ภาษาไทย 31001

42

การอานอยางมีวิจารณญาณไมใชส ิ่งที่ทําไดงา ย ๆ ผูก ระทําจะตองหม่ันฝก หัด สังเกต จํา และ
ปรับปรุงการอา นอยูเสมอ แรก ๆ อาจรูสึกเปน ภาระหนักและนา เบ่ือหนา ย แตถาไดก ระทําเปน ประจํา
เปน นิสัยแลวจะทาํ ใหค วามลาํ บากดังกลา วหายไป ผลรบั ท่ีเกดิ ข้ึนนนั้ คมุ คายิ่ง

กิจกรรมท่ี 1
ใหผูเ รียนอา นขา ว บทความ หรือขอความ และใชวิจารณญาณในการอา นตามขั้นตอนท้ัง 4

ขัน้ ตอน และประเมินตนเองวา สามารถทาํ ไดครบทุกขั้นตอนหรือไม และเม่ือประเมินแลว รูส ึกสนใจเร่ือง
ของการอานเพ่มิ ขนึ้ หรอื ไม

เรอ่ื งที่ 3 การอานแปลความ ตีความ ขยายความ จับใจความหรือสรุปความ

การอานแปลความ หมายถึง การแปลเรื่องราวเดิมใหออกมาเปนคาํ ใหม ภาษาใหมห รอื แบบใหม

ความมงุ หมายของการแปลความอยูท่ีความแมน ยําของภาษาใหมวา ยังคงรักษาเนื้อหาและความสําคัญ

ของเร่ืองราวเดิมไวครบถวนหรือไม

สําหรับการแปลความบทรอยกรองเปน รอยแกวหรอื การถอดคาํ ประพันธรอยกรองเปนรอ ยแกว นั้น

ควรอา นขอ ความและหาความหมายของศพั ทแลว เรียบเรียงเนื้อเรือ่ งหรือเนอ้ื หาเปนรอ ยแกวใหสละสลวย

โดยทเ่ี น้ือเร่ืองหรอื เนือ้ หานั้นยงั คงเดิมและครบถว น เชน

พฤษภกาสร อกี กุญชรอนั ปลดปลง

โททนตเสนงคง สําคัญหมายในกายมี

นรชาตวิ างวาย มลายสน้ิ ทง้ั อินทรีย

สถติ ทว่ั แตช วั่ ดี ประดับไวใ นโลกา

(สมเดจ็ พระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชุ ิตชิโนรส : กฤษณาสอนนองคําฉนั ท)

ความหมายของศัพท

พฤษภ = วัว กาสร = ควาย

กญุ ชร = ชาง ปลดปลง = ตาย

โท = สอง ทนต = ฟน

เสนง = เขา นรชาติ = มนษุ ย

วางวาย = ตาย มลาย = ส้นิ ไป

อินทรีย = รา งกาย สถติ = คงอยู

ประดับ = ตกแตง โลกา = โลก

แปลความเปน รอ ยแกวก็คอื

วัวควายและชาง เมือ่ ตายแลว ยังมฟี นและเขาทั้งสองขางเหลืออยู สว นมนุษยเมื่อตายไปรางกาย

ก็ส้นิ ไป คงเหลือแตค วามชัว่ หรอื ความดีทไี่ ดท ําไวเทา นั้น ทย่ี งั คงอยใู นโลกนี้

43

การอานตีความ

การอานตีความหรือการอานวินิจสารเปนการอานอยางพิจารณาถี่ถว นดว ยความเขาใจ เพื่อใหได

ประโยชน หรอื เปน ไปตามวัตถปุ ระสงคของผเู ขียน จะเปน การอา นออกเสียงหรอื อา นในใจก็ได แตจ ดุ สําคญั

อยทู ก่ี ารใชส ติปญญาตคี วามหมายของคําและขอ ความ ทั้งหมดรวมทั้งสิ่งแวดลอ มทุกอยา งที่เก่ียวของกับ

ขอความที่อาน ดงั นน้ั จึงตอ งอาศยั การใชเหตผุ ลและความรอบคอบในการพิจารณาท้ังถอยคําและสิ่งแวดลอม

ทั้งหมดท่ีผูอา นจะตีความสารใด ๆ ไดกวา งหรือแคบ ลึกหรือตื้นขนาดไหน ยอมขึ้นอยูกับประสบการณ

สว นตวั และความเฉียบแหลมของวจิ ารณญาณ เปน การอานท่ีผูอ า นพยายามเขา ใจความหมายในสิง่ ทผ่ี ูเขยี น

มไิ ดก ลาวไวโดยตรง ผูอานพยายามสรปุ ลงความเห็นจากรายละเอยี ดของเร่ืองทีอ่ าน

การอา นตีความนั้น ผูอานจะตอ งคิดหาเหตุผล เขา ใจผูเขียน รูวัตถุประสงครูภ าษาท่ีผูเ ขียนใช

ทง้ั ความหมายตรงและความหมายแฝง อนงึ่ ขอ ความทงั้ รอ ยแกว และรอ ยกรองบางบท มไิ ดมคี วามหมายตรง

อยางเดยี วแตม คี วามหมายแฝงซอ นเรน อยู ผูอานตอ งแปลความกอ นแลว จึงตคี วามใหเ ขา ใจความหมาย

ที่แฝงอยู

สารทเี่ ราอา นอยูน้ีมี 2 ประเภท คือ ประเภทรอยแกว และประเภทรอ งกรอง ดังนั้น การตคี วามจึงมี

การตคี วามทง้ั สารประเภทรอ ยแกวและประเภทรอ ยกรอง

ตัวอยางการตีความสารประเภทรอ ยกรอง

“นาคีมพี ิษเพยี้ ง สรุ โิ ย

เลือ้ ยบท ําเดโช แชมชา

พษิ นอ ยหยง่ิ ยโส แมงปอ ง

ชแู ตห างเองอา อวดอางฤทธี”

(โคลงโลกนิต)ิ

โคลงบทนกี้ ลา วถงึ สตั ว 2 ชนดิ ที่มลี กั ษณะแตกตางกัน เปรยี บเสมือนคน 2 จําพวก พวกแรก

มีอํานาจหรือมีความสามารถแตไมแ สดงออกเม่ือยังไมถึงเวลาอันสมควร สวนพวกที่ 2 มีอํานาจหรือ

ความสามารถนอ ยแตอ วดดี กวียกยอง จําพวกแรก เหยยี ดหยามคนจําพวกหลัง โดยสังเกตจากการใชถ อยคํา

เชน ชูหางบา ง พิษนอยบาง ฉะน้ัน ควรเอาอยา งคนจําพวกแรก คือ มีอํานาจมีความสามารถ แตไม

แสดงออก เม่อื ยังไมถึงเวลาอนั สมควร

ขอ ปฏบิ ตั ิในการอานตีความ

1. อานเร่ืองใหละเอยี ดแลวพยายามจบั ประเดน็ สาํ คัญของขอ เขียนใหไ ด

2. ขณะอานพยายามคิดหาเหตุผล และใครครวญอยา งรอบคอบ แลวนํามาประมวลเขากับ

ความคิดของตนวา ขอความนนั้ ๆ หมายถึงสิ่งใด

3. พยายามทําความเขา ใจกับถอยคําบางคําท่ีเห็นวามีความสําคัญรวมทั้งสภาพแวดลอ มหรือ

บรบิ ท เพือ่ กาํ หนดความหมายใหชัดเจนยิ่งขน้ึ

4. การเรียบเรียงถอ ยคําทไี่ ดมาจากการตีความ จะตองมีความหมายชัดเจน

44

5. พงึ ระลกึ วาการตีความมิใชก ารถอดคาํ ประพนั ธ ซึ่งตองเก็บความหมายของบทประพันธนั้น ๆ
มาเรียบเรียงเปน รอยแกวใหครบทั้งคํา และขอความ การตีความนั้นเปนการจับเอาแตใ จความสําคัญ
การตีความจะตอ งใชค วามรคู วามคดิ อันมเี หตผุ ลเปน ประการสาํ คัญ

ขอควรคํานงึ ในการตีความ

1. ศึกษาประวัติและพน้ื ฐานความรขู องผูเ ขยี น
2. ศึกษาสภาพสังคมในสมัยท่ีงานเขียนนั้นเกิดขึ้น วาเปน สังคมชนิดใด เปนประชาธิปไตยหรือ
เผดจ็ การเปน สงั คมเกษตร พาณิชยห รอื อตุ สาหกรรม เปนสงั คมท่เี ครงศาสนาหรือไม
3. อา นหลาย ๆ ครง้ั และพิจารณาในรายละเอียด จะทาํ ใหเหน็ แนวทางเพม่ิ ขึน้
4. ไมย ึดถือสงิ่ ทีต่ นตีความนั้นถูกตอง อาจมีผูอ นื่ เหน็ แยง กไ็ ด ไมค วรยึดมัน่ ในกรณที ี่ไมต รงกบั ผูอนื่
วาของเราถกู ตอ งท่สี ดุ

การอานขยายความ

การอานขยายความ คือ การอธิบายเพม่ิ เติมใหละเอียดขึน้ ภายหลงั จากไดตคี วามแลว ซึ่งอาจใชวธิ ี
ยกตัวอยา งประกอบหรอื มีการอางองิ เปรยี บเทียบเนื้อความใหก วางขวางออกไปจนเปนทเี่ ขา ใจชัดเจนย่งิ ขน้ึ

ตวั อยาง
ความโศกเกดิ จากความรกั ความกลวั เกดิ จากความรกั ผทู ่ลี ะความรกั เสียไดก ไ็ มโ ศกไมกลวั

(พทุ ธภาษติ )
ขอ ความนใี้ หข อคดิ วา ความรักเปน ตน เหตุใหเกิดความโศก และความกลัว ถาตัดหรือละความรักได
ท้ังความโศก ความกลวั กไ็ มมี
ขยายความ
เมื่อบุคคลมีความรักในสิ่งใดหรือคนใด เขาก็ตองการใหส่ิงน้ันคนนั้นคงอยูใ หเขารักตลอดไป
มนุษยสวนมากกลัววาคนหรือส่ิงท่ีตนรักจะแตกสลายหรือสูญสิ้นจากไป แตเมื่อถึงคราวทุกอยา ง
ยอมเปล่ียนไปไมอ าจคงอยูได ยอ มมกี ารแตกทาํ ลายสญู สลายไปตามสภาพ ถา รคู วามจรงิ ดังนี้และรูจักละ
ความรกั ความผูกพนั นน้ั เสีย เขาจะไมต องกลวั และไมต องโศกเศรา เสยี ใจอีกตอไป
การขยายความน้ีใชใ นกรณีที่ขอ ความบางขอ ความ อาจมีใจความไมส มบูรณจึงตอ งมีการอธิบาย
หรือขยายความเพื่อใหเ กิดความเขาใจย่ิงขึ้น การขยายความอาจขยายความเก่ียวกับคําศัพทห รือการให
เหตุผลเพิ่มเติม เชน สํานวน สุภาษติ โคลง กลอนตาง ๆ เปน ตน

การอา นจับใจความหรอื สรุปความ

การอา นจับใจความหรอื สรปุ ความ คอื การอา นท่ีมุง คนหาสาระของเร่อื งหรือของหนงั สอื แตละเลม
ท่ีเปน สวนใจความสาํ คญั และสวนขยายใจความสําคญั ของเร่ือง

ใจความสําคัญ คือ ขอความท่ีมีสาระคลุมขอความอื่น ๆ ในยอหนา นั้นหรือเร่ืองนั้นทั้งหมด
ขอ ความอน่ื ๆ เปนเพยี งสว นขยายใจความสําคญั เทา น้ัน ขอ ความหนึ่งหรอื ตอนหนง่ึ จะมีใจความสําคัญท่ีสุด

45

เพยี งหนึง่ เดียว นอกน้นั เปน ใจความรอง คําวาใจความสําคัญน้ี บางทีเรียกเปน หลายอยาง เชน แกน หรือ
หัวใจของเรอื่ ง แกน ของเรื่องหรอื ความคิดหลักของเรอ่ื ง แตจ ะอยางไรก็ตามใจความสาํ คัญคือ สิ่งที่เปน สาระ
ที่สําคัญที่สุดของเรื่อง น่ันเอง

ใจความสําคัญสว นมากจะมีลักษณะเปนประโยค ซึ่งอาจจะปรากฏอยูใ นสว นใดสวนหนึ่งของ
ยอ หนา ก็ได จุดที่พบใจความสําคัญของเรื่องแตล ะยอหนามากท่ีสุดคือ ประโยคท่ีอยูตอนตนยอหนา
เพราะผเู ขียนมักจะบอกประเดน็ สาํ คัญไวกอน แลวจึงขยายรายละเอียดใหช ัดเจน รองลงมาคือ ประโยค
ตอนทายยอ หนา โดยผูเขียนจะบอกรายละเอียดหรือประเด็นยอ ๆ กอ น แลวจึงสรุปดว ยประโยคที่เปน
ประเดน็ ไวภายหลัง สําหรับจดุ ท่พี บใจความสาํ คญั ยากข้ึนก็คอื ประโยคตอนกลางยอหนา ซ่ึงผูอ า นจะตอง
ใชความพยายามสังเกตใหดี สว นจุดทห่ี าใจความสําคัญยากท่ีสุด คือ ยอ หนา ที่ไมม ีประโยคสําคัญปรากฏ
ชัดเจน อาจมีหลายประโยคหรืออาจจะอยูรวม ๆ กนั ในยอหนาก็ได ซง่ึ ผูอ านตองสรปุ ออกมาเอง

การอานและพิจารณานวนิยาย

คําวา “นวนยิ าย” (Novel) จดั เปน วรรณกรรมประเภทหนง่ึ หมายถึง หนงั สอื ที่เขียนเปน รอ ยแกว
เลาถึงชีวิตในดานตา ง ๆ ของมนุษย เชน ดานความคิด ความประพฤติ และเหตุการณต า ง ๆ ที่เกิดข้ึน
ในชีวิตจริงของมนุษย ช่ือคน หรือพฤติกรรมท่ีแสดงออกเปนเร่ืองสมมุติท้ังส้ิน นวนิยายแบง เปน 6
ประเภท ดงั นี้

1. นวนยิ ายอิงประวัติศาสตร เชน ผชู นะสบิ ทิศ (องิ ประวัตศิ าสตรมอญ) ชูซไี ทเฮา (อิงประวัต-ิ
ศาสตรจ นี ) สแ่ี ผนดิน (องิ ประวัตศิ าสตรไ ทยสมัยรตั นโกสนิ ทร แผน ดนิ รชั กาลท่ี 5 - 8) กระทอมนอ ยของ
ลุงทอม (อิงประวตั ิศาสตรอเมริกา)

2. นวนยิ ายวิทยาศาสตร คือ นวนิยายท่ีนําความมหศั จรรยทางวทิ ยาศาสตรแ ขนงตา ง ๆ มาเขียน
เปนเรื่องราวทนี่ า ต่นื เตน เชน กาเหวาทบ่ี างเพลง สตารว อร (Star war) มนุษยพ ระจนั ทร มนษุ ยล องหน
เปนตน

3. นวนยิ ายลึกลับ ฆาตกรรม นักสบื สายลับ เชน เรอ่ื งเชอรลอกโฮม มฤตยูยอดรัก
4. นวนิยายเก่ียวกับภตู ผีปศ าจ เชน แมน าคพระโขนง กระสอื ศรีษะมาร เปนตน
5. นวนิยายการเมือง คอื นวนยิ ายทนี่ ําความรูทางการเมอื งการปกครองมาเขยี นเปนเน้อื เรอื่ ง
เชน ไผแดง ของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เปาบนุ จน้ิ สามกก สารวัตรใหญ เปนตน
6. นวนิยายดา นสังคมศาสตร คือ นวนิยายท่ีสะทอ นสภาพสังคม เชน เรื่องเมียนอ ย เสียดาย
เพลิงบญุ เกมเกียรติยศ นางทาส เปนตน

องคป ระกอบของนวนยิ าย

นวนยิ ายแตล ะเรือ่ งมีองคป ระกอบทส่ี าํ คัญ ดังน้ี
1. โครงเรื่อง (Plot) หมายถึง ขอบขา ยหรือโครงเรอ่ื งราวหรอื เหตกุ ารณตา ง ๆ ทตี่ อเนอ่ื งเปนเหตุ
เปนผลตอกัน

46

2. เนือ้ เรอื่ ง (Story) หมายถงึ เรือ่ งราวตาง ๆ ท่ีผูเ ขียนถา ยทอดยกมาทาํ ใหผอู า นทราบวา เรื่องที่
อา นนั้นเปนเร่ืองราวของใคร เกิดข้ึนท่ีไหน อยางไร เมื่อใด มีเหตุการณหรือความเกี่ยวขอ งกันระหวา ง
ตวั ละครอยา งไร

3. ฉาก (Setting) คือ สถานท่ีเกิดเหตุการณใ นเร่ืองอาจเปน ประเทศ เมือง หมูบ า น ทุง นา
ในโรงภาพยนตร ฯลฯ

4. แนวคดิ (Theme) ผแู ตงจะสอดแทรกแนวคิดไวอ ยา งชัดเจนในคําพูด นิสัย พฤติกรรม หรือ
บทบาทของตัวละคร หรอื พบไดในการบรรยายเร่ือง

5. ตวั ละคร (Characters) ผแู ตง เปน ผสู รางตวั ละครข้ึนมา โดยตัง้ ช่ือให แลวกําหนดรูปรา ง
หนาตา เพศ วัย นสิ ัยใจคอ บคุ ลกิ ภาพ ตลอดจนกําหนดบทบาทและโชคชะตาของตวั ละครเหลาน้นั ดวย

หลักการอา นและพิจารณานวนิยาย มดี ังน้ี
1. โครงเร่ืองและเนื้อเรื่อง การแสดงเนื้อเร่ือง คือ การเลาเร่ืองน่ันเอง ทําใหผ ูอ า นทราบวา
เปนเรื่องราวของใคร เกิดขึ้นทไ่ี หน อยางไร เมอื่ ใด มเี หตุการณอ ะไร สว นโครงเรอ่ื งนั้นคือสวนทเี่ นน ความ
เกยี่ วของระหวางตัวละครในชวงเวลาหนึ่งซ่งึ เปน เหตผุ ลตอ เนือ่ งกัน
โครงเรอื่ งทด่ี ี มลี กั ษณะดังน้ี

1.1 มีความสัมพันธกันระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและระหวางบุคคลในเร่ือง
อยางเก่ียวเนื่องกนั ไปโดยตลอด

1.2 มขี ดั แยง หรอื ปมของเรอ่ื งที่นาสนใจ เชน ความขดั แยงของมนุษย กับสิง่ แวดลอ ม การตอ สู
ระหวางอํานาจอยางสูงกบั อํานาจอยางตํา่ ภายในจิตใจ การชิงรักหักสวาท ฯลฯ ขัดแยงเหลา นี้เปนสิ่งสําคัญ
ทท่ี ําใหตวั ละครแสดงพฤติกรรมตาง ๆ ออกมาอยา งนาสนใจ

1.3 มีการสรางความสนใจใครรูตลอดไป (Suspense) คือ การสรางเรื่องใหผูอา นสนใจใครร ู
อยา งตอ เน่ืองโดยตลอด อาจทําไดห ลายวิธี เชน การปด เรื่องท่ีผูอ า นตองการทราบไวกอ น การบอกให
ผูอ า นทราบวาจะมีเหตกุ ารณสาํ คญั เกิดขนึ้ ในตอนตอไป การจบเร่ืองแตละตอนทิ้งปญหาไวใหผูอา นอยากรู
อยากเหน็ เรอื่ งราวตอ ไป

1.4 มีความสมจรงิ (Realistic) คอื เรอื่ งราวทเ่ี กิดขนึ้ เปน ไปอยา งสมเหตุสมผล มิใชเ หตุประจวบ
หรือเหตุบังเอญิ ทม่ี นี ้ําหนักเบาเกนิ ไป เชน คนกาํ ลงั เดือดรอนเรอ่ื งเงิน หาทางออกหลายอยางแตไมส ําเร็จ
บงั เอญิ ถกู สลากกินแบงรฐั บาลจึงพนความเดอื ดรอ นไปได

2. กลวิธีในการดําเนินเร่ือง จะชว ยใหเ ร่ืองนา สนใจและเกิดความประทับใจ ซึ่งอาจทําได
หลายวิธี เชน

2.1 ดําเนินเรอ่ื งตามลาํ ดบั ปฏิทนิ คือเริม่ ตัง้ แตละครเกิด เติบโตเปน เด็ก เปน หนมุ สาว แก
แลว ถึงแกก รรม

2.2 ดําเนินเร่ืองยอนตน เปน การเลา แบบกลาวถึงเหตกุ ารณในตอนทายกอนแลว ไปเลาต้ังแต
ตอนตน จนกระท่ังจบ

47

2.3 ดําเนินเรื่องสลับไปมา คือ การเร่ิมเร่ืองในตอนใดตอนหนึ่งกอ นก็ได เชน อาจกลา วถึง
อดีตแลว กลบั มาปจจบุ ันอีก หรอื การเลา เหตกุ ารณท่เี กดิ ตางสถานท่สี ลับไปมา

ผูอานควรพิจารณาวากลวิธีในการดําเนินเร่ืองของผูเขียนแตล ะแบบมีผลตอ เร่ืองน้ัน
อยา งไร ทําใหเรือ่ งนาสนใจชวนตดิ ตามและกอใหเกดิ ความประทบั ใจหรือไม หรอื วา กอใหเ กดิ ความสบั สน
ยากตอการติดตามอาน

3. ตวั ละคร ผูอานสามารถพิจารณาตัวละครในนวนิยาย ในดา นตอไปนี้
3.1 ลกั ษณะนิสัยของตัวละคร
3.1.1 มคี วามสมจริงเหมอื นคนธรรมดาท่วั ไป คือ มที ั้งดีและไมด ีอยูในตัวเอง ไมใ ชวา ดี

จนเปนท่หี น่ึง หรอื เลวจนหาท่ีชมไมพ บ
3.1.2 มีการกระทําหรือพฤติกรรมท่ีสอดคลอ งกับลักษณะนิสัยตนเอง ไมประพฤติ

ปฏบิ ตั ิในที่หนึ่งอยางหนง่ึ และอกี ที่หนงึ่ อยางหนงึ่
3.1.3 การเปลีย่ นลกั ษณะนิสัยของตวั ละครตอ งเปนไปอยางสมเหตุสมผล

3.2 บทสนทนาของตัวละคร บทสนทนาทด่ี ี ควรพจิ ารณา ดังนี้
3.2.1 มีความสมจริง คอื สรางบทสนทนาใหสอดคลอ งกับฐานะและลักษณะนิสัยของตัว

