ภาษากับวัฒนธรรม

ภาษากับวฒั นธรรม
ท32101 ภาษาไทย 3
ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5

ประเด็นชวนคดิ

๑. ทาไมภาษาของกล่มุ ชนจงึ แตกต่างกัน?
๒. ปจั จัยใดบา้ งท่ที าใหภ้ าษาของกล่มุ ชน
มีความแตกตา่ งหรือคลา้ ยคลึงกนั
๓. เพราะเหตใุ ดมนุษย์จงึ มคี วามเจริญก้าวหนา้
และซบั ซอ้ นมากกว่าสัตว์?
๔. ภาษาเกย่ี วขอ้ งกบั วัฒนธรรมอยา่ งไร?

ประเดน็ ชวนคิด

๕. ภาษาสะทอ้ นลักษณะของวฒั นธรรมไทยอยา่ งไร?
๖. ภาษามาตรฐานและภาษาถน่ิ แตกต่างกันอย่างไร
มคี วามสาคัญอย่างไร?
๗. ปจั จยั ใดบา้ งท่ีส่งผลให้วฒั นธรรมไทย
เกิดการเปล่ียนแปลง

วฑวฺฒฑนฺฒ(ปน.)ธ+มธมฺมฺม(ส.)

ลกั ษณะทแี่ สดงความเจรญิ งอกงาม

แบบแผนทมี่ นุษยท์ าข้นึ เพอื่ ประโยชน์ในสงั คม

ภาษา

ใชใ้ นการสอื่ สารความคดิ ความรสู้ กึ
ใชบ้ นั ทกึ ความเป็นมาประวตั ศิ าสตร์ เหตุการณ์

ใชส้ รา้ งความเขา้ ใจของคนในสงั คม
แสดงเอกลกั ษณ์ของชาติ

ประเพณี

พฤตกิ รรมทไี่ ด้เคยกระทาตงั้ แต่
บรรพบรุ ุษหลายช่ัวอายุสืบตอ่ กันมา

สถาบัน
กฎเกณฑ์และประเพณี
ทจี่ ัดตง้ั ขน้ึ เพือ่ ประโยชน์แกห่ มูค่ ณะ
รวมถึงคณะบุคคล เช่น
สถาบันครอบครวั สถาบันการศกึ ษา
สถาบันการปกครอง สถาบันศาลสถิตยตุ ธิ รรม

คา่ นยิ ม

ความรูส้ กึ รว่ มกนั ของสงั คมหรือบคุ คล
อนั มตี ่อพฤติกรรมตา่ ง ๆ
มกี ารเปลีย่ นแปลงได้

คา่ นยิ ม

คา่ นยิ ม

เอกลกั ษณ์

แบบแผนการใชช้ วี ติ ของมนุษย์ทีแ่ สดงใหเ้ ห็นว่า
แตกต่างจากวัฒนธรรมอืน่

เป็นลักษณะท่รี ว่ มกันของกลมุ่ คน

มเี อกลกั ษณ์ มคี วามโดดเดน่ เฉพาะตวั

เอกลกั ษณ์

ตวั อยา่ งเอกลกั ษณท์ างวฒั นธรรมของไทย

❖ ความไมก่ ดี กันคนตา่ งชาติต่างภาษา
❖ ความมเี สรีภาพในการนับถือศาสนา
❖ ความรกั สงบ
❖ การไหว้

สงั คม

กล่มุ ชนหรอื ชุมชน
ทีร่ วมอยู่บรเิ วณเดยี วกนั

สงั คม

พลเมือง

พลโลก

ลกั ษณะของ “วัฒนธรรม” คืออะไร?

พฤตกิ รรมจากการเรยี นรู้ การคดิ จดั ระเบยี บชีวิต

เป็นมรดกของสงั คม
เปน็ วถิ ีชีวติ แบบแผน

เปน็ สิ่งทีไ่ มค่ งที่ มกี ารเปลยี่ นแปลงได้

ตวั อยา่ ง วฒั นธรรม

ประเภทของวัฒนธรรม

ประเภทวัฒนธรรมอาจแบง่ ออกเป็น 4 ประเภท

คตธิ รรม (Moral)

เก่ยี วกบั การดารงชีวิต อาจมาจากศาสนา เช่น ความเสยี สละ ความกตัญญู
ความขยนั หม่นั เพยี ร การประหยัดอดออกม ความอดทน ทาดไี ด้ดี เป็นต้น

เนตธิ รรม (Legal)

