แนวพระราชดำริการพัฒนาสู่ความยั่งยืน

๔.๗ ด้านการตา่ งประเทศ

ขณะทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงดำ� รงพระราชอสิ รยิ ยศเปน็ สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯ
สยามมกุฎราชกุมาร ได้เสด็จฯ ออกแทนพระองค์ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ในการพระราชทานพระบรมราชวโรกาสใหเ้ อกอคั รราชทตู
ต่างประเทศเข้าเฝ้าฯ ถวายพระราชสาส์นและอักษรสาส์นตราตั้งเป็นเอกอัครราชทูตวิสามัญ
ผู้มีอ�ำนาจเต็มประจ�ำประเทศไทย รวมท้ังเสด็จออกรับพระประมุขและประมุขต่างประเทศท่ีเสด็จฯ
มาเยอื นประเทศไทยอยา่ งเปน็ ทางการอยเู่ นือง ๆ

อีกท้ังได้เสด็จพระราชด�ำเนินเยือนประเทศต่าง ๆ หลายประเทศ เพื่อเจริญสัมพันธไมตรี
กับมิตรประเทศ โดยทรงเยือนมิตรประเทศทั่วทุกทวีปอย่างเป็นทางการเป็นประจ�ำทุกปี เช่น
เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเยือนประเทศอิตาลี และทรงเข้าเฝ้าสมเด็จพระสันตะปาปา เมื่อวันที่ ๑๔
กันยายน ๒๕๒๕ เสด็จพระราชด�ำเนินทรงเยอื นสาธารณรฐั ประชาชนจนี ระหวา่ งวันที่ ๒๓ กุมภาพนั ธ์
ถงึ ๘ มนี าคม ๒๕๓๐ และเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ทรงเยอื นประเทศญปี่ นุ่ ทรงเขา้ เฝา้ สมเดจ็ พระจกั รพรรดิ
และสมเด็จพระจักรพรรดินี เมื่อวันที่ ๒๖ กันยายน ๒๕๓๐ และเสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเจริญ
สัมพันธไมตรีในฐานะผูแ้ ทนพระองค์อกี หลายครั้ง

นอกจากนี้ ได้เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเจริญสัมพันธไมตรีในส่วนของพระองค์เองอีกเป็น
จ�ำนวนมาก อาทิ ประเทศอิหร่าน ประเทศเนปาล สาธารณรัฐสังคมนิยมศรีลังกา สหพันธ์เอกวาดอร์
ประเทศกรีซ และประเทศออสเตรเลีย โดยทุกครั้งก่อนเสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเยือนประเทศ
ต่าง ๆ พระองค์ทรงศึกษาหาความรู้เก่ียวกับประเทศท่ีจะเสด็จฯ ไปทรงเยือน และทอดพระเนตร
กิจการต่าง ๆ ของประเทศนั้น ๆ เพอ่ื นำ� มาเป็นประโยชนใ์ นการพัฒนาบ้านเมืองไทยให้เจรญิ ก้าวหนา้

297

๔.๘ โครงการจติ อาสาพระราชทาน “เราทำ� ความดี เพอื่ ชาติ ศาสน์
กษัตรยิ ์”

เนอื่ งในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๖๐ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ ัว
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้หน่วยราชการในพระองค์ ร่วมกับหน่วยราชการต่าง ๆ
และประชาชนทุกหมู่เหล่าที่มีจิตอาสาบ�ำเพ็ญสาธารณประโยชน์ในพื้นที่ต่าง ๆ เพ่ือบรรเทาความ
เดอื ดรอ้ น และแกไ้ ขปญั หาใหแ้ กป่ ระชาชน ไมว่ า่ จะเปน็ ปญั หานำ�้ ทว่ มในเขตชมุ ชน ปญั หาการจราจร และอนื่ ๆ
เพ่ือสืบสานพระราชปณิธานพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช
บรมนาถบพิตร ท่ีทรงห่วงใยปัญหาน�้ำท่วมและปัญหาการจราจรในเขตพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานครและ
จงั หวดั ตา่ ง ๆ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงให้หน่วยทหารมหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์
หน่วยทหารรักษาพระองค์ ร่วมกับข้าราชบริพาร หน่วยราชการในพระองค์ และหน่วยงานราชการ
รวมทง้ั ประชาชนจิตอาสา “เราทำ� ความดี เพอ่ื ชาติ ศาสน์ กษตั รยิ ”์ ดำ� เนนิ การเกบ็ ผกั ตบชวา วชั พชื
ขยะมูลฝอย ส่ิงปฏิกูล ส่ิงกีดขวางทางน�้ำ และขุดลอกคูคลองระบายน้�ำ รวมทั้งท�ำความสะอาดพ้ืนท่ี
สาธารณะ วัด และตลาดในชุมชน โดยด�ำเนินการเริ่มแรกในพ้ืนที่ต่างๆ บริเวณรอบพระราชวังดุสิต
ในพื้นท่ีกรุงเทพมหานคร เพ่ือเป็นแบบอย่างในการพัฒนาสภาพแวดล้อม และความเป็นอยู่ในชุมชน
ให้มสี ภาพทด่ี ขี ึน้ และไดข้ ยายผลการด�ำเนินโครงการไปทกุ จังหวดั ทั่วประเทศ

