ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ท่อน

กหด เห่ กเดหกเกด่ก ดเ่กเ่

๙ธ๐รปร หมละวเงบปทูาอ ๆน

คำสอนดๆี ทีห่ ลวงปูม ใี ห เปนเรื่องราวประทบั ใจใหมีหนังสือเลม นี้



ธรรมะเบาๆ

๙๐ ปี หลวงปู่ทอ่ น าณธโร



ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ท่อน าณธโร
3

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปทู่ อ่ น าณธโร

พิมพ์คร้ังที่ ๑ : พุทธศักราช ๒๕๖๑ จำ�นวน ๕,๐๐๐ เลม่
ISBN 978-616-468-043-2
จดั พมิ พ์โดย ชดิ ชนก อาปะจินดา
พมิ พ์ท่ี : บริษทั รุง่ ศลิ ป์การพิมพ์ (1977) จำ�กัด
เลขท่ี ๕๕๕ หมู่ ๑๒ ถนนพทุ ธมณฑล สาย ๕ ตำ�บลไรข่ ิง อำ�เภอ
สามพราน จงั หวัดนครปฐม ๗๓๒๑๐ โทร. ๐ ๒๑๑๘ ๓๕๕๕
ออกแบบศลิ ปกรรม
ธนนท์ ตนั ตระกลู
พิสูจน์อักษร

ธัญญา วงษส์ นิ ธว์ุ เิ สส
ขนษิ ฐา วงษส์ นิ ธว์ุ เิ สส

วิวัฒน์ ชุม่ สงู เนิน
ภาพประกอบ

จกั รวาล เหลา่ สวุ รรณ์

พัชญท์ ชิ า มชี ยั
อัศยา กณั ธิยะ

คำ�น�ำ

หนังสือเล่มนี้จัดทำ�ขึ้น เน่ืองในวาระโอกาสครบรอบอายุ
วฒั นมงคล ๙๐ ปี พระราชญาณวสิ ทุ ธโิ สภณ ( หลวงปทู่ อ่ น าณธโร )
เจา้ อาวาสวดั ศรีอภัยวนั ตำ�บลนาอ้อ อ�ำ เภอเมอื งเลย จังหวัดเลย
ในวนั พฤหสั บดีที่ ๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๑
อนึ่งในสมัยที่ข้าพเจ้าเรียนอยู่โรงเรียนสามเสนวิทยาลัยได้
กราบเย่ียมและฟังธรรมของหลวงปู่ที่โรงพยาบาลวิชัยยุทธ ตั้งแต่ปี
พ.ศ. ๒๕๕๔ ถึง ปี พ.ศ. ๒๕๕๕ เหตนุ ี้ข้าพเจา้ จึงไดถ้ อดเทปเสยี ง
พระธรรมเทศนาของหลวงป่ทู อ่ น าณธโร จดั พิมพ์เป็นหนงั สือใน
วาระมงคลนี้ เพื่อเป็นอาจริยบูชา ทั้งเผยแพร่ธรรมะอันดีงามของ
องค์หลวงปู่ให้แก่พุทธศาสนิกชนโดยทั่วไปได้รู้และนำ�คำ�สอนไป
ปฏิบตั ิในการฝึกฝนตน ใหเ้ กดิ ประโยชนแ์ ก่ตนและสังคมต่อไป
สมดงั พทุ ธสภุ าษติ ทว่ี า่ “ทนั โต เสฏโฐ มะนสุ เสสุ ในหมมู่ นษุ ย์
ท้งั หลาย ผฝู้ ึกตนดีแล้วเป็นผปู้ ระเสรฐิ สุด”
หนังสือเล่มนี้สำ�เร็จลุล่วงลงได้ด้วยแรงบันดาลใจและการ
สนบั สนนุ จากคณุ พอ่ คณุ แม,่ ครอบครวั คณุ ยายอรพนิ ชยั เดชสรุ ยิ ะ
และสหธรรมิกที่ช่วยเหลือแนะนำ� และขอขอบพระคุณ คุณธัญญา
คณุ ขนษิ ฐา วงษส์ นิ ธว์ุ เิ สส ทก่ี รณุ าพสิ จู นอ์ กั ษร คณุ จกั รวาล เหลา่ สวุ รรณ์
ทว่ี าดรปู ปก คณุ พชั ญท์ ชิ า มชี ยั และ คณุ อศั ยา กณั ธยิ ะ ทอ่ี นเุ คราะห์
รูปการ์ตูนให้หนังสือเล่มน้ีสมบูรณ์ยิ่งขึ้น จึงขอขอบพระคุณมา ณ
โอกาสนี้

