ฐานะของพวกเรา หลวงปู่หล้า เขมปัตโต

เพนิ่ ก็คงระลกึ เหน็ ดอก คงระลกึ ได้ กเ็ ลยแตง่ แกไ้ ขมาใหม่
ทีน้ี เพน่ิ เลยล้างใหมห่ มด

ทว่ี า่ “ถา้ ไมม่ ที อ่ี ยกู่ ใ็ หไ้ ปอยใู่ นทส่ี ญู ๆ จะวา่ ๐ ไมม่ คี า่ กไ็ มไ่ ด้
ไปบวกกบั ๑ กเ็ ปน็ ๑๐ บวกกบั ๒ กเ็ ปน็ ๒๐ เปน็ หมน่ื เปน็ แสน
เป็นล้านเปน็ โกฎ”ิ

เรามีขอ้ แซงทีน้ี
“๐ มนั จะมีคา่ ได้กเ็ พราะมผี ไู้ ปยดึ ถือมาเป็นเจ้าของ”
เรามขี อ้ แซง เพราะหลวงปมู่ นั่ ไมไ่ ดเ้ ทศนอ์ ยา่ งนนั้ เพน่ิ เทศน์
อย่างนว้ี ่า
“ถา้ สำ� คัญว่าตนเป็นผเู้ สวย เป็นอันผดิ ทง้ั นนั้ ”
เพนิ่ พดู กบั หลวงปมู่ หาเด้ วนั นนั้ เรากน็ งั่ ฟงั อยดู่ ว้ ย เรากอ็ า้ ง
ได้วา่ องคท์ ่านกเ็ ปน็ ผู้หน่งึ ทนี่ ่งั ฟงั อยูน่ นั่ เพน่ิ ก็เลยระลึกขึ้นมาได้
กระมงั วนั นนั้ อาจารย์วันก็อยดู่ ้วย เรากอ็ ยู่ด้วย ฉันจงั หันอิม่ แลว้
นานพอสมควร หมเู่ พ่ือนกลบั ไปกฏุ ิหมดแล้ว เรานั่งฟงั อยู่
“จะวา่ ๐ ไมม่ คี า่ กไ็ มไ่ ด้ ไปบวกกบั ๑ กเ็ ปน็ ๑๐ บวกกบั ๒
กเ็ ป็น ๒๐”

50 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

อย่าวา่ แต่ ๐ มีค่าอย่างเดียวเลย ข้ีเป็ดขไี้ ก่มนั ก็มคี า่ หมด
ถา้ มผี เู้ ขา้ ไปยดึ ถอื มาเปน็ เจา้ ของ จะวา่ อะไรเพยี ง ๐ เทา่ นน้ั มนั ก็
มีอุปาทานหมดท้ังนั้นแหละถ้ามีผู้ไปยึดถือมาเป็นเจ้าของ
หลวงปมู่ น่ั เพ่นิ ไม่ไดเ้ ทศนอ์ ย่างนี้นะ ธรรมชั้นสงู ของเพิน่ น่ะ

ทา่ นอาจารยม์ หาเสง็ ทา่ นเปน็ พระนกั เรยี นเฉยๆ ไมไ่ ดป้ ฏบิ ตั ิ
อาจารย์มหาเสง็ เด้เปน็ ผแู้ ตง่ หนังสือมุตโตทยั ฉบบั แรกน่ะ

“ถ้าไมม่ ที ีอ่ ยกู่ ็ใหไ้ ปอยู่ในทส่ี ูญๆ”

ตอนนน้ั กำ� ลงั วนุ่ วายกบั เตรยี มงานถวายเพลงิ ศพหลวงปมู่ นั่
ละตอนนั้น หลวงปู่มหาไม่ได้แต่งด้วย เพ่ินเทียวหลบออกวิเวก
เทียวหลบเข้ามาๆๆ

“ใครอยากไดห้ นา้ ไดต้ ากท็ ำ� ซะ เราไมท่ ำ� ดอก” เพน่ิ วา่ อยา่ งน้ี
เพิ่นกำ� ลงั เร่งปฏบิ ัตขิ องเพิน่ อยู่ หลวงปู่มหาสมยั นั้นน่ะ

อาจารยท์ องคำ� ก็เลยแตง่ ก็เลยเขยี นเขา้ ข้างตัวเด้ทนี ้ี

“ถา้ ไมม่ ที ีอ่ ย่กู ็ไปอยู่ในทีส่ ูญๆ”

ความเปน็ จริงหลวงปูม่ ่ันไมไ่ ด้เทศน์อย่างนัน้ ธรรมะชน้ั สงู

“ถ้าสำ� คัญวา่ ตนเปน็ ผู้เสวย เป็นอันผิดทง้ั น้นั ธรรมะช้นั
สูงเดท้ ่านมหา” เพนิ่ ว่าอยา่ งน้ี

ห ล ว ง ปู่ ห ล้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 51

เราเป็นพระผู้น้อย เราน่ังฟังอยู่นั่น เรามีข้อวัตรเกี่ยวกับ
หลวงปมู่ นั่ ยงั ไมไ่ ดล้ งจากนน่ั อาจารยว์ นั กผ็ หู้ นงึ่ อยนู่ น่ั นอกจากนน้ั
ลงมาหมดแลว้ หลงั จากฉนั จังหันแล้ว

หลวงปู่มหาก็เลยแต่งแก้ไขใหม่ ล้างออกหมดของเก่า
“ถ้าไมม่ ที อี่ ย่กู ็ไปอยใู่ นทีส่ ญู ๆ” ไม่มีแลว้

ในหนังสือมุตโตทัยเล่มท่ีพิมพ์ออกมาใหม่ น่ีตัดออกแล้ว
ล้างออกแลว้ เพ่ินเขียนเป็นขอ้ ๆ ใหค้ นเข้าใจชดั ใครจะไปเก่งเทา่
หลวงปู่มหาในด้านแต่งหนังสือนี้ เราว่าหาตัวจับยากเด้ แล้วก็
ถกู ตอ้ งเสยี ด้วย

คดิ ดเู ปน็ ไร ปนี นั้ เขาหาวา่ หลวงปมู่ นั่ เปน็ ปาราชกิ หนงั สอื พมิ พ์
สยามรฐั นะ่

เราได้เคยเก็บไว้อยู่ แต่เอาไปท้ิงไหนแล้วก็ไม่รู้ตอนนี้
ของไมเ่ ปน็ แตส่ ะแตก เราก็เลยเผา เขาเอามาถามเราเด้ เราจงึ
ได้เก็บไว้ ชูพงษ์นัน่ ละเปน็ คนมาถาม ชพู งษม์ าจากกรงุ เทพฯ มา
ถามเรา เราก็เลยแก้ให้ เราก็เลยวา่ อย่างนกี้ บั ชูพงษ์น่ะ

“พระพุทธเจ้าน่ะ ก่อนท่ีท่านจะคัดค้านอุทกดาบสและ
อาฬารดาบสน่ะ พระพทุ ธเจา้ ก็ยอมตนประพฤติตนให้ได้เหมือน
กบั ดาบสทง้ั ๒ เสยี กอ่ น จงึ ไดค้ ดั คา้ น อนั นต้ี วั ไมย่ อมประพฤตติ วั
ใหไ้ ด้ตามหลวงปู่มน่ั แล้วมาหากินดา้ นคัดคา้ นหนา้ เดยี ว”

52 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

แล้วเขาก็ถามอีกว่า “วิญญาณมีอยู่จริงหรือท่านอาจารย์
หลวงปู่ม่ันชอบสังสรรค์กับวิญญาณ หลวงปู่มั่นพิจารณาปฏิจจ-
สมปุ บาท หลวงปมู่ นั่ กเ็ ปน็ พระพทุ ธเจา้ องคห์ นง่ึ แตพ่ ระโคดมไมไ่ ด้
พิจารณาอย่างท่ีหลวงปู่มั่นพิจารณาน้ัน มันเป็นปฏิจจสมุปบาท
คนละอนั กัน”

ในหนงั สอื พมิ พส์ ยามรฐั นะ่ เขาฉกี มาใหเ้ ราอา่ น เขาตามมา
ถามเรา “วิญญาณมีจรงิ หรอื ”

“ผถู้ ามกเ็ อามโนวญิ ญาณถาม ผตู้ อบกเ็ อามโนวญิ ญาณตอบ
มนั กบ็ ้ากันท้ังผถู้ ามและผู้ตอบ”

เราตอบไปอย่างน้ี หลวงปมู่ หาทีเ่ ทศน์ดา่ เอาทีนี้ กเ็ ลยมิด
ออนซอน (เงยี บไป) ก็เลยไดเ้ กบ็ หนงั สือพวกน้นั กลบั สำ� นกั พิมพ์
ไปเผาไฟทิ้งเท่านัน้ เอง

“ถา้ พระไตรปฎิ กไมใ่ ชก่ องปราบ บคุ คลผ้ปู ฏบิ ัตกิ ็สามารถ
รไู้ ด้ ถา้ ฝา่ ยหนง่ึ ยงั ใชข้ นั ธอ์ ยู่ อกี ฝา่ ยเขา้ สนู่ พิ พานแลว้ ฝา่ ยทเี่ ขา้ สู่
พระนพิ พานแลว้ นั้น สามารถเปน็ บคุ ลาธษิ ฐานมาแสดงใหผ้ ู้ท่ีใช้
ขันธ์อยู่น้ีเห็นได้ เมื่อต่างฝ่ายต่างก็เข้าสู่อนุปาทิเสสนิพพาน
ดว้ ยกนั ทง้ั สองแลว้ จงึ ดบั สนทิ เพราะไมม่ กี จิ จำ� เปน็ อะไรทจี่ ะแสดง
ต่อกนั อีกแลว้ ” เพ่ินวา่

มนั ก็ถูกของหลวงปู่มหา พวกนน้ั มันขี้ซ้อตายเฉยๆ

ห ล ว ง ปู่ ห ล ้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 53

หลวงปมู่ หากเ็ ทศนว์ า่ เอา “ถา้ พระไตรปฎิ กไมเ่ ปน็ กองปราบ
บคุ คลผ้ปู ฏิบัตกิ ส็ ามารถรตู้ ่างๆ ได”้

ถา้ อยา่ งนน้ั จะบอกวา่ พระสารบี ตุ รมปี ญั ญามากกวา่ คนอน่ื ๆ
ทำ� ไม ทำ� ไมไมม่ ปี ญั ญาอยแู่ ตใ่ นขอบเขตของพระไตรปฎิ กเทา่ นน้ั
ทำ� ไมถงึ วา่ พระโมคคัลลาน์มฤี ทธิ์มีเดชมากกวา่ หมู่ ท�ำไมถึงไม่มี
ฤทธิ์มเี ดชอย่แู ต่ในขอบเขตของพระไตรปฎิ กเทา่ นั้น

“ไตรปิฎกเป็นเพียงกระออมน�้ำ ส่วนที่ไม่ได้จารึกไว้ใน
พระไตรปิฎกน้นั มมี ากเหมือนมหาสมทุ ร” เพิ่นว่า

หลวงปมู่ นั่ กเ็ คยเทศน์ แลว้ มนั กถ็ กู ตอ้ งดว้ ย กเ็ ลยพากนั เกบ็
หนังสือพวกน้ันกลับคืนหมดแล้ว ไปไม่รอด ก็มหา...น่ันแหละ
เข้ากันกับคึกฤทธ์ิ เรารู้จักอยู่ บาปไม่แพ้บุญ สู้เพ่ินไม่ได้แล้ว
ได้ ๑๐ กว่าปีคืนหลงั แล้วละเร่ืองนี้ เราได้รบั อย่หู นังสอื พวกนัน้

หลวงปู่มหาไมใ่ ชค่ นธรรมดาเด้ คนเชาวน์ไวไหวพริบ
เก่งทงั้ ปฏิบตั ิ เก่งทง้ั ปริยัติ เกง่ ทัง้ ปฏเิ วธเด้
คำ� เทศนม์ ลี ลี ามคี ตอิ ยใู่ นตวั เดห้ ลวงปมู่ หานะ่ ไมใ่ ชข่ องคอ่ ย

คราวอยบู่ า้ นหว้ ยทราย

“โอ้ ผา้ ไหมผนื นจี้ ะใหท้ า่ นสงิ หท์ องๆ กน็ งุ่ ไมไ่ ด้ ขายาวไป จะให้
ทา่ นหลา้ ๆ กน็ ุง่ ไมไ่ ดอ้ ีก ไมพ่ อดี จะให้ท่านสม ทา่ นสมกไ็ ด้แล้ว

54 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

ผนื หนง่ึ ไมพ่ อดกี บั ใครสกั คนหรอก พอดแี ตก่ บั เณรนอ้ ย (หลวงปู่
นอ้ ย ปญั ญาวโุ ธ) โอ้ บญุ วาสนาของเจา้ หลาย เณรนอ้ ยเจา้ มาเอาไปซะ
บญุ วาสนาหลายเจา้ ใครกไ็ มไ่ ด้ พอดกี บั เจา้ บญุ วาสนาหลายแลว้
ถา้ ไม่ภาวนา จะเอาไม้แหย่หำ� เอาเด”้

บทจะเอาไมใ่ ช่ของค่อยเดล้ ะ่ มคี ติท้งั นน้ั เพิน่ พดู อะไรกด็ ี

เร่ืองนี้เรากอ็ ่านออก เรอ่ื งท่าน...นะ่ เราเขียนหนังสือไปหา
คณุ อินทรก์ ับทา่ นนพดลแล้ว เขาก็ตอบกลบั มาว่าไม่มขี อ้ แซงสกั
ขอ้ เลย เราเขียนไปบอกว่า

“เร่อื งของท่าน...นั้น พวกทา่ นอย่าได้ไปวจิ ารณเ์ ด้อ มนั ถกู
ของหลวงป่มู หาเด้”

ในเวลาหลวงปมู่ หาเพนิ่ เทศนว์ า่ พระรปู ใดรปู หนง่ึ อยตู่ อ่ หนา้
แขกชั้นสูงๆ นนั้ ทา่ น...แซงขนึ้ มาวา่ “ขอไว้ซะกอ่ น”

หลวงปู่มหาก็เลยเอาทา่ น...อย่างหนกั ทา่ น...ก็เลยตคี วาม
หมายไปอีกทาง

“เรามาอยทู่ น่ี ี่ อะไรๆ เรากไ็ ดท้ ำ� หมด ศาลาเรากไ็ ดท้ ำ� อดขา้ ว
อดน้�ำเรากไ็ ดท้ �ำ ๓๐ ๔๐ วัน เป็นเกียรติเป็นยศในส�ำนกั นี้ เพน่ิ
(หลวงปู่มหา) ว่าอะไรกว็ า่ เกินไป เหมือนวา่ เรานไี้ มม่ ขี อ้ ดีอะไร
สกั อย่างในวดั นี้ จ�ำเป็นจะตอ้ งไปสึกเพอื่ ประชดเพิ่น”

