ร่มโพธิ์ร่มไทร - หลวงปู่บุญเพ็ง

(ปกหน้า)

รม่ โพธ์ิรม่ ไทร

คาสอนในการอบรมภาวนา
ของ พระโสภณวิสทุ ธิคณุ (หลวงป่ บู ญุ เพง็ กปั ปโก)

วดั ปา่ วเิ วกธรรม จงั หวดั ขอนแก่น
เรยี บเรยี งโดย ศิษยภ์ าวนา 2540

จดั พิมพถ์ วายเพ่ือแจกเป็ นธรรมทาน
เนื่องในโอกาสทาบญุ อายุ ครบ 82 ปี
พระโสภณวิสทุ ธิคณุ (หลวงป่ บู ญุ เพง็ กปปฺ โก)
วดั ป่ าวิเวกธรรม (เหล่างา) จงั หวดั ขอนแก่น
วนั มาฆบชู า ตรงกบั วนั อาทิตยท์ ี่ 28 กมุ ภาพนั ธ์ 2553

(ปกรอง)

รม่ โพธ์ิรม่ ไทร

__________________________________

คาสอนในการอบรมภาวนา

ของ พระโสภณวิสทุ ธิคณุ (หลวงป่ บู ญุ เพง็ กปั ปโก)
วดั ปา่ วเิ วกธรรม จงั หวดั ขอนแกน่

เรยี บเรยี ง โดย ศิษยภ์ าวนา 2540

จดั พมิ พถ์ วายเพ่อื แจกเป็นธรรมทานในโอกาสทาํ บญุ อายุครบ 82 ปี
พระโสภณวสิ ุทธคิ ณุ (หลวงปบู่ ุญเพง็ กปปฺ โก)
วดั ปา่ วเิ วกธรรม (เหล่างา) จงั หวดั ขอนแก่น
วนั มาฆบชู า ตรงกบั วนั อาทติ ยท์ ่ี 28 กุมภาพนั ธ์ 2553

พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1 จาํ นวน 3000 เล่ม
พมิ พท์ ่ี : หจก.ขอนแก่นการพมิ พ์

โทร. 043 221 938, 043 220128

ISBN:978-616-549-006-1

จาํ นวน 100 หน้า
ลขิ สทิ ธิ ์ : วดั ปา่ วเิ วกธรรม โทร 0 4322 2042

อนุญาตใหพ้ มิ พแ์ จกเป็นธรรมทานได้ ห้ามจาหน่าย

ทม่ี าของปก : งานลายคาํ ตน้ ศรมี หาโพธิ วหิ ารน้ําแตม้ วดั พระธาตุลาํ ปางหลวง"

(ปกหลงั )

รรู iรป

พระพุทธศาสนาเป็นของสว่ นรวม
แต่การปฏบิ ตั แิ ละผลของการปฏบิ ตั ติ ามเป็นของสว่ นบคุ คล
มแี ต่เราเทา่ นนั้ ทจ่ี ะทาํ ใหต้ วั เราได้ มแี ต่ตนเท่านนั้ ทเ่ี ป็นทพ่ี ง่ึ แหง่ ตน
ขอจงอย่าประมาทในความเกดิ ความเจบ็ ไข้ ความชรา และความตายเลย

คานา

ในโอกาสทพ่ี ระโสภณวิสทุ ธิคณุ (หลวงป่ บู ญุ เพง็ กปปฺ โก) มี
อายคุ รบ 82 ปี ในวนั มาฆบชู า พ.ศ. 2553 (ตรงกบั วนั ท่ี 28
กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2553) พระภกิ ษุ สามเณร อุบาสก อบุ าสกิ าวดั ปา่
วเิ วกธรรม ตลอดจนคณะศษิ ย์ ไดจ้ ดั งาน ทาํ บุญอายขุ น้ึ และจดั พมิ พ์
หนงั สอื เรยี บเรยี งคาํ สอนอบรมภาวนาของหลวงปูเ่ พอ่ื แจกเป็นธรรม
ทานในงานดงั กลา่ ว
ตลอดปี พ.ศ. 2552 หลวงปอู่ าพาธและธาตุขนั ธไ์ มแ่ ขง็ แรง แต่
ดว้ ยบารมขี องทา่ น งานสาธารณกุศลต่าง ๆ สาํ เรจ็ ลลุ ว่ งไปอยา่ งน่า
อศั จรรย์ ไมว่ า่ จะเป็นอาคารเรยี นโรงเรยี นวดั ศรจี นั ทรซ์ ง่ึ สาํ เรจ็ ลงใน
เวลาไมก่ เ่ี ดอื น การกอ่ สรา้ งพระมหาเจดยี บ์ รุ พาจารยซ์ ง่ึ แลว้ เสรจ็ ไป
กวา่ รอ้ ยละ 90 การสรา้ งกุฏเิ พอ่ื รองรบั พระภกิ ษุสามเณรทเ่ี พม่ิ จาํ นวน
มากขน้ึ ฯลฯ และทส่ี าํ คญั ยงิ่ คอื การอบรมภาวนา ซง่ึ ทา่ นไมเ่ คยเวน้
แมแ้ ต่วนั เดยี ว
สาํ หรบั งานทท่ี า่ นมอบหมายใหพ้ วกเราควบคมุ ดแู ลแทนทา่ น
เม่อื การทาํ งานเกดิ ปญั หา มขี อ้ บกพรอ่ งแลว้ นํามารายงาน บางครงั้
หลวงปกู่ ไ็ มม่ กี าํ ลงั ทจ่ี ะดุวา่ และสอนสงั ่ เหมอื นดงั ่ ทเ่ี คยทาํ แต่กอ่ น บาง
วนั ทท่ี า่ นสบายขน้ึ และทา่ นดุเสยี งดงั พวกเราดใี จมากทถ่ี กู ดุ หลวงปู่
ปรารภความตายทุกวนั จนพวกเราใจไมด่ ี แรก ๆ เรารสู้ กึ วา้ เหว่
เหมอื นขาดรม่ โพธริ์ ม่ ไทร แต่พวกเรากพ็ ยายามทาํ งานทท่ี า่ น

มอบหมายอยา่ งดที ส่ี ุด คาํ สอนของทา่ นทจ่ี ารกึ ในดวงจติ พรงั่ พรมู า
ชว่ ยแกไ้ ขปญั หาใหล้ ุลว่ งไปไดอ้ ยา่ งน่าอศั จรรย์

ในดา้ นการภาวนา แมท้ า่ นเทศน์อบรมพวกเราไมไ่ ดเ้ หมอื นแต่
ก่อน แต่ทา่ นเปิด ซดี ี ทบ่ี นั ทกึ กณั ฑเ์ ทศน์ของทา่ นและนงั่ คมุ อยตู่ ลอด
แมเ้ วลาทา่ นไมอ่ ยทู่ า่ นกม็ อบหมายพระอาจารยส์ ุภาพเปิดซดี แี ละมี
การนงั่ ภาวนาทกุ วนั
นานเขา้ พวกเรากเ็ รม่ิ ชนิ กบั การ "บนิ เดย่ี ว" และสาํ เหนียกวา่
หลวงปกู่ ําลงั ฝึกใหพ้ วกเรา"อยไู่ ด"้ ในสภาวะทไ่ี มม่ อี งคท์ า่ นซง่ึ จะตอ้ ง
เกดิ ขน้ึ สกั วนั เราจะไมเ่ ควง้ ควา้ ง เพราะเรามคี าํ สอนของหลวงปทู่ กุ ๆ
เรอ่ื งทจ่ี ารกึ ไวใ้ นดวงจติ และคาํ สอนภาวนาทบ่ี นั ทกึ ในหนงั สอื ในซดี ี
ทมั พไ์ ดรฟ์ โทรศพั ทม์ อื ถอื ฯลฯ เป็นหลกั ของใจ
เหตุน้ี จงึ ไดต้ งั้ ช่อื หนงั สอื เลม่ น้ีวา่ "รม่ โพธริ ์ ม่ ไทร" เพอ่ื ส่อื
ความหมายวา่ พระธรรมเทศนาของพระบรมศาสดาพระสมั มาสมั
พทุ ธเจ้าที่ปรากฏเป็นคาอบรมสงั่ สอนจากหลวงป่ ู จะเป็น "ร่ม
โพธ์ิร่มไทร" ค้มุ เกล้าปกเกศ ปกจิตปกใจ ปกป้ องวิญญาณพวก
เราไปนานจนตราบถึงพระนิ พพาน

เน้ือหาของหนงั สอื น้ีจะเป็นการเรยี บเรยี งเทศนาของหลวงปู่ให้
เป็นหมวดหมู่ ไดแ้ ก่การเตรยี มตวั มา ฝึกนงั่ ภาวนา แนวทางทใ่ี ชใ้ น
การฝึกอบรมภาวนา นิมติ คอื อะไร ประโยชน์ของนิมติ จติ สงบเป็น
อยา่ งไร ประโยชน์ของความสุขทเ่ี กดิ จากความสงบ การกาํ หนดจติ
และสวรรคส์ มบตั ิ พระอรยิ ะ พระนิพพาน ฯลฯ

การจดั ทาํ หนงั สอื เลม่ น้ี สาํ เรจ็ ลงไดด้ ว้ ยการเสยี สละทรพั ย์
ปจั จยั คา่ พมิ พข์ องทา่ นทม่ี รี ายนามทา้ ยเลม่ หาก หนงั สอื เลม่ น้ี
กอ่ ให้เกดิ ประโยชน์อนั เป็นบุญกุศล คณะ ศษิ ย์ขอน้อมถวาย บชู าแด่
หลวงปซู่ ง่ึ เป็นองคแ์ สดงธรรมะเหลา่ น้ี แตห่ ากมอี กุศลกรรมประการใด
จากการอา่ นหนงั สอื น้ี ขา้ พเจา้ ขอน้อมรบั และกราบขอขมาตอ่ หลวงปู่
และตอ่ ทา่ นทงั้ หลาย

ขออานุภาพแห่งพระรตั นตรยั ตลอดถึง ผลานิสงสข์ อง
ธรรมทานในครงั้ นี้ จงเป็ นพลวปัจจยั ให้ท่านทงั้ หลายประสบสขุ
สวสั ด์ิพิพฒั นมงคล วิบลู ยพ์ นู ผลด้วยปฏิภาณธนสารสมบตั ิ
เจริญด้วยจตรุ พิธพรชยั ทกุ ประการ และจงเป็ นปัจจยั ให้ท่าน
ทงั้ หลายบรรลมุ รรคผลนิพพานโดยพลนั เทอญ ฯ

ศิษยภ์ าวนา 2540

สารบญั

คาํ นํา
สารบญั

 อารมั ภบท
 การเตรยี มตวั มาฝึกนงั่ ภาวนา
 แนวทางทใ่ี ชใ้ นการฝึก
 ปญั หาเจบ็ ขา ปวดหลงั
 การบรกิ รรม
 ความสงบและความสขุ ทเ่ี กดิ จากความสงบ
 นิมติ และประโยชน์ของนิมติ
 สมถกรรมฐาน วปิ สั สนากรรมฐาน
 การกําหนดจติ
 สวรรคส์ มบตั ิ พระอรยิ เจา้ พระนิพพาน
 รายนามเจา้ ภาพจดั พมิ พห์ นงั สอื และจดั ทาํ ซดี ี ธรรมะ

ร่มโพธ์ิร่มไทร

อารมั ภบท
หลวงปเู่ รม่ิ งานอบรมภาวนาในปี พ.ศ. 2507 เมอ่ื ทา่ นไปจาํ
พรรษาทว่ี ดั ปา่ ครี วี นั คาํ หวายยางอาํ เภอบา้ นฝาง จงั หวดั ขอนแกน่ เป็น
เวลา 2 ปี ทา่ นฝึกภาวนาใหช้ าวบา้ นหลายคนประสบความสาํ เรจ็ ตาม
ควรแกส่ ถานะของคฤหสั ถผ์ คู้ รองเรอื น

ปี พ.ศ. 2510 หลวงปจู่ าํ พรรษาทว่ี ดั พระศรมี หาธาตุบางเขน
และเรม่ิ อบรมภาวนาใหก้ บั อุบาสก อบุ าสกิ า กลมุ่ เลก็ ๆ ทต่ี ดิ ตามทา่ น
มาหลงั จากการนงั ่ ฟงั เทศน์บนโบสถท์ ว่ี ดั พระศรมี หาธาตุ ทา่ นใชใ้ ตถ้ ุน
กุฏเิ ป็นทอ่ี บรม สว่ นทข่ี อนแก่น หลงั จากทา่ นมารบั ตําแหน่งเจา้ อาวาส
วดั ปา่ วเิ วกธรรมไมน่ าน ทา่ นกเ็ รมิ่ ฝึกภาวนาใหล้ กู ศษิ ยก์ ลุม่ เลก็ ๆ
สว่ นใหญก่ ไ็ ดร้ บั ความสงบมากบา้ งน้อยบา้ ง ตามแตก่ าํ ลงั และความ
ขยนั หมนั่ เพยี รของแต่ละบคุ คล

การอบรมภาวนากลมุ่ เลก็ เชน่ น้ี ทา่ นดาํ เนินตาม องคส์ มเดจ็
พระสมั มาสมั พระพทุ ธเจา้ ทา่ นวา่ ครงั้ พทุ ธกาล องคส์ มเดจ็ พระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทรงสงั่ สอนพทุ ธบรษิ ทั คราวละไมก่ ค่ี น และใหน้ งั่
ภาวนาไปดว้ ยฟงั เทศน์ไปดว้ ย

ทก่ี รงุ เทพ ฯ หลวงปจู่ ะสอนภาวนาเฉพาะฆราวาสทศ่ี าลาหา้
แยกวชั รพล เวลาประมาณ 18.30 - 20.00 น. สว่ นทข่ี อนแก่นหลวงปู่

จะสอนภาวนาทงั้ พระภกิ ษุ สามเณร และฆราวาส โดยจดั ทน่ี งั่ แยกกนั
เป็นสดั สว่ นในหอ้ งโถงหน้ากุฏขิ องทา่ น เวลา 19.30 – 21.00 น. ใน
สถานทฝ่ี ึกภาวนาทงั้ สองแหง่ จะตดิ เคร่อื งปรบั อากาศและจะมอี าสนะ
รองนงั่ ใหด้ ว้ ย ทงั้ น้ี หลวงปปู่ ระสงคใ์ หเ้ กดิ ความสบายอนั จะทาํ ใหผ้ มู้ า
ฝึกภาวนาเขา้ สคู่ วามสงบโดยไมม่ ปี จั จยั กดดนั ภายนอก

เม่อื ผรู้ บั การอบรมมาถงึ สถานทท่ี ใ่ี ชอ้ บรมภาวนาทา่ นจะใหเ้ ขา้
ไปนงั่ ทนั ที ไมใ่ หค้ ยุ กนั มากเพราะการพดู คุยจะทาํ ใหอ้ ารมณ์ฟุ้งและ
นงั่ สงบยาก ก่อนภาวนาไมม่ กี ารสวดมนตท์ าํ วตั รเพราะเดนิ ทางมาถงึ
ไมพ่ รอ้ มกนั แต่หลงั จากภาวนาแลว้ ทา่ นนําไหวพ้ ระกลา่ วคาํ บชู าพระ
รตั นตรยั สนั้ ๆ บางคนเสรจ็ แลว้ กก็ ลบั แต่บางคนกร็ อรายงานผลการ
นงั่ และซกั ถามในสงิ่ ทต่ี ดิ ขดั สงสยั

สาํ หรบั ผทู้ ไ่ี มส่ ะดวกทจ่ี ะมาทกุ วนั กน็ ํา ซดี ี ทท่ี า่ นแจกไปเปิด
ฟงั และปฏบิ ตั เิ องต่อทบ่ี า้ น และนาน ๆ ครงั้ กโ็ ทรศพั ทส์ อบถาม หรอื
เดนิ ทางมาสอบถามรายงานความกา้ วหน้าดว้ ยตวั เอง ซง่ึ ทา่ นกจ็ ะ
เมตตาแกไ้ ขใหท้ กุ รายไป เพราะปญั หาทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการปฏบิ ตั ภิ าวนา
หากแกไ้ ขไมไ่ ดท้ นั ทว่ งทกี จ็ ะเกดิ ผลเสยี หายได้ แตส่ ว่ นใหญ่ทา่ นจะ
เทศน์สอนดกั ไวห้ มดแลว้ ผปู้ ฏบิ ตั ติ าม จงึ ไมม่ คี วามกลวั และ มคี วาม
มนั่ ใจในการกา้ วเดนิ ต่อไปตามแตค่ วามพรอ้ มของแตล่ ะคน

การเตรียมตวั มาฝึ กนัง่ ภาวนา

การมาฝึกภาวนากบั หลวงปเู่ ปรยี บไดก้ บั การไปออกกาํ ลงั กาย
หลงั เลกิ งาน ทา่ นยา้ํ เสมอวา่ ไมไ่ ดจ้ ะบงั คบั ใหส้ าํ เรจ็ หรอก ทา่ นให้
ปฏบิ ตั เิ พอ่ื ความสงบสบายของใจ เพอ่ื เป็นพน้ื ฐานสาํ หรบั ภายภาค
หน้าเมอ่ื มคี วามพรอ้ มแลว้ หลวงปทู่ า่ นพจิ ารณาวา่ แต่ละคนทม่ี าฝึก
กบั ทา่ นตา่ งยงั มภี าระหน้าท่ี ยงั ไมอ่ าจทง้ิ ไปได้ จงึ ใหด้ าํ เนินความสงบ
ใหม้ คี วามแน่นอนมนั่ คงไปกอ่ น ไมใ่ หเ้ ป็นอุปสรรคของการงานและ
ความรบั ผดิ ชอบของครอบครวั

ทา่ นไมบ่ งั คบั ใหถ้ อื ศลี นุ่งขาวหม่ ขาว หรอื ควบคมุ กรยิ าความ
ประพฤติ และความสาํ รวมระวงั แต่เมอ่ื จติ สคู่ วามสงบแลว้ กค็ อ่ ย ๆ
ปรบั ปรุงตนเองใหม้ คี วามสภุ าพเรยี บรอ้ ยโดยอตั โนมตั ิ ทา่ นใหข้ อ้ คดิ
วา่ ในครงั้ พทุ ธกาล ทา่ นอรหนั ตสาวก สาวกิ า ทงั้ หลาย มใี ครบา้ งท่ี
เป็นคนดเี รยี บรอ้ ยมาหาพระพทุ ธเจา้ แลว้ ทา่ นจงึ สอนใหส้ าํ เรจ็ เทา่ ท่ี
เหน็ กม็ แี ต่ โจร คนบา้ คนเสเพล หรอื พวกนกั เลงเจา้ ลทั ธทิ งั้ นนั้ เชน่
พระองคุลมิ าล พระปฏาจาราเถรี ฯลฯ แตเ่ ม่อื ปฏบิ ตั ติ ามแนวทาง
ของพระพทุ ธองค์ กย็ งั สาํ เรจ็ เป็นพระอรหนั ต์

บางคนคดิ วา่ จะมาฝึกภาวนาตอ้ งมใี จทส่ี งบกอ่ นแลว้ จงึ มา แต่
หลวงปบู่ อกวา่ ถา้ ใจสงบแลว้ ไมต่ อ้ งมาหาทา่ น ไมต่ อ้ งมารบั การฝึก
ถา้ ใจวนุ่ วาย ใจฟุ้งซา่ นแลว้ จงึ ใหม้ าฝึกภาวนา บางคนวา่ ตนเองไมม่ ี
บารมี หลวงปทู่ า่ นสอนวา่ แมแ้ ตอ่ งคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ เม่อื
ครงั้ ทเ่ี ป็นเจา้ ชายสทิ ธตั ถะ ทา่ นกไ็ มท่ ราบวา่ ทา่ นสรา้ งบารมอี ะไรมา
ตอ่ เมอ่ื ไดบ้ รรลอุ นุตตรสมั มาสมั โพธญิ าณแลว้ จงึ ทราบวา่ องคท์ า่ นได้
บาํ เพญ็ บารมมี ากมายมหาศาลมาก่อน บางคนคดิ วา่ ตนเองอยอู่ ยา่ งน้ี

