หนังสือแบบเรียน ทัศนศิลป์ ม.2

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธิบายความรู้ ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขา้ า้ใจใจ ตรวจสอบผล
Explain Evaluate
Engage Explore Expand

ขยายความเขา้ ใจ E×pand

ใหน ักเรียนวาดภาพสนี ํ้าสอื่ ความหมาย ๓) การระบายสแี บบเปย กบนแหง (Wet over
และเรอ่ื งราวอยา งอสิ ระ ไมวา จะเปน ภาพทิวทัศน Dry) เปนการระบายสีทีเ่ ปยกชมุ ลงบนพน้ื กระดาษท่ีแหง
สิง่ กอ สรา ง หรือสิ่งแวดลอ มตางๆ รอบตัว โดยนํา เปน การระบายสีบนพ้ืนเรยี บทวั่ ๆ ไปนนั่ เอง ซง่ึ มลี กั ษณะ
เทคนคิ ในการระบายสนี ํา้ แบบตา งๆ มาใช สชี มุ เชน สว นทเี่ ปนพืน้ ดิน พน้ื หญา ชายหาด เปนตน
พรอมต้ังชอื่ ผลงาน โดยใหนักเรยี นทําลงกระดาษ คาํ วา “เปย ก” คอื พกู นั กบั สคี อ นขา งเหลว สว น “แหง ” คอื
100 ปอนด จากนัน้ นาํ ผลงานภาพวาดสีนํา้ ของ แผนกระดาษ เปน การระบายเรียบสเี ดยี ว หรอื หลายสี
นักเรยี นแตละคนมาจัดแสดงทม่ี มุ แสดงผลงาน ๔) การระบายสีแบบแหงบนแหง (Dry on

Dry) เปน การระบายสที ี่ใชน้าํ ในการละลายสีคอนขา งขน
เนน เนอ้ื สมี ากๆ โดยระบายลงในสว นของสเี ดมิ ทแ่ี หง แลว
หรือเปนการเนนภาพใหเดนชัดข้ึน การระบายแบบน้ี
มีประโยชนในการเนนสวนใดสวนหนึ่ง หรือบริเวณที่
เห็นวาควรทาํ ใหเดนชัด กลาวคือ เปนการระบายลงบนสี
การระบายสแี บบเปย กบนแหง สจี ะไมซ มึ เขา ไปในเนอ้ื กระดาษมากนกั ที่ระบายไวกอนและแหงแลว หรือระบายสีใหมทับลงไป

บนสเี กา จนเกดิ เปน รอยพกู นั เชน สว นทเ่ี หน็ เปน แสง - เงา เนน ระยะของภาพใกล - ไกล ใหภ าพมองดมู คี วามลกึ เปน
๓ มติ ิ เปนตน
การระบายสีนาํ้ จาก ๔ ลักษณะน้ี เม่อื นํามาสรางสรรคภ าพไมใชวา จะแยกเทคนคิ ออกจากกนั เปนแบบๆ
ไดเลย จําเปนจะตองใชเทคนิคทั้ง ๔ แบบผสมผสานกันไปข้ึนอยูกับวาบริเวณน้ันๆ ของภาพ จะตองใชเทคนิค
แบบใดถงึ จะเหมาะสม
การวาดภาพสีนาํ้ เปน การสรา งสรรคผ ลงานศิลปะที่มีลักษณะเฉพาะ เนื่องจากคณุ สมบตั ขิ องสีนาํ้ มีหลาย
ประการ ดงั น้ัน ผูปฏบิ ตั จิ ะตอ งรูข้ันตอน หมนั่ ฝึกฝน ลองผดิ ลองถกู ส่ังสมประสบการณเพื่อพัฒนาทักษะฝม ือ และ
จะสามารถคน พบเทคนคิ การระบายสนี า้ํ ทหี่ ลากหลายขนึ้
อยางนา ประทบั ใจ
เทคนิคการวาดสีนํ้าที่นําเสนอในหนังสือเรียนนี้
เปนเพียงเทคนิคบางสวนเทาน้ัน ยังมีเทคนิคใหมๆ อีก
มากมาย ซ่ึงสามารถท่ีจะศึกษาคนควาเพ่ิมเติมไดจาก
หนังสือเกี่ยวกับเทคนิคการวาดสีนํ้าในระดับชั้นที่สูง
ขนั้ ตอ ไป แตข อแนะนาํ วา เทคนคิ ตา งๆ นนั้ ผเู รยี นสามารถ
คนพบและสรางสรรคขึ้นมาดวยตนเองได หากใหความ
สนใจและหม่ันฝึกฝนอยเู สมอ
สําหรับผูเรียนท่ีเพิ่งฝึกหัดเทคนิคสีน้ํา จะตองมี
ความอดทนและตอ งใจเย็น เพราะหากใจรอนการระบาย
การระบายสีแบบแหงบนแหง จะชวยเนนพื้นท่ีบางสวนใหเดนชัด สนี ํา้ จะเปน ไปอยา งยากลําบาก และอาจสงผลทาํ ใหภาพ
และชว ยเพมิ่ มิตดิ า นความลกึ ใหแ กภ าพ ทีว่ าดดูไมสวยงามอยางทเี่ รามุง หวังไว

๔๘

บรู ณาการอาเซยี น ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
การศกึ ษาเกี่ยวกบั การวาดภาพสีนํ้าเพื่อสือ่ ความหมายและเรื่องราวสามารถ
บูรณาการอาเซยี นได โดยครูเปดโอกาสใหน ักเรยี นวาดภาพทิวทัศน หรือภาพ การวาดภาพสนี าํ้ ใหดูมมี ติ ิควรใชเ ทคนิคใด
สถานที่สาํ คญั ๆ ของประเทศในแถบภูมิภาคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใตท ่นี ักเรยี น
ช่นื ชอบ หรอื สนใจไดอยา งอิสระ หรือครูอาจนําภาพทวิ ทศั น สถานท่ีสําคญั ของ แนวตอบ ควรใชเทคนคิ การระบายสีน้าํ แบบแหง บนแหงเนนสวนใด
ประเทศในแถบภมู ภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตม าเปน ภาพตน แบบใหน ักเรียนวาด สว นหนง่ึ ของภาพ หรอื บริเวณท่ีเหน็ วา ควรทําใหเ ดนชัด หรอื เหน็ ลกั ษณะ
ตามแบบก็ได เชน ภาพถายนครวดั ภาพถา ยวถิ ชี วี ติ ของผคู นในประเทศเวยี ดนาม พ้นื ผิว เชน สวนขรุขระ หรอื หยาบของเปลือกตน ไม สว นท่เี หน็ เปนแสง - เงา
เปน ตน ซงึ่ นอกจากนักเรยี นจะไดศึกษาเร่ืองราวและลักษณะภูมปิ ระเทศของประเทศ เนนระยะของภาพใกล - ไกล ใหภ าพดูมคี วามลึกเปน 3 มติ ิ เปน ตน
ในแถบภมู ิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตผ านทางงานศลิ ปะแลว ยงั เปนการสราง
ความตระหนกั รเู กย่ี วกบั อาเซยี นและผลกั ดนั ใหเยาวชนไดเขามามสี วนรว มและรบั รู การไหลยอยของสมี ักปรากฏในเทคนิคการระบายสีนํ้าในลกั ษณะใดมากทีส่ ุด
ถงึ ความสาํ คญั ของการเปนประเทศสมาชกิ อาเซยี นดวย
แนวตอบ การไหลยอ ยของสมี กั ปรากฏในเทคนิคการระบายสนี าํ้ แบบ
48 คู่มอื ครู เปย กบนเปยก โดยใชวธิ ีการวางกระดานรองเขยี นใหทํามมุ 15 องศากับพืน้
แลวใชพูกันขนาดใหญระบายนํ้าบนกระดาษวาดเขยี นใหทว่ั จากนน้ั ใหใ ช
สีที่มนี ้าํ หนักแกร ะบายจากซา ยไปขวาไปเรือ่ ยๆ เกือบทั่วแผนกระดาษ
แลวปรับความเอยี งของกระดานรองเขยี นใหทํามมุ กับพนื้ 85 องศา จากนนั้
ใชพูกันจมุ สีออ นระบายจากบนสดุ ของกระดาษ พยายามใหพ ูกันมสี ีและ
นํ้ามากๆ เพ่ือท่จี ะทาํ สีไหลยอยเขาหากนั

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

ตรวจสอบผล Evaluate

เกร็ดศิลป ขอควรคาํ นงึ เกีย่ วกบั การระบายสีนา้ํ ครูพิจารณาจากผลงานภาพวาดสนี า้ํ
เทคนิคในการระบายสีน้ํา ขึ้นอยูกับจังหวะและความพอดีของสี หากเมื่อ ส่ือความหมายและเรอื่ งราวของนกั เรียน โดย
กาํ หนดเกณฑก ารใหคะแนน (Rubrics) ดังน้ี
ระบายสีลงไปแลว รูสึกวาไมไดผลตามความตองการ หรืออาจผิดพลาดในการ
ใชสี ก็ไมค วรทิง้ ภาพ แมวา เปนกระดาษกส็ ามารถแกไขได โดยใชฟ องน้ําชบุ นํา้ ประเดน็ ระดับคุณภาพ (คะแนน)
หมาดๆ เชด็ สว นท่เี สียออก ถา ไมใหสวนทตี่ อ งการถูกเชด็ ออกไปดวย ใหใชแ ผน การประเมนิ ดี พอใช ปรับปรงุ
พลาสติกบางๆ วางซอ นทบั กันไว ทิง้ ไวพ อกระดาษแหง หรอื เกอื บแหง จึงแกไ ข (3) (2) (1)
โดยเสรมิ เติมแตง ผลงานไดใ หมตามความตองการ
การวาด - สอื่ ความ - สื่อความ - ส่ือความ
การระบายสนี า้ํ จะตอ งฝกึ ฝนในการสงั เกตปรมิ าณสนี า้ํ ที่ใชร ะบายบนกระดาษ ภาพสนี ํ้า หมายและ หมายและ หมายและ
หากสนี า้ํ มปี รมิ าณมากเกนิ กวา พนื้ ทท่ี จ่ี ะระบาย จะสรา งปญ หาใหก บั สอี นื่ เพราะ ส่อื ความ เรือ่ งราวได เรอ่ื งราว เร่ืองราว
สีที่ระบายทีหลัง จะไปผสมกบั สีท่ีระบายครง้ั แรก ทาํ ใหส ีใดสีหนง่ึ เจอื จาง หรือ หมายและ ชัดเจน มี ไดชัดเจน ไดไ มค อ ย
สีจะผสมกันทําใหเกิดสีที่ไมตองการขึ้นได ดังน้ัน การควบคุมปริมาณของสี เรอื่ งราว ความคดิ แตย งั ขาด ชดั เจน ขาด
ในพูกนั กอนการระบายจงึ ควรกะใหพอดี สรา งสรรค ความคดิ ความคิด
ทแี่ ปลกใหม สรา งสรรค สรา งสรรค
ขอ ควรคาํ นงึ อกี อยา งหนง่ึ คอื สนี า้ํ จะไหลไปมาตามระดบั ความลาดเอยี งของ - ใชเ ทคนคิ ท่แี ปลกใหม ทแ่ี ปลกใหม
กระดานรองเขียน จะตองระมัดระวังไมใหกระดานรองเขียนยกตั้งสูงเกินไป การระบาย - ใชเทคนิค - ใชเทคนคิ
ควรกําหนดความลาดเอยี งอยูในระยะทํามุมกบั พืน้ ประมาณ ๒๐ - ๓๐ องศา สนี ํา้ ชนดิ การระบาย การระบาย
ตางๆ ได สีน้าํ ชนดิ สนี ํา้ ชนดิ
เหมาะสม ตา งๆ ได ตา งๆ ได
กับรูปภาพ คอนขา ง ไมใคร
ประณีต เหมาะสม เหมาะสม
สวยงาม กับรปู ภาพ กับรูปภาพ
มคี วาม บางสว น ขาดความ
โปรงใส มคี วาม โปรงใส
เปยกชุม โปรง ใส เปย กชุม
และซมึ เปย กชุม และซึม
เขา หา และซึม เขา หากัน
กันอยาง เขา หากัน
สมบูรณ

การจดั - จัด - จัด - จดั
นิทรรศการ นทิ รรศการ นิทรรศการ นิทรรศการ
และแสดง นาํ เสนอ นาํ เสนอ นําเสนอ
ความรูสึก ผลงาน ผลงาน ผลงานได
ชน่ื ชมตอ ไดช ดั เจน ไดช ัดเจน ยงั ไมคอ ย
กจิ กรรม ศิลปป ฏิบัติ ๓.๑ ผลงาน ครอบคลมุ ครอบคลมุ ชัดเจน
ภาพวาดสนี า้ํ เทคนคิ การ เทคนคิ การ ครอบคลุม
ระบายสนี ํา้ ระบายสนี าํ้ เทคนิคการ
กิจกรรมที่ ๑ ใหนกั เรียนฝกึ ปฏบิ ตั ิการวาดภาพดวยเทคนิคสนี ํา้ เปนภาพผลไมตางๆ ทน่ี าํ มาจัดวางกองอยู ไดท ุกชนิด ไดเกือบ ระบายสีนํา้
กจิ กรรมที่ รวมกนั ๑ ภาพ ผลงานที่จดั ทาํ เสรจ็ เรียบรอ ยแลว ใหน ําสงครูผูสอน - แสดง ทุกชนดิ - แสดง
ความรูสึก - แสดง ความรูสกึ
๒ ใหน กั เรียนวาดภาพส่ือความหมายและเรอ่ื งราวตามความสนใจมา ๑ ภาพ โดยใชเ ทคนคิ สนี ้ํา ช่ืนชมตอ ความรสู กึ ชืน่ ชมตอ
พรอ มตงั้ ชอื่ ภาพ และสรปุ ขอ มลู สงั เขปทนี่ กั เรยี นตอ งการสอื่ แนบมาพรอ มกบั ภาพดว ย จากนนั้ ผลงาน ช่นื ชมตอ ผลงานยงั
ใหน าํ ภาพทัง้ หมดท่แี ตละคนสรางสรรคข นึ้ นําไปจัดแสดงทม่ี มุ แสดงผลงาน ไดชดั เจน ผลงาน ไมช ดั เจน
สอดคลอ ง ไดช ัดเจน และไมคอ ย
กับผลงาน สอดคลอง สอดคลอ ง
มีหลักการ กบั ผลงาน กับผลงาน
๔๙ และเหตผุ ล
ท่ีถกู ตอง
เหมาะสม
แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tิด
เกร็ดแนะครู

เทคนิคในขอใดกลา วถกู ตองเกี่ยวกับการลงสีนา้ํ ครูอธิบายเสรมิ ความรเู ก่ียวกับส่ือผสมสสี ําหรบั ภาพวาดสนี ํ้า ซ่ึงจะชวยให
1. การทาสที ับไมจ ําเปนตอ งรอ นักเรียนสามารถสรางสรรคภาพวาดสีนํา้ ไดอ ยางหลากหลายและมคี วามสวยงามมาก
2. ทาสีออนกอ นทาสีเขม ยงิ่ ขน้ึ ส่ือผสมท่ีนิยมใชก ันทั่วไป เชน
3. ทาสเี ขมกอ นทาสีออ น
4. ลงน้าํ ที่ผวิ กระดาษทุกครงั้ กอนระบายสี • กาวอาระบิก หากผสมกาวอาระบิกในสนี ้ําจะชว ยเพมิ่ ความโปรงใสและเปนมัน
สีสนั สดสวย ลดสีที่ตดิ ฝงแนน และชว ยใหก ารซับสีงายข้นึ
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะสีนํา้ เปนสีท่ีมีลกั ษณะโปรง แสง
• Aqua Pasto เปนสื่อผสมลักษณะเปนวุนเหลวบรรจุหลอด จะชว ยสรา ง
เมื่อระบายสีนาํ้ ลงบนพื้นกระดาษจะเห็นความใสของสบี นพนื้ ผวิ กระดาษ พ้นื ผวิ สีนาํ้ ไดด ี ซ่ึงเราสามารถขูดออก หรอื เพ่มิ ความหนาไดดี ทาํ ใหสีนา้ํ
ดังนนั้ การระบายสีน้ําควรระบายดว ยสีออ นใหชมุ เปนรปู รา งตา งๆ แลว เนน แหงชา ไมคอยซึมซับเขา หากัน ใชไดด กี ับการระบายเกลยี่ เรยี บหลายๆ ช้ัน
ดว ยสีเขม ขณะทภ่ี าพยงั เปย กอยู เหมาะสาํ หรบั การระบายสีเมฆและทอ งฟา

มุม IT

นักเรียนสามารถศึกษาเพิ่มเติมเกย่ี วกบั เทคนคิ การระบายสีนา้ํ ไดจาก
http://www.ocac.go.th/artist.php
คู่มือครู 49

กกรระตะตนุ้ Eุน้ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� �ารรEวxวpจจloคคrน้eน้ หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครูใหน ักเรียนดูตัวอยา งภาพวาดสโี ปสเตอร ó. à·¤¹Ô¤¡ÒÃÇÒ´ภÒ¾´ŒÇÂÊÕâ»ÊàµÍÏ
พรอมทง้ั ใหน กั เรียนรวมกนั แสดงความรสู ึกที่มตี อ
ผลงานอยา งอสิ ระ จากน้นั ครูถามนกั เรยี นวา การวาดภาพดวยสีโปสเตอร มีกระบวนการเชน
เดยี วกับการวาดภาพดว ยสนี าํ้ สโี ปสเตอรเ ปน สที มี่ คี วาม
• นกั เรยี นมคี วามรสู ึกตอ ผลงานช้นิ นอ้ี ยางไร หนาแนนของเนือ้ สี ทึบแสงเหมอื นสีฝุน เนือ้ สีมีลกั ษณะ
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น คลายแปง ใชผสมกับน้ําเม่ือตองการระบายภาพและ
ไดอยางอสิ ระ) สามารถระบายทบั ซอ นกนั ไดห ลายๆ ครงั้ เมอื่ ระบายเสรจ็
และแหงสนิทดีแลวจะไดภาพที่เรียบรอยสวยงามดี แต
• นกั เรยี นคิดวาเทคนคิ ในการวาดภาพดังกลา ว ไมท นแดด ทนฝน ไมเ หมาะสาํ หรบั จดั แสดงงานกลางแจง
เปนอยางไร สีโปสเตอรสามารถผสมดวยสีขาวใหมีน้ําหนักออนลง
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ ไดเชนเดียวกับสีนํ้ามันแตไมคงทนเทา สีโปสเตอรนิยม
ไดอ ยา งอิสระ) นํามาใชในการวาดภาพท่ีตองการความประณีตสวยงาม
สามารถสรางสรรคผลงานไดหลากหลายรูปแบบ ไดแก
โดยครูอธบิ ายเสรมิ เกี่ยวกบั การวาดภาพ “Together เราอยูรวมกันอยางสันติสุข” ผลงานของพนิดา งานออกแบบตางๆ ภาพประกอบเรื่องราว ภาพการตูน
ดวยสีโปสเตอรวา ส่อื ความหมายไดง ายและชัดเจน จันทนะโสตถ์ิ การเขียนภาพดวยสโี ปสเตอร โปสเตอรภาพยนตร งานจิตรกรรมท่ัวไป โดยเฉพาะ
เกบ็ รายละเอียดดา นแสง - เงา มิตติ ้ืนลึก
และความเหมอื นจริงไดอยางงดงาม งานดานการโฆษณาและประชาสัมพันธ การจัดนิทรรศการที่มีขนาดใหญ การวาดภาพดวยสีโปสเตอรไมมีเทคนิค

สา� รวจคน้ หา Explore ซบั ซอ นมากนกั อาศยั การฝกึ ปฏบิ ตั บิ อ ยๆ กจ็ ะสามารถเขา ใจถงึ คณุ สมบตั ขิ องสโี ปสเตอรแ ละเขา ใจวธิ กี ารในการใชเ อง
ทกุ ครง้ั ของการวาดภาพภาพหนง่ึ จะประกอบไปดว ยรปู รา ง รปู ทรง และแสง-เงา ซง่ึ กาํ หนดความเขม ของสี
ใหน ักเรยี นศกึ ษา คน ควา เก่ียวกบั คุณสมบัติ หรอื นา้ํ หนกั ออ น-แกข องสบี นวตั ถุ ฉะนนั้ ผสู รา งสรรคผ ลงานจงึ ตอ งฝกึ ทกั ษะของการไลน า้ํ หนกั สโี ปสเตอรจ นเขา ใจแลว
ของสโี ปสเตอร วัสดุ อุปกรณทีใ่ ชในการวาดภาพ กจ็ ะสามารถระบายสแี สง - เงาของวตั ถไุ ดอ ยา งถกู ตอ ง เชน การระบายสแี สง - เงาของวตั ถุ การผสมสขี าวจะชว ยทาํ ให
สโี ปสเตอร และเทคนคิ การวาดภาพดว ยสีโปสเตอร สีน้ันออนลง หรือสวางข้ึน และการนําสีท่ีตองการผสม
จากแหลง การเรยี นรูตา งๆ เชน หนังสอื เรยี น กับสดี ํา หรอื สตี รงขามกจ็ ะทาํ ใหสีนัน้ เขมข้ึน หรือมืดลง
หองสมดุ อินเทอรเน็ต เปนตน เปน ตน ซงึ่ เราสามารถนาํ สโี ปสเตอรท ผี่ สมเสรจ็ แลว ไปใช
ระบายเพอื่ แสดงใหเ ห็นถึงแสง - เงาของวตั ถไุ ด
สาํ หรบั วสั ดแุ ละอปุ กรณท นี่ าํ มาใชใ นการวาดภาพ
อธบิ ายความรู้ Explain ดว ยสโี ปสเตอรน น้ั สง่ิ สาํ คญั จะประกอบไปดว ยสโี ปสเตอร

ใหนักเรียนรวมกนั อภิปรายเกีย่ วกบั คณุ สมบตั ิ ซึ่งสวนใหญจะบรรจุอยูในขวดแกว มีเนื้อสีขน สีสดใส
ของสโี ปสเตอร วัสดุ อุปกรณท ใ่ี ชใ นการวาดภาพ มขี นาดตางๆ ใหเ ลอื กใชไดตามความเหมาะสม
สโี ปสเตอร และเทคนคิ การวาดภาพดวยสโี ปสเตอร สวนพูกันสําหรับระบายสีโปสเตอร จะมีทั้งชนิด
ตามทไี่ ดศ ึกษามาหนาชัน้ เรยี น จากนัน้ สรปุ ผลการ กลมและแบน ซง่ึ มขี นาดใหญก วา สนี า้ํ ในกรณที ว่ี าดภาพ
อภปิ รายลงกระดาษรายงาน สง ครผู สู อน ขนาดใหญ ถาวาดภาพบนกระดาษธรรมดาสามารถใช
พูกันสนี ้าํ แทนได
นอกเหนือจากนี้ อุปกรณตางๆ ที่ใชในการวาด
“ปดทองหลังพระ (คนไทยทําดี)” ผลงานของวรรนิสา สมหมาย
การเขียนภาพดว ยสีโปสเตอร
ภาพสโี ปสเตอรจ ะใชเ ชน เดียวกบั การระบายสีนา้ํ

๕๐

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครูอธิบายเสริมความรูเก่ียวกับการเขียนสีโปสเตอรวา สามารถระบายดวยพูกัน
ซ้าํ ท่ีเดมิ ได ซึง่ แตกตางจากสีน้ํา ถาระบายถไู ปมาดว ยพูก ันซา้ํ หลายๆ ครง้ั จะทําให ขัน้ ตอนใดเปนขนั้ ตอนทส่ี าํ คญั ที่สุดของการวาดภาพดวยสีโปสเตอร
สชี า้ํ สกปรก กระดาษเปนขุย ดูไมใ ส
แนวตอบ ขั้นตอนการรางภาพ เปนข้นั ตอนทีส่ าํ คัญในการวาดภาพระบาย
สําหรับการฝกเขียนสีโปสเตอรในเบ้ืองตนมีวิธีการเชนเดียวกับการฝกเขียนสีน้ํา สี เพราะการรา งภาพเปน การเร่มิ ตนโครงรางของภาพ ซงึ่ เปน การถา ยทอด
คือ นยิ มเขยี นจากหนุ น่ิง เพือ่ ใหเ กิดความชํานาญ มีทกั ษะ รูจกั สงั เกตลกั ษณะของสี ความคดิ หรอื จินตนาการออกมา กอ นการวาดภาพทุกคร้ังจําเปน ตอ งมีการ
และคนพบเทคนิคการระบายสีดว ยตนเอง จากนั้นจงึ ใชเทคนิคการเขยี นสโี ปสเตอร รางภาพเพื่อจัดลําดับเนอื้ หา จดั องคป ระกอบของทัศนธาตุใหไ ดตามหลกั
มาเขียนภาพ เพ่ือสอื่ ความคิด จินตนาการเปนเร่อื งราว หรือเหตุการณต างๆ การจัดองคป ระกอบศิลปทส่ี มบรู ณ แลวจึงลงน้าํ หนักของเสน แสง - เงา สี
ตามความตองการในลาํ ดับตอ ไป ตามภาพรางท่ีกําหนดไว โดยใชสีโปสเตอรจ ึงจะไดผ ลงานทีม่ ีคณุ ภาพ

มุม IT

นกั เรยี นสามารถชมคลิปวดิ โี อสอนวธิ ีการผสมสโี ปสเตอร ไดจาก
http://www.youtube.com โดยคนหาจากคาํ วา สอนผสมสโี ปสเตอร

50 คมู่ ือครู

กกรระตะตนุ้ Eุ้นnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� า� รรEวxวpจจloคคr้นeน้ หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ô. à·¤¹¤Ô ¡ÒÃÇÒ´ภÒ¾´ŒÇÂà·¤¹¤Ô ¼ÊÁ1 ครูใหน กั เรียนดูภาพวาดท่ีใชเทคนิคผสม
“ทําดีเปน เทวดา หมายเลข 3” ผลงานของทิวทศั น
การวาดภาพดว ยเทคนคิ ผสม เปน การวาดภาพ คะนะมะ ในหนงั สือเรียน หนา 51 จากนน้ั ครถู าม
ดวยเทคนิคที่มากกวา ๑ เทคนิคขึ้นไป ซึ่งมีความ นกั เรียนวา
หลากหลายของวิธีการและมีเทคนิคที่มีความเปดกวาง
ในการแสดงออกทางดานความคิดในการสรางสรรค • นกั เรยี นชอบผลงานดงั กลาวหรอื ไม
ผลงานเพ่ือส่ือความหมายและเร่ืองราวตางๆ ตาม เพราะเหตุใด
วัตถุประสงคของผูสรางสรรคผลงานไดมากกวา ซึ่งใน (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น
การสรางสรรคผลงานทัศนศิลป จําเปนตองมีแนวคิด ไดอ ยางอสิ ระ)
การใชเ ทคนคิ วธิ ตี า งๆ ตามความสนใจ ประสบการณ ทกั ษะ
ของผปู ฏิบัตปิ ระกอบกนั การใชเ ทคนิคผสมจะชว ยทาํ ให • นักเรียนคิดวาภาพท่วี าดดว ยเทคนิคผสม
ลดขอจํากัดของเทคนิคการสรางสรรคผลงานแบบใด แตกตา งจากภาพท่วี าดดวยสนี า้ํ
แบบหน่ึงใหลดลง จะชวยใหภาพบางภาพสามารถสื่อ หรือสโี ปสเตอรอ ยา งไร
ความหมายและเร่ืองราวไดกระจางชัด หรือเราความ “ทาํ ดเี ปน เทวดา หมายเลข ๓” ผลงานของทวิ ทศั น คะนะมะ เทคนคิ (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็
สนใจของผูชมไดม ากข้ึน การวาดภาพดว ยเทคนิคผสม ไดแ ก สโี ปสเตอร สีไม และสเี มจิกบน ไดอ ยางอิสระ)
กระดาษ

กระบวนการเรยี นรทู างทศั นศลิ ปในดา นการฝกึ ปฏบิ ตั สิ รา งสรรคผ ลงานดว ยเทคนคิ ตา งๆ เชน การวาดเสน สา� รวจคน้ หา Explore
การวาดภาพดวยสีน้ํา การวาดภาพดวยสีโปสเตอร เปนตน ส่ิงเหลานี้ถือเปนการปฏิบัติเทคนิคไปตามคุณสมบัติ
ของส่ือ หรอื วสั ดุทน่ี ํามาใชใ นการวาดภาพ ใหน กั เรยี นศกึ ษา คนควาเกีย่ วกบั การวาดภาพ
อยา งไรกต็ าม การฝึกปฏิบตั กิ ารวาดภาพดว ยเทคนิคผสมในระดับชั้นนี้ ไมไดห มายรวมถึงการใชเศษวัสดุ ดว ยเทคนคิ ผสม จากแหลงการเรยี นรตู า งๆ เชน
มาเปนสอื่ ผสมประกอบเปนผลงาน แตยงั คงใชเทคนคิ พ้ืนฐานของการวาดภาพดวยการวาดเสน การระบายดวยสีน้าํ หนังสือเรียน หองสมดุ อนิ เทอรเ นต็ เปนตน
สีโปสเตอร มาใชเปน หลักรวมกนั ในการสรางสรรคผลงาน เชน การใชเ ทคนคิ ในการเขียนสนี ํา้ ผสมกับการวาดเสน ตามหัวขอทค่ี รูกําหนดให ดังตอ ไปน้ี
การใชเทคนิคการเขียนสีนํ้าผสมกับเทคนิคการเขียนสีโปสเตอรมาผสมผสานกันในภาพเดียว เพื่อใหเกิดผลงานที่
แปลกใหมแ ละมีความหลากหลายในการนาํ เสนอ เปน ตน 1. เทคนคิ สีนํ้ากบั เทคนิคการวาดเสน
๔.๑ เทคนิคสนี ํ้ากับเทคนคิ การวาดเสน 2. เทคนิคสนี าํ้ กับเทคนคิ สโี ปสเตอร

สนี าํ้ กบั การวาดเสน เปนการวาดภาพโดยการ อธบิ ายความรู้ Explain
ใชสีน้ําระบายผสมกับการวาดลายเสนของหมึกดําท่ีใช
พกู ันเปน อุปกรณในการจุมหมกึ ดาํ เพอื่ วาดลายเสน หรือ
วาดลายเสนจากปากกาหัวสักหลาด ปากกาหัวไฟเบอร ครตู ้ังประเดน็ ถามนกั เรยี นวา
ปากกาคอแรง ซึง่ มีวธิ กี ารวาดภาพได ๒ แบบ ดงั น้ี • นักเรยี นเคยสรางสรรคผลงานทศั นศิลปด วย
๑) วาดเสนกอนระบายสีนํ้า วิธีนี้ผูวาด
จะตอ งวาดเสน ดว ยหมกึ ดาํ จะใชพ กู นั ปากกาจมุ หมกึ หรอื สอ่ื ผสมมากอ นหรือไม ถา เคย นักเรียนมี
จะใชป ากกาชนดิ ใดก็ไดแ ลว แตค วามถนดั หรอื ความชอบ ขน้ั ตอนในการปฏบิ ตั อิ ยา งไร
ของบุคคล โดยจะตองเลือกหมึกดําชนิดที่ไมละลายน้ํา (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น
เม่ือวาดเสนตามภาพท่ีรางไวเสร็จเรียบรอยแลวจึง การใชเ ทคนคิ วาดเสน กอ นการระบายสนี า้ํ ขน้ั ตอนแรกจะใชห มกึ วาด ไดอ ยา งอิสระ)
ระบายสีน้ําลงไป เน่ืองจากสีน้ําไมมีเน้ือสี เปนสีใสๆ เสน ตามแบบภาพรา ง

๕๑

แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETิด เกร็ดแนะครู

การระบายสโี ปสเตอรใ หส ีผสมผสานกลมกลืนกนั มีวธิ ีการระบายอยา งไร ครูเนนยาํ้ กบั นักเรียนวา การเขียนภาพเทคนคิ ผสม โดยการนาํ เทคนิคตา งๆ
แนวตอบ การระบายสโี ปสเตอร มวี ธิ กี ารระบายใหสีผสมผสานกลมกลนื มาผสมผสานกนั ในภาพเดียว นบั เปนทางเลือกอกี ทางหนงึ่ ของการคดิ สรางสรรค
กันอยู 2 วธิ ี ดงั ตอ ไปน้ี ดดั แปลง เพือ่ ใหเ กดิ ผลงานทแ่ี ปลกใหมและหลากหลายในการนาํ เสนอ ทงั้ นี้ การจะ
ใชเทคนิคผสมในการสรา งสรรคผ ลงาน นกั เรยี นตอ งศกึ ษาเทคนคิ ตา งๆ ใหร อบคอบ
1. ระบายจากสีแกไปหาสีออ น เปนการระบายสโี ดยคาํ นงึ ถึงเงาเขม และทดลองดใู นพนื้ ทเี่ ลก็ ๆ กอ นวา เทคนคิ นน้ั ๆ สามารถจะนาํ มาผสมรวมกนั ไดห รอื ไม
ของภาพกอนแลวคอ ยลดน้ําหนักใหอ อนลงดวยการผสมสขี าว หรอื สี หรอื เม่ือผสมแลว ผลงานทอี่ อกมาจะมีลักษณะอยา งไร
ใกลเ คยี งกันในวงจรสีท่ีมีนา้ํ หนกั ออนลงมาผสมเพิ่มเขา ไปทลี ะนอย
ในลกั ษณะของการไลน ้าํ หนกั สี เพือ่ ใหภาพสวางกลมกลนื กัน นกั เรยี นควรรู

2. ระบายจากสีออนไปหาสีแก เปน การระบายสีโดยคํานงึ ถึงสวนสวาง 1 เทคนคิ ผสม สามารถพลกิ แพลงทําตามเทคนคิ ตางๆ ไดอีกมาก ดงั น้ัน
หรือสว นทไ่ี ดร ับแสงกอ น แลวจงึ คอยๆ เพ่ิมนา้ํ หนกั ใหเขม ขึน้ การทดลองใชเทคนคิ ผสม นกั เรยี นตอ งสังเกตความเปลยี่ นแปลงและความเปนไปได
ทลี ะนอ ยดวยการผสมสีดาํ หรือสีตรงกันขามในวงจรสีทีม่ ีนา้ํ หนัก อยางต้งั ใจ ขณะเดียวกันก็ตอ งคดิ หาทางปรบั ปรงุ เทคนิคเหลาน้นั เพื่อให
เขม ขน้ึ ในลกั ษณะของการไลน ํ้าหนักสี เพือ่ ใหเ กิดการประสาน การระบายสีน้ําของนักเรยี นเกิดการพฒั นามากยงิ่ ข้นึ
กลมกลืนกนั
คู่มือครู 51

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

1. ครขู ออาสาสมคั รนกั เรียนออกมาอธิบาย เม่ือระบายสีน้ําลงไปบนลายเสนท่ีเปนหมึกไมละลายน้ํา
เกยี่ วกับการวาดภาพดว ยเทคนิคผสม ก็จะเกิดเปนภาพสีน้ําท่ีมีลายเสนดําตัดอยูอยางชัดเจน
ในประเดน็ เทคนคิ สนี ํา้ กับเทคนิคการวาดเสน ผูปฏิบัติงานบางคนอาจมีเทคนิคในการสรางสรรค
และเทคนิคสีนํา้ กบั เทคนคิ สโี ปสเตอรตามท่ไี ด ผลงานใหมๆ โดยใชห มึกท่ลี ะลายน้ําวาดเสนในบางสว น
ศึกษามาหนาช้นั เรยี น ครูคอยเสริมเพิม่ เตมิ ของภาพทอี่ อกแบบไว เมอื่ ระบายสนี าํ้ ลงไป บางสว นของ
ขอมูล เสน ดาํ จะซมึ หรอื ละลายปนออกมากบั สนี า้ํ ทาํ ใหด สู วยงาม
แปลกตาออกไปอกี แบบหนึง่ ข้ึนอยกู บั วา ไดอ อกแบบไว
2. ใหน ักเรยี นสรปุ สาระสําคัญเกย่ี วกบั การวาดภาพ ถูกที่ถูกจังหวะในสวนของภาพหรือไม เพราะไมเชนนั้น
ดว ยเทคนคิ ผสมเปน แผนผงั ความคดิ การใชเทคนิคแบบนีอ้ าจทําใหภาพดูเลอะเทอะได
(Mind Mapping) โดยทําลงกระดาษรายงาน ๒) ระบายสีนํ้ากอนวาดเสน วิธีนี้เปนการ
สงครผู ูส อน ระบายสีนํ้าลงไปบนภาพ กจ็ ะเกิดเปน ภาพสีนํา้ ทม่ี ีลายเสนดาํ ตัดอยู ระบายสนี า้ํ ลงบนภาพทร่ี า งเบาๆ ดว ยดนิ สอ เมอ่ื ระบายสี

อยา งชัดเจน เสร็จแลวตองรอใหสีน้ําแหงเสียกอน แลวจึงใชหมึกดํา

วาดเสนทับ หรือทเ่ี รียกกนั วา “ตัดเสน” เสนดาํ ท่ตี ดั ทีหลังจากการระบายสีจะเหน็ วา มีลักษณะของความเขม เดนชดั
การตดั เสนนอกจากมีการวาดทบั ตามภาพโคร1งรา งเดมิ แลว ยังสามารถวาดเสน ตกแตง เพม่ิ เตมิ ไดอีกตามท่ตี อ งการ
ซึ่งเทคนิคการวาดภาพระบายสีท่ีมีการตัดเสน หรือวาดเสนนั้น นิยมใชกับภาพประกอบนิทาน ภาพประกอบเรื่อง
ภาพในจินตนาการ ซ่ึงเราจะไมเห็นในภาพวาดเหมือนจริง เพราะภาพวาดเหมือนจริงจะมีลักษณะกลมกลืนเขากับ
บรรยากาศทีร่ ปู ทรงตงั้ อยู และจะไมปรากฏเสน ขอบของรปู ทรงออกมาใหเหน็ อยางชัดเจน

ตัวอยา งภาพทีแ่ สดงใหเ หน็ ถงึ การระบายสีนํ้ากอ นวาดเสน โดยระบายสนี ้ําลงบนภาพกอ นแลว จึงใชหมึกดาํ ตดั เสน เกบ็ รายละเอียด

๕๒

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครูอธบิ ายเพิ่มเตมิ เก่ียวกับศิลปน ไทยทีใ่ ชเ ทคนิคสนี ้าํ กบั เทคนิคการวาดเสน
ในการสรา งสรรคผลงาน คือ อาจารยส วัสดิ์ ตันตสิ ขุ ซึง่ นิยมวาดภาพสีนํ้า เขียนภาพ การวาดภาพทีม่ กี ารตดั เสน หรอื วาดเสนนยิ มใชกบั งานประเภทใด
ทิวทศั นถ ายทอดอารมณ ความรสู กึ และประสบการณอ ยา งอสิ ระ โดยใชเ ทคนคิ ผสม 1. ภาพทิวทัศนเ สมือนจรงิ
ระหวา งสนี าํ้ กบั การวาดเสน โดยเรม่ิ จากการวาดเสน ปากกาข้นึ รูปเปนโครงสรางของ 2. ภาพแสดงเหตุการณสําคัญ
ภาพกอ น แลว จงึ ใชส ผี สมนาํ้ ลบู ไปบนเสน ปากกาใหส ปี ากกากบั สนี า้ํ ผสมกลมกลนื กนั 3. ภาพประกอบนทิ าน หรือละคร
จากนนั้ อาจใชวธิ ีสลัดสี หรือระบายแตมสี เพอ่ื เนนโครงสรางของภาพใหแมนยํา 4. ภาพท่ีใชเ ทคนิคตา งๆ ผสมกัน
สมจรงิ และมีชวี ติ ชวี ายิง่ ขนึ้
วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. เพราะการวาดภาพโดยการตัดเสน หรือ
นกั เรยี นควรรู
วาดเสนทับโครงรา งภาพเดิม โดยใชส ดี าํ หรือสีเขมอ่ืนๆ มีจดุ มุง หมาย
1 การวาดภาพระบายสที ี่มกี ารตดั เสน หรอื วาดเสน มีจุดมงุ หมายเพอ่ื ใหภ าพ เพอื่ ใหภาพเดน ชัดและตกแตง รายละเอียดของภาพใหส มบรู ณ ซ่ึงนยิ มใชกับ
มีความคมชดั เวลาจดั พิมพจ ะไดเ กิดความสวยงาม นอกจากการตดั เสนดว ยสีดําแลว การวาดภาพประกอบเร่ืองที่เปนนิทาน วรรณคดี ละคร ภาพจนิ ตนาการ ฯลฯ
ศิลปนบางทา นก็ใชสีเขม อ่ืนๆ เชน สนี ้ําเงิน สีน้ําตาล เปน ตน ในการตัดเสน ดว ย แตก ารใชเทคนคิ น้จี ะทาํ ใหภ าพมคี วามแตกตางจากของจรงิ ท่จี ะไมป รากฏ
ซ่ึงกจ็ ะมคี วามงดงามแปลกตาไปอกี แบบหนึ่ง เสน ขอบภาพออกมาใหเห็นอยา งชัดเจน

52 คู่มือครู

กระตุน้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธิบายความรู้ ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา้ ใา้ จใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Explain
Expand Evaluate

ขยายความเขา้ ใจ E×pand

๔.๒ เทคนิคสีน้าํ กับเทคนคิ สีโปสเตอร ใหน ักเรยี นวาดภาพส่ือความหมาย
และเร่ืองราวอยางอสิ ระ ไมว า จะเปนภาพทวิ ทัศน
การใชเทคนิคผสมผสานระหวางสีน้ํากับสีโปสเตอร เปนการวาดภาพโดยใชสีน้ําระบายภาพผสมกับ ส่ิงกอสรา ง หรือส่งิ แวดลอ มตา งๆ รอบตวั โดยนาํ
การระบายดวยสีโปสเตอร เทคนิคผสมแบบนี้ไมมีอะไรซับซอน เพียงการเลือกลงสีของผูปฏิบัติวาไดออกแบบ เทคนคิ ผสมมาใชในผลงาน พรอมตง้ั ชอื่ ผลงาน
ไวใ หพ้ืนที่สวนใดเปน สโี ปสเตอรและพ้นื ทสี่ ว นใดเปน สีนา้ํ ท้งั น้ี จะขึ้นอยกู บั แนวคิด ความรูส ึก และความประทับใจ โดยใหนักเรียนทําลงกระดาษ 100 ปอนด จากน้ัน
ของแตล ะบุคคลในการสื่อความหมายและเรือ่ งราวออกมาเปนภาพตามที่ตอ งการ เชน ภาพวาดหาดทรายกับทะเล รวบรวมภาพทัง้ หมด แลวนํามาจัดแสดงรว มกัน
โดยสว นทีเ่ ปนหาดทรายอาจใชสโี ปสเตอรและสวนท่ีเปนน้ําทะเลอาจใชส นี ํา้ เปน ตน

นอกจากน้ี ผเู รยี นหลายคนคงเคยเหน็ หนงั สอื การต นู หรอื ภาพยนตรก ารต นู หลากหลายเรอื่ งทผี่ สู รา งสรรค
จะวาดตวั การต นู ดว ยสโี ปรง ใสเหมอื นใชส นี าํ้ และสว นทเ่ี ปน พน้ื หลงั หรอื ทวิ ทศั นท ป่ี ระกอบจะเปน สที บึ แสง มนี าํ้ หนกั
ดเู หมอื นใชสีโปสเตอร

งานสรา งสรรคภ าพวาดดว ยเทคนคิ สนี า้ํ กบั เทคนคิ สโี ปสเตอรน ้ี ไมม หี ลกั เกณฑ หรอื ขอ จาํ กดั ในการกาํ หนดสี
ข้ึนอยูกับผูปฏิบัติวามีแนวคิดอยางไร หรือตองการสื่อความหมายใดในเน้ือหาของภาพบนหลักพื้นฐานของการจัด
องคป ระกอบศลิ ป

ภาพเขยี นเทคนิคผสมระหวา งสีน้ํากับสีโปสเตอร ผลงานของรอง ทองดาดาษ สีโปสเตอรจ ะชวยใหม ีมติ แิ ละจุดเนนของภาพเพม่ิ มากขนึ้

๕๓

แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tดิ เกรด็ แนะครู

การใชเทคนคิ ผสมในการวาดภาพสนี ํา้ และสีโปสเตอรม ีวธิ กี ารอยา งไร ครูอธิบายเสริมความรเู กย่ี วกบั เทคนิคการระบายสนี าํ้ ที่นอกเหนือจาก
แนวตอบ เทคนคิ ผสมในการวาดภาพสีน้ําและสีโปสเตอร คือ การระบาย หนงั สือเรียน โดยยกตวั อยางมาอธิบายใหน กั เรยี นฟงดว ย เชน
ภาพโดยใชส ีนาํ้ ระบายผสมกบั การระบายสโี ปสเตอร ซึง่ มีวิธกี ารสรา งสรรค
โดยเลือกลงสใี นพนื้ ทที่ ่ีออกแบบไววาสวนใดเปน สีน้ํา สว นใดเปน สีโปสเตอร • เทคนิคการเปา สี คอื การหยดสีลงบนพน้ื แลว ใชแ รงลมจากปากเปา จะเกดิ
โดยไมม ีขอกาํ หนดตายตวั ขน้ึ อยกู บั แนวคดิ ของแตละบคุ คล การไหลของสเี ปนก่ิงกานคลายลักษณะของตนไม ซง่ึ เปน รปู แบบอิสระ