ห ล ว ง ป ู่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 55

หมอนตี้ อ้ งมมี ตไิ ปทางน้ี จะไปลาสกึ เพอื่ ประชดเพนิ่ เพอื่ ให้
เพนิ่ เสื่อมเสยี วา่ อย่างนัน้ เถอะ

แตห่ ลวงปมู่ หาเพน่ิ กไ็ มไ่ ดเ้ สยี หายอะไรดว้ ย เรากเ็ ลยอธบิ าย
ไปอย่างนี้

ถา้ หากวา่ ทา่ น...เปน็ คนฉลาดแลว้ เวลาหลวงปมู่ หาเทศนว์ า่
ผใู้ ดต่อหนา้ แขกอยนู่ ้นั ทา่ น...จะไปหา้ มหลวงปู่มหาทำ� ไม

“โอ้ ขอไว้ซะก่อนขา้ น้อย” กเ็ ทา่ กับว่าหวงั แพห้ วงั ชนะกบั
หลวงปมู่ หานะ่ สิ จึงได้ไปหา้ มเพ่นิ ตอ่ หน้าแขก คลา้ ยๆ กบั วา่ ไป
กลา่ วตเู่ พน่ิ วา่ เพน่ิ ไมร่ อบคอบ เรอ่ื งไมน่ า่ วา่ กว็ า่ ใหล้ กู ศษิ ยต์ อ่ หนา้
แขกหน้าคน “ขอไวซ้ ะก่อนๆ” อย่างนก้ี ็เท่ากบั หวงั จะเอากับเพน่ิ
ไม่เหลี่ยมใดก็เหลี่ยมหน่ึงอยู่นะสิ หลวงปู่มหาก็เลยเอาบักใหญ่
เลยเท่านัน้ แหละ

ถ้าท่าน...เป็นคนฉลาดน่ะ ลับหลังไปแล้วจึงค่อยไปคุยกับ
พระท่ีถูกเทศนน์ นั้

“โอย้ เพนิ่ (หลวงปมู่ หา) กเ็ ทศนว์ า่ ใหผ้ มเหมอื นกนั นแ่ี หละ
เวลาเพ่ินว่า เพ่ินก็ว่าผมปานเด็กน้อยนี่ มันเป็นอย่างน้ันแหละ
ครูบาอาจารย์เพ่ินทรมานกิเลสของเรา คุณอย่าได้ไปเสียใจเด้อ
คณุ จงตั้งใจใหม้ ันด”ี

56 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

ในทางท่ีดีก็ไปพูดเตือนพระองค์น้ันตอนอยู่ลับหลังนู้นสิ
ไปพูดต่อหน้าแขกอย่างน้ัน มันก็เท่ากับว่าหลวงปู่มหาบกพร่อง
น่ะสิ คลา้ ยๆ กบั ไปตู่วา่ เพ่ินบกพร่องน่ะสิ

“ขอไว้ซะกอ่ นเถอะ”

หลวงปู่มหาก็เลยว่า “ไม่ว่าแต่พระองค์น้ีแหละ ผมจะไล่
ท่านหนเี ดี๋ยวน้ีด้วยก็ได”้

ทา่ น...กเ็ ลยโกรธใหญเ่ ลยทนี ี้

ในทางที่ดี ทา่ น...น้นั ควรจะไปเตอื นในตอนลบั หลงั

“เวลาผมถูกดุ หลวงปู่มหาก็ว่าให้ผมปานเด็กน้อยนั่นเด้
คุณให้ต้ังใจให้มันดีเด้อ” ไปเตือนลับหลังเพิ่นอย่างนั้นสิ ไปพูด
ต่อหนา้ แขกหน้าคนทำ� ไม หวงั เอาคะแนนอะไรจึงไปพูดอย่างนั้น
มนั ผิดตรงน้ีน่ะสิ ท่าน...ก็เลยตีความหมายผดิ ไปกันใหญ่เลยทนี ้ี

“เรามาอยู่น้ีได้ท�ำประโยชน์อย่างน้ันอย่างนี้ พูดอะไรก็
เหมือนวา่ เราไมม่ ีประโยชน์อะไรในวดั น”้ี

กเ็ ลยไปกนั ใหญท่ นี ี้ แลว้ กเ็ ลยไปสกึ ประชดเพน่ิ มนั กป็ ระชด
ไมไ่ ด้ตท้ี ีน้ี มนั ก็เลยกลบั มาทับเจ้าของนัน่ แลว้ ตัวอยู่กบั หลวงปู่
มหามานาน แต่ฟังเทศน์ของเพิ่นไม่ออก ไม่รู้จักความหมาย

ห ล ว ง ป่ ู ห ล ้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 57

วา่ อย่างนน้ั เถอะ เพนิ่ วา่ เลน่ ว่าจรงิ ฟงั ไมอ่ อก ไม่รูจ้ ักความหนัก
ความเบา

ในทางที่ดีถึงเวลาลับหลังแล้วก็ค่อยไปคุยกับพระองค์น้ัน
จึงถกู

“ผมกถ็ กู เพนิ่ ทรมานเหมอื นกนั อนั นค้ี ณุ มนั ถกู นอ้ ยแลว้ นะ
อยา่ งน้ี ผมมนั โดนหนกั กวา่ นอี้ กี คณุ อยา่ ไปเสยี ใจ ใหค้ ณุ ตงั้ ใจให้
มันด”ี

ไปบอกลบั หลงั อยา่ งนสี้ มิ นั ถงึ ถกู จะไปพดู ตอ่ หนา้ แขกทำ� ไม

“ขอไวซ้ ะก่อนเถอะข้าน้อย”

ก็หลวงปู่มหาว่าให้พระองค์น้ันหนักแล้วตอนน้ัน แล้วก็มี
แขกชนั้ สงู ๆ อยู่ตรงนั้นด้วย กค็ ล้ายๆ วา่ ไปตู่เพนิ่ ต่อหน้าแขกวา่
เพิ่นไม่รอบคอบ “ของอย่างน้ันก็ไปเทศน์ต่อหน้าแขกหน้าคน”
จึงได้ขอไว้ “โอ้ย ขอไว้ซะกอ่ นเถอะข้านอ้ ย”

หลวงป่มู หาก็เลยเอาบกั ใหญ่นะสิ ไม่ร้จู กั ทต่ี าย

“ผมไล่ท่านหนีเดี๋ยวน้ีก็ได้ ไม่ว่าแต่ไล่พระองค์นี้เท่าน้ัน
ท่านจะหนีเด๋ียวน้ีก็ได้อยู่” ก็เลยโกรธบักใหญ่ ว่าเราเป็นอาวุโส
อย่กู บั เพิ่นมานาน กเ็ ลยสกึ ประชดเพ่ิน

58 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

เรารเู้ รอื่ งดอี นั น้ี เรากเ็ ลยเขยี นหนงั สอื ไปบอกพวกคณุ อนิ ทร์

“โอ้ ใช่จริงๆ” คุณอินทร์กับท่านนพดลเขียนตอบกลับมา
เพราะเรากลวั ว่าพวกน้จี ะประมาทหลวงปมู่ หา

“โอ้ กกู อ็ ยกู่ บั เพน่ิ มานานแลว้ เวลาเพนิ่ จะเลน่ เพนิ่ กค็ งจะ
เลน่ กอู ย่างอาจารย์...อย่างน้ีกระมัง”

กลวั พวกนี้จะคดิ อย่างนี้ เราหวังตรงนห้ี รอก กลัวพวกนจี้ ะ
ระอาเพิ่น

“กูกอ็ ย่มู านานแล้ว เวลาเพิ่นจะเลน่ เอา เพิน่ กค็ งจะเลน่ กู
เหมือนครบู า...นลี้ ะนอ้ ”

เราเลยเขยี นไปบอกกอ่ น เราตอ้ งแกช้ ว่ ยหลวงปมู่ หา มนั เปน็
อยา่ งนั้นละ มันผิดตรงนั้นล่ะ ไมไ่ ดผ้ ิดทอ่ี ืน่ หรอก

คราวอยบู่ า้ นหนองผอื หลวงปมู่ น่ั เทศนว์ า่ ใหผ้ ใู้ ดหนกั ๆ แลว้
เราไม่เคยเห็นหลวงปู่มหาจะไปบอกต่อหน้าหลวงปู่ม่ันสักคร้ังเด้
เวลาลบั หลงั นน้ั เพน่ิ จงึ ไป มนั เปน็ อยา่ งนน้ั ดอก ธรรมดาของเหลก็ นะ่
ไม่ใช่เรือ่ งของเหล็กท่ีจะไปผกู ขาดไว้กบั ช่างตีเหลก็ ว่า

“อย่าไดต้ ขี า้ นอ้ ยแรงหลายเดอ้
อยา่ เผาขา้ น้อยจนแดงไปเด้อ”

ห ล ว ง ป ู่ ห ล้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 59

ไมใ่ ช่เร่ืองทีเ่ หล็กจะไปผูกขาดไว้
มนั เป็นหนา้ ทขี่ องช่างผู้ตี
จะตคี อ่ ยตแี รงกด็ ี
ไมเ่ ป็นเรือ่ งของเหล็กจะผูกขาดไว้
ผใู้ ดคดิ มอบถวายอยา่ งน้ี
จงึ จะอยกู่ บั หลวงป่มู ัน่ ได้

หลวงปู่มหาก็เหมือนกัน ผู้ใดไม่มอบถวายอย่างนี้ก็อยู่กับ
เพิ่นไม่ได้ กระเด็นออกโลด

จะตคี อ่ ยตแี รงมนั เปน็ หนา้ ทข่ี องชา่ งเหลก็ ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งทเี่ หลก็
จะไปผกู ขาดไว้ ผ้ทู อี่ ย่ใู กล้ชิดมากน่นั แหละเพนิ่ ย่งิ เอาหนัก

ถา้ เพนิ่ เลน่ หนกั ๆ ปสี องปแี ลว้ หวงั ดกี บั เพน่ิ แลว้ เรามหี นา้ ท่ี
ทำ� อะไรกท็ ำ� หนา้ ทน่ี นั้ ใหส้ มำ�่ เสมอ อยา่ ไดไ้ ปประชดประชนั พอถงึ
ปที ่ี ๓ ที่ ๔ แลว้ จกั สใิ หด้ ปี านใด ถงึ จะผดิ เทา่ วากไ็ มเ่ ปน็ ไร สำ� คญั
ตอนไปอยูใ่ หม่ๆ น่ีแหละ เราผดิ นิดเดยี ว แต่เพน่ิ ก็ตแี รงแทๆ้ เด้
หลวงปู่มหาก็เหมือนกัน หลวงปู่ม่ันก็เหมือนกัน ถูกนิดเดียว
ก็ชมหลายแท้ๆ เด้ เพิ่นต�ำหนิก็ไม่ให้ติดอยู่ในเรื่องที่ต�ำหนิ
เพนิ่ ยกยอ่ งกไ็ มใ่ หเ้ ราตดิ อยใู่ นเรอื่ งทเ่ี พน่ิ ยกยอ่ ง เรามหี นา้ ทอ่ี ะไร
ก็ใหท้ �ำตามเดมิ เท่านน้ั อย่างใดมนั จะดี อย่างใดมนั จะเจรญิ นัน้
ใหเ้ ราทำ� เลย หนา้ ทว่ี า่ กลา่ วสอนตกั เตอื นนนั้ มอบใหเ้ ปน็ หนา้ ทข่ี อง
เพ่นิ ซะ

60 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

เร่ืองไหนท่เี พิน่ วา่ “อยา่ ๆ ไม่ๆ” เรากเ็ ว้นซะ เปน็ เพราะเรา
อยากไดต้ ามความเหน็ ของตวั นะสิ มนั จงึ ไมถ่ กู ตอ้ ง วา่ อยา่ งนโ้ี ลด
ถา้ เพนิ่ ว่า “อย่าๆ ไมๆ่ ” ถึง ๓ คร้งั แล้วเราต้องหยุด

อย่างในกรณีน้ี วันนี้เพ่ินห้ามแล้ว วันต่อมาเราไปขออีก
เพน่ิ กห็ า้ มอกี วนั ท่ี ๓ เราไปขออกี เพนิ่ กห็ า้ มอกี ครงั้ หลงั นเ้ี พนิ่ จะ
เอาอยา่ งหนกั เลยเด้ ดบุ กั ใหญเ่ ลยเด้ เปน็ อยา่ งนน้ั หรอื เรอื่ งอะไร
ก็ตามที่เราไม่ได้ขออนุญาต แต่เร่ืองน้ันเพ่ินเคยห้ามเอาไว้แล้ว
๓ คร้ัง เราจะไปฝืนไม่ได้ หลวงปู่มั่นเหมือนกัน หลวงปู่มหา
เหมอื นกัน

อย่างท่านสวาทนั่นเด้ คราวอยู่บ้านหว้ ยทรายนะ่

ทา่ นสวาท : “มื้อนข้ี า้ น้อยจะเอาที่นอนของพ่อแม่ครูจารย์
ออกตากก่อน”

หลวงปูม่ หา : “ไมต่ ากก็ไม่เป็นไร เพราะมอ้ื วานกต็ ากแลว้
มื้อก่อนก็ตากแล้ว ตากเรยี งม้ือมาแล้ว”

ท่านสวาท : “บ่ มันเป็นศรัทธาของข้าน้อยท่ีจะเอา
ออกตาก”

หลวงปู่มหา : “บ่ ไมต่ ากก็ไมเ่ ปน็ ไรดอก”

ทา่ นสวาท : “บ่ เวลามศี รทั ธา ใหข้ า้ นอ้ ยเอาออกตากเถอะ”