สบายดแี ลว้ สขุ มากกวา่ ทุกข์ ไมเ่ คยคดิ ถงึ การเกดิ การแก่ การตาย ท่ี
เป็นของประจาํ โลก จงึ ไมเ่ หน็ ความจาํ เป็นทต่ี อ้ งภาวนา ตอ่ เมอ่ื โรคภยั
และความชรามาเยอื นจงึ ต่นื กลวั ความตายและตอ้ งการฝึกภาวนา แต่
การฝึกปฏบิ ตั ใิ นยามชราหรอื ยามทม่ี คี วามเจบ็ ไขไ้ ดป้ ว่ ยนนั้
ยากลาํ บากยง่ิ นกั บางทยี งั ไมท่ นั จะได้ ความตายกม็ าพรากรา่ งทใ่ี ชใ้ น
การปฏบิ ตั ไิ ปเสยี ก่อน การคดิ วา่ ตวั เองฟุ้งซ่าน ตวั เองไมม่ บี ุญญา
บารมี ตวั เองไมม่ ที กุ ข์ จงึ ไมป่ ฏบิ ตั ภิ าวนานบั เป็นความผดิ มหนั ตท์ ป่ี ิด
กนั้ โอกาสพน้ ทุกขข์ องตนเอง

หลวงปสู่ อนวา่ การปฏบิ ตั ภิ าวนาเป็นการฝึกฝนจติ แตเ่ อากาย
มากระทา เอากายมานงั่ สดู้ ว้ ยทางกาย แตใ่ จเป็นผกู้ ระทา เป็นผู้
ปฏบิ ตั อิ ยขู่ า้ งใน การปฏบิ ตั มิ แี ตน่ งั่ ดว้ ยทา่ ทางอนั สงบ สว่ นใจเป็นผู้
อยภู่ ายในรา่ งกาย เราจะหาใจ เราจงึ เอารา่ งกายมานงั่ ทเ่ี อารา่ งกาย
มานงั่ เพราะเขาอยดู่ ว้ ยกนั แตใ่ หอ้ าศยั รา่ งกายเสยี ก่อน เขาอยู่
ดว้ ยกนั ตงั้ แต่เกดิ มา และอยดู่ ว้ ยกนั มาจนกระทงั่ บดั น้ี ยงั ไมแ่ ยกจาก
กนั เมอ่ื เอารา่ งกายมานงั่ ใจกอ็ ยดู่ ว้ ย แต่การปฏบิ ตั นิ ้ีเพอ่ื จะเอา
รา่ งกายไปสสู่ คุ ตสิ วรรคก์ ห็ าใชไ่ ม่ รา่ งกายเป็นเพยี งสะพานทใ่ี หเ้ รา
เดนิ ขา้ ม คอื เอารา่ งกายมาทา แลว้ ผไู้ ดป้ ระโยชน์ กค็ อื ผอู้ ยขู่ า้ งใน เรา
มาหากนั วา่ ใครคอื ผอู้ ยขู่ า้ งใน กไ็ ดแ้ ก่ใจเรา

ทาไมจงึ ตอ้ งปฏบิ ตั ผิ อู้ ยขู่ า้ งใน เพราะทา่ นผนู้ นั้ อยมู่ าแต่ดกึ ดา
บรรพแ์ ลว้ หลายภพ หลายชาติ หลายกปั หลายกลั ป์ ตามคาสอนของ
พระพทุ ธเจา้ เขาได้ ทอ่ งเทย่ี วมาหลายภพหลายชาตหิ าทส่ี น้ิ สดุ ไมไ่ ด้
การทอ่ งเทย่ี วไปมายงั มคี วามไมส่ ม่าเสมอ ทเ่ี รามาครงั้ น้ีเป็นมนุษย์

พรอ้ มดว้ ยมนุษยส์ มบตั ซิ ง่ึ ถอื วา่ ดี แต่สว่ นทผ่ี า่ นมาแลว้ เราเป็นอะไรก็
หาทราบไม่ จะเป็นอะไรมากต็ าม พระพทุ ธเจา้ ตรสั วา่ ความทกุ ขใ์ น
การเป็นในการมากย็ งั อยู่ ยงั เป็นทกุ ขอ์ ยู่ ยงั หาหนทางออกจากทุกข์
ไมไ่ ด้ ยงั ไมม่ ที างไป พระองคจ์ งึ ไดม้ าชห้ี นทางออก กอ่ นทพ่ี ระองค์
จะมาชห้ี นทางออก พระองคก์ ไ็ ดอ้ อกไปแลว้ พระอรยิ สงฆส์ าวก
เจา้ ของพระองคท์ า่ นกไ็ ดอ้ อกไปแลว้ มตี วั อยา่ งแลว้ ทา่ นจงึ บอก

การออกนนั้ ทา่ นวา่ หาอะไรสุขเทยี บไมไ่ ด้ หาอะไรมาเสมอ
เหมอื นไมไ่ ด้ เป็นยอดของความสขุ และเป็นยอดของความเป็นมงคล
ทา่ นจงึ ไดม้ าตรสั รู้ มาชห้ี นทางใหอ้ อกไดอ้ ยา่ งทา่ น ไปไดอ้ ยา่ งทา่ น
การทพ่ี ระองคแ์ ละพระอรยิ เจา้ ทงั้ หลายจะออก จะหนีได้ กด็ ว้ ยการ
ปฏบิ ตั ภิ าวนา เราตอ้ งการปฏบิ ตั เิ พอ่ื ออก ถา้ ออกไมไ่ ดก้ ย็ งั เป็นบญุ
บารมี อนั ดบั แรกตอ้ งการบญุ เสยี กอ่ น ถงึ ยงั ไปไมไ่ ด้ บญุ กย็ งั เป็นสง่ิ
ทร่ี บั รองการปฏบิ ตั ขิ องเราอยู่ ไมไ่ ดไ้ รป้ ระโยชน์ เหมอื นทผ่ี า่ นมา
บุญสนองเรา เราจงึ ไดม้ นุษยส์ มบตั ิ เม่อื เราปฏบิ ตั ยิ งั ไมถ่ งึ ทส่ี ุด ยงั
ไมถ่ งึ เป้าหมาย บญุ นนั้ กจ็ ะมารบั รอง มาสนองเราต่อไป แตเ่ ราจะไป
อยภู่ พไหนยอ่ มแลว้ แต่อานาจความดขี องเราทจ่ี ะตามสนองผทู้ อ่ี ยใู่ น
ผทู้ เ่ี รามาหาและมาปฏบิ ตั กิ นั อยู่

ทา่ นใหข้ อ้ คดิ วา่ ธรรมของพระพทุ ธเจา้ นนั้ ลกึ ซง้ึ นกั สว่ น
ประเพณนี ิยมของพวกเราทพ่ี วกเราทากนั อยอู่ ยา่ งน้ี เป็นประเพณี
นิยม ทาไปกเ็ พอ่ื เป็นความเป็นบญุ เทา่ นนั้ แตว่ า่ บุญนนั้ อยทู่ ไ่ี หน กค็ อื
อยกู่ บั ทา่ นผนู้ นั้ ผทู้ อ่ี ยกู่ บั ความเป็นกลาง ถา้ เขา้ ไปไดแ้ ลว้ กห็ มด
ปญั หา ทนี ้ีเราจะเขา้ ไปไดห้ รอื เปลา่ เขา้ ไปไดแ้ ลว้ ในนนั้ กไ็ มใ่ ชว่ า่ จะมี

แต่พวกฌาน พวกญาณ ยงั มสี งิ่ ทจ่ี ะทาลาย พวกกามาสวะ อวชิ ชาสวะ
อาสวะกค็ อื กเิ ลสทท่ี บั ถมกนั ปิดบงั กนั เราจะเขา้ ไปแกพ้ วกน้ี

ในจติ แตล่ ะคนไมใ่ ชว่ า่ จะสะอาดหมด ทเ่ี ราวา่ เราบรสิ ทุ ธิ ์ กว็ า่
เอาไดอ้ ยหู่ รอก เป็นบรสิ ุทธภิ ์ ายนอก เราไมป่ ระกอบความชวั่ เป็น
ความบรสิ ุทธทิ์ างกาย ทางวาจา กใ็ ชอ่ ยู่ แตส่ ว่ นภายใน สทุ ธิ อสทุ ธิ
ปจั จตั ตงั ความบรสิ ุทธหิ์ รอื ไมบ่ รสิ ทุ ธกิ ์ เ็ พราะตน น่ีคอื วธิ ปี ฏบิ ตั ิ ทาง
ทเ่ี ราจะปฏบิ ตั ิ ถา้ เขา้ ถงึ ตรงนนั้ แลว้ เรา ไมไ่ ดเ้ ขา้ ไปหาใครและไมไ่ ด้
ไปเกาะใครหรอื ขอใคร ไมไ่ ดอ้ า้ งถงึ ใคร เราเป็นอสิ ระ เราจะเดนิ ไป
ดว้ ยอสิ ระ และไมต่ อ้ งไปอา้ งคนนนั้ เป็นอยา่ งนนั้ องคน์ ้ีเป็นอยา่ งน้ี
เป็นเรอ่ื งของตวั เองทเ่ี ขา้ ไปถงึ แลว้ จงึ ไมไ่ ดไ้ ปอา้ งใคร คอื อา้ งตวั เอง
แต่กอ็ า้ งอยภู่ ายในไมไ่ ดไ้ ปหาอวดคนหรอก เขารขู้ องเขา เขาหา
หนทางออกของเขา นนั้ แหละจงึ จะรยู้ อ้ นหลงั ได้ อดตี ชาตอิ าจจะ
ปรากฏบา้ ง แตเ่ ราไมร่ กู้ ม็ ี อาจเคยไดป้ ระสบเหน็ ในนิมติ อะไรตา่ งๆ
ซง่ึ แสดงบอกเรอ่ื งของเก่าของหลงั เกย่ี วกบั เร่อื งของอดตี เกย่ี วกบั การ
กระทาของตวั เองทเ่ี คยทามา กค็ อื กรรมนนั้ แหละ กรรมทเ่ี คยทามาแต่
อดตี ชาติ มนั กบ็ อก บอกเร่อื งกรรม แลว้ กต็ ามมาสนอง ญาณกเ็ กดิ ใน
นนั้ แลว้ เร่อื งอนาคต บางทกี บ็ อกหนทางทจ่ี ะไป บอกอยใู่ นตวั เอง

เมอ่ื บอกแลว้ เรากต็ อ้ งไป ตอ้ งเดนิ ตามทเ่ี ขาบอก คอื ตวั ของ
ตวั เองสอนตวั เอง ในตอนนนั้ เป็นเอกเทศ เราจะตอ้ งไปของเรา จะ

ไปใกลไ้ ปไกลไดข้ นาดไหนกแ็ ลว้ แต่อายขุ องเรา พอกาลงั จะไดด้ กี ม็ า
ตายเสยี อยา่ งน้ีกม็ ี แทนทจ่ี ะไดด้ ี พอเรม่ิ จะไดด้ นี ิดหน่อย มจั จมุ ารก็
เลยมาตดั รอน มาสงั หารกนั เหมอื นพระอรยิ เจา้ แคไ่ ดพ้ ระโสดาบนั

แทนทจ่ี ะบรรลไุ ปถงึ พระอนาคามกี ไ็ ปไมไ่ ด้ มจั จุราชมาตดั กอ่ น คอื
ตายกอ่ นอยา่ งน้ีกม็ ี ทไ่ี ปอยพู่ รหมโลกกนั ไปอยชู่ นั้ สทุ ธาวาสกนั ก็
เพราะกรรมตดั รอน แทนทจ่ี ะบรรลอุ รหนั ต์ มจั จรุ าชกจ็ ดั การเสยี ก่อน
แคโ่ สดาบนั แทนทจ่ี ะไดบ้ รรลุธรรมชนั้ สงู ขน้ึ ไปอกี กไ็ มใ่ หไ้ ป เอาแคน่ นั้
ก่อน พอไดเ้ สวยสขุ เสยี ก่อน แลว้ จะไดม้ าเกดิ อกี เสยี กอ่ น ถา้
โสดาบนั ตามตาราวา่ ไว้ ถา้ เอกพชิ ี กอ็ กี ชาตเิ ดยี ว ถา้ โกลงั โกละกอ็ กี
3 ชาติ ถา้ สตั ตกั ขตั ตุปรมะก็ 7 ชาติ มอี ยู่ 3 ชนั้ แคโ่ สดาบนั กย็ งั ไม่
เสมอกนั

หลายทา่ นผดั วนั ประกนั พรงุ่ ตงั้ แต่ธาตุขนั ธข์ องหลวงปยู่ งั
แขง็ แรง เทศน์อบรมสด ๆ ไดท้ กุ คนื ไมม่ ซี ้าํ จนถงึ ปจั จุบนั ทา่ นเทศน์
ไมไ่ ดแ้ ลว้ แตย่ งั นงั ่ คมุ พวกเราภาวนาและใหค้ าํ แนะนําแกป้ ญั หาจาก
การภาวนาได้ จงึ ควรเรง่ รบี อยา่ รรี อใหโ้ อกาสผา่ นไปอยา่ งน่าเสยี ดาย
ทา่ นเตอื นพวกเรา อยา่ พากนั ประมาทในชวี ติ ความเป็นอยขู่ องตวั เอง
ถา้ มโี อกาสและเวลาใหพ้ ากนั สานึกบา้ ง และใหพ้ ากนั กระทาบา้ ง ทาก็
ไมไ่ ดท้ าอะไรมาก แคน่ งั่ เทา่ นนั้ แตน่ งั่ กย็ ากลาบากเกย่ี วกบั แขง้ กบั
ขา พอนงั่ กเ็ จบ็ ปวดแขง้ ปวดขา จะใหน้ งั่ สบายกน็ งั่ ได้ แต่ไมถ่ ูก
ระเบยี บ ถา้ นงั่ ฟงั กฟ็ งั ไป แต่การนงั่ ภาวนากใ็ หน้ งั่ ขดั สมาธเิ หมอื น
พระพทุ ธรปู พระพทุ ธเจา้ สอนมาอยา่ งนนั้ กต็ อ้ งเอาตามนนั้ แต่การนงั่
ถงึ จะลาบากกต็ าม แต่หากมศี รทั ธากท็ าได้ ถงึ จะเจบ็ กม็ สี งิ่ ตอบแทน
ความเจบ็ กค็ อื บุญกุศล ถา้ นงั่ ไดก้ ม็ คี วามสงบสขุ เป็นสง่ิ ตอบแทน
ไมใ่ ชว่ า่ เจบ็ แลว้ จะเจบ็ โดยไรป้ ระโยชน์ พอออกจากภาวนากห็ าย
ไมใ่ ชว่ า่ จะเจบ็ ไปตลอด เหมอื นการทาบญุ ใหท้ านรอ้ ยหน่ึง พนั หน่ึง

เราถอื วา่ มสี งิ่ ตอบแทนเราจงึ ใหท้ าน การภาวนากเ็ หมอื นกนั ถงึ เจบ็
บา้ งกม็ สี ง่ิ ตอบแทน กค็ อื บุญกุศล ถา้ ไดค้ วามสงบ ความสงบคอื สง่ิ
ตอบแทน ใจสบายคอื สง่ิ ตอบแทน ออกมาแลว้ ขากห็ ายเจบ็ ไมใ่ ชว่ า่
จะเป็นไปเลย ใหพ้ ากนั คดิ กนั บา้ ง ไมใ่ ชว่ า่ คดิ แตว่ า่ มนั เจบ็ แลว้ กเ็ ลย
เลกิ ไมท่ าเลย

ทา่ นใหข้ อ้ คดิ วา่ เราทกุ คนทไ่ี ดเ้ กดิ มาสมบรู ณ์แลว้ ดว้ ยความ
เป็นมนุษยส์ มบตั ิ ควรรกั ษาคุณสมบตั อิ นั ทจ่ี ะนาใหเ้ ราเป็นมนุษย์
สมบตั นิ ้ีเอาไว้ ทอ่ี งคส์ มเดจ็ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ พระองคเ์ อาชวี ติ ไป
แลกมา ก่อนทเ่ี ราจะไดม้ าประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ พระองคเ์ อาชวี ติ ไปแลกมา
แตผ่ เู้ ดยี วในครงั้ แรก ต่อมาจงึ คอ่ ยมพี ระสงฆ์ สาวกเอาชวี ติ ไปแลกมา
แลว้ เราจงึ ไดพ้ ากนั มาปฏบิ ตั ิ เม่อื ปฏบิ ตั แิ ลว้ กไ็ มใ่ ชว่ า่ พระพทุ ธเจา้ จะ
มาแยง่ เอาผลงานกบั เรา พระองคส์ อนกเ็ พอ่ื จะใหเ้ ธอทงั้ หลายถา้ ยงั ไม่
ถงึ ทส่ี ุด กใ็ หไ้ ดไ้ ปเกดิ ทางทด่ี ี เพอ่ื จะไดเ้ ป็นมนุษยส์ มบตั เิ หมอื นทเ่ี รา
ไดอ้ ยนู่ ้ี ความหมายของพระพทุ ธเจา้ เป็นอยา่ งน้ี

แนวทางท่ีใช้ในการฝึ ก

ทา่ นใหน้ งั่ ขดั สมาธิ ขาขวาทบั ขาซา้ ย มอื ขวาทบั มอื ซา้ ย หงาย
มอื ขน้ึ เหมอื นพระพทุ ธรปู ปางสมาธิ จากนนั้ กห็ ลบั ตาและ ทาํ ใจของ
เราใหม้ คี วามสงบ ฟงั ดเู หมอื นงา่ ย แต่ ปกตขิ องใจมนั จะดน้ิ รน
กระเสอื กกระสน ไปโน่นมาน่ี ทอ่ งเทย่ี ว อยใู่ นจกั รวาลน้ี ใกลก้ ไ็ ป ไกล
กไ็ ป ทไ่ี หน ๆ มนั กเ็ ทย่ี วไปหมด ตามถนนหนทาง ตามบา้ นตามชอ่ ง
ตามทท่ี าํ งานของเรา ซอกแซกไปหมด ทา่ นจงึ สอนใหเ้ ราทวนกระแส

ของความคดิ ทพ่ี ระพทุ ธเจา้ ทา่ นวา่ โอปนยโิ ก น้อมเขา้ มา ทา่ นให้เรา
ทวนกระแส น้อมเขา้ มาหาตวั เอง น้อมความคดิ น้อมความรู้ ทา่ นวา่ ท่ี
มนั ทอ่ งเทย่ี วกค็ อื กระแสแหง่ ความคดิ มาตงั้ ตวั รตู้ รงทป่ี ลายจมกู ทล่ี ม
เขา้ ลมออกก่อน แลว้ กก็ าํ หนดตามลมเขา้ ไป แลว้ ก็ ตามลมออกมา
ตามเขา้ ไป ตามออกมา

การหายใจเป็นของธรรมชาติ มนั ทาํ งานอยโู่ ดยธรรมชาตไิ มม่ ี
ใครสรา้ งสรรค์ ไมม่ ใี ครปรงุ แต่ง อยา่ ใหม้ นั สนั้ นกั อยา่ ใหม้ นั ยาวนกั
ใหม้ นั พอดี ๆ เรอ่ื งต่าง ๆ เรากป็ ลอ่ ยไวก้ อ่ น เรามากําหนดลมเรา ไป
กอ่ น ลมเขา้ ลมออก เอาลมของตวั เอง จมกู กจ็ มกู ตวั เอง ใจกใ็ จของ
ตวั เอง ทท่ี าํ อยา่ งนนั้ กเ็ พอ่ื ใหม้ นั สงบ เพอ่ื ใหค้ วามสงบมาอยขู่ า้ งใน

หลวงปสู่ อนใหน้ ําทา่ นผรู้ ตู้ ามลมหายใจเขา้ และลมหายใจออก
เพอ่ื ใหท้ า่ นผรู้ หู้ รอื จติ หรอื ใจ ไมไ่ ปคดิ ไปรเู้ ร่อื งอ่นื ใหร้ แู้ ต่ลมหายใจ
แตส่ ว่ นใหญก่ ย็ งั เผลอไปจนได้ ทา่ นจงึ ใหใ้ ชค้ าํ บรกิ รรมชว่ ย ทา่ นให้
ประสานลมหายใจกบั คาํ บรกิ รรมเพอ่ื จะตามจบั ทา่ นผรู้ ใู้ หม้ าอยทู่ ฐ่ี าน
ทต่ี งั้ คอื ความสงบ น้ีไมใ่ ชข่ องงา่ ยเพราะทา่ นผรู้ ู้ ลมหายใจ และคาํ
บรกิ รรมต่างกเ็ ป็นของไมม่ ตี วั ตน แตเ่ มอ่ื ทา่ นผรู้ อู้ ยแู่ ลว้ สงบแลว้ ทา่ น
ใหส้ งบทก่ี ลางทรวงอก กลางทรวงอกโดยประมาณ ไมไ่ ดใ้ หว้ ดั ระยะ
วา่ กน่ี ้ิว กเ่ี ซนตเิ มตร สาํ คญั วา่ สงบกค็ อื ถูกตอ้ งแลว้