• เทคนคิ การรีดสี คอื การใหส ผี สมกันเองตามธรรมชาติ โดยการบีบสใี ส
กระดาษแลว นาํ กระดาษอีกแผน หนึง่ มาปด ทบั จากน้นั ใชน ้ิวมือรดี สีทีอ่ ยใู น
กระดาษ จะเกดิ การผสมกันเองตามธรรมชาติ ดูสวยงามขึน้

• เทคนคิ การปลอยใหสไี หล คอื การไหลของสีบนพ้ืนกระดาษท่ีเปย กชุมนํา้
ดว ยการทาน้ําท่ผี วิ กระดาษ แลวนําสแี ตม หรอื ทาท่ผี ิวกระดาษชมุ น้าํ
จากนั้นตะแคงกระดาษ สีจะเกดิ การไหลตามผิวนา้ํ ดูสวยงามตามธรรมชาติ
อีกแบบหนึง่

คู่มอื ครู 53

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain Expand
Engage Explore Evaluate

ตรวจสอบผล Evaluate

ครพู จิ ารณาจากผลงานภาพวาดสื่อความหมาย กิจกรรม ศิลปป ฏิบัติ ๓.๒
และเร่อื งราวโดยใชเทคนิคผสมของนักเรียน
โดยพิจารณาจากการสื่อความหมายและเรอื่ งราวได กจิ กรรมท่ี ๑ ใหน ักเรียนวาดภาพสอื่ ความหมายและเรื่องราวตา งๆ ในทอ งถนิ่ มา ๑ ภาพ โดยใชเ ทคนิคสนี า้ํ
ชดั เจน มคี วามคิดสรา งสรรค ใชเทคนคิ ผสม กิจกรรมท่ี หรือเทคนิคสีโปสเตอร หรือเทคนิคผสมตามความสนใจ พรอมตั้งชื่อภาพและอธิบาย
ไดเ หมาะสมกบั รปู ภาพมากนอยเพยี งใด แรงบันดาลใจท่ีตองการจะวาดภาพน้ีออกมา ผลงานท่ีเสร็จเรียบรอยแลวใหนําสงครูผูสอน
เพ่ือคัดเลือกผลงานทว่ี าดไดดีประมาณ ๑๐ - ๑๕ ภาพ นําไปจดั แสดงทมี่ ุมแสดงผลงาน
หลักฐานแสดงผลการเรยี นรู
๒ ใหตอบคําถามตอไปน้ี
ผลงานภาพวาดสือ่ ความหมายและเร่ืองราว ๒.๑ ใหสรปุ ขั้นตอนการวาดภาพเพ่อื สือ่ ความหมายและเรือ่ งราวมาพอสังเขป
โดยใชเ ทคนคิ ตางๆ ๒.๒ การจะเลอื กใชเทคนิคแบบใดในการวาดภาพ ควรพจิ ารณาจากส่งิ ใดเปนหลกั จงอธบิ าย

กลาวไดวา การวาดภาพส่ือความหมายและเรื่องราวนั้น เสมือนเปนการบอกเลาเรื่องราวตางๆ

ทผ่ี สู รา งสรรคผ ลงานประทบั ใจผา นออกมาทางภาพวาด ซงึ่ ภาพทส่ี รา งสรรคอ อกมาประเดน็ หลกั จะอยทู ี่
ความสามารถในการสื่อความหมายและเรื่องราววาทําไดดีมากนอยเพียงใด ผูชมสวนใหญดูแลวมีความ
เขาใจอยางท่ีผูสรางสรรคผลงานตองการจะสื่อ หรือบอกเลาหรือไม สวนความสวยงามจะเปนประเด็น
รองลงมา

ท้ังน้ี การวาดภาพส่ือความหมายและเรื่องราวสามารถจะสรางสรรคโดยใชเทคนิคตางๆ ได ไมวา
จะเปนเทคนิคการวาดภาพดวยสีน้ํา เทคนิคการวาดภาพดวยสีโปสเตอร และเทคนิคการวาดภาพดวย
เทคนิคผสม ตลอดจนเทคนิคอืน่ ๆ อกี มาก ซ่งึ แตล ะแบบจะมคี ณุ สมบตั ิ ขอดี ขอ เสีย แตกตา งกนั ออกไป
ซึ่งการจะใชเทคนิคใดน้ันก็ข้ึนอยูกับวัตถุประสงค ความสนใจ ทักษะ และประสบการณของผูสรางสรรค
ผลงานเปนหลกั

อยางไรก็ตาม การจะสรางสรรคผลงานออกมาไดดีมากนอยเพียงใดนั้น ยังขึ้นอยูกับการเอาใจใส
หมนั่ ศกึ ษา หาความรเู พม่ิ เตมิ และตอ งลงมอื ปฏบิ ตั เิ ปน ประจาํ อยา งตอ เนอื่ ง กจ็ ะชว ยทาํ ใหก ารสรา งสรรค
ผลงานทัศนศลิ ปทเ่ี ปนภาพวาดประสบผลสาํ เรจ็ ไดตามทต่ี ั้งใจไว

๕๔

แนวตอบ กิจกรรมศิลปปฏิบตั ิ 3.2 กิจกรรมท่ี 2
1. การวาดภาพสื่อความหมายและเรอื่ งราวมีขั้นตอนท่ีสําคัญ คือ

1) ข้ันกําหนดกรอบแนวคิด เชน จะวาดภาพอะไร เพอื่ สอื่ ความหมายและเรื่องราวใด ใชเ ทคนคิ การวาดภาพแบบใด เปนตน
2) ขน้ั กําหนดชอ่ื ภาพ การตั้งช่ือภาพตอ งสมั พันธกับเรอื่ งราวของภาพ
3) ข้นั รางภาพ โดยการรา งภาพดว ยดินสอเบาๆ ใหเปน รูปรางตามจินตนาการและแนวคิดที่วางไว
4) ข้ันระบายสี เปนข้นั ตอนสุดทา ยในการสรางสรรคผลงาน โดยจะเลือกใชสชี นิดใดขึน้ อยูกบั ความพงึ พอใจของผสู รางสรรค
2. นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ ไดอ ยา งอิสระ โดยขึ้นอยูกับดุลยพนิ จิ ของครผู สู อน

54 คมู่ ือครู

กกรระตะตนุ้ Eนุ้ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สา� รวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Explore Explain
Engage Expand Evaluate

เปา หมายการเรยี นรู

วาดภาพแสดงบุคลกิ ลกั ษณะของตัวละคร

สมรรถนะของผเู รยี น

1. ความสามารถในการคดิ
2. ความสามารถในการใชท ักษะชวี ติ

คุณลักษณะอนั พึงประสงค

1. มีวนิ ยั
2. ใฝเรียนรู
3. มุงมน่ั ในการทาํ งาน

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ôหนวยที่ ครชู ักชวนนักเรยี นใหร วมกนั สนทนา
การวาดภาพถายทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร โดยครูยกตัวอยางความงามของนางบุษบา
บทบาทนักแสดงมีอิทธิพลตอการโนมนาวอารมณท่ี ในวรรณคดีเรอ่ื ง “อเิ หนา”
ตัวช้วี ัด
ศ ๑.๑ ม. ๒/๖ มีผลตอพฤติกรรมของผูชมเปนอยางย่ิง ละครแตละเร่ือง “พกั ตรนองลออนวลปล่ังเปลง
จะมบี ทบาทของตัวละครท่ีเปนตวั เอก เชน พระเอก นางเอก ดงั ดวงจนั ทรว นั เพญ็ ประไพศรี
■ วาดภาพแสดงบคุ ลิกลกั ษณะของตวั ละคร เปนตน บทบาทของตวั ละครเหลานจี้ ะทําใหผชู มจาํ นวนมาก อรชรออนแอน ท้ังอินทรยี 
นยิ มชมชอบ โดยการกลาวถึง หรือแสดงออกดว ยพฤติกรรมท่ี ดงั กินรลี งสรงคงคาลัย”
สาระการเรยี นรแู กนกลาง เลยี นแบบนกั แสดงดงั กลา ว การวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะ แลว ใหน กั เรยี นรว มกนั อธบิ ายลักษณะ
ของตัวละคร เปนเทคนิคการวาดภาพท่ีตองอาศัยการสังเกต ของนางบุษบาตามบทกลอน จากนัน้ ใหนกั เรียน
■ การวาดภาพถายทอดบคุ ลิกลักษณะของตวั ละคร โดยจบั ลกั ษณะเดน หรอื ลกั ษณะดอ ยของตวั ละครแลว นาํ มาถา ยทอด วาดภาพนางบุษบาตามจนิ ตนาการของตนเอง
เปน ภาพทเ่ี ปนลักษณะจาํ เพาะของตัวละครน้นั ไดแ ก บุคลิกลักษณะ ไดอ ยางอิสระ
อปุ นสิ ยั กิรยิ าทา ทาง อารมณ และความรูส ึก เมื่อผชู มเหน็ ภาพแลว
สามารถรโู ดยทันทวี า ภาพวาดนนั้ ส่ือถึงตัวละครตัวใด

๕๕

เกร็ดแนะครู

การเรยี นการสอนในหนวยการเรียนรูน้ี ครูควรเนน ย้ําใหนักเรียนตระหนักถงึ
ประโยชนท จี่ ะไดร บั จากการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร โดยเฉพาะ
ตัวละครจากวรรณคดไี ทยวามอี ยูหลายประการดว ยกัน ท้งั ในดานองคความรู
ทางทัศนศลิ ปและองคค วามรูท างดานภาษาไทย ภาพวาดถายทอดบคุ ลกิ ลักษณะ
ของตวั ละคร สามารถแบง ออกไดเ ปน 2 ลกั ษณะ คอื ภาพเสมอื นจรงิ และภาพการต นู
โดยในหนว ยการเรยี นรนู ี้ นักเรยี นจะไดศ กึ ษาเกย่ี วกับบุคลิกลักษณะของตัวละคร
แนวทางการวาดภาพถายทอดบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละคร วธิ ีการวาดภาพตัวละคร
ทัง้ แบบเสมอื นจริงและแบบการต ูน

คู่มือครู 55

กกรระตะตนุ้ Eนุ้ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� �ารรEวxวpจจloคคr้นeน้ หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครใู หนกั เรยี นดตู ัวอยางภาพวาดตัวละครเอก ñ. º¤Ø ÅÔ¡Å¡Ñ 1ɳТͧµÑÇÅФÃ
จากเรอื่ ง “สงั ขทอง” ไดแ ก นางรจนาและเจา เงาะ
ในหนังสอื เรยี น หนา 56 จากน้ันครูถามนักเรียนวา วรรณคดี วรรณกรรม ตลอดจนผลงานการประพนั ธตางๆ ยอ มจะมีตัวละครเปน ตัวดําเนินเรื่อง ซ่ึงเมอ่ื
เราอานผลงานการประพันธแตละเร่ือง สามารถจินตนาการไดวา ตัวละครในเร่ืองมีบุคลิกลักษณะอยางไร ซ่ึงเรา
• ภาพมีความสอดคลองกบั บุคลกิ ลกั ษณะของ สามารถใชทักษะฝมือทางการวาดภาพถายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครแตละตัวจากจินตนาการออกมาเปน
ตัวละครหรือไม อยา งไร ภาพวาดทเ่ี ปน รูปธรรมได
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ ๑.๑ บคุ ลิกลกั ษณะทีป่ รากฏในตวั ละคร
ไดอยา งอิสระ) บคุ ลิกลักษณะ (Character) หมายถึง ลกั ษณะจาํ เพาะตวั ของบุคคลแตละคน ซึง่ แตละบคุ คลก็มลี กั ษณะ
ประจําตัวแบบหน่งึ ซึง่ ไมเ หมอื นกบั คนอ่ืนๆ เชน ชาตรเี ปนผชู ายรูปรา งสงู โปรง ผิวคล้ํา ผมหยิก ดวงตาเปน ผหู ญิง
• นกั เรียนคิดวา ศลิ ปน ใชว ิธกี ารใดในการวาด ใบหนากลม ผวิ ขาว ตาโต เจาแกละเปนเด็กผูชายหนาทะเลน ตัวเล็ก ผิวขาว ไวผ มแกละ เปน ตน ซ่ึงตวั ละคร
ภาพตัวละคร เหลาน้ีจะเปนลักษณะของตัวละครในวรรณกรรมไทยทั่วๆ ไป แตหากเปนตัวละครในวรรณคดี นิทาน หรือตํานาน
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ ตางๆ ลักษณะของตวั ละครอาจจะมคี วามแปลกแตกตางออกไป ซึง่ เปน ลักษณะจาํ เพาะของตัวละครในอดุ มคติ หรอื
ไดอยางอสิ ระ)

สา� รวจคน้ หา ในจนิ ตนาการ เชน นางผเี ส้อื สมุทร สุดสาคร นางเงอื ก สินสมทุ ร ในเร่ืองพระอภยั มณี เจาเงาะ นางยกั ษพ ันธรุ ัต
Explore พญานาค ในเรื่องสังขท อง เปนตน

ใหน กั เรยี นศกึ ษา คน ควา เกยี่ วกบั บคุ ลกิ ลกั ษณะ ท้ังนี้ บุคลิกลักษณะของตัวละคร มิไดหมายความแคลักษณะทางดานรูปรางหนาตาเพียงประการเดียว
ทป่ี รากฏในตวั ละครและวธิ กี ารสงั เกตบคุ ลกิ ลกั ษณะ เทา น้นั แตยังรวมไปถึงพฤติกรรม อปุ นิสยั กิริยาทา ทาง ตลอดจนอารมณข องตวั ละครน้นั ๆ ดว ย
ของตัวละครในรูปแบบตางๆ จากแหลง การเรียนรู ตวั ละคร หมายถงึ ผแู สดง หรอื ตวั แสดง ซงึ่ เปน ตวั เดนิ เรอ่ื งในวรรณกรรมประเภทละคร นวนยิ าย เรอ่ื งสนั้
ตางๆ เชน หนงั สอื เรียน หองสมดุ อินเทอรเน็ต นทิ านพืน้ บาน หรือเรื่องอน่ื ๆ ทแ่ี ตงขน้ึ มาเพือ่ สรา งความบนั เทงิ ใจใหก บั ผอู าน สว นใหญจะประกอบไปดวยตัวเอก
เปน ตน ซึ่งเปนศูนยกลางของเรื่อง ตัวรองที่มีความสําคัญรองจากตัวเอก ตัวรายซึ่งจะเปนศัตรูตอสูแยงชิงผลประโยชน
กับตัวเอก และตัวประกอบทมี่ ีบทบาทชวยเสริมใหละคร
มีความสมบูรณมากยิ่งขึ้น เชน แมคา คนขายกาแฟ
พอตัวเอก แมตวั เอก เจา อาวาส เปน ตน ทงั้ นี้ ตัวละคร
อธบิ ายความรู้ Explain นอกจากเปน มนษุ ยแ ลว ยงั เปน สตั ว สงิ่ ของ เครอื่ งจกั รกล

ใหน กั เรยี นรว มกนั อภปิ รายเกยี่ วกบั บคุ ลกิ ลกั ษณะ มนษุ ยต า งดาว หรอื สง่ิ มชี วี ติ ตา งๆ ทผ่ี ปู ระพนั ธส มมตขิ น้ึ
ของตวั ละคร ในประเด็นบุคลิกลักษณะที่ปรากฏ ๑.๒ การสงั เกตบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร
ในตวั ละครและวิธีการสงั เกตบคุ ลกิ ลักษณะของ การสังเกตบุคลิกลักษณะของตัวละคร ควร
ตัวละครตามที่ไดศ ึกษามาหนา ชั้นเรยี น พรอ มทั้ง พจิ ารณาไปตามบทบาททปี่ รากฏอยใู นเนอื้ เรอื่ ง ตามปกติ
ใหน ักเรยี นสรปุ สาระสาํ คัญลงสมุดบนั ทกึ เร่ืองราวของนทิ าน หรือวรรณกรรมตางๆ จะมีตวั ละครท่ี
ประกอบไปดวยตวั เอก ตวั รอง และตัวประกอบทปี่ รากฏ
คอ นขางเดน ชดั ซงึ่ ตวั ละครทม่ี บี ทบาทเหลา นัน้ ตา งก็จะ
ถกู กาํ หนดใหม บี คุ ลกิ ลกั ษณะจาํ เพาะแตล ะตวั ที่ไมเ หมอื น
กัน ไมวาจะเปนรูปรางหนาตา นิสัยใจคอ และอารมณ
ท่ีจะแสดงออก การวาดภาพตัวละครจึงตองพยายาม
ตัวอยา งการวาดภาพตัวละครเอกจากเรอื่ งสงั ขท อง นางรจนาถกู วาด สงั เกตใหเ ห็นถึงลักษณะเดน ลกั ษณะดอ ย รวมทัง้ เส้อื ผา
ใหม ีลักษณะเปน เจา หญงิ แสนสวย สวนเจาเงาะมีรปู รา งลาํ่ สนั ข้เี ลน

๕๖

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครูอธิบายเพ่ิมเติมวา บุคลิกลักษณะของตัวละครจากวรรณคดีและวรรณกรรม
บางเรือ่ ง ผูวาดอาจตองอานเนื้อเรอ่ื งต้ังแตตน จนจบ เพราะเนือ้ หาตอนนั้นอาจไมไ ด ขอ ใดมีบคุ ลิกลักษณะเปนตัวละครตามอดุ มคตมิ ากท่ีสุด
บอกบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครดงั กลา วไวอ ยา งครบถว นทง้ั หมด ผวู าดจะตอ งพยายาม 1. สินสมุทร เจาแกละ
สงั เกตใหเ หน็ ถงึ ลกั ษณะเดน ลกั ษณะดอ ย รวมทงั้ เสอ้ื ผา เครอื่ งแตง กาย เครอ่ื งประดบั 2. พระอภยั มณี ชาวเขา
อาชพี ตลอดจนอารมณ และบทบาทของตวั ละครตัวนัน้ ๆ 3. นางผีเสอ้ื สมทุ ร สดุ สาคร
4. เจาเงาะ ซาไก
นักเรียนควรรู
วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะตัวละครในอุดมคติ หมายถงึ
1 วรรณคดี มีบทบาทเหมอื นงานศลิ ปะประเภทอ่ืนๆ คอื สรางความบันเทงิ ใจ
และความจรรโลงใจ ความบันเทงิ ใจ หมายถงึ ความอมิ่ ใจอิ่มอารมณเมื่อไดเสพรส ตัวละครทีเ่ กิดขึน้ จากจินตนาการของผปู ระพนั ธ โดยสว นใหญจะเปน
งานศิลปะ สวนความจรรโลงใจ หมายถงึ ความผองแผว ชืน่ บาน และราเรงิ หายจาก ตวั ละครในวรรณคดีไทย ดงั นน้ั จึงตอบขอ 3. เพราะนางผเี สือ้ สมทุ รและ
ความหมกมนุ กังวล จึงนบั ไดวา “วรรณคดีเปนส่ิงกลอมเกลามนษุ ย ใหรูจกั ความงาม สุดสาครไมมีอยูจรงิ เปนเพียงจินตนาการของสุนทรภเู ทานน้ั
ความดี และความเปนจริงของชวี ิต”

56 คูม่ ือครู

กกรระตะตนุ้ Eุน้ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� �ารรEวxวpจจloคคr้นeน้ หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

เครอื่ งแตง กาย เครอื่ งประดบั อาชพี ตลอดจนอารมณ และบทบาทที่ไดร บั แตว รรณกรรมบางเรอ่ื งอาจจะไมไ ดอ ธบิ าย ครใู หน ักเรียนดูภาพในหนังสอื เรียน หนา 57
บุคลิกลักษณะของตัวละครบางตัวไวอยางเดนชัด เราก็ตองอาศัยบริบทอยางอื่นเขาชวย เชน เนื้อเรื่องระบุวา จากนั้นครูถามนักเรียนวา
เปนผอู ํานวยการ เรากต็ องจนิ ตนาการวาผูอาํ นวยการควรจะมบี คุ ลกิ ลักษณะอยา งไร ขอ มลู ทีป่ รากฏเปนตวั หนังสอื
เราตอ งพยายามวิเคราะหข อมลู ทลี ะเลก็ ละนอย ใชจ ินตนาการรวมกับความนา จะเปนจริงตามทองเรอ่ื ง กส็ ามารถจะ • นักเรียนคดิ วาตวั ละครมาจากวรรณคดีเรอื่ ง
นํามาใชเปนขอมูลประกอบการวาดภาพท่ีสะทอนใหเห็นถึงลักษณะจําเพาะของตัวละครแตละตัวไดอยางเหมาะสม ใดและเปนเหตกุ ารณต อนใด
กบั ความเปนจริง (แนวตอบ มาจากวรรณคดีเรือ่ ง “พระอภยั มณ”ี
ตอนพระอภัยมณหี นีนางผีเสอื้ สมทุ ร)
ò. á¹Ç·Ò§¡ÒÃÇÒ´ภÒ¾¶Ò‹ ·ʹºØ¤Å¡Ô Å¡Ñ É³Ð¢Í§µÑÇÅФÃ
• นกั เรียนดภู าพนี้แลวรูสกึ อยา งไรและคิดวา
ตวั ละครทเี่ ราสามารถถา ยทอดจากตวั อกั ษรใหม าเปน ภาพวาดไดน น้ั เราสามารถนาํ มาจากผลงานประพนั ธ ศิลปน ตอ งการสือ่ ความรสู กึ อยา งไรตอผูช ม
ประเภทตา งๆ ได โดยเฉพาะเรอื่ งราวจากวรรณคดไี ทย ทผี่ เู รยี นไดศ กึ ษามาบา งแลว หลายเรอ่ื ง เชน พระลอ พระเพอื่ น (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเหน็
พระแพง จากเร่ืองลิลิตพระลอ อิเหนา นางบุษบา จากเร่ืองอิเหนา อาย เอื้อย ปลาบูทอง จากเรื่องปลาบูทอง ไดอยา งอิสระ)

คางคก นางอุทัยเทวี จากเร่ืองอุทัยเทวี เปนตน นอกจากน้ีก็มีผลงานวรรณกรรมไทยอีกเปนจํานวนมาก ท้ังท่ี สา� รวจคน้ หา Explore
สรา งสรรคข้ึนในอดีตและวรรณกรรมรว มสมยั
1

สาํ หรบั การวาดภาพถายทอดบคุ ลกิ ลักษณะของตัวละครท่มี าจากวรรณคดีไทยนั้น เปน สงิ่ ทเ่ี ราควรปฏบิ ตั ิ ใหน กั เรยี นศกึ ษา คน ควา เกยี่ วกบั แนวทางการ
เนอื่ งจากวรรณคดไี ทยเปน มรดกทางศลิ ปวฒั นธรรมไทยประเภทหนงึ่ ท่ีไดร บั การสรา งสรรคเ รอื่ งราวผา นบทรอ ยแกว วาดภาพถายทอดบคุ ลิกลกั ษณะของตวั ละครและ
หรอื รอ ยกรองทงี่ ดงาม เปน งานประพนั ธท่ีทรงคุณคา ใหส ุนทรยี ภาพแกผ อู านมาต้งั แตส มัยโบราณ ซึ่งตัวละครใน ข้นั ตอนในการวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดีไทย
วรรณคดีก็มีศิลปนหลายทานไดวาดภาพเอาไวบางแลว ซ่ึงเราสามารถดูเปนแบบอยางได ถือเปนลักษณะเฉพาะ จากแหลง การเรียนรูตา งๆ เชน หนังสอื เรยี น
อยา งหนง่ึ ของศลิ ปะไทย โดยเฉพาะการวาดภาพตวั พระ ตวั นางทม่ี กี ารแตง องคท รงเครอ่ื งอยา งสมบรู ณแ ละมลี กั ษณะ หองสมุด อนิ เทอรเน็ต เปนตน
งดงาม ประณีต ตระการตา
2

การวาดภาพตัวละครจากวรรณคดีอาจเปน อธบิ ายความรู้ Explain
เร่ืองท่ีไมไกลจากตัวของผูเรียนนัก อยางนอยก็ไดทราบ
เรอ่ื งราวของตวั ละครตวั เอกมาบา งจากการเรยี นรใู นกลมุ
สาระภาษาไทย หรือไดรับรูผานทางส่ือตางๆ นอกจาก ใหนักเรยี นรวมกนั อภิปรายเกยี่ วกบั แนวทาง
จะทําใหตัวละครท่ีเขียนเปนตัวอักษรไดถูกสรางสรรค การวาดภาพถายทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตัวละคร
มาเปนภาพวาดและไดเรียนรูกระบวนการทํางานทาง ตามทีไ่ ดศ ึกษามาหนาชัน้ เรียน พรอมทงั้
ดานทัศนศิลปแลว ผูเรียนยังไดรับประโยชนในดานอ่ืนๆ ใหนักเรยี นสรุปสาระสาํ คญั ลงสมดุ บนั ทกึ
แบบบูรณาการอีกดว ย ดังน้ี

• เปนการเชิดชู สืบสานความเปนไทยและ
มรดกทางศิลปวัฒนธรรมไทย โดยเฉพาะอยางยิ่งดาน
ศลิ ปะและวรรณคดที ่ีไดร บั ความสนใจนอ ยลงจากเยาวชน

• กระตุนใหเยาวชนไทยรักการอาน เขาใจ
ช่ืนชม และภาคภูมิใจในภาษาไทยมากขึ้น โดยเฉพาะ
อยางย่ิงการใชภาษาในวรรณคดีไทย การใชขอความท่ี ภาพตัวละครจากเร่ืองพระอภัยมณีท่ีถายทอดบุคลิกลักษณะของ
บงบอกถงึ อารมณ และทาทางของตวั ละคร ตวั ละครท่ีมกี ารแตงองคทรงเคร่อื งอยา งสมบูรณตามแบบไทย

๕๗

บูรณาการเชอ่ื มสาระ นกั เรยี นควรรู

การศึกษาเกีย่ วกับการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลิกลักษณะของตวั ละคร 1 ลกั ษณะของตวั ละครทมี่ าจากวรรณคดไี ทย ลกั ษณะตวั ละครในวรรณคดีจะมี
สามารถบรู ณาการเชอ่ื มโยงกบั สาระการเรยี นรูภาษาไทย วชิ าวรรณคดแี ละ ลกั ษณะเปนอดุ มคติ คือ พระเอกของเรอื่ งจะตองหนาตาคมสนั หลอเหลา
วรรณกรรม เพราะนักเรยี นสามารถนําความรูเ กี่ยวกับตัวละครท่ีเปนตวั เอก รปู รา งสมสว น แตง กายแบบกษัตรยิ  สวนนางเอกจะตองหนา ตางดงาม มีผมยาว
ในวรรณคดไี ทย เชน ขุนชางขุนแผน สามกก เปนตน มาใชเปน แนวทาง รปู รางอรชร แตง กายแบบเจา หญงิ ทั้งน้ี ไมจําเปนตองแปลความจากวรรณคดแี ลว
ในการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลิกลกั ษณะของตวั ละคร ซึ่งนอกจากจะเปน วาดภาพตามน้ันทั้งหมด เพราะจะผิดความเปนจริงตามธรรมชาติ เชน ค้วิ โกง
การถา ยทอดตวั ละครจากตัวอักษรใหอ อกมาเปนภาพวาดแลว ยงั เปน ดงั่ คันศร ก็ไมควรวาดรปู คว้ิ ออกมาอยางคนั ศร เปน ตน
การเชดิ ชู สบื สานความเปน ไทยและมรดกทางศิลปวฒั นธรรมไทยอีกดว ย

2 การวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดี ศลิ ปน ท่ีมีช่ือเสียงดา นน้ี เชน
อาจารยจกั รพนั ธุ โปษยกฤต ศลิ ปนแหง ชาติ สาขาทศั นศลิ ป (จติ รกรรม) ประจําป
พทุ ธศกั ราช 2543 ทา นไดส รา งสรรคผ ลงานจติ รกรรมทง้ั แบบไทยประเพณแี ละเหมอื น
ธรรมชาติ ตลอดจนภาพนางในวรรณคดอี อกมาจํานวนหลายภาพ ซงึ่ ผลงานทกุ ชนิ้
ของทา นลว นมเี อกลกั ษณเ ฉพาะตวั ทโี่ ดดเดน อนั เกดิ จากอจั ฉรยิ ภาพและความรกั
ทมุ เทในงานนัน้ ๆ อยา งแทจริง ตลอดจนแสดงใหเ หน็ ถึงพ้ืนฐานความรูท างดา น
ศลิ ปะ วรรณกรรม พระพุทธศาสนา ประเพณี วฒั นธรรม และประวตั ิศาสตร
อยา งแตกฉาน
คู่มือครู 57

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจคน้ หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

ใหน กั เรียนรวมกันอภิปรายเก่ยี วกับขนั้ ตอน • กระตุนการใชจ นิ ตนาการเพือ่ ชวยพฒั นาจินตนาการและความคิดสรา งสรรค โดยถา ยทอดลกั ษณะของ
ในการวาดภาพตัวละครจากวรรณคดไี ทยตามท่ี ตัวละครทเ่ี ปนตวั อักษรออกมาเปน ผลงานภาพวาดทางศิลปะตามจนิ ตนาการของตนเอง
ไดศึกษามาหนาชนั้ เรยี น พรอ มทงั้ ใหน กั เรียนสรปุ
สาระสาํ คัญลงสมุดบันทึก • เนอ้ื หาในวรรณคดไี ทยเปน สอื่ ทชี่ วยในการสอนคณุ ธรรมและจริยธรรมใหกับผูเรยี นทางออ ม
จะเหน็ ไดว า ประโยชนท ่ีไดร บั จากการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครในวรรณคดไี ทยมหี ลาย
ประการ ท้ังในดานองคความรูทางทัศนศิลปและองคความรูทางภาษาไทย ซ่ึงถือวาเปนงานศิลปะอีกแขนงหน่ึง
เชนเดยี วกนั
1

การวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะตวั ละคร สามารถปฏบิ ตั ไิ ด ๒ แบบ คอื มลี กั ษณะเปน ภาพเสมอื นจรงิ
หรอื เปน ภาพทีม่ ีสดั สวนถูกตอ งสวยงามเหมอื นจริง และอีกประเภทหน่ึง คือ มีลกั ษณะเปน แบบภาพการต นู

เกรด็ ศิลป ขน้ั ตอนในการวาดภาพตัวละครจากวรรณคดไี ทย
ขน้ั ตอนในการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครจากวรรณคดไี ทย

มดี งั นี้
๑. เลือกวรรณคดีไทยในเรื่องที่ตนเองชื่นชอบ และควรอานเนื้อเรื่อง

โดยรวมท้ังเลมกอน จนเกิดความเขาใจ และทําใหเกิดมโนภาพของตัวละครท่ี
จะวาดจากจนิ ตนาการได

๒. เลือกเหตุการณ หรือสถานการณในเร่ืองท่ีตนเองรูสึกประทับใจ หรือ
สะเทอื นใจ ต่นื เตน สนกุ สนาน เรา ใจ หรือเปน ตอนทเ่ี ดนๆ มาเปน กรอบ เพ่ือให
งา ยในการปฏบิ ัตงิ าน

๓. ดูแบบอยา งผลงานของศิลปนทา นตางๆ ทีส่ รา งสรรคผ ลงานไวกอ นแลว
เพอื่ จะไดเ ห็นถึงลกั ษณะรปู แบบ แงค ิด ตลอดจนมุมมองในการนําเสนอ

๔. ออกแบบตัวละคร ท้ังรูปรางหนาตา ตลอดจนการแตงกายใหมี
บุคลกิ ลักษณะของตวั ละครแตล ะตวั ที่โดดเดน มีความแตกตา งกนั และตรงตาม
เนอื้ หาทีบ่ รรยายในเรือ่ ง

๕. รางภาพตามเหตุการณที่เลือก โดยมีต2ัวละครท่ีตนชื่นชอบเปนตัวหลัก

ทงั้ นี้ ควรวาดองคป ระกอบท่เี ปน สภาพแวดลอ มที่เกย่ี วขอ งกบั เหตกุ ารณในตอน
นั้นๆ ลงไปดว ย เชน อทุ ยาน สนามรบ ตลาดนา้ํ แมกระท่ังเครือ่ งประดับตกแตง
เพื่อใหด ูมีความสมจริงมากขึ้น เปนตน

๖. ลงมอื ระบายสีภาพใหมคี วามสวยงามตามจนิ ตนาการของตน โดยเลือก
ใชเทคนคิ การวาดภาพแบบตา งๆ ตามที่ไดอ อกแบบไว

๗. ตรวจสอบความเรยี บรอ ยสมบรู ณข องผลงาน

๕๘ กจิ กรรมสรา งเสรมิ

นกั เรียนควรรู ใหนกั เรียนสรุปขั้นตอนการวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดไี ทย
ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน
1 ภาพเสมอื นจรงิ ภาพวาดท่สี รางสรรคขนึ้ ดวยเทคนคิ วธิ กี ารตา งๆ เชน
การใชม ิติซอ น การใชจ อรับภาพ เปนตน เพ่ือใหภ าพทป่ี รากฏมีลกั ษณะเปน 3 มติ ิ กจิ กรรมทาทาย
เหน็ แลว ดเู สมอื นจรงิ คลายกับผชู มไดเขาไปอยใู นเหตกุ ารณนน้ั จรงิ ๆ
2 องคป ระกอบท่ีเปนสภาพแวดลอ ม การวาดภาพตวั ละครตอ งวาดสื่อให ใหน ักเรียนเลือกอานวรรณคดี หรือวรรณกรรมประเภทเร่อื งส้ัน หรือ
ตัวละครนั้นๆ มคี วามโดดเดนออกมา โดยใชห ลักการจัดองคประกอบศลิ ปเ ขามา นทิ านมาคนละ 1 เร่ือง แลว วาดภาพตวั ละครทีต่ นเองช่นื ชอบจากเรอ่ื งที่
ชว ย เพอื่ ใหร ูว า ตัวละครดังกลา วคือใคร ท้ังน้ี ตอ งระวงั อยา วาดใหอ งคป ระกอบ อา นมา 1 ตัวละคร โดยวาดลงกระดาษวาดเขยี น จากนน้ั ออกมานาํ เสนอ
ที่เปน สวนเสรมิ มาลดความสาํ คญั ของตวั ละครหลกั ผลงานหนาชนั้ เรยี น พรอมอธบิ ายเหตุผลในการเลือกตวั ละครดงั กลาวและ
บรรยายจดุ เดน ของภาพประกอบดว ย
มุม IT

นักเรียนสามารถชมผลงานจิตรกรรมจากวรรณคดีไทย ไดจ าก
http://www.chakrabhand.org

58 คู่มอื ครู

กกรระตะตนุ้ Eุ้นnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� า� รรEวxวpจจloคคrน้eน้ หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ó. ÇÔ¸ÕÇÒ´ภÒ¾µÑÇÅФÃÁÕÅѡɳÐà»็¹áººàËÁ×͹¨Ã§Ô ครูใหน กั เรยี นจบั คกู ับเพ่อื นแลว วาดภาพเพ่ือน
ใหเ ปน ตวั ละคร โดยเนนลักษณะเดนของเพ่ือน
มักใชในการวาดภาพตัวละครจากวรรณคดี เชน ใสแวนตา ตาโต ใบหนากลม เปนตน แลวนํา
วรรณกรรม นิทานพ้ืนบาน หรือเร่ืองท่ีตองการส่ือให ผลงานมาติดบนกระดานดาํ พรอมเขียน
เหน็ วาเปนเรอื่ งจรงิ ตวั ละครจะมบี ุคลิกลกั ษณะ สดั สว น คาํ บรรยายใตภ าพ ครูและเพื่อนๆ ในช้ันเรยี น
อากัปกิริยา ตลอดจนองคประกอบอื่นๆ ของภาพที่ รวมกันวิจารณผ ลงาน
ใกลเ คยี งกบั ความเปน จรงิ ผชู มดแู ลว สามารถยอมรบั ไดว า
มีความเปนจริงได ซึ่งเราสามารถสังเกตบุคลิกลักษณะ
ของตวั ละครจากงานประพนั ธท อ่ี า น โดยวเิ คราะหจ บั เอา สา� รวจคน้ หา Explore

ลกั ษณะเดน หรอื ลกั ษณะดอ ยมาวาดเปน ลกั ษณะจาํ เพาะ ใหนักเรยี นแบง กลุมออกเปน 2 กลุม
ของตัวละครตวั นน้ั ศึกษา คนควา เก่ยี วกบั วธิ กี ารวาดภาพตวั ละคร
๓.๑ การวเิ คราะหบ คุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร แบบเหมือนจริง จากแหลงการเรียนรตู า งๆ เชน
นอกจากจะใชการสังเกตบุคลิกลักษณะของ หนังสือเรียน หองสมุด อนิ เทอรเ น็ต เปน ตน
ตัวละครไปตามเร่ืองราวที่อานแลว เราสามารถนําการ ในประเด็นทคี่ รูกําหนดให ดังตอไปนี้
วิเคราะหเขามาชวย เพื่อใหไดขอมูลสําหรับใชในการ ตัวอยางการวาดภาพจากวรรณคดีเรื่องรามเกียรต์ิ ที่ดึงเอาลักษณะ
วาดภาพมากข้ึน ดงั น้ี เดน ของหนมุ านทแ่ี สดงอทิ ธฤิ ทธห์ิ าวเปน ดาวเปน เดอื นไดม านาํ เสนอ กลุมที่ 1 การวิเคราะหบคุ ลิกลักษณะ
ของตัวละคร
๑) วเิ คราะหจ ากเหตกุ ารณและยคุ สมัยในเนอ้ื เรื่อง เน้อื หาเรื่องราวตางๆ ที่เปน งานประพันธ มักจะ
บอกใหเ ราทเี่ ปน ผอู า นไดท ราบวา เรอ่ื งราวทก่ี าํ ลงั อา นอยนู น้ั เปน เหตกุ ารณแ ละยคุ สมยั ใด โดยผปู ระพนั ธอ าจบรรยาย กลมุ ที่ 2 วธิ ีการวาดภาพตัวละคร
ถึงลักษณะสภาพแวดลอม วิถีชีวิต ภาษา การแตงกาย บริบทของสภาพสังคมท่ีทําใหเราสามารถจินตนาการถึง แบบเสมือนจริง
ภาพที่จะถายทอดออกมาไดวาตัวละครจะแตงกายแบบใด อยูในสถานท่ี และมีสภาพแวดลอมเปนแบบใด เชน
เปน กษตั ริยอยูในพระราชวัง เปนชาวบานอาศัยอยูในชนบท เปนขา ราชบริพารในราชสาํ นกั เปนทหารทกี่ าํ ลงั สรู บ
เปน หญงิ สาวชายหนุมทกี่ ําลงั ตกหลมุ รัก เปน ตน อธบิ ายความรู้ Explain

ตัวอยาง ครูต้งั ประเดน็ ถามนักเรียนวา
• นกั เรยี นสามารถพบภาพตัวละครแบบ
“…อยมู าวันหน่ึง สมเด็จพระรว งเจาเสดจ็ ไป ณ โรงชาง เสดจ็ ขนึ้ ทอดพระเนตรชางพระที่นง่ั อยูบนเกย
ทอดพระเนตรเห็นมะกะโทกวาดหญาชางอยู จงึ ตรสั ถามนายชางวา อายผูน ีเ้ ปนบุตรของผูใด นายชา งจงึ กราบทูล เหมอื นจริงไดจากทีใ่ ด
สมเดจ็ พระรว งเจา วา มะกะโทคนนเ้ี ปน บตุ รรามญั เขา มาอยดู ว ยขา พระพทุ ธเจา ชว ยทอดหญา ชา งและชาํ ระมลู ชา ง (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เห็น
มีความอตุ สาหะเปน อนั มาก สมเดจ็ พระรวงเจาทรงพระเมตตาแกมะกะโท จงึ ตรสั สง่ั นายชางใหเ ลี้ยงดมู ะกะโทไว ไดอ ยางอสิ ระ)
อยาใหขัดสน…” • เอกลกั ษณท่สี ําคญั ของภาพตัวละครแบบ
เหมอื นจริงคือส่งิ ใด
เรอ่ื งราชาธิราช ตอนกาํ เนดิ มะกะโท : เจา พระยาพระคลงั (หน) (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอ ยา งอสิ ระ)
๒) วเิ คราะหจากคําบรรยายตัวละคร เมอ่ื กลา วถงึ ตัวละครเดน ๆ ปกตผิ ปู ระพนั ธมักจ1ะบรรยายรปู ราง

หนา ตา บคุ ลกิ ลกั ษณะ ทา ทางของตัวละครนั้นๆ ไวอยแู ลว หรืออาจใชขอความในเชงิ เปรียบเทยี บ หรือขอความที่
พอจะทําใหผ อู า นสามารถจะเขาใจไดว า ตัวละครนน้ั ๆ มีลกั ษณะเปนแบบใด นอกจากจะบรรยายในสว นของรูปราง
หนา ตาแลว เหตกุ ารณในเนอ้ื เร่ืองบางตอนกจ็ ะใชข อ ความบง บอกอารมณข องตวั ละคร ตลอดจนลกั ษณะนสิ ยั ใจคอ
ของตัวละครตัวนั้นไวด ว ยวา เปน อยางไร

๕๙

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกร็ดแนะครู

ขอใดเปนขั้นตอนแรกในการวาดภาพตัวละครจากวรรณคดไี ทย ครเู สนอแนะเพ่มิ เตมิ วา การวาดภาพตวั ละครทม่ี ลี ักษณะเปนแบบเหมือนจรงิ
1. เลอื กวรรณคดไี ทยในเรื่องที่ตนเองชน่ื ชอบ หากนักเรยี นสามารถนาํ บคุ ลิกลกั ษณะเดนของตัวละครมาเปน แนวทาง
2. เลือกเหตุการณ หรือสถานการณท ต่ี นเองประทบั ใจ ในการวาดภาพไดก ็จะประสบความสาํ เรจ็ โดยครอู าจพานกั เรียนไปชมการแสดง
3. ดูตวั อยางผลงานการวาดภาพของศิลปน ละคร หรือนาํ ซีดีบนั ทึกการแสดงละครพ้ืนบานมาเปด ใหนักเรียนชมประกอบ
4. ออกแบบตัวละครทัง้ รูปราง หนาตา และเครอ่ื งแตงกาย การเรียนการสอน เพอ่ื ใหน ักเรียนไดฝกสังเกต วเิ คราะหบุคลิกลกั ษณะของตัวละคร

วเิ คราะหคําตอบ ตอบขอ 1. เพราะขนั้ ตอนแรกของการวาดภาพตัวละคร นกั เรยี นควรรู

จากวรรณคดีไทย คือ ผวู าดตองเลือกวรรณคดีไทยเร่ืองทต่ี นเองชื่นชอบ และ 1 ขอ ความในเชิงเปรยี บเทียบ โดยปกติมกั จะใชกบั บทชมโฉม เพ่อื ใหผูอ า น
ควรอานเน้ือเร่อื งโดยรวมกอ นทง้ั เลม จนเกิดความเขา ใจและเกิดมโนภาพ
ของตัวละครทีจ่ ะวาด จากน้ันจึงคอยลงมอื วาดภาพตัวละคร

ทราบวา ตัวละครมคี วามงดงามมากสุดทจี่ ะบรรยาย แตมไิ ดหมายความวา
จะเปน จรงิ ตามนัน้ เชน บทชมโฉมนางสดี า
“พิศพกั ตรผองพักตรด่ังจนั ทร พศิ ขนงโกง งอนดัง่ คันศิลป
พิศเนตรดั่งเนตรมฤคนิ พิศทนตด ัง่ นิลอันเรียบราย”

คู่มือครู 59

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

ใหนกั เรยี นกลุมท่ี 1 สง ตวั แทนออกมาอธบิ าย หรือในงานประพันธบางเลมท่ีมีตัวละครหลายตัว มักจะใชขอความท่ีบอกลักษณะเดน หรือลักษณะดอย
เกีย่ วกับการวิเคราะหบุคลกิ ลักษณะของตวั ละคร ของตัวละครตัวนั้นไวด วย เชน เปนคนผิวดําคลาํ้ เปนสตรที ่มี ผี มยาวสลวยสวยงาม ดวงตากลมโต ค้ิวดกดาํ เรยี วโคง
ตามที่ไดศกึ ษามาหนาช้ันเรียน พรอ มทงั้ ใหนักเรยี น ดง่ั คนั ศร เปน คนรา งเตยี้ คอ ม มมี ดั กลา มเปน มะขามขอ เดยี ว เปน ตน สงิ่ เหลา นถี้ อื เปน ขอ มลู เบอื้ งตน ทผี่ เู รยี นสามารถ
สรปุ วธิ ีการวิเคราะหบ คุ ลกิ ลักษณะของตัวละคร เกบ็ เอามาถา ยทอดเปน บุคลิกลักษณะของตวั ละครทต่ี อ งการจะวาดออกมาไดด ว ย
ลงสมุดบันทึก
ตัวอยา ง
“…คุณพอไดพาฉันไปดูตัวแมกิมเนยแลว หนาตาเจาหลอนเหมือนซุนฮูหยิน ตายาว หลังตาช้ันเดียว

