11 Pengujian keupayaan mengurai daun nanas.

(b) Ujian parameter

4 Ujian parameter ialah pengujian mesin pengurai serat daun nanas yang dilakukan
dalam suasana dan di tempat yang sebenar untuk menentukan kefungsian, kesesuaian,
PM keupayaan serta kebolehgunaannya.
EO
MD
BE
IL
N
A B
A E
N R
F
DU
AN
NG
S
P I
E
ND
GA
UN
J
I P
A R
N O
T
O
T
A
I
P

Foto 4.12 Ujian parameter.

112

Pengujian Model Berfungsi atau Prototaip Standard Pembelajaran
Projek yang telah siap dibangunkan akan diuji bagi tujuan
menganalisis kebolehfungsian,ketahanan dan kemampuannya Murid dapat:
dalam mencapai objektif yang telah ditetapkan. Setiap Menguji model
sesi pengujian hendaklah direkodkan untuk tujuan berfungsi atau prototaip
penambahbaikan dan rujukan pada masa akan datang. berdasarkan faktor
kefungsian, ketahanan dan
(a) Ujian kefungsian had kemampuan.
Ujian kefungsian ialah ujian yang dijalankan untuk
Menentukan kekuatan dan
menilai kebolehfungsian sesuatu produk yang telah siap kelemahan model berfungsi
dibina dari segi keupayaannya beroperasi. atau prototaip berdasarkan
kefungsian, ketahanan dan
had kemampuan.

4

PM
EO
Rajah 4.3 Mesin pengurai serat daun nanas dan serat daun nanas. MD
BE
IL
(b) Ujian kemampuan, ketahanan dan had kemampuan produk N
Ujian kemampuan sangat penting bagi menentukan keupayaan mesin pengurai serat daun A B
A E
nanas ini untuk melakukan operasinya. Hasil ujian ini dicatatkan seperti berikut: N R
F
DU
Mesin Kemampuan Kekuatan Kelemahan AN
Mesin Pengurai NG
Serat Daun Nanas • Mengurai daun • Tidak memerlukan • Lambat proses S
nanas dengan tenaga manusia penguraiannya. P I
sempurna. yang ramai. E
• Motor elektrik ND
menjadi panas GA
• Boleh mengurai tiga • Mesin ini ringan apabila beroperasi UN
helai daun nanas dan mudah lebih 30 minit.
dalam satu masa. dialihkan. J P
I R
• Mengambil masa • Menggunakan • Bulu berus mudah A O
5 minit untuk tenaga elektrik tertanggal apabila N T
menguraikan
sehelai daun. yang rendah. terlalu lama OT

• Mesra pengguna • Mudah diselenggara digunakan. AI
dan sesiapa
sahaja boleh jika ada kerosakan. • Bunyi bising P
mengendalikannya. semasa beroperasi.

113

Standard Pembelajaran Menilai Tahap Keselamatan

Murid dapat: Memastikan tahap keselamatan sesuatu produk adalah amat
Menilai tahap keselamatan penting. Beberapa perkara perlu diambil kira untuk kita
model berfungsi atau menilai tahap keselamatan sesuatu produk. Hal ini bertujuan
prototaip yang dibina. agar tidak membahayakan kepada pengguna.
Penilaian terhadap projek yang telah kita bangunkan
ini mestilah mempunyai instrumen yang sesuai. Tujuannya
supaya setiap kriteria akan dinilai berdasarkan kepada item
yang ditetapkan dan tidak terpesong daripada tujuan asal
pembinaan produk tersebut.
Berdasarkan model berfungsi atau prototaip yang dibina,
berikut adalah contoh instrumen penilaian yang boleh
digunakan:
(a) Adakah bahan yang digunakan pada model ini sesuai?
(b) Adakah model ini senang dikendalikan?
(c) Adakah model ini selamat digunakan?

4 Bahagian Ada pemegang
yang bergerak khusus untuk
PM dilindungi dengan mengangkat atau
EO penutup/jeriji. mengalihkan lokasi
MD Disertakan
BE dengan manual produk.
IL pengguna. Menggunakan
N kod warna
A B keselamatan.
A E
N R
F
DU
AN
NG
S
P I
E
ND
GA
UN
J
I P Bahan yang Tiada kebocoran
A R digunakan sesuai elektrik/litar
N O seperti plastik, getah
T dan bukan bahan pintas/jika terkena
O air. Kalis air.
T mudah pecah.
A
I
P Disertakan nombor
talian kecemasan

seperti pihak bomba
dan pengeluar.

114

Penambahbaikan Berdasarkan Pengujian dan Standard Pembelajaran
Penilaian Model Berfungsi atau Prototaip
Setelah menjalankan pengujian produk dan mendapat Murid dapat:
ulasan daripada pakar yang dirujuk, kita perlulah melakukan Mencadangkan
kerja-kerja penambahbaikan. Tujuannya supaya produk penambahbaikan
menjadi lebih baik dan sempurna dari segi kefungsian dan berdasarkan pengujian
kemampuannya melakukan operasi yang telah ditetapkan. dan penilaian model
Beberapa perkara utama yang perlu diambil tindakan untuk berfungsi atau prototaip.
kerja penambahbaikan ialah:

(a) Menambah atau menggantikan komponen yang rosak atau tidak bersesuaian.
(b) Membuat pengubahsuaian pada bahagian tertentu supaya lebih mantap dan efisien.
(c) Menambah baik kemasan seperti susunan komponen, warna dan grafik yang digunakan.
(d) Mengubah reka bentuk untuk disesuaikan dengan fungsinya.
(e) Memberi perhatian kepada faktor ergonomik untuk keselesaan pengguna.
(f) Memberi perhatian kepada ciri-ciri keselamatan yang ada pada produk.

