เล่มแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ 3 (

แผนปฏิบตั กิ าร

๓ดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี

(พ.ศ. ๒๕๖๖ - ๒๕๘๐)

คำนำ

แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ. ๒๕๖๖ - ๒๕๘๐) จัดทาขึ้นโดยความร่วมมือระหว่าง
กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ กับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ในโครงการบูรณาการสหศาสตร์เพื่อรองรับสังคมสูงวัย หรือที่เรียกโดยย่อว่า โครงการจุฬาอารี มีวัตถุประสงค์หลัก
เพ่ือให้แผนฯ นี้เป็นกรอบและแนวทางปฏิบัติงานด้านผู้สูงอายุของประเทศอย่างต่อเนื่องจากแผนปฏิบัติการ
ด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๒ (พ.ศ.๒๕๔๕ - ๒๕๖๕) รวมทั้งสอดรับกับยุทธศาสตร์ชาติ และแผนแม่บท
อันจะกอ่ ให้เกดิ การบรู ณาการแผนในทุกระดับ และนาไปสู่การขบั เคลื่อนงานดา้ นผู้สูงอายุและการรองรบั สังคมสูงวัย
ของหนว่ ยงานต่างๆ อย่างมีบรู ณาการ

การจัดทาแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖ - ๒๕๘๐) น้ี เน้นการมีส่วนร่วมจาก
ทกุ ภาคส่วนทเ่ี กย่ี วข้องในทุกระดับ และนาข้อมูลจากการติดตามประเมนิ ผลการดาเนนิ งานตามแผนปฏบิ ัติการ
ดา้ นผู้สูงอายุแห่งชาติ ระยะที่ ๒ ท้งั ๓ ระยะ มาสังเคราะห์ เพือ่ เป็นข้อมลู เบ้อื งตน้ มาประกอบการจดั ทาแผนฯ
นอกจากน้ี ยังมีการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมทั้งในปัจจุบันและในอนาคตที่จะส่งผลกระทบต่อการดาเนินงาน
ด้านผู้สูงอายุ ในมิติเศรษฐกิจ สังคม สุขภาพ สภาพแวดล้อม เทคโนโลยีและนวัตกรรม รวมทั้งมีการเช่ือมโยงแผนฯ
กับยุทธศาสตรช์ าติ แผนแม่บท และแผนอ่ืนๆ ทง้ั ในระดบั ประเทศ และระดับชาติ

การจัดทาแผนฯ ฉบับน้ี สาเร็จได้ด้วยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ต้ังแต่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกกลุ่ม
ท่ีมาร่วมประชุมระดมความคิด และมาร่วมวิพากษ์ร่างแผนฯ ท้ัง ๔ ร่าง ก่อนท่ีจะมาเป็นแผนฯ ฉบับน้ี
ขอขอบคุณ ผู้ทรงคุณวุฒิ คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนและติดตามยุทธศาสตร์ตามแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ
ระยะที่ ๒ และระยะที่ ๓ ผู้แทนกลุ่มผู้สูงอายุ กลุ่มสตรี วัยทางาน เยาวชน และผู้แทนจากกระทรวงต่างๆ
ท่ีเกี่ยวข้อง ผู้แทนจากองค์กรภาครัฐ และภาคเอกชนท่ีเก่ียวข้อง รวมถึงผู้นาชุมชน และองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถ่ิน ขอขอบคุณคณะทางานจากสานักงานการประสานสนับสนุนนโยบายสาธารณะเพ่ือสุขภาวะ
รองรับสงั คมสูงวัย (สป.สว.) และคณะผู้วิจัยภายใต้โครงการจุฬาอารี ที่กรณุ าร่วมกันให้ข้อคิดเห็น รว่ มกันจัดทา
และวิพากษ์แผนฯ ฉบับนี้ ทางคณะผู้จัดทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า แผนฯ ฉบับน้ีจะเป็นแผนฯ ที่ผู้ที่เก่ียวข้อง
ทงั้ หมดทุกภาคสว่ น จะร่วมกันเปน็ เจ้าของ และรว่ มกนั ขับเคลอื่ นแผนฯ เพ่ือให้สมั ฤทธ์ิผลอนั จะนาไปสู่คุณภาพ
ชวี ติ ทีด่ ี

แผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒

สำรบัญ

๑. ประเภทของแผน หนำ้
๑

๒. ควำมสอดคล้องกับยุทธศำสตรช์ ำติ ๓

๓. ควำมสอดคล้องกับแผนระดับท่ี ๒ ๗

๔. ควำมสอดคล้องกับนโยบำย เป้ำหมำย หรอื แผนอ่นื ๓๔

๕. สถำนกำรณค์ วำมจำเปน็ ท่เี ก่ียวกับแผนปฏิบัติกำรด้ำนผู้สูงอำยุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๖

๖. วตั ถุประสงค์ของแผนปฏบิ ตั ิกำรด้ำนผสู้ งู อำยุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๕๙

๗. แผนปฏิบัตกิ ำรดำ้ นผสู้ งู อำยุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๖๐
๖๕
๘. ควำมเช่ือมโยงระหวำ่ งแผนปฏบิ ตั ิกำรย่อยกบั ยทุ ธศำสตรช์ ำติ แผนแม่บท และผลลัพธ์/ ๑๐๓
ผลกระทบท่ีกำหนดไวใ้ นยุทธศำสตรช์ ำตหิ รือแผนแมบ่ ท
๑๓๓
๙. แผนปฏิบัติกำรด้ำนผู้สูงอำยุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐): แผนปฏิบตั ิกำร
ระยะเรง่ ด่วน ๕ ปแี รก (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๗๐) ๑๖๕

๑๐. แผนปฏิบตั ิกำรด้ำนผู้สงู อำยุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐): แผนปฏบิ ตั ิกำร
ระยะ ๑๕ ปี (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)

๑๑. กลไกกำรบรหิ ำรจัดกำรแผนเพ่ือให้บรรลุตำมวตั ถุประสงค์หรือเป้ำหมำย

๑๒. แนวทำงกลไกในกำรตดิ ตำมและประเมินผล ๑๖๖

แผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓

สำรบญั (ต่อ)

หน้ำ

ภำคผนวก ก อภธิ านศัพท์ ๑๖๗

ภำคผนวก ข วธิ กี ารคานวณตัวช้ีวดั ตามแผนปฏบิ ัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๗๐

ภำคผนวก ค คณะผู้จดั ทาแผนปฏิบัตกิ ารด้านผูส้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๘๑
๑๘๕
ภำคผนวก ง รายช่อื ผ้เู ขา้ ร่วมประชมุ ระดมความคิด กล่มุ ภาคเหนอื ๑๘๘
ภำคผนวก จ โครงการจดั ทาแผนปฏิบัติการด้านผ้สู ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๙๑
ภำคผนวก ฉ รายชือ่ ผู้เขา้ รว่ มประชุมระดมความคิด กลุ่มภาคกลาง ๑๙๔
ภำคผนวก ช โครงการจดั ทาแผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๙๗
ภำคผนวก ซ รายช่อื ผเู้ ขา้ รว่ มประชมุ ระดมความคิด กลมุ่ ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ ๒๐๐
ภำคผนวก ฌ โครงการจดั ทาแผนปฏิบตั ิการดา้ นผู้สงู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
รายชอื่ ผูเ้ ข้ารว่ มประชุมระดมความคดิ กลุ่มภาคใต้ ๒๐๓
ภำคผนวก ญ โครงการจดั ทาแผนปฏบิ ัติการดา้ นผูส้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๐๙
ภำคผนวก ฎ รายชอ่ื ผู้เข้าร่วมประชมุ ระดมความคิด กลุ่มกรุงเทพมหานคร ๒๑๓
ภำคผนวก ฏ โครงการจดั ทาแผนปฏบิ ัติการดา้ นผูส้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
รายชอ่ื คณะอนุกรรมการขับเคลอื่ นและติดตามยุทธศาสตร์ตามแผนผูส้ ูงอายุแหง่ ชาติ ๒๑๗
ฉบับท่ี ๒ (พ.ศ.๒๕๔๕-๒๕๖๔) และผเู้ ขา้ ร่วมประชมุ
เพ่อื วิพากษ์ร่างแผนปฏบิ ัติการดา้ นผู้สงู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
รายชือ่ ผูเ้ ขา้ ร่วมการประชุมผู้มีส่วนเกีย่ วข้องสว่ นภูมิภาค
เพอ่ื วิพากษร์ ่างแผนปฏิบัตกิ ารด้านผูส้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
รายชื่อผู้เขา้ ร่วมการประชมุ ผู้มีส่วนเกี่ยวขอ้ งส่วนกลาง ในเขตพนื้ ที่กรงุ เทพมหานคร
และปริมณฑล เพื่อวิพากษ์ร่างแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
รายชอ่ื ผู้เขา้ ร่วมการประชมุ ผู้ทรงคุณวฒุ ิ
เพอื่ วิพากษร์ ่างแผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)

ภำคผนวก ฐ ตัวอย่างโครงการภายใตแ้ ผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๔

ตำรำงท่ี ๑ สำรบัญตำรำง หน้ำ
ตำรำงท่ี ๒ ๓๘
ตำรำงท่ี ๓ จานวนประชากรอายตุ ั้งแต่ ๖๐ ปีขน้ึ ไปของประเทศไทยปี พ.ศ.๒๕๕๘-๒๕๙๓ ๔๔
๔๗
ตำรำงที่ ๔ รอ้ ยละของสถานทสี่ าธารณะทมี่ ีสง่ิ อานวยความสะดวกทใี่ ช้ไดจ้ ริงสาหรับผู้สูงอายุ
พ.ศ.๒๕๕๙ ๔๙
ตำรำงที่ ๕ รอ้ ยละของผ้สู งู อายุตามกลุ่มอายุ จาแนกตามภาวะสุขภาพ ภาวการณ์ทางาน
ตำรำงที่ ๖ และความต้องการทางาน พ.ศ.๒๕๕๙ ๕๑
ตำรำงที่ ๗ ผลการประเมนิ ผลแผนผสู้ งู อายุแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี ๒ ระยะที่ ๑-๓ (พ.ศ.๒๕๔๕-๒๕๕๙) ๖๘
ตำรำงที่ ๘ จาแนกตามยุทธศาสตร์
ตำรำงท่ี ๙ ๗๖
นโยบายและมาตรการดาเนินงานรองรับสังคมสูงวัย
๘๙
แสดงความเชอ่ื มโยงระหวา่ งแผนปฏบิ ตั ิการยอ่ ยท่ี ๑ กับยุทธศาสตร์ชาติ แผนแม่บท
และผลลัพธ์/ผลกระทบที่กาหนดไว้ในยุทธศาสตรช์ าติหรอื แผนแม่บท ๑๐๐
แสดงความเช่อื มโยงระหว่างแผนปฏิบตั ิการยอ่ ยที่ ๒ กบั ยุทธศาสตร์ชาติ แผนแมบ่ ท
และผลลัพธ์/ผลกระทบท่ีกาหนดไวใ้ นยุทธศาสตรช์ าติหรอื แผนแมบ่ ท
แสดงความเชอ่ื มโยงระหวา่ งแผนปฏิบัติการยอ่ ยที่ ๓ กับยุทธศาสตรช์ าติ แผนแมบ่ ท
และผลลพั ธ์/ผลกระทบท่กี าหนดไวใ้ นยทุ ธศาสตรช์ าติหรอื แผนแมบ่ ท
แสดงความเช่ือมโยงระหวา่ งแผนปฏิบัตกิ ารยอ่ ยที่ ๔ กบั ยุทธศาสตร์ชาติ แผนแมบ่ ท
และผลลพั ธ์/ผลกระทบท่กี าหนดไว้ในยทุ ธศาสตรช์ าติ หรอื แผนแมบ่ ท

แผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๕

สำรบัญแผนภำพ

หน้ำ

แผนภำพท่ี ๑ ผงั แสดงความเชอ่ื มโยงของแผนปฏิบตั กิ ารด้านผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ ๒
แผนภำพท่ี ๒ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) กับแผนแตล่ ะระดับ ๗
การเชื่อมโยงระหว่างแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
๓๗
กบั ยทุ ธศาสตร์ชาตแิ ละแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ

แผนภำพท่ี ๓ กรอบแนวคิดการจดั ทาแผนปฏิบัติการด้านผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)

แผนภำพท่ี ๔ สดั สว่ นประชากรท่ีมอี ายุตง้ั แต่ ๖๐ ปขี นึ้ ไปและ ๖๕ ปีข้ึนไปของประเทศไทย ๓๙
ปี พ.ศ.๒๔๙๓-๒๕๙๓

แผนภำพที่ ๕ อายุมธั ยฐานของประชากรไทยปี พ.ศ.๒๔๙๓-๒๕๙๓ ๔๐

แผนภำพที่ ๖ สรปุ ภาพรวมของแผนปฏิบตั กิ ารด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๖๔

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๖

แผนปฏิบัติกำรด้ำนผสู้ ูงอำยุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)

๑. ประเภทของแผน
ประเทศไทยได้ให้ความสาคัญกับการรองรับสังคมสูงวัยด้วยการกาหนดใหเ้ ป็นแผนกลยุทธ์ของประเทศ

โดยเร่ิมจดั ทาแผนผูส้ ูงอายุแห่งชาติขนึ้ ตง้ั แต่ปี พ.ศ.๒๕๒๕ เป็นแผนระยะยาว ๒๐ ปี ต่อมาเพอื่ ใหม้ ีการจัดทา
แผนอยา่ งต่อเนื่องจึงได้มีการกาหนดไว้ในพระราชบญั ญัติผูส้ งู อายุ ปี พ.ศ.๒๕๔๖ มาตรา ๙ วา่ ให้คณะกรรมการ
ผู้สูงอายุแห่งชาติมีหน้าที่กาหนดแผนหลักในการดาเนินการด้านผู้สูง อายุของประเทศและให้มีการติดตาม
ประเมินผลการดาเนินงานตามแผนดังกล่าว ด้วยเหตุน้ีแผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับท่ี ๑ (พ.ศ.๒๕๒๕-๒๕๔๔)
และ ฉบับท่ี ๒ (พ.ศ.๒๕๔๕-๒๕๖๕) จึงเป็นเสมือนแผนแม่บทหลักในการกาหนดทิศทางและกรอบ
การดาเนนิ งานด้านผูส้ ูงอายขุ องประเทศไทยในชว่ งเกือบ ๔๐ ปีทผ่ี า่ นมา

ในปี พ.ศ.๒๕๖๐ ได้มีการปฏิรูปการจัดทาแผนของประเทศ โดยกาหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ
แห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ หมวด ๖ แนวนโยบายแห่งรัฐ มาตรา ๖๕ ว่าให้มีการจัดทา
ยุทธศาสตร์ชาติ เพื่อกาหนดเป้าหมายการพัฒนาของประเทศอย่างยั่งยืนและใช้เป็นกรอบในการจัดทาแผน
ต่างๆ ให้สอดคล้องและเชื่อมโยงกันอย่างมีบูรณาการ เพื่อให้เกิดเป็นพลังในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์และ
แผนต่างๆ ให้บรรลุตามเป้าหมายรว่ มกัน โดยมติคณะรัฐมนตรีวันท่ี ๔ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ได้มีการจัดระดับ
ของแผนเป็น ๓ ระดับด้วยกัน กล่าวคือ แผนระดับท่ี ๑ ยุทธศาสตร์ชาติ เป็นเป้าหมายหลักของการพัฒนา
ระยะยาว ๒๐ ปี โดยแผนระดับอ่ืนๆ ต้องมุ่งดาเนินการให้บรรลุเป้าหมายตามที่ยุทธศาสตร์ชาติกาหนด
แผนระดับท่ี ๒ เป็นแนวทางในการขับเคล่ือนประเทศเพ่ือให้บรรลุตามเป้าหมายของยุทธศาสตร์ชาติ ได้แก่
แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ และแผนแม่บทอื่น ซึ่งกาหนดเป็นประเด็นหลัก แนวทางการพัฒนา
เป้าหมายที่ต้องการบรรลุ และตัวชี้วัด แผนระดับที่ ๓ เป็นแผนในเชิงปฏิบัติที่สอดคล้องกับแผนแม่บทภายใต้
ยุทธศาสตร์ชาติ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ หรือแผนแม่บทอื่นๆ ทั้งน้ีเป็นที่น่าสังเกตว่าประเด็น
ด้านผู้สูงอายุและสังคมสูงวัยได้รับการจัดลาดับให้เป็น ๑ ใน ๒๓ ประเด็นที่ท้าทายต่อการพัฒนาประเทศ
ท้งั ในยทุ ธศาสตรช์ าติ และแผนแมบ่ ท ปี พ.ศ.๒๕๖๑-๒๕๘๐

จากการจัดระดบั แผนข้างต้น แผนผู้สูงอายแุ ห่งชาติ จงึ ถูกปรับเปลย่ี นสถานะเป็นแผนระดับ ๓ หรอื เป็น
แผนปฏิบัติการที่จัดทาข้ึนเพ่ือสนับสนุนการดาเนินงานตามแผนระดับ ๑ หรือยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี และแผน
ระดับ ๒ ไดแ้ ก่ แผนแมบ่ ทภายใตย้ ุทธศาสตร์ชาติ แผนปฏริ ูปประเทศ แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
และระเบยี บวาระแห่งชาติเรื่องสังคมสงู อายุ อย่ำงไรก็ตำมเพื่อให้เกดิ ควำมต่อเนื่องกับแผนผู้สูงอำยุแห่งชำติ
๒ ฉบับท่ีผ่ำนมำ แผนฉบับนี้จึงเรียกว่ำ “แผนปฏิบัติกำรด้ำนผู้สูงอำยุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)”
โดยกาหนดระยะเวลาเรม่ิ ตน้ แผนปฏิบัตกิ ารให้เริ่มใช้ในปถี ดั จากปีท่ีแผนปฏิบัติการด้านผูส้ ูงอายุ ระยะท่ี ๒ สิ้นสดุ ลง

แผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑

และปรับเปล่ียนระยะเวลาส้ินสุดของแผนฉบับน้ีให้สอดคล้องกับระยะเวลาสิ้นสุดของยุทธศาสตร์ฉบับแรก
ของประเทศ จึงทาให้แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) มีระยะเวลาเพียง ๑๕ ปี
แทนที่จะเป็น ๒๐ ปีดังเช่นเคยเป็นมา ซึ่งพอสรุปความเชื่อมโยงของแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓
(พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) กบั แผนในระดบั อืน่ ๆ ได้ตามแผนภาพท่ี ๑
แผนภำพท่ี ๑ ผังแสดงความเชื่อมโยงของแผนปฏิบัติการด้านผ้สู งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) กับแผน

แตล่ ะระดับ

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒

๒. ควำมสอดคล้องกับยุทธศำสตร์ชำติ
แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ประกอบไปด้วยแผนปฏิบัติการย่อย

๔ แผน ได้แก่ แผนปฏิบัติการย่อยท่ี ๑ เตรียมความพร้อมของประชากรก่อนวัยสูงอายุ แผนปฏิบัติการย่อยที่ ๒
ยกระดับคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุทุกมิติอย่างท่ัวถึงและเป็นธรรม แผนปฏิบัติการย่อยท่ี ๓ ปฏิรูปและบูรณาการ
ระบบบริหารเพ่ือรองรับสังคมสูงวัยอย่างมีคุณภาพ และแผนปฏิบัติการย่อยท่ี ๔ เพ่ิมศักยภาพการวิจัย
การพฒั นาเทคโนโลยีและนวัตกรรมรองรับสังคมสูงวัย โดยแผนปฏิบตั ิการด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-
๒๕๘๐) มีความสอดคล้องกบั ยทุ ธศาสตรช์ าติ ทั้งเปา้ หมายการพฒั นาและประเด็นภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ดังนี้

 ยุทธศำสตร์ชำติด้ำนกำรพัฒนำและเสริมสร้ำงศักยภำพทรัพยำกรมนุษย์ ซึ่งกาหนดเป้าหมาย
การพัฒนาท่ีสาคัญ ได้แก่ “คนไทยเป็นคนดี คนเก่ง มีคุณภาพ พร้อมสาหรับวิถีชีวิตในศตวรรษท่ี ๒๑”
(เป้าหมายที่ ๒.๑) และ“สังคมไทยมีสภาพแวดล้อมท่ีเอ้ือและสนับสนุนต่อการพัฒนาคนตลอดช่วงชีวิต”
(เป้าหมายท่ี ๒.๒) ท้งั ยงั มปี ระเดน็ การพฒั นาท่ีแผนปฏิบัติการดา้ นผูส้ งู อายุสามารถรองรับได้ดังนี้

ประเดน็ การพัฒนาท่ี ๔.๑ การปรบั เปลี่ยนคา่ นยิ มและวัฒนธรรม
ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๑.๑ การปลูกฝงั ค่านิยมและวัฒนธรรมผ่านการเลี้ยงดูในครอบครวั
ประเดน็ ย่อยท่ี ๔.๑.๔ การปลูกฝังคา่ นิยมและวัฒนธรรมโดยใชช้ มุ ชนเป็นฐาน
ประเดน็ ย่อยท่ี ๔.๑.๗ การส่งเสริมใหค้ นไทยมีจิตสาธารณะและมีความรับผิดชอบ
ต่อส่วนรวม

ประเดน็ การพัฒนาท่ี ๔.๒ การพัฒนาศักยภาพคนตลอดชว่ งชีวิต
ประเด็นย่อยที่ ๔.๒.๓ ช่วงวัยแรงงาน
ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๒.๔ ช่วงวัยสูงอายุ

ประเดน็ การพฒั นาที่ ๔.๓ ปฏิรปู กระบวนการเรียนรู้ท่ตี อบสนองต่อการเปลีย่ นแปลง
ในศตวรรษท่ี ๒๑

ประเดน็ ย่อยท่ี ๔.๓.๑ การปรบั เปลี่ยนระบบการเรียนรู้ใหเ้ อ้ือต่อการพฒั นาทักษะสาหรบั
ศตวรรษที่ ๒๑

ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๓.๔ การพฒั นาระบบการเรียนรู้ตลอดชวี ิต
ประเด็นย่อยท่ี ๔.๓.๖ การวางพนื้ ฐานระบบรองรับการเรียนรู้โดยใชด้ จิ ิทลั แพลตฟอร์ม
ประเดน็ การพัฒนาที่ ๔.๕ การเสริมสรา้ งใหค้ นไทยมสี ขุ ภาวะท่ดี ี
ประเดน็ ยอ่ ยที่ ๔.๕.๑ การสรา้ งความรอบรู้ด้านสุขภาวะ

แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓

ประเด็นย่อยท่ี ๔.๕.๒ การปอ้ งกันและควบคุมปัจจยั เสยี่ งที่คกุ คามสขุ ภาวะ
ประเด็นย่อยท่ี ๔.๕.๓ การสรา้ งสภาพแวดลอ้ มทเี่ อ้ือต่อการมีสขุ ภาวะท่ีดี
ประเด็นย่อยที่ ๔.๕.๔ การพัฒนาระบบบริการสุขภาพท่ีทันสมยั สนบั สนุนการสร้าง

สขุ ภาวะทด่ี ี
ประเด็นย่อยที่ ๔.๕.๕ การส่งเสรมิ ให้ชุมชนเปน็ ฐานในการสรา้ งสขุ ภาวะทด่ี ีในทุกพ้ืนท่ี
ประเด็นการพัฒนาท่ี ๔.๖ การสร้างสภาพแวดลอ้ มที่เอื้อต่อการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพ
ทรัพยากรมนษุ ย์
ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๖.๑ การสร้างความอยู่ดีมสี ุขของครอบครวั ไทย
ประเดน็ ย่อยท่ี ๔.๖.๒ การส่งเสรมิ บทบาทการมสี ว่ นรว่ มของภาครฐั ภาคเอกชน

องค์กรปกครองสว่ นท้องถิ่น ครอบครวั และชุมชนในการพัฒนา
ทรพั ยากรมนษุ ย์
ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๖.๔ การพฒั นาระบบฐานข้อมลู เพ่ือการพัฒนาทรัพยากรมนษุ ย์
 ยุทธศำสตร์ชำติด้ำนกำรสร้ำงโอกำสและควำมเสมอภำคทำงสงั คม กาหนดเป้าหมายการพฒั นา
ท่ีสาคัญไว้สามประการ ได้แก่ “สร้างความเป็นธรรมและลดความเหล่ือมล้าในทุกมิติ” (เป้าหมายท่ี ๒.๑)
“กระจายศูนย์กลางความเจริญทางเศรษฐกิจและสังคม เพ่ิมโอกาสให้ทุกภาคส่วนเข้ามาเป็นกาลังของ
การพัฒนาประเทศในทุกระดับ” (เปา้ หมายท่ี ๒.๒) และ“เพ่ิมขีดความสามารถของชมุ ชนท้องถิ่นในการพัฒนา
การพงึ่ ตนเอง และการจัดการตนเองเพ่ือสร้างสงั คมคุณภาพ” (เปา้ หมายที่ ๒.๓)
ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม มีประเด็นการพัฒนา
ทแ่ี ผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผู้สูงอายุสามารถเชื่อมโยงและนาไปสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรมไดด้ งั นี้
ประเดน็ การพัฒนาที่ ๔.๑ การลดความเหล่อื มลา้ สรา้ งความเป็นธรรมในทุกมติ ิ
ประเด็นยอ่ ยที่ ๔.๑.๕ สรา้ งหลกั ประกนั ทางสังคมที่ครอบคลุมและเหมาะสมกับคน
ทุกช่วงวยั ทกุ เพศภาวะ และทุกกลุ่ม
ประเด็นการพัฒนาท่ี ๔.๒ การกระจายศูนย์กลางความเจริญทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี
ประเดน็ ย่อยท่ี ๔.๒.๓ จดั ระบบเมอื งท่เี อื้อต่อการสรา้ งชวี ติ และสงั คมท่มี ีคุณภาพและ
ปลอดภยั ให้สามารถตอบสนองต่อสงั คมสูงวยั และแนวโนม้ ของ
การขยายตัวของเมืองในอนาคต