ในการอบรม แตก่ ่อนสว่ นมากทา่ นจะเทศน์กาํ กบั แต่บางครงั้
ทา่ นกใ็ หเ้ ปิดซดี แี ทนการเทศน์ บางครงั้ กใ็ หน้ งั่ ไปเลยเงยี บ ๆ โดย
ทา่ นจะนงั ่ เฝ้าอยตู่ ลอดไมเ่ คยทง้ิ พวกเรา ปจั จุบนั ทา่ นอาพาธเทศน์
ไมไ่ ด้ ทา่ นกเ็ ปิดซดี ดี ว้ ยตนเองและคุม พวกเรานงั่ ภาวนาทุกวนั

หลงั จากออกจากทภ่ี าวนาแลว้ หลวงปจู่ ะเปิดโอกาสใหถ้ ามปญั หาใน
การปฏบิ ตั ิ หรอื รายงานผลการนงั่

ในการสอนภาวนาสาํ หรบั ฆราวาส ทา่ นใหพ้ วกเราดาํ รงความ
สงบไปก่อน เพราะยงั มภี าระในชวี ติ ประจาํ วนั มภี าระครอบครวั ทา่ น
ใหด้ าํ เนินความสงบเพอ่ื ความสุขสบายในชวี ติ ประจาํ วนั บางคนปวด
ศรี ษะเน่ืองจากความเครยี ด หรอื ไมเกรน บางคนวุน่ วายกบั ปญั หา
เศรษฐกจิ บางคนวนุ่ วายกบั ปญั หาสว่ นตวั บางคนประสบปญั หาใน
การทาํ งาน บางคนเป็นโรคความดนั โลหติ สงู นอนไมห่ ลบั เมอ่ื มารบั
การอบรมภาวนาจากทา่ นปญั หาตา่ ง ๆ แมย้ งั คงอยู่ แต่ดว้ ยจติ ท่ี
ไดร้ บั ความสุขสงบเขา้ ไปแทนท่ี ทา่ นเหลา่ นนั้ กม็ คี วามพรอ้ มในการ
ต่อสู้ และรบั กบั สภาพปญั หาได้ ศรี ษะทเ่ี คยปวด หนกั ทบึ กโ็ ลง่ ไปหมด
หลบั สบาย และสามารถปรบั ตวั เขา้ กบั สภาพการณ์ต่าง ๆ ไดด้ ขี น้ึ ไม่
ตอ้ งพง่ึ ยานอนหลบั อกี ต่อไป

ทา่ นไมเ่ คยชน้ี ําในดา้ นความรคู้ วามเหน็ ลกู ศษิ ยห์ ลายคนไป
รายงานผลการภาวนากบั ทา่ นและกเ็ ตรยี มจะไปถามทา่ น แตร่ ะหวา่ ง
ทถ่ี ูกทา่ นซกั ถาม ลกู ศษิ ยเ์ หลา่ นนั้ กส็ รุปคาํ ตอบไดเ้ องโดยไมต่ อ้ งถาม
ทา่ นอกี ทา่ นบอกวา่ ธรรมะเป็นสนั ทฎิ ฐโิ ก คอื ผปู้ ฏบิ ตั ดิ แี ลว้ ยอ่ ม
รเู้ องเหน็ เอง และเป็น ปจั จตั ตงั คอื รเู้ ฉพาะตน ทา่ นเพยี งสะกดิ ชแ้ี นะ
ใหใ้ นชว่ งแรก พอนานเขา้ กพ็ ง่ึ ตนเองได้ แกไ้ ขปญั หาใหต้ นเองได้ สม
ดงั พทุ ธภาษติ ทว่ี า่ อตั ตาหอิ ตั โน นาโถ ตนแลเป็นทพ่ี ง่ึ แหง่ ตน ทา่ น
ใหย้ ดึ ถอื พระพทุ ธเจา้ ศาสดาองคเ์ อกเป็นสรณะ ยดึ ถอื พระธรรมคาํ สงั่
สอนของพระพทุ ธเจา้ เป็นสรณะ และยดึ ถอื พระสงฆผ์ ปู้ ฏบิ ตั ติ าม

พระพทุ ธเจา้ เป็นสรณะ ผปู้ ฏบิ ตั ติ ามพระพทุ ธเจา้ และพระธรรมกค็ อื
เรา และพทุ ธะแทจ้ รงิ กค็ อื ใจของเราทม่ี คี วามสงบตงั้ มนั่ เป็นสมาธิ
นนั่ เอง

ทา่ นใหเ้ ขา้ ใจหลกั ทว่ี า่ ธรรมะปฏบิ ตั ยิ อ่ มเป็นเร่อื งสว่ นบุคคล
ของแต่ละคน ถงึ เราจะรวมกนั มาทวั่ ประเทศกต็ าม แต่เม่อื ปฏบิ ตั แิ ลว้
กเ็ ป็นสว่ นบุคคลแต่ละคนทจ่ี ะตอ้ งได้ สว่ นทไ่ี ดก้ ไ็ ดเ้ ป็นบคุ คล สว่ น
การรกั ษาสว่ นรวมและเม่อื รกั ษาสว่ นรวมมาแลว้ กจ็ ะมแี ตส่ ว่ นตวั ทเ่ี รา
ตอ้ งปฏบิ ตั ใิ หเ้ ป็นประโยชน์แตต่ วั เอง เพราะมนั เป็นของจากดั เพราะ
เรอ่ื งของจติ มนั เป็นเรอ่ื งจากดั เฉพาะตวั ของแต่ละคน แตล่ ะคนมจี ติ
ดวงเดยี วกนั ไมใ่ ชจ่ ะแบง่ ปนั ใหก้ นั ได้ การรกั ษาจติ เป็นเรอ่ื งเฉพาะ
ไมใ่ ชเ่ ร่อื งของคนอ่นื ทจ่ี ะมารกั ษาให้ แมแ้ ตเ่ ราเองจะรกั ษาใหค้ นอน่ื ก็
รกั ษาใหไ้ มไ่ ด้ มนั เป็นเร่อื งจากดั อยใู่ นตวั แลว้ เม่อื เราจะทาใหว้ งจากดั
เพอ่ื ใหเ้ กดิ ประโยชน์เฉพาะตน เรากจ็ ะตอ้ งปฏบิ ตั ติ นของตนเอง
เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความสงบทาอยา่ งไรมนั จงึ จะสงบได้ เราตอ้ งเอาความสงบ
ใหม้ นั ได้ ใหม้ นั มนั่ คง ใหม้ นั แน่นอน เพอ่ื ประโยชน์ของตน

ทุกสง่ิ ทุกอยา่ งมจี ะประเสรฐิ ยง่ิ กวา่ ความสงบนนั้ หาไดย้ าก
เพราะความสงบมนั เป็นของประเสรฐิ คอื มนั ยงั ความสุขในปจั จบุ นั ให้
เกดิ ขน้ึ และเรากไ็ ดค้ วามสุขในปจั จุบนั สขุ จากความสงบ มนั กพ็ รอ้ ม
ดว้ ยความรู้ ปญั ญากเ็ กดิ ขน้ึ มาในความสงบนนั้ และความรทู้ เ่ี กดิ ขน้ึ
ในความสงบนนั้ เป็นความรใู้ นขนั้ วเิ ศษ เป็นความรทู้ ห่ี าไดย้ าก เพราะ
มนั ไมเ่ คยมมี ากบั บุคคลใดใครคนหน่ึง นอกจากองคส์ มเดจ็ พระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ หรอื พระอรหนั ต์ และผใู้ ดทจ่ี ะมาประพฤตติ าม

สามารถยงั ความสงบใหเ้ กดิ ขน้ึ แก่ตวั เองได้ กจ็ ะมเี ฉพาะบุคคลผทู้ ท่ี า
ได้ และสาหรบั ความรทู้ ม่ี นั จะเกดิ ขน้ึ ทา่ นใหเ้ ราคอยสงั เกต ซง่ึ มนั
เป็นคาสอนของจรงิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในตวั เอง เป็นคาสอนทไ่ี ดป้ ระโยชน์มาก
เป็นคาสอนทห่ี าไดย้ ากและบคุ คลกก็ ระทาไดย้ าก คาสอนทเ่ี กดิ ขน้ึ เอง
เกดิ ขน้ึ แลว้ จะไปสอนใคร กส็ อนตวั เองความรชู้ นิดน้ีพระพทุ ธเจา้ ทา่ น
จงึ ตรสั วา่ เป็นความรขู้ นั้ พเิ ศษ เป็นความรอู้ นั ประเสรฐิ

เมอ่ื เรามคี วามสงบในตวั เองแลว้ ทา่ นใหพ้ ยายามรกั ษาความ
สงบนนั้ ใหม้ นั มนั่ คงและพจิ ารณาดว้ ยตนเอง วา่ มนั มอี ะไรในความสงบ
นนั้ และมอี ะไรทจ่ี ะมาเกย่ี วขอ้ ง ทจ่ี ะมาประสานกบั ความรขู้ องเรา ท่ี
จะทาใหเ้ ราเกดิ ความรขู้ น้ึ มา มนั กไ็ มม่ อี ะไรมากไปกวา่ เร่อื งสาเหตุ
แหง่ ทกุ ขท์ จ่ี ะเกดิ ความรขู้ น้ึ เพอ่ื ใหเ้ ราดบั ทกุ ข์ เราจะทาอยา่ งไรใหม้ นั
ดบั ทุกขไ์ ด้ และทาอยา่ งไรเหตุมนั จะเกดิ ขน้ึ มาได้ ปราก ฏไดเ้ รากท็ า
เอา ยง่ิ ทามากเทา่ ไร กย็ งิ่ เกดิ ความรเู้ ทา่ นนั้ กย็ ง่ิ ปราก ฏในตวั ของเรา
เทา่ นนั้ ซง่ึ มนั เป็นความรทู้ แ่ี ปลก มนั เป็นความรขู้ องมนั ในตวั เองไมใ่ ช่
วา่ เอาความรทู้ อ่ี ่นื มามนั เกดิ ขน้ึ ในตวั เองและกร็ ใู้ นตวั เอง แลว้ มนั กใ็ ห้
ความดใี นตวั เอง และความดกี เ็ กดิ ขน้ึ ในตวั เอง ความรอู้ นั น้ีจงึ เป็น
ความรอู้ นั ประเสรฐิ ทพ่ี ระพทุ ธเจา้ เรยี กวา่ ปญั ญา กเ็ ป็นญาณดว้ ย เป็น
ฌานดว้ ย กเ็ ป็นในตวั มนั สารพดั สารเพ เราจะรจู้ ะเหน็ อะไรสง่ิ ไหนท่ี
พอจะพจิ ารณาได้ เรากพ็ จิ ารณาดว้ ยตวั เอง สง่ิ ไหนทเ่ี ราจะถามไดเ้ รา
กถ็ ามดว้ ยตนเอง เพอ่ื จะไดน้ าเอาความรอู้ นั นนั้ ขน้ึ มาพจิ ารณาอกี
เพอ่ื จะไดแ้ กไ้ ขตวั เอง

ความรกู้ เ็ อามาจากสงิ่ ทเ่ี ป็นมาก่อน หมายถงึ ทงั้ โทษและคณุ น่ี
มนั เป็นมากอ่ น ถา้ มนั ไมม่ มี ากอ่ น กจ็ ะเอาตวั อยา่ งมาจากไหน จะเอา
คาสอนมาจากไหนวา่ มนั เป็นอยา่ งนนั้ อยา่ งนนั้ สว่ นผทู้ ม่ี คี ณุ กจ็ ะตอ้ ง
มปี รากฏเคยมมี ากอ่ น เราจงึ รวู้ า่ คุณนนั้ มคี ุณประโยชน์อยา่ งไร มนั ก็
จะตอ้ งมมี ากอ่ นเราเรยี กวา่ ตวั อยา่ ง ถา้ มนั ไมม่ ตี วั อยา่ ง เราจะเอา
อะไรเป็นอทุ าหรณ์ ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งมนั ตอ้ งมตี วั อยา่ ง เพราะฉะนนั้ สง่ิ ท่ี
ปรากฏขน้ึ มขี น้ึ อนั ไหนควรทจ่ี ะถามได้ เรากถ็ าม ถามกถ็ ามดว้ ย
ปญั ญา เมอ่ื ตอบกต็ อบดว้ ยปญั ญา และเรากจ็ งนามาพจิ ารณาดว้ ย ใน
สง่ ทเ่ี ขาตอบมา หรอื พดู มามนั กเ็ พอ่ื เรา มนั จะจรงิ หรอื ไมจ่ รงิ มนั กอ็ ยู่
ในตวั ของมนั กม็ นั มมี นั จงึ ได้ ปรากฏถา้ มนั ไมม่ มี นั จะปรากฏหรอื จะ
ปรากฏอะไร เม่อื มนั ปราก ฏจงึ แสดงวา่ มนั มี เราตอ้ งเขา้ ใจอยา่ งนนั้
เราจงึ จะมคี วามมนั่ ใจในความรขู้ องเรา มนั กไ็ มเ่ พอ่ื อะไรหรอก กเ็ พอ่ื
กาจดั มลทนิ ของตวั เอง เราจะนาความรนู้ นั้ มาพจิ ารณาหาสาเหตุ
ตน้ เหตุจะไดน้ ามาแกไ้ ขปญั หาตวั เอง และกาจดั มลทนิ ทส่ี นองเรามา
ไมร่ วู้ า่ กภ่ี พ กช่ี าติ กก่ี ปั กก่ี ลั ป์ เรากพ็ ยายามทจ่ี ะตอ้ งนาเอามา
ความรมู้ นั ใชไ้ ดท้ งั้ นนั้ จะผดิ หรอื ถกู จะจรงิ หรอื ไมจ่ รงิ ขอใหม้ นั มี
ขน้ึ มาเทา่ นนั้

ในการสอน ทา่ นจะไมเ่ คยบอกวา่ ใครผดิ คนมาฝึกภาวนาใหม่
ๆ มอี าการอยา่ งไรกต็ าม เชน่ นงั่ หลบั นงั่ ทาํ ทา่ แปลก ๆ อยา่ งไรก็
ตาม ทา่ นกจ็ ะบอกวา่ ดี ดี ทงั้ นนั้ เม่อื ไดร้ บั คาํ ชมจากหลวงปู่ ทุกคนจะ
เกดิ ความภมู ใิ จและมนั่ ใจในการปฏบิ ตั ิ ไมล่ งั เลสงสยั มแี ตค่ วาม
ขยนั หมนั่ เพยี ร ทา่ นไมต่ อ้ งออกปากชวนวา่ พรงุ่ น้ีใหม้ าอกี เขากจ็ ะ

พดู เองวา่ พรงุ่ น้ีหนูจะมาอกี ทา่ นวา่ นงั่ ใหม่ ๆ มนั กจ็ ะเหน็ วา่ เป็น
แปลก ๆ มคี วามสงสยั กลวั ผดิ เป็นธรรมดา ทา่ นวา่ มนั ไมม่ หี รอกทผ่ี ดิ
ถา้ จะวา่ ผดิ มนั กผ็ ดิ ตงั้ แตท่ ม่ี นั เกดิ มาแลว้ แหละ ทา่ นใหฝ้ ึกเอา
ความสขุ ความสงบ ความชาํ นาญไปจนเมอ่ื เขามศี รทั ธาในการนงั่ และ
มขี นั ติ วริ ยิ ะ ตามสมควรแลว้ ทา่ นกจ็ ะชว่ ยแกไ้ ขใหเ้ ขามี
ความกา้ วหน้าไปตามกําลงั สตปิ ญั ญา บารมี ของแตล่ ะคน

ปัญหาเจบ็ ขา ปวดหลงั

ในการนงั่ ทา่ นให้ นงั่ แบบสบายๆ คอ่ ยแกไ้ ขดว้ ยตนเอง ถา้ มนั
เมอ่ื ย มนั เจบ็ ทนไมไ่ หว กพ็ ลกิ เอาบา้ ง ถา้ พอทนไหวกใ็ หท้ นเอา
ทา่ นวา่ ขามนั เจบ็ แตใ่ จมนั สบาย มนั กค็ ุม้ คา่ กนั ขาเจบ็ หลงั เจบ็ มนั ก็
ไปตามสภาพของสงั ขาร ธรรมชาตมิ นั ตอ้ งมเี จบ็ มเี กดิ มแี ก่ มเี จบ็ มี
ตาย มนั เป็นกฎตายตวั เป็นกฎธรรมชาติ มเี กดิ กต็ อ้ งมแี ก่ มแี ก่กต็ อ้ งมี
เจบ็ มเี จบ็ มนั กต็ อ้ งมตี าย พอเลกิ นงั่ มนั กห็ ายเจบ็ ทา่ นวา่ ไมม่ ใี คร
ถงึ กบั ตอ้ งเขา้ โรงพยาบาลเพราะนงั่ ภาวนา เวลาเราทาํ อยา่ งอน่ื นงั่ อยู่
หลายชวั่ โมงกย็ งั ทนได้ น่ีมานงั่ หาความดี หาบุญกุศลใหต้ นเองกน็ ่าจะ
อดทนบา้ ง

ทา่ นใหห้ าความสบายใหเ้ ขาผอู้ ยขู่ า้ งใน ทา่ นวา่ ความสบายท่ี
เราวา่ สบายมนั ไมไ่ ดม้ อี ยเู่ พยี งแคส่ บายภายนอกน้ี ทม่ี นั จะสบาย
ดกี วา่ น้ีมนั กย็ งั มอี ยอู่ กี ก่อนทจ่ี ะสบายกต็ อ้ งมที ุกขเ์ สยี กอ่ น ทกุ ขก์ บั
แขง้ กบั ขา ทกุ ขก์ บั หลงั กบั เอว มนั กต็ อ้ งมขี องแลกเปลย่ี นเอาบา้ ง ถงึ

เราจะเจบ็ ปวดรวดรา้ วแขง้ ขา แตม่ นั กไ็ ดผ้ ลสว่ นภายใน สว่ นภายนอก
มนั เจบ็ แต่ความสบายสว่ นภายในมนั กเ็ ป็นผลลพั ธ์

ทา่ นวา่ การนงั่ เจบ็ แต่ความเจบ็ ปวดเป็นธรรมะ ความเจบ็ ปวด
นนั้ มนั แสดงออกซง่ึ ตวั ทุกข์ กอ่ นจะมสี ุขทา่ นวา่ มนั กต็ อ้ งมที ุกขก์ อ่ น
ตวั ธรรมะมนั เกดิ ขน้ึ จากเรา พยาธธิ มั โมมหิ พยาธงิ อนตั ตโิ ต เรามี
ความเจบ็ ไขเ้ ป็นธรรมดา หาลว่ งพน้ ความเจบ็ ไขไ้ ปไมไ่ ด้ การปฏบิ ตั ิ
เพอ่ื การสน้ิ สุดแหง่ ทุกข์ จาํ เป็นตอ้ งอาศยั ขนั ตคิ อื ความอดทน องค์
สมเดจ็ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ เป็นตวั อยา่ งของสดุ ยอดแหง่ ความอดทน
กอ่ นทพ่ี ระองคจ์ ะบรรลอุ นุตรสมั มาสมั โพธญิ าณ พน้ จากกเิ ลส กต็ อ้ ง
ถงึ พรอ้ มดว้ ยความอดทนตอ่ ความทุกขย์ ากลาํ บากในการปฏบิ ตั ิ และ
ยงั พรอ้ มดว้ ยวริ ยิ ะ คอื ความพากเพยี รควบคกู่ นั