แตผ ิวขาวดี และรูจ กั แตง ผมดพี อใช การแตงตัวของหลอ นก็ใชเ สอ้ื ผา ดๆี ถูก “แฟแชน ” แตแ ตงเครื่องเพชรมาก
เหลอื เกนิ มอี ะไรตอ มอิ ะไรหอ ย แขวน และตดิ พะรงุ พะรงั ไปทว่ั ตวั จนดรู าวกบั ตน ไมค รสิ ตม าส พดู จาพาทกี พ็ อใชได

แตไมไดใครพ ดู กับฉนั มากนัก เพราะยังกระดากอยู…” 1

เร่อื งหัวใจชายหนุม : พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจาอยูหวั (รชั กาลท่ี ๖)

ตวั อยา งการวาดภาพบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครมาจากบรบิ ทของเรอื่ ง ๓) วิเคราะหจากบริบทของเน้อื เรื่อง ใน
โดยวาดพระสงั ขใ หเ ปน เดก็ ทที่ าํ งานไดแ ละแตง กายแบบโอรสกษตั รยิ 
ผลงานการประพันธบางเลม ผูประพันธอาจไมไดมีการ
ตัวอยาง บรรยายถงึ รปู รา ง หนา ตา และอปุ นสิ ยั ของตวั ละครเอาไว
ผูเรียนก็ตองอาศัยจินตนาการเขาชวย ซ่ึงจินตนาการ
ของผูเรียนท่ีมีตอบุคลิกลักษณะของตัวละครแมจะเปน
ตัวเดียวกัน ก็ยอมจะแตกตางกันไปตามประสบการณ
พื้นฐานของผูเรียน หรือผูวาดแตละคน สิ่งทจ่ี ะสามารถ
ชวยทําใหผูเรียนสามารถจินตนาการถึงบุคลิกลักษณะ
ของตัวละครไดงายขึ้น คือ บริบทของเนื้อเรื่อง ซึ่งแม
ผูประพนั ธจะไมบ อกลักษณะของตวั ละคร แตในเนือ้ เร่อื ง
ก็จะตองมีการกลาวถึงวาเหตุการณเกิดข้ึนท่ีใด เวลาใด
ตวั ละครแตง กายแบบใด ประกอบอาชีพใด ซ่ึงเหตุการณ
ในเน้ือเร่ืองจะเปนบริบทท่ีทําใหเราเห็นภาพของบุคลิก
ลักษณะ อารมณ ความประพฤติ ตลอดจนบทบาทท่ี
ตัวละครตัวนั้นสวมอยูไ ด

“…วนั หน่งึ นางจดั แจงเอาขาวออกตากไว แลวควา สาแหรกไมคานขึน้ หาบเขาไปเก็บผัก เก็บฟน ตามปกติ
เทพารกั ษเ กดิ ความสงสาร เพราะรดู วี า ในหอยสงั ขน นั้ มมี นษุ ยผ มู บี ญุ เปน เทพบตุ รบนสวรรคช นั้ ดาวดงึ สจ ตุ ลิ งมา
เกดิ นานไปขา งหนา เดก็ นอยในหอยสังขจะไดครองเมืองเปน ที่เลื่องลือ จงึ คิดจะชว ยนางจันทรเทวี โดยแปลงตน
เปน ไกป า มาคยุ เขยี่ ขา วทน่ี างตากไว พรอ มกบั ตปี ก สง เสยี งขนั พระสงั ขซ อ นตวั อยูในหอยสงั ขเ หน็ เขา กน็ กึ สงสารแม
แอบมองซายมองขวาไมเ ห็นใคร ก็โผลอ อกมาไลตีไกใหห นีไป แลว เก็บขาวท่ีหกเรี่ยรายใหเขาที่เขา ทางและจดั การ
หุงขาวหุงปลาเตรียมไวใหแม นางจันทรเทวีรีบเก็บผักฟนดวยความคิดถึงลูก พอเสร็จก็รีบกลับทันเห็นพระสังข
นง่ั เลนอยหู นาประตูเรอื นพอด…ี ”

เรือ่ งสงั ขทอง : พระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หลา นภาลยั (รชั กาลท่ี ๒)

๖๐

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครอู ธิบายเพ่มิ เตมิ วา การวเิ คราะหบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละครสามารถวเิ คราะห
ไดจ ากบรบิ ทของเนื้อเรอื่ ง เพือ่ ความสะดวก ผูวาดอาจจะศึกษาเรือ่ งยอ บทสรปุ หรอื จากภาพแสดงลกั ษณะเดน ของตวั ละคร
เคาโครงของบทประพันธเรื่องนน้ั จากหนงั สอื เพ่ือใหเ ขา ใจบรบิ ทโดยรวมกอ น เพราะ ในวรรณคดีไทยดา นใด
วรรณคดีบางเลมมีหลายตอน ผูวาดจะไดคัดเลือกไดถูกวาควรเลือกตัวละครจาก
ตอนใดมาวาดเปนภาพ

นกั เรยี นควรรู แนวตอบ แสดงใหเ หน็ ถงึ คานยิ มเกี่ยวกับความงามของนางในวรรณคดี
ซง่ึ สว นใหญจะเปน ผูม ีความงามเปน เลิศ โดยความงามมักจะมีบทบาทสาํ คญั
1 หวั ใจชายหนมุ เปน พระราชนพิ นธในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยูหวั ตอ เน้อื เรื่อง เปน ตนเหตุใหเ กิดเรอื่ งราวตา งๆ มากมาย เชน ความงามของ
(รชั กาลท่ี 6) โดยใชพ ระนามแฝงวา “รามจติ ต”ิ เพอื่ พระราชทานตพี มิ พใ นหนงั สอื นางบษุ บา แมวา จะเปน เพียงแคภาพวาดกท็ าํ ใหชายหนุม ตกตะลงึ หลงใหล
ดสุ ติ สมติ เปน เรือ่ งทสี่ ะทอ นใหเ หน็ แนวคดิ สําคญั ในพระราชดําริของพระองค ในการ จนกอ ใหเ กิดศึกสงคราม เพื่อชงิ ตวั นางมาเปน มเหสี เปน ตน
คอ ยๆ ปรบั เปลย่ี นรบั เอาอารยธรรมตะวนั ตกเขา มาผสมกลมกลนื กบั วฒั นธรรมของไทย

60 ค่มู อื ครู

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

๓.๒ วิธีการวาดภาพตัวละครแบบเสมอื นจรงิ ใหนักเรียนกลุมที่ 2 สง ตวั แทนออกมาอธบิ าย
เกยี่ วกับวธิ ีการวาดภาพตวั ละครแบบเสมอื นจรงิ
เทคนิคพ้ืนฐานของการวาดภาพถายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครแบบเสมือนจริง ในท่ีน้ีจะกลาวถึง ตามท่ไี ดศ ึกษามาหนา ชั้นเรยี น ครูคอยเสริม
สิ่งที่ควรคํานึงเปนลําดับตนๆ เพ่ือใหผูเรียนรูจักสังเกตจุดสําคัญที่จะนํามาสรางเปนลักษณะจําเพาะของตัวละคร เพ่มิ เตมิ ขอ มลู จากนน้ั ครถู ามนกั เรียนวา
แตล ะตัว ดังน้ี
• ส่งิ ทค่ี วรคาํ นึงถงึ ในการวาดภาพตวั ละคร
๑) หลกั การวาดใบหนา การเรม่ิ ตน วาดใบหนา เราจะไมเ รมิ่ ตน ในสว นทเ่ี ปน รายละเอยี ดบนใบหนา แตจ ะ แบบเสมือนจรงิ คอื ส่งิ ใด
(แนวตอบ สิ่งท่ีควรคาํ นึงถึงเปน ลําดบั ตน ๆ
รา งโครงหนาโดยรวมกอ น ของการวาดภาพตัวละครแบบเสมอื นจริง
ไดแ ก หลกั การวาดใบหนา ซ่ึงการเร่ิมตน
เสน แนวตง้ั เปน เสน กาํ หนดทศิ ทาง วาดใบหนา ไมค วรเร่มิ ในสวนทเ่ี ปน
การหันของใบหนา รายละเอียด แตควรรา งโครงหนา โดยรวม
กอ น หลกั การวาดดวงตาและทรงผม
1 เสน แนวนอน เปน เสน กาํ หนดตาํ แหนง การวาดดวงตาและทรงผมใหตัวละคร
ของดวงตา แตล ะตวั มีเอกลักษณเ ฉพาะของตนเองนั้น
รปู ไข คอื โครงหนา ทง้ั หมดและลกั ษณะโดยรวมของศรี ษะ เสนกากบาทท่ีตั้งฉากกั้นเปนเสนหลัก ในการใสองคประกอบ จะทําใหผ ูชมสามารถแยกแยะความแตกตา ง
ตางๆ บนใบหนา ของตวั ละครแตละตวั ไดง า ยข้นึ หลกั การ
วาดใบหนาใหส มบทบาท เน่ืองจากตวั ละคร
ตาํ แหนงดวงตาของเด็ก จะอยู ตําแหนง ดวงตาของผใู หญ จะอยู สงั เกตดเู สนแนวต้ังจะลากผา นกง่ึ กลาง ในเร่อื งตา งๆ จะมที ้งั พระเอก นางเอก
คอนมาทางดา นลา งของศรี ษะ คอ นไปทางดา นบนของศรี ษะ ศรี ษะลงมาระหวา งคิว้ ดง้ั จมูก และคาง ผรู าย ตวั โกง ซึ่งการวาดใบหนา จะตอง
ถา ยทอดบุคลกิ ลกั ษณะและสอ่ื อารมณ
เสนแกนท้ัง ๒ คือ เสนแนวต้ังและเสนแนวนอนนี้ ถือเปนหลักสําคัญในการบอกทิศทางในการหันของ ความรสู ึก รวมทัง้ สะทอนบทบาทของ
ใบหนา เราสามารถกาํ หนดใหใ บหนา หันไปตามทศิ ทางทีเ่ ราตองการได ตวั ละครไดอยา งชัดเจน)

ใบหนา ดา นตรง ใบหนา ดานขา ง ใบหนา เงยขึ้น ใบหนา กมลง • เสน แกนแนวตั้งและเสน แกนแนวนอน
มคี วามสาํ คญั ตอ การวาดภาพตวั ละคร
จะสงั เกตไดว า เสน แกนทง้ั ๒ จะเปน ตวั กาํ หนดทศิ ทางของใบหนา ใหห นั ซา ย หนั ขวา เงยหนา ขน้ึ กม หนา ลง อยา งไร
หากจะใหดูเปนจริงที่สุด เมื่อกําหนดใหใบหนาหัน หรือกมเงยไปในทิศทางใดก็ตาม ใหเราจัดเสนแกนแนวตั้ง (แนวตอบ เสนแกนท้งั 2 ถอื เปน หลักสําคัญใน
และเสน แกนแนวนอนโคง ไปตามรูปทรงของใบหนา และศีรษะดว ย การบอกทิศทางการหนั ของใบหนา วา จะให
หนั ซา ย หันขวา เงยหนา ขน้ึ กมหนา ลง ฯลฯ
๖๑ ซง่ึ หากจะใหด เู หมอื นจรงิ ทส่ี ดุ เมอ่ื เรากาํ หนด
ใหใบหนา หัน หรอื กม เงย ไปในทศิ ทางใด
กต็ าม เราจะตองจัดเสนแกนแนวต้ัง
และเสน แกนแนวนอนใหโคง ไปตามรปู ทรง
ของใบหนาและศรี ษะดว ย)

แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETดิ นกั เรยี นควรรู

เสนในขอใดทเ่ี ปนเสนหลักของการรา งภาพใบหนา ตวั ละคร 1 รูปไข นักวาดภาพตวั ละครมอื ใหมทีย่ งั ไมมีทักษะความชํานาญมากนัก
1. เสน โคง เสน ตรง การขน้ึ โครงใบหนา รปู ไขพ รอ มกบั เสน แกนแนวตง้ั และเสน แกนแนวนอนจะชว ยทาํ ให
2. เสนโคง เสน เฉียง วาดภาพไดง า ยขน้ึ โดยไมผ ิดสดั สวน ทง้ั นี้ ใบหนารูปสี่เหลีย่ มเหมาะสําหรบั ตวั ละคร
3. เสนรปู ไข เสนแนวตงั้ ผชู าย ต้ังแตว ยั รนุ ไปจนถึงวยั ชราและเหมาะกบั ตัวละครท่มี โี ครงกระดกู ใหญแ บบ
4. เสน แนวตง้ั เสนแนวนอน เหมือนจริง

วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เพราะเสน แนวตั้งและเสน แนวนอนเปน มุม IT

หลักสาํ คัญในการบอกทิศทางการหนั ใบหนาของตวั ละครวา ตัวละครจะหนั นักเรยี นสามารถศึกษาเพิม่ เตมิ เกี่ยวกับการวาดภาพใบหนา ตัวละคร ไดจาก
ใบหนา ไปทางซา ย หันไปทางขวา กม หนา หรอื เงยหนา การจดั เสนแนวตงั้ http://www.artbangkok.com
และแนวนอนก็จะโคง ไปตามรปู ทรงของใบหนา

คมู่ ือครู 61

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจค้นหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

1. ครขู ออาสาสมัครนักเรยี น 2 - 3 คน ใหอ อกมา การวาดภาพใบหนามุมเฉยี ง การวาดภาพใบหนาดา นขา ง การวาดภาพใบหนามมุ เงย
วาดภาพใบหนา ตามข้นั ตอนในหนังสอื เรียน ใบหจู ะอยเู กอื บกง่ึ กลางศรี ษะ
หนา 61 - 62 ลงบนกระดานดาํ ครคู อยชีแ้ นะ
ขอ บกพรอง

2. ครูใหน กั เรยี นยกตวั อยา งลกั ษณะของดวงตา
แบบตา งๆ ของตวั ละครตามจนิ ตนาการของ
ศิลปน ตามทไี่ ดศกึ ษามา จากนนั้ ใหนักเรียน
ฝกวาดภาพดวงตาของตัวละคร 4 แบบ
ไดแ ก พระเอก นางเอก เด็ก และคนชรา
ลงกระดาษวาดเขียน แลว นาํ ผลงานสงครผู ูส อน

การวาดภาพใบหนามุมตรง การวาดภาพใบหนามุมกม

12
๒) หลกั การวาดดวงตาและทรงผม การออกแบบวาดดวงตาและทรงผมใหต วั ละครแตล ะตวั มเี อกลกั ษณ

เฉพาะของตนนน้ั จะทาํ ใหผ ชู มสามารถแยกแยะความแตกตา งของตวั ละครแตล ะตวั ไดง า ยขน้ึ และเหน็ ความแตกตา ง
ไดอ ยางเดน ชดั แมว าผูว าดจะวาดองคป ระกอบอยางอื่น เชน โครงหนา จมูก หรือสวมใสเ สื้อผาท่ีเหมือนกนั กต็ าม
เปน ตน ซง่ึ เทคนคิ งา ยๆ ทอี่ าจนาํ มาใช คอื การจดั ใหม อี งคป ระกอบเกย่ี วกบั ดวงตาและทรงผมแตล ะอยา งแตกตา งกนั
มากๆ เชน ไวผมสั้นกับผมยาว หางตาชี้ข้ึนกับหางตาตกลง ผมขาวกบั ผมดํา เปน ตน

ตอ ไปนีเ้ ปนตวั อยา งลกั ษณะของดวงตาแบบตา งๆ ของตวั ละครตามจนิ ตนาการของศลิ ปน

• ดวงตาของตัวเอก มีลักษณะกลมโตและมีสีดํา คิ้วคมเขม

หางค้ิวช้ีข้ึน สายตาบงบอกถึงความมุงม่ันอันแนวแน ซ่ึงจะชวยใหใบหนา
โดยรวมดูสขุ มุ เยือกเย็น รสู กึ ไดว า นค่ี ือตวั เอก

• ดวงตาของตัวราย มีลักษณะของตาดําเล็กและเนื้อที่ของ

ตาขาวมากกวาตาดํามาก รูปทรงนัยนตาเรียวยาว หางตาชี้ขึ้น คิ้วบางเล็ก
ดวงตาแบบนี้บงบอกวา เปนคนท่ีมีความเจาเลห ไมนา คบ มีดวงตาไมเปนมิตร
สะทอ นบคุ ลกิ ลกั ษณะวานาจะเปนตัวโกง หรอื ผรู าย

๖๒ ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
นักเรียนควรรู
ถาจะวาดภาพตวั ละครใหเ ปนทีน่ ยิ มของคนท่วั ไปตองคํานงึ ถึงสง่ิ ใด
1 หลักการวาดดวงตา เทคนคิ การวาดดวงตามี 6 ขั้นตอนทีส่ ําคญั คือ 1. ภาพสอ่ื ใหเห็นถงึ รูปแบบทเี่ รยี บงา ย มีความเหมือนจริงตามธรรมชาติ
1. เร่มิ จากการเขียนทรงกลมเหมอื นลกู บอล มตี าดาํ กลมและแสงที่อยู 2. ภาพท่ีเรียบงา ย ส่ือสารอารมณความรสู กึ ไดดี มบี ุคลิกท่จี าํ งา ย
ระหวา งตาดาํ กับตาขาว ใสนา้ํ หนกั แสง - เงาใหด ูมมี ิติ 3. ภาพท่มี เี สนคมชัด ใชส ที เ่ี กนิ จริงจากธรรมชาติ
2. ใสเสนโคง ทเ่ี ปลอื กตาใหเ หมอื นมขี อบเปลือกตาบน 4. ภาพลายเสน เรียบงา ย ส่อื ถึงวถิ ชี ีวติ ในสงั คมไดด ี
3. ใสข อบตาดานลาง
4. เพ่ิมความหนาของขอบตา วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะการวาดภาพตัวละครใหเ ปน ทน่ี ิยม
5. เขียนขอบช้ันของตา
6. เก็บน้าํ หนักแสง - เงาและรายละเอียดน้ําหลอเลย้ี งตา จดุ การมองของตา ของคนทว่ั ไป ผูว าดจะตองวาดภาพทส่ี ื่อใหเหน็ ถงึ รูปแบบท่เี รียบงา ย สื่อสาร
โดยดูจากลูกนัยนตาดาํ วามองไปยังทิศทางใด สังเกตแสงจากขอบตาบน อารมณแ ละความรสู ึกไดดี แตตอ งมเี อกลกั ษณเฉพาะของตัวละคร จงึ จะ
ท่ีทาํ ใหเกดิ เงาตกทอดลงบนลูกตา ทาํ ใหผูช มแยกแยะความแตกตางของตวั ละครแตล ะตวั ไดงา ยขน้ึ

2 ทรงผม ตองวาดใหสอดคลอ งกับบุคลกิ ลักษณะของตัวละคร รวมท้งั ยุคสมัย
ที่ละครกลา วถึง ตวั ละครทเี่ ปนนางในวรรณคดีไทยจะนิยมไวผมยาว หรือเกลามวย
ดงั นนั้ ผูวาดจงึ ตองวาดใหต รงกบั ขนบธรรมเนยี มนยิ มนด้ี วย

62 คมู่ อื ครู

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจค้นหา อธิบายความรู้ ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา้ ใา้ จใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore Explain
Expand Evaluate

ขยายความเขา้ ใจ E×pand

• ดวงตาของชายวยั กลางคน มลี กั ษณะดวงตาเลก็ สดั สว นของ ใหนักเรยี นวาดภาพตวั ละครตัวเอกจาก
วรรณกรรมทนี่ กั เรยี นสนใจมา 1 ตวั ละคร
ตาดาํ ตอ ตาขาวเปน ๑: ๒ หางตาตก มถี งุ ใตต าเลก็ นอ ย สะทอ นบคุ ลกิ ลกั ษณะ ลงกระดาษวาดเขยี น พรอมกับแนบขอ มลู จาก
วาเปนตาของผูม อี ายุ เนอื้ เรอ่ื งทบ่ี ง บอกถงึ บคุ ลิกลกั ษณะของตวั ละคร
ดังกลา วมาพรอมกบั ผลงานดว ย จากนนั้ นําผลงาน
• ดวงตาของชายชรา มีลักษณะของดวงตาที่มีตาดําเล็ก สง ครผู สู อน

เมอ่ื เทยี บกบั สดั สว นใบหนา ควรวาดหางคว้ิ ใหท ง้ิ ปลายกระจายคลา ยพกู นั ถา เปน
ภาพลายเสนก็ไมตองใสรายละเอียดในคิ้ว มีรอยยนใตตา เปลือกตาและ
ปลายหางตาตก โดยเฉพาะรอยยน ทปี่ ลายหางตาใหว าดเปน เสน เลก็ ๆ กระจาย
ออกมา

๓) หลักการวาดใบหนาใหสมบทบาท ตัวละครในเนื้อเรื่องตางๆ เปรียบไดกับผูแสดงที่ปรากฏใน

ภาพยนตร หรอื ละครโทรทศั น ตวั ละครท่สี าํ คญั ก็จะมีพระเอก นางเอก ผูร าย ตวั โกง ซึ่งการวาดภาพใบหนาถา ยทอด
บุคลิกลกั ษณะและสอื่ อารมณความรูสึก กจ็ ะตองสะทอ นบทบาททตี่ ัวละครตัวน้นั สวมอยดู วย กลาวคือ

การวาดภาพถายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละคร (จากภาพ) มีตัวละครที่สําคัญ คือ พระภิกษุสงฆกําลังนั่งแสดงธรรม ชาวบานกําลังนั่ง
ฟงธรรม ซ่ึงการวาดภาพใบหนาถายทอดบุคลิกลกั ษณะท่สี ื่อถึงอารมณ กจ็ ะตองสะทอนถงึ บทบาททตี่ ัวละครนั้นสวมอยดู ว ย

๖๓

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกร็ดแนะครู

จากภาพเปน การวาดภาพถา ยทอด ครูเนน ยา้ํ กับนกั เรียนวา ดวงตามคี วามสาํ คัญมากกบั การวาดภาพถายทอด
บคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละครแบบใด และ บคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละคร เพราะการแสดงอารมณค วามรสู กึ ของมนุษย
สะทอนเรอ่ื งใด ลวนสะทอนใหเ หน็ อยา งชดั เจนผา นทางสายตา ดงั น้นั การวาดรูปทรงของตา
ตามลายเสน จงึ มีความสําคญั
แนวตอบ จากภาพเปนการวาดภาพถายทอดบคุ ลิกลกั ษณะของตัวละคร
แบบการต นู โดยสะทอ นใหเ ห็นวัฒนธรรมการแตง กายของคนไทยใน โดยขั้นตอนการวาดตาเพือ่ แสดงลักษณะการมองสามารถปฏิบตั ไิ ด ดังตอ ไปนี้
สมัยโบราณ รวมถึงวิถีชีวติ ของคนไทยในสมยั โบราณที่ยังมกี ารใชห าบเร 1. เขียนโครงรอบนอกขน้ึ มากอน
ขายขนมไทย 2. ใสต าดาํ โดยเราตอ งคาํ นึงถงึ จดุ ท่ีตามองดวยเสมอ เชน ตามองตรงๆ

ใสต าดาํ กลม แตถ า มองไปทางซา ย หรอื มองไปทางขวา ควรใสต าดาํ วงรเี ขา ไป
จะมากนอ ยข้ึนอยูก ับแบบตาที่เราเขียนอยู เปน ตน
3. เขียนนาํ้ หนกั แสง - เงาและอารมณความรูสกึ แบบทีเ่ ราเขียนตามความเปนจริง

คู่มอื ครู 63

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา อธิบายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain Expand
Engage Explore Evaluate

ตรวจสอบผล Evaluate

1. ครพู ิจารณาจากแผนผังความคิด (Mind • ใบหนา พระเอก นางเอก ตวั ละครเอกในงานวรรณกรรมของไทย สว นใหญพ ระเอก นางเอก จะเปน
Mapping) สรุปวิธกี ารวิเคราะหบ ุคลิกลกั ษณะ
ตวั ละครของนกั เรยี น บคุ คลตามจินตนาการแบบอุดมคติ โดยพระเอกตองเปน สุภาพบรุ ุษ คือ เปนหนมุ รูปหลอ แข็งแรง ใบหนา หลอ เหลา
คมเขม ดสู ขุ ุม หนักแนน สวนนางเอกตอ งเปนคนสวย ออนหวาน มีเสนห  ฉลาด มไี หวพริบ ซึง่ ในการวาดภาพ
2. ครพู จิ ารณาจากภาพวาดตัวละคร เราตอ งสะทอ นออกมาใหไดวามีลกั ษณะเปนตัวเอกของเรอ่ื ง
ในวรรณกรรมของนกั เรียน โดยพจิ ารณาวา
ภาพวาดตวั ละครสอดคลอ งกับบคุ ลกิ ลกั ษณะ
ของตัวละครในบทประพันธหรอื ไม

ใบหนา พระเอก ใบหนานางเอก

• ใบหนา ผรู า ย หรอื ตวั โกง การวาดหนา ตาของผรู า ย หรอื ตวั โกงนน้ั มหี ลายองคป ระกอบทจ่ี ะชว ยเนน

บคุ ลกิ ลกั ษณะใหม คี วามโดดเดน มากกวา ใบหนา ของพระเอก เชน วาดใหส หี นา ดหู ยงิ่ ยโส ตาขวาง ทา ทางไมเ ปน มติ ร
เปนตน ผูราย หรือตัวโกงมักจะถูกวาดใหมีดวงตารีเล็ก จมูกใหญ โหนกแกมนูนสูง ย่ิงถาเปนระดับหัวหนาผูราย
มักจะเปนชายวัยกลางคน รูปรางบึกบึน โครงหนาเหลี่ยม คิ้วหนา แสดงแววตาที่อํามหิต อาจใสแผลเปน หรือ
หนวดเคราลงบนใบหนา เพอื่ เนน ถงึ ความนาเกรงขามลงไปดวยก็ได

ใบหนาผูราย ตัวโกง ใบหนา ผูราย ตัวโกง

กจิ กรรม ศลิ ปป ฏบิ ตั ิ ๔.๑

กิจกรรมที่ ๑ ใหนักเรียนชวยกันหาภาพวาดตัวละครในรูปแบบตางๆ ซึ่งจะเปนผลงานของศิลปนชาวไทย
กิจกรรมที่ หรอื ชาวตา งชาตกิ ็ได แลว นาํ มาอภปิ รายรว มกนั ในชน้ั เรยี นวา ภาพดงั กลา วแสดงบคุ ลกิ ลกั ษณะ
ของตวั ละครตวั ใด มเี ทคนิคในการสรา งสรรคผลงานเปนอยา งไร

๒ ใหนักเรียนฝึกทักษะปฏิบตั ิ ในการวาดภาพรางตัวละครเดนจากวรรณกรรมที่นกั เรยี นสนใจมา
๑ ตวั และใหแนบขอ มลู จากเน้ือเรอ่ื งทีบ่ ง บอกถึงบุคลกิ ลกั ษณะของตวั ละครตวั ดงั กลาว โดย
แนบมาพรอมกับผลงานดวย แลวนําสงครูผูสอน เพื่อตรวจพิจารณาและใหคําเสนอแนะ
ในการปรบั ปรงุ แกไขชนิ้ งานในครั้งตอ ไป

๖๔ บูรณาการเชือ่ มสาระ
การศึกษาเก่ยี วกับการวาดภาพตวั ละครแบบเสมือนจรงิ สามารถ
เกร็ดแนะครู บรู ณาการเชือ่ มโยงกับการเรยี นการสอนของกลมุ สาระการเรียนรูค ณติ ศาสตร
เรอื่ งรูปทรงเรขาคณิต เพราะนักเรยี นสามารถนาํ รปู ทรงเรขาคณิตมาเปน
ครูอธบิ ายเพ่ิมเตมิ วา การวาดภาพตวั ละครแบบเสมอื นจริง การทีต่ วั ละคร เคาโครงกําหนดรปู ลกั ษณะตัวละครนัน้ ๆ ได เชน สว นหัวของตัวละคร
จะมีเอกลักษณที่เปน แบบฉบับของตัวเองนั้น ตองอาศยั องคประกอบดา นการสรา ง เปนรูปวงรี รปู ทรงกลม หรอื รูปสีเ่ หล่ียม เปนตน ซง่ึ รูปทรงเรขาคณติ
รูปลักษณ ลักษณะ บคุ ลิกหนา ตา รปู รา งทไี่ มเ หมอื นกนั จึงจะทําใหลกั ษณะ เปรยี บเสมือนกรอบโครงรา งของวตั ถุ เปนตวั กําหนดรูปทรงของตวั ละคร
ตวั ละครแตล ะตัวมคี วามแตกตา งกันและเปนท่จี ดจาํ ไดง า ย ทั้งนี้ การทําลกั ษณะ ไมใ หบ ดิ เบยี้ ว หรือผดิ ธรรมชาติ
ตวั ละครใหม คี วามเกินจรงิ ก็เปนเทคนิคทจี่ ะทาํ ใหต ัวละครดูโดดเดนมากกวา ปกติ
ซึ่งการทําใหล ักษณะตวั ละครเกนิ จรงิ นี้ ยังชวยใหผ ชู มจดจาํ จดุ เดน ของตวั ละครได

การทําใหเ กนิ จรงิ เปน กญุ แจสําคญั ในการเขียนภาพตัวละครและชวยเนน
คณุ สมบัตเิ ดน ของบุคคล เชน ถา ตัวละครแข็งแรง การสรางตวั ละครตอ งไมเพยี งแค
วาดภาพกลามเน้ือแขนแบบธรรมดา แตตองเพม่ิ ใหมีกลา มมากกวาคนจรงิ ในปกติ
ถงึ 5 เทา รูปรางตองบกึ บนึ ดมู พี ละกําลังและมคี วามแขง็ แกรง เปนตน

64 คมู่ อื ครู

กกรระตะตนุ้ Eุ้นnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� า� รรEวxวpจจloคคrน้eน้ หหาา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Explain
Engage Explore Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ô. ÇÔ¸ÕÇÒ´ภÒ¾µÑÇÅФÃÁÅÕ ¡Ñ ɳÐ໹็ Ẻ¡Òõ Ù¹ ครูนาํ ภาพตวั ละครแบบการต ูนมาใหน กั เรียนดู
เชน ผลงานการออกแบบตัวละครของนักศึกษา
การวาดภาพถายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครในลักษณะของการตูนคอนขางจะมีความเปดกวางทาง มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร เปน ตน
ความคิดสรางสรรคของผูวาด เน่ืองจากภาพการตูนไมตองคํานึงถึงความถูกตองของสัดสวนรางกายและความเปน
จรงิ ของสว นประกอบตา งๆ มากนกั ซง่ึ การวาดตวั ละครแบบลกั ษณะการต นู ถอื เปน งานศลิ ปะแขนงหนงึ่ ทเ่ี ราสามารถ จากนัน้ ครถู ามนกั เรียนวา
เลือกนํามาใชสรางตัวละครจากผลงานการประพันธใหมีชีวิตชีวา โดยการวาดเสนเพ่ือใหเกิดเปนรูปรางตัวการตูน • นักเรยี นคดิ วา ตวั ละครดังกลา วมลี กั ษณะ

ขึ้นมา 1 นิสัยเปนอยางไร
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็
การวาดตวั ละครแบบลกั ษณะการต นู จาํ เปน ตอ งอาศยั ขอ มลู จากเนอ้ื เรอ่ื ง โดยมกี ารวเิ คราะหบ คุ ลกิ ลกั ษณะ ไดอยางอสิ ระ)
ของตวั ละคร โดยใชห ลกั การวเิ คราะหอ ยา งเดยี วกบั การหาขอ มลู เพอ่ื นาํ มาใชว าดภาพตวั ละครมลี กั ษณะเปน แบบเสมอื น • นักเรยี นชอบตวั ละครแบบการตนู หรือแบบ
จริงดังที่ไดกลาวมาแลวในตอนตน กลาวคือ วิเคราะหจากเหตุการณและยุคสมัยที่ปรากฏในเนื้อเรื่อง วิเคราะห เสมือนจริงมากกวา กัน เพราะเหตใุ ด
จากคําบรรยายตัวละคร และวเิ คราะหจากบริบทของเน้ือเร่อื ง (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอ ยางอิสระ)
๔.๑ หลกั การพืน้ ฐานในการวาดภาพการต นู
สา� รวจคน้ หา Explore
การวาดภาพถา ยทอดบุคลกิ ลักษณะของตวั ละครแบบการต ูน อาศยั หลกั พนื้ ฐานในการวาดภาพ ดังน้ี
ใหน กั เรยี นศกึ ษา คนควาเกย่ี วกบั วธิ ีวาดภาพ
๑) แนวคดิ หมายถงึ แรงบนั ดาลใจ มโนภาพ หรอื จนิ ตนาการทศี่ ลิ ปน คดิ ขน้ึ มา เพอื่ ปรารถนาจะถา ยทอด ตวั ละครในลกั ษณะเปน แบบการต นู จากแหลง
การเรยี นรตู างๆ เชน หนังสือเรยี น หอ งสมดุ
ตัวละครเดนๆ ออกมาเปนภาพการตูน หรือการจับประเด็นสําคัญของเหตุการณ สถานการณ หรือฉากท่ีปรากฏ อินเทอรเนต็ เปน ตน ตามหวั ขอ ที่ครูกําหนดให
ในเนื้อเรื่องมาเปน จุดเนน ในการวาดภาพ ดงั ตอ ไปน้ี

๒) การรางภาพ หมายถึง การกําหนดโครงสรางของรูปแบบตางๆ กอนท่ีจะวาดเสน ลงหมึก หรือ 1. หลกั การพื้นฐานในการวาดภาพการตนู
2. การวาดภาพถายทอดบุคลิกลกั ษณะของ
ระบายสี การรางภาพควรรางโครงสรางทั้งหมดใหเห็นภาพรวมกอน เพื่อที่จะไดเห็นขอบกพรอง หรือขอผิดพลาด
ของภาพ เชน มีองคป ระกอบท่ีไมส มดลุ บุคลกิ ลักษณะของตัวละครยังสอื่ ออกมาไดไ มโดดเดน เคร่ืองแตงกายของ ตัวละครรูปแบบการตนู
ตวั ละครไมสอดคลอ งกับฉากในเน้ือเร่อื ง เปน ตน เพ่อื จะไดรา งภาพและแกไขใหมใหม ีความลงตัวมากขึ้น

๓) รูปรางและรูปทรง การวาดภาพการต นู จะตอ งฝึกทกั ษะพน้ื ฐานดว ยการวาดภาพเสนรอบนอกของ

คน สตั ว สงิ่ ของตา งๆ แลว พฒั นาการเขยี นใหมีความลกึ ของภาพในลักษณะแบบแสดงทศั นยี ภาพ การฝกึ วาดรปู ราง
และรูปทรง ซึ่งมีหลายประเภท เชน รูปทรงอิสระ รูปทรงเรขาคณิต รูปทรงจากรูปแบบในธรรมชาติ เปนตน
เพราะโครงสรา งพน้ื ฐานของการต ูนจะประกอบไปดว ยรูปทรงตางๆ ผสมผสานกนั

๔) อารมณ หรือความรสู กึ หมายถงึ การถา ยทอดอารมณจ ากผวู าดไปสูผ ชู ม เพื่อทําใหเกิดความรูสกึ

คลอ ยตามไปกบั ตวั การต นู เชน อารมณโกรธ เศรา ตลก หวั เราะ เปนตน
การแสดงสหี นา และทา ทางของตวั การต นู ผวู าดควรศกึ ษาจากบคุ คลรอบขา งทพ่ี บเหน็ วา อารมณใดสหี นา

จะเปน อยา งไร หรอื อกี วธิ หี นงึ่ คอื ฝกึ ทาํ หนา หลายๆ อารมณในกระจกแลว สงั เกตตา จมกู ปาก เพอ่ื ใชเ ปน แบบอยา ง
ในการวาดภาพเปนการตูน

นอกจากจะใชห ลักพ้ืนฐานดังกลาวแลว ผูวาดภาพการตนู ตองใชค วามรทู ่ีไดม ีการศกึ ษามาในเร่ืองการจดั
องคประกอบ และเทคนคิ ของการวาดภาพดว ยวิธีวาดเสน และการใชส ีมาประกอบในงาน จะชว ยทําใหง านวาดภาพ
การต ูนดูสมบูรณย ง่ิ ขนึ้ แตต องไมใหเ กินเลยไปจากความเปนจริง

๖๕

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ นักเรียนควรรู

หลกั การพนื้ ฐานในการวาดภาพการต นู ขอ ใดสาํ คัญท่สี ดุ 1 การวิเคราะหบคุ ลิกลกั ษณะ การวาดตัวละครในรปู แบบตวั การต ูน ผูวาด
1. แนวคดิ จะตองวิเคราะหบ ุคลกิ ลกั ษณะ (Character) ใหไดก อน เพื่อจะไดก ําหนดรูปราง
2. การรา งภาพ หนาตา ทาทางท่ีชดั เจน และสะดวกตอ การวาดส่ือความใหเขาใจงาย
3. รปู รา ง รปู ทรง
4. สีสนั แสง - เงา ท้ังน้ี การสรา งบคุ ลกิ ลักษณะรูปรา งหนา ตาของตัวละครแบบการตนู ใหม ี
ความแตกตา งพเิ ศษ โดดเดน แปลกประหลาดอยา งชดั เจนกจ็ ะมผี ลทาํ ใหต วั การต นู
วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 3. เพราะโครงสรา งพืน้ ฐานของการตนู เปนท่รี จู กั มากขึ้นได เชน ตวั การตูนมรี ูปรางไมส มประกอบ ไมถูกสัดสวน
ตามธรรมชาติของคนและสัตวจริงๆ แตเม่อื ทกุ ตัวมาอยรู วมกนั ในเร่อื งเรอื่ งหนึง่
จะประกอบไปดว ยรูปราง รูปทรงตางๆ ผสมผสานกนั ดังน้ัน ผฝู ก จะชว ยทําใหภาพทีส่ ื่อออกมามีความนาสนใจมากขึน้ เชน การต นู ของวอลต ดสิ นีย
วาดภาพการต นู จึงตอ งฝก การวาดเสน รปู ราง รปู ทรงในทางทัศนศิลป เปนตน
กอน ซ่งึ ไดแก การวาดเสน รอบนอกของคน สัตว สง่ิ ของตางๆ แลว คอ ย
พัฒนาการเขยี นใหม ีความลึกของภาพในลกั ษณะแสดงทัศนยี ภาพ

มมุ IT

นกั เรยี นสามารถศกึ ษาเทคนิคการวาดการตนู ไดจาก
http://www.thaicartoonclub.com
คู่มอื ครู 65

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

ครขู ออาสาสมัครนักเรียนใหอ อกมาอธบิ าย ๔.๒ การวาดภาพถายทอดบคุ ลิกลกั ษณะของตวั ละครรปู แบบการตูน
ความรูเกี่ยวกับหลกั การพน้ื ฐานในการวาดภาพ การเปนนักวาดภาพการตูนที่ดี ควรเริ่มตนจาก
การต ูนตามทีไ่ ดศึกษามาหนาชนั้ เรียน จากน้ันครู การเรียนรูการจัดองคประกอบของภาพใหไดกอน และ
ถามนักเรยี นวา สง่ิ ที่ควรจดจํา คือ การวาดภาพตัวการตูนใดๆ ก็ตาม จะ
ตองสรางมโนภาพในจินตนาการ หรือมีความคิดใหเกิด
• การสรางมโนภาพมคี วามสาํ คัญตอการวาด ขึ้นเสียกอ น โดยใหคิดไววา การตูนเปรยี บเสมอื นรูปท่ีมา
ภาพการตนู อยางไร จากของจริง แลว นาํ มาออกแบบ ดดั แปลง ตัดทอน ใหมี
(แนวตอบ การวาดภาพการต ูนใดๆ ก็ตาม รูปรางและลักษณะท่ีผิดเพ้ียนไปจากธรรมชาติ และมี
จะตองสรางมโนภาพในจินตนาการ หรอื ขนาดทแ่ี ตกตา งกนั ไป ภาพการต นู สามารถสอ่ื ความหมาย
ความคิดใหเ กิดขนึ้ เสียกอ น โดยใหคดิ วา ไดห ลากหลาย ไมว า จากใบหนา รปู รา ง เครอื่ งแตงกาย
การตนู เปรียบเสมือนรูปที่มาจากของจริง อปุ กรณท ี่ใชต ามอาชพี ฯลฯ ภาพทถี่ กู สรา งสรรคอ อกมา
แลวนํามาออกแบบ ดัดแปลง ตัดทอน จะบอกใหรูไดวาเปนภาพใคร ส่ืออารมณความรูสึก
ใหม ีรปู รางและลักษณะท่ีผิดเพย้ี นไปจาก ภาพการตูน ถาวาดภาพไดถูกตองและจัดองคประกอบของภาพได แบบใด แลวนําความคิด หรือมโนภาพท่ีไดมาถายทอด
ธรรมชาติและมีขนาดท่แี ตกตางกันไป) 1ลงตวั กส็ ามารถจะบอกเลา เร่อื งราวตา งๆ ไดเชน กนั ลงบนกระดาษ

ภาพการต นู ทปี่ ระสบความสาํ เรจ็ จะเปน ภาพทสี่ ามารถแสดงออกทางอารมณแ ละความรสู กึ ไดอ ยา งชดั เจน
ซงึ่ เปนหลักการพนื้ ฐานท่สี ําคญั อยา งหนึง่ ของภาพการตนู ดงั นน้ั ผูวาดจงึ ควรฝกึ เขียนภาพหนา ตาของตวั การตนู ที่
แสดงอารมณและความรูส กึ ออกมาหลายๆ แบบ

นกั มวย นักกีฬาบาสเกตบอล เจาหนา ท่ีตํารวจ นกั กีฬาเทนนสิ หญิง

ตัวอยา งการวาดภาพการตนู อยา งงา ยๆ ไมต อ งลงรายละเอยี ดมาก แตด แู ลวเขา ใจงา ย

๖๖

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครูอาจเชิญวิทยากรที่มีความรู ความสามารถในการวาดภาพการตูนมาสาธิต
และอธบิ ายขน้ั ตอนการวาดภาพการต นู เพอื่ ใหนกั เรียนมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับ
การวาดภาพการตูนมากย่ิงข้ึน ทั้งน้ี ครูควรใหนักเรียนไปศึกษา คนควาเพ่ิมเติม
เกย่ี วกบั เทคนคิ ทน่ี าํ มาใชว าดภาพการต นู ใหป ระสบความสาํ เรจ็ แลว จดั ทาํ เปน เอกสาร
หรอื แผน พบั แลกเปลยี่ นกนั อา นภายในชน้ั เรยี น

นกั เรยี นควรรู ภาพการต ูนทางดานซายและภาพการตนู ทางดานขวามคี วามแตกตางกนั
อยางไร
1 ภาพการต นู ท่ปี ระสบความสําเร็จ ปจจบุ นั การตูนท่เี ด็กวัยรนุ นิยมชมชอบ แนวตอบ ภาพการตนู ดานซา ยใชดวงตาในการสรา งจุดเดน สวนภาพ
จะเปนการตูนสไตลญ ่ีปนุ ทเี่ รยี กวา “มงั งะ” (Manga) ซงึ่ จะมีรูปราง รูปทรงเลก็ การต นู ดานขวาจะใชล ักษณะของปากในการสรางจุดเดน
หรือใหญผิดปกติ มดี วงตากลมโต แตกตางจากการต ูนสไตลตะวนั ตกทจ่ี ะมรี ูปรา ง
คอ นขา งเหมือนจริงตามธรรมชาติ