ห ล ว ง ป ู่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 61

เปน็ ครั้งท่ี ๓ แลว้ นะ หลวงปมู่ หาก็เลยเอาบักใหญ่แล้วทนี ี้
“กใ็ หม้ นั ได้ตามมานะทิฏฐขิ องท่านทง้ั หมดน่ันต้ี
เอ้า เอาไปตากใหม้ นั หมด แปน้ พื้นก็ร้อื เอาไปตากดว้ ย
ผมห้ามจริงๆ หรือผมหา้ มเปรยๆ ท่านไม่รูจ้ ักเลยหรือ
อยู่กับผมมากต็ ้งั ๓ ปีแล้ว
ถ้าอยา่ งนนั้ แล้วก็ให้ทา่ นเอาไปตากซะไป
ให้มันได้ตามทิฏฐมิ านะของทา่ นซะ
ผมหา้ มถงึ ๓ ครั้งแล้ว
ถา้ จะถือผมเปน็ ครเู ป็นอาจารย์แล้ว
มันเปน็ หนา้ ทีข่ องท่านที่จะต้องฟัง
ไมใ่ ช่ว่าท่านจะเอาใหไ้ ดต้ ามทฏิ ฐิของทา่ น
เป็นอยา่ งนี้แล้วไมต่ อ้ งขน้ึ มาปฏิบตั ิบนกุฏผิ มเด้
ออกไป ไมต่ อ้ งมาปฏบิ ัต”ิ
คราวน้ันหลวงปู่มหาไม่ให้ข้ึนกุฏิปฏิบัติอยู่เดือนหน่ึง
ทา่ นสวาทกเ็ ลยมาปรกึ ษากบั เราว่า “จะทำ� ยังไงดี”
“มันก็ไม่ยากดอก ธรรมดาของช่างเหล็กน่ะ ใครเขาจะ
ตขี วา้ งตที ง้ิ มแี ตเ่ ขาจะตเี อาทง้ั นน้ั แหละ มนั ยงั ไมถ่ งึ เขตทเ่ี พนิ่ จะ
ไลห่ นหี รอก ปญั หาแคน่ ้ี เพนิ่ ทรมานคณุ คณุ อา่ นความหมายของ
เพน่ิ ไมอ่ อก เพิ่นหา้ มขาดหรือไม่ขาด คุณไมร่ ้จู ัก

62 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

“ผมห้ามขาดหรือไม่ขาด มันเป็นหน้าที่ของท่านท่ีจะรู้จัก
ถา้ ทา่ นจะเคารพผมกต็ อ้ งฟงั ความของผมบา้ ง จะเอาแตท่ ฏิ ฐขิ อง
ตวั เองได้อยา่ งไร”

หลวงปู่มหาว่าอย่างน้ี มนั ถกู ของเพ่นิ นะ

ถา้ เพน่ิ ไมใ่ หข้ นึ้ กฏุ กิ ไ็ มย่ ากดอก มนั มขี อ้ วตั รดว้ ยกนั ทกุ คนเด้
ขอ้ วตั รใครขอ้ วตั รมนั ไมไ่ ดก้ า้ วกา่ ยกนั ในเวลาหมเู่ พอื่ นขนึ้ ไปรบั
สงิ่ ของบนกฏุ ิ คณุ ไมไ่ ดท้ ำ� อะไรกใ็ หไ้ ปปดั กวาดขา้ งลา่ งกไ็ ด้ ตรงทาง
เดนิ จงกรมขององคท์ า่ นนะ่ องคท์ า่ นมกั จะเดนิ จงกรมกอ่ นในทกุ ๆ
เช้าเด้ คุณก็ปัดกวาดอยู่ตามใต้ถุนน่ีแหละ ปัดกวาดอยู่ได้นาน
พอสมควรแลว้ พอไดจ้ งั หวะดๆี กค็ อ่ ยขน้ึ ไปทำ� ขอ้ วตั รบนกฏุ ขิ อง
องคท์ า่ น เปน็ การหยง่ั เชงิ ดกู อ่ น ถา้ องคท์ า่ นไมไ่ ดว้ า่ อะไรแลว้ เราก็
ท�ำตามปกติของเรา แตถ่ า้ องค์ท่านยงั ว่าอยู่ เรากค็ อ่ ยถอยออก
มาใหม่ แล้วก็ตัง้ หลักใหม”่

เราก็แนะนำ� ไปอย่างนี้ ท่านสวาทก็ทำ� ตามน้นั หลวงปู่มหา
ก็ไม่เหน็ วา่ อะไรอกี

เอา้ คราวนเี้ รอ่ื งสมยั หลวงปมู่ น่ั หมยู่ งั ไมเ่ คยไดย้ นิ เราจะพดู
ให้ฟงั วา่ หลวงปมู่ ัน่ ละเอียดมากขนาดไหน ยามเชา้ เวลาเพ่นิ ออก
หอ้ งมา หมพู่ ระกเ็ ขา้ ไปรบั ขอ้ วตั รเพน่ิ ขอ้ วตั รของใครของมนั ไมไ่ ด้
ก้าวกา่ ยกัน นเ่ี ยยี่ งอย่างอนั ดี ถอื เปน็ คติเร่อื งน้ี

ห ล ว ง ปู่ ห ล้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 63

หลวงปู่มหา : “โอ้ ม้ือน้ีพ่อแม่ครูจารย์มีการมีงานอะไร
บ้างหนอ”

หลวงปูม่ น่ั : “เหน็ จะไมม่ อี ะไรหรอกม้อื น”ี้
หลวงปมู่ หา : “ขา้ นอ้ ยวา่ จะพาหมไู่ ปเอาไมต้ าด จะสมควร
อยา่ งไรบ้างหนอ”
ธรรมดาการพูดกับผ้ใู หญ่นัน้ จะต้องพูดเปน็ เชิงปรกึ ษา
หลวงปมู่ หาเคยเทศนใ์ หเ้ ราฟงั ในเวลาลบั หลงั อยา่ ไดไ้ ปพดู
เอาตามทฏิ ฐขิ องตวั พดู เปน็ เชงิ ปรกึ ษา อยา่ ไปพดู ไปตามความคดิ
ทตี่ วั ตดั สินเอาแล้วจงึ คอ่ ยไปกราบเรยี น
หลวงปมู่ หา : “ขา้ นอ้ ยวา่ จะพาหมไู่ ปเอาไมต้ าด จะสมควร
อยา่ งไรบา้ งหนอขา้ น้อย”
หลวงปู่มน่ั : “เออ้ ถา้ อยา่ งนนั้ กพ็ าหมไู่ ปเอาซะ”
หลวงปู่มหากราบเรียนหลวงปู่มั่นต้ังแต่ตอนออกจาก
ห้องนนู้ พระเณรก็ได้ยนิ กนั หมดทงั้ วัดแล้ว สบิ เอก...ก็ได้ยนิ
ทนี สี้ บิ เอก... พดู ออกชอื่ ออกเสยี งโลด มนั ไมพ่ อจะเสยี หาย
อะไรหรอก สมยั นนั้ สิบเอก...ได้ ๙ พรรษา หลวงปูม่ หาได้ ๑๔
๑๕ พรรษาแล้ว

64 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

ทีน้ีหลังจากฉันจังหันเสร็จแล้ว สิบเอก...ไปกราบเรียน
หลวงปูม่ ่นั ว่า

“ข้าน้อยขอโอกาสพ่อแม่ครูบาอาจารย์ ว่าจะพาหมู่ไปเอา
ฟนื ”

หลวงปมู่ นั่ ไดย้ นิ แลว้ กร็ อ้ งขนึ้ สดุ เสยี ง อพี อ่ อแี มเ่ อย๋ ละเอยี ด
แท้ๆ เด้หลวงป่มู น่ั น่ะ

“จง่ั ซนั่ ตๆ้ี มานะทฏิ ฐขิ องมนษุ ยน์ ่ี มนั เปน็ จงั่ ซนั่ ตๆี้ ” เอาใหญ่
เลยทนี ้ี

“ท่านมหากม็ อี ายุพรรษาแกก่ ว่าทา่ น เขามากราบเรยี นเรา
ว่าจะพาหมู่ไปเอาไม้ตาด ท่านก็ได้ยินแล้ว แล้วท�ำไมท่านถึงได้
แซงเข้ามาอีก อนั ทฏิ ฐิอนั นี้เรารจู้ ักอยู่ ‘เรากบั มหาบัวนีใ้ ครจะมี
บรวิ ารมากกวา่ กัน จะไปทางเรามากกว่าหรอื จะไปทางมหาบวั
มากกวา่ ’ มนั เปน็ อยา่ งนเ้ี ด้ อวดแตว่ า่ ตวั ไดเ้ ปน็ สบิ เอกเปน็ ทหาร
มันเอาทิฏฐิอนั น้มี าใช้ ไม่ไดๆ้ ให้ไปกบั ท่านมหาวนั น้ี มันจะมา
แย่งแซงกนั อยา่ งน้ไี มไ่ ด”้

ปานนนั้ ละหลวงปมู่ นั่ ละเอียดไหม
พวกทา่ นเคยได้ยนิ สกั คร้ังหรอื ยงั
เราจะพดู ใหฟ้ ัง เรามเี รอื่ งพูดใหฟ้ ังเตม็ ที
วา่ อยา่ งน้ันเถอะ

ห ล ว ง ปู่ ห ล ้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 65

“มาแข่งอทิ ธิพลกันเดน้ ี่ ‘ใครบ้างจะไปเอาไม้ตาดกบั ทา่ น
มหาบวั ใครบา้ งจะไปเอาฟนื กบั เรา’ มนั จะมาแบง่ พรรคแบง่ พวก
กนั เดน้ ี่ มนั จะแบง่ เป็นสองก๊กกันเด้ มนั มาแขง่ ดีกันเด้ ไม่ได้ๆ
อย่างนี้ ให้ไปกับท่านมหา เขาพูดก่อน ท้ังเขาก็เป็นผู้ใหญ่กว่า
ท่านอกี

สบิ เอก...มันไม่ลงใครเด้ อวดว่าตวั เปน็ สิบเอก อวดวา่ ตัว
เป็นครู เอาเรอ่ื งน้แี หละมาเบง่ ใสห่ มู่อยนู่ ี่”

เกง่ ปานนน้ั แหละหลวงป่มู ั่นน่ะ ลองดซู ิ ขีแ้ ตกซัดออกมา
เลยแหละ คนที่ไมเ่ คยอยู่กับเพน่ิ นะ่ ลองดูซิ

อกี เร่อื งหนง่ึ ก็อาจารย์...
หลวงป่มู ั่น : “ท่าน...เอ้ย ไปลับมดี พร้าให้เราดว้ ยเด้อ”
ท่าน... : “โดย ขา้ นอ้ ย”
หลวงปู่มั่น : “ฉนั จังหนั แล้วก็เอาไปลบั ให้แหน่”
พอถงึ เวลาบา่ ยมากย็ งั ไมท่ นั ไดล้ บั ผเู้ ฒา่ (หลวงปมู่ น่ั ) กเ็ อา
บกั ใหญ่เลย
“มนั เป็นอาบัตทิ กุ กฎไม่รจู้ ักบ้อ
ถ้าไมท่ ำ� แลว้ ท�ำไมไมบ่ อก

66 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

หรอื ว่าเจบ็ ไขไ้ ดป้ ่วยอะไรหรือติดงานอะไร
ท�ำไมไม่บอก เราจะได้บอกคนอน่ื ท�ำ
น่ันมนั เป็นอาบตั ิทุกกฎไม่รูจ้ ักบ้อ”
ปานนั้นเดห้ ลวงป่มู ่ัน ไมใ่ ช่ของง่ายๆ
ยงั มีอกี หลายเร่ืองอยู่ เพ่นิ ใช้พระ... “ทา่ น...เอ้ย ช่วยเอา
อันน้ันมาให้เราแหน่”
ทนี พ้ี ระ...ก็เลยไปใช้เณรตอ่ อกี ทอดหนึง่ ตอ่ หน้าหลวงป่มู ั่น
หลวงปู่ม่ันกเ็ ลยร้องขนึ้ สุดวดั เลยทีนี้
“ใช้ผู้ใดตอ้ งได้ผนู้ ั้น ไปใชค้ นอืน่ ตอ่ หนา้ เรา
มนั เป็นอาบตั ทิ กุ กฎไมร่ จู้ ักบ้อ”
ดุบกั ใหญ่เลยนี่ก็ดี
คราวหนึ่งก็ดุให้เรา ลม้ ตงึ เลยเราก็ดี
หลวงปู่ม่ัน : “ท่านมหาเอ้ย ม้ือน้ีพาหมู่ไปเอาไม้ไผ่ป่า
มาท�ำห้องสรงน้�ำของเราซะ ไม่ต้องไปขอไม้ไผ่บ้านกับโยมดอก
ไมไ้ ผ่ป่ามถี มไป เอามาสับฟากท�ำห้องอาบนำ้� ให้เราซะ ถา้ มีห้อง
อาบนำ้� แลว้ เราไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งนงุ่ ผา้ กไ็ ด้ ใครกด็ จี ะแกก้ ไ็ ด้ ไมไ่ ดผ้ ดิ
พระวนิ ยั ”

ห ล ว ง ปู ่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 67

หลวงปมู่ หากเ็ ลยพาหมไู่ ปเอา กไ็ กลมากอยู่ จากน้ี (ภจู อ้ กอ้ )
กน็ นู่ ละถงึ ภยู างเดยี่ วโนน้ ละ จงึ จะไดไ้ มไ้ ผล่ ำ� ใหญเ่ ด้ พากนั เอามา
แล้วก็ท�ำห้องอาบน�้ำเสร็จภายในวันน้ันเลย เพราะมีพระช่วยกัน
หลายเด้

มนั มีไมเ้ หลอื อยู่ทไี่ ปเอาอีก ๕ ๖ ล�ำ มแี ตล่ �ำงามๆ ทนี ี้
ไม้สอดปิดประตูวัดก็ยังไม่มี วันหลังมาพอฉันจังหันแล้วนี่แหละ
เรากเ็ ลยไปชวนเณรศรี

“ศรๆี ไปเอาไมพ้ วกทม่ี นั เหลอื เมอื่ วานกนั เถอะเราเวย้ รบี ไป
เอารีบมาเรา”

หลังฉนั จงั หันแล้ว หลวงปู่ม่ันก็ขึ้นกุฏแิ ล้ว หลวงปมู่ หายงั
ไม่ทนั ได้ขึน้

“ไป ไปลาทา่ นอาจารย์มหากนั เถอะเรา” กเ็ ลยไปลา

“ข้าน้อยกับเณรศรีว่าจะไปเอาไม้มาท�ำไม้สอดปิดประตูวัด
จะเปน็ อย่างไรหนอ พอ่ แม่ครจู ารยจ์ ะเห็นว่าอย่างไร”

“โอ้ นอ้ หลวงปมู่ น่ั กเ็ ขา้ ทแี่ ลว้ เออ้ จะไปกไ็ ปซะ ใหร้ บี กลบั
มาเด้อ”

กเ็ ลยไป

68 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

เวลากลบั มากเ็ ปน็ เวลาพระวดั บา้ นฉนั เพลแลว้ แบกไมเ้ ขา้ มา
เพอ่ เวอ่ ๆ หลวงปู่ม่นั กอ็ อกจากห้องมาเห็นพอดี