กอ่ นองคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ จะตรสั รทู้ า่ นสรา้ งทกุ ขใ์ ห้
ตวั เองเสยี ก่อน คอื บาํ เพญ็ ทกุ รกริ ยิ า ใหร้ จู้ กั รจู้ กั ทุกข์ รจู้ กั โทษในขนั ธ์
น้ีกอ่ น แลว้ จงึ ตรสั รภู้ ายหลงั เราจะไดส้ ุข มนั กต็ อ้ งทุกขน์ นั่ แหละเป็น
สกั ขพี ยาน เมอ่ื ดบั ทกุ ขไ์ ดแ้ ลว้ สขุ มนั กเ็ กดิ ตรงนนั้ ทุกขม์ นั มที ไ่ี หน
สุขมนั กม็ ที น่ี นั้ พระพทุ ธเจา้ ตรสั เอาไว้ มนั มที กุ ข์ มนั กต็ อ้ งมสี ุขแก้
มนั มมี ดื มนั กต็ อ้ งมสี วา่ งแก้ มนั มรี อ้ น มนั กต็ อ้ งมเี ยน็ แก้ ก่อนทเ่ี ราจะ
พน้ ทกุ ข์ มนั กต็ อ้ งมที ุกขม์ าใหเ้ หน็ ก่อน ทเ่ี รานงั่ อยนู่ ้ี กน็ งั่ หาทกุ ข์ ให้
ทุกขม์ นั เกดิ เสยี ก่อน เราจะไดร้ วู้ า่ ตวั เรามนั เป็นทกุ ขเ์ หมอื นคาํ สอน
ของพระพทุ ธเจา้ พอเรารจู้ กั วา่ มนั เป็นทุกข์ เรากต็ อ้ งหาสขุ แก้ ทกุ ข์
อนั ใด มนั กส็ ขุ อนั นนั้ กเ็ พราะมนั กอ็ ยดู่ ว้ ยกนั

ทา่ นใหอ้ ุทธาหรณ์วา่ ขนั ต-ิ วริ ยิ ะมอี ยใู่ นพระหฤทยั ใจของพระ
พทุ ธองคแ์ ละพระอรหนั ตสาวกทงั้ หลาย เชน่ พระจตุบาลอดทนปฏบิ ตั ิ
ไมน่ อนหลบั ตลอดพรรษา เม่อื ออกพรรษา ตากแ็ ตก แต่กไ็ ดส้ าํ เรจ็
เป็นพระอรหนั ต์ พระรฐั บาล เดนิ จงกรมตลอดพรรษา เม่อื ออกพรรษา
เทา้ แตก แตก่ ไ็ ดส้ าํ เรจ็ ดว้ ยความอดทน บางองคส์ าํ เรจ็ งา่ ยเพราะได้
สรา้ งบารมเี ตม็ มาแลว้ แต่มใิ ชว่ สิ ยั ของพทุ ธภมู ิ เม่อื ฟงั ธรรมแลว้
พจิ ารณาตามกระแสธรรมกส็ าํ เรจ็ สน้ิ อาสวกเิ ลส ครนั้ สาํ เรจ็ แลว้ พระ
พทุ ธองคก์ บ็ วชใหแ้ ลว้ สง่ ไปเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาตอ่ ไป สาวกภมู ทิ ่ี
สรา้ งบารมมี าเตม็ แลว้ สาํ เรจ็ งา่ ย เหมอื นน้ําทป่ี รมิ่ แกว้ หยดเพม่ิ ไมก่ ่ี
หยดกเ็ ตม็ ต่างจากพทุ ธภมู ิ กวา่ จะสาํ เรจ็ ตอ้ งทกุ ขย์ ากลาํ บากตอ่ สกู้ บั
อุปสรรคนานปั การ เพอ่ื เป็นสกั ขพี ยานรบั รองความสาํ เรจ็ ของทา่ น ใน
การประกาศพระศาสนา ถา้ ไมม่ สี กั ขพี ยานคอื ความยากลาํ บากของ
ทา่ น ผอู้ น่ื กจ็ ะไมเ่ ช่อื เม่อื ทา่ นเหลา่ นนั้ อาศยั ขนั ตแิ ละวริ ยิ ะต่อสกู้ บั
อปุ สรรคและความยากลาํ บากจงึ ไดส้ าํ เรจ็ และนําเอาคาํ สอนไปชบ้ี อก
ผอู้ ่นื ต่อไป

ดงั นนั้ เมอ่ื ทา่ นสอบถามผทู้ ม่ี าฝึกภาวนาวา่ เป็นอยา่ งไรบา้ ง
หากผใู้ ดตอบวา่ ปวดหลงั ปวดขา ทา่ นกจ็ ะบอกวา่ ไมไ่ ดถ้ ามถงึ หลงั
ถงึ ขา ถามถงึ ใจ ทม่ี านงั่ น่ีไมไ่ ดใ้ หน้ งั่ เอาหลงั เอาขานะ ใหน้ งั่ เอาใจ

การบริกรรม
ในการอบรมภาวนา ทา่ นให้นงั่ ขดั สมาธิ ขาขวาทบั ขาซา้ ยมอื

เบอ้ื งขวาทบั มอื เบอ้ื งซา้ ย ตงั้ กายใหต้ รง แลว้ กําหนดลมหายใจ

เขา้ ลมหายใจออก แลว้ กบ็ รกิ รรมพทุ โธ ทา่ นให้บรกิ รรมพทุ โธในจติ
เพอ่ื ใหจ้ ติ ของเราอยกู่ บั พระพทุ ธเจา้ เพราะพระองคเ์ ป็นนาถะเป็นท่ี
พง่ึ เรากค็ วรทจ่ี ะเสกสรรจติ ของเราใหอ้ ยกู่ บั พระพทุ ธเจา้ เสกสรรจติ
ของเรานนั้ ใหเ้ ป็นพทุ ธะ ใหเ้ ป็นพทุ โธ เราจะไมเ่ สกสรรอะไรอยา่ งอน่ื
เราจะกาํ หนดจติ ของเราและเสกคาถาในจติ ของเรา คอื พทุ โธเทา่ นนั้
เราจะไมน่ ําเรอ่ื งอ่ืนมาคดิ นอกจากพทุ โธ เราจะดงึ พทุ โธนนั้ เขา้ หาจติ
และดงึ จติ ของเราเขา้ หาพทุ โธ เพราะวา่ พทุ โธนนั้ ไดแ้ ก่ คณุ ของ
พระพทุ ธเจา้ พระพทุ ธเจา้ ทา่ นคอยเราอยเู่ สมอ คอยเราอยทู่ ห่ี วั ใจเรา
แต่พวกเรานนั้ โดยมากมกั จะไมเ่ ขา้ ไปหาทา่ น ยงั คดิ วา่ พระพทุ ธเจา้
อยทู่ ป่ี ระเทศอนิ เดยี หรอื วา่ พระพทุ ธเจา้ นนั้ อยทู่ ป่ี รนิ ิพพาน แต่
แทจ้ รงิ พทุ ธะคอื ผรู้ อู้ งคน์ ้ีทอ่ี ยกู่ บั เรา พทุ ธะองคน์ ้ีทค่ี อยเราอยู่ แตเ่ รา
นนั้ ไมค่ อ่ ยเสกสรรจติ ของตวั เองใหเ้ ป็นพทุ ธะขน้ึ มา เราไมไ่ ดเ้ ขา้ ไปหา
ทา่ น มแี ต่ออกไปหาขา้ งนอก คดิ วา่ ทา่ นอยใู่ นถ้าํ คดิ วา่ ทา่ นอยใู่ นปา่
ดงพงลกึ แต่แทจ้ รงิ นนั้ พทุ ธะคอื พระพทุ ธเจา้ องคน์ ้ีประจาํ กบั พวกเรา
ทุกทา่ น แตเ่ รากไ็ มไ่ ดเ้ ขา้ ไปหา มแี ต่หาออกไปขา้ ง

การเสกสรรจติ ของตวั เองใหเ้ ป็นพทุ ธะนนั้ เป็นของประเสรฐิ ยงิ่
นกั สมควรอยา่ งยงิ่ ทจ่ี ะเสกสรรจติ ของเราใหอ้ ยกู่ บั ท่ี คอื ใหอ้ ยกู่ บั
ตวั เอง อยา่ ใหม้ นั ไป จะไปทไ่ี หนกต็ าม เราจะตอ้ งรกั ษาคอื สกดั เอาไว้
ดว้ ยสติ สตอิ ยทู่ ไ่ี หน สตกิ อ็ ยทู่ ใ่ี จนนั้ แหละคลา้ ย ๆ กบั วา่ เอาตวั เอง
รกั ษาตวั เอง กใ็ จนนั้ มสี ติ กเ็ อาสตทิ ม่ี อี ยกู่ บั ตวั เองรกั ษาตวั เอง แลว้ ก็
เสกพทุ โธลงไป เสกใหม้ ากเทา่ ทจ่ี ะมากได้ ถา้ ใครอยากเจอของดอี นั ท่ี

มใี นตวั เอง ไมจ่ าํ เป็น กบั เรอ่ื งอน่ื คอื เราเสกพทุ โธใหม้ าก เรยี กวา่
พทุ ธาภเิ ษกตวั เอง เสกตวั เองใหเ้ ป็นพทุ ธะ

ทา่ นเปรยี บเทยี บการบรกิ รรมพทุ โธเหมอื นกบั การพทุ ธาภเิ ษก
วตั ถุมงคล ทา่ นวา่ แมแ้ ตว่ ตั ถุ เรากย็ งั พทุ ธาภเิ ษกให้ เป็นของดขี น้ึ ได้
เราจดั พธิ พี ทุ ธาภเิ ษกพระพทุ ธรปู ทห่ี ลอ่ ดว้ ยทอง หรอื ปนั้ ดว้ ยปนู เป็น
รปู ของพระพทุ ธเจา้ เราจดั พธิ พี ทุ ธาภเิ ษกกนั แลว้ กน็ งั่ ปรกกนั
พระพทุ ธรปู ทห่ี ลอ่ ดว้ ยทอง ปนั้ ดว้ ยปนู หรอื แกะสลกั ดว้ ยไมน้ นั้ เราก็
ยงั ถอื วา่ ศกั ดสิ์ ทิ ธิ์เป็นของดแี ละเป็นของประเสรฐิ ควรแก่การสกั การะ
กราบไหว้ แลว้ การพทุ ธาภเิ ษกตวั เองกไ็ มไ่ ดท้ าํ อะไรมาก ไม่ตอ้ งจดั
พธิ อี ะไร เพยี งแตน่ งั่ หลบั ตา แลว้ กาํ หนดจติ ของตวั เองเสกพทุ โธ ในใจ
คอื บรกิ รรมพทุ โธเทา่ นนั้ แต่สง่ิ ทเ่ี ราไดค้ อื ความสงบ ความสขุ สวรรค์
พรหมโลก และแมก้ ระทงั่ พระนิพพาน ดงั นนั้ การพทุ ธาภเิ ษก จติ ใจ
ของตวั เองจงึ จดั วา่ เป็นพทุ ธาภเิ ษกชนั้ ยอด

พทุ ธาภเิ ษกตวั เองกค็ อื นงั่ หลบั ตา และเสกพทุ โธไป ทาํ ไดท้ งั้
กลางวนั และกลางคนื ทงั้ ยนื ทงั้ เดนิ ทงั้ นอน ทงั้ นงั่ คอื ยนื เรากเ็ สก
ได้ นงั่ เรากเ็ สกได้ นอนเรากเ็ สกได้ เดนิ เรากเ็ สกได้ เมอ่ื เราพทุ ธา
ภเิ ษกตวั เองแลว้ ผลของการพทุ ธาภเิ ษกทเ่ี ราจะไดร้ บั คอื ความสงบ
เป็นเบอ้ื งตน้ เม่อื มคี วามสงบเรากม็ คี วามสุข มคี วามสบายในจติ จติ
เรามคี วามสงบสขุ สบายเป็นพน้ื ฐาน มสี มาธเิ ป็นทต่ี งั้ เมอ่ื จติ ของเรามี
ความสงบสขุ สบายและตงั้ มนั่ เป็นสมาธิ กแ็ สดงวา่ เราตกเขา้ ไปในรศั มี
ของพระพทุ ธเจา้ แลว้ การพทุ ธาภเิ ษกตวั เองของเรากําลงั จะ เกดิ ผล
ปรากฏแก่เรา เราจะรคู้ ณุ คา่ ของการพทุ ธาภเิ ษกตวั เอง เราจะเหน็

ความดใี นตวั เองทเ่ี กดิ ขน้ึ ผลทเ่ี ราได้รบั ไดแ้ ก่ ความสขุ ปีติ และ
ความอมิ่ ใจ เม่อื เราไดร้ บั ผลคอื ความสขุ ปีติ และความเอบิ อม่ิ ใน
ตวั เองแลว้ ศรทั ธาคอื ความเช่อื มนั่ ในคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ กจ็ ะ
มากขน้ึ เตม็ รอ้ ยเปอรเ์ ซน็ ต์ เราจะเหน็ คณุ คา่ ธรรมคาํ สงั่ สอนของ
พระพทุ ธเจา้ ในเม่อื เราไดต้ กเขา้ สกู่ ระแสธรรมของพระพทุ ธเจา้ ไดแ้ ก่
ความสงบ

ทา่ นสอนใหบ้ รกิ รรม พทุ โธ เพยี งคาํ เดยี ว เพราะ รศั มขี อง
พระพทุ ธเจา้ กด็ ี กระแสธรรมของพระพทุ ธเจา้ กด็ ี ถอื วา่ เป็นอนั
เดยี วกนั เม่อื ลงไปรวมกนั ทจ่ี ติ แลว้ กแ็ ยกกนั ไมอ่ อก เพยี งแต่วา่ แยก
พดู เหมอื นคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ ทม่ี มี ากถงึ แปดหมน่ื สพ่ี นั พระ
ธรรมขนั ธ์ แตเ่ มอ่ื มารวมกนั แลว้ กร็ วมทจ่ี ติ ใจของเรา เมอ่ื จติ ของเรามี
ความสุขสบายและตงั้ มนั่ ดว้ ยความสงบสขุ เรยี กวา่ สมาธิ เรยี กวา่ เรา
เขา้ สกู่ ระแสธรรม หรอื อยใู่ นรศั มขี องพระพทุ ธเจา้ ดว้ ยอาํ นาจทเ่ี ราได้
พทุ ธาภเิ ษกตวั เอง หรอื วา่ เสกสรรตวั เองใหไ้ ดเ้ ป็นพทุ ธะ คุณของ
พระพทุ ธเจา้ คุณของพระธรรม คุณของพระอรยิ สงฆก์ จ็ ะปรากฏในจติ
คุณพระรตั นตรยั จะรวมเขา้ ในมโนธาตุคอื ใจของเราแหง่ เดยี ว

การทเ่ี ราเจรญิ ภาวนากเ็ พอ่ื ใหใ้ จของเรานนั้ เขา้ ไปสจู่ ุดของ
กระแสธรรม จดุ ของรศั มแี หง่ พระพทุ ธเจา้ ทม่ี ี อยู่แลว้ ในหวั ใจ ถา้ ใจ
ของเรามคี วามสงบตงั้ เป็นสมาธแิ ลว้ เราจะพบคุณของพระพทุ ธเจา้
พระธรรมเจา้ พระอรยิ สงฆเ์ จา้ กอยตู่ รงทใ่ี นใจของเราโดยไม่ตอ้ งไปหา
ทอ่ี ่นื ไกล เราจะหาทจ่ี ติ ของเรา จะรกั ษาจติ ของเราใหอ้ ยกู่ บั ทา่ นดว้ ย
การทเ่ี ราบรกิ รรมเสกจติ ของเราใหเ้ ป็นพทุ โธ เมอ่ื เราไดพ้ ทุ โธแลว้ ก็ จะ

รวู้ า่ ใจเป็นของทม่ี คี ณุ คา่ มาก ไมม่ อี ะไรทจ่ี ะเปรยี บเทยี บได้ เราจะเหน็
ความดใี นใจของเรา เรากจ็ ะไดต้ งั้ ใจหาเฉพาะเจาะจงลงตรงทใ่ี จของ
เราทม่ี นั รอู้ ยใู่ นขณะน้ี โดยบรกิ รรมพทุ โธหรอื วา่ พทุ ธาภเิ ษกตนเอง
เราอยา่ เอาอยา่ งอ่นื มาแทรก แมแ้ ตค่ วามคดิ ตา่ ง ๆ ทจ่ี ะคดิ ขน้ึ มาเราก็
ระงบั ไวก้ ่อน ทงั้ ทเ่ี ป็นอดตี ทงั้ ทเ่ี ป็นอนาคตทย่ี งั มาไมถ่ งึ กอ็ ยา่ ไป
คาํ นึง ทงั้ ทส่ี ว่ นดแี ละทงั้ ทไ่ี มด่ ี เรากอ็ ยา่ เพงิ่ นําเอามา คอื เราตดั
กระแสจติ ของตวั เองดว้ ยปญั ญาในขณะนนั้ และเรากข็ ยบั พทุ โธเขา้ ไป
เอา พทุ โธนนั้ ใหย้ งั้ ตวั ใหไ้ ด้ เสกพทุ โธในจติ ของเรานนั้ ใหไ้ ด้ เราอยา่
ไปเอาเรอ่ื งอ่นื ถา้ จติ ของเรามคี วามสงบแลว้ เราจะนงั่ ภาวนา เทา่ ไร
เรากน็ งั่ ได้ คอื นงั่ สบาย ตวั เบาและใจเบา นงั่ แลว้ กไ็ มม่ คี วามเดอื ดรอ้ น
ไมม่ คี วามอดึ อดั ไมร่ าํ คาญ ไมเ่ จบ็ โน้นปวดน้ี

แต่ทา่ นกไ็ มใ่ ชว่ า่ จะใหเ้ ราถอื แต่คาํ บรกิ รรมเทา่ น้ีแลว้ กจ็ ะวา่ เรา
ภาวนาได้ เราบรกิ รรมกเ็ พอ่ื ใหม้ นั สงบ สง่ิ ทเ่ี ราจะเอากค็ อื ความสงบ
ไมใ่ ชเ่ อาคาํ บรกิ รรม เราเอาความสงบของจติ เมอ่ื จติ สงบตงั้ มนั่ เป็น
สมาธแิ ลว้ ทา่ นใหว้ างคาํ บรกิ รรม คอื คาํ บรกิ รรมมนั จะหายไป
เหมอื นกบั วา่ เราลมื บรกิ รรม ลมื ลมหายใจ เรากว็ างคาํ บรกิ รรมไปเลย
ปลอ่ ยไปเลย ไมต่ อ้ งกลบั มาบรกิ รรมอกี เพราะมฉิ ะนนั้ จติ มนั จะถอน

การทท่ี า่ นใหใ้ ชค้ าํ บรกิ รรมพทุ โธ เพราะ พทุ โธเป็นนามธรรม
เป็นคาํ แสดงความเป็นผรู้ ู้ แสดงพทุ ธานุภาพของพระพทุ ธเจา้ เมอ่ื ใช้
ใจหรอื ตวั รซู้ ง่ึ กเ็ ป็นนามธรรมเชน่ เดยี วกนั มากาํ หนดบรกิ รรมคาํ วา่ พทุ
โธ เวลาใจสงบคาํ บรกิ รรมจะถกู วางไปโดยงา่ ย และโดยอตั โนมตั ิ และ

การทท่ี า่ นใหบ้ รกิ รรมคกู่ บั อานาปานสตกิ เ็ ป็นเขา้ กนั ไดด้ เี พราะแบง่ คาํ
วา่ พทุ ในจงั หวะหายใจเขา้ และคาํ วา่ โธ ในจงั หวะทห่ี ายใจออก

สาํ หรบั บางคนทา่ นเหน็ วา่ บรกิ รรมพทุ โธพรอ้ มกบั ตามลม
หายใจเขา้ ออกยงั เอาไมอ่ ยู่ ทา่ นกจ็ ะมอี ุบายอน่ื เชน่ เปลย่ี นคาํ
บรกิ รรมเป็น เมตตา เมตตา เมตตา หรอื นบั เลขเดนิ หน้า ถอยหลงั
กาํ กบั ไปดว้ ย แลว้ แต่จรติ ของแตล่ ะคนทจ่ี ะดดั แปลงใหเ้ อาใจของ
ตวั เองใหส้ งบลงไปทฐ่ี านทต่ี งั้ ได้ แตเ่ หนืออ่นื ใดกค็ อื คาํ บรกิ รรม พทุ โธ
เพราะพทุ โธเป็นผเู้ หนือโลก เราจะปราศจากความกลวั จะมคี วาม
มนั่ ใจ ถา้ ใจของเรามคี วามสงบตงั้ มนั่ ดว้ ยพทุ โธ ภตู ผปี ีศาจทไ่ี หนมาก็
เมตตาเขาอยใู่ นพทุ โธโดยไมต่ อ้ งไปวา่ สพั เพ สตั ตาอะไรใหย้ าก กจ็ ติ
ของเรามนั มคี วามสงบดว้ ยคุณธรรมคอื พทุ โธแลว้ มนั ก็ มคี วามเมตตา
มาเตม็ ตวั แลว้ พวกวญิ ญาณจงึ ไดม้ าขอสว่ นบญุ สว่ นกุศล แต่ใน
สภาวะนนั้ คนทเ่ี คยกลวั ผอี ยา่ งมากกจ็ ะไมม่ คี วามกลวั เลย มแี ต่
เมตตาอยใู่ นตวั เองโดยอตั โนมตั ิ