ละครในเรือ่ ง
3.2.2 มสี วนชว ยใหเ รอ่ื งดําเนินตอ ไปได
3.2.3 มสี ว นชว ยใหร ูจกั ตัวละครในดานรูปรางและนิสยั ใจคอ

4. ฉาก หมายถงึ สถานทแ่ี ละเวลาทเ่ี ร่ืองนั้น ๆ เกิดขนึ้ มีหลักการพิจารณา ดังน้ี
4.1 สอดคลอ งกบั เนือ้ เร่อื ง และชวยสรางบรรยากาศ เชน บา นรา งมีใยแมงมุมจับอยูต ามหอ ง

ฯลฯ นาจะเปนบานทม่ี ีผสี ิง คืนทีม่ พี ายุฝนตกหนักจะเปนฉากสําหรับฆาตกรรม
4.2 ถกู ตอ งตามสภาพความเปน จรงิ ฉากท่มี คี วามถูกตองตามสภาพภูมศิ าสตรแ ละเหตุการณ

ในประวัตศิ าสตร จะชว ยเสรมิ ใหน วนยิ ายเรอื่ งน้นั มคี ณุ คา เพ่ิมขน้ึ
5. สารตั ถะ หรือสารของเรอื่ ง หมายถงึ แนวคดิ จดุ มงุ หมายหรือทศั นะของผแู ตงทต่ี อ งการสื่อมา

ถึงผูอาน ผแู ตง อาจจะบอกผอู านตรง ๆ หรอื ใหต ัวละครเปนผบู อกหรอื อาจปรากฏทช่ี ่อื เรอ่ื ง แตโดยมากแลว
ผูแ ตง จะไมบ อกตรง ๆ ผูอ า นตอ งคนหาสาระของเรื่อง เชน เรื่องผูด ีของดอกไมส ด ตอ งการจะแสดงวา
ผูด ีนั้นมีความหมายอยา งไร เร่ืองจดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตอ งการแสดงใหเ ห็นขอดีขอเสียของ
คนไทย โดยเฉพาะน้ําใจซึ่งคนชาติอืน่ ไมม เี หมือน

นวนิยายที่ดีจะตองมีสารัตถะของเรื่องและมีคุณคา ตอผูอ า นไมทางใดก็ทางหน่ึง หลักสําคัญ
ในการเลอื กวรรณกรรมในการอา นตองเลือกใหตรงกับความสนใจ มีเนื้อหาสาระตรงตามความตองการ
เปนวรรณกรรมที่ดีใหค ณุ คา แกชีวติ ดงั นี้

1. เนื้อหาความคดิ เหน็ มจี ุดมุงหมายท่ีดี มีความคิดสรา งสรรค

48

2. กลวธิ ีในการแตงดี ไดแกภาษาที่ใช และองคประกอบอ่นื ๆ ส่ือความหมายไดต รงตาม
ความตองการ อานเขา ใจงายและสละสลวย

3. มคี ุณประโยชน

เรอ่ื งที่ 4 วรรณคดี

วรรณคดี คือ หนังสือท่ีไดร ับการยกยองวา แตงดีมีลักษณะเดนในเชิงประพันธ มีคุณคาสูงในดา น
ความคิด อารมณและความเพลิดเพลิน ทําใหผ ูอ า นเห็นความงาม ความไพเราะ เกิดความซาบซ้ึงกินใจ
วรรณคดีจึงมคี วามงดงามดานวรรณศิลป ชวยยกระดบั จติ ใจ ความรสู ึก และภูมิปญญาของผูอา นใหสูงข้ึน
วรรณคดีจงึ เปน มรดกทางวัฒนธรรมอยา งหน่งึ

ความสําคัญของวรรณคดี

วรรณคดีเปน สิ่งสรางสรรคอันล้ําคา ของมนุษย มนุษยส รางและส่ือสารเร่ืองราวของชีวิตวัฒนธรรม
และอารมณความรูส ึกที่เกี่ยวของหรือสะทอนความเปนมนุษยด วยกลวิธีการใชถอยคําสํานวนภาษา ซึ่งมี
ความเหมือนหรอื แตกตางกนั ไปในแตละยุคสมยั

พระยาอนมุ านราชธน (ยง เสฐยี รโกเศศ) ไดก ลาวถงึ ความสําคัญของวรรณคดีไวในหนังสือแงคิด
จากวรรณคดวี า

โลกจะเจริญกาวหนา มาไดไ กลก็เพราะวิทยาศาสตร แตล ําพังวิทยาศาสตรเ ทานั้นไมครอบคลุม
ไปถงึ ความเปนไปในชีวิตที่มีอารยธรรมและวฒั นธรรมสูง เราตอ งมีศาสนา เราตอ งมีปรัชญา เราตองมศี ลิ ปะ
และเราตองมีวรรณคดดี วย สิ่งเหลานยี้ อ มนาํ มาแตค วามดีงาม นําความบันเทิงมาใหแกจ ิตใจ ใหเ ราคิดงาม
เห็นงาม ประพฤติงาม มีความงามเปน เจาเรือน แนบสนิทอยูในสันดาน ศิลปะและวรรณคดีนี้แหละคือ
แดนแหงความเพลดิ เพลินใจ ทาํ ใหมีใจสูงเหนอื ใจแข็งกระดา ง เปน แดนท่ีทําใหความแข็งกระดา งตอ งละลาย
สูญหาย กลายเปนมีใจงาม ละมนุ ละมอม เพยี บพรอมไปดว ยคุณงามความดี

วรรณคดีมีความสําคัญทางดานการใชภาษาสะทอนใหเห็นวิถีชีวิตของคน การสืบทอดและ
อนุรักษว ฒั นธรรม กฎระเบยี บคาํ สอน และเปน เครอ่ื งมือสรางความสามัคคีใหเ กดิ ในกลมุ ชน และใหค วาม
จรรโลงใจ นอกจากจะใหคุณคา ในดา นอรรถรสของถอยคําใหผูอ า นเห็นความงดงามของภาษาแลว ยังมี
คุณคาทางสตปิ ญญาและศีลธรรมอีกดว ย วรรณคดีจงึ มคี ุณคาแกผอู า น 2 ประการคอื

1. คุณคา ทางสุนทรียภาพหรือความงาม สุนทรียภาพหรือความงามทางภาษาเปนหัวใจของ
วรรณคดี เชน ศิลปะของการแตง ทั้งการบรรยาย การเปรียบเทียบ การเลือกสรรถอ ยคําใหม ีความหมาย
เหมาะสม กระทบอารมณผอู า น มสี มั ผสั ใหเกดิ เสยี งไพเราะ เปน ตน

2. คุณคาทางสารประโยชน เปน คุณคาทางสติปญญาและสังคมตามปกติวรรณคดีจะเขียนตาม
ความเปนจริงของชีวิต ใหคติสอนใจแกผ ูอ าน สอดแทรกสภาพของสังคม วัฒนธรรมประเพณี ทําใหผูอ า น
มโี ลกทศั นเ ขา ใจโลกไดกวางข้นึ

49

ลักษณะของหนังสอื ทเี่ ปน วรรณคดี

1. มโี ครงเร่อื งดี ชวนอาน มีคณุ คา สาระและมีประโยชน
2. ใชส าํ นวนภาษาท่ปี ระณตี มคี วามไพเราะ
3. แตง ไดถ กู ตอ งตามลกั ษณะคาํ ประพันธ
4. มีรสแหง วรรณคดีทีผ่ อู า นคลอ ยตาม
“วรรณคดมี รดก” หมายถงึ วรรณคดีทีบ่ รรพบุรุษหรือกวีสมัยกอนแตง เอาไวและเปน ที่นิยมอา น
กนั อยางแพรห ลาย ความนิยมนั้นตกทอดเรื่อยมาจนถึงปจ จุบัน ซ่ึงเปรียบเสมือนมรดกอันล้ําคาของชาติ
ทบี่ รรพบุรษุ มอบไวแ กอ นชุ นรนุ หลังใหเ หน็ ความสาํ คญั ของวรรณคดมี รดก
วรรณคดีมรดกมกั จะแสดงภาพชีวติ ของคนในสมัยกอ นทีม่ กี ารประพันธว รรณคดีเรอ่ื งนนั้ ๆ โดยไม
ปด บงั สว นทบี่ กพรอง ทั้งยังแทรกแนวคิด ปรชั ญาชีวิตของกวไี วด ว ย
วรรณคดีมรดกมีคุณคาในดานประวัติศาสตร สังคม อารมณ วรรณศิลป ตลอดจนใหคติสอนใจ
นบั เปนมรดกทางปญ ญาของคนในชาติ ขนบของการแตง วรรณคดีมรดก
ขนบการแตงวรรณคดมี รดก
ขนบ หมายถึง ธรรมเนียมนิยม “ขนบวรรณคดี” หมายถึง ธรรมเนียมนิยมในการแตงวรรณคดี
ทน่ี ิยมปฏิบัตกิ นั ไดแก
1. รูปแบบและเนื้อหา รูปแบบท่ีนิยมไดแก ลิลิต นิราศ เพลงยาว บทละคร โคลง ฉันท กาพย
กลอน และราย รูปแบบและเน้ือหาจะตอ งเหมาะสมกันเชน ถาเปนการสดุดี วีรกรรมของกษัตริย หรือ
วีรบุรษุ จะแตงเปนนริ าศหรอื เพลงยาว เปนตน
2. เนือ้ เร่อื งจะเกยี่ วกบั ศาสนาเพือ่ สั่งสอน สดุดวี ีรกรรมของวีรบรุ ษุ หรอื เพ่ือระบายอารมณ
3. ลักษณะการเขียนจะเริ่มดว ยบทไหวค รู สดุดีกษัตริย กลา วชมบา นเมือง แลว ดําเนินเรื่อง
หากเปน วรรณคดีทีม่ กี ารทาํ สงครามจะมีบทจดั ทพั ดวย
4. การใชถอ ยคํา จะเลือกใชถอยคําที่สละสลวยมีความหมายท่ีทําใหผ ูอานเกิดความซาบซึ้งและ
ประทับใจ
หลกั การพนิ จิ และวจิ ารณว รรณคดี
การวิจารณ หมายถงึ การพจิ ารณาเพอ่ื เปนแนวในการตัดสินวา ส่ิงใดดีหรือสิ่งใดไมด ี การวิจารณ
วรรณคดีจะตอ งพิจารณาทุกข้ันตอน ทุกองคป ระกอบของงานเขียนมีการแยกแยะต้ังแตก ารใชถ อยคํา
สาํ นวน ภาษา รูปประโยค เนอ้ื เรื่อง แนวคิด การนําเสนอเน้ือหา และคุณคา ท้ังดานวรรณศิลปแ ละคุณคา
ทางดา นสงั คม
คณุ คาทางวรรณศลิ ป ไดแก การพิจารณาศิลปะและรปู แบบงานประพันธ โ ดยพิจารณาจากศิลปะ
ในการแตงทั้งบทรอ ยแกว และบทรอยกรอง มีกลวธิ ีในการแตงมีรปู แบบการนําเสนอทีเ่ หมาะสมกบั เน้ือหา
มีความนา สนใจและมีความคดิ อยางสรางสรรค ใชส ํานวนในการแตงมีรูปแบบการนําเสนอที่เหมาะสมกับ
เนอ้ื หา มคี วามนา สนใจและมคี วามคดิ อยางสรางสรรค ใชส าํ นวนภาษาสละสลวย สื่อความหมายไดชัดเจน

50

คณุ คาดา นสังคม เปน การพิจารณาจากการที่ผูป ระพันธม ักแสดงภูมิปญ ญาของตน คานิยม และ
จรยิ ธรรมท่ีสะทอ นใหเหน็ สภาพสังคมไดมากนอยเพียงใด หรอื เก่ยี วขอ งสัมพนั ธกับสังคมอยา งไร มสี ว นชว ย
พฒั นาสงั คมหรอื ประเทืองปญ ญาของตนในสังคมชว ยอนุรักษส ิ่งทีม่ คี ุณคา ของชาติบา นเมอื ง และมีสวนชวย
สนับสนนุ คา นยิ มอนั ดีงาม เปน ตน

การพิจารณาวรรณคดี คือ การแสดงความคิดเห็นเก่ียวกับวรรณคดีเลม ใดเลมหนึ่งอยา งส้ัน ๆ
โดยมเี จตนานาํ วรรณคดนี ้ันใหผ ูอ า นรูจักวา มเี นือ้ เรือ่ ง มีประโยชนแ ละมคี ณุ คาอยางไร ผพู นิ ิจมีความคิดเหน็
อยางไรตอวรรณคดเี รือ่ งนัน้ ๆ ชอบหรอื ไมช อบ เพราะเหตุใด ในการพินจิ หรือวิจารณว รรณคดีมีหลกั การ ดังน้ี

1. แยกองคประกอบของหนงั สอื หรือวรรณคดีทวี่ ิจารณใ หไ ด
2. ทําความเขา ใจกบั องคประกอบท่ีแยกออกมาใหแจมแจง ชัดเจน
3. พิจารณาหรือวิจารณว รรณคดใี นหวั ขอ ตอไปนี้

3.1 ประวัตคิ วามเปน มา
3.2 ลกั ษณะของการประพันธ
3.3 เรื่องยอ
3.4 การวิเคราะหเร่อื ง
3.5 แนวคดิ และจุดมงุ หมายในการแตง ฉาก ตัวละคร และการใชภาษา
3.6 คณุ คาดานตา ง ๆ

การอานวรรณคดีเพือ่ การวิเคราะหวจิ ารณ

การอา นวรรณคดี ผูอานควรมีจุดประสงคในการอา น เชน การอานเพื่อฆา เวลาเปน การอา นที่
ไมตอ งวเิ คราะหวาหนังสือน้ันดีเลวอยางไร การอานเพ่ือความเจริญทางจิตใจ เปนการอาน เพื่อใหร ูเ น้ือเร่ือง
ไดรับรสแหง วรรณคดี การอา นเพือ่ หาความรูเ ปนการอา นเพือ่ เพง เลง็ เนือ้ เรอ่ื ง คน หาความหมายและหัวขอ
ความรูจากหนงั สอื ท่ีอาน การอานเพอื่ พินิจวรรณคดี จะตองอาน เพอ่ื หาความรแู ละเพือ่ ความเจรญิ ทางจติ ใจ
จะตอ งอา นดว ยความรอบคอบ สังเกตและพิจารณาตัวอักษรท่ีอาน และตองสามารถทราบวา วรรณคดี
ทอี่ านเปน วรรณคดีประเภทใด เชน คาํ สอน สรรเสริญวีรบรุ ุษของชาติ การแสดงอารมณ บทละคร นิทาน
และยังตองพิจารณาเนื้อเร่ืองและตัวละครวาเน้ือเรื่องนั้นเปน เนื้อเร่ืองเกี่ยวกับอะไร มีแนวคิดอยางไร
ตัวละครมีลักษณะนิสัยอยางไร สุนทรียภาพแหง บทรอยกรองเปน อยา งไร เชน การใชถอยคําเหมาะสม
มคี วามไพเราะ และสรา งมโนภาพแจม ชัดมากนอยเพียงใด เปนตน ในการอา นวรรณคดีประเภทรอ ยกรอง
จะไดร ับรสเตม็ ท่ี บางครง้ั ผอู า นจะตองอานออกเสียงอยา งชา ๆ หากเปนบทรอ ยกรองและอา นเปนทาํ นอง
เสนาะดวยแลว จะทําใหผอู า นไดรับรสแหง ถอ ยคาํ ทําใหเกิดจินตภาพไดร ับความไพเราะแหงเสียงไปดว ย

ในการวิเคราะหว ิจารณวรรณคดีนั้น ตองฝกตีความหมายของบทรอ ยกรอง ในชั้นแรกจะตองศึกษา
ตวั อยางการวเิ คราะหว จิ ารณจากการตีความหรอื อา นจากหนงั สือที่วเิ คราะหวิจารณแ ละตีความวรรณคดี
จากนน้ั จงึ ตองฝก วเิ คราะหวิจารณ ฝกพิจารณาอยา งรอบคอบ การตีความแนวคิดในเรื่องวรรณคดนี ั้น
ไมจาํ เปนตองเหมือนกนั ขนึ้ อยกู ับการมองและประสบการณข องผตู ีความ

51

ตัวอยา งการวิเคราะหวรรณคดี

รายยาวมหาเวสสันดรชาดก

มหาเวสสันดรชาดกเปน ชาตหิ นงึ่ ของพระโพธิสตั วก อนท่ีจะเสวยพระชาติเปนพทุ ธองค เนือ้ ความ
โดยยอ มีดังน้ี

คร้ังหน่ึงกษัตริยแ หง กรุงสีวีราษฎรท รงพระนามวา พระเจา สญชัย มีพระมเหสี ทรงพระนาม
พระนางผสุ ดแี ละพระราชโอรสองคห น่ึงทรงพระนามวา เวสสันดร

พระเวสสันดรมีพระทัยฝกใฝการทําทานมาแตยังทรงพระเยาว เม่ือมีพระชนมายุพอสมควรที่จะ
อภิเษกสมรสไดก็ทรงอภเิ ษกสมรสกับพระนางมทั รี พระเวสสันดรทรงบําเพ็ญทานบารมีทุกวันมีพราหมณ
จากเมอื งกลิงคราษฎรแปดคนไดมาขอชางปจจัยนาคซึง่ เปน ชา งคบู า นคเู มอื ง พระเวสสันดรไดป ระทานชา ง
แกพราหมณ เ พราะทรงทราบวา เมอื งกลิงคราษฎรเกดิ ทุพภกิ ขภยั ทาํ ใหบรรดาชาวเมอื งสวี รี าษฎรโกรธแคน
ขบั ไลพ ระองคออกจากเมอื ง

พระเวสสันดรไดเ สด็จออกจากเมืองพรอมดว ยพระนางมัทรีพระโอรสและธิดา ตลอดทางที่เสด็จ
ผา น ไดบ รจิ าคของตา งๆ แกผทู ี่มาขอจนหมดส้นิ แลวทรงพระดาํ เนินโดยพระบาทจนถึงเขาวงกต ประทับอยู
ณ ท่ีน้ัน ทรงผนวชเปน ฤาษี พระนางมัทรีกท็ รงรักษาศีล

กลาวถึงพราหมณชูชกไดภริยาสาวสวยคนหนึ่งมีช่ืออมิตตาดา นางไดยุใหชูชกไปขอสองกุมาร
จากพระเวสสันดร ชูชกก็เดินทางไปยังเขาวงกตไดพบพระเวสสันดรพระองคไดป ระทานสองกุมารใหแ ก
ชูชก ชูชกฉุดกระชากลากสองกุมารไปจนพน ประตูปา สว นนางมัทรีเสด็จออกไปหาอาหารไปประสบ
ลางรายตา ง ๆ ทําใหท รงเปนหว งพระโอรสและพระธิดาจึงเสด็จกลับอาศรม พอทราบความจริงเร่ือง
พระโอรสและธดิ าก็ทรงอนโุ มทนาดว ย

ฝายชูชกพาสองกุมารหลงเขา ไปในเมืองสีวีราษฎร พระเจา สญชัยทอดพระเนตรแลว ทรงทราบวา
พระกมุ ารนั้นคือ พระนดั ดากท็ รงไถตวั สองกุมาร สวนชูชกน้ันกินอาหารมากจนทองแตกตาย พระเจาสญชัย
และพระนางผสุ ดีใหส องกุมารพาไปยงั อาศรม เพอ่ื รบั พระเวสสันดรและพระนางมัทรีกลับเมือง เม่ือท้ังหก
กษัตริยพ บกันก็ถึงแกวิสัญญีภาพ (สลบ) ไปทุกองค เทวดาจึงบันดาลใหเกิดฝนโบกขรพรรษตกลงมาให
ชุมชืน่ ทง้ั หกองคจ งึ ฟน คนื ชวี ติ และเสด็จกลบั พระนคร
ตัวอยางการพจิ ารณาคณุ คา วรรณคดี

การวิจารณวรรณคดที กี่ ลา วมาแลว จะพจิ ารณาตง้ั แตประวัติความเปน มา ประวัติผแู ตง ลักษณะ
คําประพันธ เร่ืองยอ ในการวิเคราะหคุณคา วรรณคดีน้ันจะตองพิจารณาการเขียน ลักษณะการเขียน
สาํ นวนภาษาท่ใี ช แมกระทัง่ คตเิ ตอื นใจ คาํ คม พฤตกิ รรมและนิสยั ของตัวละครในวรรณคดีเรอ่ื งนั้น ๆ ก็เปน
องคป ระกอบสําคญั ท่ีสงผลใหว รรณคดีเรื่องนั้นมคี ุณคา ซึ่งจะนาํ เสนอตวั อยา งวรรณคดี รายยาวมหาเวสสนั ดร-
ชาดกกณั ฑ ทานกัณฑและวรรณคดีสามคั คเี ภทคําฉนั ท ดงั นี้

52

1. ทานกณั ฑ ผแู ตง “สาํ นกั วัดถนน เน้ือเร่ืองกลาวถึงกอ นท่ีพระเวสสันดรจะเสด็จออกไปอยูป า
ไดทรงทําทานคร้ังย่ิงใหญเรียกวา สัตตสดกมหาทาน แลวทูลลาพระเจาสญชัยและพระนางผุสดี รุงข้ึน
พระเวสสนั ดรใหเจา หนา ท่เี บกิ เงนิ ทองบรรทุกรถทรง เสด็จออกจากเมอื งพรอมพระนางมัทรแี ละสองกมุ าร
ขณะเสด็จทรงโปรยเงินทองเหลาน้นั เปน ทาน กอ นจะถงึ ปามีพราหมณมาทูลขอรถทรงบริจาคให พระเวสสนั ดร
ทรงอมุ พระชาลี พระนางมัทรีทรงอมุ พระกณั หา เสดจ็ มุงสปู า ดว ยพระบาท”

พินิจตัวละครในกัณฑท านกัณฑ ซึ่งจะพินิจเปน ตัวอยา งเพียง 1 ตัว เทาน้ัน คือ พระเวสสันดร
เพราะถอื วาเปนตัวเอกของเรื่อง พระเวสสันดรคือ พระโพธิสัตวช าติสุดทา ยกอนจะมาเปนพระพุทธเจา
พฤตกิ รรมของพระองคจ งึ เปน แนวท่ีเหนือบุคคลธรรมดา ซ่ึงบุคคลธรรมดายากท่ีจะปฏิบัติไดด ังพระองค
อาทิ

1.1 ใฝใจที่จะทําทาน ซงึ่ เปน ลักษณะนิสัยที่มมี าแตย ังทรงพระเยาว ครั้งเสด็จขึ้นครองราชย
ก็ทรงบรจิ าคทานทกุ วันเปนประจํา แมช างปจ จยั นาค ซ่ึงเปน ชางคบู านคเู มืองกป็ ระทานใหแกผทู เ่ี ดอื นรอ น
จนเปน เหตุใหถ ูกเนรเทศ กอ นออกจากเมืองยังไดบ ริจาคทานอันย่ิงใหญที่เรียกวา สัตตสดกมหาทาน
ดงั ขอความ “พระพักตรเธอผองแผว เพอ่ื จะบาํ เพ็ญพระโพธญิ าณเสด็จออกยังโรงทานทอ งสนาม...เธอก็ให
พระราชทานสน้ิ ทกุ ประการ ประจงจัดสัตตสดกมหาทาน เปนตนวา คชสารเจ็ดรอ ย...ใหจ ัดโคนมนับรอย
มิไดขาด ท้ังทาสทาสีก็ส้ินเสร็จ...เธอหยิบยกสัตตสดกมหาทานแลว พระทัยทา วเธอผองแผวชื่นบานตอ
ทานบารมี...” นอกจากน้ีพระเวสสันดรไดท รงบําเพ็ญทานอันยิ่งใหญ คือ บุตรทานและประทานพระชายา
ใหแ กพ ราหมณ (พระอินทร ปลอมมา) การใหท านท้ังสองครั้งนี้เปน ยอดแหง ทานหามีผูใดกระทําได เชน
พระองค

1.2 ทรงมั่นในอุเบกขา ทรงมีพระทัยท่ีเด็ดเด่ียวม่ันคงไมห ว่ันไหวตอ การกระทําใด ๆ ที่จะ
ทาํ ใหพ ระองคทรงเกิดกิเลส

1.3 ทรงเปนผรู อบคอบ เห็นไดจากการทาํ กําหนดคา ตวั สองกมุ าร ซ่งึ เปนพระโอรสและ
พระธดิ าทพี่ ระองคประทานแกช ชู ก เพื่อมิใหส องกุมารตอ งไรร ับความลําบากและไดร บั ความเสื่อมเสีย

คณุ คา ของกัณฑทานกัณฑ
1. คุณคา ดา นวรรณศิลป (ความงามทางภาษา)

ทานกณั ฑน ดี้ เี ดนในเชิงพรรณนาโวหาร มกี ารใชโ วหารทีไ่ พเราะและทาํ ใหเ กดิ จนิ ตภาพ
แกผูอ าน เชน ตอนท่ีพระนางผุสดีพูดกับพระเวสสันดรใชถ อ ยคําท่ีอานแลว ซาบซ้ึงกินใจ “วา โอพอฉัตร-
พชิ ยั เชตเวสสันดรของแมเอย ตง้ั แตน ้พี ระชนนจี ะเสวยพระอัสสุชนธารา แมไ ปทูลพระบิดาเธอก็ไมโปรด
แมวอนขอโทษเธอก็ไมให. ..พระลกู เอย ...แตนี้จะชมุ ชน่ื ไปดว ยนา้ํ คางในกลางปา พอ จะเสวยแตมูลผลาตา ง
เครอ่ื งสาธุโภชนท ุกเชา ค่ํา ถงึ ขมข่ืนกจ็ ะกลืนกลา้ํ จาํ ใจเสวย...”