Bentuk Asal Penambahbaikan

4

PM
EO
MD
BE
IL
N
A B
A E
N R
F
DU
AN
NG
S
P I
E
ND
GA
Rajah 4.4 Contoh penambahbaikan. UN
J
Aktiviti I P
A R
1. Anda dikehendaki melaksanakan ujian makmal dan ujian parameter terhadap projek yang N O
telah dihasilkan. T
O
2. Anda dikehendaki menyediakan laporan ujian makmal dan ujian parameter tersebut secara T
berkumpulan. A
I
P

3. Anda dikehendaki membentangkan hasil projek yang telah siap dan bincangkan tentang
kekuatan dan kelemahannya di dalam kelas.
115

Ciri-ciri RUMUSAN Jadual Kerja
Model Jadual kerja bertujuan untuk
Berfungsi Tidak mengikut saiz sebenar membantu kita melaksanakan
Ciri-ciri atau skala kerja pembinaan produk
Prototaip mengikut masa yang ditetapkan.
Berfungsi sebahagian sahaja
Tidak menggunakan bahan Carta Alir
Carta alir merupakan proses
sebenar sepenuhnya kerja yang perlu dipatuhi dalam
melaksanakan pembinaan
Saiz sebenar produk.

Berfungsi sepenuhnya

Menggunakan bahan sebenar

Ujian Makmal Kaedah Pengujian Ujian Parameter
•• Di dalam makmal Projek •• Di lokasi/situasi sebenar

4

PM Fokus Pengujian Tujuan Pengujian Hasil Akhir
EO • Kefungsian • Menentukan • Penambahbaikan
MD Konsep • Ketahanan
BE Pengujian Projek • Had kemampuan kelemahan dan projek
IL kekuatan
N
A B
A E
N R
F
DU
AN Menambah baik ciri-ciri
NG keselamatan
S Tujuan
P I
E Penambahbaikan
ND Projek
GA Penambahan atau
UN penggantian komponen yang Memenuhi faktor ergonomik
J Mengubah reka bentuk
I P lebih bersesuaian untuk disesuaikan
A R Pengubahsuaian supaya dengan fungsinya
N O
T mantap dan efisien
O
T
A
I
P

Menambah baik kemasan

116

LATIHAN

1. Nyatakan dua ciri model berfungsi dan dua ciri prototaip.
2. Namakan simbol asas carta alir di bawah.

Simbol grafik Penerangan

4

PM
EO
MD
BE
IL
N
A B
A E
N R
F
DU
A AN
NG
3. Nyatakan dua kaedah pengujian projek. S
4. Apakah tujuan utama melakukan pengujian terhadap projek? P I
5. Berikan empat ciri keselamatan yang perlu ada pada sesebuah produk. E
6. Berikan empat tujuan penambahbaikan dilakukan terhadap sesuatu projek. ND
7. Hasilkan satu produk ringkas dan tunjukkan carta alir kerja pembinaannya dengan GA
UN
menggunakan semua simbol grafik yang telah anda pelajari. J
I P
A R
N O
T
O
T
A
I
P

117

BAB PENJENAMAAN PRODUK

STANDARD KANDUNGAN
• Klasifikasi Produk
• Jenama Produk
• Logo Produk
• Slogan Produk

118

119

Standard Pembelajaran 5.1 Klasifikasi Produk

Murid dapat: Produk merupakan barangan, perkhidmatan dan sebagainya
Menerangkan dua yang dihasilkan dan dipasarkan bukan sahaja dapat memenuhi
klasifikasi produk iaitu keperluan pengguna, tetapi dapat memberikan kebaikan
produk pengguna dan kepada mereka.
produk industri. Terdapat pelbagai jenis produk untuk pengguna di pasaran.
Mengkategorikan Oleh itu setiap jenis produk memerlukan pengguna, keperluan
produk pengguna dan dan strategi pemasaran yang berbeza. Secara asasnya, produk
produk industri. boleh diklasifikasikan kepada dua iaitu:

Produk Produk
Industri Pengguna

PRODUK

Perkhidmatan

5

Barangan

Rajah 5.1 Klasifikasi produk.

P (a) Produk PenggunaE
N
NJ Produk pengguna ialah barangan dan perkhidmatan khusus untuk kegunaan pengguna
AE dalam memenuhi keperluan peribadi, keluarga atau keperluan rumah seperti mesin kira,
M perkhidmatan telefon, pembersih vakum dan sebagainya.

Produk pengguna boleh dikategorikan kepada tiga jenis seperti yang ditunjukkan dalam
rajah di bawah.

AA
N
Barangan Keperluan Asas

P Barangan Istimewa
R
O Kategori
D Produk
U Pengguna
K

Barangan Beli-belah

Rajah 5.2 Kategori produk pengguna.

120

Jadual 5.1 Produk pengguna.

Disiplin Barangan Keperluan Kategori Barangan Istimewa
Contoh Asas Barangan Beli-belah Barangan yang
Barangan yang ada ciri unik dan
Barangan yang dibeli berasaskan berjenama
biasanya dibeli perbandingan dari Mesin pencetak,
tanpa perlu apa-apa segi kesesuaian, kualiti, motosikal, komputer
pertimbangan harga dan gaya

Beras, susu, gula, Pakaian, beg, kasut,
ubat gigi dan sabun perabot

Kos Seunit Murah Mampu milik Biasanya mahal

Kekerapan Kerap Berkala Jarang
Pembelian Pelbagai- runcit,
Pengagihan atas talian, personal Saluran tertentu-pasar Terhad- vendor/
Usaha Membeli shopper raya, premis khusus, pembekal
Minimum atas talian

Sederhana Maksimum 5

(b) Produk Industri P
Produk industri merupakan barangan yang digunakan untuk kegunaan barangan dan E
N
perkhidmatan lain. Antara contoh produk industri ialah jentera berat, bahan mentah dan J
mesin pengira tunai. Pengguna produk industri ini terdiri daripada pengeluar, pemborong, E
peruncit dan organisasi seperti badan kerajaan dan swasta. N
Produk industri boleh dikategorikan kepada lima jenis seperti yang ditunjukkan dalam A
rajah di bawah. M
A
Bahan A
Mentah N
P
Peralatan Bahan R
Aksesori Komponen O
D
Kategori U
Produk K
Industri
Pemasangan Bekalan

Rajah 5.3 Kategori produk industri.