การบรกิ รรม พทุ โธ จงึ ชว่ ยใหใ้ จสงบตงั้ มนั่ เป็นสมาธไิ ดง้ า่ ย
และมคี วามมนั่ ใจวา่ เราอยใู่ นรศั มขี องพทุ ธานุภาพ เราจงึ ไมม่ คี วาม
กลวั ไมม่ คี วามลงั เลสงสยั กลา้ ทจ่ี ะกา้ วขา้ มอปุ สรรคในการภาวนาไป
จนมคี วามกา้ วหน้าไดอ้ ยา่ งน่าอศั จรรย์ พทุ โธกไ็ มใ่ ชว่ า่ พทุ โธนอก
ไมใ่ ชพ่ ทุ โธ ทเ่ี ป็น หนงั สอื พทุ โธมนั อยใู่ น ทา่ นเลา่ วา่ ครบู าอาจารย์
สมยั ก่อนทา่ นไปหาพทุ โธใน ทา่ นไปทาํ ใจของทา่ นใหเ้ ป็นพทุ ธ ทา่ น
ไปเจอถ้ํา แลว้ กเ็ ขา้ ไปอยใู่ นถ้ํา ไปเจอปา่ อนั ทม่ี นั รกชฏั พอทจ่ี ะเป็นท่ี
วเิ วกวงั เวงได้ ทา่ นกไ็ ปอยู่ ไปอยู่แลว้ ทา่ นกไ็ ปนงั่ หลบั ตาเหมอื นกบั ท่ี

พวกเรานงั่ กนั ทา่ นนงั่ หลบั ตาหาพทุ ธ ะ พทุ ธ ะมนั อยตู่ รงไหน
พทุ ธะมนั อยกู่ บั คนทห่ี า กค็ อื ใจนนั้ เองเป็นพทุ ธ กไ็ ปทาํ ใจใหเ้ ป็นพทุ ธ
กใ็ จเป็นผหู้ า พอหาไดแ้ ลว้ ใ จกเ็ ป็นผไู้ ด้ ทา่ นไปสเู้ อาเป็นเอาตาย
แมแ้ ต่สตั วร์ า้ ยตา่ ง ๆ หรอื ผดี ุรา้ ยทา่ นกไ็ มไ่ ดว้ ติ กกงั วล ทา่ นยง่ิ ได้
ธรรมะกบั พวกนนั้
ทา่ นไปเจอถ้าํ กเ็ ขา้ ไปอยใู่ นถ้ํา ถ้าํ กไ็ มใ่ ชว่ า่ จะเป็นถ้ําเฉยๆ
กม็ อี ะไรทแ่ี ฝงอยใู่ นถ้ําทเ่ี รามองไมเ่ หน็ ดว้ ยตา เขากห็ าวา่ ไปแยง่ ทเ่ี ขา
หาวา่ ไปยดึ ทเ่ี ขา ทาํ ลายทเ่ี ขา เขากเ็ กดิ ความไมพ่ อใจ เขากแ็ สดง
บทบาทลวดลายของเขาตามหน้าทข่ี องเขา ทา่ นเลา่ วา่ โดยทวั่ ไป คนื
แรก จะไปนอนเลยไมไ่ ด้ นอนมนั กเ็ หยยี บ นอนมนั กท็ บั มนั กล็ ากแขง้
ลากขา เขยา่ มงุ้ เขยา่ เตยี ง เขยา่ อะไรสารพดั ทม่ี นั จะทาํ มนั จะทาํ ให้
กลวั มนั จะทาํ ใหห้ นี ถา้ มนั กนิ ไดม้ นั กก็ นิ แต่มนั ทาํ อะไรไมไ่ ด้ เพราะ
ครบู าอาจารยท์ า่ นปลงตาย ตายในพทุ โธ ทา่ นกไ็ มไ่ ดอ้ าศยั เครอ่ื งมอื
หรอื ศตั ราอาวุธอะไร อาศยั พทุ โธอนั เดยี ว ทา่ นกบ็ อก วา่ อยาก กนิ ก็
กนิ เลย เราเอาใหแ้ ลว้ เราจะอยกู่ บั พทุ โธ เราจะตายในพทุ โธ จติ มนั
ไมม่ อี ะไรเป็นทพ่ี ง่ึ ทอ่ี าศยั อกี แลว้ กม็ แี ต่พทุ โธเทา่ นนั้ ทเ่ี ป็นทพ่ี ง่ึ ได้
นอกจากพทุ โธแลว้ จะเอาเครอ่ื งมอื ทไ่ี หนทจ่ี ะมาขบั ไลม่ นั ได้ แลว้ จะ
เอาอะไรมาผกู มดั มนั กม็ นั ไมม่ ตี วั มตี น แตม่ นั กแ็ สดง แลว้ กส็ กู้ นั หมด
คนื แต่ไมไ่ ดส้ กู้ นั ดว้ ยการลกุ ยนื อะไร แต่สดู้ ว้ ยการนงั่ เรยี กวา่ นงั่ ตาย
จติ มนั กเ็ ลยรวมลงเป็นพทุ โธได้ กย็ ดึ เอาพทุ โธเป็นหลกั จติ กเ็ ลยสงบ
กส็ งบเพราะเขา ถา้ ไมม่ เี ขากเ็ ลยไมไ่ ดน้ ึกถงึ พทุ โธ เขามาชว่ ยใหเ้ รา
นึกถงึ พทุ โธ ชว่ ยใหจ้ ติ ไมห่ นีจากพทุ โธ หนกั ๆเขา้ จติ กเ็ ลยเป็นพทุ โธ

จติ เป็นพทุ โธกค็ อื จติ สงบ พอจติ สงบ พวกทม่ี าหลอก มาหลอน มาทาํ

ไมร่ วู้ า่ มนั หายกนั ไปตงั้ แตเ่ ม่อื ไหร่ ไมร่ เู้ รอ่ื ง กท็ า่ นไมไ่ ดส้ น ใจกบั ของ

ภายนอก กม็ นั สงบไปแลว้ แต่ พวกวญิ ญาณเหลา่ น้ีเขากร็ ู้ พอรวู้ า่ พระ

ทไ่ี ปภาวนามจี ติ เป็นพทุ ธแลว้ มจี ติ สงบแลว้ เขากไ็ มร่ บกวน ปลอ่ ยให้
ทา่ นทาํ ตามประสงคเ์ ตม็ ท่ี เขากย็ นื เฝ้าดอู ยแู่ ถวนนั้ แต่ไมไ่ ดท้ าํ อะไร
กไ็ ดแ้ ต่คอยแต่เฝ้าดแู ลรกั ษา อารกั ขาทา่ นดว้ ยความเคารพ
แตว่ า่ ไปทาํ ผดิ พระวนิ ยั แมแ้ ตเ่ ลก็ น้อยกไ็ มไ่ ด้ เวลาอยใู่ นปา่

ถา้ ไปผดิ เพยี งเลก็ น้อย มนั กเ็ ลน่ งานอกี มนั กใ็ หโ้ ทษ ครบู าอาจารย์

ทา่ นจงึ รกั ษาศลี เป็นอยา่ งดี ศลี กไ็ ปอยใู่ นจติ จติ กม็ ศี ลี มธี รรม

ศลี ธรรมกเ็ ลยอยใู่ นจติ เขากม็ คี วามเคารพกราบไหว้ ดแู ล รกั ษา ก็

ดว้ ยอาํ นาจของพทุ โธ แตม่ นั กจ็ ะมาปรากฏเพยี งคนื เดยี วเทา่ นนั้ ถา้
ไปสปู่ า่ สเู่ ขา มนั มอี ยู่ ๓ คนื ถา้ ไมเ่ ป็นคนื แรกมนั กเ็ ป็นคนื ทส่ี อง ถา้

ไมเ่ ป็นคนื ทส่ี องมนั กเ็ ป็นคนื ทส่ี าม เป็นอยา่ งใดอยา่ งหน่ึง แลว้ แตเ่ ขา

จะทาํ แตโ่ ดยมากมกั จะเป็นคนื แรก ทา่ นจงึ ตอ้ งเตรยี มพรอ้ ม
สตปิ ญั ญา กลา้ หาญ นึกถงึ พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ กม็ เี ทา่ นนั้ สู้

ตาย พอจติ มนั วางตายเขา้ ไปแลว้ เขากร็ ู้ เขาเรยี กวา่ วางขนั ธ์ มนั กเ็ ลย

ไมไ่ ดท้ าํ อะไร เรากเ็ ลยไดธ้ รรมะจากเขา พระครบู าอาจารยท์ ท่ี า่ นไป
สมยั ก่อนทไ่ี ดธ้ รรมะในปา่ มา ไมเ่ หมอื นธรรมะทไ่ี ปเรยี น เขาสอนขอ้
อรรถขอ้ ธรรมเป็นหมวดเป็นหมู่ แต่พวกอยปู่ า่ ทา่ นไปเอาตวั จรงิ ของ

ธรรมะ คอื ใจ ทกุ องคท์ า่ นมอี ดุ มคตวิ า่ ถ้ามนั ไม่ดีกใ็ ห้มนั ตาย ถ้า

มนั ไม่ตายกใ็ ห้มนั ได้ดี ทา่ นถอื เอาอดุ มคตนิ ่ีแหละไปสพู้ วกภตู ผี

นอกจากพวกทต่ี ามองไมเ่ หน็ กม็ พี วกทต่ี าเหน็ กพ็ วกเสอื ชา้ ง
หรอื งู กแ็ ลว้ แต่เขาจะมา มนั กม็ าแสดงตามหน้าทข่ี องกริ ยิ าของเสอื งู
กแ็ สดงตามหน้าทข่ี องงู ชา้ งกแ็ สดงตามหน้าทข่ี องเขา แตท่ า่ นผไู้ ปคน
เดยี วนนั้ ไมม่ อี ะไร ปืนผาหน้าไมม้ นั กไ็ มม่ ี มี แต่สงิ่ ท่ีทา่ นไปแสวง หา
นนั่ กค็ อื พทุ โธ ทา่ นกเ็ อาแต่พทุ โธ พทุ โธ คาํ เดยี ว ตายกต็ ายในพทุ โธ
จติ มนั เลยไมห่ นีจากพทุ โธ เพราะมนั กลวั กลวั แลว้ ตวั เองไมม่ อี ะไรจะ
สู้ กเ็ ลยมแี ต่พระพทุ ธเจา้ เทา่ นนั้ เป็นทพ่ี ง่ึ จติ กเ็ ลยอยกู่ บั พทุ โธเทา่ นนั้
พทุ โธกเ็ ลยไมห่ นี กเ็ ลยนึกตลอด บรกิ รรมตลอด นึกตลอด ไมม่ หี นี
พระพทุ ธเจา้ ไมห่ นี กเ็ ลยอยกู่ บั พระพทุ ธเจา้ พออยกู่ บั พระพทุ ธเจา้ ใจ
มนั กส็ งบ สงบลงโดยไมร่ ตู้ วั กม็ ี บางทา่ นบางองค์ มนั ลงเมอ่ื ไหรก่ ไ็ มร่ ู้
นงั่ แตห่ วั ค่าํ จนตลอดรงุ่ แลว้ คอ่ ยถอนออกมา ยงั ไมร่ วู้ า่ ตนเอง สงบ
ตงั้ แต่เม่อื ไหร่ แขง้ ขากค็ อ่ ยจบั ออก ยกออก ตงั้ แตน่ นั้ มา นงั่ ทไ่ี หน
ไดท้ น่ี นั่ มนั อยกู่ บั พทุ โธตลอด ถา้ จติ เป็นพทุ โธ มนั กเ็ ลยแจง้ เลย
สวา่ งขน้ึ มาในตวั เองทงั้ หมด น่ีความหมายของครบู าอาจารยท์ ท่ี า่ นเลา่
ใหฟ้ งั สมยั กอ่ นทา่ นไปหาพทุ โธ
กม็ หี ลวงปเู่ สาร์ หลวงปมู่ นั ่ หลวงปสู่ งิ ห์ ทเ่ี ป็นผดู้ าํ เนินการมา
กอ่ นและเป็นตวั อยา่ งมากอ่ น นอกนนั้ กค็ อ่ ยทยอยกนั ไป ทยอยกนั ไป
แลว้ กค็ อ่ ยมมี าโดยลาํ ดบั ๆ กโ็ ดยลกั ษณะน้ีแหละ ทา่ นไมไ่ ดไ้ ปหา
อะไรนะ พระทว่ี า่ ไปปา่ ไปหาพทุ โธ เหมอื นกบั เรานงั ่ หาพทุ โธอยู่
เดยี๋ วน้ี เรากไ็ มไ่ ดเ้ ดนิ ปา่ เดนิ ดงอะไร ทา่ นเดนิ ไปกเ็ พอ่ื หาความสงบ
หาทว่ี เิ วกเทา่ นนั้ ทนี ้ีวเิ วกเรากม็ แี ลว้ ความสงบภายนอกเรากม็ แี ลว้
ธรรมชาตอิ ยา่ งอน่ื เขากช็ ว่ ยเราอยแู่ ลว้ เรากม็ แี ต่นงั่ กบั นงั่ เรากม็ แี ต่

ปฏบิ ตั กิ บั ปฏบิ ตั ิ สนุกหาตวั เอง กค็ อื หาพทุ โธน่ีละ่ หาใจกบั พทุ โธ
พทุ โธกบั ใจ ไมใ่ ชเ่ ป็นพทุ โธภายนอก

ความสงบและความสขุ ท่ีเกิดจากความสงบ

ในการภาวนาทา่ นใหม้ งุ่ เอาความสงบกอ่ น บางคนถกู สอนมา
ใหป้ ฏเิ สธสมถกรรมฐาน ทา่ นสอนวา่ ถา้ ไมด่ าํ เนินความสงบให้
คลอ่ งตวั แลว้ จะวปิ สั สนา มนั เป็นไปไมไ่ ด้ ไดก้ จ็ ะไดแ้ ต่วปิ สั สนึก คอื
นึกเอาเองตามทจ่ี าํ มาจากการอา่ นตําราหรอื การฟงั เทศน์ คดิ วา่ ตวั เอง
จาํ ช่อื สมมตเิ รยี กธรรมะไดแ้ ลว้ กค็ ดิ วา่ ตนเองไดแ้ ลว้ แตจ่ ะใหพ้ น้ ทกุ ข์
พน้ จากกองกเิ ลสมนั เป็นไปไมไ่ ด้ ทา่ นสอนวา่ สมถะเป็นเหตุ วปิ สั สนา
เป็นผล อยา่ กลวั แตจ่ ะไมม่ คี วามรู้ ทา่ นวา่ ความรเู้ รากร็ มู้ าหมดแลว้
จากการอา่ นตํารบั ตํารามาและไดย้ นิ ไดฟ้ งั มา ความรไู้ มไ่ ดส้ อนยาก
แตค่ วามสงบมนั ยาก ทาํ อยา่ งไรทม่ี นั จะสงบ และความสงบมนั เป็น
อยา่ งไร อะไรมนั สงบ เม่อื สงบมนั สงบตรงไหน และมนั มอี ะไรเกดิ ขน้ึ

สงบมนั กส็ งบอยทู่ ก่ี ลางใจเรา กต็ ามลมเขา้ ไป เราจะเอาพระ
นามของพระพทุ ธเจา้ เขา้ ไปดว้ ยกไ็ ด้ พทุ เขา้ ไป โธ ออกมา ผสมกนั
กบั ลมและความคดิ ของเราใหเ้ ขา้ กนั ทาํ ใจของเราใหเ้ ขา้ กนั กบั พทุ โธ
ใหพ้ ทุ โธเขา้ กนั กบั ใจ แลว้ เรา กค็ อยสงั เกตเอาแคน่ นั้ ไมต่ อ้ งไปคดิ ทจ่ี ะ
ใหม้ นั รอู้ ะไร แมก้ ระทงั่ ความอยาก อะไรกต็ าม อยากดกี ต็ าม เราก็
ระงบั ไวก้ ่อน

เราใชจ้ ติ คอื ผรู้ ขู้ องเรามามากแลว้ ไมเ่ คยใหเ้ ขาไดพ้ กั เลย ไม่
เคยหาความสงบใหเ้ ขาบา้ งเลย มแี ต่ปลอ่ ยใหฟ้ ุ้งซา่ น ทุกขย์ าก ไป

ตามอารมณ์การปรงุ แตง่ จนไมม่ สี ถานีจอด ทา่ นจงึ สอนใหเ้ รา หาความ
สงบใหเ้ ขาบา้ ง หาความสุขใหเ้ ขาบา้ ง ดว้ ยคณุ ของพระพทุ ธเจา้
พระพทุ ธศาสนาคอื ศาสนาแหง่ พทุ ธะคอื ผรู้ หู้ รอื ใจ การปฏบิ ตั ติ าม
พระพทุ ธศาสนากค็ อื การปฏบิ ตั ใิ จ คอื ทาํ ใจของเราใหส้ งบดว้ ยการ
ภาวนา การภาวนา คอื การกําหนดลมหายใจเขา้ หายใจออก สตขิ อง
เรากม็ าตงั้ อยตู่ รงน้ี ปญั ญาหรอื สมั ปชญั ญะกม็ าอยตู่ รงน้ี ทา่ นให้
กําหนดเขา้ ไป ตงั้ ขอ้ สงั เกตเขา้ ไป ตามเขา้ ไปทท่ี รวงอก แลว้ เรากค็ อย
สงั เกต

กอ่ นทจ่ี ะสงบ ทา่ นใหร้ ะงบั ความฟุ้งซ่านดว้ ยพทุ โธ ทา่ นให้
อบุ ายวา่ มนั ฟุ้งซ่านอยตู่ รงไหน มนั กส็ งบลงทต่ี รงนนั้ ความฟุ้งซา่ น
ฟุ้งซ่านกบั ความอยาก ความโลภ ความโกรธ ความหลง ในเบอ้ื งตน้
จติ กฟ็ ุ้งซ่านไปตามหน้าทข่ี องเขา เราจงึ มาบรกิ รรมภาวนา คอื พทุ โธ
เพอ่ื ทจ่ี ะใหม้ นั ระงบั ความคดิ ของตวั เอง ทม่ี นั คดิ มาก ฟุ้งมาก มนั กฟ็ ุ้ง
ไปตามความรู้ วนุ่ วายไปตามความรู้ เบอ้ื งตน้ กเ็ ป็นอยา่ งนนั้ จะไป
โทษมนั กไ็ มไ่ ด้ เพราะมนั เป็นมาอยา่ งนนั้ กจ็ ติ มนั มหี น้าทค่ี ดิ มหี น้าท่ี
ก่อความคดิ มนั กต็ อ้ งคดิ กอ่ เรอ่ื งในตวั เอง สรา้ งขน้ึ มาในตวั เอง คดิ
ขน้ึ มาในตวั เอง โลกจงึ ไดว้ จิ ติ รพสิ ดารขน้ึ มากเ็ พราะความคดิ น้ี

ทา่ นยา้ํ เสมอวา่ อยา่ ไปกลวั อยา่ ไปใชค้ วามคดิ ในทางทจ่ี ะทาํ ให้
จติ ของเราเกดิ ความวติ กกงั วลกบั ความกลวั เวลาจติ ของเรามคี วาม
สงบมนั จะมอี าการไมเ่ หมอื นปกตธิ รรมดา มนั มอี าการเบาตน เบาตวั
เบากาย เบาใจ เราอยา่ ไปวติ กกบั มนั วา่ มนั จะเป็นนนั่ เป็นน่ี บางคนก็
วบู วาบๆ เหมอื นกบั จะหลบั เหมอื นเคลม้ิ พอ เขา้ ใจวา่ จะหลบั กถ็ อน

