หนังสือแบบเรียน ดนตรี-นาฏศิลป์ ม.2

กกรระตะตนุ Eุน nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ ความสนใจ Engage

ครูเปด ซดี ี หรือดวี ดี กี ารขบั รอ งเพลงไทย ๑. การขับรองเพลงไทย
ใหนกั เรียนชม จากนั้นครถู ามนักเรียนวา การขบั รอ้ ง เป็นการเปลง เสยี งรอ้ งทีม่ ที า� นอง มจี ังหวะแนนอน และมีบทร้องในการขับร้อง
โดยการขบั ร้องนัน้ เมอื่ แยกค�าทัง้ ๒ ออกจากกนั แตล ะคา� กจ็ ะมคี วามหมายในตวั เอง ดังน้ี
• นกั เรยี นเคยขับรองเพลงไทยบา งหรอื ไม การขบั หมายถงึ การเปลง เสยี งสงู - ตา่� เปน็ ทา� นองดา� เนนิ ไปตามบทเพลง หรอื บทกวนี พิ นธ์
ถาเคย นกั เรยี นเคยขบั รองเพลงใด เปน็ การดา� เนนิ อยา งลา� นา� คอื เปลง เสยี งรอ้ งของบทเพลงใหเ้ ปน็ ทา� นอง ถ1อื บทแหง ถอ้ ยคา� เปน็ สา� คญั 2
(แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น ความสนั้ - ยาวของเส3ยี งและจงั หวะจงึ ไมก า� หนดใหแ้ นน อน เชน การแหล การขบั กลอ ม การขบั เสภา
ไดอ ยางอิสระ) การขบั ล�า การขบั ซอ การแอว เปน็ ตน้

สาํ รวจคน หา Explore

ใหนักเรยี นศกึ ษา คน ควา หาความรูเพ่ิมเตมิ การร้อง หมายถงึ การเปลง เสียงออกมาเป็นท�านองตามบทเพลง มจี ังหวะแนน อน ในวงการ
เก่ียวกับการขบั รองเพลงไทย จากแหลงการเรยี นรู ดนตรไี ทยถอื วา สว นสา� คญั ของการรอ้ งเพลง คอื ทา� นอง ในบทเพลงทม่ี บี ทรอ้ งทเี่ ปน็ ถอ้ ยคา� จงึ ตอ้ ง
ตางๆ เชน หอ งสมดุ โรงเรียน หอ งสมดุ ชุมชน ปรับเขา้ หาท�านอง ซ่งึ จะเห็นตวั อยางได้จากการขับร้องเพลงไทยประเภทตางๆ
อินเทอรเนต็ เปน ตน ในหัวขอ ทคี่ รกู ําหนดให
ดังตอ ไปน้ี ๑.๑ ประเภทของการขบั ร้องเพลงไทย
การขับร้องเพลงไทย สามารถจัดแบงได้หลายประเภทแตกตางกันออกไป โดยจะขึ้นอยูกับ
1. ประเภทของการขบั รอ งเพลงไทย หลกั เกณฑ์ท่ีใชใ้ นการแบง สา� หรับในที่นจ้ี ะจัดแบง ประเภทการขบั ร้องออกเป็น ๒ ประเภท คือ
2. หลกั การขับรองเพลงไทย
3. เทคนิคการขบั รองเพลงไทย ๑) การขับร้องเด่ียว เป็นการ
ขบั รอ้ ง หรอื บรรเลงอสิ ระคนเดยี ว มไิ ดห้ มายถงึ
การขบั รอ้ ง หรือบรรเลงเดี่ยว เพื่อแสดงความ
อธบิ ายความรู Explain สามารถ หรอื เทคนคิ พิเศษแตอ ยา งใด

ใหนกั เรยี นรว มกันอภิปรายเก่ยี วกับการขับรอง ๒) การขบั รอ้ งหมูเปน็ การรอ้ งเพลง
เพลงไทย ในหัวขอประเภทของการขบั รอ งเพลงไทย พรอ้ มกนั ตง้ั แต ๒ คน ขนึ้ ไป ซงึ่ มอี ยู ๒ ลกั ษณะ
ตามท่ไี ดศ ึกษามา จากนนั้ ครถู ามนกั เรยี นวา คอื “กำรรอ งทำ� นองเดยี วกนั ” เปน็ การรอ้ งเพลง
ท่ีมีเน้ือร้องและท�านองเพลงเดียวกัน ดังน้ัน
• เพลงไทยหมายถงึ เพลงที่มลี กั ษณะอยางไร ผู้ขับร้องทุกคนต้องร้องให้มีระดับเสียงเทากัน
(แนวตอบ เพลงที่มที ํานอง การบรรเลง เน้ือร้อง ท�านองเพลงจะต้องถูกต้องแมนย�า
การขบั รองท่เี ปนแบบไทยและแตงตาม และพร้อมเพรียงกัน สวนการขับร้องหมูอีก
หลกั ของดนตรีไทย สามารถแบงออก ลกั ษณะหนง่ึ คอื “กำรรอ งประสำนเสยี ง” เปน็ การ
เปน 2 ประเภท คือ เพลงรองบรรเลง ร้องเพลงเพลงเดยี วกัน แตรอ้ งคนละแนว หรือ
และเพลงขับรอง) คนละทา� นองตามท่ีไดเ้ รยี บเรยี งเสยี งประสานไว้
การขบั รอ้ งเพลงไทย ผขู้ บั รอ้ งควรฝก ออกเสยี งใหเ้ ตม็ เสยี ง ซึ่งการขับรอ้ งหมูน ี้อาจจะมดี นตรีประกอบ หรือ
• การขับรองเพลงไทยสามารถแบงออกเปน รักษาระดับเสียงใหเ้ ปน็ ไปตามท�านองทีถ่ ูกต้อง เพื่อใหม้ ี ไมม ีดนตรปี ระกอบก็ได้
ก่ีประเภท อะไรบาง ความไพเราะมากยงิ่ ขึน้
(แนวตอบ สามารถแบง ออกเปน 2 ประเภท
คือ การขับรอ งเดีย่ วและการขับรอ งหมู) ๔๘

นักเรียนควรรู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
1 การแหล การเทศนท ่ีใชเ สียงและทํานองท่ีมุงเนน ความไพเราะเปนสาํ คัญ เชน
เทศนมหาชาติ จะเรียกวา “เทศนแ หล” มที งั้ แหลใ น คือ เทศนตามคมั ภรี  ขอใดเปนสาเหตุท่ที ําใหก ารขบั รองเดย่ี วและการขับรอ งหมแู ตกตางกัน
เทศนม หาชาติ และแหลนอก คือ เทศนเรือ่ งนอกคัมภีรม หาชาติ เปน ตน 1. เนือ้ รอง
2 การขับเสภา เปนการเลาเร่อื งประเภทหน่ึง กําเนิดมาจากการเลา นทิ าน 2. ระดับเสียง
และเม่ือการเลานิทานเริ่มแพรหลายมากขึ้น จงึ ไดแตง เปน คํากลอนแลวใสทํานอง 3. จํานวนคนรอ ง
จากน้ันใชก รบั ตปี ระกอบจงั หวะ 4. ทาํ นองเพลง
3 การขบั ซอ เปน ศลิ ปะการแสดงพน้ื เมอื งของลา นนา ถอื ไดว า เปน ศลิ ปะการแสดง
ที่เนนในดา นการขบั รอ ง เพ่ือเลา เร่ืองราวตา งๆ ท้งั ท่ีเปน เร่ืองราวของบคุ คล ตํานาน วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. เพราะการขบั รอ งเด่ยี ว คือ การรอ งเพลง
นทิ าน นิยาย คติธรรม พธิ ีกรรม วิถีการดาํ เนินชวี ติ วฒั นธรรม ประเพณี
และธรรมชาติ โดยบคุ คลเพยี งคนเดยี ว อาจมดี นตรปี ระกอบ หรอื ไมม กี ไ็ ด สว นการขบั รอ งหมู
คือ การรองเพลงโดยบคุ คลต้งั แต 2 คน ขึน้ ไป อาจมดี นตรีประกอบ
หรอื ไมม ีก็ได ซง่ึ การขบั รองแบบหมูนีอ้ าจจะรองแบบเปน ทํานองเดียวกนั
หรอื รอ งแบบประสานเสยี งกนั ก็ได

48 คูมือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

๑.๒ หลกั การขบั ร้องเพลงไทย ใหนักเรียนรวมกนั อภปิ รายเก่ียวกับการขบั รอ ง
ในการขับร้องเพลงไทยมีความแตกตางจากการขบั รอ้ งเพลงสากลตรงทกี่ ารขบั รอ้ งเพลงไทย เพลงไทย ในหวั ขอหลักการขบั รองเพลงไทย
ตามทไ่ี ดศกึ ษามา จากนัน้ ครูถามนกั เรียนวา
มีลักษณะเดนอยูท่ีมีการเอื้อนท�านองเปลาสอดแทรกไปกับบทร้อง ดังนั้น การฝกปฏิบัติขับร้อง
เบอื้ งต้น ผเู้ รียนจงึ จา� เป็นตอ้ งฝก เอ้อื นจากท�านองสัน้ ๆ งา ยๆ จนคลอ งกอ น แลว้ จงึ เร่ิมตอ เพลงท่ี • การขบั รอ งเพลงไทยสามารถใชใ นการสอ่ื สาร
มที �านองเอือ้ นเล็กน้อย จากน้ันจงึ คอ ยๆ ตอ เพลงทมี่ ที �านองเอื้อนยาวขน้ึ ตามลา� ดับ ทางดนตรีไดด กี วา การบรรเลงเครอื่ งดนตรี
หรือไม อยางไร
จากที่ได้กลาวมาข้างต้นวา การขับร้องโดยทั่วไปสามารถแบงออกได้เป็น ๒ ประเภท คือ (แนวตอบ การขับรองเปนการถา ยทอด
การขับร้องเด่ียวและการขับร้องหมู ดังน้ัน จึงขอแยกอธิบายหลักการขับร้องเพลงไทยเป็น อารมณเพลงผา นทาํ นองและภาษา
๒ ประเภทตามประเภทของการขบั ร้องเพลง ดังนี้ ทาํ ใหง า ยตอ ความเขาใจ แตการบรรเลง
ของเครอื่ งดนตรีนน้ั ก็มเี อกลกั ษณ คอื
๑) หลกั การขบั รอ้ งเดย่ี วเบอ้ื งตน้ ผขู้ บั รอ้ งควรฝก การออกเสยี งใหเ้ ตม็ เสยี ง แบง ระยะ เสยี งทใี่ หอ ารมณแ ตกตา งออกไปอกี แบบหนงึ่ )

การหายใจให้เหมาะสม ผู้ขับร้องสามารถก�าหนดระดับเสียงได้ตามความต้องการ แตต้องรักษา • การขับรอ งแบบเด่ยี วกบั ขบั รองหมู
ระดบั เสยี งใหเ้ ปน็ ไปตามทา� นองทถี่ กู ตอ้ ง ไมใ หเ้ พยี้ นสงู ขนึ้ หรอื ตา�่ ลง และตอ้ งตรงตามจงั หวะหนา้ ทบั มีความแตกตา งในเรื่องของอารมณเ พลง
และจงั หวะฉง่ิ รกั ษาความยาว หรอื สดั สว นของจงั หวะใหเ้ ทา ๆ กนั ทงั้ นี้ ผทู้ จี่ ะขบั รอ้ งเพลงไทยไดด้ ี หรอื ไมอ ยา งไร
ตอ้ งระมดั ระวงั การออกเสยี งใหถ้ กู ตอ้ งตามอกั ขรวธิ ี เชน อักษรควบกล�า้ ตัว “ร” “ล” การแบง ค�า (แนวตอบ การขบั รอ งเดีย่ วจะงายตอการ
วรรคตอน ตลอดจนตงั้ ใจ ขยนั หมนั่ ฝก ขบั รอ้ งซา้� เพลงละหลายๆ เทย่ี ว เพอื่ ใหเ้ กดิ ความแมน ยา� ดว้ ย สือ่ สารอารมณแ ละผรู อ งกส็ ามารถนาํ เสนอ
ความสามารถและทักษะเทคนิคตางๆ
๒) หลักการขับร้องหมูเบ้ืองต้น ท่ีผู้เรียนควรฝกปฏิบัติจะมีความคล้ายคลึงกับ ไดช ัดเจน ในขณะท่ีการขบั รอ งหมูน้นั จะดี
ในเร่ืองของการแสดงอารมณ โดยผาน
การขบั รอ้ งเดย่ี ว แตม หี ลกั การทค่ี วรเนน้ ยา้� คอื ผขู้ บั รอ้ งตอ้ งฝก ออกเสยี งใหเ้ ตม็ เสยี ง แตม ใิ ชก ารตะโกน เสยี งประสานตา งๆ และสามารถใช
หรือออกเสียงดังเกินกวาผู้อ่ืน ท้ังน้ี ต้องค�านึงถึงความกลมกลืนของเสียงทั้งหมูคณะและขับร้อง ความเขม เสยี งไดง ายกวา การขับรองเดยี่ ว)
ใหม้ รี ะดบั เสยี งเดียวกนั ไมว า จะขึ้นสูง หรอื ลงตา่� ต้องขน้ึ หรอื ลงใหเ้ หมือนกนั
• การขับรองหมูท ่ดี ผี ูข บั รอ งควรปฏบิ ัตติ น
ท้ังนี้ การฝกหัดขับร้องหมู ผู้ขับร้องทุกคนต้องสามัคคีกัน ไมชิงดีชิงเดนกัน ต้ังใจ อยางไร
ขยันหม่นั ฝก ขับร้องซ้�าหลายๆ เที่ยว เพอ่ื ความพรอ้ มเพรยี งกัน (แนวตอบ ผูขับรอ งทกุ คนตองสามคั คีกนั
๑.๓ เทคนิคในการขับร้องเพลงไทย ไมชิงดีชงิ เดน ตงั้ ใจ และขยนั ฝก ซอ ม
อยางสม่าํ เสมอและจะตอ งฝก ขบั รอง
การขบั รอ้ งเพลงไทยใหไ้ พเราะเพราะพรงิ้ นนั้ นอกจากการขบั รอ้ งใหถ้ กู ตอ้ งตามทา� นอง จงั หวะ ซา้ํ กนั หลายๆ เที่ยว เพือ่ ใหเ กดิ ความ
และเน้อื รอ้ งของเพลงแตละเพลงแลว้ ผู้ขบั รอ้ งจา� เป็นต้องใสเ ทคนิคตางๆ ในการขับร้องเพลงไทย พรอมเพรยี งกัน)
ลงไปดว้ ย เพอื่ เพมิ่ เสนห แ์ ละความนา สนใจใหก้ บั บทเพลง ซงึ่ เทคนคิ สา� คญั ในการขบั รอ้ งเพลงไทย
ทผ่ี เู้ รยี นควรทราบ จะแบงตามประเภทของการขบั ร้องเพลงไทยได้ ดังน้ี • “การออกเสยี งใหเ ตม็ เสยี ง” จะตองปฏิบัติ
อยางไร
๑) เทคนคิ ในการขบั รอ้ งเดย่ี ว ผขู้ บั รอ้ งตอ้ งคา� นงึ ถงึ หลกั การขบั รอ้ งอยา งเครง ครดั (แนวตอบ จะตอ งออกเสียงใหด งั อยา งเตม็ ที่
ไมอ อมแรง ซง่ึ จะทาํ ใหเ รารกู ําลงั ของตนเอง
ในตอนขน้ึ ตน้ บทรอ้ งตอ้ งตงั้ เสยี งใหถ้ กู ตอ้ ง มฉิ ะนนั้ เมอ่ื รอ้ งไปจนหมดทอ นเพลงแลว้ ดนตรบี รรเลง วา ชวงหายใจแตล ะชว งจะออกเสยี งไดนาน
สวมรับจะท�าใหเ้ สียงเพี้ยน ไมไ พเราะ ท�าให้เสียอรรถรสของทา� นองเพลงไป ควรรอ้ งให้เต็มเสยี ง เทาใด)
รู้จักตกแตง ทา� นองใหไ้ พเราะขึน้ ตามความสามารถและน้า� เสียงของตนเอง

๔9

ขอ สอบ O-NET เกรด็ แนะครู

ขอสอบป ’50 ออกเกี่ยวกับการขับรองเพลงไทย ครูควรหาบทเพลงไทยงา ยๆ มาเปนแบบฝก หดั ในการขับรอง เชน เพลงชา ง
เอกลกั ษณส ําคัญของการขบั รอ งเพลงไทย (เดิม) นา จะเปนขอ ใด เพลงลอยกระทง เปน ตน แตน าํ มาประยุกตใ หม ีความแตกตางกันไป เชน
1. การใชสวนตางๆ ของปากและลําคอ เวลาฝก ขบั รอ งเดย่ี วใหเ นน ทเ่ี รอื่ งการออกเสยี งและการแสดงอารมณต า งๆ ใหเ หมาะสม
2. การเออ้ื น กับบทเพลง เวลาขบั รองหมูใหเนนในเรอ่ื งความพรอ มเพรยี งและความถูกตอ งของ
3. ปน เสยี งใหก ลมกลอม ทว งทาํ นอง เปน ตน หรอื ครอู าจจะใหนกั เรียนแตล ะกลมุ รอ งเพลงเดิม เพลงเดยี วกัน
4. การผอ นและถอนลมหายใจ แตใ หแ ตล ะคนรอ งเดยี่ วโดยครกู าํ หนดอารมณใ หแ ตล ะคนตา งกนั โดยไมต อ งคาํ นงึ ถงึ
คาํ รอ ง เชน รอ งเพลงชา ง โดยคนแรกรองอารมณส นกุ คนที่ 2 รอ งอารมณเ ศรา
วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะเปนส่งิ ทีพ่ บไดบอยในการขบั รอ ง คนที่ 3 รองอารมณของความรัก เปน ตน

เพลงไทย (เดมิ ) การเอ้อื น คือ การเปลงเสยี งที่ไมมีความหมาย แตเปนทาํ นอง มุม IT
ประกอบคาํ รอ ง มีจดุ ประสงคเ พ่อื ใหการรอ งครบถวนตามจงั หวะหนา ทบั
วิธีการเออื้ นโดยปกติจะใชเ สียงออื ฮือ เออ เฮอ เงอ เงย ใสทํานองให
มีความสมั พันธกบั คาํ รอง

นกั เรยี นสามารถศกึ ษา คน ควาเพมิ่ เตมิ เกยี่ วกับการขับรอ งเพลงไทย 49
ไดจาก http://www.mathayom.brr.ac.th

คมู อื ครู

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขาาใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

ใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเก่ียวกับการขับรอง ๒) เทคนิคในการขบั รอ้ งหมู จะเนน้ ความพรอ้ มเพรยี ง ผ้ขู บั รอ้ งไมส ามารถตกแตง
เพลงไทย ในหัวขอเทคนคิ การขบั รองเพลงไทย
ตามท่ไี ดศึกษามา จากน้ันครถู ามนกั เรียนวา ทา� นอง หรอื ลลี าใหแ้ ตกตา งไปจากทก่ี า� หนดไวไ้ ด้ การหลบเสยี งสงู - ตา่� การเออ้ื น รวมทง้ั การแบง
ถ้อยค�า วรรคตอน ต้องเหมือนกันทุกคนและต้องมีความแมนย�าในท�านองทางร้องเป็นอยางดี
• เทคนิคในการขับรองเด่ียวและการขับรองหมู นอกจากน้ี ผูข้ บั ร้องทุกคนควรใสอ ารมณ์ตามบทร้องน้นั ๆ ใหค้ ลอ้ ยตามกันดว้ ย
มีลักษณะท่ีเหมือน หรอื แตกตางกันอยางไร
(แนวตอบ ตา งกนั คอื การขบั รอ งเดยี่ ว ผขู บั รอ ง กิจกรรม ศลิ ปป ฏิบตั ิ ๓.๑
จะตอ งระมดั ระวงั เรอ่ื งหลกั การขบั รองอยา ง
เครง ครดั จะตอ งขับรองอยางเต็มเสียง กจิ กรรมที่ ๑ เชญิ วทิ ยากรทม่ี คี วามสามารถทางดา้ นการขบั รอ้ งเพลงไทยมาบรรยายวธิ กี ารเกย่ี วกบั
มีความกลา แสดงออกตอ หนา สาธารณชน กิจกรรมท่ี ๒ หลกั การขบั รอ้ งเพลงไทยทถ่ี กู ตอ้ ง พรอ้ มทง้ั สาธติ การขบั รอ้ งเพลงไทยให้นักเรียนฟัง
รูจกั ตกแตงทํานองเพลงข้ึนใหมตามความ จากนน้ั ใหน้ กั เรยี นในชน้ั ฝก หดั ขบั รอ้ งเพลงไทย
สามารถของตนเอง สวนการขับรองหมนู นั้ ใหน้ กั เรยี นฝก หดั ขบั รอ้ งเพลงไทยในเพลงเดยี วกนั ใหถ้ กู ตอ้ งตามคา� รอ้ ง ทา� นอง และ
จะเนนทีค่ วามพรอมเพรียงเปนสําคัญ จงั หวะจนคลอง
ผขู บั รอ งไมสามารถตกแตง ทาํ นองเพลง
ขน้ึ มาใหมได จะตองขบั รองไปตามรปู แบบ ๒. การบรรเลงเครอ่ื งดนตรไี ทย
ทกี่ าํ หนดไวและตองรจู ักหลบเสยี งสูง - ตํา่ การบรรเลงดนตรไี ทยเปน็ การปฏบิ ตั เิ ครอื่ งดนตรไี ทยโดยการดดี สีตีและเปา่ เพอื่ ใหเ้ กดิ เสยี งและ
การเออ้ื น การแบง วรรคตอนจะตอ งเหมอื นกนั จงั หวะตามทว งทา� นองท่ีผู้ประพนั ธ์ได้เรียบเรยี งไว้ ซ่ึงการบรรเลงดนตรีไทยสามารถแบงออกเป็น
ทกุ คน รวมถงึ จะตอ งมคี วามแมน ยาํ ในทาํ นอง ประเภทตางๆ หลายรูปแบบดว้ ยกนั ดงั นี้
ทางรอ งเปน อยา งดี สามารถสอดแทรกอารมณ
ตามบทรอ งน้ันๆ ไดอยา งเหมาะสม)

ขยายความเขา ใจ E×pand

ใหนกั เรยี นรว มกนั สรุปสาระสาํ คญั เกี่ยวกบั
การขบั รอ งเพลงไทย ลงกระดาษรายงาน
นําสงครผู ูสอน

ตรวจสอบผล Evaluate

ครพู ิจารณาจากการสรปุ สาระสาํ คัญเก่ยี วกบั 1
การขบั รองเพลงไทยของนกั เรยี น
วงปพี่ าทย์นางหงส์ ใช้บรรเลงเฉพาะในงานอวมงคล
ภาพจากสารานกุ รมศัพท์ดนตรีไทยภาคคตี ะ - ดุรยิ างค์ ฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน

๕0

เกรด็ แนะครู บรู ณาการเชื่อมสาระ
จากการศกึ ษาเกย่ี วกับการขับรอ งเพลงไทย สามารถเช่อื มโยงกับการเรยี น
ครูควรเชิญวทิ ยากรท่มี ีความเช่ยี วชาญในการขบั รองเพลงไทย มาอธบิ ายความรู การสอนในกลมุ สาระการเรยี นรูภาษาไทย ในเร่ืองของการออกเสียงใหถูกตอ ง
เพม่ิ เติมเกีย่ วกับประเภทของการขับรอ งเพลงไทย หลักการขบั รองเพลงไทย ตามหลักภาษา เพราะการเรยี นรใู นเรื่องการขบั รองเพลงไทย นักเรยี นมีความ
และเทคนคิ การขบั รอ งเพลงไทยใหนักเรยี นฟง พรอมท้ังสาธิตการขับรองเพลงไทย จําเปนตองเรยี นรกู ารออกเสียงท่ถี กู ตอ ง ทง้ั เสียงพยัญชนะ วรรณยกุ ต สระ
ท่ถี ูกตอ งใหนกั เรียนฟง จากนั้นครูเปดโอกาสใหนักเรียนไดซ กั ถามในสิง่ ทสี่ งสยั คําควบกลา้ํ ร, ล การออกเสียงในการรอ งเพลง เชน หลักการรองสระ คอื
และแสดงความคดิ เหน็ ซึ่งจะทําใหน กั เรียนมีความรู ความเขาใจเกย่ี วกบั การขบั รอง ออกเสียงสระใหต รงตวั อยาทําเสียงอน่ื ปน หรอื อยาออกเสยี งผดิ ๆ สาํ หรับ
เพลงไทย หลกั การขบั รองเพลงไทย และเทคนิคการขับรองเพลงไทยไดด ยี ่ิงข้นึ คําที่มีสระผสม ควรรองสระตามคาของตวั โนต ไมเ นน สระจนเกินไป รองตอ
สระคําหนึ่งไปยังอกี คําหนง่ึ ใหตอเน่ืองกนั หลักการรองพยัญชนะ คอื ถา คาํ ใด
นักเรยี นควรรู ข้ึนตน ดว ยพยญั ชนะ ควรรองใหตรงจงั หวะ อยา รอ งชากวาจงั หวะ
ควรจะเปลงเสียงพยัญชนะกอ นจงั หวะของมันเลก็ นอ ย เมอ่ื จังหวะของมนั
1 วงปพ าทยน างหงส เปน การนาํ วงปพ าทยไ มแ ขง็ มาบรรเลงประสมกบั วงบวั ลอย มาถึง เสียงที่รอ งจะไดต รงจังหวะพอดี แลว รอ งสระของคําน้ันทหี ลัง เนื่องจาก
และนาํ กลองมลายูมาตีแทนตะโพนและกลองทัด นําปช วามาเปาแทนปใน และเอา สระเปนสว นสําคัญยง่ิ ในการขับรอ งเพลง ควรรอ งพยญั ชนะแตล ะตวั ใหส้ัน
ฆอ งเหมง ออก โดยมฉี ง่ิ เปน ตวั ควบคมุ จงั หวะ นยิ มนาํ มาบรรเลงในงานอวมงคล เปนตน ซ่งึ จะชวยใหน ักเรยี นเกิดการเรยี นรู ในเรื่องการขบั รอ งเพลงไทย
ไดดยี ่งิ ขึน้

50 คมู อื ครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ ความสนใจ Engage

๒.๑ ประเภทของการบรรเลงดนตรไี ทย ครูเปด ซดี ี หรือดวี ดี ีการบรรเลงดนตรีไทย
การบรรเลงดนตรีไทย มหี ลากหลายรปู แบบ สามารถจา� แนกออกเป็น ๒ ประเภทใหญๆ คือ ใหน กั เรียนชม จากน้นั ครูถามนักเรยี นวา
๑) การบรรเลงเด่ียว เป็นการบรรเลงเครื่องดนตรีด�าเนินท�านองชนิดใดชนิดหนึ่ง
โดยผู้บรรเลงคนเดียว ซ่งึ สามารถแบง ออกได้เปน็ ๒ ลกั ษณะ คอื • นักเรยี นทราบหรือไมวา การบรรเลง
• กำรบรรเลงอิสระ เป็นการบรรเลงเครื่องดนตรีด�าเนินท�านองชนิดใดชนิดหน่ึง ดนตรีไทยทน่ี กั เรยี นไดช มไปนั้นบรรเลงโดย
โดยมีผู้บรรเลงคนเดียว ไมมีเครื่องด�าเนินท�านองชนิดอื่น หรือเครื่องก�ากับจังหวะใดมารวม วงดนตรปี ระเภทใด
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอยางอิสระ)

บรรเลง ซ่ึงผู้บรรเลงสามารถบรรเลงได้อยางอิสระ สวนใหญใช้บรรเลงเพื่อเป็นการฝกซ้อมฝีมือ สาํ รวจคน หา Explore
หรอื เปน็ การบรรเลงท่ีไมเปน็ พธิ ีการมากนกั
• กำรบรรเลงประกอบกำรรองส่ง เป็นการบรรเลงเคร่ืองด�าเนินท�านองชนิดใด ใหน กั เรยี นแบง กลมุ ออกเปน 3 กลมุ ใหน กั เรยี น
ชนดิ หนึ่ง โดยผบู้ รรเลงคนเดยี ว สลบั กับการร้องสง การบรรเลงประเภทนีจ้ ะใช้เคร่อื งก�ากบั จังหวะ ศึกษา คนควา หาความรูเ พิ่มเติมเกยี่ วกบั การ-
เชน ฉ่งิ กลอง เปน็ ต้น ประกอบการบรรเลง บรรเลงดนตรไี ทย จากแหลงการเรียนรูตางๆ เชน
๒) การบรรเลงหมู เปน็ การบรรเลงโดยใชผ้ บู้ รรเลงมากกวา ๑ คนขน้ึ ไป ซง่ึ สามารถ หองสมดุ โรงเรียน หองสมดุ ชุมชน อนิ เทอรเน็ต
แบงออกเปน็ ๒ ลกั ษณะเชน เดยี วกบั การบรรเลงเดย่ี ว คอื การบรรเลงเครอื่ งดนตรชี นดิ เดยี วกนั เปน ตน ในหวั ขอ ทคี่ รกู าํ หนดให ดงั ตอ ไปน้ี
โดยมผี บู้ รรเลงมากกวา ๑ คนขนึ้ ไป ไมเ กยี่ วขอ้ งกบั การขบั รอ้ ง เชน การบรรเลงขมิ หมู การบรรเลง
จะเข้หมู การบรรเลงระนาดเอกหมู เป็นต้น และการบรรเลงเครอ่ื งดนตรีหลายชนิดประสมเปน็ วง กลมุ ที่ 1 ประเภทของการบรรเลงดนตรไี ทย
เปน็ การนา� เครอื่ งดนตรชี นดิ ตา งๆ ทง้ั เครอื่ งดา� เนนิ ทา� นอง เชน ระนาดเอก ระนาดทมุ้ ฆอ้ งวงใหญ กลมุ ที่ 2 หลกั การบรรเลงดนตรีไทย
กลมุ ที่ 3 เทคนคิ ในการบรรเลงดนตรีไทย

ซออู้ จะเข้ เปน็ ตน้ และเคร่ืองกา� กับจงั หวะ เชน ฉงิ่ กลอง เปน็ ต้น รวมทัง้ เครอื่ งประกอบจังหวะ อธบิ ายความรู Explain
เชน กรบั ฉาบ โหมง เปน็ ตน้ มาบรรเลงประสมกนั
เป็นวงตามแบบแผนดนตรีไทยท่ีได้ก�าหนดไว้
ไดแ้ ก ใหนกั เรยี นกลมุ ที่ 1 ที่ศกึ ษา คน ควา หาความรู
• วงปพำทยชนิดต่ำงๆ เชน เพิ่มเตมิ เก่ยี วกับการบรรเลงดนตรีไทย สง ตัวแทน
วนงาปงหพ่ี งาสท์ ยว์ไงมปแ้ พ่ี ขาง็ ทวยงเ์ ปสภพ่ี าา1ทเยป์ไ็นมตน้ น้ วม วงปพ่ี าทย-์ 2 - 3 คน ออกมาอธบิ ายความรูใ นหวั ขอประเภท
• วงเครอื่ งสำยชนดิ ตำ่ งๆ เชน ของการบรรเลงดนตรไี ทย ตามท่ไี ดศ กึ ษามา
วงเคร่ืองสายเครื่องเ2ด่ียว วงเคร่ืองสายเครื่องคู หนาช้ันเรียน จากน้นั ครถู ามนกั เรียนวา
วงเครอื่ งสายประสม เปน็ ต้น
• วงมโหรชี นดิ ตำ่ งๆ เชน วง- • การบรรเลงเดยี่ วสวนมากจะนาํ มาใช
มโหรีเครื่องเดี่ยว วงมโหรีเครื่องคู วงมโหรี- การบรรเลงหมู่เคร่ืองดนตรีหลายชนิดประสมเป็นวง เพอ่ื ประกอบกิจกรรมใด
เครอื่ งใหญ เปน็ ต้น ผู้บรรเลงต้องรู้จักหน้าท่ีของเคร่ืองดนตรีท่ีตนบรรเลง (แนวตอบ การบรรเลงเดยี่ วสวนมากจะเปน
ไมก่ ้าวกา่ ยหน้าทขี่ องเครือ่ งดนตรชี นิดอน่ื ๆ การบรรเลงเพอื่ ใชป ระกอบการแสดง)

• การบรรเลงหมทู ีด่ ีควรมีลักษณะอยางไร
(แนวตอบ จะตอ งบรรเลงพรอมๆ กันทัง้ วง
โดยถอื ความพรอ มเพรยี งเปน หลกั )

๕๑

แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETดิ นักเรยี นควรรู

ขอ ใด ไมม ี ความเกย่ี วขอ งกบั การบรรเลงหมู 1 วงปพ าทยเ สภา เปนวงดนตรีไทยที่เกดิ ขึน้ ในสมัยพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ -
1. เปน การบรรเลงโดยมผี บู รรเลงมากกวา 1 คน ขน้ึ ไป หลานภาลยั (รชั กาลท่ี 2) มลี กั ษณะคลา ยกบั วงปพาทยไ มแ ข็ง แตจะเอาตะโพน
2. มกี ารบรรเลงเคร่ืองดนตรีหลายชนดิ ประสมเปน วง กบั กลองทัดออกและใชกลองสองหนา เปนตวั กาํ กับหนาทับแทน การบรรเลงน้ัน
3. ผูบรรเลงตองรจู ักหนา ท่ีของเครอ่ื งดนตรที ตี่ นบรรเลง จะมีการนําบทเสภามารองสงและใหว งปพาทยรบั
4. เปนการบรรเลงคนเดียว โดยเคร่อื งดนตรีดําเนนิ ทํานองชนิดใด 2 วงเคร่อื งสายประสม เปน การนาํ เอาเครื่องดนตรสี ากลเขา มารวมบรรเลงกบั
วงเคร่ืองสายของไทย จะเรียกชื่อวงเครื่องสายผสมตามชอ่ื เครอ่ื งดนตรที นี่ ําเขามา
ชนิดหนึง่ บรรเลง เชน นําเอาขมิ มารวมบรรเลงกับซอดวง ซออู ขลุย และเครอื่ งกํากบั จังหวะ
แทนจะเข เรยี กวา “วงเครอื่ งสายผสมขมิ ” เปน ตน
วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เพราะการบรรเลงคนเดยี ว
มมุ IT
โดยเคร่อื งดนตรีดําเนนิ ทาํ นองชนดิ ใดชนิดหนึง่ จัดเปนรปู แบบ
ของการบรรเลงเด่ียว ทีส่ ามารถแบง ออกไดเปน 2 ประเภท คือ
การบรรเลงอสิ ระและการบรรเลงประกอบการรอ งสง

นกั เรียนสามารถศึกษา คน ควา เพ่ิมเตมิ เก่ียวกบั ประเภทของวงดนตรไี ทย
ไดจ าก http://www.krutri.samroiwit.ac.th

คูม อื ครู 51

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

ใหน กั เรยี นกลมุ ที่ 2 ทไี่ ดศ กึ ษา คน ควา หาความรู ๒.๒ หลักการบรรเลงดนตรีไทย
เพมิ่ เตมิ เก่ยี วกับการบรรเลงดนตรไี ทย สง ตัวแทน การบรรเลงดนตรไี ทย ผฟู้ งั อาจจะพบลลี าการบรรเลงทแี่ ตกตา งกนั ระหวา งบคุ คล ความแตกตา ง
2 - 3 คน ออกมาอธบิ ายความรใู นหวั ขอ หลักการ-
บรรเลงดนตรไี ทย ตามทไ่ี ดศกึ ษามาหนา ชั้นเรยี น ที่ปรากฏนอกจากจะเป็นเพราะพรสวรรค์และทักษะเฉพาะทางของแตละบุคคลแล้ว ประเภทของ
จากนัน้ ครถู ามนกั เรยี นวา เครอ่ื งดนตรแี ละวงดนตรกี น็ บั วา มคี วามส�าคญั เปน็ อยา งยง่ิ หลกั ในการบรรเลงดนตรไี ทยตามคตนิ ยิ ม
มจี ดุ มงุ หมายเพอ่ื เปน็ การแสดงทกั ษะและความสามารถในการบรรเลงเครอ่ื งดนตรไี ดอ้ ยา งถกู ตอ้ ง
• เพราะเหตุใดนักเรยี นจงึ ตองเรียนรูในเรื่อง แมล้ ลี าการบรรเลงจะวจิ ติ รพสิ ดารเพยี งใด แตน า้� เสยี งทบ่ี รรเลงออกมากต็ อ้ งไดค้ ณุ ภาพมมี าตรฐาน
หลักการบรรเลงดนตรีไทย สม�า่ เสมอ ในทน่ี ้ีจะกลาวถึงหลกั การบรรเลงดนตรีไทยเบอื้ งต้นทผ่ี เู้ รียนควรทราบ ไดแ้ ก
(แนวตอบ เพราะจะไดส ามารถบรรเลงดนตรไี ด
อยางถกู ตอง ตรงตามหลกั การบรรเลงดนตรี ๑) หลกั การบรรเลงดนตรไี ทยแบบเด่ียว สามารถแบง ออกเป็น ๒ ลักษณะ ดงั นี้
เพ่อื กอใหเกิดเสียงดนตรที ีม่ ีคุณภาพ
และมคี วามไพเราะมากย่ิงขึน้ ) ๑.๑) หลกั การบรรเลงอสิ ระ สามารถก�าหนดระดบั เสยี งไดต้ ามความตอ้ งการ ทง้ั น้ี
ผู้บรรเลงจา� เปน็ ต้องยดึ การบรรเลงท�านองให้ครบถว้ น ถกู ต้องตามท่ีผู้ประพนั ธ์ก�าหนด รวมทงั้ ฝก
• ในการบรรเลงเครอ่ื งดนตรีผบู รรเลงจะตอง กา� หนดความชา้ -เรว็ ของจงั หวะไดด้ ว้ ยตนเอง และรกั ษาสดั สว นคว1ามสน้ั -ยาวของจงั หวะใหเ้ หมาะสม
มคี วามเขาใจในสิ่งใดบา ง
(แนวตอบ มคี วามเขาใจในองคประกอบทาง ๑.๒) หลกั การบรรเลงเดยี่ วประกอบการร้องสง ผูบ้ รรเลงต้องแสดงความสามารถ
ดา นดนตรี เพอ่ื สามารถนาํ ไปใชใ นการบรรเลง หรือฝีมือในการบรรเลง โดยต้องค�านึงถึงความสมบูรณ์ของการบรรเลงรับร้อง - สงร้องให้ถูกต้อง
ไดอยา งถูกตอง ซ่งึ ประกอบไปดวย ตามทา� นองและจงั หวะ มคี วามกลา้ แสดงออกอยา งเตม็ ที่ มปี ฏภิ าณไหวพรบิ ในการแกไ้ ขเหตกุ ารณ์
จงั หวะ คือ อัตราความชา - เร็วของบทเพลง เฉพาะหนา้ กรณเี กดิ การผดิ พลาดขณะทบ่ี รรเลง มสี มาธแิ นว แน ไมห วน่ั ไหว มเิ ชน นน้ั อาจจะทา� ให้
ซงึ่ มสี ัญลกั ษณกําหนดไวในโนต เพลง ทํานอง เกดิ ความบกพรอ งในการบรรเลงได้ รวมทงั้ ตอ้ งรจู้ กั สอดแทรกเทคนคิ ในขณะทบ่ี รรเลง เพอ่ื ถา ยทอด
คือ แนวระดบั เสียงของเพลง ซ่งึ มที งั้ เสยี ง อารมณเ์ พลงใหผ้ ฟู้ ังไดร้ บั รู้อยา งเตม็ ท่ี
สงู - ตํ่าทีถ่ กู นํามาเรยี บเรยี งใหอ ยใู นแนวที่
ตองการ การประสานเสยี ง คอื การขับรอง ๒) หลกั การบรรเลงหมู สามารถแบง ออกเปน็ ๒ ลกั ษณะ ดังน้ี
และบรรเลงดนตรพี รอ มๆ กนั หรอื การขบั รอ ง
เปน หมทู ี่เสียงจะตองสอดคลองกลมกลนื กัน ๒.๑) หลกั การบรรเลงหมเู ครอ่ื งดนตรชี นดิ เดยี วกนั ผบู้ รรเลงทกุ คนตอ้ งตรวจสอบ
และรูปแบบของบทเพลง คือ โครงสรา ง เสยี งของเครอื่ งดนตรีใหต้ รงกนั บรรเลงใหท้ า� นองเหมอื นกนั พรอ้ มกนั จะขนึ้ เสยี งสงู หรอื ลงเสยี งตา่�
ของเพลง ซึ่งจะกาํ หนดวรรคตอนเน้อื เพลง ต้องเหมือนกันทุกคน เสียงท่ีบรรเลงออกมาจึงจะไพเราะ โดยการฟังเสียงเคร่ืองก�ากับจังหวะ
การซ้าํ และการเปลยี่ นทาํ นองเพลง) เพอ่ื ใหก้ ารบรรเลงเกดิ ความพรอ้ มเพรยี ง ดงั นน้ั ผบู้ รรเลงทกุ คนจงึ จา� เปน็ ตอ้ งฝก ซอ้ มรว มกนั ใหม้ าก
เพือ่ ให้เสียงที่บรรเลงออกมาเป็นเสียงเดยี วกันดจุ การบรรเลงเพยี งคนเดยี ว
• ถา นักเรยี นไดรบั มอบหมายใหบ รรเลง
ดนตรีไทยในงานสาํ คัญของโรงเรียน ๒.๒) หลักการบรรเลงหมูเครื่องดนตรีหลายชนิดประสมเป็นวง หลักการส�าคัญ
นกั เรยี นจะใชหลักการบรรเลงดนตรีไทย คือ ผู้บรรเลงตอ้ งตรวจสอบความพร้อมของเครือ่ งดนตรอี ยูเสมอ โดยเฉพาะอยางยง่ิ เครือ่ งดนตรี
แบบใด เพราะเหตุใด ประเภทท่ีใช้สาย สายอาจตงึ หยอ น หรือขาดได้ และตอ้ งรจู้ กั หน้าทีข่ องเคร่อื งดนตรีท่ตี นบรรเลง
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ ไมก า้ วกายหน้าทีข่ องเครื่องดนตรชี นิดอ่นื ๆ เชน ระนาดเอก มหี น้าทเี่ ป็นผู้น�าวง ฉะนนั้ จะตอ้ ง
ไดอ ยา งอสิ ระ) ทา� หนา้ ทีน่ �าเครื่องดนตรอี ่นื ๆ ในการเร่ิมตน้ รับร้อง - สงร้อง ลงจบ เปลีย่ นเพลง เครอ่ื งดนตรีชนดิ
อ่นื ๆ ไมค วรท�าหนา้ ทด่ี ังกลา ว เป็นต้น

๕๒

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครคู วรเนน ยา้ํ ในหลกั การบรรเลงดนตรวี า การบรรเลงดนตรใี หม คี วามไพเราะนน้ั
ควรใชห ลกั การ 4 ขอ คอื เลน ใหถ กู ตอ งตามจงั หวะและทาํ นองของเพลง ปรบั ระดบั เสยี ง ระนาดเอกเม่ือนํามารวมอยใู นวงปพ าทยจ ะตองบรรเลงอยางไร
ของเครอื่ งดนตรใี หม คี วามกลมกลนื สอดคลอ งกบั บทบาทหนา ทใี่ นการบรรเลงเปน วง 1. บรรเลงอยางไรก็ได
ปฏิบัติตามสัญลักษณ หรือเครื่องหมายทางดนตรีไดถูกตอง และเลนเคร่ืองดนตรี 2. บรรเลงนําเครือ่ งดนตรชี นดิ อน่ื
ใหถูกวธิ ตี ามลกั ษณะของเครือ่ งดนตรีชนดิ นั้น 3. บรรเลงใหชา กวา เคร่อื งดนตรีชนิดอืน่
4. บรรเลงไปพรอ มกบั เครอื่ งดนตรชี นิดอ่ืน
นักเรียนควรรู
วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เพราะระนาดเอกจะทําหนา ท่ีเปนผนู ําวง
1 รอ งสง หรือรอ งรบั ผขู ับรอ งจะรองขนึ้ กอ น เม่ือรองจบแลวดนตรีจึงรบั ดวย
ลูกฆองเดยี วกัน เพยี งแตวา การรองนนั้ ผูรองจะถอดลกู ฆองออกมาเปน การเออ้ื น ในการเร่มิ ตน รบั รอง - สงรอ ง ลงจบ เปลยี่ นเพลง การลอและขดั การดาํ เนนิ
แตดนตรีจะถอดลกู ฆอ งออกมาเปนทํานองเตม็ ตองมกี ารสวมรอ งเพื่อเชือ่ มระหวาง ทํานองจะเปนไปอยางละเอียด ซ่ึงจะเรยี กวา “เกบ็ ” (การตรี ะนาด 2 ลกู
การขบั รองท่ีชาและการบรรเลงท่รี วดเร็ว เพือ่ สรา งความกลมกลนื ในการบรรเลง พรอมกนั ซงึ่ ลกู ระนาดนนั้ จะมีเสยี งตวั โนต เดยี วกัน แตอ ยหู า งกันคนละ
ระดับเสียง) นิยมนํามาใชบ รรเลงในวงมโหรี วงเครอ่ื งสายผสม วงปพ าทย-
ไมน วม วงปพ าทยไมแ ข็ง วงปพ าทยน างหงส วงปพ าทยด ึกดาํ บรรพ
และวงปพ าทยม อญ

52 คูม ือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

๒.๓ เทคนคิ ในการบรรเลงดนตรไี ทย ใหน กั เรยี นกลมุ ท่ี 3 ทไ่ี ดศ กึ ษา คน ควา หาความรู
การบรรเลงดนตรีไทยคล้ายกับการบรรเลงดนตรีของชาติอ่ืนๆ กลาวคือ ผู้บรรเลงทุกคน เพิม่ เตมิ เกี่ยวกบั การบรรเลงดนตรีไทย สง ตวั แทน
ท�าหน้าท่ีเป็นสื่อกลางในการถายทอดอารมณ์ ความรู้สึกท่ีสอดแทรกไว้ในบทเพลงให้ครบถ้วน 2 - 3 คน ออกมาอธบิ ายความรใู นหัวขอเทคนคิ
เพ่อื ให้ผฟู้ ังเขา้ ถึงอารมณ์ ความรูส้ ึกเหลานน้ั ในการบรรเลงดนตรไี ทย ตามท่ีไดศึกษามา
การจะบรรเลงดนตรีไทยให้ผู้ฟังได้รับ หนา ชนั้ เรียน จากนัน้ ครูถามนักเรยี นวา
อรรถรสของบทเพลง เปรียบเสมือนการพูด
ยอ มมหี ลายอารมณ์ ไมม ผี ใู้ ดทใ่ี ชค้ า� พดู ออ นหวาน • เพราะเหตใุ ดการบรรเลงดนตรไี ทยจงึ ตอ งใช
สุภาพ เยือกเย็นได้ตลอดเวลา ในยามโกรธ เทคนคิ ในการบรรเลงดนตรไี ทยมารวมดว ย
หรอื ไมพ อใจ เสยี งพดู จะตา งไป ยามตนื่ เตน้ ดีใจ (แนวตอบ เพราะจะทําใหผูฟงสามารถซึมซับ
เสยี งพดู ยอ มแตกตา งกนั ไปตามอารมณ์ ความรสู้ กึ ความไพเราะและรบั รอู ารมณของบทเพลง
เชน กนั ดงั นนั้ ในการบรรเลงดนตรี ผบู้ รรเลงจงึ ไดมากย่งิ ข้ึน)
ต้องใช้เทคนิคในการบรรเลงแตกตางกันไปตาม
ลักษณะของเคร่ืองดนตรีและอารมณ์เพลง ซ่ึง • การบรรเลงดนตรีไทยสามารถนาํ เทคนคิ
เทคนิคส�าคัญในการบรรเลงดนตรีไทยสามารถ ในการบรรเลงดนตรีไทย ผบู้ รรเลงตอ้ งสอดแทรกเทคนคิ ในการบรรเลงดนตรีหลากหลายรปู แบบ
ต่างๆ ในการบรรเลง เพื่อให้ผู้ฟังเข้าถึงอารมณ์เพลงได้ มาใชในเพลงเดียวไดห รอื ไม อยา งไร
จา� แนกตามประเภทของเคร่อื งดนตรไี ด้ ดังนี้ มากยง่ิ ข้ึน (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
12 ไดอยางอสิ ระ)