ท้ังน้ี จัดให้มีการลงทะเบียนจิตอาสาจากทุกจังหวัดทั่วประเทศ โดยประชาชนจิตอาสา
ที่เข้าร่วมกิจกรรมนี้ จะได้รับสิ่งของพระราชทานเพื่อเป็นก�ำลังใจให้ท�ำความดีต่อไป ได้แก่
หมวกพระราชทาน ผา้ พนั คอประชาชนจติ อาสาพระราชทาน และสมดุ บนั ทกึ ความดปี ระชาชนจติ อาสา
พระราชทาน

๔.๙ จติ อาสาเฉพาะกจิ งานพระราชพธิ ถี วายพระเพลงิ พระบรมศพ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชอนุสรณ์ค�ำนึงถึงพระมหากรุณาธิคุณของ
พระบรมราชชนก พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภมู ิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร
เป็นล้นเกล้าล้นกระหม่อมอย่างหาท่ีสุดมิได้ ได้ทรงประจักษ์ถึงพลังแห่งความรัก ความศรัทธาเทิดทูน
พลงั นำ�้ ใจ และความจงรกั ภกั ดขี องปวงชนชาวไทยทกุ หมเู่ หลา่ ทมี่ ตี อ่ พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร
มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร นับตั้งแต่วันท่ีพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
มหาภมู ิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร เสด็จสวรรคตเปน็ ต้นมา

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงได้พระราชทานพระมหากรุณาธิคุณให้ประชาชน
ทกุ ภาคสว่ น ไดม้ สี ว่ นรว่ มแสดงความอาลยั รกั ถวายแดพ่ ระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ล
อดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร และรว่ มบำ� เพญ็ ประโยชน์ ในพระราชพธิ ถี วายพระเพลงิ พระบรมศพ
ในชว่ งปลายเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๐ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั จงึ ไดพ้ ระราชทานพระบรมราชานญุ าต

298

ให้จดั ตง้ั “จติ อาสาเฉพาะกิจ งานพระราชพธิ ถี วายพระเพลงิ พระบรมศพ” ขึน้ เพอ่ื เป็นการรวมพลงั
ความรักอันมีค่าและพลังน�้ำใจของปวงชนชาวไทยทุกหมู่เหล่าท่ีจะน้อมถวายแด่พระบาทสมเด็จ
พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ก่อนเสดจ็ สสู่ วรรคาลยั โดยมชี ่วง
เวลาการปฏบิ ตั งิ านระหวา่ งวนั ที่ ๑๘ – ๓๑ ตลุ าคม ๒๕๖๐ แบง่ เปน็ งาน ๘ ประเภท อาทิ งานดอกไมจ้ นั ทน์
งานดา้ นประชาสมั พันธ์ และงานบริการประชาชน ซึง่ มปี ระชาชนท่ีเข้าร่วมเป็นจติ อาสาเฉพาะกจิ ครัง้ น้ี
เป็นจำ� นวนหลายแสนคนด้วยใจรกั และภักดีย่ิง