ชดิ ชนก อาปะจินดา
(อมิตพุทธ)



สารบัญ

๑. ขับใจคอื ภาวนา ๘

๒. ลมหายใจคอื ยาวเิ ศษ ๑๔

๓. ปลกู ปา่ ปลูกภาวนา ๒๖

๔. ปฏิบัตติ วั ไมก่ ลัวผี ๒๘

๕. ใส่ร้ายปา้ ยสี เหมือนฝีเหมอื นหนอง ๓๒

๖. กบนอ้ ย อบ๊ อบ๊ อบ๊ ๓๔

๗. นกน้อยอดทน ๔๒

๘. เผาแต่รา่ ง เอาอะไรไปดว้ ย ๔๘

๙. เหมน็ เนา่ ถ้าเราไม่อาบน�ำ้ ๕๒

๑๐. พระคอื พ่อแม่ ๕๔

๑๑. สงบกวา่ แดนไกล คือใจเรา ๕๖

๑๒. พระสงฆห์ รือชเี ปลอื ย? ๕๘

๑๓. พระราชาชา่ งสงสยั ๖๒

(๑)
ขบั ใจคือภาวนา

8

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปทู่ อ่ น าณธโร

ปฏบิ ัตภิ าวนานะ่ หรือ?
ภาวนาแปลว่าท�ำ ให้เกิด ท�ำ ให้มขี ้นึ สิง่ ท่ีไมม่ กี ใ็ หม้ ันมขี นึ้ ซึ่ง
เป็นธรรม เรียกวา่ “ภาวนา” จะอยใู่ นตัวของเราเอง ท�ำ อย่างไรสติ
เราจะแกรง่ กลา้ สติของเราจะรู้เทา่ เอาทนั อยทู่ ีส่ ติเรา เอาสตติ ้งั มั่น
ขน้ึ มา พิจารณาอะไรก็คอยบอก แลว้ พจิ ารณาลมหายใจเขา้ หายใจ
ออกใหร้ ตู้ าม ไมต่ อ้ งไปฟงั ค�ำ อน่ื ไมต่ อ้ งไปเอาอนั อนื่ หายใจเขา้ รวู้ า่
ระลกึ วา่ “พุท” หายใจออกก็ “โธ” ระลึกวา่ “โธ” อย่แู คน่ ้ี อยอู่ ย่าง
นนั้ จะนานเทา่ ไหรก่ แ็ ลว้ แต่ ไมต่ อ้ งก�ำ หนด ไมเ่ ผลอ ไมห่ ลง เรยี กวา่
“ภาวนา” เรียกว่า “ปฏบิ ัตธิ รรม” ถา้ ไปน่งั คิด นั่งนึก นอนคิด นอน
นึก อยอู่ ยา่ งง้ัน ไม่ใชป่ ฏิบัตธิ รรม
ปฏิบตั ธิ รรมต้องร้ตู วั อย่เู สมอ ทุกลมหายใจเขา้ หายใจออก
แล้วกอ็ ย่าไปใช้ความอยาก อยากรวม อยากเปน็ อยากสงบ ไม่ตอ้ ง
ไมต่ อ้ งอยากหรอก ขอแคก่ �ำ หนดอยอู่ ยา่ งเดยี วกพ็ อ มนั สงบเอง มนั
รวมเป็นหน่งึ ได้เอง ถา้ เราต้ังใจอยา่ งน้เี รียกว่าปฏิบัตธิ รรม ถา้ ไปส่ง
เอาอนั นั้น อันน้ี ไม่ใช่ปฏิบัติธรรมนะ มนั เปน็ กเิ ลส สง่ ใจออกนอก
ออกจากรา่ งกายไปแลว้ มนั เป็นกเิ ลส ไปหารปู หาเสียง หากล่นิ หา
รส หาโผฏฐพั พะ หาธรรมารมณ์ หาออกไป ไมใ่ ชก่ ารภาวนาแลว้ สง่
ใจเรยี กว่าฟุ้งซา่ น

