Kompilasi Varia Sorotan Literatur Sosial

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

kemudahan yang disediakan kalangan warga emas dan hasil Hasil kajian oleh Thamil dan
kepada mereka. Ini kerana kajiannya membuktikan bahawa Suresh (2017) mendapati
pihak pengurusan sentiasa warga emas wanita mempunyai bahawa 58.0% warga emas
memastikan fasiliti yang tahap kesejahteraan psikologi yang menetap di RSK Taiping
disediakan dalam keadaan yang tinggi berbanding warga adalah bujang. Disebabkan
baik. Selain itu, kajian oleh emas lelaki. Hal ini dapat dilihat oleh masalah kesihatan, tidak
Sahlawati, Mariam, Zabidi dan apabila golongan wanita harus mempunyai sesiapa untuk
Safinah (2016) menjelaskan menjalani banyak peranan yang membantu mereka dalam
bahawa kebanyakan warga berbeza dalam kehidupan dan meneruskan sisa kehidupan,
emas lebih cenderung untuk mereka sentiasa lebih fleksibel tidak mempunyai pekerjaan dan
memilih pondok kerana terdapat bagi mengatasi perubahan pendapatan yang tinggi telah
pelbagai kemudahan yang dalam hidup berbanding lelaki. memberi kesan kepada taraf
disediakan seperti pemberian Hasil ini disokong oleh Bond, hidup dan juga simpanan wang
sebanyak RM 300.00 sebulan Cutler dan Grams (1995) yang untuk jaminan masa hadapan.
untuk rawatan sakit, makanan menjelaskan bahawa wanita Oleh itu, majoriti responden
percuma, tiada kos sewa rumah juga cenderung untuk memiliki yang menetap di RSK adalah
dan jika warga emas mempunyai rakan yang sama jantina untuk secara sukarela tanpa paksaan
masalah kesihatan akan dibawa mendapatkan sokongan sosial daripada mana-mana pihak
ke klinik dengan van yang kerana rakan yang sama jantina kerana masalah kesihatan
telah disediakan. Kemudahan akan lebih memahami apa dan kewangan yang dihadapi
yang disediakan oleh pihak yang diperlukan oleh mereka. ditambah pula masalah tidak
pondok juga membolehkan Hubungan yang positif antara mahu membebankan sesiapa.
golongan warga emas yang rakan wujud apabila mereka Hasil kajian ini juga mendapati
kurang berkemampuan untuk mempercayai antara satu sama bahawa penempatan warga
meneruskan kehidupan mereka lain. emas di RSK Taiping
dengan lebih teratur dan selesa. Melalui dapatan kajian berkaitan memperlihatkan lebih banyak
perbezaan kepuasan terhadap kebaikan kepada golongan
Di samping itu, peranan pihak perkhidmatan yang disediakan ini. Keadaan ini jauh lebih
pengurusan PAWE sangat di PAWE berdasarkan faktor baik daripada kehidupan
penting bagi mengurangkan demografi, hasil kajian Azura mereka dalam keadaan
risiko kesunyian dalam dan Suresh Kumar (2019) tekanan, masalah dan segala
menjalani kehidupan harian mendapati bahawa kebanyakan pengalaman negatif yang
mereka di institusi Oleh warga emas yang ditempatkan dialami sebelumnya. Dengan
itu, bagi mengembalikan di pusat jagaan Rumah Ibuku itu, warga emas kini berasa lebih
kefungsian sosial warga emas Sayang Ar Rayyan, merupakan selasa dan berpuas hati berada
di pusat jagaan, pihak institusi wanita yang tidak pernah di RSK Taiping berbanding
Rumah Seri Kenangan (RSK) berkahwin, balu dan janda. tempat asal mereka. Bagi
sentiasa menjalankan program- Keadaan ini membolehkan golongan ini, kemudahan, sikap
program untuk menggalakkan mereka menjalankan aktivti ambil berat, jagaan kesihatan
warga emas memiliki sahabat bersama dengan penghuni dan jaminan makan dan minum
bagi memupuk rasa memiliki wanita yang lain. Maka warga yang diberikan menjamin
walaupun kebanyakan mereka emas juga rela tinggal di kesejahteraan dan kualiti hidup
mempunyai keterbatasan pusat jagaan kerana berasa pada usia tua.
mental dan minda dalam lebih seronok disebabkan Kajian ini menggunakan Teori
menjalinkan hubungan baik ramai kawan dan keselamatan Aktiviti yang diperkenalkan oleh
dengan penghuni di rumah mereka juga terjamin. Malah, Semyonovich Vygotsky (1896-
jagaan tersebut (Marziah, mereka juga dapat mempelajari 1934) bagi menghuraikan dan
Khadijah, Nasrudin, 2013) pelbagai perkara berkaitan membincangkan hasil kajian
agama dan dapat memenuhi mengenai peranan PAWE dari
Menurut kajian Nurul Aini waktu mereka dengan aktiviti aspek menyediakan pelbagai
(2014) perbezaan jantina bermanfaat di pusat jagaan. program serta aktiviti kepada
juga mempengaruhi tahap warga emas dan ke atas kualiti
kesejahteraan psikologi dalam

93
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

hidup warga emas. Menurut 60 tahun ke atas. Pengkaji Life (OPQOL-35)
teori ini, warga emas yang melakukan kutipan data pada Soalan dalam bahagian ini
kekal aktif di usia tua lebih hari aktiviti dijalankan di PAWE diambil daripada Older Person
mudah menyesuaikan diri dan Pendang. Teknik persampelan Quality of Life (OPQOL-35)
mempunyai kesejahteraan yang yang digunakan dalam dan diterjemahkan dalam
lebih baik berbanding warga kajian ini ialah persampelan bahasa Melayu. Pengkaji
emas yang lain. Franklin dan berkelompok (Cluster Random) telah mengubah suai soalan
Tate (2009) juga menyatakan di mana pengkaji memilih tersebut mengikut kesesuaian
bahawa seseorang akan secara spontan responden kajian dan item berkaitan
mengalami kepuasan yang semasa hari pengumpulan data tahap kualiti hidup responden
tinggi dalam kehidupan dengan dijalankan. yang merangkumi kehidupan
mengekalkan aktiviti sosial Soal selidik merangkumi secara keseluruhan, kesihatan,
dan memainkan peranan beberapa bahagian, iaitu: hubungan sosial, berdikari,
secara aktif berbanding Demografi Responden persekitaran, psikologi dan
dengan hidup bersendirian. Soalan yang dibentuk adalah kesejahteraan emosi, kewangan
Keadaan membuktikan bahawa mengikut Skala Nominal yang dan agama serta budaya. Lima
penglibatan komuniti dalam mempunyai 11 item berkaitan skala likert digunakan dalam
menjalankan aktiviti bersama jantina, bangsa, agama, soal selidik OPQOL-35 untuk
mampu meningkatkan lagi umur, bilangan anak, status mengukur tahap kualiti hidup
tahap kepuasan hidup yang perkahwinan, tinggal bersama iaitu (1) sangat tidak setuju, (2)
lebih tinggi. siapa, tahap pendidikan, tidak setuju, (3) tidak pasti, (4)
sejarah menghidap penyakit setuju dan (5) sangat setuju.
METODOLOGI KAJIAN kronik, tujuan menyertai aktiviti Bagi mengukur tahap kualiti
PAWE dan faktor penyertaan. hidup warga emas, maka tahap
Kajian kuantitatif ini Older People Quality of skor telah dikategorikan seperti
menggunakan soalselidik Jadual 1.
dan melibatkan ahli-ahli yang
berdaftar di PAWE Pendang
yang telah mencapai umur

Jadual 1. Skor Jawapan bagi Mengukur Tahap Kualiti Hidup Responden

Skor Maksud
37-85 Tahap kualiti responden pada tahap yang rendah
87-136 Tahap kualiti responden pada tahap yang sederhana
137-185 Tahap kualiti responden pada tahap yang tinggi

Kepuasan Terhadap Aktiviti Yang Disediakan Di PAWE
Bahagian ini melibatkan soal selidik yang digunakan oleh kajian selidik oleh Noraida Ibrahim (2016).
Terdapat 20 item berkaitan dengan tahap kepuasan terhadap perkhidmatan yang disediakan di
Pusat Aktiviti Warga Emas (PAWE) yang merangkumi kepuasan secara keseluruhan, persepsi
terhadap program yang dijalankan, persepsi terhadap kemudahan PAWE dan persepsi terhadap
pihak pengurusan PAWE. Skala satu hingga lima digunakan bagi menilai setiap item iaitu (1)
sangat tidak berpuas hati, (2) tidak berpuas hati, (3) tidak pasti, (4) puas hati dan (5) sangat puas
hati. Semakin tinggi skor menggambarkan semakin tinggi kepuasan terhadap perkhidmatan yang
disediakan di PAWE. Skor dibahagikan kepada tiga tahap iaitu rendah, sederhana dan tinggi (Rujuk
Jadual 2).

94
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

Jadual 2. Skor Jawapan bagi Mengukur Tahap Kepuasan Terhadap Aktiviti Yang Dijalankan di Pusat
Aktiviti Warga Emas (PAWE)

Skor Maksud
20-47 Tahap kepuasan responden pada tahap yang rendah
48-75 Tahap kepuasan responden pada tahap yang sederhana
75-100 Tahap kepuasan responden pada tahap yang tinggi

Kebolehpercayaan Soal Selidik
Kajian rintis dan ujian kebolehpercayaan telah dijalankan bagi mengenalpasti kesesuaian soalan,
menguji kebolehpercayaan soalan, kefahaman responden mengenai soalan dan masalah-masalah
untuk menjawab soalan soal selidik. Seramai 30 orang responden daripada Pusat Aktiviti Warga
Emas Jejawi, Perlis telah dipilih untuk menjawab soal selidik tersebut. Nilai Alpha Cronbach bagi
setiap item adalah seperti di Jadual 3.
Jadual 3. Nilai Alpha Cronbach Kajian

Perkara Item Alpha Cronbach Alpha Cronbach
Kajian Rintis Kajian Sebenar
Kualiti Hidup Warga Emas
- Kehidupan secara keseluruhan 4 0.764 0.837
- Kesihatan 4 0.607 0.870
- Hubungan sosial /Masa lapang 8 0.835 0.822
- Berdikari, Kebebasan dan Kawalan ke atas 0.826
5 0.420 0.940
Kehidupan 4 0.937
- Persekitaran 4 0.620
- Psikologi dan Kesejahteraan Emosi 4 0.638
- Kewangan 4 0.949
- Agama 37 0.901
Item
5 0.806
Kepuasan Terhadap Perkhidmatan di PAWE 5 0.825
- Secara keseluruhan 5 0.892
- Program yang dijalankan 5 0.918
- Kemudahan di PAWE 20 0.886
- Pihak Pengurusan
Item

Analisis Data
Penganalisisan data dijalankan dengan menggunakan perisian pengaturcaraan Statistical Package
for Social Science (SPSS) version 25. Penganalisisan data deskriptif digunakan untuk mendapatkan
frekuensi, peratusan, min, sisihan piawai, nilai minimum dan nilai maksimum. Manakala, penganalisisan
statistik inferensi menggunakan ujian t-Test, Anova dan Kolerasi Pearson bagi menjawab persoalan-
persoalan kajian yang dikemukakan.