66 คมู่ อื ครู

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

เสรมิ สาระ ใหน กั เรียนรวมกันอภิปรายถงึ ผลงานของ
วอลต ดิสนีย (Walt Disney) ราชาการต นู โลกและ
วอลต ดิสนยี  (Walt Disney) ราชาการตูนโลก สํารวจความชอบของนักเรยี นในชัน้ เรียนทมี่ ตี อ
วอลต ดสิ นีย มีชอ่ื เตม็ วา วอลเทอร เอเลียส ดสิ นีย (Walter Elias Disney) ภาพการตูนของวอลต ดิสนีย เชน กระตาย-
เกดิ เมอ่ื วนั ท่ี ๕ ธนั วาคม ค.ศ.๑๙๐๑ ทเ่ี มอื งชคิ าโก สหรฐั อเมรกิ า ตอ มาครอบครวั ไดย า ยไปทาํ ออสวอลด (Oswald Rabbit) เปดโดนลั ด
ฟารม ทเี่ มอื งเลก็ ๆ ชอื่ มาเซลนิ ในรฐั มสิ ซรู ี สหรฐั อเมรกิ า และเรมิ่ มกี ารหลงใหลในการวาดภาพ (Donald Duck) สุนัขพลูโต (Pluto Dog) เปน ตน
มาตัง้ แตน ้นั จากนน้ั ครูถามนักเรยี นวา
เม่ือไดยายไปอยูที่เมืองแคนซัสซิตี สหรัฐอเมริกา เขาไดเร่ิมเรียนการเขียนการตูนทางไปรษณีย
โดยเขา ศกึ ษาตอทส่ี ถาบันศิลปะแคนซสั ซติ แี ละโรงเรียนการออกแบบ เมอื่ อายไุ ด ๑๖ ป เขาไดศ กึ ษาวชิ าการถา ยภาพ • ภาพการต ูนของวอลต ดิสนยี  มีลักษณะเดน
ศึกษาการวาดการต นู และไดม ีโอกาสวาดภาพประกอบในหนงั สือของโรงเรยี น อยา งไร
ภายหลังสงครามโลกครั้งท่ี ๒ เขาไดทํางานเก่ียวกับการเขียนภาพและลงหมึกใหกับบริษัทผลิตงาน (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เห็น
ศิลปะ และไดพบกับอับ ไอเวิกส (Ub Iwerks) ศิลปนหนุม ซ่ึงตอมาไดกลายเปนหุนสวนธุรกิจคนสําคัญของเขา ไดอยา งอสิ ระ)
ท้ัง ๒ คน ไดรวมกันกอตั้งบริษัททําการตูนและภาพยนตรการตูน ซ่ึงในระยะแรกประสบความลมเหลว จนกระท่ัง
ผลงานเรือ่ งอลิซในแดนมหัศจรรย (Alice in Wonderland) ออกเผยแพร ช่ือเสียงของเขาจงึ เปน ท่รี ูจักบา ง • การต นู ของวอลต ดิสนีย มคี ณุ คา ในดานใด
เขาตองมุมานะทํางานอยางหนักเปนเวลาหลายสิบป ผูคน มากท่สี ุด
จึงใหการยอมรับเขาในฐานะท่ีเปนผูสรางสรรคผลงานการตูนอันมีความ (แนวตอบ ตัวการต ูนท่ีวอลต ดสิ นีย
โดดเดน และมเี อกลกั ษณเ ฉพาะตวั โดยเฉพาะตวั การต นู รปู หนมู กิ กี้ เมาส เปน ผูสรางข้นึ นัน้ นอกจากจะมคี ณุ คาใน
(Micky Mouse) ไดสรางชือ่ เสยี งอยา งมากใหเ ขา หลงั จากนั้นตัวการต นู ดานความบนั เทิงแลว ตัวการต นู ของเขา
จากฝมอื การสรา งสรรคของเขา ไมว า จะเปนกระตายออสวอลด (Oswald ยังทําหนาทีส่ ง เสริมคณุ คาของครอบครัว
Rabbit) เปด โดนลั ด (Donald Duck) สนุ ขั พลโู ต (Pluto Dog) และตวั การต นู และสอนบทเรยี นในดา นจรยิ ธรรมใหแ กเดก็
อ่ืนๆ กก็ ลายเปน ทร่ี จู กั ของบคุ คลท่วั โลก นอกจากการตูนท่ีเปนภาพแลว และเยาวชน โดยหลกี เล่ยี งการใช
เขายังเปนคนแรกท่ีนําตัวการตูนตางๆ ไปสรางเปนภาพยนตรสีอีกดวย ความรุนแรง)
ผลงานที่โดดเดน เชน เรื่องอลิซในแดนมหัศจรรย (Alice in Wonderland) เรื่องสโนวไวทกับคนแคระทั้งเจ็ด
(Snow White and the Seven Dwarfs) เร่ืองพินอคคโิ อ (Pinocchio) เรือ่ งแฟนตาเซีย (Fantasia) เรือ่ งปเ ตอรแพน
(Peter Pan) เรือ่ งซนิ เดอเรลลา (Cinderella) เรื่องแบมบี้ (Bambi) เรือ่ งโฉมงามกับเจา ชายอสรู (Beauty and the
Beast) เปน ตน เขาไดร ับรางวัลออสการถึง ๒๖ รางวลั ซง่ึ นบั วา เปนบคุ คลท่ีไดรบั รางวัลออสการมากทส่ี ดุ ในโลก
นอกจากการเปนผูสรางสรรคผลงานการตูนแลว เขายังไดสรางสวนสนุกและสถานที่พักผอนขนาดใหญ

ขน้ึ มาอกี ดว ย คอื ดสิ นยี แ ลนด (Disneyland) (ปจ จบุ นั มอี ยู ๖ แหง
ใน ๔ ประเทศทว่ั โลก)

เขาเสียชีวิตเมื่อวันที่ ๑๕ ธันวาคม ค.ศ. ๑๙๖๖ รวม
อายุ ๖๕ ป แตผลงานและธุรกิจท่ีเขาสรางข้ึน ไดกลายเปน
สัญลักษณทางดานความบันเทิงท่ีสรางรอยยิ้มใหแกผูชม เปน
ความบันเทิงที่ไมมีพิษภัยและชวยสรรคสรางจินตนาการใหแก
เด็กๆ ทว่ั ทกุ มุมโลก

๖๗

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกร็ดแนะครู

ภาพที่ 1 และภาพท่ี 2 มคี วามเหมือน หรอื แตกตางกนั อยา งไร ครอู ธบิ ายเพม่ิ เติมเกี่ยวกับวอลต ดิสนยี วา เปน ผสู รา งภาพยนตรก ารตนู สี
คนแรกของโลกและเขาเคยกลาวไวว า “ผมไมไ ดสรา งหนังเพื่อเด็ก แตผ มสรางหนัง
ภาพที่ 1 ภาพท่ี 2 เพื่อเด็กทอ่ี ยใู นหัวใจเรา ไมวา เราจะอายุ 6 หรอื 60 ผมเรยี กเดก็ ในหัวใจวา “ความ
เดยี งสา” ถงึ แมใ นบางคนความเดยี งสาจะถกู ฝง เอาไวล กึ ๆ แตงานของผมพยายาม
แนวตอบ เหมือนกนั เพราะเปน ภาพตวั ละครแบบการตนู ท้ัง 2 ภาพ ทจ่ี ะคน หาและพูดคุยกับความเดยี งสานัน้ เพ่อื เปน การแสดงถงึ ความสนกุ สนานใน
แตแ ตกตา งกนั ท่ี ภาพที่ 1 เปน ภาพการต นู ของวอลต ดสิ นีย ทมี่ ลี กั ษณะ ชีวติ การหวั เราะทาํ ใหสขุ ภาพดี เปนการแสดงวาเรา คอื มนษุ ย”
โดดเดน และมเี อกลกั ษณเ ฉพาะตวั สว นภาพท่ี 2 เปน ภาพการต นู มงั งะ
(Manga) ซึ่งเปน ภาพการตูนสไตลญ ่ีปุนทีไ่ ดร ับความนิยมในหมูเด็กวัยรุน มมุ IT
สังเกตไดจ ากดวงตาจะมลี ักษณะกลมโตแตกตา งจากการต นู สไตลตะวนั ตก
นักเรียนสามารถชมการต ูนของวอลต ดสิ นีย ไดจาก http://www.youtube.
com โดยคนหาจากชือ่ ตวั การต นู หรือจากคําวา Walt Disney

ค่มู อื ครู 67

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

ครูตัง้ ประเดน็ ถามนักเรยี นวา ท้ังน้ี ในการวาดภาพตัวละครใหมีลักษณะเปนการตูน ศิลปนตองพยายามในการจับจุดเดนของตัวละคร
• การเรียนรูเก่ียวกับรูปพรรณสณั ฐาน และรูปหนา ที่จะวาดใหได เพราะอยางนอยก็พอชวยบอกไดวา ภาพวาดนั้นมีจุดมุงหมายที่จะสื่อถึงตัวละครตัวใดของเรื่อง
โดยอาจใชเ ทคนคิ อยางงายๆ ในการกาํ หนดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตัวละครทีจ่ ะวาด ดังนี้
มคี วามสาํ คัญตอการวาดภาพการตนู อยา งไร
(แนวตอบ การเรยี นรเู กย่ี วกับรปู รา ง หนาตา ๑) อว น หรอื ผอม รปู พรรณสณั ฐานของตวั ละคร ถา วางรปู แบบไวเ ดน ชดั เมอ่ื วาดออกมาเปน ภาพการต นู
จะชวยใหเ ราสามารถถา ยทอดบุคลกิ ลกั ษณะ
ของตัวละครไดตรงตามบทบาทของเน้ือเรอื่ ง จะชว ยสอ่ื ทาํ ความเขา ใจไดง า ย ตวั การต ูนมกั จะกําหนดใหม รี ูปรา งลักษณะอยางใดอยางหนึง่ กลาวคอื ผอมสงู หรือ
ซงึ่ ผูทีต่ องการวาดภาพการต ูนเพื่อถา ยทอด อวนเตย้ี ซึ่งเปนแบบงา ยๆ ที่ใชกันทว่ั ไป โดยคนผอมตวั จะสูง มศี ีรษะ คอ และขายาว แตชวงลาํ ตวั จะมีความยาว
บุคลกิ ลักษณะใหประสบความสําเร็จ ควรหา พอๆ กับคนอวน คนอวนก็จะวาดใหเห็นศีรษะส้ัน ไมมีคอ ขาสั้น สวนที่ตําแหนงแขนไมวาจะเปนคนรูปรางอวน
โอกาสศกึ ษาพฤตกิ รรมและหนา ตาของผูค น หรือผอม ขอ ศอกจะอยตู รงเอวในขณะท่ปี ลอ ยมอื หอยแขนตามสบาย และนิ้วจะอยูในระหวางขาหนีบและหวั เขา
และนาํ ส่ิงเหลานม้ี าใชประโยชนใหม ากท่สี ดุ )
• ภาพการตูนผหู ญงิ แตกตางจากภาพการต ูน ๒) ชาย หรอื หญงิ รปู รา งของตวั การต นู ผชู ายกบั ผหู ญงิ จะแตกตา งกนั ถา เปน ผหู ญงิ กจ็ ะตอ งวาดหนา อก
ผูชายอยา งไร
(แนวตอบ ตัวการตูนผหู ญิงจะตอ งวาดหนา อก และสะโพกทผ่ี าย ใหม สี วนเวา และสว นโคงทีช่ ดั เจน เพื่อแสดงออกถงึ ความเปนเพศหญิง นอกเหนือจากรปู รา งแลว
และสะโพกท่ผี ายใหม ีสวนเวาและสว นโคง สวนอ่ืนที่ถือเปนจุดเนนใหเห็นถึงความแตกตางระหวางผูชายและผูหญิงไดเดนชัดก็มีอีกหลายอยาง เชน เส้ือผา
ที่ชดั เจน เพอ่ื แสดงออกถึงความเปนเพศหญงิ ทรงผม ตา งหู ทา ยนื เปนตน
นอกเหนือจากรูปรางแลว สวนอื่นที่ถอื เปน
จดุ เนนใหเห็นถงึ ความแตกตางระหวางผชู าย
และผูหญิงกม็ อี กี หลายอยาง เชน เส้อื ผา
ทรงผม เครือ่ งประดับ ทา ยืน เปนตน )

ผชู าย - ผูหญงิ คนอว น - คนผอม เดก็ - คนแก

การถายทอดบคุ ลิกลักษณะของตวั การต ูนจะตองชัดเจน ดูแลวสามารถแยกแยะได

๓) รปู หนา จากการสงั เกตใบหนา คนทว่ั ๆ ไป เรากจ็ ะไดพ บวา หนา ตานน้ั บอกถงึ บคุ ลกิ ภาพของแตล ะบคุ คล

ไดห ลายอยา ง ไมว าจะเปน หนุม - สาว หรือคนแก คนสวย หรือนา เกลียด พระเอก หรือผรู า ย การเรียนรสู ่ิงเหลานี้
จะชว ยใหส ามารถถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครไดต รงตามบทบาทในเนอ้ื เรอ่ื ง การถา ยทอดลกั ษณะของใบหนา
เราสามารถสงั เกตไดจ ากบคุ คลท่ีเราพบเห็นในชีวิตประจําวัน ซึ่งบางคนดูดุดัน บางคนหนาทะเลน อารมณด ี บางคน
มที าทางเครงขรึม และมสี ีหนา ที่แสดงถึงความรสู กึ ตา งๆ อีกมากมาย การฝึกวาดภาพ หรือเรยี นรูเกี่ยวกับรปู หนา
ของคน จะชวยใหผูเรียนสามารถวาดภาพการตูนที่ชอบ ถายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครไดตรงตามรูปลักษณ
และบทบาทตามท่ปี รากฏในเนอื้ เร่อื ง

ผูที่ตองการวาดภาพการตูนเพื่อการถายทอดบุคลิกลักษณะใหประสบความสําเร็จ ควรไดใชโอกาสศึกษา
พฤติกรรมและหนาตาของผูคน และนําสีหนาทาทางเหลาน้ันมาใชใหเปนประโยชน ซ่ึงการรูจักมอง หรือสังเกต
ใบหนา คน จะทาํ ใหเ ราจดจาํ และแยกแยะความแตกตา งระหวางใบหนาของผคู นแตล ะคนได ผสู รางสรรคผ ลงานท่ีดี
จงึ ตอ งพยายามฝกึ ฝนใหเปนคนชา งสังเกตส่งิ ตางๆ ทอี่ ยรู อบตวั เสมอ

๖๘

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครคู วรกระตุนใหนกั เรยี นรแู ละเขาใจถึงประโยชนแ ละคณุ คาของการเขียนภาพ
การต นู และการอา นหนงั สอื การต นู ซงึ่ จะทาํ ใหเ ปน คนทม่ี อี ารมณข นั หรอื มอี ารมณด ี ภาพวาดน้ตี อ งการส่อื ความหมายถึงตวั ละครทป่ี ระกอบอาชีพใด
มสี ุขภาพจิตที่ดี และมองโลกในแงด ี เชน ทานมหาตมะ คานธี นักตอ สเู พ่อื เอกราช 1. พอ ครัว/แมครัว
ของชาวอนิ เดยี ถงึ แมว า จะตองเผชญิ กับวกิ ฤตขิ องชีวิตอยา งแสนสาหัส ทา นกย็ ัง 2. แมบ าน
มองเหน็ แงม ุมอนั ขบขันของชีวิต สามารถยมิ้ ไดตลอดเวลา โดยเฉพาะ “รอยยิ้ม 3. พนักงานรานอาหาร
ไรฟน ” ซึ่งทา นไดก ลา วถึงเหตุผลของรอยย้ิมวา “หากวาไมม อี ารมณขนั ขาพเจา 4. พนักงานเสริ ฟ อาหาร
ก็คงฆา ตวั ตายเสยี ตั้งนานแลว ”
วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะสามารถสงั เกตไดจ ากการแตง กาย
ภาพแสดงบุคลกิ ลักษณะ
ของทานมหาตมะ คานธี ไดแก ผา กนั เปอน หมวก และผา พนั คอ แสดงถึงลักษณะเครื่องแตงกาย
ของพอ ครวั /แมครวั ในรา นอาหารขนาดใหญ หรือตามโรงแรม

68 คู่มือครู

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเข้าใา้ จใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

หนมุ เลือดรอน ชายวยั กลางคน คนแกใ จดี ครตู ้งั ประเด็นถามนกั เรยี นวา
• การวาดภาพถา ยทอดบุคลิกลกั ษณะของ

ตวั ละครรูปแบบการต นู ใหประสบ
ความสําเร็จ ผวู าดควรปฏิบตั อิ ยางไร
(แนวตอบ การวาดภาพถา ยทอดบคุ ลิกลกั ษณะ
ของตวั ละคร เปนเทคนคิ การวาดภาพท่ีตอ ง
อาศัยการชางสังเกต โดยจับลกั ษณะเดน หรือ
ลักษณะดอยของตัวละคร แลวนาํ มาถา ยทอด
เปนภาพทั้งภาพแบบเสมือนจริงและแบบ
การต นู ทเ่ี ปนลกั ษณะจาํ เพาะของตวั ละครน้ันๆ
ไดแก บุคลิกลักษณะ อุปนิสัย กิรยิ าทา ทาง
อารมณ และความรูสึก ซ่ึงเม่ือผูช มเหน็
ภาพวาดแลว จะสามารถรไู ดท นั ทวี า
ภาพวาดนน้ั ส่ือถงึ ตวั ละครใด)

แวนตาดาํ ตางหู ทาํ ใหดูเปนสาวทนั สมยั เครือ่ งประดบั ทําใหด ูหรูหราข้ึน หนวดเครา ทําใหดูขงึ ขงั ดดุ ัน ขยายความเขา้ ใจ E×pand

ทรงผม เส้อื ผาทําใหด ูเปน สาวนําแฟชน่ั แวน ตา มวยผม หลังโคงคอม ทาํ ใหดู แวนตา รอยตีนกา ทาํ ใหด เู ปน ชายสงู วัย 1. ใหนกั เรียนวาดภาพตวั ละครจากวรรณกรรม
เปนหญิงสูงวยั รปู แบบการตนู ตามความสมัครใจของนักเรียน
ซ่ึงจะวาดก่ตี ัวกไ็ ด และระบายสีใหสวยงาม
แลวนําสง ครผู ูส อน

2. ครูใหนักเรียนรวบรวมผลงานวาดภาพตัวละคร
ไปจัดนิทรรศการในหัวขอ “ภาพวาดถายทอด
บุคลิกลกั ษณะของตวั ละคร” ท่ีบริเวณแสดง
ผลงาน

การวาดลักษณะใบหนา สัดสวนอยางถูกตอง รวมท้ังเสริมองคประกอบตางๆ เขาไป ไมวาจะเปนทรงผม เส้ือผา เคร่ืองประดับ และอ่ืนๆ
จะชว ยทาํ ใหภาพการตนู ทว่ี าดออกมามลี กั ษณะสมจรงิ

๔) อายุ นอกจากลกั ษณะใบหนา แลว การวาดสดั สว นของตัวการตนู ใหม ีลักษณะที่ใกลเ คียงกบั ความจรงิ

และใหร ายละเอยี ดผวิ หนงั มากขน้ึ จะชว ยสะทอ นอายขุ องตวั ละครตวั นนั้ ได การวาดศรี ษะกม็ คี วามสาํ คญั โดยตวั ละคร
ที่เปนเด็กเล็กจะตองวาดศีรษะใหมีสัดสวนที่มีขนาดใหญกวาของผูใหญ สวนหนาตาของผูสูงอายุจะตองวาดภาพ
การตนู ใหมลี กั ษณะผอม จมกู โต แกม ตอบ มีรอยยน และรอยตนี กาจาํ นวนมากบนใบหนา

๖๙

บรู ณาการเชอ่ื มสาระ บรู ณาการอาเซียน

การวาดภาพถายทอดบคุ ลกิ ลักษณะของตัวละครจากวรรณคดี การวาดภาพถา ยทอดบุคลกิ ลักษณะของตัวละครสามารถบูรณาการอาเซยี นได
และวรรณกรรม ตลอดจนงานประพันธตา งๆ สามารถบรู ณาการกับการเรยี น โดยการทคี่ รใู หนกั เรียนศึกษาวถิ ีชีวิต การแตงกาย บุคลิกลักษณะเดนของคนใน
การสอนของกลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย วชิ าวรรณคดแี ละวรรณกรรมได ภมู ิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต เชน ลาว กมั พูชา เวียดนาม อินโดนีเซีย เปน ตน
เพราะการอานวรรณคดีและวรรณกรรมอยา งพินิจพิเคราะห หรือทเี่ รยี กวา มาใชเ ปนแนวทางในการวาดภาพถายทอดลกั ษณะของตัวละครท้งั แบบภาพเสมอื น
อานตีความ จะทําใหนกั เรยี นสามารถจินตนาการตามบทประพนั ธไดวา จรงิ และแบบภาพการตนู ทงั้ นี้ นอกจากจะเปน การฝก การวาดภาพถายทอดบคุ ลกิ -
ตัวละครในเร่อื งมีบุคลิกลักษณะเปนอยา งไร จากนน้ั จงึ ใชท กั ษะฝม อื ลกั ษณะแลว ยังเปน การเรียนรบู ุคลกิ ลักษณะ วถิ ชี ีวติ ของคนในภูมภิ าคเอเชีย
ทางการวาดภาพถา ยทอดบุคลิกลกั ษณะของตัวละครแตละตัวจากจนิ ตนาการ ตะวันออกเฉียงใตค วบคูก นั ไปดว ย เชน ภาพวาดตวั ละครแบบการต นู แตงกาย
ใหออกมาเปนภาพวาด ในชุดประจาํ ชาติ เปนตน

มาเลเซีย ลาว ค่มู ือครู 69

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain Expand
Engage Explore Evaluate

ตรวจสอบผล Evaluate

1. ครพู ิจารณาจากภาพวาดถายทอด กจิ กรรม ศลิ ปปฏบิ ัติ ๔.๒
บคุ ลิกลักษณะของตัวละครทั้งแบบเสมอื นจริง
และแบบการตนู ของนักเรียน กจิ กรรมที่ ๑ ใหน กั เรยี นวาดภาพถายทอดบุคลกิ ลักษณะของตวั ละครจากวรรณคดีไทยมา ๑ ตัว โดยใชวธิ ี
การวาดแบบเสมือนจรงิ เมอื่ จัดทาํ ผลงานเสร็จเรยี บรอยแลว ใหน าํ สงครูผสู อน
2. ครพู จิ ารณาจากการจดั นทิ รรศการในหัวขอ
“ภาพวาดถายทอดบุคลิกลักษณะของตวั ละคร” กิจกรรมที่ ๒ ใหน กั เรยี นวาดภาพตวั ละครจากวรรณกรรมเปน แบบการต นู ตามความสมคั รใจของนกั เรยี นเอง
ของนกั เรยี น โดยพิจารณาดานความสวยงาม ซงึ่ จะวาดกต่ี วั ก็ได และระบายสีใหส วยงาม แลว นาํ สง ครผู สู อน จากนนั้ ใหร วบรวมผลงานทงั้ หมด
และความคิดสรางสรรค (จากกจิ กรรมท่ี ๑ ดว ย) นาํ ไปจดั นทิ รรศการในหวั ขอ “การวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของ
ตัวละคร” แลวจดั แสดงในบริเวณพื้นทท่ี ่ีกําหนดไว
หลักฐานแสดงผลการเรียนรู
กจิ กรรมที่ ๓ จงตอบคาํ ถามตอ ไปนี้
1. ผลงานภาพวาดถา ยทอดบุคลกิ ลักษณะ ๓.๑ การวาดภาพตวั ละครมลี ักษณะในการวาดอยางไร
ของตวั ละครท้ังแบบเสมอื นจรงิ และแบบการตูน ๓.๒ การวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดีมีขัน้ ตอนในการปฏิบตั อิ ยา งไร จงอธบิ าย
๓.๓ การวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละครใหไ ดดี ผูวาดพงึ ปฏิบัตติ นอยางไร
2. การจัดนิทรรศการในหวั ขอ “ภาพวาดถา ยทอด
บคุ ลิกลกั ษณะของตัวละคร” กลาวไดว า ผลงานการประพนั ธไมวาจะเปน วรรณคดี วรรณกรรม หรือแมแตเ รอ่ื งทั่วๆ ไป ซงึ่ ตอ ง

มีตัวละครหลากหลายตัวเปนตัวเดินเร่ือง ผลงานท่ีผูประพันธถายทอดและบรรยายเปนตัวอักษรน้ัน
เราสามารถเก็บขอมูล ลักษณะเดน ลักษณะดอย ตลอดจนบริบทตางๆ ท่ีเน้ือเร่ืองไดกลาวถึงไว นํามา
ผสมผสานกบั จนิ ตนาการของเรา กส็ ามารถจะถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครทเี่ ปน ตวั อกั ษรออกมา
ใหเห็นเปนตัวละครที่เปนรูปธรรม โดยใชทักษะฝมือทางการวาดภาพ ซ่ึงสามารถถายทอดลักษณะ
ตัวละครออกมาไดไมวาจะเปนในรูปแบบเสมือนจริง หรือลักษณะเปนแบบการตูนก็ตาม อันเปนผลงาน
ทางดานทัศนศิลปที่นอกจากจะชวยทําใหเราไดมีโอกาสแสดงทักษะฝมือทางการวาดภาพแลว ยังเปน
กิจกรรมทีช่ วยทาํ ใหเราไดใชค วามคดิ และจนิ ตนาการในเชิงสรางสรรคอีกดว ย

๗๐

แนวตอบ กิจกรรมศิลปปฏบิ ตั ิ 4.2 กจิ กรรมท่ี 3
1. การวาดภาพตัวละครมีลักษณะในการวาด คือ ตอ งพยายามสงั เกตใหเ ห็นถงึ ลกั ษณะเดน ลกั ษณะดอย รวมทั้งเสื้อผา เครอ่ื งแตง กาย เคร่อื งประดับ อาชีพ

ตลอดจนอารมณแ ละบทบาททไ่ี ดรบั แลวนาํ มาผสมผสานกับจนิ ตนาการของตนเอง จากนนั้ จงึ ถายทอดออกมาเปนรูปแบบเสมอื นจรงิ หรือแบบการตูน
2. ข้ันตอนการวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดไี ทย มีดงั ตอไปน้ี

1) เลอื กวรรณคดีในเรือ่ งท่ตี นช่นื ชอบและควรอา นเนือ้ เรอ่ื งใหเ ขาใจ
2) เลือกเหตกุ ารณ หรอื สถานการณท ่ีตนเองรูสึกประทับใจ
3) ดูแบบอยางผลงานของศลิ ปน
4) ออกแบบตัวละคร ทงั้ รูปราง หนา ตา และเครือ่ งแตงกาย
5) รางภาพตามเหตุการณท เี่ ลือก
6) ลงมอื ระบายสีภาพตามจินตนาการ
7) ตรวจสอบความถกู ตอ งสมบูรณของผลงาน
3. การวาดภาพถา ยทอดบคุ ลิกลักษณะของตวั ละครใหดนี น้ั ผวู าดตอ งอาศัยการชางสงั เกต จบั ลกั ษณะเดน หรอื ลักษณะดอยของตัวละคร แลว นาํ มาถา ยทอดเปน ภาพ
ทั้งภาพแบบเสมือนจริงและแบบการต นู ท่ีแสดงลักษณะจาํ เพาะของตวั ละครนนั้ ๆ เม่อื ผูชมเหน็ ภาพวาดแลวจะสามารถรไู ดทันทวี า ภาพวาดน้ันสอ่ื ถึงตวั ละครใด

70 คมู่ อื ครู

กกรระตะตนุ้ Eุ้นnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สา� รวจค้นหา อธิบายความรู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Explore Explain
Engage Expand Evaluate

เปา หมายการเรยี นรู

บรรยายวิธีการใชงานทัศนศิลป
ในการโฆษณา เพอ่ื โนมนา วใจและนําเสนอ
ตวั อยางประกอบ

สมรรถนะของผเู รยี น

1. ความสามารถในการคดิ
2. ความสามารถในการใชทักษะชวี ิต

คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค

1. มวี ินยั
2. ใฝเ รียนรู
3. มงุ มั่นในการทาํ งาน

๕หนวยที่ กระตนุ้ ความสนใจ Engage

งานทัศนศิลปใ นการโฆษณา ครูใหนักเรยี นดภู าพโปสเตอรใ นหนังสือเรียน
ผลงานทัศนศิลปอยางหนึ่งที่สามารถพบเห็นได หนา 71 จากน้นั ครูถามนกั เรียนวา
ตวั ช้วี ัด
ศ ๑.๑ ม. ๒/๗ อยางแพรหลายก็คือ งานโฆษณาประชาสัมพันธในดาน • ภาพโปสเตอรด งั กลาวมคี วามโดดเดนและ
ตางๆ โดยเฉพาะงานท่ีถูกสรางสรรคออกมาในรูปของ มีความสะดุดตาในเรื่องใด
■ บรรยายวิธีการใชงานทศั นศิลปในการโฆษณา เพ่อื โนม นาวใจ (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น
และนําเสนอตัวอยา งประกอบ ไดอ ยา งอสิ ระ)

โปสเตอร ซึ่งมีความหลากหลายท้ังในแงของการสรางสรรค • ภาพโปสเตอรด ังกลาวมีวธิ กี ารนําเสนอ
แบบใดและมีการใชส ีทก่ี ลมกลืนหรือไม
สาระการเรียนรูแ กนกลาง รูปแบบ วสั ดทุ ใ่ี ช ตลอดจนเทคนคิ ในการผลิตผลงาน ถือเปน อยางไร
งานโฆษณาท่ีมีจุดมุงหมายเพ่ือใหผูพบเห็นกระทําในส่ิงท่ีผูผลิต (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอ ยางอสิ ระ)
■ งานทศั นศิลปใ นการโฆษณา โฆษณาคาดหวงั ไว การเรยี นรวู ธิ กี ารออกแบบโฆษณา นอกจากจะ

ทาํ ใหส ามารถบรรยายวธิ กี ารใชง านทศั นศลิ ปใ นการทาํ โฆษณาและ

ประชาสัมพันธเพ่ือโนมนาวใจไดแลว ยังสามารถนําความรูจากการ

ศึกษาไปสรางสรรคงานโฆษณาในรูปแบบโปสเตอรไดถูกตอง มีความ

งดงาม และมปี ระสิทธภิ าพในการใชงานอีกดวย

๗๑

เกรด็ แนะครู

การเรยี นการสอนในหนว ยการเรียนรูนี้ ครอู ธิบายใหน ักเรียนเขาใจเก่ียวกับ
งานออกแบบโฆษณา ซ่งึ จัดเปนงานออกแบบทางดา นพาณิชยศ ลิ ปท ีม่ ีเปาหมาย
เพ่อื โนมนาวใจ กระตนุ ความสนใจของผพู บเหน็ งานออกแบบโฆษณาท่นี กั เรยี น
พบเหน็ ไดในชวี ิตประจาํ วัน คือ โปสเตอรเพอื่ การโฆษณา ซึ่งในหนว ยการเรียนรูน ี้
จะกลาวถึงความรเู บือ้ งตน เก่ยี วกบั โฆษณาและทัศนศิลปก ับงานโฆษณา เพอื่ ให
นักเรียนสามารถนาํ ความรเู กีย่ วกบั งานทศั นศิลปในการโฆษณาไปใชเ ปน แนวทาง
ในการสรางสรรคงานโฆษณาใหถ กู ตอ งและมปี ระสิทธิภาพ

คมู่ อื ครู 71

กกรระตะตนุ้ Eุ้นnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� �ารรEวxวpจจloคคr้นeน้ หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครใู หน กั เรยี นดูภาพตวั อยางโปสเตอรบนสอ่ื ñ. ¤ÇÒÁÃŒÙàºÍ×é §µŒ¹à¡ÕèÂǡѺ¡ÒÃâ¦É³Ò
ชนิดตา งๆ ในหนังสอื เรียน หนา 72 จากนั้นครถู าม
นกั เรยี นวา ๑.๑ ความหมายของการโฆษณา
คําวา “โฆษณา” ในพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๔ มคี วามหมายวา “เผยแพร
• จากตัวอยา งโปสเตอรด ังกลา ว นักเรยี นเหน็ หนงั สือออกไปยงั สาธารณชน ปาวรอง ปา วประกาศ เชน โฆษณาสินคา เปนตน ” ในความหมายนส้ี ามารถอธิบาย
ส่งิ ใดบาง ไดว า งานดา นการโฆษณาเปน เร่ืองเกย่ี วกบั การชี้แจง ประชาสมั พนั ธผ ลิตภัณฑ ธุรกิจการคา การประกาศเชญิ ชวน
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็ หรือการรณรงคเ พอื่ จุดประสงคป ระการใดประการหน่งึ เปนลกั ษณ1ะของการสื่อสารขอ มูลไปยงั กลุมเปา หมาย
ไดอ ยางอสิ ระ) การออกแบบโฆษณา จดั เปนงานออกแบบพาณชิ ยศลิ ป ซึ่งหมายถงึ การออกแบบทีเ่ กีย่ วกบั ธรุ กิจการคา
การโฆษณาประชาสมั พนั ธเ พอื่ ใหผ ูบ ริโภครูจัก เชน การโฆษณาทางส่งิ พมิ พ การจดั ตูโชวส ินคา การจัดเวที การจัด
• นกั เรียนคิดวา จุดเดนของโปสเตอรบ นสือ่ ชนดิ สถานทแ่ี สดง เปน ตน ถอื เปน งานศลิ ปะทจี่ ดั ทาํ ขนึ้ โดยมงุ ประโยชนท างการคา เปน สาํ คญั ลกั ษณะของงานทอ่ี อกแบบ
ตางๆ เหมือน หรือแตกตา งกันอยา งไร เปนงานซงึ่ มีจดุ เดนเนนท่ีความแปลกตาในดานของรูปแบบ สีสัน ลวดลาย ซงึ่ สามารถโนมนาว หรอื ดงึ ดูดผพู บเห็น
(แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิด ใหเกิดความสนใจได เชน ภาพโปสเตอร ปกหนังสอื กลองบรรจแุ ผน ซีดี (CD) ดวี ีดี (DVD) เพลง หรอื ภาพยนตร
เห็นไดอยางอสิ ระ ครูอธิบายเพิ่มเตมิ วา ลายผา ภาพประกอบเรือ่ ง กลองบรรจภุ ัณฑ เปน ตน 2
งานออกแบบโปสเตอรโฆษณา จุดเดน จะอยูที่ หรืออาจกลาวไดวาการออกแบบโฆษณา เปนการออกแบบเพื่อการสื่อสารใหขอมูลและคุณภาพของ
รูปแบบ สสี นั ลวดลาย แตงานออกแบบ ผลติ ภัณฑ การบรกิ าร และแนวคดิ จากบุคคล หรอื องคกรหนง่ึ ไปสูกลุมเปาหมาย เพอื่ หวังผลทางธรุ กิจ หรือเพ่ือการ
โปสเตอรโ ฆษณาจะมีลกั ษณะแตกตางกนั ไป เผยแพรขอ มลู และเสนอแนวคดิ บางประการ อยา งไรกต็ าม การออกแบบโฆษณาเพ่ือใชเ ปนเครอื่ งมือในการสอื่ สาร
ตามสอื่ นั้นๆ เชน โปสเตอรโ ฆษณาสินคา นอกจากจะมกี ารนาํ เสนอเนอื้ หาทตี่ อ งการสอื่ แลว ยงั ตอ งการคณุ ภาพดา นความงามทางศลิ ปะเขา ไปเปน สว นประกอบ
ก็ตอ งออกแบบใหสะดดุ ตา ดึงดดู ใจลูกคา ที่สาํ คัญอีกดว ย
โปสเตอรร ณรงค หรือตอตานก็ตอ งใชภ าพ ๑.๒ รปู แบบของการโฆษณา
หรือภาษาทีท่ ําใหเกิดแรงจูงใจใหอ ยากกระทาํ งานออกแบบโฆษณามีหลักสําคัญอยูท่ีตองการสื่อความเขาใจ
เปนตน ) ใหตรงกันระหวางผูออกแบบและผูพบเห็น งานโฆษณาไมวาจะเปนการ

สา� รวจคน้ หา Explore โฆษณาสนิ คา หรอื โฆษณาประชาสมั พนั ธเ พอื่ เชญิ ชวน
ตา งๆ ในปจจุบนั มอี ยูหลากหลาย
รูปแบบ อาจใชการโฆษณาผาน
ใหนักเรยี นศึกษา คน ควาความรูเ บอ้ื งตน ทางวิทยุ โทรทัศน อินเทอรเน็ต
เก่ียวกบั การโฆษณา ในประเด็นความหมายของ หนงั สอื พมิ พ ใบปลวิ แผน ปา ย ฯลฯ
การโฆษณา รูปแบบการโฆษณา และจดุ มงุ หมาย แตงานโฆษณาอีกรูปแบบหนึ่งที่ได
ของการโฆษณา จากแหลงการเรียนรูต างๆ เชน รับความสนใจและกําลังเปนท่ีนิยม
หนังสอื เรยี น หอ งสมุด อินเทอรเ น็ต เปนตน กันอยางมากในทุกวงการ ก็คือ การ
ใชโปสเตอรในการโฆษณาสินคาและ
อธบิ ายความรู้ ประชาสมั พนั ธ ซง่ึ ลกั ษณะของโปสเตอร
Explain มีทั้งท่ีเปนส่ือสิ่งพิมพและเปนแผนปาย

ครูตง้ั ประเดน็ ถามนักเรียนวา ขนาดตา งๆ ตัวอยางการออกแบบโปสเตอรบนส่ือชนิดตางๆ ท่ีสามารถพบเห็น
• ในชีวติ ประจําวนั นกั เรียนสามารถพบเห็น ไดในชวี ิตประจาํ วนั

งานโฆษณาจากสิง่ ใด ๗๒
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็
ไดอ ยางอสิ ระ)

นักเรียนควรรู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE

1 พาณิชยÑศลิ ป งานออกแบบทเี่ นนเกี่ยวกบั การคา ขาย การตลาด การจัดทาํ โปสเตอรประชาสมั พนั ธโ ครงการเรียนฟรี 15 ปของรฐั บาล
กอนการออกแบบผลงานจะตองศกึ ษาความตองการของลกู คา และตัวสนิ คา มีจุดมุงหมายสอดคลอ งกับขอ ใด
ใหช ัดเจน เพื่อจะไดอ อกแบบไดต รงตามวัตถุประสงค
2 การออกแบบโฆษณา การโฆษณาในชวงแรกจะเนน ขอ ความเปนหลกั โดยใช 1. เพอื่ ความเขา ใจรวมกนั ทางสังคม
วิธกี ารเขียนเชงิ โนม นาวใจ ซงึ่ ยงั ไมม กี ารใชภาพประกอบ จนภายหลงั การออกแบบ 2. เพื่อความเขา ใจรวมกันเกย่ี วกับนักเรียน
โฆษณาไดพฒั นาการมาสูการใชภ าพสือ่ ความหมายเปนหลักและมขี อความ 3. เพอื่ ระดมทรพั ยากรทางการศึกษา
หรอื ตัวอักษรเปน สว นเสรมิ 4. เพื่อรณรงคใหเหน็ คณุ คา ของการศกึ ษา

มุม IT วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะโปสเตอรป ระชาสัมพันธโครงการ

นักเรียนสามารถศึกษาเพิ่มเติมเก่ยี วกบั โปสเตอรก ับการโฆษณา ไดจาก เรียนฟรี 15 ป ของรฐั บาล เปน การโฆษณาเพ่ือความเขา ใจรว มกนั ทางสังคม
http://www.pioneer.chula.ac.th/~schutcha/graphic/Gtext023.htm เปนลักษณะการโฆษณาทไ่ี มไดหวังผลทางการคา หรือทางธรุ กจิ แตเปนการ
ชีแ้ จงทําความเขา ใจเกยี่ วกบั แผนงาน หรือนโยบาย ซงึ่ สวนใหญจ ะเปนของ
หนวยงานราชการ เพอื่ ใหสาธารณชนไดเขาใจแนวทางการปฏิบตั ิงาน จะได
ใหความรวมมือ หรือปฏบิ ัติไดถ ูกตอง

72 คู่มอื ครู

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

เกรด็ ศิลป 1 1. ใหน กั เรยี นรว มกนั อภปิ รายเกย่ี วกบั การโฆษณา
ในประเดน็ ความหมายของการโฆษณา รปู แบบ
ประเภทของโปสเตอร การโฆษณา และจุดมุงหมายของการโฆษณา
โปสเตอร (Poster) มีลกั ษณะเปน กระดาษ พรอมท้งั ใหน กั เรยี นสรุปสาระสําคัญลง
สมุดบนั ทกึ จากนั้นครถู ามนกั เรียนวา
แผนเดยี ว มีขนาดใหญและพมิ พดา นเดยี ว อาจ • การโฆษณามสี ว นสาํ คญั ตอ การสราง
เปน ทั้งภาพพิมพ หรือภาพเขียน มหี ลากหลาย ความสนใจและมีผลกับการตัดสินใจ
ขนาดแตกตา งกนั ไป แตโดยท่วั ไปจะมีขนาด เลอื กซอื้ สินคาอยา งไร
๒๔ × ๓๕ น้ิว ประวัติความเปนมาของ (แนวตอบ จุดมงุ หมายของการโฆษณา
การสรางโปสเตอรเร่ิมข้ึนในประเทศฝร่ังเศส เปนวธิ ีการสื่อสารที่มงุ หวังใหเ กดิ ผลตาม
เมื่อประมาณปลายครสิ ตศตวรรษที่ ๑๙ โดย ความตองการของผูโฆษณา ซึง่ รูปแบบของ
จิตรกรชาวฝรั่งเศส ศิลปนคนสําคัญที่เริ่ม การโฆษณามีหลากหลาย แตละรปู แบบก็จะ
สรา งสรรคโปสเตอร คอื จูลส เชเรต (Jules มเี ปา หมายและหลักการที่แตกตา งกนั เชน
Che`ret) เขาถือวาเปนบิดาแหงการโฆษณา โฆษณาเชญิ ชวนเพอื่ ผลทางธรุ กจิ จะเนน เปน
ดว ยปา ย และในเวลาตอ มาผลงานของเขาไดแ พรห ลายไปทวั่ ทวปี ยโุ รป จดุ ประสงค พเิ ศษในเรื่องการสรางความนาสนใจและ
ของการออกแบบโปสเตอรก็เพื่อเปนเครื่องมือในการโฆษณา ประชาสัมพันธ โนมนาวใจลูกคา ใหต ัดสนิ ใจเลือกซอื้ สินคา
ไมว า จะเปน การโฆษณางานดนตรี หรือภาพยนตร งานศลิ ปะ งานทางการศกึ ษา หรือเลอื กใชบ ริการของผโู ฆษณา เปนตน )
เปนตน โปสเตอรม มี ากมายหลายประเภท เชน โปสเตอรภาพยนตร โปสเตอร
โฆษณาสินคา โปสเตอรการแสดง โปสเตอรโฆษณาชวนเชื่อทางการเมือง 2. ครูใหนักเรยี นรวมกันหาภาพโปสเตอรโฆษณา
โปสเตอรการศึกษา โปสเตอรการจัดงานตา งๆ เปนตน บนสื่อตา งๆ มาหลายๆ ชนิ้ แลว นํามา
อภปิ รายรว มกนั วา ภาพโปสเตอรโ ฆษณา
๑.๓ จุดมงุ หมายของการโฆษณา แตละชิ้นจดั ทาํ ขึ้นเพ่อื จดุ มุงหมายใด พรอมทงั้
การโฆษณาเปนวิธีการสื่อสารท่ีมุงหวังใหเกิดผลตามที่ตองการของผูโฆษณา ซึ่งรูปแบบของการโฆษณา สรปุ ผลการอภิปรายลงสมดุ บันทึก
มีหลากหลาย โดยแตละรูปแบบก็จะมเี ปาหมายและหลักการทแี่ ตกตางกันออกไป ดังน้ี
๑) การโฆษณาเพื่อความเขาใจรวมกันในสังคม เปนลักษณะการโฆษณาที่ไมไดหวังผลทางการคา
หรอื ธรุ กิจ แตเปนการชแ้ี จงทําความเขา ใจกับแผนงาน หรือนโยบาย ซง่ึ สวนใหญจะเปนของหนว ยงานทางราชการ
เชน โครงการเรียนฟรี ๑๕ ปอยางมคี ณุ ภาพของรัฐบาล การโฆษณาประชาสัมพันธงาน หรอื กิจกรรมของหนวยงาน
ราชการ โฆษณางานสปั ดาหห นงั สอื แหง ชาติ โฆษณาโครงการลดอบุ ตั ิเหตใุ นชวงเทศกาลสงกรานต เปน ตน
๒) การโฆษณาเพอ่ื รณรงค หรอื ตอ ตา น เปน ลกั ษณะการโฆษณา
ท่ีตองมีการออกแบบภาพ หรือขอความที่โนมนาวใจผูชมใหเห็นดีเห็นงามดวย
โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ พอื่ รณรงคใหร ว มมอื หรอื ตอ ตา นสงิ่ ใดสง่ิ หนงึ่ ซง่ึ ตอ งใชภ าพ
และภาษาทเี่ กดิ แรงจงู ใจใหอ ยากกระทาํ เชน การโฆษณารณรงคต อ ตา นยาเสพตดิ
การงดสบู บหุ ร่ี ประหยดั นา้ํ ประหยดั ไฟ รณรงคป อ งกนั ไขห วดั ใหญส ายพนั ธุใหม
การปลูกตนไมเพือ่ เพมิ่ พ้นื ทส่ี เี ขียว รณรงคลดภาวะโลกรอน เปน ตน
๓) การโฆษณาเชิญชวนเพื่อผลทางธุรกิจ เปนการโฆษณาเพอื่
การคา การออกแบบในสว นของภาพและคํา หรือภาษาที่ใช จะเนนเปน พิเศษ
ในเร่ืองการโนมนาวจิตใจใหผูพบเห็นเกิดความสนใจตองการจะซ้ือสินคาน้ัน
มาบริโภค หรอื ไปใชบริการ โฆษณาลักษณะนี้ท่เี หน็ ไดทว่ั ไป กค็ อื โฆษณาการ
แสดงดนตรี หรอื คอนเสริ ต งานแสดงมอเตอรโชว โฆษณาสนิ คา หรอื ผลติ ภณั ฑ
ตา งๆ โฆษณาการทองเทยี่ ว สายการบนิ รสี อรต เปน ตน โฆษณาผลติ ภณั ฑน าํ้ ดมื่ ทอี่ อกแบบ
ไดส ะดดุ ตาผูพ บเห็น