จติ สะบดั หวั แทนทม่ี นั จะลงกไ็ มป่ ลอ่ ยใหม้ นั ลง บางคนเป็นอยา่ งน้ีอยู่
หลาย ๆ ปี กม็ ี ทา่ นสอนวา่ ถา้ มนั หลบั กล็ องใหม้ นั หลบั ดู เวลานงั่ แลว้
วบู วาบๆ มา กล็ องปลอ่ ยใหม้ นั หลบั ไปดู พอคดิ วางใจวา่ จะหลบั กช็ า่ ง
มนั ใหม้ นั หลบั ไป บางคนจติ กล็ งน่ิมลงไปเลยกม็ ี บางคนกเ็ หมอื นกบั
ตกเหว ทง้ิ กอ้ นหนิ ลงเหวกม็ ี แลว้ กส็ วา่ งเม่อื ภายหลงั มนั กแ็ ลว้ แต่
จติ จะใหม้ นั เหมอื นกนั หมดมนั กไ็ มเ่ หมอื น ทส่ี าํ คญั คอื เราอยา่ ไปกลวั
มนั เทา่ นนั้ มนั จะเป็นอะไรกอ็ ยา่ ไปกลวั ทา่ นจงึ สอนใหเ้ ราพยายามยดึ
เอาองคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ คอื พทุ โธ เป็นทพ่ี ง่ึ เม่อื เราพง่ึ
องคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ เรากไ็ มต่ อ้ งกลวั เพราะเราเป็นลกู
ของตถาคต เราเป็นศษิ ยข์ องตถาคต ถา้ พระองคไ์ มร่ กั ษาเราใครจะมา
รกั ษา พระพทุ ธเจา้ ไมช่ ว่ ยเราใครจะมาชว่ ย ถา้ ไมช่ ว่ ยเราถา้ ไมร่ กั ษา
เรา เราจะไปนบั ถอื ทา่ นไดอ้ ยา่ งไร ถา้ ชว่ ยเราไมไ่ ด้ ทเ่ี รามคี วาม
เคารพนบั ถอื เพราะทา่ นชว่ ยเราและกเ็ ป็นทพ่ี ง่ึ ของเราทงั้ ปจั จุบนั ชาติ
และปรโลกขา้ งหน้า

ทา่ นใหอ้ ุบายเอาชนะความกลวั และปญั หาอน่ื ๆ โดยตดั สนิ ใจ
ตาย อยา่ งมากกแ็ คต่ าย ตดั สนิ ใจ ตายในพระพทุ ธ ตายในพระธรรม
ตายในพระสงฆ์ เมอ่ื เราตดั สนิ ใจเชน่ นนั้ ทา่ นวา่ ชาตแิ ลกชาติ ภพแลก
ภพ ชาตอิ รยิ ชน แลกกบั ชาตปิ ุถุชน ภพสงบสนั ตแิ ลกกบั ความวุน่ วาย
ฟุ้งซา่ น เมอ่ื ตดั สนิ ใจตายแลว้ ทุกอยา่ งมนั กก็ ลายเป็นเร่อื งเลก็ ปวด
ขา ปวดหวั ปวด หลงั ปวดเอว หนกั อกหนกั ใจอะไร พอเอาความตาย
เขา้ ขม่ แลว้ ทุกอยา่ งราบคาบหมด

การทห่ี ลายคนมาฝึกภาวนากบั ทา่ น เพราะฝึกจากทอ่ี ่นื มา
หลายสาํ นกั แลว้ แตก่ ย็ งั ไมเ่ กดิ ผลอะไร จงึ มาลองฝึกกบั ทา่ น สว่ น
ใหญ่จะตดิ อยทู่ ค่ี วามกลวั กลวั เหน็ เหน็ ผมี นั น่ากลวั กลวั มนี ิมติ เดยี๋ ว
จะไปตดิ นิมติ กลวั สงบ พอกาํ ลงั เขา้ ภวงั คเ์ หมอื นจะหลบั กน็ ึกถงึ
ขอ้ เขยี นหรอื คาํ สอนทผ่ี า่ นตาผา่ นหมู าวา่ ระวงั ตดิ นิมติ นะ ระวงั ตดิ สขุ
นะ กเ็ ลยถอนจติ ออกกลบั มาบรกิ รรมอกี มากาํ หนดลมหายใจอกี มา
นงั่ ปวดขาทนทกุ ขท์ รมานอกี กลบั มานงั่ คดิ ขอ้ ธรรมะ ตามชอ่ื สมมติ
เรยี กอกี แลว้ กฟ็ ุ้งซา่ นวุน่ วายอกี วนั แลว้ วนั เลา่ เดอื นแลว้ เดอื นเลา่ ปี
แลว้ ปีเลา่ กไ็ ดแ้ ตบ่ อกใคร ๆ วา่ เราไปฝึกภาวนา นงั่ ไดต้ งั้ 2 ชวั่ โมง 3
ชวั่ โมงนะ เดนิ จงกรมอกี ทงั้ คนื แตผ่ ลจากการภาวนายงั ไมม่ อี ะไร
ปรากฏเลย บางคนจนกระทงั่ ตาย กไ็ ดเ้ ทา่ เกา่ เทา่ กบั ตอนกอ่ นทจ่ี ะ
มาเกดิ เป็นคน กเ็ ลยตายไปฟรี ๆ ตายขาดทนุ เกดิ มาเป็นมนุษยท์ งั้ ที
กวา่ จะเป็นมาไดก้ แ็ สนยาก แต่กป็ ลอ่ ยใหเ้ สยี โอกาสไป ตามคาํ โบราณ
ทว่ี า่ เสยี ชาตเิ กดิ

ทา่ นวา่ ทเ่ี ราพากนั ฝึกภาวนากเ็ พราะเรากต็ อ้ งการบุญ ตอ้ งการ
ความสขุ สขุ ทงั้ ปจั จุบนั สขุ ทงั้ อนาคต แต่กอ่ นทม่ี นั จะสุขจะปรากฏแก่
เรา กต็ อ้ งอาศยั ความสงบเสยี ก่อน ความสงบทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการภาวนา
เม่อื จติ สงบปราศจากอารมณ์คอื ความฟุ้งซา่ น นนั้ แหละ ความสุขจะ
ปรากฏขน้ึ มา เรากจ็ ะไดเ้ หน็ บญุ เหน็ กุศลทเ่ี ราทาํ ไปแลว้ มาบรรจไุ วท้ ่ี
ดวงจติ เรา เรากจ็ ะไดเ้ หน็ คณุ คา่ แหง่ บุญ แล ะเหน็ คุณคา่ แหง่ จติ ของ
ตวั เอง เหน็ คุณคา่ ของตวั เอง และกเ็ หน็ คณุ คา่ ของ พระพทุ ธศาสนา
เม่อื จติ ของเรามคี วามสงบ เรากจ็ ะไดร้ ผู้ ลการกระทาํ ของตวั เอง ผล

ของบุญกุศลทบ่ี รรจุเอาในจติ เราทเ่ี ราไดท้ าํ มาแลว้ ทร่ี บั มาแลว้ เม่อื
เรารผู้ ลของการกระทาํ ตวั เอง เรากจ็ ะมคี วามพอใจ ถอื วา่ เป็นของแท้
คาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ พระองคต์ รสั เอาไวเ้ ป็นของแท้ และกเ็ ป็น
ประโยชน์ กบั ชวี ติ เรา เป็นประโยชน์กบั จติ ของเรา แลว้ เรากจ็ ะได้
ปฏบิ ตั ติ ่อไป ยง่ิ เราปฏบิ ตั มิ นั กย็ ง่ิ เพมิ่ ขน้ึ มาก แลว้ กย็ ง่ิ ดมี ากขน้ึ ก็
เพราะเราเหน็ ผล เพราะผลมนั เกดิ ขน้ึ ในปจั จุบนั ไมต่ อ้ งรอไปชาตหิ น้า
เพราะชาตนิ ้ีมนั ดแี ลว้ กค็ วามดมี นั มอี ยแู่ ลว้ ชาตหิ น้ามนั กต็ อ้ งตามไป
กข็ องมนั อยใู่ นตวั ของมนั แลว้ เรากไ็ มต่ อ้ งไปหาทอ่ี น่ื ไกล กม็ นั อยใู่ น
ใจเรา
ทา่ นวา่ สว่ นใหญ่นกั ภาวนา เวลาใจเป็นสุขกไ็ มร่ ู้ หาวา่ ตดิ สขุ
เวลาใจสงบกห็ าวา่ ตดิ สงบ ถา้ อยา่ งนนั้ จะทาํ ไปทาํ ไม ถา้ ไมต่ อ้ งการ
ความสงบ ถา้ ทาํ แลว้ ไมส่ ุขจะทาํ มนั ทาํ ไม ท่ี เราทาํ กเ็ พอ่ื ความสุข ก็
เม่อื มนั สขุ แลว้ กย็ งั ไปตาํ หนิความสุขอกี เวลาเสยี เงนิ ทาํ บุญ คนละ
100 บา้ ง 200 บา้ ง 500 บา้ ง พนั บา้ ง สองพนั บา้ ง เป็น หมน่ื บา้ ง
เป็นแสนบา้ ง เป็นลา้ นบา้ ง เพอ่ื อะไรละ่ ถามหน่อย ถา้ ไมต่ อ้ งการ
ความสุขแลว้ มาทาํ บุญเพอ่ื อะไร กเ็ หมอื นเราซอ้ื ความสขุ ตรงๆ ไมใ่ ช่
หรอื แต่พอมคี วามสขุ มาแลว้ ทาํ ไมจงึ ไปตําหนิวา่ ตดิ สุข ไมร่ วู้ า่ พากนั
ภาวนาอยา่ งไร ทงั้ ๆทห่ี ามนั อยแู่ ลว้ ยงั หาวา่ ไปตดิ มนั ยงั ไปโทษมนั
อกี อยา่ งน้ีกไ็ มร่ จู้ ะไปสอนยงั ไง ไมร่ จู้ ะใหพ้ าทาํ ยงั ไง
ทา่ นวา่ อยา่ ไปคดิ ถงึ ความสาํ เรจ็ เป็นพระอรยิ ะ อยา่ รบี ไปคดิ
เรอ่ื งความสาํ เรจ็ ใหเ้ อาความสขุ ไปก่อน เอาความสบายเพอ่ื เราจะ
ประกอบสมั มาอาชพี ของเรากอ่ น เพราะเรามนั ทกุ ขม์ าก ฆราวาสทกุ

ราย มใี ครไมท่ ุกขใ์ จและกายละ่ บางครงั้ น้ําตาเชด็ หวั เขา่ ความ
เป็นอยขู่ องเรามนั ไมง่ า่ ย อยา่ คดิ วา่ เราสบาย ความอดทนของพวกเรา
นนั้ ทนจรงิ ๆ สจู้ รงิ ๆ กส็ ตู้ ายเหมอื นกนั ถงึ อยากใหเ้ อาความสขุ จาก
ความสงบไวป้ ระจาํ จติ ของตวั เองบา้ ง เมอ่ื เวลาเราประกอบอาชพี หรอื
ความเป็นอยขู่ องเราจะไดม้ คี วามสบายบา้ ง เวลาความ ทุกขเ์ กดิ ขน้ึ
เรากจ็ ะไดแ้ กป้ ญั หาดว้ ยตนเองดว้ ยความสงบสุข ทา่ นจงึ ให้ เอาความ
สงบ ความสขุ ความสบายในความเป็นอยขู่ องเรากอ่ น
ทา่ นวา่ ทา่ น ตอ้ งการทจ่ี ะใหเ้ ราทงั้ หลายผทู้ ม่ี ศี รทั ธาน้ี ใหม้ ี
ความสุขตดิ ในหวั ใจของตวั เองไดบ้ า้ ง ทุกขม์ นั ตดิ มานานแลว้ ใหส้ ุข
มนั ตดิ บา้ ง อยา่ ไปโทษ เร่อื งตดิ สุข ใหม้ นั สงบใหม้ ากๆ มนั ไมไ่ ด้
เสยี หาย ไมไ่ ดไ้ ปผดิ ศลี ผดิ ธรรมอะไร บางคนพดู เรอ่ื งตดิ สุข
เหมอื นกบั วา่ จะไปตกนรกอเวจี ไปโทษกนั เร่อื งความสงบจติ โทษ
เรอ่ื งความสุขของจติ ทม่ี นั มคี วามสขุ ในความสงบ ทงั้ ทม่ี นั จะไปสวรรค์
มนั กย็ งั ไมร่ เู้ ลย คุณภาพของเมอื งสวรรคม์ นั มาตดิ ตวั เองยงั ไมร่ ู้ เลย
สมบตั ขิ องสวรรคม์ าตกอยใู่ นหวั ใจตวั เองยงั ไมร่ ู้ ยงั ไปโทษกนั อกี ที
น้ีกไ็ มร่ จู้ ะสอนยงั ไง ทา่ นวา่ สอนใหไ้ ดแ้ ลว้ กห็ าวา่ ไมถ่ ูก หาวา่ ผดิ ท่ี
มนั ถูกอยทู่ ไ่ี หนกใ็ หไ้ ปหาเอา ลองไปหาดู พอไป หาคนอน่ื มา เขาพดู
อยา่ งนนั้ กเ็ อาคาํ พดู เขานนั้ มาพดู คนนนั้ พดู อยา่ งนั้ น ทา่ นคนนนั้ พดู
อยา่ งน้ี อนั น้ีผดิ อนั น้ีถกู กถ็ า้ รจู้ กั วา่ ทา่ นผนู้ นั้ ถกู กไ็ ปเอาของทา่ นผนู้ นั้
เลย มนั กไ็ มม่ ปี ญั หา แ ต่กไ็ มเ่ หน็ มนั ไดอ้ ะไร ไดแ้ ต่มาเถยี ง เถยี ง แลว้
มนั กไ็ มไ่ ดอ้ ะไรอกี ละ่ ถา้ มนั ไดเ้ รากไ็ มว่ า่ แต่มนั ไมไ่ ดอ้ ะไร

ทา่ นให้ เราดตู วั ของเราเอง ผดิ กด็ ถี กู กด็ ี ใครจะวา่ อยา่ งไรกต็ อ้ ง
รตู้ วั เอง ถา้ จติ มนั สงบจรงิ ๆ มนั มคี วามสุขจรงิ ๆ มนั พดู กนั ไมย่ ากแล ะ
มนั กไ็ มส่ งสยั หรอก เรอ่ื งบญุ เรอ่ื งบาป มนั ไมส่ งสยั วา่ มจี รงิ รจู้ รงิ และก็
เขา้ ใจดี กเ็ พราะมนั รเู้ องเหน็ เอง จงึ อยากให้ พวกเราไดค้ วามสงบ
เพราะเม่อื ใจสงบตงั้ มนั่ เป็นสมาธแิ ลว้ ใจจะเป็นทร่ี วบรวมเอาซง่ึ ความ
ดที งั้ หลาย จะดอี ยใู่ กลก้ ต็ าม ดอี ยไู่ กลกต็ าม ดอี ยทู่ ไ่ี หนกต็ าม มนั รวม
มาตรงน้ีหมด สมกบั พระพทุ ธเจา้ วา่ ธรรมทงั้ หลายอยทู่ ใ่ี จ เราก็หาเอา
ตรงใจน้ี อยา่ ไปหาทอ่ี ่นื หาศลี หาธรรม หาบญุ หากุศล หามรรค หา
ผล หาสวรรค์ นิพพาน หาเอาทท่ี า่ มกลางหน้าอกเราน้ี จะเป็นใครก็
ตาม ชายกต็ าม หญงิ กต็ าม พระสงฆ์ องคเ์ จา้ อะไรกต็ าม หาเอาตรง
ทา่ มกลางหน้าอกน้ีทงั้ นนั้ หาอยใู่ นตวั เรา ตวั เราอยทู่ ไ่ี หนมนั กอ็ ยทู่ น่ี นั่
ไมใ่ ชว่ า่ จะเป็นปา่ เป็นภเู ขาหรอื ในถ้าํ กห็ าไม่ กม็ นั อยกู่ บั ตวั เรา เราอยู่
ไหนมนั กอ็ ยทู่ น่ี นั่

เพราะธรรมะมนั อยภู่ ายใน ไมใ่ ชอ่ ยภู่ ายนอก ไมใ่ ชอ่ ยใู่ นตาํ รา
ตาํ รานนั้ เป็นคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ ซง่ึ ปราชญบ์ ณั ฑติ ทา่ นจารกึ ไว้
สว่ นธรรมะกค็ อื ตวั เรา เพราะมนั อยกู่ บั ใจน้ี ใจมนั อยกู่ บั ตวั เราไมใ่ ชอ่ ยู่
ในตํารา ความสงบไมใ่ ชต่ าํ ราสงบ คอื ใจเราสงบ สมาธไิ มใ่ ชต่ าํ ราเป็น
สมาธิ ตาํ ราเป็นคาํ สอน สมาธคิ อื ใจเราตงั้ มนั่ จะเป็น ขณิกะกด็ ี อปุ จา
ระกด็ ี อปั ปนากด็ ี มนั อยทู่ ใ่ี จเราเป็นผไู้ ด้ เป็นผเู้ ป็น แตต่ าํ ราทา่ นบอก
วา่ มนั เป็นอยา่ งนนั้ อยา่ งนนั้ แต่ผทู้ ไ่ี ด้ ผทู้ เ่ี ป็น คอื ใจเรา ใจเราเป็นผู้
สงบ สงบน้อย สงบมาก มนั่ น้อย มนั่ มาก จะตงั้ มนั่ ขนาดไหน มาก
ขนาดไหน น้อยขนาดไหน มนั กเ็ รอ่ื งของใจ เร่อื งของเรา ถา้ ใจของเรา

มคี วามตงั้ มนั่ ขนาดไหน เรากต็ อ้ งรบั ทราบดว้ ยตนเอง แลว้ มนั จะรเู้ หน็
อะไร กเ็ รอ่ื งของตวั เอง มนั เป็นหน้าทข่ี องเราทงั้ นนั้ ทเ่ี รยี กวา่ ศกึ ษา
ธรรมะดว้ ยตนเอง

ทา่ นสอนไมใ่ หต้ ดิ ความรภู้ ายนอก มนั เป็นเพยี งสมมตทิ ่ี
นกั ปราชญโ์ บราณแตง่ ตงั้ ขน้ึ มาอธบิ ายความเป็นไปของใจทเ่ี กดิ ขน้ึ
จากการปฏบิ ตั ภิ าวนา ซง่ึ อาจจะตรงกนั หรอื ใกลเ้ คยี งกบั สงิ่ ทเ่ี กดิ ขน้ึ
แต่ในการปฏบิ ตั ใิ หเ้ ราหยดุ คดิ คาํ ศพั ทต์ า่ ง ๆ เหลา่ น้ีกอ่ น หากปฏบิ ตั ิ
ไดแ้ ลว้ จงึ คอ่ ยนํามาเทยี บเคยี งภายหลงั กไ็ ด้ ขอ้ อรรถขอ้ ธรรมตา่ ง ๆ
เราก็ไดร้ ู้ ไดเ้ หน็ ไดย้ นิ ไดฟ้ งั ไดอ้ า่ นมาแลว้ ทงั้ นนั้ ก็ ให้พากนั มา
ศกึ ษาในตวั เองบา้ ง ศกึ ษาทไ่ี หน ใจเราอยทู่ ไ่ี หนกศ็ กึ ษาทน่ี นั่ ใจของ
เรากไ็ ดแ้ ก่ทา่ นผรู้ ู้ กศ็ กึ ษาในทา่ นผรู้ ู้ ตอ้ งนงั่ ศกึ ษา ตอ้ งหลบั ตาศกึ ษา
ใหด้ เู อา หาเอา ทาํ เอา รกั ษาเอา ไมม่ ใี ครจะรกั ษาใหเ้ รา ไมม่ ใี ครจะไป
ทาํ ใหเ้ รา เราตอ้ งทาํ เอาเองในใจของตนเอง จะเกดิ ขน้ึ มนั กเ็ กดิ ใน ใจน้ี
จะดี จะรา้ ยกอ็ ยตู่ รงใจน้ี กเิ ลสมนั กอ็ ยตู่ รงใจน้ี ธรรมะมนั กอ็ ยตู่ รงใจน้ี
มนั กอ็ ยดู่ ว้ ยกนั