95
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

DAPATAN DAN PERBINCANGAN
Karakteristik Demografi
Hasil kajian menunjukkan majoriti responden yang menghadiri aktiviti di PAWE Pendang adalah
wanita (77.8%) berbangsa Melayu (95.6%) dan kesemua beragama Islam (100%). Mereka
kebanyakannya berumur di antara 60 hingga 64 (48.9%). Majoriti responden mempunyai anak
di antara tiga hingga empat orang (51.1%). Ini secara tidak langsung menunjukkan bahawa
disebabkan ketiadaan tanggungjawab terhadap anak-anak membolehkan mereka menyertai aktiviti
yang disediakan di PAWE. Seterusnya, majoriti responden yang hadir di PAWE adalah berstatus
berkahwin (62.2%) dan tinggal bersama pasangan (42.2%). Dari segi pendidikan, majoriti responden
mendapat pendidikan di sekolah menengah (60.0%). Kebanyakan responden mempunyai pelbagai
jenis penyakit kronik yang lebih kurang sama seperti Jantung, Darah Tinggi, Kencing Manis, Asma,
Saraf dan Kolestrol (55.6%).
Dari segi alasan menyertai aktiviti PAWE, rata-rata responden menyatakan bahawa mereka menyertai
PAWE kerana aktiviti yang disediakan menarik (44.4%). Keadaan ini jelas dibuktikan apabila PAWE
Pendang sentiasa menjalankan aktiviti yang menarik dan bersesuaian dengan keperluan warga emas
antaranya kelas bahasa agama, kelas bahasa mandarin, kelas memasak dan sebagainya. Seterusnya,
kebanyakan responden menjelaskan bahawa mereka mengetahui PAWE melalui syor daripada
rakan (73.3%). Ini jelas menunjukkan kawasan kejiranan mereka yang berdekatan serta penggunaan
teknologi yang canggih menyebabkan mereka mampu menyebarkan maklumat berkaitan PAWE
kepada masyarakat. Jadual 4 menunjukkan hasil dapatan bagi faktor demografi.
Jadual 4. Hasil Dapatan bagi Karakteristik Demografi

Kategori Kekerapan % Kategori Kekerapan %

Jantina 10 22.2 TINGGAL BERSAMA 11 24.4
Lelaki 35 77.8 Sendiri 19 42.2
Perempuan 45 100.0 Pasangan 5 11.1
Jumlah Anak-anak 9 20.0
43 95.6 Pasangan & Anak 1 2.2
Bangsa 2 4.4 Lain-lain 45 100.0
Melayu 45 100.0 Jumlah
Cina 2 4.4
Jumlah 45 100.0 Pendidikan 9 20.0
45 100.0 Sekolah Pondok 1 2.2
Agama Sekolah Rendah 27 60.0
Islam 22 48.9 Sekolah Dewasa 3 6.7
Jumlah 12 26.7 Sekolah Menengah 2 4.4
11 24.4 Diploma 1 2.2
Umur 45 100.0 Ijazah Sarjana Muda 45 100.0
60-64 Sarjana
65-69 Jumlah 25 55.0
70-74 20 44.4
Jumlah Penyakit 45 100.0
Ya
Tidak
Jumlah

96
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

Kategori Kekerapan % Kategori Kekerapan %

Bil Anak 4 8.9 Tujuan menyertai 20 44.4
1-2 23 51.1 Aktiviti Menarik 14 31.1
3-4 16 35.6 Menambah rakan 6 13.3
5-6 2 4.4 Bosan di rumah 5 11.1
7-8 45 100.0 Lain-lain 45 100.0
Jumlah Jumlah
28 62.2 33 73.3
Status Perkahwinan 14 31.1 Mengetahui PAWE 5 11.1
Berkahwin 3 6.7 Syor daripada rakan 3 6.7
Balu/Duda 00 Promosi 1 2.2
Berpisah/Bercerai 45 100.0 Media sosial 3 6.7
Tidak pernah berkahwin Iklan TV/Radio 45 100.0
Jumlah Lain-lain
Jumlah

Tahap Kualiti Hidup Responden
Hasil kajian mendapati bahawa kualiti hidup warga emas berada tahap yang baik bagi setiap dimensi
kualiti hidup iaitu kehidupan secara keseluruhan, kesihatan, hubungan sosial, berdikari, kebebasan
dan kawalan ke atas kehidupan, persekitaran, psikologi, kewangan dan agama serta budaya. Bagi
dimensi kehidupan secara keseluruhan, kebanyakan responden memiliki kehidupan yang baik. Hasil
kajian mendapati bahawa kualiti hidup responden dari aspek kesihatan berada pada tahap baik. Ini
jelas menunjukkan bahawa tahap kesihatan yang baik akan membolehkan warga emas mencapai
gaya hidup yang sihat serta mampu untuk melakukan aktiviti yang boleh meningkatkan produktiviti
mereka serta membantu kualiti hidup dan keseimbangan sesebuah komuniti (Amran, Fatimah dan
Khadijah, 2012).
Majoriti responden melaporkan bahawa mereka mempunyai hubungan sosial dan mengisi masa
lapang dengan baik. Hasil kajian ini disokong oleh kajian Wan Ibrahim, Redzuan, Zahid dan Halin
(2009), dengan menyatakan bahawa kesempurnaan kualiti hidup telah membuktikan bahawa perkara
yang menyebabkan seseorang akan merasa seronok, bahagia dan merasakan hidupnya bermakna
apabila mempunyai hubungan sosial yang baik dengan masyarakat. Seterusnya, majoriti responden
mampu untuk berdikari, merasa kebebasan dan mempunyai kawalan ke atas kehidupan seharian.
Hasil kajian ini disokong oleh kajian Noraida (2016) apabila warga emas mampu untuk menguruskan
hidup mereka secara bebas seperti mempunyai hubungan yang baik dengan ahli keluarga dan rakan
sebaya, mampu menjalankan rutin harian serta mempunyai aktiviti yang mampu mengurangkan
risiko kesunyian mereka. Menurut Yusof, Shaharudin, Suraiya, Abd. Hair (2011) kepuasan kualiti
hidup dipengaruhi oleh persekitaran mereka yang selamat sama ada dari segi keadaan rumah, jiran
tetangga dan saudara mara. Kajian ini menyokong hasil kajian yang dilakukan apabila responden
merasa selamat di persekitaran kejiranan mereka.
Hasil kajian mendapati majoriti responden menyatakan bahawa kesihatan psikologi dan emosi berada
pada tahap yang baik. Ini adalah sesuatu yang positif kerana kesihatan psikologi dan emosi adalah
berkait rapat dengan kekuatan fizikal. Apabila seseorang itu mempunyai psikologi dan emosi yang
sihat, mereka juga berkemungkinan besar mempunyaikesihatan fizikal yang sihat (Nurul Aini, 2014).
Bagi dimensi kewangan, majoriti responden melaporkan bahawa mereka mempunyai kewangan
yang mencukupi untuk perbelanjaan seharian mereka. Menurut Santhi (2006), status ekonomi
sememangnya mempunyai pengaruh yang tinggi kepada tahap kualiti hidup warga emas terutamanya
mereka yang tinggal bersendirian. Ia adalah perlu bagi meneruskan kehidupan seharian dengan
membeli keperluan makanan, barangan, kemudahan peralatan dan pengangkutan. Bagi dimensi

97
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

agama pula, majoriti responden menyatakan tahap kualiti hidup mereka bagi amalan keagamaan
berada pada tahap yang baik. Dapatan ini selari dengan kajian Wan Ibrahim, Zainab, Hawa, Faraha,
Noredayu dan Noraini (2012) yang menyatakan bahawa penduduk warga emas di luar bandar
mempunyai tahap kepatuhan agama yang tinggi kerana mereka percaya bahawa hidup di dunia
ini adalah sementara. Maka, banyak aktiviti keagamaan dilakukan di dalam kehidupan seharian.
Hasil kajian mendapati bahawa kualiti hidup responden berada tahap yang tinggi bagi keseluruahan
dimensi kualiti hidup (sila rujuk Jadual 5). Tahap kualiti hidup yang tinggi amat penting kerana
ianya merupakan antara pengukur yang efektif dalam menilai tahap kemajuan sesebuah
komuniti serta menjadi penentu yang penting dalam menggambarkan penduduk sesebuah negara
itu sedang menikmati taraf kehidupan yang selesa (Haryati dan Nurasyikin, 2014). Hirarki
Maslow (1943), seseorang perlu mencapai atau memenuhi keperluan yang terbawah terlebih
dahulu untuk membolehkannya terus hidup iaitu keperluan asas seperti makanan, pakaian
dan tempat tinggal sebelum memenuhi keperluan yang lebih tinggi. Sekiranya seseorang individu
itu tidak mampu memenuhi keperluan asas ini, bermakna kehidupannya tidak mencapai kualiti
yang optimum. Hasil kajian di PAWE mendapati semua responden menyatakan tahap kualiti hidup
mereka secara keseluruhannya berada pada tahap yang tinggi. Hasil kajian ini selari dengan dapatan
kajian Haryati dan Nurasyikin (2014) yang menyatakan bahawa konsep kelestarian yang selalunya
dikaitkan dengan kualiti kehidupan yang merangkumi sistem ekonomi, sosial dan persekitaran
bagi menjamin keselesaan hidup dan persekitaran yang sihat dan produktif.
Peranan komuniti amat penting untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara yang mampu
mencapai tahap penuaan yang baik. Oleh itu, kewujudan PAWE membuktikan bahawa ia mampu
mencapai objektif yang ditetapkan oleh pihak kerajaan sebagai satu program yang mampu
meningkatkan tahap kualiti hidup warga emas di Malaysia.
Jadual 5. Tahap Kualiti Hidup Responden