121

Jadual 5.2 Jadual produk industri.

Pemasangan Peralatan Kategori Bahan Bekalan
Harta modal Aksesori Bahan Mentah Komponen
yang boleh
dibelanjakan, Peralatan yang Bahan yang Barangan Barangan
dikurangkan mempunyai diproses siap atau bukan
dan ada jangka hayat mengikut hampir produk tetapi
susut nilai yang pendek keperluan siap dan digunakan
setelah lama juga bukan seperti untuk memerlukan dalam
digunakan. Ia produk akhir keselamatan, pemasangan pembuatan
juga bukan kemudahan atau proses
Deskripsi produk akhir dan ekonomik. minor
Ia merupakan sebelum
sebahagian menjadi
produk akhir produk akhir

Contoh Mesin Kamera pada Minyak Motor, bateri, Bahan
di kilang-kilang telefon bimbit kelapa sawit, wayar, tekstil pembaikan,
kayu balak, mentol, nat
getah dan bolt, skru,
gris, kertas

5

Bergantung
kepada kuantiti,
Kos Seunit Tinggi Sederhana biasanya Sederhana Rendah

P harga tinggi

NE

EJ Frekuensi
N Pembelian
Jarang Tidak kerap Kerap Selalu Selalu

MA

AA
N
Sedikit Memerlukan
Membuat pertimbangan Memerlukan sedikit
P Keputusan Lebih pertimbangan tetapi ada kemahiran pertimbangan
R Pembelian pertimbangan wajar kontrak kejuruteraan kecuali jika
O yang lama ada kontrak
D
U
K

Aktiviti

1. Anda dikehendaki menghasilkan buku skrap mengenai klasifikasi produk.
2. Anda dikehendaki mengadakan aktiviti mengkategorikan produk-produk yang

disediakan guru.

122

5.2 Jenama Produk Standard Pembelajaran

Jenama ialah nama, terma, imej, identiti atau representasi Murid dapat:
sesuatu produk bertujuan untuk mudah dikenal pasti dan Mengenal pasti jenis
dikenali oleh pengguna. Jenama boleh direka bentuk dan reka bentuk jenama iaitu
dipaparkan dalam bentuk tanda, simbol, perkataan, muka bentuk nama (brand
taip, logo atau logo taip. name), bentuk cap
(brand mark), bentuk
Jenis-jenis cap dagangan berciri
Reka Bentuk Jenama perseorangan (trade
character) dan bentuk
cap dagangan
®.

Bentuk nama Bentuk cap Bentuk cap Bentuk cap
(brand name) (brand mark) dagangan berciri dagangan
(trade mark)
perseorangan
(trade 5

character) P
E
(a) Jenama bentuk nama (brand name) N
Jenama ini menggunakan perkataan, huruf (nombor), J
E
sekumpulan perkataan atau perkataan-perkataan N
(nombor-nombor) yang boleh disebut. A
M
(b) Jenama bentuk cap (brand mark) A
Jenama ini menggunakan simbol, reka bentuk atau A
N
pewarnaan atau reka bentuk huruf tersendiri. P
R
(c) Jenama bentuk cap dagangan berciri perseorangan O
(trade character) D
U
Jenama ini menonjolkan orang perseorangan yang K
mempelopori penemuan perdagangan itu.
123
(d) Jenama bentuk cap dagangan (trade mark)
Jenama ini boleh menyerupai jenama bentuk nama,

jenama bentuk cap atau jenama bentuk cap dagangan
berciri perseorangan yang telah dilindungi secara
undang-undang. Apabila jenama ini digunakan, cap
dagangan itu akan mempunyai simbol .

Standard Pembelajaran Ciri-ciri Pemilihan Jenama
Antara ciri-ciri pemilihan jenama
Murid dapat: yang baik ialah:
Menilai ciri-ciri
pemilihan jenama yang
baik bagi produk.

Pendek dan ringkas Mudah dikenali
Setiap jenama yang baik dan diingati

mesti memiliki jenis Setiap maksud tulisan atau
muka taip yang senang patah perkataan jenama
tersebut akan mudah
dibaca dan mudah disebut dan diingati oleh
difahami oleh pengguna pengguna pada bila-bila
serta mempunyai tulisan masa sahaja.

yang ringkas.

5 Tiada unsur Ciri-ciri Senang disebut
yang negatif Pemilihan Jenama yang baik perlu
P Jenama yang baik
E selalunya mempunyai Jenama mudah disebut serta
N nilai-nilai yang positif. difahami maksudnya dan
J Ini termasuk dari segi
E muka taipnya dan pengguna tahu apakah
N maksud jenama itu produk yang dikeluarkan
A
M sendiri. oleh sesebuah syarikat.
A
A Disukai Sesuai Bermakna
N Jenama yang dicipta Jenama yang dihasilkan Jenama yang direka
P selalunya memiliki elemen mestilah menepati konsep mestilah mempunyai
R keunikan yang tersendiri. maksud di sebaliknya.
O Secara tidak langsung syarikat dan ia juga Jenama tersebut juga
D ia akan menyebabkan harus bertepatan dengan perlu mempunyai nilai
U pelanggan tertarik dan produk atau perkhidmatan reka bentuk yang tinggi
K menyukai sesuatu jenama dan menepati cita rasa
yang bakal dikeluar sesebuah syarikat.
124 tersebut. atau ditawarkan.