แผนปฏบิ ตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๔

ประเด็นยอ่ ยที่ ๔.๒.๔ ปรบั โครงสร้างและแก้ไขกฎหมายระเบยี บบริหารราชการ
แผน่ ดิน เพอ่ื วางระบบและกลไกการบริหารงานในระดับภาค
กลมุ่ จงั หวดั

ประเด็นย่อยท่ี ๔.๒.๕ สนบั สนุนการพัฒนาพืน้ ท่บี นฐานขอ้ มูลความรู้ เทคโนโลยี และ
นวัตกรรม

ประเด็นการพัฒนาท่ี ๔.๓ การเสรมิ สรา้ งพลงั ทางสังคม
ประเด็นย่อยท่ี ๔.๓.๑ สรา้ งสงั คมเข้มแข็งท่ีแบ่งปัน ไม่ทอดทิ้งกัน และมคี ุณธรรม
ประเดน็ ยอ่ ยท่ี ๔.๓.๒ การรองรบั สงั คมสูงวัยอยา่ งมคี ุณภาพ
ประเด็นย่อยที่ ๔.๓.๓ สนบั สนุนความร่วมมือระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน ภาควิชาการ
ภาคประชาสังคม และภาคประชาชน
ประเด็นย่อยท่ี ๔.๓.๕ สนับสนุนการพฒั นาบนฐานทนุ ทางสงั คมและวฒั นธรรม

ประเดน็ การพฒั นาที่ ๔.๔ การเพิม่ ขดี ความสามารถของชุมชนทอ้ งถน่ิ ในการพัฒนา
การพึ่งตนเอง และการจดั การตนเอง

ประเดน็ ยอ่ ยท่ี ๔.๔.๑ สง่ เสรมิ การปรบั พฤติกรรมในระดับครวั เรอื น ให้มขี ีด
ความสามารถในการจดั การวางแผนชวี ติ สุขภาพ ครอบครัว
การเงิน และอาชีพ

ประเดน็ ยอ่ ยท่ี ๔.๔.๒ เสริมสร้างศักยภาพของชมุ ชนในการพึง่ ตนเองและการพึ่งพา
กนั เอง

 ยุทธศำสตร์ชำติด้ำนกำรปรับสมดุลและพัฒนำระบบกำรบริหำรกำรจัดกำรภำครัฐ ได้กาหนด
เป้าหมายการพัฒนาทสี่ าคัญประการหน่ึง คือ “ภาครฐั มขี นาดทเ่ี ลก็ ลง พร้อมปรบั ตัวให้ทันตอ่ การเปลย่ี นแปลง”
(เป้าหมายที่ ๒.๑) และมีประเด็นการพัฒนาที่แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุสามารถเชื่อมโยงและรองรับให้เกิด
การขบั เคลอ่ื นไปส่กู ารปฏิบัติได้ดงั น้ี

ประเด็นการพัฒนาท่ี ๔.๒ ภาครัฐบริหารงานแบบบูรณาการโดยมยี ุทธศาสตร์ชาตเิ ป็น
เปา้ หมายและเช่ือมโยงการพัฒนาในทุกระดับ ทุกประเด็น ทุกภารกิจ และทกุ พืน้ ท่ี

ประเด็นย่อยที่ ๔.๒.๑ ให้ยทุ ธศาสตร์ชาตเิ ป็นกลไกขบั เคลอ่ื นการพัฒนาประเทศ
ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๒.๒ ระบบการเงินการคลงั ประเทศสนบั สนนุ การขบั เคลื่อน

ยทุ ธศาสตร์ชาติ

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๕

ประเดน็ ยอ่ ยที่ ๔.๒.๓ ระบบตดิ ตามประเมนิ ผลที่สะท้อนการบรรลเุ ป้าหมายยทุ ธศาสตร์ชาตใิ นทกุ ระดบั

ประเดน็ การพัฒนาที่ ๔.๓ ภาครฐั มขี นาดเลก็ ลง เหมาะสมกบั ภารกจิ สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชน
และทกุ ภาคส่วนมสี ่วนร่วมในการพฒั นาประเทศ

ประเด็นยอ่ ยท่ี ๔.๓.๑ ภาครฐั มขี นาดทเี่ หมาะสม
ประเดน็ ยอ่ ยท่ี ๔.๓.๒ ทุกภาคสว่ นมีส่วนร่วมในการพัฒนาประเทศ

มีเทา่ ทีจ่ าเปน็ ประเด็นการพัฒนาที่ ๔.๗ กฎหมายมีความสอดคล้องเหมาะสมกับบริบทต่างๆ และ

ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๗.๑ ภาครฐั จดั ใหม้ ีกฎหมายที่สอดคล้องและเหมาะสมกับบริบท
ต่างๆ ที่เปลย่ี นแปลง

 ยุทธศำสตร์ชำติด้ำนกำรสร้ำงควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน มีเป้าหมายการพัฒนาที่เช่ือมโยง
กบั แผนปฏิบัติการด้านผู้สงู อายุ ระยะที่ ๓ ดังนี้

ประเด็นการพฒั นาท่ี ๔.๕ พัฒนาเศรษฐกจิ บนพื้นฐานผปู้ ระกอบการยุคใหม่
ประเดน็ ย่อยที่ ๔.๕.๔ สรา้ งโอกาสเข้าถึงขอ้ มูล

แผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๖

๓. ควำมสอดคล้องกับแผนระดับท่ี ๒
การเช่ือมโยงระหว่างภาพรวมของแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ กับยุทธศาสตร์ชาตินั้น

ยังเป็นไปโดยผ่านเป้าหมาย ตัวชี้วัด และแนวทางการพัฒนาของแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติอีกด้วย
ซง่ึ สามารถสรุปไดด้ งั แผนภาพท่ี ๒ ต่อไปน้ี
แผนภำพท่ี ๒ การเชื่อมโยงระหว่างแผนปฏบิ ัตกิ ารด้านผ้สู งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) กับ

ยุทธศาสตร์ชาติและแผนแมบ่ ทภายใต้ยทุ ธศาสตร์ชาติ

จากแผนภาพขา้ งตน้ นาไปสู่รายละเอยี ดของความเช่ือมโยงและความสอดคลอ้ งระหว่างแผนระดับที่ ๒
หรอื แผนแมบ่ ทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาตทิ ง้ั ๙ ประเดน็ ดงั น้ี

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๗

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นพลังทำงสังคม ประกอบด้วย ๒ แผนย่อย คือ
แผนย่อยการเสริมสร้างทุนทางสังคม และแผนย่อยการรองรับสังคมสูงวัยเชิงรุก ซึ่งแผนย่อยท่ีมีความเช่ือมโยง
กับแผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผู้สูงอายุฉบบั น้ี ได้แก่

๑) แผนย่อยกำรเสรมิ สร้ำงทนุ ทำงสังคม เน้นการเสริมสร้างสังคมเข้มแข็งแบ่งปัน ไมท่ อดท้ิงกัน และ
มีคุณธรรม โดยสนับสนุนการสร้างการมีสว่ นรว่ มของทุกภาคส่วนและพลังของคนสามวัย ได้แก่ เยาวชนคนรุ่น
ใหม่ คนวัยทางาน และผู้สูงอายุ เน้นการเพ่ิมขีดความสามารถของชุมชนท้องถ่ินในการพัฒนา การพึ่งตนเอง
และการจัดการตนเอง รวมทั้งต่อยอดจากรากฐานของสังคมวัฒนธรรมไทย ได้แก่ ความมีน้าใจและ
การชว่ ยเหลอื เกื้อกูล ทั้งนี้เพ่ือใชพ้ ลงั เหล่านี้ในการลดความเหล่อื มล้าและความไมเ่ สมอภาค

โดยแผนย่อยการเสริมสร้างทุนทางสังคมมีแนวทางการพัฒนาที่สาคัญ ซ่ึงเช่ือมโยงกับแผนปฏิบัติการ
ดา้ นผู้สงู อายุ ระยะท่ี ๓ ดังนี้ (ราชกิจจานเุ บกษา เลม่ ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วันท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑)เสริมสร้างสังคมแห่งการให้และช่วยเหลือกันและกัน โดยการนาทุนทางสังคมและ
วัฒนธรรมในเรื่องของการมีน้าใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ การรู้จักให้ รู้จักแบ่งปัน และเสียสละ โดยยึดหลัก
คุณธรรม ไม่เลือกปฏิบัติ มาส่งเสริมอาสาสมัครเพื่อทาประโยชน์ส่วนรวมและสร้างสังคมแห่งการให้
รวมท้ังการพัฒนากลไกและระบบสนับสนุนการบรหิ ารจัดการเครือข่ายในระดับจังหวัดผ่านการระดม
พลังความร่วมมือของรัฐ และภาคประชาชนในระดับจังหวัด การส่งเสริมให้มีกลไกเช่ือมโยงกับ
นโยบายและการบรหิ ารจัดการ ในสว่ นกลางและสว่ นท้องถนิ่

(๒) เพ่ิมขีดความสามารถของชุมชนท้องถิ่นในการพัฒนา การพ่ึงตนเอง และการจัดการ
ตนเอง ส่งเสริมให้มีระบบการสนับสนุนความเข้มแข็งและเพ่ิมขีดความสามารถของชุมชนท้องถิ่นท่ี
ครอบคลุมทุกมิติตั้งแต่ เศรษฐกิจ สังคม ทรัพยากรและส่ิงแวดล้อม และการขับเคล่ือนนโยบาย
สาธารณะ ต้ังแต่ระดับชุมชน ตาบล อาเภอ จังหวัด ที่เน้นการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน เสริมสร้าง
ผู้นาการเปล่ียนแปลงสามวัย ในท้องถ่ิน...พัฒนาระบบฐานข้อมูลพื้นฐานเพ่ือใช้ประกอบการจัดทา
แผนพัฒนาชุมชนที่มีกระบวนการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนและบนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ โดยยึด
ยุทธศาสตร์ชาติและแผนระดบั ต่างๆ ที่เกี่ยวขอ้ งเปน็ กรอบการดาเนนิ งาน

(๔) ต่อยอดการพัฒนาบนฐานทุนทางสังคมและวัฒนธรรม โดยการอนุรักษ์และฟื้นฟูทุนทาง
สังคมและวัฒนธรรมของแต่ละชุมชน...เพ่ือส่งเสริมทนุ ทางสังคมและวัฒนธรรมของท้องถิน่ ให้ดารงอยู่
และสามารถนาไปต่อยอดพัฒนาสู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์ รวมท้ังส่งเสริมความร่วมมือขององค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่นและภาคีการพัฒนาต่างๆ ในการยกระดับคุณค่าท่ีหลากหลายทางสังคมและ
วัฒนธรรม การพัฒนานวัตกรรมจากทุนทางวัฒนธรรม เพ่ือต่อยอดสู่การเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ
ทส่ี ร้างสรรค์...”

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๘

๒) แผนย่อยกำรรองรับสังคมสูงวัยเชิงรุก เน้นการเตรียมคนและสังคมเชิงรุกให้คนทุกช่วงวัยตระหนัก
มคี วามรอบรู้ และมีความพร้อมเพ่ือรองรบั การเป็นสงั คมสูงวัยในทุกมติ ิ ท้งั ในมติ เิ ศรษฐกจิ สงั คม สขุ ภาพ และ
สภาพแวดล้อม เพ่ือให้เป็นประชากรที่มีคุณภาพที่สามารถพ่ึงตนเองและเป็นพลังในการพัฒนาครอบครัว ชุมชน
สังคม และประเทศให้นานที่สุด รวมทั้งส่งเสริมให้ผู้สูงอายุเป็นพลังทางสังคมด้วยการถ่ายทอดประสบการณ์
แล๒ะ)ภแมู ผิปนญั ยญ่อยาใกหำ้กรรบั อปงรระับชสากังครรม่นุ สอูง่ืนวๆัยเชแลงิ ะรกุสง่ เนสร้นมิ กกาารรเตปรียับมเปคลนีย่แนลมะสุมังมคอมงแเชลงิ ะรทุกัศใหน้คนตทิขอุกงชสว่ ังงควมัยทตี่มระตี ห่อนกัากรปฏิบัติ
มคี วามกรอับบผรู้สู้ ูงแอลาะยมุ คี โวดายมแพผรน้อยม่อเยพกอ่ื ารรอรงอรงับรกบั าสรังเคปม็นสสูงงั วคัยมเชสิงู รวกุัยมในีแทนุกวมทิตางิ ทกางั้ ใรนพมัฒิตนิเศารดษงัฐนก้ี ิจ(ราสชงั คกมิจจสาขุนภเุ บากพษแาลเละ่ม ๑๓๖
สภาพแตวอดนล้อทม่ี ๕เ๑พ่อื กใหวเ้ันปท็นี่ ป๑ร๘ะชเมาษกราทยนี่มีค๒ุณ๕ภ๖า๒พ)ทสี่ ามารถพ่งึ ตนเองและเปน็ พลังในการพฒั นาครอบครวั ชมุ ชน
สังคม และป“ร(ะ๑เ)ทศเรใ่หงส้น่งานเสทร่ีสิมุดกราวรมเทตั้งรสีย่งมเสกราิมรใหก้ผ่อู้สนูงยอาายมุเสปูง็นอพาลยังุทเพา่ืงอสใังหค้สมูงดว้วัยยกใานรทถุก่ายมทิตอิอดยป่ารงะมสีคบุกณาภรณาพ์ โดย
และภูมปิ กญั าญรสาใรห้า้งกคบั วปารมะตชราะกหรนรุ่นักอแื่นลๆะกแาลระเตสร่งียเสมรกมิ ากราเรพปื่อรยับาเมปสลูงี่ยอนามยุมุ รมวอมงทแล้ังสะ่งทเัศสนริมคใตหิข้ผอู้ทงสี่จังะคเปม็นทผ่ีมู้สีตูง่ออกาายรุใปนฏอิบนัตาิคตได้มี
กับผู้สูงอกายารุ เโตดรยียแมผกนายร่อใหย้พการ้รอรมอทง้ังรใับนสมังิตคิสมุขสภูงาวพัยเชเศิงรรษุกฐมกีแิจนวสทังาคงมกาแรลพะัฒสภนาาพดแังวนดี้ ล(ร้อามชกแิจลจะาเนปุ็เนบผกู้สษูงาอาเยลุท่ม่ีมีกาลัง
๑๓๖ ตอมนแีทรี่ ง๕๑มคี กวาวมันมทั่น่ี ๑คง๘ทเามงษราายยไนด้ ๒แ๕ละ๖พ๒ึ่ง)พาตนเองได้

“(๒(๑))เเพร่ิ่งมสบ่งทเสบราิมทกทาารเงตเศรียรมษกฐากริจกแ่อลนะยสาังมคสมูงอขาอยงุเผพู้สื่อูงใอหา้สยูงุวสัย่งใเนสทรุกิมมกิตาิอรยน่าางคมวีคาุณมรภู้ าปพระโสดยบการณ์
กแาลระสภรูม้าิงปคัญวญามาตทรี่สะ่ังหสนมักมแาลตะลกอาดรชเต่วงรชียีวมิตกขารอเงพผื่อู้สยูงาอมาสยูงุมอาาถย่าุ ยรทวมอทดั้งสสู่ค่งนเสรุ่นริมหใลหัง้ผู้ทเพ่ีจ่ือะใเหป้เ็นกผิดู้สกูงาอราสยืบุใสนานและ
อตน่อายคอตดไกดา้มรีกพาัฒรนเตารสียังมคกมารรวใมหท้พ้ังรส้อ่งมเสทร้ังิมในกามริตริสวุขมภกลาพุ่มขเอศงรผษู้สฐูงกอิจายสุเพังค่ือมทาแกลิจะกสรภรมาพทแี่เปว็นดปล้รอะมโยแชลนะ์แเปละ็นสามารถ
ผชสู้่วูงยอเหายลทุือ่ีมชุีกมาชลนงั แลมะีแสรงังคมมีควเพามื่อมใหั่น้ผคู้สงทูงอาางยราุมยีสไุขดภ้ แาลพะกพาึง่ยพทา่ีแตขน็งเแอรงงไดส้ ุขภาพจิตท่ีดี มีคุณภาพชีวิตที่ดีมีศักด์ิศรี
และ(๒มี)ควเาพม่ิมสบุขทในบกาาทรทดาางเนเศินรชษีวฐิตกใิจนแสลังะคสมังคแลมะขสอางมผาสู้ รูงถอคางยไุวส้ซง่ ึ่งเศสักริมยกภารพนแาลคะวบาทมรบู้ าปทรใะนสกบากราสรรณ้าง์ สแรลระค์สังคม
ภเปูม็นิปอัญีกญหนาง่ึทแี่สร่ังสพมลมังใานตกลาอรดชว่ชย่วขงชับีวเคิตลขื่ออนงแผลู้สะูงพอัฒายนุมาาปถร่าะยเททศอไดสเ้ ชู่คน่ นเดรุ่นยี วหกลับังชเ่วพงื่อวยัใหอ้เนื่ กๆิดการสืบสานและ
ต่อย(อ๓ด)กเาพรพ่มิ บัฒทนบาสาทังคภมาครสว่วมนทอ้ังส่นื ่งๆเสใรนิมกกาารรรรอวงมรกบั ลสุ่มงั ขคอมงสผูงู้สวูงัยอาสยนุเพับื่อสทนนุากใหิจส้กงัรครมมทแลี่เปะ็นภปาครสะโ่วยนชอนน่ื ์แๆลตะระหนกั
สแาลมะายรอถมชร่วับยถเหึงลคือุณชคุม่าชขนอแงลผะู้สสูงังอคามยุ เแพลื่อะใหก่้อผู้ใสหูง้เอกาิดยกุมาีสรุขปภราับพเกปาลย่ียทนี่แมขุม็งมแรองงแสลุขะภทาพัศนจิตคทตี่ดิขีอมงีคสุณังคภมาแพลชะีวภิตาคส่วน
ทอี่ดื่นีมๆีศใักนดก์ิศารรี ปแฏละิบมัตีคิกวับาผมู้สสูงุขอใานยกุ าพรรด้อามเนทิน้ังชสีว่งิตเสใรนิมสกังคารมจแ้างลงะาสนาผมู้สาูรงอถคายงไุทว่ีเ้ซหึ่งมศาักะยสภมาตพาแมลศะักบยทภบาาพทแใลนะกสามรรรถนะ
สสรน้าับงสสรนรคุนส์ ใงัหค้ผมู้สเูงปอ็นาอยีกุมหีสน่วึง่ แนรรง่วพมลทังใานงกสาังรคชม่วยขจบััดเเคตลร่ือียนมแสลภะพาัฒพแนวาปดรละ้อเทมศทไ่ีดเอ้เช้ือน่ อเดานียววกยับตช่อว่ กงวาัยรอด่ืนาๆเนินชีวิต
ของ(๓ผู้ส) ูงเอพาิ่มยบุแทละบทาุกทชภ่วางควสัย่วใหน้อสื่นามๆารในถใกชา้รร่วรมอกงันรับไดส้อังยค่ามงสมูงีปวรัยะสนิทับธิภสนาพุนใรหว้สมังทคมั้งพแัลฒะนภาาศคักสย่วภนาอพ่ืนบๆุคลากร
ตทรกุ ะภหานคัสก่วแนลแะลยะอนมวรัตับกถรึงรคมุณเพค่ือ่ารขอองงรผบั ู้สกูงาอรดาายเุ นแินลชะีวกติ่อขใอหง้เผกสู้ิดงูกอาารยปุ”รับเปล่ียนมุมมองและทัศนคติของ
สังคมและภาคส่วนอื่นๆ ในการปฏิบัติกับผู้สูงอายุ พร้อมทั้งส่งเสริมการจ้างงานผู้สูงอายุที่เหมาะสม
ตามศักยภาพและสมรรถนะ สนับสนุนให้ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมทางสังคม จัดเตรียมสภาพแวดล้อมที่
เอื้ออานวยต่อการดาเนินชีวิตของผู้สูงอายุและทุกช่วงวัยให้สามารถใช้ร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิ ภาพ
รวมทั้งพัฒนาศักยภาพบคุ ลากรทกุ ภาคส่วนและนวัตกรรมเพื่อรองรับการดาเนนิ ชีวติ ของผสู้ งู อายุ”

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๙

แผนแมบ่ ทข้างตน้ ไดก้ าหนดเปา้ หมายและตัวชีว้ ัดด้านการรองรับสังคมสงู วัยดังตอ่ ไปน้ี

คำ่ เปำ้ หมำย

เป้ำหมำย ตัวช้ีวดั ปี ๒๕๖๑- ปี ๒๕๖๖- ปี ๒๕๗๑- ปี ๒๕๗๖-
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

ภาคกี ารพฒั นามบี ทบาท ดัชนชี ว้ี ัดทุนทางสงั คม เพม่ิ ข้ึน เพ่ิมขนึ้ เพ่ิมขน้ึ เพ่ิมขน้ึ
ในการพฒั นาสังคมมากขึ้น (เฉลย่ี รอ้ ยละ) ร้อยละ ๑๐ รอ้ ยละ ๑๐ รอ้ ยละ ๑๐ รอ้ ยละ ๑๐
อย่างตอ่ เนอื่ ง

ประชากรไทยมีการ สดั ส่วนประชากรอายุ ๒๕–๕๙ ปี ร้อยละ ๖๐ ร้อยละ ๖๕ รอ้ ยละ ๗๐ รอ้ ยละ ๘๐
เตรยี มการก่อนยามสูงอายุ ที่มีการเตรยี มการเพอื่ ยามสูงอายุ
เพอื่ ใหส้ ูงวยั อย่างมคี ณุ ภาพ ทงั้ มิตทิ างเศรษฐกจิ สังคม สุขภาพ
เพ่ิมขนึ้ และสภาพแวดล้อม เทยี บกับจานวน
ประชากรอายุ ๒๕-๕๙ ปี ทงั้ หมด
(เฉลี่ยร้อยละ)

ผสู้ งู อายมุ ีความเป็นอยู่ สัดสว่ นผูส้ ูงอายุทีป่ ระสบปญั หา ลดลง ลดลง ลดลง ลดลง
ที่ดีข้นึ อย่างต่อเนือ่ ง ความยากจนหลายมติ ิลดลง รอ้ ยละ ๑๐ ร้อยละ ๑๕ รอ้ ยละ ๒๐ ร้อยละ ๒๕
(เฉล่ยี ร้อยละ)

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นกำรพัฒนำศักยภำพคนตลอดช่วงชีวิต (พ.ศ.๒๕๖๑-
๒๕๘๐) ได้กาหนดแผนย่อยไว้ด้วยกัน ๕ แผนย่อย เพื่อพัฒนาและยกระดับทรัพยากรมนุษย์ในทุกมิติและใน
ทุกช่วงวัยให้เต็มศักยภาพและเหมาะสม ในส่วนท่ีมีความเช่ือมโยงกับแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓
(พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) น้ัน ประกอบด้วย ๓ แผนย่อยดว้ ยกัน ได้แก่

๑) แผนย่อยกำรสรำ้ งสภำพแวดล้อมที่เอื้อต่อกำรพัฒนำและเสริมสร้ำงศกั ยภำพมนุษย์ โดยมุ่งเน้น
การพัฒนาและยกระดับคนในทุกมิติและในทุกช่วงวัยให้เป็นทรัพยากรมนุษย์ที่ดี เก่ง และมีคุณภาพ
พรอ้ มขบั เคล่ือนการพัฒนาประเทศไปข้างหน้าได้อย่างเต็มศักยภาพ ซ่ึงจาเป็นต้องมีการเสริมสร้างสภาพแวดล้อม
ที่เอือ้ ตอ่ การพัฒนาและเสรมิ สรา้ งศักยภาพทรัพยากรมนุษย์อยา่ งเปน็ ระบบตัง้ แต่ระดบั ครอบครัว ชมุ ชน สงั คม
และการมีระบบและกลไกรองรับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ท่ีมีประสิทธิภาพ โดยมีแนวทางการพัฒนา คือ
(ราชกิจจานเุ บกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วนั ที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) สร้างความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวไทย สร้างครอบครัวท่ีเหมาะสมกับโลกในศตวรรษท่ี ๒๑
โดยส่งเสริมความรู้ในการวางแผนชีวิตที่เหมาะสมกับค่านิยมของคนรุ่นใหม่ และการจัดกิจกรรม
ท่ีเหมาะสมบนฐานความรู้ทางวิชาการตั้งแต่ช่วงต้ังครรภ์และถึงช่วงอายุต่างๆ พัฒนาทักษะชีวิตและ
การเรยี นรู้ การทางาน และการดารงชีวิตอย่างมคี ณุ ภาพของประชากรแต่ละช่วงวัย รวมถึงการให้

แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๐

ทุกภาคส่วนในสังคมเข้ามามีส่วนร่วม พร้อมทั้งการพัฒนาสภาพแวดล้อมท่ีเอ้ือต่อการสร้างครอบครัว
อบอุ่น เข้มแข็ง โดยเน้นการส่งเสริมการเก้ือกูลกันของคนทุกวัยในครอบครัวในการดูแลสมาชิก
ในครอบครัว การส่งเสริมนโยบายการสร้างความสมดุลระหว่างชีวิตและการทางาน การส่งเสริม
สนับสนุนภาคเอกชน สถานประกอบการ จัดบริการท่ีส่งเสริมและพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ และ
สนับสนนุ ครอบครัวในการเล้ยี งดบู ตุ รและการดูแลผสู้ ูงอาย.ุ ..