2. คณุ คา ดานสังคม
2.1 ดานการปกครอง ในเร่ืองพระเวสสันดรจะเห็นวา กษัตริยท รงฟงเสียงประชาชน

เมื่อประชาชนลงมติใหเ นรเทศพระเวสสันดร เพราะเจาสญชัยก็ยอมเนรเทศแสดงใหเ ห็นถึงความเปน
ประชาธปิ ไตย

53

2.2 สภาพสังคมท่ีไมย อมรับหญิงมาย หญิงใดเปน มา ยก็จะถูกดูหม่ินเหยียดหยามจากสังคม
และไมมีใครอยากไดเ ปนคคู รอง

3. ดานคานยิ ม
3.1 คา นิยมเก่ียวกับการทํางาน โดยการทําทานเปนการเสียสละ เพ่ือเพื่อนมนุษยแ ละ

หวงั ในผลบุญน้ันจะสงใหต นสบายในชาติตอ ไป ความคิดน้ียังฝงอยูในใจคนไทยมาทุกสมัย จึงนิยมทําบุญ
บรจิ าคทาน

3.2 ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องชางเผือก ชางเผือกถือวา เปน ชางคูบ ารมีพระมหากษัตริย
และความเชื่อนน้ั ยงั ปรากฏมาจนถึงปจ จุบนั นี้

4. ดานความรู
ใหความรูเกี่ยวกับการสัตตสดกมหาทาน ซ่ึงในสมัยอยุธยาก็ปรากฏการทําทานลักษณะน้ี

ในสมัยพระเจา ปราสาททองและประเทศทเ่ี ปนเมืองข้นึ ประเทศอืน่ ตอ งสง เคร่ืองบรรณาการมาถวาย

เรอ่ื งท่ี 5 หลกั การวิจารณว รรณกรรม

เม่ือกลา วถึงวรรณกรรมยอมเปน ท่ีเขาใจกันท่ัวไปวา หมายถึง งานเขียนดานตาง ๆ ในรูปของ
บทละคร สารคดี เร่ืองส้ัน นวนิยาย และกวีนิพนธซ ึ่งมีมาตั้งแตโบราณแลว ทั้งที่เปน รอ ยแกว และ
รอ ยกรอง

ลักษณะของวรรณกรรม
1. วรรณกรรมเปน งานประพันธท แี่ สดงความรูสกึ นกึ คิด โดยทว่ั ไปมนษุ ยจ ะพูดหรือเขยี นแลวจะสง
ความรูสึกนึกคิด อยา งใดอยางหนึ่ง เชน ฝนตก ตน ไมส ีเขียว ความรูส ึก จะสัมผัสไดท างกายและใจ เชน
รูสึกหนาว รูส ึกรอน เปน ตน สวนความคิดคอื ส่งิ ทีเ่ กดิ จากการใชสติปญญาใครครวญเกี่ยวกับสิ่งใดส่ิงหน่ึง
มากระทบอารมณ
2. วรรณกรรมเปน งานประพันธทเ่ี กดิ จากจินตนาการ เปน การสรางภาพข้ึนในจติ ใจ จากส่ิงที่เคยพบ
เคยเห็นในชวี ิต สิง่ ท่สี รา งสรรคขึน้ มาจากจินตนาการออกจะมเี คา ความจรงิ อยูบาง
3. วรรณกรรมเปนงานประพนั ธใชภาษาวรรณศลิ ป เชน คาํ วา ใจกวางเหมือนแมน้ํา หรือหิมะขาว
เหมือนสําลี เปน ตน

ประเภทของวรรณกรรม
ในปจ จุบันวรรณกรรมแบง ประเภท โดยดูจากรูปแบบการแตงและการแบงตามเน้ือหาออก
เปน 4 ประเภท คือ
1. ประเภทรอ ยแกว คือ วรรณกรรมทไ่ี มม ลี กั ษณะบงั คับ ไมบ งั คับจํานวนคาํ สัมผัส หรอื เสยี งหนกั
เบาวรรณกรรมทแ่ี ตงดวยรอยแกว ไดแ ก นทิ าน นิยาย นวนยิ าย เรอื่ งสนั้ สารคดี บทความ ขาว

54

2. ประเภทรอยกรอง คือ วรรณกรรมทม่ี ีลักษณะบังคับในการแตง ซ่ึงเรียกวา ฉันทลักษณ เชน
โคลง ฉันท กาพย กลอน ราย ลิลิต วรรณกรรมท่ีแตงดวยคําประเภทรอ ยกรอง ไดแ ก บทละคร นิยาย
บทพรรณนา บทสดดุ ี บทอาเศียรวาท

3. ประเภทสารคดี คือ วรรณกรรมท่ีมีเนื้อหาสาระใหความรู ความคิดและอาจใหค วามบันเทิง
ดวย เชน สารคดีทองเที่ยว ชีวประวตั ิ บันทกึ จดหมายเหตุ หนังสือคตธิ รรม บทความ เปนตน

4. ประเภทบันเทงิ คดี คือ วรรณกรรมท่แี ตง ขน้ึ โดยอาศยั เคา ความจรงิ ของชีวติ หรือจินตนาการ
โดยมุง ใหค วามบนั เทงิ แกผ อู า นเปน ลําดบั ไดแก เรอื่ งสัน้ นทิ าน นวนยิ าย บทละครพดู เปน ตน

วรรณกรรมทีไ่ ดร ับการยกยอ ง

ในการอานหนังสอื แตละเลม โดยเฉพาะหนังสือประเภทวรรณคดี ผูอา นยอมไดร ับประสบการณ
ทางอารมณบ า ง ไดร ับคุณคา ทางปญญาบาง หรืออาจไดร ับทั้งสองประการบาง สวนวรรณกรรมบางเร่ือง
แมม ไิ ดเปน วรรณคดกี อ็ าจใหท้งั ประสบการณท างอารมณแ ละใหคุณคา ทางปญ ญา ทั้งนี้ข้ึนอยูก ับผูอา นวาจะ
สามารถเขาถงึ วรรณกรรมนัน้ ไดเ พยี งไร วรรณกรรมบางเรือ่ งแตง ไดดจี นไดรับการยกยอง ซึง่ มลี กั ษณะ ดังน้ี

งานประพนั ธท ้งั ปวงยอ มแฝงไวซ่ึงแนวคิดและคา นิยมบางประการ อันจะกอ ใหเ กิดความงอกงาม
ทางสติปญญาและพัฒนาการสมรรถภาพการพิจารณาความประณีตความละเอียดออนทางภาษาไดอ ยา งดี
ย่งิ แนวคิดท่ปี รากฏในวรรณกรรมน้ัน อาจหมายถึง ความคิดสําคัญของเรื่องหรืออาจเปน ความคิดอ่ืน ๆ
สอดแทรกอยูใ นเรอื่ งกไ็ ด

ยกตัวอยา งนทิ านเร่อื ง ปลาบูท องใหแ นวคดิ วา ความอิจฉารษิ ยา ของแมเลี้ยงเปนสาเหตใุ หล ูกเลยี้ ง

ถูกทาํ ทารุณกรรมอยา งแสนสาหสั

บทรอ ยกรองเรอ่ื ง น้าํ ตา ใหแ นวคดิ สําคัญวา นา้ํ ตาเปน เพื่อนของมนุษยทง้ั ในยามทุกขและยามสุข

สว นคานิยมจากวรรณกรรมน้ัน หมายถึง ความรูส ึก ความคิด หรือความเช่ือของมนุษย รวมถึง

ความเช่ือม่ัน การยึดถือปฏิบัติในเรื่องตา ง ๆ ในการดําเนินชีวิต คานิยมจึงเปน ตัวกําหนดพฤติกรรมของ

มนษุ ยใ นการเลือกกระทาํ หรอื เวนกระทําสงิ่ ใดสิ่งหน่ึง ซงึ่ ถือวา ทาํ หรอื คดิ เห็นตามกาลเวลา ยกตวั อยา ง เชน

คา นิยมเรื่องการมีคูค รอง ดังคํากลอนตอนหน่ึงจากเรื่องเสภาขุนชางขุนแผน ตอนที่นางพิมพิลาไลยยัง

เปนสาวไดพดู กบั นางสานทองผเู ปนพีเ่ ล้ียงวา

ธรรมดาเกดิ เปน สตรี ช่วั ดคี งไดคูม าสสู อง

มารดายอ มอุตสา หป ระคบั ประคอง หมายปองวาจะปลูกใหเ ปนเรือน

55

อันหนึ่งเราเขาก็วาเปนผูดี มง่ั มแี มม ิใหล ูกอายเพอ่ื น

จากคําประพันธน้ี สะทอ นใหเห็นคา นิยมของสตรีสมัยกอนวา เปน ผูหญิงตอ งรักนวลสงวนตัว

อยูในโอวาทของมารดา เม่ือจะมีคูค วรใหมารดาตกแตงใหไ มช ิงสุกกอ นหาม สรุปวรรณกรรมท้ังปวงยอ ม

แฝงไวซ ่ึงแนวคิดและคา นิยมบางประการ อันจะกอ ใหเกิดความงอกงามทางสติปญ ญา และพัฒนา

สมรรถภาพการพิจารณาความละเอยี ดออ นทางภาษาลักษณะการใชถ อ ยคาํ ภาษาที่ดใี นวรรณกรรม

วรรณกรรมท่ีดียอ มมีความประณีตในการใชภาษา อันจะทําใหผูอา นพัฒนาสมรรถภาพ ในการ

พจิ ารณาความประณีต ละเอียดออ นของภาษาไดด ขี ึน้

วรรณกรรมที่ดีเปนศิลปะแขนงที่อาศัยภาษาเปนสื่อถายทอดความไพเราะความประทับใจหรือ

อารมณความรูส กึ ซง่ึ มหี ลักพิจารณา 3 ประการใหญ ๆ ดงั นี้

1. การใชถ อ ยคํา เสียง ความหมาย การเลอื กใชถ อยคําชดั เจน ตรงตามความหมายมเี สยี งไพเราะ

2. การเรยี บเรียงถอยคํา การเรยี บเรียงถอยคําใหอ ยูตําแหนงทถี่ กู ตองถกู แบบแผนของภาษา

ยอมทาํ ใหภ าษามีความไพเราะมีความชดั เจน ทาํ ใหผูรับสารเขาใจความคิดของผูส ื่อสารไดถ กู ตอง

3. ศิลปะการประพนั ธ การมีศลิ ปะในการประพันธ หมายความวา ผูแ ตง ตองรูจักเลือกใชถ อ ยคํา

ที่เหมาะสม เพือ่ จะทําใหเกดิ ความไพเราะทางภาษา การใชก วโี วหาร หรอื สํานวนโวหารจะชว ยใหผ อู า นมอง

เห็นภาพชดั เจน และเกิดความไพเราะทางภาษามากข้ึน ตอ ไปน้ีจะกลาวถึงศิลปะการประพนั ธพ อสังเขป

3.1 ไวพจน หมายถึง การใชค ําที่มีความหมายอยา งเดียวกัน ซ่ึงตอ งพิถีพิถันเลือกใชใ ห

เหมาะสมกบั เนือ้ หา เชน

พอสบเนตรวนิดามารศรี แรงฤดีดาลเลห เสนห า

ดงั ตอ งศรซา นพษิ ดว ยฤทธ์ิยา เขา ตรึงตราตรอมตรมระทมทรวง

ตะลึงเลง็ เพง แลชะแงพ กั ตร จนนงลกั ษณห ลกี ไปควรโลลวง

ใหเสยี วปลาบวาบไหวใจระลวง ปะหนึง่ ดวงจติ ดบั เพราะลบั นาง

(จากคาํ ประพนั ธบ างเร่ือง ของพระยาอปุ กติ ศิลปสาร)

คําท่ีมีความหมายวา ผูห ญิง ในที่นี้มี 4 คํา คือ วนิดา มารศรี นงลักษณ บางกวีสามารถเลือกใชไ ด

เหมาะสมกบั เน้ือความในเรอื่ ง

3.2 การใชคาํ เลียนเสียงธรรมชาติและเสียงตาง ๆ การนําเสียงที่ไดยินจากธรรมชาติ

มารอยกรองพรรณนาใหเกดิ ความรสู ึกเหมือนไดยนิ ทาํ ใหเ กดิ ความไพเราะนา ฟงและสะเทอื นอารมณ เชน

ครนื ครืนใชฟ า รอ ง เรยี มครวญ

ห่ึงหึ่งใชลมหวน พ่ใี ห

ฝนตกใชฝ นนวล พีท่ อด ใจนา

รอนใชรอนไฟไหม ทีร่ อ นกลกาม

(ตาํ นานศรีปราชญ ของพระยาปริยตั ิธรรมธาดา)

คาํ วา “ครนื ครนื ” เปนการเลยี นเสียงฟารอง

คําวา “หง่ึ หงึ่ ” เปน การเลยี นเสยี งลมพัด

56

3.3 การเลนคาํ หมายถงึ การนาํ คําพองรูปพอ งเสียงมาเรียบเรียงหรือรอยกรองเขาดวยกัน
จะทําใหเ กดิ เสยี งไพเราะและเพ่ิมความงดงามทางภาษา เชน

ปลาสรอยลอยลอ งชล วา ยเวียนวนปนกันไป
เหมือนสรอยทรงทรามวยั ไมเ ห็นเจา เศราบว าย

คาํ วา “สรอย” คําแรกเปนชีอ่ ปลา

คาํ วา “สรอย” คาํ หลังหมายถงึ สรอ ยคอ

3.4 การใชคําอัพภาส หมายถึง คําซ้ําชนิดหนึ่ง โดยใชพยัญชนะซ้ําเขา ไปขา งหนา คํา เชน

ริก เปน ระรกิ ยิม้ เปน ยะยิ้ม แยม เปน ยะแยม

การใชคําอัพภาสหลาย ๆ คําในที่ใกลก ัน ทําใหแลเห็นภาพและเกิดความรูสึกสะเทือนอารมณ

ตามไปดวย เชน สาดเปน ไฟยะแยง แผลงเปนพษิ ยะยุง พุงหอกใหญ คะควางขวา งหอกซดั คะไขว

(ลลิ ิตตะเลงพาย)

3.5 การใชโ วหารภาพพจน โวหารภาพพจน หมายถงึ ถอ ยคําที่เรียบเรียงโดยไมก ลาวอยาง

ตรงไปตรงมา ผูป ระพันธมีเจตนาจะใหผ ูอา นเขา ใจ และประทับใจยิ่งขึ้นกวาการใชคําบอกเลา ธรรมดา

การใชโ วหารภาพพจนอาจทาํ ไดหลายวิธี เชน

3.5.1 เปรยี บสิง่ หนงึ่ วา เหมอื นอกี สงิ่ หนง่ึ ในการเปรยี บเทยี บน้จี ะมีคาํ แสดงความหมาย

อยา งเดยี วกับคําวาเหมอื น ปรากฏอยูด ว ย ไดแกคําวา เปรยี บเหมือน เสมือน ดุจ ประดจุ ดุจดงั ราวเพียง เชน

คุณแมหนาหนกั เพ้ยี ง พสุธา (เพย้ี ง-โทโทษ มาจากคาํ วาเพยี ง)

คณุ บิดรดจุ อา กาศกวา ง

3.5.2 เปรยี บส่ิงหน่ึงเปน อีกส่งิ หนึ่ง บางตาํ ราเรียกวา อปุ ลกั ษณ เชน พอแม คือ รม โพธ์ิ

รมไทรของลกู

ราชาธิราชนอม ใจสตั ย

อาํ มาตยเปน บรรทัด ถอ งแท

3.5.3 สมมุติส่ิงตาง ๆ ใหมีกิริยาอาการเหมือนมนุษย หรือท่ีเรียกวา บุคลาธิษฐาน เชน
นํ้าเซาะหินรนิ รนิ หลากไหล ไมห ลบั เลยชว่ั ฟาดนิ สลาย

3.5.4 การใชคําสญั ลักษณหรือสง่ิ แทนสัญลักษณ หมายถึง สงิ่ หนึ่งใชแทนอีกส่ิงหนึ่ง เชน
แมนเปน บวั ตวั พเี่ ปนภมุ รา เชยผกาโกสุมประทุมทอง

3.6 การกลา วเกินจรงิ หรือที่เรยี กวา อติพจน (อธพิ จน) การกลาวเกนิ จริงนป้ี รากฏอยใู นชีวติ
ตามปกติ เชน เม่ือเราตองการจะเนนความรูส ึกบางอยาง เชนกลา ว “เหนื่อยสายตัวจะขาด” หรือ “รอน
แทบสุก” การกลาวเกนิ จริง ทําใหเ กิดความแปลกและเรยี กรอ งความสนใจไดดี

3.7 การเลนเสียงวรรณยุกต กวีใชค ําท่ีประกบดวยสระ พยัญชนะและตัวสะกด
อยางเดียวกนั ตา งกนั แตวรรณยุกต โดยนาํ มาเรียงไวใ นท่ใี กลก ันทาํ ใหเกิดเสียงไพเราะดจุ เสยี งดนตรี เชน

57

“สละสละสมร เสมอช่อื ไมน า
นกึ ระกาํ นามไม แมนแมนทรวงเรยี ม”

หรือ ดสู าํ คญั คน่ั ค้นั อยางงนั ฉงน
“จะจบั จองจอ งส่งิ ใดน้นั คอ ยแคะคนขน คน ใหควรการ”
อยา ลามลวงลว งดแู ลศกล

3.8 สัมผสั อกั ษร กวีจะใชคําทมี่ เี สยี งพยัญชนะเดยี วกัน เชน โคลงกลบอักษรลวน

ชายชาญชยั ชาติเชอื้ เชงิ ชาญ

สเู ศิกสดุ เศกิ สาร สงสรอง

ราวรามรทุ รแรงราญ รอนราพณ

เกริกเกยี รตไิ กรกึกกอง กอ กูกรุงไกร

(พระราชนพิ นธพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยหู ัว)

3.9 สัมผสั สระ กวจี ะใชค าํ ท่ีมีเสยี งสระคลองจองกนั เชน

เขาทางตรอกออกทางประตู

คางคกขนึ้ วอแมงปอใสต งุ ตงิ้

นา้ํ รอ นปลาเปนน้ําเย็นปลาตาย

เพ่ือนกินหางายเพ่อื นตายหายาก

3.10 การใชคําปฎิพฤกษ หมายถึง ความขัดแยงที่กวีนํามากลา วคูก ัน เพื่อแสดงคุณสมบัติ
2 อยา งทแ่ี ยง กัน อนั อยูใ นสิง่ เดยี วกนั เชน ความหวานช่นื ในความขมขื่น ความเงยี บเหงาในความวนุ วาย

กจิ กรรมที่ 1 ใหผูเรียนตอบคาํ ถาม และรวมกจิ กรรมตอไปน้ี
1. วรรณคดี คืออะไร
2. วรรณคดีกับวรรณกรรมแตกตา งกันอยา งไร
3. ใหผ ูเ รยี นรวบรวมรายชอ่ื หนงั สอื ทีเ่ ปนวรรณคดีและวรรณกรรมประเภทละ 3 เลม
4. ใหสรปุ คุณคาของวรรณคดแี ละวรรณกรรมท่รี วบรวมมาไดจ ากขอ 3

เรอื่ งท่ี 6 ภาษาถน่ิ
ความหมายของภาษาถนิ่

ภาษาถิ่น หมายถึง ภาษาท่ีใชส่ือความหมายตามทองถิ่นตา ง ๆ ซึ่งจะแตกตา งกันในถอ ยคํา
สาํ เนียง แตก็สามารถจะติดตอส่อื สารกนั ได และถือวา เปนภาษาเดียวกัน เพียงแตแตกตางกันตามทอ งถิ่น
เทาน้นั

ภาษาถิ่น บางท่ีมักจะเรียกกันวา ภาษาพื้นเมืองทั้งนี้เพราะไมไดใ ชเปน ภาษามาตรฐานหรือ
ภาษากลางของประเทศ