ทา่ นใหเ้ อาความสงบเสยี กอ่ น อยา่ ไป รกู้ อ่ นสงบ ถา้ มนั สงบ
แลว้ จะมอี ะไรเกดิ ขน้ึ ในความสงบนนั้ ความดี สง่ิ ทไ่ี มด่ ี กจ็ ะรไู้ ดด้ ว้ ย
ตวั เอง โดยมากเราจะ อาศยั คนอน่ื เขาวา่ แลว้ กว็ า่ ตามเขาไปหมด ไมร่ ู้
วา่ จะจรงิ หรอื ไมจ่ รงิ ตวั เราจะรู้ดว้ ยตวั เอง เราจะวา่ ในตวั เองบา้ งกไ็ มม่ ี
มแี ต่อาศยั คนอ่นื เราควรจะรขู้ องตวั เองบา้ ง เหน็ ในตวั เองบา้ ง อยา่ ให้
แต่คนอน่ื เขาบอก เวลาเขาพดู ใหฟ้ งั ถา้ มนั ผดิ เรากไ็ มร่ ู้ ถูกเรากไ็ มร่ ู้ ก็
ไดแ้ ต่ฟงั ถา้ จติ ของเรามคี วามสงบบา้ ง เราจะสรุปดว้ ยตวั เองไดว้ า่

ความสขุ จรงิ มนั อยตู่ รงน้ี ของจรงิ มนั อยตู่ รงน้ี ถงึ มนั จะผสมผสานกนั
กบั กเิ ลสกอ็ ยา่ ไปตําหนิมนั ถา้ ไมม่ กี เิ ลส เราจะไดเ้ กดิ มาเป็นคนหรอื
มนั กต็ อ้ งมเี ป็นธรรมดา ธรรมชาตขิ องเขาเป็นอยา่ งนนั้ ความไมม่ ี
กเิ ลสมนั กผ็ สมกนั อยอู่ ยา่ งนนั้ อยา่ พง่ึ ไปตําหนิมนั อยา่ พง่ึ ไปโทษมนั
แมก้ ระทงั ่ ความฟุ้งซา่ น ความวนุ่ วาย กอ็ ยา่ พง่ึ ตาํ หนิมนั กต็ วั เองเคย
ทาํ มาอยา่ งนนั้ มนั กจ็ งึ ตอ้ งเป็นอยา่ งนนั้ กอ่ น

เมอ่ื เกดิ ความสงบขน้ึ ความสงบ กจ็ ะไประงบั ความฟุ้งซา่ น มนั
กจ็ ะไประงบั ความวนุ่ วาย อะไรจะไประงบั ความฟุ้งซ่านได้ นอกจาก
ความสงบ จะใหค้ วามฟุ้งซา่ น ความวนุ่ วายมนั หายจากเรา ไปโดยงา่ ย
มนั เป็นไปไมไ่ ด้ มนั จะตอ้ งอาศยั ความสงบ เมอ่ื มนั สงบแลว้ ความ
ฟุ้งซ่านมนั หายไป อะไรมนั จะเกดิ ขน้ึ เรากค็ อ่ ยดเู อาสิ กม็ นั เกดิ ในจติ
เรา มนั ไมไ่ ดเ้ กดิ ขา้ งนอก จติ เรามนั สงบ อะไรเกดิ ในความสงบกด็ เู อา
เอง ใคร อ่นื ทไ่ี หนจะไปรไู้ ปเหน็ วา่ ความสงบของเรามนั เป็นอยา่ งไร
และเกดิ อะไรขน้ึ เพราะมนั ปรากฏในตวั เอง เราจะรดู้ ว้ ยตนเอง อยา่ ง
ความเบา เบากาย เบาใจ ปีติ ขนลุก ขนชนั อยา่ งน้ี เรา กเ็ ป็นผรู้ เู้ อง
ถา้ มนั มคี วามสงบในตวั เอง มนั เป็นเรอ่ื งของตวั เองทงั้ นนั้ ทว่ี า่ รเู้ อง
เหน็ เอง

ทา่ นไมใ่ หเ้ อาคาํ ถามของคนอน่ื มาถามทา่ น ทา่ นใหแ้ ตล่ ะคน
ปฏบิ ตั ดิ ว้ ยตนเอง สงบดว้ ยตนเอง เมอ่ื มนั ปรากฏอะไร จงึ คอ่ ยพดู ให้
ทา่ นฟงั วา่ มนั มอี ะไรเกดิ ขน้ึ ทา่ นกจ็ ะไดช้ ว่ ยแกป้ ญั หาตรงนนั้ แต่ถา้
ยงั ไมเ่ ป็นอะไรเลย ยงั ไมม่ อี ะไรเลย กไ็ มร่ วู้ า่ จะแกป้ ญั หาอะไร ถา้ เอา
อาการทเ่ี กดิ กบั ผอู้ น่ื มาถามทา่ นจงึ ไมต่ อบ

ทา่ นวา่ ความสงบ มนั จะสงบน้อยกต็ าม สงบมากกต็ าม มนั
ตอ้ งเอาไวก้ ่อน มนั จะมอี ะไรเกดิ ขน้ึ คอ่ ยวา่ กนั เมอ่ื ภายหลงั มนั เบาตน
เบาตวั เบากาย เบาใจ ถา้ มนั สงบ ความเจบ็ ปวดนนั้ มนั กห็ ายของมนั
เอง ถา้ มนั สงบ มนั กม็ คี วามสขุ ในตวั เอง มนั ไมไ่ ดไ้ ปสน ใจกบั ความ
เจบ็ กม็ นั สบายในตวั เอง มนั ทนได้ มนั สไู้ ด้ ทา่ นไมใ่ หไ้ ปกําหนดทม่ี นั
เจบ็ ปวด จะไปเพง่ พจิ ารณาเพอ่ื จะใหม้ นั หายมนั เป็นไปไมไ่ ด้ ใครจะ
ไปรบั รองขาตวั เอง เม่อื เวลามนั เจบ็ มนั ปวดขน้ึ มา จะเอาความคดิ ไป
แกไ้ ขมนั เป็นไปไมไ่ ด้ มอี ยา่ งเดยี วกค็ อื ทาํ ความสงบ อยา่ ไปสนมนั
พอมนั สงบแลว้ มนั เบาตน เบาตวั มนั มคี วามสุขในตวั เอง มนั กห็ าย
ของมนั ในตวั เอง แลว้ มนั กน็ งั่ ไปได้ เพราะมนั สบาย ทนี ้ีมนั กเ็ ลยเบา
ตน เบาตวั หายจากความเจบ็ ความปวด

เพราะฉะนนั้ ทา่ นจงึ ใหท้ าํ ความสงบเอาไวก้ ่อน แต่อยา่ อยาก
ถา้ อยากมนั มกั จะเสยี หาย มนั รบกวนความสงบ แมแ้ ตข่ องภายนอก
เรากร็ ะงบั ไวก้ อ่ น เมอ่ื สงบแลว้ จงึ คอยดวู า่ ความสงบมนั จะอาํ นวยผล
อยา่ งไร เม่อื ใจของเราเป็นสขุ แลว้ ผลมนั จะเกดิ อยา่ งไรคอ่ ยมาดเู อา
อยา่ เพง่ิ ไปอยาก

เม่อื ความสงบมนั มมี าแลว้ และเรามโี อกาสไดป้ ฏบิ ตั ิ เรากค็ วร
ทาํ ความสงบเอาไวก้ อ่ น รกั ษาความสงบเอาไว้ อยา่ งไรมนั จะสงบไดก้ ็
ใหม้ นั สงบ ตอ่ ไปเราอาจจะหาเวลายาก อาจจะไมม่ โี อกาส คดิ วา่ เราจะ
มโี อกาสมนั ยาก ถงึ เวลาเรามโี อกาสทาํ แต่ ถา้ เกดิ สขุ ภาพเราไม่
อาํ นวยมนั กย็ าก ภาระเรากม็ าก มนั มเี รอ่ื งอา้ ง ในเม่อื เวลาเรามโี อกาส
ทาํ พอทาํ ไดเ้ รากท็ าํ ไปเลย เอาโอกาสและเวลาทม่ี นั วา่ ง ทาํ ไดก้ ท็ าํ ไป

เพราะสุขภาพรา่ งกายเป็นของไมแ่ น่ เรากร็ อู้ ยแู่ ลว้ วา่ มนั เป็นอนิจจงั ก็
คอื ไมเ่ ทย่ี ง เรากร็ กู้ นั อยแู่ ลว้ วา่ มนั เป็นทกุ ขงั คอื มนั เป็นทกุ ข์ ตลอดทงั้
อนตั ตาเรากเ็ คยทอ่ งมาแลว้ เร่อื งเกดิ เร่อื งแก่ เรอ่ื งเจบ็ เร่อื งตาย มนั
เป็นของไมแ่ น่ทงั้ นนั้ รบี ทาํ เอาไว้ ในเมอ่ื เวลาเรามโี อกาสและมเี วลา
และสุขภาพรา่ งกายของเราดที จ่ี ะกระทาํ ได้ อยา่ ไปอา้ งกาลอา้ งเวลา
ชวี ติ ไมใ่ ชเ่ ป็นของแน่นอน อยดู่ ี ๆ แผน่ ดนิ ไหว ตกึ รามบา้ นชอ่ งทบั
ถมลงมาแลว้ จะทาํ อยา่ งไร อยดู่ ี ๆ มนั กร็ ะเบดิ ตมู ขน้ึ มา แน่นอนหรอื
มนั ไมม่ อี ะไรแน่นอน เราอยา่ ไปอา้ งกาลอา้ งเวลาจนเกนิ ไป อะไรเราก็
ประสบการณ์มาพอแลว้ โลกเรามนั กอ็ ยมู่ าถงึ บดั น้ี ดเี รากร็ ู้ ไมด่ เี รากร็ ู้
แตม่ นั พดู ไมไ่ ด้ เรอ่ื งของโลก แตค่ วามดภี ายในของเราอนั ทจ่ี ะเป็นท่ี
พง่ึ ของเรา เรากร็ บี ทาํ เอา

แมแ้ ตก่ ารทเ่ี ราจะชาํ ระกเิ ลสอาสวะทม่ี นั หมกั หมม ตกตะกอน
นอนเน่ืองอยู่ ทา่ นก็ ใหท้ าํ ใจใหส้ งบมนั่ คง ตงั้ มนั่ เป็นสมาธิ เสยี ก่อน
สงบดว้ ยคุณพระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ รวมเป็นพทุ โธ น้อมลงสู่
หวั ใจของตวั เองและอยใู่ นทา่ มกลางหน้าอก แลว้ กส็ งั เกตดอู ยตู่ รงนนั้
ดกี อ็ ยตู่ รงนนั้ ชวั่ กอ็ ยตู่ รงนนั้ ใหเ้ ลอื กคดั จดั สรรตวั เอง ใหแ้ ตค่ นอน่ื
เขาชาํ ระตวั เอง ตวั เองไมช่ าํ ระตวั เอง กไ็ มร่ จู้ ะเอาความบรสิ ุทธมิ์ าจาก
ไหน ไมต่ อ้ งสง่ จติ ของเราไป ใหต้ งั้ ไวท้ ท่ี า่ มกลางหวั ใจของเราน้ี อยา่
ปลอ่ ยใหม้ นั เพน่ พา่ นตามถนนหนทาง โอปนยโิ กกน็ ้อมเขา้ มา เอหปิ ั ส
สโิ กกเ็ รยี กเขา้ มาดู ทา่ นใหอ้ บุ ายในการจบั ตวั รใู้ หอ้ ยู่ ทา่ น
เปรยี บเทยี บรา่ งกายเป็นทอ่ี ยขู่ องเขา เขาอยตู่ รงน้ี บา้ นหลงั น้ีมเี สา
สองเสา ทา่ นใหน้ ้อมเอาผรู้ มู้ าดทู อ่ี ยขู่ องตนเอง มาดู บา้ นตวั เองทเ่ี คย

อยนู่ บั ตงั้ แตเ่ กดิ มาถงึ บดั น้ี ความแก่มนั กม็ าถงึ แลว้ ความเจบ็ มนั กไ็ ด้
ปรากฏแลว้ กเ็ หลอื อยา่ งเดยี วคอื ความตาย เรยี กใหม้ นั มาดู แมจ้ ะเป็น
บา้ นหรหู รอื คบั แคบ หรอื เป็นคอนโดกเ็ ชา่ เขาอยู่ มสี ญั ญา เชา่ สญั ญา
เชา่ กป่ี ีไมเ่ ทา่ กนั พอหมดสญั ญาเขากจ็ ะมาขบั ไลเ่ ราหนี จะเรยี กเอา
คนื ผทู้ อ่ี ยู่กจ็ ะหนีหวั ซุกหวั ซุนไปทางไหน ทาํ สญั ญากบั เขามากป่ี ีกไ็ ม่
รู้ นบั ตงั้ แต่ 1 นาที จนถงึ 40 ปี 50 ปี 60 ปี 80 ปี หมดสญั ญาเขาก็
มาเรยี กคนื ปญั หาคอื เราไมร่ วู้ า่ เมอ่ื ไรจะหมดสญั ญา ตอ้ งเตรยี มตวั
ยา้ ยออกทกุ วนั เวลา ทุกวนิ าที ทกุ ลมหายใจเขา้ ออก ถา้ ไมเ่ ตรยี มตวั
ใหด้ ี เจา้ พระยาจติ ราชจะไมม่ ที อ่ี ยทู่ เ่ี ป็นรา่ งมนุษย์ ไปสรา้ งใหมจ่ ะไดด้ ี
หรอื ไมด่ ี ทุนของเรามหี รอื ยงั ทา่ นใหข้ อ้ คดิ เราอยา่ งน้ี

เพราะฉะนนั้ ในเม่อื เรายงั อาศยั เขาอยู่ ยงั มรี า่ งมนุษยใ์ หเ้ ป็นท่ี
อาศยั กร็ บี ทาํ ประโยชน์จากทท่ี เ่ี ราอาศยั คดิ ใหด้ ี อยา่ พากนั ประมาท
มนั ไมม่ อี ะไรแน่นอนทงั้ นนั้ มนั เกดิ ขน้ึ ใหเ้ ราเหน็ ในวนั น้ี ใหเ้ รารใู้ น
วนั น้ี ไมท่ ่ีหน่ึงกท็ ห่ี น่ึง ทาํ อยา่ งไรจะทาํ จติ ใจของเราใหม้ คี วามสงบตงั้
มนั่ เป็นสมาธิ เป็นทพ่ี ง่ึ ของตวั เองไดก้ ็ ควรจะรบี ทาํ เพราะเม่อื ใจตงั้
มนั่ เป็นสมาธแิ ลว้ แมไ้ มม่ รี า่ งน้ีใหอ้ าศยั เรากย็ งั มหี ลกั ในตวั เอง ไมต่ อ้ ง
ลอยลอ่ งเป็นสมั ภเวสี การทาํ ความสงบ กไ็ มไ่ ดท้ าํ อะไรมาก เพยี งแต่
กาํ หนดลมหายใจเขา้ หายใจออก พทุ เขา้ ไป โธ ออกมา พทุ โธ พทุ โธ
พทุ โธ อยขู่ า้ งใน และเม่อื มนั สงบแลว้ กร็ กั ษาความสงบของเราเทา่ นนั้
อะไรจะเกดิ ขน้ึ ในความสงบเรากต็ งั้ เอาไว้ มนั มแี ตค่ วามสขุ ถา้ มนั สงบ
ถา้ เราไมเ่ อาความสขุ กไ็ มร่ จู้ ะเอาอะไรอกี น้อยกต็ าม มากกต็ าม ขอให้
มนั สขุ กอ่ น เมอ่ื นงั่ แลว้ มคี วามสขุ สบายใจมนั จะไดเ้ ป็นเคร่อื งดงึ ดดู ให้

เรามศี รทั ธา มวี ริ ยิ ะ มขี นั ติ เรากจ็ ะไดข้ ยนั ปฏบิ ตั มิ ากขน้ึ เราจะได้
อดทนตอ่ ความเจบ็ ปวดของรา่ งกายได้ เพราะความสขุ ทเ่ี กดิ จากการ
ปฏบิ ตั มิ นั คุม้ คา่ กนั และ เรากจ็ ะไดส้ รา้ งสรรคค์ วามสขุ ใหม้ นั มากขน้ึ
สุขครงั้ แรกมนั กป็ ระสมปนกนั กบั พวกกเิ ลสทงั้ หลาย เม่อื เราทาํ ไป ทาํ
ไป จติ ใจของเรากล็ ะเอยี ดไป ละเอยี ดไป สุขมนั กเ็ พม่ิ มากขน้ึ มากขน้ึ
กเิ ลสมนั กล็ ดน้อยถอยลงของมนั เอง

ทา่ นสอนใหส้ รา้ งคณุ ธรรมใหส้ มบรู ณ์ในจติ ของเรา สรา้ งจติ
ของเราใหส้ มบรู ณ์ดว้ ยความสงบ สรา้ งสมาธใิ หม้ นั สมบรู ณ์ ใหม้ นั
มนั่ คง จะมอี ะไรหรอื ไมม่ อี ะไรกช็ ่ างเถอะ ขอใหม้ นั มคี วามสงบตงั้ มนั่
เป็นสมาธกิ ่อน จะรหู้ รอื ไมร่ อู้ ะไรกเ็ อาความสงบไวก้ อ่ น แลว้ ดวู า่ มนั จะ
มอี ะไรเกดิ ไหม อยา่ ไปกลวั วา่ มนั ไมร่ ู้ กเ็ ลยไมเ่ อามนั ไมเ่ อากเ็ ลย
ไมไ่ ด้ คอย แต่ทาํ ลายความสงบของตวั เอง ขอใหม้ นั มคี วามสงบ
เสยี กอ่ น ถา้ มนั ไมร่ จู้ รงิ ๆ คอ่ ยเลกิ มนั แต่สว่ นมากใจมนั ยงั ไมท่ นั จะ
สงบ ยงั ไมเ่ ป็นสมาธกิ ก็ ลวั ไวก้ ่อน กลวั จะเป็นอยา่ งทเ่ี ขาสอนกนั วา่
อยา่ ปลอ่ ยใหส้ งบเดยี๋ วจะตดิ สขุ เดยี๋ วจะตดิ นิมติ เดยี๋ วจะเป็นบา้ เดยี๋ ว
จะไมม่ คี วามรู้ เดยี๋ วจะไมม่ ปี ญั ญา พอจติ จะสงบกร็ บี ถอนมาเรม่ิ ตน้
ใหม่ ตกลงกเ็ ลยไมร่ วู้ า่ สมาธใิ หค้ วามรอู้ ยา่ งไร ความรใู้ นสมาธเิ ป็น
อยา่ งไรกเ็ ลยไมร่ ู้ มแี ต่กลวั ไวก้ ่อน มแี ตเ่ ชอ่ื คนอน่ื มแี ต่เช่อื เขา แต่ไม่
เคยเช่อื เรา ไมส่ มกบั เป็นพทุ ธศาสนิกชน คอื เป็นชาวพทุ ธ เป็นผรู้ ู้ ผู้
ฉลาด เขาบอกอะไรกเ็ ชอ่ื ตามเขา ไมเ่ คยคดิ ทบทวนวา่ เชอ่ื แลว้ เรามดี ี
ขน้ึ บา้ งไหม คนอน่ื ทาํ ไมเขาดกี นั ได้ ทาํ ไมเราเชอ่ื เขาทุกอยา่ งแต่กเ็ อา
ดไี มไ่ ด้ กไ็ มเ่ คยคดิ