3๑) เทคนคิ การบรรเลงเครอื่ งตดี าํ เนนิ ทาํ นอง เชน ระนาดเอก ระนาดทมุ้ ฆอ้ งวงใหญ • “เครอื่ งตีทํานอง” หมายถงึ เครอ่ื งดนตรี
ฆ้องวงเล็ก เป็นต้น เครื่องดนตรีเหลานี้หากบรรเลงในวงปี่พาทย์ไม้แข็งต้องบรรเลงให้เร็วกวา ประเภทใด
การบรรเลงในวงอน่ื ๆ ซง่ึ ผบู้ รรเลงสามารถสอดแทรกเทคนคิ ตา งๆ เขา้ ไปได้ โดยในทนี่ จ้ี ะกลา วถงึ (แนวตอบ ระนาดเอก ระนาดทมุ ฆองวงเลก็
เทคนิคที่นักดนตรีไทยนยิ มใช้ในการบรรเลงเครือ่ งดนตรีไทยประเภทเครื่องตีดา� เนนิ ทา� นอง ดังนี้ ฆองวงใหญ)
๑. เทคนคิ การบรรเลงทา� นองละเอยี ดท่ีมีจงั หวะเทา ๆ กัน ไมม ีจงั หวะเว้น เสียง
ทุกเสียงต้องดังและยาวเทาๆ กัน เรียกวา “เก็บ” สวนใหญใช้บรรเลงในบทเพลงที่เก่ียวข้องกับ • เทคนคิ การเกบ็ และการกรอมคี วามเหมอื น
พธิ ีการท่ีต้องการความขลงั ความศกั ด์สิ ิทธ์ิ และความนาเกรงขาม หรือแตกตา งกันอยา งไร
๒. เทคนิคการตีพร้อมกัน ๒ มืออยูที่เสียงใดเสียงหน่ึง อาจจะเป็นลูกเดียวกัน (แนวตอบ แตกตา งกนั คอื กรอ เปน วธิ บี รรเลง
หรือเสียงเดียวกันแตคนละระดับเสียง หรือเสียงตางกันเป็นคูก็ได้ โดยตสี ลับมือถ่ีๆ เพื่อเป็นการ เคร่ืองดนตรปี ระเภทเคร่ืองตี เชน ระนาด
รอจังหวะให้ครบตามที่ผูป้ ระพนั ธ์กา� หนด เรยี กวา “กรอ” เทคนคิ นี้มกั จะใช้ในการบรรเลงเพลงที่ ฆองวง เปนตน ซ่งึ ใชว ธิ ตี ี 2 มือ สลับกนั ถ่ีๆ
ใหอ้ ารมณ์รัก เยือกเยน็ โศกเศร้า หรือบรรยายความงามของธรรมชาติ เหมือนรัวเสียงเดยี ว แตม ือท้ัง 2 มือไมไ ด
๓. เทคนิคการตมี อื เดยี วโดยใช้ไมต้ ีลากผา นเสยี งหลายๆ เสียง จากเสยี งต่�าข้ึนไป ตีอยทู ล่ี กู เดียวกนั สว น เก็บ เปน วิธีการ
หาเสยี งสงู หรือจากเสยี งสูงลงมาหาเสยี งต่า� เร็วๆ อาจเปน็ ลกู ระนาด หรือลูกฆอ้ ง เรียกวา “กวำด” บรรเลงท่ีเพมิ่ เติมเสยี งสอดแทรก
เทคนิคนี้ใชใ้ นการบรรเลงเพลงที่ใหอ้ ารมณ์สนกุ สนาน ครึกคร้นื และตืน่ เตน้ ใหม พี ยางคถ ีข่ น้ึ กวา เน้อื เพลงธรรมดา
ซ่งึ เปนวธิ ีการบรรเลงของระนาดเอก
และฆองวงเล็ก)

๕๓

กจิ กรรมสรา งเสรมิ นกั เรยี นควรรู

ใหนกั เรียนศึกษาเพมิ่ เตมิ เกยี่ วกับเทคนคิ ในการบรรเลงดนตรีไทย 1 ระนาดทมุ เปน การสรา งเลียนแบบระนาดเอก ทาํ หนาที่เดินทาํ นองรองในทาง
ทน่ี กั เรียนสนใจ 1 ประเภท จากน้นั ใหนกั เรยี นฝก ปฏิบัตแิ ละออกมาสาธติ ของตนเอง ซง่ึ จะมีจงั หวะโยน ลอ ขดั ทาํ ใหเ กิดความไพเราะและเตมิ เตม็ ชอ งวาง
ใหเ พ่อื นชมหนา ช้นั เรียน โดยมีครูเปน ผคู อยชแี้ นะความถกู ตอ ง ของเสียง อนั เปนเอกลักษณเ ฉพาะตัวของระนาดทุม
ครูแนะนําวา นักเรยี นควรใชเ วลาวางในชว งวันหยุดสดุ สัปดาห เปน ชวง 2 ฆองวงใหญ เปนเครื่องดนตรที ีว่ วิ ัฒนาการมาจากฆองรางของอนิ โดนเี ซีย
ศกึ ษาเพิม่ เตมิ เน่อื งจากตอ งใชเ วลาในการฝกฝนมาก จัดเปนเครอ่ื งดนตรีทีม่ ีความสาํ คัญมาก เพราะคนท่ีจะเลน ดนตรีในวงปพาทยนนั้
จะตองเรียนตฆี อ งกอ น ฆองวงใหญ 1 ราง จะประกอบไปดวยลกู ฆอ งจาํ นวน 16 ลกู
กิจกรรมทา ทาย ทําจากทองเหลอื ง ใชหวายทาํ เปนรางและทําหนาทเี่ ดนิ ทํานองหลัก ซ่ึงถือเปน แมบท
ของเพลง นิยมนาํ มาใชบ รรเลงในวงปพ าทย วงปพ าทยน างหงส และวงมโหรี
ใหน กั เรยี นทมี่ คี วามสามารถดา นดนตรไี ทยออกมาสาธติ เทคนคิ ในการ- 3 ฆองวงเลก็ เปน เครือ่ งดนตรีไทยทีถ่ ูกสรางในสมัยพระบาทสมเดจ็ พระน่งั เกลา-
บรรเลงดนตรไี ทยท่ีนกั เรียนถนัด 2 - 3 ประเภท ใหเ พื่อนชมหนาช้นั เรียน เจา อยูหวั (รชั กาลที่ 3) มลี กั ษณะเหมอื นกับฆอ งวงใหญ แตลกู ฆอ งมขี นาดเล็กกวา
โดยมีครเู ปน ผคู อยชแี้ นะความถูกตอง และมีจาํ นวนมากกวา คอื มลี ูกฆอ ง 18 ลกู นยิ มนาํ มาใชบรรเลงในวงปพาทยไ มแ ข็ง
วงปพาทยไ มนวม วงปพาทยนางหงส และวงมโหรี โดยบรรเลงทาํ นองคลา ย
ระนาดเอก แตจะมีการตีเกบ็ ถกี่ วาระนาดเอก

คมู ือครู 53

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

ครสู มุ นกั เรียน 2 - 3 คน ใหตอบคําถาม ๔. เทคนิคการบรรเลงแทรกเสียงเพิ่มเข้าไปในท�านองปกติอีก ๑ เสียง โดยคง
ดังตอ ไปน้ี ความยาวจงั หวะเทาเดิม เชน ซม ก็บรรเลงเป็น ลซม เป็นต้น ศพั ทส์ งั คีตทางดนตรีไทยเรยี กวา
“สะบดั ” เป็นเทคนิคที่ใชไ้ ดใ้ นการบรรเลงเพลงทุกอารมณ์ ทัง้ เยือกเยน็ สนุกสนาน และโศกเศร้า
• ถานักเรยี นตอ งการใชเทคนิคการ “กวาด” ๕. เทคนคิ การบรรเลงโดยเพมิ่ ทา� นองใหล้ ะเอยี ดขนึ้ กวา ทา� นองปกติ โดยคงความยาว
จะตองปฏบิ ตั ิอยางไร ของจังหวะเทาเดมิ วิธกี ารคล้ายกับสะบัด เพยี งแตเ พิม่ เสียงเข้าไปมากกวา ๑ เสียง เรยี กวา “ขยี้”
(แนวตอบ ใชไ มต ลี ากไปบนเครอ่ื งดนตรี เชน ทา� นองปกติ คอื มดรม ซมรด ถา้ บรรเลงขยจ้ี ะเป็น มดรม ซลซมซมรด เป็นตน้
(ลูกระนาด หรือลกู ฆอ ง) ซ่ึงมีลักษณะการใช ๒) เทคนคิ การบรรเลงเครอ่ื งดดี ไดแ้ ก จะเข้ พณิ และซงึ ซง่ึ ผบู้ รรเลงอาจใชเ้ ทคนคิ
อยา งเดยี วกบั ไมก วาดกวาดผง ซงึ่ จะกวาดจาก ในการบรรเลง เพ่อื เพ่ิมความนา สนใจได้ เชน
เสยี งสงู ลงไปหาเสยี งตาํ่ หรอื จากเสยี งตา่ํ ขน้ึ ไป 1
หาเสยี งสงู ) ๑. การใช้ไม้ดดี ดีดทีส่ ายถ่ีๆ เพอื่ เป็นการรอจงั หวะ เรียกวา “รัว” เทคนิคน้ีใช้ใน
การบรรเลงเพลงท่ีใหอ้ ารมณ์เยอื กเยน็ รัก โศกเศร้า หรอื บรรยายความงามของธรรมชาติ
• นกั เรียนมีวธิ ใี นการวเิ คราะหเทคนิค ๒. สะบัด มีความหมายเดียวกับสะบัดที่บรรเลงด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตี
การบรรเลงดนตรีไทยแบบขยไี้ ดอยา งไร คอื ผบู้ รรเลงตอ้ งบรรเลงเสยี งแทรกเพมิ่ เขา้ ไปในทา� นองปกติ ๑ เสยี ง เพยี งแตเ ครอื่ งดดี ผบู้ รรเลง
(แนวตอบ วเิ คราะหจากการฟงเสยี งดนตรี คือ ต้องใช้มือขวาดีดใหเ้ รว็ ขน้ึ และใช้นว้ิ มือซ้ายเปล่ยี นระดับเสยี งใหเ้ ร็วกวาปกติ
การบรรเลงทเี่ รยี กวาขยี้ จะบรรเลงตลอดทง้ั ๓) เทคนิคการบรรเลงเคร่ืองสี มีวิธีการบรรเลงตางจากเคร่ืองตีและเคร่ืองดีด
ประโยคของเพลง หรือจะบรรเลงสัน้ - ยาว คือ ผู้บรรเลงต้องใช้คันชักลากผานสายให้เกิดเสียงส้ัน - ยาว ในขณะท่ีน้ิวมือซ้ายต้องเปล่ียน
เพียงใดแลวแตผูบรรเลงจะเหน็ สมควร ตามท�านองท่ีผู้ประพันธ์ก�าหนด การจะบรรเลงเคร่ืองสีให้ไพเราะเหมาะกับอารมณ์เพลง
วธิ บี รรเลงแบบนบ้ี างครงั้ เรยี กวา “เกบ็ 6 ชน้ั ” ผู้บรรเลงต้องใชเ้ ทคนิคตา งๆ ดังน้ี
ซง่ึ จะเปนการบรรเลงทเี่ พิม่ เสยี งแทรก ๓.๑) เทคนิคการลากคันชัก หากเป็นบทเพลงทีเ่ นน้ อารมณ์โศกเศร้า เยือกเย็น
ใหมีพยางคถ ่ขี น้ึ ไปจาก “เกบ็ ” อีก 1 เทา) ผบู้ รรเลงจะต้องรู้จักการผอนมือ ลากคันชักผานสายให้ช้าและเบากวาการบรรเลงปกติ โดยรอให้
เสียงยาวจนครบจังหวะตามท่ีผู้ประพันธ์ก�าหนด ถ้าลากคันชักแรงและสิ้นสุดเร็ว เสียงจะดังและ
• การท่ีจะบรรเลงเคร่ืองสีใหม คี วามไพเราะ ห้วน ทา� ให้อารมณ์เพลงเสียไปได้ ในทางตรงกนั ข้ามหากวา เป็นบทเพลงทีเ่ นน้ อารมณ์สนุกสนาน
เหมาะสมกบั อารมณเ พลงนนั้ ผบู รรเลงจะตอ ง ร่ืนเริง คึกคัก ผู้บรรเลงต้องเน้นคันชักให้กระชับ สั้น ให้เสียงดังชัดเจน และไมควรลากคันชัก
เรยี นรูเ ทคนคิ ในการบรรเลงดนตรอี ยางไร ยาวทอดเสียงรอจนครบจังหวะเหมือนบทเพลงที่ให้อารมณ์โศกเศร้า ควรหยุดรอจังหวะให้ครบ
(แนวตอบ ผบู รรเลงจะตอ งเรยี นรใู นเรอ่ื งเทคนคิ โดยไมต ้องลากคันชัก
การลากคันชกั เทคนิคการเปลีย่ นรนู ้วิ มือ ๓.๒) เทคนคิ การเปลยี่ นนวิ้ ผบู้ รรเลงเครอื่ งดนตรปี ระเภทเครอื่ งสสี ามารถใชเ้ ทคนคิ
และเทคนิคการพรมน้ิวมอื ) ในการเปล่ยี นนวิ้ หรือเปลีย่ นเสยี งใหเ้ หมาะกบั อารมณเ์ พลงได้ หากเป็นบทเพลงทเ่ี นน้ อารมณร์ ัก
โศกเศร้า โหยหวน ผู้บรรเลงควรเปลี่ยนนิ้วช้าๆ อาจเปลี่ยนนิ้วผานเสียงตามล�าดับไปยังเสียงท่ี
• ถาบทเพลงมกี ารแสดงอารมณท ี่แตกตางกัน ผปู้ ระพนั ธก์ า� หนดไว้ หรอื อาจใชน้ วิ้ อน่ื กระทบ หรอื วางลงบนสายแลว้ รบี ยกขน้ึ เพอ่ื ใหค้ งเหลอื เสยี ง
จะสามารถลากคนั ชกั โดยใชเ ทคนคิ เหมอื นกนั ตามท่ีผู้ประพันธ์ก�าหนด เชน
ไดห รอื ไม อยางไร
(แนวตอบ ไมได เพราะถา เปนเพลงท่ีมีอารมณ ๕๔
โศกเศรา ผบู รรเลงจะตอ งรจู กั วธิ กี ารผอ นสาย
คันชกั ใหชาและเบากวาปกติ หากเปนเพลง
ทเ่ี นนอารมณสนกุ สนาน รื่นเรงิ ผบู รรเลง
จะตอ งลากคนั ชักใหก ระชับ สน้ั และมเี สียง
ที่ดังชัดเจน)

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครูควรอธบิ ายความรูเพม่ิ เตมิ เกี่ยวกบั เทคนิคในการบรรเลงดนตรีไทยทีเ่ รยี กวา
“สะบดั ” วา สะบดั เปน วธิ กี ารบรรเลงทีแ่ ทรกเสียงเขามาในเวลาบรรเลงทาํ นองเกบ็ การทําใหเ สยี งสะดุดสะเทือน เปน เทคนคิ การบรรเลงแบบใด
อกี 1 พยางค รวมเปน 3 พยางค ซง่ึ แลว แตผ บู รรเลงจะเหน็ สมควรวา จะแทรกตรงไหน 1. กวาด
ทํานองตรงทแ่ี ทรกนั้นจะเรียกวา “สะบัด” หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศลิ ปบรรเลง) 2. คร่นั
ไดก ลาวไวว า วธิ กี ารบรรเลงสะบดั มอี ยู 2 แบบ คือ สะบดั คม หมายถงึ การตีเก็บ 3. เดยี่ ว
3 พยางค ทร่ี วดเรว็ ทาํ ใหเ กดิ เสยี งกา ว และสะบดั หนว ง หมายถงึ การตเี กบ็ 3 พยางค 4. สะบดั
ที่เรว็ ไมมากนัก ทําใหเ กดิ เสยี งทีน่ ุมนวลกวา แบบสะบดั คม
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะครน่ั เปน วธิ ที ที่ าํ ใหเ สยี งสะดดุ สะเทอื น
นักเรยี นควรรู
เพ่ือความไพเราะเหมาะสมกับทาํ นองเพลงบางตอน ซ่งึ จะใชเฉพาะกบั การ-
1 รวั วิธีการบรรเลงทท่ี ําเสยี งหลายพยางคใ หส้นั ทีส่ ุดและถ่ที ส่ี ดุ สามารถแบง ขบั รอง หรือกับเคร่อื งดนตรปี ระเภทเปา เชน ป ขลุย เปน ตน และ
ออกเปน 2 ประเภท คอื รัวเสยี งเดยี วและรวั เปน ทํานอง เคร่ืองดนตรปี ระเภทสี เชน ซอชนิดตางๆ เปนตน

54 คูมอื ครู

กระตุน ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา ใา จใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

-ดรม -ซ-ล -ด-- ครสู ุมนักเรียน 2 - 3 คน ใหตอบคาํ ถาม
ดงั ตอไปน้ี
อาจใชเ้ สียง “ลำ” กระทบลงบนสายกอ นเสียง “โด” ตัวสดุ ท้าย เป็น
• นักเรยี นเคยไดยินคาํ วา “พรมนิว้ ” หรอื ไม
-ดรม -ซ-ล -ลด- ถา เคย การพรมนว้ิ ทถ่ี กู ตอ งควรปฏบิ ตั อิ ยา งไร
(แนวตอบ พรมนวิ้ คอื การทาํ ใหเ กดิ เสยี งทพี่ ลวิ้
๓.๓) เทคนคิ การพรมนว้ิ คอื การใชน้ ว้ิ ชก้ี ดยนื เสยี งใดเสยี งหนง่ึ และใชน้ ว้ิ กลางกด ไหวและสั่นระรัวของเครื่องดนตรีประเภท
ขนึ้ - ลงใหเ้ กดิ เสยี งถๆี่ หากเปน็ บทเพลงทเี่ นน้ อารมณส์ นกุ สนาน รน่ื เรงิ คกึ คกั ผบู้ รรเลงตอ้ งกดนวิ้ เครอื่ งเปา และเครอื่ งสายเชน ซอ ขลยุ เปน ตน
ใหห้ นกั เพอื่ ใหเ้ สยี งออกมาดงั ชดั เจน และไมค วรพรมนวิ้ ขณะรอจงั หวะ เพราะตอ้ งการเสยี งทกี่ ระชบั โดยจะใชปลายนว้ิ แตะเร็วรวั กจ็ ะเกดิ เปน
และหนกั แนน เสยี งสงู ขึ้นสลบั กนั ไปกบั เสยี งเดิมอยา งถ่ๆี
๔) เทคนคิ การบรรเลงเครอ่ื งเปา มเี ทคนคิ วธิ กี ารปฏบิ ตั คิ ลา้ ยกบั เครอื่ งดนตรปี ระเภท และจบลงดวยเสียงเดิม เสียงทเ่ี กิดจากการ
เครื่องสี เพียงแตเปลี่ยนการสีเป็นการเป่า ซึ่งต้องรู้จักใช้การระบายลมให้เหมาะสม เสียงจึงจะ พรมน้วิ นนั้ จะมีความละเอยี ดกวาเสยี ง
ดงั สม�่าเสมอ ไมขาดหาย สว นการวางนิ้วจะใชเ้ ทคนิคเดยี วกนั กบั เครอ่ื งสที ุกประการ ที่เกดิ จากการประ)
๕) เทคนิคการบรรเลงเคร่ืองตีกํากับและประกอบจังหวะ เคร่ืองตีก�ากับและ
ประกอบจงั หวะ คอื เครอ่ื งดนตรที บ่ี รรเลงประกอบอยใู นวงดนตรี ไมน ยิ มนา� มาใชใ้ นการดา� เนนิ ทา� นอง • คาํ วา “ไหว” จดั เปนเทคนิคในการบรรเลง
แตใช้เพื่อการก�ากับจังหวะ ท�าให้วงดนตรีสามารถบรรเลงเพลงได้อยางถูกต้องและเป็นระเบียบ ดนตรไี ทยหรือไม อยางไร
เคร่ืองตีก�ากับและประกอบจงั หวะทส่ี า� คญั ในวงดนตรไี ทยมอี ยดู ว้ ยกนั หลายชนดิ เชน ฉงิ่ ตะโพน (แนวตอบ เปน เพราะไหว คือ การบรรเลง
กลองทดั กลองแขก กลองมลายู โทน รา� มะนา ใหเ สยี งดนตรีหลายๆ เสยี งท่ตี ิดตอ กนั น้ัน
กลองชาตรี โหมง กรบั ฉาบ เปน็ ตน้ มีระยะถแี่ ละมจี งั หวะเร็ว ถา ถแี่ ละเรว็ มาก
ถา้ เปน็ บทเพลงทเ่ี นน้ อารมณ์ คกึ คกั ก็จะเรยี กวา “ไหวมา”
สนกุ สนาน และฮกึ เหมิ ผบู้ รรเลงตอ้ งตีใหจ้ งั หวะ
กระชับ ดัง ชัดเจน มีการสอดแทรกเทคนิค • นักเรียนสามารถนาํ ความรเู รอื่ งเทคนิค
การตีใหถ้ ี่ หรอื เพมิ่ ทา� นองหนา้ ทบั ใหล้ ะเอยี ดขนึ้ ในการบรรเลงดนตรีไทยไปใชป ระโยชน
โดยยึดความยาวจงั หวะให้เทา เดมิ เครื่องดนตรี ตอ การเรียนรใู นเรอื่ งการปฏิบัติ
เครือ่ งดนตรไี ทยของนักเรียนไดอยา งไร
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอยางอิสระ)

ประกอบจงั หวะกเ็ ชน เดยี วกนั สามารถตสี อดแทรก ขยายความเขา ใจ E×pand
ยัว่ เยา้ ไปกับเครื่องดนตรกี �ากับจังหวะ เพ่อื เพิ่ม
สสี นั ของจงั หวะใหส้ นกุ สนานยง่ิ ขน้ึ ใหนกั เรียนรว มกันสรุปสาระสาํ คญั เก่ียวกบั
ถ้าหากเป็นบทเพลงที่เน้นอารมณ์ การบรรเลงดนตรไี ทย ลงกระดาษรายงาน
โศกเศรา้ รกั เยอื กเยน็ ผู้บรรเลงเครื่องดนตรี นําสง ครูผสู อน

กลมุ นี้ไมจ า� เปน็ ตอ้ งสอดแทรกวธิ กี ารใดๆ เพราะ ผู้บรรเลงเคร่ืองดนตรีประเภทเครื่องตีก�ากับและประกอบ ตรวจสอบผล Evaluate
จะท�าให้อรรถรสของเพลงเสยี ไป จังหวะ ควรเรียนรู้เก่ียวกับเทคนิคต่างๆ ในการบรรเลง
เพ่อื ให้การบรรเลงเกดิ ความน่าสนใจมากย่ิงขึ้น
ครูพิจารณาจากการสรปุ สาระสําคญั เกยี่ วกับ
๕๕ การบรรเลงดนตรีไทยของนักเรียน

แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETิด เกรด็ แนะครู

ขอใดใหความหมายของคําวา หนาทีผ่ ูบ รรเลงเพลงไดถูกตองท่ีสุด ครูควรยกตวั อยา งเทคนคิ ในการบรรเลงดนตรไี ทยใหนักเรยี นรูจักเพ่ิมเติม เชน
1. ทําหนาทเ่ี ลนเครือ่ งดนตรีใหถ กู ตองและไพเราะ พนั เปนการเกบ็ หรอื การแปละลกู ฆอ งใหเปน ทางเตม็ โดยเกบ็ เปน ลกู ถ่ีๆ ตดิ กัน
2. ทาํ หนา ทเ่ี ปน ตัวแปรสําคัญในการดงึ ดูดความสนใจจากผูขบั รอ ง เรื่อยไป การเกบ็ น้จี ะตองผกู พันอยูกบั ลกู ฆอง เพราะจะเก็บใหอ อกไปนอกกรอบของ
3. ทําหนา ท่ีเปนสอ่ื กลางเช่ือมความสัมพันธร ะหวางผูขับรองกบั ผูฟง ลูกฆองไมได ประ เปนเทคนคิ ในการปฏบิ ตั ซิ อ ตอนท่ีใชเสียงสายเปลา ยาวๆ จะใช
4. ทําหนา ทีเ่ ปนสอื่ กลางในการถายทอดอารมณ ความรสู กึ ทสี่ อดแทรกอยู กลางน้วิ แตะสายเปลา ขึ้น - ลงใหม คี วามถี่พอเหมาะ เสยี งซอก็จะดงั เปน เสียงเดมิ
สลบั กับเสียงสูง ซึ่งจะทําใหเ กิดความไพเราะมากขึน้ ไมเดิน เปน วธิ ีตีกลองทัด
ในบทเพลง ท่ลี งจังหวะสมํ่าเสมอเรื่อยๆ ไป โดยไมม ีการตีสอดแทรกใหฟ ง กระชับเขาไป
แตอยางใด การตีจังหวะจะยาว หรือสั้นเพียงใดนั้น ขึ้นอยูกับหนาทับที่กําหนดให
วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะผบู รรเลงเพลง เปน บคุ คลซง่ึ ทาํ หนา ที่ เปน สําคัญ เปน ตน ซงึ่ จะทาํ ใหน ักเรยี นมคี วามรู ความเขา ใจเกี่ยวกับเทคนิค
ในการบรรเลงดนตรไี ทยไดดีย่ิงขน้ึ
เปนสื่อกลางในการถา ยทอดอารมณ ความรสู ึกทส่ี อดแทรกในบทเพลง
ใหแ กผูฟง ไดร บั รูและสัมผสั ถึงความไพเราะและความงดงามของเสยี งดนตรี
ท่บี รรเลง

คูมือครู 55

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ ความสนใจ Engage

ครนู ําซออูม าใหน ักเรยี นดู จากน้ันครูถาม ๓. หลกั การบรรเลงเคร่อื งดนตรีไทย “ซออู”
นักเรียนวา
๓.๑ ส่วนประกอบของซออู้
• นกั เรยี นรูจกั เคร่ืองดนตรีชนิดนีห้ รอื ไม
และใครสามารถบรรเลงเคร่อื งดนตรี สายซอ ทวนบน
ชนดิ นี้ได ทา� ดว้ ยไหมฟ่ันเปน็ เกลยี ว มี ๒ สาย คอื สายท้มุ ส่วนทอี่ ยู่บนสดุ ของคันทวน
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น (สายใหญ)่ สายเอก (สายเล็ก) พาดอย่บู นหมอน
ไดอ ยา งอสิ ระ) ระยะห่างระหวา่ งสายหา่ ง ๐.๕ ซม. ลกู บิด
ส่วนท่ีเป็นแกนไมเ้ สยี บในแนว
สาํ รวจคน หา Explore 1 ขวางของคันซอ เพ่ือใชพ้ ันสาย

ใหน กั เรียนศึกษา คนควา หาความรูเพ่ิมเตมิ คนั ชกั 3และบดิ สายปรับเสยี ง
เกยี่ วกบั หลักการบรรเลงเครือ่ งดนตรีไทย : ซออู ท�าดว้ ยไมเ้ นือ้ แข็ง มลี ักษณะกลม
จากแหลง การเรยี นรตู า งๆ เชน หอ งสมุดโรงเรียน ยาว ๗๔ ซม. รดั อก
หองสมดุ ชมุ ชน อินเทอรเนต็ เปนตน ในหวั ขอที่ เปน็ เชอื กทม่ี ขี นาดพอๆ กบั สายซอ ทา� หนา้ ทเี่ กยี่ ว
ครกู ําหนดให ดงั ตอ ไปนี้ หางมา้
ส่วนทีไ่ วส้ ีกบั สายท�าให้เกิดเสยี ง ติดอยู่ คันทวนกับสายซอเพอ่ื กา� หนดระดบั เสียง
1. ลกั ษณะของซออู กบั ตวั คันชกั
2. วธิ กี ารปฏิบตั ซิ ออู 4
3. การดแู ลรกั ษาเคร่ืองดนตรี
หมุดยึดหางมา้ คนั ทวน
ใชย้ ดึ ตรงึ หางมา้ ไว้กบั ก้านคันชักใหต้ งึ ทา� ด้วยไม้เน้อื แขง็ เช่น ไม้ชิงชนั ไม้ประดู่ ไม้มะเกลอื

2 เปน็ ตน้ แบง่ ออกเป็นคันทวนบนและคันทวนล่าง

หมอนซอ หนา้ ซอ

อธบิ ายความรู วางอยูบ่ นหลังซอเพื่อรองรบั สายซอ สว่ นท่ขี ึงตงึ กบั กระบอกซอ ท�าหน้าที่ถา่ ยทอด
ทา� หน้าทสี่ ่งแรงสนั่ สะเทอื นส่หู น้าซอ ความส่ันสะเทอื นท�าใหเ้ กดิ เสียง

Explain ๓.๒ วธิ กี ารฝกปฏิบตั ิซออู้ 5
การฝก ปฏบิ ตั ซิ ออเู้ หมอื นกบั ซอดว้ ง คอื เรม่ิ แรกตอ้ งเทยี บสายทงั้ ๒ ใหเ้ ขา้ กนั โดยใชม้ อื ขวา
1. ใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเก่ยี วกบั หลัก
การบรรเลงเครื่องดนตรีไทย : ซออู ในหวั ขอ จบั ทป่ี ลายคนั ชกั ดา้ นขวา มอื ซา้ ยคอ ยๆ บดิ ลกู บดิ สายเอก(ลกู ลา ง) ขน้ึ - ลงใหไ้ ดเ้ สยี ง “ซอล” และบดิ
ลกั ษณะของซออแู ละวิธกี ารปฏิบตั ซิ ออู ลกู บดิ สายทมุ้ (ลกู บน) ใหไ้ ดเ้ สยี ง “โด” ถา้ บรรเลงรวมวงใหใ้ ชเ้ สยี งขลยุ เพยี งออเปน็ หลกั ในการเทยี บ-
ตามทไี่ ดศกึ ษามา สาย ใช้มอื ซา้ ยจบั ทวนซอหา งจากรดั อกลงมาเล็กน้อย โดยใช้งามนว้ิ ระหวา งนว้ิ หัวแมมือกบั นวิ้ ช้ี
หนบี ทวนซอใหแ้ นน ไมใหเ้ ลอื่ นขน้ึ หรอื เลอ่ื นลง ยกขอ้ มอื ขน้ึ เลก็ นอ้ ย อยา ใหฝ้ า่ มอื แนบกบั ทวนซอ
2. ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ 5 - 6 คน ครสู าธติ วธิ ี กางนว้ิ ออกใหไ้ ดร้ ะยะหา งเทา ๆ กนั ซออตู้ อ้ งกางนว้ิ มากกวา ซอดว้ งเลก็ นอ้ ย สว นมอื ขวาจบั ทป่ี ลาย
การปฏบิ ตั ซิ ออทู ถี่ กู ตอ ง โดยยกตวั อยา งบทเพลง คันชักด้านขวาหางจากหมุดที่ยึดหางม้าประมาณ ๓ - ๔ นิ้ว โดยใช้นิ้วนางสอดเข้าไปตรงกลาง
ทบ่ี รรเลงงายๆ เชน เพลงคา งคาวกนิ กลวย ระหวา งคนั ชกั สา� หรบั เหนย่ี วหางมา้ ใหถ้ กู สายทต่ี อ้ งการ สว นนวิ้ ชแ้ี ละนวิ้ กลางจบั อยดู า้ นนอกของ
เปนตน ใหน กั เรียนดู จากนั้นใหน กั เรยี นฝก คนั ชกั นว้ิ หวั แมม อื วางไวด้ า้ นบนของคนั ชกั ใชป้ ลายนว้ิ ดนั คนั ชกั เพอ่ื บงั คบั คนั ชกั เวลาลากใหเ้ ทย่ี ง
ปฏิบัติตาม แลว ใหนักเรียนแตล ะกลมุ ผลัดกัน นวิ้ กอ้ ยอยดู า้ นในสดุ ใชช้ ว ยสง คนั ชกั เมอ่ื ตอ้ งการสสี ายเอก ลากคนั ชกั ใหเ้ ปน็ เสน้ ตรง โดยใหป้ ลาย
ออกมาสาธิตวิธีการปฏบิ ตั ิซออูทีถ่ ูกตอ ง ทางขวาเฉียงออกนอกตัวเล็กน้อย
ใหเ พอ่ื นชมหนา ชน้ั เรยี น โดยมคี รเู ปน ผคู อยชแ้ี นะ
ความถูกตอ ง ๕6

นกั เรยี นควรรู กจิ กรรมสรา งเสรมิ

1 คนั ชัก มีลักษณะคลา ยคนั ธนแู ละมีหางมาสาํ หรับเสยี ดสีสายซอใหเ กิดเสยี ง ใหนกั เรียนศึกษาเพ่มิ เติมเก่ยี วกบั วิธกี ารปฏบิ ตั ิซออู จากน้นั ใหน กั เรียน
ซงึ่ จะอยูระหวา งสายทมุ และสายเอก ฝก ปฏิบัตซิ ออู โดยเลอื กบรรเลงเพลงที่งา ยๆ และออกมาสาธติ ใหเพ่ือนชม
2 หมอน มลี กั ษณะเปนผาพันมวน หรอื กระดาษ หรอื วัสดุอน่ื ๆ ท่มี ลี ักษณะกลม หนา ช้นั เรียน โดยมีครูเปนผคู อยช้ีแนะความถูกตอง ครูแนะนาํ วา นกั เรยี น
ทาํ หนา ที่เปนสะพานเสียง รองรับสายซอกบั หนาซอ ควรใชเวลาวางในชว งวนั หยดุ สุดสัปดาห เปนชวงศึกษาเพ่ิมเตมิ เนือ่ งจาก
3 รัดอก เปนเชอื กทม่ี ขี นาดพอๆ กบั สายซอ ทาํ หนา ท่ีเกี่ยวคันทวนกับสายซอ ตองใชเวลาในการฝก ฝนมาก
เพอ่ื กาํ หนดระดับเสียง
4 ทวน หรอื คันทวน แบง ออกเปน 2 ตอน คือ คนั ทวนบน คอื บรเิ วณท่เี ปน กจิ กรรมทา ทาย
ตาํ แหนง ของลูกบิดและคนั ทวนลาง เปนบริเวณตําแหนงท่ีติดกบั กะโหลกซอ
5 ซอดวง เปนซอ 2 สาย ใหเ สียงแหลม ดังกงั วาน นยิ มนํามาบรรเลงในวงเครื่อง ใหนักเรียนท่มี ีความสามารถดา นการปฏิบตั ิซออู ออกมาสาธติ วธิ ี
สาย วงมโหรี โดยทาํ หนา ท่เี ปนผนู าํ วงและเปน หลกั ในการดาํ เนนิ ทํานอง การสซี ออูในเพลงที่นกั เรียนถนดั 2 - 3 เพลง ใหเพือ่ นชมหนา ชน้ั เรยี น
โดยมีครเู ปน ผูคอยช้ีแนะความถูกตอ ง
56 คมู ือครู

กระตุนความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขาใา จใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

ฝก ลากคนั ชกั โดยลากคนั ชกั ออก(ไปทางขวา) เสยี งโด(สายทมุ้ เปลา ) และลากคนั ชกั เขา้ (ไปทาง ใหนกั เรียนรวมกันอภิปรายเก่ียวกบั หลักการ
ซา้ ย) เสยี งซอล(สายเอกเปลา ) ฝก ปฏบิ ตั บิ อ ยๆ จนสามารถลากคนั ชกั ไดเ้ ทยี่ ง เสยี งชดั เจน จากนน้ั บรรเลงเคร่อื งดนตรไี ทย : ซออู ในหัวขอการดแู ล
จึงหัดวางนิ้ว โดยวางให้ได้ระยะหางเทาๆ กัน รกั ษาเครอื่ งดนตรี ตามทไี่ ดศ กึ ษามา จากนนั้ ครถู าม
เรมิ่ จากเสียงโด (สายเปลา สายท้มุ ) ไลเสยี งโดย นกั เรยี นวา
ใชน้ วิ้ มอื ซา้ ยวางบนสายทลี ะนวิ้ เปลยี่ นนวิ้ พรอ้ ม
กบั ลากคนั ชกั ออก - เข้าใหเ้ กดิ เสียงตางๆ • นกั เรยี นมวี ิธีการดูแลรักษาซออูอยา งไร
(แนวตอบ เมอื่ เลน เสรจ็ แลว ใหล ดสายประมาณ
ฝกปฏิบัติไลเสียงจากเสียงโด (สายทุ้ม ครึง่ รอบลกู บิด หรือเลอื่ นหมอนขนึ้ ไปไวบน
เปลา ) เร มี ฟา ซอล ลา ที โดสงู และเรสูง ขอบกะโหลก ทําความสะอาดโดยการใช
จากน้นั ไลเสยี งยอ้ นกลบั จากเสียงเรสูง โดสงู ที ผา แหง เชด็ จากนนั้ แขวน หรอื ใสถ งุ วางเกบ็ ไว
ลา ซอล ฟา มี เร และโด โดยลากคนั ชกั แตละ ในตูใหม ดิ ชิด)
คนั ชักใหส้ ดุ คนั ชกั และรกั ษาจงั หวะใหส้ มา�่ เสมอ
เทา ๆ กนั เมื่อปฏิบัติได้คลองแคลวแล้วจึงเริ่ม • เพราะเหตุใดเราจงึ ตอ งดแู ลรักษา
ปฏิบัติเพลงทมี่ ีท�านองเก็บ เครื่องดนตรีใหถกู วธิ ี
๓.๓ การดูแลรกั ษาเครอื่ งดนตรี (แนวตอบ เพราะการดูแลรกั ษาเครื่องดนตรี
ใหถ กู วธิ ี เปน สงิ่ สาํ คญั ทผี่ เู ลน ดนตรตี อ งปฏบิ ตั ิ
การดแู ลรกั ษาเครอื่ งดนตรี สามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ ใหถูกตอ งตามชนดิ ของเครือ่ งดนตรี
ดังนี้ ลกั ษณะการวางนวิ้ ที่ถูกต้อง เพอื่ ฝกสีซออู้ให้คลอ่ งแคล่ว เพราะจะทาํ ใหเครอื่ งดนตรีมีความคงทน
สามารถใชงานไดอ ยา งคุมคา )
๑. เมอ่ื เลกิ ใชต้ อ้ งทา� ความสะอาดเครอ่ื งดนตรดี ว้ ยการใชผ้ า้ นมุ ๆ ทส่ี ะอาดเชด็ สว นตา งๆ
ของเคร่ืองดนตรีใหท้ ่วั หากเป็นซอดว้ ง หรือซออู้ควรมผี า้ ส�าหรับเชด็ ทา� ความสะอาดเฉพาะคนั ชัก ขยายความเขา ใจ E×pand
และบรเิ วณกะโหลกอีก ๑ ผนื เพราะจะมฝี นุ่ ของยางสนตดิ มา ถา้ ใชผ้ า้ ผืนเดียวกนั ทั้งหมดจะทา� ให้
สว นอ่นื ของเคร่อื งดนตรเี หนียวไปด้วย 1. ใหนกั เรยี นรว มกนั สรุปสาระสําคญั เก่ียวกบั
หลกั การบรรเลงเครือ่ งดนตรไี ทย : ซออู
๒. นา� เกบ็ เขา้ ทใ่ี หเ้ รยี บรอ้ ย ไมค วรวางซอ้ นทบั กนั เพราะอาจทา� ใหช้ า� รดุ หรอื เสยี หายได้ ลงกระดาษรายงาน นาํ สง ครูผูสอน
๓. ควรจดั ที่ใหเ้ หมาะสมสา� หรบั เกบ็ เครอื่ งดนตรแี ตล ะชนดิ ไมค วรวางในทตี่ า่� และตอ้ ง
ไมเดินข้ามเครื่องดนตรี 2. ใหน กั เรียนฝก ปฏิบตั ิซออู โดยเลือกเพลงไทย
๔. เครอ่ื งดนตรที ม่ี สี าย เมอ่ื เลกิ ใชค้ วรลดสายลง เพอ่ื ยดื เวลาการใชง้ านและชว ยถนอม ตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง ฝก ปฏบิ ตั ิ
สว นประกอบอนื่ ๆ ของเครอื่ งดนตรี เชน หนงั หนา้ กะโหลกซอ ถา้ สายตงึ อยตู ลอดเวลา สายอาจขาดได้ จนเกดิ ความชํานาญ จากน้ันออกมาสาธิตวธิ ี
เปน็ ตน้ นอกจากนี้ ยงั ทา� ใหห้ นงั หนา้ กะโหลกซอหยอ น เพราะถกู หยอ ง หรอื หมอนกดอยตู ลอดเวลา การฝกปฏิบัติซออใู หเพ่ือนชมหนา ช้ันเรียน
๕. หมอนซอมขี นาดเล็ก เมื่อเลกิ ใชค้ วรเกบ็ ใสท ่ีเฉพาะ มฉิ ะน้นั อาจหลนหาย โดยมคี รูเปน ผคู อยชแ้ี นะความถกู ตอง

ตรวจสอบผล Evaluate

แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tดิ 1. ครพู ิจารณาจากการสรุปสาระสําคญั เกี่ยวกับ
หลกั การบรรเลงเครื่องดนตรไี ทย : ซออู
ขอ ใดคือการดูแลรกั ษาเครอื่ งดนตรีไดถ ูกวธิ ี
1. วางเครอ่ื งดนตรีนอนราบกบั พ้ืน เพือ่ ปอ งกันการชํารดุ ๕๗ ของนกั เรยี น
2. นําผาเปยกเช็ดเคร่ืองดนตรี เพ่อื เปน การทาํ ความสะอาด 2. ครพู จิ ารณาจากการฝก ปฏิบตั ซิ ออูข องนกั เรยี น
3. ลดสายของเครื่องดนตรที ีม่ ีสายลง เพ่อื ยืดเวลาในการใชงาน
4. นาํ เครื่องดนตรีวางซอนทบั กัน เพือ่ จะไดเปนระเบยี บเรียบรอย เกร็ดแนะครู

วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะการลดสายของเครือ่ งดนตรีประเภท ครคู วรเนนใหนักเรียนเหน็ ความสาํ คัญและหนาที่ของซออวู า ซออนู ยิ มนาํ มาใช
บรรเลงรวมในวงเครอื่ งสาย วงมโหรี วงปพ าทยไมน วม และวงปพ าทยดกึ ดาํ บรรพ
เคร่ืองสลี งหลังจากการใชง านเสรจ็ เรยี บรอ ย จะเปน การยดื เวลาในการ โดยจะทาํ หนา ทใ่ี นการหยอก ลอ ย่วั เยาไปกบั ทาํ นองเพลง กระตุนอารมณใ ห
ใชง านของเครอื่ งดนตรใี หมีความยาวนานมากยิง่ ขึ้นและจะเปน การชวย เกิดความสนุกสนาน โดยเฉพาะในการบรรเลงเพลงประกอบการแสดงหนุ กระบอก
ถนอมสว นประกอบอ่นื ของเครอื่ งดนตรี เชน หนังหนากะโหลกซอ ซออูจะทาํ หนา ที่สีเคลา ไปกบั การรอ งทํานองสังขารา (ทํานองหนุ กระบอก) และใน
เพราะถา สายตึงอยูต ลอดเวลา สายอาจจะขาดได นอกจากนี้ จะทาํ ให การแสดงแอว เคลาซอ กต็ อ งสเี คลา ไปกับการรอ งแอว ใหส อดประสานกลมกลืนกนั
หนงั หนากะโหลกซอหยอน เพราะถูกหยอง หรอื หมอนกดอยูตลอดเวลา ซง่ึ จะทําใหน ักเรียนมีความรู ความเขาใจเกย่ี วกับหนา ทข่ี องซออไู ดดีย่งิ ขน้ึ
เปนตน
มมุ IT

นักเรยี นสามารถชมการบรรเลงดนตรีไทยดว ยซออู ไดจาก
http://www.youtube.com โดยคนหาจากคาํ วา ซออู

คูมอื ครู 57

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ ความสนใจ Engage

ครเู ปด ซดี ี หรอื ดวี ดี เี พลงลาวคาํ หอมใหน กั เรยี นฟง เกร็ดศลิ ปเกรด็ ศลิ ป การนัง่ สซี อ
จากนั้นครถู ามนกั เรยี นวา
นงั่ ขดั สมาธบิ นพนื้ สตรใี หน้ ง่ั พบั เพยี บ ขาขวาทบั ขาซา้ ย วางกะโหลกซอไวบ้ นขาพบั ดา้ นซา้ ยมอื มอื ซา้ ยจบั คนั ซอ
• เม่อื นกั เรยี นไดฟง เพลงนี้แลวนักเรียนเกดิ ใหต้ รงกบั ท่ีมเี ชอื กรดั อก ใหต้ า่� กวา่ เชอื กรดั อกประมาณ ๑ นวิ้ ส่วนมือขวาจับคนั สี โดยแบง่ คนั สอี อกเปน็ ๕ ส่วน
ความรูส ึกอยางไร แล้วจับตรง ๓ ส่วน ให้คันสีพาดไปบนน้ิวช้ีและนิ้วกลางในลักษณะหงายมือ ส่วนนิ้วหัวแม่มือใช้ก�ากับคันสี
(แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น โดยกดลงบนนว้ิ ช้ี นวิ้ นาง และนวิ้ กอ้ ย ใหง้ อตดิ กนั ดนั คนั ชกั ออกเมอ่ื จะสสี ายเอก และดงึ คนั ชกั เขา้ เมอ่ื จะสสี ายทมุ้
ไดอยางอิสระ)
๔. บทเพลงไทยสําหรบั ฝกปฏิบัติ
• เพลงน้ีสามารถนํามาใชป ระกอบกจิ กรรม ในระดับช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๒ น้ี ผู้เรียนควรฝกปฏิบัติเคร่ืองดนตรีไทย หรือฝกขับร้อง
ในชวี ิตประจําวนั ไดหรอื ไม อยา งไร เพลงไทยท่ีมีทา� นองยากข้ึน ไดแ้ ก
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอยางอิสระ)