หลวงปมู่ ่นั : “ทา่ นหล้ากับเณรศรมี ันไปไหนกันมา หอื ”
ตับลีบหมดเรา
หลวงปู่หลา้ : “ไปเอาไมม้ า ขา้ น้อย”
หลวงปมู่ ั่น : “ไปเอาไม้ ท�ำไมจึงไมล่ า”
หลวงปหู่ ลา้ : “ลาก็ลาแต่กับท่านอาจารยม์ หา ข้านอ้ ย”
หลวงปมู่ นั่ : “ทา่ นขอนสิ ยั กบั ทา่ นมหาหรอื มนั เปน็ อาบตั ิ
ทุกกฎไม่รู้จักหรือ ไปไม่ลามาไม่บอก การไปพ้นจากเขตวัด
มันเปน็ อาบตั ทิ ุกกฎเด้ถา้ ไม่ไดล้ านะ่ ”
เอาใหญเ่ ลยทีนี้ เอาแลว้ ทีนี้ ตปี ลากระเทือนหัวนาค
พอดเุ ราแลว้ หลวงปมู่ น่ั กก็ ลบั ขน้ึ กฏุ ิ หลวงปมู่ หากเ็ ลยตาม
หลวงปูม่ ั่นขนึ้ กุฏิ
หลวงปมู่ หา :“โอย้ พอ่ แมค่ รจู ารย์ ขา้ นอ้ ยนแี่ หละผดิ พวกนนั้
ไม่ได้ผิดดอกๆ ข้าน้อยเป็นคนผิดเอง เพราะเขามาลาข้าน้อย
ขา้ น้อยวา่ จะให้มาลาพอ่ แม่ครูจารย์ พอ่ แม่ครูจารยก์ ็เข้าหอ้ งแล้ว

ห ล ว ง ปู่ ห ล้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 69

มนั เปน็ เพราะขา้ นอ้ ยมกั ใหญใ่ ฝส่ งู ทำ� ตวั เปน็ คนเทยี มพอ่ เทยี มแม่
เขามาลาก็ให้เขาไป พวกน้ันไม่ได้ผิดดอก ข้าน้อยรับผิดไว้เอง
ข้านอ้ ยจะพาพวกนั้นมาทำ� วตั รขอขมาพ่อแม่ครจู ารย์”

นักปราชญ์พูดกัน สักหน่อยหลวงปู่มั่นก็เสยี งเบาลง

หลวงปมู่ น่ั : “ถา้ เราไมว่ า่ มนั กไ็ มม่ คี นวา่ หากเราไมพ่ ดู แลว้
ทา่ นกอ็ าจจะเคยตวั เตา่ บไ่ ปเอาไฟจดู กน้ ความเปน็ จรงิ มนั กไ็ มไ่ ด้
ผดิ อะไรดอก ไมท้ เี่ อามากเ็ อามาทำ� เพอื่ สว่ นรวมในวดั ไมไ่ ดเ้ อามา
ทำ� ของสว่ นตวั เพราะเอามาทำ� ประตวู ดั แตห่ ากเราไมพ่ ดู มนั กจ็ ะไม่
ตน่ื กนั จะวา่ ยงั ไง เราอยากวา่ เรากว็ า่ หรอื ทา่ นคดิ วา่ เราพดู ผดิ หรอื ”

หลวงป่มู หา : “บ่ บ่ผดิ ขา้ น้อย”

ปานนั้นนะนักปราชญก์ ับนักปราชญ์

ทีนี้หลวงปู่มหาจะลาไปเท่ียว เป็นคติแท้เด้ เราจะพูดให้
พวกทา่ นฟงั ธรรมเนยี มอยบู่ า้ นหนองผอื สมยั นน้ั ถา้ ยงั ไมพ่ น้ เขต
กฐินแล้ว เพิ่นยังไมอ่ นญุ าตใหอ้ อกไปเทยี่ ว หลวงปู่ม่ันวา่

“พ้นเขตกฐนิ เสียก่อนแลว้ จงึ คอ่ ยไปเทยี่ ว ถา้ ยังไมพ่ ้นเขต
กฐินแล้วออกไป เด๋ียวมันจะแวะวัดน้ันแวะวัดน้ี มันน่าอายเขา
กฐินที่เขาเอามาให้นี้ เขาเอามาเพื่อพระท่ีอยู่จ�ำพรรษาในวัด
นน้ั ๆ เด้ เราจะไปรว่ มกบั เขามนั ไมถ่ กู นะ นา่ อายเขา ใหม้ นั พน้ เขต

70 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

กฐนิ เสยี กอ่ น ใครจะไปทางไหนแลว้ จงึ คอ่ ยไป ใครจะไปเทย่ี ววเิ วก
กด็ ี ใหพ้ ้นวันเพญ็ เดอื น ๑๒ เสยี ก่อน”

กฎของเพิ่นเป็นอย่างนั้นสมัยบ้านหนองผือน่ะ พอพ้น
กฐนิ แลว้ พ้นจีวรกาลแลว้ หลงั จากตัดผ้าตดั แพรใหห้ ม่เู สร็จแล้ว
หมดทกุ อย่าง หลวงป่มู หาก็ไปกราบเรยี นเพ่ิน

หลวงปมู่ หา : “ขา้ นอ้ ยวา่ อยากมากราบเรยี นพอ่ แมค่ รจู ารย์
การงานท่ีพ่อแม่ครูจารย์จะใช้ข้าน้อยกับหมู่จัดท�ำนั้น ยังมีอะไร
บ้างหนอ ข้าน้อยอยากจะรู้จักว่ามันบางแล้วหรือว่ายังมีอะไรอยู่
อกี หนอ”

หลวงปู่ม่ัน : “เอ้อ คงจะไม่มีอะไรดอก เร่อื งซ่อมแซมกฏุ ิ
ก็ยังไม่ถึงคราว ถึงเดอื น ๓ ก่อน”

หลวงปมู่ หา : “ขา้ นอ้ ยคดิ วา่ จะไปเทยี่ ววเิ วกอยา่ งนจี้ ะสมควร
ไหมหนอ”

หลวงปมู่ นั่ : “เออ้ การงานอะไรๆ กเ็ สรจ็ หมดแลว้ ทา่ นจะไป
ก็ไปได้ แต่พอถึงเวลาซ่อมแซมกฏุ ิกใ็ ห้กลบั มา จะให้ผู้เฒ่าทำ� ให้
หมู่อยู่ มนั ไมไ่ หวเด”้

หลวงปมู่ หา : “ถ้าจะไปน้ี จะไปมอ้ื ใดน้อจึงควร”

ห ล ว ง ป่ ู ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 71

นกั ปราชญ์ทา่ นพดู กันมันนา่ ฟังแทเ้ ว้ย

หลวงปมู่ นั่ : “ถา้ อยา่ งนนั้ จะไปมอื้ อน่ื กไ็ ด้ หรอื มะรนื นกี้ ไ็ ด้
เอาตามความสะดวกของทา่ น ท่านซักผ้าแล้วหรอื ยงั ละ”

หลวงปู่มหา : “ซักแล้วข้าน้อย ท่านหล้าก็ว่าจะไปกับ
ข้านอ้ ยเด้”

หลวงปมู่ นั่ : “โอ้ ทา่ นหลา้ กจ็ ะไปดว้ ยเนาะ เอา้ ไปกไ็ ป เปน็ ตา่ ง
ฝกึ หัดตวั เธอด้วย”

หลวงปมู่ หา : “ถา้ แมน้ ไป จะไปทางทศิ ใดจงึ จะควร ขา้ นอ้ ย”

หลวงปมู่ น่ั : “ไปทางทศิ ตะวนั ออกกค็ งจะดี ดแู ลว้ ทศิ ตะวนั ตก
ทางทศิ เหนอื ทศิ ใต้ กค็ งจะไมส่ งบเทา่ ไหร่ ทศิ ตะวนั ออกเหมาะกวา่
ทางถำ้� แถวบา้ นโพนงามกเ็ หมาะ”

นนั่ นะ่ แลว้ ทกุ วนั นมี้ นั ตา่ งกนั มากขนาดไหนละ เขาตกลงแลว้
ตดั สนิ ใจเองแลว้ เขาจงึ คอ่ ยมาลา ใชไ่ หมละ เขาตกลงวา่ จะไปแลว้
เขาจึงค่อยมาลานะทุกวันน้ี เขามาบอกเฉยๆ ว่าอย่างน้ันเถอะ
ธรรมเนียมน้ีไม่มีคนเอาไปใช้นะ ในส�ำนักบ้านตาดก็ไม่มีแล้ว
นอกจากคุณอินทร์กับท่านนพดลเท่านั้น พวกน้ีรู้จักจากเรา
เราบอกมนั ใหเ้ อาไปปฏบิ ตั กิ บั หลวงปมู่ หา นอกนน้ั ไมม่ ใี ครรจู้ กั ดอก
ปานนั้นละ

72 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

“ธรรมเนียมเวลาเราพูดกบั ผู้ใหญ่
เราต้องพูดในเชิงปรกึ ษากับท่าน ให้เกยี รติท่าน
เรือ่ งอะไรๆ เรากต็ กลงเอาเองหมดแลว้
ก็เทา่ กับวา่ ไมใ่ ห้ทา่ นมีสิทธิ์แสดงความเห็นอะไรดว้ ย
มันกผ็ ิดนะ่ สิ การพดู กับผู้ใหญน่ ะ่ ”
หลวงปู่มหาเคยสอนเรา “อะไรๆ เราก็ตกลงเอาเองหมดๆ
เราตดั สนิ ใจเองหมดแล้วทา่ นก็เลยไมม่ สี ทิ ธ์ิพิจารณา แปลว่าเรา
ไม่เคารพความเหน็ ของทา่ นหรอื ว่าเราไมไ่ ดน้ บั ถือทา่ น”
หมู่ไม่เคยได้ยินอย่างน้ี ผมจะพูดให้ฟัง แล้วมันไกลกัน
ขนาดไหนละกบั ทกุ วนั น้ี ปฏปิ ทาพระกรรมฐานทกุ วนั น้ี วา่ อยา่ งนนั้
เถอะ
ฉะน้ัน หลวงปมู่ หาจงึ ได้พดู ว่า
“เราไปทไ่ี หนก็เหน็ แต่พระข้คี ร่ัง
ไม่เห็นพระใสสกั ครั้งเลย
เห็นแต่พระขคี้ รั่ง”
ท่ีเพ่ินว่า ก็เพราะมันห่างไกลจากครั้งน้ันมากเด้ ไกลกัน
อักโขอักขังเด้ในทุกวันนี้ บางคนจะออกจากเพิ่นไปก็ไม่ได้ลา
ดว้ ยซำ�้ ขโมยหนีโลด การไปเทย่ี วก็ดี เพน่ิ ถึงได้วา่

ห ล ว ง ปู ่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 73

“เราอยทู่ ี่นเี่ ราอยู่เพราะโยมแม่ต่างหาก
แต่ทกุ วันน้มี ันก็แก่เฒา่ แลว้ ดว้ ยกเ็ ลยไดอ้ ยู่
ถา้ ใหห้ ย่อนลงกวา่ นี้ เราอยกู่ ับหมไู่ ม่ได้
เราหยอ่ นให้หมูไ่ ดเ้ ท่าน้ี”

เพนิ่ พดู อยเู่ รอื่ ยๆ พวกทไี่ ปหมุ้ องคท์ า่ นอยทู่ บี่ า้ นตาดทกุ วนั น้ี
ยังจะว่าตัวดีอยู่อย่างน้ันหรือนั่น เพิ่นหย่อนให้พอสมควรแล้ว
แต่ก่อนเพิ่นเคร่งครัดกว่านี้มาก เพิ่นอนุโลมให้พอแรงแล้วนั่น
ต่างกนั มากกบั ทกุ วันนี้

มปี หี นงึ่ เพน่ิ ไปเทยี่ ววเิ วกทางบา้ นงว้ิ (อ.กดุ บาก) ชาวบา้ นงว้ิ
ก็เลยตามมาขอพระกับหลวงปู่มั่น เขากฉ็ ลาดพูด

“ขอพระจกั องค์แหน่ ขอกับหลวงปู่น้ีละ จะใหอ้ งคใ์ ดก็เอา”

แตค่ วามเปน็ จรงิ แลว้ เขาอยากไดห้ ลวงปมู่ หานน่ั ละ่ เรารจู้ กั อยู่
ก็เลยเรยี กพระมาประชมุ

หลวงปมู่ นั่ : “ทา่ นมหาเอย๋ ใครทพี่ อจะไปไดแ้ หน่ ใครทพ่ี อ
จะเปน็ หวั หนา้ นำ� ไปไดแ้ หน่ ชาวบา้ นงว้ิ เขามาขอพระ ตามเราชง่ั ดู
นำ�้ หนกั ของเขานะ่ เขากอ็ ยากจะไดท้ า่ นมหานน่ั ละ่ เพราะทา่ นมหา
เคยไปพกั อยู่ที่นนั่ แต่เปน็ ความฉลาดของเขา เขากเ็ ลยว่า ‘แลว้
แต่จะไดใ้ ครไป’ แล้วพวกเราจะวา่ อยา่ งไร หากท่านมหาไปแล้ว
ใครบ้างที่จะไปกับท่านมหา”

74 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

พระก็นั่งเตม็ อยู่ คำ� วา่ “เต็ม” ก็ ๑๔ ๑๕ องคเ์ ทา่ นั้นละ
ไมไ่ ดม้ ากหรอก เพราะเพนิ่ ไมร่ บั ถงึ ๒๐ องคส์ กั ครง้ั เรากน็ ง่ั ฟงั อยู่
ตอนนั้นอายุ ๓๐ แลว้ ถงึ พรรษาจะไม่ได้มาก แต่อายมุ ากแล้ว
เราก็ย่งิ เป็นคนชอบฟังชอบพิจารณาอยูแ่ ลว้ ดว้ ย

หลวงปู่มหา : “โอ๊ย ถ้าวา่ จะไดไ้ ปจรงิ ๆ แลว้ ก็ไปในฐานะ
รับใช้พ่อรับใช้แม่น่ันแล้ว ข้าน้อยไม่กล้าโอหังมังคโลอะไรแหละ
ไปกไ็ ปในนามของพอ่ ของแมน่ แ่ี หละ ไมไ่ ดห้ วงั เตน้ สามศอกออก
สามวาอะไร ถ้าหากพ่อแม่จะใหไ้ ปจริงๆ แล้ว กไ็ ปในนามของพ่อ
ของแม่น้ีแลว้ เพราะเป็นลูกพอ่ ลูกแม่อยูอ่ ยา่ งเก่าน่ีแหละ”

นักปราชญ์ต่อนักปราชญ์พูดกันมันเป็นเร่ืองน่าฟังเว้ย
ได้คติไปจนถึงวนั ตายเลยเราก็ดี