Menghasilkan Jenama Produk yang Baik Standard Pembelajaran

Kekuatan sesuatu produk bergantung kepada kekuatan jenama Murid dapat:
produk itu sendiri. Jenama ini juga boleh digabungjalinkan Menghasilkan jenama
dengan persembahan sesuatu pembungkusan produk yang produk yang baik.
dikeluarkan. Selain dapat menarik perhatian ramai pengguna,
penjenamaan juga dapat menggambarkan nilai sesuatu produk
dari segi harga dan juga akan membuat pengguna setia terhadap
produk tersebut.
Pendekatan atau pemilihan jenama sesuatu produk yang baik
boleh menggunakan strategi seperti berikut:

Jenama

Jenama Pengeluar

Jenama Individu Jenama Keluarga Jenama Kombinasi

Jenama individu digunakan Jenama keluarga dikenali Jenama kombinasi ialah 5
sekiranya pengeluar apabila sesuatu produk jenama yang menggabungkan
mempunyai keluaran yang yang berbeza dipasarkan jenama individu dan jenama P
berbeza serta berlainan di bawah satu jenama. keluarga bagi mengaitkan E
dari segi kegunaan dan Sebagai contoh, Syarikat nama dagangan syarikat N
prestasi. Sebagai contoh, Ramly Food Processing dengan imej-imej tertentu. J
Syarikat Delima Oil Products menggunakan jenama Sebagai contoh, Perusahaan E
Sdn. Bhd. meletakkan Ramly untuk semua Otomobil Nasional Sdn. N
beberapa jenama kepada produk keluarannya Bhd. menggunakan jenama A
marjerin keluarannya seperti daging burger, roti PROTON dan digabungkan M
seperti Adela dan Pelangi. burger, sosej, nuget dan dengan jenama lain bagi A
filet ikan. kereta-kereta keluarannya A
seperti Proton Perdana, N
Proton Exora, Proton Preve P
dan Proton Saga. R
O
Aktiviti D
U
1. Anda dikehendaki menghasilkan jenama produk dan mengadakan sesi K
perbincangan mengenainya.

125

Standard Pembelajaran 5.3 Logo Produk

Murid dapat: Logo ialah tanda keterampilan untuk sesebuah syarikat,
Menentukan jenis-jenis produk, perkhidmatan atau sekumpulan produk atau
logo produk iaitu logo perkhidmatan daripada sumber sama. Logo ialah sesuatu yang
huruf, logo simbol unik kepada sesebuah syarikat, ia mewakili dan boleh dikawal
dan logo representasi secara sah sebagai tanda perdagangan, nama perdagangan
atau kombinasi. atau tanda pendaftaran.

Jenis-jenis Logo
Logo merupakan suatu gubahan berbentuk grafik yang ringkas, dipermudahkan daripada bentuk
atau rupa asal. Terdapat pelbagai jenis logo iaitu:

(a) Logo Huruf
Logo huruf digubah daripada huruf atau muka taip

untuk menghasilkan imej logo. Ada yang digubah dari
perkataan dan juga singkatan perkataan (initial).

5

P (b) Logo Simbol
E
N Logo simbol menyamai dengan logo representasi.
J Logo ini menggunakan simbol imej untuk
E menerangkan sesuatu kumpulan atau tanda sukan,
N amaran dan maklumat.
A
M KITAR SEMULA

AA

N

RP
O
(c) Logo Representasi atau Kombinasi

D Dalam Bahasa Inggeris, logo ini dikenali sebagai Pictorid
U Logos atau Pictogram. Reka bentuk logo ini berdasarkan
K objek buatan manusia atau alam semula jadi. Ada logo

yang digubah hanya menggunakan imej. Terdapat juga
logo yang menggabungkan dua bentuk, sama ada logo
huruf, simbol atau representasi.

126

Ciri-ciri Logo Standard Pembelajaran
Ciri-ciri logo yang baik adalah seperti berikut:
Murid dapat:
Menilai ciri-ciri logo
yang baik.

Tiada unsur negatif Ringkas
Tidak terlalu abstrak Unik

Muka taip yang sesuai Ciri-ciri logo Asli 5
yang baik
P
Kesesuaian produk Mudah diingati E
dan pengguna Bermakna N
J
Bertahan lama E
N
A
M
A
A
N
P
R
O
D
U
K

127

Ringkas
Dari segi bentuk tulisan dan perkataan logo itu sendiri.

Unik
Bergantung kepada karakter jenis-jenis tulisan.

Asli
Hasil ciptaan sendiri oleh individu atau sesebuah organisasi.

Mudah diingati
Karakter bentuk tulisan yang ringkas, mudah diingati oleh pengguna.

Bermakna
Kebanyakan logo mempunyai maksud tersirat dan tersurat yang
mewakili maksud atau makna tersendiri.

Bertahan lama

5 Logo-logo ringkas, menarik serta elegan selalunya bertahan lama.

Kesesuaian produk dan Pengguna

Logo sebegini selalunya ia seiring dengan hasil produk dan kepenggunaannya dari
P segi muka taip, bentuk tulisan dan makna logo itu sendiri.
E
N
JE Muka taip yang sesuai
N
Logo yang ringkas memiliki muka taip yang ringkas.