58

สาเหตทุ ท่ี ําใหเกดิ ภาษาถ่ิน
ภาษาถ่นิ เกดิ จากสาเหตุการยา ยถิ่นฐาน เมอื่ กลุมชนที่ใชภาษาเดยี วกันยา ยถ่ินฐานไปต้ังแหลง ใหม
เน่ืองจากเกิดภัยธรรมชาติ มีการรุกรานของศัตรู เม่ือแยกยายไปอยูคนละถ่ินนาน ๆ ภาษาท่ีใชจะคอย
เปลยี่ นแปลงไปเชน เสียงเปลี่ยนไป คาํ และความหมายเปลยี่ นไป ทาํ ใหเ กดิ ภาษาถ่ินข้ึน
คุณคาและความสําคัญของภาษาถ่นิ
1. ภาษาถิ่นเปนวัฒนธรรมทางภาษาและเปนเอกลักษณข องแตละทองถน่ิ
2. ภาษาถ่ินเปนสญั ลกั ษณท ่ีใชส อื่ สารทําความเขา ใจและแสดงความเปน ญาติ เปน พวกเดียวกัน
ของเจา ของภาษา
3. ภาษาถิ่นตนกําเนิดและเปนสวนหน่ึงของภาษาไทยและวรรณคดีไทย การศึกษาภาษาถิ่น
จะชวยใหการส่อื สารและการศกึ ษาวรรณคดีไดเ ขาใจลึกซง่ึ ยิ่งขน้ึ
4. การศึกษาและการใชภ าษาถ่ิน จะชว ยใหการส่ือสารไดม ีประสิทธภิ าพและสรา งความเปน หนึ่ง
ของคนในชาติ
ลักษณะของภาษาถ่นิ
1. มีการออกเสียงตา ง ๆ ถน่ิ เพราะสภาพทางภมู ิศาสตร ความหางไกลขาดการตดิ ตอ สื่อสารกัน
เปนเวลานานมาก ๆ ยอ มทาํ ใหออกเสยี งตางกันไป
2. การผสมกันทางเช้ือชาติ เพราะอยูใ กลเ คียงกันทําใหม ีภาษาอ่ืนมาปน เชน ภาษาอีสาน
มีภาษากลางและเขมรมาปน เพราะมเี ขตแดนใกลก นั ทําใหภ าษาเปลยี่ นไปจากภาษากลาง
3. การถายทอดทางวฒั นธรรมและเทคโนโลยีซง่ึ กันและกนั ทําใหภาษาเปลย่ี นจากภาษากลาง
4. หนวยเสยี งของภาษาถน่ิ มสี วนคลา ยกนั และแตกตา งกนั หนว ยเสียงของภาษากลางมี 21 เสียง
ภาษาถิ่นมีหนว ยเสียงตรงกันเพียง 17 เสียง นอกน้ันแตกตางกัน เชน ภาษาถิ่นเหนือและอีสานไมม ี
หนวยเสียง ช และ ร ภาษาถน่ิ ใตไ มม ีหนว ยเสียง ง และ ร เปน ตน
5. หนว ยเสยี งวรรณยกุ ตใ นภาษาถิ่น แตกตางกันไป ภาคใตมีเสียงวรรณยุกต 7 เสียง ภาคเหนือ
และอสี านมเี สียงวรรณยกุ ต 6 เสียง ตัวอยา งการกลายเสียงวรรณยุกต

มา (กลาง) ภาคใตออกเสยี งเปน หมา
ขา ว (กลาง) ภาคอสี านออกเสยี งเปน ขา ว
ชาง (กลาง) ภาคเหนือออกเสยี งเปน จา ง
6. การกลายเสียงพยญั ชนะในภาษาถน่ิ เหนอื ใต อีสาน น้ันมีสวนแตกตางกนั หลายลกั ษณะ เชน
6.1 ภาษาไทยเหนือ จะมีคาที่กลายเสียงพยัญชนะจากภาษาไทยกลางอยูหลายตัว
ภาษาไทยกลางเปน ช ไทยเหนือจะเปน จ เชน ชางเปน จาง ฉะนั้นเปนจะอั้น ใชเปน ไจ ภาษาไทยกลาง
ใช ร ไทยเหนือจะเปน ฮ เปน รัก เปนฮัก รอ งเปน ฮอ ง โรงเรียนเปน โฮงเฮียน ภาษาไทยกลางเปน คิดเปน
กดึ้ คว้ิ เปนกิ๊ว ภาษากลางใช ท ภาษาไทยเหนอื ใช ต เชน ทานเปน ตาน ทานเปน ตาน และภาษาไทยเหนือ
นอกจากจะใชพยัญชนะตา งกันแลว ยังไมค อ ยมีตัวควบกล้ําเชน ขี้กลาก เปน ขี้ขาด โกรธ เปน โขด
นอกจากน้จี ะมีคาํ วา โปรด ไทยเหนอื โปด ใคร เปน ไผ เปนตน

59

6.2 ภาษาไทยอีสานก็มกี ลายเสียงหรอื มีหนวยเสยี งตา งกับภาษาไทยกลางหลายตัว ตัวอยาง
ช ใช ซ แทนเสียง ร ใช ฮ แทนเสียง ญ และ ย จะออกเสียงนาสิก แทนภาษาไทยกลาง ชา ง ไทยอีสาน
เปน ซา ง เรา เปน เฮา เลือด เปน เฮือด หญิง เปน ญิง (นาสิก) ใหญ เปน ใญ ภาษาไทยอีสานจะไมมี
คาํ ควบกลาํ้ คลายเหนอื เชน กลวย เปน กวย ปลา เปน ปา ของ เปน ขอ เปรต เปน เผด และภาษาไทย
อสี านมีการสลับรับเสยี งดวย เชน ตะกรอ เปน กะตอ ตะกรา เปน กะตา ตะกรดุ เปน กะตดุ เปนตน

6.3 ภาษาไทยใตก ม็ ีการกลายเสยี งพยญั ชนะจากภาษาไทยกลางเหมือนกัน ภาษาไทยกลาง
เปน ง ภาษาไทยใตจ ะเปน ฮ เสยี ง ฐ จะเปน ล (บางจงั หวัด) และญ จะออกเสียงนาสิก ตัวอยาง ภาษาไทย
กลาง คําวา เงิน ภาษาไทยใต เปน เฮิง งาน เปน ฮาน รัก เปน หลกั เปน ตน

7. ภาษาถ่ินเหนอื ใตและอีสานมีการกลายเปนเสยี งจากภาษาไทยกลางหนวยเสียง
7.1 ภาษาไทยเหนือจะกลายเสียงสระ อิ เปน อึ เชน คิด เปน กด้ึ สระ อึ เปน สระเออ เชน ถึง

เปน เถิง สระอะ เปน สระอา เชน มะปราง เปน หมา ผาง มะละกอ เปน หมากกวยเต็ด สระ เอ เปน สระ
แอ เชน เอว เปน สระแอว เปนตน

7.2 ภาษาไทยอีสานมกี ารกลายเสียงสระเชน สระ เออื เปน เอีย เชน เนื้อ เปน เนี้ย สระ อัว
เปน สระโอ เชน วัว เปน โง ตัว เปน โต สระ อึ เปน สระ เออ เชน คร่ึง เปน เค่ิง สระ อา เปน สระ อัว
เชน ขวา เปน ขัว เปนตน

7.3 ภาษาไทยอีสานมีการกลายเสียสระ เชน ภาษาไทยกลางใช สระ อิ อี ภาษาถิ่นใต
ใช สระ เอะ เอ เชน ส่ี เปน เส ซกี เปน แซก สระ เอะ เอ ใชเ ปนสระ แอะ แอ เชน เด็ก เปน แดก็ เปนตน

8. ความหมายของคําในภาษาถ่ินแตกตางไปจากภาษากลาง เชน คําวา รักษา ภาษาถ่ินใต
มีความหมายวา เล้ียง เชน นําลิงไปรักษา หมายถึงนําลิงไปเล้ียง บัวลอย ภาษาถ่ินเหนือหมายถึง
ผักตบชวา แพรนม ภาษาถ่นิ อสี านหมายถงึ ผาเช็ดหนา ภาษาถนิ่ ใตเ รยี กผาเชด็ หนา วา ผานยุ เปน ตน

กิจกรรมท่ี 2 ใหผ เู รียนเขยี นเครอื่ งหมาย วงกลม ลอ มรอบขอทถี่ ูกที่สดุ เพยี งขอ เดียว

1. ขอใดใหความหมายภาษาถน่ิ ไดถ ูกตอ ง

ก. ภาษาตระกลู ตาง ๆ ข. ภาษาทพ่ี ดู กนั ในทองถ่ินนน้ั ๆ

ค. ภาษาท่ีใชพดู กนั ทวั่ ประเทศ ง. ภาษาของชนกลมุ ใหญท ั่วโลก

2. ขอ ใดเปน สาเหตุสาํ คัญที่ทําใหเ กดิ ภาษาถน่ิ

ก. สภาพภูมปิ ระเทศ ข. การยา ยถ่นิ ฐาน

ค. การแลกเปลย่ี นวัฒนธรรม ง. ถกู ทุกขอ

3. คําในขอ ใดที่เปน คาํ เฉพาะของภาษาถ่ินภาคเหนอื

ก. งอ ข. งอน

ค. งืด ง. งีบ

60

4. “ฝนตกฟารอง พอ แมเขาอยูห นกุ ” คําวา หนกุ เปนคาํ ในภาษาถน่ิ ภาคใด

ก. เหนอื ข. ใต

ค. อีสาน ง. กลาง

5. ภาษาถ่นิ ใด ที่มีหนว ยเสียงวรรณยกุ ตมากท่สี ุด

ก. ภาษาถ่นิ เหนือ ข. ภาษาถนิ่ อีสาน

ค. ภาษาถิ่นใต ง. ภาษากลาง

เรื่องที่ 7 สาํ นวน สภุ าษิต

สํานวน หมายถงึ คํากลา วหรอื กลมุ คําทีม่ ีความหมายเชิงเปรียบเทียบเปนเชิงใหใ ชค วามคิดและ
ตีความบางสํานวนจะบอกหรือสอนตรง ๆ บางสํานวนสะทอนความคิด ความรูสึกของกลุมชนในทอ งถิ่น
ในอดีตดวย

สภุ าษิต หมายถึง คาํ กลา วทด่ี งี ามเปนความจรงิ ทุกสมยั เปนคําสอนใหประพฤติ ปฏบิ ตั ิ ดังตวั อยา ง
“หลํารอ งชกั งาย หลําใจชักยาก”

ความหมาย คิดจะทําอะไรตอ งคิดใครค รวญใหร อบคอบกอนตัดสินใจ
“นอนจนหวนั แยงวาน”

ความหมาย นอนตืน่ สายมากจนตะวันสองสวา งไปทั่วบาน
“พดู ไป สองไพเบ้ีย นิ่งเสียตําลงึ ทอง”

ความหมายพดู ไปไมมปี ระโยชนอะไร นง่ิ ไวดีกวา
“เกลือจ้มิ เกลือ”

ความหมาย ไมย อมเสียเปรยี บกนั แกเผด็ กนั ใหส าสม
“ขายผา เอาหนา รอด”

ความหมาย ยอมเสยี สละของทีจ่ าํ เปน ทมี่ อี ยูเพื่อจะรกั ษาชือ่ เสียงของตนไว
“ฝนท่ังใหเ ปน เข็ม”

ความหมายเพียรพยายามสดุ ความสามารถจนกวา จะสําเร็จผล
“นาํ้ มาปลากินมด นํา้ ลดมดกนิ ปลา”

ความหมาย ทีใครทีมนั

เรอื่ งท่ี 8 วรรณกรรมทอ งถิน่

วรรณกรรมทอ งถิน่ หมายถงึ เรื่องราวของชาวบา นที่เลา สืบตอกันมาหลายชั่วอายุคนท้ังการพูด
และการเขียนในรูปของ คติ ความเชือ่ และประเพณี การแสดงออกในการใชถอยคําท่มี ีหลากหลายรูปแบบ
เชน นทิ านพน้ื บา น เพลงกลอ มเด็ก ปริศนา คําทาย ภาษติ คําคม บทเทศน และคํากลา วในพธิ กี รรมตาง ๆ

61

ลักษณะของวรรณกรรมทอ งถน่ิ

1. วรรณกรรมทอ งถน่ิ โดยทั่วไปมวี ดั เปน ศนู ยก ลางเผยแพร กวีผปู ระพันธสว นมาก คือ พระภิกษุ
และชาวบา น

2. ภาษาท่ีใชเปน ภาษาถ่ิน ใชถ อ ยคําสํานวนทองถิ่นท่ีเรียบงา ย ชาวบา นทั่วไปรูเ ร่ืองและ
ใชฉันทลักษณท ี่นยิ มในทองถนิ่ น้ัน เปน สําคญั

3. เนื้อเรื่องสว นใหญเปน เร่ืองจักร ๆ วงศ ๆ มุง ใหความบันเทิง และสอดแทรกคติธรรมทาง
พุทธศาสนา

4. ยดึ คานิยมแนวปรัชญาพุทธศาสนา เชน กฎแหงกรรม หรอื ธรรมะยอ มชนะอธรรม เปนตน

ประเภทของวรรณกรรมทองถ่นิ

วรรณกรรมทอ งถน่ิ แบง ไดเปน 2 ประเภท คอื
1. ประเภทมขุ ปาฐะ เปน วรรณกรรมทไ่ี มไ ดเ ขยี นเปน ลายลักษณ เปนวรรณกรรมปากเปลา
จะถา ยทอดโดยการบอก หรอื การเลา หรือการรอ ง ไดแ ก บทกลอมเดก็ นิทานพน้ื บา น เพลงพนื้ บาน ปรศิ นา
คําทาย ภาษติ สาํ นวนโวหาร คาํ กลาวในพธิ ีกรรมตา ง ๆ
2. ประเภทเขียนเปนลายลักษณ ไดแ ก นทิ าน คาํ กลอน บันทึกทางประวตั ศิ าสตรใ นทองถ่นิ และ
ตําราความรตู าง ๆ
คุณคาของวรรณกรรมทองถ่นิ
1. คุณคา ตอการอธิบายความเปนมาของชุมชนและเผา พนั ธุ
2. สะทอ นใหเ ห็นโลกทัศนและคานยิ มตา ง ๆ ของแตล ะทองถิน่ โดยผานทางวรรณกรรม
3. เปน เครอ่ื งมืออบรมสัง่ สอนจรยิ ธรรมของคนในสังคมสามารถนาํ ไปประยกุ ตใ ชในสังคมปจจบุ นั ได
4. เปน แหลง บนั ทึกขอ มลู เก่ียวกบั วฒั นธรรม ประเพณี และการดาํ เนินชีวติ ของคนในทองถิ่น
5. ใหค วามบนั เทงิ ใจแกช ุมชนทั้งประเภทที่เปน วรรณกรรมและศิลปะการแสดงพ้นื บาน เชน
หมอลําของภาคอีสาน การเลนเพลงเรอื เพลงเกี่ยวขาว ของภาคกลาง การซอ การเลาคาวของภาคเหนือ
การเลน เพลงบอก รองมโนราหของภาคใต เปนตน
6. กอใหความสามัคคใี นทองถิ่น เกดิ ความรักถ่นิ และหวงแหนมาตุภูมิ

รปู แบบของวรรณกรรมทองถิน่

1. รปู แบบของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ภาคกลาง
1.1 กลอนสวด หรือเรียกวา คําพากย ไดแ ก กาพยย านี ฉบงั สุรางคนางค
1.2 กลอนบทละคร (นอก) ใชฉ ันทลักษณเ หมือนกลอนบทละครทั่วไป แตไ มเ ครงครัด

จาํ นวนคําและแบบแผนมากนกั
1.3 กลอนนทิ าน บทประพนั ธเ ปนกลอนสภุ าพ (กลอนแปด) เปนรูปแบบทไี่ ดรับความนิยมมาก
1.4 กลอนแหล นิยมจดจําสืบตอ กันมาหรอื ดน กลอนสด ไมน ยิ มบันทึกเปนลายลักษณ

62

2. รปู แบบของวรรณกรรมทองถิ่นภาคอสี าน
2.1 โคลงสาร เปน ฉันทลักษณที่บังคบั เสยี งเอกโท สว นมากใชป ระพันธวรรณกรรมประเภท

นิทาน นยิ าย หรอื นทิ านคติธรรม
2.2 กาพยห รือกาพยเซ้งิ ประพันเปนบทสั้น ๆ สําหรับขับลําในพิธี เชน เซ้ิงบั้งไฟ เซ้ิงนางแมว

ฯลฯ
2.3 ราย (ฮาย) ลักษณะเหมือนรายยาว ใชป ระพันธวรรณกรรมชาดก หรือนิทานคติธรรม

ที่ใชเ ทศน เชน มหาชาติ (ฉบับอสี านเรียกวาลาํ มหาชาติ)
3. รปู แบบของวรรณกรรมทอ งถิ่นภาคเหนือ
3.1 คาํ วธรรม ฉันทลกั ษณเ หมือนรา ยยาวชาํ สาํ หรบั เทศน นยิ มประพันธว รรณกรรมประเภท

นทิ านชาดกหรือนิทานคตธิ รรม
3.2 คาํ วซอ คําประพนั ธที่บงั คับสมั ผัสระหวา งวรรคและบังคบั เสยี งเอกโท นิยมแตน ิทาน

เปน คําวซอ แลวนาํ มาขบั ลําในที่ประชุมชน ตามลีลาทาํ นองเสนาะของภาคเหนือ
3.3 โคลง ภาษาถนิ่ เหนือออกเสียงเปน “กะลง” เปนฉันทลักษณทเ่ี จรญิ รงุ เรอื ง ควบคูกบั

“คาวธรรม” มที ั้งกะลงสหี่ อ ง สามหอง และสองหอ ง (โคลงสี่ โคลงสาม และโคลงสอง)
4. รปู แบบของวรรณกรรมทองถน่ิ ภาคใต

วรรณกรรมพ้ืนบา นภาคใตฉ ันทลกั ษณร วมกับวรรณกรรมทองถ่ินภาคกลาง แตจากการศึกษา
ความนิยมเรื่องฉันทลักษณของวรรณกรรมภาคใต พบวานิยม “กลอนสวด” (คํากาพย) มากท่ีสุด
วรรณกรรมลายลักษณภาคใตเ กินรอยละ 80 ประพันธเ ปน กลอนสวด โดยเฉพาะนิทานประโลมโลก
(เร่ืองจกั ร ๆ วงศ ๆ)

การวิเคราะหคณุ คา ของวรรณกรรมทอ งถิ่น

การวิเคราะหว รรณกรรมทอ งถ่ินนั้นจะวิเคราะหตามคุณคา ของวรรณกรรมดา นตาง ๆ เม่ือศึกษา
วรรณกรรมทอ งถิ่นเร่อื งใด เราจะตองวนิ จิ วิเคราะหห รือพิจารณาดวู า วรรณกรรมเร่ืองนั้นมีคุณคาในดานใด
ดงั ตอไปนี้

1. คุณคาดานจริยศาสตรห รือคุณคาดานจริยธรรม วิเคราะหว าวรรณกรรมที่อา นและศึกษา
เปนตัวอยา งความประพฤติ การดําเนินชีวิตวาอะไรผิด อะไรถูก อยางไรดี อยา งไรเหมาะสม วรรณกรรม
ทองถ่ินจะทําหนา ท่ตี วั อยางแบบแผนและความประพฤติของชาวบา นใหถูกตอ งสอดคลองกับขอตกลงของ
สังคม ชมุ ชน ตามกฎหมายระเบียบประเพณีอันดีงาม

2. คุณคาดานสุนทรียศาสตรหรือความงามความไพเราะ วรรณกรรมทองถ่ินจะใหคุณคา
ดา นความงามความไพเราะของถอยคํา ใชค าํ สมั ผัสคลองจอง ความไพเราะของทว งทํานองของเพลง บทกวี
เมื่อฟงหรืออานจะทาํ ใหเกิดจินตนาการ เกิดความซาบซ้งึ ในอารมณความรูสกึ

3. คณุ คา ภาษา วรรณกรรมทองถ่นิ จะเปน ส่ือทท่ี ําใหภ าษาถิน่ ดาํ รงอยูและชวยใหภ าษาถ่ินพัฒนา
อยูเ สมอมีการคิดคนสรางสรรค ถอ ยคําภาษา เพื่อสื่อความในวรรณกรรมทองถิ่น ท้ังเพลงพ้ืนบา น บทกวี

63

ซอภาษิต จะมีกลวิธีการแตงท่ีนาสนใจ มีการเลนคําซ้ําคําทอ งถิ่น ถอยคําที่นํามาใชม ีเสียงสูงต่ํา
มีเสียงไพเราะ ฟงแลว ร่นื หู

4. คุณคา ดา นการศึกษา วรรณกรรมทอ งถ่ินประเภทตําราคําสอน นิทานนอกจากจะให
ความบนั เทงิ แลว ยงั จะใหความรูทกุ แขนง ทง้ั ศลิ ปวัฒนธรรม อาชพี และเสริมสรางปญ ญา โดยเฉพาะปรศิ นา
คําทายจะใหท งั้ ความรู ความบนั เทิงเสริมสรา งสติปญญา

5. คุณคาดา นศาสนา วรรณกรรมทองถิ่นจะเปนสื่อถายทอดคําสอนและปรัชญาทางศาสนา
เผยแพรส คู นในชุมชนทอ งถิน่ ใหคนชมุ ชนใชเ ปน เครอ่ื งยดึ เหนี่ยวทางจิตใจ ใหแนวคิดในการดํารงชีวิต เชน
นิทานชาดกตาง ๆ เปน ตน

6. คณุ คา ดา นเศรษฐศาสตร วรรณกรรมประเภทตาํ รายา ตําราพยากรณ การทําพิธบี ายศรสี ขู วัญ
หรือบทสวดในพธิ กี รรมตาง ๆ สามารถนาํ มายึดเปน อาชีพได วรรณกรรมเกยี่ วกับคาํ ภาษาสามารถชวยให
ประหยดั อดออมได

7. คุณคาทางสังคมไดร ับความบันเทิงสนุกสนาน วรรณกรรมทองถิ่นจะปลูกฝง คานิยม
ในการผูกมิตรผูกสัมพันธข องคนในทองถนิ่ การอยรู วมกนั อยา งมกี ารพงึ่ พาซงึ่ กนั และกนั สรางความสามัคคี
ในหมูคณะใหขอ คิดคติธรรมท่ีเก่ียวของกับชวี ิตความเปนอยกู ารทาํ มาหากินและสง่ิ แวดลอ ม เปนตน