(๒) สง่ เสรมิ บทบาทการมีส่วนร่วมของภาครัฐ ภาคเอกชน องคก์ รปกครองส่วนท้องถน่ิ ครอบครัว
และชุมชนในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ปลูกฝังและพัฒนาทักษะนอกห้องเรียน สร้างกระบวนการ
เรียนรู้และพัฒนาทักษะของประชากรให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของโลกในอนาคต
สร้างความตระหนกั ถึงความสาคัญของการพฒั นาตนเองและการมีส่วนร่วมในการแกป้ ญั หาและพัฒนา
สงั คม...

(๓) พัฒนาระบบฐานข้อมูลเพ่ือการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ท่ีมีความเชื่อมโยงและบูรณาการ
ข้อมูลด้านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ระหว่างภาคีการพัฒนาต่างๆ โดยการเชื่อมโยงข้อมูลที่เกี่ยวกับ
การศึกษา การพฒั นาตนเอง สุขภาพ และการพัฒนาอาชีพในตลอดชว่ งชวี ิต เพ่อื เสริมและสร้างศักยภาพ
ของการดาเนินงานการพัฒนาทรัพยากรมนุษยต์ ามพันธกิจของแตล่ ะหน่วยงานใหม้ ีความเข้มแข็งและ
ตอบโจทย์ประเทศ เป็นฐานข้อมูลการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของประเทศไทยที่มีประสิทธิภาพและ
ประสิทธิผล สามารถประเมินจุดอ่อน จุดแข็ง และศักยภาพบุคคลของประเทศ นาไปสู่การตัดสินใจ
ระดับนโยบายและปฏิบัติ...รวมถึง...มีธนาคารคลังสมองเพ่ือรวบรวมผูส้ ูงอายุที่มีความรู้ประสบการณ์
และทักษะเพอ่ื ถ่ายทอดความรปู้ ระสบการณแ์ ละทักษะใหเ้ กิดประโยชน์ต่อประเทศชาติ”
๔) แผนย่อยกำรพัฒนำและยกระดับศักยภำพวัยแรงงำน ช่วงวัยแรงงาน เน้นการพัฒนาและ
ยกระดับศักยภาพ ทักษะ และสมรรถนะแรงงานอย่างต่อเน่ือง สอดคล้องกับความสามารถเฉพาะบุคคลและ
ความต้องการของตลาดแรงงาน ทั้งทักษะฝีมือ ทักษะด้านเทคโนโลยี ทักษะภาษา มีการทางานตามหลักการ
ทางานที่มีคุณค่าเพ่ือสร้างผลิตภาพเพ่ิมให้กบั ประเทศ มีวฒั นธรรมการทางานท่ีพึงประสงค์ มคี วามรู้ความเข้าใจ
และมีทักษะทางการเงินเพ่ือให้สามารถบริหารจัดการการเงินของตนเองและครอบครัว มีการวางแผน
ทางการเงินและมีการออม การรับผิดชอบของพ่อแม่ต่อครอบครัว มีการพัฒนาระบบการพัฒนาทักษะ และ
การอานวยความสะดวกในการพัฒนาและยกระดับศักยภาพความรู้ ทักษะฝีมือ ความชานาญพิเศษ การเป็น
ผู้ประกอบการใหม่ และการพัฒนาต่อยอดความรู้ในการสร้างสรรค์งานใหม่ๆ รวมท้ังมาตรการขยายอายุการ
ทางาน ซึ่งมีแนวทางการพัฒนาที่เกี่ยวข้องกับงานด้านผู้สูงอายุ ได้แก่ (ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนท่ี
๕๑ ก วนั ที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

แผนปฏบิ ตั ิการดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๑

“(๒) เสริมสร้างวัฒนธรรมการทางานท่ีพึงประสงค์ และความรู้ความเข้าใจและทักษะทาง
การเงิน เพ่ือเสริมสร้างความม่ันคงและหลักประกันของตนเองและครอบครัว รวมทั้งสร้างเสริม
คุณภาพชวี ิตทีด่ ใี หก้ ับวัยทางานผา่ นระบบการคุ้มครองทางสังคมและการส่งเสริมการออม”
๕) แผนยอ่ ยกำรสง่ เสริมศักยภำพผู้สูงอำยุ มุ่งเสรมิ ศักยภาพผู้สงู อายุในการรว่ มเป็นพลังขับเคลื่อน
ประเทศด้วยการเสริมทกั ษะด้านอาชพี เพ่ือเพม่ิ โอกาสในการทางานเชงิ เศรษฐกิจ มีระบบสง่ เสริมและพัฒนา
ชเสมุีขวษิตภาใายนพนย๕คกขสาุณา)๒อมาร“แง๕ภคสเผ“(ผ๖างัญ๒ูง(ู้สพนิน๑๒อ)ูงตชยา))อ่อเเีว่อยสพาสกิตยุยรื่่องาโทกุิมดเรเต่ีดสำสพสยลใีรรรรมหัฒสอิมิม้าีแก้่งดนกสงนบัเจาาวสรววนเรั้ฒารศยัทมมงิมทรนาคีีรงศษางธาะวักงกฐรนบาายการมทบนรภิจมมผหาพำกั่นา่ขชลพัฒานคอมุักผรนรงชงปทู้สะาผแนรบูงาลู้สะคองบแะูกงือาำกลอหันนยาะา(ลคุรทรปยัมกวคาี่พรุใุ่างปมุ้ชะหเึมงคกรสเ้พปทมะริจร่ันึ่ศรงอกิมจพะงคันศารทสงานักขวทางตุยเมองคบานภทงส์งกตเา้งัังแเอษสคพศนลงนมารผเะไอษบัแู้สดคเงลสฐูงล้ทวแอกะน่มาาลกิาจนุ งมยะา๑แมเรรุใคศลา๓นู้คสรรตะ๖ง่กวอษสรเาาสกบังฐตรมครากคอรรมิเมิจร่วนขจกทัวมูง้าทาแ่ีเเใใรรอี่ปจลจ๕อว้ือท็นะแอม๑ตาพรมลทง่อ่วลกก”ะั้งกมังาทสาขเวรักปรรับัเน้ดางษ็นเทินงาคะพเี่เแลสทน๑ลลื่อรินา๘ังะินมง
ปสุขระภเาทพศขดอ้วกทงยาักผรกษู้สคาูงะลรอใเังนาสใยกหรุิมา้ผตรทู้ปลปักรอรษะดะกะจกอดนอบ้ามบนกีรออาะาราบชมชบีพีกีพหทาเลพร่ีเหจัก่ือม้าปเพงารงะ่ิมะาสกโนอมันทกกคี่เาับหวสาวมใมัยนามะกสั่นสามมครรสทงรทาาถหางนางระเนับศทเผรชาษู้สิงงเูกฐงศอการายิจษยแฐลุลตกักะลิจษสอณงั ดคมะจมีรงนะทาจบนี่เอัดบื้อแทสตลา่ง่อะหเสสกลร่งาักิมเรสสแดูตรลาิมรเะพนทพินัฒักัฒชษนนวี ะาิตา
ในยามสูงอกาายรเุ รโดยี นยมรใู้ีแนนกวาทรทางากงาานรพร่วัฒมนกาันรคะือห(วรา่ างชกกลิจมุ่ จวาัยนุเบกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วันท่ี ๑๘ เมษายน
๒๕๖๒) (๒) ส่งเสริมและพัฒนาระบบการออม เพ่ือสร้างหลักประกันความมั่นคงในชีวิตหลังเกษียณ
แล“ะ(ห๑ล)ักสป่งรเสะรกิมันกทาารงมสีงงั คานมททา่สี ขออดงคผลู้ส้อูงงอกาบั ยคุใวหา้พมจึ่งพาเาปต็นนพเื้นองฐไาดน้ทในางกเาศรรดษาฐรกงชิจวี ิตและร่วมเป็นพลังสาคัญ
ตใใในนหเเใ่อมปหกก้ผกือเ้็นาาู้ปอ(างรรม๓ร้ือทรปทิตพ)ะตี่เราปรก่อัฒงะสก็นอกาก่นงับนมาบอเารติสรผกบเใว่รรู้ศสาชอมกิมรูรงช้ากบัสมษอชวี ันผนีากติีพฐร้สูยัขบกาทะูงุรอิจสี่เหออจหงนวาาชผ้ามุยน่าทุมูส้งางุริงูงชะกทสะาอสนล้งั่ิงนบามรมุ่อยทบแะกวาแุ ี่เลกบับยันหละาบววะมปรัยขยทสารนคุกะส่งะสวเกสเมสา่งทลมรสมรศ่มุรสาิมสถใธารสะนนาหวดุขสระมรวภงัณทัทบกคาาะ้ังผใมพงสนู้สก”อดนกูงาาแูับอายคลรสาาลใผยนรชักู้สุสุน้ชตษูถงมีวลอณาาิตนาอตะปยทดรงรุกาจ่ี พะพนานจรรน้ื จ้อาแจทัดวมลูงส่ีันทใะทจาทาส้ังธทหง่ี่เจาาหเลรัดสงมณักกสรามิสาภะะรูทตาสเแักรงพมลินพษแกะแัฒะวัทบลกดนี่อผะาลยู้าสกร้อทู่อูเงารมอราักียคศาใษนหยลัยะรุ้งั ู้

(๒) ส่งเสริมและพัฒนาระบบการออม เพื่อสร้างหลักประกันความมั่นคงในชีวิตหลังเกษียณและ
หลกั ประกันทางสังคมทีส่ อดคลอ้ งกบั ความจาเปน็ พนื้ ฐานในการดารงชีวิต

(๓) ส่งเสริมสนับสนุนระบบการส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุ พร้อมทั้งจัดสภาพแวดล้อมให้
เปน็ มติ รกับผสู้ งู อายุ อาทิ ส่ิงอานวยความสะดวกในการใช้ชีวิตประจาวนั ทเ่ี หมาะสมกับผสู้ ูงอายุ เมอื ง
ท่ีเป็นมิตรกับผู้สูงอายุ ท้ังระบบขนส่งสาธารณะ อาคารสถานที่ พื้นที่สาธารณะ และท่ีอยู่อาศัยให้เอื้อ
ตอ่ การใช้ชีวติ ของผสู้ ูงอายแุ ละทุกกลุ่มในสงั คม”

แผนปฏบิ ัติการดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๒

แผนแม่บทประเด็นการพัฒนาศักยภาพคนตลอดช่วงชีวิต ได้กาหนดเป้าหมายและตัวชี้วัดท่ีเก่ียวข้อง
กับแผนยอ่ ยการสง่ เสริมศักยภาพผู้สูงอายุ คือ

คำ่ เปำ้ หมำย

เปำ้ หมำย ตัวช้ีวดั ปี ๒๕๖๑ - ปี ๒๕๖๖ - ปี ๒๕๗๑ - ปี ๒๕๗๖ -

๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

แรงงานมศี ักยภาพในการเพม่ิ ผลผลติ ผลติ ภาพแรงงาน ไมต่ ่ากวา่ ไม่ต่ากวา่ ไมต่ า่ กวา่ ไมต่ า่ กวา่
มีทกั ษะอาชพี สงู ตระหนักใน (รอ้ ยละต่อปี) รอ้ ยละ ๒.๕ ร้อยละ ๒.๕ ร้อยละ ๒.๕ ร้อยละ ๒.๕
ความสาคญั ที่จะพัฒนาตนเองให้เต็ม
ศักยภาพ สามารถปรับตัวและเรยี นรู้
สง่ิ ใหม่ตามพลวัตของโครงสรา้ งอาชพี
และความต้องการของตลาดแรงงาน
เพม่ิ ข้นึ

มีคนไทยท่มี ีความสามารถและ สัดส่วนกาลงั เพมิ่ ข้ึน เพิ่มขึน้ เพ่มิ ขน้ึ สัดส่วนผ้สู าเร็จ
ผู้เชย่ี วชาญตา่ งประเทศเข้ามาทา แรงงานด้าน ร้อยละ ๑๐ ร้อยละ ๑๐ รอ้ ยละ ๑๐ การศกึ ษา
วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และ วิทยาศาสตรแ์ ละ วิทยาศาสตร์
นวตั กรรมในอุตสาหกรรมเปา้ หมาย เทคโนโลยี
เพิ่มขน้ึ เทคโนโลยี และ
นวัตกรรมเปน็ รอ้ ย
ละ ๕๐ ของผ้สู าเรจ็
การศึกษาท้ังหมด

ผสู้ ูงอายุมีคณุ ภาพชวี ิตท่ีดี รอ้ ยละผสู้ ูงอายุท่มี ี เพม่ิ ขึน้ เพิม่ ข้ึน เพ่ิมขึ้น เพ่มิ ข้นึ
มีความมั่นคงในชีวิต มที กั ษะ ศกั ยภาพ มงี านทา รอ้ ยละ ๑๐ ร้อยละ ๑๐ รอ้ ยละ ๑๐ รอ้ ยละ ๑๐
การดารงชีวิต เรยี นรพู้ ัฒนา และรายได้
ตลอดชีวติ มสี ว่ นร่วมในกิจกรรมสงั คม เหมาะสม
สรา้ งมลู คา่ เพมิ่ ใหแ้ กส่ ังคมเพม่ิ ขนึ้

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นกำรพัฒนำกำรเรียนรู้ ได้กาหนดประเด็นยุทธศาสตร์
ที่เน้นท้ังการแก้ไขปัญหาในปัจจุบัน และการเสริมสร้างและยกระดับการพัฒนาการศึกษาและการเรียนรู้
ทั้งการศึกษาในระบบ นอกระบบ และการเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยการพัฒนาระบบการเรียนรู้ท่ีตอบสนองต่อ
การเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ ๒๑ มีการออกแบบระบบการเรียนรู้ใหม่ การเปลี่ยนบทบาทครู การเพิ่ม
ประสิทธิภาพระบบบริหารจัดการศึกษา และการพัฒนาระบบการเรียนรู้ตลอดชีวิตเพื่อพัฒนาผู้เรียน
ให้สามารถกากับการเรยี นรู้ท่ีเหมาะสมกับตนเองได้อย่างต่อเนื่องแม้จะออกจากระบบการศึกษาแล้ว ควบคู่กับ
การส่งเสรมิ การพัฒนาคนไทยตามพหุปญั ญาให้เต็มตามศักยภาพ รวมถงึ การสร้างเสริมศกั ยภาพผมู้ ีความสามารถ

แผนปฏบิ ัติการดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๓

พเิ ศษให้สามารถต่อยอดการประกอบอาชีพได้อย่างมน่ั คง โดยประกอบดว้ ย แผนย่อยทเี่ ช่อื มโยงกบั แผนปฏิบัติ
การด้านผ้สู งู อายุ ระยะที่ ๓ ดงั น้ี

๑) แผนย่อยกำรปฏิรูปกระบวนกำรเรียนรู้ที่ตอบสนองต่อกำรเปล่ียนแปลงในศตวรรษที่ ๒๑
ดว้ ยการปรบั เปลีย่ นระบบการเรยี นรู้สาหรบั ศตวรรษท่ี ๒๑ โดยพัฒนากระบวนการเรยี นรู้ในทุกระดับชัน้ ตั้งแต่
ปฐมวัยจนถึงอุดมศึกษาท่ีใช้ฐานความรู้และระบบคิดในลักษณะสหวิทยาการ พัฒนากระบวนการเรียนรู้ของ
ผู้เรียนทุกระดับการศึกษา รวมถึงจัดกิจกรรมเสริมทักษะเพ่ือพัฒนาทักษะสาหรบั ศตวรรษท่ี ๒๑ พัฒนาระบบ
การเรียนรู้เชิงบูรณาการที่เน้นการลงมือปฏิบัติ เพ่ือให้สามารถนาองค์ความรู้ไปใช้สร้างรายได้ รวมถึงมีทักษะ
ด้านวิชาชีพและทักษะชีวิต การพัฒนาระบบการเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยจัดให้มีระบบการศึกษาและระบบ
ฝึกอบรมบนฐานสมรรถนะที่มีคุณภาพสูงและยืดหยุ่น มีมาตรการจูงใจและส่งเสริมสนับสนุนให้คน มีนิสัย
ใฝ่เรียนรู้ พัฒนาตนเอง รวมถึงการยกระดับทักษะวิชาชีพ พัฒนาระบบการเรียนรู้ชุมชนให้เข้าถึงได้ง่ายโดยมี
แนวการพัฒนาที่เก่ียวข้องกับแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ คือ (ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนท่ี ๕๑ ก
วนั ที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) ปรับเปล่ียนระบบการเรียนรู้สาหรับศตวรรษที่ ๒๑ ประกอบด้วย ๔ แนวทางย่อย ได้แก่
(๑) พฒั นากระบวนการเรียนร้ใู นทุกระดบั ชน้ั ต้ังแต่ปฐมวัยจนถึงอุดมศึกษา ทใี่ ช้ฐานความรูแ้ ละระบบ
คดิ ในลกั ษณะสหวทิ ยาการ…ปฏริ ปู การจัดการศกึ ษาในระดับอุดมศกึ ษาโดยเนน้ การเรยี นรทู้ ี่ผูกกับงาน
เพื่อวางรากฐานให้มีสถาบันอุดมศึกษาท่ีสามารถตอบสนองความต้องการของประเทศได้
ในหลากหลายมิติ ทั้งในด้านการผลิตกาลังคนที่มีสมรรถนะและทักษะในสาขาท่ีเป็นที่ต้องการของ
ตลาด การพัฒนาผู้ประกอบการยุคใหม่ที่มีศักยภาพในการสร้างธุรกิจใหม่ที่มีการใช้เทคโนโลยี
นวัตกรรม และสามารถไปสู่ตลาดต่างประเทศได้ รวมถึงมีนักวิจัยและนวัตกรที่สามารถสร้างสรรค์
ผลงานวิจัยและนวัตกรรมท่ีมีคุณภาพ สามารถส่งเสริมสนับสนุนการพัฒนาประเทศในด้านเศรษฐกิจ
และสังคมเปน็ อย่างดี (๒) พัฒนากระบวนการเรยี นรขู้ องผู้เรยี นทุกระดบั การศึกษา รวมถงึ จดั กิจกรรม
เสริมทักษะเพ่ือพัฒนาทักษะสาหรับศตวรรษที่ ๒๑ มีการผสมผสานเทคโนโลยีเข้ากับเน้ือหาและ
วิธีการสอน โดยใช้เทคโนโลยีสนับสนุนทฤษฎีการเรียนรู้แบบใหม่ในการพัฒนาเน้ือหาและทักษะแบบ
ใหม่ เทคโนโลยีเพ่ือการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑ ควรมีคุณลักษณะท่ีมีชีวิต มีพลวัต มีปฏิสัมพันธ์ การ
เช่ือมต่อและมีส่วนร่วม (๓) พัฒนาระบบการเรียนรู้เชิงบูรณาการที่เน้นการลงมือปฏิบัติมีการสะท้อน
ความคดิ /ทบทวนไตร่ตรอง โดยเน้นการเรยี นการสอนทเี่ สริมสร้างทักษะชีวิต และสามารถนามาใช้ต่อ
ยอดในการประกอบอาชีพไดจ้ รงิ และ (๔) พัฒนาระบบการเรียนรู้ท่ีให้ผเู้ รียนสามารถกากับการเรียนรู้
ของตนได้ เพื่อให้สามารถนาองค์ความรู้ไปใช้สร้างรายได้ รวมถึงมีทักษะด้านวิชาชีพและทักษะชีวิต
โดยใชส้ ื่อผสมอย่างหลากหลาย...

(๔) พัฒนาระบบการเรียนรู้ตลอดชีวิต ประกอบด้วย ๕ แนวทางย่อย ได้แก่ (๑) จัดให้มีระบบ
การศกึ ษาและระบบฝึกอบรมบนฐานสมรรถนะที่มีคุณภาพสงู และยืดหยุ่น (๒) มมี าตรการจูงใจและ

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๔

ส่งเสริมสนับสนุนให้คนใฝ่เรียนรู้ พัฒนาตนเอง รวมถึงการยกระดับทักษะวิชาชีพ (๓) พัฒนาระบบ
การเรียนรู้ชุมชนให้เข้าถึงได้ทุกที่ทุกเวลา โดยความร่วมมือจากภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชา
สังคม (๔) พัฒนาระบบเครือข่ายเทคโนโลยีดิจิทัลและดิจิทัลแพลตฟอร์ม ส่ือดิจิทัลเพ่ือการศึกษา
ในทุกระดับ ทุกประเภท การศกึ ษาอยา่ งทวั่ ถึงและมีประสิทธิภาพ และ (๕) พฒั นาโปรแกรมประยุกต์
หรือส่ือการเรียนรู้ดิจิทัลที่มีคุณภาพท่ีนักเรียน นักศึกษา และประชาชนสามารถเข้าถึงและใช้
ประโยชน์ในการเรยี นรแู้ ละพฒั นาตนเองผ่านเทคโนโลยีสมัยใหมไ่ ด้”

แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ประเด็นการพัฒนาการเรียนรู้มีเป้าหมายและตัวช้ีวัดที่เช่ือมโยง

สแู่ ผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ ดงั นี้

เป้ำหมำย ตัวชวี้ ดั ปี ๒๕๖๑ - คำ่ เปำ้ หมำย ปี ๒๕๗๖ -
๒๕๖๕ ๒๕๘๐
ปี ๒๕๖๖ - ปี ๒๕๗๑ -
๒๕๗๐ ๒๕๗๕

คนไทยมีการศึกษาท่ีมี คะแนน PISA เฉล่ยี ๔๗๐ เฉล่ยี ๔๘๐ เฉลย่ี ๔๙๐ เฉล่ีย ๕๑๐
คุณภาพตามมาตรฐานสากล ดา้ นการอา่ น คะแนน คะแนน
เพมิ่ ขน้ึ มที กั ษะทจี่ าเปน็ ของ คณิตศาสตร์ และ คะแนน คะแนน
โลกศตวรรษที่ ๒๑ สามารถ วิทยาศาสตร์
ในการแกป้ ญั หา ปรับตวั อันดบั ท่ี ๔๕ อันดบั ที่ ๔๐ อนั ดบั ที่ ๓๕ อันดับท่ี ๓๐
สือ่ สาร และทางานรว่ มกับ (คะแนนเฉลยี่ )
ผอู้ นื่ ได้อยา่ งมีประสิทธผิ ล
เพ่มิ ข้นึ มีนสิ ัยใฝเ่ รยี นรู้ อนั ดับขดี
อยา่ งตอ่ เนอื่ งตลอดชวี ติ ความสามารถใน
การแขง่ ขันของ
ประเทศด้าน
การศึกษา

คนไทยไดร้ ับการพัฒนาเตม็ ความสามารถใน ไม่น้อยกวา่ ไม่น้อยกวา่ ไม่นอ้ ยกวา่ ไมน่ ้อยกว่า
ตามศักยภาพตามความถนดั การแข่งขันของ ๕๐.๑ คะแนน ๕๖.๖๓ คะแนน ๖๙ คะแนน ๗๒.๔๙ คะแนน
และความสามารถของพหุ ประเทศไทยใน (เทียบเท่าคา่ เฉล่ยี
ปัญญาดีข้นึ ระดบั สากลดีขนึ้ (เทียบเทา่
(GTCI) (คะแนน) คา่ เฉลยี่ ของ ของภมู ภิ าค
ภมู ภิ าคยโุ รป) อเมรกิ าเหนือ)