9

“การภาวนานค้ี อื การขบั ใจ ถา้ ใจฟุง้ ซา่ นมนั จะสงบไหม?
ตวั เอง ใหอ้ ยใู่ ตส้ นบั บงั คบั มันจะหาความสงบไม่ได้
อย่าไปเร่งเร็วๆให้สมใจ จะเกดิ ทุกข์ เกิดโทมนสั ขนึ้ โมโห
เรื่องปฏิบัติภาวนาเป็น ตวั เองขนึ้ แลว้ “โอย๊ !!! ท�ำ ไมบอก
เร่ืองใหญ่ เป็นเรือ่ งเอาตัว ไม่ให้ไป ทำ�ไมมันยังไปอยู่ มัน
รอดเปน็ ยอดดี” เป็นอย่างไรเน่ีย” พิจารณาได้
แบบนี้ เรียกว่า “ปฏิบัติธรรม”
10 ให้ได้ อย่าไปส่ง ไปสา่ ย ไปทาง
ไหน ใหป้ ฏบิ ัติธรรมจรงิ ๆ จงั ๆ
ธรรมก็คือ “สติ สัมปะชัญญะ”
นีเ้ ปน็ ก้อนธรรมใหญโ่ ตทีส่ ุด ถา้
มันสงบได้ดีๆ แล้ว มอง ใช้ฟัง
ห้ามมันอยู่ได้ มันไม่ใส่ใจไปหา
สัญญา อารมณ์ที่อื่น ให้ได้เอา
ได้รับความสบาย พอเราห้าม
มันได้ ห้ามใจได้ ห้ามความปรุง
แต่งทั้งหลายได้ มันก็ไม่ไปไหน
อยูแ่ ลว้
เอาเท่าน้ันแหละภาวนา
อย่าไปเอาหลาย จะหยุดนึก
หยดุ คดิ หยดุ อจิ ฉา หยดุ นกึ หยดุ
คดิ หยดุ อจิ ฉา อิจฉามันตารอ้ น