8. คุณคาดานประวัติศาสตรโบราณคดีและความเปนมาของชุมชนแตละทองถิ่น เชน
วรรณกรรมประเภทตํานาน ไดแก ตํานานเก่ียวกับโบราณสถาน โบราณวัตถุ ตํานานช่ือบา นชื่อเมือง
เปนตน

การวิเคราะหค ุณคา ของวรรณกรรมทอ งถิ่นจะพิจารณาจากคุณคา ดา นตา ง ๆ ดังกลา วมา
ซงึ่ วรรณกรรมแตละเรอื่ ง แตล ะประเภทยอ มจะใหค ณุ คาแตกตางกนั การศกึ ษาวรรณกรรมทองถนิ่ ท่จี ะเกิด
ประโยชนจะตอ งพิจารณา วนิ ิจ วิเคราะห และนาํ ไปใชไ ดอ ยางเหมาะสมจึงเปน หนาที่ของเยาวชนท่ีจะถือ
เปน ภารกจิ ทจ่ี ะตองชวยกันอนรุ กั ษวรรณกรรมทม่ี ีคาเหลา นีไ้ ว และชวยกนั สืบทอดใหคนรุน หลงั ไดม ีโอกาส
เรยี นรู ศึกษาและพัฒนาเพื่อความเปน เอกลักษณของชาตติ อ ไป

มารยาทในการอาน
มารยาทเปนวัฒนธรรมทางสังคม เปนความประพฤติที่ดีเหมาะสมท่ีสังคมยอมรับและยกยอ ง
ผูมีมารยาทคือ ผูท ีไ่ ดร ับการอบรมสง่ั สอน ขัดเกลามาดีแลว มารยาทในการอา นแมจะเปน เรอ่ื งเล็ก ๆ นอ ย ๆ
ที่บางคนอาจไมร ูสึก แตไมค วรมองขาม มารยาทเหลาน้จี ะเปนเครอ่ื งบงช้ใี หเ หน็ วาบคุ คลนน้ั ไดร บั การอบรม
สัง่ สอนมาดีหรอื ไม อยา งไร ดังเชน ภาษิตท่ีวา “สําเนียงสอ ภาษากรยิ าสอสกลุ ”
มารยาทท่วั ๆ ไปในการอาน มดี ังนี้
1. ไมค วรอา นเรอื่ งท่ีเปนสว นตวั ของบุคคลอน่ื เชน จดหมาย สมุดบันทกึ
2. ในขณะทม่ี ผี อู านหนังสอื ไมควรชะโงกไปอานขา งหลงั ใหเปนทรี่ ําคาญและไมค วรแยง อา น
3. ไมอ า นออกเสียงดงั ในขณะท่ีผอู ืน่ ตองการความสงบ
4. ไมแ กลงอา นเพ่อื ลอ เลียนบุคคลอื่น
5. ไมค วรถอื วิสาสะหยิบหนังสืออื่นมาอานโดยไมไ ดรบั อนุญาต

64

6. ไมอ านหนงั สือเม่ือยูใ นวงสนทนาหรือมกี ารประชุม
7. เมอื่ อานหนังสือในหอ งสมุดหรือสถานทซ่ี ง่ึ จดั ไวใหอ า นหนงั สอื โดยเฉพาะ ไมส ง เสยี งดงั
ควรปฏิบตั ติ ามระเบยี บกฎเกณฑของสถานทเ่ี หลา นั้นอยา งเครง ครดั

การปลกู ฝง การรกั การอา น

1. ตองทําความเขาใจกับเรื่องท่ีอา นใหช ัดเจนแจมแจง จับใจความเร่ืองท่ีอานไดต ลอดทั้งเรื่อง
และตอ งเขา ใจเน้ือหาใหถูกตองดว ย

2. ใหไ ดรบั รสชาติจากการอา น เชน เกิดความซาบซ้ึงตามเนอื้ เร่ือง หรือสาํ นวนจากการประพันธ
น้ัน ๆ เกดิ อารมณรว ม เหน็ ภาพพจนต ามผปู ระพันธ

3. เห็นคณุ คา ของเรื่องท่อี า น เกดิ ความสนใจใครต ิดตาม ดังน้ันการเลือกอา นในสิ่งที่สนใจก็เปน
เหตุผลหนึง่ ดว ย

4. รจู ักนําส่งิ ทีเ่ ปน ประโยชนจ ากหนังสือไปใชใหไดเ หมาะสมกบั ตนเอง
5. รจู ักเลอื กหนงั สอื ที่อา นไดเหมาะสมตามความตอ งการและโอกาส คณุ สมบัตเิ หลา น้ี
เปน เบ้ืองตนทจ่ี ะปลูกฝง ใหรกั การอา น

65

บทท่ี 4
การเขยี น

สาระสําคัญ

การศึกษาหลักเกณฑการเขียนใหเขาใจ ปฏิบัติตามหลักและวิธีการเขียน กระบวนการเขียน
เพ่ือการส่ือสาร เขียนคํา ขอความใหถ ูกตอ ง เลือกใชค ําไดเ หมาะสม สื่อความหมายไดชัดเจน จะชวยให
การส่ือสารดวยการเขียนมีประสทิ ธภิ าพ ผูเ ขียนมีมารยาทและรกั การเขยี น

ผลการเรียนรูทคี่ าดหวัง

ผเู รยี นจะสามารถ
1. เขียนจดหมาย เขียนเรียงความ เขียนยอ ความ เขยี นบนั ทกึ เขยี นรายงาน เขียนประกาศ
เขียนใบสมัครงาน เขียนสารคดี บนั เทงิ คดี เขยี นคําอวยพร เขยี นโครงการ เขียนคํากลาวรายงาน
2. แตงคาํ ประพนั ธ ประเภท กาพย กลอน โคลง ฉันท รา ย ได
3. มารยาทและสรางนสิ ยั รักการเขยี น

ขอบขา ยเนอื้ หา

เร่อื งที่ 1 หลักการเขยี น
เรือ่ งที่ 2 หลกั การแตง คําประพนั ธ
เรอื่ งท่ี 3 มารยาทและนสิ ยั รักการเขยี น

66

เรือ่ งท่ี 1 หลกั การเขียน

ความหมายและความสาํ คญั ของการเขยี น

การเขยี น คอื การแสดงความรู ความคดิ อารมณค วามรสู กึ และความตองการของผูส ง สารออกมา
เปน ลายลักษณอักษร เพือ่ ใหผรู ับสารอานเขาใจไดรับความรู ความคิด อารมณ ความรูส ึก และความตองการ
ตาง ๆ เหลานน้ั

การเขยี นเปนพฤติกรรมของการสงสารของมนุษย ซ่ึงมีความสําคัญไมย่ิงหยอนไปกวา การสง สาร
ดว ยการพดู และการอา น เพราะการเขยี นเปนลายลักษณอ กั ษรหรือตวั หนังสอื จะคงทนถาวรและกวางขวาง
กวาการพูด และการอาน การที่เราไดท ราบความรูค วามคิดและวิทยาการตาง ๆ ของบุคคลในยุคกอน ๆ
กเ็ พราะมนุษยร ูจกั การเขยี นสัญลักษณแ ทนคาํ พดู ถา ยทอดใหเราทราบ

การเขยี นเพ่ือสงสารมีประสิทธภิ าพมากนอยแคไหนนนั้ ยอ มข้ึนอยูกบั ผสู ง สารหรอื ผูเขียนซง่ึ จะตอง
มคี วามสามารถในหลายดาน ทัง้ กระบวนการคิด กระบวนการเขียน ความสามารถในดา นการใชภาษาและ
อ่ืน ๆ ดงั น้ี

1. เปน ผมู ีความรูในเรอ่ื งท่ีจะเขยี นเปน อยา งดี มีจดุ ประสงคใ นการถา ยทอด เพือ่ จะใหผอู า นไดร ับ
สิง่ ใดและทราบพ้ืนฐานของผูร บั สารเปน อยางดดี วย

2. สามารถเลือกรูปแบบและกลวิธีในการเขียนไดเหมาะสมกับเนื้อหาและโอกาส เชน การเขียน
คําช้ีแจงก็เหมาะที่จะเขียนแบบรอยแกว หากเขียนคําอวยพรในโอกาสตา ง ๆ อาจจะใชก ารเขียนแบบ
รอยกรองเปน โคลง ฉันท กาพย กลอน จะเหมาะสมกวา เปน ตน

3. มีความสามารถในการใชภาษา โดยเฉพาะภาษาเขยี นทั้งการเขยี นคําและขอ ความตามอกั ขรวิธี
รวมทั้งการเลือกใชถ อยคําสํานวนตาง ๆ

4. มคี วามสามารถในการศกึ ษาคน ควาและการฝกฝนทกั ษะการเขียน
5. มีศิลปะในการใชถอ ยคําไดไพเราะเหมาะสมกับเนื้อหา หรอื สารทต่ี อ งการถายทอด

หลกั การเขยี นท่ดี ี

1. เขยี นตัวหนังสอื ชดั เจน อา นงาย เปนระเบยี บ
2. เขยี นไดถกู ตองตามอักขรวธิ ี สะกดการนั ต วรรณยกุ ต วางรปู เคร่ืองหมายตา ง ๆ เวนวรรคตอน
ไดถกู ตอ ง เพ่อื จะสื่อความหมายไดตรงและชัดเจน ชวยใหผอู านเขาใจสารไดดี
3. เลือกใชถอยคําไดเหมาะสม สื่อความหมายไดดี กระทัดรดั ชดั เจนเหมาะสมกับเน้ือหา เพศ
วัยและระดับของผอู า น
4. เลือกใชสํานวนภาษาไดไ พเราะ เหมาะสมกับความรู ความคิด อารมณ ความรูส ึก ท่ีตอ งการ
ถา ยทอด
5. ใชภาษาเขยี นไมค วรใชภ าษาพูด ภาษาโฆษณา หรือภาษาทไี่ มไดมาตรฐาน
6. เขียนไดถกู ตองตามรปู แบบและหลกั เกณฑของงานเขยี นแตละประเภท

67

7. เขยี นในสงิ่ สรางสรรค ไมเขยี นในสง่ิ ท่จี ะสรางความเสียหาย หรอื ความเดือดรอนใหแ กบุคคลและ
สังคม

การท่ีจะสือ่ สารดว ยการเขียนไดดี ผเู ขียนตอ งมีความสามารถในดานการใชภ าษาและตองปฏิบัติ
ตามหลักการเขียนทด่ี ีมีมารยาท

การเขยี นรูปแบบตา ง ๆ

รูปแบบการเขียน งานเขียนในภาษาไทยมี 2 รูปแบบ คือ งานเขียนประเภทรอยกรองกับ
งานเขียนประเภทรอ ยแกว ซง่ึ ผูเรียนไดเคยศึกษามาบา งแลว ในระดับมัธยมศึกษาตอนตน ในท่ีน้ีจะพูดถึง
งานเขียนประเภทรอ ยแกวท่ีผูเรียนจําเปนตอ งใชในชีวิตประจําวัน เชน การเขียนจดหมาย การเขียน
เรียงความ การเขียนยอความ การจดบันทึกและการเขียนแสดงความคิดเห็น และงานเขียนประเภท
รอ ยกรองบางประเภทเทานน้ั

การเขยี นจดหมาย

การเขียนจดหมาย เปน วธิ ีการที่นิยมใชเพื่อการสื่อสารแทนการพูด เม่ือผูสง สารและผูร ับสารอยู
หา งไกลกัน เพราะประหยัดคา ใชจาย มีลายลักษณอักษรเปน หลักฐานสง ถึงกันไดสะดวกทุกพ้ืนที่ จดหมาย
ทเ่ี ขียนตดิ ตอกนั มหี ลายประเภทเปนตน วา

จดหมายสวนตัว เปนจดหมายทเ่ี ขยี นถึงกันระหวางญาติมิตร หรือครูอาจารย เพื่อสง ขาวคราว
บอกกลา วไตถ ามถึงความทุกขสุข แสดงถงึ ความรัก ความปรารถนาดี ความระลึกถึงตอกัน รวมท้ังการเลาเร่ือง
หรือเหตกุ ารณทสี่ าํ คัญ การขอความชว ยเหลอื ขอคาํ แนะนําซง่ึ กนั และกนั

จดหมายกิจธุระ เปนจดหมายท่บี คุ คลเขียนตดิ ตอ กบั บคุ คลอนื่ บริษทั หางรา นและหนว ยงานอืน่ ๆ
เพื่อแจงกิจธุระ เปน ตนวา การนัดหมายขอสมัครงาน ขอความชว ยเหลือและขอคําปรึกษา เพ่ือประโยชน
ในดานการงานตาง ๆ

จดหมายธรุ กจิ เปน จดหมายที่เขียนติดตอกันในเรื่องธุรกิจ และการเงินระหวา งบริษัท หางรา น
และองคการตา ง ๆ

จดหมายราชการ หรือหนังสือราชการ เปนจดหมายที่ติดตอกันเปน ทางราชการจากสวนราชการ
หนึ่งถึงอีกสวนราชการหน่ึงขอ ความในหนังสือถือวาเปนหลักฐานทางราชการและมีสภาพผูกมัดถาวร
ในราชการ จดหมายราชการจะมีเลขที่ของหนังสอื มีการลงทะเบียน รบั -สง ตามระเบียบของงานสารบรรณ

การเขยี นจดหมายแตละประเภทจะมลี ักษณะแตกตา งกนั ไป แตโดยทว่ั ไปจะมีแนวโนมในการเขยี น
ดงั น้ี

1. สวนประกอบของจดหมายทส่ี ําคญั คอื ทอ่ี ยขู องเจา ของจดหมาย วนั เดอื น ป ท่เี ขียนขอความ
ท่ีตอ งการสือ่ สาร คาํ ขน้ึ ตน และคําลงทาย

2. ใชภ าษาท่ีส่ือความหมายตรง ชัดเจน สั้น กะทัดรัดไดใ จความ เพื่อใหผูรับจดหมายไดท ราบ
อยา งรวดเร็ว การเขยี นแบบนมี้ กั ใชใ นการเขียนจดหมาย กจิ ธรุ ะ จดหมายธรุ กจิ และจดหมายราชการ

68

3. ใชถอ ยคําภาษาในเชิงสรางสรรค เลือกเฟน ถอยคําใหนาอาน ระมัดระวังในการใชถ อยคํา
การเขียนลักษณะน้เี ปน การเขียนจดหมายสวนตวั

4. จดหมายที่เขียนติดตอ เปนทางการตองศึกษาวา ควรจะสง ถึงใคร ตําแหนง อะไร เขียนชื่อ
ชื่อสกุล ยศ ตําแหนง ใหถ กู ตอง

5. ใชค าํ ข้ึนตน และคําลงทา ยใหเ หมาะสมกบั ผรู ับตามธรรมเนยี ม
6. กระดาษและซองเลือกใชใหเ หมาะสมกับประเภทของจดหมาย ถา เปนจดหมายท่ีสงทาง
ไปรษณีย จะตองเขียนนามผูสง ไวม ุมซองบนดานซายมือ พรอ มที่อยูและรหัสไปรษณีย การจาหนาซอง
ใหเ ขยี น หรือพมิ พชือ่ ท่ีอยูข องผรู บั ใหชัดเจนและอยา ลืมใสรหัสไปรษณียด ว ย สว นดวงตราไปรษณยี ใ หป ด ไว
มุมบนขวามือ คา ไปรษณียากรตองใหถ ูกตองตามกาํ หนด

การเขยี นเรียงความ

การเขยี นเรียงความเปนรูปแบบการเขียนอยางหนึ่ง ซ่ึงจะตอ งใชศ ิลปะในการเรียบเรียงถอ ยคํา
ภาษาใหเ ปนเน้อื เร่อื ง เพอื่ ถายทอดขอเท็จจรงิ ความรู ความรูส ึก จินตนาการและความเขาใจดว ยภาษาท่ี
ถกู ตองสละสลวยการจะเขียนเรียงความไดด ีผูเ ขียนจะตองศึกษารูปแบบ กฏเกณฑใหเขา ใจและฝก เขียน
เปนประจาํ

การเขียนเรียงความ มีสว นสําคญั 3 สว น คือ

สวนที่ 1 ความนาํ หรือคาํ นาํ

ความนาํ เปน สวนแรกของการเขียนเรียงความ ซ่ึงผูรูไดแนะนําใหเ ขียนหลังจากเขียนสว นอื่น ๆ
เสรจ็ เรียบรอ ยแลว และจะไมซํ้ากบั ขอความลงทา ยหรอื สรุป ความนําของการเขียนเรียงความจะทําหนาท่ี
ดงั นี้

1. กระตนุ ใหผ ูอา นเกิดความสนใจตอเน่ืองของเรอ่ื งนน้ั ๆ
2. ปพู ื้นฐานความเขาใจใหก ับผูอาน หรอื ชใ้ี หเห็นความสาํ คญั ของเรอื่ งกอนทีจ่ ะอานตอ ไป
3. บอกขอบขายเน้ือเร่ืองนนั้ ๆ วา มขี อบขา ยอยางไร

สว น 2 เนอ้ื เรอื่ งหรือตวั เรื่อง

การเขียนเนื้อเร่ือง ผูเรียนจะตอ งดูหัวขอเรื่องที่จะเขียนแลวพิจารณาวา เปนเรื่องลักษณะใด
ควรต้ังวตั ถุประสงคข องการเขียนเรียงความอยา งไร เพอื่ ใหข อ เทจ็ จรงิ แกผูอา น เพ่อื โนมนาวใจใหผูอานเช่ือ
หรอื คลอ ยตาม เพ่ือใหความบันเทิง หรือ เพ่ือสงเสริมใหผูอ า นใชค วามคิดของตนใหกวางขวางขึ้น เม่ือได
จดุ ประสงคใ นการเขยี น ผเู รยี นจะสามารถกาํ หนดขอบขายของหัวขอเร่อื งท่ีจะเขียนได

69

สว นที่ 3 บทสรุปหรอื ความลงทา ย

การเขียนบทสรุป หรือความลงทาย ผูรูไดแ นะนําใหเขียนหลังจากเขียนโครงเรื่องเสร็จแลว
เพราะความลงทา ยจะทําหนาทยี่ า้ํ ความสําคัญของเร่ือง ชวยใหผูอานจดจาํ สาระสาํ คัญในเรอื่ งน้ไี ด หรือชวย
ใหผอู า นเขา ใจจุดประสงคข องผเู ขยี นอีกดว ย วิธีการเขยี นความลงทายอาจทาํ ได ดังน้ี

1. สรุปความท้ังหมดทนี่ าํ เสนอในเรือ่ ง ใหไ ดสาระสาํ คญั อยางชัดเจน
2. นาํ เรื่องทเ่ี ปน สว นสาํ คญั ทสี่ ดุ ในเนือ้ เร่ืองมากลาวยาํ้ ตามจุดประสงคข องเร่ือง
3. เลือกคํากลา วท่นี าเชื่อถือ สุภาษติ คําคมท่ีสอดคลอ งกบั เรอ่ื งมาเปน ความลงทาย
4. ฝากขอคดิ และแนวปฏบิ ัติใหกบั ผูอ า น เพ่อื นาํ ไปพิจารณาและปฏบิ ัติ
5. เสนอแนวคิดหรือขอ ใครค รวญลักษณะปลายเปด ใหผูอา นนาํ ไปคิดและใครค รวญตอ

ลักษณะของเรยี งความที่ดี ควรมีลกั ษณะที่เปน เอกภาพ สมั พนั ธภาพ และสารตั ถภาพ

เอกภาพ คือ ความเปน อนั หน่งึ อนั เดียวกนั ของเรอ่ื งไมเขียนนอกเรอื่ ง
สัมพันธภาพ คือ มีความสัมพันธก ันตลอดเร่ือง หมายถึง ขอ ความแตละขอความหรือแตละ
ยอ หนา จะตอ งมีความสมั พันธเกย่ี วเนื่องกนั โดยตลอด
สารตั ถภาพ คือ การเนนสาระสาํ คัญของยอหนาแตละยอหนา และของเรอ่ื งทง้ั หมด โดยใชถอ ยคาํ
ประโยค ขอ ความท่กี ระชบั ชัดเจน สอื่ ความเร่อื งทัง้ หมดไดเ ปนอยางดีย่งิ

การเขยี นยอความ

การยอ ความ คอื การนาํ เรือ่ งราวตา ง ๆ มาเขยี นใหมด ว ยสาํ นวนภาษาของผยู อเอง เม่ือเขียนแลว
เน้ือความเดมิ จะสั้นลง แตย ังมใี จความสาํ คัญครบถว นสมบรู ณ การยอ ความน้ี ไมม ีขอบเขตวาควรจะสนั้ หรอื
ยาวเทา ใดจึงจะเหมาะ เพราะบางเรื่องมีพลความมากก็ยอ ลงไปไดม าก แตบางเร่ืองมีใจความสําคัญมาก
กอ็ าจยอได 1 ใน 2 หรอื 1 ใน 3 หรอื 1 ใน 4 ของเรือ่ งเดิมตามแตผยู อจะเหน็ สมควร

ใจความสําคัญ คือ ขอความสําคัญในการพูด หรือการเขียน พลความ คือ ขอ ความท่ีเปน
รายละเอยี ดนาํ มาขยายใจความสาํ คัญใหชัดเจนยิง่ ขึ้น ถา ตัดออกผูฟง หรอื ผอู านก็ยงั เขาใจเร่ืองนนั้ ได

หลกั การยอความ จากสิง่ ทไ่ี ดอ า น ไดฟง
1. อา นเนื้อเร่อื งทจ่ี ะยอ ใหเขาใจ อาจมากกวา 1 เท่ียวกไ็ ด
2. เมื่อเขา ใจเร่ืองดีแลว จึงจับใจความสําคัญทีละยอหนา เพราะ 1 ยอหนาจะมีใจความสําคัญ
อยางเดียว
3. นําใจความสาํ คญั แตละยอ หนา มาเขียนใหมดวยภาษาของตนเอง โดยคํานึงถงึ สิง่ ตา ง ๆ ดงั น้ี

3.1 ไมใชอกั ษรยอ ในขอ ความทยี่ อ
3.2 ถามีคาํ ราชาศพั ทใ นเรอ่ื งใหคงไวไ มตองแปลออกเปน คําสามญั
3.3 จะไมใ ชเครอื่ งหมายตา ง ๆ ในขอ ความท่ยี อ เชน อัญประกาศ
3.4 เน้ือเรอ่ื งท่ยี อ แลว โดยปกตเิ ขยี นติดตอ กันในยอหนาเดยี วและควรมคี วามยาวประมาณ
1 ใน 4 ของเรือ่ งเดิม

70

4. คํานําในการอา นยอความ ใหใ ชแ บบคํานํายอความ ตามประเภทของเรื่องที่จะยอโดยเขียน
คํานําไวยอ หนา แรก แลวจึงเขยี นขอ ความท่ยี อ ในยอ หนา ตอ ไป