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นกำรเสริมสร้ำงให้คนไทยมีสุขภำวะที่ดี มุ่งเน้นการ
เสริมสร้างการจัดการสุขภาวะในทุกรูปแบบ ท่ีนาไปสู่การมีศักยภาพในการจัดการสุขภาวะท่ีดีได้ด้วยตนเอง
พร้อมท้งั สนบั สนนุ ให้ทุกภาคสว่ นมีส่วนรว่ มในการสรา้ งเสรมิ ให้คนไทยมสี ุขภาวะที่ดี และมที กั ษะด้านสุขภาวะ
ทเ่ี หมาะสม การพัฒนาระบบบรกิ ารสุขภาพทท่ี ันสมยั สนบั สนนุ การสรา้ งสุขภาวะที่ดี เนน้ คณุ ภาพและความ

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๕

ครอบคลุมของระบบบริการ รวมถึงการพัฒนาและสร้างระบบรับมือปรับตัวต่อโรคอุบัติใหม่และอุบัติซ้าท่ีเกดิ
จากการเปล่ียนแปลงภมู อิ ากาศ โดยแผนแม่บทน้มี แี ผนย่อยทเี่ ชื่อมโยงมาส่แู ผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นผู้สูงอายุ ไดแ้ ก่

๑) แผนย่อยกำรสร้ำงควำมรอบรู้ด้ำนสุขภำวะและกำรป้องกันและควบคุมปัจจัยเสี่ยงท่ีคุกคำม
สุขภำวะ เน้นการสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาวะ โดยพัฒนาองค์ความรู้และการสื่อสารด้านสุขภาวะที่ถูกต้อง
และเช่ือถือได้ให้แก่ประชาชน จนสามารถสร้างทักษะในการจัดการสุขภาวะตนเองของประชาชน ซึ่งมีแนวทาง
การพฒั นา คอื (ราชกจิ จานเุ บกษา เลม่ ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วันท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) สร้างเสริมความรู้เพ่ือเพิ่มศักยภาพในการจัดการสุขภาวะของคนทุกกลุ่มวัย อาทิ ผ่าน
การพัฒนาส่ือเพื่อส่งเสริมและเผยแพร่องค์ความรู้ด้านสุขภาพและสุขภาวะที่ถูกต้องให้ประชาชน
สามารถเขา้ ถึงโดยสะดวก และนาไปใช้ในการจดั การสุขภาพได้อย่างเหมาะสม

(๒) พัฒนาภาคีเครือข่ายประชาชน ชุมชน ท้องถิ่น ให้มีความรู้เก่ียวกับการเจ็บป่วยและตาย
จากโรคที่ป้องกันได้ มีศักยภาพในการป้องกันและควบคุมปัจจัยเสี่ยงท่ีคุกคามสุขภาวะได้ด้วย
ตัวเอง นาไปสู่การพึ่งตัวเอง และมีการกระจายอานาจการวางแผน การตัดสินใจ เพ่ือให้ดาเนินการ
ด้านสุขภาพต่างๆ ตอบสนองต่อความจาเป็นในพ้ืนท่ีอย่างแท้จริง รวมท้ังการพัฒนาระบบเฝ้าระวัง
ป้องกนั และควบคมุ ทกุ ระดับ

(๓) การพฒั นาระบบเฝา้ ระวัง ป้องกัน ควบคุม และกลไกการสื่อสารประชาสัมพันธ์แบบบรู ณาการ
ทุกระดบั เพอื่ ลดภยั คุกคามท่ีเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาสุขภาวะคนไทย

(๔) กาหนดมาตรการป้องกันและควบคุมปัจจัยเสี่ยงท่ีคุกคามสุขภาวะ โดยผลักดันการสร้างเสริม
สขุ ภาวะในทกุ นโยบายท่ีใหห้ นว่ ยงานทุกภาคสว่ นมสี ่วนร่วมในการรับผดิ ชอบต่อสขุ ภาพของประชาชน
เพอ่ื ลดภยั คุกคามที่เป็นอปุ สรรคตอ่ การพัฒนาสขุ ภาวะคนไทย”
๒) แผนย่อยกำรใช้ชุมชนเป็นฐำนในกำรสร้ำงสภำพแวดล้อมที่เอ้ือต่อกำรมีสุขภำวะที่ดี โดยจัด
สภาพแวดล้อมทางกายภาพ เพ่ือเออ้ื ต่อการยกระดบั สุขภาวะของประชาชน สง่ เสรมิ สนับสนุนใหเ้ กดิ มาตรการ
ของภาครัฐท่ีสนับสนุนสินค้าท่ีเป็นมิตรต่อสุขภาพประชาชน การวิเคราะห์ความเสี่ยง การประเมินความ
ต้องการด้านสุขภาพ เพ่ือการกาหนดนโยบายและขับเคล่ือนการดาเนินงานด้านการป้องกันและควบคุมปัจจัย
เสี่ยงที่คุกคามสุขภาวะ ในระดับชุมชน ตาบล อาเภอ และระดับจังหวัด รวมทั้งสร้างการมีส่วนร่วมเฝ้าระวัง
ป้องกัน และแก้ไขปัญหาสุขภาพ และการพัฒนาคุณภาพบริการอนามัยแบบบูรณาการร่วมกับชุมชน ซ่ึงมี
แนวทางการพฒั นาทีเ่ กีย่ วขอ้ ง ไดแ้ ก่ (ราชกิจจานเุ บกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วันที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๖

“(๑) จัดสภาพแวดล้อมทางกายภาพท่ีเป็นมิตรต่อสุขภาพและเอ้ือต่อการมีกิจกรรมสาหรับ
ยกระดับสุขภาวะของสังคม อาทิ พื้นท่ีสวนสาธารณะในชุมชน โครงข่ายเส้นทางสัญจรทางเท้าและ
ทางจักรยานที่เชื่อมโยงกับแหล่งที่อยู่อาศัย แหล่งงาน สถานศึกษา และพื้นท่ีนันทนาการของชุมชน
การจัดการพื้นที่สีเขียวของชุมชน

(๒) ส่งเสริมสนับสนุนให้เกิดมาตรการของภาครัฐท่ีสนับสนุนสินค้าท่ีเป็นมิตรต่อสุขภาพ
ประชาชน อาทิ ฉลากสินค้าชุมชนเพื่อสุขภาพ มาตรการลดหย่อนภาษีกับผู้ประกอบการ และ
สนับสนนุ การพฒั นาเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่ช่วยในการเสรมิ การมีสขุ ภาวะ

(๓) สร้างการมีส่วนร่วมเฝ้าระวัง ป้องกัน และแก้ไขปัญหาสุขภาพ และการพัฒนาคุณภาพ
บริการอนามัยแบบบูรณาการร่วมกับชุมชน รวมทั้งพัฒนาการวิเคราะห์ความเสี่ยง การประเมิน
ความต้องการด้านสุขภาพ เพ่ือการกาหนดนโยบายและขับเคลื่อนการดาเนินงานด้านการป้องกันและ
ควบคุมปัจจัยเสี่ยงที่คุกคามสุขภาวะ ในระดับชุมชน ตาบล อาเภอ และระดับจังหวัด โดยพัฒนา
แนวทางและศักยภาพบุคลากรสาธารณสุขและหน่วยงานระดับท้องถิ่นและชุมชน ในเร่ืองอาชีวอนามัย
สิ่งแวดลอ้ ม”

๔) แผนย่อยกำรกระจำยบริกำรสำธำรณสุขอย่ำงทั่วถึงและมีคุณภำพ เน้นการกระจายบริการ

สาธารณสุขอย่างทั่วถึงและมีคุณภาพเพ่ือลดความเหลื่อมล้าในการเข้าถึงบริการทางสาธารณสุข ด้วยการพัฒนา
สถานพยาบาลให้เพ่ิมบุคลากรทางการแพทย์ให้เพียงพอและนาเทคโนโลยีดิจิทัลมาช่วยในการขยาย
การให้บริการ รวมทั้งยกระดับคุณภาพการให้บริการตามมาตรฐานสากลท่ัวทุกพื้นที่ โดยมีแนวทางการพัฒนา
คือ (ราชกิจจานุเบกษา เลม่ ๑๓๖ ตอนท่ี ๕๑ ก วนั ท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) ปฏิรูประบบการจัดบริการสาธารณสุขระดับปฐมภูมิและบริการดูแลระยะยาวสาหรับ
ผู้สูงอายุท่ีมีภาวะพ่ึงพิงไปยังส่วนภูมิภาค โดยเฉพาะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พัฒนารูปแบบ
และคุณภาพการบรกิ ารปฐมภูมิ และเพ่ิมขดี ความสามารถของระบบและบุคลากร รวมท้งั จดั ให้มีกลไก
ช่วยเหลือและสนับสนุนสวัสดิการชุมชนที่ครอบคลุมการให้ความช่วยเหลือด้านค่าใช้จ่ายที่จาเป็น
เพ่ือให้ประชากรกลุ่มเป้าหมายเข้าถึงบริการจากสถานพยาบาลของรัฐในพื้นท่ีได้ อาทิ ค่าใช้จ่าย
การเดินทางไปสถานพยาบาล รวมทั้งจัดให้มีบริการด้านสุขภาพเชิงรุกทั้งในด้านการให้คาปรึกษา
การควบคมุ และป้องกันกลุ่มเสยี่ งท่จี ะเกิดปญั หาเร้ือรังต่อสุขภาพ และการสง่ เสรมิ ด้านสุขอนามยั

(๒) พัฒนากาลังคนและบุคลากรด้านสุขภาพสู่ความเป็นมืออาชีพ สร้างและพัฒนากลไก
การบรหิ ารจัดการระบบการผลติ และพัฒนาบคุ ลากรดา้ นสุขภาพตลอดจนส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพ
ของเครือขา่ ยด้านสขุ ภาพ”

แผนปฏบิ ัติการดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๗

๕) แผนยอ่ ยกำรพัฒนำและสร้ำงระบบรับมือและปรับตัวต่อโรคอุบัติใหม่และโรคอุบตั ิซ้ำทเ่ี กิดจำก
กำรเปล่ียนแปลงสภำพภูมิอำกำศ ให้ความสาคัญกับเผยแพร่ความรู้สุขภาพและสร้างความตระหนักของ
ประชาชน เร่ืองโรคอุบัติใหม่และโรคอุบัติซ้าที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ พัฒนาโครงสร้างระบบ
สาธารณสุข เครือข่ายเตือนภัยและเฝ้าระวังโรคและภัยสุขภาพให้มีคุณภาพและมีประสิทธิภาพในการรองรับ
การปรับตัวจากการเปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศ และพัฒนาและยกระดับระบบรับมือปรับตัวต่อโรคอุบัตใิ หม่
และโรคอุบัติซ้าที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ได้แก่ ระบบสาธารณสุขส่ิงแวดล้อมและเวชศาสตร์
ป้องกันท้ังระบบ การติดตามตรวจสอบและเฝ้าระวังโรคอุบัติใหม่และอุบัติซ้า รวมท้ังศึกษาวิจัยสร้าง
องค์ความรู้ด้านการสง่ เสริมสุขภาพและการป้องกันโรคในประชากรทุกกลมุ่ โดยเฉพาะกลุ่มเปราะบาง เพิ่มขีด
ความสามารถในการติดตาม วิเคราะห์และประเมินแนวโน้มสถานการณ์ปัญหาโรคอุบัติใหม่และอุบัติซ้า และ
สร้างความพร้อมของภาคีเครือข่ายในการรับมือกับภาวะฉุกเฉินจากโรคระบาดต่างๆ โดยมีแนวทางการ
พัฒนา คือ (ราชกจิ จานเุ บกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วันท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) เผยแพร่ความรู้สุขภาพและสร้างความตระหนักของประชาชน เรื่องโรคอุบัติใหม่และโรค
อุบัติซ้าที่เกิดจากการเปล่ียนแปลงภูมิอากาศ โดยพัฒนาโครงสร้างระบบสาธารณสุข เครือข่ายเตือน
ภัยและเฝ้าระวังโรคและภัยสุขภาพให้มีคุณภาพและมีประสิทธิภาพในการรองรับการปรับตัวจากการ
เปล่ียนแปลงสภาพภมู อิ ากาศ”

แผนแม่บทนี้มีเป้าหมายและตัวช้ีวัดท่ีเกี่ยวเนื่องกับแผนปฏิบัติการด้านผู้สงู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-
๒๕๘๐) ได้แก่

ค่ำเป้ำหมำย

เปำ้ หมำย ตวั ช้ีวัด ปี ๒๕๖๑- ปี ๒๕๖๖ - ปี ๒๕๗๑ – ปี ๒๕๗๖ -
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

ประชาชนมคี วามรอบรู้ดา้ นสขุ ภาวะ อัตราความรอบรู้ รอ้ ยละ ๕๐ รอ้ ยละ ๖๐ ร้อยละ ๘๐ รอ้ ยละ ๑๐๐
สามารถดูแลสุขภาพ มีพฤตกิ รรม ด้านสขุ ภาวะของ
สุขภาพทีพ่ ึงประสงค์ และสามารถ ประชากร
ปอ้ งกนั และลดโรคที่สามารถ
ปอ้ งกนั ได้ เกดิ เปน็ สงั คมบ่มเพาะ
จิตสานึกการมสี ขุ ภาพดสี ูงขน้ึ

การเขา้ ถงึ บริการสาธารณสขุ ดัชนคี วามก้าวหน้า ทกุ จังหวัด ทกุ จงั หวดั ทกุ จงั หวดั ทกุ จงั หวดั
มคี วามเหล่อื มลา้ ลดลง ของการพัฒนาคน ไมต่ า่ กวา่ ไม่ตา่ กว่า ไม่ตา่ กว่า ไม่ต่ากว่า
ด้านสุขภาพ ๐.๖๗ ๐.๖๘ ๐.๖๙ ๐.๗๐

แผนปฏบิ ตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๘

เป้ำหมำย ตัวชวี้ ดั ปี ๒๕๖๑- ค่ำเปำ้ หมำย ปี ๒๕๗๖ -
๒๕๖๕ ๒๕๘๐
คนไทยมสี ขุ ภาวะทด่ี ขี น้ึ และ อายุคาดเฉลี่ยของ ปี ๒๕๖๖ - ปี ๒๕๗๑ –
มีความเปน็ อยดู่ เี พม่ิ ขน้ึ การมสี ุขภาพดี ไมน่ อ้ ยกว่า ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ไมน่ ้อยกวา่
(อายเุ ฉล่ีย) ๖๘ ปี ๗๕ ปี
ไมน่ ้อยกว่า ไมน่ ้อยกว่า
๗๐ ปี ๗๒ ปี

ประชาชนมคี วามรอบรู้ อตั ราความรอบรู้ รอ้ ยละ ๕๐ รอ้ ยละ ๖๐ ร้อยละ ๘๐ รอ้ ยละ ๑๐๐
ด้านสขุ ภาวะสามารถดแู ลสขุ ภาพ ดา้ นสุขภาวะของ
มพี ฤตกิ รรมสขุ ภาพทีพ่ ึงประสงค์ ประชากร
และสามารถป้องกันและลดโรค
ทสี่ ามารถป้องกนั ได้ เกดิ เป็นสงั คม
บ่มเพาะจติ สานกึ การมสี ุขภาพดี
สูงขน้ึ

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นควำมเสมอภำคและหลักประกันทำงสังคม มีประเด็น
ทีเ่ ชอ่ื มโยงมาสู่แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) คอื การสร้างหลักประกันทางสังคม
ท่ีครอบคลุมและเหมาะสมกับคนทุกช่วงวัย ทุกเพศสภาพ และทุกกลุ่ม โดยเฉพาะกลุ่มด้อยโอกาสและ
กลุ่มเปราะบาง รวมทั้งการปิดช่องว่างการคุ้มครองทางสังคมอื่นๆ สร้างความเป็นธรรมและลดความเหล่อื มลา้
ในทุกมิติ โดยการสร้างหลักประกันทางสังคมที่สอดคล้องกับความจาเป็นพ้ืนฐานในการดารงชีวิต โดยเฉพาะ
อย่างยิง่ ใหแ้ กก่ ลมุ่ ผู้สูงอายุ โดยมีแผนยอ่ ยทเ่ี กยี่ วขอ้ งกับแผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุฉบับนี้ คือ

๑) แผนย่อยกำรคุ้มครองทำงสังคมขั้นพ้ืนฐำนและหลักประกันทำงเศรษฐกิจ สังคม และสุขภำพ
เน้นการขยายความคุ้มครองทางสังคมข้ันต่าให้ทุกชีวิตสามารถดารงชีวิตได้อย่างสมกับความเป็นมนุษย์
โดยเป็นสวัสดิการท่ีทุกภาคส่วนร่วมกันรับผิดชอบ สร้างระบบคุ้มครองและป้องกันแบบถ้วนหน้า และพัฒนา
ระบบหลักประกันทางสังคมดา้ นสุขภาพและเศรษฐกิจให้มปี ระสทิ ธิภาพและความคุ้มคา่ ครอบคลุมอย่างทั่วถึง
และเป็นธรรม รวมถึงการส่งเสริมการทางานท่ีมีคุณค่าและคุ้มครองผู้บริโภคให้ได้รับสินค้าและบริการ
ที่ปลอดภัยและได้มาตรฐาน เพ่ือให้เกิดความเป็นธรรมและลดความเสียเปรียบของผู้บริโภค โดยมีแนวทาง
การพัฒนา คือ (ราชกิจจานเุ บกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วนั ที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) ขยายฐานความคุ้มครองทางสังคม โดยกาหนดระดับมาตรฐานขั้นต่าของสวัสดิการแต่ละ
ประเภทแตล่ ะกลุ่มเป้าหมายให้เหมาะสมและชัดเจน เพอื่ ปอ้ งกันไม่ให้ประชาชนทุกช่วงวัยต้องประสบ
ภาวะความยากจนกรณีประสบเหตุการณ์ที่ทาให้ต้องสูญเสียรายได้ เพ่ือเป็นหลักประกันในการดาเนิน
ชีวติ ทางสงั คมได้ โดยการจัดระบบหรือมาตรการในรูปแบบต่างๆ ให้สามารถค้มุ ครองสิทธขิ ั้นพื้นฐาน

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๑๙

ของประชาชนทุกคน บริการสังคม การประกันสังคม การช่วยเหลือทางสังคม การคุ้มครองอย่างเป็น
ทางการและไม่เปน็ ทางการ…

(๒) สร้างหลักประกันสวัสดิการสาหรับแรงงาน ส่งเสริมและสนับสนุนให้เกิดความตระหนักของ
การทางานท่ีมีคุณค่า ที่สามารถตอบสนองความต้องการเกี่ยวกับชีวิตการทางานของมนุษย์ได้
โดยส่งเสริมให้แรงงานมีโอกาสและรายได้ มีสิทธิในด้านต่างๆ การได้แสดงออก การได้รับการยอมรับ
ความมัน่ คงของครอบครวั การไดพ้ ัฒนาตนเอง การไดร้ ับความยตุ ิธรรม และการมีความเท่าเทยี มทางเพศ
และส่งเสริมให้มีกลไกพิทักษ์และคุ้มครองแรงงาน ส่งเสริมความปลอดภัยในการทางานของแรงงาน
ให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล...รวมท้ังการสร้างหลักประกันสวัสดิการสาหรับแรงงาน ทั้งแรงงาน
ในระบบและแรงงานนอกระบบ เพื่อให้กาลังแรงงานทุกกลุ่มได้เข้าสู่ระบบประกันสังคมอย่างท่ัวถึง
รวมถึงการส่งเสริมให้มีการจ้างงานผู้สูงอายุเพ่ือยืดช่วงเวลาที่ผู้สูงอายุจะสามารถทาประโยชน์
สรา้ งสรรค์ทั้งดา้ นเศรษฐกิจและสังคม และชว่ ยใหผ้ ูส้ ูงอายุสามารถพ่ึงตนเองด้านรายได้ รวมทั้งยัง
เปน็ ทางเลอื กที่สาคัญ ทจี่ ะชว่ ยบรรเทาปญั หาจากการลดลงของประชากรวัยแรงงานอกี ดว้ ย

(๓) ปรับปรุงระบบและกลไกในการคุ้มครองผู้บริโภค พัฒนาระบบและกลไกการคุ้มครอง
ผูบ้ ริโภคให้มีประสทิ ธิภาพและสนบั สนุนองคก์ รของผู้บริโภคให้มคี วามเข้มแข็ง ป้องกันการละเมิดสิทธิ
ผูบ้ รโิ ภคและอานวยความยตุ ิธรรมแก่ผ้บู ริโภค สนับสนุนการบริโภคอย่างย่ังยืน รวมถงึ การพัฒนาระบบ
รับรองคุณภาพขององค์กรคุ้มครองผู้บริโภค เสริมสร้างการเรียนรู้ของผู้บริโภคให้มีความตระหนัก
ในสิทธิหน้าที่และมีภูมิคุ้มกันในการบริโภคและซื้อสินค้า และส่งเสริมให้ภาคีการพัฒนาต่างๆ มีบทบาท
ในการสนับสนุนการคมุ้ ครองผูบ้ ริโภคไดอ้ ยา่ งเปน็ รปู ธรรม”
๒) แผนย่อยมำตรกำรแบบเจำะจงกลุ่มเป้ำหมำยเพ่ือแก้ปญั หำเฉพำะกลุ่ม เนน้ การพัฒนามาตรการ
และพัฒนากลไกสนับสนุนช่วยเหลือประชาชนในกลุ่มเปราะบาง มีความเสี่ยงสูง และมีความสามารถในการ
ปรับตัวต่า เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรของรัฐในการแก้ปัญหาให้ตรงจุดและตรงกับกลุ่มท่ี
ตอ้ งการความช่วยเหลืออย่างแทจ้ ริงและเหมาะสม โดยมแี นวทางการพฒั นา คือ (ราชกจิ จานุเบกษา เล่ม ๑๓๖
ตอนที่ ๕๑ ก วันที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) จัดใหม้ รี ะบบและกลไกในการให้ความช่วยเหลือกลุ่มเป้าหมาย โดยพฒั นาระบบและกลไก
ในการให้ความช่วยเหลือกลุ่มเป้าหมายท่ีต้องการความช่วยเหลือเป็นพิเศษ เพื่อให้สามารถให้ความ
ช่วยเหลือกับกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลายและครอบคลุมครบทุกกลุ่ม ทั้งเด็ก สตรี ผู้สูงอายุ ผู้มีความ
บกพร่องทางร่างกาย เหย่ือของความรุนแรงต่างๆ และการค้ามนุษย์ แรงงานในภาคการผลิตที่มี
ความเสีย่ ง ผ้ตู ิดเชอื้ และบุคคลทตี่ อ้ งการการดแู ลเปน็ พเิ ศษ

แผนปฏบิ ัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๐

(๒) ส่งเสริมและจัดหาโครงสร้างพ้ืนฐานท่ีเหมาะสมให้ประชากรกลุ่มต่างๆ โดยเฉพาะกลุ่ม
เด็ก-เยาวชน สตรี ผู้พกิ าร ผ้สู ูงอายุ และผดู้ อ้ ยโอกาสทางสังคม เพ่อื ใหเ้ ขา้ ถึงบรกิ ารของรัฐและโอกาส
ทางสังคมได้อยา่ งเท่าเทยี ม และสง่ เสรมิ ความมัน่ คงดา้ นทีอ่ ย่อู าศยั

(๓) ระดมพลังความร่วมมือสร้างโอกาสและการมีส่วนร่วมของชุมชน โดยการส่งเสริมการจัด
สวัสดิการชุมชนในรูปแบบพ่ึงตนเอง ส่งเสริมให้ครอบครัวและชุมชนเป็นสถาบันพื้นฐานใน
การจัดระบบการคุ้มครองทางสังคมแก่สมาชิกของตน โดยมีภาคีต่างๆ เก้ือหนุนตามศักยภาพ/
ความพร้อมของแต่ละภาคีโดยภาครัฐส่งเสริมให้เกิดการประสานความร่วมมือจากทุกภาคส่วน
สนับสนุนการรวมกลุ่มองค์กรชุมชนและเชื่อมโยงเป็นเครือข่าย รวมท้ังมีการใช้กลไกท่ีมีอยู่แล้วใน
การเปน็ ทุนทางสงั คมใหเ้ กิดประโยชน์สูงสดุ ตอ่ การค้มุ ครองกลมุ่ เป้าหมายในสงั คม

(๔) สนับสนุนให้มีการพัฒนาและนาระบบข้อมูลและเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการจัดสวัสดิการ
และสร้างหลักประกันทางสังคมของทุกภาคส่วน อาทิ การพัฒนาระบบฐานข้อมูลกลางสวัสดิการ
สังคมที่เช่ือมโยงกับระบบฐานข้อมูลต่างๆ และส่งเสริมให้มีการแลกเปล่ียนข้อมูลระหว่างภาคีพัฒนา
ต่างๆ โดยเฉพาะระดับครัวเรือนและชุมชน เพ่ือนาไปสู่การยกระดับการคุ้มครองทางสังคมและ
หลักประกันทางสังคม”