สาํ รวจคน หา Explore เพลงลาวคาํ หอม

ใหน ักเรยี นศกึ ษา คนควา หาความรเู พิ่มเตมิ 1
เกี่ยวกบั บทเพลงไทยสําหรบั ฝกปฏิบตั ิ จากแหลง
การเรยี นรูต า งๆ เชน หอ งสมุดโรงเรยี น หอ งสมดุ เปน็ เพลงอตั ราจงั หวะสองชน้ั ใชห้ นา้ ทบั ลาว พระยาประสานดรุ ยิ ศพั ท์(แปลก ประสานศพั ท)์
ชมุ ชน อนิ เทอรเ น็ต เปนตน ในหวั ขอท่คี รูกําหนดให ประพนั ธท์ า� นอง สว นบทรอ้ งจา เผน ผยองยิ่ง (โคม) แตงข้นึ เพ่ือร้องประกอบการเลนสกั วา
ดงั ตอ ไปน้ี จดั เปน็ เพลงทม่ี ที า� นองไพเราะและนา ฟงั เพลงหนง่ึ ภายหลงั วงการดนตรไี ทยนยิ มนา� มาบรรเลง
รบั - สง และขับรอ้ งอยา งแพรห ลาย เครอื่ งดนตรีท่ีใช้บรรเลง เชน ซอดว้ ง เป็นต้น
1. เพลงลาวคาํ หอม
2. เพลงลาวสวยรวยสองช้นั ทอ น ๑ ยามเมอื่ ลมพัดหวน ลมก็อวลแตกล่นิ มณฑาทอง
ไมเ้ อยไม้สดุ สงู อยา สู้ปอง ไผเอยบได้ต้องแตยนิ นามดวงเอย
ทอ น ๒ โอ้เจา้ ดวงเจา้ ดวงดอกโกมล กลิ่นหอมเพ่ิงผดุ พ้นพุมในสวนดสุ ติ า
อธบิ ายความรู แขงแขอยแู ตนภา ฝูงภมุ ราสดุ ปญั ญาเรียมเอย
Explain ทอน ๓ โออ้ กคดิ ถงึ คิดถงึ คะนึงนอนวัน นอนใหใ้ ฝฝ่ ันเห็นจันทรแ์ จม ฟา

ใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเก่ียวกับบทเพลงไทย ทรงกลดสวยสดโสภา แสงทองสอ งหลา้ ขวญั ตาเรียมเอย
สาํ หรบั ฝกปฏิบตั ิในหวั ขอเพลงลาวคาํ หอม ตามที่
ไดศึกษามา จากนนั้ ครูถามนักเรยี นวา ทอน ๑ -ซซซ -ม-ล ซซซซ -ล-ซ -ม-ซ ---ล ด� ซ ล ด�
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท
• เพลงอตั ราจงั หวะ 2 ชั้น หมายถงึ ---ม
เพลงทมี่ ลี ักษณะอยา งไร -ต-จ ฉับ ฉง่ิ ฉับ ฉง่ิ ฉบั ฉ่งิ ฉบั
(แนวตอบ เพลงที่มีจังหวะปานกลาง สวนใหญ
จะเปน เพลงสน้ั ๆ ทร่ี อ งและจาํ ทาํ นองเพลงไดง า ย ฉ่งิ
นยิ มนํามาใชบ รรเลงและขับรอ งประกอบ
การแสดงโขน ละคร และการแสดงมหรสพตา งๆ) ---- - - - ด� - ด� ด� ด� - ด� - ด� - - - ด� ---ซ - - ด� ล ซม-ซ
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท

ฉิ่ง ฉบั ฉิง่ ฉับ ฉ่งิ ฉับ ฉง่ิ ฉับ

๕๘

นักเรียนควรรู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
1 พระยาประสานดุรยิ ศพั ท (แปลก ประสานศัพท) เกิดเมอื่ วันท่ี 4 กันยายน
พ.ศ. 2403 เปน ผทู ม่ี คี วามรู ความสามารถในการเปาปใ นและตรี ะนาดเอก บทเพลงในขอใด ไม จดั อยูใ นประเภทเพลงไทย
ไดเปน อยางดี ทง้ั ยงั แตงเพลงไวหลายเพลงดวยกัน เชน เพลงเชิดจนี สามชน้ั 1. เพลงเกรด็
พมาหา ทอ น เขมรราชบรุ ี ลาวคาํ หอม ลาวดาํ เนินทราย เขมรทรงดาํ เนิน 2. เพลงชาตไิ ทย
(เขมรกลอมพระบรรทม) เขมรปากทอ เขมรใหญ ดอกไมไ ทร ถอนสมอ ทองยอ น 3. เพลงโหมโรง
เทพรญั จวน นารายณแ ปลงรูป แมลงภูทอง สามไมใน อาถรรพ คณุ ลุงคุณปา 4. เพลงหนาพาทย
พราหมณเ ขาโบสถ ธรณรี องไห มอญรอ งไห แขกเห อนงคสดุ า วเิ วกเวหา
แขกเชิญเจา ยองหงิดสามชัน้ เปนตน นอกจากนท้ี านมลี กู ศษิ ยท ี่มคี วามสามารถ วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะเพลงชาติไทย จัดเปนเพลงไทยสากล
หลายคน เชน พระประดับดรุ ยิ กจิ (แหยม วณิ ิณ) พระเพลงไพเราะ (โสม สวุ าทิต)
หลวงประดษิ ฐไพเราะ (ศร ศลิ ปบรรเลง) หลวงบรรเลงเลิศเลอ (กร กรวาทนิ ) เนอ่ื งจากเปนเพลงท่ขี ับรอ งดวยภาษาไทย แตจ งั หวะและทํานองเพลง
พระยาภูมเี สวิน (จิตร จิตตเสวี) นายมนตรี ตราโมท นายเฉลมิ บวั ทง่ั เปนตน จะใชม าตรฐานของโนตเพลงแบบสากล

58 คูมอื ครู

กระตุนความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

---- ---ด ---- -ร-ม ---ซ ---ร -ม-ร ดดดด 1. ใหน กั เรยี นศกึ ษาเนอ้ื เพลงและแผนผงั โนต เพลง-
-ต-จ -ต-ต ---ท -ต-ท -ต-จ -ต-ต - - -ท - ต-ท ลาวคาํ หอม ทอ นที่ 1 - 2 จากในหนังสือเรียน
หนา 58 - 59
ฉ่งิ ฉับ ฉงิ่ ฉบั ฉง่ิ ฉับ ฉ่ิง ฉบั
มรดล ซมซล - ด� - ร� ---- ---ม ---ซ 2. ครเู ปด ซดี ี หรอื ดวี ดี เี พลงลาวคาํ หอมใหน กั เรยี น
---ร -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท - ล - ด� ฟง และสาธิตวิธีการขบั รองเพลงลาวคาํ หอม
-ต-จ -ต-ท ท่ีถูกตอ งใหน ักเรียนฟง พรอมทัง้ ใหน กั เรยี น
ฉับ ฉง่ิ ฉบั ฉง่ิ ฉบั ฉงิ่ ฝกปฏบิ ตั ติ าม จากนน้ั ครสู มุ นักเรียน 2 - 3 คน
ฉ่ิง - - - ด� - ด� ด� ด� - ด� - ด� - - - ด� ---ซ - - ด� ล ฉบั ออกมาสาธติ วิธีการขับรอ งเพลงลาวคําหอม
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท ที่ถกู ตอ งใหเพือ่ นชมหนา ช้นั เรยี น โดยมคี รู
---- ซ ม - ซ� เปน ผคู อยชี้แนะความถกู ตอ ง
-ต-จ ฉบั ฉ่ิง ฉับ ฉ่ิง ฉับ ฉ่งิ -ต-ท
---ซ -ซซซ -ซ-ซ -ฟ-ม -ร-ด ---- 3. ใหนักเรียนแบง กลมุ กลมุ ละ 5 - 6 คน
ฉ่ิง -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท ฉับ ครสู าธิตวธิ กี ารอา นโนต เพลงลาวคาํ หอม
ประกอบการตีฉิง่ ในทอนท่ี 1 - 2 ที่ถูกตอง
---- ฉบั ฉ่ิง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง -ร-ม ใหน กั เรยี นดู จากนน้ั ใหน ักเรียนฝก ปฏบิ ตั ิตาม
-ต-จ ---ร -ม-ร ดดดซ ---- ---ซ -ซซซ -ต-ท แลว ใหนักเรียนแตล ะกลมุ ผลัดกนั ออกมา
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท สาธิตวิธีการอานโนต เพลงลาวคําหอมประกอบ
ฉ่ิง ฉบั การตฉี ิ่งในทอนที่ 1 - 2 ที่ถกู ตองใหเพอื่ นชม
ฉบั ฉ่ิง ฉับ ฉิง่ ฉบั ฉ่งิ หนาชัน้ เรียน โดยมคี รเู ปนผูคอยชี้แนะ
---ซ - ซ - ด� ---- -ร-ม ---ซ ---ร -ม-ร -ซ-ซ ความถกู ตอ ง
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท
4. ครสู าธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลงลาวคาํ หอมประกอบ
ฉง่ิ ฉับ ฉ่ิง ฉับ ฉิง่ ฉบั ฉง่ิ ฉบั การสซี อดว งในทอ นท่ี 1-2 ทถ่ี กู ตอ งใหน กั เรยี นดู
จากน้นั ใหนักเรยี นฝก ปฏิบัติตาม แลว ให
-ท-ล ---ด -ดดด -ด-ด -มซร มรดล ซมซล ดดดด นักเรียนแตละกลุมผลดั กนั ออกมาสาธติ
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท วิธีการขับรองเพลงลาวคาํ หอมประกอบ
การสีซอดว งทถี่ ูกตอ งใหเพอื่ นชมหนาชั้นเรียน
ฉงิ่ ฉบั ฉ่งิ ฉับ ฉิง่ ฉบั ฉิง่ ฉับ โดยมคี รเู ปนผูค อยชี้แนะความถกู ตอง
---- ด� ล ซ ด� -ร-ม -ซ-- -ด-ร มรซร
ทอน ๒ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท กลับต้น

---- ฉบั ฉ่งิ ฉบั ฉิ่ง ฉบั ฉงิ่ - ด� - ร�
-ต-จ ---ม ---ซ ---ล - - - ร� - - - ด� ---ล -ต-ท
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
ฉิง่ ฉบั
ฉับ ฉงิ่ ฉับ ฉิ่ง ฉบั ฉิง่
---- มรดล
-ต-จ -ต-ท

ฉงิ่ ฉบั

---ร ---ซ
-ต-จ -ต-ท

ฉง่ิ ฉบั

๕9

แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tิด เกรด็ แนะครู

หลกั การสาํ คญั ในการขับรองเพลงคอื สิ่งใด ครคู วรเนน ย้าํ ใหนกั เรียนเห็นวา ในการขับรอ งเพลงไทยน้ัน จะตองมีการสรา ง
1. รอฟง จังหวะฉงิ่ เสมอ อารมณ เพราะถาผูขบั รองใสอ ารมณไปดว ย ก็จะทําใหเ กดิ ความไพเราะ ชวนใหผูฟง
2. แบง วรรคตอนตามเน้อื เรอ่ื ง คลอ ยตาม ในการสรา งอารมณจ ะตองแสดงใหเหน็ วา ชวงใดของเพลงท่มี ีลักษณะ
3. ทอดเสียงใหย าวทสี่ ดุ เพ่ือแสดงอารมณ เปน ความโศกเศรา นอ ยใจ ดใี จ เสยี ใจ กจ็ ะตอ งใสอ ารมณใ หเ หมาะสม การใสอ ารมณ
4. รกั ษาระดับเสยี งใหคงทกี่ ับจังหวะและทํานองเพลง ท่ดี นี นั้ จะตองอาศยั วิธีการอ่นื ๆ ประกอบกนั เขาไปดวย เชน การประคองเสยี ง
การควบคมุ เสยี ง การผอนเสียง เปนตน รวมถงึ การหายใจ เมือ่ เราหายใจ ลมหายใจ
วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะการขับรอ งเพลงทีด่ นี น้ั ผขู บั รอ ง จะมากระทบเสน เสยี ง ทําใหเสนเสยี งเกดิ การส่ันสะเทือนและเกิดเสียงขน้ึ ลมหายใจ
จึงมคี วามสําคัญสําหรับการขับรอ ง ผูขับรอ งจะตอ งฝก ผอ นและถอนลมหายใจ
จะตองรกั ษาระดับเสยี งใหค งที่กับจงั หวะและทาํ นองเพลง ซึง่ จะทําให ใหถ กู วิธี ซึง่ จะสงผลตอ คณุ ภาพของการขบั รอง เม่ือฟง แลว จะเกดิ ความรสู กึ นมุ นวล
บทเพลงทข่ี บั รอ งน้นั มคี วามไพเราะ นาฟงมากยงิ่ ขน้ึ

คูมือครู 59

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

1. ใหน กั เรยี นศกึ ษาแผนผังโนตเพลงลาวคาํ หอม -ลซม ซมรด มรดร มรซม ซดรม รมฟซ ฟลซฟ ซฟมร
ทอ นที่ 3 จากในหนังสือเรียน หนา 60 -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท

2. ครสู าธิตวิธีการอา นโนตเพลงลาวคําหอม ฉง่ิ ฉบั ฉิง่ ฉบั ฉ่ิง ฉับ ฉิ่ง ฉับ
ประกอบการตฉี ิง่ ในทอนที่ 3 ทถี่ ูกตอง ---- -ม-ล ซม-ซ ---- - ด� - ล -ซ-ม
ใหน ักเรยี นดูจากนน้ั ใหน ักเรยี นฝก ปฏิบัตติ าม ---- -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท รด-ร
แลว ใหน ักเรยี นแตล ะกลมุ ผลดั กนั ออกมาสาธติ -ต-จ -ต-ท
วธิ กี ารอา นโนต เพลงลาวคาํ หอมประกอบการตฉี งิ่ ฉบั ฉงิ่ ฉับ ฉง่ิ ฉับ ฉงิ่
ในทอน 3 ท่ีถูกตอ งใหเ พื่อนชมหนาช้ันเรียน ฉงิ่ ---ร ---ด ---ล - ซ - ด� -ร-ม -ลซม ฉบั
โดยมีครูเปน ผูคอยชแ้ี นะความถูกตอ ง -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
---ม -ร-ด
3. ครสู าธิตวิธกี ารขับรองเพลงลาวคําหอมประกอบ -ต-จ ฉับ ฉ่งิ ฉับ ฉ่งิ ฉบั ฉง่ิ -ต-ท
การสีซอดว งในทอ นที่ 3 ทถ่ี กู ตอ งใหน ักเรยี นดู
จากนน้ั ใหน กั เรยี นฝก ปฏบิ ตั ติ าม แลว ใหน กั เรยี น ฉ่ิง ---ม ---ซ - ล - ด� ---ล - ซ - ด� ---ล ฉบั
แตละกลุม ผลดั กนั ออกมาสาธติ วิธีการขบั รอง -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
เพลงลาวคาํ หอมประกอบการสซี อดว งท่ีถกู ตอง ทอ น ๓ กลับต้น
ใหเ พอ่ื นชมหนา ชน้ั เรยี น โดยมคี รเู ปน ผคู อยชแี้ นะ ฉบั ฉง่ิ ฉับ ฉ่งิ ฉบั ฉิง่
ความถูกตอ ง ---ร -ซ-ม
-ต-จ ---ม ---ซ ---ล ด� ด� ด� ด� - ร� - ด� -ท-ล -ต-ท
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
ฉ่ิง ฉับ
ฉับ ฉง่ิ ฉับ ฉง่ิ ฉบั ฉ่งิ
---ร ซมซล
-ต-จ ---- ดมรด มรซม ---- -ซ-ร มรซร -ต-ท
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
ฉ่งิ ฉับ
ฉบั ฉ่ิง ฉบั ฉิ่ง ฉบั ฉ่งิ
---- มรดล
-ต-จ รมซล ด� ร� ด� ล -ซ-ม --ซม รดรม -ซ-ล -ต-ท
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
ฉ่ิง ฉับ
ฉบั ฉง่ิ ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉ่งิ
---- ซมซล
-ต-จ ---- -ม-ล ซม-ซ ---- - ด� - ล -ซ-ม -ต-ท
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
ฉ่งิ ฉับ
ฉับ ฉ่ิง ฉบั ฉิง่ ฉบั ฉ่งิ
---- รด-ร
-ต-จ ---ร ---ด ---ล - ซ - ด� -ร-ม -ลซม -ต-ท
-ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท
ฉิง่ ฉบั
ฉับ ฉ่งิ ฉบั ฉิง่ ฉบั ฉ่งิ
---ม -ร-ด
-ต-จ -ต-ท

ฉ่งิ ฉบั

60 กจิ กรรมสรา งเสรมิ

เกร็ดแนะครู ครสู าธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลงลาวคาํ หอมทถ่ี กู ตองใหนกั เรียนดู แลวให
นักเรยี นออกมาสาธิตวิธกี ารขบั รองเพลงลาวคําหอมที่ถูกตอ งใหเพื่อนชม
ครคู วรแนะนาํ เพ่ิมเติมเกี่ยวกบั พระนามและรายนามผูประพนั ธเพลงไทย หนาชั้นเรียน โดยมคี รเู ปน ผคู อยชแี้ นะความถกู ตอ ง
ท่ีนักเรียนควรรจู ัก เชน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หลา นภาลยั (รชั กาลที่ 2)
ไดท รงพระราชนพิ นธบ ทละครไวห ลายเรอ่ื ง เชน เรอื่ งอเิ หนา รามเกยี รติ์ ขนุ ชา งขนุ แผน กจิ กรรมทาทาย
เปน ตน และพระราชนิพนธเพลงบหุ ลันลอยเล่ือนฟา พระบาทสมเด็จพระปกเกลา-
เจาอยูหัว (รชั กาลที่ 7) ไดทรงพระราชนพิ นธเ พลงไวรวม 3 เพลง คือ เพลงราตร-ี ใหน กั เรียนทีม่ คี วามสามารถดานการปฏิบตั ิซอดวง ออกมาสาธิต
ประดบั ดาวเถา เพลงเขมรละออองคเถา และเพลงโหมโรงคล่ืนกระทบฝง วิธกี ารขบั รองเพลงในเพลงที่นกั เรยี นถนัด 2 - 3 เพลง ท่เี ปน อัตราจงั หวะ
สมเดจ็ พระเจาบรมวงศเธอ เจา ฟา จิตรเจริญ กรมพระยานรศิ รานวุ ดั ตวิ งศ 2 ชัน้ ประกอบการสีซอดวง ใหเ พ่อื นชมหนา ชัน้ เรยี น โดยมคี รูเปน ผคู อย
ไดท รงนิพนธทงั้ ทาํ นองและเนอื้ รองเพลงเขมรไทรโยค เพลงอกทะเล ตบั นางลอย ช้แี นะความถูกตอง
ตบั นาคบาศ ตบั พรหมาสตร ตบั พระลอ ตบั ราชาธริ าช ตบั จลู ง และตบั นางซนิ เดอรลิ ลา
สมเดจ็ เจา ฟา บรพิ ตั รสขุ มุ พนั ธ กรมพระนครสวรรคว รพนิ ติ ทรงแตง เพลงไวห ลายเพลง
เชน เพลงแขกมอญบางขุนพรหมเถา เพลงสุดสงวนสองชั้น เพลงเขมรพวงสามชั้น
เพลงสะบัดสะบง้ิ เพลงพวงรอย เพลงถอนสมอ เพลงแขกมสั หรี เปนตน

60 คูมือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

-ม-ล ซม-ซ -ม-ล ซม-ซ ---- - ด� - ล -ซ-ม รด-ร 1. ใหน กั เรียนศึกษาเนือ้ เพลงลาวสวยรวยสองชน้ั
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท จากในหนงั สอื เรยี น หนา 61

ฉิง่ ฉบั ฉ่งิ ฉบั ฉิง่ ฉับ ฉ่งิ ฉบั 2. ครูเปดซีดี หรอื ดวี ดี เี พลงลาวสวยรวยสองชัน้
ใหนกั เรียนฟง และสาธติ วธิ ีการขบั รอง
---ม ---ร ---ด ---ล - ซ - ด� -ร-ม -ลซม -ร-ด เพลงลาวสวยรวยสองชน้ั ทถ่ี กู ตอ งใหน กั เรยี นฟง
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท พรอมทัง้ ใหน ักเรยี นฝกปฏิบัตติ าม จากน้นั
ครสู ุมนกั เรียน 2 - 3 คน ออกมาสาธติ วธิ ี
ฉ่งิ ฉับ ฉิง่ ฉบั ฉิง่ ฉบั ฉิง่ ฉบั การขับรองเพลงลาวสวยรวยสองชน้ั ทถี่ กู ตอง
ใหเ พ่อื นชมหนา ชัน้ เรียน โดยมีครูเปนผคู อย
กลบั ต้น ช้แี นะความถูกตอ ง

1เพลงลาวสวยรวยสองชั้น
อาจารยศ์ ภุ ลกั ษณ์ ภทั รนาวกิ (หมอ มตว น) ไดป้ ระพนั ธท์ า� นองเพลงมสี า� เนยี งลาวอตั รา2จงั หวะ
สองชนั้ สว นคา� รอ้ งพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ วรวรรณากร กรมพระนราธปิ ประพนั ธพ์ งศ์ไดท้ รง
พระนพิ นธข์ น้ึ นยิ มนา� มาบรรเลงตอ จากเพลงลาวคา� หอมสองชน้ั ตามดว้ ยเพลงลาวดา� เนนิ ทราย
สองชน้ั และจบดว้ ยเพลงลาวดวงเดือน จึงกลายเป็นตับเพลง

ทอ น ๑ สองพเ่ี ลย้ี งแมเอ๋ยหลากจิต สงสัยคิดประหลาดใจ
หรอื พระลอ หนอ ไท้ ทานแสรง้ เป็นพราหมณป์ ลอมเอย เห็นใครนา้ วเพงิ พุม
สาวชายโชยตามจบั
ทอ น ๒ ศษิ ย์ทัง้ คเู ท่ยี งพเ่ี ลยี้ งพระลอแลว้
เหน็ หาแคล้ว หาแคลว้ ปทู่ าย สมหมายแลว้ เอย

ทอ น ๑ สาวมองเมนิ หาหนุม อะคร้าว
สองพเ่ี ลี้ยงสองเมยี งตะคุม สุมทุมพฤกษาโพน้ เอย

ทอ น ๒ โนน นายขวญั นั่นนายแกว้ แนแ ล้วบส งกา
เหลียวหวนหลบ หวนหลบเล่ียงหน้า ซอ นหาอยไู วไวเอย

ทอน ๑ สองนวลแมเ อย รื่นโรย
สองพเ่ี ลีย้ ง สองเมยี งขยับ ผลบั หายบใหเ้ หน็ เอย

ทอ น ๒ ลอ สาวสองเผลอไลเผลอ แตห มายมุงตามไป
เหน็ หลงไกล หลงไกลไดช้ อง ปลอ ยให้สองเจอะเอย

6๑

แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETดิ นกั เรยี นควรรู

ขอ ใดแตกตางจากพวก 1 อาจารยศ ภุ ลักษณ ภัทรนาวกิ (หมอมตวน วรวรรณ) เปนผทู ่มี คี วามสนใจ
1. เพลงฝรั่งราํ เทา เพลงเวสสุกรรม เพลงหงสทอง ในดา นละครเปน อยา งมาก โดยไดร บั บทบาทเปน ตวั นางเอกหลายเรอื่ ง และเคยแสดง
2. เพลงตระบองกัน เพลงเสมอขามสมุทร เพลงเชิดฉาน ถวายหนา พระทีน่ ่งั พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลาเจา อยูห วั (รชั กาลที่ 5)
3. เพลงลาวเลนนาํ้ เพลงสาวกระตุกกี่ เพลงกระแตเล็ก นอกจากนี้ ยงั ไดร บั การฝก หดั ใหแ สดงละครดกึ ดาํ บรรพข องสมเดจ็ พระเจา บรมวงศ-
4. เพลงพราหมณเ กบ็ หวั แหวน เพลงแขกบรเทศ เพลงเชิดนอก เธอเจา ฟา จติ รเจรญิ กรมพระยานริศรานุวดั ติวงศ อีกดวย
2 พระเจาบรมวงศเ ธอ พระองคเ จาวรวรรณากร กรมพระนราธิปประพนั ธพงศ
วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. เพราะเพลงตระบองกนั เพลงเสมอขา มสมทุ ร หรือทร่ี ูจกั กันในนาม “พระบดิ าแหง การละครรอ ง” ทรงมีช่ือเสยี งจากงานพระนพิ นธ
หลายช้นิ ท่รี ูจักกันดี ไดแ ก บทละครพดู เรื่อง “สรอยคอท่หี าย” บทละครรองเร่อื ง
เพลงเชิดฉาน จัดอยูใ นประเภทเพลงโหมโรง คือ เพลงท่บี รรเลงเพอื่ เปนการ “สาวเครือฟา” และทรงกอตัง้ โรงละครรอ งขนึ้ ในบริเวณตําหนกั ท่ีประทับ มชี ่ือวา
ประกาศใหรวู า ขณะนี้งานดังกลา วกาํ ลงั จะเริ่มขนึ้ แลวและเปนการบรรเลง “โรงละครปรีดาลยั ” ซง่ึ จดั เปน โรงละครรอ งแหง แรกในสยาม นอกจากน้ี ยังทรง
เพอ่ื เคารพสักการะครูอาจารยและอัญเชิญเทพยดามายงั สถานมงคลพิธี พระนิพนธแ ปลจดหมายเหตุลาลแู บร ตํานานพระแทนมนงั คศิลาอาสน รไุ บยาต
สวนคาํ ตอบขอ 1, 3, 4 จดั เปน เพลงตบั เรื่อง คือ เพลงท่นี ํามารวมรอง ของโอมาร คยั ยาม และนรางกุโรวาท
และบรรเลงติดตอกัน มบี ทรองที่เปน เรื่องเดียวกันและดําเนินไปโดยลําดบั
ฟงแลวรูเรื่องโดยตลอดต้งั แตต น จนจบ

คูมือครู 61

กระตุน ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขา าใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู E×plain

1. ใหน กั เรยี นศกึ ษาแผนผังโนตเพลงลาวสวย- ทอ น ๑ ---ม ---ซ - ล - ด� ---ล - ซ - ด� ---ล -ซ-ม
รวยสองชน้ั จากในหนงั สอื เรยี น หนา 62 -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท
----
2. ครสู าธติ วธิ กี ารอา นโนต เพลงลาวสวยรวยสองชนั้ -ต-จ ฉับ ฉงิ่ ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิง่ ฉับ
ประกอบการตฉี งิ่ ทถี่ กู ตองใหนักเรียนดู จากน้นั
ใหน กั เรยี นฝกปฏบิ ตั ติ าม แลวใหน ักเรียน ฉิ่ง
แตล ะกลุมผลัดกันออกมาสาธิตวิธกี ารอาน
โนตเพลงลาวสวยรวยสองช้ันประกอบการตีฉิ่ง - - ซ ล ด� ล ซ ม -ซ-ม รด-ร ---- ---- -ซ-ซ ---ม
ที่ถกู ตองใหเ พอ่ื นชมหนาชั้นเรยี น โดยมคี รู -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต- ต --ตท -ต-ท
เปนผคู อยชแ้ี นะความถกู ตอ ง
ฉ่ิง ฉับ ฉิง่ ฉับ ฉ่งิ ฉับ ฉ่ิง ฉบั
3. ครูสาธติ วิธีการขบั รอ งเพลงลาวสวยรวยสองช้นั
ประกอบการเปา ขลยุ เพยี งออทถ่ี กู ตอ งใหน กั เรยี นดู ---- -ล-ซ ---ล - ด� - ร� ---- -ม-ซ --ลซ -ร-ม
จากนนั้ ใหน กั เรยี นฝก ปฏบิ ตั ติ าม แลว ใหน กั เรยี น -ต-ต -ต-ต -ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต- --ตท -ต-ท
แตล ะกลมุ ผลดั กนั ออกมาสาธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลง-
ลาวสวยรวยสองชนั้ ประกอบการเปา ขลยุ เพยี งออ ฉ่ิง ฉบั ฉง่ิ ฉับ ฉงิ่ ฉบั ฉง่ิ ฉบั
ท่ีถูกตองใหเ พอ่ื นชมหนาช้นั เรียน โดยมคี รู
เปน ผคู อยชแ้ี นะความถกู ตอง -ด-ด รม-ร -ด-ล -ซ-ล
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท
ขยายความเขา ใจ กลบั ตน้
ฉง่ิ ฉับ ฉ่ิง ฉบั

E×pand

ใหนักเรียนเลอื กฝกปฏบิ ตั กิ ารขับรองประกอบ ทอน ๒ -ร-ม ---ซ - ล - ด� ---ร มรดล - ร� - ด� -ล-ซ
การเลนดนตรี (ซอดวง หรือขลยุ เพียงออ) ในเพลง- -ต-ต --ตท -ต-ท ---จ -ต- ต --ตท -ต-ท
ลาวคาํ หอม หรอื เพลงลาวสวยรวยสองชั้น ----
ตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง ฝก ปฏบิ ตั ิ -ต-จ ฉับ ฉงิ่ ฉับ ฉงิ่ ฉับ ฉงิ่ ฉบั
การขับรอ งประกอบการเลน ดนตรีจนเกิดความ
ชํานาญ จากนัน้ ออกมาสาธิตวิธปี ฏิบตั กิ ารขับรอ ง ฉง่ิ
ประกอบการเลน ดนตรีใหเ พอ่ื นชมหนาชน้ั เรียน
โดยมคี รูเปนผคู อยชแ้ี นะความถูกตอ ง ---ร ---ม ---ซ ---ล ด� ด� ด� ด� - ร� - ด� -ท-ล ซมซล
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท

ฉ่ิง ฉบั ฉ่ิง ฉับ ฉงิ่ ฉับ ฉง่ิ ฉบั

ตรวจสอบผล Evaluate -มซม ซดรม -มซม ซดรม -ล-ซ - ล ด� ร� -ล-ซ - ล ด� ร�
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท
ครพู จิ ารณาจากการปฏิบัติการขบั รองประกอบ
การเลน ดนตรี (ซอดว ง หรือขลยุ เพียงออ) ในเพลง- ฉง่ิ ฉับ ฉิง่ ฉบั ฉง่ิ ฉบั ฉง่ิ ฉบั
ลาวคาํ หอม หรือเพลงลาวสวยรวยสองช้ัน
ของนักเรยี น 6๒

เกร็ดแนะครู กจิ กรรมสรา งเสรมิ

ครคู วรอธบิ ายเพม่ิ เตมิ เกย่ี วกบั เนอ้ื รอ งเพลงลาวสวยรวยสองชน้ั วา เนอ้ื เพลงนนั้ ครูสาธติ วิธกี ารขับรองเพลงลาวสวยรวยสองช้นั ที่ถกู ตองใหนักเรยี นดู
ไดน าํ คํารองมาจากบทละครเรือ่ ง “พระลอ” ซึง่ เปน พระราชนิพนธในพระเจา แลว ใหน กั เรยี นออกมาสาธิตวธิ ีการขับรองเพลงลาวสวยรวยสองชนั้
บรมวงศเ ธอกรมพระนราธปิ ประพนั ธพงศ ในตอนทีพ่ ระลอปลอมเปน พราหมณ ท่ีถกู ตองใหเพ่ือนชมหนา ชัน้ เรยี น โดยมีครเู ปนผคู อยช้แี นะความถูกตอง
พรอมนายแกว นายขวัญสองพระพ่เี ลีย้ งตดิ ตามไกของปูเจา สมงิ พรายและไดพบกับ
พระเพ่อื น พระแพงในอุทยานเมอื งสรอง นายแกว นายขวญั ไดพ บกบั นางรน่ื กิจกรรมทาทาย
นางโรย สองพระพี่เล้ยี งของพระเพอื่ น พระแพง ตางพงึ พอใจซงึ่ กนั และกัน

มุม IT ใหน กั เรียนท่มี ีความสามารถดา นการปฏิบตั ิขลุยเพียงออ ออกมาสาธติ
วิธกี ารขับรอ งเพลงลาวสวยรวยสองชนั้ ประกอบการเปา ขลยุ เพยี งออ
นักเรยี นสามารถชมการบรรเลงดนตรีไทยในเพลงลาวสวยรวยสองชัน้ ไดจาก ใหเพอ่ื นชมหนา ชั้นเรยี น โดยมคี รูเปน ผคู อยชแี้ นะความถูกตอ ง
http://www.youtube.com โดยคน หาจากคําวา เพลงลาวสวยรวยสองช้ัน

62 คมู อื ครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ ความสนใจ Engage

---ม ---ร ---ด ---ล - - - ด� ---ล ---ซ ---ม ครชู ักชวนนักเรยี นสนทนาเกี่ยวกบั การประเมิน
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท -ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท ความสามารถทางดนตรี จากนนั้ ครถู ามนักเรียนวา

ฉง่ิ ฉับ ฉง่ิ ฉับ ฉงิ่ ฉบั ฉ่งิ ฉบั • การประเมนิ ความสามารถของผูปฏิบัติ
ทางดนตรีไทยมปี ระโยชนตอการศึกษา
-ร-ร ---ม -ซ-ล ด� ซ - ล กลบั ตน้ ดนตรไี ทยอยา งไร
-ต-จ -ต-ต --ตท -ต-ท (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอ ยา งอิสระ)
ฉิ่ง ฉับ ฉงิ่ ฉบั
• นกั เรยี นคดิ วา ตนเองสามารถประเมนิ ผลงาน
๕. การประเมินความสามารถทางดนตรี ทางดนตรีไดห รอื ไม อยา งไร
จากการทผ่ี เู้ รยี นไดศ้ กึ ษาเรยี นรเู้ กย่ี วกบั ดนตรไี ทย ทง้ั การบรรเลงและการขบั รอ้ ง จงึ จา� เปน็ ตอ้ ง (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
เรยี นรู้ถงึ หลักการประเมนิ ความสามารถทางดนตรีไทยดว้ ย ทัง้ น้ี เพ่อื นา� ไปใช้เปน็ พื้นฐานในการ ไดอ ยา งอสิ ระ)
ประเมิน หรอื วเิ คราะหค์ วามสามารถทางดนตรไี ด้อยา งถูกตอ้ ง ในที่น้ีจะขอแยกกลา วเปน็ ๓ ดา้ น
สาํ รวจคน หา Explore
ดงั นี้ ๑) ความถกู ตอ้ งในการบรรเลงและขบั รอ้ ง1การประเมนิ ความถกู ตอ้ งในการบรรเลง
ใหนักเรียนแบงกลมุ ออกเปน 3 กลมุ
และขบั รอ้ งเพลงไทย สามารถแบง การพจิ ารณาได้ ๓ ประการ ไดแ้ ก ทา� นอง จงั หวะ และบทรอ้ ง ใหนกั เรยี นศกึ ษา คน ควา หาความรูเพิ่มเตมิ
เกี่ยวกับการประเมนิ ความสามารถทางดนตรี
ทํานอง จงั หวะ บทร้อง จากแหลง การเรยี นรตู า งๆ เชน หองสมุดโรงเรยี น
หอ งสมดุ ชมุ ชน อินเทอรเนต็ เปน ตน ในหวั ขอ
- คณุ ภาพเสยี งเคร2อื่ งดนตรสี ดใส - อัตราความเร็วของจังหวะที่ - ออกเสียงค�าในบทร้องได้อยาง ที่ครูกาํ หนดให ดังตอไปนี้
ไพเราะ ไมเ พีย้ น บรรเลง หรอื ข3บั รอ้ งเหมาะสมกบั ชดั เจนถกู ตอ้ งตามอกั ขรวธิ ีตรงตาม
- ท�านองท่ีบรรเลง หรือขับร้อง ทา� นองเพลง ความหมายไมผ ดิ เพย้ี น กลมุ ที่ 1 ความถกู ตอ งในการบรรเลงและขบั รอ ง
ถูกต้องตามที่ผู้ประพันธ์ได้ - ความพร้อมเพรียง กลมกลืน กลุมท่ี 2 ความแมนยําในการอา นความหมาย
เรยี บเรยี งไว้ ชวงการเปลี่ยนจังหวะเพลง
และสัญลกั ษณ
กลมุ ท่ี 3 การควบคมุ คณุ ภาพเสยี งในการขบั รอ ง

และการบรรเลง

- ความตอเน่ืองในการบรรเลง ราบรนื่ เหมาะสม อธบิ ายความรู Explain
รับสงร้อง การข้ึน หรือลง
บทเพลงเหมาะสม ราบร่ืน
ใหนกั เรียนกลมุ ที่ 1 - 2 ที่ไดศ กึ ษา คน ควา
๒) ความแมน ยาํ ในการอา นความหมายและสญั ลกั ษณ การประเมนิ ความสามารถ หาความรเู พม่ิ เตมิ เกยี่ วกบั การประเมนิ ความ
สามารถทางดนตรี สง ตัวแทน 2 - 3 คน
ทางดนตรีในดา้ นนอ้ี าจไมจ า� เปน็ สา� หรบั การบรรเลง หรอื ขบั รอ้ งเพลงไทยมากนกั เพราะการบรรเลง ออกมาอธบิ ายความรใู นหัวขอความถกู ตอ งในการ
และขับร้องเพลงไทยตามแบบฉบบั เดิม ไมน ยิ มการดูโน้ตขณะบรรเลง หรอื ขับรอ้ ง แตเนือ่ งจาก บรรเลงและขบั รอง และความแมนยาํ ในการอา น
ความหมายและสญั ลักษณตามท่ีไดศึกษามา
6๓ หนา ชนั้ เรยี น โดยมคี รเู ปน ผคู อยชแี้ นะความถกู ตอ ง

แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETดิ นักเรียนควรรู

ผทู จ่ี ะสามารถประเมนิ ผลงานทางดนตรีไดจ ะตองมคี ุณสมบตั ิอยางไร 1 ขับรอง การทาํ ใหเ กิดเสยี งดนตรีจากเสยี งและเสริมดว ยถอ ยคาํ ทงั้ ระบบ
แนวตอบ เสยี งสูง - ต่าํ และจังหวะ คนทข่ี ับรองเพลงจะเรียกวา “นกั รอ ง”
1. ตองเปนผทู ม่ี ีพ้ืนฐานความรใู นเรือ่ งวชิ าดนตรีเปน อยางดี 2 เพ้ียน เสียงที่ไมต รงกับระดับท่ถี ูกตอ ง เพ้ียนกค็ ือผดิ แตเปน การผิดเพยี ง
2. เปนผูท ม่ี ที กั ษะการฟงดนตรเี ขา ถงึ ขั้นเพอรเ ซป็ ตีฟ หรือข้นั ฟง รคู วามงาม เลก็ นอ ย ไมว าเสียงรอ ง หรอื เสยี งดนตรี ถา หากวาไมต รงกบั ระดบั เสียงที่ถูกตอ ง
แมแตเพยี งเล็กนอยกเ็ รยี กวา “เพี้ยน” ท้ังสิ้น
ดว ยผัสสะ 3 ทาํ นองเพลง เสียงดนตรที มี่ คี วามแตกตา งในดานระดับเสียงและดา น
3. เปนผูทม่ี คี วามรูเร่ืองเทคนิคการบรรเลงเคร่อื งดนตรีหลากหลายชนิด ความยาวของเสียง มาจดั เรียบเรยี งใหดาํ เนนิ ตอเนอ่ื งไปตามแนวนอน เรยี กวา
“ทาํ นอง” ทาํ นองเปน องคป ระกอบของบทเพลงท่จี ํางายมากกวา องคป ระกอบอ่นื ๆ
และรเู ทคนคิ การขบั รอ งเพลงในหลายรูปแบบ และจะมคี วามหลากหลายแตกตา งกนั ออกไป
4. เปนผทู ม่ี ีทักษะดา นการบรรเลงเครือ่ งดนตรีและทักษะการขับรองเพลง
5. เปน ผทู ่มี จี ติ ใจเปน กลาง ปราศจากความมอี คติ
6. เปน ผูที่วิเคราะหดนตรไี ด

คูมอื ครู 63

กระตุน ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

ใหน กั เรยี นกลมุ ท่ี 3 ทไ่ี ดศ กึ ษา คน ควา หาความรู ในปจั จบุ นั เรม่ิ มกี ารนา� โนต้ เขา้ มาใชใ้ นการฝก หดั ดนตรไี ทย บางวงใชโ้ นต้ ขณะบรรเลง หรอื ขบั รอ้ ง
เพม่ิ เตมิ เกยี่ วกบั การประเมนิ ความสามารถทางดนตรี ถา้ จะพจิ ารณาการบรรเลง หรือขับร้องในด้านความแมน ย�าในการอา นเคร่ืองหมายและสัญลักษณ์
สงตัวแทน 2 - 3 คน ออกมาอธิบายความรใู นหวั ขอ สามารถพิจารณาได้จากการบรรเลง หรือขับร้องวาตรงตามจังหวะหรือไม การบรรเลงซ�้าหรือ
การควบคุมคุณภาพเสียงในการขับรองและการ การนับเทีย่ วทา� นองถูกตอ้ งหรือไมเพยี งใด บางชวงของบทเพลงอาจมีการบรรเลง หรอื ขบั ร้องซ้�า
บรรเลงตามทไ่ี ดศ กึ ษามาหนา ชน้ั เรยี น จากนน้ั ครถู าม ทา� นองบางตอนของบทเพลง ผบู้ รรเลงสามารถดแู ละเขา้ ใจเครอ่ื งหมาย หรอื สญั ลกั ษณน์ น้ั ไดอ้ ยา ง
นักเรียนวา คลองแคลว ถกู ต้องมากนอ้ ยเพียงใด ทนั จงั หวะเพลงหรอื ไม

• ถา นกั เรยี นไดร บั มอบหมายใหป ระเมนิ คณุ ภาพ ๓) การควบคมุ คณุ ภาพเสยี งในการขบั รอ้ งและการบรรเลง สามารถจา� แนกเปน็
ดานเสียงของผูขบั รอ งและเสยี งของ
เคร่อื งดนตรี นักเรียนจะประเมินในเร่อื งใด ๒ กลุม คอื การควบคมุ คณุ ภาพเสียงในการขบั รอ้ งและการควบคุมคุณภาพเสยี งในการบรรเลง
เปนหลกั ๑. การควบคมุ คณุ ภาพเสยี งในการขบั รอ้ ง หลกั ในการพจิ ารณาจะประกอบไปดว้ ย
(แนวตอบ การประเมินดา นเสียงของผขู ับรอง
จะตอ งประเมนิ โดยใชหลักเกณฑ ดงั ตอ ไปน้ี คุณภาพเสยี งและเทคนคิ ในการขบั รอ้ ง ดังน้ี
1. มนี า้ํ เสยี งทส่ี ดใส ดงั กงั วาน นา ฟง ไมเ พยี้ น
2. ความดงั ของเสียงมคี วามสม่ําเสมอ คุณภาพเสียง เทคนิคในการขบั รอ้ ง
สามารถออกเสียงไดถ กู ตอง ชดั เจน
ทกุ พยางค ไมม เี สียงบอด • มีน�้าเสียงสดใส กงั วาน นา ฟัง ไมเ พีย้ น • การเออื้ น การออกเสยี งคา� ตามวรรณยกุ ต์ไดไ้ พเราะ
3. ความถูกตองดา นอกั ขรวิธี การออกเสียง • ความดงั ของเสยี งสมา่� เสมอ สามารถออกเสียงได้ ถูกตอ้ ง เหมาะสม
คาํ ควบกลา้ํ ร, ล, ว หรอื คาํ ควบกลาํ้ อ่ืนๆ ชัดเจนทกุ พยางค์ ไมมีเสยี งบอด • การใช้เสียงในการถายทอดอารมณ์เพลงได้อยาง
4. ความหมายของคําถกู ตองไมผดิ เพีย้ น • ความถกู ต้องด้านอักขรวิธี การออกเสยี ง “ร” “ล” เหมาะสม
5. การขึ้น การลงของเสียงมีความกลมกลืน หรอื ค�าควบกลา้� อื่นๆ • ความกล้าแสดงออก
ไมโหนเสียง
สว นการประเมนิ ดา นเสยี งของเครอื่ งดนตรี • ความหมายของคา� ถูกต้อง ไมผ ดิ เพย้ี น • การผอนลมหายใจได้เหมาะสม เสียงดังชัดเจน
จะตอ งประเมนิ โดยใชห ลกั เกณฑ ดงั ตอ ไปน้ี • การข้ึน - ลงเสียงเหมาะสม กลมกลนื ไมโหนเสยี ง ทกุ คา�
1. เสียงของเครื่องดนตรที ุกช้นิ จะตอ งดัง
มีระดบั เสียงทถ่ี ูกตอง ไมเพี้ยน ๒. การควบคมุ คณุ ภาพเสยี งในการบรรเลง หลกั ในการพจิ ารณาจะประกอบไปดว้ ย
2. มคี วามกลมกลนื ของเสียงเคร่อื งดนตรี คณุ ภาพเสยี งและเทคนิคในการบรรเลง ดังน้ี
ทกุ ช้นิ ในวง)
คณุ ภาพเสยี ง เทคนคิ ในการบรรเลง

• เสียงเคร่ืองดนตรีทุกช้ินดัง มีระดับเสียงท่ีถูกต้อง • ความสามารถในการบรรเลงใหเ้ กดิ เสยี งทถี่ า ยทอด
ไมเพยี้ น อารมณค์ วามรู้สกึ ได้อยา งเหมาะสมกบั บทเพลง

• ความสมดุลของเสียงเคร่ืองดนตรีทุกชิ้นในวง • ความกล้าแสดงออก
มคี วามกลมกลืน เหมาะสม
• ความสามคั คี

• การบรรเลงเสียงหนัก - เบา, ยาว - ส้ัน มีความ
พร้อมเพรยี ง

• การข้นึ - ลง, รบั - สงรอ้ ง หรอื เปลยี่ นเพลงราบรื่น
ไมทา� ให้อารมณเ์ พลงสะดุด

6๔

เกร็ดแนะครู กจิ กรรมสรา งเสรมิ

ครูควรเนนใหน กั เรียนเหน็ ถึงประโยชนข องการประเมินผลงานทางดนตรี ใหน กั เรยี นเลอื กฟง เพลงตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง
วา มปี ระโยชน ดงั ตอ ไปน้ี จากนนั้ ประเมินผลงานทางดนตรี ในหวั ขอ ความถูกตอ งในการบรรเลง
และขบั รอง ความแมนยาํ ในการอานความหมายและสัญลักษณ
1. เพอ่ื ใหคาํ ตัดสินเรื่องดนตรีและการแสดงดนตรีวามคี วามงาม ความไพเราะ การควบคมุ คุณภาพเสยี งในการขับรอ งและการบรรเลง
หรอื สุนทรยี ะอยา งไร มีขอ บกพรอ งใดบา ง ลงกระดาษรายงาน นาํ สงครผู สู อน