๗๓

กจิ กรรมสรา งเสรมิ นกั เรียนควรรู

ใหนักเรยี นเขียนบรรยายในหัวขอ “ศลิ ปะกบั งานออกแบบโฆษณา 1 โปสเตอร ประโยชนของโปสเตอร มีดงั ตอ ไปน้ี
มีความสัมพันธก ันอยางไร” ลงกระดาษรายงาน สง ครผู สู อน 1. ใชเปนเครื่องมอื ในการโฆษณาประชาสัมพนั ธ ไมว า จะเปน โฆษณาสนิ คา
บรกิ าร หรืองานตางๆ เชน งานดนตรี งานภาพยนตร เปนตน
กิจกรรมทาทาย 2. ใชใ นการศกึ ษา นําเสนอสาระใดสาระหนง่ึ
3. ใชเ ปน สอื่ การสอนอธบิ ายเรอ่ื งราวตางๆ
4. ใชน าํ เสนอผลงานทางวิชาการ

ใหนักเรียนหาภาพผลงานโฆษณาทน่ี ักเรยี นรูสึกประทับใจมา มมุ IT
1 ผลงาน จะเปนโฆษณาใดก็ได แลว เขยี นบรรยายในหัวขอ
“สิ่งทป่ี ระทับใจในผลงานโฆษณา” โดยทําลงกระดาษรายงาน สง ครผู ูส อน นกั เรยี นสามารถศกึ ษาเพ่มิ เติมเกย่ี วกับการออกแบบโฆษณา ไดจาก
http://www.designparty.com

ค่มู อื ครู 73

กกรระตะตนุ้ Eุ้นnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� า� รรEวxวpจจloคคr้นeน้ หหาา อธิบายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Explain Expand Evaluate
Engage Explore

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครูนําตวั อยางภาพโปสเตอรโฆษณา จดุ มงุ หมายของการโฆษณาในแตล ะประเภทดงั ทก่ี ลา วมาขา งตน แมเ ปา หมายจะตา งกนั แตว ธิ กี ารสอ่ื สาร
ประชาสัมพนั ธสนิ คา และบริการหลากหลายประเภท ลว นเปน หลกั การเดยี วกนั คอื ตอ งสามารถโนมนา วใจกลุมเปา หมาย หรือผูบ ริโภคได ดังนัน้ การออกแบบโฆษณา
มาใหน ักเรยี นดู จากนัน้ ครูถามนกั เรยี นวา นอกจากความงามของภาพแลว การรงั สรรคถ อยคาํ ขอ ความ หรอื ประโยค กต็ องมีศิลปะและตองกระทบใจ ทําให
ผูพบเหน็ เกิดความรูสกึ คลอ ยตามได
• นักเรียนชน่ื ชอบโปสเตอรใ ดมากทสี่ ดุ
เพราะเหตใุ ด กจิ กรรม ศลิ ปปฏบิ ตั ิ ๕.๑
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอยางอิสระ) กจิ กรรมท่ี ๑ ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๕ คน จดั ทาํ โฆษณาประชาสมั พนั ธก ารจดั งานตา งๆ เชน โฆษณา
รณรงคตอ ตานยาเสพติด โฆษณารณรงคก ารทอ งเทย่ี วไทย เปนตน กลมุ ละ ๑ เรอ่ื ง โดยอาจ
• การโฆษณาประชาสมั พนั ธส ินคาและบริการ ออกแบบใหมรี ปู แบบท่ีหลากหลาย เชน โปสเตอร ใบปลิว เปนตน
สามารถดงึ ดูดใจนักเรียนไดมากนอยเพียงใด
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น กจิ กรรมที่ ๒ ใหนกั เรียนตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี
ไดอ ยางอสิ ระ) ๑. การออกแบบโฆษณามขี นึ้ เพอ่ื จุดมงุ หมายใด
๒. การโฆษณารปู แบบใดท่ีนกั เรยี นรจู กั คุนเคยมากทสี่ ุด
สา� รวจคน้ หา Explore ๓. นักเรียนคิดวา การโฆษณาทางโทรทัศน หนังสือพิมพ อินเทอรเน็ต มีอิทธิพลตอผูชม
ในการดาํ เนินชีวิตประจําวันหรือไม เพราะเหตใุ ด
ครูขออาสาสมัครนักเรยี น 15 คน แบงออกเปน
5 กลมุ ใหศ ึกษา คน ควาเกี่ยวกบั ทศั นศิลปก บั ò. ·ÑȹÈÔÅ»¡Š ºÑ §Ò¹â¦É³Ò
งานโฆษณา จากแหลง การเรยี นรตู างๆ เชน
หนงั สอื เรียน หอ งสมดุ อินเทอรเ นต็ เปน ตน งานทางดานศิลปะนับวามีบทบาทตอสังคมและเศรษฐกิจในการเพ่ิมมูลคา สรางรายได หรือสรางความ
ตามหัวขอทค่ี รกู ําหนดให ดังตอ ไปน้ี สําเร็จใหกับสินคา ผลิตภัณฑ หรือการบริการ งานศิลปะโฆษณาถือวาเปนสื่อกลางที่ชวยในการสรางความเขาใจ
ระหวา งผสู รา งและผใู ช งานศลิ ปะโฆษณาทถ่ี กู สรา งขนึ้ ไมว า จะเปน รปู แบบการโฆษณาดว ยวธิ กี ารใดๆ กต็ าม สามารถ
กลุม ท่ี 1 ความหมายและลักษณะ
ของโปสเตอรเ พ่ือการโฆษณา จะชกั นาํ ใหเกดิ การเปลย่ี นแปลงในดา นตา งๆ ได
งานโฆษณา เปน ผลงานศลิ ปะทอ่ี าศยั ความรทู าง
กลุม ที่ 2 ประเภทของโปสเตอรเ พอื่ การโฆษณา
กลมุ ท่ี 3 หลกั การออกแบบโปสเตอร ดา นทัศนศิลป เชน การวาดภาพ การถายภาพ การสรา ง
ภาพกราฟก เปน ตน นํามาสรางสรรคใหเ กิดเปน ผลงาน
เพอื่ การโฆษณา รูปแบบใหมท่ีมีจุดมุงหมายดานการแนะนําส่ิงของ
กลุมท่ี 4 ภาพการต นู กบั การออกแบบ เคร่ืองใช เคร่ืองบริโภค หรือเปนการชี้นําเพ่ือประโยชน
ทางดา นเศรษฐกจิ สังคม การเมอื ง การศึกษา และอนื่ ๆ
โปสเตอรเพ่ือการโฆษณา
กลุมท่ี 5 ขัน้ ตอนการออกแบบโปสเตอร งานโฆษณาทอี่ าศยั วธิ กี ารดา นทศั นศลิ ป หมายถงึ
การนาํ แนวทางของการเขียนภาพแบบตา งๆ มาประยุกต
เพือ่ การโฆษณา ใชเพ่ือประโยชนในการโฆษณาผลงาน ผลิตภัณฑ
ซึ่งสามารถจําแนกเปนรูปแบบตางๆ ไดหลายรูปแบบ
โปสเตอรโฆษณาเชิญชวนเท่ียวงานเทศกาลดนตรีนานาชาติท่ีเมือง เชน โปสเตอร การด ปกหนงั สอื สงิ่ พมิ พ ภาพประกอบ
พทั ยา จงั หวดั ชลบรุ ี ทอ่ี อกแบบใหด งู า ย สบายๆ ตามลกั ษณะของงาน เรือ่ งราวตา งๆ เปน ตน

๗๔

แนวตอบ กิจกรรมศิลปปฏบิ ตั ิ 5.1 กจิ กรรมท่ี 2
1. การออกแบบโฆษณามีจดุ มงุ หมายท่ีสาํ คัญ คือ

1) การโฆษณาเพอื่ ความเขาใจรว มกนั ในสงั คม หรือแจง ขาวสารขอมูลใหบ คุ คลทัว่ ไปไดร ับทราบ มไิ ดห วังผลทางธุรกิจการคา เชน โฆษณาเชญิ ชวนใหป ลูกตนไมเพื่อลด
ปญหาภาวะโลกรอน เปนตน

2) การโฆษณาเพ่ือรณรงค หรอื ตอตา น เปนการใชภาพประกอบขอ ความโฆษณาโนม นา วใจผูช มใหเหน็ คลอ ยตาม เชน การรณรงคป ระหยดั นํา้ ประหยัดไฟ เปน ตน
3) การโฆษณาเชญิ ชวนเพอ่ื ผลทางธรุ กจิ เปนการโฆษณาสินคาและบริการ โดยใชภาพและภาษาจูงใจใหผูพ บเหน็ สนใจทีจ่ ะซือ้ สนิ คา และใชบ ริการ เชน

การโฆษณางานดนตรี หรืองานแสดงสนิ คา และบรกิ ารตางๆ การโฆษณาประชาสัมพันธสายการบิน เปนตน
2. รูปแบบของการโฆษณาท่พี บเห็นไดมากที่สุด ไดแ ก การโฆษณาผา นทางสอ่ื วิทยุ โทรทศั น สือ่ อนิ เทอรเนต็ โปสเตอร ใบปลวิ และหนังสอื พิมพ
3. นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็นไดอ ยางอสิ ระ โดยขึ้นอยกู บั ดุลยพินิจของครูผสู อน

74 คู่มือครู

กระตนุ้ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

สําหรับการจัดการเรียนการสอนในระดับชั้นนี้ จะเนนใหผูเรียนไดศึกษาและเขาใจเรื่องงานทัศนศิลป ใหนักเรียนกลมุ ท่ี 1 สง ตัวแทนออกมาอธบิ าย
ในการโฆษณาเฉพาะทเี่ ปน รปู แบบโปสเตอร เพราะเปน สงิ่ ที่ไมต อ งลงทนุ สงู มกี ารใชอ ยา งแพรห ลายในแทบทกุ วงการ ความรเู กีย่ วกบั ความหมายและลักษณะของ
สามารถสรา งสรรคผ ลงานไดอ ยางเตม็ ท่ี และสามารถนํามาใชป ระโยชนไดง า ยในชวี ิตประจาํ วนั โปสเตอรเ พือ่ การโฆษณาตามทไี่ ดศ กึ ษามา
๒.๑ ความหมายและลกั ษณะของโปสเตอรเพอ่ื การโฆษณา หนา ช้นั เรยี น ครคู อยเสรมิ เพ่ิมเตมิ ขอ มูล
โปสเตอร หมายถึง ภาพศิลปะที่สามารถ จากนน้ั ครถู ามนักเรียนวา
ส่ือสารบอกถึงรายละเอียดใหผูพบเห็นเขาใจความหมาย
ไดอ ยา งรวดเรว็ ในระยะเวลาอนั สนั้ เปรยี บเทยี บไดก บั ภาพ • ผลงานทัศนศิลปมีความสัมพนั ธ
โฆษณาชนิดหน่ึง ที่มีอิทธิพลตอผูพบเห็นเชนเดียวกับ กบั การโฆษณาอยางไร
แผน ปา ยโฆษณา ซงึ่ ในยคุ ปจ จบุ นั การจดั ทาํ โปสเตอรจ ะใช (แนวตอบ งานโฆษณาทกุ ประเภทเปนผลงาน
วสั ดอุ ยา งหลากหลาย นอกจากจะใชเ ปน แผน กระดาษแลว ศิลปะท่ตี องอาศัยความรูทางดานทศั นศิลป
กท็ ําเปน แผน ปายท่มี ขี นาดใหญ และใชเทคนิคท่เี รียกวา เชน การวาดภาพ การถา ยภาพ การสราง
องิ คเ จ็ต (Inkjet) บนพนื้ ผวิ ผาบา ง ไมบ า ง พลาสติกบาง ภาพกราฟก เปน ตน นาํ มาสรา งสรรคใ ห
ฯลฯ ซึ่งมีการแขงขันกันท้ังทางดานการออกแบบ และ เกดิ เปนผลงานรูปแบบใหม งานโฆษณา
เทคนคิ วธิ ีเพ่ือจงู ใจผคู น ที่นาํ แนวทางของการเขยี นภาพแบบตางๆ
โปสเตอรท่ีพบเห็นกันโดยท่ัวไปมีมากมาย มาประยกุ ตใ ช เพอ่ื ประโยชนในการโฆษณา
หลายชนดิ ไมวา จะเปน โปสเตอรโฆษณาสินคา โปสเตอร แผนปายโฆษณาขนาดใหญจะมีการออกแบบใหโดดเดน เห็นชัดได ผลงาน ผลิตภัณฑ สามารถจําแนกเปน
รณรงคตอตาน หรือเชิญชวน โปสเตอรประชาสัมพันธ ตงั้ แตระยะไกล รูปแบบตางๆ ไดห ลายรูปแบบ เชน
โปสเตอร นามบัตร สอื่ สิ่งพมิ พตา งๆ
โปสเตอรหาเสยี งของผูสมัครรบั เลือกตงั้ เปนตน โดยมีการนาํ โปสเตอรไปแปะติด หรอื ไปตดิ ตง้ั ไวต ามสถานทีต่ า งๆ เปน ตน)
เชน ตามปายโฆษณา รมิ ถนน ปายรถประจาํ ทาง ผนงั อาคาร โดยเฉพาะบรเิ วณสถานท่ที ม่ี ผี ูคนพลกุ พลาน หรือ
ในยา นชุมชน ศูนยการคา เปน ตน เราจะเห็นโปสเตอรจาํ นวนมากมายและหลากหลาย
๒.๒ ประเภทของโปสเตอรเพอ่ื การโฆษณา
การจัดแบงประเภทของโปสเตอรเพ่ือการ
โฆษณา สามารถจัดแบงไดหลายประเภท ขึน้ อยูกับวาจะ
ใชอ ะไรเปน เกณฑในการแบง ซึ่งในทน่ี ้ีจะใชลักษณะการ
ออกแบบเปนเกณฑ ซึ่งสามารถจัดแบงโปสเตอรไดเปน
๓ รปู แบบ คือ โปสเตอรท ่มี เี ฉพาะรูปภาพ โปสเตอรท มี่ ี
เฉพาะตัวอกั ษร และโปสเตอรท ี่มีรปู ภาพและตัวอักษร
ในแตละรูปแบบของโปสเตอรโฆษณาขางตน
แมจะมีหลักการในการออกแบบที่แตกตางกัน แตก็ลวน
มจี ดุ มงุ หมายเดียวกัน คือ เผยแพรขอ มลู และมลี กั ษณะ
พิเศษดานการโนมนาวใจตอผูพบเห็น

การออกแบบโปสเตอรที่ดีตองทําใหผูชมสามารถเขาใจสารท่ีส่ือออก
มาไดอยา งรวดเร็ว

๗๕

แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tิด เกรด็ แนะครู

โปสเตอรประเภทใดทมี่ ลี ักษณะพิเศษดา นการโนม นา วใจผูพบเหน็ มากทีส่ ุด ครูอธบิ ายเพ่ิมเติมเก่ียวกับลักษณะของโปสเตอรทอี่ อกแบบไดดี ควรมีลกั ษณะ
1. โปสเตอรโ ฆษณางานแสดงสนิ คาตกแตงบานและสวน ดังตอ ไปนี้
2. โปสเตอรรณรงคล ดอุบตั เิ หตชุ ว งเทศกาลสงกรานต
3. โปสเตอรร ณรงคใหรว มกนั ประหยดั น้าํ ประหยดั ไฟ 1. รปู แบบตอ งสอดคลอ งกับเน้ือหาและกลมุ เปา หมายที่วางไว
4. โปสเตอรเ ชิญชวนใหออกไปใชสทิ ธิเลอื กตั้ง 2. มลี ักษณะเดน ชดั มองเหน็ สะดดุ ตา
3. ขอ ความตอ งส้นั กระชับไดใ จความ
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะโปสเตอรโ ฆษณางานแสดงสินคา 4. รูปภาพเราความสนใจ ชวนตดิ ตาม
5. สือ่ ความหมายไดต ามวัตถปุ ระสงค
ตกแตงบา นและสวน จดั เปน การโฆษณาเชญิ ชวนเพอ่ื ผลทางธรุ กิจ 6. แสดงออกถึงความคดิ สรางสรรค
เปน การโฆษณาเพอ่ื การคา ดงั นัน้ การออกแบบในสว นของภาพและภาษา 7. มขี นาดใหญพอทีจ่ ะมองเห็นไดใ นระยะไกล
ทใ่ี ชจ ะเนน การโนม นา วใจผพู บเหน็ เปน พเิ ศษ เพอื่ ใหผ พู บเหน็ เกดิ ความสนใจ 8. มขี อ มลู เพยี งเรือ่ งเดียวและตรงประเด็น
ตองการซือ้ สินคา หรือบริการนน้ั ๆ

คู่มือครู 75

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

1. ใหน กั เรียนกลมุ ที่ 2 สงตัวแทนออกมาอธิบาย ๑) โปสเตอรท่ีมีเฉพาะรูปภาพ เปน
ความรเู กี่ยวกับประเภทของโปสเตอร โปสเตอรโฆษณาที่ใชว ธิ กี ารทางทศั นศลิ ป โดยใชภ าพวาด
เพอื่ การโฆษณาตามท่ไี ดศ กึ ษามาหนาช้ันเรียน ภาพถา ย และภาพกราฟก ตามทอ่ี อกแบบ โดยไมม ตี วั อกั ษร
ครูคอยเสริมเพิ่มเตมิ ขอ มลู ปรากฏอยู หรือถามีก็จะนอยมาก ภาพประกอบจึงตอง
มีบทบาทสําคัญ โดยภาพจะตองถูกออกแบบใหสื่อสาร
2. ครูใหน ักเรียนดูภาพโปสเตอรส ง เสรมิ สันตภิ าพ ขอมูลไดอยางชัดเจน สื่อสารไดตรง ดูแลวสามารถ
ขององคก ารยเู นสโก (UNESCO) จากหนงั สอื เรยี น เขา ใจไดท ันที โดยไมต อ งการคาํ อธบิ ายใดๆ หลักในการ
หนา 76 จากนัน้ ครถู ามนกั เรยี นวา สรางสรรคโปสเตอรท่ีมีเฉพาะรปู ภาพ มีดังนี้
• การออกแบบโปสเตอรส ื่อใหเ หน็ ถงึ การสง เสริม ๑. ออกแบบรปู ภาพใหม จี ดุ สนใจอยเู พยี ง
สนั ตภิ าพอยางไร โปสเตอรสงเสริมสันตภิ าพขององคก ารยเู นสโก (UNESCO) ใชภ าพ จุดเดียว มขี นาดใหญเ หมาะสมกบั ขนาดโปสเตอร มีการ
(แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น ส่ือความหมายโดยไมใชตวั อักษร จดั องคประกอบศิลปท ีล่ งตัว ดงู ายสบายตา
ไดอ ยางอสิ ระ ครูอธิบายเพ่ิมเตมิ วา โปสเตอร
เพอ่ื สงเสริมสนั ตภิ าพน้ี ตองการสอ่ื ความหมาย ๒. ภาพตอ งสอื่ ความหมายทเี่ ขา ใจไดช ดั เจน ประเดน็ ทตี่ อ งการสอื่ ควรมปี ระเดน็ เดยี วและไมซ บั ซอ น
ถงึ ความรวมมอื ของชาวโลก โดยใชร ูปริบบิน้ ๓. มสี สี นั สะดดุ ตา โดยใชห ลกั จติ วทิ ยาของสแี ละทฤษฎสี ี ในการสรา งและดงึ ดดู ความสนใจแกผ พู บเหน็
สีธงชาตเิ ช่ือมโยงกันเปนรปู หัวใจจะชว ยปลด เชน ใชวรรณะสีอุนเปนหลัก ถาตองการส่ือในประเด็นของการรณรงคเพื่อตอตานอบายมุข หรือสื่อใหเห็นถึงสิ่งที่
โซตรวนที่พันธนาการใหขาดออกจากกนั ได เปน อนั ตรายนา สะพรึงกลัว แตถ าตอ งการส่อื ในประเด็นเพื่อเชิญชวนใหรว มปฏิบตั กิ จิ กรรมสรางสรรคตา งๆ กค็ วรใช
เสมือนหนึง่ เปน การรวมมือกันสรางสันตภิ าพ) วรรณะสเี ยน็ เปนตน
๒) โปสเตอรท ่ีมเี ฉพาะตัวอักษร เปนโปสเตอรโฆษณาทม่ี งุ สอื่ สารขอ มูลโดยใชคาํ หรอื ขอความท่ีเปน
ตวั อกั ษร การออกแบบโปสเตอรล กั ษณะนน้ี น้ั ตวั อกั ษรจะมี
บทบาทสาํ คญั เปน อยา งมาก ซง่ึ โปสเตอรท จ่ี ะโดนใจจะตอ ง
มขี อ ความ คาํ คมทอ่ี า นแลว สะดดุ ใจ หรอื มกี ารออกแบบ
ตัวอักษรที่แปลกใหมในการถายทอดขอมูล ซึ่งหลักใน
การสรา งสรรคโปสเตอรท ี่มีเฉพาะตัวอกั ษร มดี งั นี้
๑. ออกแบบตวั อกั ษรใหม คี วามสะดดุ ตา
และใหความรูสึกที่สอดคลองกับเนื้อหา หรือขอมูลที่
ตอ งการส่อื สาร
๒. ใชตัวอักษรที่อานไดชัดเจน เห็นได
แตไ กล ขอความถกู ตอง มีความหมาย ใชถอ ยคาํ กระชับ
โดดเดน นาสนใจ เปนคาํ คม กระตนุ ความคดิ
๓. มีสีสันสะดุดตา มีหลักการเลือกใชสี
ที่โดดเดน มีความเขมของสี โดยตองคํานึงเสมอวา
ตวั อกั ษรเปน เสมอื นภาพ ตอ งออกแบบใหม คี วามเดน ชดั
โดยใชองคป ระกอบของทัศนธาตใุ นเรอื่ งรูปราง (Shape)
โปสเตอรท่ีมีเฉพาะตัวอักษร จะตองจัดวางตัวอักษรใหสามารถ รูปทรง (Form) และพื้นผิว (Texture) เปนหลักในการ
ทําความเขา ใจไดงาย พิจารณาการออกแบบ

๗๖

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครูเนนย้ํากับนักเรียนวา โปสเตอรเ ปน ชอ งทางการส่อื สารประเภทสงิ่ พิมพ
ท่มี ีลักษณะเฉพาะแตกตา งไปจากสอ่ื ส่งิ พิมพชนิดอน่ื ๆ เพราะโปสเตอรจ ะติดอยูก บั หลักการสําคญั ที่ใชในการสรา งสรรคโ ปสเตอรคือหลักการใด
บริเวณท่ตี ิดต้งั รอคอยใหผชู มเปน ฝา ยเดนิ ทางไปถงึ จดุ ท่ีโปสเตอรต้ังแสดงอยู
แตในขณะท่สี อื่ อน่ื ๆ เชน นิตยสาร หนังสอื พิมพ โทรทศั น เปน ตน จะเสนอเนื้อหา แนวตอบ หลักสาํ คัญในการสรา งสรรคโ ปสเตอร คอื
ขาวสารไปถงึ ผอู า น ผชู มไดโ ดยตรง ดงั นนั้ งานสาํ คญั ทผี่ อู อกแบบโปสเตอรจ ะตอ ง 1. ออกแบบรปู ภาพใหมีจดุ สนใจเพียงจุดเดียว มกี ารจัดองคป ระกอบศลิ ป
พยายามทําใหส ําเร็จ ก็คอื จะตองสรา งและดงึ ดดู ความสนใจของผูท ม่ี องเหน็
โปสเตอรใ หไดต้ังแตช ําเลืองมองในครง้ั แรก ทด่ี งู าย สบายตา
2. ภาพในโปสเตอรตองสอื่ ความหมายทีเ่ ขาใจไดชัดเจน ประเดน็ ที่
หัวใจสาํ คญั ของวิธกี ารทีจ่ ะจับความสนใจผูชมโปสเตอร น่นั กค็ อื ความงา ย
(Simplicity) และความตรงไปตรงมา (Directness) ในการสือ่ สาร ความงายในทีน่ ้ี ตอ งการสือ่ ควรมีประเดน็ เดยี ว
หมายถึง ความงายทจ่ี ะเขา ใจในองคป ระกอบของโปสเตอร โดยเฉพาะองคประกอบ 3. มีสีสนั สะดดุ ตา โดยใชหลักจติ วทิ ยาของสแี ละทฤษฎีสใี นการดงึ ดดู
ทเ่ี ปน ภาพและสวนท่ีเปนถอยคํา ซง่ึ จะตองสอดคลองกัน เพือ่ ทาํ ใหผ ชู มเกดิ ความ
เขา ใจและประทับใจ ความสนใจ

76 คมู่ ือครู

กระตุน้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

ทง้ั น้ี การออกแบบโปสเตอรโฆษณาท่ีมีเฉพาะตวั อักษรนั้น ผสู รางสรรคจะตองอาศัยความคิดสรางสรรค ครูใหนักเรยี นสรปุ ความหมายและลกั ษณะ
ทางภาษาคอนขางมาก เพราะตอ งใชคํานอยแตใหมคี วามหมายลกึ ซงึ้ ซึง่ อาจใชองคป ระกอบทางการคดิ ๓ ประการ ของโปสเตอรเพอ่ื การโฆษณาและประเภทของ
มาเปน แนวทางในการสรางสรรค คอื โปสเตอรเพื่อการโฆษณา เปนแผนผังความคดิ
••• ทาํ อยา งไรจงึ จะสรางความเราใจเมอ่ื ไดเ หน็ (Mind Mapping) โดยทาํ ลงกระดาษรายงาน
ทาํ อยางไรจงึ จะเกดิ ความเขา ใจความหมายรวมกันไดเ มื่อไดร ับรู สง ครผู สู อน
ทาํ อยา งไรจงึ จะโนม นาวจติ ใจตอ การรบั รู
ซ่ึงองคประกอบทางการคิดท้งั ๓ ประการทก่ี ลาวมาขา งตน เปน แนวทางทส่ี ื่อสารมวลชนตางๆ ใชเปน
แนวทางในการปฏบิ ตั งิ าน
1

๓) โปสเตอรท่ีมีรูปภาพและตัวอักษร โปสเตอรเพื่อการโฆษณาในรูปแบบนี้ จะสื่อสารขอมูลโดยใช
รูปภาพและตัวอักษรที่ประสานสัมพันธกัน คือ ทั้งรูปภาพและตัวอักษรจะสื่อความหมายไปในทิศทางเดียวกัน
และใชพ ื้นท่ที เ่ี ปน ภาพกบั พนื้ ท่ีทเี่ ปนขอ ความ หรือคําในขนาดที่ใกลเคียงกัน เนือ่ งจากโปสเตอรแ บบนี้มีรปู ภาพและ
ตัวอักษรเปนองคประกอบสําคัญ จึงตองใชทักษะในการออกแบบจัดวางใหมีสวนเดน สวนรองและจัดสวนประกอบ
ใหม ีความเหมาะสม สอดคลองและกลมกลืนกนั ซึ่งมหี ลักการสรางสรรค ดงั นี้
๑. กําหนดถอ ยคาํ หรือหัวเรอื่ งใหก ระชับ ชดั เจน ตลอดจนออกแบบขอ ความและสว นประกอบอืน่ ๆ
ทจี่ ะชวยขยายความหวั เร่ืองใหเ หมาะสม
๒. ออกแบบตัวอกั ษร โดยมีชื่อเรื่อง หรอื หวั เรอื่ ง และถอยคาํ รองใหม ขี นาดท่ีลดหลนั่ กนั ตามลาํ ดับ
ความสําคัญท่ีตองการส่ือความหมาย แตถาใหมีขนาด
เดียวกัน ก็ควรใหตวั อกั ษรมีสีแตกตา งกัน
๓. ออกแบบภาพทสี่ ามารถสอื่ ความหมาย
ไดส มบรู ณ หรอื เกอื บสมบรู ณ ทงั้ น้ี รปู ภาพควรเปน จดุ เดน
จดุ สนใจมากกวา สว นถอ ยคาํ ซง่ึ เปน สว นเสรมิ เพราะภาพ
จะชวยดึงดูดความสนใจไดมากกวา แตถาตองการให
ตวั อกั ษรเปน จดุ เดน กต็ อ งเลอื กใชต วั อกั ษรทมี่ ขี นาดใหญ
มีสีสันสะดุดตา สวนรูปภาพถือเปนสวนประกอบ หรือ
เปน สว นรอง กค็ วรลดขนาดภาพใหเ ลก็ ลง หรอื ไมใชภ าพ
ทม่ี สี สี นั ฉดู ฉาด โดยอาจใชภ าพเพยี งสเี ดยี ว เพอื่ มิใหภ าพ
ไปขมความสําคัญของตัวอกั ษร
๔. ออกแบบใหมีสีสันท่ีชวยดึงดูดความ
สนใจ เพราะสีจะกระทบสายตาเปนอันดับแรก โดยสีน้ี
จะไปกระตุน หรือทําใหสายตาจดจอรวมศูนยกลางไปที่
โปสเตอรม ากข้นึ

โปสเตอรท ่มี ีรูปภาพและตัวอักษร จะเปนแบบทนี่ ิยมนํามาใชก นั มาก
โดยจะเนนภาพใหมีความโดดเดน และใชตัวอกั ษรเสริม

๗๗

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ นักเรียนควรรู

การออกแบบโปสเตอรที่ดแี ละมีประสิทธิภาพในการส่ือสารควรออกแบบให 1 โปสเตอรท ี่มีรปู ภาพและตวั อักษร ผอู อกแบบทม่ี ีประสบการณนอย การใช
มคี ุณสมบัตติ ามขอ ใด ภาพและขอความผสมกนั จะชวยทาํ ใหก ารออกแบบโปสเตอรงา ยและสะดวกกวา
แตท ัง้ น้ผี ูออกแบบจะตองเลอื กภาพและขอความทีส่ มั พันธกัน เพือ่ ความเปน เอกภาพ
1. สะดดุ ตาแตแรกเหน็ อานเขา ใจงา ย และสมดลุ
2. มคี วามกลมกลืนไปกับสภาพแวดลอม
3. ใชขอ ความยาวใหไ ดร ายละเอียดมาก ความเปนเอกภาพ เปนการทาํ ใหส าระและองคป ระกอบทุกสว นมีความ
4. มแี ตภาพ ใชตัวอกั ษรใหน อยทสี่ ุด สัมพันธส อดคลองกนั เปน การสรา งจุดรวมสายตาและเนน ใหองคป ระกอบน้นั
มีความโดดเดนยิ่งข้ึน
วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. เพราะโปสเตอรท ่ดี ีจะตองสะดดุ ตาแตแ รก
ความสมดุล เปนสิ่งทีจ่ ะชว ยใหผชู มเกิดความรสู ึกผอนคลาย ดเู ปนระเบยี บ
เหน็ อานงา ย ผอู า นเขาใจสง่ิ ที่ตองการจะสือ่ ไดอยา งรวดเร็ว ทั้งน้ี เพราะ เหมาะกับงานทีเ่ ปน ทางการ เปนการออกแบบใหผ ูช มรูสึกวา มคี วามเทา กัน ไมเ อียง
ผูอานโปสเตอรจ ะใชเวลาดูไมน าน ดังนัน้ โปสเตอรจงึ ไมค วรใชขอ ความที่ หรือหนกั ไปในดา นในดานหนึ่ง ความสมดลุ ในการออกแบบกราฟกเปนเรอ่ื งของ
กํากวม ขอความยาว หรอื มขี อความมากเกินไป ความงาม และความนา สนใจ

คู่มอื ครู 77

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

จากการศกึ ษาเกี่ยวกับแฮนดบ ิลภาพยนตร เสริมสาระ
ในหนงั สือเรียน หนา 78 ครูถามนักเรียนวา
แฮนดบิลภาพยนตร
• แฮนดบ ลิ ภาพยนตรค ือส่งิ ใด แฮนดบ ลิ (Handbill) มาจากคําวา “Hand” แปลวา มือ และ “Bill” แปลวา ประกาศ หรอื การแจงความ
(แนวตอบ แฮนดบิล (Handbill) หมายถงึ เม่ือรวมท้ัง ๒ คําเขาดวยกันจะหมายถึง ใบประกาศขนาดเหมาะมือ แฮนดบิลมีลักษณะเปนโปสเตอรขนาดเล็กท่ีมี
โปสเตอรข นาดเล็กเพื่อการประชาสมั พันธ ไวโฆษณา ซ่ึงมีการผลิตแฮนดบิลในทุกวงการ แตในท่ีน้ีจะกลาวถึงแฮนดบิลภาพยนตร (Movie Handbill) ซ่ึงเปน
โดยแฮนดบ ลิ ภาพยนตร (Movie Handbill) โปสเตอรข นาดเลก็ ทใ่ี ชเ พอื่ การโฆษณาประชาสมั พนั ธภ าพยนตร ดา นหนงึ่ จะเปน รปู ภาพเกยี่ วกบั ภาพยนตรเ รอื่ งนนั้ ๆ
เปน โปสเตอรข นาดเลก็ ที่ใชเ พ่ือการโฆษณา ดา นหลังจะเปน เรื่องยอ หรอื อาจจะมีการโฆษณาผลติ ภณั ฑ หรืออนื่ ๆ ขนาดของแฮนดบ ลิ มีอยูหลายขนาด นับตัง้ แต
ประชาสมั พนั ธภาพยนตร แฮนดบิลภาพยนตร เปนแผน กระดาษขนาด A4 หรือขนาดเทา กับการดนามบัตร ซ่ึงก็ขึน้ อยูก บั การออกแบบ
จะมีลักษณะเปน แผน กระดาษขนาดเล็ก การจดั ทาํ แฮนดบ ลิ เมอ่ื ครง้ั แรกเรมิ่ นนั้ เชอ่ื กนั วา เพอื่ ลดปญ หาการขโมยโปสเตอรโ ฆษณาภาพยนตรท ตี่ ดิ ไว
เหมาะมือ มเี น้อื เรอ่ื งยอ มีภาพบางสวนจาก ตามหนา โรงภาพยนตร เนอ่ื งจากภาพยนตรเ รอื่ งนนั้ มดี าราแสดงนาํ ทผ่ี คู นบางสว นคลง่ั ไคลม าก จงึ แอบขโมยโปสเตอร
ภาพยนตร และโฆษณาส่งิ อ่ืนประกอบ ทมี่ ภี าพดาราทตี่ นชน่ื ชอบเอาไวเ ปน ทร่ี ะลกึ สว นตวั ทางบรษิ ทั ภาพยนตรจ งึ จดั ทาํ ใบปด โฆษณาขนาดเหมาะมอื ทเ่ี รยี กวา
ตามความเหมาะสม เชน วนั เดอื น ป แฮนดบ ลิ ขน้ึ แจกเพอ่ื แกป ญ หาดงั กลา ว โดยทาํ เปน ขนาดเลก็ เพอ่ื ประหยดั คา ใชจ า ย จะไดแ จกจา ยไดท ว่ั ถงึ ซง่ึ กส็ ามารถ
ทภ่ี าพยนตรเขา ฉาย รายชือ่ นกั แสดงนํา ใชป ระชาสมั พันธภาพยนตรไดทางหนง่ึ ภายหลังจึงมคี วามนิยมทาํ แฮนดบิลแจกกนั อยา งแพรหลายตามมา
และผกู ํากบั การแสดง เปนตน ) จากขอ ดขี องแฮนดบ ลิ ทม่ี ขี นาดเลก็ สะดวกแกก ารเกบ็ รกั ษา ภายหลงั จงึ มคี วามนยิ มเกบ็ สะสมแฮนดบ ลิ ขน้ึ

• เพราะเหตุใดแฮนดบิลภาพยนตรจ ึงกลายเปน แฮนดบ1ิลจากท่ีเคยพิมพเพ่ือแจกฟรี ก็เร่ิมมีคาและเปนท่ีตองการของนักสะสมส่ิงของประเภทน้ี โดยเฉพาะแฮนดบิล
ของสะสมท่ีผคู นใหความสนใจ
(แนวตอบ ปจ จุบนั แฮนดบ ิลภาพยนตร รุนแรกๆ ทีห่ าไดยาก กลายเปน ของสะสมท่ีมรี าคาแพง
จะมขี นาดเลก็ เทาการดนามบตั ร สะดวก ปจจุบันแฮนดบิลภาพยนตรจะไมผลิตออกมารูปแบบเดียวเหมือนแตกอน แตจะผลิตหลายรูปแบบ เชน
แกก ารเก็บรกั ษา มกี ารออกแบบที่สวยงาม
สสี ันสะดุดตา จึงเปนทน่ี ยิ มของนักสะสม บางเรอ่ื งกท็ าํ ๔ - ๕ แบบ บางเรื่องทํา ๘ แบบ และใชวัสดทุ ่ีมีความหลากหลาย ไมใชเฉพาะพิมพล งบนกระดาษเทาน้ัน
โดยเฉพาะแฮนดบ ิลภาพยนตรร นุ แรกๆ
ที่หายาก ทีไ่ ดก ลายเปนของสะสมท่มี ี
ราคาแพง)

๗๘ กจิ กรรมสรา งเสรมิ

นักเรียนควรรู ใหนักเรียนหาแฮนดบลิ ภาพยนตรท่ีตนเองชืน่ ชอบมาคนละ 1 แผน
แลว มาวเิ คราะหถ ึงการออกแบบวา มีจุดเดนอยา งไร การจัดองคป ระกอบ-
1 แฮนดบลิ รุน แรก แฮนดบ ลิ ภาพยนตรทีจ่ ัดทาํ ขนึ้ อยางเปน ทางการครงั้ แรกใน ศิลปเปน อยา งไร และการสอื่ ความหมายของภาพสอดคลอ งกับชอ่ื เร่ือง
ประเทศไทยมาจากภาพยนตรเร่ือง “โรบินฮดู : เจา ชายจอมโจร” ของคา ยวอรเนอร มากนอยเพียงใด
บราเธอร เมอ่ื ป พ.ศ. 2533

กิจกรรมทา ทาย

ใหน ักเรยี นเลอื กภาพยนตรท ่ตี นชน่ื ชอบมาคนละ 1 เรอ่ื ง จากนัน้ ให
ออกแบบแฮนดบลิ ภาพยนตรตามจินตนาการของตนเองอยา งอิสระ ทําลง
กระดาษ 100 ปอนด โดยจะเปนภาพวาดเสน หรือภาพวาดระบายสีก็ได
แลวออกมานาํ เสนอผลงานของตนเองหนาชัน้ เรียน

78 คมู่ ือครู

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจคน้ หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

๒.๓ หลักการออกแบบโปสเตอรเพื่อการโฆษณา 1. ใหน ักเรยี นกลมุ ท่ี 3 สง ตวั แทนออกมาอธิบาย
ความรูเ กี่ยวกับหลกั การออกแบบโปสเตอรเพ่ือ
รปู แบบของงานทศั นศลิ ปในการสรา งสรรคส อื่ การโฆษณาตามท่ีไดศกึ ษามาหนา ชนั้ เรยี น
โฆษณาประเภทโปสเตอรท ั้ง ๓ รปู แบบ คอื โปสเตอรท ่ีมี ครคู อยเสรมิ เพิม่ เตมิ ขอมูล
เฉพาะรปู ภาพ โปสเตอรท ม่ี เี ฉพาะตวั อกั ษร และโปสเตอร
ทมี่ รี ปู ภาพและตวั อกั ษร ดงั กลา วมานนั้ เปน การออกแบบ 2. ใหนกั เรียนแตละคนออกแบบโปสเตอรร ณรงค
ทน่ี าํ เอาองคป ระกอบทางศลิ ปะมาประกอบกนั ใหเ กดิ เปน การทองเทีย่ วในจังหวดั ของตนเอง ในหัวขอ
ผลงานใหม เพ่ือนําไปใชเปนส่ือโฆษณาเพ่ือสรางความ “เท่ียวบานเรา” โดยทาํ ลงกระดาษวาดเขยี น
เขา ใจรว มกัน หากจะกลาวในหลกั การทางทศั นศิลปแ ลว เนน ความคิดสรา งสรรค ความสวยงาม
ก็เปน การนาํ เอาทศั นธาตุ คอื จุด เสน รูปราง รูปทรง และการใชสีสันท่ีสวยงามดึงดูดความสนใจ
นํ้าหนักออน - แก พื้นท่ีวาง พ้ืนผิว และสี มาจัดรวม โปสเตอรแ ฮนดบลิ ภาพยนตร ส่ิงแรกทจี่ ะสอ่ื ความหมายออกมาก็คือ จากนน้ั ใหรวบรวมผลงานนาํ มาจดั แสดงไวท ี่
เขาไวด ว ยกันตามหลักการจดั องคประกอบศิลปนนั่ เอง ภาพยนตรดังกลาวเปนเรอ่ื งราวเก่ียวกบั ส่งิ ใด หนาช้ันเรียน

งานทัศนศิลปในการออกแบบเพ่ือการโฆษณาประชาสัมพันธไมวา รปู แบบใดกต็ าม จะตอ งอาศยั หลกั การ
จดั องคป ระกอบสาํ คัญ ๓ ประการ มาเปน แนวทาง ดังน้ี

(๑) ความเปนเอกภาพ หมายถึง การรวมกนั เปนอนั หนึ่งอันเดยี วกัน ไมแ บงแยกออกเปน หลายรปู แบบ
ในเนือ้ หาสาระเดยี วกัน

(๒) ความมสี มดุล หมายถึง ไมค วรเอนเอยี ง
หรอื หนกั ไปขางใดขางหน่ึงจนเกนิ ไป

(๓) การโนมนาวใจ หมายถึง ผลงานที่
ออกแบบมานั้น ทั้งรูปภาพ ตัวอักษร และการใชภาษา
จะตองสามารถทาํ ใหเ กดิ การจูงใจ เราใจใหผ ูพบเห็นเกิด
ความสนใจ อยากได อยากมใี นสงิ่ ท่ีโฆษณาออกไป ซง่ึ การ
เนน สามารถเนน ดว ยการใชสี รปู รา ง รปู ทรง ตลอดจน
เนอื้ หาของภาพ ตวั อกั ษร ภาษาท่ีใชใ นการสอื่ ความหมาย
หรอื อ่ืนๆ ก็ได

๒.๔ ภาพการตูนกับการออกแบบโปสเตอร
เพ่ือการโฆษณา

ในการออกแบบโปสเตอรเพ่ือการโฆษณา
นอกจากจะใชภาพวาด ภาพถาย และภาพกราฟกแลว
ภาพประกอบอีกชนิดหน่ึงท่ีนิยมนํามาใชกันมาก ก็คือ
ภาพการตูน โดยเฉพาะการออกแบบโปสเตอรเพ่ือใช
ในกลุมเปาหมายท่ีเปนเด็ก หรือบุคคลทั่วไปที่ตองการ กรณีท่ีเปนเร่ืองเครียด การนําการตูนมาใช จะชวยทําใหโปสเตอร
สือ่ ใหเ ขาใจงา ย หรือใชใ นงานแวดวงทางการเมือง เชน ดูแลวผอนคลาย และเขา ใจงายขน้ึ

๗๙

แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETิด เกรด็ แนะครู

การออกแบบโปสเตอรโฆษณายดึ ถอื หลักการตามขอใด ครเู นน ยาํ้ กับนกั เรียนเกย่ี วกบั การใชส ีในโปสเตอรวา การใชส ใี นโปสเตอรจะเปน
1. มีสาระครบถวน องคประกอบทีจ่ ะถายทอดความรูสกึ เก่ยี วกบั เร่อื งนนั้ ๆ ใหส มั พันธก บั ความรสู ึก
2. โนม นา วใจไดดี ของกลุม เปา หมาย เนอ้ื เร่อื ง และวตั ถุประสงคใ นการจดั ทํา นอกจากนี้ สียงั ชว ย
3. มีเอกลกั ษณเ ฉพาะ สรางบรรยากาศและอารมณรว มเพอื่ การโนมนาวใจไดอ กี ดว ย การใชส ีทเี่ หมาะสม
4. เนน ความเรียบงาย สามารถท่จี ะเปน ตัวกระตนุ ใหกลุมเปาหมายเกิดพฤตกิ รรม หรือปฏิบตั ิตาม
ในเรื่องน้นั ๆ ไดเ รว็ ขน้ึ
วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เพราะโปสเตอรโฆษณาทด่ี ี จะตอ งมงุ
มุม IT
โนม นาวใจ หรือดึงดูดใจผพู บเห็น ใหกระทาํ ในส่ิงทโ่ี ปสเตอรตอ งการจะสื่อ
เชน โปสเตอรประชาสมั พันธสนิ คาก็ตอ งดงึ ดดู ใจ โนม นาวใจใหผบู รโิ ภค นักเรียนสามารถศกึ ษาเพ่มิ เตมิ เกี่ยวกับการออกแบบโปสเตอรเ พอ่ื การโฆษณา
อยากซ้ือสนิ คา นัน้ ๆ เปนตน ไดจาก http://www.etcserv.pnru.ac.th/pcc/AJnat/chapter1_2.html