แผนแม่บทประเด็นความเสมอภาคและหลักประกันทางสังคมมีเป้าหมายแ ละตัวช้ีวัดท่ีเชื่อมโยงสู่
แผนปฏบิ ตั กิ ารด้านผูส้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ดงั น้ี

เป้ำหมำย ตวั ช้วี ัด คำ่ เป้ำหมำย

ปี ๒๕๖๑- ปี ๒๕๖๖- ปี ๒๕๗๑- ปี ๒๕๗๖-
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

คนไทยทุกคน โดยเฉพาะ สัดสว่ นประชากรกลมุ่ ด้อยโอกาสและ รอ้ ยละ ร้อยละ ร้อยละ ร้อยละ

กลุ่มดอ้ ยโอกาสและกลุ่ม กลมุ่ เปราะบางทีไ่ ดร้ บั ความคุ้มครองตาม ๘๐ ๙๐ ๑๐๐ ๑๐๐

เปราะบางไดร้ ับการคมุ้ ครอง มาตรการคุ้มครองทางสังคม อยา่ งนอ้ ย ๙

และมหี ลักประกนั ทางสงั คม กรณี ไดแ้ ก่ (๑) เจ็บป่วย (๒) คลอดบตุ ร

เพ่มิ ข้ึน (๓) ตาย (๔) ทุพพลภำพ/พกิ ำร (๕) เงนิ

ชว่ ยเหลือครอบครัวหรือบตุ ร (๖) ชรำภำพ

(๗) ว่างงาน (๘) ผูอ้ ยใู่ นอปุ การะ และ

(๙) การบาดเจบ็ จากการทางาน

มีระบบและกลไกในการให้ ดัชนีความยากจนแบบหลากหลายมติ ิของ ลดลง ลดลง ลดลง ลดลง
ความชว่ ยเหลือกลุ่มเปา้ หมาย กล่มุ เปา้ หมายทตี่ อ้ งการความชว่ ยเหลือ ร้อยละ รอ้ ยละ รอ้ ยละ ร้อยละ
๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๑

เป้ำหมำย ตัวช้ีวัด คำ่ เปำ้ หมำย

ท่ีตอ้ งการความช่วยเหลือเปน็ ปี ๒๕๖๑- ปี ๒๕๖๖- ปี ๒๕๗๑- ปี ๒๕๗๖-
พเิ ศษได้ครอบคลมุ มากยง่ิ ขนึ้ ๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นกำรวิจัยและพัฒนำนวัตกรรม มุ่งให้ประเทศไทยมี
ความสามารถในการแข่งขันด้านโครงสร้างพ้ืนฐานทางเทคโนโลยี และด้านโครงสร้างพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์
ของประเทศเพม่ิ สูงข้ึน และมีมลู คา่ การลงทุนวิจยั และพฒั นานวัตกรรมต่อผลติ ภัณฑ์มวลรวมในประเทศเพิ่มข้ึน
อย่างต่อเน่ือง รวมทั้ง กาหนดตัวชี้วัดผลการดาเนินงานท่ีสาคัญ ท้ังน้ีเพื่อให้การดาเนินการวิจัยและพัฒนา
นวตั กรรมของประเทศไทยสามารถตอบโจทย์ความต้องการของประชาชนกลุ่มตา่ งๆ ในประเทศ ยกระดับภาค
การผลิตและบริการ แก้ไขปัญหาของสังคม พัฒนาการบริหารจัดการภาครัฐ รวมท้ัง รักษาและฟื้นฟู
ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมของประเทศ ตลอดจนมุ่งเน้นการบูรณาการหน่วยงานด้านการวิจัย และ
พัฒนานวัตกรรม การบริหารจัดการงานวิจัย และการสร้างองค์ความรู้พื้นฐานต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
โดยมแี ผนย่อย ทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั งานด้านผสู้ ูงอายุ คือ

๑) แผนย่อยกำรวิจัยและพัฒนำนวัตกรรม ด้ำนเศรษฐกิจ แผนย่อยแรกนี้มุ่งเน้นการวิจัยและ
พัฒนำนวตั กรรมทตี่ อบโจทยค์ วำมต้องกำรของประเทศ ยกระดบั ผลติ ภาพการผลิตด้านการเกษตร ศกั ยภาพ
ของผู้ประกอบการภาคอุตสาหกรรมและบริการที่สามารถใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ได้จริง โดยส่งเสริมให้
ภาคเอกชนมีบทบาทนา รวมทั้งการสร้างเครือข่ายร่วมกับภาคการศึกษา ท้ังในระดับประเทศและนานาชาติ
โดยมีแนวทางการพัฒนาท่ีเกี่ยวข้องกับงานด้านผู้สูงอายุ ได้แก่ (ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนท่ี ๕๑ ก
วันท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๒) พฒั นาอุตสาหกรรมแห่งอนาคต โดยการส่งเสริมการวจิ ัย พัฒนา และประยุกตใ์ ช้นวัตกรรม
ในภาคอุตสาหกรรมเป้าหมายของประเทศ ได้แก่ อุตสาหกรรมชีวภาพ อุตสาหกรรมความม่ันคง
อุตสาหกรรมพลังงาน อุตสาหกรรมดิจิทัล ข้อมูล และปัญญาประดิษฐ์ และอุตสาหกรรมอาหาร ยา
และเคร่ืองสาอาง โดยมีประเด็นการวิจัยท่ีสาคัญ อาทิ ชีววัตถุและวัคซีน สมุนไพร วิทยาการหุ่นยนต์
และระบบอัตโนมัติ ความปลอดภัยไซเบอร์ พลังงานทดแทนและพลังงานทางเลือก โครงข่ายพลังงาน
อัจฉริยะ การกักเก็บพลังงาน การบินและอวกาศ การขนส่งระบบราง การเช่ือมต่อของสรรพส่ิง และ
ขอ้ มลู ขนาดใหญ่

(๓) พัฒนาบริการแห่งอนาคต โดยการส่งเสริมการวิจัย พัฒนา และประยุกต์ใช้นวัตกรรมใน
ภาคบริการเปา้ หมายของประเทศ ได้แก่ การบริการทางการแพทย์ การทอ่ งเท่ยี วเชงิ อนุรักษท์ ่ีมีคณุ ภาพ

แผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๒

อย่างยัง่ ยืน และการบรกิ ารขนสง่ และโลจิสตกิ ส์ เพ่ือยกระดับการใหบ้ ริการ เพิ่มทักษะของบุคลากรไทย
ที่สอดคลอ้ งกบั ความต้องการของตลาด โดยมีประเดน็ การวิจัยทสี่ าคัญ อาทิ ระบบแพทยป์ ฐมภูมิการ
ดูแลผู้สูงอายุ การบริการทางการแพทย์แบบแม่นยา การท่องเท่ียวเชิงส่งเสริมสุขภาพ การท่องเท่ียวเชิง
อนรุ ักษส์ ิง่ แวดลอ้ มและวัฒนธรรม และการกระจายสินค้า ระบบโลจิสตกิ ส์อจั ฉรยิ ะ”

๒) แผนย่อยกำรวิจัยและพัฒนำนวัตกรรม ด้ำนสังคม เน้นประเด็นสาคัญทางสังคมของประเทศท่ี
ต้องใช้การวิจัยและนวัตกรรม เป็นเคร่ืองมือในการขับเคล่ือนสังคมไทย ได้แก่ การยกระดับคุณภาพชีวิตของ
ประชาชนทุกกลุ่ม ทั้งดา้ นสุขภาพ การศกึ ษา และการเข้าถึงบริการและสวัสดิการของรฐั การเตรียมความพร้อม
ของประชาชนไทยเพ่ือรองรับกระแสโลกาภิวัตน์ของวัฒนธรรมโลกท่ีรวดเร็วข้ึนในยุคดิจิทัล รวมทั้งการเข้าสู่
สงั คมสูงวยั โดยมแี นวทางการพัฒนาทเี่ ก่ยี วข้องกับงานดา้ นผู้สูงอายุ ได้แก่ (ราชกจิ จานุเบกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนท่ี
๕๑ ก วนั ท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) พัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ โดยการส่งเสริมการวิจัย พัฒนา และ
ประยุกต์ใช้นวัตกรรมในการพัฒนาศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ของประเทศตลอดทุกช่วงวัย (ปฐมวัย
วัยเด็ก วัยเรียน วัยแรงงาน วัยสูงอายุ) การตระหนักถึงพหุปัญญาของมนุษย์ที่หลากหลาย เพื่อให้
ประชาชนไทยมีทักษะความร้แู ละเป็นกาลงั ในการพัฒนาประเทศ...สุขภาวะในช่วงปฐมวัย การปลกู ฝัง
ความเป็นคนดี มีวินัย และจิตสาธารณะในวัยเรียน การพัฒนาทักษะและสมรรถนะท่ีจาเป็น
ในศตวรรษท่ี ๒๑ ในวยั เรียนและวัยแรงงาน บคุ ลากรทางการศึกษา ครู หลักสูตรและกระบวนการสอน
การสง่ เสรมิ ศักยภาพผู้สงู อายุ ระบบบริการสาธารณสขุ และวทิ ยาศาสตร์ทางการกีฬา

(๒) สรา้ งความเสมอภาคทางสังคม โดยการสง่ เสริมการวิจัย พัฒนา และประยกุ ต์ใช้นวตั กรรม
ในการแก้ปัญหาความเหลื่อมล้าในสังคม เพ่ือลดความแตกต่างทางด้านรายได้ รายจ่าย การเข้าถึง
บริการข้ันพื้นฐาน และเพิ่มความเสมอภาคในกระบวนการยุติธรรม โดยมีประเด็นการวิจัยที่สาคัญ
อาทิ การจดั การทดี่ นิ ทากิน ระบบหลักประกันสุขภาพของรัฐ การเสริมสร้างความเขม้ แข็งของชุมชน
และกระจายอานาจ การเข้าถึงบริการสาธารณะและกระบวนการยตุ ิธรรม

(๓) ปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐ โดยการส่งเสริมการวิจัย พัฒนา
และประยุกต์ใช้นวัตกรรมในการพัฒนาการบริหารจัดการภาครัฐ เพื่อให้มีความทันสมัย ตอบสนอง
ความต้องการ และให้บริการประชาชนได้อย่างสะดวกรวดเร็วและโปร่งใส โดยมีประเด็นการวิจัยท่ี
สาคัญ อาทิ รฐั บาลดจิ ทิ ลั ระบบขอ้ มูลขนาดใหญ่ภาครฐั กลไกการพัฒนาในเชิงพน้ื ที่”

๔) แผนย่อยกำรวิจัยและพัฒนำนวัตกรรม ด้ำนองค์ควำมรู้พ้ืนฐำน เน้นการวิจัยท่ีสร้างองค์ความรู้
พื้นฐานเพื่อการสะสมองค์ความรู้ การต่อยอดไปสู่การประยุกต์ใช้องค์ความรู้ และการต่อยอดไปสู่นวัตกรรม
ทางเศรษฐกิจหรือนวัตกรรมทางสังคม รวมทั้งการสร้างนวัตกรรมเพ่ือให้ภาคอุตสาหกรรมสามารถนาไปใช้
ประโยชน์โดยตรง ผา่ นการสร้างและพฒั นาเทคโนโลยฐี าน เพื่อใหป้ ระเทศไทยเปน็ ผู้นาในระดบั นานาชาติ

แผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๓

ในงานวิจัยที่ประเทศไทยมีความเข้มแข็ง โดยมีแนวทางการพัฒนาที่เกี่ยวข้องกับแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอ ายุ
ดงั น้ี (ราชกิจจานเุ บกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วนั ท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๒) พัฒนาองค์ความรู้พ้ืนฐานทางสังคมและความเป็นมนุษย์ โดยการส่งเสริมการวิจัย พัฒนา
และประยุกต์ใช้นวัตกรรมในการพัฒนาองค์ความรู้พื้นฐานทางสังคมและความเป็นมนุษย์ เพ่ือสร้าง
องค์ความรู้ทางด้านสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ของประเทศ รวมทั้งนาไปใช้ประโยชน์ต่อยอดในเชิง
เศรษฐกิจและสังคม โดยมีประเด็นการวจิ ัยที่สาคัญ อาทิ ชุมชนของไทย ด้านศิลปะ วัฒนธรรม ภาษา
ดนตรี วรรณกรรมของไทย ความภาคภูมิใจในความเป็นไทย และสานึกในการดูแลรับผิดชอบต่อ
บา้ นเมือง มรดกวฒั นธรรม”

แผนแม่บทนี้ มีเปา้ หมายและตัวชี้วัดที่เกี่ยวขอ้ งกับแผนปฏบิ ัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ คอื

คำ่ เป้ำหมำย

เปำ้ หมำย ตวั ช้วี ดั ปี ๒๕๖๑– ปี ๒๕๖๖– ปี ๒๕๗๑– ปี ๒๕๗๖–
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

ภาคอุตสาหกรรมการผลติ และ อตั ราการขยายตวั ของ เฉลีย่ รอ้ ยละ เฉลี่ยรอ้ ยละ เฉล่ียร้อยละ เฉล่ียรอ้ ยละ
บรกิ าร สรา้ งมลู คา่ เพิ่มสงู ขึน้ จาก ภาคอตุ สาหกรรมการผลิตและ ๕ ตอ่ ปี ๕ ตอ่ ปี ๕ ต่อปี ๕ ต่อปี
การวิจัยและนวตั กรรมสง่ ผลให้ บรกิ ารทสี่ รา้ งมลู ค่า
เกดิ การขยายตวั เพมิ่ ขึน้ จาก เพมิ่ สูงขึน้ จากการวจิ ยั
ปัจจบุ นั

วิสาหกิจในกลมุ่ เปา้ หมายด้าน จานวนวสิ าหกิจทีม่ ีนวตั กรรม เพมิ่ ข้นึ เพิม่ ข้ึน เพม่ิ ขึน้ เพิ่มขน้ึ
เศรษฐกจิ ท่ีมีนวตั กรรมเพมิ่ ขึ้น ทม่ี สี ดั ส่วนของรายไดจ้ าก ๑ เทา่ ๒ เท่า ๓ เทา่ ๕ เท่า
ผลติ ภณั ฑ์นวตั กรรมตอ่ รายได้ จากปีฐาน จากปฐี าน จากปีฐาน จากปีฐาน
ท้ังหมดเพม่ิ ขนึ้

ความสามารถในการแข่งขันดา้ น การจดั อันดบั โดย ๑ ใน ๓๐ ๑ ใน ๓๐ ๑ ใน ๓๐ ๑ ใน ๓๐
โครงสรา้ งฐานทางเทคโนโลยี สภาเศรษฐกจิ โลกและ
และดา้ นโครงสร้างพื้นฐานทาง สถาบันการจดั การนานาชาติ
วทิ ยาศาสตรข์ องประเทศเพม่ิ สงู ข้ึน

มูลคา่ การลงทนุ วิจยั และพฒั นา สัดส่วนมูลคา่ การลงทนุ วจิ ยั รอ้ ยละ ๑.๕ ร้อยละ ๑.๗ รอ้ ยละ ๑.๙ ร้อยละ ๒.๐
นวตั กรรมตอ่ ผลติ ภณั ฑม์ วลรวม พฒั นา และนวัตกรรมตอ่
ในประเทศเพ่มิ ข้นึ ผลิตภณั ฑ์มวลรวมในประเทศ
(รอ้ ยละของผลติ ภณั ฑ์
มวลรวมในประเทศ)

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๔

ค่ำเปำ้ หมำย

เป้ำหมำย ตัวชี้วดั ปี ๒๕๖๑– ปี ๒๕๖๖– ปี ๒๕๗๑– ปี ๒๕๗๖–
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐
ประเทศไทยมขี ดี ความสามารถ อันดับความกา้ วหน้าทาง
ของเทคโนโลยฐี านท้งั ๔ ดา้ น เทคโนโลยีชวี ภาพ เทคโนโลยี อนั ดับ ๑ ใน อันดับ ๑ ใน อนั ดับ ๑ ใน อันดับ ๑ ใน
ทัดเทียมประเทศที่ก้าวหนา้ ใน วัสดุ นาโนเทคโนโลยี และ ๒๐ ของ ๑๕ ของ ๑๐ ของ ๕ ของ
เอเชยี เทคโนโลยีดิจิทลั ประเทศที่ ประเทศที่ ประเทศท่ี ประเทศท่ี
กา้ วหนา้ ใน กา้ วหนา้ ใน ก้าวหนา้ ใน
เอเชีย เอเชีย เอเชยี กา้ วหนา้ ใน
เอเชีย

 แผนแม่บทภำยใตย้ ทุ ธศำสตรช์ ำติ ประเด็นกำรบริกำรประชำชน และประสิทธิภำพภำครัฐ แผน
แม่บทน้ีมุ่งปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐให้เปน็ ท้ังเป้าหมายและเครื่องมือกลไกในการ
รองรับการขับเคลื่อนของยุทธศาสตร์ชาติด้านอ่ืนๆ โดยเน้นการพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐให้มี
ความทนั สมยั ภาครัฐมีขนาดเหมาะสมกับภารกจิ มสี มรรถนะสูง ตอบสนองปญั หาความตอ้ งการของประชาชน
สามารถกา้ วทนั การเปลย่ี นแปลง โดยมแี ผนย่อยท่เี ช่อื มโยงมาส่แู ผนปฏบิ ตั ิการดา้ นผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ ได้แก่

๒) แผนย่อยกำรบริหำรจัดกำรกำรเงินกำรคลัง เน้นการบูรณาการเชื่อมโยงภาครัฐ เพื่อให้เกิด
ประโยชน์สูงสุดของการใช้งบประมาณ การจัดการรายได้รายจ่ายอย่างมีประสิทธิภาพ คุ้มค่าและประหยัด
มุ่งพัฒนาประเทศไปในทิศทางเดียวกัน ซึ่งมีแนวทางการพัฒนาที่เกี่ยวข้องกับแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ คือ
(ราชกจิ จานเุ บกษา เลม่ ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วนั ท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๕) กาหนดให้มีการติดตามประเมินผลสัมฤทธิ์การดาเนินการตามยุทธศาสตร์ชาติและ
ผลสัมฤทธ์ิของแผนงาน/โครงการ ท้ังในภารกิจพื้นฐาน ภารกิจยุทธศาสตร์ และภารกิจพ้ืนท่ี มีการ
ติดตามประเมินผลทั้งก่อนเร่ิมโครงการ ระหว่างดาเนินการ และหลังการดาเนินงาน เป็นการติดตาม
ประเมินผลท้ังระบบ ต้ังแต่ปัจจัยนาเข้า กระบวนการดาเนินการ ผลผลิต ผลลัพธ์ และผลกระทบต่อ
การบรรลุเป้าหมายตามยทุ ธศาสตร์ชาติ โดยพฒั นาการเชอื่ มโยงข้อมูล เพ่ือใหส้ ามารถตรวจสอบ และ
นาไปสู่การปรับแนวทางการดาเนินงานที่เหมาะสมได้อย่างต่อเนื่อง พร้อมท้ังเปิดโอกาสให้ผู้มีส่วนได้
ส่วนเสียเข้ามามีส่วนร่วมในการติดตามประเมินผล และจัดให้มีการรายงานการติดตามประเมินผล
ในการบรรลุเป้าหมายต่อสาธารณะเป็นประจา รวมท้ังการตรวจสอบโดยองค์กรอิสระต้องเป็นไปเพ่ือ
สง่ เสรมิ การขับเคลือ่ นยุทธศาสตร์ชาติ”

๓) แผนย่อยด้ำนกำรปรับสมดุลภำครัฐ เน้นการให้ภาคส่วนอ่ืนๆ อาทิ ภาคประชาชน ภาคเอกชน
หรือประชารัฐโมเดล สามารถเข้ามาแบ่งเบาภาระในการแก้ไขและตอบสนองความต้องการของตัวเองในพื้นที่
ส่งผลให้ภาครัฐมขี นาดที่เหมาะสม และทุกภาคสว่ นมสี ว่ นรว่ มในการตัดสินใจเพือ่ ก่อใหเ้ กดิ บริการสาธารณะ

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๕

เพ่ือประชาชน โดยมีแนวทางการพัฒนาที่เก่ียวข้องกับงานด้านผู้สูงอายุ ได้แก่ (ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๖
ตอนที่ ๕๑ ก วันท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) เปดิ โอกาสให้ทุกภาคส่วนเขา้ มามีส่วนร่วมในการดาเนินการบริการสาธารณะและกิจกรรม
สาธารณะอย่างเหมาะสม กาหนดความสัมพันธ์และการพัฒนาบทบาทในฐานะของหุ้นส่วน
การพัฒนาในการดาเนินภารกิจที่สาคัญระหว่างการบริหารราชการส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค
ส่วนท้องถิ่น และการสนับสนุนให้ภาคีการพัฒนาต่างๆ โดยเฉพาะชุมชน เอกชน ในรูปแบบโมเดล
ประชารฐั มารว่ มดาเนินการในบริการสาธารณะและกจิ กรรมสาธารณะตา่ งๆ โดยจดั ให้มีการ
ตรวจสอบความซ้าซ้อน การวิเคราะห์และทบทวนภารกิจของภาครัฐให้สอดคล้องกับการขับเคลื่อน
ยุทธศาสตร์ชาติ เพื่อกาหนดภารกิจหลักท่ีให้ภาครัฐดาเนินการ อาทิ การกาหนดนโยบาย การตัดสินใจ
และการกาหนดแนวทางการพัฒนาภาครัฐท่ีสาคัญ สามารถตรวจสอบการทางานของภาครัฐได้
อยา่ งเหมาะสม การกากบั ดูแลการแปลงนโยบายสู่การปฏิบัติ การกากับการให้บริการสาธารณะให้เป็นไป
ตามมาตรฐานและมีการคานึงถึงความม่ันคงของมนุษย์และรัฐ และจัดใหม้ ีการยุบเลิกภารกิจที่ไม่จาเป็น
รวมท้ังเข้ามาเป็นส่วนหน่ึงในการพัฒนาบริการสาธารณะที่สร้างคุณค่าร่วมกันระหว่างทุกภาคส่วน
การถ่ายโอนภารกิจให้ภาคส่วนอื่นรับไปดาเนินการ…พร้อมท้ังจัดให้มีการเตรียมความพร้อมหรือการ
สนับสนุนภาคส่วนต่างๆ ในการร่วมดาเนินภารกิจของภาครัฐ ปรับปรุงบทบาทและกลไกภาครัฐให้
เป็นผู้สนับสนุนและอานวยความสะดวกในการประกอบการ รวมท้ังการกาหนดกฎระเบียบท่ี
ไม่เปน็ อปุ สรรคตอ่ การดาเนินธรุ กิจภาคเอกชนทุกขนาดและสอดคล้องกับทิศทางการพฒั นาประเทศ
ในระยะยาว

(๒) ส่งเสริมบทบาทองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยการพัฒนาและสร้างความเข้มแข็งให้กับ
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้เป็นหน่วยงานที่มีสมรรถนะสูง สามารถบริหารจัดการตนเองได้มี
ประสิทธิภาพ ตั้งอยู่บนหลักธรรมาภิบาล และมีมาตรฐานการให้บริการ เทียบเท่ามาตรฐานสากล
เพ่ิมอิสระในการให้บริการสาธารณะและกิจกรรมสาธารณะที่หลากหลาย มีบทบาทเชิงยุทธศาสตร์
ระดับพื้นที่ มีระบบภาษีและรายได้ของท้องถิ่นอย่างเหมาะสมต่อการจัดสรรงบประมาณ กาลังบุคลากร
และองค์ความรู้ในการแก้ไขปัญหา พัฒนาพื้นท่ีทั้งในมิติเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และมิติอื่นๆ
ร่วมกับชุมชนท้องถิ่น ภาคเอกชน และภาคีอื่นๆ ที่คานึงถึงผลประโยชน์ของประเทศ ประชาชน และ
ความตอ้ งการของคนทกุ กลุม่ ทุกวยั และทกุ เพศสภาวะ”

แผนแมบ่ ทภายใตย้ ุทธศาสตร์ชาติ ประเดน็ การบรกิ ารประชาชน และประสทิ ธภิ าพภาครัฐ มีเป้าหมาย
และตัวช้ีวดั ทเ่ี ชือ่ มโยงสแู่ ผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผ้สู งู อายุ ระยะที่ ๓ ดังนี้

แผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๖

คำ่ เปำ้ หมำย

เปำ้ หมำย ตัวช้วี ดั ปี ๒๕๖๑– ปี ๒๕๖๖– ปี ๒๕๗๑– ปี ๒๕๗๖–
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐
หน่วยงานภาครฐั บรรลุ
ผลสมั ฤทธติ์ ามเปา้ หมาย รอ้ ยละของโครงการท่ี แผนงาน/ ร้อยละ ๕๐ ของ รอ้ ยละ ๗๕ ของ โครงการ
ยุทธศาสตร์ชาติ มผี ลสัมฤทธิ์ต่อ โครงการภายใต้ โครงการทไ่ี ดร้ ับ โครงการทไี่ ดร้ บั ทง้ั หมดทไี่ ดร้ บั
เปา้ หมายยุทธศาสตร์ ๑๕ ประเดน็ งบประมาณมี งบประมาณมี งบประมาณมี
ชาติ เร่งดว่ นของแผน ผลสมั ฤทธ์ติ อ่ ผลสัมฤทธติ์ อ่ ผลสมั ฤทธติ์ อ่
แมบ่ ทภายใต้
ยุทธศาสตรช์ าติ เป้าหมาย เปา้ หมาย เปา้ หมาย
ยทุ ธศาสตร์ชาติ ยทุ ธศาสตร์ชาติ ยุทธศาสตรช์ าติ