Tahap Jumlah Peratus
Rendah -
Sederhana 6 13.3
Tinggi 39 86.7
Jumlah 45 100

Kepuasan Terhadap Perkhidmatan Yang Disediakan di Pawe
Terdapat pelbagai aktiviti / program disediakan di PAWE secara harian, mingguan, bulanan dan
berkala. Antaranya senaman, kelas Agama, kursus penyelenggaraan jenazah, gotong royong
dan sebagainya. Bagi tujuan kajian ini, responden juga diminta memberi maklum balas berkaitan
persepsi terhadap kepuasan terhadap perkhidmatan yang disediakan secara keseluruhan, program
dan kemudahan-kemudahan yang disediakan di PAWE, serta pihak pengurusan PAWE.
Bagi dimensi perkhidmatan secara keseluruhan, responden menyatakan PAWE merupakan sebuah
tempat yang sesuai bagi mereka menjalankan aktiviti harian dan banyak memberi manfaat kepada
kehidupan mereka. Hasil kajian disokong dalam kajian Shalini dan Seow Ta Wee (2013) di mana
kepuasan terhadap aktiviti yang disediakan di sesebuah institusi bergantung kepada ketua institusi,
kakitangan dalaman, tahap kebergantungan warga emas pada institusi berkenaan. Keberkesanan

98
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

perkhidmatan yang disediakan memberi kepuasan kepada warga emas yang mengikuti aktiviti yang
disediakan di PAWE. Ketetapan aktiviti dan program yang menarik serta mampu memberi manfaat
kepada warga emas akan menjadi faktor utama warga emas menghadirkan diri di PAWE bagi
meningkatkan kualiti hidup mereka.
Menurut Sarin, Khadijah dan Suhaimi (2018), perkhidmatan dan program yang disediakan di PAWE
secara percuma membolehkan warga emas dari kategori keluarga berpendapatan rendah untuk
mengikuti program dan mendapatkan perkhidmatan yang disediakan. Ditambah pula, peruntukan
daripada kerajaan membolehkan PAWE menjalankan program bersesuaian dengan keperluan warga
emas bagi meningkatkan kualiti hidup mereka. Kajian ini menyokong hasil kajian yang diperolehi
apabila responden sangat berpuas hati terhadap terhadap program yang dijalankan di PAWE.
Komitmen pihak pengurusan juga merupakan elemen penting di dalam penawaran perkhidmatan
yang baik. Kajian yang dibuat oleh Asri dan Hamrila (2007) memfokus kepada komitmen pihak
pengurusan terhadap organisasi. Pencapaian matlamat bersama, nilai dan budaya kerja yang sehala
serta keinginan untuk melaksanakan misi organisasi membolehkan perkhidmatan yang diberikan
mencapai sasaran dan tujuan yang telah ditetapkan. Kajian menunjukkan majoriti responden sangat
berpuas hati terhadap pihak pengurusan PAWE. Keadaan ini dapat dibuktikan apabila pihak
pengurusan sentiasa menjaga keperluan responden yang mengikuti aktiviti di PAWE. Hasil kajian
ini disokong oleh Marziah, Khadijah Alavi, Nasrudin (2013) di mana pihak institusi penjagaan
dan pekerja sosial harus menjalinkan hubungan yang baik dengan warga emas di institusi dan
memberikan servis yang terbaik kepada warga emas untuk meningkat tahap kualiti hidup mereka.
Hasil kajian mendapati bahawa tahap kepuasan responden terhadap perkhidmatan PAWE berada
tahap yang tinggi bagi keseluruhan item tersebut (sila rujuk Jadual 6). Aktiviti yang disediakan adalah
seperti program keagamaan, program rekreasi, program terapi dan pemulihan, ceramah kesihatan
dan sebagainya memberi peluang kepada warga emas untuk menjalankan aktiviti harian bersama
komuniti setempat. Aktiviti yang disediakan selaras dengan objektif Dasar Warga Emas Negara
(DWEN) untuk melahirkan warga emas yang produktif dan aktif. Kepuasan terhadap perkhidmatan
yang disediakan akan membolehkan responden untuk terus mendapatkan perkhidmatan di PAWE
sekaligus mengeratkan lagi hubungan antara ahli PAWE.
Oleh itu, pelbagai pihak sama ada kerajaan, swasta, dan bukan kerajaan (NGO) termasuklah semua
masyarakat perlu bersama-sama merealisasikan matlamat DWEN dengan mewujudkan PAWE agar
warga emas terus mampu untuk menguruskan diri serta mengurangkan bilangan warga emas yang
tinggal di institusi seperti Rumah Seri Kenangan (RSK).
Jadual 6. Kepuasan Terhadap Perkhidmatan Yang Ditawarkan Di PAWE

Tahap Jumlah Peratus
Rendah -
Sederhana 1 2.2
Tinggi 44 97.8
Jumlah 45 100

99
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

Perbezaan Tahap Kualiti Hidup dan Kepuasan Terhadap Perkhidmatan yang Disediakan
di PAWE Berdasarkan Faktor Demografi

Perbezaan Tahap Kualiti Hidup Berdasarkan Faktor Demografi

Hasil analisis membuktikan bahawa tidak terdapat perbezaan kualiti hidup yang signifikan berdasarkan
faktor-faktor demografi seperti jantina, umur dan status perkahwinan. Ini bermakna tiada perbezaan
tahap kualiti dari segi jantina, umur atau status perkahwinan. Dapatan ini berbeza daripada dapatan
kajian yang dilakukan oleh Jariah, Sharifah dan Gikonto (2008), Nurul Aini (2014) dan Bond, Culter
dan Grams (1995) di mana faktor demografi memainkan peranan penting dalam meningkatkan
kualiti hidup warga emas dalam komuniti. Hasil kajian membuktikan bahawa faktor jantina iaitu lelaki
atau perempuan tidak mempengaruhi tahap kualiti hidup kerana kehidupan seseorang bergantung
kepada keinginan mereka sendiri sama ada ingin kekal sihat dan proaktif atau sebaliknya. Faktor
demografi berkaitan umur pula menunjukkan bahawa warga emas yang berumur kurang daripada
75 tahun masih boleh berdikari untuk melakukan sesuatu aktiviti termasuklah menghadirkan diri
ke PAWE manakala status perkahwinan responden yang masih tinggal bersama pasangan tidak
menghalang mereka untuk meningkatkan kualiti hidup. Ini kerana dorongan daripada pasangan
membolehkan mereka melakukan aktiviti yang bersesuaian dengan mereka. Jadual 7 menunjukkan
keputusan keseluruhan hasil kajian yang dilakukan berkaitan perbezaan tahap kualiti hidup responden
berdasarkan faktor demografi iaitu jantina, umur dan status perkahwinan.

Jadual 7. Keputusan Hipotesis

Hipotesis Signifikan Keputusan
0.545 Ditolak
H1: Terdapat perbezaan tahap kualiti hidup yang signifikan 0.882 Ditolak
berdasarkan faktor jantina. 0.616 Ditolak

H2: Terdapat perbezaan tahap kualiti hidup yang signifikan
berdasarkan faktor umur.

H3: Terdapat perbezaan tahap kualiti hidup yang signifikan
berdasarkan status perkahwinan warga emas.

Perbezaan Kepuasan Terhadap Perkhidmatan yang Disediakan di PAWE Berdasarkan
Faktor Demografi

Hasil kajian melaporkan bahawa tidak terdapat perbezaan tahap kepuasan terhadap perkhidmatan
yang disediakan di PAWE yang signifikan berdasarkan faktor jantina, umur dan status perkahwinan
responden (sila rujuk Jadual 8). Hasil kajian ini berbeza dengan kajian yang dilakukan oleh Azura dan
Suresh (2019) di mana warga emas wanita lebih cenderung untuk tinggal di pusat jagaan kerana
keselamatan mereka terjamin dan banyak perkhidmatan yang disediakan mampu mendorong mereka
untuk berasa seronok dengan penghuni wanita yang lain. Menurut Sarin, Khadijah dan Suhaimi
(2018), responden lelaki juga mempunyai tahap kualiti hidup yang tinggi berbanding wanita apabila
mereka sentiasa mengikuti aktiviti yang disediakan di PAWE kerana mereka sentiasa berpuas hati
dengan kemudahan yang disediakan. Di dalam kajian ini, hasil menunjukkan bahawa semua responden
sama lelaki atau wanita dari pelbagai peringkat umur tua dan pelbagai status perkahwinan berasa
berpuas hati terhadap perkhidmatan yang disediakan di PAWE. Ini mungkin kerana kemudahan
yang disediakan di PAWE dapat membantu keperluan warga emas selain meningkatkan kualiti hidup
mereka serta kawasan komuniti yang berhampiran dengan PAWE memudahkan warga emas hadir
bagi melakukan aktiviti yang disediakan oleh pihak pengurusan PAWE.

100
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

Jadual 8. Keputusan Hipotesis

Hipotesis Signifikan Keputusan
0.385 Ditolak
H4: Terdapat perbezaan tahap kepuasan terhadap perkhidmatan 0.059 Ditolak
yang disediakan di PAWE yang signifikan berdasarkan faktor 0.763 Ditolak

jantina.

H5: Terdapat perbezaan tahap kepuasan terhadap perkhidmatan
yang disediakan di PAWE yang signifikan berdasarkan faktor

umur.

H6: Terdapat perbezaan tahap kepuasan terhadap perkhidmatan
yang disediakan di PAWE yang signifikan berdasarkan faktor

status perkahwinan.