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ทอ่ น าณธโร

มนั ไปตอ่ ไปอยา่ งนนั้ อยา่ ไปอจิ ฉาตารอ้ น อยา่ ไปรอ้ นใจท�ำ อะไรทง้ั
นนั้ ใหม้ นั ใจเยน็ ๆ ดๆี อยดู่ ว้ ยพทุ โธ พทุ โธ พทุ โธอยนู่ น้ั กเ็ หน็ ธรรม
แลว้ พทุ โธเหน็ แลว้ ใจเราอยแู่ ลว้ ใจเราอยแู่ ลว้ กร็ บั รองวา่ ไมไ่ ปไหน
แลว้
โอเคแปลวา่ “ตกลง” เอาตามนแ้ี หละ ใครจะมาชวนเชิญไป
ทางอืน่ “ไมไ่ ป” พิจารณาอยา่ งอน่ื “ไมเ่ อา จะเอาอันน”ี้ ใหใ้ จมนั ดงึ
อยูใ่ นสนบั บังคับ อยู่ในสนับบงั คับดว้ ยความต้ังสติแหง่ ธรรม อยู่แค่
นี้ และจะย้ิมดผู ู้อื่นฟุ้งซา่ นไดต้ ่อไป ผ้อู ่ืนฟุ้งซา่ นมา ห้ามเปรยอยา่ ง
นนู้ อย่างนี้ ดูเขาสบาย เราสงบแล้ว
ปฏบิ ตั ทิ ำ�ไม?
ปฏบิ ตั ิใหใ้ จมนั สงบ ถ้าปฏิบตั นิ ึก ปฏิบัติคิด ไมใ่ ชห่ นทาง ไป
นึก ไปคิดมัน เปน็ ฟงุ้ ซ่าน ร�ำ คาญใจ ไม่รจู้ ักสงบกว่า กายสงบ วาจา
สงบ ใจตวั เองเรยี นรอู้ ยแู่ คน่ นั้ หรอื เดนิ ไปกร็ ู้ รวู้ า่ เดนิ ไป เดนิ ไป กา้ ว
ขวา กา้ วซา้ ย กา้ วขวาไปเรอ่ื ยๆ ถอยหลงั รู้ คนขบั รถกเ็ หมอื นกนั เขา้
เกยี รถ์ อยหลงั กร็ ูอ้ ยูอ่ ยา่ งน้นั หักทางไหน ไปทางก็รจู้ กั ไมใ่ ห้มันไป
ทางนี้ ก็หักไปทางน้ี มนั กจ็ ะไปทางนน้ั กห็ ักไปทางนี้ มาทางนี้ มัน
ก็ไปทางนี้ ควรถอยหลังมันนะ ขา้ งทา้ ย ถ้าขับเปน็ เฉยๆ แต่ไม่รูจ้ กั
วา่ จะเอาไปทางไหน มันจะไปชน อะไรต่ออะไรเขา้ ชนร้ัว ชนหลกั
ชนคน ชนอะไรตอ่ อะไรพังไปทัง้ หลังเลย ถ้าไปเร่งเครือ่ งอกี มันกย็ ่ิง
ไปกันใหญ่ เร่งความเรว็ สงู ขึ้นก็อันตรายสงู เร่งความเร็วชา้ ๆ คอ่ ยๆ
ถอยไป ถอย ถอย ไปให้ถูกตามทางที่วางไว้ มันก็ไม่เป็นอันตราย

11

เพราะเราเร่งช้า ไม่ชนอะไรเลย
ก็ปลอดภัย ถ้าใจร้อนเร่งเร็วๆ
เร็วๆ หักเร็วๆๆ ก็ไปกันใหญ่
แล้ว หักน้ีมันไปอยา่ งไร หกั ทาง
นไ้ี ปทางน้ี
เราเคยน่ังกับเขา น่ังรถ
กับเขา คันเร่งเร็ว คันเรง่ ช้า มนั
จะเพม่ิ ความอนั ตรายสงู ไปข้าง
หน้าก็เหมือนกัน เร่งให้เร็วสุด
ความสามารถของเรา อันตราย
ก็สูง จ๊ะเอ๋กับรถคันหน้าเขาเสีย
อยู่ ถ้าเราเร่งสูงมันจะเบรคทัน
ไหม? เบรคไม่ทันหรอก ตำ�ซะ
ก่อน ชนซะก่อน แล้วบดั นีม้ าซะ
แล้ว โอ๊ย!!!เจ็บแล้วเรา ค่อยๆ
เรง่ สปดี ใหต้ �่ำ ไว้ ผขู้ บั รถทงั้ หลาย
ขบั ใจก็เหมอื นกนั แหละ

12

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปูท่ ่อน าณธโร

การภาวนานค้ี อื การขบั ใจตวั เอง ใหอ้ ยใู่ ตส้ นบั บงั คบั รเู้ ทา่ เอา
ทนั อยกู่ ป็ ลอดภยั อยา่ ไปเรง่ เรว็ ๆ ใหส้ มใจ หวงั แบบนน้ั มนั อนั ตราย
เหมอื นกนั การภาวนาก็เหมือนกนั นนั้ แหละ เร่อื งปฏิบตั ภิ าวนาเป็น
เรอื่ งใหญ่ เป็นเรอื่ งเอาตัวรอดเป็นยอดดี

19 สิงหาคม ๒๕๕๔
17:19 น.