การเขยี นบันทกึ

การเขียนบันทึกเปนวธิ ีการเรียนรแู ละจดจาํ ทดี่ ี นอกจากนข้ี อ มูลทถ่ี ูกบันทึกไวยังสามารถนาํ ไปเปน
หลักฐานอางอิงเพ่ือประโยชนอืน่ ตอ ไป เชน

การจดบันทึกจากการฟง

การบันทึกจากการฟง หรือการประสบพบเห็นดวยตนเอง ยอ มกอใหเกิดความรู ในท่ีน้ีใครขอ
แนะนําวิธีจดบันทึกจากการฟง และจากประสบการณตรง เพื่อผูเ รียนจะสามารถนําไปใชประโยชนใน
การศกึ ษาดว ยตนเองไดว ธิ หี นงึ่

วิธจี ดบนั ทึกจากการฟง

การจดบันทึกจากการฟงจะไดผ ลดีเพียงใดขนึ้ อยูกับสมรรถภาพในการฟงของผูจ ดบันทึกในขณะท่ี

ฟง อยนู ัน้ เราไมส ามารถจดจาํ คําพดู ไดทุกคาํ ดังน้นั วิธีจดบนั ทกึ จากการฟง จงึ จาํ เปนตองรจู กั เลอื กจดเฉพาะ

ประเด็นสําคัญ ใชห ลักการอยา งเดียวกับการยอความนั่นเอง กลาวคือ ตองสามารถแยกใจความสําคัญ

ออกจากพลความได ขอความตอนใดทไี่ มสาํ คญั หรือไมเก่ียวขอ งกบั เร่อื งน้ันโดยตรงก็ไมจ ําเปนตอ งจดและ

วธิ ีการจดอาจใชอ ักษรยอ หรือเครอื่ งหมายท่ใี ชก ันทัว่ ไปเพือ่ บนั ทกึ ไวไดอ ยางรวดเร็ว เชน

ร.ร. แทน โรงเรียน

ร.1 แทน รัชกาลที่ 1

> แทน มากกวา

ผเู รียนอาจใชอ ักษรยอ หรอื เครอ่ื งหมายของผูเรยี นเองโดยเฉพาะ แตทัง้ นี้จะตอ งใหเปน ระบบ

จะไดไ มสับสนภายหลงั

ผูฟงจับความรูส ึก หรือเจตนาของผูพ ูดในขณะท่ีฟงดวยวามีจุดประสงคเชน ไร เมื่อบันทึกใจ

ความสําคัญไดค รบถวนแลว ควรนําใจความสําคัญเหลานั้นมาเรียบเรียงเสียใหม อน่ึงในการเรียบเรียงนี้

อยา ทง้ิ เวลาใหเ น่ินนานจนเกนิ ไป เพราะผูจดยังสามารถจาํ ขอ ความบางตอนท่ีไมไดจดไว จะไดเ พ่ิมเติมความรู

และความคิดไดอ ยางสมบูรณ

บนั ทึกการประชุม

การดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ในปจจุบันมักจะมีการประชุมเพ่ือปรึกษาหารือกันกอนเสมอและในการ

ประชุมทกุ ครั้งจะตองมีผูจดบนั ทกึ การประชุมเพ่อื เปนหลักฐาน บนั ทกึ การประชมุ มรี ูปแบบ ดังตัวอยา งตอ ไปน้ี

71

บันทึกการประชุม

การประชมุ (ลงชอ่ื คณะกรรมการหรือช่อื การประชุมนัน้ ๆ)
คร้งั ที่ (ลงครง้ั ทีป่ ระชุม)
เม่อื (ลงวนั ท่ี เดือน พ.ศ. ท่ีประชุม)
ณ (ลงช่อื สถานท่ที ป่ี ระชุม)

ผูเขา ประชมุ

1. เขยี นชอ่ื ผมู าประชุม..................................................................................
2. ..................................................................................................................
3. ..................................................................................................................

ฯลฯ

ผขู าดประชมุ

1. เขยี นรายชอ่ื หรือจํานวนผูที่ไมม าประชมุ .................................................
2. ..................................................................................................................
3. ..................................................................................................................

ฯลฯ

เร่มิ ประชมุ เวลา (ลงเวลาทีเ่ รม่ิ ประชุม)

ขอ ความ (เรม่ิ ดว ยประธานกลา วเปดการประชมุ การอา นรายงาน (บันทึก) การประชุมคร้ังท่ีแลว
(ถาม)ี ทปี่ ระชมุ รบั รอง หรอื แกไขอยางไร แลวถงึ เร่อื งทจ่ี ะประชุมถามีหลายเร่ืองใหยกเร่ืองที่ 1 เร่ืองที่ 2
และตอ ๆ ไปตามลาํ ดบั และใหม ีมตขิ องทปี่ ระชุม (ทุกเรือ่ ง)

เลิกประชุม (ลงเวลาเลกิ ประชุม)..................................................................................

(ลงชือ่ ...................................................ผบู ันทึกการประชุม)

ศพั ทเฉพาะทใี่ ชในกิจกรรมการประชมุ ทค่ี วรรบู างคํา

1. ผเู ขาประชุม
หมายถึง ผูท ีไ่ ดรบั เชิญ หรือไดร บั การแตงตง้ั ใหเ ปน ผูมีสทิ ธเิ ขาประชมุ เพ่อื ทาํ หนาท่ีตา ง ๆ

เชน ทาํ หนาทเ่ี ปนผูนําการประชมุ เปน ผเู สนอความคดิ เหน็ ตอ ทป่ี ระชมุ เปนผจู ดบันทกึ การประชมุ เปนตน
2. วาระ
หมายถึง เรื่องหรือหัวขอ หรือประเด็นปญ หาตาง ๆ ที่ตองหาคําตอบ หาขอยุติหรือวิธีแกไข

โดยจดั เรียงลําดับเรอื่ งตามความเหมาะสม
3. ขอ เสนอ
ในการประชุมถา ขอใหท ่ีประชุมพิจารณาเร่ืองใดเรื่องหน่ึง มีศัพทเ ฉพาะเพื่อใชบอก

ความประสงควา เสนอและเรียกเร่อื งทเ่ี สนอวา ขอ เสนอ

72

4. สนับสนุน คัดคาน อภิปราย
ขอเสนอท่ีมผี เู สนอตอทปี่ ระชุมนั้น ผูเขาประชมุ มสี ิทธิเห็นดวย หรือไมเ ห็นดวยกไ็ ด ถาเหน็ ดว ย

เรียกวาสนับสนุน ไมเ ห็นดว ยเรียกวาคัดคาน การแสดงความคิดเห็น เพ่ือสนับสนุนหรือคัดคานขอเสนอ
เรียกวา การอภปิ รายใหต รงประเดน็ และมเี หตผุ ลสนับสนนุ อยางชดั เจน

5. มติ คอื ขอตดั สนิ ใจของท่ปี ระชมุ เพ่อื นําไปปฏบิ ัติ เรยี กวา มติทป่ี ระชมุ

การเขยี นบนั ทึกประจําวัน

วธิ เี ขยี นอาจแตกตางกันออกไป แตมแี นวทางในการเขียน ดังนี้
1. บันทกึ เปนประจาํ ทุกวันตามความเปน จริง โดยมีสมดุ บันทึกตา งหาก 1 เลม
2. บอกวนั เดอื นปท่บี นั ทึกไวอ ยางชดั เจน
3. การบันทกึ อาจเร่ิมจากเชาไปค่ํา โดยบนั ทกึ เร่ืองท่สี าํ คญั และนา สนใจ
4. การบนั ทกึ อาจแสดงทรรศนะและความรูสกึ สวนตวั ลงไปดวย
5. การใชภาษาไมมรี ูปแบบตายตวั สว นใหญใ ชภาษางาย ๆ สนกุ สนาน ท้ังนี้ข้ึนอยูก ับความพอใจ
และบุคลกิ ของผูบันทึกเอง

วิธีจดบนั ทกึ จากประสบการณต รง

ความรบู างอยา งเราไมอ าจหาไดจากการอาน หรอื การฟง ตอ งอาศัยการไปดแู ละสังเกตดว ยตนเอง
เรยี นจากประสบการณต รง วธิ กี ารจดบนั ทกึ จากการสงั เกตของจริงนัน้ คลายกบั การบนั ทึกจากการอานและ
การฟงนั่นเอง กลา วคอื เราตองรจู กั สงั เกตสิ่งท่ีสาํ คญั ๆ สังเกตดคู วามสัมพันธของสงิ่ ตางๆ ที่เราเห็นนั้นวา
เกย่ี วขอ งกนั อยา งไรมีลกั ษณะอยา งไร แลว บันทึกเปน ขอ มูลไวใ นสว นของขอสงสยั หรอื ความคดิ เห็นเราอาจ
บนั ทกึ ไว เมอื่ นาํ บนั ทกึ ทไ่ี ดจ ากการสงั เกตมาเรียบเรียงใหมนั้นควรระบุเร่ืองที่จะบันทึก วัน เวลา สถานที่
หากมีขอ สังเกตหรือความคิดเห็นประการใด ใหเรียบเรียงไวในตอนทาย ทั้งน้ีควรเขียนใหร วบรัด
ใหร ายละเอียดเฉพาะทีจ่ ําเปน และไมใ ชถอ ยคําทีฟ่ ุมเฟอ ย

ในชีวติ ประจําวนั เราไดรับสารจากวิธีการสอ่ื สารหลายประเภท ไมวาจะเปนหนังสอื วิทยุ โทรทัศน
หรืออาจเปนสิง่ ทีเ่ ราไดเห็นและประสบมาดวยตนเอง ถาเราเพียงแตจดจําสิ่งเหลานั้นโดยไมไ ดจ ดบันทึก
กอ็ าจจะลมื และอยูไดไ มน าน แตถ ามกี ารจดบนั ทกึ ไวก ็จะชว ยใหอยูไ ดนานวนั ขนึ้

การเขียนรายงาน

รายงานการศึกษาคนควา เปนการเขียนเสนอเพื่อรายงานการศึกษาคนควาเร่ืองใดเร่ืองหน่ึง
โดยเฉพาะ โดยกอ นเขียนจะตองมีการศึกษาคนควา จัดระบบและเรียบเรียงเปนอยา งดีขั้นตอนการเขียน
รายงานการคนควา

1. เลือกเร่ือง หรือประเด็นท่ีจะเขียน ซึ่งเปน เรื่องที่ตนสนใจ กําลังเปนท่ีกลาวถึงในขณะนั้น
เรอื่ งแปลกใหมน าสนใจ จะไดร บั ความสนใจมากข้ึน

2. กาํ หนดขอบเขตทจี่ ะเขยี นไมก วาง หรอื แคบจนเกนิ ไป สามารถจดั ทําไดใ นเวลาท่กี าํ หนด

73

3. ศกึ ษาคน ควาและเก็บรวบรวมขอ มูลอยางเพียงพอทั้งจากเอกสาร การสัมภาษณ การสังเกต
หรอื จากสอ่ื มวลชนตา ง ๆ เปน ตน

4. บันทึกขอมลู ทไ่ี ดค นควาพรอ มแหลงทีม่ าของขอมลู อยางละเอยี ด โดยจดบันทึกลงในบัตรหรือ
สมุดบนั ทึก ทง้ั น้เี พอื่ นาํ มาเขียนเชิงอรรถและบรรณานกุ รมในภายหลงั

5. เขียนโครงเร่ืองอยา งละเอยี ด โดยลาํ ดับหัวขอ ตา ง ๆ อยางเหมาะสม
6. เรียบเรยี งเปนรายงานท่เี หมาะสม โดยมรี ปู แบบของรายงานท่ีสําคัญ 3 สวนคอื

6.1 สวนประกอบตอนตน
6.1.1 หนาปกรายงาน
6.1.2 คาํ นาํ
6.1.3 สารบัญ
6.1.4 บัญชีตาราง หรอื ภาพประกอบ (ถามี)

6.2 สว นเนอ้ื เรือ่ ง
6.2.1 สว นท่ีเปน เนือ้ หา
6.2.2 สว นประกอบในเนอ้ื หา
6.2.2.1 อญั ประกาศ
6.2.2.2 เชงิ อรรถ
6.2.2.3 ตารางหรอื ภาพประกอบ (ถาม)ี

6.3 สว นประกอบตอนทาย
6.3.1 บรรณานุกรม
6.3.2 ภาคผนวกหรืออภธิ านศพั ท (ถาม)ี

การใชภ าษาในการเขียนรายงาน

1. ใชภาษากะทดั รดั เขาใจงา ย และตรงไปตรงมา
2. ใชภาษามาตรฐาน ตามธรรมเนยี มนยิ ม
3. เวน วรรคตอนอยางถูกตอ งเหมาะสม เพอ่ื ใหเ นอื้ ความกระจางชัด เขาใจงาย
4. การเขียนทั่ว ๆ ไป ควรใชศพั ทธ รรมดา แตใ นกรณที ต่ี อ งใชศพั ทเ ฉพาะวิชา ควรใชศัพทท ่ีไดรับ
การรับรองแลว ในแขนงวิชาน้ัน ๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งศัพทซ่ึงคณะกรรมการบัญญัติศัพทภ าษาไทย
ของราชบญั ฑิตสถานไดบัญญตั ไิ วแ ลว
5. การเขียนยอหนาหนึ่ง ๆ จะตอ งมีใจความสําคัญเพียงอยางเดียว และแตล ะยอ หนาจะตองมี
ความสัมพนั ธตอเนอ่ื งกันไปจนจบ

74

การเขียนประกาศ

ประกาศ หมายถึง การบอกกลาว หรือช้ีแจงเรือ่ งราวตาง ๆ ใหส าธารณชน หรือผูเ กี่ยวขอ งทราบ
ผูรบั ขอมลู ไดทราบจากสอื่ มวลชนตาง ๆ เชน วทิ ยุ โทรทศั น หนังสือพิมพ หรอื จากฝา ยโฆษณาใบปลวิ เปนตน

ลักษณะของประกาศทผ่ี ูเ ขียนจะไดพบเสมอ ๆ แบง ไดเ ปน 2 แบบ คือ
1. แบบประกาศท่ีเปน ทางการ ประกาศลักษณะน้ีมักออกจากหนวยงานราชการรัฐวิสาหกิจ
หรอื องคกรตาง ๆ สวนมากจะเปนเรื่องเกีย่ วกับกลมุ คนสวนใหญ รูปแบบการเขียนมักจะมีประเด็นสําคัญ
ดังนี้ คือ

1.1 ชื่อหนว ยงานหรือองคก รที่ออกประกาศ
1.2 เรื่องท่ปี ระกาศ
1.3 เนื้อความท่ปี ระกาศ สวนใหญจ ะมรี ายละเอียดอยางนอ ย 2 สวนคอื

1.3.1 เหตุผลความเปนมา
1.3.2 รายละเอยี ด เงื่อนไข และขอเสนอแนะตาง ๆ
1.4 วนั เดอื นปท ีป่ ระกาศน้ันจะมีผลบงั คบั ใชน บั ตง้ั แตเวลาที่ปรากฏในประกาศ
1.4.1 การลงนามผปู ระกาศ คือ ผมู ีอํานาจในหนวยงานทเ่ี ปนเจา ของประกาศนนั้
1.4.2 ตําแหนง ของผปู ระกาศ
2. ประกาศที่ไมเ ปน ทางการ ประกาศลักษณะนี้มักออกจากบริษัท หางรา น หรือของบุคคลใด
บุคคลหนึง่ จะมีจดุ ประสงคเ ฉพาะเรอ่ื ง เชน ประกาศรบั สมัครงาน ประกาศของหาย ประกาศลักษณะน้ี
จะมีเฉพาะขอ มูลที่จําเปน ทั้งน้ี สวนใหญจะเปน การประกาศในหนาหนังสือพิมพซ ่ึงตอ งประหยัดเนื้อที่
โฆษณา เนื่องจากคา โฆษณามรี าคาสูง

การเขียนโฆษณา

การโฆษณาสนิ คาบรกิ ารเปนการสง สารโนม นาวใจตอ สาธารณชน เพอ่ื ประโยชนในการขายสินคา
หรอื บรกิ ารตา ง ๆ ซึ่งมลี ักษณะดังนี้

1. บทโฆษณาจะมีสว นนาํ ที่สะดดุ หู สะดดุ ตา ซง่ึ มีผลทําใหส ะดดุ ใจสาธารณชน ดว ยการใชถ อยคาํ
แปลก ๆ ใหม ๆ อาจเปน คาํ สัมผสั อักษร คําเลยี นเสียงธรรมชาติ

2. ไมใชถอยคาํ ที่ยดื ยาว ครอบคลุมเนื้อหาอยางครบถวน มักใชเปน รูปประโยคสั้น ๆ หรือวลีสั้น ๆ
ทําใหผ อู า นรบั รูไดอยางฉับพลนั

3. เนื้อหาจะชี้ใหเ ห็นถึงความดี วิเศษของคุณภาพ ของสินคาหรือบริการ สวนมากจะเนน
ความเปนจริง เชน “ทนทานปานเหล็กเพชร”

4. ผโู ฆษณาจะพยายามจบั จุดออนของมนุษย โดยจะโนม นาวใจในทํานองที่วาถา ใชเ ครื่องสาํ อางค
ชนดิ น้แี ลว ผิวพรรณจะเปลงปลงั่ บาง เรอื นรางจะสวยมเี สนห บ าง

5. เนือ้ หาการโฆษณา มกั ขาดเหตผุ ล ขาดความถูกตองทางวิชาการ
6. การโฆษณาจะปรากฏทางสื่อชนดิ ตาง ๆ ซํา้ ๆ กันหลายครงั้ หลายหน

75

การเขยี นคําอวยพร

พร คือ คําทแี่ สดงความปรารถนาดี ที่บุคคลจะพึงกลา วแกผ ูอ ื่น ในการเขียนคําอวยพรตองเขียน
ใหเหมาะสมกับโอกาส เชน อวยพรในวันขึ้นปใ หม อวยพรในการทําบุญข้ึนบา นใหม อวยพรในงานมงคล
สมรส อวยพรผทู ล่ี าไปศกึ ษาตอ ณ ตางประเทศ

นอกจากคาํ นงึ ถึงโอกาสทจ่ี ะกลาวคําอวยพรแลว ตอ งคํานงึ ถงึ บุคคลทจี่ ะรบั พรวา เปนผูอ ยูใ นฐานะใด
เปน คนเสมอกนั หรือเปนผูมีอาวุโสสูงกวาหรือตา่ํ กวาผูพดู คาํ อวยพรมใี หเปนรายบุคคลหรือใหแ กหมูคณะ
ทง้ั น้ี เพือ่ จะไดเ ลือกใชถอยคําใหถกู ตองเหมาะสมเปน กรณไี ป มีขอเสนอแนะ ดงั นี้

1. ในการแตง คาํ อวยพรสาํ หรับโอกาสตา ง ๆ พรท่ใี หกันกม็ กั เปน สง่ิ อันพงึ ปรารถนา เชน พรสี่
ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ความสําเรจ็ ในกจิ การงาน ความสมหวัง ความมเี กยี รติ เปน ตน ท้งั นี้
แลวแตผ อู วยพรจะเหน็ วาสิ่งใดเหมาะสมท่ีจะนํามากลา ว โดยเลือกหาคําทไ่ี พเราะ มคี วามหมายดี มาใชแตง
ใหไดเ นือ้ ความตามทีป่ ระสงค

2. ถาเปน การอวยพรญาติมิตร ที่มีอายุอยูใ นวัยใกลเ คียงกันก็กลาวอวยพรไดเลย แตถ า เปน
ผูท ี่สูงกวา ดวยวัยวุฒิ คุณวุฒิ และชาติวุฒิ ก็ควรอางสิ่งท่ีตนเคารพนับถือ หากเปน พุทธศาสนิกชน
ก็อางคุณพระศรรี ัตนตรยั ใหด ลบันดาลพร เพื่อความเปน สิรมิ งคลแกผทู ไ่ี ดรับพร

การเขียนโครงการ

การทํางานขององคกรหรือหนวยงานตาง ๆ นั้นจําเปนตองมีโครงการเพ่ือบอกเหตุผลของการ
ทาํ งานนั้น บอกวัตถุประสงค เปา หมาย วิธีการดําเนินงาน ระยะเวลา สถานที่ งบประมาณที่ใช บุคคลท่ี
รบั ผิดชอบ เพือ่ ใหการทาํ งานน้ันดําเนินไปดว ยดี ขอใหด ูตวั อยา งโครงการและศกึ ษาแนวการเขียนโครงการ
ในแตละหัวขอ ใหเขา ใจ

76

ยกตัวอยา งโครงการที่เปน ปจจบุ ัน

โครงการประชมุ สมั มนาคณะกรรรมการบรหิ ารองคก ารบรหิ ารสว นตําบล (อบต.)

ภาคตะวนั ออก ประจาํ ปง บประมาณ 2551

…………………………………….