Hubungan Antara Kepuasan Warga Emas Terhadap Perkhidmatan Yang Disediakan di
Pawe Dengan Tahap Kualiti Hidup

Hasil kajian menunjukkan hubungan positif yang signifikan di antara tahap kepuasan perkhidmatan
yang disediakan di PAWE dengan kualiti hidup responden (sila rujuk Jadual 9). Ini bermakna
terdapat perkaitan di antara kepuasan terhadap perkhidmatan disediakan dengan tahap kualiti hidup
responden. Apabila program PAWE yang dijalankan bersesuaian dengan keperluan responden,
maka semakin baik tahap kualiti hidup responden. Sekiranya perkhidmatan yang disediakan oleh
PAWE itu baik maka kualiti hidup warga emas juga akan bertambah baik. Hasil kajian ini selari
dengan kajian yang dilakukan oleh Thamil dan Suresh (2017). Ini kerana kemudahan yang disediakan
menyebabkan responden berasa selesa dengan kemudahan, tempat istirehat, kemesraan dan sikap
ambil berat yang ditunjukkan, jagaan kesihatan dan sebagainya. Kegembiraan dan keselesaan
yang dirasai oleh warga emas membolehkan mereka meningkatkan kesejahteraan dan kualiti hidup
mereka di usia tua tanpa ada halangan. Secara umumnya, terdapat kelaziman untuk mengaitkan
kualiti hidup dengan infrastruktur sosial dan fizikal yang tersedia RSK dengan PAWE. Pendekatan
sebegini melihat penduduk sebagai penerima pasif kualiti hidup yang baik buruknya ditentukan oleh
apa yang telah disediakan di PAWE. Sekiranya perkhidmatan yang disediakan oleh PAWE itu baik
maka kualiti hidup warga emas juga akan bertambah baik.

Jadual 9. Keputusan Hipotesis

Hipotesis Sig. (2-tailed) Keputusan

H7: Terdapat perhubungan yang signifikan di antara tahap 0.728 Diterima
kepuasan terhadap perkhidmatan di PAWE dengan tahap

kualiti hidup warga emas.

KESIMPULAN

Secara kesimpulannya, Pusat Aktiviti Warga Emas adalah satu program yang diwujudkan
di bawah DWEN yang mampu meningkatkan kualiti hidup warga emas bagi menghadapi
hari tua kelak sekaligus mempengaruhi kualiti hidup mereka. Ini kerana, warga emas mampu
untuk berdikari, berinteraksi antara masyarakat, menjalinkan kerjasama dalam menjalankan
aktiviti bersama komuniti setempat, memperolehi pengetahuan dan kemahiran serta dapat

101

KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

menyumbang khidmat kesukarelawan kepada masyarakat setelah mengikuti program yang
disediakan di Pusat Aktiviti warga Emas (PAWE). Oleh itu, beberapa beberapa cadangan
sebagai penambaikan dalam menjadikan PAWE tempat yang terbaik kepada warga emas.
Antara cadangan tersebut ialah menyediakan satu garis panduan pelaksanaan program
yang sesuai serta mampu memberi manfaat kepada warga emas, menggalakkan atau
menjalankan program intergenerasi dengan melibatkan pelbagai peringkat umur dan agensi,
merancakkan aktiviti mempromosikan aktiviti-aktiviti yang dianjurkan di PAWE pada tahap
yang optimum seperti melalui media massa sama ada whatsapp, Facebook, televisyen dan
sebagainya. Selain itu, disyorkan agar kerajaan menambah bilangan atau menyediakan
PAWE di kawasan kediaman yang berhampiran dengan komuniti setempat dan menjadikan
PAWE sebagai sebuah pusat yang menyediakan pelbagai perkhidmatan. Ini mampu memberi
manfaat kepada warga emas, contohnya sebagai pusat untuk mendapatkan perkhidmatan
kesihatan, perkhidmatan pembelian barang, perkhidmatan pembayaran bil, perkhidmatan
kaunseling dan sebagainya.

Walau bagaimanapun, kajian ini juga mempunyai limitasi kajian kerana kajian hanya dijalankan
di PAWE di Pendang, Kedah dan melibatkan responden aktif yang hadir pada hari soal
selidik diedarkan sahaja. Maka penglibatan responden yang terlibat agak terhad.Oleh itu,
kajian ini mencadangkan agar kajian dibuat pada masa akan datang perlu mengambil kira
serta membuat penambahan seperti memperluaskan skop kajian dengan mengambil kira
kesemua lokasi PAWE yang ada sebagai lokasi kajian atau dikategorikan mengikut zon
memandangkan sekarang jumlah PAWE telah bertambah menjadi 88 buah di seluruh
negara, melihat perbezaan kualiti hidup warga emas yang hadir ke PAWE dengan warga
emas yang tinggal di rumah atau rumah perlindungan seperti Rumah Seri Kenangan (RSK),
mengadakan sesi temubual (kualitatif) bersama warga emas dan pihak pengurusan untuk
mendapatkan data yang lebih menyeluruh dan menjalankan perbandingan antara faktor
ekonomi dengan tahap kualiti hidup warga emas yang hadir di PAWE kerana peningkatan
kos sara hidup yang semakin meningkat saban hari.

RUJUKAN

Amran Hassan, Fatimah Yusoof dan Khadijah Alavi. (2012). Keluarga sihat melahirkan komuniti sejahtera: Satu
ulasan. Malaysia Journal of Society and Space, 51-63.

Amran Hassan, Noriah Mohamed dan Zubaidah Rasol. (2013). Perasaan ‘Loneliness’@Kesunyian dan strategi daya
tindak dalam kalangan penghuni warga emas di Rumah Seri Kenangan Cheras. Journal of Human Develpoment
and Communication, Volume 2, 89-103.

Asri Marsidi dan Hamrila Abdul Latip. (2007). Faktor-faktor yang mempengaruhi komitmen pekerja di organisasi
awam. Jurnal Kemanusiaan, 10.

Azahan Awang, Abdul Hadi Harmanshah Dan Kadaruddin Aiyub. (2008). Penilaian makna kualiti hidup dan
aplikasinya dalam bidang pengurusan persekitaran di Malaysia. Akademika, 45-68.

Azura Tamat dan Suresh Kumar N Vellymalay. (2019). Warga emas dan pilihan penempatan di pusat jagaan harian.
Jurnal of Social Science and Humanities, 1-22.

Bond, L. A., Cutler, S. J., & Grams, A. (1995). Promoting successful and productive aging. Thousand Oaks, CA :
Sage Publication, Inc. Generations.

Bowling, A., & Gabriel, Z. (2004). An integrational model of quality of life in older age: Results from the ESRC/MRC
HSRC quality of life survey in Britain. Research, 69, 1–36.

102

KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

Farhah Hanun Ngah dan Denise koh Choon Lian. (2017). Kualiti hidup dan aktiviti fizikal warga emas. Malaysian
Journal of Society and Space 13 issue 2, 44-53

Franklin, N. C. dan Tate, C. A. (2009). Lifestyle and successful aging : An overview. Amerika Journal of Lifestyle
Medicine, 3(11),6-11.

Haryati Shafii dan Nurasyikin Miskam. (2014). Pembentukan penunjuk dan indeks kualiti hidup bagi mengukur
kesejahteraan hidup masyarakat di Pekan Parit Raja, Johor. Fakulti Pengurusan Teknologi, Perniagaan dan
Keusahawanan, 1-13.

Jabatan Statistik Malaysia. (2010). Laporan banci penduduk dan perumahan. Kuala Lumpur: Jabatan Perangkaan
Malaysia.

Jariah Masud, Sharifah Azizah Haron, Gikonyo, L. W. (2008). Gender diffrences in income sources of the erdely in
Peninsular Malaysia. Journal Of Family And Economic Issues, 29(8), 623-633.

Lee, J. J. (2005). An exploratory study on the quality of life of older Chinese people living alone in Hong Kong. Social
Indicators Research, 71(1), 335–361.

Mohd Yusof Hussain, Mohamad Shahruddin Samsurijan, Suraiya Ishak dan Abd. Hair Awang. (2011). Hubungan
kejiranan dalam membentuk kesejahteraan hidup masyarakat ‘Kampung Bandar’: Kes Kampung Berjaya dan
Kampung Mempelam, Alor Setar, Malaysia. Malaysia Journal of Society and Space 7 issue 3, 36-44.

Noraida Ibrahim. (2016). Kesejahteraan warga emas yang mengikuti aktiviti di pusat aktiviti warga emas(PAWE di
negeri Selangor. Sarjana Sastera Kerja Sosial, 1-136.

Nurul Aini Mudayat. (2014). Kesejahteraan psikologi dalam kalangan warga emas di rumah perlindungan orang tua
di Selangor. Lifelong Learning International Conference, 1-18.

Rejeski, W. J. dan Mihalko, S. L. (2001). Physical activity and quality of life in older adults. Journal Of Gerontology,
Series A, 23-35

Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current Directions in Psychological Science, 99-104.
Sahlawati Abu Bakar, Mariam Abd Majid, Ahmad Zabidi Abdul Razak dan Safinah Ismail. (2016). Faktor pemilihan

pondok oleh warga emas: kajian di Pondok yayasan al-jenderami, selangor dan pondok Madrasah Ar-Rahmaniah
Ad-Diniah Lubuk Tapah, Kelantan. Jurnal Pengajian Islam, (9), 1-23.
Santhi Thermaligam. 2006. Analisi Pola Perbelanjaan Sebulan Warga Emas di sekitar Johor Bahru. Kertas
Ilmiah. UKM, Bangi.
Sarin Johani, Khadijah Alavi, Mohd Suhaimi Mohamad. (2018). Perbandingan tahap kualiti hidup bagi warga emas
yang mendapatkan perkhidmatan di Pusat Aktiviti Warga Emas (PAWE) di kawasan bandar dan luar bandar.
Jurnal Psikologi Malaysia, 32 (3), 82-90.
Siti Marziah Zakaria, Khadijah Alavi , Nasrudin Subhi. (2013). Risiko kesunyian dalam kalangan warga tua di Rumah
Seri Kenangan. Jurnal Of Psychology And Human Development, 49-56.
Shalini Sanmargaraja dan Seow Ta Wee. (2013). Pandangan warga tua di rumah warga tua:kajian kes di bandaraya
di Ipoh dan Johor Baharu. Fakulti Sains Kemanusiaan, 143-150.
Tamil Chelvi Armugam dan Suresh Kumar N. Vellymalay. (2017). Dorongan penempatan dan keselesaan diri warga
tua di Rumah Seri Kenangan (RSK), Taiping, Perak. Journal Of Social Science And Humanities, 91-110.
Wan Ibrahim Wan Ahmad, Ma’rof Redzuan, Zahid Emby, Abdul Halin Hamid. (2019). Kesejahteraan subjektif warga
tua di malaysia: Kes warga tua desa Kelantan. Fakulti Ekologi Manusia, 63-96.