13

(๒)
ลมหายใจคอื ยาวเิ ศษ

14

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปูท่ อ่ น าณธโร

ธรรมะประจ�ำ ใจก็พทุ โธนัน่ แหละ
พทุ โธ หายใจเขา้ กเ็ ปน็ “พทุ ” หายใจออกกร็ ะลกึ “โธ” ตาม
หายใจเขา้ กร็ ะลกึ “พทุ ” หายใจออกกร็ ะลกึ “โธ” ใจเรารู้ ลมเขา้ ลม
ออก รจู้ กั หายใจออกเปน็ ชวี ติ ๆ ชวี ติ ของเรามนั อยกู่ บั ลมหายใจ
ถา้ ลมหายใจขาดไปเราจะเปน็ อยา่ งไร?
มนั กเ็ นา่ เฟะนน่ั แหละ ลมเลย้ี งเราอยู่ มนั เขา้ ไปเลย้ี งรา่ งกาย
เราอยู่ ลมออก กถ็ า่ ยเทของเกา่ ออก ลมเขา้ กเ็ อาลมใสเ่ ขา้ ไป ถา้ ลม
ใหมไ่ มส่ ะอาดกเ็ หมน็ บเ่ อาหรอก บเ่ อาหรอก ลมอยา่ งนไ้ี มเ่ อา หายใจ
เขา้ กเ็ หมน็ เหมน็ ควนั บหุ ร่ี เหมน็ อะไร เหมน็ อะไรกต็ าม เหมน็ หมดทกุ
อยา่ ง ยง่ิ ของตายไปแลว้ ยง่ิ เหมน็ หลาย ลมเขา้ ไดอ้ ยู่ ลมออกไดอ้ ยู่ ยงั
ไมเ่ ขา้ ยงั ไมเ่ ขา้ ยงั ไมต่ าย ตอนทล่ี มหายใจเขา้ หายใจออกแลว้ ครบู า
อาจารยท์ า่ นสอนอยา่ งนน้ั
สอนใหด้ ลู มหายใจเจา้ ของ อยา่ ไปคดิ เรอ่ื งอน่ื ตง้ั อยกู่ บั อนั นน้ั
กอ่ น คอ่ ยคดิ ทหี ลงั สง่ิ ของจ�ำ เปน็ ของเราคอื “ลมหายใจ” จ�ำ เปน็ ทส่ี ดุ
ลมหายใจ ถา้ มนั วง่ิ อยอู่ ยา่ งน้ี มนั กเ็ ปลย่ี นอยเู่ รอ่ื ย ลมเขา้ ลมออกมนั
กแ็ พอ้ ากาศ มนั กผ็ ดิ ปกติ แลว้ เปน็ หวดั เปน็ ไข้ หนาวขน้ึ มา ปว่ ย ลม
ออกใหห้ มด จงึ พยายามออกใหห้ มด เวลาเขา้ กใ็ หเ้ ตม็ ปอด ถา้ มนั เตม็
ปอด “พทุ ” เวลาออกกถ็ า่ ยเทของเกา่ ออก “โธ” ออกมา ลมใหมเ่ ขา้ ไป
“พทุ ” ลมเกา่ ทม่ี อี ยอู่ อกมาจากรา่ งกายก็ “โธ” ออกมาลกึ ๆ

15

“เราคนๆนึงเป็นได้หลาย มีรูปเก่าสหายท่านว่า
อย่างสารพัดอย่าง ที่เอามา “หลวงพ่อพุธ นึกพุทโธ พุทโธ
พิจารณาอยู่ให้มีสติรู้ตัวอยู่ ท่านก็หายจากโรคปอด แล้วก็
แค่นน้ั พอ ต้ังสติไวอ้ ยู่กบั ลม หลวงปู่เทสก์ท่านเอาลมหายใจ
หายใจเข้าออก อันน้ีแหละ หลวงปู่เหรียญ หลวงปู่เสาร์ ก็
“ธรรมะ”” พุทโธ เอาลมหายใจช่วย ทเี่ ปน็
ปอดเปน็ จดุ เปน็ จดุ เปน็ จดุ ทา่ น
กห็ ายเลย หายใจดี เปน็ ปกติ ไม่
เป็นอะไร เอกซเรย์ดูทหี ลังก็ไม่มี
จดุ แล้ว”