1. หลกั การและเหตผุ ล

ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ที่ 8 ไดก ําหนดทศิ ทางการพัฒนาประเทศทั้งใน

ทศวรรษหนาและในชวง พ.ศ. 2540 - 2544 ใหเนนคนเปนศูนยกลาง หรอื เปนจดุ หมายหลักของการพัฒนา

ทัง้ นีเ้ พือ่ นาํ ไปสวู ิสัยทัศน “ครอบครัวอบอนุ ชุมชนเขมแข็ง สงั คมมีสมรรถภาพ เสรภี าพ ความยตุ ิธรรมและ

มีการพฒั นาที่สมดุล บนพื้นฐานของความเปนไทย” ซึ่งจะเปน การพัฒนาในลักษณะท่ีตอเนื่องและย่ังยืน

ทําใหค นไทยสวนใหญม ีความสุขท่ีแทจ ริงในระยะยาว และองคก ารบริหารสวนตําบลซึ่งเปนหนว ยงาน

บรหิ ารราชการสวนทอ งถิ่นทจี่ ดั ขน้ึ ตามพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคก ารบริหารสว นตําบล พ.ศ. 2537

มหี นาทใ่ี นการสงเสริมการศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม สง เสรมิ การพัฒนาสตรี เด็ก เยาวชน โดยมีอํานาจ

อสิ ระในการดาํ เนินกิจกรรม กาํ หนดแผนงาน และการใชง บประมาณของตนเอง หากองคการบรหิ ารสวน-

ตําบลไดรวมจดั และสงเสริมการศกึ ษาในตําบลอยางแทจ ริงแลวกจ็ ะทาํ ใหก ารพัฒนาคุณภาพของคนเปน ไป

อยางมีประสิทธภิ าพ ทัดเทียมนานาอารยประเทศท่ีเจริญแลว กรมการศึกษานอกโรงเรียนจึงไดรวมกับ

สํานักคณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหง ชาติ มอบหมายใหศนู ยการศกึ ษานอกโรงเรียนภาคตะวนั ออก

จัดสัมมนาคณะกรรมการบริหารองคการบริหารสวนตาํ บลขน้ึ

2. วัตถปุ ระสงค

2.1 เพ่ือใหคณะกรรมการบริหาร อบต. มีความรูความเขา ใจเกี่ยวกับการศึกษาทั้งในระบบ

โรงเรยี นและนอกระบบโรงเรียน

2.2 เพื่อใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีสวนรว มในการวางแผน และจัดกิจกรรมการศึกษา

ในระบบโรงเรียนและการศึกษานอกระบบโรงเรียน

2.3 เพ่ือใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีความเขาใจเก่ียวกับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย

ตามแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ที่ 8 มีสวนในการพัฒนาสังคม เด็ก สตรี และครอบครัว

รวมกับ ศนู ยบริการการศกึ ษานอกโรงเรียนอําเภอ(ศบอ.) และเกดิ การขยายผลอยางตอ เนื่อง

3. เปา หมาย

3.1 เชิงปรมิ าณ กลุมเปา หมายทง้ั ส้นิ 115 คน ประกอบดวย

3.1.1 ประธาน อบต. จังหวัดละ 3 คน 9 จงั หวัด จํานวน 27 คน

3.1.2 ปลดั อบต. จงั หวัดละ 3 คน 9 จงั หวัด จาํ นวน 27 คน

3.1.3 หน.ศบอ. จังหวัดละ 3 คน 9 จังหวัด จาํ นวน 27 คน

3.1.4 ผูอํานวยการศูนยการศกึ ษานอกโรงเรยี น

จังหวัด (ศนจ.) จาํ นวน 9 คน

77

3.1.5 เจาหนา ท่ีศูนยก ารศกึ ษานอกโรงเรียนจังหวัด จาํ นวน 9 คน
3.1.6 เจา หนาท่ีศูนยการศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวนั ออก จํานวน 7 คน
3.1.7 พนกั งานขบั รถยนต ของ ศนจ. จํานวน 9 คน
รวม 115 คน
3.2 เชงิ คณุ ภาพ

กลมุ เปาหมายมคี วามรูค วามเขา ใจเก่ียวกับงานการศึกษามีสวนรวมในการสนับสนุนและจัดการ

ศึกษาทั้งในระบบและนอกระบบโรงเรียน เพื่อพัฒนาสังคม เด็ก สตรี และครอบครัวอยา งแทจ ริงและ

ขยายผลอยางตอ เนือ่ ง

4. วธิ ีดาํ เนนิ การ

4.1 ขัน้ เตรยี มการ

4.1.1 ศึกษา สํารวจ รวบรวมขอมูล

4.1.2 ขออนมุ ตั ิโครงการ

4.1.3 ประสานงานผูเกีย่ วของ

4.1.4 ดําเนนิ การประชมุ สัมมนา

4.2 ข้นั ดาํ เนินการ

4.2.1 จดั ประชุมสมั มนาจํานวน 2 วัน

4.2.2 รวบรวมแผนพฒั นาของ อบต. เกีย่ วกบั การจัดการศกึ ษา เพ่อื นาํ เสนอผูเกี่ยวของ

4.2.3 ตดิ ตาม ประเมนิ ผลการดําเนินงานรวมกบั หนว ยงานทเ่ี ก่ยี วขอ ง

5. ระยะเวลา/สถานท่ี

5.1 จัดประชุมสัมมนา ระหวา งวันท่ี 24 - 25 สิงหาคม 2551 ณ โรงแรมสตาร อําเภอเมือง

จงั หวัดระยอง

5.2 ติดตาม ประเมนิ ผล ภายในเดือนกนั ยายน 2551 พ้ืนที่ 9 จงั หวัดในภาคตะวนั ออก

6. งบประมาณ

ใชง บประมาณประจําป 2551 หมวดคา ตอบแทน ใชส อย วัสดุ งานพัฒนาคุณภาพการศึกษา

นอกโรงเรียน กรมการศกึ ษานอกโรงเรียน จาํ นวนเงนิ 140,000 บาท มรี ายละเอียด ดังน้ี

คา ใชสอยและวัสดใุ นการประชมุ สัมมนา

- คาที่พัก 115 x 425 = 48,875.- บาท

- คา อาหารวา งและเคร่ืองดม่ื 115 x 100 x 2 = 23,000.- บาท

- คาอาหารกลางวัน 115 x 120 x 2 = 27,600.- บาท

- คาอาหารเย็น 115 x 150 = 17,250.- บาท

- คาตอบแทนวิทยากร 600 x 2 ชว่ั โมง = 1,200.- บาท

- คา ตอบแทนวิทยากร 600 x 0.75 ชัว่ โมง = 450.- บาท

- คา นํา้ มันเชือ้ เพลงิ = 1,000.- บาท

78

- คา วสั ดุ = 20,675.- บาท

หมายเหตุ ทกุ รายการขอถวั จา ยตามท่ีจา ยจริง

7. เครอื ขา ย/หนวยงานท่ีเกีย่ วของ

- ศูนยการศกึ ษานอกโรงเรียนจังหวัดในภาคตะวนั ออก

- ศนู ยบรกิ ารการศึกษานอกโรงเรยี นอาํ เภอในภาคตะวนั ออก

- หนว ยงานสังกัดกรมการปกครองในภาคตะวันออก

8. การประเมินผลโครงการ

- ประเมนิ ระหวางการประชมุ สมั มนา

- ประเมินหลงั การประชุมสัมมนา

- สรปุ และรายงานผลการประชุมสัมมนา

9. ผรู บั ผดิ ชอบโครงการ

นางญาณศิ า เจรรี ตั น งานโครงการพิเศษ

ฝา ยนโยบายและแผนงาน

ศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวนั ออก

10. ความสมั พนั ธก บั โครงการอน่ื

- โครงการพฒั นาเครอื ขา ย

- โครงการพฒั นาบคุ ลากร

- โครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษานอกโรงเรยี น

- โครงการจัดกิจกรรมการศกึ ษานอกโรงเรียนในศูนยการเรียนชมุ ชน (ศรช.)

11. ผลทีค่ าดวา จะไดรบั

ศบอ.มสี วนในการวางแผนพัฒนาการจัดการศกึ ษานอกโรงเรยี น รวมกบั อบต.ไดต รงตามนโยบาย

ของรัฐบาล ตลอดทง้ั สามารถขยายผลการพฒั นาในพื้นทไ่ี ดอยางมปี ระสิทธผิ ล

ผูขออนุมตั ิโครงการ ผเู ห็นชอบโครงการ ผูอนมุ ตั โิ ครงการ
(นางญานศิ า เจรรี ตั น) (นางสาวสุรภี สกลุ รัตน) (นายชวี ติ อจุ วาที)
อาจารย 2 ระดบั 6 ผชู ว ยผอู าํ นวยการ ศนภอ. ผูอาํ นวยการ ศนภอ.

การเขยี นคํากลา วรายงาน

การเขยี นคาํ กลาวรายงานในการเปด หรือปดการประชุมสมั มนานัน้ จะมี 2 สวน คือ
คาํ กลาวรายงานของเจาของงาน และคาํ กลาวเปดของประธานการเปดหรอื ปดการประชุม

79

คํากลาวรายงานและคํากลาวเปด
1. คํากลาวรายงานพธิ ีเปดการประชมุ สมั มนาจะกลาวถึงรายละเอยี ด หรอื มีแนวทางการเขียน ดงั น้ี

1.1 คําขึ้นตนนยิ มใชคาํ วา “เรียน….” และขอบคณุ
1.2 บอกกลา วผูเ ขาประชมุ และหนว ยงานหรือสถานะของผเู ขาประชมุ พรอมทั้งบอกจํานวน
ผูเขารวมประชุม
1.3 บอกวตั ถุประสงคของการประชมุ
1.4 บอกระยะเวลาของการประชมุ
1.5 บอกวทิ ยากรบุคคล หนว ยงานท่มี สี วนรว ม มสี ว นเก่ยี วขอ งชวยเหลือสนบั สนนุ
2. คาํ กลา วเปด การประชมุ มแี นวทางในการเขยี น ดงั น้ี
2.1 คาํ ขน้ึ ตน หรือคาํ ทักทาย จะเอยชอื่ บุคคลตาํ แหนงของผูเ ขาประชมุ
2.2 บอกถึงความรสู กึ ขอบคุณบุคคล วทิ ยากรหรือหนวยงานที่เก่ียวของชว ยเหลอื
2.3 บอกขอ เสนอแนะแนวทางขอ คิดเห็นที่เปนประโยชนต อ การประชมุ
2.4 อวยพรและแสดงความปรารถนาดที ีจ่ ะใหการประชมุ บรรลผุ ลตามวตั ถุประสงค
สวนคํากลา วรายงานและคํากลาวปด การประชุม ก็จะมีลักษณะคลา ยกัน แตจะมีรายละเอียด
เกย่ี วกับผลของการดําเนินงานการประชุมเพม่ิ เขามา และมีการมอบวฒุ ิบัตรหรอื ของทรี่ ะลกึ อกี เทานัน้

80

ตัวอยาง

คํากลาวรายงานในพธิ ีเปดการประชุมสัมมนา

คณะกรรมการบรหิ ารองคก ารบรหิ ารสว นตําบล (อบต.)

ภาคตะวนั ออก ปงบประมาณ 2551

ณ โรงแรมสตาร อาํ เภอเมอื ง จังหวดั ระยอง

วันที่ 26 สงิ หาคม 2551

....................................

เรียน ทา นประธาน ผูอ ํานวยการศนู ยก ารศกึ ษานอกโรงเรยี นภาคตะวนั ออก ผอู าํ นวยการศนู ยการ

ศกึ ษานอกโรงเรยี นจงั หวดั หัวหนา ศูนยบริการการศึกษานอกโรงเรียนอําเภอ ปลัด อบต. ประธาน อบต.

เจาหนาท่ีศูนยการศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด

ดิฉัน นางสาวสุรภี สกุลรตั น ในฐานะผูจัดการประชุมสัมมนารูส ึกเปนเกียรติอยา งย่ิงที่ทา นไดให

เกียรตมิ าเปนประธานในการประชมุ สัมมนาครัง้ นี้

การประชุมสัมมนาคร้งั นปี้ ระกอบดวยผปู ระชุมสัมมนาจํานวน 99 คน ดงั นี้

- ผูอ ํานวยการศูนยก ารศกึ ษานอกโรงเรยี นจงั หวดั ในภาคตะวนั ออก 9 ทา น

- หวั หนา ศูนยบรกิ ารการศกึ ษานอกโรงเรียนอาํ เภอในภาคตะวนั ออก 27 ทา น

- ปลดั อบต.จากจังหวัดในภาคตะวนั ออก 27 ทา น

- ประธาน อบต. จากจงั หวัดในภาคตะวนั ออก 27 ทา น

- เจา หนา ท่ศี นู ยการศึกษานอกโรงเรยี นจงั หวดั ในภาคตะวันออก 9 ทาน

วตั ถปุ ระสงคของการประชุมสมั มนา

1. เพ่อื ใหคณะกรรมการบรหิ าร อบต. มีความรูความเขาใจเก่ยี วกับงานการศึกษานอกโรงเรียน

2. เพ่ือใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีสวนรว มในการวางแผนและจัดกิจกรรมการศึกษานอก

โรงเรียน

3. เพื่อใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มคี วามเขา ใจเกี่ยวกับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย ในสวน

ของการพฒั นาสังคม เด็ก สตรี และครอบครวั รวมกบั หนวยงานการศกึ ษานอกโรงเรยี น

วทิ ยากรในการประชมุ สมั มนาประกอบดวย

- ผอู าํ นวยการศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวันออก

- ผตู รวจราชการสวนทองถิ่นจงั หวัดระยอง

- รองประธานคณะกรรมการพัฒนาสตรภี าคตะวันออก

ในโอกาสน้ี ดฉิ นั ขอเรียนเชิญทา นประธานไดก รณุ ากลา วเปดการประชมุ และบรรยายพิเศษตามท่ี

ทานเห็นสมควร ขอเรียนเชิญ

81

ตวั อยา ง
คาํ กลาวของประธาน
พิธเี ปด การประชมุ สัมมนาคณะกรรมการบรหิ ารองคก ารบรหิ ารสว นตาํ บล (อบต.)
ภาคตะวันออก ปงบประมาณ 2551
วันท่ี 26 สงิ หาคม 2551
ณ โรงแรมสตาร อาํ เภอเมอื ง จงั หวดั ระยอง
................................................

ทาน ผูอ ํานวยการศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด ทา นหัวหนาศูนยบ ริการการศึกษานอก
โรงเรยี นอําเภอ ทานปลดั อบต. ทา นประธาน อบต. เจา หนา ที่ศนู ยก ารศึกษานอกโรงเรียนจงั หวดั ทุกทาน

ผมมคี วามยนิ ดีทไี่ ดมาเปน ประธานในการประชุมสัมมนา คณะกรรมการบรหิ ารองคการสว นตําบล
(อบต.) ภาคตะวันออก ปงบประมาณ 2551 ในวันน้ี นบั วา เปน โอกาสที่ดีที่งานการศึกษานอกโรงเรียนไดม ี
โอกาสรวมประชุมสัมมนากับหนวยงานทางดานการปกครอง โดยเฉพาะเปนหนวยงานการปกครอง
สวนทองถิ่น ที่สามารถนําประโยชนท่ีไดจ ากการประชุมสัมมนา ไปใชใ นการพัฒนาทองถ่ินไดโดยตรง
ในปจจุบนั การศกึ ษาเปนส่งิ จําเปนอยา งยิ่งตอการพัฒนาทุกดา น เน่ืองจากเปน ส่ิงท่ีจะชว ยใหเ รามีความรู
ความเขา ใจทถี่ ูกตองไดง ายโดยเฉพาะในชมุ ชน ถา สมาชิกไดรับการศึกษานอยอาจจะเปน สาเหตุหน่ึงทําให
ชุมชนประสบกบั ปญหาตา ง ๆ ทัง้ ทางดา นความปลอดภยั ดานสขุ ภาพ และปญ หาสังคมอ่ืน ๆ ที่จะตามมา
โดยไมคาดคดิ

หนวยงานของทางราชการไมว า จะเปนหนว ยงานทางการศึกษา หรือหนว ยงานทางการปกครอง
ยอ มตอ งมีภาระรับผิดชอบในการรวมกันพัฒนาชุมชนและประเทศชาติ ดังนั้นถาหนวยงานของเรามี
การรวมมือกันเปน อยางดยี อมจะกอ ใหเ กิดประโยชนมหาศาลแกสังคมและประเทศชาตไิ ด

ในการประชุมสัมมนาครัง้ น้ี ผมหวังเปนอยา งยิ่งวาผูเ ขา ประชุมสัมมนาทุกทานคงจะตั้งใจและให
ความสนใจตลอดระยะเวลาของการประชุมสัมมนา เพื่อนําความรูแ ละประสบการณท ี่ไดไปปรับใชใน
การพัฒนาทอ งถ่ินตามความเหมาะสมและศักยภาพของชุมชน

ขอขอบคุณวิทยากร เจาหนา ที่ศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวันออก ผูอํานวยการศูนย
การศกึ ษานอกโรงเรียนจังหวดั และผูท่ีเกี่ยวของทุกทา น ท่ีชวยทําใหโครงการนี้ดําเนินไปดว ยความเรียบรอ ย
ในโอกาสนีผ้ มขออาราธนาคณุ พระศรีรตั นตรยั และพระบารมขี องพระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว จงดลบันดาล
ใหผเู ขาประชุมสมั มนาทกุ ทา นจงประสบแตค วามสุข ความเจรญิ และขอใหการประชมุ สัมมนาคร้ังน้ีดําเนิน
ไปอยา งสัมฤทธิผล

ผมขอเปดการประชมุ สัมมนาคณะกรรมการบริหารองคก ารบริหารสว นตําบล (อบต.)
ภาคตะวนั ออก ปงบประมาณ 2551 ณ บดั นี้

82

การเขยี นตัวเลขไทย

ตวั เลขไทยเกดิ พรอมอกั ษรไทยมานานนับ 700 ป แตปจ จุบันมผี ูใชต ัวเลขไทยนอ ยมาก ดวยเหตุนี้
จึงมกี ารรณรงคเ พื่อใหเห็นคณุ คา และศิลปะของตัวเลขไทย ซ่ึงคนไทยควรภมู ิใจและใชอักษรไทยกบั เลขไทย
เพ่ือดํารงไวซ ึ่งเอกลกั ษณทางภาษาไทยและเปน มรดกของชาติสืบไป

ลกั ษณะการเขยี นตวั เลขไทย

การเขียนตัวเลขไทยเขียนคลายกบั การเขียนอกั ษรคอื มีหัวมีหางแทบทกุ ตวั บางตัวคลา ยตัวอักษร
เชน เลข ๓ คลาย ตวั ต เลข ๘ คลา ย ๘ (ไมไ ตค ู) เปน ตน การเขียน เลข ๙ ก็เขียนคลายกับตัวอักษรขอม
คนจงึ ไมนิยมเขยี นเพราะมีความรูสกึ เขยี นยาก ไมคอยมีโอกาสไดใ ช ประกอบกับแบบฟอรมตา ง ๆ ที่ใหกรอก
ขอ มูลมกั ใชเ ลขอารบิคเปน สว นใหญ

เพื่อเปน การสรา งจิตสํานึกของคนไทยในการอนุรักษการใชเ ลขไทยและเอกลักษณของชาติไทย
ควรดําเนินการ ดงั นี้

1. สงเสริมใหเ ด็กเขียนเลขไทยต้ังแตร ะดับอนุบาลข้ึนไปจนถึงระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เชน
การเขยี น วนั ที่ เดือน พ.ศ. ในแบบฟอรม การกรอกขอมลู ตาง ๆ แลวฝก ใหเ ขยี นเลขไทย ๑ - ๑๐ แลวเพ่ิม
จํานวนถงึ ๑๐๐

2. ในการเขียนรายงานตา ง ๆ ไมว าจะเปนรายงานแบบเปน ทางการ หรือไมเ ปนทางการ
ก็ใชเลขไทยรวมทั้งการกรอกขอมูลในบัตรประจําตัวประชาชน หรือการไปติดตอ ธุรกิจธนาคารควรใช
เลขไทย

3. เขียนตวั เลขทพ่ี บเหน็ ในชีวติ ประจาํ วนั เปนตัวเลขไทย เชน บา นเลขที่ เลขทีซ่ อย เลขทะเบยี นรถ
เบอรโ ทรศัพท ฯลฯ ควรเขียนเปน เลขไทย ฉะน้ันบุคคลทุกระดับ ทุกเพศทุกวัย ท้ังหนวยงานของรัฐและ
เอกชนควรหันมาใชเ ลขไทยพรอมเพรียงกัน ซ่ึงเราคนไทยควรภูมิใจท่ีจะใชอักษรไทยกับเลขไทยคูกัน
เพื่อเปน การสรางจิตสํานึกและแสดงเอกลกั ษณทางภาษาและวัฒนธรรมอันดีของชาติไทย

4. รฐั บาล สวนราชการ และหนวยงานท่เี กยี่ วของไมมกี ารกําหนดนโยบาย สั่งการใหส ว นราชการ
และหนวยงานเอกชนใชตัวเลขไทยในหนังสอื ราชการและหนังสอื ติดตอราชการดว ย

5. รณรงคใ หป ระชาชนคนไทยใชเลขไทยในการเขียนและสื่อสารทุกประเภทตลอดเวลา ท้ังรณรงค
ใหส่ือสารมวลชนใชต วั เลขไทยดวย การสงเสริมการใชเลขไทย ภาษาไทย เพ่ือเนนการสรางจิตสํานึกและ
อนุรักษเอกลักษณไทยนั้น กระทรวงศึกษาธิการไดม ีหนังสือขอความรวมมือสว นราชการในกระทรวง
ศึกษาธกิ ารตามหนังสือท่ี ศธ.o๒o๑ ๒/๔๓o ลงวันท่ี ๑๐ มกราคม ๒๕๔๖ ขอความรวมมือจากสวนราชการ
เรื่องการใชเ ลขไทย เลขศักราช เลขปพ ุทธศักราช และอนุรักษภ าษาไทยเพื่อสรา งจิตสํานึกของคนไทยใน
การอนุรักษเ อกลักษณข องชาติ ขอใหหนวยงานราชการใชเลขไทยในหนังสือราชการ ใชเลขศักราชเปน
พุทธศักราช ในกิจกรรมทุกดา น ซ่ึงเปน นโยบายของรัฐบาลต้ังแตป  2543 ในฐานะที่เปนคนไทยคนหนึ่ง
จงึ ตอ งรว มอนุรักษเ อกลกั ษณไ ทย ภาษาไทยดวยการใชเลขไทย

83

เรอื่ งที่ 2 หลักการแตง คาํ ประพนั ธ

คําประพนั ธ หรอื รอยกรองมีหลายประเภท เชน โคลง กลอน กาพย ฉันท และรา ย บทรอ ยกรอง
เปน ขอ ความทีป่ ระดดิ ประดอยตกแตง คาํ ภาษาอยางมีแบบแผนและมเี งอื่ นไขพิเศษบังคับไว เชน บงั คบั
จาํ นวนคํา บังคบั วรรค บังคับสมั ผสั เรยี กวา “ฉันทลกั ษณ”

แนวทางการเขยี นบทรอ ยกรองมดี งั นี้
1. ศึกษาฉนั ทลกั ษณข องคําประพันธนน้ั ๆ ใหเขา ใจอยางแจมแจง
2. คดิ หรือจนิ ตนาการวา จะเขียนเร่ืองอะไร สรา งภาพใหเกิดขึ้นในหวงความคดิ
3. ลําดับภาพ หรือลาํ ดบั ขอความใหเปน อยา งสมเหตผุ ล
4. ถา ยทอดความรสู กึ หรอื จินตนาการน้นั เปนบทรอ ยกรอง
5. เลือกใชค ําทส่ี ่อื ความหมายไดช ัดเจน ทาํ ใหผ อู านเกดิ ภาพพจนและจินตนาการรว มกบั
ผปู ระพนั ธ
6. พยายามเลอื กใชคาํ ท่ไี พเราะ เชน คดิ ใชคําวา ถวลิ ผูหญงิ ใชค ําวา นารี
7. แตงใหถ กู ตองตามฉนั ทลกั ษณของคาํ ประพันธ
การเขียนโคลงสี่สุภาพ มีหลักการเขยี น ดังนี้
บทหน่งึ มี 4 บาท บาทหน่ึงมี 2 วรรค เรียก วรรคหนา กับวรรคหลัง วรรคหนา มี 5 พยางคท ุกบาท
วรรคหลังของบาททห่ี นงึ่ ทส่ี องและท่ีสามมี 2 พยางค วรรคหลงั ของบาททสี่ มี่ ี 4 พยางค และอาจมคี าํ สรอย
ไดในวรรคหลังของบาททห่ี นงึ่ และบาททีส่ าม มสี ัมผสั บังคบั ตามทก่ี าํ หนดไวในผังของโคลง ไมนยิ มใชสัมผัส
สระ ใชแตส มั ผสั อักษร โคลงบทหน่งึ บงั คับใชคําท่ีมวี รรณยุกตเอก 7 แหง และวรรณยุกตโ ท 4 แหง คําเอก
ผอนผนั ใหใ ชคาํ ตายแทนได
ผังของโคลงส่ีสภุ าพ