เปิดโอกาสใหภ้ าคสว่ นต่างๆ ระดับความสาเร็จการ ไม่น้อยกวา่ ไม่น้อยกวา่ ไมน่ ้อยกว่า ไมน่ ้อยกวา่
มีสว่ นรว่ มในการจัดบริการ เปิดให้ภาคส่วนอืน่ เขา้ ร้อยละ ๒๐ ร้อยละ ๓๕ ร้อยละ ๕๐ รอ้ ยละ ๗๕
สาธารณะและกจิ กรรม มาดาเนินการบริการ
สาธารณะอย่างเหมาะสม สาธารณะ ไม่น้อยกว่า ไมน่ ้อยกวา่
รอ้ ยละ ๗๐ รอ้ ยละ ๘๐
องค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ คา่ คะแนนการประเมนิ ไมน่ ้อยกว่า ไม่น้อยกว่า
ต้องมีสมรรถนะและสรา้ ง ร้อยละของเทศบาล ร้อยละ ๙๐ ร้อยละ ๑๐๐
ความทันสมัยในการ และองคก์ ารบรหิ าร
จัดบริการสาธารณะและ ส่วนตาบลทนี่ าแผน
กิจกรรมสาธารณะใหก้ บั ชุมชนสู่การพฒั นา
ประชาชน ท้องถนิ่ ไดต้ ามเกณฑ์ท่ี
กาหนด (LQM)

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๗

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นกฎหมำยและกระบวนกำรยุติธรรม กาหนดข้ึนเพ่ือ
เป็นกลไกสาคัญตอบสนองต่อการขับเคล่ือนยุทธศาสตร์ชาติด้วยการมุ่งเน้น ให้กฎหมายมีความเป็น พลวัต
ที่สอดคล้องเหมาะสมกับการเปล่ยี นแปลงในบริบทต่างๆ และสอดคล้องความต้องการของประชาชน ตลอดจน
มีกระบวนการยุติธรรมท่ีเคารพสิทธิมนุษยชนและปฏิบัติต่อประชาชนโดยเสมอภาค มีความเป็นกลาง
น่าเชื่อถือ โปร่งใส ส่งผลให้เป้าหมายการพัฒนายุทธศาสตร์ชาติในทุกด้านบรรลุความสาเร็จในการสร้าง
สังคมไทยให้เป็นสังคมที่เป็นธรรม ลดความเหลื่อมล้าในทุกมิติ และเป็นไปเพ่ือประโยชน์ต่อส่วนรวมของ
ประเทศ โดยแมผีแนผนแยม่อบยททภเ่ี ำกย่ี ใวตข้ยอุทงกธับศงำาสนตดร้า์ชนำผตสู้ ิ ูงปอราะยเุดด็นงั กนฎ้ี หมำยและกระบวนกำรยุติธรรม กาหนดข้ึนเพื่อ
เป็นกลไ๑ก)สแาคผัญนยต่อยบกสำนรอพงัฒต่อนกำากรฎขหับมเำคยล่ือโดนยเุทนธ้นศกาาสรตดรา์ชเนาิตนิดก้วารยปกราับรมปุ่งรเุงนแ้นกใ้ไหข้กยฎกหเมลาิกยกมฎีคหวมาามยเใปห็น้มพีเทล่าวทัต่ี
จทา่สี เปอ็นดคแลอ้ะสงเอหดมคาละ้อสงมบกรับิบกทาแรเลปะลไม่ียน่เปแ็นปอลุปงใสนรบรคริบต่อทกตา่ รงพๆัฒแนลาะปสอระดเคทลศ้องจคาวกากมาตรน้องากเทาครขโนอโงลปยรีดะิจชิทาชัลนนตวัตลอกรดรจมน
ทมาีกงรกะฎบหวมนายกมาารปยรุตะิธยรุกรตม์ใทช้่ีเแคลาะรสพง่ สเสิทรธมิ ิมใหนุ้ปษรยะชชนาแชนลมะีสป่วฏนิบรัตว่ ิมต่อยป่ารงะจชริงาจชังนแโลดะยเปเสน็ มรอูปภธรารคมมรีควมวาทมง้ั บเปรู ็ณนกากลารง
เนช่ืาอเมชโ่ือยถงือกฎโปหรม่งาใยสทสุก่งลผาลดใับหช้เ้ัปน้ใาห้เมชา่ือยมกโายรงพกัฒนอนยา่ายงุทเธปศ็นาเสอตกรภ์ ชาาพติไใมน่ขทัดุกกดัน้านมบีกรารรลนุคาวกาฎมหสมาเารย็จไใปนใกชา้อรยส่ารง้ามงี
ปสรังะคสมิทไทธิภยาใหพ้เปม็นีควสาังมคโมปทร่ีเงปใส็นซธ่ึงรเรปม็นกลลดไคกวสาามคเัหญลท่ือ่ีจมะลน้าาใกนรทะุกบมวินติกแาลระยเุตปิธ็นรไรปมเปพร่ือาปศรจะาโกยคชวนา์ตม่เอหสล่ว่ือนมรลว้ามแขลอะง
คปวราะมเทไมศ่เโทด่ายเมทีแียผมนยโ่อดยยทมเ่ี กีแย่ี นววขทอ้ างกงกบั างารนพดัฒา้ นผาทสู้ งูี่เอกาี่ยยวุ ขด้องั นงก้ี ับแผนปฏิบัติงานด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓ คือ
(ราชกจิ จา๑น)เุ บแผกษนาย่อเลย่มกำ๑ร๓พ๖ัฒตนอำนกทฎ่ี ห๕ม๑ำกย วโดันยทเ่ี น๑้น๘กเามรษดายเนิน๒ก๕าร๖ป๒ร)ับปรุง แก้ไข ยกเลิกกฎหมายให้มีเท่าท่ี
จาเป็นและสอดคล้องบริบทและไม่เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาประเทศ จากการนาเทคโนโลยีดิจิทัล นวัตกรรม
ทางกฎหมายมาประยุกต์ใช้ และสง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนมีสว่ นรว่ มอย่างจรงิ จังและเป็นรูปธรรม รวมท้งั บูรณาการ
เช่ือมโยงกฎหมายทุกลาดับชั้นให้เชื่อมโยงกันอย่างเป็นเอกภาพ ไม่ขัดกัน มีการนากฎหมายไปใช้อย่างมี
ประสิทธิภาพ มีความโปร่งใสซึ่งเป็นกลไกสาคัญท่ีจะนากระบวนการยุติธรรมปราศจากความเหลื่อมล้าและ
ความไม่เท่าเทียม โดยมีแนวทางการพัฒนาที่เก่ียวข้องกับแผนปฏิบัติงานด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ คือ
(ราชกจิ จานุเบกษา เลม่ ๑๓๖ ตอนที่ ๕๑ ก วันท่ี ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

แผนปฏบิ ตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๘

“ (๑) พัฒนากฎหมาย กฎระเบียบ ข้อบงั คบั และมาตรการตา่ งๆ ใหส้ อดคล้องกับบริบท
และเอ้ือต่อการพัฒนาประเทศ โดยประเมินผลสัมฤทธ์ิ ทบทวนความจาเป็นและความ
เหมาะสมของกฎหมายที่มีอยู่ทุกลาดับชั้นของกฎหมาย แก้ไขปรับปรุงกฎหมายให้ทันสมัย
ยกเลิกกฎหมายที่มีเนื้อหาไม่จาเป็นหรือเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาประเทศ เพ่ือให้กฎหมายช่วย
สร้างสรรค์ความเป็นธรรม ลดความเหลื่อมล้า และกระจายความเจริญทางเศรษฐกิจและสังคม
มีความสอดคล้องกับข้อตกลงระหว่างประเทศที่เป็นประโยชน์ต่อประชาชนโดยรวม ให้เอ้ือต่อ
การดาเนินงานของหน่วยงานภาครัฐในการพัฒนาประเทศ เพ่ือรองรับการพัฒนาภูมิภาคและ
จังหวัดท่ีมีประสิทธิภาพ เอื้อต่อการใช้นวัตกรรมท้ังในภาครฐั และเอกชนใหส้ อดคล้องกับบริบท
ที่เปล่ียนแปลงไป เอ้ือต่อการประกอบธุรกิจท้ังในและต่างประเทศท้ังในภาคเกษตร
อุตสาหกรรม บริการ และการท่องเที่ยว โดยเฉพาะการกาหนดวงรอบในการทบทวนปรับปรุง
แก้ไขกฎหมายให้ทันสมัยอยู่ตลอดเวลา รวมทั้งการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมายทุกรอบ
ระยะเวลาท่กี าหนด

(๓) พัฒนาการบังคับใช้กฎหมาย โดยการนาเทคโนโลยีดิจิทัล และนวัตกรรมสมัยใหม่มา
ใช้ในกระบวนการบังคับใชก้ ฎหมายใหเ้ ป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ โปร่งใส ไม่เลือกปฏิบัติ และ
เป็นธรรม และก่อให้เกิดความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ สามารถกล่าวหาและจับกุมผู้กระทาผิดได้
อย่างถูกต้อง และรวดเร็ว รวมทั้งเพิ่มประสิทธิภาพในการบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวด และ
เป็นธรรม”

แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๒๙

แผนแมบ่ ทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ประเดน็ กฎหมายและกระบวนการยตุ ิธรรม มีเปา้ หมายและตัวชี้วัด
ท่เี ชอื่ มโยงสูแ่ ผนปฏิบตั ิการด้านผูส้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ ดงั นี้

คำ่ เปำ้ หมำย

เป้ำหมำย ตัวชว้ี ัด ปี ๒๕๖๑– ปี ๒๕๖๖– ปี ๒๕๗๑– ปี ๒๕๗๖–
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

กฎหมายไม่เป็น สดั ส่วนของ ร้อยละ ๕๐ ของ ร้อยละ ๑๐๐ ร้อยละ ๑๐๐ รอ้ ยละ ๑๐๐
อปุ สรรคตอ่ การ กฎหมายทไ่ี ด้รบั การ กฎหมายทงั้ หมด ของกฎหมาย (กรณีมกี ฎหมาย (กรณมี กี ฎหมาย
พัฒนาภาครัฐและ ทบทวนแกไ้ ข
ภาคเอกชนอย่ภู ายใต้ ปรับปรงุ และ/หรือ - ท้งั หมด บัญญตั ใิ หม่) บัญญัตใิ หม)่
กรอบกฎหมายท่ีม่งุ ยกเลกิ ใหม้ เี นอ้ื หาที่
ใหป้ ระชาชนในวง ไมเ่ ป็นอุปสรรคตอ่ - คดที ่เี ก่ยี วกับ คดีทเ่ี กี่ยวกบั
กว้างได้รบั ประโยชน์ การพฒั นาประเทศ
จากการพัฒนา ทรพั ยากรธรรมชาติ ทรพั ยากรธรรมชาติ
ประเทศโดยทั่วถึง รอ้ ยละจานวนคด/ี
เร่อื งรอ้ งเรียนท่ี
เกยี่ วกบั การไมร่ ับ การค้มุ ครอง การคมุ้ ครอง
ความเป็นธรรมจาก
กฎหมาย ผบู้ รโิ ภค การจา้ ง ผ้บู รโิ ภค การจา้ ง

แรงงานท่ีไมเ่ ปน็ แรงงานทไี่ ม่เปน็

ธรรม และการ ธรรม และการ

ผกู ขาดทางการคา้ ผกู ขาดทางการคา้

ลดลงร้อยละ ๕๐ ลดลงรอ้ ยละ ๗๕

 แผนแม่บทภำยใต้ยุทธศำสตร์ชำติ ประเด็นผู้ประกอบกำรและวิสำหกิจขนำดกลำงและขนำดย่อม
ยุคใหม่ กาหนดขึ้นเพื่อเป็นกรอบแนวทางในการพัฒนาและส่งเสริมผู้ประกอบการยุคใหม่ให้เติบโตอย่าง
เข้มแข็งและก้าวทันและใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีและนวัตกรรมในการขับเคล่ือนธุรกิจ โดยเฉพาะวิสาหกิจ
ขนาดกลางและขนาดย่อมทจ่ี ะกลไกสาคญั ในการขยายตวั ของเศรษฐกิจไทย ใหส้ ามารถแข่งขันในเวทีการค้าโลก
ได้ในระยะ ๒๐ ปีข้างหน้า โดยผู้ประกอบการยุคใหม่จะต้องมีทักษะแห่งอนาคตที่มีความพร้อมทางด้านทัศนคติ
ทักษะความสามารถ และความรู้สาหรับการรับมือกับการแข่งขันท่ีจะรุนแรงขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงอย่าง
รวดเร็วของเทคโนโลยไี ด้ โดยแผนแมบ่ ทฉบบั นีม้ ีแผนยอ่ ยทีเ่ ชอ่ื มโยงกับแผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นผู้สงู อายุ คอื

๔) แผนย่อยกำรสร้ำงระบบนิเวศท่ีเอ้ือต่อกำรดำเนินธุรกิจของผู้ประกอบกำรและวิสำหกิจขนำด
กลำงและขนำดย่อมยคุ ใหม่ พฒั นาปัจจัยแวดล้อมที่เอ้อื ตอ่ การสนับสนนุ และเพิ่มประสทิ ธภิ าพในการดาเนิน

แผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๐

ธุรกิจ โดยการพัฒนาระบบฐานข้อมูลที่เก่ียวกับองค์ความรู้ สถิติ ผลการวิจัยและพัฒนา ทรัพย์สินทางปัญญา
การตลาดและนวัตกรรมใหเ้ ป็นระบบที่เป็นปจั จบุ นั บูรณาการและตอ่ เน่ือง เพื่อส่งเสริมการเขา้ ถงึ และการใช้

ประโยชน์จากฐานข้อมูลในการสร้างโอกาสให้ภาคธุรกิจ รวมถึงสร้างความร่วมมือระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน
ภาคการศึกษา และสถาบันวิชาการทั้งในและระหว่างประเทศในการส่งเสรมิ และพัฒนาผู้ประกอบการร่วมกนั
ยกระดับบริการและโครงสร้างพ้ืนฐานทางคุณภาพให้เอื้อต่อการประกอบธุรกิจ และการพัฒนานวัตกรรมและ
ประยกุ ต์ใชท้ งั้ ในภาครฐั และเอกชน โดยมีแนวการพัฒนาทีเ่ กี่ยวข้อง คือ (ราชกิจจานุเบกษา เลม่ ๑๓๖ ตอนที่
๕๑ ก วันที่ ๑๘ เมษายน ๒๕๖๒)

“(๑) ส่งเสริมการเข้าถึงและการใช้ประโยชน์จากฐานข้อมูลในการสร้างโอกาสให้ภาคธุรกิจ
โดยพัฒนาระบบฐานข้อมูลเก่ียวกับองค์ความรู้ สถิติ ผลการวิจัยและพัฒนา ทรัพย์สินทางปัญญา
การตลาดและนวัตกรรม ให้สามารถดาเนินการประมวลผลข้อมูลขนาดใหญ่ที่มีความซับซ้อน
ซ่ึงรวมถึงการประมวลผลบนกลุ่มเมฆ ให้เป็นระบบที่รวบรวมข้อมูลและองค์ความรู้ที่เป็นปัจจุบัน
บูรณาการ และต่อเน่ืองให้ผู้ประกอบการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ผู้ประกอบการชุมชน
และเกษตรกรสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารท่ีจาเป็นต่อการวางแผนธุรกิจ ตลอดจนต่อยอดความคิด
สรา้ งสรรค์และนวตั กรรมในการพฒั นาสินคา้ และบรกิ ารของวสิ าหกิจประเภทตา่ งๆ”

แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตรช์ าติ ประเด็นผู้ประกอบการและวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมยุคใหม่
มเี ป้าหมายและตัวชี้วัดทเ่ี ช่ือมโยงสแู่ ผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผู้สงู อายุ ระยะที่ ๓ ดงั น้ี

ค่ำเป้ำหมำย

เปำ้ หมำย ตัวชว้ี ัด ปี ๒๕๖๑– ปี ๒๕๖๖– ปี ๒๕๗๑– ปี ๒๕๗๖–
๒๕๖๕ ๒๕๗๐ ๒๕๗๕ ๒๕๘๐

ผปู้ ระกอบการในทกุ ระดับ สดั ส่วนผลติ ภณั ฑม์ วล รอ้ ยละ ๔๕ รอ้ ยละ ๕๐ รอ้ ยละ ๕๕ รอ้ ยละ ๖๐

เปน็ ผู้ประกอบการยคุ ใหม่ท่ี รวมของวิสาหกจิ ขนาด

มบี ทบาทตอ่ ระบบเศรษฐกิจ กลางและขนาดยอ่ ม

เพมิ่ มากขึ้น ต่อผลติ ภณั ฑ์มวลรวม

ในประเทศ

อันดบั นโยบายของภาครัฐ อนั ดบั นโยบายของ อนั ดับที่ ๑๕ อนั ดบั ท่ี ๑๒ อนั ดับที่ ๑๐ อันดับที่ ๑๐
ที่มตี อ่ วสิ าหกจิ และ ภาครัฐท่มี ตี อ่ วสิ าหกิจ
ผู้ประกอบการดา้ นการ และผปู้ ระกอบการ
สนบั สนุนและความ ด้านการสนบั สนนุ และ
สอดคล้องของนโยบายดีข้ึน ความสอดคลอ้ งของ
นโยบาย

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๑

 แผนปฏิรูปประเทศด้ำนสังคม เป็นแผนระดับ ๒ อีกแผนหน่ึงท่ีเป็นแนวทางในการปฏิรูปสังคม
เพ่ือให้เป็นสังคมคุณภาพ โดยการสร้างความม่ันคงทางเศรษฐกิจและสังคม ผ่านการออม สวัสดิการ และ
การลงทุนเพ่ือสังคม การสร้างโอกาสที่เป็นธรรมโดยไม่แบ่งแยกให้แก่คนทุกกลุ่มตามศักยภาพ นอกจากนี้ยังให้
ความสาคัญกับการสร้างสภาพแวดล้อมท่ีเหมาะกับคนทุกกลุ่มทุกวัย การเสริมสร้างพลังทางสังคม โดย
การพฒั นาความรู้และปัญญาในการแกป้ ัญหาและใช้ศักยภาพในชุมชน/ท้องถิน่ และการสร้างความเป็นอันหนึ่ง
อันเดียวกันของสังคม ผ่านการเสริมสร้างพลังแห่งการช่วยเหลืออย่างสร้างสรรค์ของคนในสังคม เพื่อนาไปสู่
การสร้างสังคมคุณภาพในที่สุด

ประเด็นท่ีมีความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ ๒๐ ปี ได้แก่ การสร้างหลักประกันทางสังคม
ทีค่ รอบคลุมและท่วั ถึง เพอ่ื รองรับสังคมสูงวัย การใหค้ วามชว่ ยเหลือกลุ่มผดู้ ้อยโอกาส และการสร้างเสรมิ ชุมชน
ให้เขม้ แข็ง ให้ความสาคัญกับการสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกจิ และสงั คมให้คนทุกกลุ่มในสังคมสูงวัย การสร้าง
โอกาสการเข้าถึงบริการทางสังคมอย่างท่ัวถึง การสร้างสภาพแวดล้อมที่เอ้ือต่อคนทุกกลุ่มวัย ตลอดจนการ
ส่งเสริมศักยภาพชุมชน การปฏิรูปประเทศด้านสังคมยังให้ความสาคัญกับการส่งเสริมศักยภาพของผู้สูงอายุ
เพื่อการพัฒนาคนตลอดช่วงชีวิต นอกจากนี้ข้อเสนอแนวทางปฏิรูปด้านสังคมยังมุ่งไปท่ีการปรับเปล่ียนกลไก
ดาเนินการภาครัฐในสว่ นต่างๆ สาหรับการให้บริการทางสังคมให้มีประสทิ ธภิ าพและประสิทธิผลย่ิงขึ้น

แผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) มีความสอดรับและสามารถเช่อื มโยงกบั
แผนปฏิรูปประเทศด้านสังคม โดยเฉพาะในเป้าหมายรวมของการปฏิรูปท่ีให้ความสาคัญกับการมีหลักประกัน
ทางรายได้ของคนไทยในวัยเกษียณท่ีเพียงพอต่อการดารงชีวิตอย่างมีคุณภาพ และสังคมไทยเป็นสังคม
แห่งโอกาสและไม่แบ่งแยก ซึ่งมีข้อเสนอการปฏิรปู ดา้ นสังคมที่เก่ียวข้อง ได้แก่ (ราชกิจจานเุ บกษา เล่ม ๑๓๕
ตอนที่ ๒๔ ก วันที่ ๖ เมษายน ๒๕๖๑)

- “กำรปฏิรูปกำรออม สวัสดิกำร และกำรลงทุนเพ่ือสังคม” ซึ่งกาหนดเป้าหมายหรือผลอันพึง
ประสงค์และผลสัมฤทธ์ิไว้ ๔ ประการด้วยกัน คือ ๑) ผู้สูงวัยมีหลักประกันรายได้ท่ีพอเพียงเม่ือถึง
วัยเกษียณ ๒) องค์กรปกครองท้องถ่ินและสถาบันทางสังคมมีส่วนร่วมกับภาครัฐในการจัดบริการ
ทางสังคม ๓) ปรับปรุงสิทธิประโยชน์สวัสดิการสังคมให้เหมาะสม เป็นธรรม และมีประสิทธิภาพ
๔) เพิ่มประสทิ ธภิ าพในการจดั เกบ็ รายไดภ้ าครฐั และการออมภาคประชาชน
- กำรปฏิรปู เพ่อื “กล่มุ ผเู้ สียเปรียบในสังคม” เน้นการปฏริ ูปเพื่อสร้างสังคมคุณภาพดว้ ยการเพิ่ม
โอกาสในการเขา้ ถึงสวสั ดกิ ารตามสิทธิขนั้ พื้นฐานไดอ้ ย่างครอบคลุม ทั่วถงึ โดยเฉพาะผู้เสียเปรียบใน
สังคม ซึ่งรวมถึงกลุ่มประชากรสูงอายุ มุ่งปฏิรูปกระบวนการดาเนินงานภาครัฐจากการสงเคราะห์
หรือการให้ มาเปน็ การสรา้ งพลงั ให้แก่กลุ่มเป้าหมาย ให้สามารถพงึ่ ตน ชว่ ยเหลอื สังคม และ

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๒

ขับเคล่ือนพัฒนาประเทศ ประเด็นการปฏิรูปเพ่ือเพ่ิมโอกาสและสร้างพลังของผู้สูงอายุ ได้แก่ ปฏิรูป
ระบบขนส่งสาธารณะไม่ให้เป็นอุปสรรคเพ่ือคนท้ังมวล (Design for All) ที่ยึดหลักการออกแบบสากล
(Universal Design) ต่อคนทุกกลุ่มทุกวัย และปฏิรูประบบโครงสร้างพ้ืนฐานและบริการขนส่ง
สาธารณะทุกระบบ การเสรมิ สร้างศักยภาพผู้สงู อายใุ นการทางาน

 แผนพัฒนำเศรษฐกิจและสังคมแห่งชำติ ฉบับที่ ๑๒ (พ.ศ.๒๕๖๐-๒๕๖๔) จัดเป็นแผนระดับ ๒
ซ่ึงมียุทธศาสตร์ที่เช่ือมโยงและนามาสู่การกาหนดแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
ได้แก่ (ราชกิจจานุเบกษา เลม่ ๑๓๓ ตอนที่ ๑๑๕ ก วนั ท่ี ๓๐ ธันวาคม ๒๕๕๙)