2. เพอ่ื ใหผ ูท ไ่ี ดอ านคําประเมินใชเ ปนแนวทางในการฝก ทกั ษะทางการฟง กิจกรรมทา ทาย
และการแสดงดนตรี อนั จะทําใหเ ขาถงึ ความงาม ความไพเราะของดนตรี
ใหน กั เรยี นออกแบบเกณฑการประเมินผลงานทางดนตรี 10 - 15 ขอ
3. เพือ่ ใหนักดนตรใี ชคาํ ประเมินเปน แนวทางในการปรบั ปรงุ ตนเอง ปรับปรงุ จากน้ันออกมานําเสนอผลงานใหเ พอื่ นชมหนาชั้นเรียน โดยมคี รูเปนผู
การบรรเลง และการขับรองใหด ยี ่ิงข้ึน คอยชแี้ นะความถูกตอ ง

4. เพอ่ื ใหนกั วจิ ยั นักวิเคราะห นักวจิ ารณ นกั ประเมนิ คนอ่นื ๆ ใชเอกสาร
การประเมนิ เพ่อื เปนแนวทางในการศกึ ษา เปรียบเทยี บ และอา งอิง

64 คูม ือครู

กระตุนความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา ใา จใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

เสริมสาระ ใหนกั เรียนศึกษาเร่อื งสีสันของเสียง
(Tone Color) จากในหนังสอื เรียน หนา 65
สีสนั ของเสียง (Tone Color) จากน้นั ครูถามนกั เรยี นวา
สีสันของเสียง หมายถึง คุณลักษณะของเสียงที่ก�าเนิดจากแหลงเสียงที่แตกตางกัน
แหลง กา� เนดิ เสยี งดงั กลา ว เปน็ ไดท้ งั้ ทเี่ ปน็ เสยี งรอ้ งของมนษุ ยแ์ ละเครอื่ งดนตรชี นดิ ตา งๆ ความแตกตา ง • จากการศึกษาในเรื่องสีสนั ของเสยี ง
ของเสียงร้องมนุษย์ ไมวาจะเป็นระหวางเพศชายกับเพศหญิง หรือเพศเดียวกัน ตางมีพ้ืนฐาน นักเรียนไดร บั ความรอู ยางไร
ความแตกตางกันทางด้านสรีระ เชน หลอดเสียง กลองเสียง เป็นต้น ส�าหรับเครื่องดนตรีนั้น (แนวตอบ สีสันของเสยี ง คือ คุณลักษณะของ
ความหลากหลายดา้ นสสี นั ของเสยี ง จะประกอบไปดว้ ยปัจจัยทีแ่ ตกตางกันหลายประการ ดังนี้ เสยี งที่กาํ เนดิ จากแหลง เสียงท่แี ตกตา งกัน
แหลง กําเนิดเสียงดังกลาว เปน ไดท ั้งทเี่ ปน
๑. วิธีการบรรเลง เปน็ วิธกี ารผลติ เสียงของเครือ่ งดนตรไี ทย โดยอาศยั วธิ ีดดี สี ตี และเป่า เสยี งรอ งของมนษุ ยแ ละเครอื่ งดนตรชี นดิ ตา งๆ
วธิ กี ารผลติ เสยี งดงั กลา วลว้ นเปน็ ปจั จยั ใหเ้ ครอื่ งดนตรมี คี ณุ ลกั ษณะของเสยี งทตี่ า งกนั เชน กลมุ ทม่ี ี ซง่ึ แบง ออกเปน 3 วิธี คอื วิธกี ารบรรเลง
เสยี งราบเรยี บ ไดแ้ ก เครอื่ งเปา่ และเครอื่ งสี เชน ป่ี ขลยุ ซอ เปน็ ตน้ หรอื กลมุ ทม่ี เี สยี งไมร าบเรยี บ จะอาศัยวธิ ีดีด สี ตี และเปา วิธีการผลติ
เครอื่ งดนตรใี นกลมุ นจี้ ะประกอบ1ไปดว้ ยเครอื่ งดนตรตี ระกลู เครอื่ งตแี ละดดี เชน ระนาดเอก ระนาดทมุ้ เสียงดังกลาว ลวนเปนปจจยั ใหเครื่องดนตรี
ฆอ้ งวงเล็ก ฆอ้ งวงใหญ จะเข้ เปน็ ตน้ มีคณุ ลกั ษณะของเสียงที่ตา งกนั วสั ดุท่ีใช
ทาํ เคร่ืองดนตรขี องแตละวัฒนธรรม
๒. วสั ดทุ ่ีใชท้ า� เครอ่ื งดนตรี วสั ดทุ น่ี า� มาใชท้ า� เครอื่ งดนตรขี องแตล ะวฒั นธรรมจะแตกตา ง จะแตกตางกนั ไปตามสภาพแวดลอ ม
กนั ไปตามสภาพแวดลอ้ มของสงั คมและยคุ สมยั ซง่ึ สง ผลใหเ้ กดิ ความแตกตา งในดา้ นสสี นั ของเสยี ง ของสงั คมและยุคสมยั ลักษณะของ
สา� หรบั เครอื่ งดนตรไี ทยนนั้ วสั ดสุ ว นมากเปน็ วสั ดทุ เี่ ปน็ ผลติ ผลจากธรรมชาติ เชน ไมไ้ ผ กะลามะพรา้ ว เครอ่ื งดนตรที มี่ รี ปู ทรงและขนาดทแี่ ตกตา งกนั
เปน็ ต้น ดงั น้นั กระแสเสียงทีผ่ ลิตจากเครอื่ งดนตรไี ทย จงึ มเี สยี งท่นี ุมนวล ประสานกลมกลืนกบั จะเปน ปจ จยั ทส่ี ง ผลใหเ กดิ ความแตกตา งกนั
สภาพวถิ ีชวี ิตของคนในสังคมไทยได้อยางดีย่งิ ในดานสสี ันของเสียงในลักษณะที่มี
ความสมั พนั ธก นั )
๓. ขนาดและรปู ทรง ลักษณะของเครอื่ งดนตรที มี่ รี ปู ทรงและขนาดทีแ่ ตกตางกัน จะเปน็
ปจั จัยที่สง ผลใหเ้ กดิ ความแตกตา งกนั ในด้านสสี ันของเสียง ขยายความเขา ใจ E×pand

ใหนักเรยี นรวมกันสรปุ สาระสําคัญเก่ยี วกบั
การประเมินความสามารถทางดนตรี ลงกระดาษ
รายงาน นาํ สง ครผู ูสอน

2 6๕

วงป่พี าทย์ดึกดา� บรรพ์ ถกู ปรับปรุงวงข้นึ ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั (รัชกาลท่ี ๕)
ภาพจากสารานกุ รมศัพทด์ นตรไี ทยภาคคีตะ - ดรุ ยิ างค์ ฉบับราชบัณฑติ ยสถาน

แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETดิ นักเรยี นควรรู

ขอใดตอบถูกตองเก่ียวกบั คุณภาพของเสยี ง 1 จะเข เปน เครอ่ื งดนตรปี ระเภทเครอื่ งดดี มี 3 สาย ไดร บั ววิ ฒั นาการมาจาก
1. ความสูง - ต่ําของเสียง เกิดการจาํ นวนความถ่ขี องการสัน่ สะเทอื น พณิ คอื กระจับปทีน่ าํ มาวางดดี กบั พ้นื เพือ่ ความสะดวก จะเขน ยิ มนาํ มาบรรเลง
2. ความหนัก - เบาของเสียงชวยสนับสนนุ เสียงใหม จี งั หวะท่สี มบูรณ ในวงมโหรคี ูกบั กระจบั ป ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หลา นภาลัย
3. ความยาว - ส้นั ของเสียงเปนส่ิงทข่ี าดไมไดในการกําหนดจงั หวะเพลง (รชั กาลท่ี 2) แหงกรงุ รตั นโกสนิ ทร มีผูนิยมเลนจะเขกนั มาก จึงทําใหกระจับป
4. คณุ ภาพของแหลง กาํ เนดิ เสยี งทแี่ ตกตา งกนั จะทาํ ใหผ ฟู ง สามารถแยกแยะ คอยๆ เลือนหายไป
2 วงปพ าทยด กึ ดาํ บรรพ เกดิ ขนึ้ ในสมัยของพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา
สีสันของเสียงไดอ ยางชัดเจน เจาอยูหัว (รชั กาลที่ 5) ไดร ับอทิ ธิพลมาจากการแสดงละครโอเปราของยโุ รป
เจาพระยาเทเวศรว งววิ ัฒน (ม.ร.ว. หลาน กญุ ชร) และสมเดจ็ พระเจาบรมวงศเธอ
วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เพราะเสยี งที่เกดิ ขนึ้ จากแหลง กําเนดิ เสียง เจา ฟา จิตรเจริญ กรมพระยานริศรานวุ ดั ตวิ งศ รว มกันปรับปรงุ ขน้ึ โดยนาํ มาบรรเลง
ประกอบการแสดงละครดึกดาํ บรรพ ซึ่งจะประกอบไปดวยเครื่องดนตรีท่มี เี สยี งทุม
ที่แตกตางกนั ซงึ่ เปน ทั้งเสียงท่เี กิดข้ึนจากมนุษย หรือเสยี งเครอ่ื งดนตรี นมุ นวล คอื ระนาดเอก (ใชไ มนวม) 1 ราง ตะโพน 1 ใบ ระนาดทมุ 1 ราง
ชนิดตางๆ จะทําใหผ ูฟ งสามารถแยกแยะสสี นั ของเสียงไดอยา งชดั เจน ตะโพน 1 คู ระนาดทมุ เหล็ก 1 ราง ฉิ่ง 1 คู ฆอ งวงใหญ 1 วง ซออู 1 คัน
ซ่งึ แสดงใหเ หน็ คุณภาพของเสียงทม่ี ีความหลากหลาย ฆอ งหุย 7 ใบ ขลยุ อู 1 เลา และขลยุ เพียงออ 1 เลา

คมู ือครู 65

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา อธิบายความรู ขยายความเขา ใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain Expand
Engage Explore Evaluate

ตรวจสอบผล Evaluate

ครพู ิจารณาจากการสรปุ สาระสําคัญเก่ียวกับ กิจกรรม ศลิ ปป ฏิบตั ิ ๓.๒
การประเมนิ ความสามารถทางดนตรขี องนักเรียน

หลักฐานแสดงผลการเรยี นรู กจิ กรรมท่ี ๑ ใหค้ รผู ูส้ อนเปดิ ซดี ี (CD) เกีย่ วกับหลักการบรรเลงดนตรไี ทยใหน้ กั เรียนชม จากนัน้
กจิ กรรมท่ี ๒ ใหน้ ักเรียนฝกหดั เคาะจังหวะตาม
1. ผลการสรปุ สาระสําคญั เกีย่ วกบั ใหน้ ักเรียนแบง กลุม กลุมละ ๕ คน เลอื กเคร่อื งดนตรีท่ีช่นื ชอบมากลุมละ ๑ ชิน้
การขับรอ งเพลงไทย กจิ กรรมที่ ๓ แล้วฝกปฏิบัติจนคลอง โดยมีครูผู้สอนคอยก�ากับดูแล จากนั้นให้แตละกลุมออกมา
บรรเลงดนตรีไทยหนา้ ชนั้ เรียน โดยมีครผู ูส้ อนและเพือ่ นๆ คอยให้คะแนน
2. ผลการสรุปสาระสําคัญเกี่ยวกับ ใหน้ กั เรียนตอบคา� ถามตอไปน�้
การบรรเลงดนตรีไทย ๑. หลักการขับร้องและบรรเลงดนตรไี ทยท่ีส�าคัญมีอะไรบา้ ง
๒. เทคนิคในการขับร้องและบรรเลงดนตรีไทย มีความส�าคัญตอผู้เรียนดนตรีไทย
3. ผลการสรุปสาระสําคัญเก่ยี วกับ
หลกั การบรรเลงเครอื่ งดนตรีไทย : ซออู อยางไร
๓. การประเมนิ ความสามารถทางดนตรี หลงั จากการฝก ปฏบิ ตั ิ ควรประเมนิ ในดา้ นใดบา้ ง
4. ผลการฝกปฏิบัตซิ ออู
5. ผลการปฏิบัติการขับรองประกอบการเลน ดนตรี การขบั รอ งและบรรเลงดนตรไี ทย มหี ลกั การปฏบิ ตั ทิ นี่ าํ ไปสคู วามเขา ใจและรบั รู

(ซอดวง หรอื ขลยุ เพียงออ) ในเพลงลาวคาํ หอม คุณคาของดนตรีไทยไดอยางซาบซ้ึง ซึ่งการเรียนรูเกี่ยวกับหลักการปฏิบัติที่ถูกตอง
หรอื เพลงลาวสวยรวยสองชนั้ รจู กั เทคนคิ ตา งๆ ทจ่ี ะนาํ ไปปรบั ใชก บั การปฏบิ ตั ดิ นตรไี ทย ทงั้ การขบั รอ งและการบรรเลง
6. ผลการสรุปสาระสําคญั เกี่ยวกบั ตลอดจนมกี ารฝกฝนปฏบิ ตั ิอยา งตอ เนื่อง ก็จะทาํ ใหผูเรียนสามารถขับรอ งและบรรเลง
การประเมนิ ความสามารถทางดนตรี ดนตรีไทยไดอ ยา งมปี ระสิทธิภาพมากขนึ้

ทั้งนี้ ในการฝกปฏิบัติดนตรีไทย ท้ังการขับรองและการบรรเลง จําเปนตองมี
การประเมินความสามารถทางดนตรีของผูเรียนอยางสมํ่าเสมอดวย เพ่ือจะไดนําผล
การประเมนิ ไปใชป รบั ปรงุ ตนเองในการฝก ปฏบิ ัตดิ นตรไี ทยตอไป

66

แนวตอบ กิจกรรมศลิ ปป ฏบิ ัติ 3.2 กิจกรรมที่ 3
1. การขบั รอ งนอกจากจะตองรองใหถกู ตอ งตามทาํ นอง จังหวะ และเนอ้ื รอ งของเพลงแตละเพลงแลว ผขู บั รอ งจาํ เปน ตองใสเทคนคิ ตา งๆ ในการขับรองเพลงไทยลงไป

ดวย เพอื่ เพ่ิมเสนหความนา สนใจใหก บั เพลงและการบรรเลงดนตรีใหผ ฟู ง ไดรบั อรรถรสน้นั ผบู รรเลงตอ งใชเทคนิคในการบรรเลงท่แี ตกตา งกนั ออกไปตามอารมณเ พลง
2. นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ ไดอยา งอสิ ระ โดยขนึ้ อยูก บั ดลุ ยพนิ จิ ของครผู สู อน
3. ควรประเมนิ ใน 3 ดา น คือ

1) ความถกู ตอ งในการบรรเลงและขบั รอ ง การประเมนิ ความถูกตองในการบรรเลงและขบั รอ งเพลงไทย สามารถแบงการพิจารณาประเมินได 3 ประการ ไดแ ก
ทํานอง จงั หวะ และบทรอ ง

2) ความแมน ยาํ ในการอา นความหมายและสญั ลกั ษณ สามารถพจิ ารณาและประเมนิ ไดจ ากการบรรเลง หรอื ขบั รอ งวา ตรงตามจงั หวะหรอื ไม การบรรเลงซาํ้ หรอื การนบั
เทยี่ วทํานองถกู ตองหรอื ไม เพียงใด บางชว งของบทเพลงอาจมีการบรรเลง หรอื ขบั รองซ้าํ ทาํ นองบางตอนของบทเพลง ผบู รรเลงสามารถดแู ละเขาใจเครื่องหมาย
หรอื สัญลกั ษณน น้ั ไดคลองแคลว ถูกตอ งมากนอ ยเพียงใด ทนั จังหวะเพลงหรอื ไม

3) การควบคมุ คณุ ภาพเสยี งในการขบั รอ งและการบรรเลง สามารถจาํ แนกเปน 2 กลมุ คอื การควบคมุ คณุ ภาพเสยี งในการขบั รอ งและการควบคมุ คณุ ภาพในการบรรเลง

66 คูม อื ครู

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สาํ รวจคนหา อธบิ ายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Explore Explain
Engage Expand Evaluate

เปา หมายการเรยี นรู

1. อาน เขียน รองโนต ไทยและโนต สากลทม่ี ี
เคร่ืองหมายแปลงเสียง

2. ระบุปจ จยั สาํ คัญท่มี อี ทิ ธพิ ลตอ การสรา งสรรค
งานดนตรี

สมรรถนะของผเู รยี น

1. ความสามารถในการสอื่ สาร
2. ความสามารถในการคิด
3. ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี

คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค

1. มีวินัย
2. ใฝเ รยี นรู
3. มงุ ม่ันในการทํางาน

๔ กระตนุ ความสนใจ Engage

หนวยท่ี ครูเปด ซดี ี หรือดวี ดี กี ารแสดงดนตรีสากล
ในรปู แบบตางๆ ใหนักเรยี นชม จากนัน้ ครถู าม
ความรทู ัว่ ไปเก่ยี วกับดนตรีสากล นกั เรยี นวา

ตวั ช้วี ัด การศึกษาวิชาดนตรีสากลใหได • นกั เรยี นเคยชมการแสดงดนตรีสากล
บางหรอื ไม
■ อ่าน เขียน ร้องโน้ตไทย และโน้ตสากลท่ีมีเครื่องหมายแปลงเสียง (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
(ศ ๒.๑ ม.๒/๒) ไดอยา งอิสระ)
■ ระบุปัจจยั สา� คัญท่มี อี ทิ ธิพลตอ่ การสร้างสรรคง์ านดนตรี มีประสิทธิภาพน้ัน ควรมีความรูพ้ืนฐาน
เกี่ยวกับโนต สากล เพอ่ื ท่จี ะไดสามารถอา น • การทจ่ี ะเลนดนตรีสากลใหด ี หรือฟง
(ศ ๒.๑ ม.๒/๓) เขยี น รอ ง และบรรเลงตามโนต สากลไดอ ยา ง ดนตรสี ากลใหเขาใจ นกั เรียนตอ งมที กั ษะ
และความเขา ใจในเรื่องใดบาง
สาระการเรยี นร้แู กนกลาง ถกู ตอ ง นอกจากน้ี ยงั ควรศกึ ษาเกย่ี วกบั ปจ จยั (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
สําคัญท่ีมีอิทธิพลตอการสรา งสรรคง์ านดนตรี ไดอยางอิสระ)
■ เคร่ืองหมายและสญั ลักษณ์ทางดนตรี

- โน้ตสากล (เครื่องหมายแปลงเสยี ง) เทคนคิ และการแสดงออกดานจินตนาการในการ
■ เทคนิคและการแสดงออกในการ สรางสรรค์บทเพลงและการถายทอดเร่ืองราว
ความคิดในบทเพลงดวย เพื่อจะชวยใหสามารถ
- จินตนาการในการสร้างสรรค์บทเพลง ปฏิบัติดนตรีสากลไดอยางมีคุณภาพ เขาใจอารมณ์
- การถา่ ยทอดเรอื่ งราวความคิดในบทเพลง

ของแตละบทเพลงไดอยางลึกซึ้งมากขึ้น อันจะเปน
พ้ืนฐานสําคัญท่ีจะทําใหผูเรียนสามารถพัฒนาความ
สามารถทางดา นดนตรีใหก า วหนาตอ ไปได

เกร็ดแนะครู

การเรยี นการสอนในหนวยการเรียนรูน ี้ ครูควรอธิบายความรูเพิ่มเตมิ ใหกับ
นักเรียนวา “ดนตรีสากล” เปน ดนตรีทช่ี าวตะวนั ตกไดค ดิ คนและสรา งสรรคขึน้
จัดเปน มรดกทางวัฒนธรรมของชาวตะวนั ตกอยา งหน่งึ ซึง่ มกี ารบนั ทึกทาํ นองเพลง
ทเ่ี ปน แบบแผน ดว ยสญั ลกั ษณเ ฉพาะทเี่ รยี กวา “โนต สากล” และใชเ ครอื่ งดนตรสี ากล
ในการบรรเลง ซึง่ ไดรับการพฒั นารูปแบบมาอยา งตอ เนอื่ งจนเปน ที่นิยมกันท่วั โลก
ในปจ จบุ นั ดนตรสี ากลมมี ากมายหลายประเภท มกี ารบกุ เบกิ ทางดนตรี คดิ คน จงั หวะ
ท่ีแปลกใหม ตลอดจนนาํ เทคโนโลยีทที่ นั สมยั มาใชในการพัฒนางานดนตรี ดังนั้น
ในการเรียนรูเรื่องดนตรีสากล นักเรียนจึงตองศึกษาเกี่ยวกับการอาน เขียน
รอ ง โนตสากลทีม่ ีเครอ่ื งหมายแปลงเสยี ง เทคนคิ ในการแสดง การถายทอดเรอื่ งราว
ความคดิ ลงในบทเพลง จนิ ตนาการในการสรา งสรรคบ ทเพลง และสามารถระบปุ จ จยั
สําคัญทมี่ ีอทิ ธพิ ลตอ การสรา งสรรคง านดนตรไี ด

คมู อื ครู 67

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ ความสนใจ Engage

ครูนําภาพเคร่ืองหมายและสัญลักษณท างดนตรี ๑. เคร่ืองหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี
มาใหน กั เรยี นดู จากนนั้ ครถู ามนักเรยี นวา โนต้ สากล คอื เครอื่ งหมายสญั ลกั ษณช์ นดิ หนงึ่ ทป่ี ราชญท์ างดนตรไี ดป้ ระดษิ ฐข์ นึ้ เพอ่ื ใชบ้ นั ทกึ
บทเพลงตา งๆ มใิ หส้ ญู หาย และเพอื่ เผยแพรใ หก้ วา้ งขวางออกไป โนต้ สากลจงึ เปรยี บเสมอื น “อกั ขระ”
• นกั เรยี นสามารถนาํ เครอื่ งหมายและสญั ลกั ษณ ของภาษาดนตรี ผู้เริ่มเลนดนตรีสากลจึงต้องท�าความรู้จักกับเครื่องหมายและสัญลักษณ์ตางๆ
ทางดนตรีมาใชประโยชนไ ดอ ยางไร ในบทเพลงเสียกอน และต้องทบทวนให้แมนย�า ฝกซ้อมเป็นประจ�าอยางสม�่าเสมอจึงจะเกิดผล
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ ซึ่งในระดับช้นั มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๒ น้ี สิ่งทผ่ี ู้เรียนต้องท�าความเข้าใจ คือ เครอ่ื งหมายแปลงเสียง
ไดอ ยา งอสิ ระ) ๑.๑ เคร่ืองหมายแปลงเสียง

สาํ รวจคน หา Explore เคร่อื งหมายแปลงเสยี ง คือ เครือ่ งหมายท่ีใช้แปลงเสยี งตัวโน้ตใหส้ ูงขึน้ หรือต่�าลงกวา ปกติ
ครงึ่ เสยี ง ตามปกติใชเ้ ขยี นไวห้ นา้ ตวั โนต้ ทต่ี อ้ งการแปลงเสยี ง ซง่ึ นอกจากเสยี งปกตทิ เ่ี รารจู้ กั กนั ดี
ใหนกั เรยี นแบงกลมุ ออกเปน 2 กลุม ใหน กั เรยี น ทั้ง ๗ เสียงบนลมิ่ นิว้ สขี าวของเครื่องคยี ์บอรด์ แล้ว ยงั มลี ่มิ นิ้วสดี า� บนคยี ์บอรด์ อีก ๕ เสยี งที่ควร
ศกึ ษา คน ควา หาความรเู พม่ิ เตมิ เกย่ี วกบั เครอื่ งหมาย รู้จกั ชื่อ ซึง่ เม่ือจะเขยี นตัวโนต้ แทนจ1ะใชเ้ ครื่องหมายแปลงเสยี ง ๒ ชนิดนเ้ี ข้าชวย คือ
และสัญลกั ษณทางดนตรี จากแหลง การเรียนรูตา งๆ
เชน หอ งสมดุ โรงเรียน หองสมดุ ชุมชน อินเทอรเ นต็ ๑) เครอื่ งหมายชารป (Sharp, #) เปน็ เครอ่ื งหมายแปลงเสยี งทท่ี า� ใหต้ วั โนต้ มรี ะดบั
เปนตน ในหวั ขอที่ครกู ําหนดให ดงั ตอไปน้ี
เสียงสงู ขึ้นกวา ปกตคิ ร่งึ เสยี ง 2
กลุม ท่ี 1 เคร่ืองหมายแปลงเสยี ง
กลมุ ท่ี 2 การฝกอาน เขยี น และรองโนต สากล ๒) เครอ่ื งหมายแฟลต(Flat,í) เปน็ เครอื่ งหมายแปลงเสยี งทที่ า� ใหต้ วั โนต้ มรี ะดบั เสยี ง

ทมี่ ีเคร่ืองหมายแปลงเสียง ต�่าลงกวาปกติคร่งึ เสียง

อธบิ ายความรู Explain

ใหน กั เรยี นกลมุ ที่ 1 ทไี่ ดศ กึ ษา คน ควา หาความรู C# D# F# G# A#
เพม่ิ เตมิ เกย่ี วกบั เครอื่ งหมายและสญั ลกั ษณท างดนตรี Dí Eí Gí Aí Bí
สง ตวั แทน 2 - 3 คน ออกมาอธบิ ายความรใู นหวั ขอ
เครื่องหมายแปลงเสียง ตามท่ไี ดศกึ ษามา CD E FGAB C
หนา ชน้ั เรยี น จากน้นั ครูถามนกั เรยี นวา

• เครื่องหมายแปลงเสียงมีความสําคญั
ตอ ดนตรีสากลอยา งไร
(แนวตอบ เปนสัญลักษณทางดนตรีที่ใชบนั ทกึ
เพ่อื ใหร ะดบั เสียงของโนตตวั นั้นเปล่ยี นแปลง
ไปจากระดบั เสียงเดมิ )

ขอ้ สงั เกต : ลม่ิ นวิ้ สขี าวทมี่ รี ะยะเสยี งหา งกนั ครงึ่ เสยี งอยแู ลว้ โดยธรรมชาติ คอื E กบั F และ B กบั C
6๘

นักเรียนควรรู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ปแลก1ะตอิ ชCยาู รวป21างถเคาใรสื่อหงหนมาโานยตชตารัวปใดจจะะททาํ ใาํ หใหไ ดโ นโ นต ตตัวนF#น้ั มแเี สลยีะงสCูง#ขึ้นม21ีคเา สเสยี ยีงงเสชงู น กวโานโตนตF
ขอใดอธิบายความหมายของเครอ่ื งหมายแปลงเสยี งไดอ ยา งถูกตอง
1. เคร่ืองหมายทใี่ ชแปลงเสียงตัวโนตใหเสียงคงที่อยเู สมอ
2. เครอื่ งหมายที่ใชแปลงเสียงตวั โนต ใหต าํ่ กวาปกตคิ รึง่ เสียง
3. เครื่องหมายทีใ่ ชแปลงเสียงตัวโนต ใหส ูงกวาปกติคร่ึงเสียง
4. เครอื่ งหมายทใ่ี ชแ ปลงเสียงตัวโนต ใหส งู หรือต่าํ ลงกวา ปกตคิ รึ่งเสยี ง

FC FC วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 4. เพราะเปนสญั ลกั ษณท างดนตรีทใ่ี ชเขยี น

2 12Dแฟเวสาลยีงตงเคถรา ่ือใงสหห มนาา ยโนแฟต ตลตวั ใจดะจทะาํ ทใาํหใไหดโ โ นนต ตตGวั นนั้แมลเีะสDยี งตมา่ํ คี ลางเส21ียเงสตยี า่ํงกเวชา น โนโตนปต กGติ กาํ กับหนาตวั โนต หรอื หลงั กญุ แจประจําหลกั เมื่อตองการแปลงเสยี ง
และ ใหสงู ขึ้น หรือตํ่าลง หรอื กลับมาเปนเสียงปกติเหมอื นเดมิ
อยู

GD GD

68 คมู ือครู

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

เครอ่ื งหมายแปลงเสียงมีประโยชน์ ๒ ประการ คอื 1. ครสู ุม นักเรยี น 2 - 3 คน ใหตอบคาํ ถาม
๑. เครอ่ื งหมายแปลงเสยี งทที่ า� หนา้ ทเี่ ฉพาะกจิ เรยี กวา “เครอ่ื งหมำยจร” ใชส้ า� หรบั ดงั ตอ ไปน้ี
• ภาพนีค้ อื เครือ่ งหมายชนิดใด
แตงท�านองเพลงทีต่ ้องการความแปลกใหม หรอื ความละเอยี ดของเสยี งในบางชว ง

ตัวอย่าง บางช่วงของเพลงสายทิพย

3

พรา�่ เพ้อ หวั ใจ ละ เมอ ร�า พัน (แนวตอบ เคร่อื งหมายประจาํ หลกั นยิ มใชก นั
เปนอยา งมากสาํ หรับการบันทึกระดบั เสียง
๒. เครอื่ งหมายแปลงเสยี งทที่ า� หนา้ ทถ่ี าวร จะอยดู า้ นหลงั เครอ่ื งหมายกญุ แจเสยี ง ของเครอ่ื งดนตรี หรอื เสยี งรอ งทม่ี รี ะดบั กลาง
หรอื เคลฟในรปู ของเครอ่ื งหมายประจา� กญุ แจเสยี ง ซง่ึ เครอ่ื งหมายแปลงเสยี งถาวรน้ีใชบ้ งั คบั เฉพาะ หรือระดับสงู โดยทวั่ ไปจะเรียกวา
เสยี งท่ีกา� หนด เพอ่ื ให้ทราบวา เพลงดังกลาวอยูในบนั ไดเสยี งใดและเสยี งใดถูกแปลงเสยี งบ้าง “กญุ แจซอล” ในการเขยี นกุญแจซอล
หัวกุญแจจะวางคาบเสนที่ 2 ของบรรทดั
ตวั อยา่ ง บางชว่ งของเพลงค่านาํ้ นมในบนั ไดเสียงเอฟ เมเจอร (F Major) 5 เสน โนตทุกตัวทีค่ าบอยูบนเสน ท่ี 2
ของบรรทดั 5 เสน จะมเี สียงเดียวกบั
แม น้ี มี บุญคุณอนั ใหญ หลวง แมเฝา หวง ชื่อกญุ แจ คือ “ซอล”)
• เพลงท่อี ยใู นบนั ไดเสยี งซเี มเจอร (C Major)
ตัวอยา งนี้ใชเ้ สียงตอ ไปน้ีในการแตง เพลง จะใชเ ครอื่ งหมายแปลงเสยี งไดห รอื ไม ถา ได
ควรจะเปน เครื่องหมายแปลงเสียงชนิดใด
F GA B C DE F (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
1 23 45 67 8 ไดอ ยา งอิสระ)
2. ใหน กั เรยี นศกึ ษาเรอ่ื งประโยชนข องเครอ่ื งหมาย
ตัวอย่าง บางชว่ งของเพลงคา่ นาํ้ นมในบันไดเสยี งจี เมเจอร (G Major) แปลงเสยี ง จากในหนงั สอื เรียน หนา 69
จากน้ันครูถามนักเรียนวา
แม นี้ มี บญุ คณุ อันใหญ หลวง แมเ ฝา หวง 69 • เคร่ืองหมายแปลงเสียงมีประโยชนใ นดา นใด
(แนวตอบ ทําหนา ทเี่ ฉพาะกิจทเ่ี รียกวา
ตัวอยางนี้ใชเ้ สยี งตอ ไปนี้ในการแตงเพลง “เครอื่ งหมายจร” ใชส าํ หรบั แตง ทาํ นองเพลง
ทีต่ อ งการใหเ กดิ ความแปลกใหม หรือสรา ง
G AB CD EF G ความละเอียดลออของเสียงในบางชวง
1 23 45 67 8 และทาํ หนา ที่ถาวร ซึง่ จะอยดู านหลังของ
กญุ แจเสียง หรือเคลฟในรปู เคร่ืองหมาย
ประจํากุญแจเสียง จะใชบังคับเฉพาะเสียง
ท่ีกําหนด เพื่อใหทราบวาเพลงดงั กลาวอยูใน
บนั ไดเสยี งใดและเสยี งใดท่ถี กู แปลงเสียง)

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกร็ดแนะครู

จากภาพหมายถงึ เครอ่ื งหมายใด ครูควรอธบิ ายความรูเพิม่ เตมิ เกย่ี วกบั เคร่ืองหมายแปลงเสยี ง คือ เนเจอรร ลั
1. เครื่องหมายชารป ถา ใสห นา โนต ใดจะทําใหโนตตัวนน้ั กลับคนื เปน เสียงเดมิ
2. เคร่อื งหมายแฟลต
3. เครอ่ื งหมายเนเจอรรลั GG GG
4. เครอื่ งหมายดบั เบลิ ชารป

วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะเปน เครือ่ งหมายดบั เบลิ ชารป ดบั เบิลชารป ถาใสห นาโนตใดจะใหโนต น้นั มีเสยี งสูงข้นึ 1 เสยี ง เชน โนต F
วางเครือ่ งหมายดบั เบลิ ชารป จะทําใหไ ดโ นต G
(Double Sharp) จะมรี ะดับเสยี งสูงข้นึ 2 ครึ่งเสยี ง ซงึ่ เทียบเทา กบั
การยกขึ้นหน่ึงขั้นเสียง เขยี นแทนดวยสญั ลักษณ พบไดในโนต เพลง F /G C /D F /G C /D
ที่มีการปรับคยี ด นตรี

ดบั เบิลแฟลต ถาใสหนา โนตใดจะทําใหโนตนั้นมเี สียงลดลง 1 เสยี ง เชน
โนต A วางเครื่องหมายดับเบลิ แฟลตจะทาํ ใหไ ดโ นต G

G /F D /C G /F D /C

คมู อื ครู 69

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

1. ใหน กั เรยี นกลมุ ที่ 2 ทไี่ ดศ กึ ษา คน ควา หาความรู ๑.๒ การฝก อ่าน เขียน และร้องโน้ตสากลท่ีมเี ครือ่ งหมายแปลงเสียง
เพ่มิ เตมิ เกีย่ วกับเครื่องหมายและสัญลักษณ การฝกอาน เขียน และร้องโน้ตสากลท่ีมีเครื่องหมายแปลงเสียงที่ผู้เรียนควรศึกษาไว้เป็น
ทางดนตรี สง ตัวแทน 2 - 3 คน ออกมาอธิบาย
ความรูในหัวขอการฝก อาน เขยี น และรองโนต พนื้ ฐาน จะประกอบไปด้วยเรื่องตางๆ ดงั นี้
สากลที่มีเครอื่ งหมายแปลงเสียง ตามท่ีได
ศกึ ษามาหนา ชน้ั เรยี น จากนนั้ ครถู ามนกั เรยี นวา ๑) เสียงปกติ
• เพราะเหตุใดดนตรีสากลทั่วโลกจึงสามารถ
บรรเลงทาํ นองดนตรเี พลงเดยี วกนั ไดเ หมอื นกนั CDE F GABC
ทง้ั ๆ ท่พี ดู กันคนละภาษา
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเหน็ การอาน CD E F G A B C
ไดอยางอสิ ระ) การเขยี น (ซ)ี

2. ใหน ักเรยี นศกึ ษาแผนผงั โนตสากลที่มี การร้อง โด เร มี ฟา ซอล ลา ที โด
เครือ่ งหมายแปลงเสยี ง จากในหนังสือเรยี น
หนา 70 - 71 จากนัน้ ครูถามนักเรียนวา ๒) เครอื่ งหมายแปลงเสียงชารป (#)
• จากภาพทน่ี ักเรียนไดศึกษาน้ันมีความ
แตกตางกนั อยางไร การอาน (ซีชาร์ป) F# G# A#
(แนวตอบ มีความแตกตางกัน คอื C# D#
ถา มตี ดิ เครอื่ งหมายชารป จะเปลยี่ นระดบั เสยี ง F# G# A#
ของตัวโนต ใหส งู ข้นึ กวา ปกตอิ ีกคร่ึงเสยี ง C# D#
และถา มตี ดิ เครอ่ื งหมายแฟลตจะเปลยี่ นระดบั
เสยี งของตัวโนตใหตาํ่ กวาปกตอิ ีกครึ่งเสียง)

CDE F GABC

การเขียน

การรอ้ ง โด เร ฟา ซอล ลา

ใหร้ ้องเปน็ เสยี งท่ีสูงกวาปกติครึ่งเสยี ง

๗0

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครคู วรเชิญวิทยากรท่มี ีความเชย่ี วชาญในเรอ่ื งดนตรีสากล มาอธิบายเพ่มิ เติม
เกย่ี วกบั เครอ่ื งหมายและสญั ลกั ษณท างดนตรี ในหวั ขอ การฝก อา น เขยี น และรอ งโนต - ถา ตองการเปลีย่ นระดับเสยี งของตัวโนต ใหต่ําลง 1 เสยี ง ควรใชเ คร่ืองหมาย
สากลทมี่ ีเครือ่ งหมายแปลงเสยี ง พรอ มทั้งสาธิตการอาน เขยี น และรอ งโนตสากลท่ีมี ประเภทใด
เครอ่ื งหมายแปลงเสยี งใหน กั เรยี นดู จากนน้ั ครเู ปด โอกาสใหน กั เรยี นไดซ กั ถามในสง่ิ ท่ี
สงสัยและแสดงความคิดเหน็ ซงึ่ จะทําใหน ักเรียนมคี วามรู ความเขาใจในเร่ือง 1. แฟลต
เครือ่ งหมายและสัญลักษณท างดนตรี ในหัวขอ การฝก อา น เขียน และรองโนต สากล 2. ชารป
ทมี่ ีเครือ่ งหมายแปลงเสยี งไดด ียง่ิ ขึน้ 3. ดบั เบิลแฟลต
4. ดับเบิลชารป
มมุ IT
วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 3. เพราะเครอื่ งหมายแปลงเสยี งที่เรียกวา
นักเรยี นสามารถศึกษา คนควา เพิม่ เติมเก่ยี วกบั เครื่องหมายแปลงเสยี ง
ไดจาก http://www.vichakarn.triamudom.ac.th ดับเบิลแฟลตเมื่อนํามาวางหนาตัวโนตจะทาํ ใหร ะดับเสียงของตัวโนตตํา่ ลง
1 เสียง

70 คูมือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

๓) เครอ่ื งหมายแปลงเสยี งแฟลต (í) 1. ใหน กั เรียนศึกษาเนื้อเพลงและแผนผังโนต
(ดีแฟลต) เพลงชะตาชวี ติ จากในหนังสือเรยี น
หนา 71 - 72
การอาน Dí Eí Gí Aí Bí
2. ครเู ปด ซดี ี หรอื ดวี ดี เี พลงชะตาชวี ติ ใหน กั เรยี นฟง
Dí Eí Gí Aí Bí และสาธติ วธิ กี ารขับรองเพลงชะตาชีวติ
เพลงไทยสากลทีม่ เี ครื่องหมายแปลงเสยี ง
CDE F GABC ท่ถี กู ตองใหนกั เรยี นฟง พรอ มทงั้ ใหนกั เรียน
ฝกปฏิบตั ติ าม จากนนั้ ครสู มุ นักเรียน 2 - 3 คน
การเขยี น ออกมาสาธิตวธิ ีการขับรองเพลงชะตาชวี ิต
ทีถ่ กู ตองใหเ พ่ือนชมหนา ชัน้ เรยี น โดยมีครู
การร้อง เร มี ซอล ลา ที เปน ผูคอยช้ีแนะความถกู ตอง

ใหร้ อ้ งเปน็ เสยี งท่ตี �่ากวา ปกติครงึ่ เสยี ง 3. ใหนกั เรยี นแบง กลุม กลุมละ 5 - 6 คน
ครสู าธติ วธิ กี ารอา นโนต เพลงชะตาชวี ติ ทถี่ กู ตอ ง
๔) ตัวอยางเพลงไทยสากลที่มเี ครือ่ งหมายแปลงเสยี ง ไดแ้ ก ใหนักเรียนดู จากนนั้ ใหน กั เรียนฝก ปฏิบัติตาม
แลวใหนักเรียนแตล ะกลมุ ผลัดกันออกมาสาธิต
เพลงชะตาชวี ิต1 วธิ กี ารอา นโนต เพลงชะตาชวี ติ ทมี่ เี ครอื่ งหมาย-
แปลงเสยี งท่ีถกู ตอ งใหเพือ่ นชมหนาช้ันเรยี น
ทำ� นอง : พระบำทสมเดจ็ พระปรมินทรมหำภมู พิ ลอดุลยเดช โดยมคี รเู ปน ผูค อยชแี้ นะความถูกตอ ง
ค�ำรอง : พระเจำวรวงศเธอ พระองคเจำจกั รพนั ธเ พญ็ ศิริ และ ศ.ดร. ประเสริฐ ณ นคร

นก น้อยคล้อยบนิ มา เดยี ว ดาย คิด คิด มิ วาย กงั วล ให้

หมน ฤ ทัย หมอง ขาดมวลมิตร ไร้ คน ส นทิ คู เคียง ครอง

หลง ใหล หมายปอง คน ปรา นี ขาด เรอื น แหลง พกั พา� นกั นอน

ขาด ญาติ บิ ดร และนอ้ งพ่ี บาปกรรม คง มี จ�า ทน ระ ทม

๗๑

กจิ กรรมสรา งเสรมิ นกั เรยี นควรรู

ใหน ักเรยี นวเิ คราะหค วามหมายของเนอ้ื เพลงชะตาชีวติ และเขยี น 1 เพลงชะตาชวี ิต หรอื H.M. Blues บทเพลงพระราชนพิ นธลาํ ดับที่ 5 ของ
บรรยายความรสู ึกท่ีไดรบั จากการฟง เพลง ลงกระดาษรายงาน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ให
นาํ สงครผู สู อน พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจา จกั รพันธเ พญ็ ศริ ิ ทรงพระนพิ นธค าํ รอ งภาษาองั กฤษ
สวนคาํ รองภาษาไทย ทรงพระกรุณาโปรดเกลา ฯ ใหศาสตราจารย ดร.ประเสริฐ
กจิ กรรมทาทาย ณ นคร เปน ผูประพนั ธ เพลงชะตาชีวติ เปน เพลงเดียวทที่ รงพระราชนพิ นธในแบบ
บลูสแ ทๆ โดยไมม สี เกลอ่นื มาปะปน แตเมื่อนาํ มาบรรเลงในวงบกิ แบนด (Big Band)
ใหนกั เรยี นท่มี ีความสนใจในการขับรอ งเพลง ออกมาสาธิต จะบรรเลงใหเ รว็ และกระชับขน้ึ โดยบรรเลงแบบบลสู ส วงิ คอื นาํ เอาจงั หวะสวิงของ
วิธกี ารขบั รอ งเพลงชะตาชวี ิตใหเ พ่ือนชมหนาชน้ั เรียน แจสมาผสมกบั บลูส
โดยมคี รเู ปน ผคู อยชีแ้ นะความถกู ตอ ง
มมุ IT

นกั เรยี นสามารถฟง เพลงชะตาชีวติ ไดจ าก http://www.youtube.com
โดยคนหาจากคาํ วา เพลงชะตาชีวติ

คูม อื ครู 71

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา อธิบายความรู ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขา าใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain
Engage Explore Expand Evaluate

ขยายความเขา ใจ E×pand

1. ใหนกั เรยี นรว มกนั สรุปสาระสําคัญเกยี่ วกบั ทอ้ งฟา สายนั ห์ ตะวัน เลอื น_____________________________แสงลับ นบั วัน จะเตอื น ให้
เครอื่ งหมายและสญั ลกั ษณท างดนตรี
ลงกระดาษรายงาน นาํ สงครูผสู อน ใจ ต้อง ขืน่ ขม____________หาก เยน็ ลง ฟา คง ยง่ิ มดื ย่งิ ตรอม ตรม
ชี วติ ระทม เพราะรอมา_______________________________จวบจนั ทรแ์ จมฟาน ภาผอ ง
2. ใหนกั เรยี นฝกขบั รองเพลงชะตาชวี ติ ฝก ปฏบิ ัติ
จนเกดิ ความชาํ นาญ จากน้นั ออกมาสาธิตวธิ ี
การขบั รองเพลงชะตาชวี ิตที่มเี ครือ่ งหมาย-
แปลงเสยี งใหเพื่อนชมหนา ชัน้ เรียน โดยมีครู
เปน ผคู อยชี้แนะความถกู ตอ ง

ตรวจสอบผล Evaluate

1. ครพู จิ ารณาจากการสรุปสาระสําคัญเกยี่ วกับ เฝา มอง ใหเ้ ดอื น ชบุ วญิ ญาณ์ สักวันบุญมา ชะ ตา คง ดี
เครอื่ งหมายและสญั ลักษณท างดนตรี
ของนกั เรียน กิจกรรม ศิลปปฏิบตั ิ ๔.๑

2. ครูพจิ ารณาจากการขับรอ งเพลงชะตาชีวิต
ของนกั เรยี น

กจิ กรรมท่ี ๑ ให้นักเรียนแบงกลุม กลุมละ ๕ คน ลองฝกหัดบันทึกโน้ตเพลงและเน้�อร้อง
กิจกรรมที่ ๒ เพลงทม่ี เี ครอ่ื งหมายแปลงเสยี งลงในกระดาษรายงาน สง ครผู สู้ อน
จากกจิ กรรมท่ี ๑ ใหน้ กั เรยี นแตล ะกลมุ รอ้ งเพลงตามทบ่ี นั ทกึ พรอ้ มกนั หลายๆ รอบ
จนคลอ ง จากนน้ั ออกมารอ้ งใหเ้ พอ่ื นๆ ฟงั หนา้ ชน้ั เรยี น

เกร็ดศลิ ปเกรด็ ศิลป การแสดงเพลงพระราชนพิ นธ 
“H.M.Blues ชะตาชวี ติ ” ครง้ั แรก
วันคล้ายวันพระราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ครบ ๒๐ พรรษา เมื่อปี
พ.ศ. ๒๔๙๐ ข้าราชการ นักเรียน และคนไทยในประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ร่วมกันจัดงานเฉลิมฉลองติดต่อกัน
หลายวนั ซงึ่ ในวันเสารท์ ี่ ๖ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๔๙๐ ได้มีการตั้งวงเลน่ ดนตรที ี่พระต�าหนักวลิ ลาวฒั นา พระองค์
ทรงร่วมทรงดนตรีด้วย โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ
ขบั รอ้ งเพลงพระราชนพิ นธเ์ พลงใหม่ H.M.Blues เนอื้ เพลงมใี จความวา่ “คนอนื่ ๆ ทไี่ มไ่ ดเ้ ลน่ ดนตรตี า่ งกอ็ มิ่ หนา�
ส�าราญกนั แต่พวกเราท่กี า� ลังเล่นดนตรตี ่างกห็ วิ โหย และไม่มแี รงจะเล่นต่อไปอกี แล้ว” และให้ผู้ฟงั ทายช่ือเพลง
พระราชนพิ นธ์ H.M.Blues วา่ H.M. แปลวา่ อะไร ซงึ่ ผทู้ จ่ี ะทายตอ้ งซอ้ื กระดาษสา� หรบั เขยี นคา� ทายใบละครง่ึ ฟรงั ซ์
วงดนตรกี บ็ รรเลงเพลงใหผ้ รู้ ว่ มงานเตน้ รา� ตลอดเวลา โดยไมห่ ยดุ พกั ระหวา่ งเลยี้ งอาหารวา่ งตอนดกึ สรปุ วา่ ในงาน
ไม่มผี ู้ใดทายชื่อถกู เลยสักคนเดยี ว ถอื ได้ว่าในคร้งั นน้ั เป็นการแสดงเพลงพระราชนิพนธ์ H.M.Blues ชะตาชวี ิต
๗๒ เป็นครั้งแรก