ในพระปรมาภไิ ธยของพระมหากษตั รยิ ค์ อื ในนามของประชาชนชาวไทย

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานพระบรมราโชวาทแก่ผู้พิพากษาประจ�ำศาล
ซึ่งปฏิบัติหน้าท่ีในพระปรมาภิไธย เข้าใจกระจ่างถึงนิยามแห่งค�ำว่าในพระปรมาภิไธยอย่างถูกต้อง
เพื่อให้ปฏิบัติหน้าที่เพื่ออ�ำนวยความยุติธรรม เป็นท่ีพึ่งให้แก่ประชาชนได้ โดยทรงไขความเฉลย
พระราชทานไวว้ ่า หมายถึงในนามของประชาชนชาวไทย ในนามสถาบันหลกั ของประเทศทงั้ ๓ สถาบนั
เพ่ือความสุขร่มเย็นและความมั่นคงของประเทศ ดังพระราชด�ำรัสในโอกาสที่ประธานศาลฎีกา
น�ำผู้พิพากษาประจ�ำศาล ส�ำนักงานศาลยุติธรรม เข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเข้ารับหน้าท่ี
ณ พระท่ีนงั่ อมั พรสถาน พระราชวงั ดุสิต วนั ศุกร์ ที่ ๒ มนี าคม ๒๕๖๑ ความตอนหน่ึงวา่

“การที่ปฏิบัติ หรือถอื ปฏบิ ตั สิ ืบต่อกันมาวา่
ปฏบิ ัตหิ นา้ ทีใ่ นพระปรมาภไิ ธยพระมหากษตั รยิ ์นน้ั ความจริงความหมาย
ก็คือ ปฏบิ ัติหน้าท่ใี นนามของสถาบันท้งั สามสถาบัน ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย์
และประชาชน. ในพระปรมาภิไธย ในนัยนี้ หมายถงึ สถาบันที่ศกั ดิส์ ทิ ธท์ิ งั้ หลาย
ของชาติ และความสขุ ความรม่ เยน็ และม่นั คงของราชอาณาจักร ซ่ึงเป็นบ้านของ
เราทุกคน. อันน้คี วามหมายท่จี ะขอไขให้ ในพระปรมาภไิ ธยพระมหากษตั รยิ ก์ ค็ ือ
ในนามของประชาชนชาวไทย ในนามของสถาบนั สงู สดุ ทัง้ หลายของชาตแิ ละประชาชน คอื ให้
ความยุตธิ รรม ใหค้ วามถกู ตอ้ ง โปรง่ ใส และเป็นทพี่ ึง่ ของประชาชนและสงั คม. ...”

299

สบื สาน “พระราชปณธิ าน” ดง่ั พระทคี่ มุ้ ครองและแสงสวา่ งนำ� ทางชวี ติ

ด้วยพระราชหฤทัยอันมุ่งม่ันของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทร
มหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิพลราชวรางกูร กิติสิริสมบูรณอดุลยเดช สยามินทราธิเบศรราชวโรดม
บรมนาถบพติ ร พระวชิรเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว ที่มีพระราชประสงคส์ ืบสาน รักษา และต่อยอดพระราชปณธิ าน
ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในทกุ ๆ ดา้ น
พระองคท์ รงสานตอ่ โครงการพฒั นาของพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช
บรมนาถบพติ ร สมเด็จพระนางเจา้ สิรกิ ิติ์ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี ันปหี ลวง และสมเด็จ
พระศรีนครินทราบรมราชชนนี รวมทง้ั ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ใหพ้ ระบรมวงศานวุ งศ์ อาทิ สมเดจ็
พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร มหาวชริ าลงกรณวรราชภกั ดี
สิริกิจการิณีพีรยพัฒน รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้า
จฬุ าภรณวลยั ลกั ษณ์ อคั รราชกมุ ารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตตยิ ราชนารี และทลู กระหมอ่ มหญิง
อุบลรตั นราชกัญญา สริ วิ ัฒนาพรรณวดี ทรงงานต่อเนือ่ ง