103
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

HAK-HAK
MINORITI DALAM
PERLEMBAGAAN

MALAYSIA

Mohammad Hafizuddin Mohd Zamri
Pusat Penyelidikan Wanita dan Gender (KANITA)

Universiti Sains Malaysia
E-mail koresponden: [email protected]

ABSTRAK

Malaysia merupakan sebuah negara demokratik
berparlimen yang mempunyai undang-undang
tertinggi yang dikenali sebagai Perlembagaan
Malaysia. Setiap undang-undang yang digubal
di parlimen mesti berpandukan kepada
perlembagaan ini. Melalui sorotan ke atas
Perlembagaan Malaysia dan beberapa kajian
lepas, penulisan ini akan mengupas mengenai
hak-hak golongan monoriti yang terkandung
dalam perlembagaan. Secara keseluruhannya,
perlembagaan menjamin hak asasi manusia
setiap warganegara tanpa mengira kaum
dan agama. Walau bagaimanapun, terdapat
beberapa peruntukan dalam perlembagaan ini
yang dilihat bercanggah dengan prinsip-prinsip
asas hak asasi manusia seperti hak kebebasan
beragama bagi penganut bukan Islam.

Kata kunci: perlembagaan, minoriti, hak
asasi manusia, kebebasan beragama

104
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

PENDAHULUAN pelantikan kepada apa-apa jawatan atau
pekerjaan di bawah sesuatu pihak berkuasa
Secara umumnya, Malaysia merupakan negara awam atau dalam pentadbiran mana-
multi etnik dan agama yang hidup dalam keadaan mana undang-undang yang berhubungan
aman dan harmoni. Menurut Jabatan Perangkaan dengan pemerolehan, pemegangan atau
Malaysia (2018), penduduk Malaysia secara pelupusan harta atau berhubungan dengan
keseluruhannya berjumlah 32.4 juta orang yang penubuhan atau penjalanan apa-apa
terdiri daripada Bumiputera sebanyak 20.07 juta pertukangan, perniagaan, profesion, kerjaya
atau 69.1%, Cina 6.69 juta atau 23.0%, India atau pekerjaan”.
2.01 juta atau 6.9% dan lain-lain sebanyak 0.29
juta atau 1.0%. Peruntukan sebegini begitu penting dalam
sebuah negara plural seperti Malaysia
Jika dilihat dari sudut sejarah, kewujudan yang tidak membenarkan sebarang bentuk
Perlembagaan Malaysia merupakan hasil diskriminasi kaum dan agama.
daripada tawar-menawar dan kompromi
antara para pemimpin masyarakat yang Walau bagaimanapun, keberagaman
berbilang kaum pada ketika itu terutamanya masyarakat di negara ini menjadikannya tidak
pemimpin dari gabungan Parti Perikatan lekang untuk berhadapan dengan pelbagai
yang terdiri daripada United Malays isu dan masalah bukan sahaja antara etnik
National Organization (UMNO), Malayan dan agama tetapi juga intra agama walaupun
Chinese Association (MCA) dan Malaysian secara dasarnya dilihat mereka dapat hidup
Indian Congress (MIC). Perlembagaan dengan penuh suasana bertolak ansur.
dilihat mempunyai keseimbangan dari sudut Peruntukan dalam perkara 153
kepentingan masyarakat pelbagai etnik dan Perlembagaan Persekutuan yang mengiktiraf
agama di Malaysia yang akhirnya menjadi kedudukan istimewa bagi orang Melayu
panduan ke arah proses pembinaan negara serta peribumi Sabah dan Sarawak dilihat
bangsa sejak kemerdekaan. Kepimpinan mendatangkan rasa kebimbangan penduduk
politik pada waktu itu terutamanya Tunku bukan peribumi kerana merasakan mereka
Abdul Rahman boleh dikatakan memainkan didiskriminasikan atas alasan ini. Bukan
peranan yang cukup penting kerana berjaya itu sahaja, isu kebebasan beragama dalam
meyakinkan ahli-ahli UMNO bahawa mereka kalangan penduduk minoriti yang bukan
tidak sepatutnya meminggirkan kepentingan Islam atau masyarakat Islam sendiri juga
kaum Cina dan India. Begitu juga pemimpin dipersoalkan kerana terdapat peruntukan
politik bukan Melayu yang begitu bertolak perlembagaan yang menghalang mereka
ansur untuk menerima permintaan tertentu daripada mengamalkan kepercayaan agama
dari pihak orang Melayu seperti menjadikan masing-masing seperti yang termaktub dalam
bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan perkara 11(4) Perlembagaan Persekutuan.
dan Islam sebagai agama bagi Persekutuan Bertitik tolak daripada permasalahan ini,
Tanah Melayu pada ketika itu. Namun tulisan ini akan membincangkan secara
demikian, perlembagaan tetap menjamin tuntas berkenaan dengan hak-hak golongan
kesaksamaan kepada semua warganegarnya minoriti seperti yang telah termaktub dalam
melalui perkara 8(2) seperti berikut: Perlembagaan Persekutuan dan amalannya
di negara ini.
“Kecuali sebagaimana yang dibenarkan
dengan nyata oleh Perlembagaan ini tidak
boleh ada diskriminasi terhadap warganegara
semata-mata atas alasan agama, ras,
keturunan, tempat lahir atau jantina dalam
mana-mana undang-undang atau dalam

105
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

HAK UNTUK mendapat hak yang sama gagal untuk mendapat
MENDAPATKAN
dengan kaum Cina dan tempat kerana tempat
PENDIDIKAN
India untuk mendapatkan mereka diisi oleh golongan

Perkara 12(1) dalam pendidikan dalam bahasa bumiputera walaupun

Perlembagaan Persekutuan ibunda. Jadi mereka hanya keputusan peperiksaan

menjamin hak untuk boleh memilih untuk yang mereka perolehi begitu

mendapatkan pendidikan mendapatkan pelajaran di cemerlang.

bagi semua warganegara sekolah kebangsaan, SJKC, Walau bagaimanapun,

Malaysia tanpa ada SJKT atau sekolah beraliran isu yang terpenting ialah

diskriminasi atas nama Inggeris. Jika dilihat secara hak untuk mendapatkan

ras, agama, keturunan mendalam, kewujudan pendidikan walaupun bukan

atau tempat lahir. Oleh sekolah vernakular ini dalam bahasa ibunda

hal yang demikian, setiap merupakan rentetan daripada masing-masing dan perkara

warganegara sama dasar pendidikan di era ini tidak dinafikan oleh

ada kumpulan majoriti kolonial British yang hanya kerajaan melalui peruntukan

atau minoriti tidak akan diteruskan oleh kerajaan perlembagaan yang ada.

dinafikan hak mereka untuk selepas kemerdekaan Maka, golongan minoriti

mendapatkan pendidikan negara. Jadi, tidak hairanlah sepertiCina,India,Siam,Sikh,

kerana dijamin secara kaum minoriti yang lain orang asli dan masyarakat

sah dalam perlembagaan. tidak mendapatkan hak Sabah dan Sarawak boleh

Malah, kerajaan tidak pernah yang sama kerana sekolah menikmati pendidikan dari

menghalang kewujudan vernakular bagi kaum-kaum peringkat awal kanak-kanak

sekolah-sekolah jenis minoriti yang lain tidak sehinggalah ke peringkat

kebangsaan Cina (SJKC) pernah diwujudkan ketika universiti di dalam negara

dan Tamil (SJKT) serta zaman penjajahan British. ini yang disubsidikan oleh

sekolah mubaligh untuk Dari sudut yang lain, timbul kerajaan.

beroperasi di negara ini. Hal persoalan mengenai kuota

ini kerana perlembagaan khas kepada bumiputera

melalui Perkara 152(1) berkenaan untuk mendapat HAK MASYARAKAT
ORANG ASLI
(a) tidak menghalang tempat di institusi pengajian

atau melarang seseorang tinggi awam (IPTA) yang Perkara 153(2)

daripada belajar atau dilihat penafikan peluang Perlembagaan Persekutuan

mengajar bahasa lain selain kaum bukan bumiputera ada menyebutkan

daripada bahasa Melayu untuk melanjutkan pelajaran. berkenaan hak istimewa

walaupun bahasa Melayu Hal ini kerana melalui kuota orang Melayu dan anak

diangkat sebagai bahasa khas yang diperuntukan negeri Sabah dan Sarawak

kebangsaan dan mesti kepada bumiputera ini, anak- tentang perizaban kuota

digunakan dalam urusan- anak bukan bumiputera yang kepada mereka tetapi tidak

urusan rasmi kerajaan. cemerlang masih tidak diberi menyatakan keistimewaan

Namun demikian, masalah keutamaan dalam pemilihan yang sama kepada Orang

yang timbul rentetan daripada ke IPTA kerana sistem Asli. Walau bagaimanapun,

kewujudan SKJC dan SJKT kuota memperuntukan perlindungan terhadap orang

ini ialah hak yang sama tidak jumlah tertentu golongan Asli diberikan dalam perkara

dinikmati oleh kelompok bumiputera untuk mengisi yang berkaitan dengan

minoriti yang lain seperti kekosongan tersebut. Dalam kesamarataan. Perkara 8(5)

masyarakat Siam. Kumpulan hal ini, golongan bukan (C) menyatakan bahawa:

ini tidak diberi ruang untuk bumiputera kadang-kadang

106
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

“tidak akan menidaksahkan atau melarang dibezakan daripada orang Melayu dan orang
apa-apa peruntukan bagi perlindungan, asli Sabah dan Sarawak kerana tidak ada
kesentosaan atau pemajuan orang asli peruntukan perlembagaan yang mandatori
Semenanjung Tanah Melayu (termasuk untuk perlindungan mereka (Yogeswaran
perizaban tanah) atau perizaban bagi orang Subramaniam, 2015).
asli suatu perkadaran yang munasabah
daripada jawatan-jawatan yang sesuai Dari sudut pemilikan tanah, masyarakat
dalam perkhidmatan awam” Orang Asli menghadapi masalah kehilangan
tanah adat yang telah mereka warisi dari
Hal ini bermaksud Orang Asli juga tidak generasi ke generasi akibat daripada
diabaikan malah mendapat peruntukan yang kegiatan pembalakan dan perladangan
khusus dalam perlembagaan yang menjamin (SUHAKAM, 2013). Masalah ini timbul
hak dan kedudukan mereka sebagai berikutan ketiadaan undang-undang yang
penduduk asal semenanjung. Bukan setakat mengikat secara sah pemilikan tanah bagi
itu sahaja, terdapat juga peruntukan lain Orang Asli kerana hak mereka terhadap
iaitu item 16 dalam Jadual ke-9 senarai 1 tanah tidak digubal secara formal dalam
Perlembagaan Persekutuan yang secara perlembagaan. Pihak Berkuasa Negeri
khusus memberi kuasa kepada kerajaan mempunyai hak ke atas tanah adat orang
persekutuan untuk menjaga kebajikan asli yang mereka warisi kerana tanah adat
Orang Asli (Yogeswaran Subramaniam, yang mereka warisi tersebut tidak termasuk
2015). Namun, dari perspektif yang lain, dalam undang-undang tanah Malaysia
peruntukan-peruntukan yang terdapat dalam (Noor ‘Ashikin Hamid, Noraida Harun Nazli
perlembagaan ini tidak mewajibkan kerajaan Ismail @ Nawang, 2011). Hal ini kerana
untuk melindungi keistimewaaan Orang hak pemilikan tanah individu hanya akan
Asli sebaliknya hanya menyatakan kuasa diberikan sekiranya terdapat permohonan
kerajaan terhadap kebajikan sosial mereka secara rasmi mengikut prosedur tertentu di
berbanding dengan keistimewaan yang Pejabat Pendaftaran Tanah yang mana tidak
diperolehi orang Melayu dan peribumi Sabah dilakukan oleh masyarakat Orang Asli (Noor
serta Sarawak yang secara jelas mendapat ‘Ashikin Hamid, Noraida Harun Nazli Ismail
perlindungan berkenaan kedudukan @ Nawang, 2011). Menurut Akta Orang
istimewa seperti yang termaktub dalam Asli, Akta 134, Tanah Rizab bagi Orang
Perkara 153 tersebut. Misalnya, bagi orang Asli boleh diisytiharkan oleh pihak berkuasa
Melayu, keistimewaan yang mereka dapat negeri bagi mana-mana kawasan yang
dalam perlembagaan sebagai peribumi diduduki oleh orang asli tetapi, akta ini juga
asal semenanjung iailah status berkenaan menyatakan Pihak Berkuasa Negeri boleh
bahasa iaitu bahasa Melayu sebagai bahasa membatalkan atau mengubah mana-mana
kebangsaan dan Islam sebagai agama bagi kawasan rizab Orang Asli (Zainal Zulhilmi &
persekutuan yang sudah pasti akan mengikat Seow Ta Wee, 2013). Akta ini dilihat tidak
kerajaan untuk mempertahankannya kerana masuk akal seolah-olah mempermainkan
terdapat peruntukan yang sah dalam komuniti minoriti yang telah lama tinggal di
perlembagaan. Sebaliknya, Orang Asli yang tanah tersebut sejak turun temurun. Secara
juga merupakan masyarakat peribumi asal tidak langsung, akta ini dilihat bercanggah
semenanjung tidak mempunyai perlindungan dengan Perkara 8(5) (C) yang telah
setara dengan orang Melayu berkenaan memperuntukan berkenaan hak Orang Asli
bahasa, undang-undang, tradisi, adat dan berkenaan perizaban tanah mereka yang
institusi mereka. Oleh itu, status Orang Asli tidak boleh ditarik balik oleh pihak berkuasa.
di bawah Perlembagaan Malaysia mestilah

107
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

Perkara 13 dalam Perlembagaan HAK KEBEBASAN BERAGAMA

Persekutuan juga ada menyatakan berkenaan Perlembagaan Persekutuan memperuntukan
bahawa Islam sebagai agama bagi
hak terhadap harta iaitu: persekutuan dan agama lain bebas diamalkan
secara aman dan harmoni dalam mana-
a) Tiada seorang pun boleh dilucutkan mana bahagian dalam persekutuan seperti
yang telah termaktub dalam Perkara 3(1).
hartanya kecuali mengikut undang- Hal ini diperkuatkan lagi dengan peruntukan
dalam Perkara 11(1) yang memberikan
undang. hak kepada setiap orang untuk mengakui
dan mengamalkan agama masing-masing.
b) Tiada undang-undang boleh Begitu juga dengan Perkara 12(2) yang
membolehkan mana-mana individu atau
memperuntukkan pengambilan atau kumpulan agama untuk menubuhkan dan
menyelenggara institusi pendidikan dalam
penggunaan harta dengan paksa tanpa agama kumpulan itu sendiri. Walaupun
terdapat jaminan-jaminan sebegini dalam
pampasan yang memadai. perlembagaan, secara realitinya kebebasan
beragama di Malaysia masih tertakluk
Oleh hal yang demikian, sebarang tindakan kepada pelbagai kekangan sama ada dalam
untuk membatalkan Tanah Rizab Orang Asli kalangan minoriti bukan Islam atau dalam
boleh dikatakan mencabuli perlembagaan kalangan masyarakat Islam sendiri.
negara ini walaupun seksyen 6(3) dan 7(3)
Akta 134 ini membenarkan Menteri untuk Kebebasan Beragama bagi Masyarakat
membatalkan mana-mana pengisytiharan Bukan Islam
kawasan orang Asli atau sebagai rezab
orang Asli pada bila-bila masa tanpa Halangan beragama yang paling menonjol
perbincangan dan perundingan (Noor bagi orang bukan Islam untuk mengamalkan
‘Ashikin Hamid, Noraida Harun Nazli Ismail agama mereka ialah berkenaan dengan
@ Nawang, 2011). Kewujudan akta yang sekatan terhadap penyebaran atau dakwah
sebegini perlu dikaji semula oleh kerajaan kepada masyarakat yang beragama Islam.
kerana tidak memberikan keadilan kepada Hal ini kerana perlembagaan dibawah
Orang Asli dan mendedahkan mereka Perkara 11(4) menyatakan bahawa “Undang-
kepada eksploitasi. Mereka telah menetap di undang Negeri dan berkenaan dengan
kawasan mereka sejak sekian lama sebelum Wilayah-Wilayah Persekutuan Kuala
perlembagaan itu sendiri diwujudkan tetapi Lumpur, Labuan dan Putrajaya, undang-
layanan yang mereka dapat seolah-olah undang persekutuan boleh mengawal atau
seperti menumpang di tanah orang lain. menyekat pengembangan apa-apa doktrin
atau kepercayaan agama di kalangan orang
Walaupun kebajikan Orang Asli diletakkan yang menganuti agama Islam”. Rentetan dari
dibawah bidang kuasa kerajaan persekutuan peruntukan yang sah dalam perlembagaan
iaitu melalui Jabatan Kemajuan Orang inilah membuatkan kerajaan-kerajaan
Asli (JKOA), tetapi seringkali tidak dapat negeri dan juga kerajaan persekutuan
berbuat apa-apa berkenaan dengan hal telah menggubal undang-undang untuk
yang berkaitan dengan tanah mereka menyekat sebarang penyebaran doktrin atau
kerana terletah dibawah bidang kuasa kepercayaan agama lain terhadap orang
kerajaan negeri. Tambahan pula, masalah Islam (Abdullah Saeed & Hassan Saeed,
yang dihadapi oleh komuniti ini seperti
pembalakan, pencemaran air, hakisan tanah
dan sebagainya juga bukan dalam kawalan
jabatan ini. Keadaan ini menunjukkan betapa
wujud ketidakadilan dan diskrimiasi terhadap
Orang Asli yang perlu diperbetulkan oleh
pihak kerajaan.