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครูควรอธบิ ายความรูเพมิ่ เติมเกีย่ วกับเพลงพระราชนิพนธวา เปน เพลงที่
พระมหากษัตริยท รงพระราชนพิ นธขึน้ มที ้ังเพลงบรรเลงและเพลงทม่ี ีเนือ้ รอ ง บทเพลงในขอใด ไม จดั เปนเพลงพระราชนพิ นธในพระบาทสมเดจ็
เชน เพลงไทยรวมกาํ ลงั เปน ตน ซ่งึ พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจา อยหู วั พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช
(รชั กาลที่ 6) ทรงพระราชนพิ นธทํานอง ทรงพระกรุณาโปรดเกลา ฯ ให
นายนารถ ถาวรบตุ ร เปน ผูแ ตงเนอ้ื รอ ง สว นเพลงที่พระมหากษัตริยทรง 1. เพลงคํา่ แลว
พระราชนพิ นธท ัง้ เนอื้ รอ งและทาํ นอง เชน เพลงพรปใหม เพลงเราสู เปนตน 2. เพลงภิรมยร กั
เปน เพลงทพี่ ระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช 3. เพลงเกาะในฝน
ทรงพระราชนพิ นธข้ึน เพลงพระราชนิพนธส ว นใหญจะเปน เพลงปลกุ ใจ 4. เพลงฟลอรเ ฟอ งฟา
เพลงชมธรรมชาตแิ ละเพลงเตอื นสติ
วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะเพลงฟลอรเฟอ งฟา จดั เปนเพลง

ประเภทสุนทราภรณ ซ่ึงเปน เพลงทน่ี ยิ มนํามาใชใ นการเตน ลลี าศ
เพลงสุนทราภรณ เปนเพลงทีเ่ กิดข้นึ จากการประพันธเพลงของวงดนตรี
ทม่ี ชี อ่ื วา “วงสุนทราภรณ”

72 คมู ือครู

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ ความสนใจ Engage

๒. ปจ จัยสําคัญท่มี ีอทิ ธพิ ลตอ การสรา งสรรค์ผลงานดนตรี ครูชักชวนนกั เรียนสนทนาเกี่ยวกับปจ จัย
การสรา้ งสรรคผ์ ลงานดนตรี เปน็ งานทเี่ กดิ ขนึ้ จากวตั ถปุ ระสงคต์ า งๆ กนั ไป เชน เพอื่ ใชใ้ นพธิ กี รรม ทมี่ อี ทิ ธิพลตอ การสรา งสรรคผ ลงานดนตรี
ตามความเชือ่ และศาสนา เพื่อใช้ในกจิ กรรมทางสงั คม เพ่อื การแสดงละคร ภาพยนตร์ หรอื เพอ่ื จากน้นั ครูถามนกั เรยี นวา
ธรุ กจิ การพาณชิ ย์ นอกจากนี้ ยงั มกี ารสรา้ งสรรค์
ผลงานดนตรีท่ีเกิดข้ึนจากการจินตนาการของ • เพราะเหตใุ ดดนตรจี งึ ตอ งมกี ารเปลย่ี นแปลง
ศลิ ปิน หรือผ้ปู ระพนั ธเ์ พลงเอง โดยมิได้มีวตั ถ-ุ (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ประสงค์ใดๆ เพยี งดา� เนนิ ไปตามอารมณท์ เี่ กดิ ขนึ้ ไดอ ยางอิสระ)
เชน บทเพลงทสี่ ะทอ้ นความรัก ความงามของ
ธรรมชาติ ความเศรา้ โศก เป็นต้น ทั้งนี้ ผลงาน • นกั เรยี นคดิ วา บทเพลงทเ่ี กดิ ขนึ้ ในอดีต
การสรา้ งสรรคด์ งั กลาว เม่ือนา� ออกมาเสนอตอ และในปจจบุ นั มคี วามแตกตา งกันอยางไร
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอยางอสิ ระ)

นักฟังเพลงแล้ว ช้ินงานเหลานั้นอาจได้รับการ สาํ รวจคน หา Explore

ยอมรับและพัฒนาไปสูความเป็นสมบัติรวมกัน ใหนักเรยี นศึกษา คน ควา หาความรูเพิม่ เตมิ
ของผู้คนในสังคมตอไปได้ ปัจจัยส�าคัญที่มี เก่ยี วกบั ปจ จยั ทมี่ ีอทิ ธพิ ลตอการสรา งสรรค
อทิ ธพิ ลตอ การสรา้ งสรรคผ์ ลงานดนตรแี บง ออก การร้องเพลงในโบสถ์ เป็นพัฒนาการเร่ิมแรกของดนตรี ผลงานดนตรี จากแหลง การเรยี นรูตางๆ เชน
เป็น ๒ ลกั ษณะ ดังน้ี สากลที่ทวั่ โลกรจู้ กั และยอมรบั หองสมุด โรงเรียน หองสมุดชุมชน อินเทอรเ น็ต
เปน ตน ในหัวขอ ที่ครกู าํ หนดให ดังตอ ไปน้ี
๑) ปจ จัยภายใน หมายถงึ อารมณ์ ความรสู้ กึ นึกคิด และจินตนาการทสี่ ง ผลตอ การ
สร้างสรรค์ผลงานดนตรี เชน ความรู้สึกรกั ชอบ โกรธ เกลยี ด เศร้าโศก เคารพบูชา ความเชื่อ 1. จินตนาการในการสรา งสรรคบ ทเพลง
และความศรทั ธา เปน็ ตน้ ซง่ึ นกั ดนตรี หรอื ผปู้ ระพนั ธเ์ พลงเปน็ ผรู้ วบรวม “ควำมรสู กึ นกึ คดิ ” ของตน 2. การถา ยทอดเรือ่ งราวความคดิ ในบทเพลง

ที่มีตอสิ่งตางๆ มาเป็นต้นทุนทางการปรุงแตงดนตรีให้เป็นไปตามน้ัน และเมื่อความรู้สึกนึกคิด อธบิ ายความรู Explain
ซ่ึงมคี วามส�าคญั ตอ การสร้างจินตนาการมาผสมกับอารมณแ์ ละประสบการณข์ องศลิ ปินแล้ว ยอ ม
จะกอ ให้เกิดผลงานดนตรที ีม่ ีความไพเราะและมคี ุณคา
งานประพนั ธเ พลง คอื งานสรา้ งสรรคศ์ ลิ ปะของเสยี งและถอ้ ยคา� ภาษาใหป้ รากฏออกมา ครสู ุมนกั เรยี น 2 - 3 คน ใหตอบคาํ ถาม
ดงั ตอ ไปน้ี
อยางงดงาม นาพึงชม และเกิดอารมณ์สะเทือนใจ อารมณ์สะเทือนใจถือเป็น “หัวใจ” ของการ
สรา้ งสรรคผ์ ลงานศลิ ปะ เพราะบทเพลงใดๆ แมจ้ ะแตง ไดถ้ กู ตอ้ งตามหลกั ไวยากรณเ์ พลงแลว้ กต็ าม • ถานักเรยี นตอ งการแตงเพลงทมี่ เี นอ้ื หา
แตถ ้าขาดอารมณส์ ะเทือนใจในบทร้อง ก็เรยี กไดว้ าเพลงบทนน้ั ยงั ขาดวรรณศิลป เกีย่ วขอ งกับความรกั นักเรยี นควรเลอื กใช
ปจจัยใดมาเปน แนวทางในการสรา งสรรค
๒) ปจ จยั ภายนอก ไดแ้ ก สังคมและวัฒนธรรม ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี พธิ ีกรรม ผลงาน
(แนวตอบ ปจจัยภายใน เพราะเปนการ
สภาพทางภมู ศิ าสตร์ ประวตั ิศาสตร์ คา นยิ ม การเมือง การปกครอง การศกึ ษา เศรษฐกิจ และ สรา งสรรคบทเพลงทแี่ สดงใหถึงอารมณ
ภยั ธรรมชาติ เนอื่ งจากสงั คมจะประกอบไปดว้ ยผคู้ นทอี่ ยรู ว มกนั มคี วามสมั พนั ธก์ นั ภายใตก้ ฎเกณฑ์ ความรูส กึ นึกคิด และจินตนาการที่สง ผล
ระเบียบแบบแผนรวมกัน แตละสังคมจึงมีลักษณะเฉพาะที่บงบอกถึงเอกลักษณ์ วิถีของการ ตอ การสรา งสรรคงานดนตรี เชน ความรัก
ความชอบ โกรธ เกลยี ด เปน ตน)
๗๓

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETิด เกร็ดแนะครู

ขอ ใดเปนการประพันธเพลงข้ึนจากปจ จัยภายนอก ครคู วรแนะนาํ นกั เรียนเก่ียวกับวิธีการสรางสรรคผ ลงานดนตรอี ยา งงายๆ วา
1. นกั ประพันธเพลงแตง เพลงที่แสดงออกถึงความจงรกั ภกั ดี การสรา งสรรคผลงานดนตรมี ีวิธีปฏิบตั ิไดห ลากหลายวธิ ี ข้ึนอยูกบั ความรพู ้นื ฐาน
ดา นดนตรีและการนาํ มาประยกุ ตใชใหเ กดิ ประโยชน ซง่ึ นักเรยี นสามารถสรางสรรค
ตอพระมหากษตั ริย ผลงานทางดนตรีไดโดยใชวิธีการงายๆ ไมซับซอ น เชน
2. นักประพันธเ พลงไมสมหวงั ในความรัก จึงแตง เพลงเกย่ี วกับความรกั
1. ขีด เขยี น ระบายสตี ามจังหวะของดนตรี ซ่ึงจะทําใหไ ดภาพเขยี นทแ่ี ปลกตา
ท่ีผิดหวงั ตามลลี าของจงั หวะดนตรี
3. นกั ประพันธเพลงรสู ึกมคี วามทุกขใ จ เพราะชวี ติ ไมมคี วามสขุ
2. ประดิษฐเ ครื่องดนตรีจากวสั ดุทอ งถ่นิ ซึ่งจะไดเ ครือ่ งดนตรที ่ีใหเสียงแปลกๆ
จงึ แตง เพลงเศรา ขน้ึ เชน การนําเอาฝาน้าํ อัดลมมาทําเปน เครือ่ งเคาะจงั หวะ เปนตน
4. นักประพนั ธเพลงรสู ึกโกรธแคนบคุ คล จึงแตงเพลงลอเลียนบคุ คล
3. ประดิษฐท า ทางประกอบเพลง โดยอาจประดษิ ฐใ ชก ับหลายๆ เพลง
ในทางทีไ่ มด ี ซึ่งนอกจากจะไดความสนุกสนานแลว ยังฝกกระบวนการคดิ สรา งสรรคอ ีกดวย

วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 1. เพราะเปน การแตงเพลงทนี่ าํ ปจ จัยภายนอก 4. แตงเพลงอยางงายๆ โดยนําเอาทํานองเพลงส้นั ๆ มาใสเน้อื เพลงใหม
หรือนําเนื้อเพลงมาใสท าํ นองเพลงใหมใหส ัมพันธกัน เปนตน
เชน สภาพสังคม การเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ ขนบธรรมเนยี ม
ประเพณี พิธีกรรม ความเชื่อ เปน ตน มาสรางสรรคเปนบทเพลง

คูม อื ครู 73

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

ใหนกั เรียนรวมกนั อภปิ รายเก่ยี วกับปจจยั ด�ารงชีวิต มีความเป็นพวกพ้องเดียวกัน เชน การใช้ภาษาส่ือสารอยางเป็นทางการรวมกัน
ท่มี อี ิทธพิ ลตอ การสรา งสรรคผลงานดนตรีในหัวขอ มสี ญั ลกั ษณท์ สี่ อื่ ถงึ ความเปน็ อนั หนงึ่ อนั เดยี วกนั มรี ะบอบการเมอื ง การปกครอง และกฎหมายทเี่ ปน็
จินตนาการในการสรางสรรคบ ทเพลง ตามท่ไี ด ขอ้ บังคับเดยี วกัน เป็นตน้
ศกึ ษามา จากนน้ั ครถู ามนกั เรยี นวา
ตัวอยางบทเพลงท่ีได้รับอิทธิพลจากปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม เชน เพลงชาติ
• จนิ ตนาการมคี วามสาํ คญั อยางไร เพลงสรรเสริญพระบารมี เพลงเกียรติยศตางๆ เป็นต้น และเนื่องจากประเทศไทยปกครองด้วย
ตอการสรางสรรคผลงานทางดานดนตรี ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตรยิ ์ทรงเปน็ ประมุข จงึ กอ ใหเ้ กดิ เพลงทีแ่ สดงออกถงึ ความ1
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น จงรักภักดีของประชาชนทีม่ ตี อพร2ะมหากษัตริย์และพร3ะบรมวงศานุวงศ์ เชน เพลงสดุดีมหาราชา
ไดอยางอิสระ) เพลงภมู แิ ผน ดนิ นวมนิ ทรม์ หาราชา เพลงตน้ ไมข้ องพอ เพลงกลั ยาณซี มิ โฟนี เปน็ ตน้ และตวั อยา ง
บทเพลงที่ได้รับอิทธิพลจากภยั ธรรมชาติ เชน บทเพลงท่ีถกู แตงขึน้ เพื่อรา� ลึกถงึ เหตกุ ารณ์สึนามิ
• สิ่งใดท่ีสามารถนํามาใชเ ปน เกณฑใ นการ- เม่ือวันท่ี ๒๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๗ ท่ีท�าให้ประชาชนชาวไทยและชาวตางประเทศเสียชีวิตไป
สรางสรรคผ ลงานดนตรจี ากจนิ ตนาการ เป็นจ�านวนมาก จากเหตกุ ารณภ์ ยั พบิ ัติในครัง้ น้นั มีศลิ ปนิ บุคคล และหนว ยงานตางๆ ของรฐั และ
(แนวตอบ ความงามของธรรมชาติ ความรกั ชาติ เอกชน รว มกันสรา้ งสรรคบ์ ทเพลงขน้ึ มา เชน เพลงซับน�า้ ตาอันดามนั เพลงรวมใจไทยสภู้ ยั สนึ ามิ
รกั แผนดิน ศาสนาและความเชื่อ ความรัก เพลงสนึ ามิ เพลงขอบคุณน�้าใจ เปน็ ตน้
และความเศรา ) ๒.๑ จินตนาการในการสร้างสรรคบทเพลง

• นกั เรยี นสามารถนาํ เรอื่ งราวในชวี ติ ของตนเอง ในการสร้างสรรค์บทเพลง นักดนตรี หรือนักประพันธ์เพลงจะรวบรวม “ควำมรูสึกนึกคิด”
มาแตงเปนเพลงไดหรือไม ถาได จะเปนเพลง ของตนทม่ี ตี อ สงิ่ ตางๆ มาเปน็ ตน้ ทนุ ในการปรงุ แตงงานดนตรีให้เป็นไปตามนนั้ ซึ่งประสบการณ์
ทีม่ ีแนวดนตรีแบบใด จะมสี ว นชว ยให้จนิ ตนาการในการสร้างสรรคง์ านดนตรเี กดิ ขน้ึ ได้งายและมปี ระสิทธภิ าพ
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอ ยา งอสิ ระ) สง่ิ กระทบ หรอื ประสบการณต์ า งๆ ทเ่ี ขา้ มา
มีสวนชวยให้เกิดจินตนาการและน�าไปสูการ
• จากเนอื้ รอ งขางตนนส้ี ะทอนใหเห็นถงึ ส่ิงใด สรา้ งสรรค์ผลงานดนตรีทม่ี ีประสิทธภิ าพ ไดแ้ ก
“มวลเถาวลั ยปาใบเขียว
คดลดเลี้ยวพันเก่ียวคบไมใ หญ ๑) ความงามของธรรมชาติ เชน
ฝงู มจั ฉาวา ยแหวกน้ําใส
เวยี นวนไปภายในสายวารี เม่ือศิลปินเกิดความรู้สึกหลงใหลในความงาม
มวลบปุ ผชาตดิ าษเนนิ เขางาม ของพืชพรรณในป่า ก็จะสร้างรูปในใจให้เป็น
แลสะพร่งั แทรกตามหินทกุ กอนมี ป่าเขาล�าเนาไพร มีธารน�้าไหล สายลมออนๆ
สาวแมว แฉลม แกม สดสี พลวิ้ ใบไม้ ปลายยอดไมไ้ หวตามสายลม พรอ้ มกบั
กายใจพลใี หช ายเชื้อชาติไทย” เหลานกสวยงามนานาชนิดบินวอน เมื่อรู้สึก
(แนวตอบ ความงามของธรรมชาติท่มี กี าร เชนนี้ศิลปินก็จะคิด หรือจินตนาการวาตนนั้น
พรรณนาถึงตนไม ดอกไม สัตว แมน้ํา ภูเขา ชีวิตของสัตว์ตามธรรมชาติ เป็นแรงบันดาลใจอย่างหนึ่ง นง่ั อยใู นบรรยากาศเชน นน้ั หรอื อาจคดิ ไกลไปวา
ถูกถายทอดออกมาเปนบทเพลงท่มี ชี อื่ วา ทที่ า� ใหน้ กั ประพนั ธเ์ พลงนา� ไปใชส้ รา้ งสรรคผ์ ลงานดนตรี ตนเองคือนกตัวหนึ่งที่บินถลาไปมารวมกับ
“เทพธิดาดอย”)

๗๔

นักเรยี นควรรู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
1 เพลงสดุดมี หาราชา เปนเพลงท่ใี ชขบั รอ งหลังการขับรองเพลงสรรเสริญ-
พระบารมแี ละมีการจดุ เทียนชยั ถวายพระพรพระมหากษัตริย เนือ่ งในวโรกาส “จะขอตามรอยของพอ ทอ งคําวา เพยี งและพอจากหวั ใจ เปนลูกท่ีดีของพอ
วันเฉลมิ พระชนมพรรษา ดว ยความรัก ดว ยภกั ดตี ลอดไป” จากเน้อื รอ งขางตน เกดิ จากจนิ ตนาการ
2 เพลงภูมิแผนดินนวมินทรมหาราชา เปนเพลงเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จ ในการสรางสรรคบทเพลงจากสง่ิ ใด
พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช เนอื่ งในพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา
6 รอบ ในป พ.ศ. 2542 คํารอ งโดย ชาลี อินทรวิจิตร, อาจนิ ต ปญจพรรค, 1. ความรักชาติ
สรุ พล โทณะวณกิ , เนาวรตั น พงษไ พบูลย และคุณหญงิ กลุ ทรัพย เกษแมนกจิ 2. ศาสนาและความเชื่อ
ทํานองโดยสงา อารัมภรี , นคร ถนอมทรพั ย เรืออากาศตรี ศ. พเิ ศษ ดร. แมนรัตน 3 ความสุขและความทกุ ข
ศรีกรานนท, ประสิทธ์ิ พะยอมยงค ขบั รองโดยศลิ ปน จํานวน 72 คน 4. ความจงรักภักดีตอพระมหากษัตรยิ 
3 เพลงตน ไมข องพอ เปน เพลงทข่ี บั รอ งเพอ่ื รว มเฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ -
พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช เนื่องในวโรกาสงานฉลองสิรริ าชสมบัติครบ 50 ป วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะจากขอ ความที่ไดอา นน้ี เปน เนื้อเพลง
ในป พ.ศ. 2539 คาํ รอ งและทาํ นองโดยนติ พิ งษ หอ นาค ขบั รอ งโดยธงไชย แมคอนิ ไตย
เฉลมิ พระเกยี รติ เนอื่ งในวโรกาสทพ่ี ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช
ทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา ในป พ.ศ. 2550 ซงึ่ เปน การแสดงความ
จงรักภักดีตอสถาบันพระมหากษัตริยผานบทเพลงท่ีมีชื่อวา “เพลงรูปที่มี
ทุกบาน” คาํ รอ งโดยนิตพิ งษ หอ นาค ทํานองโดยอภิไชย เยน็ พูนสุข และขบั
รอ งโดย ธงไชย แมคอินไตย

74 คมู ือครู

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

หมนู กตวั อ่ืนๆ ในอ้อมโอบของธรรมชาติ สง เสียงร้องเรียกกันในหมนู กอยา งมคี วามสขุ ซง่ึ ความ 1. ครสู มุ นกั เรยี น 2 - 3 คน ใหต อบคําถาม
คิดและจินตนาการเชนน้ีเอง จึงเกิดการสร้างสรรค์ท�านองเลียนเสียงธรรมชาติ ใช้เคร่ืองดนตรี ดงั ตอ ไปน้ี
แทนเสียงนกร้อง ใช้จังหวะท่ีสอดคล้องกับบรรยากาศ โดยอาจมีบทร้องเพ่ือพรรณนาเน้ือหา • นกั เรยี นรจู กั บทเพลงทเี่ กย่ี วขอ งกบั ธรรมชาติ
แล้วบทเพลงท่ีเกิดจากจินตนาการก็ส�าเร็จสมบูรณ์ เชน เพลงนกเขาคูรัก เพลงอุทยานดอกไม้ บางหรอื ไม ถา รูจกั นักเรยี นรูจ กั เพลงใด
เปน็ ต้น ตวั อยางบทเพลงที่เกย่ี วขอ้ งกับความงามของธรรมชาติ เชน และสามารถขับรอ งเพลงนั้นไดหรือไม
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
เพลงอุทยานดอกไม้ ไดอ ยางอสิ ระ)
• เมอ่ื ไดฟ ง บทเพลงทเี่ กยี่ วขอ งกบั ธรรมชาตแิ ลว
ค�ำรอง : สกนธ มิตรำนนท นกั เรยี นเกดิ ความรูสกึ อยางไร
ทำ� นอง : เพลงแขกหนัง (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอ ยา งอิสระ)
ชมผกาจ�าปาจา� ปี กหุ ลาบราตรีพะยอมองั กาบทง้ั กรรณิการ์
2. ใหนักเรยี นศึกษาเน้อื เพลงอุทยานดอกไม
ลา� ดวนนมแมวซอนกลนิ่ ย่ีโถชงโคมณฑา สายหยดุ เฟอ่ื งฟาชบาและสรอ้ ยทอง จากในหนังสือเรียน หนา 75

บานบรุ ียีส่ นุ ขจร ประดพู ดุ ซอ้ นพลบั พลงึ หงอนไกพ กิ ลุ ควรปอง 3. ครูเปดซีดี หรือดีวีดีเพลงอทุ ยานดอกไม
ใหนักเรยี นฟง และสาธติ วธิ ีการขบั รอ งเพลง
งามทานตะวันรักเรกาหลงประยงคพ์ วงทอง บานช่ืนสขุ สองพทุ ธชาดสะอาดแซม อุทยานดอกไมท ถี่ ูกตองใหน กั เรียนฟง จากนนั้
ใหน กั เรยี นฝก ปฏบิ ตั ติ าม จากนน้ั ครสู มุ นกั เรยี น
พศิ พวงชมพูกระดงั งาเล้อื ยเคียงคูด ูสดสวยแฉล้ม รสสคุ นธบ์ ุญนาคนางแย้มสารภีทีถ่ กู ใจ 2 - 3 คน ออกมาสาธิตวธิ ีการขบั รอ งเพลง
อทุ ยานดอกไมท ถี่ กู ตอ งใหเ พอ่ื นชมหนา ชน้ั เรยี น
งามอบุ ลปนจนั ทนก์ ะพอ้ ผเี สอื้ แตกกอพรอ้ มเลบ็ มอื นางพดุ ตานกลว้ ยไม้ โดยมีครูเปน ผูคอยชีแ้ นะความถูกตอง
จากน้ันครูถามนักเรยี นวา
ดาวเรอื งอัญชันย่หี ุบมะลิวลั ย์แลวไิ ล ชชู อ ไสวเร้าใจในอทุ ยาน • เพลงอทุ ยานดอกไมเ ปน เพลงทม่ี ลี กั ษณะเดน
อยา งไร นอกจากเพลงอุทยานดอกไมแ ลว
๒) ความรกั ชาติ รกั แผน ดนิ การสรา้ งสรรคบ์ ทเพลงในแนวทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ความรกั ชาติ นกั เรยี นคดิ วา ยงั มเี พลงใดอกี บา ง ทมี่ เี นอื้ เพลง
พรรณนาถงึ ความงามของดอกไม
รกั แผน ดนิ จะขน้ึ อยกู บั ปจั จยั ทว่ี า ศลิ ปนิ ไดร้ บั มอบหมาย หรอื มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ ปลกุ ใจ เสรมิ พลงั (แนวตอบ อทุ ยานดอกไม เปน เพลงลกู กรุงทมี่ ี
ความฮึกเหมิ เรา้ อารมณ์ใหเ้ กิดความรกั ตอชาติ รกั ท้องถิ่น รกั สถาบัน รักเผา พนั ธุ์ สรา้ งความ เนอ้ื หากลา วถงึ พรรณไมด อกมากถงึ 49 ชนดิ
สามัคคี หรือปลุกเร้าอารมณ์ให้เป็นหนง่ึ เดียวกัน คํารองโดยสกนธ มิตรานนท ทาํ นองโดย
ชศู ักดิ์ รศั มโี รจน และขับรอ งโดย
ผลงานการสร้างสรรค์บทเพลงลักษณะน้ี ต้องใช้ทฤษฎีดนตรีและเทคนิคหลายอยาง วงจนั ทร ไพโรจน นอกจากน้ี ยังมเี พลงที่
ประกอบเขา้ ดว้ ยกนั เชน ใชแ้ นวเพลงทกี่ ระชบั จงั หวะทร่ี กุ เรา้ กระฉบั กระเฉง ใชเ้ นอ้ื เพลงทบี่ ง บอก พรรณนาถึงพรรณไมด อกอีก คอื
ไปตามสาระทต่ี อ้ งการ สอ่ื สารใหผ้ ฟู้ งั อยา งรวดเรว็ และตรงไปตรงมา เพลงประเภทนสี้ ว นใหญจ งึ เปน็ มาลแี ดนสรวง แตกลา วถงึ พรรณดอกไม
เพลงปลกุ ใจ หรอื เพลงมารช์ เพอื่ การเดนิ สวนสนาม หรอื โนม้ นา้ วอารมณแ์ ละความรสู้ กึ ฮกึ เหมิ เชน เพยี ง 32 ชนดิ เทา นัน้ )
เพลงมารช์ ทหารเรอื เพลงมาร์ชราชวัลลภ เปน็ ต้น นอกจากนี้ ยงั มีบทเพลงทีศ่ ลิ ปนิ ประพันธ์ข้นึ
เพื่อต้องการเตือนให้รู้สึกถึงความเจ็บช้�าท่ีเกิดจากสงครามในอดีต หรือเป็นข้อคิดเตือนใจ เชน
เพลงหนักแผน ดิน เพลงเราสู้ เพลงตน้ ตระกลู ไทย เปน็ ต้น ตัวอยางบทเพลงที่เกย่ี วขอ้ งกบั ความ
รกั ชาติ รักแผนดนิ เชน

๗๕

บูรณาการเชื่อมสาระ เกร็ดแนะครู
จากการศึกษาเก่ียวกบั ความรูพ้ืนฐานเกย่ี วกบั ปจ จัยท่มี ีอทิ ธพิ ลตอ การ
สรางสรรคผ ลงานดนตรี ในหัวขอจินตนาการในการสรางสรรคบ ทเพลง ครคู วรเปด ซดี ี หรอื ดวี ดี เี พลงนกเขาครู กั ใหน กั เรยี นฟง จากนนั้ ใหน กั เรยี นวเิ คราะห
สามารถเช่อื มโยงกบั การเรยี นการสอนในกลุมสาระการเรยี นรูส ขุ ศกึ ษา ความไพเราะของบทเพลงน้ี ครูอธิบายเพิ่มเตมิ วาเพลงนกเขาครู กั เปน เพลงทม่ี ี
และพลศกึ ษา ในเรอื่ งกิจกรรมนันทนาการ เพราะกิจกรรมนนั ทนาการ ลักษณะเพลงเปน “สังคตี ประยกุ ต” คอื เปน การนําดนตรีไทยมาบรรเลงผสมผสาน
เปน กิจกรรมทีน่ ิยมทําในยามวาง เพ่อื ใหเกิดความเพลดิ เพลนิ ผอนคลาย กับดนตรีสากล ประพนั ธค ํารองโดยสมาน กาญจนะผลนิ จากนัน้ ครูยกตัวอยาง
ความตงึ เครยี ด ทั้งรางกายและจติ ใจ ซงึ่ มกั จะเกดิ ขึ้นในชว งสดุ สปั ดาห เน้อื รองประกอบ คอื ช.โนนแนะ นกเขาคู จกุ จุก กรูนกมันเฝา คูหาชมู ัน ญ.โถโกงคอ
และวนั หยดุ ประกอบดว ยดนตรี การเตน รํา กฬี า งานอดเิ รก การทอ งเทยี่ ว ทาํ เสียงหวานชา งนา สงสารนะกระไรใจขา
การดูโทรทัศน และฟงเพลง เอกลกั ษณข องกิจกรรมนันทนาการ คือ ไมเ ปน
งานอาชีพ ไมเปนอบายมุข ไมม ีผลตอบแทน ไมม ีใครบงั คับใหรว มกจิ กรรม มมุ IT
ซงึ่ จะชว ยใหน กั เรยี นเกดิ การเรยี นรใู นเรอื่ งปจ จยั ทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ การสรา งสรรค
ผลงานดนตรี ในหัวขอจนิ ตนาการในการสรางสรรคบทเพลงไดดียง่ิ ข้ึน นกั เรยี นสามารถฟง เพลงนกเขาคูรัก ไดจาก http://www.youtube.com
โดยคนหาจากคาํ วา เพลงนกเขาคูรกั

คูม อื ครู 75

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

1. ครูสุมนักเรยี น 2 - 3 คน ใหต อบคาํ ถาม เพลงต้นตระกลู ไทย
ดังตอ ไปน้ี
• นักเรยี นรจู กั บทเพลงท่ีเกยี่ วของกบั ความรัก ค�ำรอง : หลวงวจิ ติ รวำทกำร
ชาติ รกั แผนดินบางหรอื ไม ถารูจกั นกั เรียน ท�ำนอง : หลวงวิจติ รวำทกำร ดดั แปลงจำกท�ำนองเพลงเกำ่
รจู ักเพลงใดและสามารถขบั รองเพลงน้ัน
ไดห รอื ไม ตน้ ตระกูลไทยใจทา นเห้ยี มหาญ รักษาดนิ แดนไทยไว้ใหล้ ูกหลาน
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น สูจ้ นสูญเสยี แม้ชวี ิตของทาน เพอ่ื ถนอมบา้ นเมืองไว้ให้เรา
ไดอยา งอิสระ) ลกุ ขึน้ เถิดพี่นอ้ งไทย อยาให้ชีวติ สูญเปลา
• เม่ือไดฟงบทเพลงท่ีเกี่ยวของกับความรักชาติ รักชาตยิ ิง่ ชพี ของเรา เหมอื นดังพงศเ์ ผา ต้นตระกูลไทย
รักแผน ดนิ แลวนักเรียนเกิดความรูสึกอยา งไร ทานพระยารามผู้มีความแข็งขนั สู้รบปอ งกนั มไิ ด้ยอมแพพ้ า ย
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น พระราชมนทู หารสมัยก้ชู าติ แสดงความสามารถ ได้ชยั ชนะมากหลาย
ไดอ ยางอสิ ระ) เจ้าพระยาโกษาเหลก็ ทา นเปน็ แมท ัพช้นั เอก ของสมเดจ็ พระนารายณ์
สหี ราชเดโช ผจญสงครามใหญโ ต ตอ ตีศตั รแู พพ้ าย
2. ใหนกั เรยี นศกึ ษาเนือ้ เพลงตน ตระกูลไทย เจ้าคณุ พิชัยดาบหกั ผูก้ ล้าหาญยิ่งนัก ลว้ นเปน็ ต้นตระกลู ไทย
จากในหนงั สอื เรียน หนา 76 หมบู คุ คลสา� คัญ หวั หนา้ ชาวบางระจัน ทีเ่ ราหาชือ่ ได้
นายแทน นายดอก นายอิน นายเมือง ขนุ สรรค์ พันเรือง นายทองแสงใหญ
3. ครูเปดซีดี หรอื ดวี ดี ีเพลงตน ตระกูลไทย นายโชติ นายทองเหมน็ ทา นเหลา นล้ี ว้ นเปน็ ผู้กล้าหาญชาญชยั
ใหนักเรยี นฟง และสาธิตวิธกี ารขบั รองเพลง นายจันหนวดเขย้ี วกับนายทองแก้ว ทา� ชอื่ เสยี งเพริดแพรว้ ไว้ลายเลอื ดไทย
ตน ตระกลู ไทยทถี่ ูกตองใหนักเรียนฟง จากน้นั ชาวบางระจนั ส�าคญั ยิ่งใหญ เป็นตน้ ตระกลู ของไทย ท่ีควรระลกึ ตลอดกาล
ใหนกั เรียนฝก ปฏบิ ตั ติ าม จากนนั้ ครูสุมนกั เรยี น องค์พระสุรโิ ยทยั ยอดย่ิงหญงิ ไทย สละพระองค์เพื่อชาติ
2 - 3 คน ออกมาสาธติ วิธกี ารขับรอ งเพลง- ท้าวเทพกระษัตรี ทา้ วศรสี นุ ทร ปองกันถลางนคร ไวด้ ว้ ยความสามารถ
ตนตระกลู ไทยที่ถูกตอ งใหเพอื่ นฟงหนาชน้ั เรยี น ท้าวสุรนารี ผเู้ ปน็ นกั รบสตรี กล้าหาญองอาจ
โดยมคี รูเปนผูคอยชีแ้ นะความถูกตอ ง ปองกนั อสี านตา้ นศตั รูของชาติ ลว้ นเป็นสตรีสามารถ ต้นตระกลู ของไทย
จากนัน้ ครถู ามนักเรยี นวา
• เพราะเหตใุ ดจงึ ตองมกี ารแตงเพลงทมี่ เี น้ือหา ๓) ความเช่ือและศาสนา ประเทศไทยเป็นประเทศที่ให้สิทธิประชาชนในการ
เกย่ี วของกบั ความรักชาติ รักแผนดนิ
(แนวตอบ เพือ่ ปลุกจติ สํานกึ ของคนไทย นับถือศาสนาได้อยางเสรี โดยศาสนาท่ีมีประชาชนในประเทศนับถืออยูเป็นจ�านวนมาก เชน
ใหเ กดิ ความรกั ชาตบิ า นเมอื ง มคี วามสามคั คี ศาสนาพทุ ธ ศาสนาอสิ ลาม ศาสนาครสิ ต์ ศาสนาพราหมณ์ - ฮนิ ดู ศาสนาสิข เป็นตน้
ในหมคู ณะ และเสยี สละเพื่อชาติบานเมือง)
• เมอ่ื นักเรียนไดฟ งเพลงประเภทปลกุ ใจ ดงั นัน้ จงึ มีศลิ ปินหลายทา นทถี่ า ยทอดความเชอ่ื ความศรัทธา หลักธรรม ค�าสอนของ
ทาํ ใหน กั เรียนเกดิ ความรูส ึกอยา งไร ศาสนาทต่ี นเองนบั ถอื ออกมาเปน็ บทเพลงทห่ี ลากหลาย โดยเฉพาะศาสนาครสิ ตท์ ตี่ อ้ งมกี ารรอ้ งเพลง
(แนวตอบ เนื่องจากเนื้อรอ งและทาํ นองเพลง ในโบสถ์ จงึ มบี ทเพลงทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ศาสนาครสิ ตจ์ า� นวนมาก ตวั อยา งบทเพลงทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั ความ
ปลุกใจ เปนเพลงทีม่ ีจงั หวะและลลี าคกึ คัก เชื่อและศาสนา เชน
เราใจ จึงทาํ ใหผฟู ง เกิดอารมณฮ ึกเหมิ
และคึกคกั คลอยตามเนอื้ รอง) ๗6

เกรด็ แนะครู กจิ กรรมสรา งเสรมิ

ครูควรยกตวั อยา งเพลงทม่ี เี นือ้ หาเกย่ี วกบั ความรกั ชาติ รกั แผน ดิน เชน ใหนกั เรยี นคิดประดษิ ฐทา ทางประกอบเพลงตน ตระกลู ไทย
เพลงกรงุ ศรอี ยุธยา จดั เปนเพลงปลุกใจท่มี ีความหมายมงุ ปลุกจิตสํานกึ ของคนไทย ตามจินตนาการ จากนั้นออกมานําเสนอผลงานใหเพอ่ื นชมหนา ช้นั เรยี น
ใหเ กดิ ความรักชาติบานเมือง ดังคาํ รอ งทวี่ า “กรงุ ศรีอยุธยาราชธานไี ทย ถงึ เคย โดยมคี รเู ปน ผคู อยชี้แนะความถูกตอ ง
แตกแหลกไปกไ็ มส ้ินคนดี เราจะรบศตั รตู อ สูไพรี เราจะกูเกยี รตศิ รีอยธุ ยาไวเอยฯ
อยธุ ยารงุ เรอื งกระเดอื่ งนาม เมอื งงามธรรมชาตชิ ว ยสนอง บรบิ รู ณล มุ นาํ้ และลาํ คลอง กจิ กรรมทาทาย
ทาวอูทองทรงสรา งใหช าวไทย คร้ังโบราณแพพมาเปน ขา เขา พระนเรศวรเจา
ทรงกไู ด ไลศัตรูไปพน แผนดนิ ไทยศรีอยุธยาไมส้นิ คนดี ชาวศรอี ยธุ ยามาดว ยกนั ใหน ักเรียนฟงเพลงทม่ี เี นือ้ หาเก่ยี วกบั ความรกั ชาติ รักแผนดนิ
เลือดไทยใจมนั่ ไมพ รน่ั หนี ชีวติ เราขอนอ มและยอมพลี ไวเ กยี รตศิ รอี ยุธยาคฟู าดนิ ฯ” ตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง จากนน้ั ใหน ักเรียนวเิ คราะห
ความไพเราะของบทเพลงและบรรยายความรสู ึกที่ไดรบั
ลงกระดาษรายงาน นําสง ครผู สู อน

76 คมู ือครู

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

เพลงพระรตั นตรัย 1 2 1. ครสู มุ นักเรยี น 2 - 3 คน ใหต อบคําถาม
ดงั ตอไปนี้
คำ� รองและทำ� นอง : ชำลี อินทรวจิ ติ ร และสมำน กำญจนะผลนิ • จดุ ประสงคหลักของการสรา งเพลงท่ีมคี วาม
เกยี่ วของกับศาสนาและความเชอื่ คอื สง่ิ ใด
องค์ใด พระสมั พุทธ ธ วิสุทธ์ิ ผดุ ผอ งใส (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ตัดมลู กเิ ลสไกล หลีกละใน สิง่ ร่นื รมย์ ไดอ ยา งอสิ ระ)
ค�าใด ทา นตรสั แลว้ เหมอื นดวงแกว้ นา ชืน่ ชม
สัตว์โลก ที่โศกซม ดับระทม ดว้ ยพระธรรม 2. ใหน ักเรยี นศกึ ษาเนอื้ เพลงพระรตั นตรัย
ธรรมนนั้ พวกทา นทั้งหลาย จงเปลงวาจา วา สาธสุ ะ (สาธุ) จากในหนังสือเรียน หนา 77
ภาวนาดุจสรณะ คอื พระ รัตนตรัย
3. ครูเปดซดี ี หรือดวี ดี เี พลงพระรตั นตรัย
๔) ความรักและความเศร้า จิตใจของศิลปินมีความสัมพันธ์ตอการสร้างสรรค์ ใหนักเรียนฟง ครูสาธติ วิธกี ารขับรอ ง
เพลงพระรัตนตรยั ที่ถูกตองใหน กั เรยี นฟง
งานดนตรี จิตใจที่สัมผัสกับแรงสะเทือนใจ ไมวาจะเป็นความรักที่ล้มเหลว ความรักท่ีหวานชื่น พรอ มทั้งใหนกั เรยี นฝกปฏิบตั ิตาม
ความเศรา้ สรอ้ ยอนั เกดิ จากการสญู เสยี คนรกั หรอื จากสงิ่ ทหี่ วงแหน การตดั พอ้ ตอ วา หรอื โชคชะตา จากนน้ั ครสู ุมนักเรยี น 2 - 3 คน ออกมา
มนษุ ย์ ลว้ นเปน็ ตน้ ทนุ นา� ไปสจู นิ ตนาการในการแตง เพลงของบรรดาผปู้ ระพนั ธเ์ พลงไดท้ งั้ สนิ้ จงึ ทา� ให้ สาธติ วิธกี ารขบั รอ งเพลงพระรตั นตรยั ที่ถกู ตอง
มีบทเพลงประเภทน้เี กดิ ขนึ้ มากมาย ใหเ พอ่ื นชมหนาชนั้ เรยี น โดยมคี รูเปนผคู อย
ชี้แนะความถูกตอ ง
ตัวอยางบทเพลงที่เกี่ยวขอ้ งกับความรักและความเศร้า เชน
4. ครสู ุมนกั เรยี น 2 - 3 คน ใหตอบคําถาม
เพลงรักเอย ดงั ตอไปน้ี
• เมือ่ นักเรยี นไดฟ งเพลงทม่ี เี นื้อหาเกยี่ วขอ ง
ค�ำรอง : เกษม ช่ืนประดิษฐ 3 กับความรักและความเศรา นกั เรียนจะรูส ึก
อยางไร
ท�ำนอง : แมนรัตน ศรกี รำนนท (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอยางอิสระ)
รักเอย จริงหรอื ทวี่ าหวาน หรอื ทรมานใจคน
ความรักร้อยเลห์กล รักเอยลวงลอใจคน หลอกจนตายใจ 5. ใหน กั เรยี นศกึ ษาเน้อื เพลงรกั เอย
รักนมี่ สี ุขทุกขเ์ คลา้ ไป ใครหยง่ั ถงึ เจ้าได้ คงไมช้า� ฤดี จากในหนงั สือเรียน หนา 77

รกั เอย รักที่ปรารถนา รักมาประดับชีวี 6. ครเู ปด ซีดี หรอื ดีวดี ีเพลงรักเอยใหน ักเรยี นฟง
หวัน่ ในฤทยั เหลอื ท่ี เกรงรกั ลวงฤดี รกั แลว้ ขยี้ใจ พรอ มทงั้ สาธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลงรกั เอยทถี่ กู ตอ ง
ขืนหา้ มความรักคงไมไ ด้ กลัวหมองไหม้ ใจสนิ้ สขุ เอย ใหน กั เรยี นฟง พรอ มทง้ั ใหน กั เรยี นฝก ปฏบิ ตั ติ าม
จากนั้นครูสุมนักเรยี น 2 - 3 คน ออกมาสาธิต
วิธกี ารขบั รอ งเพลงรกั เอยทีถ่ กู ตองใหเพ่ือนชม
หนาชั้นเรียน โดยมคี รูเปน ผูคอยชี้แนะ
ความถูกตอง

๗๗

กจิ กรรมสรา งเสรมิ นักเรยี นควรรู

ใหนักเรียนเลือกฟงเพลงทมี่ ีเนอ้ื หาเก่ยี วกับความงามของธรรมชาติ 1 ชาลี อินทรวจิ ิตร ผูประพันธค ํารอ งและผูก าํ กับภาพยนตรท ี่มชี อื่ เสยี งทา นหน่งึ
ความรักชาติ รกั แผน ดิน ศาสนาและความเชือ่ ความรักและความเศรา ผลงานการประพนั ธค ํารอ งทมี่ ีช่อื เสียง เชน เพลงสดดุ มี หาราชา เพลงแสนแสบ
เพยี ง 1 หัวขอ จากนน้ั วเิ คราะหค วามไพเราะของบทเพลงและเขยี น เพลงทา ฉลอม เพลงสาวนครชยั ศรี เพลงทุงรวงทอง เปนตน และยังไดรบั ยกยอง
บรรยายความรสู ึกท่ไี ดร ับ ลงกระดาษรายงาน นาํ สงครูผูส อน เปน ศลิ ปน แหงชาติ สาขาศลิ ปะการแสดง (ผูประพันธค าํ รอง - ผกู าํ กับภาพยนตร)
ประจาํ ป พ.ศ. 2536
กจิ กรรมทาทาย 2 สมาน กาญจนะผลิน นกั ดนตรีและนกั แตง เพลง ผลงานที่มีชื่อเสียง เชน
เพลงรักคุณเขา แลว เพลงรักแท เปนตน และไดร ับการยกยองเปนศลิ ปน
ใหนักเรยี นฝก แตง เพลงโดยเลือกหัวขอทคี่ รกู าํ หนดให คอื ความงาม แหงชาติ สาขาศลิ ปะการแสดง (ดนตรไี ทยสากล) ประจําป พ.ศ. 2531
ของธรรมชาติ ความรกั ชาติ รักแผน ดิน ศาสนาและความเชอ่ื ความรัก 3 แมนรตั น ศรีกรานนท นกั ดนตรีลูกครงึ่ ชาวไทย - โปรตุเกส หน่งึ ในสมาชิก
และความเศรา เพยี ง 1 หวั ขอ พรอ มต้ังชอื่ เพลง จากนนั้ ออกมานําเสนอ วงดนตรี อ.ส. วันศุกร เปนผกู อ ต้งั คณะดรุ ยิ างคศาสตร มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร
ผลงานใหเพอื่ นชมหนาชนั้ เรียน โดยมคี รเู ปน ผูช้แี นะความถกู ตอ ง และไดร บั การยกยองเปน ศลิ ปนแหงชาติ สาขาศลิ ปะการแสดง (ดนตรสี ากล)
ประจาํ ป พ.ศ. 2535

คมู ือครู 77

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขา าใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

ใหนักเรียนรว มกนั อภปิ รายเกีย่ วกบั ปจจยั ทีม่ ี ๒.๒ การถา่ ยทอดเรอื่ งราวความคิดในบทเพลง
อิทธิพลตอการสรางสรรคง านดนตรใี นหวั ขอ การประพนั ธบ์ ทรอ้ งของเพลงเทยี บไดก้ บั การแตง น1วนยิ ายประเภทเรอ่ื งสน้ั เพราะมขี อ้ จา� กดั
การถา ยทอดเรอื่ งราวความคดิ ในบทเพลง ตามท่ี
ไดศกึ ษามา จากน้ันครูถามนกั เรยี นวา ลกั ษณะเดยี วกนั คอื เรอื่ งของความยาว การวางโครงเรอื่ ง และการถา ยทอดอารมณ์ ความรสู้ กึ ออกมา
ซ่ึงทวงทาที่แสดงออก หรือกระบวนแบบที่ผู้ประพันธ์เพลงแตละคนใช้ถายทอดเร่ืองราวความคิด
• นักเรียนคดิ วา เทคนคิ การแสดงออกเฉพาะตน ในบทเพลงอาจมีแตกตา งกันออกไป
ในการถายทอดเรอื่ งราวความคิดทด่ี ีควรมี
ลักษณะอยา งไร การทศ่ี ลิ ปนิ จะสามารถสรา้ งสรรคผ์ ลงานดนตรที ม่ี ที ว งทา ทแ่ี สดงออกจนเปน็ เอกลกั ษณเ์ ฉพาะ
(แนวตอบ ตอ งดาํ เนินไปอยา งเปน เอกภาพ คือ ของตนเองได้น้ัน อาจเกิดจาก “พรสวรรค” (Gifted) หรือเกิดจากการคิดค้น ทดลอง บมเพาะ
มีความกระชบั รดั กมุ และเขมขน แตต อ ง เป็นประสบการณ์อันยาวนาน ท้ังนี้ โดยปกตผิ ปู้ ระพันธเ์ พลงมกั จะประพนั ธ์ท�านอง (Melody) กอ น
มีวรรณศลิ ป คือ ใชค าํ ท่กี ินใจ คําท่ีมีเสยี ง แล้วจึงประพันธ์ค�าร้อง (Lyric) บรรจุเข้าไปให้ครบทุกตัวโน้ต และจัดวรรคตอนของค�าประพันธ์
ไพเราะ และสํานวนโวหารทดี่ )ี ใหส้ อดคล้องกับวรรคตอนของท�านอง แตก ็มีเพลงจ�านวนไมน อ้ ยที่แตง คา� ร้องมากอนทา� นอง