300

ด้วยทรงตระหนักถึงประโยชน์สุขของประชาชนและประเทศชาติ ในโอกาสท่ีนายกรัฐมนตรี
น�ำคณะรัฐมนตรีซึ่งทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ แตง่ ตั้ง เข้าเฝ้า ฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเข้ารบั หน้าท่ี
ณ พระทนี่ ง่ั อมั พรสถาน พระราชวงั ดสุ ติ วนั จนั ทร์ ท่ี ๑๙ ธนั วาคม ๒๕๕๙ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั
จึงทรงชี้แนะให้คณะรัฐมนตรีศึกษาแนวพระราชด�ำริและพระราชกรณียกิจต่าง ๆ ของพระบาทสมเด็จ
พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร การปฏิบัติตามแนวพระราชด�ำริ
เปน็ การร�ำลึกถึงพระมหากรุณาธิคณุ อนั เปน็ การสนองพระราชปณิธานของพระองค์ และเปรียบเสมือน
แสงสว่างที่จะคุ้มครองปวงชนชาวไทยและน�ำไปสู่ความเจริญรุ่งเรืองต่อไป ดังพระราชด�ำรัสในโอกาส
ดงั กลา่ ว ความตอนหน่งึ วา่

“...ขอพระบารมแี หง่ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช
ได้ทรงคมุ้ ครอง ทรงชีแ้ นะ และปกป้องรักษาพวกทา่ น เพราะว่า

ตลอดระยะเวลา ๗๐ ปี ได้มพี ระมหากรุณาธคิ ณุ ไดท้ รงปฏบิ ตั ิมามาก และ
หลายอย่างก็ไดพ้ ระราชทานพระราชดำ� ริ พระราชทานแนวทางไว้. จึงขอฝากใหท้ ่าน

ไดศ้ กึ ษาพระราชด�ำริ ศกึ ษาวิเคราะหพ์ ระราชปณิธาน และศกึ ษาในพระราชกิจ
พระราชกรณยี กิจต่าง ๆ ทท่ี รงปฏิบัติมา. อันนีจ้ ะเป็นส่ิงทที่ ำ� ให้เปน็ สิริมงคล และ
ถอื ว่าพระองค์ท่านเป็นเทพท่คี ้มุ ครองพวกเรา. การปฏบิ ัตติ ามแนวพระราชด�ำริ
เปน็ การระลึกถงึ พระมหากรุณาธคิ ณุ เพ่ือสนองตามพระราชปณิธานของพระบาท
สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชนี้ จะเปน็ ทางสวา่ ง ที่คุ้มครองนำ� พาพวกเรา

ตอ่ ไป. ...”