๐๐๐๐๐  ๐๐ (๐๐)
๐๐๐๐๐ ๐๐ 
๐๐๐๐ ๐ ๐๐ (๐๐)
๐๐๐ ๐๐ ๐๐ ๐ ๐๐

ตัวอยา งโคลงส่ีสุภาพ

จากมามาล่ิวล้ํา ลาํ บาง
บางยเ่ี รือราพลาง พ่พี รอง
เรอื แผงชวยพานาง เมยี งมา น มานา
บางบร ับคาํ คลอ ง คลา วนา้ํ ตาคลอ
(นริ าศนรนิ ทร)

84

การเขยี นกลอนสภุ าพ มีหลักการเขยี น ดังนี้

บทหนงึ่ มี 4 วรรคหรอื 2 บาท ๆ ละ 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ วรรครอง วรรคสง แตละ
วรรคมี 8 พยางค หรอื 7 หรือ 9 พยางคกไ็ ด

สัมผัส ใชพ ยางคสุดทายของวรรคทห่ี น่ึงสัมผัสกับพยางคท ่ี 3 หรือ 5 ของวรรคที่สองและพยางค
สดุ ทายของวรรคท่สี อง สมั ผัสกบั พยางคสุดทายของวรรคท่สี าม พยางคสดุ ทา ยวรรคทส่ี ามสัมผัสกับพยางค
ที่ 3 หรือ 5 ของวรรคที่สี่ และพยางคสุดทายของวรรคท่ีสี่ สัมผัสกับพยางคสุดทา ยของวรรคที่สองในบท
ตอไป เรียกวา สัมผัสระหวางบท

เสียงวรรณยุกตทีน่ ิยมในการแตง กลอนมีดงั นี้ คอื พยางคส ดุ ทา ยของวรรคที่สองตองใชเ สียงจัตวา
หรือเสียงเอก หรือเสียงโท และพยางคส ุดทา ยของวรรคที่สี่ นิยมใชว รรณยุกตส ามัญ หรือเสียงตรี และ
พยางคน ้ไี มนยิ มใชเสียงวรรณยุกตท ีซ่ ํ้ากบั พยางคส ุดทา ยของวรรคท่สี อง หรอื พยางคส ดุ ทายของวรรคที่สาม

การเขียนจะเกิดประสิทธิภาพอยางแทจ ริงจําเปน อยางย่ิงท่ีผูเรียนจะตอ งมีความรูความเขาใจ
ในงานเขียนทุกประเภท ทั้งงานเขียนท่ีเปน รอยแกว และรอยกรอง โดยเฉพาะอยางย่ิงงานที่เขียนเปน
รอ ยกรองนน้ั ผูเ ขียนตอ งพยายามจดจาํ ฉันทลักษณของรอยกรองแตละชนิดใหถ ูกตอ งแมม ยาํ จงึ จะสามารถ
สอื่ สารกับผูอ่ืนไดอ ยา งสมบรู ณ

85

การเขียนกาพย แบงออกเปน กาพยย านี กาพยฉ บงั กาพยสรุ างคนางค กาพยข บั ไม

(1) กาพยยานี 11 มลี กั ษณะบังคบั ของบทรอ ยกรอง ดังน้ี
คณะ คณะของกาพยย านมี ดี ังน้ี กาพยบทหนึง่ ท่ี 2 บาท บาทท่ี 1 เรียกวา บาทเอก บาทท่ี 2

เรียกวา บาทโท แตล ะบาทมี 2 วรรค คือ วรรคแรกและวรรคหลงั
พยางค พยางคห รือคําในวรรคแรกมี 5 คํา วรรคหลังมี 6 คํา เปนเชนน้ีทั้งบาทเอกและ

บาทโท จึงนับจํานวนไดบาทละ 11 คาํ เลข 11 ซ่ึงเขยี นไวหลงั ช่อื กาพยยานีนน้ั เพ่อื บอกจํานวนคํา

ผังของกาพยย านี 1 บท

สัมผัส มีสัมผัสเสนอระหวางคําสุดทา ยในวรรคหนึ่งไปคําท่ีสามอีกวรรคหน่ึง ดังผังขา งบน

สว นสัมผัสในน้ันยืดหยนุ ได

เสียงวรรณยุกต มขี อ สังเกตเก่ยี วกับการใชเสียงวรรณยุกตในกาพยย านีอยูบ างประการ คือ

1.1 คาํ สุดทา ยของวรรคหลงั ของบาทโท ใชเ สียงวรรณยกุ ตส ามัญและจัตวาสวนใหญ

1.2 ทใ่ี ชคาํ ตายเสยี งตรี หรือเอกก็มีบาง แตไ มคอยพบมากนกั

วชิ าเหมอื นสินคา อันมีคาอยเู มอื งไกล

ตอ งยากลาํ บากไป จงึ จะไดสินคามา

จงต้ังเอากายเจา เปนสาํ เภาอันโสภา

ความเพยี รเปน โยธา แขนซายขวาเปน เสาใบ

น้ิวเปน สายระยาง สองเทาตา งสมอใหญ

ปากเปนนายงานไป อชั ฌาศยั เปน เสบียง

สติเปน หางเสอื ถือทายเรือไวใ หเท่ียง

ถือไวอยาใหเอียง ตดั แลน เลย่ี งขา มคงคา

ปญญาเปนกลอ งแกว สอ งดูแถวแนวหินผา

เจา จงเอาหตู า เปนลา ตาฟง ดลู ม

ข้เี กียจคือปลารา ย จะทาํ ลายใหเรือจม

เอาใจเปนปน คม ยงิ ระดมใหจ มไป

จึงจะไดส ินคามา คอื วิชาอนั พศิ มัย

จงหมนั้ มน่ั หมายใจ อยา ไดค รานการวชิ า

86

2. กาพยฉบงั 16 มลี ักษณะบังคับของบทรอยกรอง ดังนี้
คณะ กาพยฉ บังบทหน่งึ มีเพียง 1 บาท แตม ี 3 วรรค คือ วรรคตน วรรคกลาง และวรรคทา ย
พยางค พยางคหรือคําในวรรคตนมี 6 คํา วรรคกลางมี 4 คาํ วรรคทา ยมี 6 คํา รวมทัง้ บท

มี 16 คํา จึงเขยี นเลข 16 ไวหลงั ชื่อกาพยฉ บัง

ฉบังสบิ หกความหมาย หนึง่ บทเรียงราย
นับไดส ิบหกพยางค เพ่ือเปนแนวทาง
สมั ผัสรดั ตรึง
สมั ผสั ชัดเจนขออาง รอยรัดจดั ทาํ
ใหหนูไดคิดคํานงึ จงจํานาํ ไป

พยางคสุดทา ยวรรคหนงึ่ อ.ภาทิพ ศรสี ุทธิ์ ประพนั ธ
สุดทา ยวรรคสองตอ งจาํ

สดุ ทายวรรคสามงามขาํ
สัมผสั รดั บทตอ ไป

บทหนึง่ กบั สองวอ งไว
เรียงถอยรอ ยกาพยฉบงั

3. กาพยส รุ างคนางค มีลกั ษณะบังคับของบทรอ ยกรอง ดงั นี้
คณะ บทหน่งึ มี 7 วรรค เรยี งได 2 วธิ ีตามผัง ดงั นี้

สรุ างคนางค เจด็ วรรคจกั วาง ใหถูกวธิ ี
วรรคหน่งึ สี่คาํ จงจําไวใ หด ี บทหนงึ่ จึงมี ยี่สิบแปดคาํ

หากแตง ตอไป สมั ผัสตรงไหน จงใหแ มนยาํ
คําทา ยวรรคสาม ติดตามประจํา สมั ผสั กับคํา ทายบทตน แล

อ.ฐาปนีย นาครทรรพ ประพันธ

87

พยางค จํานวนคําในวรรค มีวรรคละ 4 คํา 7 วรรค รวมเปน 28 คํา จึงเขียนเลข 28 ไวหลังช่ือ
กาพยส ุรางคนางค

สมั ผสั
1. มสี ัมผัสบงั คบั หรอื สมั ผัสนอก ดังแสดงไวในผงั
2. เฉพาะหมายเลข (4) เปนสมั ผัสระหวา งบท
3. สัมผัสในยดื หยุนได บางทีก็เปน สัมผัสสระ บางทีก็เปนสัมผัสอักษร บางทีก็ไมม ีสัมผัสในเลย
มุงเอาคาํ ทมี่ ีความหมายเปนใหญ
ฉันท แบงเปน หลายชนิด เชน อินทรวเิ ชยี รฉนั ท ภุชงคประยาตฉันท วชิ ชมุ มาลาฉนั ท มาณวกฉันท
วสันตดิลกฉันท อิทิ ฉันท เปน ตน และยังมีฉันทที่มีผูประดิษฐขึ้นใหมอ ีก เชน สยามมณีฉันท ของ น.ม.ส.
เปนตน

1. อินทรวิเชียรฉนั ท 11

อนิ ทรวิเชยี รฉนั ท 11 มคี วามหมายวา “ฉันท ทีม่ ลี ลี าดจุ สายฟา ของพระอินทร
เปนฉนั ทท นี่ ยิ มแตงกันมากท่ีสดุ มีลกั ษณะและจํานวนคําคลายกับกาพยยานี 11 แตต า งกันเพียงที่วาอินทร
วิเชยี รฉนั ทน้ีมขี อบงั คบั ครุและลหุ

1. อนิ ทรวิเชียรฉนั ท 11 มลี ักษณะบังคบั ของรอ ยกรอง ดังนี้

88

ตัวอยางคาํ ประพนั ธ พศิ เสนสรรี รัว
ยลเนือ้ ก็เนือ้ เตน กร็ ะริกระรวิ ไหว
หติ โอเลอะหลงั่ ไป
ทวั่ รางและท้งั ตวั ระกะรอ ยเพราะรอยหวาย
และหลงั ละลามโล-
เพงผาดอนาถใจ

จาก สามคั คีเภทคําฉันท - ชิต บุรทตั

คณะและพยางค อนิ ทรวเิ ชยี รฉนั ท บทหนึ่งมี 2 บาท เรียกบาทเอกและบาทโท แตล ะบาท
มี 2 วรรค วรรคแรกมี 5 คาํ วรรคหลังมี 6 คาํ รวมเปน 11 คาํ ในแตล ะบาทเทา กบั กาพยย านี

สัมผสั บังคับสัมผัส 3 แหง คือ
1. คาํ สดุ ทา ยของวรรคแรกในบาทเอก สัมผสั กับคาํ ท่ี 3 ในวรรคหลงั
2. คําสุดทายของวรรคหลังในบาทเอก สัมผัส กบั คาํ สดุ ทายในวรรคแรกของบาทโท
3. คําสุดทายของวรรคหลังในบาทโท สัมผัสกับคําสุดทา ยในวรรคหลังของบาทเอกของฉันท
บทตอ ไป
คร-ุ ลหุ มีการเรียง ครุ ลหุ ตามท่ีเขียนไวในแผน ถา จะดูเฉพาะลหุก็จะเห็นไดว าอยูที่คําท่ี 3 ของ
วรรคแรกและคําท่ี 1,2,4 ของวรรคหลงั เปนเชนนที้ กุ วรรคไป แตละบาทจะมีครุ 7 ลหุ 4 อยูในตําแหนงที่
แนนอนไมเ ปลย่ี นแปลง
2. ภชุ งคประยาตฉนั ท 12 มลี ักษณะบงั คบั ของรอยกรอง ดังน้ี

ภุชงประยาต หรือ ภุชงคปยาต “ภุชงค” แปลวา งู หรือ นาค “ประยาต” แปลวาอาการ
หรอื อาการเล้อื ยของงู ภชุ งคประยาต จึงแปลวา ฉันททม่ี ลี ีลางดงามประดุจอาการเลื้อยของงู

ผงั ภมู ิ

ตัวอยาง นรินทรไทยมทิ อถอน
มนัสไทยประณตไท มิพ่ึงบารมีบญุ
บรุ ุษนําอนงคห นนุ
มิผกู รกั มภิ ักดบ์ิ ร ประจญรว มประจัญบาญ
ถลันจว งทะลวงจ้ํา
ฉันทยอเกียรตชิ าวนครราชสีมา
บุรษุ รุกอนงคร ุน

89

คณะและพยางค ภุชงคประยาฉนั ท บทหนึง่ มี 2 บาท แตล ะบาทมี 2 วรรค วรรคแรกและ
วรรคหลังมจี าํ นวนคาํ เทากนั คอื มวี รรคละ 6 คํา รวม 2 วรรค เปน 12 คาํ มากกวา อินทรวเิ ชยี รฉันท
เพียง 1 คําเทาน้นั สัมผัสบงั คบั เหมือนอินทรวเิ ชยี รฉนั ท แตกาํ หนดครุ ลหุ ตา งกันไปเล็กนอ ย

สมั ผสั บงั คับสมั ผสั ตามผงั ดังท่ีโยงไวใ หด ู จงึ เห็นไดว า บงั คบั สมั ผสั เหมอื นอนิ ทรวิเชียรฉนั ท บางแหง
กวอี าจใชสมั ผสั อักษรได

คร-ุ ลหุ มกี ารเขียน ครุ ลหุ ตามทเ่ี ขียนไวในผัง ถา จะดูเฉพาะ ลหุ ก็จะเห็นไดวา อยูท ่ีคําที่ 1 และ
คาํ ท่ี 4 ทกุ วรรค และเปน ระเบียบเชนนีไ้ มเ ปลี่ยนแปลง

5. รา ย แบงเปน รา ยโบราณ รา ยสุภาพ รา ยดั้นและรายยาว รา ยยาวที่เรารูจักดี คือ รา ยยาว
มหาเวสสันดรชาดก

รายยาว คือ รายไมมีกําหนดจํานวนคําในวรรคหนึ่ง ๆ วรรคทุกวรรคในรายอาจมีจํานวนคํา
แตกตางกัน คอื มากบางนอ ยบา ง ใชแตงขน้ึ เปน บทเทศน เชน รายยาวมหาเวสสันดรชาดกเปนตนและราย
ชนดิ น้ี ไมตองอาศยั คาํ ประพันธช นิดอืน่ เรื่องใดประพันธเ ปนรายยาว กใ็ หเ ปนรายยาวตลอดทั้งเร่อื ง

ตัวอยาง อถ มหาสตฺโต ปางน้ันสมเด็จพระเวสสันดรอดุลดวงกษัตริย ตรัสทอดพระเนตรเห็น
พระอัครเรสถงึ วิสัญญีภาพสลบลงวันนัน้ พระทัยทาวเธอสําคัญวาพระนางเธอวางวาย จัดเอาวารีมาโสรจ
สรงลงท่ีพระอุระพระมัทรี หวังวาจะใหชุมช่ืนฟนสมปฤดีคืนมา แหงนางพระยาน้ันแล (รายยาวมหา
เวสสนั ดรชาดก กัณฑม ทั รี)

บญั ญัตริ ายยาว

คณะ คําในวรรคหนง่ึ ๆ ไมจ ํากัดจํานวนแนน อน วรรคหนึ่งจะมีก่คี ํากไ็ ด

สัมผสั คําสดุ ทา ยวรรคหนา สงสมั ผสั ไปยังคาํ ใดคําหน่ึงในวรรคตอไปและสงรับกันเชนนี้ตลอดไป
จนจบราย

คําสรอย สดุ ทา ยบทรา ยยาว ลงดวยคําสรอย เชน นน้ั เถดิ นน้ั แล น้ีเถดิ เปน ตน
คณะและพยางค รา ยสภุ าพบทหนงึ่ ๆ มตี งั้ แต 5 วรรคขนึ้ ไป แตล ะวรรคมคี าํ 5 คํา จะแตง สกั
กวี่ รรคกไ็ ด แตตอนตบตอ งจบดวยโคลงสอง
สัมผัส มีสัมผัสสงทายวรรค และมีสัมผัสรับเปนเสียงวรรณยุกตเดียวกันตรงคําที่ 1-2-3 คําใด
คาํ หน่ึงจนถึงตอนทาย พอจะจบก็สงสัมผัสไปยังบาทตนของโครงสองสุภาพตอ จากน้ันก็บังคับสัมผัสตาม
แบบของโคลงสองสภุ าพ จึงถอื วาครบรา ยแตล ะบท สวนสมั ผสั ในนัน้ ไมบ ังคับ

90

คาํ เอก-คาํ โท มบี งั คับคําเอก คาํ โท เฉพาะทโี่ คลงสองสุภาพตอนทา ยบทเทาน้ัน

คณะและพยางค รา ยสภุ าพบทหนึง่ ๆ มีตง้ั แต 5 วรรคขึ้นไป แตล ะวรรคมคี ํา 5 คํา จะแตง สกั กี่
วรรคกไ็ ด แตตอนจบตอ งจบดว ยโคลงสอง

สัมผัส มีสมั ผัสสงทา ยวรรค และมสี มั ผสั รบั เปนเสยี งวรรณยกุ ตเ ดยี วกนั ตรงคาํ ที่ 1-2-3 คาํ ใด
คําหน่ึงจนถึงตอนทาย พอจะจบก็สง สัมผัสไปยังบาทตนของโคลงสองสุภาพตอ จากน้ันก็บังคับสัมผัส
ตามแบบของโคลงสองสภุ าพ จงึ ถือวา ครบรา ยแตล ะบท สวนสัมผัสในนัน้ ไมบ งั คับ

คาํ เอก-คําโท มีบงั คบั คําเอก คําโท เฉพาะทโี่ คลงสองสภุ าพตอนทายบทเทานั้น
คําสรอ ย รางสุภาพแตล ะบท มีคําสรอ ยไดเ พียง 2 คํา คือ สองคําสุดทายของบทตอจาก
คาํ สุดทา ยของโครงสองสภุ าพ

ตวั อยางรายสภุ าพ
ขาเกา รายอยา เอา อยา รกั เหากวาผม อยา รกั ลมกวานํา้

อยา รักถาํ้ กวา เรือน อยารักเดือนกวาตะวัน สบสงิ่ สรรพโอวาท
ผเู ปน ปราชญพงึ สดบั ตรบั ตรองปฏบิ ตั ิ โดยอรรถอันถอ งถวน (โคลงสอง)
แถลงเลศเหตุเลอื กลว น เลิศอางทางธรรม แลนา ฯ

(สภุ าษติ พระรวง)

91

เร่ืองท่ี 3 มารยาทและนิสัยรักการเขียน
มารยาทในการเขยี น

1. ไมควรเขยี นโดยปราศจากความรเู ก่ียวกับเรอ่ื งนั้น ๆ เพราะอาจเกิดความผดิ พลาด
หากจะเขียนกค็ วรศึกษาคน ควา ใหเ กิดความพรอ มเสยี กอน

2. ไมเ ขยี นเรอ่ื งท่สี งผลกระทบตอความม่ันคงของชาตหิ รือสถาบนั เบอื้ งสูง
3. ไมเ ขยี นเพ่ือมงุ เนน ทาํ ลายผอู ่ืน หรอื เพ่อื สรางผลประโยชนใ หแ กต น พวกพองตน
4. ไมเ ขยี นโดยใชอารมณสว นตัวเปนบรรทัดฐาน
5. ตองบอกแหลง ที่มาของขอมลู เดิมเสมอ เพ่อื ใหเกยี รตเิ จา ของขอมลู นน้ั ๆ

การสรา งนิสยั รกั การเขยี น

ในการเริม่ ตนของการเขียนอะไรก็ตาม ผูเ ขียนจะเขียนไมออกถาไมต ั้งเปาหมายในการเขียน
ไวล วงหนา วา จะเขยี นอะไร เขียนทําไม เพราะการเขียนเร่ือยเปอ ยไมท ําใหงานเขียนนาอา นและถา ทําใหงาน
ชน้ิ นนั้ ไมมีคุณคา เทาท่ีควร งานเขียนท่ีมีคุณคาคือ งานเขียนอยา งมีจุดหมาย มีขอ มูลขา วสารไรพ รมแดน
ดังเชนในปจ จุบัน การมขี อ มูลมากยอมทาํ ใหเ ปน ผไู ดเปรียบผอู นื่ เปนอันมาก เพราะยุคปจ จุบันเปน ยุคแหง
การแขง ขันกันในทุกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกิจ ใครมีขอ มูลมากจะเปน ผูไดเ ปรียบคูแ ขง ขันอื่น ๆ
เพราะการนําขอมูลมาใชป ระโยชนไ ดเร็วกวา นั้นเอง การหม่ันแสวงหาความรูเ พื่อสะสมขอมูลตาง ๆ ให
ตัวเองมาก ๆ จึงเปน ความไดเปรียบ และควรกระทําใหเ ปนนิสัยติดตัวไป เพราะการกระทําใด ๆ ถาทํา
บอ ย ๆ ทาํ เปนประจําในวันหนง่ึ ก็จะกลายเปน นสิ ยั และความเคยชนิ ที่ตอ งทาํ ตอ ไป

การคน ควารวบรวมขอมลู เปน กิจกรรมทจ่ี ะทาํ ใหเกดิ ความสนกุ สนานทางวชิ าการ เพราะย่งิ คนควา
ก็จะยิ่งทําส่ิงท่ีนา สนใจมากขึ้น ผูท่ีฝก ตนใหเ ปน ผูใครร ู ใครเรียน ชอบแสวงหาความรูจ ะมีความสุขมาก
เมือ่ ไดศกึ ษาคนควาและไดพ บสิ่งแปลก ๆ ใหม ๆ ในภาษาไทย หรอื ในความรูแขนงอ่นื ๆ บางคน เมือ่ คน ควา
แลวจะรวบรวมไวอ ยา งเปนระบบ

สรุป

การสรา งนิสยั รักการเขียนและการศึกษาคน ควาตองเร่ิมจากเปน ผหู มั่นแสวงหาความรู มใี จรัก
ท่จี ะเขยี น เห็นประโยชนการเขียนและหมั่นฝก ฝนการเขยี นบอ ย ๆ

กิจกรรมท่ี 1

ใหผูเ รยี นตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี
1. การเขียนอะไร มคี วามสาํ คัญอยางไร
2. การจะเขียนเพอ่ื สงสารไดด ีจะตองทาํ อยา งไร