“หากพอ่ แมม่ ธี รุ ะอะไรอยากใชอ้ ยากสอยอยา่ งไรกส็ ง่ั ไดเ้ ลย
ขา้ น้อย สว่ นการไปนก้ี ็ไมร่ ู้ว่ามีใครทจ่ี ะไปดว้ ยแหละ”

ท่านอาจารย์...น่ะหาอุบายคัดเราออก เรามารู้จักก็คราว
นแ้ี หละ

“ท่านหลา้ ไมอ่ ยากไปกบั เพ่นิ หรือ”

ทงั้ ทเ่ี รากป็ ฏบิ ตั ใิ กลช้ ดิ หลวงปมู่ น่ั ดว้ ยกนั เดน้ น่ั แตท่ า่ นกย็ งั
หาอุบายคัดเราออก เรารูจ้ ักอยู่

ห ล ว ง ป ู่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 75

แต่หลวงปู่มนั่ ไมเ่ ล่นด้วยนะสิ

“หากว่าจะให้ท่านหล้าไป เราหย่ังน�้ำหนักของเธอดูแล้ว
เธอก็ยังไม่อยากไป แล้วเจ้าคุณธรรมเจดีย์ก็ฝากเธอไว้ท่ีน่ีด้วย
ถ้าอยา่ งนน้ั กใ็ หท้ ่านศรีอารย์ไปดว้ ยซะ”

ทา่ นศรอี ารยน์ นั้ เปน็ ลกู ศษิ ยข์ องสบิ เอก... ทา่ นศรอี ารยก์ เ็ ลย
ไดไ้ ป

เวลากลับมา หลวงปู่มหากเ็ อาแกน่ ขนนุ มาด้วย ๑๕ ทอ่ น
ซ้ือเขาตน้ ละ ๔๐ บาทก็มี

เพน่ิ วา่ “โอย๊ พอ่ ออกแมอ่ อกเอย้ บญุ เดอื นหกกย็ งั มวี นั เลกิ
วนั แลว้ (แตท่ วี่ ดั หนองผอื ) ถงึ เวลาออกพรรษาแลว้ มแี ตพ่ ระไหล
เขา้ มาไมข่ าด น�้ำก็ได้ตักวนั ละ ๘๐ ๙๐ ปบ๊ี ”

มาถึงวัดแล้ว เพิ่นก็ให้โยมเขาหยุดรออยู่นอกวัดเสียก่อน
ส่วนองคเ์ พน่ิ กเ็ ขา้ มาในวัดกราบเรียนหลวงปมู่ ั่นก่อนว่า

“จะใหพ้ วกนั้นเข้ามาในวัดไดห้ รอื ไหมหนอขา้ นอ้ ย โยมเขา
เอาแกน่ ขนนุ ใสเ่ กวยี นมา แกน่ ขนนุ กเ็ ปน็ ของไมไ่ ดอ้ ดอยากอะไร
เปน็ ของทิง้ ของเขา เขาไม่ไดห้ วง”

เพน่ิ กลัววดั แตกเด้

76 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

หลวงปมู่ ัน่ : “เอ้อ เอามากเ็ อาเข้ามาซะ” เลยเปดิ ประตู
ใหข้ นเขา้ มา

อยมู่ าๆ จนเขา้ พรรษา พอออกพรรษาแลว้ นางเงก็ หงส์ แซโ่ คว้
ตลาดสดี า ถนนวรจกั ร กบั นายวนั คมนามลู มาสมทบกนั ทอดผา้ ปา่
เอาผา้ มา ๒๐๐ หลา มันเป็นผ้าหลายไม้หลายอย่าง หลวงปมู่ หา
เป็นผเู้ ข้าไปกราบเรยี น สองมือยกผา้ ขึ้น

หลวงปู่มหา : “ผ้าน้ีเป็นอย่างไรบ้างข้าน้อยๆ (สมควร
อยา่ งไร) นช้ี นดิ หนงึ่ นอี้ ยา่ งหนง่ึ ขา้ นอ้ ย ขา้ นอ้ ยวา่ จะพาหมเู่ ปลยี่ น
ผา้ ไตรถวายพอ่ แมค่ รจู ารยข์ า้ นอ้ ย”

หลวงปมู่ น่ั : “บ่ ผา้ เรากย็ งั ใหมๆ่ อยู่ สมควรจะเปลยี่ นใหใ้ คร
แลว้ เราจะบอกเองดอก”

หลวงปมู่ หา : “บแ่ ลว้ ผทู้ เ่ี ขาเอามาในทศิ ทง้ั ส่ี เขากห็ วงั จะ
ให้พอ่ แมค่ รูจารยใ์ ช้ ถ้าพ่อแมค่ รูจารย์ไมใ่ ชแ้ ล้ว พวกข้าน้อยก็ใช้
ไมล่ งแลว้ ถงึ อยา่ งไรกฉ็ ลองศรทั ธาใหเ้ ขาสกั สามสวี่ นั แหน่ ถา้ พวก
ข้านอ้ ยจะเอาไปใช้กอ่ นโลด มนั ก็จะทับถมพวกขา้ นอ้ ยแล้ว”

หลวงปมู่ น่ั : “บแ่ ลว้ อะไรๆ กจ็ ะพอ่ แมค่ รจู ารยๆ์ แท้ ผา้ เรา
ก็ยังใหม่ๆ อยู่”

วนั นน้ั ไมไ่ ดก้ เ็ ลยถอย สามสว่ี นั ผา่ นไปกเ็ ขา้ ไปกราบเรยี นอกี

ห ล ว ง ปู่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 77

เวลาจะเข้าก็ต้องดูอารมณ์ของเพิ่นเสียก่อนเด้ วันไหนควรเข้า
จงึ เขา้ วนั ไหนไม่พอจะเขา้ กไ็ ม่เขา้ ขอคร้ังท่ี ๓ จึงอนญุ าต

หลวงปู่มหา : “หมู่เพ่ือนท้ังหลายก็พร้อมกันหมดแล้วเด้
ขา้ นอ้ ย เตรยี มตวั แลว้ ทา่ นวนั กเ็ ตรยี มทจี่ ะเยบ็ อยู่ ขา้ นอ้ ยกเ็ ตรยี ม
ที่จะตัดอยู่ พวกผนู้ ้อยพวกท่านหลา้ ก็เตรยี มตม้ น้ำ� อย”ู่

เราอยู่กองต้มน้�ำและกองย้อมเด้ อาจารย์ทองค�ำอยู่กอง
รงั ดมุ เรอ่ื งเยบ็ ผา้ ยงั ไมเ่ กง่ เทา่ อาจารยว์ นั หลวงปมู่ นั่ กเ็ ลยอนญุ าต
อย่างฝืดๆ การเปลี่ยนผ้าไตรจีวรของหลวงปู่มั่นนี้เป็นหน้าท่ี
ของหลวงปมู่ หาเปน็ ผกู้ ราบเรยี น คนอน่ื กราบเรยี นไมไ่ ด้ ความเปน็
ใหญ่อยู่กับผู้นี้ ควรอย่างไรไม่ควรอย่างไรขึ้นอยู่กับผู้นี้เป็นผู้จะ
พจิ ารณา

ทนี ้พี ดู ถึงเรอ่ื งเตียง หมยู่ ังไม่เคยไดย้ นิ เด้เร่อื งน้ี เราจะเล่า
ให้ฟัง

เราไปอยปู่ แี รก หลวงปมู่ น่ั เพนิ่ นอนเตยี งไมไ้ ผ่ เปน็ ไมไ้ ผก่ ลม
เตยี งกโ็ ยกไปโยกมา เตยี งกเ็ ตยี งไมไ้ ผ่ เสากเ็ สาไมไ้ ผ่ ราวกร็ าวไมไ้ ผ่
โก๊กเก๊กๆ โยกไปโยกมา เราก็เลยมาคิดทีน้ี

“กเู ป็นคนได้เคยสร้างฆราวาสมาก่อน มันจะทบั กูเด้นี่
กกู เ็ คยอวดว่ากทู ำ� ไมเ้ ป็นบา้ ง ถ้ากไู ม่ทำ� น้ีมันจะทบั กูเด้น่ี
ถ้าเมอ่ื จะท�ำน่ีจะทำ� อย่างไรหนอ”

78 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

ความเปน็ จรงิ แลว้ เราไดเ้ กบ็ ไมเ้ อาไวบ้ า้ งแลว้ เปน็ ไมท้ เ่ี หลอื
จากซอ่ มกฏุ หิ ลงั นน้ั หลงั นี้ เราไดเ้ กบ็ สอดไวต้ รงนน้ั ตรงนที้ ลี่ ะทอ่ น
สองท่อน เลยไปกราบเรียนหลวงปู่มหา ถ้าเราจะไปกราบเรียน
หลวงปมู่ นั่ เลยไมไ่ ดเ้ ด้ เปน็ การขา้ มกรายหลวงปมู่ หา ทำ� อยา่ งนน้ั
ไม่ได้ จะถูกหลวงปมู่ น่ั ดเุ อาโลด

หลวงปหู่ ลา้ : “ขา้ นอ้ ยคดิ วา่ จะทำ� เตยี งถวายพอ่ แมค่ รจู ารยใ์ หญ่
จะเปน็ อยา่ งไรบา้ งนอ้ ถา้ ขา้ นอ้ ยไมท่ ำ� มนั จะทบั ขา้ นอ้ ยเด้ เพราะ
ขา้ นอ้ ยเคยสรา้ งฆราวาสมากอ่ น ส่วนครอู าจารยไ์ ม่ทับเด้ เพราะ
ครูอาจารย์ไม่เคยได้สร้างฆราวาสมา ขอให้ครูอาจารย์ไปกราบ
เรยี นเพิ่นให้แหน่”

หลวงปมู่ หา : “เออ ถา้ อย่างน้ันเราจะกราบเรยี นเพน่ิ ”

หลวงปู่มหากเ็ ลยกราบเรยี น
หลวงปู่มนั่ : “จะท�ำทำ� ไม อันเดมิ กน็ อนดอี ยู่ นอนมาพอ
แรงแลว้ ภาวนาดอี ย”ู่

หลวงป่มู หากเ็ ลยกราบเรียนไปกราบเรยี นมา หลวงป่มู น่ั ก็
เลยอนญุ าตแบบฝืดๆ

หลวงปู่มัน่ : “เออ เอ้า ท�ำซะ”

ห ล ว ง ป่ ู ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 79

หลวงปมู่ หา : “หากวา่ จะทำ� นี่ จะเอากว้างขนาดไหนนอ้
ขา้ น้อย”

หลวงปู่มั่น : “กว้าง ๓ ศอกกบั อีกหน่ึงคืบของเรานแี่ หละ”
หลวงปมู่ หา : “ความสงู จะเอาเทา่ ไรน้อขา้ นอ้ ย”
ไม่ใช่จะท�ำเอาตามอ�ำเภอใจโลดเด้ อยู่กับหลวงปู่ม่ันเป็น
อย่างน้ัน
หลวงปู่มนั่ : “สูงเอาเท่านั้น”
หลวงป่มู หา : “จะทำ� ลูกกรงดว้ ยจะควรไหมขา้ น้อย”
หลวงปู่มนั่ : “เตยี งทีม่ ลี ูกกรงจะท�ำสงู เกินประมาณ มนั ก็
ไม่มปี ัญหาเด้ จะท�ำลูกกรงด้วยกไ็ ด้ เตยี งท่ีไม่มีลกู กรงตอ้ งทำ� ให้
ไดป้ ระมาณ ๘ น้ิวพระสคุ ต เตยี งท่ีมีลกู กรงดา้ นใดด้านหนึง่ แล้ว
จะสูงเกนิ ประมาณกไ็ ด้ไมเ่ ปน็ ไร ทีน้ไี ม้จะได้จากไหนละ ไมใ่ ช่วา่
จะไปรบกวนชาวบา้ นเขาหรือ”
หลวงปมู่ หา : ไมน้ ะ่ ท่านหล้าวา่ ทา่ นเอาสอดเก็บไว้แลว้
มอี ยทู่ ล่ี ะตวั สองตวั ทา่ นวา่ พอแลว้ ทา่ นหลา้ อาสารบั ทำ� สว่ นพวก
ข้าน้อยก็จะช่วยดว้ ย พระทงั้ หลายกพ็ รอ้ มกันหมดแลว้ ท่านหลา้
วา่ ทา่ นจะเปน็ ผรู้ บั สวิ่ รบั กะ (คำ� นวณ) รบั หมายรบั ประกอบเขา้ ”

80 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

หลวงป่มู น่ั : “เอ้า จะทำ� กท็ �ำซะ สงู ต�่ำกว้างแคบเราก็บอก
หมดแลว้ อวดวา่ ตวั ทำ� ถวายครบู าอาจารยแ์ ลว้ ไปทำ� อยกู่ ลางวดั ให้
มนั กระเทอื นหมพู่ ระไมไ่ ดเ้ นอ้ หอบเขา้ ไปทำ� ในปา่ โนน้ เดอ้ อยา่ ให้
กระทบกระเทือนพระเจ้าพระสงฆผ์ ้เู ดนิ จงกรมภาวนาเด้”

ละเอยี ดไหมหลวงปมู่ นั่ นะ่ จะทำ� ไมส้ ฟี นั กเ็ หมอื นกนั จะไป
ทำ� อย่กู ลางวดั ไม่ไดแ้ หละ น้นู ละ ทำ� อยกู่ ลางดงนู้นละ

ก็เลยท�ำทนี ้ี ในเวลาท่ที ำ� กม็ ีหมู่เพอื่ นไปชว่ ยดว้ ย ได้ ๔ วนั
กแ็ ลว้ เสรจ็ หมดทกุ อยา่ ง ประกอบแน่นหนาอยา่ งดี เราเป็นผสู้ ่ิว
เราเปน็ ผกู้ ะ เราเปน็ ผปู้ ระกอบเขา้ แตท่ า่ นอาจารยโ์ สม บา้ นนาสดี า
ทา่ นกม็ ฝี มี อื พอสมควร แตท่ า่ นไมก่ ลา้ ออกหนา้ ทา่ นใหเ้ ราออกหนา้
เพราะเราเป็นคนไปขออนุญาตเด้ ท่านก็เหลาไม้เหลาอะไรช่วย
อาจารยโ์ สม บา้ นนาสดี า นแ้ี หละมฝี มี อื กวา่ หมู่ เสรจ็ แลว้ กพ็ ากนั
หามมาแหละทนี ี้

พอหลวงปู่มัน่ เหน็ “กว้างโพดๆๆ ตดั ออกคบื หนึง่ ๆๆ”

เรารจู้ กั ความหมายทนั ที เรากท็ ำ� หนา้ เสมออยู่ ไมไ่ ดท้ ำ� หนา้
เสยี ใจวา่ งั้นเถอะ ร้จู กั ความหมายทนั ทีท่เี พิน่ วา่ อย่างนั้น