16

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ทอ่ น าณธโร

ลมหายใจก็เป็นยา
เอายาปรมัตถ์แล้วอย่างว่ามันมีอยู่ ลมหายใจเข้าก็เป็นยา
หายใจออกก็เป็นยา ถ่ายเทของเก่าออกมา ของใหม่เข้าไป ของ
เก่าออกมา อยู่กับอันนี้ดีที่สุด โรคปอดหายได้ ถ้าอย่างน้ันมันจะ
ตายจรงิ ๆ มันก็จะตายอย่างอืน่ มันก็จะตายอยา่ งโรคชราต่างหาก
รา่ งกายมนั สไู้ มไ่ หว เอามนั หมดอายขุ ยั ไปแลว้ ใชม้ นั มานานแลว้ มนั
กไ็ ปตามกาลของมนั แต่เราอยู่ทกุ วนั นี้ อย่ดู ว้ ยลมหายใจเขา้ หายใจ
ออกอยา่ งเดยี ว กินยาก็ชว่ ยบรรเทา ระบายหายออกไป ชว่ ย ช่วย
อีกแรงหนงึ่ กินยา ลมหายใจเขา้ หรือลมออกนีก่ บ็ อกแล้ว
ชีวิตถ้าลมไม่เข้ามันเป็นอย่างไร? เข้าไปแล้วไม่ออกมันเป็น
อยา่ งไร? ตาย
เพราะฉะน้ัน อันนี้เป็นยาวิเศษท่ีสุดประจำ�ตัวเรา เพราะ
ฉะนน้ั การภาวนาอนั น้ี ใหร้ เู้ ทา่ เอาทนั อยอู่ ยา่ งนี้ รตู้ วั โยม มนั มงี าน
ท�ำ ของมันอย่างอน่ื มนั จะไปทำ�เองอัตโนมตั ิ ถ้าไปทำ�งานอยา่ งอน่ื
มนั จะไมม่ กี �ำ หนดลมหายใจ แตม่ นั กย็ งั หายอยู่ แลว้ มนั กห็ ายอยู่ แลว้
มันก็เขา้ อยแู่ ล้ว มันกอ็ อกอยู่แลว้ มนั กย็ ังไม่ตาย นีค่ ือลมหายใจเรา
อนั นขี้ อ้ 1 หายใจออกมากพ็ จิ ารณา ทกุ ขงั อนจิ จงั อนตั ตา ดรู า่ งกาย
ของเราวา่ มนั เปน็ ทกุ ขงั อนจิ จงั มนั ไมเ่ ทย่ี งมนั แปรปรวน ไดอ้ นตั ตา
ไม่ใชต่ วั ของเรา ห้ามไมไ่ ด้ให้มันเปน็ มา เท่าทกุ ข์ เพราะรู้ทกุ ข์ เท่ารู้
ของอนัตตา มนั ไม่ตอ้ งไปวติ กห้ามมนั ไม่ได้มนั อยากเปน็ อะไรมนั ก็
เปน็ มนั อยากตายมนั กต็ าย ชา้ ลง ลมไมเ่ ขา้ ลมไมอ่ อก ทรุ นทรุ ายเขา้