301

บรรณานกุ รม

กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม. จดหมายเหตุเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้า
มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร เนอื่ งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา
๕ รอบ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๕๕. นครปฐม : บริษัท รุ่งศิลปก์ ารพิมพ์ (๑๙๗๗) จ�ำกัด, ๒๕๕๘.
กระทรวงศึกษาธิการ. บันทึกประวัติศาสตร์ “ปั่นเพื่อพ่อ” เฉลิมพระเกียรติ ๘๘ พรรษา ทวยราษฎร์
จงรักล�้ำปิตุรงค.์ กรุงเทพฯ : บริษทั อมรนิ ทร์พร้นิ ตง้ิ แอนดพ์ ับลชิ ช่ิง จำ� กดั (มหาชน), ๒๕๕๙.
กองทุนบ�ำเหน็จบ�ำนาญข้าราชการ. ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชด�ำรัส ของพระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอย่หู ัว พุทธศักราช ๒๕๑๗ – ๒๕๑๙. กรุงเทพฯ : บรษิ ัท เกรย์ แมทเทอร์ จ�ำกัด, ๒๕๕๐.
กองทุนบ�ำเหน็จบ�ำนาญข้าราชการ. ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชด�ำรัส ของพระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยหู่ ัว พทุ ธศักราช ๒๕๒๙ – ๒๕๓๔. กรุงเทพฯ : บริษัท เกรย์ แมทเทอร์ จำ� กัด, ๒๕๕๐.
กองทุนบ�ำเหน็จบ�ำนาญข้าราชการ. ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชด�ำรัส ของพระบาทสมเด็จ
พระเจา้ อยูห่ วั พทุ ธศักราช ๒๕๓๕ – ๒๕๓๘. กรุงเทพฯ : บริษัท เกรย์ แมทเทอร์ จ�ำกัด, ๒๕๕๐.
คณะอนกุ รรมการขบั เคลอื่ นเศรษฐกจิ พอเพยี ง สำ� นกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาต.ิ
การประยุกตใ์ ช้หลักเศรษฐกิจพอเพยี ง. ม.ป.ท., ๒๕๕๐.
งานเลขานุการโครงการทุนการศึกษาฯ ม.ท.ศ.. (๒๕๖๑). คู่มือ และแผนปฏิบัติการการด�ำเนินงานโครงการ
ทนุ การศกึ ษาพระราชทาน ม.ท.ศ. ปี ๒๕๖๑.
ดนยั จนั ทร์เจ้าฉาย. ตามรอยพระยุคลบาท. กรงุ เทพฯ : ส�ำนกั พมิ พ์ DMG, ม.ป.ป..
ตรวี ทิ ย์ วนิ ิชส�ำเภาทพิ ย.์ พระคุณ ธ รักษา ประชาเป็นสขุ ศานต์. สมุทรปราการ : บรษิ ัทออฟเซน็ พลสั จำ� กดั ,
๒๕๕๙.
บรษิ ทั การบนิ ไทย จ�ำกัด (มหาชน). ๖๐ พรรษา มหาวชริ าลงกรณ. กรุงเทพฯ : บริษัทอมรินทร์พร้ินติ้งแอนด์
พับลิชชง่ิ จำ� กดั (มหาชน), ๒๕๕๕.
มูลนิธิเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ ส�ำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ. พระเมตตาใต้ฟ้าเดียวกัน.
กรงุ เทพฯ : บรษิ ัทอมรนิ ทรพ์ ริ้นตงิ้ แอนด์พับลชิ ชิง่ จำ� กดั (มหาชน), ม.ป.ป..
ส�ำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. การทรงงานพัฒนาประเทศ ของ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ วั . กรุงเทพฯ : ศูนยก์ ารพมิ พเ์ พชรรุง่ , ๒๕๕๔.
สำ� นกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ. ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง. กรุงเทพฯ :
บริษัท สหมติ รพรนิ้ ต้งิ แอนด์พบั ลชิ ชง่ิ จำ� กัด, ๒๕๕๒.

302

สำ� นกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาต.ิ พระมหากษตั รยิ น์ กั พฒั นาเพอื่ ประโยชนส์ ขุ
ส่ปู วงประชา. กรงุ เทพฯ : ศนู ย์การพิมพ์เพชรรงุ่ , ๒๕๕๔.
สำ� นกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาต.ิ เรยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพยี ง. ม.ป.พ..
สำ� นกั งานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกจิ และสังคมแหง่ ชาต.ิ สจั ธรรมแห่งแนวพระราชด�ำรสิ ู่การพัฒนา
อยา่ งยั่งยนื . กรงุ เทพฯ : บรษิ ัทอมรินทร์พร้นิ ต้ิงแอนดพ์ บั ลิชชิง่ จำ� กดั (มหาชน), ๒๕๕๖.
ส�ำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพ่ือประสานงานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ. ๖๐ ปี ครองราชย์
ประโยชน์สขุ ประชาราษฎร์ ทฤษฎใี หม่ ชวี ติ ทพี่ อเพียง. ม.ป.ท., ๒๕๕๐
ส�ำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพ่ือประสานงานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ. ผลส�ำเร็จโครงการ
อันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ ๘๔ พรรษา ประโยชน์สุขสู่ปวงประชา. กรุงเทพฯ : บริษัท
อมั รนิ ทรพ์ ริน้ ตงิ้ แอนดพ์ บั ลชิ ชง่ิ จ�ำกัด (มหาชน). ๒๕๕๕.
สำ� นกั งานคณะกรรมการพเิ ศษเพอ่ื ประสานงานโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ร.ิ ๘๐ พรรษา ปวงประชา
เป็นสุขศานต์. กรุงเทพฯ : บรษิ ัท พรี สเกล จำ� กัด, ๒๕๕๐.
สำ� นกั งานคณะกรรมการพเิ ศษเพอ่ื ประสานงานโครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� ร.ิ วารสารอนั เนอื่ งมาจาก
พระราชด�ำริ ปที ี่ ๑๕ ฉบบั ท่ี ๑ มกราคม – มีนาคม ๒๕๖๐. กรุงเทพฯ : Creative Tone Content
& Design for Social Change, ๒๕๖๐.
สำ� นกั งานคณะกรรมการพเิ ศษเพอ่ื ประสานงานโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ร.ิ วารสารอนั เนอื่ งมาจาก
พระราชด�ำริ ปีที่ ๑๕ ฉบับท่ี ๓ กรกฎาคม – กันยายน ๒๕๖๐. กรุงเทพฯ : Creative Tone
Content & Design for Social Change, ๒๕๖๐.
อภิชาติ ศรสี อาด และพชั รี สำ� โรงเย็น. เกษตรตามรอยพ่อ พออยู่ พอกิน พอเพยี ง. กรุงเทพฯ : นาคา อนิ เตอร์
มเี ดยี , ๒๕๖๐.
เว็บไซต์
มูลนิธิชัยพัฒนา. แนวคิดการพัฒนาเพ่ือพ่ึงตนเองของเกษตรกรอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ (SELF
RELIANCE) [ระบบออนไลน์]. แหล่งท่ีมา http://www.chaipat.or.th/site_content
/70-3/283-self-reliance.html (๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๑)
ส�ำนกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร. บา้ นดอกบัว [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา
http://www3.oae.go.th/rdpcc/images/filesdownload/Success/community/
bandorkbua-payao.pdf (๒๐ มิถนุ ายน ๒๕๖๑)
ส�ำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ. ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจ
พอเพียง ชุมชนบ้านดอกบวั [ระบบออนไลน]์ . แหลง่ ทมี่ า https://projects.rdpb.go.th/study
Center/5741711728836608 (๒๐ มถิ นุ ายน ๒๕๖๑)