M A

A Tidak terlalu abstrak
A
N Logo yang ringkas dan baik selalunya mempunyai bentuk yang senang difahami
P dan tidak abstrak serta serabut.
R
O
D Tiada unsur negatif

U Logo yang baik membawa makna serta tulisan yang positif yang hanya berkaitan
K dengan produk itu sendiri.

Aktiviti

1. Bina satu logo baharu dan analisis logo tersebut berdasarkan ciri-ciri logo yang baik.

128

Menghasilkan Logo yang Sesuai Standard Pembelajaran
Logo merupakan rekaan grafik yang telah diringkaskan dengan
tujuan untuk memperkenalkan imej sesuatu pertubuhan, Murid dapat:
syarikat atau organisasi. Bagi sesebuah syarikat perniagaan, logo Menghasilkan logo
merupakan tanda perniagaan (trademark). Oleh yang demikian yang sesuai untuk
untuk menghasilkan sesuatu logo hendaklah mematuhi sifat logo produk yang dibina.
seperti berikut.

ZAT •
• AROMA LA
5
KATERING
P
KATERING Rupa Imej E
AROMA LAZAT N
J
Huruf Serif E
N
Aktiviti A
M
1. Anda dikehendaki menghasilkan logo produk dan mengadakan sesi A
perbincangan mengenainya. A
N
P
R
O
D
U
K

129

Standard Pembelajaran 5.4 Slogan Produk

Murid dapat: Slogan merupakan unsur penting dalam strategi pemasaran
Menerangkan jenis dan pengiklanan. Slogan ialah ringkasan faedah yang terdapat
dan ciri slogan dalam pada sesuatu produk atau perkhidmatan itu dalam ayat atau
menghasilkan slogan ungkapan yang terdiri daripada sejumlah perkataan yang
sesuai untuk produk. pendek dan ringkas supaya mudah diingati. Slogan akan
Menghasilkan slogan yang dapat menarik serta mempengaruhi minat pengguna untuk
sesuai untuk produk yang membeli barangan tersebut.
dibina berdasarkan kepada Antara tujuan mewujudkan slogan bagi sesuatu produk ialah:
jenis slogan dan ciri.
(a) Penyambung kepada sesuatu kempen pemasaran.
(b) Sebagai ringkasan tema atau idea yang hendak

dikaitkan dengan keluaran.

Jenis-jenis Slogan

(a) Slogan Bentuk Hard Sell

Slogan digunakan pada barangan atau perkhidmatan yang pengguna gunakan setiap hari
dan dibeli pada harga yang rendah seperti barangan dapur dan kecantikan. Kebiasaannya
slogan jenis ini menyatakan satu keistimewaan yang signifikan terhadap produk atau
perkhidmatan yang diiklankan. Contohnya slogan bagi produk pencuci “Harum Bersih”
5 ialah “Lebih bersih, lebih harum”. Slogan ini bertujuan untuk mempengaruhi pengguna

untuk membeli produk atau perkhidmatan tersebut.

(b) Slogan Bentuk Institusi (Institutional Slogan)

P Slogan yang membentuk imej yang kuat terhadap sesuatu institusi. Kebanyakan syarikat
E mengekalkan slogan yang dicipta pada setiap iklan yang dikeluarkan. Contohnya, “Mudah,
N tepat dan efektif ”.
J
E
N
A
M
A
A Ringkas

N

DP CSilroig-cainri Bahasa yang mudah
R Senang difahami
O

KU

130

Menghasilkan Slogan yang Sesuai

Slogan yang baik selalunya dihasilkan berdasarkan falsafah korporat sesebuah syarikat.
Slogan ini seharusnya mudah difahami, ringkas, pendek dan padat akan pengertiannya serta
dapat mempengaruhi pengguna untuk memperoleh sesuatu produk atau perkhidmatan
yang dipasarkan. Slogan dapat membentuk imej atau personaliti produk serta perkhidmatan
sesuatu syarikat.
Slogan juga sepertimana jenama dan logo perlu didaftarkan supaya mendapat perlindungan
harta intelek di bawah cap dagangan (trade-mark ™). Antara contoh slogan adalah seperti:

Aktiviti 5

1. Anda dikehendaki menghasilkan logo produk dan mengadakan sesi P
perbincangan mengenainya. E
N
2. Anda dikehendaki menghasilkan satu slogan yang menarik berkaitan dengan J
produk keluaran syarikat anda sendiri. E
N
A
M
A
A
N
P
R
O
D
U
K

131

RUMUSAN

Produk - Barangan Keperluan Asas
Pengguna - Barangan Istimewa
- Barangan Beli-belah

Klasifikasi - Pemasangan - Bahan Komponen
Produk - Peralatan Aksesori - Bekalan
- Bahan Mentah
Produk
Industri

Bentuk Nama Bentuk Cap Reka Bentuk Bentuk Cap Dagangan
(Brand Name) (Brand Mark) Jenama (Trade Mark)

Bentuk Cap Dagangan Berciri
Perseorangan (Trade Character)

Ciri-ciri Pemilihan
Jenama

5

Pendek dan Mudah dikenali Senang Bermakna Sesuai Disukai Tidak mempunyai
disebut unsur negatif
ringkas dan diingati

P Logo Logo Logo Logo Representasi
E Produk Huruf Simbol atau Kombinasi
N
J Ciri-ciri Logo Ringkas Unik Asli Mudah Bermakna
E yang Baik diingati
N
A Bertahan Kesesuaian produk Muka taip Tidak terlalu Tiada unsur
M lama
A dan pengguna yang sesuai abstrak negatif
A
N Jenis-jenis Slogan bentuk Ciri-ciri
P Slogan Hard sell Slogan
R
O Slogan bentuk institusi Ringkas Bahasa yang Senang difahami
D (Institutional slogan) mudah
U
K