108
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

2004). Hal ini bermakna sebarang bentuk Allah yang digunakan oleh umat Islam
penyebaran agama selain Islam termasuklah membawa maksud tuhan yang satu-satunya
melalui penerbitan dan bahan bercetak disembah berbeza dengan ajaran Kristian
kepada masyarakat Islam adalah dilarang yang mempercayai doktrin triniti yang
sama sekali terutamanya dalam ruang awam. meyakini tuhan mempunyai anak.
Secara tersirat ini menunjukkan bahawa
orang Islam itu sendiri tidak boleh sesuka Kebebasan Beragama bagi Kelompok
hati terpengaruh atau menjadi pengikut Minoriti Islam
sesuatu ajaran bukan Islam.
Bagi masyarakat muslim di Malaysia, mereka
Undang-undang di negeri-negeri juga dikawal oleh institusi agama di peringkat
menghalang penganut bukan Islam untuk negeri dan persekutuan seperti jabatan
menggunakan perkataan atau ayat tertentu agama Islam negeri-negeri dan Jabatan
dalam bahasa Arab yang membawa ciri-ciri Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) tentang
Islam dalam ucapan yang secara secara cara bagaimana mereka harus beragama.
terbuka di sesuatu perhimpunan yang Undang-undang di Malaysia bukan hanya
dirancang dan dalam percetakan (Musa menyekat penyebaran agama lain kepada
Awang, 2011). Enakmen Kawalan Dan umat Islam, malah sekatan juga berlaku
Sekatan (Pengembangan Agama Bukan terhadap penyebaran agama Islam jika dibuat
Islam) Kelantan, 1981 telah melarang tanpa kebenaran (Abdullah Saeed & Hassan
penggunaan beberapa kalimah atau Saeed, 2004). Tujuan undang-undang ini
frasa bahasa Arab seperti berikut: Allah, dibuat adalah untuk memastikan keaslian
firman Allah, ulama, hadith, ‘ibadah, ilahi, versi Islam yang diiktiraf oleh pemerintah
wahyu, syariah, subhanallah, alhamdulillah iaitu aliran Ahli Sunnah Wal Jamaah. Hal
lailahaillallah, allahu akbar dan banyak lagi ini bermaksud sebarang kepercayaan yang
(Abdullah Saeed & Hassan Saeed, 2004). bercanggah dengan pegangan kerajaan ini
Sekatan-sekatan ini dilakukan kerana tidak boleh disebarkan dan diamalkan oleh
dikatakan perkataan dan frasa dalam bahasa mana-mana individu atau kumpulan.
Arab ini mempunyai makna yang spesifik
dalam Islam. Hal ini menyebabkan pihak Dalam hal ini, penganut ajaran Syiah (satu
berkuasa agama bimbang akan wujud pecahan dari mazhab Islam) mendapat
kekeliruan dalam kalangan masyarakat Islam tekanan paling teruk daripada pihak berkuasa.
jika perkataan-perkataan ini dikaitkan dengan Hal ini kerana kerajaan tidak mengiktiraf
pegangan agama bukan Islam (Abdullah ajaran ini sebagai salah satu pecahan
Saeed & Hassan Saeed, 2004). mazhab dalam Islam malah menganggap
fahaman ini merupakan fahaman sesat yang
Isu penggunaan kalimah Allah oleh pihak menyeleweng daripada akidah ahli Sunnah
gereja katolik misalnya, mengundang polemik wal jamaah berikutan keputusan Muzakarah
dalam negara berikutan percanggahan Khas Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan
pandangan dalam menanggapi peruntukan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia yang
perlembagaan yang sedia ada. Bagi gereja, bersidang pada 5 Mei 1996 (Fathi Yusof,
penggunaan kalimah Allah dalam terjemahan Mohd Al-Ikhsan Ghazali & Nik Mohd Zaim
Bible dalam bahasa Melayu merupakan hak Nik Abdul Rahim, 2014). Penganut Islam
dan urusan agama mereka seperti yang versi Syiah ini terus ditekan oleh kerajaan
termaktub dalam Perkara 11(3). Namun dengan mengambil tindakan seperti serbuan
bagi pihak kerajaan, perkara itu dilihat boleh di premis-premis yang menjadi markas
mengelirukan umat Islam kerana perkataan penganut ajaran ini untuk menjalankan
ritual kepercayaan mereka seperti meratapi

109
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

kematian Saidina Hussain semasa Hari untuk mengharamkan ajaran Syiah iaitu
Asyura. Pada bulan September 2017, bercanggah dengan fahaman ahli Sunnah
pihak berkuasa telah menahan seramai 21 wal jamaah. Pengharaman Darul Arqam telah
orang penganut Syiah di Johor dan 4 orang menyebabkan ramai pengikutnya ditahan
penganut Syiah di Kedah kerana menyambut dibawah Akta Keselamatan Dalam Negeri
Asyura (Kedutaan AS di Malaysia, 2017). (ISA), kegagalan mendaftarkan perkahwinan,
Perkara ini jelas menunjukkan diskriminasi didakwa atas kesalahan menyebarkan bahan
dalam mengamalkan sesuatu amalan cetakan yang diharamkan dan sebagainya
agama yang sudah tentu bercanggah (Ahmad Fauzi Abdul Hamid, 2005).
dengan Perkara 11(1) yang menjamin
kebebasan setiap individu untuk mengakui Dalam konteks ini, Malaysia masih lagi dilihat
dan mengamalkan agama dan kepercayaan ketinggalan dalam mengamalkan konsep
masing-masing. kebebasan beragama. Agama tidak dilihat
sebagai urusan peribadi individu, sebaliknya
Bukan itu sahaja, rentetan dari tindakan kerajaan mencampuri dalam urusan
kerajaan menyekat kebebasan beragama kepercayaan peribadi rakyatnya. Penganut
penganut Syiah, semua perkara yang agama Islam dipaksa untuk mengikut
berkaitan dengan fahaman ini seperti fahaman Islam seperti yang digariskan oleh
penulisan ilmiah termasuk buku-buku pemerintah dengan taat kerana peruntukaan
yang mengandungi unsur Syiah juga turut undang-undang membenarkan tindakan
diharamkan. Ini dibuktikan melalui tindakan diambil keatas individu yang dianggap
Kementerian Dalam Negeri (KDN) yang menyanggahi peraturan beragama seperti
mengharamkan penerbitan empat buah buku yang ditetapkan oleh pihak berkuasa di negeri
tulisan penulis yang dianggap kontroversi iaitu masing-masing. Hal ini termasuklah tidak
Dr. Faizal Musa atau lebih dikenali sebagai boleh mencabar keputusan fatwa walaupun
Faisal Tehrani yang juga merupakan seorang mempunyai pandangan yang berbeza
felo penyelidik di Institut Alam dan Tamadun dengan fatwa yang dikeluarkan. Dalam isu
Melayu Universiti Kebangsaan Malaysia ini, hak kebebasan bersuara juga dinafikan
kerana didapati mengandungi unsur-unsur atas alasan agama. Misalnya, seseorang
penyebaran ajaran Syiah (Bernama, 5 Mei yang ingin menyampaikan pelajaran agama
2015). Keadaan ini jelas menunjukkan Islam yang diyakininya kepada orang awam
sekatan yang dilakukan oleh kerajaan bukan tanpa tauliah atau kebenaran daripada pihak
sahaja terhadap kebebasan beragama bagi berkuasa boleh dikenakan tindakan undang-
penganut Syiah tetapi kebebasan untuk undang. Hal ini menunjukkan seolah-
mengemukan pendapat atau buah fikiran olah agama Islam itu hanya ekslusif untuk
juga turut disekat jika berbeza dengan golongan tertentu untuk menyampaikannya
orientasi pemahaman agama pemerintah. kepada orang lain.

Bukan sahaja penganut Syiah, malah Hak untuk Keluar daripada Agama Islam
terdapat aliran sufi (satu cabang pemikiran (Murtad)
Islam) juga disekat oleh kerajaan seperti
Tarekat Aurad Muhammadiah (dipelopori Golongan bukan Islam dilihat lebih bebas
oleh pertubuhan Darul al-Arqam yang mengamalkan agama mereka kerana tidak
kemudiannya diharamkan pada tahun dikongkong oleh satu institusi negara yang
1994) (Ahmad Fauzi Abdul Hamid, 2005). berhak menentukan perkara yang boleh dan
Alasan pengharaman tarekat ini adalah tidak boleh dilakukan bagi penganut bukan
sama dengan alasan yang diberikan Islam berbanding dengan masyarakat Islam.
Jika dirujuk kepada perlembagaan, tiada

110
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

apa-apa peruntukan yang menyekat hak Wilayah Persekutuan plaintif, iaitu Kenny
seseorang untuk menerima atau menolak adalah seorang saudara baru yang telah
apa jua agama termasuklah agama Islam membuat permohonan keluar agama Islam
(Abdullah Saeed & Hassan Saeed, 2004). kerana ingin berkahwin dengan orang
Malah kebebasan untuk menyakini apa-apa bukan Islam dan kembali kepada agama
kepercayaan agama ini dijamin secara sah asalnya iaitu Kristian Roman Katolik. Dalam
dalam perlembagaan melalui Perkara 11(1). kes tersebut, Hakim Mahkamah Syariah
Namun begitu, disebabkan peruntukan Wilayah Persekutuan, Husin Ahmad telah
Perkara 11(4) yang membenarkan kerajaan mengenepikan permohonan keluar agama
negeri dan persekutuan untuk membuat beliau (Mohd Sopiee Shiddeq, 2015).
undang-undang untuk mengawal penyebaran
agama selain dari Islam kepada orang Islam, Jika dilihat kepada peristiwa ini, jelas
secara tersirat membawa maksud sekatan menunjukkan golongan minoriti iaitu
juga boleh dilakukan kepada orang Islam kumpulan yang sudah tidak mempunyai
daripada keluar agama Islam atau murtad. keyakinan terhadap Islam dinafikan hak
Perkara 12(4) menyatakan bahawa: “Bagi mereka secara sah kerana dibenarkan
maksud Fasal (3) agama seseorang yang di dalam perlembagaan. Oleh hal yang
bawah umur lapan belas tahun hendaklah demikian, Perkara 11(1) tidaklah berjaya
ditetapkan oleh ibu atau bapanya atau untuk menjamin hak kebebasan seseorang
penjaganya”. Hal in bermakna jika seseorang untuk mempercayai sesuatu ajaran agama
sudah berumur 18 tahun keatas, maka dia sebaliknya hanya sekadar menjamin hak
berhak untuk menentukan agamanya sendiri kebebasan mempertahankan amalan dan
walaupun terpaksa menukar kepercayaannya cara hidup yang digariskan oleh agama
yang dia anuti semasa masih kecil. Namun masing-masing (Mohd Sopiee Shiddeq,
demikian, hal ini tidak terjadi kepada orang 2015). Ini menunjukkan peruntukan
Islam kerana tertakluk kepada undang- perlembagaan yang ada dalam negara kita
undang yang dibuat oleh kerajaan negeri tidak cukup untuk menjamin kebebasan
dan persekutuan yang menyekat orang Islam beragama dalam kalangan rakyat kerana
daripada keluar agama Islam. kerajaan boleh secara perundangan
mencampuri urusan kepercayaan individu.
Secara asasnya, keyakinan terhadap sesuatu
kepercayaan agama merupakan urusan HAK ORANG KURANG UPAYA (OKU)
hati yang tidak boleh dipaksakan keatas
seseorang. Namun demikian, kerajaan Perkara 8(2) menyebutkan berkenaan
dilihat terpaksa untuk menyekat umat Islam dengan ekualiti atau hak sama rata setiap
terutamanya Melayu daripada berpindah warganegara tanpa mengira agama, ras,
agama kerana Perlembagaan Persekutuan keturunan dan tempat tinggal. Walau
melalui Perkara 160 mentakrifkan Melayu bagaimanapun, peruntukan ini tidak
sebagai penganut agama Islam (Abdullah mengandungi perincian berkenaan hak
Saeed & Hassan Saeed, 2004). Tetapi, orang kurang upaya (OKU). Munut Jabatan
orang bukan Melayu yang beragama Islam Kebajikan Masyarakat (2016), OKU
juga tertakluk kepada undang-undang yang “merupakan seseorang yang mempunyai
sama iaitu tidak boleh keluar daripada ketidakupayaan jangka masa panjang
Islam apabila sudah memeluk agama Islam. dari segi fizikal, mental, intelektual atau
Misalnya, dalam kes Wong Chun Chiak @ pancaindera yang apabila berhadapan
Kenny Abdullah lwn Majlis Agama Islam