ขยายความเขา ใจ E×pand ศิลปะชั้นสูงต้องเป็นศิลปะที่ศิลปินแสดงออกด้วยการสร้างสรรค์และปรุงแตงอยางสุขุม
ใหป้ ระณตี งดงามเกนิ ความเปน็ จริง เมอ่ื ไดฟ้ ังแลว้ เกิดความไพเราะจบั ใจ รสู้ ึกคึกคกั ราเริง หรอื
1. ใหน กั เรยี นรวมกันสรุปสาระสาํ คญั เกย่ี วกับ โศกเศร้าวังเวง จนใจลองลอยคล้อยตามอารมณ์ของเสียงเพลงนั้น ซึ่งผู้ประพันธ์เพลงแตละคน
ปจ จยั ทมี่ อี ทิ ธพิ ลตอ การสรา งสรรคผ ลงานดนตรี จะมเี ทคนคิ การแสดงออกเฉพาะตนในการถา ยทอดเรอ่ื งราวความคดิ หรอื ความสะเทอื นใจออกมา
ลงกระดาษรายงาน นําสงครผู ูสอน ให้ผฟู้ งั รับรไู้ ด้ดีหรอื ไมด ีเพยี งใดนนั้ ขึน้ อยูกบั ปจั จยั ตางๆ หลายประการดว้ ยกนั ไดแ้ ก

2. ใหน กั เรียนฝกขับรองเพลงอุทยานดอกไม ๑. ความร้พู นื้ ฐานเก่ยี วกบั ทฤษฎีดนตรแี ละการปฏบิ ัติเครื่องดนตรี
เพลงตน ตระกลู ไทย เพลงพระรัตนตรยั ๒. พ้นื ฐานความสามารถดา้ นการขบั ร้อง หรืออา นทา� นอง ซง่ึ จะชว ยให้รจู้ ักเลอื กค�า
และเพลงรักเอย ฝกปฏิบตั ิจนเกิดความชาํ นาญ ทม่ี ีเสยี งไพเราะมาใชแ้ ตง คา� ร้อง
จากน้นั ออกมาสาธติ วธิ กี ารขับรองเพลงอุทยาน ๓. ความรู้พื้นฐานด้านวรรณคดี ซึ่งจะท�าให้รู้จักแตงกลอนเพลงได้ถูกต้องตามหลัก
ดอกไม เพลงตน ตระกูลไทย เพลงพระรัตนตรยั ฉันทลักษณแ์ ละมคี วามไพเราะนา ฟัง
และเพลงรกั เอย ใหเ พ่อื นฟงหนาชน้ั เรียน ๔. ผปู้ ระพนั ธเ์ พลงตอ้ งเปน็ ผอู้ า นมาก ฟงั มาก เพราะจะชว ยใหร้ จู้ กั วธิ แี ตง สา� นวนโวหาร
โดยมคี รูเปนผูคอยช้ีแนะความถกู ตอ ง หรือคดั สรรส�านวนโวหารที่ไพเราะกินใจมาใช้เป็นคา� รอ้ ง
๕. ผปู้ ระพนั ธเ์ พลงตอ้ งเปน็ คนชอบสงั เกต วเิ คราะห์ และวจิ ารณส์ งิ่ ตา งๆ หรอื บคุ คลตา งๆ
ตรวจสอบผล Evaluate ทีอ่ ยูรอบตวั อยางสมา่� เสมอ เพราะจะชว ยใหส้ ร้างโครงเร่ืองของบทเพลงได้หลากหลาย
๖. ผู้ประพันธ์เพลงต้องเป็นผู้ชอบขีดเขียนด้วยส�านวนโวหารของตนเอง เชน
1. ครพู จิ ารณาจากการสรปุ สาระสําคัญเกย่ี วกับ จดหมาย อนทุ นิ บนั ทกึ เหตกุ ารณ์ เรอื่ งเลา บทกวี เปน็ ตน้ หรอื แมแ้ ตก ารแตง เพลง จะชว ยใหส้ ามารถ
ปจ จยั ทมี่ อี ทิ ธพิ ลตอ การสรา งสรรคผ ลงานดนตรี แตงค�ารอ้ งได้อยางฉับไวและมสี �านวนทีฟ่ งั ร่นื หูโดนใจผ้ฟู ัง
ของนกั เรยี น ทั้งน้ี การน�าเอาความรูส้ ึกนึกคิดและความสะเทอื นใจมาประพนั ธ์เปน็ เพลง ท้งั ท�านอง
และเน้อื ร้อง ซง่ึ สามารถทา� ได้ ๒ ลักษณะ คือ
2. ครูพิจารณาจากการขบั รอ งเพลงอุทยานดอกไม
เพลงตน ตระกลู ไทย เพลงพระรตั นตรัย ๗๘
และเพลงรกั เอยของนักเรยี น

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครคู วรเชญิ วิทยากรทีม่ ีความเชย่ี วชาญในเรือ่ งดนตรีสากล มาอธิบายเพิม่ เตมิ
เกย่ี วกบั ปจ จยั ทมี่ อี ทิ ธพิ ลตอ การสรา งสรรคผ ลงานดนตรี ในหวั ขอ การถา ยทอดเรอื่ งราว “เปรยี บเธอเพชรงามนาํ้ หนง่ึ หวานปานนํา้ ผง้ึ เดอื นหา หยาดเพชร
ความคดิ ในบทเพลง พรอมทั้งเปด เพลงทีแ่ สดงความรสู กึ ท่ีแตกตา งกันใหน กั เรียนฟง เกลด็ แกว แววฟารวงมาจากฟาหรอื ไร” จากเนื้อเพลงขา งตน ผูฟ ง เพลง
จากนนั้ ครูเปด โอกาสใหน กั เรยี นไดซกั ถามในสิง่ ที่สงสยั และแสดงความคิดเหน็ จะไดรบั รสทางวรรณศิลปท่ีทาํ ใหเ กดิ อารมณแ ละความรูสึกใด
ซึ่งจะทําใหนักเรียนมีความรู ความเขาใจในเร่ืองปจจัยท่ีมีอิทธิพลตอการสรางสรรค
งานดนตรใี นหัวขอ การถา ยทอดเรอื่ งราวความคดิ ในบทเพลงไดด ียง่ิ ขนึ้ 1. รสแหงความรกั
2. รสแหง ความสงบ
นกั เรยี นควรรู 3. รสแหงความโกรธ
4. รสแหงความขบขนั
1 การวางโครงเรื่อง จะตองมีตวั ละครปรากฏอยูใ นบทเพลง เชน เธอกบั ฉัน
เธอกบั เขา เขากบั ฉนั เธอ ฉันและเขา ฉันกับธรรมชาติ เปนตน เพอื่ ใหเรื่องราว วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 1. เพราะจากเน้อื เพลงเปน การกลาวถงึ
จบลงตามความยาวของบทเพลงที่กําหนดไว
หญิงอันเปน ทรี่ กั โดยเปรียบเทยี บความงามของผูห ญงิ วาเปน “เพชร”
ดงั น้นั ผูฟงเพลงจะไดรับรสทางวรรณศลิ ปทําใหเ กิดความรูสึกรัก

78 คูมือครู

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา อธบิ ายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Explain
Engage Explore Expand Evaluate

กระตนุ ความสนใจ Engage

๑) ลกั ษณะเหมอื นจรงิ ทกุ ประการ หรอื เรยี กวา “เรยี ลลสิ ตกิ ” (Realistic) คอื ตาเหน็ ครูนําเนอ้ื เพลงยอยศพระลอมาใหนักเรยี นดู
พรอมเปดซดี ี หรอื ดีวดี ีเพลงยอยศพระลอ
อยา งไร หูไดย้ นิ อยา งไร ลน้ิ ไดร้ สอยา งไร กายสมั ผสั เยน็ - รอ้ น ออ น - แขง็ อยา งไร หรอื ใจคดิ อะไรอยู ใหนักเรียนฟง
ก็จะแตงถ้อยค�าบอกออกมาอยางน้ัน เชน นักประพันธ์เห็นวิถีชีวิตชาวนาท่ีต้องตรากตร�าล�าบาก
ทา� นาอยา งทมุ เท แตก ย็ งั หนไี มพ น้ ความยากจน กจ็ ะแตง เพลงพรรณนาความจรงิ ไปตามนน้ั เปน็ ตน้ “รูปดั่งองคอ ินทรห ยาดฟา มาสดู ิน
โสภณิ ดงั เดอื นดวง
๒) ลกั ษณะปรงุ แตง ใหเ้ กนิ จรงิ หรอื เรยี กวา “ไอเดยี ลสิ ตกิ ” (Idealistic) คอื แตง โดย เหนอื แผน ดนิ แดนสรวงเหนือปวงหนุมใด
เหลาอนงคหลงสวาทยอมเปนทาสรกั บําเรอ
ใช้สา� นวนโวหารทางภาษา พรรณนารูป รส กลน่ิ เสียง กายสมั ผัส และอารมณ์ ให้งดงามเกนิ นามขุนลอทาวเธอทรงสถติ ณ ทรวงใจ
ความเป็นจริง เชน แตงเพลงเก่ียวกับชีวิตชาวนา ก็ปรุงแตงให้ชีวิตชาวนาเป็นชีวิตที่นาอภิรมย์ ลมุ แมกาหลงเจา หรอื จะเทาถึงครึ่ง
อยทู ามกลางธรรมชาตทิ งี่ ดงาม มีวถิ ชี ีวิตทสี่ งบเยน็ ผาสุก เป็นต้น แมน อ ยหนงึ่ นา้ํ หทยั เมือ่ ทรงคชสาร
ธ ยิ่งหาญยง่ิ กลา
๓. การบรรยายอารมณแ์ ละความรูสกึ ในบทเพลง ด่งั พญาสีหราชผเู ปนใหญ
ผปู้ ระพนั ธเ์ พลงทม่ี ที กั ษะอยใู นระดบั ศลิ ปนิ จะสามารถประพนั ธ์ไดท้ ง้ั ทา� นองและคา� รอ้ งของเพลง ใชเ พยี งศึกรบสยบพระทรงชัย
ทา� ใหผ้ ฟู้ งั เกดิ อารมณแ์ ละรสู้ กึ คลอ้ ยตามอยา งมคี วามสขุ โดยทท่ี ง้ั ทา� นองและคา� รอ้ งตอ้ งใหอ้ ารมณ์ แมใ นศึกรกั พระยงั ย่ิงใหญ
และความรสู้ ึกที่สอดคลอ้ งสัมพนั ธ์กัน นาถอนงคป ลงใจใครอิงอุน
นับลานโลกาลว นบควรคูบญุ
การประพนั ธค์ า� รอ้ งของบทเพลงเปรยี บเสมอื นกบั การปรงุ อาหาร คอื ตอ้ งปรงุ ใหม้ รี สชาตติ า งๆ ดง่ั พอ ขนุ แมนสรวงเอย”
ถา้ ผปู้ รงุ อาหารปรงุ ไดถ้ งึ รส ผรู้ บั ประทานอาหารกจ็ ะไดร้ สอรอ ยถงึ ใจ ทง้ั เปรยี้ ว หวาน มนั เคม็ เผด็ จากนั้นครถู ามนักเรยี นวา
คล้ายกับการประพนั ธ์เพลง ถา้ ผ้ปู ระพนั ธค์ �าร้องของเพลงไดด้ เี ดนถึงขัน้ วรรณศลิ ป ผฟู้ ังเพลงกจ็ ะ • บทเพลงนี้ตอ งการส่ือใหเหน็ ถึงส่งิ ใด
ไดร้ ับรสทางวรรณศลิ ปท่ที �าใหเ้ กดิ อารมณแ์ ละความรูส้ กึ ตา งๆ เชน
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
๑) รสแห่งความรกั เปนรสที่ใหอารมณ์และควา1มรูสึกออนหวานในจิตใจของผูฟง เชน เพลง ไดอยา งอิสระ)

รกั คณุ เขา แลว คํารองโดยสนุ ทรยี า ณ เวยี งกาญจน์ ทํานองโดยสมาน กาญจนะผลิน เปน ตน

“รกั คุณเขาแลวเปนไร รักจนคล่ังไคลจ ริงจัง สาํ รวจคน หา Explore
คุณรกั ใครหรอื ยัง ฉันใด
หวนั่ ใจวา คงไมแ คลว เลยรักเขาแลว จนได ใหน ักเรยี นศกึ ษา คนควา หาความรูเพิม่ เติม
บอกแลวไมว นั ไหน ตองเผลอใจเขา สกั วนั เก่ียวกับการบรรยายอารมณและความรสู กึ
แลว คณุ อยา หวงสัมพนั ธ์ ในบทเพลง จากแหลงการเรียนรตู า งๆ เชน
รักคุณเขา แลวเตม็ ทรวง ดไี หม หอ งสมุดโรงเรยี น หองสมุดชุมชน อนิ เทอรเ นต็
เราคดิ มารกั กัน กค็ ุณรักบา งเปนไร เปนตน ในหวั ขอ ที่ครกู าํ หนดให ดังตอไปน้ี
กท็ ผี มยังรักคุณ อยาคิดอะไรเลยคุณ...”
ของรักกันได 1. รสแหง ความรัก
2. รสแหง ความขบขนั
๗9 3. รสแหงความโกรธ
4. รสแหงความกลา
5. รสแหงความสงบ

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETิด นักเรยี นควรรู

เพราะเหตุใดการประพนั ธเ พลงจงึ เปรียบเสมอื นการปรุงรสอาหาร 1 สุนทรียา ณ เวียงกาญจน หรอื เกยี รติพงศ กาญจนภี ผูประพนั ธค าํ รองเพลงไทย
ทีม่ ชี ื่อเสียง ผลงานชนิ้ แรก คือ “เพลงดอกโศก” ทาํ นองโดยสมาน กาญจนะผลนิ
แนวตอบ เพราะตอ งปรงุ ใหม ีรสชาตติ า งๆ ถาผูปรุงอาหารสามารถ สุนทรยี า ณ เวยี งกาญจน มีผลงานประพนั ธป ระมาณ 1,000 เพลง และผลงานเพลง
ปรงุ อาหารไดอยางถึงรส ผูร ับประทานอาหารก็จะไดรสอรอยถงึ ใจ ที่มีชือ่ เสยี ง ไดแ ก “วิหคเหนิ ลม” ทํานองโดยสมาน กาญจนะผลนิ ขบั รอง
ทง้ั รสเปรี้ยว หวาน มัน เคม็ เผ็ด ซงึ่ มีลักษณะคลา ยกับการประพันธเ พลง โดยเพญ็ ศรี พมุ ชูศรี “รักคุณเขาแลว ” ทํานองโดยสมาน กาญจนะผลิน ขบั รอง
ถาผปู ระพนั ธส ามารถประพันธคํารอ งไดดีครบถึงหลักวรรณศลิ ป ผฟู งเพลง โดยสเุ ทพ วงศกาํ แหง นอกจากน้ี ยังไดร ับการเชิดชูเกียรตเิ ปนศลิ ปน แหง ชาติ
ก็จะไดรบั รสทางวรรณศิลปทที่ าํ ใหเ กดิ อารมณตา งๆ เชน รสแหงความรัก สาขาศิลปะการแสดง (เพลงไทยสากล) ประจาํ ป พ.ศ. 2549 และไดร ับเลอื กจาก
รสแหงความขบขัน รสแหงความโกรธ รสแหงความกลา รสแหงความสงบ คณะอนกุ รรมการจัดทาํ เพลงเฉลมิ พระเกยี รติ เนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา
เปนตน ครบรอบ 80 พรรษา พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช เปนหนึ่งใน
4 นกั ประพันธเ พลงศิลปนแหงชาติ รว มกบั อาจินต ปญ จพรรค, ชาลี อนิ ทรวิจติ ร
และสุรพล โทณะวณกิ ที่ประพนั ธคาํ รอง “เพลงพอแหง แผนดนิ ” เพอื่ จัดทาํ เปนซดี ี
เผยแพรไปสูป ระชาชน

คมู ือครู 79

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

ใหนกั เรียนรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับการบรรยาย ๒)รสแห่งความขบขนั เปน รสทใ่ี หอ ารมณแ์ ละความรสู กึ ตลกขบขนั และสนกุ สนาน เชน เพลง
อารมณและความรสู กึ ในบทเพลง ตามท่ไี ดศ กึ ษามา ไมอว นเอาเทา ไร เปน ตน
จากนนั้ ครูถามนกั เรียนวา
“บอกซิเออ เธอจะเอาเทาไร เอาเทาไร ไมอว นเอาเทา ไร
• เนื้อเพลงน้แี สดงใหเหน็ ถงึ สงิ่ ใด บอกซเิ ออ เธอจะเอาเทาไร เอาเทา ไร ไมอว นเอาเทาไร
“พรหมลิขิตบนั ดาลชกั พา มองอยูน านก็ดเู ขาที พอเห็นความหลอเหมอื นกนั
ดลใหม าพบกันทันใด แตมองนานนาน แลว ก็ชักจะหว่ัน ก็เร่ิมจะเห็นไขมนั
กอนนอี้ ยูกันแสนไกล ดูอีกที เทด ีไมเบา กระเป๋าคงหนักเหมือนกัน
พรหมลิขิตดลจติ ใจ แตตอนทาํ ตาซึ้ง เหมอื นหมูชวนฝน ยงิ่ ดยู งิ่ ขาํ กล้ิงเลย…”
ฉนั จึงไดม าใกลกบั เธอ”
(แนวตอบ เน้ือเพลงสะทอนใหเหน็ ถงึ รส ๓) รสแหง่ ความโกรธ เปนรสท่ีใหอารมณ์และความ1รูสึกโกรธแคน ชิงชัง หรือตัดพอตอวา
แหงความรัก แมจ ะอยหู างกนั ไกลแคไหน
พรหมลขิ ิตก็จะนําพามาใหรักกัน) เชน เพลงผูช นะสบิ ทิศ คํารอ งและทาํ นองโดยไสล ไกรเลิศ เปน ตน

• เน้อื เพลงน้แี สดงใหเ หน็ ถงึ สิง่ ใด “เจ็บใจคนรักโดนรงั แก ขา จะเผาเมอื งแปรใหม ันวอดวาย
“บางระจนั เขารวมกันเปนหน่งึ จะตายใหเขาลอื ชาย จะใหเ ขาลือชายวา นามชอื่ กู
มีตนเปนที่พ่ึงยอดนกั สูเมอื งสิงห ผูชนะสิบทศิ ผชู นะสบิ ทิศ ผชู นะสบิ ทศิ ผูชนะสิบทศิ ผูชนะสบิ ทศิ ...”
ท้งั เจด็ คร้ังรบพมาจนลมกลิ้ง
บางระจนั เกงจรงิ จงึ ตองยิงดว ยปน ๔) รสแหง่ ความกลา้ เปนรสที่ใหอารมณ์และความรูสึกกลา 2หาวหาญ และฮึกเหิม เชน
เอาปน ใหญยิงใสก นั ตมู ตาม
ปนไทยแตกเหลอื แตด าม เพลงเจา ตาก คาํ รองและทํานองโดยยนื ยง โอภากุล (แอด๊ คาราบาว) เปนตน
เพราะเพิง่ หลอ เมอ่ื วานซืน
กก็ รงุ ศรีมใิ หเขาหยิบยืมปน “ยทุ ธศาสตรย์ งิ่ ใหญ ความต้งั ใจเด็ดเด่ยี ว มอ้ื นีเ้ ราจะเคี้ยวขา ว และทุบหมอขาว
จงึ มอิ าจหยดั ยนื รักษาคา ยบางระจัน” ตีแหกฝาวงลอ ม ลุยพมาขาศึก นึกถงึ ความเปนไทย ดกี วาไปเปนทาส
(แนวตอบ เน้ือเพลงสะทอนใหเ ห็นถงึ สองมอื ถอื ดาบอยา งมั่นใจ นกั รบไทยของพระเจา ตาก
รสแหงความโกรธ ซึ่งจะอยใู นทอนเพลง ฝากฝงกรุงอยุธยา วันขา งหนา ขา จะมาทวงคนื …”
ทวี่ า “เอาปน ใหญยงิ ใสกันตมู ตาม ปนไทย
แตกเหลอื แตด า ม เพราะเพ่ิงหลอ เมอ่ื วานซืน
ก็กรุงศรีมใิ หเ ขาหยิบยมื ปนจงึ มิอาจหยดั ยนื
รกั ษาคา ยบางระจัน” และรสแหงความกลา
ซ่ึงจะอยใู นทอ นเพลงทวี่ า “บางระจัน
เขารวมกนั เปนหน่ึง มีตนเปนทีพ่ ง่ึ ยอดนักสู
เมอื งสงิ ห ทง้ั เจ็ดคร้ังรบพมา จนลม กล้ิง
บางระจันเกง จริงจึงตองยิงดวยปน ”)

๘0

นกั เรียนควรรู กจิ กรรมสรา งเสรมิ

1 ไสล ไกรเลิศ นักไวโอลินและนักแตง เพลงของไทย ผลงานทม่ี ีช่ือเสียง เชน ใหน กั เรียนเลือกฟงเพลงทม่ี ีเนอ้ื หาแสดงถงึ รสแหง ความรัก รสแหง
เพลงบุเรงนองราํ ลึก (ผูชนะสิบทิศ) เพลงบเุ รงนองล่ันกลองรบ เพลงกลอ มอิระวดี ความขบขัน ความโกรธ ความกลา และความสงบ ตามความสนใจ
เพลงกุสุมายอดรกั เพลงจอมใจจะเด็ด เพลงยอดพธเู มืองแปร เพลงดวงใจในฝน ของตนเอง 1 หัวขอ จากน้นั วเิ คราะหค วามไพเราะและความงาม
เพลงเสยี งสะอ้ืนจากสายลม เพลงสายลมเหนือ เพลงมานไทรยอย เพลงกากเี หมือน ท่เี กิดขึน้ ในบทเพลง และเขียนบรรยายความรูสกึ ทีไ่ ดรับ
ดอกไม เพลงอิเหนาราํ พัน เพลงหวั หนิ สิน้ มนตรกั เพลงมา นประเพณี เปนตน ลงกระดาษรายงาน นําสง ครูผูสอน
2 ยนื ยง โอภากุล (แอด คาราบาว) เปน ศิลปน ผมู ีชอ่ื เสยี งในการขับรองแนวเพลง
เพือ่ ชีวติ เกดิ เมื่อวนั ท่ี 9 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2497 ทอี่ าํ เภอเมอื ง จงั หวดั สุพรรณบรุ ี กจิ กรรมทาทาย
ทา นไดส รา งสรรคบ ทเพลงเพอื่ ชวี ติ ทม่ี ชี อืิ่ เสยี งโดง ดงั ไวม ากมาย และในป พ.ศ. 2556
ทา นไดรับการยกยอ งเชดิ ชเู กยี รติใหเ ปน ศลิ ปนแหง ชาติ สาขาศิลปะการแสดง ใหน กั เรยี นฝกแตงเพลงโดยเลือกหัวขอทค่ี รูกาํ หนดให คือ รสแหง
(นกั รอง - นกั ประพันธเพลงไทยสากล) ความรัก ความขบขัน ความโกรธ ความกลา และความสงบ เพียง 1 หัวขอ
พรอ มตง้ั ช่อื เพลง จากน้ันออกมานาํ เสนอผลงานใหเ พื่อนชมหนาชั้นเรยี น
80 คมู ือครู โดยมคี รูเปนผูคอยชี้แนะความถูกตอง

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา อธบิ ายความรู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา ใา จใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Explain
Expand Evaluate

ขยายความเขา ใจ E×pand

๕) รสแหง่ ความสงบ เปนรสท่ีใหอารมณ์และความรูสึกสงบ สันติ รมเย็น และส้ินสุด ใหน กั เรยี นนาํ ขอ มลู เกย่ี วกบั การบรรยายอารมณ
ความเดือดรอนวุนวายทั้งปวง เชน เพลงโลกแสนสวย คํารองและทํานองโดยสําเร็จ คําโมง และความรูสกึ ในบทเพลง มารวมกันจัดนทิ รรศการ
และชรมั ภ์ เทพชยั เรียบเรียงเสียงประสานโดยสมาน กาญจนะผลิน เร่อื ง “รสเพลงบรรเลงเสนาะ” พรอ มยกตัวอยาง
บทเพลงมาประกอบ เพ่ือสรา งความเขา ใจมากขึน้

“เออ่ื ยลมโชยฟาโรยปยุ เมฆ เขาสคี รามงามเฉกปอ มเมืองฟา
ปาตระการสายธารเจิง่ นา กอขาวเขียวหมูป ูปลาววั ควายรายลําพอง
หบั หอ งหอลอ มกอออ กก ไมส วนยนื ดื่นดกนกเรงิ รอง
แดดทอสายแสงปรายราวมา นกรอง ฉํ่าชน่ื ฝนหลนลาํ ยองรงุ ทองเติมแตง ฟา…”

เกร็ดศลิ ปเกร็ดศลิ ป การรับรคู้ วามงามของดนตรี

การรบั รถู้ ึงความงาม ความไพเราะ หรืออารมณเ์ พลงของแตล่ ะบคุ คลจะมคี วามแตกต่างกนั ออกไป การรับรู้
ความงามของดนตรีจงึ เปน็ การยากทจ่ี ะเข้าถงึ ได้ หากผูใ้ ดทตี่ ้องการจะเขา้ ถึงจ�าเปน็ ตอ้ งอาศัยหลกั การ ดงั น้ี

๑. ควรศึกษาและท�าความเข้าใจเกี่ยวกับพ้ืนฐานของบทเพลงท่ีฟังว่า ผู้ประพันธ์ต้องการถ่ายทอดอารมณ์
ความรู้สกึ ใด เปน็ เพลงลกั ษณะใด มโี ครงสร้างอยา่ งไร

๒. ศึกษาและเรยี นรเู้ กี่ยวกับเสยี งของเคร่ืองดนตรชี นดิ ต่างๆ เพอื่ สามารถจา� แนกและรับรไู้ ดด้ ีขนึ้
๓. ทา� ตนใหเ้ ปน็ อสิ ระ หมายถงึ ทา� ตนเองใหว้ า่ งจากภาระงานทกุ สง่ิ ขณะฟงั เพลง เพราะการฟงั เพอ่ื ใหเ้ กดิ
การรบั รถู้ ึงความงามของดนตรจี �าเปน็ ตอ้ งใช้สมาธเิ ปน็ อย่างมาก
๔. ควรจดั ลา� ดบั การฟงั เพราะการรบั รแู้ ละความ
พึงพอใจจะเกิดขึ้นเมื่อได้ยิน ได้เห็น และได้ท�าส่ิงท่ี
ใจปรารถนา
๕. โนม้ ใจเพอ่ื รองรบั สมั ผสั อารมณข์ องบทเพลง
การฟังให้เกิดการรับรู้ ผู้ฟังต้องมีอารมณ์ร่วมกับเสียง
เพลงทีฟ่ งั จึงจะชว่ ยให้เกดิ การรับร้ไู ดเ้ รว็ และชดั เจน
๖. ควรฟงั ซ้�าหลายๆ คร้งั เพราะจะชว่ ยให้ผฟู้ งั
เกดิ การรบั รไู้ ดด้ ี และควรศกึ ษาเนอ้ื หาสาระของบทเพลง
ตามทีผ่ ้ปู ระพันธไ์ ดถ้ ่ายทอดไวใ้ นบทเพลงด้วย

บูรณาการเช่ือมสาระ ๘๑
จากการศึกษาเก่ยี วกบั ความรพู ้ืนฐานเกีย่ วกบั ปจ จัยสําคญั ทม่ี ีอทิ ธพิ ล
ตอการสรา งสรรคผ ลงานดนตรี ในหวั ขอ การบรรยายอารมณและความรูส ึก เกรด็ แนะครู
ในบทเพลงสามารถเชื่อมโยงกับการเรียนการสอนในกลมุ สาระการเรียนรู
ภาษาไทย ในเรือ่ งหลักโวหาร เพราะบทเพลงแตละเพลงก็จะบรรยายถึง ครคู วรเนน ใหเ หน็ วา เสยี งขบั รอ งมพี ฒั นาการมาพรอ มกบั การใชภ าษาไทยในการ
ความรูส กึ ที่แตกตางกนั เชน รสแหง ความสงบ รสแหง ความขบขนั สอ่ื สารของสงั คมมนษุ ย เสยี งขบั รอ งจงึ นบั เปน เสยี งดนตรชี นดิ แรกทม่ี นษุ ยส รา งสรรค
รสแหง ความโกรธ รสแหงความกลา รสแหง ความสงบ เปนตน แตใ นวชิ า ขน้ึ เพอ่ื ใชใ นพธิ กี รรมทางสงั คม ศาสนา และเพอ่ื ความสนกุ สนาน ตอ มาในการขบั รอ ง
ภาษาไทยจะใชก ารเรียกทตี่ า งกนั เชน บรรยายโวหาร หมายถงึ โวหารทใี่ ช เพลงมีการใชสัญลักษณ หรอื โนต ในการบันทกึ บทเพลง ทาํ ใหผ ูประพนั ธ นักรอ ง
ในการอธิบาย เลาเร่อื งราวเหตกุ ารณ เพอ่ื ใหผอู า นไดร บั ความรู ความเขา ใจ นกั ดนตรี สามารถทจี่ ะส่ือความรสู ึก เรื่องราว ประสบการณ ความประทับใจ
ในเรื่องน้ันๆ อยางละเอยี ด พรรณนาโวหาร หมายถงึ โวหารทก่ี ลาวถึง และความทรงจาํ ตา งๆ ไปยังผูฟง ไดอ ยางมีประสิทธภิ าพ
ความงามของธรรมชาติ สถานท่ี หรือความรสู ึกนึกคดิ อยา งละเอียด เพอื่ ให
ผอู านเกิดความซาบซึ้งและเกิดอารมณค วามรูสกึ คลอ ยตาม โดยใชถอ ยคาํ มมุ IT
ทมี่ คี วามไพเราะและมคี วามหมายทล่ี กึ ซงึ้ กนิ ใจ ทาํ ใหผ อู า นประทบั ใจ เปน ตน
นกั เรียนสามารถศึกษา คน ควาเพมิ่ เติมความรูทัว่ ไปเกย่ี วกบั ดนตรีสากล
ไดจาก http://www.vichakarn.triamudom.ac.th

คมู อื ครู 81

กระตุนความสนใจ สํารวจคน หา อธบิ ายความรู ขยายความเขาใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain Expand
Engage Explore Evaluate

ตรวจสอบผล Evaluate

ครพู จิ ารณาจากการจดั นทิ รรศการเรอ่ื ง “รสเพลง กิจกรรม ศิลปป ฏิบตั ิ ๔.๒
บรรเลง” ของนักเรียน โดยพจิ ารณาในดานความถูก
ตอ งของเนอื้ หา การนาํ เสนอขอ มลู ความสวยงาม และ กจิ กรรมท่ี ๑ ใหน้ กั เรยี นฟงั ดนตรที กุ ประเภทท่ไี ดฟ้ งั ผา นหู ทง้ั ทม่ี โี อกาสตง้ั ใจฟงั และฟงั เสยี งผา นหู
ความคดิ รเิ รมิ่ สรางสรรค กจิ กรรมท่ี ๒ แลว้ พจิ ารณาวา ดนตรี หรอื เพลงท่ไี ดฟ้ งั นน้ั ใหอ้ ารมณแ์ ละความรสู้ กึ อยา งไร
ใหน้ กั เรยี นตอบคา� ถามตอ ไปน้�
หลกั ฐานแสดงผลการเรยี นรู ๑. เครอื่ งหมายแปลงเสียงมีความส�าคญั ตอการบรรเลงดนตรีสากลอยา งไร
๒. ปัจจัยส�าคัญที่มีอิทธิพลตอการสร้างสรรค์งานดนตรีมีส�ิงใดบ้าง ให้อธิบายมาพอ
1. ผลการสรปุ สาระสาํ คัญเก่ยี วกบั เครอ่ื งหมาย
และสัญลกั ษณท างดนตรี สงั เขป
๓. ปัจจัยส�าคัญที่สงผลตอการถายทอดเร่ืองราวความคิดในบทเพลงมีส�ิงใดบ้าง
2. ผลการขับรอ งเพลงชะตาชวี ิต
3. ผลการสรุปสาระสําคญั เกี่ยวกบั ปจจยั ที่มี ยกตัวอยา งประกอบคา� อธิบาย

อทิ ธพิ ลตอการสรา งสรรคผลงานดนตรี การศกึ ษาเรยี นรเู กย่ี วกบั โนต สากลและเครอ่ื งหมายแปลงเสยี ง เปน เครอ่ื งหมาย
4. ผลการขบั รอ งเพลงอทุ ยานดอกไม เพลงตน-
ทใ่ี ชแปลงเสยี งตวั โนตใหสงู ขน้ึ หรือตํา่ ลงกวาเสยี งปกติ มคี วามสาํ คญั ตอการเรียนและ
ตระกูลไทย เพลงพระรัตนตรยั และเพลงรักเอย ปฏบิ ตั ดิ นตรสี ากล เพราะโนต สากลและเครอื่ งหมายแปลงเสยี งจะเปน ตวั กลางถา ยทอด
5. ผลการจดั นทิ รรศการเรอ่ื ง “รสเพลงบรรเลงเสนาะ” ความคิด ความรูสึกของผูประพันธไปสูผูปฏิบัติดนตรี ทั้งในฐานะนักรองและนักดนตรี
หากผปู ฏบิ ตั ดิ นตรมี คี วามเขา ใจเกย่ี วกบั การบนั ทกึ โนต สากลและเครอ่ื งหมายแปลงเสยี ง
ก็จะสามารถปฏบิ ตั ิดนตรีไดต ามประสงคของผูป ระพนั ธเ พลง

นอกจากน้ี ดนตรีจะมีความสมบูรณข้ึนมาได ก็จะตองมีผูประพันธบทเพลง ซึ่ง
จะประกอบไปดวยคํารองและทํานอง สําหรับนําไปขับรองและบรรเลง โดยผูประพันธ
เพลงจะตองมีเทคนิคและการแสดงออกในการถายทอดจินตนาการ เรื่องราวความคิด
ออกมาในผลงานเพลง เพอื่ ใหผ ฟู ง เพลงเกดิ อารมณ ความรสู กึ และมสี นุ ทรยี ภาพไปตาม
บทเพลงนนั้ ๆ

๘๒

แนวตอบ กจิ กรรมศลิ ปป ฏบิ ัติ 4.2 กจิ กรรมท่ี 2
1. เปนสญั ลกั ษณท างดนตรีท่ใี ชบ นั ทึกเพ่อื ใหระดบั เสยี งของโนตตวั น้ันเปล่ียนแปลงไปจากระดบั เสียงเดมิ
2. แบงออกเปน 2 ลกั ษณะ คอื

ปจจัยภายใน คือ อารมณ ความรูสึกนกึ คิด และจนิ ตนาการ
ปจจยั ภายนอก คอื สงั คมและวัฒนธรรม ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี พธิ ีกรรม สภาพทางภมู ิศาสตร ประวัตศิ าสตร คานยิ ม การเมอื ง การปกครอง การศึกษา เศรษฐกิจ
และภยั ธรรมชาติ
3. มี 6 ลกั ษณะ คอื
1) ความรูพ ้นื ฐานเกยี่ วกับทฤฎีดนตรีและการปฏบิ ตั เิ คร่อื งดนตรี
2) พนื้ ฐานความสามารถดา นการขบั รอง หรอื อา นทาํ นองเสนาะ ซ่ึงจะชวยใหเ ลอื กคําทม่ี ีเสียงไพเราะมาใชแ ตง คํารอ ง
3) ความรพู ื้นฐานดานวรรณคดี ซงึ่ จะทาํ ใหร ูจักแตง กลอนเพลงใหถ ูกตองตามหลักฉันทลกั ษณและมีความไพเราะนาฟง
4) นักประพนั ธเ พลงตอ งเปน ผูอา นมาก ฟง มาก เพราะจะทําใหร จู กั วธิ ีการแตงสาํ นวนโวหาร หรือคัดสรรสาํ นวนโวหารทีไ่ พเราะกินใจมาใชเปนคํารอ ง
5) นักประพนั ธเ พลงตอ งเปนคนชอบสังเกต วเิ คราะห และวจิ ารณสิ่งตางๆ หรือบุคคลตา งๆ ทอี่ ยูร อบตวั อยา งสมํ่าเสมอ เพราะจะชว ยใหค ดิ โครงสรางเร่อื งราว

ของบทเพลงไดอยางหลากหลาย
6) นักประพันธเพลงตอ งเปน ผชู อบขดี เขยี นดวยสํานวนโวหารของตนเอง เชน จดหมาย อนุทนิ บนั ทกึ เหตุการณ เรอ่ื งเลา บทกวี เปน ตน หรือแมแตการแตงเพลง

จะชว ยใหแตง คาํ รอ งไดอยางฉับไว และมสี ํานวนทีฟ่ ง รน่ื หู โดนใจผูฟ ง

82 คูมือครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สํารวจคนหา อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Explore Explain
Engage Expand Evaluate

เปา หมายการเรยี นรู

1. รองเพลงและเลน ดนตรีเดยี่ วและรวมวง
2. ประเมินพัฒนาการทกั ษะทางดนตรขี อง

ตนเองหลังจากการฝกปฏิบตั ิ

สมรรถนะของผูเรียน

1. ความสามารถในการสื่อสาร
2. ความสามารถในการคดิ
3. ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี

คุณลักษณะอนั พึงประสงค

1. มีวนิ ัย
2. ใฝเรยี นรู
3. มุง ม่นั ในการทํางาน

๕หนว ยท่ี กระตนุ ความสนใจ Engage

ทกั ษะดนตรสี ากล ครูเปด ซดี ี หรอื ดวี ดี ีการแสดงคอนเสริ ต ของ
เหลาบรรดาศลิ ปนสากลที่มชี ่อื เสียงใหน กั เรียนชม
ตัวชวี้ ดั ก ารศึกษาวิชาดนตรีสากลใหมี จากนนั้ ครถู ามนกั เรียนวา

■ รอ้ งเพลงและเล่นดนตรีเด่ียวและรวมวง (ศ ๒.๑ ม.๒/๔) • นกั เรียนเคยชมการแสดงคอนเสิรต
■ ประเมินพัฒนาการทักษะทางดนตรีของตนเองหลังจากการฝกปฏิบัติ บางหรอื ไม ถา เคย นกั เรียนเคยชมการแสดง
(ศ ๒.๑ ม.๒/๖) ประสทิ ธภิ าพ จะเนน การฝก ทกั ษะดว ยการ คอนเสริ ตของใคร
ลงมือปฏิบัติจริงอยางสมํ่าเสมอ โดยเนน (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
สาระการเรียนรู้แกนกลาง ทางดานการรองและบรรเลงท้ังแบบเด่ียว ไดอยา งอสิ ระ)
และแบบเปนวง ซ่ึงหลักการฝกทักษะดนตรี
■ เทคนคิ การรอ้ งและบรรเลงดนตรี • นกั เรยี นคิดวา ศลิ ปน คนใดทีเ่ ปนตนแบบ
- การรอ้ งและบรรเลงเดย่ี ว สากล ระดับชั้นมัธยมศึกษาปท่ี ๒ จะมุงเนน ในการขบั รอ งเพลงทีด่ ี เพราะเหตใุ ด
- การรอ้ งและบรรเลงเป็นวง การฝก เพอ่ื พฒั นาทกั ษะใหส งู ขน้ึ มขี น้ั ตอนทส่ี ลบั จึงเปน เชน นนั้
■ การประเมนิ ความสามารถทางดนตรี (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
- ความถกู ต้องในการบรรเลง ไดอ ยางอสิ ระ)
- ความแม่นย�าในการอา่ นเคร่อื งหมายและสญั ลักษณ์ ซบั ซอ นมากขนึ้ เพอ่ื จะไดเ ปน พน้ื ฐานในการศกึ ษา
- การควบคุมคณุ ภาพเสยี งในการร้องและบรรเลง ดนตรีสากลในระดับตอไป นอกจากน้ี ผูเรียน

จะตองมีความเขาใจในวิธีการประเมินพัฒนาการ
ดา นทกั ษะทางดนตรขี องตนเอง เพอื่ จะไดท ราบถงึ สงิ่ ที่
ตอ งปรบั ปรงุ แกไ ข เพอื่ ใหก ารศกึ ษาดนตรสี ากลของตน
มคี วามกาวหนา ตอไป

เกร็ดแนะครู

การเรยี นการสอนในหนวยการเรียนรนู ้ี ครคู วรนาํ ซดี ี หรือดีวีดที นี่ า สนใจมาเปด
ใหน กั เรยี นชม เชน การรอ งเพลง การบรรเลงดนตรแี บบเด่ียว การบรรเลงดนตรี
แบบรวมวงของศลิ ปน สากล เปนตน เพือ่ เปนการเปดโลกทศั นใ หแกน ักเรยี น
ครอู าจอธบิ ายเพ่มิ เติมวา การขับรองเพลงสากล นบั เปนเอกลักษณอยางหน่งึ ทเี่ ปน
ภมู ปิ ญญาและเปน มรดกทางวฒั นธรรมของสากล ทั้งน้ี การขบั รองเพลงสากล
เพื่อใหเกิดความไพเราะ ทาํ ใหผฟู ง เกดิ ความประทับใจน้ัน ผทู ี่ขับรอ งเพลงสากล
จะตองมีความรู ความเขาใจเก่ยี วกบั การออกเสียง ทา ทาง การหายใจ การดแู ลรกั ษา
อวัยวะทใี่ ชในการเปลงเสยี ง การทาํ ใหเสยี งกอ งกังวาน และตอ งเขาใจประเภทของ
การขับรองเพลงสากลดว ย พรอมทั้งตอ งฝก ปฏบิ ตั ิอยางสมาํ่ เสมอ เพือ่ จะไดข ับรอง
เพลงสากลออกมาไดอ ยางถกู ตองเหมาะสม รวมถงึ ตอ งรูจักประเมินพฒั นาการ
ทักษะทางดนตรีของตนเองหลงั จากการฝกปฏิบตั ิ เพอื่ นาํ สิ่งท่ีบกพรอ งมาแกไข
และพัฒนาการขบั รอ งตอไป

คูมือครู 83

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ ความสนใจ Engage

ครเู ปดซดี ี หรือดวี ีดีการขับรอ งเพลงสากล ๑. การขบั รองเพลงสากล
ใหน กั เรยี นชม จากนัน้ ครูถามนกั เรียนวา การขบั รอ้ งเพลงสากล คอื การใชร้ า งกายของเราเองเปน็ เครอื่ งดนตรสี า� หรบั บรรเลงบทเพลง
ท่ีเรียบเรียงขึ้น โดยใช้หลักการของดนตรีสากล แนวท�านองสากล ซึ่งจะตางไปจากแนวท�านอง
• เพลงสากลกับเพลงไทยมคี วามเหมอื น เพลงไทย ปัจจุบันบทเพลงไทยท่ีเรียบเรียงข้ึนตามแนวสากลมีมากมา1ยหลากหลายบทเพลง
หรือแตกตางกนั อยางไร โดยท่วั ไปจะเรยี กเพลงไทยที่เรียบเรยี งตามแนวสากลน้ีวา “เพลงไทยสำกล”
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอ ยา งอิสระ) ๑.๑ ประเภทของการขบั ร้อง
การขบั รอ้ งเพลงสากล สามารถจดั แบง ไดห้ ลายประเภทแตกตา งกนั ออกไป ทง้ั น้ี จะขน้ึ อยกู บั
• ระหวางเพลงสากลกบั เพลงไทย หลักเกณฑท์ ่ีใชใ้ นการแบง สา� หรบั ในทน่ี จ้ี ะจัดแบงประเภทการขบั รอ้ งออกเปน็ ๓ ประเภท คือ
นักเรยี นชอบฟง เพลงประเภทใดมากกวากัน
เพราะเหตุใดจึงเปน เชน น้ัน ๑) การขับร้องเดย่ี ว เปน็ การรอ้ งคนเดียว แสดงถงึ ความสามารถของผ้ขู ับร้อง ไมมี
(แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็ ดนตรปี ระกอบ ผู้ขับรอ้ งจะตอ้ งแมนย�าในเรอื่ งของจงั หวะและท�านองเพลง นอกจากน้ี ผ้ขู ับรอ้ ง
ไดอ ยางอิสระ)

สาํ รวจคน หา Explore จะต้องมีเสียงท่ีไพเราะและมีน�้าเสียงเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ไมลอกเลียนแบบน�้าเสียงของผู้อื่น

ใหน กั เรียนศกึ ษา คนควา หาความรูเพ่มิ เติม โดยจุดประสงค์หลักของการขับร้องเดี่ยว คือ การให้ผู้ขับร้องได้แสดงออกถึงอัตลักษณ์ของตน
เกย่ี วกบั การขับรองเพลงสากล จากแหลงการเรยี นรู ด้านทักษะการร้องเพลงและคุณภาพเสียง
ตา งๆ เชน หองสมดุ โรงเรยี น หองสมุดชุมชน ๒) การขบั รอ้ งหมู หเปรน็อื กพานื้ รผขวิบั เรปอ้ น็ งแทบา� บนโอมงโเนดโยี ฟวนทกิ ่ีใ2ช(Mค้ นonหoลpาhยoคnนicร)ว ทมม่ีกเีนั พขยี บั งรแอ้ นงวเเดสยียี วง
อินเทอรเนต็ เปน ตน ในหวั ขอทคี่ รกู าํ หนดให
ดงั ตอไปน้ี ขบั รอ้ งทเ่ี ปลง ออกมาจะมเี นอื้ ผวิ
๓) การขบั รอ้ งกบั วงดนตรี เปน็ การขบั รอ้ งเดย่ี ว หรอื การขบั รอ้ งหมทู ม่ี เี ครอ่ื งดนตรี
1. ประเภทของการขบั รอ ง หรือวงดนตรีบรรเลงประกอบ (Back - up) การขับร้องเพลงวิธีนี้ผู้ขับร้องจะได้อารมณ์ของเพลง
2. หลกั การปฏิบัตใิ นการขบั รอ ง ในขณะขบั รอ้ งดกี วา การขบั รอ้ งเดย่ี ว การขบั รอ้ ง
กับวงดนตรี ผู้ขับร้องจะต้องเข้าใจและมีทักษะ
ในการปฏิบัติจังหวะได้เป็นอยางดี โดยนับ
อธบิ ายความรู Explain จังหวะรอในทอนน�า (Intro) ได้อยางถูกต้อง