ค่มู อื ครู 79

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

ใหน ักเรยี นกลุมท่ี 4 สง ตวั แทนออกมาอธิบาย ปา ยโฆษณาหาเสยี งของพรรคการเมอื ง ปา ยหาเสยี งของ
ความรูเกย่ี วกบั ภาพการต ูนกบั การออกแบบ ผูล งสมัครรบั เลือกต้ัง เปน ตน ซ่งึ การต นู ท่นี ํามาใช มที ง้ั
โปสเตอรเพอ่ื การโฆษณาตามท่ีไดศกึ ษามา ท่ีเปนการต นู เสียดสีสังคม การตูนที่วาดเลียนแบบบุคคล
หนาช้นั เรยี น ครูคอยเสรมิ เพ่มิ เตมิ ขอมูล จากน้ัน ที่มชี ่ือเสยี ง การตูนภาพสัตว หรืออ่นื ๆ ความสนใจของ
ครถู ามนกั เรียนวา ผชู มทดี่ ูโปสเตอร นอกจากตอ งการรบั ขอ มลู ทผี่ อู อกแบบ
ตองการจะส่ือมาแลว ยังคาดหวังวาจะเห็นความขบขัน
• การนาํ ภาพการต นู มาใชในงานออกแบบ หรอื มมุ มองความคดิ ของผวู าดการต นู ทอ่ี าจสอดแทรกไว
โปสเตอรเพอ่ื การโฆษณามีผลดอี ยางไร ในโปสเตอร รวมท้ังลลี าเสน ของตัวการต ูนดวย
(แนวตอบ การนาํ ภาพการตนู มาใชในการ- และดว ยเหตทุ ก่ี ารต นู ทว่ี าดออกมา จะสะทอ น
ออกแบบโปสเตอรเพื่อการโฆษณาจะชว ย บคุ ลกิ ลกั ษณะของผวู าด ดงั นน้ั การต นู ของผวู าดแตล ะคน
ดึงดูดความสนใจไดม าก ใชก บั กลุมเปาหมาย จึงมีลักษณะไมเหมือนกัน ดังนั้น ในแวดวงโฆษณา
ไดกวา ง สามารถสอื่ สารขอมลู ไดอยา งตรงไป ตัวอยางการออกแบบโปสเตอรที่นําตัวการตูนชื่อดังมาลอเลียน จึงพยายามเลือกเฟนหานักวาดการตูนฝมือดี มีลายเสน
ตรงมา เหน็ แลว เขา ใจไดง าย ) เพอ่ื ความสนกุ สนาน เปนเอกลักษณของตนเอง มีแนวความคิดที่เมื่อสื่อออก

• การนาํ ภาพการต ูนมาใชในงานออกแบบ มาแลวกระทบใจผทู ่ีพบเหน็ เพ่ือนาํ ผลงานของเขามาใชป ระกอบในการออกแบบโฆษณา
โปสเตอรเพือ่ การโฆษณาเหมาะที่จะสอื่ สาร เหตผุ ลทน่ี าํ การต นู มาใชใ นการออกแบบโปสเตอร เนอ่ื งจากการต นู ชว ยดงึ ดดู ความสนใจไดม าก ใชก บั กลมุ
กบั คนกลุม ใดและเร่ืองใด เปาหมายไดกวาง สามารถสื่อสารขอมูลไดอยางตรงไปตรงมา เห็นแลวเขาใจงาย กลุมเปาหมายที่เปนเด็กเล็ก
(แนวตอบ การนาํ ภาพการตนู มาใชในการ- จะจดจาํ ไวไ ดน าน จงึ เหมาะกบั การนาํ มาใชใ นงานทต่ี อ งการเผยแพรป ระชาสมั พนั ธ ขอความรว มมอื รณรงค แนะนาํ
ออกแบบโปสเตอรเ พือ่ การโฆษณาเหมาะกับ ช้ีชวน เชน โปสเตอรแนะนําการปองกันโรคติดตอ
กลุมเปา หมายที่เปนเด็กและเยาวชน เพราะ การรกั ษาความสะอาด การเคารพกฎจราจร การประหยดั นา้ํ
เดก็ และเยาวชนจะจดจําไดน าน จงึ เหมาะ ประหยดั ไฟ เปนตน
กบั การนาํ มาใชใ นงานทต่ี องการเผยแพร ๒.๕ ขั้นตอนการออกแบบโปสเตอรเพ่ือการ
ประชาสัมพนั ธ ขอความรว มมือ รณรงค โฆษณา
แนะนาํ ชช้ี วน เชน โปสเตอรรณรงคป ระหยดั - เพื่อใหผูเรียนเกิดทักษะและเขาใจขั้นตอน
น้ํา ประหยดั ไฟ โปสเตอรรณรงคใ หล า งมือ ในการออกแบบโปสเตอร เพอื่ การโฆษณาประชาสมั พนั ธ
เปนตน ) เรอื่ งราวตา งๆ ไปยงั สาธารณชนใหร บั รู ในทน่ี จ้ี ะขอแนะนาํ
ข้ันตอนการสรา งสรรคโปสเตอรแบบงายๆ เพื่อปพู ้นื ฐาน
ความเขาใจการออกแบบผลงานประเภทน้ี โดยจะเลือก
แบบทมี่ ที งั้ ภาพประกอบและตวั อกั ษรเปน หลกั เพราะนยิ ม
ใชก นั มากและสอ่ื ความหมายไดง า ยกวา แบบโปสเตอรท ม่ี ี
เฉพาะภาพ หรอื โปสเตอรท่ีมีเฉพาะตัวอักษรเพียงอยาง
เดียว อันมีความซับซอนมากกวา ซึ่งขั้นตอนในการ
โปสเตอรเพ่ือการโฆษณา หรือรณรงคจะตองมีการออกแบบให สรา งสรรคผลงาน สามารถปฏิบัติตามแนวทาง ดงั น้ี

สวยงาม และดงึ ดดู ความสนใจตอ ผพู บเหน็

๘๐

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครคู วรนาํ ตวั อยา งการนําภาพการต ูนมาใชในการออกแบบโปสเตอร
เพอื่ การโฆษณามาใหนักเรยี นดู เพ่อื เปนสอ่ื ประกอบการเรยี นการสอน จะทาํ ให ภาพประกอบทีน่ ยิ มใชใ นการออกแบบโปสเตอรโ ฆษณาทเ่ี นน กลุม
นกั เรยี นสามารถเปรยี บเทียบความแตกตางของโปสเตอรท ใ่ี ชภ าพจรงิ และโปสเตอร เปาหมายสําหรบั เดก็ คอื ภาพในลกั ษณะใด
ทีใ่ ชภ าพการต ูนได
1. ภาพวาด
2. ภาพกราฟก
3. ภาพการตูน
4. ภาพเหมือนจริง

วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะการต นู เปน ตวั ละคร หรอื สอื่ ทเี่ ดก็ นยิ ม

ชมชอบ ดงั น้ัน การโฆษณาทีต่ อ งการจะส่ือสารกบั กลมุ เปา หมายท่เี ปนเด็ก
รวมถึงครอบครวั จะนิยมใชภาพการต ูนเพอื่ ดึงดดู ความสนใจ

80 คู่มอื ครู

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจค้นหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา้ ใา้ จใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

๑. ศึกษา หรือเลือกหัวขอภาพโปสเตอรที่ ใหน กั เรยี นกลมุ ที่ 5 สงตัวแทนออกมาอธบิ าย
ความรูเกี่ยวกบั ขั้นตอนการออกแบบโปสเตอร
ตอ งการสอ่ื สาร เชน โปสเตอรต อ ตานโรคเอดส โปสเตอร เพื่อการโฆษณาตามทไ่ี ดศ กึ ษามาหนา ชัน้ เรยี น
ครูคอยเสริมเพม่ิ เติมขอ มูล
ตอตานสิ่งเสพติด โปสเตอรโฆษณาสินคา โปสเตอร

ประชาสมั พนั ธก จิ กรรมตา งๆ โปสเตอรเ ชญิ ชวนใหร ว มกนั

บริจาคโลหิตเพื่อสาธารณกุศล รวมถึงโปสเตอรท่ีชวยใน ขยายความเขา้ ใจ E×pand

การสรา งความเขา ใจอนั ดรี ะหวา งรฐั กบั ประชาชน ระหวา ง ครูใหนักเรยี นออกแบบโปสเตอรเพ่ือการ
โฆษณา โดยนกั เรียนอาจจะนําตวั อยา งโปสเตอร
หนว ยงานราชการกบั หนว ยงานธรุ กจิ เชน โฆษณารณรงค มาเปนแบบอยา งในการออกแบบกไ็ ด หรืออาจจะ
กําหนดแบบโปสเตอรขึ้นมาเองตามความตอ งการ
ลดการใชถุงพลาสติก โฆษณารณรงคเมาไมขับเพ่ือชวย โดยครกู าํ หนดใหน กั เรยี น 1 คน ออกแบบโปสเตอร
อยา งนอยคนละ 1 ช้ินงาน ตรงมุมลา งขวาของ
ลดอุบัติเหตุ เปนตน โปสเตอรใหน กั เรียนแสดงช่ือผูออกแบบโปสเตอร
พรอมทงั้ เขยี นบรรยายข้นั ตอนวธิ ีการออกแบบ
๒. วิเคราะหหัวขอท่ีเลือกวาตองการส่ือถึง โปสเตอรแ นบมากับผลงานของนกั เรียนดวย
เสร็จแลวนาํ ผลงานสง ครูผูสอน
เร่ืองอะไร และมีจุดมุงหมายที่ตองการใหเกิดผลตอกลุม

เปา หมายอยา งไร

๓. ออกแบบ หรือรางภาพประกอบ คิดคํา

ถอ ยคาํ สโลแกน หรอื คาํ ขวญั ประกอบภาพโปสเตอรน นั้ ๆ

๔. ออกแบบตําแหนงการจัดวางภาพตาม

เนื้อหา โดยจะออกแบบเปนแนวตั้ง หรือแนวนอนก็ได ภาพและขอความบนโปสเตอร ไมควรซับซอนมาก และเมื่อดูแลว
ตามความเหมาะสม ตอ งเกิดความรูส กึ โดนใจผพู บเห็น

๕. รา งภาพตามหลกั การจดั องคป ระกอบศลิ ป

โดยมจี ุดเดนของภาพโปสเตอร ท่มี ที งั้ ภาพประกอบและมตี ัวอกั ษรแสดงขอความประกอบ

๖. เตรียมสีใหพ รอม ใชส ตี ามความถนดั ระบายสี ตกแตง ภาพใหด สู วยงามมสี สี นั สะดดุ ตา

๗. ตรวจสอบผลงานท่จี ดั ทาํ เสรจ็ เรียบรอ ยแลว

กจิ กรรม ศิลปปฏิบัติ ๕.๒

กิจกรรมที่ ๑ ใหนกั เรยี นจับคกู ันทาํ โปสเตอรโฆษณาสินคา หรอื รณรงคตอตาน ประชาสัมพนั ธ ฯลฯ จากน้ัน
กิจกรรมท่ี ใหอ อกมานาํ เสนอผลงานหนา ช้นั เรยี น

๒ ใหน ักเรยี นแบง กลมุ ออกเปน ๓ กลุม ใหแ ตล ะกลุมจับสลากเพื่อทาํ โปสเตอรท ม่ี เี ฉพาะรูปภาพ
โปสเตอรท ม่ี เี ฉพาะตวั อกั ษร และโปสเตอรท มี่ รี ปู ภาพและตวั อกั ษร กลมุ ละ ๑ ประเภท โดยไมซ า้ํ กนั
โดยไปกําหนดเรื่องกันเองภายในกลุม อาจจะเปนการโฆษณาสินคา การประชาสัมพันธ
การรณรงคต อตานยาเสพตดิ การรณรงคป องกันโรคเอดส ฯลฯ

๘๑

แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกรด็ แนะครู

ครูอธบิ ายเสริมความรกู ับนกั เรียนวา กอ นที่นักเรียนจะจัดทาํ โปสเตอรโ ฆษณา
นักเรียนควรเรยี นรูห ลกั การออกแบบตวั อกั ษรและฝกฝนทักษะใหเ กดิ ความชํานาญ
โดยเฉพาะการกาํ หนดตวั อักษรใหมี “ชอ งไฟ” ท่ีเหมาะสม คือ ชองไฟของตัวอกั ษร
มี 2 แบบ คอื ชอ งไฟในตวั อกั ษรและชองไฟระหวางตัวอักษร

ชอ งไฟในตวั ชอ งไฟระหวา งตวั ชอ งไฟระหวา งตวั ชองไฟในตวั

โปสเตอรท งั้ 3 แบบ มีความโดดเดนในเร่อื งใด ชอ งไฟในตวั ชอ งไฟระหวา งตวั ชอ งไฟในตัว
แนวตอบ มคี วามโดดเดน ในดา นการใชต วั อกั ษรทม่ี ขี นาดใหญ โดยตวั อกั ษร
ทใ่ี หญม กั เปน ท่สี นใจสําหรบั นักออกแบบและผูชม ดังนั้น ในการออกแบบ ชอ งไฟระหวา งตวั ชอ งไฟในตัว ชองไฟในตวั อักษร
โปสเตอรเพ่อื การโฆษณา นักออกแบบจงึ ตอ งศึกษาตัวอักษรรูปแบบตา งๆ และชองไฟระหวางตวั อกั ษร
โดยคํานึงอยูเ สมอวาตวั อักษรในบางคร้งั กม็ ีบทบาทมากกวาภาพสวยๆ ชอ งไฟในตัวอักษร
ทัว่ ไป และชอ งไฟระหวา งตวั อกั ษร

คมู่ อื ครู 81

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain Expand
Engage Explore Evaluate

ตรวจสอบผล Evaluate

1. ครูพิจารณาจากแผนผงั ความคิด (Mind กลา วไดว า งานออกแบบโฆษณาจดั เปน งานออกแบบทางดา นพาณชิ ยศลิ ปช นดิ หนงึ่ ทมี่ เี ปา หมาย
Mapping) สรปุ ความหมายและลักษณะของ
โปสเตอรเ พือ่ การโฆษณาและประเภทของ เพอ่ื โนม นา วใจผพู บเหน็ ใหเ กดิ ความสนใจและกระทาํ ในสงิ่ ทผี่ ทู าํ การโฆษณาคาดหวงั ไว ไมว า จะเปน การให
โปสเตอรเ พ่อื การโฆษณาของนกั เรยี น ซ้ือสินคา หรือผลิตภณั ฑทนี่ าํ เสนอ หรอื ใหค วามรวมมอื ในการดาํ เนินกิจกรรมตา งๆ

2. ครูพิจารณาจากผลงานการออกแบบโปสเตอร ทงั้ นี้ งานโฆษณาทเ่ี ราสามารถพบเหน็ ไดบ อ ยในชวี ติ ประจาํ วนั กค็ อื งานโฆษณาทผี่ ลติ ออกมาในรปู
เพอ่ื การโฆษณาของนกั เรยี น ของโปสเตอรท รี่ ังสรรคอ อกมาในลักษณะตา งๆ ท้งั นี้ โปสเตอรส ามารถจาํ แนกอยา งกวางๆ ตามลกั ษณะ
การออกแบบ โดยสามารถจาํ แนกไดเ ปน ๓ ประเภท ไดแ ก แบบทีม่ เี ฉพาะรปู ภาพ แบบทีม่ เี ฉพาะตวั อักษร
หลกั ฐานแสดงผลการเรียนรู และแบบที่มีรูปภาพและตัวอักษร แตไมวาโปสเตอรที่สรางสรรคจะมีลักษณะแบบใด มีเทคนิคการผลิต
เชน ใด ตา งก็ลว นมวี ตั ถปุ ระสงคอ ยางเดยี วกนั คอื โนม นาวใจของผพู บเห็น ซึง่ การออกแบบโปสเตอรท่ีดี
1. แผนผงั ความคดิ (Mind Mapping) สรุป นอกจากจะส่ือความหมายไดตรงตามวัตถุประสงคแลว ยังตองมีการออกแบบใหเกิดความสวยงาม
ความหมายและลักษณะของโปสเตอรเ พ่อื การ ตามหลกั การจัดองคป ระกอบศลิ ป เพอ่ื ใหเกดิ ความนา สนใจและสะดดุ ตาผูพบเห็น
โฆษณาและประเภทของโปสเตอรเ พอ่ื การ
โฆษณา

2. ผลงานการออกแบบโปสเตอรเ พ่ือการโฆษณา

๘๒

บูรณาการอาเซียน บรู ณาการเช่ือมสาระ
การออกแบบโปสเตอรเพือ่ การโฆษณาสามารถบูรณาการเชือ่ มโยง
การศึกษาเก่ียวกบั งานทัศนศิลปในการโฆษณา สามารถบูรณาการความรเู ก่ยี วกบั กับการเรยี นการสอนของกลมุ สาระการเรยี นรูภ าษาไทย วิชาหลักภาษา
อาเซยี นได โดยครูอธิบายใหนักเรียนเขาใจถึงความสาํ คญั ของงานทัศนศิลป และการใชภ าษา เรอื่ งการใชภาษาไทยเพอื่ การส่ือสาร เนือ่ งจากการโฆษณา
ในการโฆษณาที่มีตอประเทศในภมู ิภาคอาเซยี น เนอื่ งจากระบบเศรษฐกิจใหม มีความจําเปนตอ งใชภาษาทดี่ งึ ดูดความสนใจของคนอา น ผูโฆษณาจึงตอ ง
ในภูมิภาคอาเซียนมีกระบวนการนําเอาวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยีมารวม คดิ คนถอยคาํ สาํ นวนภาษาแปลกๆ ใหมๆ นํามาใชในการโฆษณาอยูเสมอ
เขา ดวยกัน กอใหเ กิด “อตุ สาหกรรมความคิดสรางสรรค” (Creative Industry) เพือ่ ดึงดูดความสนใจ ซงึ่ การโฆษณาตอ งใชภ าษาท่งี า ย กระชับ ไดใ จความ
โดยธรุ กจิ ทจ่ี ดั อยูใ นขา ยอุตสาหกรรมสรางสรรค ไดแก งานโฆษณา สถาปตยกรรม ชดั เจน นา สนใจ ทนั ตอ เหตกุ ารณ รวดเรว็ มเี สยี งสมั ผสั คลอ งจอง จดจาํ ไดง า ย
งานฝมือและการออกแบบ แฟช่นั และเคร่อื งนุงหม ภาพยนตรแ ละวดิ ีโอ ภาษาโฆษณาเปนภาษาท่ีมงุ โนม นา วจิตใจใหผ รู ับสารเปลย่ี นความคดิ
การออกแบบกราฟก ดนตรีและผลงานเพลง ศิลปะการแสดงและบนั เทงิ ผลงาน และเกดิ การกระทําตาม ลกั ษณะของภาษาจึงมีสสี นั เนน อารมณด ว ยการใช
ทัศนศิลป งานเขยี นและงานพิมพตา งๆ ดงั น้ัน การพัฒนาความรดู า นงานทัศนศลิ ป ภาษาตางระดบั ในขอความเดยี วกนั สว นมากเปนภาษาทางการกบั กึง่ ทางการ
ในการโฆษณาจึงเปน ประเด็นสาํ คญั ทนี่ ักเรยี นควรศึกษาและทาํ ความเขา ใจ เพ่อื โดยนกั เรียนสามารถนาํ ความรใู นเรือ่ งภาษาไทยเพ่อื การสือ่ สารมาใชใ น
รองรับการเปน ประเทศศนู ยกลางอุตสาหกรรมสรางสรรคของภมู ิภาคอาเซยี น การออกแบบโปสเตอรเ พอ่ื การโฆษณาได
(Creative Industrial Hub of ASEAN) ในอนาคต

82 คู่มอื ครู

กกรระตะตนุ้ E้นุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ ส�ารวจค้นหา อธิบายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Explore Explain
Engage Expand Evaluate

เปา หมายการเรยี นรู

1. สรางเกณฑใ นการประเมนิ และวิจารณ
งานทัศนศิลป

2. นาํ ผลการวิจารณไ ปปรบั ปรงุ แกไ ข
และพัฒนางาน

สมรรถนะของผเู รยี น

1. ความสามารถในการคิด
2. ความสามารถในการใชท กั ษะชวี ิต

คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค

1. มีวินัย
2. ใฝเรียนรู
3. มงุ ม่ันในการทาํ งาน

öหนวยที่ กระตนุ้ ความสนใจ Engage

การประเมินและวจิ ารณง านทัศนศิลป ครตู ้งั ประเด็นในการสนทนากบั นกั เรียนวา
การประเมินและวิจารณมีความสําคัญอยางย่ิงตอ • “การประเมนิ และวจิ ารณง านทศั นศิลป
ตัวชว้ี ัด
ศ ๑.๑ ม.๒/๔ การศกึ ษาสาระทศั นศลิ ป เพราะชว ยสะทอ นทศั นะ ความรสู กึ มีความสําคญั ตอวงการศิลปะอยางไร”
ความคิดเห็นที่ผูชมมีตอผลงานที่ตนไดพบเห็น แตการ (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็นได
■ สรา งเกณฑในการประเมนิ และวิจารณงานทัศนศิลป ประเมินและวิจารณท่ีมีคุณประโยชน ชวยสงเสริมความ อยางอสิ ระ)
กา วหนาใหแกว งการศิลปะ จะตอ งมกี ารสรา งเปน เกณฑท ีต่ รง จากนั้นครเู ช่ือมโยงเขาสูหลักการชื่นชมและ
ศ ๑.๑ ม.๒/๕ ตามหลกั การ มคี วามถกู ตอ ง และเปนท่ยี อมรบั ท้ังน้ี ขอ มลู ท่ี วจิ ารณง านทศั นศิลป ซึง่ จะเก่ยี วของกับปจจยั
เปน ผลจากการวจิ ารณ ผสู รา งสรรคต อ งเปดใจใหกวาง แลวเก็บ 2 ประการ คือ ผลงานศิลปะและผวู จิ ารณ
■ นาํ ผลการวิจารณไ ปปรับปรงุ แกไขและพัฒนางาน เอาสาระที่เปน ประโยชนนาํ ไปปรบั ปรงุ แกไ ขพัฒนาผลงานของตน
ใหม คี วามกา วหนา นอกจากน้ี ผลงานทศั นศลิ ปท่สี รางสรรคข้ึนนัน้
สาระการเรยี นรแู กนกลาง ควรรวบรวมมาทําเปนแฟมสะสมผลงาน เพ่ือจะไดเห็นพัฒนาการใน
การสรา งสรรคผลงานทัศนศลิ ปของตนไดงา ยข้ึน
■ การประเมนิ และวิจารณงานทัศนศลิ ป
■ การพฒั นางานทศั นศลิ ป
■ การจดั ทําแฟมสะสมงานทศั นศิลป

๘๓

เกร็ดแนะครู

การเรียนการสอนในหนว ยการเรยี นรูน ้ี ครคู วรใหน ักเรยี นไดออกไปศกึ ษา
หาความรูน อกหองเรียน โดยการพานกั เรยี นไปชมนิทรรศการการจัดแสดงผลงาน
ศิลปะในทองถน่ิ เพ่อื ใหนกั เรยี นไดฝก ประเมนิ และวิจารณผ ลงานศลิ ปะทีต่ นได
พบเห็น ซ่ึงการประเมนิ ผลงานและการวิจารณผลงานทัศนศลิ ป เปน วิธกี ารทีส่ าํ คญั
ในการศึกษาวชิ าทศั นศิลป เพราะจะทําใหนกั เรียนเกิดทักษะและองคความรู
นําไปสูการพฒั นางานทัศนศิลปใ หม ีคณุ ภาพตอไป ทง้ั น้ี การประเมนิ และวิจารณ
งานทศั นศิลปใหม ีประสิทธภิ าพนนั้ จําเปน ตองมกี ารสรา งเกณฑการประเมินและ
วิจารณใหถ กู ตองตามหลกั การ มิใชขึน้ อยกู บั อารมณแ ละความรสู กึ ของผูประเมิน
และผวู จิ ารณเ พยี งอยางเดียว ผูสรางสรรคผ ลงานเองกค็ วรมีการเกบ็ รวบรวมผลงาน
มาทําเปนแฟม สะสมผลงาน เพอื่ จะไดเ ห็นพัฒนาการในการสรา งสรรคผลงานของ
ตนเองไดงายย่ิงขึ้น

ค่มู ือครู 83

กกรระตะตนุ้ Eุ้นnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� �ารรEวxวpจจloคคrน้eน้ หหาา อธบิ ายความรู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครูนําภาพผลงานทัศนศลิ ปต ัวอยา งมาให 1
นกั เรียนดู เชน ภาพ “สีสนั ในสง่ิ มชี ีวติ ” ผลงานของ
ธีรวัฒน นุชเจรญิ ผล และภาพ “ผีเส้อื กบั ดอกไม” ñ. ËÅ¡Ñ ¡Ò÷ÑèÇä»ã¹¡ÒûÃÐàÁÔ¹áÅÐÇ¨Ô Òó§Ò¹·ÈÑ ¹ÈÅÔ »Š
ผลงานของสบุ รรณ อินทนพุ ัฒน เปน ตน
ปจจุบันแนวคิดและค่านิยมของสังคมไทยเปล่ียนแปลงไปจากเดิมมาก ท้ังน้ี เปนผลสืบเนื่องมาจากการ
ภาพ “สีสันในสง่ิ มชี ีวติ ” รบั เอาวทิ ยาการของโลกตะวันตกมาใช ส่งผลใหก ารศึกษาศิลปวิทยาการมีระบบระเบียบเพ่มิ มากขึ้น รวมทงั้ วธิ กี าร
ศึกษากลุ่มสาระการเรียนรูศิลปะในหัวขอเก่ียวกับการวิจารณผลงานทัศนศิลป ไดรับการกําหนดไวในหลักสูตรการ
ศกึ ษาขน้ั พื้นฐานในแตล่ ะระดบั อย่างเปนรูปธรรมอกี ดว ย
ในระดบั ชั้นที่ผา่ นมา ผเู รยี นไดเรียนรมู าแลววา่ การวิจารณ หมายถึง การแสดงความคิดเหน็ ตอ่ สง่ิ หน่ึง
สิง่ ใดตามความรู ความเขา ใจจากประสบการณข องผวู จิ ารณ พรอ มทง้ั ใหข อ เสนอแนะเพ่ิมเตมิ ตอ่ ส่งิ ที่พบเหน็ ไมว่ า่
จะเปน การชน่ื ชม หรอื กลา่ วชแี้ นะตอ่ ผลงานนน้ั ทงั้ นี้ การวจิ ารณจ ะตอ งมเี หตมุ ผี ล เพอื่ มงุ่ หวงั ปรบั ปรงุ ผลงานทเ่ี กดิ
จากการสรา งสรรคน น้ั ๆ ใหส มบรู ณย ง่ิ ข้ึนโดยสุจริตใจและตองมีความสุภาพ
ดังนั้น การท่ีจะพัฒนาตนเองใหมีความสามารถในการพูด การเขียน หรือการแสดงออกทางความคิด
เก่ยี วกบั การประเมนิ และการวจิ ารณง านทัศนศิลปไดอยา่ งมีประสิทธภิ าพ ผูเรยี นควรจะตองฝก ฝนสรางความคุน เคย
กับการประเมินและการวิจารณตั้งแต่ในชั้นเรียน ดวยการลงมือปฏิบัติและสั่งสมประสบการณตรงในการสรางสรรค
ผลงาน ประเมนิ งาน และวิจารณงานพรอ มๆ กันไป โดยมีหลักการทพ่ี งึ ทําความเขา ใจ ดงั น้ี
๑.๑ วงจรการประเมนิ และวจิ ารณ
การทําความเขาใจเกี่ยวกับการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลปจะตองรับรูถึงองคประกอบ หรือวงจร
ภาพ “ผีเสอ้ื กบั ดอกไม” ทีเ่ ก่ยี วของกบั การวจิ ารณท ่มี คี วามสมั พนั ธกันอย่างตอ่ เน่อื ง ดงั น้ี
จากนั้นครูถามนกั เรยี นวา ๑) ศลิ ปน เปนผูทาํ หนา ท่สี รา งสรรคง านทศั นศลิ ปข้นึ มาดว ยความต้ังใจ ตามความคิด จนิ ตนาการ และ
• นกั เรยี นชอบภาพใดมากกวา กนั เพราะเหตใุ ด ทกั ษะของตน โดยไมต่ กอยภู่ ายใตอ ทิ ธพิ ลของใคร รวมทง้ั
ศลิ ปน จะตองมีความสามารถพเิ ศษทเ่ี รียกว่า “พรสวรรค”
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ในการถ่ายทอดความรูสึกนึกคิดของตนเองออกมาเปน
ไดอยา งอสิ ระ) ภาษาทางทัศนศลิ ป ประการสําคัญ คือ ศิลปน จะตองเปน
ครสู รปุ วา สง่ิ ทน่ี กั เรยี นแสดงความคดิ เหน็ ออกมา ผทู มี่ โี ลกทศั นท กี่ วา งขวาง มคี วามเขา ใจในชวี ติ มนษุ ยแ ละ
กถ็ ือเปนการประเมนิ และวจิ ารณง านทัศนศลิ ป ปรัชญาการดาํ เนนิ ชวี ติ ของมนษุ ย
อยางสงั เขปไดอยางหนึง่ ๒) ผลงาน คอื รปู แบบของผลงานทศั นศลิ ปท่ี
ศลิ ปน ใชเ ปน เสมอื นหนง่ึ ภาษา หรอื สอ่ื กลางทจ่ี ะถา่ ยทอด
สา� รวจคน้ หา ความรสู กึ นกึ คดิ และอารมณค วามรสู กึ ของตนเองออกมา
Explore ซ่ึงภาษาทางทัศนศิลปเปนภาษาท่ีเกิดจากการมองเห็น

ใหนกั เรียนแบงกลุมออกเปน 4 กลุม ศกึ ษา หรอื จากการสัมผัสดวยตา
คนควา เกยี่ วกับหลักการท่วั ไปในการประเมนิ และ ท้ังน้ี ทัศนธาตุจะเปนองคประกอบสําคัญท่ีเห็น
วิจารณงานทัศนศลิ ป จากแหลง การเรยี นรูต างๆ ไดจ ากงานทศั นศลิ ป ซงึ่ ลกั ษณะของทศั นธาตมุ หี ลายแบบ
เชน หนังสอื เรยี น หอ งสมุด อินเทอรเ นต็ เปน ตน แตล่ ะแบบกจ็ ะสะทอ นใหเ หน็ ถงึ ความหมายทถ่ี กู ถา่ ยทอด
ตามหวั ขอ ทค่ี รูกําหนดให ดงั ตอ ไปน้ี การสัมผัสรับรูผลงานศิลปะตนแบบจริง มีสวนชวยใหเขาใจรูปแบบ ออกมา เชน่
เนื้อหา และเทคนิคบางอยางท่ีศิลปนตองการจะถายทอดออกมาได
กลมุ ที่ 1 วงจรการประเมินและวจิ ารณ ดยี ่งิ ข้นึ
กลุมที่ 2 ภาษากับการวจิ ารณ
กลมุ ที่ 3 การประเมนิ งานทศั นศิลป ๘๔
กลมุ ท่ี 4 หลกั ในการประเมนิ งานทัศนศิลป
การคดิ
เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน O-NE T

ครูอธิบายเพม่ิ เตมิ เก่ยี วกับการวิเคราะหงานศิลปะวา เปนการพจิ ารณาแยกแยะ เหตุผลท่ีถอื วา ผลงานทัศนศิลปเ ปน ภาษาสากลในวงการศลิ ปะเนือ่ งจากสงิ่ ใด
ศกึ ษาองครวมของงานศิลปะออกเปนสวนๆ ทลี ะประเดน็ ท้งั ในดานทศั นธาตุ 1. ภาพถือเปนสญั ลักษณทางภาษา
องคประกอบศลิ ป และความสัมพันธตางๆ ในดานเทคนคิ กรรมวิธกี ารแสดงออก 2. ผชู มเขาใจความหมายไดตรงกนั
เพ่อื นําขอมูลทไี่ ดมาประเมนิ ผลงานศลิ ปะวามีคุณคา ทางดา นความงาม ดานสาระ 3. การวาดภาพเหมือนการเขียนตัวอกั ษร
และดานอารมณความรูสึกอยางไร 4. ภาพใชสอ่ื ความแทนคําพูด

นกั เรียนควรรู วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะผลงานทศั นศลิ ปเ ปนภาษากลางที่

1 การประเมินและวจิ ารณงานทัศนศิลป การประเมนิ งานทศั นศลิ ปจ ะพจิ ารณา ผูคนทกุ ชาติ ทุกภาษา ทุกสังคม เม่อื มองดแู ลวสามารถจะเขาใจความหมาย
ถงึ ความหมาย ความงาม และการแสดงออกวา มคี ณุ คา มากนอ ยเพยี งใด ของภาพไดว าศิลปนตองการจะสือ่ ถึงส่งิ ใด รายละเอียดของผลงานเปน
สว นการวจิ ารณง านทศั นศลิ ป เปนการแสดงออกทางดา นความคดิ เห็นทีม่ ตี อ อยา งไร มีความสวยงามมากนอ ยเพยี งใด ถึงแมจะไมมีการเขยี นบรรยาย
ผลงานศลิ ปะทีศ่ ลิ ปน ไดส รางสรรคข นึ้ หรอื เปลง คาํ พดู ออกมา ทุกคนกส็ ามารถรับรูเร่อื งราวได

84 คู่มอื ครู

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

ทศั นธาตุ ความหมาย ตัวอยางผลงาน ใหน ักเรียนกลมุ ท่ี 1 สงตัวแทนออกมาอธบิ าย
เสนตง้ั เสนตรงแนวต้ังใหความหมายเก่ียวกับ ความรเู กีย่ วกับวงจรการประเมินและวิจารณตาม
เสน นอน เสนระดบั ความมั่นคง แข็งแรง สูงเดน สงางาม ๘๕ ที่ไดศ กึ ษามาหนา ชนั้ เรยี น ครคู อยเสรมิ เพิ่มเติม
เสนตรงเฉียง นา เกรงขาม ขอมูล จากนนั้ ใหนักเรยี นสรุปวงจรการประเมนิ
เสนโคงของวงกลม เสนตรงแนวนอน หรือเสนระดับให และวิจารณเปน แผนผังความคิด (Mind
เสน หยกั ความหมายเกย่ี วกบั ความราบเรยี บ สงบ Mapping) ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน
สแี ดง กวา งขวาง หยดุ น่ิง การพักผอน
สเี ขียวแก เสน ตรงแนวเฉยี งใหค วามหมายเกย่ี วกบั
สีเขยี วออ น ความรสู กึ ไมป ลอดภยั การลม ไมห ยดุ นง่ิ
สนี ้าํ เงนิ ไมแ นนอน
สีขาว เสน โคง ของวงกลมใหค วามหมายเกยี่ วกบั
ความนมุ นวล ความออ นโยน
เสนหยักใหความหมายเกี่ยวกับปญหา
อปุ สรรค ความขดั แยง นากลวั ต่ืนเตน
มีความแปลกตา
สีแดงใหความหมายเกี่ยวกับความ
รอนแรง อันตราย ต่ืนเตน รุนแรง
กลา หาญ มีอํานาจ
สีเขียวแกใหความหมายเก่ียวกับความ
อดุ มสมบูรณ ความเจรญิ งอกงาม
สเี ขยี วออ นใหค วามหมายเกย่ี วกบั ความ
สดช่ืน มีพลัง มีชีวิตชีวา ความศรัทธา
สบาย
สีนํ้าเงินใหความหมายเก่ียวกับความ
หนักแนน ความเขมแข็ง ความสงบ
ความสขุ มุ เยือกเยน็
สีขาวใหความหมายเกี่ยวกับความ
บริสุทธ์ิ ความใหม สะอาด การรับรู
ถึงคณุ คาของผลงาน

แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETิด เกรด็ แนะครู

การประเมนิ งานทัศนศลิ ปดา นการรบั รู มงุ เนนการรบั รูเกย่ี วกับเร่ืองใด ครูอธบิ ายเสริมความรเู กยี่ วกบั เสน ในทางทัศนศลิ ปว า เสน เปน พื้นฐานทีส่ ําคญั
1. ทศั นธาตแุ ละองคประกอบศลิ ป ของงานศลิ ปะทุกชนดิ สามารถใหค วามหมาย แสดงความรูส ึกและอารมณ
2. ความงามและคณุ คา ไดดวยตัวเอง ดว ยการสรางเปนรปู ทรงตางๆ โดยเสน มี 2 ลกั ษณะ คอื เสนตรง
3. ความคดิ และจนิ ตนาการ (Straight Line) และเสน โคง (Curve Line) เสนท้งั 2 ชนิดน้ี เมือ่ นาํ มาจดั วางใน
4. เนอ้ื หาและเรอื่ งราว ลักษณะตา งๆ กนั กจ็ ะมชี อ่ื เรยี กตา งกนั และใหความหมาย ความรสู กึ ท่ีแตกตา งกนั
ดวย เชน เสนตรงท่ขี นานกับพน้ื ก็เรยี กวา “เสนนอน” เสนตรงท่ีทศิ ทางขนึ้ ๆ ลงๆ ก็
วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะการประเมนิ งานทัศนศลิ ปด านการ เรียกวา “เสนหยกั ” เสน ตรงท่ีทาํ มมุ ฉากกบั พน้ื ก็เรียกวา “เสน ต้งั ” เปน ตน

รับรู จะพิจารณาในเรอ่ื งทัศนธาตแุ ละองคประกอบศิลปเปน สาํ คัญ โดยจะ
อา งอิงถงึ เสน พน้ื ผิว รูปรา ง รปู ทรงทเ่ี ปนปจจยั ทีท่ ําใหเ กิดผลงานทศั นศลิ ป
นั้นๆ ขึ้นมา

เสนนอน เสน หยกั เสนตัง้

คมู่ ือครู 85

กระต้นุ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

ใหน ักเรียนกลมุ ที่ 2 สง ตัวแทนออกมาอธบิ าย ๓) ผูชม คือ ส่วนของผูชมที่ไม่ใช่ผูสรางสรรคผลงานทัศนศิลป แต่เปนผูรับรูภาษาที่ศิลปนใชในการ
ความรูเกี่ยวกบั ภาษากบั การวิจารณตามทไี่ ดศึกษา สื่อความหมาย ผูชมเปนองคประกอบสําคัญที่จะทําใหการสรางสรรคผลงานทัศนศิลปเกิดคุณค่า มีความหมาย
มาหนาช้นั เรยี น ครูคอยเสริมเพิ่มเติมขอมูล มีความสมบูรณครบวงจร ผลงานทัศนศิลปใดถาขาดผูชมแลว ถือว่าไม่ครบองคประกอบของการประเมินและ
จากนนั้ ครถู ามนักเรยี นวา วิจารณงานทัศนศิลป ผูชมหมายรวมไปถึงนักวิจารณศิลปะดวย เพราะจะตองเปนผูตัดสิน หรือวิพากษ วิจารณ
แสดงถงึ ความชอบและไม่ชอบของตนเอง โดยใชว ธิ ีการพูดวจิ ารณ การเขียนวจิ ารณท างใดทางหนง่ึ หรือ ๒ ทาง
• ผชู มงานศิลปะมบี ทบาทอยา งไร พรอ มๆ กนั ไป
ในการประเมินและวิจารณง านศลิ ปะ ๑.๒ ภาษากบั การวจิ ารณ
(แนวตอบ ในการวจิ ารณผ ลงานศลิ ปะ การวิจารณงานทัศนศิลปนั้น ผูชม หรือนักวิจารณจะเปนผูมีบทบาทสําคัญในการถอดรหัสและแปล
มีองคประกอบทสี่ ัมพันธก นั 3 ประการ คือ ความหมายเนอื้ หาของผลงานซงึ่ เปน “ภาษาภาพ” ออกมาเปน “ภาษาเขยี น” หรอื “ภาษาพดู ” โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ผลงาน
1. ผสู รา งสรรคผลงานศิลปะ หรือศลิ ปนท่ี ทัศนศิลปที่มีความซับซอนและมีการผสมผสานเทคนิควิธีการต่างๆ จนไม่สามารถมองเห็นภาพและเรื่องราวอย่าง
สรา งสรรคง านศิลปะ เพอ่ื เปนสอื่ ในการ- เปนจริงได ในการนี้นักวิจารณจําเปนตองศึกษาและทําความเขาใจภาษาภาพท่ีเกิดข้ึนจากการใชทัศนธาตุ ไดแก่
แสดงออกถึงอารมณ ความรูสึกนึกคิด เสน รปู รา่ ง รูปทรง นํา้ หนักออ่ น - แก่ พืน้ ที่วา่ ง พน้ื ผวิ และสี รวมทงั้ ไวยากรณทางทัศนศิลป หรือหลักการทัศนศิลป
จินตนาการ หรอื เปนการบนั ทึกเหตกุ ารณ ไดแก่ เอกภาพ ความสมดุล จงั หวะ จุดสนใจ ความกลมกลืน ความขัดแยง และสัดสว่ น เพ่ือแปลความ
จากประสบการณทไี่ ดร ับรู โดยมี ภาษาภาพ หรือภาษาทัศนศิลปท่ีมีลักษณะเฉพาะและมีเนื้อหาท่ีเนนในเร่ืองของอารมณ ความรูสึกของ
จุดมุง หมายท่ีมุงแสดงออกใหสังคมไดรับรู ศิลปนท่ีแฝงอยู่ การบรรยาย การพรรณนา และการวิเคราะห นักวิจารณจะตองจับความหมายและคุณค่าท่ีแฝง
สง เสรมิ การแลกเปลยี่ นเรยี นรไู ดหลาก อยู่ภายในผลงาน แลวถ่ายทอดเปนภาษาท่ีผูชมรับรู
หลายมุมมอง ทาํ ความเขา ใจไดง า่ ย นกั วจิ ารณท ศั นศลิ ปจ ะตอ งถา่ ยทอด
2. ผลงานศลิ ปะ ท่ีเกิดขึ้นจากการสรา งสรรค ทัศนะของตนเองสู่ผูอ่ืนผ่านทางวิธีการและภาษา ตาม
ของศิลปน โดยผานกระบวนการของความ ความถนัดและความสามารถ แต่พลังของภาษาในการ
คดิ สรางสรรคและจินตนาการ ท้ังงานดาน สือ่ ความคิดทางศลิ ปะ อาจจะมขี อ จํากัดหลายอยา่ ง เช่น
วจิ ติ รศิลปและประยุกตศ ลิ ป การพดู วจิ ารณ ผวู จิ ารณม กั ใชภ าษาทยี่ ากเกนิ ไป ใชภ าษา
3. ผชู มผลงานศลิ ปะ คอื ผชู มทไ่ี มใ ช สแลง ภาษาสงู มศี พั ทท างทศั นศิลปม าก หรอื ใชภาษา
ผสู รา งสรรคผ ลงานศลิ ปะนั้นๆ แตเ ปน ที่ไม่สอดคลองกับภาษาภาพ เปนการพูดแบบเลื่อนลอย
ผูรบั รถู งึ การแสดงออกของศิลปน ท่ี ขาดจนิ ตนาการทเ่ี ขาถึงภาษาภาพน้นั จรงิ ๆ เปนตน
สรางสรรคผ ลงานศิลปะ ผูช มผลงาน ท้ังน้ี ภาษาสําหรับการวิจารณ ควรไดรับการ
ศลิ ปะจึงมคี วามสาํ คัญทีท่ ําใหวงจรการ พัฒนาเพ่ือส่ือความใหไดสมบูรณ โดยเฉพาะภาษาไทย
แลกเปลยี่ นเรยี นรูในงานศลิ ปะสมบูรณข้ึน) อาจมีขอจํากัดในส่วนที่เกี่ยวของกับการแสดงออกของ
ความคดิ ของศลิ ปน เชน่ ผลงานแบบนามธรรม (Abstract)
• การใชภ าษาพูดทีต่ รงไปตรงมามีความ ที่ไม่แสดงรูปลักษณทางธรรมชาติอย่างตรงไปตรงมา
เหมาะสมท่จี ะนาํ มาใชใ นการวจิ ารณหรือไม แต่ใชท ศั นธาตลุ ว นๆ เปน องคป ระกอบของผลงาน การจะ
อยางไร วิจารณผ ลงานรปู แบบดังกล่าวใหไดผล จะตองอา่ นภาษา
(แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ การวิจารณผลงานทัศนศิลป ผูวิจารณจะตองมีความรู ความเขาใจ จากทัศนธาตุเหล่านั้นใหออก แลวเลือกใชภาษาพูดและ
ไดอ ยางอิสระ) ศิลปะดานท่ีจะวิจารณ จึงจะทําใหการวิจารณมีน้ําหนักและมีความ ภาษาเขยี นในการอธบิ ายใหผ ูอืน่ เขา ใจ เปน ตน
นา เชื่อถือ