132

LATIHAN

1. Berikan tiga contoh barangan keperluan harian.
2. Nyatakan jenis reka bentuk jenama di bawah.

3. Nyatakan jenis logo produk dan perkhidmatan di bawah.

4. Nyatakan jenis slogan produk dan perkhidmatan. 5

P
E
N
J
E
N
A
M
A
A
N
P
R
O
D
U
K

5. Anda dikehendaki untuk mencipta satu logo representasi yang mewakili syarikat milik
anda sendiri.

133

BAB PEMASARAN PRODUK

STANDARD KANDUNGAN
• Pemasaran Produk

134

135

Standard Pembelajaran 6.1 Pemasaran Produk

Murid dapat: Pemasaran merupakan suatu proses untuk merancang dan
Menerangkan objektif melaksanakan konsep, meletakkan harga, mempromosi dan
penentuan harga produk. mengedarkan produk, idea dan perkhidmatan untuk aktiviti
pertukaran bagi memenuhi objektif individu atau syarikat.
Pemasaran memainkan peranan yang penting untuk mencapai
matlamat dan objektif syarikat dalam bidang keusahawanan.

Foto 6.1 Produk dan harga jualan.

Strategi 4P ialah Penentuan Harga Produk
strategi pemasaran untuk
Harga merupakan sejumlah wang yang ditetapkan untuk
sesuatu barangan atau perkhidmatan yang diberikan. Individu
6 meningkatkan jualan: atau syarikat perlu melaksanakan kajian yang terperinci dalam
1. Produk (Product) penentuan harga produk. Kepentingan dalam penentuan harga
2. Perletakan harga (Price) produk adalah seperti berikut:
3. Pengedaran (Place)
4. Promosi (Promotion)

P (a) Kemandirian untuk terus beroperasi
E Syarikat sanggup meletakkan harga yang lebih rendah daripada pesaing supaya dapat
M
A memberi kelebihan dalam pemasaran produk seterusnya menguasai pasaran. Hasilnya
S syarikat akan dapat menampung kos operasi dan boleh beroperasi.
A
R (b) Memaksimumkan keuntungan
A Harga yang diputuskan sewajarnya dapat memaksimumkan keuntungan.Biasanya diletakkan
N
P pada harga yang tinggi di mana anggaran terhadap permintaan telah diambil kira.
R
O (c) Menguasai syer pasaran
D Jualan yang tinggi membolehkan syarikat menguasai syer pasaran. Strategi ini digunakan
U
K oleh individu atau syarikat dengan meletakkan harga yang rendah untuk mendapatkan syer
pasaran yang tinggi.
136
(d) Kualiti produk
Kualiti produk yang dihasilkan juga memainkan peranan dalam penentuan harga. Kualiti

produk yang berkualiti tinggi memerlukan syarikat mengeluarkan kos yang tinggi bagi
memenuhi kos bahan atau kajian. Oleh itu, syarikat perlu menetapkan harga yang tinggi.

(e) Pulangan pelaburan
Syarikat perlu meletakkan harga dengan mengambil kira usaha untuk mendapatkan

keuntungan dan pulangan pelaburan yang diharapkan.

Penentuan Kos Pengeluaran bagi Sesuatu Produk Standard Pembelajaran
Dalam menentukan harga, kuantiti pengeluaran sama ada
dalam kuantiti yang kecil (runcit) atau kuantiti yang banyak Murid dapat:
(pukal/borong) perlu dipertimbangkan. Penentuan harga Menentukan kos
dibuat selepas mengetahui kos pengeluaran, iaitu semua pengeluaran bagi
perbelanjaan yang digunakan dalam menghasilkan produk sesuatu produk.
berkenaan. Kos pengeluaran terdiri daripada dua jenis iaitu kos
tetap dan kos berubah. Kos yang tidak berubah
(dalam satu tempoh tertentu)
Kos Tetap walaupun bilangan penghasilan

produk berubah.

Contoh: mesin, sewa
bangunan, tanah dan lain-lain.

Kos
Pengeluaran

Kos Berubah Kos yang berubah mengikut
kuantiti penghasilan produk.
6
Contoh: elektrik, air, upah,
bahan mentah dan lain-lain.

Rajah 6.1 Jenis-jenis pengeluaran.

Kos Pengeluaran = Kos Tetap + Kos Berubah P
E
Kos Pur a t a = J _u_m_l_a_h_K__o_s_P_e_n_g_e_lu_a_r_a_n__d_a_la_m__K_u_a_n_t_i_ti_T_e_r_t_en__tu M
Kuantiti Produk A
S
Contoh pengiraan kos pengeluaran A
R
Kos Tetap = Kos Sewa Mesin Cetak (dalam seminggu) A
= RM6.00 × 1 Minggu N
= RM6.00 P
R
Kos Berubah = Kos Bahan + Kos Upah+ Kos Elektrik + Kos Air O
= RM56.00 + RM6.00 + RM3.00 + RM1.00 D
= RM66.00 U
K
Kos Pengeluaran = Kos Tetap + Kos Berubah
= RM6.00 + RM66.00 137
= RM72.00

Standard Pembelajaran Penentuan Harga Jualan Produk
Dalam menentukan harga jualan, beberapa faktor perlu diambil
Murid dapat: kira. Pertimbangan ini perlu dilakukan agar harga yang paling
Menentukan harga jualan bertepatan dapat dikenakan pada sesuatu produk.
produk berdasarkan
(i) peratus margin
keuntungan dan
(ii) harga jualan lebih
tinggi daripada
kos pembinaan
(mark-up price).