- ยุทธศาสตร์การเสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพทุนมนุษย์ทุกช่วงวัย ให้มีทักษะ ความรู้ และ
ขคับวาเคมลสื่าอมนาพรัฒถเนพา่ิมปขร้ึนะเรทวศมทั้งปยรกะรเะดด็นับกคาุณรปภฏาิพรูปกเาพรื่ศอึกเพษ่ิมาโแอลกะากสาแรเลระียสนรร้าู้ตงลพอลดังชขีวอิตงผพู้สัฒูงนอาารยะุ ไบดบ้แกกา่ ร
ปดูแฏลิรแูปลระะสบรบ้าขงสนภสา่งพสแาวธดาลรณ้อมะทไมี่เห่ใมหา้เปะส็นมอกุปับสสรังรคคมเสพูงื่อวคัยนอทา้ังทมิ วผลลัก(ดDันeใsหig้มnีกฎfoหrมAาlยl)กทาร่ียดึดูแหลลผักู้สกูงาอรายุ
อระอยกะแยบาบวสากล (Universal Design) ต่อคนทุกกลุ่มทุกวัย และปฏิรูประบบโครงสร้างพื้นฐานและ
บ- ริกยาุทรขธศนาสส่งสตารธ์กาารรณสระ้าทงุกครวะาบมบเปก็นาธรรเสรรมมิ แสลระ้าลงศดกัคยวภามาพเหผลู้ส่ืองู มอาลย้าุใในนกสาังรคทมางทาั้นงเร่ืองความแตกต่างของ
ซึง่ มยี ทุ ธศาสแเรตขาผรา้ยน์ทถไพึงเ่ีดชกัฒ้รื่อระนมะหบำโวยเว่ศางนงแรกกษลาละฐรุ่มนกยปาจิุตมรแิธะารลสชระู่กมาสกาแงั รรลคกะมคาเแหทวหานคมง่โดนชแแโำตผลตกนยิตปีขฉ่าฏอบงงบิบัขกัตอทลกิง่ี่มุ ๑คาผรุณ๒ู้ดดภ้อ้า(พนยาพโผ.อศก้สู ก.ูงา๒าอร๕สบา๖ยรรุ๐ิกวรมา-ะ๒รถยภ๕งึะผา๖ทูส้คี่๔งูร๓)อัฐา(พจยรดัว.ุ ศมเป.๒ทน็ ๕ั้งแข๖ผ้อ๖นจ-รา๒ะก๕ดัด๘ับใ๐น๒ก) าร
ได้แก่ (ราชกิจจานเุ บกษา เลม่ ๑๓๓ ตอนที่ ๑๑๕ ก วันที่ ๓๐ ธันวาคม ๒๕๕๙)
- ยุทธศาสตร์การเสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพทุนมนุษย์ทุกช่วงวัย ให้มีทักษะ ความรู้ และ
ความสามารถเพ่ิมข้ึน รวมท้ังยกระดับคุณภาพการศึกษาและการเรียนรู้ตลอดชีวิต พัฒนาระบบ
การดูแลและสร้างสภาพแวดล้อมท่ีเหมาะสมกับสังคมสูงวัย อาทิ ผลักดันให้มีกฎหมายการดูแล
ผู้สูงอายุระยะยาว
- ยุทธศาสตร์การสร้างความเป็นธรรมและลดความเหล่ือมลา้ ในสังคม ทั้งเรื่องความแตกต่างของ
รายได้ระหวา่ งกลุ่มประชากร ความแตกตา่ งของคุณภาพการบริการภาครัฐ รวมทัง้ ขอ้ จากัดในการ
เขา้ ถึงกระบวนการยตุ ิธรรมและเทคโนโลยขี องกลุ่มผดู้ อ้ ยโอกาส รวมถึงผ้สู งู อายุ

แผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๓

๔. ควำมสอดคล้องกับนโยบำย เปำ้ หมำย หรือแผนอ่นื
 มำตรกำรขับเคลื่อนระเบียบวำระแห่งชำติ เร่ือง สังคมสูงอำยุ แม้ว่าประเทศไทยจะมีการ

กาหนดนโยบายและแผนการดาเนินงานด้านผู้สูงอายุมาเป็นเวลาเกือบ ๔ ทศวรรษ แต่การดาเนินงานยังไม่
สัมฤทธ์ิผลเท่าท่ีควร ส่วนหน่ึงน่าจะเน่ืองมาจากนโยบายและการจัดลาดับความสาคัญงานด้านผู้สูงอายุมีการ
แปรผันไปตามนโยบายของรัฐบาลแตล่ ะชดุ ทาให้นโยบายและการดาเนินงานขาดความต่อเน่ือง ด้วยเล็งเห็น
ปัญหาดังกล่าว คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติจึงได้มีมติการประชุมคร้ังที่ ๓/๒๕๖๑ เมื่อวันที่ ๕ กรกฎาคม
๒๕๖๑ เห็นชอบให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เสนอคณะรัฐมนตรีพจิ ารณาเห็นชอบ
ประกาศให้ “สังคมสูงอายุ” ให้เป็นระเบียบวาระแห่งชาติ ต่อมาคณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติจึงได้เสนอ
มาตรการขับเคลื่อนระเบียบวาระแห่งชาติ เรื่อง สังคมสูงอายุ โดยมีวัตถุประสงค์หลัก เพ่ือ ๑) ขับเคลื่อน
มาตรการภายใต้ระเบียบวาระแห่งชาติ เรื่อง สังคมสูงอายุ อย่างเป็นระบบ ๒) บูรณาการการทางานด้าน
ผู้สูงอายุท้ังประเทศ ท้ังระดับนโยบาย หน่วยงาน และพื้นท่ี และ ๓) ติดตาม ประเมินผลการดาเนินงานด้าน
ผสู้ งู อายตุ ามมาตรการภายใตร้ ะเบียบวาระแหง่ ชาติ เรื่อง สงั คมสูงอายุ ทง้ั ประเทศอย่างเป็นระบบ1

เพื่อให้งานด้านผู้สูงอายุได้รับความสนใจจากรัฐบาลอย่างต่อเน่ืองและเพ่ือให้ผู้สูงอายุไทยเป็นพฤฒิพลัง
(Active Aging) มีสุขภาวะที่ดี มีความมั่นคงในชีวิต และมีส่วนร่วมเป็นพลังในการขับเคลื่อนสังคม
ด้วยมาตรการหลัก ๒ มาตรการ ดังนี้ ๑) มาตรการการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุและคนทุกวัย (ประกอบ
ไปด้วยมาตรการย่อย ๖ มาตรการ ไดแ้ ก่ การสร้างระบบคุ้มครองและสวัสดิการผสู้ ูงอายุ ส่งเสรมิ การมีงานทา
และมีรายได้ของผู้สูงอายุ ระบบสุขภาพเพื่อรองรับสังคมสูงอายุ ปรับสภาพแวดล้อมชุมชนและบ้าน
ให้ปลอดภัยกับผู้สูงอายุ ธนาคารเวลาสาหรับการดูแลผู้สูงอายุของประเทศไทย การสร้างความรอบรู้ให้คน
รุ่นใหม่เตรียมความพร้อมในทุกมิติ) และ ๒) มาตรการการยกระดับขีดความสามารถ สู่การบริหารจัดการ
ภาครัฐ ๔.๐ (ประกอบไปด้วยมาตรการย่อย ๔ มาตรการ ได้แก่ ยกระดับความร่วมมือ เสริมสร้างพลังสังคม
สูงอายุ การปรับเปลี่ยนกฎหมาย ระเบียบปฏิบัติ ข้อบังคับให้เอื้อต่อการทางานด้านผู้สูงอายุ ปฏิรูประบบ
ข้อมูลเพ่ือขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงอายุอย่างมีประสิทธิภาพ พลิกโฉมนวัตกรรมเพ่ือลดความเหล่ือมล้าในสังคม
สงู อาย)ุ

1 กรมกจิ การผู้สูงอายุ กระทรวงการพฒั นาสังคมและความมนั่ คงของมนษุ ย.์ ๒๕๖๑. มาตรการขบั เคลื่อนระเบยี บวาระแหง่ ชาติ เร่อื ง สงั คมสงู อายุ
(ฉบับปรบั ปรุง). [pdf]. สบื คน้ จาก http://www.dop.go.th/download/knowledge/th1551432930-155_0.pdf.

แผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๔

 เป้ำหมำยกำรพฒั นำทย่ี ่ังยนื (Sustainable Development Goals–SDGs)
เป้าหมายการพัฒนาท่ีย่ังยืนเป็นเป้าหมายท่ีองค์การสหประชาชาติกาหนดข้ึนเพ่ือให้ประเทศต่างๆ
มุ่งพัฒนาไปในทิศทางเดียวกัน โดยใช้เป็นกรอบในการพัฒนาประเทศระยะ ๑๕ ปี ระหว่างปี พ.ศ.๒๕๕๘-๒๕๗๓
และมีการกาหนดเป็นเป้าหมายและตวั ช้ีวัดเพอื่ ใหบ้ รรลุผลภายในปี พ.ศ.๒๕๗๓ ไว้ ๑๗ เป้าหมาย
เปเ้าปห้ำมหามยำกยากรำพรัฒพนัฒานทำี่ยทั่งี่ยยั่งืนยไืนด้ให(S้คuวsาtมaสinาaคbัญlกeับDปeรvะeเดlo็นpกmารeเปnลtี่ยGนoเปa็นlsส–ังSคDมGสsูง)วัย ท้ังในฐานะท่ีเป็น
แมลุ่งเลจปกพะึงะรยี่มใัฒทะวหกีเิ้งนขด้คาปาอ้็นรเเวรไปปงกทาปะด้้าาาม้าใชงัหหหนทสนามมนทาากี้ าาดยิคศรยยเแทัญบปกกลาาาก็นางะงรับรเเเกดพปปพกลียา้ัฒ็นัฒาุ่มหวโรนกไนมอลวาันาาก้เทดยทบาโคี่ยแสดี่ยื้อั่งวลใยั่งงยหาะยหใืนมชมตืนลไเ้เ่ๆัวเปดัหงชปโ้ใ็นลดว้ี็หนทื่กอัดย้คเ่ีผรมปเเว่าพอฉล้าานบอ่ืพห้ามมใใาแสมนหาะลาากก้บอคะยาารยัญพรทรร่าพพลั่ีฒอกงัฒัุผฒงัยบนคลิ่งนปนา์ภกการาคลาาปะขุณรยุ่มเรอดสใะภผงน็นหเปู้สาทปกปูพงรศีาอะรพชรระเาะีว.เทยศชปยิตศุ.าละ๒ขตชด่ียอ๕๑่าา้วนงง๗ต๕ยเๆปปิก๓เปรหา็ในะนไีหตสรวชโุนนะัง้ลา๑ค้ีหเดกกปม๗วขไร้าส่าด้ึนสหเงูง้เปเูปงพมวพา้อัีย่ิมา่ือหพายคใมท.ยกศหวาุั้งา.า้ปซย๒ใรมน่ึงร๕พเมฐะห๕ัฒาีเเล๘ทปนนื่อ้-ศาะา๒มหตททล๕ม่าี่เ่ียา้๗ปงาั่งแๆ็๓นยยลทืนะี่
ประเด็นท้าทา๑ย.แลขะจเดั ปคน็ วโาอมกยาาสกใจหนมใๆ่ นททุกผี่กา่ลนุ่มมปารกะาชราพกัฒร น(เาปข้าอหงมปารยะเSทDศGตs่างทๆี่ ๑ใ)นโลกไดเ้ พ่ิมความเหลื่อมล้าและ
ละท้ิงประชาก๒ร.บสารง้ากงลหุ่มลไักวป้เบรื้อะงกหันลในังโชดีวยิตเทฉพี่มีสาะุขอภยา่พางดยีร่ิงวกมลทุ่ม้ังผสู้ส่งูงเสอราิมยคุ วดา้วมยอเหยู่ดตีมุนีส้เปุข้าขหอมงสายังคกมารทพุกัฒวัยนา(เทป่ีย้าั่งหยมืนาย
จึงให้ความสาคัญSกDับGกsาทร่ีล๓ด)ความเหล่ือมล้าและพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชากรสูงอายุ ซ่ึงมีเป้าหมายท่ี
เกย่ี วขอ้ งดังน้ี๓. ส่งเสรมิ การเรียนรู้ตอ่ เน่ืองตลอดชีวิต (เป้าหมาย SDGs ที่ ๔)
๑๔. .ขจสดัง่ เคสวรามิ มคยวาำกมจเนทใ่ำนเทุกียกมลรุ่มะหปวระำ่ ชงชากำยรห(เญปิงา้ ห(มเปาา้ยหSมDายGsSทD่ีG๑s)ที่ ๕)
๒๕. .สรส้าง่ งเสหรลิมักกปาระจก้างันงใานนชแีวลิตะทกาี่มรีสทุขาภงานพทดี่มรวีคมณุ ทค้ังา่ สแ่งลเสะเรหิมมคาวะาสมมอใยหู่ด้แีมกีส่คุนขขทอุกงวสัยัง(คเปมา้ทหุกมวาัยย(เSปD้าGหsมทาี่ย๘)

๖.SDลGดคs วทา่ี ม๓เ)หลอ่ื มลา้ ทง้ั ภายในและระหวา่ งประเทศ (เปา้ หมาย SDGs ที่ ๑๐)
๓๗. .ส่งสเ่งสเรสิมรกิมากราเรรพียนัฒรนู้ตาอ่ สเนภ่อืาพงตแลวอดดลช้อีวมิตขอ(งเปเม้าือหงม/ายชุมSชDนGทs่ียทั่ง่ีย๔ืน) ไม่แบ่งแยก และสามารถเข้าถึงได้
๔. สง่โดเสยรทมิ ุกคกวลำุ่มมปเทระำ่ เชทายีกมรรวะมหถวงึ่ำผงู้สชงูำอยาหยญุ (เิงป(า้ เหปม้าหายมาSยDSGDsGทs่ี ๑ท๑ี่ ๕) )
๕.๘.สง่สเนสรับิมสกนาุนรใจห้า้ทงงุกาคนนแเลขะ้ากถาึงรกทราะงบานวนทกมี่ าีครุณยุคตา่ิธแรรลมะเหแมละาะสสรม้างใหสถ้แากบ่คันที่มุกวีปยั ระ(เสปิทา้ ธหิภมาาพยทSุกDคGนsสทามี่ ๘า)รถ
๖. ลดเขค้าวถางึ มลเหดลค่อืวมำมลร้านุทแั้งภรงาทยั้งในทแำงลกะำรยะหทวำ่างงจปิตรใะจเทแศละ(เเพปศ้าขหอมงาทยุกSคDนGทs ุกทวี่ ยั๑๐(เ)ป้าหมาย SDGs ที่ ๑๖)
๗. ส่งเสริมการพัฒนาสภาพแวดล้อมของเมือง/ ชุมชนที่ย่ังยืน ไม่แบ่งแยก และสามารถเข้าถึงได้

โดยทกุ กลุม่ ประชากรรวมถึงผ้สู ูงอายุ (เปา้ หมาย SDGs ที่ ๑๑)
๘. สนับสนุนให้ทุกคนเข้าถึงกระบวนการยุติธรรม และสร้างสถาบันที่มีประสิทธิภาพทุกคนสามารถ

เข้าถงึ ลดควำมรนุ แรงท้ังทำงกำย ทำงจิตใจ และเพศของทุกคน ทุกวัย (เป้าหมาย SDGs ท่ี ๑๖)

แผนปฏบิ ตั ิการดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๕

๕. สถำนกำรณ์ควำมจำเป็นท่เี ก่ยี วกับแผนปฏบิ ตั ิกำรด้ำนผสู้ ูงอำยุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)
๕.๑ หลักกำรและเหตผุ ล
ประเทศไทยได้เริ่มจัดทาแผนผู้สูงอายุแห่งชาติตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๒๕ เป็นแผนระยะยาว ๒๐ ปี

ครอบคลุมต้ังแต่ปี พ.ศ.๒๕๒๕-๒๕๔๔ โดยเรียกแผนฉบบั นั้นวา่ แผนระยะยาวสาหรับผู้สงู อายุแหง่ ชาติ ต่อมา
ในปี พ.ศ.๒๕๔๕ ได้มีการจัดทาและประกาศใช้แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ ๒ ซ่ึงเป็นแผนระยะยาว ๒๐ ปี
เช่นกัน แผนดังกล่าวได้มีการปรับปรุงและติดตามประเมินผลการดาเนินงานเป็นระยะ และจะส้ินสุดภายในปี
พ.ศ.๒๕๖๔ เพ่ือให้ประเทศไทยมีกรอบทิศทางการดาเนินงานด้านผ้สู ูงอายทุ ่ีมีความต่อเนื่องและสอดคลอ้ งกับ
บริบทของสังคมท่ีมีการเปล่ียนแปลงอย่างรวดเร็ว จึงจาเป็นอย่างยิ่งท่ีจะต้องเตรียมการจัดทาแผนปฏิบัติการ
ด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ตั้งแต่ปัจจุบัน เพื่อให้มีเวลาเพียงพอท่ีจะสังเคราะห์ข้อมูล
เชิงประจักษ์จากการวจิ ัยชุดต่างๆ สามารถวิเคราะห์จุดเด่นจดุ ด้อยของแผนผสู้ ูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ ๒ และ
วเิ คราะหเ์ ชอ่ื มโยงผลจากการติดตามและประเมินผลการดาเนนิ งานตามแผนผสู้ งู อายแุ ห่งชาติ ฉบับท่ี ๒ ในชว่ ง
๑๕ ปที ผ่ี ่านมา รวมทงั้ สามารถระดมความคิดจากผู้เกย่ี วข้องในทุกภาคส่วนให้มาร่วมพฒั นาแผนปฏิบัติการด้าน
ผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ให้เหมาะกับบริบทของสังคมไทย สอดรับกับยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี
แผนแม่บทภายใต้ยทุ ธศาสตรช์ าติ ตลอดจนความต้องการของผู้ท่จี ะเปน็ ผสู้ งู อายรุ ุน่ ต่อไปในอนาคต

จากเหตุผลดังกล่าวข้างต้นจึงจาเป็นท่ีจะต้องจัดทาแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ ๓
(พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) เพ่ือท่ีจะใช้เป็นกรอบในการบูรณาการและการทางานเชิงรุกเพื่อรองรับสังคมสูงวัยของ
ประเทศไทยและนาไปสู่สมั ฤทธผิ์ ลในการพัฒนาคุณภาพชีวติ ผู้สูงอายุอยา่ งเป็นรปู ธรรม

๕.๒ กรอบแนวคดิ ในกำรจดั ทำแผน
การจดั ทาแผนปฏิบตั ิการด้านผูส้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) จะใชข้ อ้ มลู จากการประเมินผล
การดาเนินงานตามแผนผู้สงู อายุแห่งชาติ ฉบบั ท่ี ๒ ซ่งึ มีการดาเนินงานมาแล้ว ๓ ระยะ (ในช่วงปี พ.ศ.๒๕๔๕-
๒๕๕๙) ประกอบกับการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมท่ีจะส่งผลกระทบต่อการดาเนินงานด้านผู้สูงอายุ ได้แก่
สถานการณ์ดา้ นเศรษฐกิจ สังคม นโยบายที่เกีย่ วข้องในปัจจุบัน แนวโน้มทางประชากร และทิศทางการพัฒนา
ประเทศในอนาคต นอกจากนี้เพ่ือให้แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุท่ีปรับปรุงแล้วเป็นแผนท่ีสามารถนาไป
ขับเคลื่อนได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลจึงต้องอาศัยการมีส่วนร่วมของผู้ท่ีเกี่ยวข้องในทุกระดับและ
ทุกภาคส่วนในการให้ความคิดเห็นและข้อเสนอแนะด้วยการประชุมระดมความคิดเพื่อปรับแผนฯ และจัดเวที
วพิ ากษแ์ ผนฯ ที่ปรบั ปรงุ พอสรปุ ไดด้ ว้ ยแผนภาพดังนี้ (แผนภาพที่ ๓)

แผนปฏิบตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๖

แผนภำพท่ี ๓ กรอบแนวคดิ การจัดทาแผนปฏบิ ัตกิ ารดา้ นผ้สู ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐)

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๗

๕.๓ สถำนกำรณ์ทีม่ ีผลต่อกำรดำเนินงำนตำมแผนปฏิบตั กิ ำรด้ำนผ้สู งู อำยุในอนำคต

๕.๓.๑ สถำนกำรณ์และแนวโน้มทำงประชำกร

จากข้อมูลเชิงประจักษ์ที่คานวณทุกมาตรวัดต่างชี้ชัดว่าประเทศไทย จะก้าวเข้าสู่สังคมสูงวัยต่อไป
อย่างรวดเร๕็ว.ต๓ามสปถรำะนเกทำศรทณี่พ์ทฒั ี่มนผี าลแตล่อว้ อกยำ่ารงดกำรเนะชนิ ั้นงชำนดิ ตำโดมยแเผฉนพาปะฏอบิ ยัตา่ งกิ ยำิ่งรใดน้ำชนว่ ผงแ้สู ผูงนอำปยฏุใิบนัตอิกนาำรคดต้านผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓
ใ(พห.ญศท่.๒ย๕อ๖ย๕๖เข.-๓้า๒ส.๕๑่วู ๘ัยส๐สถูง)ำอจนาะยกเปุำท็นราณชใ่วห์แงจ้ลทาะี่ปนแรวนะนวชผโาน้สู กงู้มรอททาำี่อยงยุจปู่ใะนรเพะชช่ิม่วำงขกอ้ึนราอยยุ ่า๔ง๐ร-ว๕ด๙เรว็ปมี ใานกชด่วงังจปะี พเห.ศ็น.ไ๒ด๕ว้ า่๖จ๐านซวึ่งนเปป็นรคะลชื่นากมรนสุษูงยอ์ขายนุจาดะ
เพม่ิ ขึ้นอีกเจทา่ากตขัว้อจมากูลปเชริงะปมราณะจัก๑ษ๑์ท.๗่ีคาลนา้ นวณคนทใุกนมปาี พต.รศว.ัด๒ต๕่า๕ง๘ช้ีชเปัด็นว่า๒ป๒ระ.๔เทลศา้ ไนทคยนจใะนกป้าี พวเ.ศข.้า๒ส๕ู่ส๘ังค๓มส(ตูงาวรัยาตง่ทอไี่ ๑ป)
อย่างรวดเร็วตามประเทศที่พัฒนาแล้วอย่างกระช้ันชิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงแผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ
ตำรระำยงะทท่ี ี่ ๑๓ (พ.ศ.๒จา๕น๖ว๖น-ป๒ร๕ะ๘ช๐าก) รจอะาเยปุต็นั้งชแว่ ตง่ท๖่ปี ๐ระปชขี า้ึนกไรปทขอ่ี อยงใู่ ปนรชะ่วเงทอศาไยทุ ย๔ป๐ี -พ๕.ศ๙.๒ป๕ี ใ๕น๘ชว่-๒งป๕ี๙พ๓.ศ.๒๕๖๐ ซงึ่ เป็น
คล่ืนมนุษย์ขนาดใหญ่ทยอยเข้าสู่วัยสูงอายุ ทาให้จานวนผู้สูงอายุจะเพ่ิมข้ึนอย่างรวดเร็วมาก ดังจะเห็นได้ว่า
จานวนประชากรสงู อายจุ ะเพ่ิมขึ้นอีกเทา่ ตัวจากประมาณ ๑๑.๗ ลา้ นคนในปี พ.ศ.๒๕๕๘ เป็น ๒๒.๔ ล้านคน

จานวนต่อพัน ๒๕๕๘ ๒๕๖๓ ๒๕๖๘ ๒๕๗๓ ๒๕๗๘ ๒๕๘๓ ๒๕๘๘ ๒๕๙๓
๑๐,๗๗๐ ๑๓,๔๑๓ ๑๖,๒๒๓ ๑๙,๐๐๘ ๒๑,๓๐๗ ๒๒,๘๖๖ ๒๓,๕๒๒ ๒๓,๕๘๓
(การคาดประมาณภาวะเจริญพนั ธ์ุ ๑.๐๐ ๑.๒๕ ๑.๕๑ ๑.๗๖ ๑.๙๘ ๒.๑๒ ๒.๑๘ ๒.๑๙
ระดบั ปานกลาง)

อตั ราสว่ นเปรยี บเทียบกบั ปี ๒๕๕๘

ท่มี า: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2019). World Population Prospects:
The 2019 Revision.

ในทานองเดียวกันเมื่อพิจารณาจากสัดส่วนของประชากรสูงอายุจากประชากรทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็น
สัดส่วนของประชากรที่มีอายุตั้งแต่ ๖๐ ปีขึ้นไปหรือสัดส่วนของประชากรท่ีมีอายุ ๖๕ ปีขึ้นไป จะเห็นถึง
แนวโน้มการเพิ่มข้ึนอย่างรวดเร็วและต่อเนื่อง โดยสัดส่วนของประชากรท่ีมีอายุ ๖๐ ปีขึ้นไปเพ่ิมขึ้นจาก
ร้อยละ ๕ ในปี พ.ศ.๒๔๙๓ เป็นประมาณร้อยละ ๒๐ ในปี พ.ศ.๒๕๖๓ และคาดประมาณว่าจะเพิ่มเป็น
ประมาณร้อยละ ๓๓ ในปี พ.ศ.๒๕๘๓ ในช่วงเวลาเดียวกันน้ันสัดส่วนของประชากรที่มีอายุ ๖๕ ปีขึ้นไป
เพิ่มขึ้นจากร้อยละ ๓ เป็นประมาณร้อยละ ๑๖ และคาดว่าจะเพิ่มเป็นประมาณร้อยละ ๒๖ ในช่วงเวลา
เดยี วกัน (แผนภาพท่ี ๔)

แผนปฏบิ ตั ิการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๘

แผนภำพที่ ๔ สัดส่วนประชากรท่ีมีอายุต้ังแต่ ๖๐ ปีข้ึนไปและ ๖๕ ปขี นึ้ ไปของประเทศไทย
ปี พ.ศ.๒๔๙๓-๒๕๙๓

t40 t33.14 t35.76
t29.64
t35
t19.22 t26.17
t30 60อ+ายุ ๖๐+
t25
t20 65อ+ายุ ๖๕+

t15

t10 t5.05 t16.15

t5
t0 t3.24
t2493 t2503 t2513 t2523 t2533 t2543 t2553 t2563 t2573 t2583 t2593

ทม่ี า: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2019). World Population Prospects:
The 2019 Revision.