111
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

dengan pelbagai halangan mungkin perlu diberi perhatian khusus oleh kerajaan
tidak dapat melibatkan diri sepenuhnya supaya tidak wujud diskriminasi kepada
dan secara efektif dalam masyarakat”. golongan ini. Pindaan terhadap Perkara 8(2)
Walaupun kerajaan telah menggubal Akta mesti dilakukan untuk memberi pengiktirafan
Orang Kurang Upaya 2008 yang bertujuan khusus kepada golongan ini supaya
untuk mempromosikan hak golangan OKU dapat menikmati hak yang sama dengan
namun, akta ini tidak memperuntukan warganegara yang lain. Perlembagaan
penalti sekiranya berlaku tindakan guaman bukanlah satu kitab suci sebaliknya hasil
dan kecuaian kepada pihak berkuasa iaitu buatan Suruhanjaya Ried dengan persetujuan
melalui Seksyen 41 dan 42 Akta OKU pemimpin-pemimpin terdahulu yang sudah
2008 yang secara jelas memberikan semestinya mempunyai kecacatan yang
perlindungan terhadap pihak kerajaan dan mungkin tidak dapat dielakkan pada ketika
Majlis Kebangsaan OKU, sekiranya berlaku itu. Oleh hal yang demikian, pindaan terhadap
sebarang pengabaian, keingkaran dan perlembagaan boleh dibuat jika terdapat
kecuaian (Ikmal Hisham Md Tah & Khairil keperluan mendesak terhadap sesuatu
Azmin Mokhtar, 2018). perkara dengan mendapat persetujuan
Menurut bekas Ahli Majlis Kebangsaan dua pertiga ahli dewan rakyat dan dengan
bagi OKU, Dr. Naziaty Mohd. Yaacob, perkenan Majlis Raja-Raja jika melibatkan
Akta OKU 2008 yang diperkenalkan kedudukan Melayu dan Islam.
untuk mempromosikan hak golongan itu di
negara ini dilihat gagal dan terbukti tidak Kecacatan tentang perihal kebebasan
berkesan dalam melindungi hak-hak mereka, beragama dalam kalangan minoriti misalnya
sebaliknya hanya berfungsi sebagai dokumen mungkin dilihat bercanggah dengan
pentadbiran tanpa kuasa penguatkuasaan prinsip hak asasi manusia dan peruntukan-
(Zulfadli Sharifudin, 2018). Isu ini boleh peruntukan tertentu dalam perlembagaan itu
dikatakan berpunca daripada ketiadaan sendiri. Namun jika dilihat secara mendalam,
peruntukan khas dalam perlembagaan yang perkara 11(5) menghadkan kebebasan itu
menjamin hak samarata bagi golongan OKU. dengan mengatakan “perkara ini tidaklah
membenarkan apa-apa perbuatan yang
KESIMPULAN berlawanan dengan mana-mana undang-
undang am yang berhubungan dengan
Secara keseluruhannya, hak golongan ketenteraman awam, kesihatan awam
minoriti di Malaysia masih lagi dipelihara oleh atau prinsip moral”. Jadi, mana-mana
sebahagian peruntukan dalam perlembagaan fahaman agama yang boleh menjejaskan
persekutuan walaupun tidak sepenuhnya. keamanan dan keharmonian masyarakat
Misalnya hak untuk mendapatkan pendidikan boleh dikekang oleh kerajaan. Kebebasan
yang dikecapi oleh semua warganegara beragama bukanlah kebebasan mutlak untuk
Malaysia tanpa wujud diskriminasi terhadap menyebarkan kebencian dan tohmahan yang
agama, kaum atau keturunan. Bagi hal yang negatif terhadap pihak yang tidak bersetuju
berkaitan dengan hak Orang Asli, diharapkan terhadap sesuatu fahaman. Oleh hal yang
pindaan perlembagaan dapat dilakukan demikian, dalam konteks budaya masyarakat
untuk memperkukuhkan kedudukan mereka Malaysia, kebebasan mutlak sebegini tidak
sebagai peribumi asal di semenanjung boleh dilaksanakan demi menjamin keutuhan
kerana mereka masing lagi ketinggalan dan perpaduan nasional yang selama ini
dalam banyak lapangan kehidupan. Begitu telah dikecapi.
juga dengan Orang Kurang Upaya yang

112
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

RUJUKAN

Ahmad Fauzi Abdul Hamid. (2005). The Banning of Darul Arqam in Malaysia. Review of Indonesia and
Malaysia Affairs, 39(1), 87-128

Bernama. (5 Mei 2015). Empat Buku Faisal Tehrani Diharamkan. Sinar Harian. Diakses daripada http://www.
sinarharian.com.my/karya/empat-buku-faisal-tehrani-diharamkan-kata-kdn-1.386948

Fathi Yusof, Mohd Al-Ikhsan Ghazali & Nik Mohd Zaim Nik Abdul Rahim. (2014). Cabaran Isu Perlembagaan
Dan Hak Asasi Dalam Dakwah Di Malaysia. Kertas kerja Prosiding Bicara Dakwah kali ke 15: Pengurusan
Dakwah Kontemporari di Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi. Diakses daripada https://www.
researchgate.net/publication/317511244_Cabaran_Isu_Perlembagaan_Dan_Hak_Asasi_Dalam_
Dakwah_Di_Malaysia

Ikmal Hisham Md Tah & Khairil Azmin Mokhtar. (2018). Konsep Hak Asasi Manusia bagi Orang Kurang Upaya
di Malaysia: Suatu Analisis (Basic Human Rights for Persons with Disabilities in Malaysia: An Analysis.
KANUN, 30(1), 109-136.

Jabatan Kebajikan Masyarakat. (2018). Dasar Orang Kurang Upaya. Diakses daripada http://www.jkm.gov.
my/jkm/index.php?r=portal/left&id=cCtGNGNKVE9obFhBRUl5RERPRjVoUT09

Jabatan Perangkaan Malaysia. (2018). Siaran Akhbar Anggaran Penduduk Semasa Malaysia,

2017-2018. Diakses daripada https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/

pdfPrev&id=T0lmSHlwOXJ1aWlzcjBlam9ObUZpdz09

Kedutaan AS di Malaysia. (2017). Laporan Kebebasan Beragama Malaysia. Diakses daripada https://
my.usembassy.gov/ms/irf2017_my-053018-ms/

Mohd Sopiee Shiddeq. (2015). Jenayah murtad di Malaysia: permasalahan dari perspektif undang-undang
syariah. Jurnal Undang-Undang dan Masyarakat, 19, 9-16.

Musa Awang. (2011, Ogos 18). Kebebasan beragama & sekatan perlembagaan. MalaysiaKini. Diakses
daripada https://www.malaysiakini.com/letters/173450

Noor ‘Ashikin Hamid, Noraida Harun Nazli Ismail @ Nawang. (2011). Pengambilan Tanah bagi Pembangunan
Ekonomi: Isu dan Penyelesaian. Jurnal Undang-undang & Masyarakat, 15, 135-148

Perlembagaan Persekutuan Malaysia. Diakses dari http://www.kptg.gov.my/sites/default/files/article/
perlembagaanpersekutuan.pdf

Saeed, A. S. (2004). Freedom of Religion, Apostasy and Islam. Aldershot: Ashgate Publishing Limited

Suruhanjaya Hak Asasi Manusia (SUHAKAM). (2013). Laporan inkuiri nasional mengenai hak tanah orang
asal/asli di Malaysia. Diakses daripada http://www.suhakam.org.my/wp-content/uploads/2014/01/
KENYATAAN-MEDIA-SUHAKAM_LAPORAN-INKUIRI-NASIONAL-MENGENAI-HAK-TANAH-ORANG-
ASAL_ORANG-ASLI-DI-MALAYSIA_5_Aug-2013.pdf

Yogeswaran Subramaniam. (2015). Ethnicity, Indigeneity and Indigenous Rights: The ‘Orang Asli’ Experience.
QUT Law Review, 15(1), 71-91.

Zainal Zulhilmi & Seow Ta Wee. (2013). Isu Konflik Tanah Adat Bagi Orang Asli di Malaysia. Kertas Kerja
Persidangan Kebangsaan Geografi & Alam Sekitar kali ke-4, Jabatan Geografi dan Alam Sekitar, Universiti
Pendidikan Sultan Idris

Zulfadli Sharifudin. (2018, Julai 2). Henti diskriminasi OKU. Utusan Online. Diakses daripada http://www.
utusan.com.my/berita/wilayah/kl-putrajaya/henti-diskriminasi-oku-1.700810

113
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

NOTA

114
KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL



INSTITUT SOSIAL MALAYSIA

KOMPILASI VARIA SOROTAN
LITERATUR SOSIAL

PROGRAM KAJIAN SOSIAL DENGAN KOLABORASI
BERSAMA
INSTITUT SOSIAL MALAYSIA DAN
UNIVERSITI UTARA MALAYSIA

SOCIAL RESEARCH PROGRAMME IN COLLABORATION
WITH
SOCIAL INSTITUTE OF MALAYSIA AND
UNIVERSITI UTARA MALAYSIA

INSTITUT SOSIAL MALAYSIA
SOCIAL INSTITUTE OF MALAYSIA

Lot PT 13856
Km 6 Lebuhraya Kuala Lumpur - Seremban
Sungai Besi
57100 Kuala Lumpur
Malaysia

+603 7985 3333 116 ISBN 978-967-5472-45-9
+603 7985 3300 KOMPILASI VARIA SOROTAN LITERATUR SOSIAL 9 789675 472459
[email protected]

institut.sosial.malaysia
www.ism.org.my