Golongan
pengguna

Permintaan Kos
dan

penawaran

6 Ciri-ciri Faktor-faktor Dasar
produk dalam Menentukan kerajaan

Harga Jualan

P Objektif Saluran
E syarikat agihan
M
A Persaingan
S
A Rajah 6.2 Faktor-faktor dalam menentukan harga jualan.
R Akta Kawalan Harga dan Anti Pencatutan 2010 kini diguna bagi menggantikan Akta Kawalan
A Harga 1946. Akta ini digubal bagi mewujudkan sebuah mekanisma menghalang dan melarang
N peniaga menaikkan harga barang tanpa sebab dan mengaut keuntungan berlebihan. Melalui akta
P ini pihak Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) boleh
R mengenakan tindakan terhadap peniaga yang mengaut keuntungan secara berlebihan.
O
D
U
K

138

01 Golongan pengguna
Pengeluar perlu menyesuaikan harga berasaskan kepada tiga golongan pengguna iaitu

golongan atasan, pertengahan dan bawahan.

02 Kos 6
Pengeluar perlu mendapatkan semula kosnya sebelum memikirkan tentang memperoleh
P
keuntungan. Kos pengeluaran seperti bahan mentah, buruh, sewa dan lain-lain E
akan menentukan harga sesuatu produk. Kebanyakan syarikat akan berusaha untuk M
meminimumkan kos agar harga jualan pada tahap mampu milik. A
S
03 Dasar kerajaan A
Kerajaan boleh membuat penetapan harga melalui dasar, akta dan peraturan tertentu R
A
dalam negara. Harga barangan kawalan seperti petrol, gula, beras, simen dan lain-lain N
ditentukan oleh kerajaan. P
R
04 Saluran agihan O
Orang tengah yang terlibat dalam pemasaran barangan adalah seperti agen, pemborong dan D
U
peruncit. Jenis barangan boleh mempengaruhi saluran agihan yang dipilih dan pada masa K
yang sama boleh mempengaruhi harga barangan tersebut.

05 Persaingan
Keputusan penentuan harga juga bergantung kepada harga yang ditawarkan pesaing serta

kemungkinan tindak balas pesaing terhadap penentuan harga yang dilakukan oleh syarikat.
Produk syarikat yang mempunyai kualiti yang sama dengan produk pesaing, mestilah
mempunyai harga yang lebih kurang sama. Jika produk syarikat mempunyai kualiti yang
lebih baik, syarikat mempunyai kelebihan untuk meletakkan harga yang tinggi setanding
dengan kualitinya.

06 Objektif syarikat
Sesebuah syarikat mempunyai objektif perniagaan yang tertentu. Jika syarikat ingin

menghasilkan keluaran berkualiti di pasaran, maka harga yang tinggi diletakkan untuk
menampung kos penyelidikan dan pembangunan. Akan tetapi jika objektif syarikat untuk
meneruskan operasi, peletakan harga rendah akan dibuat untuk meningkatkan permintaan.

07 Ciri-ciri produk
Merujuk kepada produk mudah beli, beli-belah atau istimewa. Produk mudah beli biasanya

harga yang rendah. Produk istimewa, harga yang lebih tinggi. Selain itu, ciri-ciri pada 
produk seperti kualiti, ketahanan, pembungkusan, kitaran hayat produk dan lain-lain.

08 Permintaan dan penawaran
Peletakan harga bergantung kepada jenis pasaran. Dalam persaingan sempurna, harga

ditentukan oleh pasaran manakala bagi pasaran monopoli penjual menentukan harga.

139

Berdasarkan faktor-faktor inilah harga jualan ditentukan. Terdapat dua kaedah
penentuan harga yang biasa digunakan iaitu:
(i) Peratus margin keuntungan
Harga sesuatu produk ditentukan dengan menambah margin keuntungan yang
dikehendaki ke atas kos pengeluaran produk tersebut.
Menetapkan peratus margin keuntungan:
Contohnya, tetapkan margin keuntungan 30 peratus. Dapatkan margin keuntungan
dengan mengira 30 peratus daripada kos.

Harga Jualan = Kos Pengeluaran + Margin Keuntungan

Kos pengeluaran seunit produk = RM72.00

Contoh Margin keuntungan yang ditetapkan = 30%
pengiraan
Oleh itu,

Harga jualan produk = RM72.00 + (RM72.00 × 0.30)

Seunit = RM72.00 + RM21.60

= RM93.60

6

P (ii) Harga jualan lebih tinggi daripada kos pengeluaran (mark-up price).
E Menetapkan harga jualan melebihi kos pengeluaran seunit:

AM

S Harga Jualan = Kos Pengeluaran Seunit + Keuntungan Seunit
A
R
A
N

RP Contohnya, tetapkan keuntungan RM15.00 untuk seunit produk.

DO Peniaga telah menetapkan keuntungan sebanyak RM15.00 bagi setiap
U produk yang dijual.
K Contoh

pengiraan Kos pengeluaran seunit produk = RM72.00

Harga jualan produk = Kos Pengeluaran + Keuntungan Seunit Produk

= RM72.00 + RM15.00
= RM87.00

140

Penilaian Faktor Pemilihan Tempat Pemasaran Standard Pembelajaran
Dalam strategi pemasaran, pemilihan tempat pemasaran
yang strategik menjadi salah satu faktor yang menyumbang Murid dapat:
kepada kejayaan sesuatu perniagaan. Semakin strategik lokasi Menilai faktor pemilihan
yang dipilih, semakin tinggi penjualan dan pengaruh kepada tempat pemasaran
keberkesanan usaha yang dilaksanakan. Begitu juga sebaliknya, iaitu jenis perniagaan,
jika pemilihan tempat pemasaran yang tidak strategik maka golongan pengguna,
penjualan produk juga tidak baik. Pemilihan tempat pemasaran modal, infrastruktur,
dipengaruhi oleh faktor-faktor seperti berikut: pesaing, potensi untuk
berkembang dan
Jenis perniagaan undang-undang yang
melindungi perniagaan.
-
- Golongan pengguna