เม่ือเทยี บกบั ประเทศอน่ื ๆ ในภูมิภาคเอเชยี พบวา่ ประเทศไทยในปี พ.ศ.๒๕๖๐ มีสดั สว่ นประชากรท่ีมี
อายุต้ังแต่ ๖๐ ปีขึ้นไปติดอยู่ ๑ ใน ๑๐ ของประเทศท่ีมีสัดส่วนประชากรสูงอายุสูงสุดในภูมิภาคเอเชียและ
คาดว่าภายในปี พ.ศ.๒๕๗๘ จะเลื่อนจากลาดับท่ี ๑๐ เป็นลาดับท่ี ๖ ถัดจากประเทศใน ๕ อันดับแรก ได้แก่
ประเทศญ่ีปุ่น สาธารณรัฐเกาหลี เขตบริหารพิเศษฮ่องกง สาธารณรัฐสิงคโปร์ และประเทศไต้หวัน ซึ่งเป็นท่ี
น่าสังเกตว่าประเทศที่อยู่ใน ๕ อันดับแรกนั้น จัดอยู่ในกลุ่มประเทศท่ีพัฒนาแล้ว ในขณะที่ประเทศไทยยังคง
เปน็ ประเทศกาลงั พฒั นา2

อายุมัธยฐานหรืออายทุ ีแ่ บ่งประชากรออกเปน็ ๒ กลุ่มเทา่ ๆ กันเป็นอกี มาตรวัดหนึง่ ทนี่ ยิ มใชใ้ นการวัด
การสูงอายุทางประชากร กล่าวคือ ประชากรไทยมีอายุมัธยฐานเพ่ิมขึ้นเป็นลาดับ จากประมาณ ๑๘ ปีในปี
พ.ศ.๒๔๙๓ เป็น ๔๐ ปีในปจั จุบัน และคาดวา่ จะเพิ่มตอ่ ไปเปน็ ๔๗ ปใี นปี พ.ศ.๒๕๘๓ (แผนภาพที่ ๕)

2 United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2017). World Population Prospects:
The 2017 Revision.

แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๓๙

แผนภำพที่ ๕ อายุมัธยฐานของประชากรไทยปี พ.ศ.๒๔๙๓-๒๕๙๓

t60

t50 t46.8
t40 t40.1

t30
t20 t18.6

t10

t0
t2493 t2503 t2513 t2523 t2533 t2543 t2553 t2563 t2573 t2583 t2593

ที่มา: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2019). World Population Prospects:
The 2019 Revision.

เมื่อพิจารณาถึงอัตราส่วนพึ่งพิงวัยสูงอายุซ่ึงคานวณจากสัดส่วนของปร ะชากรวัยสูงอายุเทียบ กับ
ประชากรในวัยแรงงานหรือวัยที่เป็นผู้ผลิตเชิงเศรษฐกิจจะพบว่า สัดส่วนของการพ่ึงพิงวัยสูงอายุได้เพ่ิมข้ึน
อยา่ งชดั เจนหลังจากปี พ.ศ.๒๕๓๓ เปน็ ต้นมา

แม้เมอ่ื นามาตรวัดที่พฒั นาขนึ้ ใหมท่ ่ีไมไ่ ด้คานึงถึงแต่อายุปีปฏิทินแตค่ านึงถึงภาวะการตายหรือจานวน
ปีท่ียังมีชีวิตเหลืออยู่ (Remaining Years of Life) จะพบว่าการเพ่ิมของประชากรสูงอายุของไทยยังคง
เพิ่มสูงขึ้น แต่จะเป็นไปในอัตราท่ีช้ากวา่ มาตรวัดแบบเดิม วิธีการใหม่นี้สะท้อนให้เห็นว่าประเทศไทยมีโอกาส
ท่ีจะได้ประโยชน์จากการที่ประชากรสูงอายุจะมีอายุยืนยาวข้ึน แต่ทั้งน้ีประเทศไทยจะได้รับประโยชน์
ก็ต่อเม่อื สามารถลดปญั หาโรคเร้อื รงั และภาวะทุพพลภาพในกลุ่มประชากรสูงอายุทมี่ ีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเป็นลาดับ
และมีการสง่ เสรมิ การพัฒนาศักยภาพมนษุ ย์

๕.๓.๒ กำรเปลย่ี นแปลงของครอบครัวไทย
การเปลี่ยนผ่านทางประชากรผนวกกับการเปลี่ยนเป็นสังคมเมืองและสังคมอุตสาหกรรมได้นาไปสู่
การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและองค์ประกอบของครอบครัวไทย การที่คนในวัยทางานย้ายจากภูมิลาเนาเดมิ
ย้ายจากการทางานหรือธุรกิจของครอบครัว หรือย้ายจากภาคเกษตร เพ่ือเข้าสู่ตลาดแรงงานภาคในระบบ
สง่ ผลใหเ้ กิดการแยกตวั ของสมาชิกวยั แรงงานออกจากครอบครวั ทาให้โครงสรา้ งครอบครวั เปล่ียนไป
ผู้สูงอายุบางส่วนในชนบทอาศัยอยู่กับคู่สมรสตามลาพัง ผู้สูงอายุบางส่วนอยู่ในครัวเรือนข้ามรุ่นหรืออยู่ใน
ครัวเรอื นท่มี เี พยี งผสู้ ูงอายกุ บั หลาน สว่ นคนในรุ่นลกู ยา้ ยไปทางานตา่ งถน่ิ

แผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะท่ี ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๔๐

จากการวิเคราะห์ข้อมูลท่ีผ่านมาจะเห็นได้ชัดถึงแนวโน้มของการเปลี่ยนแปลงแบบแผนการอยู่อาศัย
และโครงสร้างของครอบครัวไทย การท่ีเด็กเกิดน้อยลงตลอดช่วงระยะเวลากว่า ๕ ทศวรรษท่ีผ่านมาส่งผลให้
ขนาดของสมาชิกในครวั เรือนเล็กลง กลา่ วคอื ขนาดของครัวเรือนไทยโดยเฉลี่ยลดลงไปเกือบคร่ึงหน่ึง คือ เมื่อ
ปี พ.ศ.๒๕๒๓ ครอบครัวไทยมีขนาดเฉล่ีย ๕.๒ คน ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๓๓ ลดลงเหลือ ๔.๔ คน และในปี
พ.ศ.๒๕๕๓ เหลือเพียง ๓.๒ คน3 และล่าสุดจากการสารวจโครงการการเปลี่ยนแปลงทางประชากรและ
ความอยูด่ มี สี ขุ ในบริบทสังคมสงู วัย โดยวิทยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย เมื่อปี พ.ศ.๒๕๕๙
แสดงใหเ้ หน็ วา่ ขนาดครอบครัวไทยโดยเฉล่ยี เหลอื เพียง ๓.๑ คน4

โครงสร้างของครอบครวั ไทยจากสามะโนประชากรแสดงให้เหน็ ถึงการเปล่ยี นแปลงโดยครอบครัวเด่ียว
ลดจากร้อยละ ๗๐.๖ ในปี พ.ศ.๒๕๒๓ เหลือเพียงร้อยละ ๕๒.๓ ในปี พ.ศ.๒๕๕๓ ในขณะท่ีครอบครัวขยาย
เพ่ิมขึ้นจากร้อยละ ๒๕.๒ ในปี พ.ศ.๒๕๒๓ เป็นร้อยละ ๓๔.๕ ในปี พ.ศ.๒๕๕๓ ครัวเรือนที่อยู่คนเดียวอาศยั
อยตู่ ามลาพงั มแี นวโน้มเพ่มิ ขนึ้ เป็นลาดับจากร้อยละ ๔.๒ ในปี พ.ศ.๒๕๒๓ เป็นรอ้ ยละ ๑๓.๒ ในปี พ.ศ.๒๕๕๓ข

จากการศึกษากลุ่มสตรีในวัยเจริญพันธุ์พบแนวโน้มการเป็นโสดเพม่ิ สูงขึ้น โดยกลมุ่ คนที่อายุ ๔๐-๔๔ ปี
มแี นวโนม้ เปน็ โสดเพ่ิมสูงขึ้นจากร้อยละ ๗.๔ ในปี พ.ศ.๒๕๕๒ เป็นร้อยละ ๑๑.๕ ในปี พ.ศ.๒๕๕๙ นอกจากนี้
แนวโน้มของการหย่าร้าง แยกกันอยู่ หรือเป็นหม้ายก็เพ่ิมสูงข้ึนด้วยและน่าจะเพิ่มขึ้นต่อไปอีกในช่วง ๒๐ ปี
ข้างหน้า การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างครัวเรือนนี้ส่งผลให้ผู้สูงอายุมีแนวโน้มท่ีจะอยู่กับบุตรลดลง อยู่กัน
ตามลาพังกับคู่สมรสหรืออยู่คนเดียวเพิ่มข้ึนอีกใน ๒๐ ปีข้างหน้า นอกจากน้ีอาจเกิดครอบครัวในลักษณะใหม่
เช่น ครอบครัวท่ีค่สู มรสเปน็ เพศเดียวกันซึ่งอาจจะทาให้มีความซับซ้อนในเรื่องสิทธิต่างๆ ในทางกฎหมาย เช่น
เรอื่ งมรดกหากคูส่ มรสเสียชวี ติ ในยามสงู อายุ

๕.๓.๓ สถำนกำรณท์ ำงเศรษฐกิจ
ประเทศไทยยังคงเป็นประเทศท่ีมีรายได้อยู่ในระดับปานกลาง ในขณะท่ีการสูงวัยทาง

ประชากรกลับก้าวไปในอัตราที่รวดเร็วจนอยู่ในระดับท่ีใกล้เคียงกับประเทศที่พัฒนาแล้ว จากการศึกษาวิจัยท่ี
ผ่านมาสะท้อนให้เห็นว่าผู้สูงอายุเป็นประชากรกลุ่มเส่ียงหรือกลุ่มที่มีความเปราะบางในด้านเศรษฐกิจ จาก
รายงานการวจิ ยั เรอ่ื งการเปลีย่ นแปลงทางประชากรและความอยู่ดมี สี ุขในบริบทสังคมสูงวยั : ผสู้ งู อายุ แสดงให้
เห็นว่าผู้สูงอายุมีรายได้ค่อนข้างต่า โดยในปี พ.ศ.๒๕๕๙ ร้อยละ ๔๘ ของผู้สูงอายุมีรายได้ต่ากว่าเส้นความ
ยากจน (หรือน้อยกว่า ๓๐,๐๐๐ บาทต่อปี) โดยแหล่งรายได้หลักที่สาคัญของผู้สูงอายุจะมาจากการทางาน
บุตร และเบ้ียยังชีพในสัดสว่ นท่ีใกลเ้ คียงกัน และเป็นท่ีนา่ สงั เกตว่าผสู้ ูงอายุที่มีรายไดห้ ลกั จากบตุ รจะรายงานวา่

3 สานกั งานสถติ ิแหง่ ชาติ. ๒๕๕๔. รายงานผลเบ้อื งตน้ สามะโนประชากรและการเคหะ ๒๕๕๓. [pdf]. สบื คน้ จาก http://www.nso.go.th/sites/
2014/Documents/pop/2553/Results_report2553.pdf.

4 วทิ ยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั . ๒๕๖๑. รายงานการศกึ ษาโครงการการเปลี่ยนแปลงทางประชากรและความอยู่ดมี ีสขุ
ในบรบิ ทสงั คมสงู วัย: การสารวจครวั เรือน. กรุงเทพมหานคร: วทิ ยาลัยประชากรศาสตร.์

แผนปฏิบัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๔๑

มีรายได้เพียงพอต่อการดารงชีวิตมากกว่าผู้สูงอายุที่มีรายได้หลักจากการทางานและผู้ สูงอายุท่ีมีรายได้หลัก
จากเบ้ียยังชีพ ซ่ึงสะท้อนว่ารายได้จากการทางานของผู้สูงอายุนั้นน่าจะเป็นรายได้ท่ีต่าและไม่แน่นอน
เน่อื งจากส่วนใหญท่ างานในภาคนอกระบบ

การพัฒนาตามกระแสโลกาภิวัตน์น่าจะส่งผลให้ความเหลื่อมล้าทางเศรษฐกิจใน ๒๐ ปีข้างหน้า
ย่ิงเพิ่มสูงขึ้น การลดลงของประชากรวัยแรงงานจะนาไปสู่การขาดแคลนแรงงาน มีการนาแรงงานต่างชาติ
เขา้ มาทดแทนเพิ่มขน้ึ ขณะเดยี วกนั ประชากรวยั แรงงานน่าจะเขา้ ส่ตู ลาดแรงงานเร็วขนึ้ เทคโนโลยีและนวตั กรรม
จะเปน็ ปัจจยั สาคัญทกี่ าหนดการขับเคล่ือนทางเศรษฐกิจ รปู แบบการผลติ นา่ จะย่ิงพึ่งเครื่องจักรเคร่ืองกลเป็นหลัก
การทางานน่าจะมีการใช้เทคโนโลยีประเภทสมองกลอัจฉริยะ (AI) หรือหุ่นยนต์ (Robot) มากขึ้น ส่งผลให้
ต้องการแรงงานที่มีความรู้และทักษะมากข้ึน อย่างไรก็ดีการพัฒนาทางเศรษฐกิจใน ๒๐ ปีข้างหน้าอาจส่งผล
ให้โอกาสท่ีผู้สงู อายุในอนาคตจะมีส่วนร่วมในการทางานเชงิ เศรษฐกจิ ลดลง เนือ่ งจากมชี อ่ งวา่ งด้านความรู้และ
ทกั ษะในการใช้เทคโนโลยีเมือ่ เทียบกบั คนรุ่นหลัง

๕.๓.๔ สถำนกำรณ์และแนวโนม้ ดำ้ นสขุ ภำพ
จากการวิเคราะห์งานวิจัยที่ผ่านมา รวมทั้งจากการประชุมระดมความคิดเพ่ือมองภาพอนาคตด้าน
สุขภาพของผู้สูงอายุในอีก ๒๐ ปีข้างหน้านั้นพบว่าการใช้ชีวิตและพฤติกรรมสุขภาพของประชากรไทย
ยังน่าจะนาไปสูก่ ารเพิ่มข้นึ ของโรคเร้ือรังและมโี อกาสเกดิ ภาวะทุพพลภาพไดส้ งู ขึ้น จากข้อมูลการตดิ ตามและ
ประเมนิ ผลการดาเนินงานตามแผนผูส้ ูงอายุแห่งชาตใิ นช่วง ๑๕ ปีทผี่ ่านมาสะท้อนให้เห็นถงึ แนวโน้มของผูส้ ูงอายุ
ชายและหญิงที่มภี าวะทุพพลภาพเพิ่มสงู ขึ้น5, 6 จากการคาดประมาณแนวโน้มการอยู่ในภาวะพึ่งพิงของผู้สงู อายุ
พบว่าผู้สูงอายุที่อยู่ในภาวะพึ่งพิงที่วัดจากการมีข้อจากัดในการทากิจวัตรประจาวันตั้งแต่ ๑ ด้านขึ้นไปจะเพ่ิม
จากประมาณ ๖ แสนคนในปี พ.ศ.๒๕๕๙ เปน็ ประมาณ ๑.๖ ลา้ นคนในปี พ.ศ.๒๕๙๓
ประเด็นท้าทายท่ีจะตามมา คือ ความต้องการการดูแลระยะกลางและการดูแลระยะยาวจะเพ่ิมสูงขนึ้
รวมทั้งโรคจะมีความซับซ้อนข้ึน เช่น โรคอัลไซเมอร์ โรคการเคลื่อนไหวผิดปกติ เป็นต้น ซ่ึงต้องอาศัยผู้ดูแลที่
มคี วามเชยี่ วชาญเฉพาะและมีทักษะการดูแลในระดับสูง การดูแลระยะยาวน้ีจะส่งผลให้มีความต้องการผู้ดูแล
เพมิ่ ขน้ึ ท้งั ผดู้ แู ลท่ีเป็นทางการและไมเ่ ป็นทางการ ประเดน็ ทที่ ้าทาย คอื

5 วิพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. ๒๕๕๑, ๒๕๕๖. โครงการตดิ ตามและประเมนิ ผลการดาเนินงานตามแผนผู้สูงอายแุ หง่ ชาติ ฉบบั ท่ี ๒
(พ.ศ.๒๕๔๕-๒๕๖๔) ระยะท่ี ๑ และระยะท่ี ๒.
6 วริ าภรณ์ โพธศิ ริ ิ และคณะ. ๒๕๖๐. รายงานการศกึ ษาโครงการตดิ ตามและประเมนิ ผลแผนผูส้ ูงอายุแหง่ ชาติ ฉบับท่ี ๒ (พ.ศ.๒๕๔๕-๒๕๖๔)
ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙).

แผนปฏิบตั กิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๔๒

๑) การขาดแคลนผู้ดแู ล เน่อื งจากผู้ดแู ลทีเ่ ป็นบตุ รมแี นวโน้มลดลงสว่ นหนง่ึ เปน็ เพราะการลดลง
ของภาวะเจริญพนั ธุอ์ ย่างต่อเนอ่ื งทสี่ ่งผลใหข้ นาดครอบครวั เล็กลงและผ้สู งู อายรุ ุ่นหลังจะย่งิ มบี ุตรน้อยลงมาก

๒) ความต้องการกาลงั คนในการให้บรกิ ารดา้ นสุขภาพและสังคมให้แกผ่ ู้สงู อายจุ ะเพิ่มสงู ขนึ้
๓) ค่าใช้จ่ายในการดูแลระยะยาวทั้งในส่วนของผู้สูงอายุและครอบครัวและภาระทางการเงิน
การคลังของรัฐ มีการคาดการณ์กันว่าค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพของผู้สูงอายุจะเพิ่มจาก ๖๐,๐๐๐ ล้านบาทในปี
พ.ศ.๒๕๕๓ เปน็ ๒๒๐,๐๐๐ ล้านบาทในปี พ.ศ.๒๕๖๕ หรอื คิดเป็นร้อยละ ๒.๘ ของ GDP ในปี พ.ศ.๒๕๖๕7
๔) ความเหลื่อมล้าของการเข้าถึงบริการสุขภาพท่ีมีมาตรฐานอาจจะเพิ่มข้ึน การย้ายถิ่นเข้ามา
พานักในประเทศไทยของกลุ่มผู้สูงอายุชาวต่างชาติทาให้เกิดบริการที่พักอาศัย การดูแลและบริการสุขภาพท่ีมี
มาตรฐานสูงกวา่ ผสู้ ูงอายุไทย

๕.๓.๕ สถำนกำรณแ์ ละแนวโน้มด้ำนสภำพแวดล้อม เทคโนโลยี และนวตั กรรม
๑) สถานการณ์ปัจจุบนั
จากข้อมูลการสารวจประชากรสูงอายุของสานักงานสถิติแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๕๗ พบว่ามีผู้สูงอายุไทย
ไมถ่ ึงร้อยละ ๕ ทีอ่ ยู่ในบ้านทีม่ สี ภาพแวดลอ้ มทเ่ี หมาะสมและปลอดภัยต่อการใช้ชีวิตประจาวนั ปัญหาหลกั ท่ี
ตามมาจากการอยู่อาศัยในสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม คือ การพลัดตกหกล้ม พบว่าผู้สูงอายุประมาณ
ร้อยละ ๑๒ เคยหกล้มในระยะ ๖ เดือนที่ผ่านมา อันเกิดจากสภาพแวดล้อมในสถานท่ีอยู่อาศัย เช่น พื้นต่าง
ระดบั พืน้ ลื่น เปน็ ตน้
จากการติดตามและประเมินผลการดาเนินงานตามแผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับท่ี ๒ ในช่วง ๑๕ ปีช
พบวา่ พน้ื ท่ีสาธารณะ สิง่ อานวยความสะดวก และบรกิ ารตา่ งๆ ยังเปน็ อปุ สรรคต่อการใช้ชีวติ อยา่ งสะดวกและ
ปลอดภัยของผู้สูงอายุ จากตารางท่ี ๒ จะเห็นได้ว่าในภาพรวมของเมือง มีสัดส่วนของอาคารสถานท่ีราชการ
และสถานท่ีท่ีผู้สูงอายุมักไปทากิจกรรมต่ากว่า ๑ ใน ๔ มีการจัดสภาพแวดล้อมทางกายภาพหรือมีส่ิงอานวย
ความสะดวกทีเ่ ออ้ื ตอ่ การใช้ชีวิตของผูส้ งู อายุอย่างสะดวกและปลอดภยั

7 สานกั งานหลกั ประกนั สุขภาพแหง่ ชาติ. ๒๕๕๙. สรปุ ระบบการดูแลระยะยาวดา้ นสาธารณสุข สาหรบั ผู้สงู อายุท่มี ภี าวะพ่ึงพงิ ในระบบหลักประกนั
สขุ ภาพแห่งชาติ และการสนับสนนุ งบประมาณปี ๒๕๕๙. [pdf]. สบื คน้ จาก https://www.nhso.go.th/files/userfiles/file/2016/01แนวทาง
59.pdf.

แผนปฏบิ ัติการดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๔๓

ตำรำงท่ี ๒ ร้อยละของสถานทส่ี าธารณะท่มี ีสง่ิ อานวยความสะดวกท่ีใชไ้ ดจ้ รงิ สาหรับผู้สงู อายุ พ.ศ.๒๕๕๙

สถำนที่ รวม กทม. เมืองอนื่
โรงพยาบาลรัฐ/เอกชน (๕๙ แห่ง) ๒๕.๔ ๑๔.๓ ๓๑.๖
ศาลากลางจังหวัด/ศาลาว่าการกรงุ เทพมหานคร (๑๗ แหง่ ) ๑๑.๘
ทว่ี า่ การอาเภอ/สานักงานเขต (๒๙ แห่ง) ๑๓.๘ ๐ ๑๓.๓
ที่ทาการ อบจ./ท่ีทาการเทศบาล/ทท่ี าการ อบต. (๔๘ แหง่ ) ๑๐.๙ ๓๐.๘ ๐
หา้ งสรรพสนิ ค้า/ศนู ยก์ ารค้า/ซปุ เปอรม์ ารเ์ ก็ต/ตลาด (๔๒ แห่ง) ๑๑.๙
สวนสาธารณะ (๖ แห่ง) - ๑๐.๙
สถานีขนส่ง (๒๑ แหง่ ) ๐ ๑๒.๕ ๑๑.๕
ศาสนสถาน (๔๐ แห่ง) ๐
ตลาดสด (๑๒ แห่ง) ๐ ๐๐
๐ ๐๐
๐๐
๐๐

ท่ีมา: วิราภรณ์ โพธิศริ ิ และคณะ. ๒๕๖๐. โครงการติดตามและประเมินผลแผนผสู้ ูงอายุแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ ๒ (พ.ศ.๒๕๔๕-๒๕๖๔) ระยะที่ ๓
(พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙).

๒) สถานการณ์อนาคต

๒.๑) การขยายตวั ของความเป็นเมือง (Urbanization)

จากการวัดความเป็นเมือง ด้วยการพิจารณาสัดส่วนของประชากรท่ีอาศัยในเขตเมืองต่อประชากร
ท้งั หมดพบว่าประเทศไทยมีประชากรท่ีอาศยั ในเขตเมืองมสี ัดส่วนเพิ่มข้นึ เปน็ ลาดบั ท้ังยังพบวา่ ในปี พ.ศ.๒๕๖๑
ความเป็นเมืองได้เพ่ิมข้ึนเป็นร้อยละ ๔๙ หรือกล่าวอีกนัยหน่ึง คือ ประชากรไทยอาศัยอยู่ในเขตเมือง
ในสัดส่วนที่ใกล้เคียงกับเขตชนบท องค์การสหประชาชาติคาดประมาณว่าในปี พ.ศ.๒๕๙๓ ประชากรใน
เขตเมืองจะเพิ่มสูงขึน้ เป็นร้อยละ ๗๒ ของประชากรทั้งหมด8

8 United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2018). World Urbanization Prospects:
The 2018 Revision. https://population.un.org/wup/Country-Profiles/.

แผนปฏิบัตกิ ารดา้ นผสู้ งู อายุ ระยะที่ ๓ (พ.ศ.๒๕๖๖-๒๕๘๐) ๔๔