๘๖

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครูอธบิ ายเพิม่ เตมิ เกี่ยวกบั คณุ สมบัติของนักวจิ ารณวามีคุณสมบัตทิ ส่ี าํ คญั
ดังตอ ไปนี้ เพราะเหตุใดผวู จิ ารณของไทยจึงควรมคี วามรูท งั้ ดานทศั นศิลป
และดานการใชภาษาไทย
1. มีความรูเ กี่ยวกบั ศิลปะ ทงั้ ศิลปะประจาํ ชาตแิ ละศลิ ปะสากล
2. มีความรเู ก่ยี วกับประวัติศาสตรศ ิลปะ แนวตอบ เพราะภาษาไทยเปนภาษาสําหรบั การสอื่ สาร ซึ่งปจ จุบัน
3. มคี วามรเู ก่ยี วกับสนุ ทรียศาสตร ชวยใหรแู งมมุ ของความงาม มีผลงานทศั นศิลปแบบนามธรรมเกดิ ขึน้ เปนจาํ นวนมาก ผลงานแบบ
4. มวี ิสยั ทศั นกวา งไกลและไมคลอ ยตามคนอน่ื นามธรรมจะไมแสดงรปู ลักษณทางธรรมชาติแบบตรงไปตรงมา แตจ ะใช
5. กลา ท่ีจะแสดงออกท้ังท่เี ปนไปตามหลกั วชิ าการ ตามความรสู กึ ทศั นธาตุเปน องคประกอบของผลงาน ดงั น้ัน ผูวจิ ารณผลงานรปู แบบ
ดงั กลาวจะตอ งอานภาษาจากทศั นธาตุเหลานน้ั ใหอ อก แลว เลือกใช
และประสบการณ ภาษาพูดและภาษาเขียนในการอธบิ ายใหผอู ่นื เขาใจ
ท้ังนี้ การวิจารณควรเปนไปในเชิงสรางสรรค ซงึ่ การวจิ ารณจะเปน ไปในเชงิ
สรา งสรรคไ ดน ้ัน ผูวิจารณก ็จะตอ งมคี ณุ สมบัตทิ ส่ี ําคัญ คือ
1. มีความรู ความเขาใจในเร่อื งทว่ี จิ ารณ
2. ศกึ ษา คน ควา ดว ยสมมุติฐาน
3. ใชเหตแุ ละผลดวยความเทยี่ งธรรม

86 ค่มู อื ครู

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

นอกจากนี้ นักวิจารณตองพัฒนาทักษะและความสามารถของตนใหเปนที่ยอมรับของสังคม มีความ ใหน ักเรียนกลมุ ท่ี 3 สง ตัวแทนออกมาอธิบาย
เปน กลางและมคี วามเทยี่ งธรรมตอ่ ผลงานศลิ ปะทกุ รปู แบบและศลิ ปน ทกุ คน เพอื่ สรา งความเชอ่ื มนั่ ใหก บั ผสู รา งสรรค ความรูเกี่ยวกับการประเมินงานทศั นศลิ ปตามทีไ่ ด
ผลงาน รจู กั วจิ ารณผ ลงานทศั นศลิ ปบ นพน้ื ฐานของงานทแี่ ตกตา่ งกนั ไมส่ นใจเฉพาะในงานทศั นศลิ ป1ส าขาทตี่ นถนดั 2 ศกึ ษามาหนา ชั้นเรยี น ครคู อยเสรมิ เพม่ิ เติมขอมูล
เท่านน้ั แต่ใหความสนใจวิทยาการแขนงต่างๆ ทเ่ี กยี่ วขอ งกบั ทศั นศิลปด ว ย เช่น ประวัติศาสตรศ ลิ ป สนุ ทรียศาสตร จากนนั้ ครูถามนกั เรยี นวา
องคป ระกอบศลิ ป เปนตน เพ่ือใหส ามารถรับรูถงึ ความสมั พนั ธทเ่ี ชื่อมโยงระหว่างศาสตรสาขาต่างๆ กับทัศนศิลป
นักวิจารณควรมีคุณสมบัติเปนนักคิด นักคนควาและสนใจในสิ่งใหม่ๆ และรูจักใฝศึกษาหาความรู • การประเมินงานทศั นศิลปเ กี่ยวของกับ
อยเู่ สมอๆ ซ่งึ จะทาํ ใหสามารถวิเคราะห วจิ ารณไดอยา่ งลมุ่ ลกึ ขึน้ ทง้ั น้ี เพราะการวิจารณโดยกลา่ วอา งถึงความรูส ึก งานทศั นศิลปอ ยา งไร
ส่วนตัวแต่เพียงอย่างเดียว จะมีความเลื่อนลอยและไรเหตุผล ไม่ช่วยใหเกิดความน่าสนใจ หรือเกิดความหมายใน (แนวตอบ การประเมนิ งานทศั นศิลป คือ
แง่มุมทตี่ ่างออกไปจากเดิม การประเมินคณุ คา หรอื การตดั สินคณุ คา
๑.๓ การประเมินงานทัศนศลิ ป ของผลงานทัศนศลิ ป โดยผูประเมนิ จะตอ งมี
การประเมนิ ในความหมายทางทศั นศลิ ป หมายถงึ การประเมนิ คณุ คา่ หรอื การตดั สนิ คณุ คา่ โดยผปู ระเมนิ ความเชี่ยวชาญ มคี วามรใู นหลักการสงั เกต
จะตองมีความเช่ยี วชาญ มคี วามรูใ นหลักการสังเกตและการใหเหตุผล ทัง้ นี้ ถา ผปู ระเมนิ ไม่ตัดสินคณุ ค่าของผลงาน และการใหเหตผุ ล ท้งั นี้ ถาผปู ระเมนิ
ทีต่ นประเมิน ถอื ว่าผปู ระเมินนัน้ ยงั ทําหนาท่ีไมส่ มบรู ณ ไมตดั สินคณุ คาของผลงานทต่ี นประเมิน
การประเมินเปนกิจกรรมที่เกี่ยวของกับการศึกษาผลงานทัศนศิลปทางดานเน้ือหา คุณค่าทางความคิด ถอื วา ผูประเมินน้ันยังทาํ หนาท่ไี มสมบูรณ
สรา งสรรค การส่ือความหมาย การแสดงออก วิธกี ารและเทคนิค การจัดองคป ระกอบ และลายประณตี ต่างๆ โดยการ การประเมินเปนกิจกรรมทเี่ ก่ยี วขอ งและ
ประเมินงานทัศนศิลปอาจทําเพื่อจุดมุ่งหมายหลายอย่าง เชน่ ประเมินเพอ่ื ชน่ื ชม ประเมินเพอ่ื ปรับปรุงและพฒั นา มคี วามสําคญั กบั งานทศั นศลิ ปโ ดยตรง
ผลงาน หรอื ประเมินเพ่อื ใหเ ขาใจเรอื่ งราวของผลงานนั้นๆ เปน ตน เพราะจดุ มุงหมายของการประเมนิ
ดวยเหตุที่ธรรมชาติในการประเมินจะมีความ งานทศั นศลิ ปก็คอื เพอ่ื ชืน่ ชมผลงาน
ละเอียดอ่อนและสลับซับซอน รวมท้ังมีความสัมพันธ ปรบั ปรุง และพฒั นาผลงานใหดียง่ิ ๆ ข้นึ ไป)
กับศาสตรหลายดาน ผูประเมินผลงานจึงตองมีความ
รอบคอบและใชองคความรูทางทัศนศิลปมาประกอบใน • การประเมนิ และวจิ ารณง านทศั นศลิ ป
การแสดงความคิดเห็น ไมว่ ่าจะเปนดานรปู ทรง เนื้อหา มีประโยชนอยา งไร
และเร่ืองราวท่ีถูกถ่ายทอดผ่านตัวผลงานเองก็ตาม (แนวตอบ การประเมินและวิจารณ
ทงั้ น้ี การใหผ ูชม หรอื นักวจิ ารณไดฝก ฝนวิธกี ารวิจารณ งานทศั นศลิ ปม ีประโยชนอ ยา งมากมาย เชน
ประเมินผลงานทัศนศิลปอ ยูเ่ สมอๆ จะชว่ ยพฒั นาทักษะ ทําใหทราบและเขาใจแนวคดิ ในการ
ประสบการณไดดีข้นึ สรางสรรคผลงานดา นศลิ ปะตางๆ ของ
รูปแบบการประเมินไดรับการพัฒนาเทคนิค ผสู ราง ทาํ ใหทราบถงึ ความเคล่ือนไหวของ
การประเมินใหกาวหนาข้ึนมาก โดยเฉพาะแนวทาง วงการศลิ ปะและส่งิ ของเคร่อื งใชในชวี ิต
การตัดสินคุณค่าของผลงานภายใตบริบทของสังคม ประจาํ วัน ทาํ ใหเปนผคู นควาหาความรอู ยู
วฒั นธรรม และเทคโนโลยที เ่ี ปลยี่ นแปลงไป ซงึ่ การจะนาํ เสมอ เกดิ ความรกั และใกลช ดิ กบั งานศลิ ปะ
เทคนิคและวิธีการประเมินคุณค่าแบบใดแบบหนึ่งมาใช อยางแทจริง มีความภาคภมู ิใจทไ่ี ดชม
ผูป ระเมนิ จะตอ งเลือกใชใ หเหมาะสม ดังน้ี การประเมินผลงานทัศนศิลป หากไดบุคคลท่ีมีประสบการณตรง ผลงานทไี่ ดว จิ ารณ และสนับสนนุ ให
หลายๆ คนมาชว ยกันดู ผลงานการประเมนิ ก็ยอมจะมีความสมบูรณ เจาของผลงานไดส รา งสรรคผลงานทีม่ ี
มีคณุ ภาพ และนาเชื่อถือมากขนึ้ คณุ ภาพออกสูสังคมตอไป)

๘๗

บูรณาการเช่อื มสาระ นกั เรยี นควรรู

การศึกษาเกย่ี วกับการประเมินและวิจารณง านทัศนศิลป สามารถ 1 ประวัติศาสตรศ ิลป ตามท่เี ขา ใจกันทั่วไปจะหมายถึงสาขาวชิ าท่ีเรียนรู
บูรณาการเชอ่ื มโยงกับการเรยี นการสอนของกลุมสาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา- เก่ยี วกบั ประวัตคิ วามเปนมาทางศลิ ปะ โดยเนน เนอื้ หาเกยี่ วกับรปู แบบทางศลิ ปะ
ศาสนา และวัฒนธรรม วิชาประวัติศาสตร เรอ่ื งประวตั ศิ าสตรไ ทยและ ในยคุ สมัยตา งๆ ทั้งของไทยและตะวันตก ประเภทของงานศิลปะ รวมถงึ เทคนิค
ประวตั ิศาสตรสากล เนอ่ื งจากนกั วิจารณท ีด่ ีตองมีความรหู ลากหลายแขนง วธิ กี ารทางศิลปะและศิลปน ที่สรา งสรรคง านศิลปะ
โดยเฉพาะแขนงวชิ าทเ่ี ก่ยี วขอ งกบั รูปแบบของผลงานทศั นศลิ ปโ ดยตรง 2 สุนทรียศาสตร คอื ความรู ความเขาใจเก่ียวกบั ความงาม ซ่งึ การวิจารณ
ซึง่ กค็ อื วิชาประวตั ิศาสตรน นั่ เอง เพราะการวจิ ารณต องอยูบ นพ้ืนฐาน ศลิ ปะในแงสนุ ทรียศาสตรจ ะหมายถงึ การประเมนิ คุณคาเกีย่ วกับงานศิลปะ
ของหลกั การและเหตผุ ล ประเมนิ และวจิ ารณผ ลงานทั้งดานเนอ้ื หา คุณคาทาง เปนการแสดงความคดิ เหน็ ตอผลงานศลิ ปะอยา งมีหลักการ โดยการใชทฤษฎศี ิลปะ
ความคิด การส่ือความหมาย เทคนคิ วธิ กี าร ยุคสมยั ของผลงาน และดา นอ่นื ๆ เปน ฐาน เพอ่ื คน หาคา ความงามทางสุนทรียภาพในผลงานศิลปะนัน้ ๆ
มใิ ชก ารกลาวอา งออกมาจากความรูสกึ แตเพียงอยา งเดียว

มุม IT 87

นักเรียนสามารถศกึ ษาตัวอยา งการวิจารณผ ลงานทศั นศลิ ป ไดจาก
http://www.thaicritic.com/?page_id=91

คมู่ อื ครู

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

1. ใหนักเรยี นกลมุ ที่ 4 สงตวั แทนออกมาอธิบาย ๑) การประเมินเพื่อความช่ืนชม เปนการประเมินคุณค่าผลงานทัศนศิลป โดยใชความรูสึกส่วนตัว
ความรูเก่ียวกับหลกั ในการประเมนิ งาน โดยมงุ่ เนนการแสดงความคิดเหน็ ในเชงิ คุณค่าใหผ อู น่ื รบั รู หรือแลกเปล่ยี นทศั นะระหว่างกนั ไมไ่ ดห วงั ใหเ กดิ ผลตอ่
ทศั นศิลปต ามทีไ่ ดศ ึกษามาหนา ชั้นเรียน ผลงานทศั นศิลปนัน้ มากนกั
ครูคอยเสรมิ เพิ่มเติมขอมูล พรอมท้ังใหนกั เรยี น ๒) การประเมนิ เพอื่ ปรบั ปรงุ และพฒั นาผลงาน เปน การประเมนิ คณุ คา่ ของผลงานทศั นศลิ ป โดยอาศยั
สรปุ สาระสาํ คญั ลงสมดุ บันทกึ เกณฑ หรือหลักการประเมิน ควบคู่ไปกับการวิจารณและการแสดงความคิดเห็นอย่างมีเหตุผล เช่น การวิจารณ
ทศั นศิลปในชน้ั เรยี นระหวา่ งครูผสู อนและผูเ รยี น เปนตน การประเมินคุณคา่ ตามหัวขอ นี้ ผูประเมินคาดหวังใหได
2. ครใู หน กั เรยี นดภู าพ “เพลิงพยัคฆา” ประโยชนจากการประเมนิ ในดานตา่ งๆ ทมี่ ีผลต่อการปรับปรุง แกไข และพัฒนาผลงานทัศนศลิ ปใหเ จรญิ กาวหนา
ผลงานของถวัลย ดัชนี เทคนคิ สนี ํา้ มนั และสมบรู ณม ากขน้ึ
ในหนงั สือเรยี น หนา 88 แลว ใหน ักเรยี นเขียน ๑.๔ หลักในการประเมินงานทัศนศลิ ป
บรรยายคณุ สมบตั ขิ องผลงานดงั กลาว หลักในการประเมินผลงานทัศนศิลปจะมีอยู่หลายรูปแบบและหลายทฤษฎีดวยกัน สําหรับในระดับชั้นนี้
ลงกระดาษรายงาน สงครผู สู อน มีเปาหมายเพื่อสรางความเขาใจ และรูวิธีการประเมินที่ไม่ยุ่งยากซับซอนนัก จึงขอยกตัวอย่างวิธีการประเมิน

เพ่อื พฒั นาผลงานทัศนศิลปแบบง่ายๆ ซง่ึ แบ่งประเด็นในการประเมนิ ออกเปน ๓ ดา นดวยกนั คือ
๑) ดา นคณุ สมบตั ิ จะใชข อความบรรยายท่ีใหค วามสําคญั ตอ่ คุณสมบตั ิย่อยๆ ดังนี้
๑.๑) การรับรู ไดแก่ ทัศนธาตุและองคป ระกอบศิลป โดยอา งอิงถงึ จดุ เสน รูปร่าง รูปทรง นาํ้ หนกั
ออ่ น - แก่ พนื้ ที่วา่ ง พน้ื ผวิ สี เอกภาพ ความสมดลุ จงั หวะ จุดสนใจ ความกลมกลนื ความขัดแยง และสัดส่วน
๑.๒) เนอ้ื เรือ่ ง ไดแก่ ส่ิงแวดลอมต่างๆ ท่ีปรากฏอยู่ภายในผลงานทัศนศิลป ซ่ึงอาจมีลักษณะเปน
ท่ีอย่อู าศัย อาคารบานเรอื น ผคู น รวมทง้ั ส่ิงแวดลอ มตา่ งๆ เชน่ ดวงอาทิตย ดวงดาว ท่งุ หญา ชายทะเล เปน ตน
๑.๓) ความรสู กึ เชงิ กายภาพ เชน่ ความ
นมุ่ นวล ความแน่นขนัด ความสนุกสนาน เปนตน
๑.๔) อารมณค วามรสู กึ ตวั อยา่ งการใช
คาํ บรรยาย เชน่ สที ดี่ แู ลว ชว่ ยทาํ ใหเ กดิ อารมณท เี่ ครง่ ขรมึ
ภาพกอนเมฆที่ดูนุ่มราวกับปุยนุ่น ทะเลทรายที่อางวาง
โดดเด่ียว เปน ตน
๑.๕) อางอิงรูปแบบ กล่าวถึงรูปแบบ
ท่ีศิลปนใช เช่น แบบนาม1ธรรม แบบเหนือจริง แบบ

ไรว ัตถวุ ิสยั แบบบาศกนิยม เปน ตน
๒) ดานความคดิ เชิงตีความ สามารถจะ
พจิ ารณาประเมนิ ตามคุณสมบัตยิ อ่ ยๆ ดงั น้ี
๒.๑) การเปรยี บเทยี บอปุ มาอปุ ไมย โดย
ใชก ารบรรยายทชี่ ่วยทําใหเกิดภาพพจน เชน่ “เหน็ กลมุ
เมฆปกคลุมทั่วไป ดูเลือนราง ใหความรูสึกวากําลัง
“เพลงิ พยคั ฆา” ผลงานของถวลั ย ดชั นี เทคนคิ สนี าํ้ มนั เปนตัวอยา ง ลองลอยอยูในความฝน หรืออาจทําใหนึกถึงเรื่องราวที่
ของการใชสีแดงเปนหลัก ซ่ึงจะใหความรูสึกถึงความรอนแรง และ กลา วถงึ ดินแดนเทพนิยาย”
ความมีอาํ นาจท่ถี ูกถา ยทอดออกมาจากผลงานช้ินนี้

๘๘

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคิด T
O-NE
ครูอธบิ ายสรุปเก่ยี วกับหลกั ในการประเมนิ งานทศั นศลิ ปใ หนักเรียนฟง วา
ผปู ระเมนิ จะตอ งดทู ่ี “คุณสมบตั ิของผลงาน” ทง้ั ทางดานการรบั รเู กี่ยวกับทัศนธาตุ การวจิ ารณเพื่อประเมนิ งานทัศนศลิ ปควรคาํ นึงถึงเร่ืองใด
และองคป ระกอบศลิ ป สิง่ แวดลอมในภาพ ความรสู กึ จากภาพ อารมณท ี่แสดงออก 1. การใชค ําพดู อธบิ ายเหตผุ ล
รูปแบบของภาพ “ดานความคดิ เชงิ ตคี วาม” การอปุ มาอปุ มยั วิเคราะหความคดิ 2. ความรสู กึ พงึ พอใจของศลิ ปน
เจตนารมณ และ “ดา นการประเมิน” ระบวุ า ชอบ หรอื ไมชอบผลงาน เห็นดวย 3. พ้นื ฐานงานศิลปะของผูชม
หรอื ไมเห็นดว ย และสรุปคุณคา ของผลงาน 4. ความตืน่ เตนเรา ใจของผูช ม

นักเรยี นควรรู วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะการวจิ ารณเพือ่ ประเมนิ งานทัศนศิลป

1 แบบบาศกนยิ ม หรอื ที่เรารับรูกนั ก็คือ ศลิ ปะแบบรูปทรงเหล่ียม หรือ น้ัน ผูวิจารณจาํ เปน จะตอ งเลอื กใชค าํ พูดทส่ี ามารถอธิบายเหตุผลใหผูชม
เรขาคณิตนั่นเอง เกดิ ขนึ้ เม่อื ค.ศ. 1907 โดยปาโบล รยุ ซ ปกสั โซ ศลิ ปนชาวสเปน ผลงานศิลปน รับรูและเขาใจไดโดยงา ย โดยเปน คาํ พดู ท่ีสุภาพ ใหเ กียรติผอู น่ื
กับชอรช บราก ศิลปน ชาวฝร่งั เศส รวมกันคิดคนข้ึน แรงบันดาลใจของลัทธิบาศก- และเหตุผลทีน่ ํามาประกอบการวจิ ารณจ ะตองเปน เหตุผลท่ฟี งแลว
นิยมมดี ว ยกนั หลายแหลง เชน จากทศั นะในการมองธรรมชาติเรือ่ งปริมาตรของ บคุ คลทวั่ ไปสามารถเขาใจและยอมรบั ได
ปอล เซซาน ทฤษฎกี ารใชสขี องชอรช ปแยร เซอราต เปนตน

88 คมู่ ือครู

กระต้นุ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

๒.๒) วิเคราะหถึงความคิดและเจตนารมณ เปนการวิเคราะหความคิดในการสรางสรรคผลงานของ จากการศึกษาเกี่ยวกับหลักในการประเมิน
ศลิ ปน เชน่ สือ่ ถึงชวี ติ ทเี่ งียบสงบในชนบท ตอ งการสะทอ นปญหาความแตกแยกของผคู น เปนตน งานทัศนศลิ ป ครูใหน ักเรียนเขยี นแผนผงั ความคิด
(Mind Mapping) สรุปหลกั ในการประเมินงาน
๓) ดานการประเมินผล จะตอ งสรปุ การประเมิน โดยกาํ หนดคณุ สมบตั ิย่อย ดังน้ี ทศั นศลิ ป ลงกระดาษรายงาน สงครผู สู อน
จากน้นั ครถู ามนกั เรยี นวา
๓.๑) ระบกุ ารตดั สินใจเลือก ใชขอ ความท่ีแสดงความพึงพอใจ หรอื ไม่พงึ พอใจ หรือใชภาษาทแ่ี สดง
ใหเห็นอยา่ งชดั เจนว่าชอบ หรือไมช่ อบผลงานน้ัน • การประเมินงานทัศนศลิ ปมีความสําคญั
ตอผเู รยี นศลิ ปะอยางไร
๓.๒) เหน็ ดวย หรอื ไมเห็นดวย ใหใชขอความท่ีบ่งบอกไดวา่ ผปู ระเมนิ มีทัศนะอย่างไรกบั คุณสมบตั ิ (แนวตอบ การประเมินผลงานทัศนศลิ ป
มีจุดมุงหมายหลายประการขึ้นอยูกับ
หรอื คุณค่าทีพ่ บเหน็ ในผลงานทศั นศิลปน1น้ั ในเชิงทเี่ ห็นดวย หรือไม่เหน็ ดว ย ลกั ษณะของผลงาน หรอื การแสดงผลงาน
เชน เพอื่ ชวยพัฒนาความคดิ สรางสรรค
๓.๓) คุณคาของผลงาน ใหกล่าวถึงคุณค่าของผลงานตามมุมมองของตน เช่น ดีเย่ียม กลาคิด ของศิลปน ชว ยกระตนุ ความกาวหนา
กลา แสดงออก มีความแปลกใหม่ ใชเทคนคิ ทลี่ ํา้ สมยั เปน ตน ในวงการศลิ ปะ ชว ยทาํ ใหผ ูช มมีความรอบรู
ในงานศลิ ปะ เปน ตน )
เพื่อใหเขาใจวิธีการประเมินตามประเด็นขางตน จึงขอยกตัวอย่างการประเมินงานทัศนศิลปมาใหเห็น
เปนแบบอย่าง ดงั นี้

เกรด็ ศลิ ป การเนน (Emphasis)
การเนน เปน การทาํ ใหส ว่ นใดสว่ นหนง่ึ หรอื จดุ ใด

จุดหน่ึงของภาพ มีความสําคัญกว่าส่วนอ่ืนๆ หรือ
ทําใหเด่นเปนพิเศษกว่าธรรมดา เปนส่วนประธาน
ของภาพ เพราะถา ไมเ่ นน เมอ่ื อยปู่ ะปนกับสว่ นอน่ื
ท่ีมลี ักษณะเหมือนกนั ก็อาจถกู กลืน หรอื ถูกสว่ นอืน่

ทีเ่ ดน่ กว่าแย่งความสาํ คญั ไป ผลงานที่ไมม่ จี ดุ 2สนใจ

จะทําใหมคี วามน่าชมนอยลง การเนน จดุ สนใจทาํ ได
๓ วิธี คอื

๑. การเนน ดว ยการใชอ งคป ระกอบทตี่ ดั กนั เพอื่ ให
ตา่ งไปจากส่วนอน่ื ๆ เชน่ ฝงู มา สีน้าํ ตาลดํากําลังวิ่ง
แต่มีมาสีขาวตัวหนึ่งกําลังกระโจนข้ึนสูงเหนือกว่า
มาตัวอ่ืน มาสีขาวตวั นี้จะดงึ ดดู สายตาไดม าก กลาย
เปน สว่ นประธาน แตท่ ง้ั น้ี การใชอ งคป ระกอบทต่ี ดั กนั
ตองไม่ใหขัดแยงกับเนื้อหารวมของงาน โดยตอง
ทําใหม ีความกลมกลนื เปนเอกภาพ

๒. การเนน ดว ยการทาํ ใหอ ยโู ดดเดย่ี ว เพราะเมอ่ื
สง่ิ หนง่ึ ถกู แยกออกไปจากสว่ นอน่ื ๆ ของภาพ หรอื กลมุ่
ของมัน สงิ่ น้นั กจ็ ะกลายเปน จุดสนใจ เช่น วาดภาพ
เรือใบหลายลําใหอยู่รวมกัน อาจน่าสนใจนอย แต่
หากแยกเรอื ใบลําหน่ึงออกมาจากกลุ่มเรอื ใบ เรอื ใบ
ลาํ นัน้ จะดึงดดู สายตา กลายเปนจุดสนใจข้นึ มาทนั ที เปน ตน

๓. การเนนดวยการจัดวางตําแหนง เปนการทําบางส่วนของภาพใหมี
ตําแหน่งที่มีความโดดเด่นกว่าส่วนอ่ืน เช่น หากวาดภาพตนสนเรียงเปนแถว
อาจไมน่ ่าดู แตถ่ า ดึงสนตนหนึ่งใหล ้ําออกมา ตนสนตน น้กี ็จะกลายเปนจุดสนใจ
ของภาพ เปนตน

๘๙

แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETิด นักเรยี นควรรู

“การสรา งรูปรา ง รปู ทรงใหเ ปน จุดเดน หรอื จดุ สนใจ และเปนเน้อื หาหลัก 1 คุณคาของผลงาน ผลงานทศั นศิลปที่สรางขนึ้ เรียบรอ ยแลวลวนมีคุณคา
ของงานทศั นศิลป” ขอความดงั กลาวสอ่ื ความหมายถงึ เทคนคิ ใด ดว ยกนั ท้ังสนิ้ ซ่งึ ผูป ระเมินจะตองพจิ ารณาเพอ่ื แยกแยะใหช ัดวามคี ุณคาอะไรบาง
ในทางทัศนศิลป อยางนอยกจ็ ะไดเปนกําลงั ใจใหก บั ผูสรา งสรรคผลงาน
แนวตอบ เทคนิคการสรางจดุ เดน ดวยการเนน เพราะการเนน เปน การ 2 การเนนจุดสนใจ นอกจาก 3 วธิ ที ไ่ี ดก ลา วมาในหนังสือเรียน หนา 89
ทาํ ใหส ว นใดสวนหนึง่ หรือจุดใดจดุ หนึ่งของภาพมคี วามสําคญั กวา สว นอ่ืนๆ แลว นัน้ การเนน ดวยขนาด (Size) กเ็ ปนการสรางจุดเดน ไดอ ีกวิธีหนึง่ โดยการเนน
ของภาพ หรือทําใหเ ดน เปน พิเศษ ถอื เปนสวนประธานของภาพ เพราะเมือ่ ขนาดของวัตถุ รปู ราง รูปทรงใหม ีขนาดใหญทส่ี ุด จะเปนสิ่งสะดุดตา กอ ใหเ กิด
ปะปนกับสว นอื่นท่ีมลี กั ษณะเหมอื นกันอาจถกู กลนื หรือถูกสวนอน่ื ทีเ่ ดนกวา จุดสนใจไดทันที ดงั ภาพตัวอยางหมายเลข 4
แยงความสาํ คญั ไป

12 3 4 5

คู่มือครู 89

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจค้นหา อธบิ ายความรู้ ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขข้าา้ใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain
Engage Explore Expand Evaluate

ขยายความเขา้ ใจ E×pand

ใหน ักเรียนแตล ะคนหาภาพผลงานทศั นศิลป ตัวอยา ง การประเมินผลงานทัศนศิลป
ทช่ี ่ืนชอบมาคนละ 1 ผลงาน โดยอาจจะเปน
ผลงานจติ รกรรม ประตมิ ากรรม สถาปต ยกรรม ชอื่ ภาพ
หรอื ภาพพมิ พกไ็ ด จากนัน้ ใหต ิดภาพผลงาน
ทศั นศลิ ปลงบนฟวเจอรบอรด แลว ใหนกั เรยี นเขียน The Starry Night
ประเมินผลงานทศั นศิลปด ังกลาว ตามหลักการ (ค.ศ. ๑๘๘๙)
ประเมินงานทศั นศิลปท ่ีไดศึกษามา
ศิลปน
ตรวจสอบผล Evaluate ฟน เซนต วลิ เลยี ม ฟาน
ก็อกฮ (Vincent Willem
Van Gogh)

ครพู ิจารณาจากการประเมินผลงานทศั นศิลป ดา นคณุ สมบัติ
ของนักเรียน โดยพิจารณาวานกั เรยี นประเมินงาน
ทัศนศิลป โดยนาํ หลักในการประเมนิ งานทศั นศิลป การรับรู : มกี ารใชท ัศนธาตทุ ่เี ปน เสนในลักษณะตา งๆ เชน เสน โคง เสน คด เสนนอน เสน เฉยี ง และใชส ีน้าํ เงนิ สดี าํ
มาใชไดถ ูกตอ งมากนอ ยเพยี งใด สีเขยี ว สฟี า สเี หลอื ง และสขี าว เปน งานจติ รกรรมท่ีใชเทคนิคระบายสีอยางฉับไว
เนอ้ื เรือ่ ง : มีการเขียนภาพหมบู า น โบสถ ตนไม ภูเขา ทอ งฟา กลุม เมฆ ดวงดาว และดวงจันทร
ความรูสกึ เชงิ กายภาพ : ผลงานสะทอ นความหนกั แนน แข็งแรง
อารมณความรูสกึ : เสนและการแสดงออกมีความเคล่ือนไหว นา กลวั อึดอดั ตน่ื เตน
อา งองิ รปู แบบ : เปน ผลงานจติ รกรรมแนวเหนือจริง

ดา นความคดิ เชงิ ตคี วาม

การเปรยี บเทยี บ อุปมาอุปไมย : เปนภาพกลางคืนที่ชวนใหฝ นถึงดนิ แดนในจนิ ตนาการ
ความคดิ และเจตนารมณ : ตองการสอื่ ถึงความงามของทิวทัศนท อ งฟา ในยามคาํ่ คืน

ดา นการประเมนิ ผล

การตดั สนิ ใจเลือก : ชอบผลงานชิน้ น้ีดแู ลวใหความรสู กึ นากลัว ชวนคดิ ฝน ใหเกิดจนิ ตนาการตางๆ
เห็นดว ยหรอื ไมเห็นดวย : เห็นดว ยกบั คณุ คาท่ีนาํ เสนอผา นทศั นธาตุและการแสดงออก
คุณคาของผลงาน : ศิลปนมีความกลาตัดสินใจในความคิดสรางสรรคของตน ผลงานมีความแปลกตา มีเอกลักษณ
เฉพาะตวั ใชว ิธกี ารเขยี นภาพดวยเสน สี เพือ่ สอ่ื เรอื่ งราว

กลา วโดยสรปุ ภาพ The Starry Night หรือราตรีประดับดาว เปน ภาพท่ีแสดงใหเ หน็ ความเคลื่อนไหวของรอยแปรง
ทศิ ทางกลมกลืนกบั ขอบทองฟา ตดั กับตน สนระยะใกล มีแสงสะทอ นของหลังคาบานและโบสถ สวนบรรยากาศบริเวณ
ระยะไกลสุดของภาพ แสดงใหเ หน็ ดวงดาวทมี่ แี สงระยบิ ระยบั สขี องภาพคอนขา งรุนแรง แตกส็ ดใส สะทอ นอารมณของ
ศลิ ปน ในขณะนนั้ เปน ภาพทแ่ี สดงความขดั แยง ระหวา งความรสู กึ ของตนเองและความเปน จรงิ ในโลกทฟี่ น เซนต วลิ เลยี ม
ฟาน ก็อกฮ (Vincent Willem Van Gogh) ตองการ

๙๐

เกรด็ แนะครู บูรณาการเช่อื มสาระ
การประเมินงานทศั นศิลปสามารถบรู ณาการเชื่อมโยงกบั การเรยี นการสอน
ครคู วรยกตวั อยางการประเมินและวจิ ารณงานทัศนศลิ ปม าใหนักเรยี นดู ของกลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย วิชาหลักภาษาและการใชภาษา
ประกอบการเรยี นการสอน เพือ่ ใหน กั เรียนไดเ กิดมมุ มองใหมๆ และนาํ ไปประยุกต เรื่องการเขยี นวิจารณ เน่อื งจากการเขยี นเพอ่ื ประเมินและวจิ ารณงานศิลปกรรม
ใชใ นการเขยี นประเมนิ ผลงานทัศนศลิ ปต อไป เชน เปน การเขยี นวจิ ารณเ พอ่ื ถา ยทอดความคิดเห็น ชี้จุดเดน จุดดอย ตลอดจน
ความรูสึกเก่ียวกบั ส่งิ ตา งๆ อยางสมเหตุสมผล มีขอ มลู สนบั สนนุ ความคดิ เห็น
ภาพแมพระมาดอนนา พระเยซู และเซนตจ อหน อยางตรงไปตรงมา ไมมอี คติตอ สิ่งท่ีวจิ ารณ ดังนนั้ ผูว จิ ารณจะตอ งมีทักษะ
(The Madonna and Child with The infant St. John) ในการพดู และการเขียนวจิ ารณเพ่ือชีใ้ หเ ห็นขอ บกพรอง พรอ มท้งั เสนอแนวทาง
เทคนคิ สนี ํา้ มนั บนแผน ไม แกไ ขใหด ขี น้ึ จงึ จะถอื เปนการวจิ ารณเพื่อสรา งสรรค
ผลงาน ราฟาเอล ซานซิโอ (Raphael Sanzio)
แนวทางการวจิ ารณ แสดงรปู แบบความงามของภาพ โดยใช
รูปคนเปนจดุ เดน มีความเว้งิ วา งของธรรมชาติเปน ฉากหลัง
แสดงความต้นื ลกึ และระยะใกล - ไกล โดยใชแ นวทางของ
ทศั นยี วทิ ยา และการจัดองคป ระกอบภาพในแนวกรอบสามเหลีย่ ม ซึ่งเปน ลักษณะ
ความงามในการจัดองคป ระกอบศิลปท ่ศี ลิ ปนสมยั ฟน ฟศู ิลปวทิ ยาการนิยมกระทํากนั

90 คมู่ อื ครู

กกรระตะตนุ้ Eุน้ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� �ารรEวxวpจจloคคrน้eน้ หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

กิจกรรม ศิลปป ฏบิ ตั ิ ๖.๑ ครนู ําตวั อยา งภาพผลงานทศั นศิลป
2 - 3 ผลงาน มาใหน กั เรยี นดู แลว ใหน กั เรยี นรว มกนั
กจิ กรรมที่ ๑ ใหน กั เรยี นชว่ ยกนั สบื คน ขอ มลู ตวั อยา่ งการประเมนิ ผลงานทศั นศลิ ปจ ากเวบ็ ไซตในอนิ เทอรเ นต็ ประเมินและวิจารณผ ลงานทัศนศลิ ปด งั กลา วดวย
กิจกรรมที่ แลวนําขอมูลมาจดั ปายนเิ ทศ ความรูสึกของตนเองอยา งอสิ ระ จากนน้ั ครขู อ
กจิ กรรมท่ี อาสาสมัครนกั เรยี นใหอ อกมานาํ เสนอการประเมิน
๒ ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเก่ียวกับการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลป แลวสรุปสาระ และวิจารณผลงานทศั นศลิ ปของตนหนา ชัน้ เรยี น
สาํ คัญบันทึกไว จากนนั้ ใหฝ ก ปฏบิ ตั ปิ ระเมนิ งานทัศนศลิ ป จํานวน ๒ - ๓ ตวั อย่างในช้ันเรียน
ครูอธิบายเพม่ิ เตมิ วา การประเมนิ และวจิ ารณ
๓ ครคู ดั เลอื กภาพจติ รกรรมแบบรปู ธรรมมา ๑ ภาพ แลว ใหน กั เรยี นแตล่ ะคนทาํ การประเมนิ ผลงาน ผลงานทศั นศิลปจ าํ เปนตองมเี กณฑ หรอื หลกั
จติ รกรรมดงั กลา่ วตามแนวทางทคี่ รผู สู อนกาํ หนด ผลการประเมนิ ทนี่ กั เรยี นทาํ เสรจ็ เรยี บรอ ยให ที่กําหนดไว หากนักเรยี นมเี กณฑท ่เี หมาะสม
นําสง่ ครผู สู อน และชดั เจนก็จะทําใหการประเมนิ งานทศั นศลิ ป
มมี าตรฐานเปน ทย่ี อมรบั มากขนึ้
ò. ¡ÒÃÊÃÒŒ §à¡³±¡ ÒûÃÐàÁ¹Ô áÅÐÇ¨Ô Òó§ Ò¹·ÑȹÈÅÔ »Š
สา� รวจคน้ หา
เกณฑ คือ หลักที่กําหนดไว เพ่ือใชประกอบการวินิจฉัยในการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลปใหมี Explore

ความกระจา่ งชดั และใหผ ลของการประเมนิ และวจิ ารณเ ปน ทย่ี อมรบั ทง้ั น้ี เพราะโดยธรรมชาติ การสรา งสรรคผ ลงาน ใหน ักเรียนศึกษา คน ควา เก่ยี วกับเกณฑก าร
ประเมินผลงานทัศนศิลปและเกณฑการวิจารณ
ทัศนศิลปในแต่ละประเภทจะมีอิสระทางดานความคิด การแสดงออก ตลอดจนเทคนิคและวิธีการ ซ่ึงถือไดว่าเปน ผลงานทัศนศิลปม าหลายๆ รปู แบบ จากแหลง
การเรียนรตู างๆ เชน หนงั สือเรียน หอ งสมุด
รปู แบบเฉพาะตัวของผสู รางสรรคแต่ละคน ท่จี ะถา่ ยทอดลงไปในผลงานทศั นศลิ ป อนิ เทอรเน็ต เปนตน

ดงั นน้ั การจะสรา งเกณฑก ารประเมนิ และการวจิ ารณค ณุ คา่ ผลงานขา งตน ใหม คี วามสอดคลอ งกบั ลกั ษณะ

ของผลงานแต่ละแบบ จึงเปนเร่ืองท่ีกระทําไดไม่ง่ายนัก เน่ืองจากผูประเมินและผูวิจารณจะใชพ้ืนฐานความรู

หรือทัศนคติของตนเองมาเปนเกณฑการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลปไม่ได ดวยเหตุผลท่ีว่าผลงานทัศนศิลป

ประเภทตา่ งๆ มรี ปู แบบ(Form) เนอื้ หา(Content) เทคนคิ วธิ กี ารทเ่ี ปน คณุ ลกั ษณะเฉพาะตวั ทางดา นรปู ธรรม(Realist) อธบิ ายความรู้

และนามธรรม (Abstract) ผสมผสานอยู่ ดังน้ัน การท่ีจะประเมินและวิจารณผลงานทัศนศิลปไดอย่างมีคุณภาพ Explain

จาํ เปนตอ งมคี วามรอบคอบและสรางเกณฑใหมคี วามเชอ่ื มโยงกนั ดังนี้ ครูต้ังประเด็นถามนกั เรียนวา
๒.๑ เกณฑการประเมนิ ผลงานทศั นศิลป • เพราะเหตุใดจึงตอ งมกี ารสรา งเกณฑ
1
การประเมินและวจิ ารณงานทัศนศิลป
เกณฑการประเมินผลงานทัศนศิลป ตองมีการกําหนดหลักการและตัวบ่งชี้ หรือดัชนีที่แสดงใหเห็นถึง (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอยา งอสิ ระ)
จุดเดน่ จุดดอย ตลอดจนความมชี ีวติ ชวี าของผลงาน ซง่ึ เกณฑทีอ่ าจนํามาใชพ จิ ารณาคณุ คา่ ของผลงานทศั นศิลป • ถาไมม กี ารสรา งเกณฑการประเมนิ และวิจารณ
งานทศั นศิลปจ ะกอใหเกดิ สิง่ ใด
จะประกอบไปดว ย (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอยา งอสิ ระ)
๑. มกี ารใชเ ทคนคิ ในการสรา งสรรคผ ลงานอยา่ งเหมาะสม เชน่ การลงมอื ปฏบิ ตั ดิ ว ยวธิ กี ารใดวธิ กี ารหนงึ่

หรือการใชวัสดทุ ่แี ตกตา่ งกนั เปนตน (มาก / ปานกลาง / นอ ย)

๒. มีความคิดในการสรางสรรคผลงานอย่างเหมาะสม เช่น การใชส ื่อวสั ดุ หรือวธิ ีการใหมๆ่ ที่ไดมีการ

ทดลองทํา หรอื ศกึ ษามาก่อน เปน ตน (มาก / ปานกลาง / นอย)

๓. มกี ารจดั ภาพตามหลกั การทางศลิ ปะอยา่ งเหมาะสม เชน่ การใชเ สน สี รปู รา่ ง รปู ทรง พน้ื ผวิ พน้ื ทวี่ า่ ง

น้าํ หนักออ่ น - แก่ จังหวะและจุดสนใจ สัดสว่ น เอกภาพ เปนตน (มาก / ปานกลาง / นอ ย)

๙๑

แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETดิ เกรด็ แนะครู

เกณฑการวจิ ารณง านทัศนศลิ ปประเดน็ “หลกั ความลกึ ล้าํ ” หมายถึงสิ่งใด ครเู นน ยา้ํ กับนกั เรียนวา งานศิลปะทผี่ ลิตออกมานนั้ ยอมมคี วามแตกตา ง
1. หลกั ทัศนธาตแุ ละความรูสกึ ท่ีไดร ับจากผลงาน ระหวางบุคคล เพราะเปนผลงานทเ่ี กดิ จากการท่ีแตล ะบุคคลดึงเอาการรบั รู
2. ความคดิ จนิ ตนาการ และความมงุ ม่ันภายใน ความประทับใจทไ่ี ดจากประสบการณใ นอดีตมาใชในการสรางสรรคผ ลงาน
3. หลกั ทศั นธาตุและการจัดองคประกอบศลิ ป ดงั นนั้ จงึ เปน เรอื่ งยากทจ่ี ะทําใหผ ลงานออกมาในลักษณะท่เี หมือนกนั ถึงแมวา จะ
4. ความลกึ ลา้ํ ดา นทกั ษะฝมือที่หนักแนนมน่ั คง ไดรับการสอนแบบเดียวกนั การประเมินผลงานทางศิลปะจงึ ควรเปน ไปในลกั ษณะ
ของการชวยใหผูสรางสรรคผ ลงานมีพัฒนาการตอไปมากกวาจะทาํ ใหเ กดิ
วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะเกณฑก ารวจิ ารณผลงานทศั นศลิ ป ความทอแท หรอื เบอ่ื หนายท่จี ะสรางสรรคผลงานตอไป

ดานหลกั ความลกึ ลํ้า จะประกอบไปดวยการบรรยายและตีความผลงาน นักเรียนควรรู
ทศั นศิลป ทง้ั ในแงค วามคดิ ในแงการปฏิบัติ รวมท้งั ในแงจ ินตนาการ หรือ
ความนัยทซ่ี อนใหผชู มคนหา ซงึ่ การวิจารณจ ะชว ยทาํ ใหผ ชู มสามารถเขาใจ 1 ตวั บง ช้ี หรือดชั นี (Indicator) หมายถงึ ประเด็นที่จะใชบ อกทิศทางและ
ความหมาย และเรือ่ งราวตางๆ ได เปาหมายสําหรบั ใชใ นการวดั และประเมิน เพ่อื ใหท ราบถึงคุณคา และคณุ ลกั ษณะ
ของผลงานทัศนศลิ ปน ้นั