“กวา้ งๆๆๆ” หมู่ทั้งหลายกเ็ หลียวดูหนา้ เรา หลวงปูม่ หาก็
เหลียวดูหน้าเราแลว้ ยิม้ ๆ เพราะหลวงปมู่ ่ันเพน่ิ ทรมานเราเด้

ห ล ว ง ปู ่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 81

“ความกวา้ งกพ็ อ่ แมค่ รจู ารยเ์ ปน็ ผบู้ อกเอง แลว้ ทำ� ไมถงึ ยงั วา่
มันกวา้ งเกินละข้าน้อย ขา้ นอ้ ยกท็ �ำตามคำ� ส่งั ทกุ อยา่ งแล้วเด”้

ถา้ เราไปฝืนอยา่ งนีแ้ ลว้ เพนิ่ จะไมใ่ ช้ให้เราเลย เพิน่ ทรมาน
เราวา่ จะตงั้ ใจปานใด จะมศี รทั ธาขนาดไหน ตรงนนี้ ะ เรากเ็ ลยกราบ
เรียนว่า

“โอย๋ ถา้ วา่ กวา้ งเกนิ ไป ขา้ นอ้ ยกเ็ ตม็ ใจตดั ออกเตม็ ทขี า้ นอ้ ย”

กพ็ ากนั หามกลบั ลงมา หมหู่ วั เราะเรา หลวงปมู่ หากห็ วั เราะ

หลวงป่มู หา : “เปน็ อยา่ งไรละ รู้จักความหมายไหมละ”

หลวงปหู่ ลา้ : “รจู้ กั ขา้ นอ้ ย ไมร่ วู้ า่ ถกู หรอื ไมถ่ กู เพน่ิ ทรมาน
ขา้ นอ้ ยว่าจะตง้ั ใจเพียงใด ถกู ไหมขา้ นอ้ ย”

หลวงปู่มหา : “โอ้ แมน่ โพด (ถกู ) เอา้ รีบทำ� ”

ถา้ เราสแู้ ลว้ เพนิ่ จะไมใ่ ชใ้ ห้ เรากเ็ ลยรอ้ื ออกทนี ี้ ตดั ออกแลว้
ประกอบใหมจ่ นแลว้ เสรจ็ จงึ ไดห้ ามไป ตอนหามไปนนั้ หลวงปมู่ น่ั
เพ่ินหวั เราะพอใจเว้ย

“ดงั ป่ึงดังไข่หลายก็ต�ำไม้ตายซะ”

ในเวลาเพน่ิ หยอกลอ้ อยา่ งน้ี เราจะไปยมิ้ ไมไ่ ดเ้ ด้ ตอ้ งเฉยเด้
ถ้าไปยิ้มก็ไม่ได้อีกแหละ ถ้าเราจะไปเลียสบเสียปากก็จะโดนดุ

82 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

อกี ละ เฉย ธรรมดาๆ จงึ ได้ ปานนน้ั เดห้ ลวงปมู่ น่ั ไมใ่ ชข่ องงา่ ยๆ เด้
การทรมานมนุษยน์ ะ่

ถ้าเป็นพวกเราน้ีคงจะหน้าบูดเลยละ เวลาเพ่ินบอกให้ตัด
ออกนน้ั เพิ่นไมไ่ ด้บอกเฉยๆ เด้ เพิ่นดหู นา้ ของเราดว้ ยว่ามันจะ
แสดงกริ ยิ าอยา่ งไรเด้

อยา่ งเราไปเกบ็ อาจมของเพน่ิ ทใี่ ตถ้ นุ อยา่ งน้ี เพนิ่ ไมไ่ ดโ้ งเ่ ด้
เพนิ่ สอ่ งลงมาดดู ว้ ย เรากอบอยา่ งนๆ้ี (หลวงปทู่ ำ� ทา่ ใหด้ )ู กอบใส่
บงุ้ กี๋ ถา้ เราไปทำ� ทา่ รงั เกยี จอยา่ งน้ี เพนิ่ จะไมใ่ หเ้ ขา้ ไปใกลเ้ พนิ่ เลยเด้
เราท�ำสหี น้ารงั เกียจ เพิน่ ไมใ่ หไ้ กลเ้ ลย หลวงปมู่ นั่ ไม่ใชข่ องง่ายๆ
เด้ เพนิ่ พจิ ารณาดคู นจรงิ จงั มากเด้ หลวงปมู่ หากเ็ หมอื นกนั ไมใ่ ช่
ของงา่ ยๆ เด้

ทนี เ้ี รอื่ งทมี่ นั ไมน่ า่ จะผดิ แตว่ า่ ผดิ ดสู เิ พน่ิ ละเอยี ดขนาดไหน
เณรประมัย (กาฬเนตร) น้ันอายุพอขึ้นทะเบียนแล้ว อาจารย์
ทองคำ� ว่า

“อีก ๕ ๖ วัน จะพาเณรประมัยไปขึ้นทะเบียนท่ีอ�ำเภอ
พรรณานคิ ม”

พดู ให้หลวงปมู่ ั่นไดย้ ิน

สักเด๋ยี วเสยี งหลวงปกู่ ็ดงั ข้ึนทันทีเลยทนี ้ี

ห ล ว ง ป ู่ ห ล้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 83

“ท่านทองค�ำมนั อวดฉลาด มันวา่ ผู้เฒ่าบ่รู้จกั ขด้ี ังลิงอิหยงั
มันกะโครงการไว้ก่อน ปากก่อนเจ้าเว่าก่อนขวัญ เท่านั้นม้ือ
เทา่ นมี้ อื้ จะพาเณรประมยั ไปขน้ึ ทะเบยี น มนั วา่ ผเู้ ฒา่ ลา้ สมยั บร่ จู้ กั
อิหยัง มันแต่งกอ่ นหมดๆ มันขา้ มมันกราย”

ดอุ ย่างใหญ่

“มนั วา่ ผเู้ ฒา่ บร่ จู้ กั อหิ ยงั อะไรมนั กแ็ ลน่ กอ่ นหมด มนั ออก
หวั คดิ หมด มันบ่ศึกษาหารือผู้เฒา่ มันข้ามมันกราย”

ไมใ่ ชข่ องงา่ ยๆ เด้ ละเอยี ดไหม เคยไดย้ นิ ไหมพระกรรมฐาน
ทกุ วนั น้ี นา่ จะไมเ่ คยไดย้ นิ เด้ เราพดู ใหไ้ ดฟ้ งั เฉยๆ ดอกนี้ เราเหน็
เต็มตามาเต็มใจเรา ทุกวันนี้ถ้าว่าจะไปเที่ยวอย่างน้ี เขาตกลง
เองแล้ว บางทกี ็ไม่ไดม้ าลาด้วยซ�้ำ

ตอนเราจะไปเทีย่ วกับหลวงป่มู หา เราถาม

“เพ่ิน (หลวงปู่มั่น) ก็รู้จักว่าข้าน้อยจะไปกับครูอาจารย์
อยู่ดอก ครอู าจารยก์ ็เป็นผูใ้ หญอ่ ยูแ่ ล้ว จะใหข้ า้ น้อยไปกราบลา
อีกอยหู่ รอื ขา้ น้อย”

หลวงปู่มหา : “ถ้าไปกราบลาแต่เราคนเดียว มันก็ถูก
เฉพาะเรา แตท่ ่านมันจะผดิ ”

84 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

ทนี เ้ี รอื่ งหมวู่ า่ เราหวงขี้ (หลวงปมู่ นั่ ) ตอนทเ่ี พนิ่ ปว่ ยหนกั นะ่
เราเปน็ ผูเ้ ก็บทำ� ความสะอาดอาจมของเพ่ินเด้ เราใชส้ องมอื กอบ
ใสบ่ งุ้ กี๋ หมูท่ ัง้ หลายกอ็ ยากทำ� บา้ ง หมูก่ เ็ ลยโจมตีเราว่าเราหวงข้ี
วา่ เราไมอ่ ยากใหท้ ำ�

เราก็เลยไปปรึกษากบั หลวงปู่มหาว่า

“หมู่อยากขอข้าน้อยเก็บอาจมพ่อแม่ครูจารย์แทนข้าน้อย
จะควรอยา่ งไรขา้ น้อย”

หลวงปมู่ หา : “หลมุ ส�ำหรับถ่ายที่อยูใ่ ตถ้ นุ กฏุ กิ เ็ ปน็ ท่านที่
ปรงุ แตง่ ขนึ้ เอง เรากไ็ มไ่ ดค้ ดิ แตง่ ใหท้ า่ น ทา่ นปรงุ แตง่ เอง ทา่ นเหน็
ว่ามันไมไ่ ดข้ ้ามกรายเรา ทา่ นก็เลยทำ�

เพนิ่ (หลวงปมู่ นั่ ) กเ็ มตตาถา่ ยใหท้ า่ น เพนิ่ กถ็ า่ ยเพยี งเฉพาะ
หลมุ ทที่ า่ นทำ� น้ี เวลาปว่ ยหนกั ๆ มา เพนิ่ เหน็ วา่ ทา่ นตง้ั ใจดี เราก็
เห็นว่าท่านก็ต้ังใจดีแล้วก็ไม่ได้ถือว่าข้ามกรายเรา เพราะท่าน
กห็ วงั ดกี บั พอ่ แม่ครจู ารยแ์ ละหวงั ดีกบั เราเทา่ ๆ กัน เรากไ็ ม่ถือ
แตห่ ากทา่ นลองใหห้ มทู่ ำ� แทนมนั กจ็ ะเสยี ทา่ นนะซิ เพราะทา่ นเปน็
ผู้ปรุงแต่งข้ึนแล้วเหยียดบ่ฮอดกอดบ่ม่ัน รังเกียจข้ีแล้วไปหา
คนอื่นมาท�ำแทน เพิ่นก็จะตีความหมายอย่างนี้สิ ลองท่านให้
คนอน่ื ทำ� ดูซิ ถา้ มันจะไมเ่ สยี น่ะ”

หลวงปูห่ ลา้ : “แตห่ ม่โู จมตีขา้ น้อยวา่ ข้านอ้ ยหวงขี”้

ห ล ว ง ป ู่ ห ล้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 85

หลวงปู่มหา : “ว่าก็ช่างเขาซิ คนอ่ืนก็ไม่ได้ปรุงแต่งขึ้น
สกั หนอ่ ย ผปู้ รงุ แตง่ ขน้ึ กเ็ ปน็ ทา่ นคนเดยี ว ถานเดมิ กม็ ตี ง้ั ๓ ถาน
ถานท่ี ๔ กบั ที่ทา่ นปรุงแตง่ ขน้ึ ท่านก็ท�ำดที ำ� เคารพ เพน่ิ ก็ไวใ้ จ
ในตวั ทา่ น เพนิ่ จงึ ไดใ้ หท้ า่ นทำ� ทา่ นจะใหค้ นอนื่ ทำ� แทน มนั กต็ อ้ ง
เสียท่านนะซิ

ถ้าท่านปล่อยให้หมู่มาท�ำแทนน่ะ คล้ายๆ กับว่าท่านปรุง
แต่งข้ึนแล้วมาภายหลังกลับรังเกียจอาจมของพ่อแม่ครูจารย์
แลว้ ไปหาคนอน่ื มาทำ� แทน มนั กเ็ สยี ทา่ นนะ่ สิ เสยี ทา่ น ไมค่ วรให้
คนอืน่ กม็ ีข้อวัตรอยูค่ นละอยา่ งๆ แลว้ จะมาเบยี ดเบยี นกันทำ� ไม
ทา่ นกม็ ขี อ้ วตั รอยหู่ ลายอยา่ ง หมกู่ ม็ ขี อ้ วตั รหลายอยา่ งเหมอื นกนั
จะมาเบยี ดเบยี นกนั ท�ำไม หมกู่ ไ็ ดด้ นี นั่ แล้ว สว่ นท่านน้นั จะเสีย
คล้ายๆ กับว่าท่านน่ะเหยียดบ่ฮอดกอดบ่ม่ัน ปรุงแต่งอะไรข้ึน
แลว้ ไมท่ ำ� ใหส้ ำ� เรจ็ ทำ� ยงั ไม่ถึงพรกิ ถึงขงิ พอ่ แม่ครจู ารยห์ ายกย็ ัง
ไม่ทันหาย ตายก็ยังไม่ทันตาย แต่ท่านก็ปล่อยข้อวัตรท้ิงหนีไป
ปลอ่ ยใหค้ นอ่ืนมาท�ำแทน มนั กเ็ สียท่านนั่นแหละ”

องค์ท่านช่างพดู เปน็ ธรรมเหลือเกนิ เว้ย
เราเคารพเพิน่ จนไปถงึ วนั ตาย
ตายแล้วเกดิ เกิดแลว้ ตายอกี ๕ ชาติ
เราก็ยงั จะถอื ค�ำพดู น้ีว่าถูกตอ้ งอยู่
เราไดค้ ตจิ ากหลวงปมู่ หานไี้ มใ่ ชน่ อ้ ยนะ เรากเ็ ลยไมใ่ หห้ มทู่ ำ�

86 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

วันนั้นที่ท่านอรุณมาเย่ียมก็มาพูดแซวเร่ืองที่ว่าเราหวงขี้
แตป่ างโน้น เรากเ็ ลยเล่าเร่ืองนใ้ี ห้ฟัง

ทา่ นอรณุ เลยวา่ “โอ้ ขา้ นอ้ ยบร่ จู้ กั ทแี่ ทไ้ ดป้ รกึ ษากบั หลวงปู่
มหากอ่ นแล้วเนาะ”

เราวา่ “ปรกึ ษาหลวงปมู่ หากอ่ นแลว้ หมทู่ งั้ หลายกย็ งั โจมตวี า่
เราหวงข”้ี

ทนี ต้ี อนหามหลวงปมู่ นั่ ออกมาพกั ทวี่ ดั กดุ กอ้ ม (วดั ปา่ กลาง-
โนนภ)ู่ ผ้ทู ่ีแตง่ กองหน้ากองหลังกค็ อื หลวงปู่มหา

“พวกทข่ี อนสิ ยั อยกู่ บั หลวงปมู่ นั่ นนั้ ใหท้ า่ นวนั ผหู้ นงึ่ ทา่ นหลา้
ผหู้ น่ึง ทา่ นสีหาผู้หนงึ่ ไปกอ่ นซะ แล้วก็เปน็ ครูบาอาจารย์ผู้ใหญ่
และพระแขกที่มาไปก่อน นอกนัน้ ใหต้ ามไปชดุ หลังซะ”