Pesaing 4 5
3

Potensi untuk 2 Faktor-faktor 6 Modal
berkembang 1 Pemilihan 7 Infrastruktur
Undang-undang yang Tempat
melindungi perniagaan Pemasaran

Rajah 6.3 Faktor-faktor pemilihan tempat pemasaran. 6

Undang-undang yang melindungi perniagaan P
1 Bagi memastikan keselamatan daripada jenayah seperti kecurian dan rompakan, peniaga E
perlu memastikan terdapat undang-undang yang melindungi perniagaan mereka di tempat M
mereka ingin membuat pemasaran. A
S
Potensi untuk berkembang A
2 Tempat pemasaran yang dipilih mestilah berpotensi untuk peniaga mengembangkan lagi R
A
perniagaan yang dijalankan. N
P
Pesaing R
3 Peniaga perlu mengenal pasti pesaing yang terdapat di lokasi pemasaran yang dipilih. Mereka O
D
juga harus memastikan perniagaan mereka boleh berkembang walaupun terdapat persaingan. U
K
4 Jenis perniagaan
Tempat perniagaan yang dipilih mestilah sesuai dengan jenis perniagaan yang dijalankan.

Golongan pengguna
5 Pemasaran yang hendak dilaksanakan mestilah mengambil kira golongan pengguna yang

berkeperluan paling tinggi terhadap jenis perniagaan yang dijalankan.

6 MMooddaall yang ada pada peniaga juga menentukan pemilihan tempat pemasaran. Semakin
banyak modal yang ada, semakin banyak tempat pemasaran yang boleh dipilih oleh peniaga.

7 KInefmrausdtrauhkantusredia ada pada lokasi yang dipilih mestilah memberi kelebihan kepada jenis 141
perniagaan yang ingin dilaksanakan.

Standard Pembelajaran Tujuan Membuat Promosi
Promosi merupakan kaedah pemasaran yang digunakan untuk
Murid dapat: penjualan produk. Promosi yang baik akan memastikan produk
Menerangkan tujuan yang dijual sentiasa mendapat sambutan dalam pasaran.
membuat promosi.

Layari laman sesawang http:// Meningkatkan Memberi Memastikan
arasmega.com/qr-link/tvc- jualan produk maklumat produk sentiasa
yang tepat
perdana-baharu-bm-version/ untuk dan terperinci mendapat
menonton video TVC Perdana sambutan dalam
Baharu (BM Version). tentang
(Dicapai pada 1 Februari 2017) produk pasaran

Tujuan
Promosi

Menarik
perhatian
6 Mengekalkan pengguna
minat pengguna mencuba atau
membeli produk

P
E
M
A
S
A
R
A
N
P
R
O
D
U
K

142 Foto 6.2 Cara promosi yang unik dengan mempromosikan pada kenderaan.

Kaedah Promosi Standard Pembelajaran

Murid dapat:
Menerangkan kaedah
promosi iaitu pengiklanan,
publisiti, promosi jualan
dan jualan langsung.

Pengiklanan

Promosi Jualan Dilakukan dengan menggunakan
pelbagai media seperti surat khabar,
majalah, radio, televisyen, papan
tanda elektrik, papan iklan (billboard),
Internet dan lain-lain lagi.

Dijalankan secara langsung kepada pengguna untuk Ihsan: Facebook BSN Malaysia
meningkatkan jualan dalam masa yang pendek melalui Publisiti
kaedah pameran, demonstrasi, kupon, hadiah, sampel
dan banyak lagi.

Jualan Langsung Aktiviti pengeluar untuk 6
Menggunakan khidmat jurujual menarik perhatian pengguna
yang terus kepada pengguna dengan menaja sesuatu majlis, P
seperti kaedah penjualan dari acara atau kejohanan. E
pintu ke pintu. M
A
Standard Pembelajaran S
A
Menghasilkan Brosur Secara Grafik Murid dapat: R
Menghasilkan brosur A
Brosur merupakan lipatan kertas yang membentuk sejumlah secara grafik berdasarkan N
panel serta memuatkan maklumat atau penerangan tentang ciri-ciri brosur yang P
suatu produk, perkhidmatan, syarikat, sekolah, kemudahan baik iaitu nama produk, R
umum, atau dimaksudkan sebagai kemudahan pengiklanan. gambar produk, harga, O
Maklumat pada brosur ditulis dalam bahasa yang ringkas dan logo dan slogan, D
mudah difahami maksudnya dalam waktu yang singkat. maklumat pengeluar, U
Brosur juga direka agar menarik perhatian dan dicetak spesifikasi produk dan K
dengan menggunakan kertas yang baik dalam usaha penerangan produk.
memberikan kesan yang baik terhadap produk tersebut. 143
Brosur yang baik mestilah mempunyai ciri-ciri seperti yang Perniagaan dalam talian adalah
berikut: satu konsep perniagaan menerusi
Internet. Perniagaan ini tidak
(a) Nama produk (e) Maklumat pengeluar memerlukan kos dan modal
(b) Gambar produk (f) Spesifikasi produk yang besar. Perniagaan dalam
(c) Harga (g) Penerangan produk talian beroperasi dengan hanya
(d) Logo dan slogan menggunakan komputer, telefon
pintar dan Internet serta boleh
dijalankan di mana-mana sahaja.

Contoh brosur yang baik

6 Rajah 6.4 Bahagian luar brosur.
Rajah 6.5 Bahagian dalam brosur.
P
E
M
A
S
A
R
A
N
P
R
O
D
U
K

144