คมู่ ือครู 91

กระตุ้นความสนใจ สา� รวจค้นหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

อธบิ ายความรู้ Explain

1. ใหน กั เรียนรว มกันอภิปรายเก่ยี วกบั เกณฑ ๔. มีการพัฒนาผลงานเพอ่ื สรางสรรคผลงานใหด ียงิ่ ขึน้ หมายถึง การปรบั ปรุงผลงานและความกาวหนา
การประเมนิ ผลงานทศั นศลิ ปแ ละเกณฑ ในการทํางาน (มาก / ปานกลาง / นอย)
การวจิ ารณผ ลงานทศั นศลิ ปต ามท่ีไดศกึ ษามา
หนาชัน้ เรียน ครูคอยเสริมเพิม่ เติมขอมูล ๕. มกี ารนาํ หลกั การทางศิลปะมาใช เพือ่ ถ่ายทอดอารมณแ ละความรูสกึ ไดอ ย่างเหมาะสม เช่น การใช
เสน สี แสง เรือ่ งราว การจดั องคป ระกอบ การเนนใหเกดิ ความเด่น เปนตน (มาก / ปานกลาง / นอ ย)
2. ใหนกั เรยี นแบงกลุม กลมุ ละ 3 - 4 คน สรา ง
เกณฑการประเมินผลงานทัศนศลิ ปของกลุม ๖. มีความประณีตของผลงานที่กระทาํ อย่างเหมาะสม เช่น ความเรยี บรอ ยของผลงาน ภาพรวมของการ
ตนเองขนึ้ มา จากน้นั สงตัวแทนออกมา นาํ เสนอของผลงาน การใชเทคนิคในการนาํ เสนอ เปน ตน (มาก / ปานกลาง / นอ ย)
นําเสนอเกณฑก ารประเมนิ ผลงานทศั นศิลป
ของกลมุ ตนเองหนาชน้ั เรยี น โดยครูคอยช้ีแนะ ๗. มแี นวคดิ ในการสรางสรรคผลงานอยา่ งเหมาะสม คือ เร่อื งราวทีน่ ําเสนอในผลงานตรงกับจดุ ประสงค
ขอบกพรอ ง ทีต่ อ งการถา่ ยทอด (มาก / ปานกลาง / นอ ย)

ในการประเมินผลงานทศั นศิลปทีน่ ํามาแสดง จะตอ งมีเกณฑท่มี ีคุณภาพเปน ไปตามหลกั เกณฑ

การเรยี นรหู ลกั การประเมนิ งานทศั นศลิ ป จะชว่ ยทาํ ใหเ กดิ ความเขา ใจตอ่ ผลงานศลิ ปะ ซง่ึ มสี ว่ นสาํ คญั ตอ่
การคดิ วิเคราะห วิพากษ วจิ ารณผ ลงาน สามารถท่จี ะพูด อธบิ าย โดยใชค วามรู ความเขาใจ และตัดสนิ ประเมนิ งาน
ศิลปะไดอ ย่างถูกตองตามหลักการ

ในการถา่ ยทอดทศั นะของผปู ระเมนิ งานทศั นศลิ ปท ม่ี คี ณุ ภาพและจะไดร บั การยอมรบั นน้ั ผปู ระเมนิ จะตอ ง

สามารถอธิบายไดวา่ ศลิ ปนประสงคจะสือ่ อะไรออกมา เชน่ 1
• การนาํ เสนอตามลทั ธเิ หมอื นจรงิ (Imitationalism) ศลิ ปน จะมงุ่ เนน การนาํ เสนอความเปน จรงิ ใหป รากฏ

ในผลงานของตน ดังน้ัน ลักษณะการถ่ายทอดเนื้อหาส่วนใหญ่จึงใชวิธีวาดภาพที่เนนความเหมือนจริง ท้ังสี แสง
เงา และระยะ

• การนําเสนอตามหลักการจัดองคประกอบศิลป (Composition) ศิลปนจะมุ่งเนนการนําเสนอภาพตาม

หลักการทางศิลปะในผลงานของเขา เชน่ การจดั วางสว่ นต่างๆ ในภาพใหม ีความขัดแยง กัน ท้ังในเร่อื งของสี แสง
การจดั วางแบบสลับตาํ แหน่ง โดยเนนถงึ ความเปนเอกภาพ เปนตน

๙๒

เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครูเนนย้ํากบั นักเรยี นเกี่ยวกบั การจัดองคประกอบศลิ ปวา เปนทฤษฎเี บื้องตน
ของงานศิลปะ เปนแนวทางสาํ หรับศลิ ปน และผูช มใชเ ปนหลกั ในการสรา งสรรค แนวทางการประเมินผลงานในขอใดถกู ตอ งทีส่ ดุ
ผลงานและพจิ ารณาคณุ คา ของงานศลิ ปะ ดงั นนั้ หลกั การในการนาํ องคป ระกอบศลิ ป 1. กจิ ชัย ใชพ ื้นฐานความรูของตนเองมาเปน เกณฑในการประเมินผลงาน
อนั ไดแ ก จดุ เสน รปู รา ง รปู ทรง นา้ํ หนกั ออ น - แก พนื้ ทวี่ า ง พน้ื ผวิ และสี มาจดั วาง 2. สนุ ันทา ประเมินผลงานทัศนศิลปจากภาพรวมของผลงานแตละประเภท
ใหเ กดิ ความสวยงามนัน้ จะตองคาํ นึงถงึ หลกั เกณฑเบ้ืองตนในการจัดวาง คือ 3. นพวรรณ กาํ หนดหลกั การและตวั บง ชข้ี องผลงานขึ้นมากอ นทีจ่ ะประเมิน
หลกั ความเปน เอกภาพ ความกลมกลนื และความสมดุลดว ย 4. นนั ทพร ประเมนิ ผลงานตามแนวทางทเ่ี คยเรยี นรมู าจากศลิ ปน ทต่ี นชนื่ ชอบ

นักเรียนควรรู วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. เพราะในการประเมนิ ผลงานทศั นศิลปใ หม ี

1 ลัทธิเหมอื นจริง (Imitationalism) นิยมการเลียนแบบ หมายถึง การเห็น ประสทิ ธิภาพนัน้ ผูประเมนิ จะตองมีการกําหนดหลกั การและตวั บงช้ที ่ีแสดง
ความงามในธรรมชาติแลวเลยี นแบบไวใหเหมือนท้ังรูปราง รูปทรง สีสนั ใหเหน็ ถึงจุดเดนและจุดดอยของผลงานขนึ้ มาเสียกอ น เพ่อื จะไดมีกรอบ
และองคประกอบอืน่ ๆ ใหภาพที่วาดเสมอื นของจรงิ ตามธรรมชาติมากท่สี ดุ หรอื ประเดน็ ทีจ่ ะประเมินวาจะตองมีเกณฑจากสง่ิ ใด การประเมินผลงาน
จงึ จะเปน ไปอยา งมีคุณภาพและรอบคอบ

92 คู่มอื ครู

กระตุ้นความสนใจ ส�ารวจค้นหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

• การนําเสนอเกย่ี วกบั อารมณและความรสู กึ (Emotional & Feeling) ศลิ ปนจะมุ่งเนนการนาํ เสนอภาพ ใหน ักเรยี นสรา งเกณฑก ารวิจารณผลงาน
ทัศนศลิ ปของตนเองขน้ึ มา จากนน้ั ออกมานาํ เสนอ
เพื่อกระตนุ ใหผ ูชมเกดิ อารมณแ ละความรูส ึกรว่ มไปตามจดุ ประสงคของตน เชน่ ความอางวาง ความลกึ ลบั ความ เกณฑก ารวิจารณผลงานทัศนศลิ ปข องตนเอง
นา่ สะพรึงกลวั เปน ตน หนาช้นั เรียน โดยครคู อยช้ีแนะขอบกพรอ ง
จากน้ันครูถามนักเรยี นวา
ทง้ั น้ี การประเมนิ ถงึ ความเหมาะสมทกี่ าํ หนดเกณฑไวว า่ มาก ปานกลาง หรอื นอ ยนนั้ การประเมนิ จะตอ ง
มกี ารกําหนดตัวชีว้ ดั (Indicator) ที่จะตอ งอธบิ ายคณุ คา่ ของผลงาน รูปแบบ เน้อื หา และเทคนคิ วิธีการใหช ีเ้ ฉพาะ • การประเมินผลงานทัศนศลิ ปเ กย่ี วของกับ
เจาะจงลงไป กล่าวคือ มาก ควรมรี ะดบั ความสมบูรณ ครบถวนในแตล่ ะดา นมากท่ีสดุ ปานกลาง ควรมีระดับท่ีรอง การวิจารณผ ลงานทัศนศิลปอ ยา งไร
ลงมา และ นอย ควรมรี ะดับนอยท่สี ุด ซึง่ หลักเกณฑด ังกลา่ ว อาจกําหนดขนึ้ มาโดยครูผสู อนก็ได (แนวตอบ การประเมนิ ผลงานทศั นศิลป
ถือเปนข้ันตอนสดุ ทายของการวิจารณ
๒.๒ เกณฑการวิจารณผลงานทัศนศิลป ผลงานทัศนศลิ ป โดยการประเมิน หรือ
การตัดสนิ เปนข้นั ตอนของการตดั สนิ
เกณฑ หรือหลักที่กําหนดไวเพื่อใชประกอบการวิจารณและแสดงความคิดเห็นดวยการพูดและการเขียน งานศิลปะน้นั วา ดี หรอื มคี วามบกพรอง
เก่ียวกับผลงานทัศนศิลป ไดเขามาพรอมกับวิทยาการแผนใหม่จากตะวันตกเม่ือประมาณ ๗๐ ปที่ผ่านมา จนถึง อยา งไร ถอื เปนข้ันตอนท่จี าํ เปน ตองมี
ปจจุบันนี้กย็ ังถอื เปน เรอ่ื งใหมส่ ําหรับสงั คมไทย เนือ่ งจากยังไมเ่ ปน ทแ่ี พร่หลายมากนัก โดยเฉพาะเกีย่ วกบั หลักการ การพจิ ารณา ตรวจสอบ ถงึ เจตนาและ
และเกณฑของการวิจารณที่จะตองใหเหมาะสมกับวัยของผูเรียน ในระดับช้ันนี้อาจใชเกณฑการวิจารณท่ีไม่ยุ่งยาก ผลท่เี กดิ ขน้ึ ของงานศลิ ปะชนิ้ น้ัน โดยอาจ
มากนัก เชน่ ใชเ กณฑการวิเคราะหอยา่ งมีจดุ มุง่ หมาย (Objective Critical Reason) นาํ มาปรับใชกบั การวจิ ารณ จะเปรยี บเทียบกับงานศิลปะช้นิ อ่ืนๆ ท่ีมี
ผลงานทศั นศิลปโดยทวั่ ไป โดยจะพิจารณาถึงประเดน็ ท่ีจะนํามาใชใ นการวจิ ารณ ดังนี้ ลักษณะคลา ยคลงึ กนั หรอื อยใู นยุคสมยั
เดียวกันกอนตัดสนิ ก็ได)
๑) หลกั ของเอกภาพ ไดแ ก่ การบรรยายและตคี วามงานทศั นศลิ ปในแงม่ มุ ของผลงานวา่ สรา งขนึ้ อยา่ ง

เปน ระบบหรือไม่ สอดคลองกับรูปแบบ หรือโครงสรางของตัวผลงานเองหรือไม่ ในเกณฑข อ น้ี ส่งิ ทต่ี องพจิ ารณา
ไดแก่ ความสัมพันธและความครบถวนในผลงาน

๒) หลกั ของความลึกลํ้า ไดแก่ การบรรยาย และตคี วามผลงานทัศนศลิ ปท้ังในแง่ที่ว่า ผลงานนัน้ สรา ง

ขน้ึ ดว ยความมานะพยายามหรอื ไม่ ไมว่ า่ จะเปน ในแงค่ วามคดิ หรอื แงก่ ารปฏบิ ตั ิ รวมทงั้ ประกอบขนึ้ ดว ยจนิ ตนาการ
หรือไม่ หรอื มีนยั อะไรซอ่ นอยู่ใหผูชมไดค น หาบาง

๓) หลักของความเขมขน ไดแ ก่ การบรรยายและตีความผลงานทศั นศิลปในแงท่ ่วี ่า ผลงานนนั้ เตม็ ไป

ดวยพลัง มีความอ่อนหวาน ออ่ นโยน แข็งกรา ว เศรา สะเทอื นใจ มชี วี ติ ชวี า หรือสง่างามหรอื ไม่ รวมทง้ั สามารถให
เหตผุ ลไดว า่ เพราะเหตใุ ดจึงมีความคิดเห็นเชน่ น้ัน

การพินิจพิจารณาผลงานอยางละเอียดถ่ีถวน จะชวยทําใหมีขอมูลท่ีสามารถนํามาบรรยายและวิจารณผลงานทัศนศิลปท่ีชมไดอยางสรางสรรค
(จากภาพ) อาจารยน นทวิ รรธน จนั ทนะผะลนิ กาํ ลงั บรรยายรายละเอยี ดเกย่ี วกบั ผลงานทน่ี าํ มาจดั แสดงใหผ รู ว มชมผลงานฟง เนอ่ื งในการจดั งาน
ครบรอบ ๘๐ ป ศาสตราจารยเ กียรติคุณชลูด นิ่มเสมอ ณ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

๙๓

แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tิด เกรด็ แนะครู

การบรรยายเปนขน้ั ตอนใดของการวิจารณผลงานทัศนศิลป ครูอธิบายเสรมิ ความรวู า การวจิ ารณง านศลิ ปะเปนการแสดงความคิดเห็น
แนวตอบ การบรรยายเปนข้ันตอนแรกของการวิจารณ ซง่ึ ผวู ิจารณจ ะตอ ง เก่ียวกับศลิ ปะที่มองเหน็ หรือทศั นศลิ ปโดยตรง การวจิ ารณบางคร้ังสามารถชว ยให
บรรยาย หรอื พรรณนาผลงานทีไ่ ดเห็นกอน โดยยงั ไมต อ งสรปุ หรอื ประเมนิ ผชู มรูจกั เลอื กดูและรจู กั ดบู างส่งิ บางอยางทีอ่ าจหลงตาไป เพราะยังขาดความรูแ ละ
ผลงานดงั กลาว ซึ่งถือเปนหลกั สากลของการวิจารณผ ลงานทัศนศิลป ประสบการณ สว นผสู รางผลงานก็จะเกดิ แนวความคดิ ท่ีกวางไกลข้นึ สามารถนํา
ผลการวิจารณไปแกไ ขปรับปรงุ ผลงานของตนเองใหเ กดิ คณุ คา มากขนึ้
“เม่ือมองภาพนีโ้ ดยสว นรวม จะมคี วามสมดุลแบบ 2 ขางไมเ ทา กัน
เพราะสวนประกอบมลู ฐาน เชน รูปรางไมเ ทา กันและไมเ หมอื นกนั ” ขอความ เปาหมายของการวจิ ารณผ ลงานทัศนศลิ ป คอื
ดังกลา วอยใู นข้นั ตอนใดของการวิจารณผลงานทศั นศิลป 1. เพื่อใหผูวิจารณไ ดแสดงออกทางความคดิ เหน็ และตชิ มผลงาน
แนวตอบ ข้ันการวเิ คราะหผลงานศิลปะ เพราะจากขอความเปนการ 2. เพื่อใหผูว ิจารณม ขี อ มูลและความพรอ มในการวจิ ารณผลงานทางทศั นศลิ ป
กลาวถึงคณุ สมบตั จิ ากหลักการและองคประกอบศลิ ป อนั ไดแ ก ความสมดุล
ซ่ึงขัน้ การวเิ คราะหผ ลงานทัศนศิลป เปน ข้ันตอนทผ่ี ูว ิจารณจะตองเชอ่ื มโยง ทุกสาขา
ความสัมพนั ธของส่งิ ท่ีไดส าํ รวจไวในข้นั แรก โดยอางองิ ทฤษฎีศลิ ปะตางๆ 3. เพ่ือเปนการถา ยทอดความรู ความเขา ใจ และประสบการณของผวู จิ ารณ
ท่เี กี่ยวของ เพ่อื เปนการสงขอ มูลไปยังข้ันตอนการตคี วามและตัดสนิ ตอ ไป
ใหก ับผูทีส่ นใจไดอ ยา งถูกตอ ง
4. เพื่อใหผ ูท่ีสนใจไดรบั ความรเู กีย่ วกบั งานทัศนศลิ ปและนําความรูไปใช

ประโยชน หรือนําไปเปน แนวทางในการพฒั นางานทศั นศลิ ปข องตนเองได
5. เพื่อใหผ ูทส่ี นใจเห็นคณุ คา ของงานทศั นศลิ ป สัมผัสในรสของศลิ ปะ

และสามารถช่ืนชมผลงานทางทัศนศิลปได

คมู่ อื ครู 93

กกรระตะตนุ้ Eนุ้ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� า� รรEวxวpจจloคคrน้eน้ หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล
Expand Evaluate
Engage Explore Explain

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ครใู หน ักเรียนดภู าพผลงานทัศนศิลป เสริมสาระ
ในหนงั สอื เรยี น หนา 94 - 95 จากนน้ั ครถู ามนกั เรยี น
วา การวเิ คราะหแ ละวพิ ากษผ ลงาน
การนําเสนอผลงานทัศนศิลปดวยการวิเคราะหและวิพากษผลงาน ไดรับอิทธิพลมาจากทฤษฎีศิลปะ
• ในภาพประกอบดวยสง่ิ ใดบาง วิเคราะห (Critical Art Theory) ของเอด็ มันด เบิรก เฟลดแมน (Edmund Burke Feldman) มจี ดุ ประสงคเพอ่ื สราง
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น หลักเกณฑในการตีความหมายและประเมินคาผลงานทัศนศิลป ซ่ึงบุคคลท่ีจะสามารถเขาใจในผลงานทัศนศิลปได
ไดอ ยา งอิสระ) จะตองสามารถอา นขอ มลู ตา งๆ ทางทัศนศลิ ปออก เพ่อื เปน ประโยชนใ นการวเิ คราะหและตดั สินงานทัศนศิลปตอไป
ดังนั้น การนําเสนองานทัศนศิลปที่ดีนั้น ผูนําเสนอจะตองรูจักกระตุนและทําใหผูอื่นเกิดความเขาใจใน
• นกั เรยี นคดิ วา ศลิ ปน ใชเ ทคนคิ หรอื วธิ กี ารใด ผลงานทัศนศลิ ปดงั กลาวเสียกอน ซึ่งมีขัน้ ตอนทส่ี ําคัญ ดังนี้
ในการสรางสรรคผลงานทัศนศิลป ๑. การบรรยาย (Description) ข้ันตอนในการบรรยายนี้ ผนู าํ เสนอผลงานทศั นศลิ ปจะตอ งสํารวจดู
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็ ส่งิ ตางๆ ที่ปรากฏแกส ายตาของตนในทันที จากน้นั จึงวิเคราะหช้นิ งาน โดยการอธบิ ายถึงเทคนคิ วิธีการ หรอื เทคนิค
ไดอยางอสิ ระ) ที่ใชส รางสรรคผ ลงานทศั นศิลปชน้ิ น้ันๆ
๒. การวเิ คราะหโ ครงสรา ง (Formal Analysis) การวเิ คราะหโ ครงสรา งของงานทศั นศลิ ป ผนู าํ เสนอ
• นกั เรยี นชน่ื ชอบภาพใดมากทส่ี ดุ เพราะเหตใุ ด จะตองวิเคราะหโดยใชหลักการเชื่อมโยงความสัมพันธกับส่ิงท่ีผูวิเคราะหไดสํารวจไวในขั้นแรก เชน คุณภาพของเสน
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็ สี แสง - เงา รูปทรง พ้ืนผวิ เปน ตน ซ่งึ จะเปนขอ มลู พื้นฐานเพอ่ื นาํ ไปใชในการตคี วามและตัดสินผลงานตอ ไป
ไดอยางอิสระ)

สา� รวจคน้ หา Explore

ใหน ักเรียนศกึ ษา คนควาเกี่ยวกับการวเิ คราะห
และวพิ ากษผ ลงานทศั นศิลป จากแหลง การเรยี นรู
ตา งๆ เชน หนงั สือเรียน หอ งสมุด อินเทอรเ นต็
เปนตน

อธบิ ายความรู้ Explain

ครตู ้ังประเดน็ ถามนกั เรียนวา
• เพราะเหตุใดจงึ ตองมกี ารวิเคราะหแ ละวพิ ากษ

ผลงาน
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็
ไดอยางอิสระ)
• การวเิ คราะหและวพิ ากษผ ลงานทัศนศลิ ป
มปี ระโยชนต อผชู มอยางไร
(แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็
ไดอ ยา งอิสระ)

๙๔

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครนู ําตัวอยา งการบรรยาย วเิ คราะห และวิจารณผ ลงานภาพวาดหนุ น่ิงมาให
นักเรยี นดู จากนนั้ ครูนาํ ภาพวาดอืน่ ๆ มาใหน กั เรียนฝกบรรยาย วิเคราะห “ครวู ิเคราะหภาพของนพชยั วา ตองพฒั นาทกั ษะฝมอื และใชทศั นธาตุ
และวิจารณผลงานตามที่ไดศกึ ษามาหนา ชน้ั เรยี น ใหก ลมกลนื มากกวา น”ี้ การประเมนิ และวิจารณผ ลงานในลักษณะนจ้ี ดั อยู
ในเทคนิคการประเมนิ รปู แบบใด
ครูอธบิ ายเพ่มิ เตมิ วา จดุ ประสงคของการวเิ คราะหศ ลิ ปะไมไ ดม ุง ท่ีความสขุ
และความพึงพอใจของผูวจิ ารณเพยี งอยา งเดียว แตเ ปนการแลกเปลี่ยนความรสู กึ แนวตอบ เทคนิคการประเมนิ เพอ่ื ปรับปรงุ และพัฒนาผลงาน ซึง่ เปนการ
กับคนอื่นท่ไี ดสมั ผสั กับผลงานชน้ิ เดยี วกนั การวิเคราะหผลงานถอื เปน การคน หา ประเมินในแงคณุ คา ของผลงานทัศนศลิ ป โดยอาศยั เกณฑแ ละหลกั การ
คุณคาสง่ิ ท่เี ปนความงามและเปนการอธิบาย หรอื ตัดสนิ คณุ คา หรอื ระดับ ประเมนิ ควบคูไปกับการวจิ ารณและการแสดงความคิดเหน็ อยา งมเี หตมุ ีผล
ของผลงานน้นั ๆ วา ดี หรือมขี อ บกพรอ งอยางไร โดยอางอิงกบั หลักวิชาการทางดา น เชน การวิจารณผลงานทศั นศลิ ปใ นชนั้ เรยี นระหวางครผู ูสอนและนกั เรยี น
ศิลปะ ผนวกกบั ความรู ประสบการณดา นศลิ ปะของผูวิจารณ เปน ตน

94 คมู่ ือครู

กระตนุ้ ความสนใจ สา� รวจคน้ หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเข้าใจ ตรวจสอบผล
Engage Explore
Explain Expand Evaluate

อธบิ ายความรู้ Explain

๓. การตคี วาม (Interpretation) ในขน้ั ตอนนี้ ผนู าํ เสนอควรจะกลา วถงึ ความหมายของผลงานทศั นศลิ ป ใหนกั เรยี นรวมกนั อภปิ รายเก่ยี วกบั การ
ทม่ี ตี อ ผูคน ความหมายของงานทศั นศลิ ปใ นทนี่ ี้ คอื ความหมายของผลงานทศั นศลิ ปท ่ีมีอทิ ธพิ ลตอ ชีวติ ความเปนอยขู อง วเิ คราะหและวพิ ากษผ ลงานทัศนศลิ ปต ามทไ่ี ด
มนษุ ยโดยทวั่ ๆ ไป ซงึ่ ในขัน้ ตอนนี้ ผนู ําเสนออาจหาขอ สนั นิษฐาน หรือหลักการทช่ี ว ยทําใหผลงานทศั นศลิ ปช้นิ นัน้ ๆ ศึกษามาหนาช้ันเรียน พรอมทั้งใหน กั เรียนสรุป
มคี วามสอดคลอ งกับแนวคิดของผูนําเสนอผลงาน สาระสําคญั ลงสมุดบนั ทกึ จากน้นั ครูถามนกั เรียน
วา
๔. การประเมิน หรอื การตัดสนิ งานทัศนศิลป (Evaluation or Judgement) การประเมนิ หรอื การ
ตัดสินงานทัศนศิลปนั้น เปนขั้นตอนที่มีการตรวจสอบถึงเจตนาและผลท่ีเกิดขึ้นของงานทัศนศิลปนั้นๆ โดยใชหลักการ • จุดประสงคของการวเิ คราะหแ ละวพิ ากษ
เปรียบเทียบกับผลงานทัศนศิลปช้ินอ่ืนๆ ท่ีมีความคลายคลึงกัน จากน้ันพิจารณาวาผลงานช้ินน้ันๆ มีความเหมือน ผลงานทศั นศิลปค อื เรือ่ งใด
หรือแตกตา งกับผลงานทศั นศิลปช ้นิ อ่ืนๆ ในยคุ สมยั เดยี วกนั อยา งไร (แนวตอบ การวเิ คราะหและวิพากษผลงาน
ทัศนศลิ ปมจี ุดประสงคเพอ่ื สรางหลักเกณฑ
ท้ังน้ี การท่ีจะประเมินคาผลงานทัศนศิลปไดอยางมีสุนทรียภาพน้ัน ผูประเมินจะตองมีคุณสมบัติของ ในการตคี วามและประเมนิ คาผลงาน
นักวิจารณศิลปะอันเหมาะสม เขาใจแนวทางการประเมินและการวิจารณผลงานทัศนศิลปไดอยางเปนข้ันเปนตอน ทัศนศิลป)
รวมทงั้ สามารถทจี่ ะเสนอแนะความคดิ เพ่ิมเตมิ ไดโดยปราศจากอคตลิ ําเอยี ง
• การนาํ เสนอผลงานทศั นศลิ ปม ขี น้ั ตอนใดบา ง
(แนวตอบ ขัน้ ตอนที่สําคญั ในการนาํ เสนอ
ผลงานทศั นศิลป มีดงั ตอ ไปน้ี
1. การบรรยาย ผนู าํ เสนอผลงานตองสํารวจ
สิ่งตา งๆ ท่ปี รากฏแกส ายตาของตนใน
ทนั ที ตอ มาจงึ วิเคราะหชิน้ งานโดยอธิบาย
เทคนคิ วธิ กี ารทใ่ี ชในการสรางสรรค
ผลงานทัศนศลิ ป
2. การวเิ คราะหโ ครงสราง เชน คุณภาพ
ของเสน สี แสง - เงา รูปทรง เปนตน
ซึ่งจะเปน ขอ มลู พ้ืนฐานทจี่ ะนาํ ไปใช
ในการตีความและตดั สนิ ผลงาน
3. การตีความ ตองกลา วถงึ ความหมายของ
ผลงาน หรือหลกั การที่ชวยทําใหเกิด
ผลงานทศั นศลิ ปช ้ินนนั้
4. การประเมนิ หรอื การตดั สนิ ผลงาน
ใชการเปรยี บเทียบกับงานทศั นศลิ ป
ชน้ิ อนื่ ๆ ที่มคี วามคลา ยคลงึ กัน แลว
ตัดสนิ วา มคี ุณภาพเปนอยางไร)

๙๕

กจิ กรรมสรา งเสรมิ เกร็ดแนะครู

ใหน กั เรียนสรุปขั้นตอนการวเิ คราะหแ ละวพิ ากษผลงานทัศนศลิ ปเ ปน ครูใหน กั เรียนทํากจิ กรรมโดยการใหน กั เรยี นเลอื กภาพผลงานทัศนศิลป
แผนผงั ความคดิ (Mind Mapping) ลงกระดาษรายงาน สง ครูผูสอน ของศิลปนท่ตี นเองชน่ื ชอบมาคนละ 1 ผลงาน จากนนั้ นาํ มาวิเคราะห วิจารณ
อยางเปนระบบ โดยวเิ คราะหเ ปรียบเทยี บหลักการถา ยทอดผลงานชิ้นทเี่ ลอื กมา
กิจกรรมทา ทาย กบั ผลงานช้ินอื่นๆ รวมถึงศลิ ปนผูนนั้ วา มสี ิง่ ใดท่เี ปน เอกลกั ษณใ นผลงานท่ีเห็นได
อยางชัดเจน พรอมยกตวั อยางประกอบ เพื่อเปนการฝกวิเคราะหแ ละวพิ ากษผ ลงาน
ใหนกั เรยี นเลอื กภาพของศลิ ปน ท่ีชืน่ ชอบมาวเิ คราะห วิจารณ
อยางเปน กระบวนการ โดยวิเคราะหเ ปรียบเทยี บการถายทอดผลงาน ทั้งนี้ ครูอธิบายเสรมิ เก่ยี วกับขอควรระมัดระวงั ในการตคี วามและประเมิน
ชนิ้ ทีเ่ ลือกกับผลงานช้ินอื่นๆ รวมถึงวเิ คราะหวา ศิลปนผสู รางสรรค ผลงานทัศนศลิ ป ไดแ ก เรอื่ งความนิยมตามกระแส หากผลงานนั้นเปน ท่ีนิยม
ผลงานมีสงิ่ ใดทเี่ ปน เอกลักษณท่เี หน็ ไดชัดเจนบา ง จากนั้นออกมานําเสนอ ของคนสว นใหญ มคี นไปดูมาก มีผลทางการตลาดสูง กไ็ มค วรจะรีบดวนตัดสนิ
หนา ช้นั เรียน โดยทนั ทีวา เปน ผลงานที่มีคุณคา เพราะอาจจะเปน เพยี งปรากฏการณทเี่ กิดขึน้
ในระยะสน้ั ก็ได ดังน้นั นักเรียนควรจะตองศึกษาใหล ึกซ้ึงอยา งถอ งแทเสียกอน

คูม่ ือครู 95

กระตุน้ ความสนใจ ส�ารวจคน้ หา อธิบายความรู้ ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขา้ า้ใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล
Explain
Engage Explore Expand Evaluate

ขยายความเขา้ ใจ E×pand

ใหนักเรยี นแตละกลุมคัดเลือกผลงานภาพ ตวั อยา ง การวิจารณผ ลงานทัศนศลิ ป
จิตรกรรมมากลุมละ 1 ผลงาน แลวใหแ ตละกลมุ
ทาํ การประเมนิ และวิจารณผ ลงานทัศนศิลปด ังกลาว
โดยใชเ กณฑการประเมนิ และเกณฑก ารวจิ ารณ
ผลงานทศั นศลิ ปท ส่ี รา งขน้ึ เพอื่ ปรบั ปรงุ แกไ ขพฒั นา
ผลงานดงั กลา ว ทําลงกระดาษรายงาน จากนัน้
นําผลงานการประเมินและวจิ ารณผลงานทศั นศลิ ป
ของกลุม สงครผู ูสอน

ตรวจสอบผล Evaluate

ครพู จิ ารณาจากการประเมินและวิจารณผลงาน ช่อื ภาพ
ทศั นศิลป โดยใชเกณฑก ารประเมินและเกณฑ
การวิจารณผ ลงานทัศนศลิ ปข องนักเรียน The Last Supper
(ค.ศ. ๑๔๙๕)

ศิลปน

เลโอนารโ ด ดา วินชี
(Leonardo Da Vinci)

หลักการวจิ ารณผลงานทัศนศลิ ป

๑. หลกั ของเอกภาพ ภาพผลงาน “The Last Supper” มกี ารสรา งสรรคผลงานโดยกาํ หนดใหอ งคประกอบของ
ภาพประธาน (พระเยซู) อยูต รงกลางและภาพกลุมบรรดาเหลาพระสาวกขนาบทงั้ ๒ ขา งไดอ ยางเหมาะสม ซ่ึงชวยให
ภาพประธานมคี วามโดดเดน ทง้ั ตาํ แหนง ทนี่ ง่ั อยตู รงกลางภาพและสว นของกรอบภาพสเี่ หลยี่ มดา นหลงั เปน การชว ยเนน
ภาพของพระเยซใู หด มู คี วามสงาและมคี วามหมายมากขึ้น

๒. หลักขอ1งความลึกล้ํา ผลงานชิ้นนี้ เปนผลงานท่ีมีเน้ือหาและความหมายบางอยางท่ีแฝงอยูกับเร่ืองราวและ

เน้อื หาภายในภาพ เชน มสี าวกคนหนง่ึ ในภาพนี้คดิ จะลอบปลงพระชนมพระเยซู (แตไมท ราบวาเปน ใคร) ซ่ึงเขาไดเ ขียน
ภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ของสาวกที่ถกู ซอนไวดว ยสีหนาและกริ ิยาทาทางอันชวนใหผ คู ดิ คนหา อกี ทง้ั ภาพน้ีมกี ารจัดเรื่องราว
เปนแบบภาพขนาดใหญ ที่แฝงไปดวยความคิดและความหมายตางๆ ผานวิธีการและเทคนิคการเขียนภาพไวอยาง
สมบรู ณแบบ สอดคลอ งกับหลกั การทางศลิ ปะ

๓. หลักของความเขมขน ผลงานชิ้นนี้มีลักษณะของการจัดองคประกอบศิลปที่มีความโดดเดนมาก คือ
ความสมดุล (Balance) ที่ชวยใหภาพน้ีดูมีความสงบ ความนาศรัทธาเลื่อมใส และสงางาม ขณะเดียวกันก็มีความ
ขัดแยง คือ มีความเคลื่อนไหวของเหลาพระสาวก สงผลทําใหภาพนี้มีชีวิตชีวา ความรูสึกดังกลาวเกิดขึ้นจาก
วธิ กี ารจดั วางภาพและการจดั กลมุ ภาพรอบๆ ภาพประธาน(พระเยซ)ู เปน การใชร ปู ทรงทด่ี สู งบนง่ิ และรปู ทรงทเ่ี คลอื่ นไหว
มาจัดอยูรวมกนั ในภาพไดอยา งลงตัว

๙๖

เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน การคดิ T
O-NE
ครูใหน ักเรียนศกึ ษาตวั อยา งงานศลิ ปะหลายๆ รปู แบบ แลวนาํ มารว มกนั
วเิ คราะหในประเดน็ ตอ ไปนี้ การวจิ ารณผลงานศิลปะในขอ ใดทีใ่ ชค ํากลาวท่ีไมเหมาะสม
1. ผลงานแสดงถงึ ประวัติศาสตรช าตไิ ทย
• ผลงานศิลปะไมว า จะมรี ูปแบบ หรือเน้อื หาอยางไรกต็ าม ถา สามารถสราง 2. ผลงานมีการออกแบบไดอ ยา งดเี ยี่ยม
ความสะเทือนใจแกผ ชู มได นน่ั ถอื เปน ความงามในทางศิลปะใชห รอื ไม 3. ผลงานตองใหผ ูช มตีความไดงา ยข้ึน
4. ผลงานไมควรคาแกการชน่ื ชมแตอ ยางใด
• ความงามของงานศลิ ปะถอื เปน ยอดแหง ความงาม เพราะเปน สง่ิ ทส่ี รา งสรรคข น้ึ
จากสตปิ ญ ญาของมนษุ ยใ ชห รอื ไม วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 4. เพราะการวจิ ารณผลงานศลิ ปะจะตอ ง

นกั เรียนควรรู เปนไปเพอื่ การแกไขและปรับปรงุ ผลงาน พัฒนางานใหดีขน้ึ กา วหนาขน้ึ
แตไมใชการตาํ หนิผลงานจนทําใหผสู รา งสรรคผลงานเกิดความทอ แท
1 เน้อื หาภายในภาพ ผวู เิ คราะห วจิ ารณตองพิจารณาถงึ คุณสมบตั ดิ า นเน้อื หา หมดกาํ ลังใจในการสรางสรรคผ ลงานตอไป ดังน้นั การวจิ ารณผ ลงานศิลปะ
หรอื แรงบันดาลใจท่ีแฝงอยใู นภาพ เชน การสะทอ นภาพสงั คม ธรรมชาติ อยา งในขอ 4. จงึ ไมถ ูกตอ งและไมค วรกระทําอยางย่ิง
สิ่งแวดลอม เปนตน

96 คมู่ อื ครู

กกรระตะตนุ้ Eนุ้ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสา� �ารรEวxวpจจloคคrน้eน้ หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู้ ู้ ขยายความเขา้ ใจ ตรวจสอบผล

Engage Explore Explain Expand Evaluate

กระตนุ้ ความสนใจ Engage

ó. ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ㹡Òþ²Ñ ¹Ò¼Å§Ò¹·ÈÑ ¹ÈÔÅ»Š ครูต้ังประเดน็ ถามนักเรียนวา
• เพราะเหตุใดศลิ ปนจงึ ตอ งพฒั นางานศลิ ปะ
การพัฒนาผลงานทัศนศิลป หมายถึง การปรับปรุงผลงาน วิธีการทํางานใหมีประสิทธิภาพ มีคุณภาพ
มคี วามกา วหนา ในการทาํ งานมากไปกวา่ เดมิ การสรา งสรรคผ ลงานทศั นศลิ ปใหม คี วามกา วหนา อยา่ งตอ่ เนอ่ื งนน้ั ถอื วา่ ของตนเองอยเู สมอ
มีความสําคัญสําหรับผูเรียนทุกคน เพราะช่วยทําใหผลงานของตนไดรับการปรับปรุงและมีการพัฒนาจนมีความ (แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็
แตกต่างไปจากผูอ่ืน ซึ่งแนวทางดังกล่าวนี้ เปนความใฝฝนของผูสรางสรรคผลงานทัศนศิลปทุกๆ คน ส่วนการ ไดอ ยา งอสิ ระ)
จะบรรลุผลไดตามความคิดฝนไวหรือไม่น้ัน ก็ข้ึนอยู่กับความต้ังใจ ความใส่ใจ และความมานะพยายามของผูฝก • นักเรียนคิดวาการพฒั นางานทัศนศิลป
ปฏิบัติแต่ละคนว่าจะมีมากนอยเพียงใด และข้ึนอยู่กับการรูจักแสวงหาแนวทางในการเรียนรูและหาวิธีการใหม่ๆ มีความสําคญั ตอ วงการศลิ ปะอยางไร
มาสรา งสรรคก ารทํางานใหม ีความแปลกใหมแ่ ตกต่างไปจากท่เี คยมอี ยแู่ ตเ่ ดิม (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น
ไดอ ยางอสิ ระ)
ดังนัน้ การพัฒนาผลงานทัศนศิลปจึงมคี วามจําเปน และมีความสาํ คัญต่อวงการศลิ ปะ ดังนี้
๑. มีความสําคัญท่ีช่วยใหเกิดความคิดสรางสรรคสิ่งแปลกใหม่ทางดานทัศนศิลป ซึ่งเปนประโยชนต่อ สา� รวจคน้ หา Explore
การศึกษากลมุ่ สาระศิลปะ
๒. มีความสําคัญในการพัฒนาตนเองใหเกิดการศึกษาเรียนรูเกี่ยวกับสิ่งใหม่ๆ โดยเนนเกี่ยวกับการ ใหน ักเรียนศกึ ษา คนควาเกย่ี วกับประวัตแิ ละ
เปล่ียนแปลงทางดานรปู แบบ เนอื้ หา และเทคนิควิธกี ารในการสรางสรรคผ ลงานทศั นศลิ ป ผลงานของศิลปนหรอื บคุ คลดเี ดน ทางดานศิลปะ
๓. มีความสําคญั ต่อการสรา งนิสยั ในการทาํ งานทด่ี ี โดยไม่ยึดตดิ กบั แบบอยา่ งที่ซ้ําซาก หรอื ตายตัวมาก จากแหลงการเรยี นรูต า งๆ เชน หนังสือเรียน
จนเกนิ ไป หอ งสมดุ อนิ เทอรเ น็ต เปน ตน
๔. ความสาํ คญั ในการรูจ กั ประเมินตนเอง เพื่อใหเ ห็นถึงศกั ยภาพในการทํางานอยา่ งรอบดาน จนนําไปสู่
การพฒั นาสรางสรรคผลงานใหเกดิ ความกา วหนาและสมบูรณม ากยง่ิ ๆ ข้ึน อธบิ ายความรู้ Explain
การศกึ ษาทางดา นทศั นศลิ ป เม่ือเรารจู กั ประเมินผลงาน ไมว่ ่าจะเปนผลงานของตนเอง หรอื ผูอ ่ืนกต็ าม
รวมท้ังเมื่อไดรับการวิจารณผลงานท่ีเราสรางสรรคข้ึน ซึ่งในผลงานทัศนศิลปแต่ละช้ินย่อมจะมีส่วนดีท่ีเราพึงเก็บ 1. ใหนกั เรยี นนาํ ประวัติผลงานของศิลปน หรอื
สะสมไวแ ละสว่ นที่จะตอ งปรบั ปรุงแกไข หากเราเปด ใจใหก วางยอมรบั คําวิจารณ ฟงดวยใจเปน กลาง กจ็ ะไดร บั สง่ิ บคุ คลดเี ดนทางดา นศิลปะท่ีสืบคน มาวิเคราะห
ท่ีเปนประโยชน เปนขอมูลท่ีเราสามารถเก็บเกี่ยวนําไปใชพัฒนาผลงานของเราใหมีความกาวหนาไดอย่างต่อเน่ือง รว มกันวา ปจ จัยใดทีท่ ําใหศ ิลปน หรอื บคุ คล
ซึง่ กย็ อ่ มจะสัมฤทธิผลอย่างดยี งิ่ ในการศึกษาวชิ าทัศนศลิ ป ทานน้ันประสบความสาํ เร็จในชวี ิต

2. ใหนกั เรียนศกึ ษาความสําคัญในการพฒั นา
งานทัศนศลิ ปใ นหนังสือเรยี น หนา 97 จากนั้น
พรอ มท้งั ใหนกั เรียนสรปุ ความสําคัญของการ
พัฒนางานทศั นศิลปล งสมดุ บันทึก

ขอ มลู ในการประเมนิ จะชว ยทาํ ใหศ ลิ ปน สามารถพฒั นาผลงานใหเ กดิ การพัฒนาผลงานทัศนศิลปอยางตอเน่ือง จะทําใหเกิดผลงานท่ีมี
ความกาวหนา ได เนือ้ หาและเทคนิคใหมๆ มากขึน้

๙๗

ขอสอบ O-NET เกรด็ แนะครู

ขอสอบป ’53 ออกเก่ียวกับการวิจารณผ ลงานทัศนศิลป ครูเนน ยํา้ กับนักเรยี นวา ประเทศไทยและประเทศในภมู ิภาพเอเชยี - แปซิฟก
ขั้นตอนและวธิ กี ารในการวิจารณผลงานทัศนศลิ ปขอใดถกู ตอ งที่สดุ ไดเ ริ่มต่ืนตวั และหันมาใหความสนใจในเรอื่ งการพฒั นางานศิลปะกันมากขึ้น
1. พรรณนา วิเคราะห ตคี วามหมาย ประเมินคา โดยเฉพาะการพัฒนางานศลิ ปะท่เี ชือ่ มโยงกบั สังคมและวฒั นธรรม ปจ จบุ นั ไดม ี
2. พรรณนา ตีความหมาย วิเคราะห ประเมนิ คา การจัดโครงการตา งๆ เพอ่ื เปนการพฒั นาและขบั เคล่ือนงานศิลปะท้งั ใน
3. ตคี วามหมาย วิเคราะห ประเมนิ คา พรรณนา ประเทศไทยและในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต เชน โครงการพฒั นาเครือขาย
4. ตีความหมาย พรรณนา วเิ คราะห ประเมินคา และการขบั เคล่อื นงานศิลปะเพอื่ คนท้งั มวล (Inclusive Arts) ในประเทศไทยและ
ภมู ภิ าคเอเชีย - แปซฟิ ก ซง่ึ โครงการดงั กลา วมแี นวคดิ สาํ คญั คอื “ศลิ ปะไมเพียงแต
วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะกระบวนการวจิ ารณง านศิลปะ ชวยใหมนุษยมีความสุขในขณะท่ีไดเสพสุนทรียะเทา น้นั เพราะเม่ือมนุษย
มคี วามสุขจะเกดิ การเผอ่ื แผค วามสขุ นั้นสูคนอืน่ ๆ และเกิดพลังในการสรา งสรรค
ตามหลกั การและวิธกี ารจะเรม่ิ จากการระบขุ อ มลู ของผลงาน จากนนั้ จงึ มา เพื่อทําประโยชนและส่งิ ดๆี ท้ังตอตนเอง ครอบครัว และสงั คมตอไป ศลิ ปะจงึ ควร
พรรณนาผลงาน วิเคราะห ตคี วาม และประเมินผล หรือประเมินคาของ เปน ศิลปะเพ่อื คนทั้งมวลทที่ กุ คนสามารถเขา ถงึ และเสพได” ดงั น้นั นกั เรียนในฐานะ
ผลงาน สมาชิกของสงั คมก็ควรตระหนักและใหความสนใจท่จี ะพฒั นางานศิลปะใหม ี
ความกา วหนา ตอ ไป

คมู่ ือครู 97