หลวงปู่มหาเป็นคนแบง่
พอไปถึงแล้ว วันหลังมามีคนไปตัดช่องส�ำหรับถ่ายถวาย
หลวงปมู่ ั่น โป้งปั่งๆ อยนู่ ่นั เราก็ท�ำอยา่ งอ่นื อยู่
หลวงปมู่ ัน่ กเ็ ลยถาม “จะทำ� อะไร”
พระ : “ทำ� ช่องส�ำหรับถ่ายถวายพ่อแมค่ รูจารย์นแ่ี ลว้ ”

ห ล ว ง ปู ่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 87

หลวงปมู่ น่ั : “อยา่ มาทำ� ๆ ทำ� ไดก้ ไ็ มถ่ กู ใจเธอดอก ทา่ นหลา้
ท่านเคยท�ำอยู่ ของใครของมัน ท�ำได้ก็ไม่ถูกใจเธอ อย่ามา
ก้าวก่ายกนั ใครเคยท�ำอะไรกใ็ ห้ท�ำเหมอื นเก่า”

เรานง่ั บงั ตน้ เสาอยู่ ไดย้ นิ แลว้ นำ�้ ตาเราไหลพรากเลย เราเลย
ถอดใจความไดว้ ่า

ท่ีเราปฏบิ ัตพิ ่อแมค่ รจู ารยม์ าน้ี ไม่วา่ การซกั ผ้ากด็ ี ไมว่ า่
อะไรก็ดี หรือการรับสิ่งรับของก็ดี หรือเอาไฟไปให้เพ่ินผิงก็ดี
เพน่ิ ไมไ่ ดข้ ดั ขอ้ งในเราเด้ เรายงิ่ หนกั ใจเกรงวา่ เพนิ่ จะขดั ขอ้ งอยู่
เมอ่ื เพนิ่ วา่ อยา่ งนน้ั เรากแ็ จง้ วะคนื หลงั (โลง่ ใจ) ถอื วา่ การปฏบิ ตั ิ
พอ่ แมค่ รจู ารยข์ องเราน้ี ตวั เพนิ่ ไมไ่ ดข้ ดั ขอ้ งเด้ เราจงึ ไดร้ ู้ แตก่ อ่ น
เราเกรงว่าเพน่ิ จะขัดขอ้ ง

หลวงปูม่ น่ั : “มาทำ� ก็ไมถ่ กู ใจเธอดอก ใหเ้ ธอมาท�ำเอง”
ไปพกั อยวู่ ดั กดุ กอ้ ม ๑๑ คนื เรากบั ทา่ นอาจารยว์ นั ไมไ่ ดไ้ ป
บณิ ฑบาตกบั หมเู่ พอื่ นเด้ สว่ นทา่ นสหี านนั้ ไป เราเพยี งเอาบาตรไป
ตั้งไว้ท่ีศาลา หมู่เพื่อนบิณฑบาตกลับมาแล้วก็เอามาใส่บาตรให้
เพราะคางานคนละอย่างๆ เราก็งานอันหน่ึง ท่านก็งานอันหน่ึง
งานประจ�ำตวั น้กี า้ วก่ายกันไม่ได้
พอพกั อยไู่ ด้ ๓ คนื หลวงปมู่ หาก็ตามมา ยกทพั มาเลย

88 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

“อีพ่อกู (หลวงปมู่ ่นั ) กจ็ ะตายแล้ว
กจู ะอย่อู ิหยงั ”
เพ่ินเย็บผ้าเยบ็ แพรใหห้ มเู่ สรจ็ แลว้ กเ็ ลยตามมา
กอ่ นหลวงปมู่ น่ั จะมรณภาพ กส็ ง่ั เรานแี้ หละกอ่ นหมู่ เราไมใ่ ช่
คนมกั อวดเฉยๆ เด้ สมมตุ วิ า่ เตยี งของเพนิ่ ตง้ั อยอู่ ยา่ งน้ี เพน่ิ นอน
หนั ศรี ษะไปทางทศิ ตะวนั ออก เรากน็ ง่ั เฝา้ ไฟอง้ั โลอ่ ยทู่ างทศิ เหนอื
เรากลัวว่าเพิ่นจะล้มใสไ่ ฟ กลวั วา่ ไฟจะไหมเ้ พ่นิ กเ็ ลยนัง่ เฝา้ อยู่
ท่านอาจารย์วันกน็ ั่งคัดเกบ็ ยาอยูถ่ ดั ไป
หลวงปมู่ ่นั พดู แบบเยน็ ๆ
“ถา้ เราตายแลว้ ใหพ้ ากนั เผาเสยี เน้อ
เผาแล้วจึงค่อยมหี นงั สือไปหาเจา้ คุณธรรมเจดยี ์
และญาตพิ ี่นอ้ งของเรา บอกวา่ เผาแลว้
ไม่ได้เก็บไว้นาน ถา้ เกบ็ ไวน้ าน สตั ว์จะตายมาก
อยทู่ ไี่ หนสตั ว์กต็ ายมากเหมอื นกันนน่ั แหละ
ถา้ เกบ็ ไวน้ าน พระมารวมกันมากๆ แล้ว
อาหารไม่พอกนิ กนั กจ็ ำ� ต้องไดฆ้ ่าสตั ว์”
พดู แบบเยน็ ๆ ตอนตะวนั ใกลจ้ ะเทยี่ งแลว้ เรานงั่ เฝา้ อยทู่ นี่ นั่
“ไป พากันไปซะ ทา่ นวันก็พากนั ไปซะ เอาไฟไปดบั ซะ”

ห ล ว ง ป ู่ ห ล้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 89

เรากเ็ ลยยกไฟอ้งั โลล่ งไปดับ ในเวลาท่หี ลวงปู่มั่นก�ำลงั พูด
อยา่ งนนั้ เรากเ็ หลยี วไปสบตากบั ทา่ นอาจารยว์ นั ทา่ นกเ็ หลยี วมา
สบตาเรา แตไ่ มไ่ ดพ้ ดู ตอบอะไรหลวงปู่ เพราะเกรงจะตอบไปไมถ่ กู
น้ำ� ตาพังลงเลยเรากด็ ี

พอเพิ่นบอกให้พากันออกมาแล้ว ท่านอาจารย์วันก็ข้ึนกุฏิ
ของท่าน ส่วนเรามองไปทางกุฏิของหลวงปู่มหา เห็นเพ่ินก�ำลัง
นงั่ เคย้ี วหมากแลว้ บว้ นใสก่ ระโถนอยรู่ ปู เดยี ว เพน่ิ จะนงั่ พจิ ารณา
อะไรอยู่ก็ไม่รู้ด้วย เพ่ินยังไม่ได้พักเด้น่ี เราก็เลยข้ึนไปบนกุฏิ
ของเพนิ่ แลว้ กราบเพน่ิ ๓ ครง้ั แลว้ พนมมอื กราบเรยี นวา่ “พอ่ แม-่
ครจู ารย์เพิ่นว่าอย่างน้”ี

หลวงปู่มหา : “ว่าอยา่ งใด”

หลวงปู่หลา้ : “หากเราตายแล้วให้พากันเผาเรว็ ๆ เน้อ”

หลวงปู่มหา : “วา่ ดงั หรอื วา่ ค่อย”

หลวงปู่หลา้ : “พูดเสยี งค่อยๆ พอคนไดย้ นิ ข้านอ้ ย”

หลวงปูม่ หา : “ใครอยทู่ ีน่ ่ันบ้าง”

หลวงป่หู ล้า : “ครูบาวนั ผู้หนึ่งกบั ขา้ นอ้ ย”

หลวงปมู่ หา : “ท่านวันน่ังไกลขนาดไหน”

90 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

หลวงป่หู ล้า : “ครบู าวนั นงั่ ไกลจากขา้ น้อยไป ๒ วา”
หลวงปมู่ หา : “ท่านเดน้ ่ังอยูต่ รงไหน”
หลวงปหู่ ลา้ : “นงั่ อยใู่ กลๆ้ เทา้ ของพอ่ แมค่ รจู ารย์ ขา้ นอ้ ยนง่ั
เฝา้ ไฟอยู่ สว่ นองคท์ า่ นนอนอยบู่ นเตยี ง มนั จะเปน็ ความจรงิ ไหม
ขา้ น้อย”
หลวงปมู่ หากม้ หนา้ ลงแปบ๊ หนงึ่ : “แมน่ แลว้ เปน็ ความจรงิ ”
หลวงปู่หลา้ : “ขา้ น้อยขอกราบเรยี นถามอกี ว่า หากเปน็
ความจรงิ แล้ว ทำ� ไมพ่อแมค่ รจู ารยถ์ ึงได้มาส่งั กับข้าน้อย ขา้ น้อย
ก็อายุพรรษานอ้ ยกวา่ หมู่ สว่ นครูอาจารยก์ ็เปน็ หวั หน้าหมู่ ทำ� ไม
พ่อแม่ครจู ารย์ถงึ ไมพ่ ดู ให้ครอู าจารย์ฟงั ละ”
หลวงป่มู หา : “ในเวลานน้ั ทา่ นวนั ได้ตอบยงั ไง”
หลวงปหู่ ลา้ : “ไมไ่ ดต้ อบวา่ อยา่ งไร ทา่ นเหลยี วมาสบตากนั
กบั ข้านอ้ ยแล้วกแ็ ลว้ ”
หลวงป่มู หา : “แล้วทา่ นละ่ ตอบวา่ ยงั ไง”
หลวงปหู่ ลา้ : “ไมไ่ ดต้ อบอะไร ฟงั เฉยๆ จะเปน็ ความจรงิ ไหม
ขา้ น้อย”
หลวงปมู่ หา : “จรงิ ทีเดียว”

ห ล ว ง ปู่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 91

หลวงปหู่ ลา้ : “หากเปน็ ความจรงิ แลว้ ทำ� ไมเพนิ่ ถงึ ไมพ่ ดู ให้
ครูอาจารย์ฟัง เพราะครอู าจารยก์ ็เป็นพระผ้ใู หญ่ เหตุใดเพ่นิ ถึง
ได้สง่ั กับข้าน้อย”

หลวงปมู่ หา : “ไมใ่ ชอ่ ยา่ งนนั้ ดอก ในเวลานน้ั เพน่ิ ไมต่ อ้ งการ
จะพดู มากความ เพนิ่ เรมิ่ ธรรมาสน์ พระองคน์ เ้ี ปน็ พระนอ้ ยพรรษา
ก็จรงิ แต่ว่าเปน็ พระทส่ี นใจชอบนึกชอบคิดชอบวจิ ารณ์ เพน่ิ เพงิ่
เรมิ่ ธรรมาสน์ วนั หลงั จะพดู ดงั กวา่ นอ้ี กี ใหไ้ ดย้ นิ กนั ทงั้ หมด ความเดมิ
นี้แหละ วันนี้เพิน่ เพียงเริม่ ธรรมาสน์เฉยๆ

ถา้ เพนิ่ จะพดู กบั เราแตห่ วั ปนี น้ั ในเวลานน้ั เพน่ิ ไมต่ อ้ งการจะ
พดู มาก เพราะเราจะตอบเพน่ิ วา่ ‘นมิ นตอ์ ยา่ งนนั้ นมิ นตอ์ ยา่ งน’้ี
เพนิ่ กจ็ ะขเ้ี กียจร�ำคาญ ก็เลยไมพ่ ดู ให้ฟัง สว่ นทา่ นน่ะเป็นผู้เฒา่
มาบวช เธอเปน็ คนมคี ติ เธอจะไปเลา่ ใหค้ รบู าอาจารยฟ์ งั เองหรอก

เพนิ่ พดู ฝากมากถ็ กู บอกฝากมาเพอื่ ใหม้ าเลา่ ใหเ้ ราฟงั กถ็ กู
เพอ่ื เลา่ ใหห้ มฟู่ งั กถ็ กู เปน็ เพยี งเรม่ิ ธรรมาสนก์ ถ็ กู แตพ่ รงุ่ นเี้ พนิ่ จะ
พูดอกี เด้นี่ จะพดู ตอ่ หน้าหม่เู พ่ือนให้ได้ยนิ กันทั้งวดั คอยด”ู

โอ้ อนาคตังสญาณขององค์ท่านเก่งแท้ๆ เพิ่นเทียบเหตุ
เทียบผลหลวงปมู่ ัน่ วันหลงั มาก็เป็นจริงๆ หลวงปมู่ นั่ ก็ประกาศ
ใหห้ มเู่ พอื่ นไดย้ นิ ดว้ ยกนั ทง้ั หมด ความอนั เดมิ นน้ั แหละ ละเอยี ด
ปานนั้นเด้หลวงปู่มหาก็ดี รู้จักปานน้ันละ รู้จักความหมายของ

92 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

พอ่ แมค่ รจู ารยม์ นั่ นะ่ รจู้ กั ปานนน้ั ละ หมไู่ มเ่ คยไดย้ นิ นะเรอ่ื งเหลา่ น้ี
เราเลยพดู ให้ฟังเฉยๆ

เรื่องไปเทีย่ ววเิ วกหม่ไู ม่เคยไดย้ นิ เหน็ แต่แต่งของแลว้ เขา
ก็ลาแลว้ กไ็ ปโลด เขาไมไ่ ดป้ รึกษาครูบาอาจารยผ์ ูใ้ หญ่ก่อนเด้ว่า
ควรไปหรอื ไมค่ วรไป เขาไม่ได้ปรกึ ษาเด้ทุกวันน้ี ใครอยากไป
ทางไหนกไ็ ปเลย เขาก�ำหนดเอาเองหมดแลว้

ทนี เี้ รอ่ื งทา่ นอาจารย.์ ..ทำ� กลดเวลากลางพรรษา หลวงปมู่ น่ั
วา่ “ทา่ น...จะท�ำทำ� ไมกลดน่ะ น้กี ลดทก่ี างอยนู่ ีก้ ็เอาไปกางซะสิ
เวลากลางพรรษาไม่ใช่เวลาจะมาท�ำอะไรอย่างน้ี จะหยุดหรือ
ไมห่ ยดุ หากไม่หยดุ เสยี แลว้ จะไลห่ นีนะ” เท่าน้ันละ

จะถากแกน่ ขนนุ ยอ้ มผา้ อยา่ งน้ี กต็ อ้ งขอโอกาสเพนิ่ เสยี กอ่ น
ไมใ่ ชค่ ดิ อยากทำ� แลว้ ทำ� เอาเลยเด้ ใครคดิ อยากทำ� อะไรแลว้ ทำ� เลย
อยา่ งนไ้ี มไ่ ดเ้ ด้ ตอ้ งขอโอกาสเพนิ่ เสยี กอ่ น กราบเรยี นเพน่ิ เสยี กอ่ น