คือวัฒนธรรมทางกฎหมาย รวมทัง้ ระเบยี บประเพณีทย่ี อมรบั นบั ถอื กัน
วา่ มคี วามสาคัญพอ ๆ กับกฎหมาย เพื่อให้คนอยูร่ ว่ มกันอยา่ งมีความสุข

สหธรรม (Social)

คือวฒั นธรรมทางสงั คม รวมทัง้ มารยาทต่าง ๆ ท่จี ะตดิ ต่อเกยี่ วขอ้ งกับสงั คม
เชน่ มารยาทในการรับประทานอาหาร มารยาทในการใช้ภาษา

วตั ถุธรรม (Material)

คือวัฒนธรรมทางวัตถุ เชน่ เครื่องนุ่งห่ม ยารกั ษาโรค
บ้านเรือน อาคารสง่ิ ก่อสร้างต่าง ๆ

ประเภทของวฒั นธรรม

➢ รูปธรรม (จับตอ้ งได้)

อาหาร

ท่อี ยู่อาศยั

เครือ่ งน่งุ หม่

ยารกั ษาโรค

ประเภทของวัฒนธรรม

➢ นามธรรม

ความคิด คา่ นยิ ม

➢ นามธรรม (จับต้องไมไ่ ด้)

ความเชื่อ

➢ นามธรรม กริยา มารยาท
การแสดงออก

กรีซ สเปน บราซลิ = โง่

กรซี รัสเซยี ละตนิ อเมริกา = คาด่านิ้วกลาง

สิ่งท่ีไม่ใชว่ ัฒนธรรม

คือ ส่งิ ท่มี อี ยู่แลว้ ตามธรรมชาติ
มนษุ ย์ไม่ได้สร้าง ประดิษฐ์หรือคิดขึ้นมา

เพราะเหตใุ ดมนุษย์ถึงเจรญิ ก้าวหน้ามากกว่าสัตว์?

[ลองคิดคำตอบดกู อ่ นเปดิ เฉลยหนำ้ ต่อไปนะ :P]

มนษุ ย์ก้าวหน้ากว่าสัตวเ์ พราะ.....

สงิ่ ท่ีทำใหม้ นุษยม์ ีควำมพิเศษกว่ำสตั วอ์ น่ื

กค็ อื “ภาษาและการสื่อสาร“

ถา่ ยทอดจากรนุ่ สรู่ ่นุ ได้

ทาให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ สร้างสรรค์

สะทอ้ นคิด

1.

✣ เลือกศกึ ษาวฒั นธรรม เอกลกั ษณ์ คา่ นิยม
ประเพณี ของประเทศไทยและต่างประเทศ
อย่างละ 1 เรือ่ ง ตามความสนใจของนกั เรียน
(เตรียมแลกเปลย่ี นรว่ มกัน)

“วฒั นธรรม” สาคัญอย่างไร?

➢ แสดงความแตกต่างของกลุม่ คน
➢ ทาให้คนแตกตา่ งจากสัตว์
➢ ทาให้เข้าใจสงิ่ ต่าง ๆ ตามการมองเหน็
➢ กาหนดปัจจยั 4
➢ กาหนดการแสดงความรู้สกึ
➢ กาหนดการกระทา การแสดงออก

ลองเปรียบเทยี บลักษณะของวฒั นธรรมในภาพประเทศตา่ ง ๆ
มคี วามแตกตา่ งมากน้อยเพียงใด

ลองเปรียบเทยี บลักษณะของวฒั นธรรมในภาพประเทศตา่ ง ๆ
มคี วามแตกตา่ งมากน้อยเพียงใด

ลองเปรียบเทยี บลักษณะของวฒั นธรรมในภาพประเทศตา่ ง ๆ
มคี วามแตกตา่ งมากน้อยเพียงใด

ลองเปรียบเทยี บลักษณะของวฒั นธรรมในภาพประเทศตา่ ง ๆ
มคี วามแตกตา่ งมากน้อยเพียงใด

ลองเปรียบเทยี บลักษณะของวฒั นธรรมในภาพประเทศตา่ ง ๆ
มคี วามแตกตา่ งมากน้อยเพียงใด

ลองเปรียบเทยี บลักษณะของวฒั นธรรมในภาพประเทศตา่ ง ๆ
มคี วามแตกตา่ งมากน้อยเพียงใด

สะท้อนคิด

2.