17

ตาย สังขารท้ังหลายก็ไม่เท่ียง
หวั ใจก็หยดุ เต้น หวั ใจมนั ทำ�งาน
อยู่ มันก็หายเองของมันนั่น
แหละ ถงึ เราไมร่ ะลกึ มนั กท็ �ำ งาน
ของมนั เองอยู่ เวลาเรานอนหลบั
เปน็ ตน้ ท�ำ งานอยอู่ ยา่ งนน้ั หลบั
แลว้ เรากห็ ายใจอยู่ พดู แลว้ กบ็ าง
คนก็กรนดังผสมไป รู้ลมหายใจ
เจา้ ของเอง เวลาพกั งานอยา่ งอนื่
มาดลู มหายใจเจา้ ของเอง หายใจ
เข้ารู้ หายใจออกรู้ แค่บริกรรม
ว่า “พุท” หายใจเข้าให้ระลึกว่า
“พุท” เวลามันออกก็ให้ระลึกว่า
“โธ” อยอู่ ยา่ งน้ัน อันนเ้ี ป็นก�ำ ลงั
ของชีวิต ชวี ิตของเราก็อยูก่ บั ลม
หายใจเข้าออกน่ีแหละ ถึงจะมี
ชีวติ อยู่ได้

18

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ทอ่ น าณธโร

ตายไมเ่ ปน็ ก็คอื หวั ใจ
ไปสทู่ างของมนั แตต่ ายไมเ่ ปน็ กค็ อื “หวั ใจ” เรานนั่ แหละ “จติ
จติ ตะ” ของเรามนั เปน็ ชวี ติ มจี ติ มใี จอยู่ อยไู่ ด้ ถา้ หยดุ ลมหายใจเมอ่ื
ไหร่นน่ั แหละ น่นั แหละ บอกว่าหายใจเข้าก็หายยาก หายใจออกก็
หายยาก ตามดวงจติ ของเรานั่นแหละ ชวี ิตเรากก็ �ำ หนดรูอ้ ยา่ งเดยี ว
ก�ำ หนดรอู้ ยา่ งเดยี ว เวลาตายแลว้ ความรไู้ มต่ าย มนั จะไปเกดิ ใหมอ่ ยู่
ถา้ สน้ิ อาสวะแตก่ อ่ น จงึ จะไปพระนพิ พาน ไมไ่ ดม้ าเกดิ อกี ไปสวรรค์
กไ็ มไ่ ป ไปนพิ พาน กเิ ลสหมด เมอ่ื กเิ ลสเราไมอ่ ยแู่ ละไมเ่ กย่ี วขอ้ งมนั
แลว้ เรยี กวา่ “ดบั สงั ขาร สงั ขารดบั ” ทมี่ ชี วี ติ อยนู่ อ่ี าศยั ลมหายใจเขา้
ลมหายใจออก แตโ่ รคภยั หาย ไขเ้ จบ็ อยา่ งอน่ื กม็ แี ทรกเขา้ มา มหี วั ใจ
ก็เปน็ โรคหวั ใจได้ มีปอดก็เปน็ โรคปอดได้ มีตบั มีไต มีไสม้ พี งุ มอี ยู่
ในสังขารเรา เวลามนั ไมท่ ำ�งาน มนั ก็ไปตามเรอื่ งของมันนน่ั แหละ
เพราะฉะนน้ั ถงึ ไมใ่ หไ้ ว้ใจ อยา่ งวา่ อยา่ ไว้ใจทาง อย่าวางใจ
คน มนั จนใจเรา อยู่ในโลกก็ตอ้ งอาศัยโลกอยู่ สมมตุ ภิ าษาได้อยู่ แต่
ก่อนแต่ว่ามันก็หายใจอยู่ทำ�งานอย่างอ่ืนอยู่ เอาจิตไปคิดเร่ืองอื่น
อย่อู ยา่ งนนั้ แล้วถา้ มนั หายใจอยู่ ไม่เปน็ ไร ทำ�งานได้ ถ้าไมห่ ายใจ
ท�ำ งานไม่ได้ ท�ำ งานอะไรกไ็ ม่ได้ จะเล่าเรียนศกึ ษาอะไรก็ไม่ได้แล้ว
มันชลุ มนุ วุ่นวายไปหมด มนั ไมเ่ ทีย่ ง มันแปรปรวน ของเราแทๆ้ เรา
จะใชไ้ ปตลอด ใชไ้ มไ่ ด้ มนั หมดเวลาใชม้ นั แลว้ หมดอายไุ ขมนั แลว้ ก็
ไปตามเรือ่ งของมนั เปน็ เอาหลายอย่าง เอามาพิจารณา ตาย ตาย
ตาย ลมเข้าไปแล้วไม่ออกก็ตาย ลมออกมาแล้วไม่เข้าก็ตาย ตาย
ตาย ตาย ตาย ตาย