ตอนทำ� ฝาปดิ ถงั นำ�้ นนั้ เราไดห้ อบเขา้ ไปทำ� อยกู่ ลางปา่ โนน้
เพิ่นบอกให้ท�ำฝาปิดถังน้�ำ ไม่ใช่เห็นว่าครูบาอาจารย์ส่ังใช้การ
ใชง้ านตวั เองแลว้ เอาเรอ่ื งนน้ั มาเปน็ โลห่ ไ์ ปขม่ หมู่ ทำ� ใหท้ บั ถมหมู่
ก็ไม่ได้เด้ อย่กู ับหลวงป่มู หาก็ดี กบั หลวงปู่มั่นก็เหมือนกัน

ตา่ งกนั ไหมละกบั พวกเราทกุ วนั น้ี จากนนั้ มานกี้ ็ ๓๐ ปกี วา่ แลว้
พระกรรมฐานเสอ่ื มไปมากเทา่ ไหรแ่ ลว้ แตก่ อ่ นถา้ ใครจะออกวเิ วก

ห ล ว ง ปู่ ห ล ้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 93

“ผมไดไ้ ปภาวนาอยทู่ น่ี นั่
ผมได้ไปภาวนาอยทู่ ่ีน่ี”

นเ้ี ป็นเรือ่ งทพี่ ดู กันเวลามาพบเจอกนั น่ะ

“ผมภาวนาไปอย่างนัน้ มันจะเป็นอยา่ งไรหนอ
ผมไปเหน็ นมิ ิตนั้นเป็นอย่างน้นั เห็นนมิ ติ นี้เปน็ อย่างน้ี
มันเป็นยังไงบา้ งหนอ”

ถามกนั อยา่ งนนี้ ะแตก่ อ่ น แตท่ กุ วนั นมี้ นั ตรงกนั ขา้ มแลว้ เด้

“นนี่ าฬิกาผมงามแท้เด้ ราคาสูงเอาการเด้
น่ปี ากกาผม นย่ี าซอง (บหุ ร่ี) ผม
น่ยี า่ มผม นผี่ ้าผมมสิ ลินเด้” อย่างน้ีเด้

เรอื่ งสมาธิสมาบตั ิไมไ่ ดถ้ ามกนั แลว้ เดท้ กุ วันนี้

“นี่ปากกาผม มีนาฬิกาอยู่ในน้ันด้วย” ถูกไหม มันเป็น
อยา่ งนัน้ แลว้ เด้ทุกวนั นี้ มันต่างจากเดมิ ปานหยงั แลว้ เด้ทกุ วันน้ี

“นี่ยาซองผม (บุหร่ี) มาจากประเทศนอกนะ ทา่ นเคยได้
สบู ไหม” มันเปน็ อย่างน้นั นะ

แต่ก่อนไม่ไดเ้ ป็นอยา่ งน้เี ด้ ถามกนั แต่ “เปน็ ยงั ไง ได้วิเวก
บ้างไหม ภาวนาเปน็ ยงั ไง” เรอ่ื งท่ีถามกนั นะ่

94 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

ทีนี้อยู่ในวัดหลวงปู่ม่ันน่ะ ใครจะพูดเร่ืองลาสิกขาอย่างน้ี
ไม่ได้ ท่านไล่หนีเลย ไปสึกที่อ่ืนนู้นจึงได้ ใครพูดเรื่องลาสิกขา
ไม่ได้ ไลห่ นีโลด

“ไมใ่ ชท่ ี่จะมาพดู เรือ่ งสกึ ดอก” เพิน่ วา่

ใครทะเลาะกนั ก็ไมไ่ ด้ ไล่หนที ้งั คู่เลย

“ไมใ่ ชท่ ่จี ะมาตดั สนิ ดอก ท่ภี าวนา ไป
ไปหาพระนกั เรียนน้นู ใหไ้ ต่สวนเอา
ไปหาเจ้าฟา้ เจ้าคณุ นนู้ ไป จึงเปน็ ทีช่ ำ� ระอธกิ รณ์
ทนี่ ไ่ี มใ่ ชท่ ชี่ ำ� ระอธกิ รณเ์ ด้ ไปหาพระฝา่ ยปกครองเสยี ไป”

ทา่ นไลห่ นที งั้ สองโลด ใครทไ่ี มล่ งรอยกนั ขนาดไหนกใ็ หด้ กี นั
ปานหยงั เพราะเข็ดหลายเด้ กลวั ปานนนั้ เด้ ไมใ่ ช่ของง่ายๆ

อยกู่ บั หลวงปมู่ นั่ สง่ิ ของทไ่ี ดม้ าอยา่ งเชน่ ผา้ อยา่ งนี้ หรอื อยา่ ง
ผา้ สบงขาดอยา่ งน้ี ไมใ่ ชว่ า่ จะเปน็ เรอ่ื งของตวั เด้ ครบู าอาจารยจ์ ะ
ไม่มหี ไู ม่มตี ากต็ าม ตอ้ งยอมขนาดนั้นจึงจะอยู่ไดเ้ ด้

ทุกวันนี้ “ผืนนี้ของข้า ผมจะเอาผืนนั้น ผมจะเอาผืนนี้”
อยา่ งนอ้ี ยกู่ บั หลวงปมู่ นั่ ไมไ่ ดม้ ใี ครพดู เลยเด้ เปน็ หนา้ ทขี่ องครบู า-
อาจารยแ์ ละหม่เู พ่อื นนู้นที่จะพูด ถ้าใครไปพดู เอาเองแล้ว ไม่ได้
จะโห่กนั เลย ถือเปน็ ของตำ�่ ของหยอ่ น

ห ล ว ง ป ู่ ห ล้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 95

เคยไดย้ นิ กนั ไหมละพวกทา่ น ถา้ ไมเ่ คยไดย้ นิ กใ็ หฟ้ งั ถา้ ไมเ่ ชอื่
ก็ใหไ้ ปถามหลวงปู่มหาเอาในเวลาที่เพ่นิ ยงั มชี วี ิตอยูน่ ้ี

“เปน็ ความจรงิ อยา่ งทเ่ี ฒา่ ภจู อ้ กอ้ พดู ไหม” ใหไ้ ปถามดโู ลด
ถา้ เพ่นิ ว่า “ไม่ใช่ มนั วา่ เอาเองต่างหาก”
ถ้าเพิ่นว่าอยา่ งน้ัน เราจะยอมใหข้ ี้ใสป่ ากเราเลย ไมต่ อ้ งไป
ขใ้ี สท่ ่ีอืน่ เราจะเอาลิ้นชำ� ระขี้ให้ดว้ ย ปานน้ันละ เคร่งครัดไหม
“รองเท้าคู่นี้ข้าจะเอา ผา้ ผืนน้ขี ้าจะเอา”
อย่างนไ้ี มไ่ ด้มี ครูบาอาจารยจ์ ะไมม่ หี มู ตี าก็ตาม หมู่เพอื่ น
จะไมม่ หี ูมีตาก็ตาม ถ้าผา้ ขาดแลว้ ก็ขาดอย่อู ยา่ งน้นั ละ เปน็ เรอื่ ง
ของคนอ่ืนทงั้ หมด ไม่ใชเ่ รอื่ งของเจ้าตัวเด้ ว่าอยา่ งนเี้ อาโลดวะ่
ทกุ วนั นส้ี ง่ิ ของมนั มมี ากกเ็ ลยปลอ่ ยใหเ้ ลอื กกนั เอง แตก่ อ่ น
ปานนั้นเด้ ไม่ใชข่ องค่อยๆ เด้ หมูไ่ ม่เคยได้ยิน เราเลยพูดให้ฟงั
เร่อื งเลก็ ๆ นอ้ ยๆ อย่างน้ีแหละ มันจะได้เอาไปเทียบเคยี งดู
จากนั้นมาน้กี ็ ๓๐ ปแี ล้ว
พระกรรมฐานทุกวันน้ี
มนั ต่างจากเก่าปานใด

96 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

เร่อื งพทุ ธาภเิ ษกกไ็ ม่ได้มใี นสมยั หลวงปู่ม่ัน ไมม่ ใี ครท�ำ
แกะหแู กะตาพระพุทธรูปก็ไมไ่ ดม้ ี
เรื่องจะสงั่ ญาตสิ ง่ั โยมมาประชมุ กันในวดั
เพือ่ จะจกกระเปา๋ เขา
ก็ไม่ไดม้ ีในปฏปิ ทาของหลวงปู่มั่น
เพ่นิ ไม่พาทำ�
คดิ ดู ตอนเราไปเทยี่ วกบั หลวงปมู่ หา เพน่ิ ดใุ หเ้ รา เราบอกโยม
ใหไ้ ปเอามะขามปอ้ มมาใหฉ้ ัน
“นี่วจีวิญญัติเห็นไหม เขายังไม่ทันได้ปวารณาก็ไปสั่งเขา
เอามา”
ประสาแค่บอกให้เขาเอามะขามป้อมมาให้เท่าน้ี เพ่ินก็
ตำ� หนแิ ลว้ เพนิ่ เครง่ ขนาดไหนดู เพนิ่ พาเครง่ ปานใดครบู าอาจารย์
น่ะ
หลวงปู่มหาไปพักอยู่ถ้�ำพระเวสอยู่คราวหนึ่ง ไปกับท่าน
อาจารย์เนตร ไมน่ านกก็ ลับมา
โยม : “อาจารยม์ หาเอย๋ หมากของท่านไมใ่ ช่วา่ มนั หมด
แล้วหรือขา้ นอ้ ย”
หลวงปู่มหา : “ยงั เหลืออย”ู่

ห ล ว ง ป ู่ ห ล ้ า  เ ข ม ปั ต โ ต | 97

ทแ่ี ทเ้ หลอื อยคู่ ำ� เดยี ว แตเ่ พน่ิ กบ็ อกเขาวา่ ยงั เหลอื อยู่ โยมเขา
ไมเ่ ช่ือกเ็ ลยขออนญุ าตตรวจดยู ่ามของเพ่ิน

“ข้านอ้ ยขอดูย่ามแหน่ ข้านอ้ ย” ท้ังขออนุญาตทั้งยนื่ มอื มา
หยิบเอายา่ มไปดู เขาดกู ็เห็นเหลอื อยคู่ �ำเดยี ว

ถา้ เปน็ พวกเรากจ็ ะพดู วา่ “เหลอื อยู่ แตเ่ หลอื คำ� เดยี ว คงจะ
ไม่พอหรอกโยมเอ๋ย” ใชไ่ หม

นน่ั ละ่ เยย่ี งอยา่ งอนั ดขี องพวกเรา เราเพยี งบอกใหโ้ ยมไปเอา
มะขามป้อมมาให้ฉันเท่านั้นเอง เพ่ินบอกว่า “น่ันล่ะวจีวิญญัติ”
เราวา่ “เอามะขามปอ้ มมาใหฉ้ นั สกั หนอ่ ยดนู า๋ กำ� ลงั ทอ้ งผกู ” กเ็ ลย
ถกู คอ้ นของเพน่ิ เลย “วจวี ญิ ญตั ิ นนั่ เหน็ ไหม” เครง่ ปานใดหลวงปู่
มหาแต่กอ่ นนะ่

ทุกวันนี้เพ่ินอนุโลมลงให้หมู่มากขนาดไหนละ เราว่าเพ่ิน
อนโุ ลมใหม้ ากแลว้ นะ เพ่นิ เคยพดู

“เราอนโุ ลมให้หมมู่ ากกวา่ นไ้ี ม่ได้แล้วนะ
เราจะอกแตกตาย อนุโลมได้เพยี งเทา่ น”ี้

แตก่ อ่ นเพน่ิ ไมใ่ ชข่ องคอ่ ยเด้ เวลาหมถู่ อื ธดุ งค์ เพนิ่ กใ็ สห่ อ่ กบั
ใหห้ มหู่ มด ตวั เพนิ่ บางวนั ไดฉ้ นั แตข่ า้ วเปลา่ ธดุ งคข์ อ้ ไมร่ บั อาหาร
ตามส่งน่ะ

98 | ฐ า น ะ ข อ ง พ ว ก เ ร า

เพ่ินเคยพูด “ถือว่ามขี ้าวแล้วก็ไม่กลวั ตาย”

เอาหอ่ หมกหอ่ อาหารใสบ่ าตรใหห้ มหู่ มด เพน่ิ ดกั ใสบ่ าตรให้
หมกู่ อ่ นถงึ วดั หมด เพ่นิ สง่ เสรมิ หมเู่ พื่อนแท้ๆ เรากแ็ อบใสบ่ าตร
ถวายเพิ่นตอนรับบาตร เกรงวา่ เพ่นิ จะไมไ่ ด้ฉัน

หลวงปมู่ หาเล่าให้ฟัง “ตอนเป็นผู้บา่ วมเี งนิ อยู่ ๒๕ สตางค์
เข้ามาในเมอื งวา่ จะไปกินขนม ไปเจอเขาแห่กองบุญมาผา่ นหน้า
จติ หนงึ่ มนั บอกวา่ ‘ไมใ่ ห’้ กเ็ ลยพลกิ จติ ภายหลงั กเ็ ลยทานรว่ มบญุ
กบั เขาไปเลย ตัวเองก็กลับมากินขา้ วท่ีบ้านเอา”

เงนิ ๒๕ สตางค์ สมยั นน้ั ถอื วา่ มาก เพนิ่ เปน็ บา่ วอยู่ เรอื่ งการ
ใหท้ านนเี้ พน่ิ จะเดน่ กวา่ หมู่ เพ่ินลงทุนมาก เวลาเพน่ิ ได้รับผลคนื
กไ็ ดร้ บั มาก ลงทนุ ทางชวั่ กเ็ หมอื นกนั ลงทนุ มาก เวลาผลชว่ั ใหผ้ ล
มนั กไ็ ดร้ บั มาก เวลาลงทนุ ในทางทด่ี ี ถา้ ลงทนุ มาก เวลามนั ใหผ้ ล
เราก็ได้รับมากเต็มส่วนของมัน ของเหล่านี้มันเห็นได้ในชาติน้ี
พิจารณาดู

หลวงปอู่ อ่ นสาแตก่ อ่ นกไ็ มใ่ ชข่ องงา่ ยๆ เด้ แตก่ อ่ นเดด็ แทเ้ ด้
หลวงปู่มั่นไม่อยากให้หลวงปู่มหากับหลวงปู่อ่อนสาไปเที่ยว
ดว้ ยกนั เท่าไหร่

“อยา่ ไปด้วยกนั กับทา่ นออ่ นสานะ่ พรรษามนั ไลเ่ ล่ียกนั
มนั คุยกนั บ่อยโพด ภาวนาไมม่ กี �ำลัง”

ห ล ว ง ป ู่ ห ล้ า  เ ข ม ป ั ต โ ต | 99