ใหนักเรียนรว มกนั อภิปรายเกี่ยวกบั การขบั รอง กอนการร้องเน้ือเพลงจริง ในขณะร้องก็ต้อง
เพลงสากล ในหวั ขอ ประเภทของการขบั รอ ง ตามทไ่ี ด รักษาความเร็วของจังหวะเพลงอยางสม่�าเสมอ
ศกึ ษามา จากน้ันครูถามนกั เรียนวา มีทักษะในการฟัง จับเสียงดนตรีของทอนน�า
เพ่ือการเปลงเสียงร้องทอ3นแรกของเพลงได้
• บุคคลท่ีจะสามารถฝกปฏิบัติการขับรองเดี่ยว ถูกต้องตรงกับบันไดเสียงของเพลงท่ีจะร้อง
ไดดีนั้น ตองมคี ุณสมบตั ิอยา งไร หากผขู้ บั รอ้ งขาดประสบการณ์ในเรอ่ื งทก่ี ลา วมา
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ การขับร้องกับวงดนตรี ผู้ขับร้องต้องอาศัยทักษะและ ขา้ งตน้ กจ็ ะเปน็ การสรา้ งความรา� คาญใหก้ บั ผฟู้ งั
ไดอยา งอสิ ระ) ประสบการณ์อย่างมากในการขับร้อง เพ่ือสร้างความ มากกวา การสร้างความบนั เทงิ
บันเทงิ ให้กับผฟู้ งั

๘๔

นกั เรยี นควรรู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
1 เพลงไทยสากล เพลงทขี่ ับรองในภาษาไทย โดยเร่มิ จากการนาํ ทํานอง
เพลงไทยเดิมมาใสเ นอื้ รอ ง บรรเลง และขบั รอ ง โดยใชม าตรฐานของโนตเพลง ขอใดกลา วถงึ เพลงไทยสากลไดถ ูกตอ ง
แบบสากล จนกลายเปนเพลงไทยแนวใหม ต้งั แตป พ.ศ. 2476 เกิดละครเวที 1. เพลงท่เี รยี บเรยี งข้ึนโดยใชหลกั การของดนตรีไทย แนวทาํ นองสากล
ละครวิทยุ และภาพยนตร ซงึ่ มีบทบาทสาํ คัญท่ที ําใหเพลงไทยสากลไดรับ 2. เพลงทเ่ี รยี บเรยี งขึ้นโดยใชห ลกั การของดนตรีสากล แนวทํานองสากล
ความนยิ ม จนในปจ จบุ ันสามารถแตกสาขาไปอกี หลายแนวเพลง 3. เพลงทเี่ รียบเรียงขนึ้ โดยใชหลักการของดนตรไี ทยแนวทาํ นอง
2 โมโนโฟนิก (Monophonic) เปนพนื้ ผวิ ของดนตรที ํานองเดียว ไมม ีดนตรี
ประกอบ เชน การขับรอ งเดยี่ ว การขับรอ งหมู การบรรเลงดนตรคี นเดยี ว เพลงไทยเดิม
หรอื หลายคน แตม ีทํานองเดยี ว เปน ตน 4. เพลงทีเ่ รียบเรยี งขน้ึ โดยใชห ลักการของดนตรสี ากลแนวทํานอง
3 บันไดเสียง ตัวโนต 5 - 12 ตวั ที่เรียงกันตามลาํ ดบั จากเสยี งตํ่าไปหาเสยี งสงู
และจากเสยี งสงู ลงมาเสียงตํา่ มีโครงสรา งทมี่ กี ารกาํ หนดชว งหางของเสียงจาก เพลงไทยเดิม
ตัวโนต หนงึ่ ไปอกี ตัวโนต หน่ึงอยา งเปนระบบ บนั ไดเสยี งจะเปน ตัวกําหนดแนวทาง
การเคลอื่ นทขี่ องตวั โนต ในเพลงและสรา งความเปน อนั หนงึ่ อนั เดยี วกนั ใหก บั บทเพลง วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 2. เพราะเพลงไทยสากล เปนเพลงทข่ี บั รอง

ในภาษาไทย โดยเรม่ิ จากการนาํ ทํานองเพลงไทยเดิมมาใสเนื้อรอ ง บรรเลง
และขบั รองโดยใชหลักการของดนตรสี ากล แนวทาํ นองสากล จนกลายเปน
เพลงไทยแนวใหม

84 คูมือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

๑.๒ หลกั ปฏิบตั ใิ นการขับร้อง ใหนกั เรียนรวมกนั อภิปรายเก่ียวกบั การขับรอง
หลักปฏบิ ัติในการขับร้องใหด้ า� เนนิ ตามระบบการฝก Systematic Training ๔ ขน้ั ตอน ดงั น้ี เพลงสากล ในหัวขอ หลกั การปฏิบัตใิ นการขบั รอง
๑) ฝกึ ความพรอ้ ม คอื การอบอนุ อวยั วะและกลา้ มเนอื้ ตา งๆ ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การขบั รอ้ ง ตามทีไ่ ดศ กึ ษามา จากน้ันครูถามนักเรียนวา

กอนทจ่ี ะเข้าสรู ะบบการฝกขับรอ้ ง ซ่งึ มีวธิ กี ารฝกปฏิบัติ ดังน้ี • เพราะเหตใุ ดกอ นการรอ งเพลง
๑.๑) วิธอี บอนุ อวัยวะและกล้ามเนอ้ื ใหฝ้ ก คราวละ ๒ - ๓ นาที ปฏบิ ัติได้ ดงั นี้ จึงตองมกี ารอบอนุ รา งกาย
๑. ฝกกล้ามเนื้อศีรษะด้วยการก้ม - เงย เอียงศีรษะไปทางซ้าย - ทางขวา (แนวตอบ เพ่อื เปน การเตรียมความพรอ ม
ใหแกร า งกายกอนการรองเพลง)
และหมุนศีรษะเป็นแนววงกลม สลับกันไปมา ขณะปฏิบัติให้อ้าปากและหยอนขากรรไกรลางลง
ให้ปลายคางชีเ้ ข้าหาทรวงอก • นักเรียนจะสามารถฝก ปฏิบัติตามหลัก
Systematic Training ไดอยา งไร
๒. ฝกผอนคลายกล้ามเนอ้ื คอด้วยการเอียงศรี ษะไปทางซา้ ย - ทางขวา ให้ (แนวตอบ สามารถเตรียมการฝก ได 4 วธิ ี
ใบหูจรดไหลโดยไมต อ้ งยกไหลข น้ึ รบั แลว้ ยกแขนขวาข้ามศีรษะเอาฝา่ มอื ขวาไปปิดหูซา้ ยสลับกบั คอื ฝก ความพรอ ม ฝก ขบั รอ งเลยี นเสยี งตน แบบ
การยกแขนซ้ายข้ามศีรษะไปปิดหูขวา ขณะปฏิบัติให้ยืดล�าคอต้ังตรงและอยาให้ล�าแขนแตะสวน ฝก ความจาํ ฝก ขบั รองทาํ นองและเนอื้ รอ ง)
ใดๆ ของศีรษะ
• อวัยวะท่เี กยี่ วของกบั การเปลงเสยี ง
๓. ฝก ผอนคลายกลา้ มเน้อื หลังและไหลด้วยการยกไหลท ้ัง ๒ ขา้ งข้นึ จรด คอื อวยั วะใด
ตง่ิ หูแลว้ ทง้ิ ไหลล ง ดึงไหลท้งั ๒ เขา้ หากนั ทางด้านหนา้ สลบั กบั ทางดา้ นหลัง (แนวตอบ เรียงลาํ ดับจากสวนหนา ทอ งขน้ึ ไป
คอื ปอด หลอดลม กลองเสียง ชองคอ ลน้ิ
๔. ฝกขยายกลองซ่ีโครงด้วยการยืนตรง เทา้ ทั้ง ๒ ข้างหางจากกันในระยะ เพดานออน เพดานแข็ง ปุมเหงือก ฟน
เทา กับความกว้างของไหล ยกแขนขา้ งขวาขนึ้ ข้างบนศีรษะ ฝ่ามอื แบพยายามใหป้ ลายมือจรดฝา รมิ ฝป าก ชองจมูก และโพรงตางๆ
เพดาน สลับใชแ้ ขนซา้ ยทา� อาการเดยี วกนั ในกะโหลกศีรษะ)

๕. ฝก คลายกล้ามเนอ้ื หน้าท้องด้วยการยนื ตรง ใหเ้ ท้าทงั้ ๒ ขา้ งหางกนั ใน • นักเรยี นมวี ิธกี ารในการดแู ลรักษาเสียง
ระยะเทา กบั ความกวา้ งของสะโพก ใหค้ างชเี้ ขา้ หาหนา้ อก แลว้ มว้ นลา� ตวั เอาศรี ษะชล้ี งสพู นื้ คอ ยๆ อยางไรใหมคี ุณภาพ
ตา่� ลงๆ จนยอดศรี ษะตรงกบั ระดบั เอว หายใจเขา้ ใหเ้ กอื บเตม็ ปอดแลว้ คอ ยๆ ระบายออก เสรจ็ แลว้ (แนวตอบ การดูแลรกั ษาเสียงสามารถทําได
คอยๆ ยกระดับศรี ษะท�าลา� ตัวใหต้ ั้งตรง ท�าซ�้าอกี หลายๆ รอบ ดังตอ ไปนี้ คือ พกั ผอ นใหเพียงพอ ควรนอน
อยางนอย 6 - 8 ช่วั โมง รับประทานอาหารให
๑.๒) วธิ อี บอนุ อวยั วะทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การเปลง เสยี ง ใหฝ้ ก คราวละ ๓ - ๕ นาที ดงั นี้ ครบ 5 หมู ในปรมิ าณทีเ่ หมาะสม งดอาหาร
๑. ฝก เปลง เสยี งไตร ะดบั ขนึ้ - ลง ดว้ ยการตง้ั ตน้ ระดบั เสยี งทส่ี งู ทสี่ ดุ เทา ทเี่ รา รสจดั มนั จัด ออกกาํ ลงั กายอยางสมํ่าเสมอ
ดื่มนาํ้ สะอาดมากๆ ควรงดดืม่ เคร่อื งด่ืม
จะเปลง เสยี งได้อยางสมบูรณ์ แลว้ คอยๆ ไตระดบั เสยี งลงสูร ะดบั ต�่าทลี ะข้นั เสียง โดยทีย่ งั ไมต้อง ท่ีมแี กส ผสม เคร่อื งดืม่ แอลกอฮอล
ค�านึงถึงความเท่ียงตรงของระดับเสียง ให้เสียงทุกข้ันไหลรวมเป็นกระแสเสียงเดียวกัน โดยไมมี งดใชเสียงเมอ่ื เปน หวัด ไอ หรอื เสียงผิดปกติ
การหยุดระหวางข้ันเสียง เสร็จแลว้ ใหไ้ ตระดบั ยอ้ นขน้ึ ในลกั ษณะเดียวกัน และควรพบแพทยเพ่ือทาํ การรกั ษาใหถ ูกวิธี
และหา มใชเ สยี งดงั เชน การตะโกน จนทาํ ให
๒. ฝก ทา� รมิ ฝปี ากสนั่ สะเทอื น ดว้ ยการพยายามทา� เสยี งเลยี นเสยี งเครอื่ งยนต์ เสน เสียงอกั เสบ เปน ตน )
ของเรอื หางยาว หรอื รถจกั รยานยนต์ โดยเอาปลายนว้ิ ชข้ี า้ งใดขา้ งหนง่ึ แตะทมี่ มุ ปาก เพอื่ ชว ยทา� ให้
เสยี งสน่ั ถย่ี งิ่ ขนึ้ แลว้ ลองเปลย่ี นระดบั เสยี งและไลเ สยี งไปสรู ะดบั ตา งๆ ในกระแสเสยี งเดยี วกนั ทา� ซา�้
หลายๆ รอบ

๘๕

แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tิด เกรด็ แนะครู

การขับรองเดยี่ วและการขบั รองหมูม ีความเหมอื น หรือแตกตางกันอยางไร ครคู วรอธบิ ายความรเู พมิ่ เตมิ เกยี่ วกบั การขบั รอ งเพลงสากล ถงึ เรอื่ งแหลง กาํ เนดิ
เสยี งของมนษุ ยว า เสยี งตา งๆ ของมนษุ ย ไมว า จะเปน เสยี งพดู เสยี งรอ ง เสยี งหวั เราะ
แนวตอบ การขับรองเด่ยี ว คอื การขบั รอ งเพลงคนเดยี ว มดี นตรปี ระกอบ เกิดขึ้นจากการสน่ั ของเสน เสียง ซงึ่ อยภู ายในลําคอ เสน เสยี งจะส่นั ไดตอ งมีลม
หรือไมม ีกไ็ ด ผทู ่สี ามารถทาํ การขบั รอ งเด่ียวไดจ ะตอ งมคี วามสามารถ ภายในปอดผานออกมากระทบกับเสนเสียง เกดิ เปนเสยี งตางๆ ขนึ้ การออกเสียง
ในการขบั รองมาก คอื มีเสียงท่ไี พเราะ มคี วามแมนยาํ ในเรื่องจงั หวะ ขับรอ งเพ่ือใหเกิดความไพเราะ เกดิ ความกังวานของเสยี ง จะตอ งใชอ วยั วะ
และทํานองเพลง การขับรองหมู คือ การขบั รองเพลงต้ังแต 2 คน ขึ้นไป และกลามเนื้อหลายสว นในรางกาย ทาํ งานประสานกนั เปนอยางดี อวยั วะทใี่ ช
มีดนตรปี ระกอบ หรือ ไมม กี ไ็ ด สามารถแบง ออกเปน 2 ลกั ษณะ คือ ในการออกเสียงสําหรับการขับรอง แบงออกเปน 3 ประเภท คือ อวัยวะที่ใชใน
การขับรอ งหมูแ บบธรรมดา คือ การขับรอ งเพลงดวยคนหลายคน ดว ยเสียง การหายใจ เชน ปอด กะบงั ลม หลอดลม กลา มเน้อื บริเวณหนา ทอ ง กระดูกซ่ีโครง
ระดบั เดยี วกนั หรอื แนวเสยี งเดยี วกนั ตลอดทงั้ เพลง ตงั้ แตเ รม่ิ ตน จนจบเพลง เปนตน อวยั วะทใ่ี ชในการเปลง เสยี ง เชน เสน เสียง กลองเสยี ง ชอ งคอ ชอ งปาก
และการขับรองหมูแบบประสานเสียง หรอื “การขบั รอ งประสานเสียง” ลูกกระเดือก เปน ตน และอวยั วะที่ใชใ นการสรา งเสียงสะทอ น เชน โพรงหนาอก
หรอื “คอรสั ” (Chorus) หรือ “ไควร” (Choir) คือ การขับรอ งเพลง โพรงจมกู โพรงกะโหลก โพรงชองปาก เปนตน
ดว ยคนหลายคน ขบั รอ งไปพรอ มๆ กนั โดยมกี ารกาํ หนดแนวเสยี งใหข บั รอ ง
ท่แี ตกตา งกัน ดว ยระดับเสยี งสงู กลาง ต่ํา ระดบั เสยี งตางๆ ทนี่ ํามาใช
ในการขบั รอ ง ตอ งมกี ารเรียบเรียงเสียงตามหลักการประสานเสยี ง

คมู ือครู 85

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขาาใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

ครสู ุมนกั เรยี น 2 - 3 คน ใหต อบคําถาม ๓. ฝกเปลงเสยี ง “ฮมั ” ดว้ ยการปดิ รมิ ฝีปากบน - ลา งอยา งหลวมๆ หายใจ
ดังตอไปนี้ เขา้ ลึกๆ เกอื บเต็มปอด แล้วเปลงเสียงฮัมออกมาชา้ ๆ ให้เสียงออกผา นทงั้ ทางชองจมูกและผาน
ริมฝีปาก ทา� ให้รมิ ฝปี ากสั่นด้วย
• นกั เรยี นคดิ วา ปจ จยั ใดทท่ี าํ ใหเ กดิ เสยี งรอ งทด่ี ี
(แนวตอบ ๒) ฝกึ ขบั รอ้ งเลียนเสียงตน้ แบบ สามารถฝกปฏบิ ตั ไิ ด้ ดงั น้ี
1. อวยั วะในระบบตางๆ ของรางกาย
มีการทาํ งานที่ประสานและสมดุลกัน ๑. ฟงั เสยี งขบั รอ้ งตน้ แบบหลายๆ รอบ ตามแบบวธิ ฟี งั ทผี่ ฟู้ งั เปน็ ฝา่ ยรกุ (Perceptive)
2. ระบบประสาทตา งๆ ทาํ งานสมั พันธกัน ท้ังน้ี เพอื่ ทา� ความคนุ้ เคยกับบทเพลงท่ีจะใชฝ้ ก รอ้ ง
3. ตอมไรท อ และฮอรโ มนมคี วามสมดลุ
4. สุขภาพรา งกายสมบรู ณ รวมถึงกลอ งเสียง ๒. ให้ฮัมท�านองตามเสียงขับร้องต้นแบบ การฮัมที่ถูกต้องผู้ขับร้องต้องปิดปาก
และเสน เสยี ง คอนขา้ งสนิท ใหเ้ สียงฮัมเพลงออกมาจากชอ งคอ ผา นขนึ้ ไปขยายเสียงในชอ งจมูก
5. ภาวะอารมณและจิตใจเปนปกติ
6. มีพฤตกิ รรมการใชเ สยี งทถ่ี กู ตอ ง ๓. ใหข้ บั รอ้ งทงั้ ทา� นองและบทรอ้ งเลยี นเสยี งตน้ แบบใหใ้ กลเ้ คยี งทสี่ ดุ โดยควบคมุ
7. มีสภาพแวดลอ มท่เี หมาะสม) ฐานกรณ์ในการเปลง เสยี งถอ้ ยคา� ภาษาใหถ้ ูกต้องตามหลักสัทศาสตร์

ขยายความเขา ใจ E×pand ถา้ เราสามารถฮมั ทา� นองและเปลง เสยี งถอ้ ยคา� ในบทรอ้ งไดเ้ ทยี่ งตรงตามเสยี งตน้ ฉบบั
แลว้ แสดงวา การฝกขบั รอ้ งนัน้ ประสบผลสา� เร็จเกอื บสมบูรณ์
1. ใหน ักเรยี นรว มกนั สรปุ สาระสาํ คญั เกี่ยวกบั
การขบั รองเพลงสากล ลงกระดาษรายงาน ๓) ฝึกความจาํ การฝก ความจา� ขณะขบั ร้องสามารถปฏบิ ัติได้ ดังน้ี
นําสงครูผูส อน
๑. จา� แนกวรรคตอนของบทเพลง ทง้ั ทา� นองและบทรอ้ งออกเปน็ วลี หรอื ประโยค
2. ใหนกั เรียนฝก การขบั รองเพลงสากล เพ่ือให้วิเคราะห์ได้วาประโยคใดเหมือนหรือตางกันบ้าง ผู้แตงน�าความเหมือนและความแตกตาง
ตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง ฝก ปฏบิ ัติ เหลา นนั้ มาเรียบเรียงเปน็ ทอ น หรอื เปน็ สังคตี ลกั ษณแ์ บบใด
จนเกดิ ความชาํ นาญ จากนนั้ ออกมาสาธิตวธิ ี
การขับรองเพลงสากลใหเพ่ือนชมหนาชน้ั เรียน ๒. แบง กลมุ ผฝู้ ก ขบั รอ้ งออกเปน็ กลมุ แลว้ นา� วรรคตอนของวลี หรอื ประโยคมาฝก
โดยมคี รเู ปน ผูคอยชแ้ี นะความถกู ตอ ง ขบั รอ้ งสลบั กันเปน็ กลมุ เพอ่ื กระตุน้ ความจา�

ตรวจสอบผล Evaluate ๓. เม่ือฝกร้องในแตละกลุมเสร็จแล้ว ให้รวมกลุมขับร้องแบบใช้เนื้อผิวแนวเดียว
กันท้ังบท เพือ่ สนับสนนุ ความจ�าโดยรวม
1. ครูพจิ ารณาจากการสรปุ สาระสาํ คญั เกย่ี วกับ
การขับรอ งเพลงสากลของนักเรียน ๔) ฝึกขับร้องทํานองและเนอ้ื ร้อง การฝกขับร้องท�านองและเนื้อร้องทั้งบทด้วย

2. ครูพจิ ารณาจากการฝกปฏิบตั ิการขับรอ ง ตนเอง สามารถปฏิบตั ไิ ด้ ดงั น้ี
เพลงสากลของนกั เรยี น ๑. ฮัมท�านองทัง้ บทดว้ ยตนเองโดยไมมเี สยี งต้นแบบเป็นสือ่ นา� ทาง
๒. ขับรอ้ งทา� นองและบทรอ้ งด้วยตนเองโดยไมม เี สยี งตน้ แบบเปน็ ส่อื น�าทาง
๓. ขับร้องโน้ตทา� นองดว้ ยตนเองโดยไมม เี สยี งตน้ แบบเปน็ ส่ือนา� ทาง
๔. ใหใ้ ชเ้ สยี งจรงิ และกระบวนแบบจรงิ ของตนเองขบั รอ้ งทงั้ บท โดยไมเ กาะตดิ อยกู บั

เสยี งและกระบวนแบบของนักรอ้ งตน้ แบบ
๕. ปรบั ปรงุ และพฒั นาเสยี งขบั รอ้ งของตนใหไ้ พเราะนา ฟงั ขน้ึ เรอ่ื ยๆ ดว้ ยการซอ้ ม

ขบั ร้องซ�้าๆ และค้นหากระบวนแบบของตนด้วยตนเอง

๘6 กจิ กรรมสรา งเสรมิ

เบศรู ณรากษารฐกจิ พอเพยี ง ใหน กั เรยี นฝก รองเพลงสากลตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง
จากนั้นออกมาขับรอ งใหเพ่อื นชมหนา ชัน้ เรยี น พรอ มอธิบายเหตผุ ล
การขบั รอ งเดยี่ ว เปนการขบั รอ งคนเดยี ว ไมม ดี นตรีบรรเลงประกอบการขับรอ ง ทีช่ น่ื ชอบบทเพลงนี้ โดยมคี รเู ปน ผคู อยชี้แนะความถกู ตอง
ซง่ึ ผรู อ งจะตองมีความแมน ยําในเร่ืองของจังหวะและทาํ นองเพลง ท้งั ยงั ตอ งมี
ทกั ษะในการขบั รองทดี่ อี กี ดว ย และเพ่อื ใหส ามารถขบั รองเด่ียวไดอ ยา งไพเราะข้ึน กจิ กรรมทาทาย
ครูใหนักเรียนฝก ปฏบิ ัติขับรองเดยี่ ว โดยใหหยบิ ยกบทเพลงที่สามารถสะทอ นใหเ หน็
ถงึ ขนบธรรมเนยี ม ประเพณภี ายในทอ งถิ่น การดํารงชีวิตอยางพอเพยี ง สอดแทรก ใหน ักเรยี นฝก รอ งเพลงสากลตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง
คณุ ธรรม จรยิ ธรรมในบทเพลง ฝกซอ มจนชํานาญ จากน้ันใหนักเรยี นออกมาสาธติ พรอ มคดิ ทา ทางประกอบเพลง จากน้ันออกมานาํ เสนอผลงานใหเพื่อนชม
การขับรอ งเดย่ี วใหเพอ่ื นชมหนา ชน้ั เรยี น โดยมคี รูเปน ผูค อยชแี้ นะความถกู ตอ ง หนา ชั้นเรยี น พรอมอธิบายถึงแรงบนั ดาลใจในการสรางสรรคผลงาน
โดยมีครูเปนผูคอยช้ีแนะความถกู ตอง

86 คูมอื ครู

กกรระตะตนุ Eุน nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ ความสนใจ Engage

เกร็ดศิลปเกรด็ ศิลป สถานทแี่ ละอปุ กรณส ําหรับฝก ขับรอ้ ง ครูใหน กั เรียนดูภาพเครอื่ งดนตรีประเภท
คยี บอรด จากน้ันครูถามนกั เรยี นวา
สถานทแี่ ละอปุ กรณส์ �าหรบั ฝก ขบั รอ้ งทีต่ ้องเตรยี มและจดั หา มดี งั น้ี
๑. สถานท่ีท่ีจะใช้ฝกขับร้องต้องโปร่งสบาย ไม่มีเสียงรบกวนจากภายนอกและเสียงขับร้องของตนต้อง • นกั เรยี นรูจ ักเคร่ืองดนตรใี นภาพหรอื ไม
ถา รจู กั นักเรียนรจู กั เคร่อื งดนตรชี นิดใดบาง
ไม่รบกวนผอู้ น่ื (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
๒. ควรมกี ระจกเงาส�าหรับสอ่ งใหเ้ ห็นเงาท่าทางขับรอ้ งของตนเอง เพือ่ งา่ ยต่อการปรบั ปรงุ แก้ไขบคุ ลกิ ภาพ ไดอ ยางอิสระ)

ของตนเอง • เครอ่ื งดนตรเี หลา นีส้ ามารถบรรเลง
๓. มเี คร่อื งบนั ทกึ เสียงสา� หรับบนั ทึกเสยี งขบั ร้องของตนเอง เพื่อการประเมินคณุ ภาพเสยี ง ใหเปน เพลงดว ยวิธกี ารแบบใด
๔. มนี ากิ าจบั จงั หวะทเ่ี รยี กวา่ “เมโทรนอม” (Metronome) ใชค้ วบคมุ ความเทย่ี งตรงของจงั หวะขณะขบั รอ้ ง (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอ ยางอสิ ระ)
๒. การบรรเลงเครอ่ื งดนตรสี ากล
การบรรเลงเคร่อื งดนตรสี ากล ตอ้ งอาศยั ทกั ษะจากระดบั งายไปหาทกั ษะทยี่ ากข้ึน กลาวคือ สาํ รวจคน หา Explore
จะตอ้ งผา นทกั ษะการฟังดว้ ยการฟังเพลงท่ีจะเลน หลายๆ คร้ัง จนจา� ท�านองได้อยา งติดหแู ละแมน
ในจงั หวะและทา� นอง จากนน้ั ฝก รอ้ งทา� นองเพลงเปน็ เสยี งในระบบทอนกิ ซอล - ฟา(โด เร มี ฟา…) ใหน ักเรยี นศึกษา คน ควา หาความรู
ได้อยา งถกู ต้องท้งั จังหวะและทา� นอง แลว้ จงึ ฝกไลบ ันไดเสียงที่ใชใ้ นเพลงใหค้ ลองแคลว เพิม่ เตมิ เกยี่ วกบั การบรรเลงเดีย่ วเครื่องดนตรี
ประเภทคยี บอรด จากแหลง การเรียนรตู า งๆ เชน
ลกั ษณะของการบรรเลงดนตรสี ากล สามารถแบง ออกไดเ้ ปน็ การบรรเลงเดยี่ ว คอื การบรรเลง หอ งสมุดโรงเรยี น หองสมุดชุมชน อนิ เทอรเ นต็
เครอ่ื งดนตรชี นดิ ใดชนดิ หนง่ึ โดยผบู้ รรเลงคนเดยี ว ซงึ่ วธิ กี ารบรรเลงเครอ่ื งดนตรจี ะมคี วามแตกตา ง เปนตน ในหวั ขอ ท่คี รูกําหนดให ดังตอ ไปน้ี
กนั ไป และการบรรเลงรวมวง คือ การทกี่ ลุม ของนกั ดนตรี หรือนกั ร้องรว มกันบรรเลงเป็นวง ปกติ
แตละบคุ คลจะเลน หรอื ขับร้องแตล ะแนวตามโน้ตท่ีนกั เรยี บเรียงเสียงประสานก�าหนดให้ 1. ลกั ษณะของเปยโน
๒.๑ การบรรเลงเดีย่ วเครื่องดนตรีประเภท “คียบอรด ” 2. วธิ ปี ฏบิ ัติเปยโน
3. แบบฝกปฏบิ ตั ิสําหรบั การไลน ้ิวบนเปย โน
เครอ่ื งดนตรปี ระเภทคยี บ์ อรด์ (KeyboardInstrument) มหี ลายชนดิ ในเรอ่ื งนจ้ี ะเนน้ การฝก หดั
เปยี โนกอ น สว นเครอื่ งดนตรที อ่ี ยูในตระกลู คยี บ์ อรด์ ชนดิ อน่ื ๆ สามารถฝก ปฏบิ ตั ไิ ดใ้ นแนวเดยี วกนั อธบิ ายความรู Explain
ซ่ึงหลกั การฝก ปฏิบตั ินี้สามารถน�าไปฝกเลน กบั เมโลเดยี น (Melodion) เมโลดกิ า (Melodica) และ
แอคคอรเ์ ดียน (Accordion) ก็ได้ ใหน ักเรยี นรวมกันอภปิ รายเกี่ยวกบั การ-
บรรเลงเด่ียวเครื่องดนตรปี ระเภทคยี บอรดในหัวขอ
การเลนเคร่ืองคีย์บอร์ดน้ัน โดยทั่วไปจะเน้นการเลนในแนวด�าเนินคอร์ด ซึ่งการฝกปฏิบัติ ลักษณะของเปยโน ตามท่ไี ดศ ึกษามา จากนนั้
เคร่ืองคีย์บอร์ดในบทเรยี นนเ้ี ปน็ เพยี งขนั้ พน้ื ฐานเทา นน้ั ครูถามนกั เรียนวา

๑) ลกั ษณะของเปยี โน(Piano) เปยี โนนบั เปน็ เครอ่ื งกระทบอกี ชนดิ หนง่ึ ท่ีใชบ้ รรเลง • เปยโนคือเครอื่ งดนตรที ม่ี ลี ักษณะอยา งไร
(แนวตอบ เปยโนเปนเครือ่ งดนตรีประเภท
ท�านองเพลงในกลมุ เครอื่ งคียบ์ อรด์ เรยี กชอื่ เตม็ วา “ปอ ำโนฟอรเต” (Pianoforte) เพราะท�าได้ทงั้ คยี บอรด ใหเ สยี งท่เี ปนมาตรฐานจาํ นวน
เสียงเบาและเสียงดังในเคร่ืองเดียวกัน เปียโนพัฒนาข้ึนมาจากฮาร์ปซิคอร์ด (Harpsichord) 88 เสยี ง สามารถผลติ เสียงท่ีมีระดับสงู มาก
สรา้ งขน้ึ ครั้งแรกในเมอื งฟลอเรนซ์ ประเทศอติ าลี เม่อื ปี ค.ศ. ๑๗๐๙ แล้วได้พัฒนารูปรางมาเปน็ และตํา่ มาก ซึ่งเครอื่ งดนตรชี นิดอ่ืน
ระยะโดยหลายบคุ คล ไมส ามารถทําได)

๘๗

แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETดิ บูรณาการอาเซียน

เปยโนถูกพฒั นามาจากเครื่องดนตรีชนิดใดและใชร ะบบเคาะตแี บบใด จากการศกึ ษาเก่ยี วกับความรพู ืน้ ฐานเร่อื งการบรรเลงเครอ่ื งดนตรีสากล
1. พัฒนามาจากกลองและใชร ะบบเคาะตแี บบกลอง ประเภทลิ่มนว้ิ ที่ใชระบบเคาะตีแบบดลั ซิเมอร หรอื ขิมฝร่งั ซ่งึ สามารถเช่อื มโยง
2. พัฒนามาจากปอ าโนฟอรเ ตและใชร ะบบเคาะตแี บบกลอง กบั ประเทศสมาชกิ อาเซยี น คือ ประเทศไทยและประเทศสงิ คโปรท ่มี ีลกั ษณะของ
3. พัฒนามาจากกลองและใชระบบเคาะตแี บบระนาดของไทย เคร่อื งดนตรีและวธิ กี ารเลนคลา ยกัน แตม ีช่อื เรยี กท่ตี างกัน ดงั ตวั อยา ง
4. พัฒนามาจากฮารป ซคิ อรด และใชระบบเคาะตีแบบดลั ซเิ มอร
ดลั ซิเมอร หรือขิมฝรง่ั ขิม
วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะเปยโนเปน เคร่อื งตกี ระทบชนิดหนึง่ (เครือ่ งดนตรีสากล) (เครอื่ งดนตรีไทย)

ทีใ่ ชบ รรเลงทาํ นองเพลงในกลมุ เครอื่ งคียบอรด (ลิ่มนวิ้ ) เพราะทาํ ไดท ้ัง
เสยี งเบาและเสียงดงั ในเคร่ืองเดียวกัน เปย โนถูกพัฒนามาจากฮารป ซิคอรด
และใชระบบเคาะตีแบบดัลซเิ มอร หรือขิมฝรัง่

หยางฉิ่น
(เครือ่ งดนตรสี ิงคโปร)

คมู อื ครู 87

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

ใหน กั เรียนรว มกันอภปิ รายเกยี่ วกบั การบรรเลง- เปยี โน นบั วา เปน็ เครอ่ื งดนตรแี มบ ทของการฝก ฝนเลน เครอ่ื งดนตรสี ากล เพราะถา้ ฝก ฝนเลน
เดย่ี วเครอ่ื งดนตรีประเภทคียบ อรด ในหัวขอ วธิ ีฝก เปยี โนกอ นกจ็ ะสามารถเลน เครอื่ งดนตรชี นดิ อน่ื ๆ ไดง้ า ยขนึ้ เนอ่ื งจากไดเ้ รยี นรเู้ รอื่ 1งระบบเสยี งและ
ปฏิบตั ิเปยโน ตามที่ไดศึกษามา จากน้ันครถู าม ร้จู กั ใชน้ ิว้ ทง้ั ๑๐ นิว้ เสียงเปียโนมีสีสันหลากหลายข้ึนอยกู บั เทคนคิ การเคาะล่มิ นิ้ว อาจทา� ให้เสยี ง
นักเรยี นวา แผว อึกทกึ เร้าใจ ดังกกึ ก้อง ฯลฯ ได้ เพราะเปียโนสามารถทา� ไดนามิก (Dynamic) เสยี งได้ตง้ั แต
เบามากที่สุดไปจนถึงดังมากท่ีสดุ
• ทานงั่ ในการเลน เปยโนทีถ่ ูกตอ ง
ควรมีลกั ษณะอยางไร เสยี งบนลิม่ นวิ้ ของเปียโนตามปกตแิ ลว้ จะมชี ว งทบคูแปด (Octave) จ�านวนล่มิ น้ิวสีขาวเป็น
(แนวตอบ การน่ังในการเลนเปย โนทถี่ กู ตอง ชว งทบเสยี งปกติ สว นลม่ิ นว้ิ สดี า� เปน็ เสยี งแฟลต(Flat) หรอื ชารป์ (Sharp) ทถ่ี กู แปลงเสยี งใหต้ า่� ลง
จะตองใหอวยั วะตางๆ ของรางกายวางอยู หรือสูงขน้ึ กวาเสียงปกติที่อยูขา้ งเคียง ๑ ครึ่งเสียง
ในตาํ แหนง ทีถ่ ูกตอ ง ดังตอ ไปน้ี เทาท้ัง 2 ขาง
วางราบกบั พ้ืน แยกปลายเทา ออกจากกัน ๒) วิธีฝกึ ปฏบิ ตั ิเปียโน สามารถปฏิบตั ิได้ ดงั น้ี
เล็กนอย เขา วางอยลู กึ เขาไปใตคยี บอรด
เปยโน กน นั่งแบบครงึ่ เกาอ้ี โดยใหทงิ้ ๑. ลกั ษณะทา ทางการนงั่ เลน เปยี โน โดยปกตติ อ้ งนง่ั ตวั ตรงในทา สบาย ไมเ กรง็ ตวั
น้ําหนกั ตวั ลงทก่ี น และเทา ทัง้ 2 ขา ง ให้ตามองเหน็ แผนโน้ตท่จี ะเลน
หลัง ยืดตรงในขณะเลน อาจจะโนมตวั
ไปดา นหนา หรือดา นขา งไดเพียงเล็กนอย ๒. ลักษณะการวางมือ ยื่นข้อมือเหยียดตรงอยาให้งอ ชวงแขนจากไหลถึงศอก
ไหล ปลอ ยไหลแบบสบายๆ ไมเกร็ง หรือ ทา� มมุ ใหอ้ ยูในลกั ษณะทเี่ คลอื่ นไหวไดอ้ ยา งสะดวก อยา แนบลา� ตวั คอื อยูในวงมากกวา ๙๐ - ๑๒๐
ยกไหลข นึ้ ขอ ศอก วางอยสู งู กวา คยี บ อรด เปย โน องศาโดยประมาณ น้ิวงองุ้มลงคล้ายจะใชป้ ลายน้ิวเปน็ คอ้ นเคาะลงนวิ้ เปียโน แตอยา กางนวิ้
ขอมือ วางอยสู ูงกวาคยี บอรด เปยโน
และนิว้ วางอยบู นคยี บอรด) การฝกหัดเลนเปียโนนั้น เบื้องต้นต้องรู้วาควรจะวางนิ้วใดท่ีต�าแหนงใด และมือ
ข้างใดอยูในชว งทบเสยี งใด โดยใช้ “C” กลาง (Middle C) เป็นทีห่ มาย การเลนเปยี โนตอ้ งใชน้ ้ิว
• จากภาพ หมายถึงสงิ่ ใด ทกุ น้ิวของมอื ท้งั ๒ ข้าง ไมใชใชน้ ิ้วเดียวกับหลายเสียง

การวางนว้ิ ในเบอ้ื งต้นให้ปฏบิ ตั ิดังนี้ มอื ขวำ (R.H.) วางนวิ้ หัวแมมอื ที่ “C” กลาง
วางน้วิ ช้ที ่ี “D” (ถดั “C” กลาง ขึ้นไป) วางนว้ิ กลางที่ “E” วางนิ้วนางที่ “F” และวางนว้ิ ก้อยที่ “G”
สวนมอื ซา้ ย (L.H.) วางนว้ิ ก้อยที่ “C” (นับจาก “C” กลาง มาลงต�าแหนงที่ ๘) วางนิ้วนางท่ี “D”
วางน้วิ กลางที่ “E” วางนวิ้ ชที้ ี่ “F” วางน้วิ หวั แมมอื ที่ “G” (๑ = น้วิ หวั แมมอื ๒ = น้วิ ชี้ ๓ = นวิ้ กลาง
๔ = นิ้วนาง และ ๕ = นิว้ กอ้ ย) ดังแผนภมู ดิ ้านลา งนี้

มอื ซา ย มือขวา 54321 12345

(แนวตอบ สญั ลักษณแทนตวั เลขในการ Middle c (ซีกลาง)
วางนว้ิ มอื บนเปยโน คือ
น้ิวหัวแมม อื แทนดว ยเลข 1 นว้ิ มอื ซำย 43 2 2 34 นิว้ มือขวำ
นว้ิ ชี้ แทนดวยเลข 2 5 5
นวิ้ กลาง แทนดว ยเลข 3
นิ้วนาง แทนดว ยเลข 4 1 1
นิ้วกอ ย แทนดว ยเลข 5)
๘๘

นักเรยี นควรรู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
1 ลิ่มนว้ิ หรอื คยี บ อรด คือ ชดุ ของกานเสยี ง หรือคยี ท่ีอยูตดิ กนั สามารถ
กดดว ยนวิ้ ได ลม่ิ นวิ้ โดยปกตจิ ะมคี ียในการเลนชุดละ 12 กา นเสยี ง ลิม่ น้ิวอนั ยาว ล่ิมนิว้ สีดําทอี่ ยบู นเปย โนหมายถงึ สง่ิ ใด
จะเปน สีขาว มี 7 อัน ในหนง่ึ อ็อกเทฟ ไลเรยี งไปตามบันไดเสียง ซี เมเจอร 1. ชว งทบเสียงปกติ
(C Major) (C D E F G A B) สว นลม่ิ นิ้วอันสน้ั เปน สดี าํ มี 5 อันในหนงึ่ อ็อกเทฟ 2. เสียงท่ไี พเราะทสี่ ดุ ของเปยโน
จะอยรู ะหวา งลม่ิ นวิ้ สขี าว เปน ครงึ่ ขนั้ เสยี งของ ซี เมเจอร (C Major) ในเครอื่ งดนตรี 3. เสียงท่ีแผว เบาวเิ วกสนั โดษของเปย โน
บางชนิด เชน ฮารปซคิ อรด เปนตน อาจใชส ีสลบั กนั จากสขี าวเปน สีดํา และจาก 4. เสียงแฟลต หรอื ชารป ที่ถกู แปลงเสียงใหตํ่าลง หรอื สูงข้ึนกวาเสียงปกติ
สีดําเปน สีขาวแตจะมีผงั ลมิ่ นว้ิ ทเ่ี หมือนกนั
ทอี่ ยขู างเคยี ง 1 ครง่ึ เสียง
มมุ IT
วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะเสียงบนลิม่ น้ิวของเปยโนตามปกติ
นักเรยี นสามารถศกึ ษา คน ควาเพ่มิ เตมิ เกีย่ วกบั เครอ่ื งดนตรีสากล
ประเภทคยี บอรด (ล่มิ นว้ิ ) ไดจาก http://www.vichakarn.triamudom.ac.th จะมีชวงทบคแู ปด จํานวนลิม่ นิว้ สีขาวจะเปนชว งทบเสยี งปกตแิ ละลม่ิ นว้ิ
สีดําจะเปนเสยี งแฟลต หรือชารปท่ถี กู แปลงเสยี งใหตา่ํ ลง หรือสงู ขึน้ กวา
เสียงปกตทิ อ่ี ยขู างเคียง 1 ครง่ึ เสยี ง

88 คูม ือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

จากตา� แหนง ของนว้ิ ในแผนภมู นิ จ้ี ะเหน็ วา ผเู้ ลน ตอ้ งกด หรอื เคาะหลายนวิ้ ทก่ี า� หนดลงบนลมิ่ ใหนกั เรยี นศึกษาแผนผงั การใชลิม่ น้วิ เปย โน
นิ้วทลี ะน้ิว พยายามไลล �าดับเสียงในอนกุ รมเสียงขนึ้ - ลงพรอ้ มกนั ท้ัง ๒ มอื ในระยะฝกหดั แรกๆ จากในหนังสือเรียน หนา 89 จากนัน้ ครูถาม
ควรปฏิบัติอยางช้าๆ ตามองโน้ตอยามองที่ล่ิมน้ิว ผู้ฝกต้องใช้โสตประสาทจ�าเสียงให้ได้วาเสียง นักเรยี นวา
โด เร มี ฯลฯ มรี ะดบั เสยี งอยางไร ถา้ เราจะเขยี นแผนภูมกิ ารใช้นิ้วบนลิ่มน้วิ เปียโนกับตวั โนต้ บน
สตาฟลายน์สกจ็ ะได้ ดงั น้ี (ตอ้ งปฏิบตั ิพรอ้ มกนั ทั้ง ๒ มือ) • จากภาพหมายถงึ สิ่งใด

เมื่อมีความช�านาญขึ้นจึงหัดไลล�าดับเสียงข้ึนและลงอยางรวดเร็ว ฝกหัดต�าแหนงข้างบนนี้ (แนวตอบ กญุ แจซอล หมายถึง เสยี งสงู
คลอ งแล้วจงึ ให้หดั เปลีย่ นตา� แหนง การวางนว้ิ ท่ชี วงทบอยสู ูงขนึ้ ไป หรอื ต่�าลงมา หรอื เสยี งแหลม สาํ หรบั เปย โนจะหมายถงึ โนต
ท่ใี ชมอื ขวาเลน เนอ่ื งจากเปนกุญแจทใี่ ช
ตัวอยางเชน นี้ใหเ้ ลอ่ื นต�าแหนง นิ้วไปยังตา� แหนงใหม โดยใช้เสียง “G” เปน็ เสยี งชัน้ ที่ ๑ ตาม บันทึกโนต ท่ีมีเสยี งสูง และเม่อื วางมือขวาลง
แผนภมู ดิ า้ นลางนี้ บนคียบ อรด ของเปย โน ตําแหนงของมือขวา
จะอยูในแถบเสียงสงู ของเปย โน โดยกุญแจ-
ถา้ เขยี นเปน็ โน้ตบนเสน้ บนั ทึกโน้ต (Stave) จะมลี ักษณะ ดงั น้ี ซอลจะวางคาบอยบู นเสนท่ี 2 ของบรรทดั 5
เสน ดงั น้ัน โนตทว่ี างคาบอยบู นเสนท่ี 2
จะมีคา เปน ซอลตามช่ือของกุญแจ)
• จากภาพหมายถึงสงิ่ ใด

(แนวตอบ กญุ แจฟา หมายถึง เสียงทมุ หรือ
เสยี งตา่ํ สาํ หรบั เปย โนจะหมายถงึ โนต ทใ่ี ชม อื -
ซา ยเลน เนอ่ื งจากเปน กญุ แจทใ่ี ชบ นั ทกึ โนต
ทมี่ เี สยี งตาํ่ และเมอื่ วางลงบนคยี บ อรด ของเปย โน
ตาํ แหนง ของมอื ซา ยจะอยใู นแถบเสยี งตา่ํ ของ
เปยโน โดยกุญแจฟาจะวางคาบเสน ท่ี 4 ของ
บรรทดั 5 เสน ดงั นัน้ โนตท่วี างคาบอยบู น
เสนที่ 4 จะมีคา เปนฟาตามชอื่ ของกญุ แจ)
• การเขียนโนตเปย โนทถ่ี ูกตอ งลงบนบรรทัด
5 เสน ควรเขยี นอยา งไร
(แนวตอบ สามารถเขยี นไดด งั ภาพ

๘9 ซง่ึ จะมตี ัวเลข 1, 2, 3 อยูใตต วั โนต
ตวั เลขนใ้ี ชบ ง บอกวา โนต ตวั นคี้ วรใชน ว้ิ ใดเลน )

แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tดิ เกรด็ แนะครู

เครอ่ื งดนตรีสากลชนิดใดมีวธิ ีการบรรเลงเหมอื นเปยโน ครูควรเชิญวิทยากรท่ีมีความเชี่ยวชาญในดานการบรรเลงเครื่องดนตรีสากล
1. ไวบราโฟน : เปยโน มาอธิบายความรเู พมิ่ เตมิ เก่ยี วกบั วธิ ีการฝกปฏิบัตเิ ปยโนใหน ักเรียนฟง
2. แอคคอรเ ดียน ครูอาจอธบิ ายเพิม่ เตมิ เก่ียวกับเปย โนวา สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอื
3. แมนโดลิน
4. ยูโฟเนียม 1. แกรนดเ ปยโน เปน เปยโนทม่ี สี ายและโครงวางในแนวนอน สายเสยี งจะถูกขงึ
ออกจากคยี บ อรด ทาํ ใหมเี สยี งและลักษณะทีต่ า งออกไปจากเปยโนตงั้ ตรง
วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เพราะแอคคอรเ ดยี นจัดเปนเครื่องดนตรี
2. อพั ไรทเ ปยโน เปนเปย โนที่มสี ายและโครงวางในแนวตง้ั ขงึ สายเปยโนตั้งแต
ประเภทคียบ อรด (ลิม่ นิ้ว) เชนเดยี วกับเปย โน ลมิ่ น้วิ จะเรียงกันเปน แผง ดา นลา งจนถงึ ดา นบนของเปย โน แตเ ปย โนประเภทนไ้ี มส ามารถควบคมุ การสรา งเสยี ง
การเลนจะใชม ือกดลงบนลมิ่ นว้ิ ของเคร่ืองดนตรี การเกดิ เสยี งนัน้ จะข้นึ อยู ไดน ุมนวลเทาแกรนดเปยโน
กบั กรรมวิธภี ายใน ซึ่งมีลักษณะเปนทอ ลมที่มที ปี่ ด - เปด ทาํ ใหเ กิดเสียง
ระดบั ตางๆ มมุ IT