ทา่ นจงึ สอนใหต้ งั้ ใจวา่ จะเป็นอยา่ งไรกใ็ หม้ นั เป็นกนั เสยี กอ่ น
ตดั สนิ ใจตวั เองเสยี กอ่ น มนั จงึ จะรดู้ รี ชู้ อบกนั ถา้ ไปกลวั ไวก้ อ่ น กลวั
วา่ จะเป็นนนั่ เป็นน่ี กถ็ า้ เราไมเ่ ป็นซะมนั จะเป็นอะไร กเ็ รารอู้ ยู่ สง่ิ ทไ่ี ม่
ดเี รากจ็ ะไปเป็นทาํ ไม เราจะทาํ ใหเ้ ราดี ไมใ่ ชท่ าํ ใหเ้ ราเสยี สงิ่ ทไ่ี มด่ ี
เรากอ็ ยา่ ไปเป็นมนั สิ กจ็ ติ ของเรามคี วามมนั่ คงในศลี สมาธิ ปญั ญา
จะไปเป็นอะไร จติ มนั จะทาํ ลายความฟุ้งซ่านคอื โลกธรรม กเ็ หนือโลก
ธรรมแลว้ มนั จะไปกลวั อะไร ถา้ เราไมก่ ลวั เสยี อยา่ ง แลว้ มนั กไ็ มม่ ี
อะไร ใจของเราอนั เป็นทร่ี กั อยา่ งยงิ่ น้ี เป็นสงิ่ ท่ีควรรกั ษา ควรปฏบิ ตั ิ
ควรประคบั ประคองใหอ้ ยใู่ นความสงบตงั้ มนั่ เป็นสมาธิ จะไดเ้ ป็น
ประโยชน์แก่เราในสมั ปรายกิ ภพในภายภาคหน้า ถา้ กเิ ลสอาสวะมนั
จะหมดไปกใ็ หม้ นั หมดไป ถา้ ยงั ไมห่ มด ใจอนั ทไ่ี ดฝ้ ึกฝนดแี ลว้ กย็ งั จะ
ไดเ้ ป็นทพ่ี ง่ึ ของเราในขา้ งหน้า

ในการภาวนาทา่ นกเ็ ทศน์กาํ กบั ไปดว้ ย เรากต็ อ้ งฟงั ดว้ ยจติ ท่ี
สงบ กายและวาจาของเรานนั้ สงบระงบั แลว้ การสงบกายและวาจา
ไมใ่ ชข่ องยาก แต่ใจของเราจะใหส้ งบนนั้ เป็นของยาก เพราะใจเป็น
ของทไ่ี มม่ ตี วั ตน สามารถเลด็ ลอดไปเทย่ี วโดยทเ่ี ราไมร่ ตู้ วั ไปไดท้ วั่
โลกโดยไมต่ อ้ งมยี านพาหนะอะไร เดยี๋ วกไ็ ป เดยี๋ วกม็ า มาแลว้ กน็ ํา
ของภายนอกมาดว้ ย มาประสานปรงุ แตง่ กบั ของภายใน เป็นการ
รบกวนความสงบของตนเอง แทนทเ่ี ราจะยดึ เอาคาํ บรกิ รรมคาํ ใดคาํ
หน่ึง เรากป็ ลอ่ ยใหเ้ รอ่ื งอ่นื ยน่ื มอื เขา้ มา ทาํ ใหเ้ กดิ ความฟุ้งซา่ น หา
ความสงบไมไ่ ด้ แต่ถา้ เรามงุ่ ประสานใจกบั คาํ บรกิ รรมจนสงบไดแ้ ลว้
เราจะสบายกบั ความสงบของจติ จติ ของเราจะมคี วามสงบและเยอื ก

เยน็ ซง่ึ กค็ งไมเ่ หลอื วสิ ยั ของพวกเรา แต่ถา้ เราจะนําเร่อื งต่าง ๆ มา
คดิ พจิ ารณากจ็ ะเป็นการทาํ ลายความสงบ ตามหลกั ของครบู าอาจารย์
ทท่ี า่ นปฏบิ ตั มิ ากอ่ น ทา่ นพจิ ารณาของปฏกิ ูลน่าเกลยี ดโสโครก จนจติ
มคี วามสลดสงั เวช มคี วามเขา้ ใจในไตรลกั ษณ์เพยี งพอและรบั รอง
ตนเองวา่ แน่นอนแลว้ ทา่ นจงึ ปลงความเป็นอยขู่ องตวั เองตอ่ ความ
เป็นอนิจจงั ทกุ ขงั อนตั ตา วา่ เป็นของแน่นอนแลว้ ทา่ นกจ็ งึ หาทพ่ี ง่ึ
ของจติ ทา่ นยดึ มนั่ ในคุณของพระรตั นตรยั วา่ เป็นทพ่ี ง่ึ ทร่ี ะลกึ แลว้ จงึ
มาปฏบิ ตั กิ าํ หนดจติ ของตนใหเ้ กดิ ความสงบดว้ ยหลกั ของกรรมฐาน
อยา่ งเรามากําหนดลมหายใจเขา้ ออกของตนเองตามหลกั อานาปาน
สติ กําหนดทป่ี ลายจมกู รลู้ มหายใจเขา้ ออกของตนเองจนจติ มนั่ คง
อาจบรกิ รรมพระนามของทา่ นคอื พทุ โธกาํ กบั ไปดว้ ย เวลาหายใจเขา้
เรากว็ า่ พทุ ธ เวลาหายใจออกเรากว็ า่ โธ เพอ่ื ความสงบ เพอ่ื กําจดั การ
คดิ ปรุงแตง่ เร่อื งอ่นื ใหจ้ ติ มอี ารมณ์อนั เดยี วเรยี กวา่ เอกคตารมณ์

เมอ่ื จติ มอี ารมณ์อนั เดยี ว จติ กจ็ ะลงสฐู่ านทต่ี งั้ ของจติ หรอื ฐาน
ทต่ี งั้ ของความสงบ ซง่ึ กอ็ ยทู่ ท่ี า่ มกลางหน้าอกหรอื ทรวงอก เมอ่ื จติ
สงบคาํ บรกิ รรมและความยดึ ในลมกจ็ ะหายไปเอง เรากต็ ามรตู้ ามเหน็
ผลของความสงบวา่ จะเป็นไปในลกั ษณะไหน อยา่ คดิ วา่ เราลมื คาํ
บรกิ รรม หรอื ลมื ลมหายใจแลว้ กลบั มาบรกิ รรมตงั้ ตน้ ใหม่ พอจติ จะลง
กด็ งึ ขน้ึ มาอกี ถา้ ทาํ เชน่ นนั้ กแ็ ลว้ ไมเ่ ป็น ทาํ ไปกป่ี ีกไ็ มร่ วู้ า่ ภาวนาแลว้
จะไดอ้ ะไร กไ็ ดแ้ ตบ่ รกิ รรมอยอู่ ยา่ งนนั้ ไดแ้ ตค่ าํ บรกิ รรม แต่ไมไ่ ด้
ตามรผู้ ลของการภาวนาทเ่ี กดิ ขน้ึ จากความสงบ เราควรตามความสงบ
เขา้ ไป ปลอ่ ยใหจ้ ติ สงบใหเ้ ตม็ ท่ี อยา่ กลวั ถา้ กลวั ความสงบกไ็ มร่ จู้ ะ

เอาอะไรมาเป็นผลของการภาวนา ถา้ จะเอาแต่ความคดิ ความ
พจิ ารณากไ็ มย่ าก ไมจ่ าํ เป็นตอ้ งมานงั่ ใหเ้ จบ็ แขง้ เจบ็ ขา นงั่ อยา่ งไรอยู่
ในอริ ยิ าบถไหนกค็ ดิ ได้ พจิ ารณาได้

ทา่ นใหเ้ รามงุ่ สคู่ วามสงบ ลองดวู า่ ความสงบจะใหผ้ ลอยา่ งไร
เกดิ ประโยชน์หรอื เกดิ โทษอยา่ งไร ไมใ่ ชเ่ อาแต่มาถามผอู้ ่นื ทา่ นวา่
ตอบไปแลว้ กอ็ ยเู่ ทา่ เดมิ ไมเ่ หน็ จะดขี น้ึ ตอบใหช้ ดั อยา่ งไรกย็ งั คง
สงสยั อยตู่ ามเดมิ กเ็ พราะยงั ไมท่ าํ ดว้ ยตวั เองใหป้ รากฏในตวั เอง ถา้
ทาํ ใหเ้ กดิ ความสงบในตวั เอง ผลลพั ธแ์ หง่ ความสงบปรากฏในตวั เอง
แลว้ ความสขุ และความดี ตลอดจนความรคู้ วามเหน็ อนั เป็นผลของ
ความสงบไดเ้ กดิ ขน้ึ ในตวั เองแลว้ กไ็ มจ่ าํ เป็นจะตอ้ งไปถามใครทไ่ี หน
ถา้ มคี วามไมเ่ ขา้ ใจบางอยา่ งถามแลว้ ไดร้ บั คาํ ตอบเขา้ ใจแลว้ กม็ แี ตจ่ ะ
ทาํ เอาอยา่ งเดยี ว มแี ต่ตามรอู้ ยา่ งเดยี ว คอยเกบ็ ผลคอื ความรอู้ นั
เกดิ ขน้ึ จากความสงบนนั้ ความรทู้ เ่ี ปลย่ี นไปในความสงบแตล่ ะครงั้
เรากม็ คี วามรเู้ พม่ิ พนู ขน้ึ ความสงบกล็ ะเอยี ดมากขน้ึ เรอ่ื ย ๆ ความสขุ
ทเ่ี กดิ ขน้ึ จากความสงบและปญั ญาญาณทเ่ี กดิ ขน้ึ ทาํ ใหม้ คี วามขยนั ใน
การปฏบิ ตั ิ ขนั ติ คอื ความอดทน วริ ยิ ะ คอื ความขยนั หมนั่ เพยี รกจ็ ะ
เกดิ ขน้ึ โดยไมต่ อ้ งใหใ้ ครมาบอก กเ็ ราเหน็ ความดใี นตวั เอง เรากย็ อ่ ม
มคี วามขยนั อดทนทาํ แมช้ วี ติ กย็ งั สละไดเ้ พอ่ื ผลของการปฏบิ ตั คิ อื
ความสงบ ความดี และความสขุ ทเ่ี กดิ ขน้ึ นนั้

ปญั หาคอื สว่ นใหญท่ น่ี กั ปฏบิ ตั มิ กั ไมค่ อ่ ยสนใจมงุ่ สคู่ วามสงบ
ไมค่ อ่ ยจะยอมรบั ความสงบ แตถ่ า้ สอนใหค้ ดิ กม็ กั จะชอบทาํ ตาม จาํ
ชอ่ื ธรรมะเป็นขอ้ ๆ ไดแ้ มน่ นงั่ ไปยงั ไมท่ นั จะเป็นอะไร ทา่ นวา่ เพยี ง

แคช่ า้ งกระพรบิ หู งแู ลบลน้ิ กร็ บี เอาสมมตมิ าจบั ทนั ที น่ีโทสะนะ น้ี
โลภะนะ น้ีขณกิ ะสมาธนิ ะ น่ีภวงั คน์ ะ พอไปขานชอ่ื ใหม้ นั เทา่ นนั้
สมาธถิ อนเลย แลว้ ความคดิ กเ็ ตลดิ เปิดเปิงไป หมดชวั่ โมง 2 ชวั่ โมง 3
ชวั่ โมง กเ็ อามาคยุ ใสก่ นั เมอ่ื กน้ี งั่ ไป 40 นาทกี เ็ ขา้ ภวงั คแ์ ลว้ กร็ บี ถอน
จติ ออกมาพจิ ารณา ไมย่ อมใหม้ นั ตดิ อยใู่ นความสงบ แตผ่ ลจากนนั้ ท่ี
นงั่ คดิ ไปบา้ น ไปเมอื งนอก ไปทท่ี าํ งาน ไปรา้ นอาหาร คดิ ไปถงึ แฟน
ถงึ ศตั รคู อู่ าฆาต ถงึ อาหารจานโปรด ไมไ่ ดฉ้ ุกคดิ บา้ งเลยวา่ ทท่ี าํ กนั
นนั้ มนั ถูกแลว้ หรอื มนั ดแี ลว้ หรอื นตั ถิ สนั ติ ปะรงั สุขงั สขุ อนื่ นอกจาก
ความสงบไมม่ ี พระพทุ ธเจา้ ทา่ นสอนไวน้ นั้ มนั ไมม่ คี วามหมายอะไร
เลยหรอื

แตเ่ รากอ็ ยา่ ไปคดิ วา่ สงบแลว้ กค็ อื สาํ เรจ็ อยา่ ไปคดิ วา่ มนั จะ
งา่ ยอยา่ งนนั้ เราทาํ ความสงบเป็นพน้ื ฐานไวก้ อ่ น และเป็นการเสรมิ
ความสุขสบายใหก้ บั ตวั เองบา้ ง สมยั น้ีบา้ นเมอื ง เศรษฐกจิ การงานมี
แตค่ วามวุน่ วายทงั้ นนั้ ถา้ เราไมห่ าความสงบเป็นเคร่อื งต่อตา้ นความ
วุน่ วายบา้ งกจ็ ะพากนั เป็นประสาท เราชาวพทุ ธทงั้ หลายควรพากนั
แสวงหาความสงบในจติ เพอ่ื ตอ่ สกู้ บั เหตุการณ์วนุ่ วายต่าง ๆ สว่ น
คณุ ธรรมจะเกดิ ขน้ึ โดยวธิ ไี หนในเมอ่ื มนั สงบแลว้ นนั้ กใ็ หเ้ ป็นเร่อื งทแ่ี ต่
ละคนจะพนิ ิจพจิ ารณารบั ทราบดว้ ยตนเองวา่ ผลทเ่ี กดิ ขน้ึ มอี ะไร เป็น
อยา่ งไร มากน้อยขาดไหน ใจทไ่ี ดร้ บั ผลคอื ความสงบมผี ลอยา่ งไร ก็
ใหร้ บั ทราบประจกั ษ์กบั ใจของตนเอง ความเชอ่ื ในตาํ ราจะเกดิ ขน้ึ ได้
จรงิ หรอื ไม่ เกดิ อยา่ งไร ใหค้ ดิ คน้ คาํ ตอบดว้ ยตนเอง ไมต่ อ้ งไปถาม
ใคร ถา้ เราเป็นผรู้ จู้ รงิ เราตอ้ งตอบคาํ ถามของตนเองได้ ต่างคนต่าง

ปฏบิ ตั ิ ตา่ งนํามาแลกเปลย่ี นกนั แกป้ ญั หากนั ทางดา้ นการปฏบิ ตั ิ
สว่ นการจาํ จากตํารามาถามผอู้ น่ื นนั้ ไมเ่ กดิ ประโยชน์อะไร ตรงขา้ มถา้
คน้ หาจากในจติ ของตนเองกจ็ ะหายจากความสงสยั จติ ถามจติ จติ
ตอบจติ จติ รจู้ ติ จติ เหน็ จติ จติ เหน็ กาย แตก่ ายไมไ่ ดเ้ หน็ จติ อนั น้ี
ดกี วา่ ถา้ เราคอ่ ยคน้ หาไปในลกั ษณะน้ี คุณธรรมกจ็ ะสงู ขน้ึ ไป
ตามลาํ ดบั ถงึ จะไมส่ าํ เรจ็ แตก่ เิ ลสกจ็ ะลดไปในตวั เมอ่ื จติ มคี วามสงบ
กเิ ลสกจ็ ะคายตวั ออกมาในรปู นิมติ หรอื ญาณ จติ จะเบาจากกเิ ลส
กเิ ลสทจ่ี ะมาหลอกลวงกไ็ มเ่ กดิ ผลเพราะจติ ทส่ี งบแลว้ จะไมไ่ ปตาม ถา้
ความสงบตงั้ มนั่ มากขน้ึ กเิ ลสกจ็ ะลดลงไปมากขน้ึ ผตี วั เองทค่ี อย
หลอกตวั เองกจ็ ะทาํ อะไรไมไ่ ดเ้ พราะจติ ไมไ่ ปตาม เม่อื ความสงบ
เกดิ ขน้ึ ความสขุ กเ็ กดิ ขน้ึ ตามมา สุขในความสงบไมเ่ หมอื นกบั สขุ ทาง
โลกยี ะ อยา่ ไปกลวั วา่ จะตดิ สขุ เพราะสขุ ในความสงบไมม่ อี ะไรเสยี หาย
อยา่ งทม่ี กั เช่อื ตอ่ กนั มาผดิ ๆ ใหล้ องสงบดู ใหล้ องสขุ จากความสงบดู
ถา้ มนั เสยี หายแลว้ กจ็ งึ เลกิ ถา้ ดจี งึ ทาํ ต่อไป

ทเ่ี ราทาํ กนั ทกุ วนั น้ีกเ็ พราะเชอ่ื วา่ ทาํ แลว้ เกดิ ผลดจี งึ ไดม้ าทาํ
ทาํ ดว้ ยคณุ ธรรมคอื ขนั ตแิ ละ โสรจั จะ เรากจ็ ะไดเ้ หน็ สมณะในตวั เอง
สมณานญั จะทสั นงั คอื จะไดเ้ หน็ ความสงบ สมณะแปลวา่ ผสู้ งบ จติ เรา
เมอ่ื เกดิ ความสงบกเ็ ทา่ กบั เกดิ สมณะภายใน เรากําลงั บวชจติ ใจของ
ตวั เองดว้ ยศลี สมาธิ ปญั ญา เราขานนาคภายในดว้ ยคาํ บรกิ รรมพทุ โธ
หรอื สมั มาอะระหงั หรอื ยบุ หนอพองหนอ กต็ าม เมอ่ื ใจของเรามคี วาม
สงบในตวั เอง เทา่ กบั เกดิ สมณะคอื บวชภายใน อยา่ มวั แต่รบั คาํ สอน
ผอู้ ่นื ใหส้ อนตวั เองบา้ ง อยา่ รอใหผ้ อู้ ่นื กําจดั ความมดื ทาํ ความแจง้

ใหแ้ กใ่ จตนเอง มนั เป็นไปไมไ่ ด้ เราตอ้ งทาํ ดว้ ยตวั เอง บวชตวั เอง
บวชภายใน ทา่ นมคี วามรกู้ นั มามากมายทงั้ จากตําราและจากการฟงั
จงึ ไมจ่ าํ เป็นทจ่ี ะคอยถามผอู้ น่ื อกี นกั ปฏบิ ตั ติ อ้ งถามตวั เอง คน้ ตวั เอง
หาตวั เอง ตอบตวั เอง แกต้ วั เอง ไมเ่ ชน่ นนั้ จะไมส่ น้ิ สดุ อยา่ หวงั วา่ จะ
หายสงสยั จากคาํ ตอบของผอู้ น่ื ถามกนั ไปตอบกนั ไปเหมอื นนกั เทศน์
สองธรรมาสน์แลว้ กย็ ตุ กิ นั ไปโดยไมห่ ายสงสยั ตอ้ งลงกนั ตาม
ทอ้ งเรอ่ื ง ตา่ งจากนกั ปฏบิ ตั ทิ เ่ี กดิ ความรเู้ หน็ ขน้ึ ในตวั เองเมอ่ื ไดร้ บั
การแกใ้ หจ้ ากครบู าอาจารยท์ า่ นตอบเปรยี บเทยี บใหง้ า่ ย ๆ เพยี งหน่ึง
หรอื สองครงั้ กห็ ายสงสยั และทาํ ตอ่ ไปเองได้

เราอายมุ าถงึ ขนาดน้ีกนั แลว้ ความตายรออยขู่ า้ งหน้าทกุ คนไม่
จาํ กดั อายุ ไมม่ คี วามแน่นอน อยา่ มวั รอชา้ ใหร้ บี หาทพ่ี ง่ึ คอื พทุ โธ ธมั
โม สงั โฆ ภพหน้าอยไู่ มไ่ กล พอหมดลมกเ็ ป็นอกี ภพหน่ึง ขา้ งหน้าจะ
เป็นอะไรไมม่ ใี ครรบั รอง ถา้ เรามคี วามเมตตาสงสารตวั เองแลว้ กใ็ หพ้ า
กนั ปฏบิ ตั อิ ยา่ งเชน่ ทเ่ี ราพากนั มาทาํ ในครงั้ น้ี นตั ถสิ นั ติ ปะรงั สุขงั สุข
อนื่ นอกจากความสงบไมม่ ี ใหพ้ ยายามยดึ ความสงบเป็นหลกั ฐาน
ทต่ี งั้ ของความสงบอยทู่ ถ่ี ้าํ กลางทรวงอก ภายในถ้าํ เตม็ ไปดว้ ยสง่ิ
สกปรกปฏกิ ลู น่าเกลยี ดโสโครก อยา่ มวั แต่ไปถ้ําทส่ี วยงามภายนอก
ใหเ้ ขา้ ไปดถู ้ําภายใน เวลาไดธ้ รรมะกไ็ ดจ้ ากถ้ําภายในตนเองน้ี ใหไ้ ป
พนิ ิจพจิ ารณาดว้ ยตนเองและปฏบิ ตั ติ าม จติ ของเรากจ็ ะบงั เกดิ ขน้ึ ซง่ึ
ความสงบ และความดี