303

คณะท่ีปรึกษาจัดทำ�หนังสือ “แนวพระราชดำ�รกิ ารพัฒนาสูค่ วามยง่ั ยนื ”
ประธาน
ดร.สุเมธ ตนั ติเวชกลุ กรรมการและเลขาธิการมูลนิธชิ ัยพฒั นา
ทปี่ รึกษา
ศาสตราจารย์ ดร.สนิท อกั ษรแกว้ ประธานสภาพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ
ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.ทศพร ศิริสมั พันธ์ เลขาธิการสภาพฒั นาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ

คณะทำ�งานจดั ท�ำ หนงั สือ “แนวพระราชดำ�ริการพฒั นาสูค่ วามยงั่ ยนื ”
ประธาน
นายวิโรจน์ นรารกั ษ์ รองเลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ
รองประธาน
นางสาวกญั ญารักษ์ ศรที องรงุ่ ที่ปรึกษาดา้ นนโยบายและแผนงาน
คณะท�ำ งาน
นางจันทรท์ พิ ย์ ปาละนันทน์ นางสาวช่อผกา แก้วใหญ่
นางสาวพุทธิดา เชี่ยวชาญพานชิ ย์ นางสาวรวีวรรณ เลยี ดทอง
นางรุ่งนิภา สวนขยัน นายคมสนั วรวิวฒั น์
นางสาวณัฐรินทร์ พิบลู บุญวฒั น์ นางสาววันทนยี ์ สขุ รตั นี
นางสาวเมฐตญิ า วงษภ์ กั ดี นางสาวกลุ นนั ทน์ ยอดเพ็ชร
นางสาวปราณี ขวัญเกิด นางสาววรารัตน์ พรหมเสนา
นายธนเทพ ปลายแกน่ นายอภชิ าติ แดงดี
ฝ่ายจดั การ
นางสาวพัชนี นยิ มจันทร์ นางจนิ ดารัตน์ ศรีอัมพร

ข้อมูลเกี่ยวกบั หนังสอื “แนวพระราชด�ำ ริการพัฒนาสูค่ วามยั่งยืน”
พมิ พ์ครง้ั ที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๓
จ�ำ นวน ๗,๕๐๐ เล่ม
ISBN ๙๗๘-๖๑๖-๒๓๕-๓๕๒-๙

จัดพิมพ์เผยแพร่โดย ส�ำ นกั งานสภาพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ
พิมพท์ ่ี บริษัท สหมติ รพริ้นต้งิ แอนด์ พับลิสช่งิ จ�ำ กดั