นกั เรียนสามารถชมวิธกี ารฝกปฏบิ ัตเิ ปยโน ไดจ าก http://www.youtube.com
โดยคนหาจากคาํ วา วธิ กี ารฝก เปยโนเบื้องตน

คูมือครู 89

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

1. ใหนกั เรียนศกึ ษาแผนผงั แบบฝก การไลนวิ้ เม่ือฝกหัดคลองแล้วจะท�าให้น้ิวตางๆ เปล่ียนต�าแหนงได้โดยอัตโนมัติตามท่ีใจประสงค์
พรอมกันทัง้ 2 มือ ในกญุ แจเสยี งซี เมเจอร หลักเกณฑท์ ีก่ ลา วมาน้เี ปน็ เพยี งพ้ืนฐาน ยงั มเี ทคนิคในการเลนเปยี โนอยอู ีกมากท่สี ามารถศึกษา
(C Major) และเอ ไมเนอร (A Minor) ไดอ้ ยา งไมจ บส้นิ
จากหนงั สอื เรยี น หนา 90
๓) แบบฝกึ ปฏบิ ตั สิ าํ หรบั การไลน วิ้ บน1เปยี โน ในทน่ี จ้ี ะยกตวั อยา งแบบฝก การไลน ว้ิ
2. ครูสาธิตวธิ ีการฝก ไลนิ้วพรอ มกนั ท้ัง 2 มอื
ในกญุ แจเสยี งซี เมเจอร (C Major) และเอ ไมเนอร พร้อมกนั ทง้ั ๒ มอื ในกุญแจเสียงซี เมเจอร์ (C Major) และกญุ แจเสียงเอ ไมเนอร์ (A Minor) ดงั นี้
(A Minor) ที่ถกู ตอ งใหนกั เรยี นดู พรอ มท้ัง ๑. แบบฝก การไลน ้วิ พรอ้ มกนั ทั้ง ๒ มอื ในกุญแจเสียงซี เมเจอร์ (C Major)
ใหน ักเรียนฝกปฏบิ ัติตาม จากนน้ั ครูสมุ นักเรียน
2 - 3 คน ออกมาสาธติ วิธีการฝก ไลน ้ิว
พรอ มกนั ทัง้ 2 มอื ในกญุ แจเสยี งซี เมเจอร
(C Major) และเอ ไมเนอร (A Minor)
ทถ่ี กู ตองใหเพือ่ นชมหนาชน้ั เรียน
โดยมีครูเปน ผูค อยชแี้ นะความถูกตอง

๒. แบบฝกไลน ว้ิ พรอ้ มกันทั้ง ๒ มือในกุญแจเสยี งเอ ไมเนอร์ (A Minor)

90 กจิ กรรมสรา งเสรมิ

เกร็ดแนะครู ใหน กั เรยี นหาภาพเปย โนคนละ 1 ภาพ จากนนั้ เขยี นอธิบาย
สว นประกอบของเปย โน ลงกระดาษรายงาน ตกแตงใหส วยงาม
ครคู วรเนน ใหเ หน็ วา บนั ไดเสยี งเมเจอร (Major) เปน บนั ไดเสยี งทใี่ ชใ นบทเพลงทใ่ี ห นําสงครูผสู อน
ความรูส กึ สวา ง สดใส รา เริง คึกคกั เขม แขง็ ในขณะท่บี นั ไดเสียงไมเนอร (Minor)
นน้ั จะใชใ นบทเพลงทใ่ี หค วามรสู กึ ทเ่ี ศรา และหมน หมอง หรอื ออ นหวานกวา ซงึ่ จะทาํ ให กจิ กรรมทา ทาย
นกั เรยี นมคี วามรู ความเขา ใจเกยี่ วกบั บนั ไดเสยี งเมเจอรแ ละบนั ไดเสยี งไมเนอรไ ดด ยี งิ่ ขนึ้
ใหนักเรยี นทีม่ คี วามสามารถดา นการเลน เปย โน ออกมาสาธติ วธิ ี
นกั เรียนควรรู การฝก ไลน ้วิ พรอมกนั ทงั้ 2 มอื ในกญุ แจเสยี งซี เมเจอร (C Major)
และเอ ไมเนอร (A Minor) ท่ีถกู ตอ งใหเ พ่ือนชมหนาชนั้ เรียน โดยมีครู
1 ซี เมเจอร (C Major) ชนิดของการไลเสยี งตวั โนต หรือสเกลซี เมเจอร เปน ผูคอยชแี้ นะความถูกตอง
(C Major) นนั่ เอง ในซี เมเจอร (C Major) กจ็ ะประกอบไปดว ยโนต โด (C) เร (D)
มี (E) ฟา (F) ซอล (G) ลา (A) ที (B) ดงั ภาพ

C D E F G A BC

90 คูมือครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ ความสนใจ Engage

๒.๒ การบรรเลงรวมวง ครเู ปด ซดี ี หรอื ดวี ดี กี ารบรรเลงดนตรแี บบรวมวง
การรวมวง หรอื การประสมวง(Ensemble) หมายถงึ การจดั วงดนตรเี พอ่ื การบรรเลงอยา งใด ใหนักเรยี นชม จากนนั้ ครถู ามนักเรยี นวา
อยา งหน่งึ โดยน�าเอาเคร่อื งดนตรีมารวมวงเพ่ือบรรเลงรว มกนั การบรรเลงรวมวงมีทัง้ การรวมวง
ท่ีเป็นแบบแผนมาตรฐานและการรวมวงเครื่องดนตรีตามท่ีผู้จัดการแสดงดนตรีต้องการด้วยการ • นักเรียนเคยชมการบรรเลงดนตรแี บบรวมวง
รวมวงดว้ ยเครื่องดนตรีชนิดใดๆ ก็ได้ หรอื ไม ถา เคย การบรรเลงดนตรีแบบรวมวง
1 มลี ักษณะเดน อยา งไร
การบรรเลงรวมวงทเี่ ปน็ แบบมาตรฐาน เชน วงขนาดเล็ก เรยี กกันทว่ั ไปวา “วงแชมเบอร” (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
(Chamber Music) ซึ่งเป็นการรวมวงของเครื่องดนตรีต้ังแต ๒ ถึง ๙ ช้ิน สวนใหญนิยมใช้ ไดอยา งอสิ ระ)
เคร่ืองดนตรีประเภทเครื่องสายเปน็ สา� คัญ เปน็ ต้น
ในชนั้ เรยี นน้ี อาจมกี ารนา� เครอ่ื งดนตรมี าบรรเลงรวมวงในแบบตา งๆ ได้ โดยไมจ า� กดั จา� นวน • การบรรเลงดนตรแี บบรวมวง นยิ มนาํ มา
ของเคร่ืองดนตรี โดยให้ยึดหลักวา ต้องจัดให้มีองคป์ ระกอบของดนตรีท่สี า� คญั ประกอบกันขน้ึ มา แสดงประกอบกจิ กรรมใด
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอยา งอสิ ระ)

ไดแ้ ก ทา� นอง การประสานเสยี งลกั ษณะตา งๆ ของเนอ้ื ดนตรแี ละองคป์ ระกอบดนตรอี น่ื ๆ ทเ่ี หมาะสม สาํ รวจคน หา Explore
โดยมีเทคนิคการสร้าง การตัดกันระหวางหนวยทอนของดนตรี ด้านท�านองอาจใช้เคร่ืองดนตรี
ที่ท�าทา� นองไดอ้ ยางใดอยา งหนึ่ง หรืออาจเป็นเสยี งขับรอ้ งก็ได้ ใหน ักเรยี นศกึ ษา คนควา หาความรูเ พ่ิมเติม
ทงั้ น้ี สามารถเป็นไดท้ ัง้ ท�านองเด่ยี ว หรือทา� นองกลุม ในสว นของการประสานเสียง อาจใช้ เก่ยี วกับการบรรเลงรวมวง จากแหลงการเรียนรู
เครอ่ื งดนตรที ส่ี ามารถทา� คอรด์ ได้ หรอื ไมก น็ า� เอาเครอ่ื งดนตรที ที่ า� ทา� นองได้ ๓ - ๔ ชน้ิ มาบรรเลง ตา งๆ เชน หอ งสมดุ โรงเรยี น หอ งสมดุ ชมุ ชน
เป็นคอร์ดออกมา อนิ เทอรเนต็ เปนตน ในหวั ขอทคี่ รูกําหนดให
ดังตอไปน้ี

1. ลกั ษณะของโนตเพลง
2. วิธีการบรรเลงรวมวง

อธบิ ายความรู Explain

การบรรเลงรวมวง โดยวงซิมโฟนอี อรเ์ คสตรา (Symphony Orchestra) ใหนกั เรยี นรวมกนั อภปิ รายเกีย่ วกบั การบรรเลง
ที่มาของภาพ http://www.cisymphony.org รวมวง ในหวั ขอ ลกั ษณะของโนต เพลง ตามที่ได
ศกึ ษามา จากนนั้ ครูถามนักเรียนวา
9๑
• ตัวโนตมีความสาํ คัญอยา งไร
(แนวตอบ ตัวโนต คอื สญั ลกั ษณท ใ่ี ชใ นการ
นาํ เสนอระดบั เสยี งและความยาวของเสยี ง
ในทางดนตรี ตวั โนตแตละเสยี งจะมีชือ่ เรยี ก
ประจําของมนั เองในแตล ะภาษา เชน โด เร
มี ฟา ซอล ลา ที บางครงั้ อาจเขยี นเปน อกั ษร
ละตนิ A ถงึ G แทนโนต ดนตรี เปนตน )

แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETดิ นกั เรยี นควรรู

การบรรเลงเพยี้ น หรือรองเพี้ยนเกิดจากสาเหตุใด 1 วงแชมเบอร นยิ มใชเ ครื่องดนตรีประเภทเครอ่ื งสายเปนสาํ คัญ และมีชื่อเรยี ก
1. ผดิ ทาํ นอง ตา งกนั ออกไปตามจาํ นวนผบู รรเลง ดงั ตอ ไปน้ี ดโู อ (Duo) มผี บู รรเลง 2 คน ทรโี อ (Trio)
2. ผิดเนื้อรอ ง มผี บู รรเลง 3 คน ควอเตต็ (Quartet) มผี บู รรเลง 4 คน ควนิ เตต็ (Quintet) มผี บู รรเลง
3. ผดิ ความเรว็ จังหวะ 5 คน เซก็ ซเ ตต็ (Sextet) มผี บู รรเลง 6 คน เซฟเ ตต็ (Septet) มผี บู รรเลง 7 คน
4. ผิดลักษณะจงั หวะ ออคเตต็ (Octet) มผี แู สดงจาํ นวน 8 คน และโนเนต็ (Nonet) มผี แู สดงจาํ นวน 9 คน

วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะเพยี้ น คอื เสียงทไ่ี มต รงกบั ระดบั มมุ IT

ท่ีถูกตอง เพย้ี นก็คอื ผิด แตเ ปน การผดิ เพยี งเล็กนอย ไมวา เสยี งรอง นกั เรยี นสามารถศกึ ษา คน ควา เพม่ิ เตมิ เกยี่ วกบั วงแชมเบอร (Chamber Music)
หรือเสียงดนตรี ถาหากวา ไมต รงกบั ระดบั เสียงทถี่ ูกตอง แมแตเพียง ไดจ าก http://www.culture.go.th
เลก็ นอ ยก็เรียกวา “เพย้ี น” ท้ังสน้ิ

คมู ือครู 91

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

1. ใหน กั เรยี นรว มกนั อภปิ รายเกี่ยวกับการบรรเลง ๒) วิธีการบรรเลงรวมวง สามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ ๕ วิธี ซง่ึ แตล ะวธิ ีให้ใชเ้ พลงท่กี า� หนด
รวมวง ในหัวขอ วธิ ีการบรรเลงรวมวง ตามทไี่ ด
ศกึ ษามา ให้บรรเลง ดงั น้ี
๑. การเลน รวมวงวธิ ที ี่ ๑ คอื การใชเ้ ครอ่ื งดนตรที ต่ี นถนดั เลน ทา� นอง หรอื ขบั รอ้ ง
2. ครูเปด ซีดี หรอื ดีวีดี หรือส่ืออินเทอรเนต็
เพลง Lula Lula ใหน กั เรียนฟง พรอมทงั้ ให ประสานเสียงแบบ ๒ แนวอยา งงา ย ไปตามโนต้ ใช้เบส กลอง และกตี ารด์ า� เนนิ คอรด์ เปน็ เครอื่ ง-
นักเรยี นศกึ ษาแผนผังโนต เพลง Lula Lula ประกอบจงั หวะ
จากในหนังสือเรยี นหนา 92
ตวั อยา่ ง เพลง Lula Lula
3. ครสู าธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลง Lula Lula ทถ่ี กู ตอ ง
ใหน กั เรยี นฟง จากนั้นใหน กั เรียนฝกปฏบิ ตั ิตาม เพลงประสานเสยี ง ๒ แนว เพลงพ้นื เมืองอเมริกนั
และปรบมือประกอบตามจงั หวะเพลงจากน้นั
ครูสมุ นกั เรยี น 2 - 3 คน ออกมาสาธิตวธิ กี าร C Dm
ขับรอ งเพลง Lula Lula ทีถ่ ูกตอ งใหเ พอ่ื นชม
หนาชัน้ เรียน โดยมคี รูเปนผคู อยชแี้ นะ 1 42 lu la le lu la lu la le lu la
ความถกู ตอง จากนน้ั ครูถามนกั เรยี นวา
• เน้อื เพลง Lula Lula สะทอนใหเห็นถึงสงิ่ ใด Lu la le
(แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอ ยา งอสิ ระ) 2 42 lu la le lu la lu la le lu la
lu la le
lu la le C lu la le

G7 la lu la

1

lu la lu la lu la lu la le

2 lu la lu la Dlumla le G7

lu la

1

lu la le lu la lu la le lu la lu

2 lu la lu la le lu la lu la lu la

lu la le

C

1

le

2 le

9๒

มุม IT กจิ กรรมสรา งเสรมิ

นักเรยี นสามารถฟงเพลง Lula Lula ไดจาก http://www.youtube.com ใหน ักเรยี นศึกษาหาความรูเพม่ิ เตมิ เก่ยี วกับประวตั ิเพลง Lula Lula
โดยคน หาจากคาํ วา เพลง Lula Lula เขยี นสรุปสาระสําคัญ ลงกระดาษรายงาน นาํ สง ครูผูสอน

กิจกรรมทา ทาย

ใหนักเรียนฝกแตงเพลงโดยนําทาํ นองเพลง Lula Lula มาใช พรอมกบั
ตง้ั ชื่อเพลง จากน้นั นําเสนอผลงานใหเพอื่ นชมหนา ชนั้ เรียน โดยมีครเู ปน
ผูช้แี นะความถูกตอ ง

92 คูมือครู

กระตุน ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

1. ครสู ุมนักเรยี น 2 - 3 คน ใหต อบคาํ ถาม
ดังตอไปน้ี
๒. กา1รเลน รวมวงวิธีที่ ๒2 คอื การใชเ้ ครือ่ งดนตรที ต่ี นถนดั เลน ทา� นอง หรือขบั ร้อง • การบรรเลงรวมวงสามารถทําไดก่วี ธิ ี
ไปตามโน้ตโดยใชเ้ บส กลอง และกีตารด์ �าเนินคอรด์ เปน็ เคร่อื งประกอบจังหวะ
อะไรบาง
ตัวอย่าง เพลง She’ll be Coming Round the Montain (แนวตอบ สามารถทาํ ได 5 วธิ ี คอื

เพลงพน้ื เมืองอเมริกนั 1. การใชเคร่อื งดนตรที ต่ี นถนดั เลนทํานอง
หรอื ขบั รองประสานเสียงแบบ 2 แนว
อยางงา ยไปตามโนต โดยใชเ บส กลอง
1. She’ll be com -ing round the moun -tain when she comes. และกตี ารดําเนนิ คอรด ประกอบจงั หวะ

2. การใชเ ครอ่ื งดนตรีท่ีตนถนัดเลน ทํานอง
และขบั รอ งไปตามโนต โดยใชเ บส กลอง
She’ll be com -ing round the moun -tain when she และกีตารด ําเนนิ คอรดประกอบจงั หวะ

3. การใชเ ครื่องดนตรที ่ตี นถนัดเลน ทํานอง
come she’ll be steam -ing and a และขับรอ งแบบซอ นทํานองไปตามโนต

ใชเบส กลอง และกตี ารด ําเนนิ คอรด
ประกอบจังหวะ
puff -ing Oh Lord She won’t stop for no- thing she’ll be 4. การใชเ ครือ่ งดนตรีทตี่ นถนัดเลน ทํานอง

และขบั รอ งตามโนต เพลงท่ผี เู ขียนไดแยก
com -ing round the moun -tain when she comes. โนต ไวเ ปน กลางๆ โดยใชเ บส กลอง และ

๓. การเลน รวมวงวธิ ที ่ี ๓ คอื การใชเ้ ครอ่ื งดนตรที ต่ี นถนดั เลน ทา� นองและขบั รอ้ งแบบ กีตารดาํ เนนิ คอรด ประกอบจงั หวะ)
ซอ้ นทา� นอง (Counter Melody) ไปตามโนต้ ใชเ้ บส กลอง และกตี ารค์ อรด์ เปน็ เครอื่ งประกอบจงั หวะ 5. การใชเ ครอื่ งดนตรที ตี่ นถนดั เลน ทาํ นองและ

ขบั รอ งแบบวนไปตามโนต โดยใชเ บส กลอง
และกตี ารด าํ เนนิ คอรด ประกอบจงั หวะ
ตวั อย่าง เพลง Planting Rice 2. ครเู ปดซีดี หรือดวี ดี ี หรอื สือ่ อินเทอรเนต็ เพลง
C
เพลงพืน้ เมอื งฟิลปิ ปินส์ She'll be Coming Round the Montain

24 rice is ne -ver fun Bent from morn’ til set of ใหน กั เรยี นฟง พรอ มทง้ั ใหน กั เรยี นศกึ ษาแผนผงั
Plant -ing โนตเพลง She'll be Coming Round the
G G7 Montain จากในหนังสือเรียน หนา 93

3. ครสู าธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลง She'll be Coming
sunC can -not stand and can -not sit, Can -not rest for a lit -tle Round the Montain ทถ่ี กู ตอ งใหน กั เรยี นฟง พรอ ม
ทงั้ ใหน กั เรยี นฝก ปฏบิ ตั ติ ามและปรบมอื ประกอบ
ตามจงั หวะเพลง จากนนั้ ครสู มุ นกั เรยี น 2-3 คน
bit ออกมาสาธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลง She'l be Coming
9๓ Round the Montain ทถ่ี กู ตอ งใหเ พอื่ นฟง หนา ชนั้ -

แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เรยี น โดยมคี รเู ปน ผคู อยชแ้ี นะความถกู ตอ ง

นกั เรยี นควรรู

“การขบั รองที่มผี ูขบั รองตงั้ แต 2 คน ข้นึ ไป รอ งเพลงแนวทาํ นองเดียวกัน 1 เบส (Bass) เปน เครอ่ื งดนตรีประเภทเคร่อื งสาย ลักษณะของเบสจะมรี ปู ราง
แตเ รมิ่ ตน และจบไมพ รอ มกนั ” ขอ ความนบ้ี ง บอกลกั ษณะการขบั รอ งในรปู แบบใด ใหญก วา กตี าร มโี ครงสรา งของคอทใี่ หญแ ละยาวกวา มหี นา ทห่ี ลกั ในการใหจ งั หวะ คอื
คุมจังหวะตาม Rhythm, Line, Pattern และ Groove ของดนตรี
1. การขบั รอ งแบบเด่ียว 2 กีตาร (Guitar) เปน เครื่องดนตรีประเภทเคร่อื งสาย มกั จะเลน ดวยนิ้วมอื ซาย
2. การขับรองแบบหมู และดดี ดวยนวิ้ มือขวา หรอื ใชปก ดดี กีตาร นับเปน เครื่องดนตรีที่นยิ มนาํ มาใชใ นการ
3. การขบั รองแบบประสานเสียง บรรเลงเด่ียว และยงั เปนเคร่อื งดนตรหี ลกั ในวงดนตรีตางๆ อกี ดวย
4. การขบั รองแบบราวด
มมุ IT
วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เพราะการขบั รอ งแบบราวนด หรอื ทเ่ี รยี กกนั
นกั เรียนสามารถฟง เพลง She'll be Coming Round the Montain ไดจาก
ทวั่ ไปวา “แบบวน” หรอื “เพลงวน” เปน การขบั รอ งทม่ี ีผูข ับรองต้งั แต 2 คน http://www.youtube.com โดยคน หาจากคาํ วา She'll be Coming Round the
หรอื 2 กลมุ ขึ้นไป รอ งเพลงแนวทาํ นองเดยี วกัน แตเรมิ่ ตนและจบ Montain
ไมพ รอ มกนั สว นจะรอ งกีเ่ ทย่ี วนนั้ ข้นึ อยูก ับการตกลงของผูขบั รอง
หรอื ผูควบคมุ

คูม ือครู 93

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู Explain

1. ครเู ปดซีดี หรือดวี ีดี หรือสื่ออินเทอรเ นต็ เพลง- 24 C fun Bent from morn’ til set of
Planting Rice และเพลง Turkey in the Straw Plant -ing
ใหน ักเรียนฟง พรอมใหนกั เรียนศึกษาแผนผงั G rice is ne -ver
โนต เพลง Planting Rice และเพลง Turkey in
the Straw จากในหนงั สอื เรยี น หนา 93 - 94 G7

2. ครูสาธติ วิธีการขับรองเพลง Planting Rice sunC can -not stand and can -not sit, Can -not rest for a lit -tle
และเพลง Turkey in the Straw ทถ่ี กู ตอ ง
ใหน กั เรยี นฟง พรอ มทง้ั ใหน กั เรยี นฝก ปฏบิ ตั ติ าม bit
และปรบมอื ประกอบตามจังหวะเพลง จากนัน้
ครูสมุ นักเรยี น 2 - 3 คน ออกมาสาธติ วธิ กี ารขับ ๔. การเลน รวมวงวธิ ที ่ี ๔ คอื การเลน ดนตรี หรอื ขบั รอ้ งตามโนต้ เพลงใดเพลงหนงึ่
รอ งเพลง Planting Rice และเพลง Turkey in ซึ่งผู้เขียนได้แยกโน้ตไว้กลางๆ ส�าหรับเครื่องดนตรีหลักของวง คือ เครื่อง C, Bb,1Eb สวน
the Straw ทถี่ กู ตองใหเ พ่อื นชมหนา ช้ันเรยี น เคร่อื งประกอบจงั หวะ ไดแ้ ก เบส กีตารค์ อร์ด และกลองใหแ้ ตละวงสร้างกระสวนจังหวะข้ึนมาเอง
โดยมคี รเู ปน ผคู อยชี้แนะความถูกตอง

ตวั อย่าง เพลง Turkey in the Straw 2

G to the left. เพลงพนื้ เมอื งอเมริกนั

24 G D7

Oh we charge And we charge

to the right. And we walk and we walk.

Am D7 G

And we walk all night On the heel

D7

and the toe. And a half way round.

G D7 G

On the heel and the toe. And the new boy found.

9๔

นักเรยี นควรรู กจิ กรรมสรา งเสรมิ

1 กระสวนจังหวะ รปู แบบจงั หวะทใี่ ชในการประพนั ธเพลงแตล ะเพลง ใหน กั เรียนเลอื กบทเพลงท่ีสนใจ 1 เพลง คือ เพลง Planting Rice
2 เพลงพ้ืนเมือง เพลงทถ่ี ูกแตงขึน้ โดยสว นมากจะรอ งตอ ๆ กนั มา หรอื Turkey in the Straw จากนนั้ คดิ ทา ทางประกอบเพลง ออกมานาํ เสนอ
โดยไมทราบผแู ตง ทีแ่ ทจริง และใชร องราํ ทาํ เพลงเพ่อื สรา งความสนกุ สนาน ผลงานใหเ พอ่ื นชมหนา ช้ันเรียน โดยมคี รูเปนผคู อยชแ้ี นะความถกู ตอ ง
สว นมากรายละเอียดของเพลงทองถนิ่ นีจ้ ะเกิดขน้ึ จากวัฒนธรรม ประเพณี
กิจวัตรประจาํ วัน และการประกอบอาชพี กจิ กรรมทาทาย

มมุ IT ใหน กั เรยี นฝก แตง เพลงไทยสากล 1 เพลง โดยใชท าํ นองของเพลง
Planting Rice หรือ Turkey in the Straw จากนั้นออกมานาํ เสนอ
นักเรยี นสามารถฟงเพลง Planting Rice ไดจ าก http://www.youtube.com ผลงานใหเ พ่อื นชมหนา ช้ันเรยี น โดยมีครเู ปนผคู อยชี้แนะความถูกตอง
โดยคนหาจากคาํ วา Planting Rice

94 คมู ือครู

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขาใา จใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

1. ครเู ปดซีดี หรือดวี ีดี หรอื สอ่ื อนิ เทอรเน็ต เพลง
I love the Compfifi re ใหนักเรยี นฟง พรอมให
๕. การเลน รวมวงวธิ ที ี่ ๕ คอื การใชเ้ ครอ่ื งดนตรที ต่ี นถนดั เลน ทา� นอง หรอื ขบั รอ้ ง นกั เรยี นศกึ ษาแผนผังโนต เพลง I love the
แบบวน (Round) ไปตามโน้ต ใช้เบส กลอง และกตี ารค์ อร์ดเป็นเครื่องประกอบจงั หวะ Compfifire จากหนังสือเรียนหนา 95

ตวั อยา่ ง เพลง I Love the Campfire 2. ครสู าธติ วธิ กี ารขบั รอ งเพลง I love the Compfifire
ท่ีถกู ตองใหน กั เรียนฟง จากน้ันใหน ักเรียน
เพลง round เพลงพน้ื เมอื งอเมริกนั ฝก ปฏิบตั ติ ามพรอมปรบมือประกอบตาม

1. F Dm Gm C7 จังหวะเพลง แลว ออกมาสาธิตวิธีการขบั รอ ง
เพลง I love the Compffiire ทถี่ ูกตอ งใหเ พอ่ื น
ฟงหนา ช้ันเรียน โดยมีครเู ปน ผคู อยช้ีแนะ
I love the moun -tains I love the rolling hills. ความถูกตอง

2. ขยายความเขา ใจ

E×pand

I love the flowers. I love the daffo- dils. 1. ใหนกั เรียนรว มกันสรุปสาระสําคญั เกีย่ วกบั

3. การบรรเลงเครอ่ื งดนตรีสากล ลงกระดาษ
รายงาน นําสง ครูผสู อน
2. ใหนกั เรียนฝก การขบั รองเพลงสากล
I love the camp -fire when the light are low ตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง โดยเลือก

4. จากเพลง Lula Lula เพลง She'll be Coming
Round the Montain เพลง Planting Rice
boom -di -a -la boom -di -a boom -di -a -la- ha -ha เพลง Turkey in the Straw และเพลง I Love

the Compffiire ฝก ปฏิบตั จิ นเกิดความชํานาญ
จากนัน้ ออกมาขับรองเพลงสากลใหเ พ่ือนฟง
หนา ชั้นเรยี นโดยมีครูเปนผคู อยชี้แนะ
การฝกปฏิบัติ หรือการเลนดนตรี ควรเริม่ ตน้ ด้วยการรจู้ กั ใชเ้ คร่อื งกระทบบรรเลงสวนจังหวะ ความถูกตอ ง
ใหแ้ มนยา� และเทย่ี งตรงกอน เพราะจังหวะ คอื ชีพจร หรือชวี ิตของดนตรี ตอ จากนนั้ จึงฝก เลน
เด่ียวเครอ่ื งดนตรที ี่ใช้บรรเลงท�านองไดต้ ามโนต้ เพลงทก่ี �าหนด ฝกจนกระทั่งสามารถบรรเลงโนต้
แรกทเี่ หน็ ไดอ้ ยา งทนั ทว งที แลว้ จงึ นา� เครอ่ื งดนตรขี องตนไปบรรเลงประสมวงกบั เครอ่ื งดนตรขี อง ตรวจสอบผล Evaluate

นักดนตรีคนอ่ืนๆ ตามลักษณะของการรวมวง การปฏิบัติเชนน้ีจะท�าให้เราสามารถควบคุม 1. ครูพิจารณาจากการสรุปสาระสาํ คญั เกย่ี วกบั
เครือ่ งดนตรีของตนได้อยา งมีประสิทธภิ าพ การบรรเลงเครอื่ งดนตรีสากลของนักเรียน

2. ครูพจิ ารณาจากการฝก ปฏิบัติการขับรอ ง
เพลง Lula Lula เพลง She'll be Coming
Round the Montain เพลง Planting Rice
9๕ เพลง Turkey in the Straw และเพลง I love

ขอ สอบ O-NET the Campfiire ของนกั เรียน

ขอสอบป ’51 ออกเกย่ี วกบั คาของตวั โนต เกร็ดแนะครู

จํานวน 20 ตัว มีคา เทา กบั จาํ นวนก่ตี ัว ครูควรอธิบายความรูเพ่มิ เตมิ เก่ยี วกับการแบง ระดบั เสยี งในการขับรอ ง
1. 100 ประสานเสยี งวา สามารถแบง ระดบั เสยี งของผขู บั รองเปนก่ีกลมุ หรือกีแ่ นวกไ็ ด
2. 90 แตทีถ่ ือเปนมาตรฐานและเปนที่นิยมกนั ท่ัวไป คอื แบง เปน 4 แนว ดังตอไปนี้
3. 80 1. แนวโซปราโน (Soprano) เปน ระดับเสยี งสูงสุดของผูหญิง
4. 60 2. แนวอลั โต (Alto) เปน ระดับเสยี งตาํ่ ของผูหญงิ
3. แนวเทเนอร (Tenor) เปน ระดับเสียงสงู สดุ ของผูช าย
วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 3. เพราะโนต ตัวกลม 1 ตวั จะไดโนต ตัวขาว 4. แนวเบส (Bass) เปน ระดับเสียงตาํ่ ของผูชาย
ซงึ่ จะทําใหนกั เรียนมีความรู ความเขา ใจเก่ยี วกับการแบง ระดบั เสยี ง
2 ตวั โนต ตัวขาว 2 ตัว จะไดโนต ตัวดํา 4 ตวั เมื่อมโี นตตัวกลม 20 ตวั ในการขับรองประสานเสยี งไดด ยี ง่ิ ขึ้น
ก็จะเทากบั โนต ตัวดํา 80 ตัว

คมู อื ครู 95

กกรระตะตนุ Eุน nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ ความสนใจ Engage

ครูชกั ชวนนกั เรยี นสนทนาเกยี่ วกับการประเมิน ó. ¡ÒûÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁÊÒÁÒö·Ò§´¹µÃÕ
ความสามารถทางดนตรี จากนัน้ ครูถามนกั เรยี นวา เมอ่ื ผเู้ รยี นไดฝ้ ก ขบั รอ้ งและบรรเลงดนตรสี ากลแลว้ หลงั จากการฝก ปฏบิ ตั กิ จ็ ะตอ้ งรจู้ กั วธิ กี าร
ประเมนิ ตนเองดว้ ยวา ความสามารถในการขบั รอ้ ง หรอื เลน เครอ่ื งดนตรสี ากลของตนอยูในระดบั ใด
• เพราะเหตุใดจึงตองมกี ารประเมิน มีขอ้ ดที คี่ วรสานตอ หรือมีขอ้ บกพรอ งใดบ้าง จะได้ด�าเนนิ การแก้ไข
ความสามารถทางดนตรี การประเมนิ ความสามารถทางการปฏบิ ตั ดิ นตรสี ากล หมายถงึ การประเมนิ วา ผเู้ รยี นสามารถ
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอยางอิสระ)

สาํ รวจคน หา Explore ขับร้อง หรือบรรเลงเครื่องดนตรีท่ีครูฝกให้ได้ถูกต้อง ครบถ้วน และเหมาะสมกับระดับชั้นเรียน
ตามทคี่ รผู สู้ อนตงั้ เปา หมายไว้ สงิ่ สา� คญั ทตี่ อ้ งประเมนิ มอี ยู ๓ ประการ คอื ความถกู ตอ้ งของจงั หวะ
ใหน ักเรียนศึกษา คน ควา หาความรเู พมิ่ เติม ทง้ั จงั หวะหลกั และลกั ษณะจงั หวะ ความแมน ยา� ในการปฏบิ ตั ติ ามเครอ่ื งหมายและสญั ลกั ษณต์ า งๆ
เกี่ยวกับการประเมนิ ความสามารถทางดนตรี รวมทั้งการควบคมุ คุณภาพเสยี งในการขบั รอ้ งและการบรรเลง โดยสามารถประเมนิ ได้ ดังน้ี
จากแหลงการเรียนรตู างๆ เชน หอ งสมุดโรงเรยี น ๑) ความถกู ตอ้ งในการขบั รอ้ งและบรรเลง การประเมนิ ความถกู ตอ้ งในการขบั รอ้ ง
หอ งสมุดชุมชน อนิ เทอรเ นต็ เปนตน และบรรเลง ท้งั เด่ยี วและรวมวง ต้องประเมินใน ๓ องค์ประกอบ ดงั น้ี
ในหัวขอ ทีค่ รูกําหนดให ดังตอไปน้ี ๑.๑) การควบคมุ การดําเนินจงั หวะ คือ ประเมินวา นักรอ้ งและนักดนตรสี ามารถ
ควบคุมการด�าเนินจังหวะได้ดีมากน้อยเพียงใด สามารถประเมินได้จากการขับร้องและบรรเลงวา
1. ความถกู ตอ งในการขับรองและบรรเลง มีความสม่�าเสมอ ถูกต้อง และเท่ียงตรงกับจังหวะหลักท่ีเคร่ืองหมายก�าหนดจังหวะ (Meter)
2. ความแมน ยาํ ในการอา นเครือ่ งหมาย กา� หนดจดุ เนน้ จงั หวะและจา� นวนเคาะจงั หว1ะตอ หอ้ งไวไ้ ดห้ รอื ไม และดมี ากนอ้ ยเพยี งใด นอกจากน้ี
อาจประเมินได้จากการใช้เครื่องจับจังหวะ (Metronome) เป็นเครื่องชวยตรวจสอบก็ได้ ทั้งน้ี
และสญั ลักษณ นกั ดนตรที ุกคนจะต้องฝก การอา นโนต้ ใหถ้ ูกตอ้ งเสยี กอ น จึงจะสามารถเขา้ จงั หวะแรกได้
3. การควบคมุ คุณภาพเสยี งในการขบั รอ ง ๑.๒) การสวมจังหวะหน้าทับ (Rhythms) หรือเรียกตามแบบดนตรีสากลวา

และบรรเลง

อธบิ ายความรู Explain “ลักษณะจังหวะ” คอื การประเมนิ วานกั ร้อง หรอื นกั ดนตรสี ามารถขบั รอ้ ง หรอื บรรเลงสวมจงั หวะ

ใหนักเรยี นรวมกนั อภิปรายเกี่ยวกบั การประเมิน หนา้ ทบั ไดถ้ กู ตอ้ งและทนั ทว งทมี ากนอ้ ยเพยี งใด กลา วคอื นกั ดนตรตี อ้ งสามารถควบคมุ การขบั รอ้ ง
ความสามารถทางดนตรี ในหวั ขอความถูกตอ ง หรือบรรเลงใหไ้ ดจ้ ังหวะคงทต่ี ามจงั หวะหลกั และต้องจบั ทางใหไ้ ด้วาจังหวะหน้าทับ หรือลกั ษณะ
ในการขบั รองและบรรเลงตามท่ไี ดศ ึกษามา จงั หวะนน้ั ๆ ยืด หรือซอยออกมาจากจงั หวะหลักอยางไร
จากน้ันครูถามนักเรียนวา ๑.๓) ในการขบั รอ้ ง หรอื บรรเลงไดท้ นั กบั อตั ราความเรว็ (Tempo2) ของการดาํ เนนิ
จังหวะ ทง้ั จังหวะหลกั และจงั หวะหน้าทบั โดยพิจารณาวานักรอ้ งและนักดนตรสี ามารถปฏบิ ัตไิ ด้ดี
• การประเมนิ ความถกู ตอ งในการขบั รอง มากน้อยเพียงใด
และบรรเลงจะตอ งประเมนิ จากองคป ระกอบใด ๒) ความแมนยําในการอานเครื่องหมายและสัญลักษณ คือ การประเมินความ
(แนวตอบ ประเมินจากการควบคุมการดําเนิน แมนย�าในการอานเครื่องหมายและสัญลักษณ์ตางๆ ที่บันทึกไว้ในแผนโน้ตเพลง เครื่องหมาย
จังหวะ การสวมจังหวะหนาทับ และในการ และสัญลกั ษณส์ �าคญั ของดนตรีสากล นอกจากบรรทดั ๕ เส้น โนต้ สากล เคร่ืองหมายพกั เสียง
ขบั รอง หรือบรรเลงไดทันกบั อัตราความเรว็ ) เคร่ืองหมายก�ากับจังหวะ และเคร่ืองหมายแปลงเสียงที่ผู้เรียนควรทราบ เพราะเป็นพื้นฐานของ

96 ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
นกั เรียนควรรู
การประเมินความถูกตอ งในการขับรองและบรรเลงตอ งประเมนิ ในหลาย
1 เครอื่ งจบั จงั หวะ เครือ่ งมอื ท่มี กี ลไกในการใหเสียงบอกจงั หวะทเ่ี ที่ยงตรง องคประกอบ ยกเวน ขอใด
สามารถปรบั ระดบั ความเรว็ ไดตามตอ งการ ประดษิ ฐข นึ้ โดยชาวเยอรมนั
ชอื่ จอหน แมลเ ซล (John Maelzel) ซ่ึงเครอ่ื งจับจงั หวะทพ่ี บเห็นกนั บอ ยคร้งั 1. การสวมจังหวะหนา ทับ
คอื แบบเข็ม สามารถปรบั ความเร็วในการนับไดโดยการเลอื่ นหลกั ทต่ี ดิ อยกู บั เข็ม 2. การควบคมุ การดาํ เนินจังหวะ
2 Tempo (เทมโป) หมายถึง ความเร็วในการเลน เคร่ืองดนตรี เปนองคประกอบ 3. การขับรอง หรอื บรรเลงไดอ ยา งไพเราะ
สาํ คญั ของการประพนั ธงานดนตรี ซงึ่ มีผลตออารมณแ ละความยากงายในการเลน 4. การขับรอ ง หรือบรรเลงไดท ันกบั อตั ราความเร็วของการดําเนินจังหวะ
ผลงานชน้ิ นนั้ ๆ งานประพันธดนตรแี ตล ะชน้ิ จะระบเุ ทมโปไวท ่ตี อนตน ในปจ จุบนั
จะระบุเปน (ครั้งตอวินาที) หมายความวา โนต แตละตัวจะตอ งถูกเลนดว ย วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะการประเมนิ ความถกู ตอง
จํานวนก่ีครงั้ ตอนาที หากงานประพนั ธช ิน้ ใดมีคาเทมโปสูง โนต ตวั นัน้
กจ็ ะตอ งเลน ดว ยความเรว็ สูงขึน้ จาํ นวนครั้งมากขึ้นในหนึ่งนาที ในการขับรองและบรรเลง จะประเมินจากการควบคุมการดําเนนิ จังหวะ
การสวมจังหวะหนา ทับ และการขับรอง หรอื บรรเลงไดทันกบั อตั ราความเรว็
ไมไ ดป ระเมนิ จากการขบั รอ ง หรือบรรเลงไดอ ยางไพเราะเพียงอยางเดยี ว

96 คูมอื ครู

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา ใา จใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู Explain

การเรียนดนตรีสากลแล้ว ยังมีเคร่ืองหมายและสัญลักษณ์ตางๆ ที่ต้องเรียนรู้และฝกปฏิบัติตาม ใหน กั เรยี นรว มกันอภิปรายเกี่ยวกับการ
อกี มากมาย เชน เครื่องหมายประจ�ากญุ แจเสยี งที่มีอยู ๒ ชนดิ คอื เคร่ืองหมายจีเคลฟ (G Clef) ประเมินความสามารถทางดนตรี ในหัวขอความ
แสดงให้รู้วาโน้ตแผนน้ันเป็นโน้ตส�าหรับเคร่ืองดนตรีเสียงแหลม เชน ไวโอลิน (Violin) กีตาร์ แมนยาํ ในการอา นเครื่องหมายและสญั ลกั ษณ และ
(Guitar) หรอื นกั รอ้ งเสยี งแหลม เป็นตน้ เครือ่ งหมายเอฟเคลฟ (F Clef) ที่แสดงให้รูว้ า เปน็ โนต้ การควบคุมคุณภาพเสียงในการขบั รอ งและบรรเลง
สา� หรบั เคร่อื งดนตรเี สียงเบส เชน กตี าร์เบส (Bass 1Guitar) ดับเบลิ เบส (Double Bass) หรือ ตามทไ่ี ดศกึ ษามา จากนนั้ ครูถามนักเรยี นวา
นกั รอ้ งเสียงท้มุ ต่�า เป็นตน้ เครอื่ งหมายประจ�าจังหวะ (Time Signature) เชน 2 , 3 , 4 เปน็ ตน้
4 4 4 • การประเมินความสามารถทางดนตรี
มคี วามสําคัญอยางไร
ท้ังน้ี กอนการประเมินผู้ประเมินควรอานเคร่ืองหมายและสัญลักษณ์ให้ได้เสียกอน (แนวตอบ การประเมินความสามารถทาง
และต้องปฏบิ ตั ติ ามเคร่อื งหมายและสัญลกั ษณอ์ ยา งเครง ครัดขณะฝก ด้วย ดนตรี เปน เคร่อื งมือท่ชี ว ยทําใหผ ปู ระเมนิ
๓) การควบคุมคุณภาพเสยี งในการขับร้องและบรรเลง สามารถประเมินได้จาก รูจกั คุนเคย เขา ใจ และเขาถึงความงาม
การขบั รอ้ งและบรรเลงของนกั รอ้ งและนกั ดนตรวี า สามารถรกั ษาลกั ษณะเสยี งขบั รอ้ ง หรอื บรรเลง หรือสนุ ทรยี ะของผลงานทางดนตรีไดอยาง
ให้สม�่าเสมอตลอดบทเพลงได้ดีมากน้อยเพียงใด มีส�าเนียงเพลงเหมาะสมกับสาระและอารมณ์ ถกู ตอง จนสามารถตดั สนิ หรอื ประเมนิ คา
ท่ีควรจะเป็นของบทเพลงหรือไม มีเสียงเพี้ยนปรากฏสอดแทรกออกมาหรือไม ซึ่งการท่ีนักร้อง ความงามของผลงานทางดนตรีไดอยา ง
และนกั ดนตรจี ะขบั รอ้ ง หรอื บรรเลงใหไ้ ดเ้ สยี งทมี่ คี ณุ ภาพนน้ั ยอ มขนึ้ อยกู บั การฝก ฝนอยา งถกู วธิ ี เท่ยี งตรง)
และความขยันหมัน่ เพยี ร ฝก ซ้อมปฏบิ ัตอิ ยูเปน็ ประจ�า ดังที่ได้อธบิ ายไวแ้ ล้วในขา้ งต้น
• การประเมินความสามารถทางดนตรี
ในดา นการแสดงออกนักเรยี นจะตอง
ยึดหลกั การใดมาใชในการประเมิน
(แนวตอบ ในการประเมินดานการแสดงออก
ใหประเมินโดยถามความคิดเห็นของตนเอง
ตอบตนเอง และใหระดบั คะแนนดว ย
คําถาม ดงั ตอไปน้ี
1. ผูข ับรองสามารถใชคุณภาพเสยี งเปลง
ถอยคําภาษาของบทรอ งดว ยลลี าทา ทาง
ท่เี หมาะสมกบั อารมณข องบทเพลงไดด ี
มากนอ ยเพยี งใด
2. ผูขับรองสามารถขับรองไดผสมกลมกลืน
กบั วงดนตรี (ถา ม)ี ไดด มี ากนอ ยเพยี งใด)

ขยายความเขา ใจ E×pand

9๗ ใหนกั เรียนรวมกนั สรปุ สาระสาํ คัญเกีย่ วกบั
การประเมินความสามารถทางดนตรี
ลงกระดาษรายงาน นาํ สง ครูผสู อน

กจิ กรรมสรา งเสรมิ นักเรยี นควรรู

ใหน ักเรียนสัมภาษณเพอื่ นรว มช้ันเรยี นเกย่ี วกบั การประเมนิ 1 เคร่ืองหมายประจาํ จงั หวะ เครือ่ งหมายทใ่ี ชสําหรับกําหนดอัตราจังหวะ
ความสามารถทางดนตรี เขียนสรปุ สาระสําคญั ลงกระดาษรายงาน ของเพลง โดยใชตวั เลขเปน เครือ่ งหมายเพอื่ บอกคาของจังหวะตา งๆ จะบันทกึ ไว
นาํ สงครผู ูสอน ตอนหนาของบทเพลง เปน เลข 2 ตัว คอื มตี วั บนและตวั ลาง เลขตวั บน หมายถงึ
อตั ราจงั หวะใน 1 หอ งดนตรี วาจะมที งั้ ตัวโนต หรอื ตัวหยดุ เมือ่ รวมกนั แลวจะเทากับ
กจิ กรรมทา ทาย ตัวเลขตวั น้พี อดตี อ 1 หอ ง สว นเลขตัวลาง หมายถงึ คา ของตวั โนตทกี่ ําหนดวา
ตวั โนต ตวั ใดจะมีคา เทา กับ 1 จังหวะ คอื นับเปน 1 จงั หวะ รวมทงั้ ตวั หยดุ ประจํา
ใหนักเรยี นเลอื กฟงเพลงตามความสนใจของตนเอง 1 เพลง ตวั โนตตวั น้ันดวย
จากนั้นนําเกณฑการประเมินความสามารถทางดนตรีมาใชในการประเมิน
วา บทเพลงนมี้ ีความเหมาะสมหรือไม อยางไร ลงกระดาษรายงาน โดยมกี ารกําหนดดงั ตอไปนี้ โนตตัวกลม แทนดว ยตัวเลข 1 โนต ตวั ขาว
นําสง ครูผูส อน แทนดว ยตวั เลข 2 โนต ตวั ดาํ แทนดวยตัวเลข 4 โนต ตวั เขบ็ต 1 ช้ัน แทนดว ย
ตัวเลข 8 โนต ตวั เขบ็ต 2 ชั้น แทนดว ยตัวเลข 16 โนต ตัวเขบต็ 3 ช้ัน แทนดว ย
ตัวเลข 32 โนต ตวั เขบ็ต 4 ช้ัน แทนดวยตวั เลข 64 ตัวโนตอ่ืนๆ ก็จะมีการบวกตวั เลข
ข้นึ ไปทลี ะเทา ตัวตามลําดับ

คูมือครู 97