✣ จากภาพวัฒนธรรมประเทศต่าง ๆ
นักเรียนคิดว่ามีปจั จัยใดบ้าง
ที่จะส่งผลให้วฒั นธรรม
หรือประเพณีของประเทศต่าง ๆ
แตกตา่ งหรือคล้ายคลงึ กนั

(คาใบ้ ลองดภู าพแล้วนึกถงึ ความเชื่อมโยง
ระหว่างประเทศตา่ ง ๆ ดูนะ)

สรุปปจั จยั ร่วมของภาษากับวฒั นธรรม

“มีอทิ ธิพลซ่งึ กนั และกนั ”

วัฒนธรรม ภาษา

สิง่ ทม่ี นุษยส์ ร้างขึ้น สิ่งทใ่ี ชต้ ิดต่อสือ่ สาร

✣ ภาษาและวัฒนธรรมเป็นมรดกที่สังคมมนุษย์สรา้ งข้นึ
✣ ภาษาเป็นสว่ นหนึ่งของวฒั นธรรม
✣ ภาษาทาให้มนษุ ยผ์ ลติ สรา้ ง รื้อฟน้ื สะสม

ตอ่ เติมและเปล่ียนแปลงพฤตกิ รรมทางวัฒนธรรมได้
✣ ภาษาเปน็ เอกลักษณ์ประจาชาติ

✣ ภาษาและวัฒนธรรมเปลี่ยนแปลงได้

ปั จ จั ย ท่ี ทา ใ ห้ เ กิ ด ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย
(เฉลยสะทอ้ นคดิ ขอ้ 2) ข อ ง วั ฒ น ธ ร ร ม

ท่ีตัง้
ภมู อิ ากาศ
กลุ่มชนแวดล้อม
ประมขุ /นักปราชญ์

ความอุดมสมบูรณ์/แรน้ แค้น

ปัจจัย : ทตี่ ้ัง ประเพณีแข่งขนั เรอื ยาว

ประเพณีแห่เทยี นพรรษาทางน้า

วฒั นธรรมคลา้ ยคลึงหรอื แตกตา่ งกนั
เกย่ี วข้องกบั ปัจจัยเรอ่ื งทีต่ ้งั ภูมิประเทศ เช่น
มแี หลง่ น้า ไมม่ ีแหล่งน้า มีสัตว์ประจา้ ถ่ิน เปน็ ต้น

ปจั จยั : ทต่ี ้งั

ประเพณวี ่งิ ควาย
จ. ชลบุรี

เทศกาลชนอูฐ
ประเทศตรุ กี

ปัจจยั : ภูมิอากาศ

วัฒนธรรมของประเทศทีอ่ ยใู่ น
ภมู ิอากาศเขตหนาว

ไขมนั แมวน้า

ปจั จยั : ภมู อิ ากาศ

วัฒนธรรมของประเทศท่ีอยู่ใน
ภูมอิ ากาศเขตรอ้ น

ประเพณแี หน่ างแมวเพือ่ ขอฝน

ปจั จัย : ภมู ิอากาศ

Gola อินเดยี Iceball มาเลเซยี Halo Halo ฟิลิปปนิ ส์

บิงซู เกาหลี Iceball มาเลเซยี เปาปง่ิ ไตห้ วัน

ปจั จยั : กลุม่ ชนแวดล้อม

ประเพณีสงกรานต์ [ไม่ได้มแี คป่ ระเทศไทย]

เปน็ การเรม่ิ ตน้ ศักราชใหม่ ชว่ ง 14-16 เมษายน (ใกลเ้ คียงกนั )

จะมีการเข้าวัด รักษาศลี สรงน้าพระ รดน้าดา้ หวั ก่อพระเจดยี ์ทราย

สงกรานตห์ ลวงพระบาง ประเทศลาว เหยบ่ ะแวด่อ ประเทศพมา่

โจลชนมั ทเมย ประเทศกมั พูชา พวั สุ่ยเจ๋ีย สิบสองปันนา

ปจั จยั : ประมขุ /นกั ปราชญ์

ผู้น้าของกลมุ่ ชน

ส่งผลใหไ้ ดร้ ับอทิ ธิพล ความคดิ
ความเช่อื แนวทางการประพฤติปฏบิ ัตติ น

การกระทา้ ต่าง ๆ

ปจั จยั : ความสมบูรณ/์ แร้นแค้น

คกุ กี้ คกุ กี้ดนิ เฮติ

ภาษาและวัฒนธรรมเปลยี่ นแปลงเพราะ...

การสะสมวัฒนธรรมผ่านการเรียนรู้

การปรบั ปรงุ เปลย่ี นแปลง

ใหเ้ หมาะกับบริบททางสงั คมวฒั นธรรม

การถา่ ยทอดวัฒนธรรมจากรุน่ สูร่ ่นุ

ภาษาไทย

ภาษาลาว