19

“ทุกขังมรณานุสสติ” ท่านว่า
คอื “บรกิ รรมตาย”
เรื่องเป็นเร่ืองตายของ
เรามนั อยทู่ ีน่ ี่ มนั จะเปน็ อยู่ มัน
จะแข็งแรงสุขภาพดี จะเป็นบุญ
บารมขี องเราเอง ตง้ั แตว่ นั เกดิ มา
เกดิ มาอยูใ่ นท้อง ไมไ่ ด้หายใจ มี
แต่เต้นอยู่ หวั ใจท�ำ งานอยู่อยา่ ง
นัน้ มแี ต่เตน้ อยอู่ ย่างนัน้ อาศยั
แม่เป็นผู้หายใจให้ หายใจเข้า
มันก็วาบผา่ นไป หายใจออกมนั
ก็วาบออกมาอยู่ตามน้ันแหละ
มันทำ�งานอยู่ หัวใจมันทำ�งาน
อยู่ แต่ไม่รอู้ ะไร ความรู้ตา่ งหาก
ความรู้นี้เป็นจิต “จิตตสังขาร”
ท่านบอกไว้แลว้ “สัพเพ สังขารา
อนิจจา” สังขารทั้งหลายมันไม่
เท่ียง ต้องหายใจเข้ามันจะปกติ
หายใจออกมันปกติอยู่อย่างน่ัน
ท�ำ งานอยอู่ ยา่ งนนั้ ตงั้ แตว่ นั เกดิ
มา ตกออกจากท้องแมก่ ็หายใจ
เข้าออกเอง แม่ไม่ได้หายใจให้

20

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงป่ทู ่อน าณธโร

แล้ว ร้องไห้ไปแล้ว ถ้ารอ้ งไห้นานๆ กก็ ลัน้ ใจ จะตายอีกแลว้ หายใจ
เรือ่ ยๆ หายใจเรอ่ื ยๆ มนั จะร้จู กั อายเุ จรญิ ขน้ึ มา หายใจเข้าออก
หายใจออกนแ่ี หละบอกแรงชีวิตอยู่ อยู่ที่หายใจเข้า หายใจออก ให้
กำ�หนดลมหายใจเข้าหายใจออกอยู่เสมอ ให้มันคล่องตัวอยู่เสมอ
หายใจเขา้ ก็อ่มิ เวลาออกหมดแลว้ กอ็ ิ่ม หายใจเขา้ ก็อมิ่ หายใจออก
กอ็ ม่ิ อยอู่ ยา่ งนนั้ ไมเ่ มอ่ื ย ไมห่ วิ อะไร เวลานอนหลบั กเ็ หมอื นวา่ ตาย
แลว้ แตว่ า่ หวั ใจท�ำ งานอยู่ หลบั กห็ ลบั ไปซะกอ่ น พกั ผอ่ นแตว่ า่ หวั ใจ
ไม่ได้พักผ่อนเลย เตน้ อยอู่ ย่างนัน้ ตลอด ตุบตับ ตบุ ตบั อยู่อย่างนั่น
หายใจชา้ หายใจเรว็ มนั เกดิ Accident ขนึ้ ในหวั ใจของเรา หาทางแกไ้ ข
ใหม้ ันหายใจเข้าให้มนั หายใจได้ดี มแี คน่ ้ีแหละชวี ติ เรา มีแค่น้ีแหละ
มีลมหายใจเข้า หายใจออก
ถา้ ไปตามมนั มนั ไมไ่ หวแลว้ ควา้ น�ำ้ เหลวไมไ่ ดอ้ ะไรหรอก ถา้
เดนิ ตามความคิดของตวั เอง ความนึกคดิ ของตวั เอง ตามมนั ไมไ่ หว
มันไปอยู่อยา่ งนั้นแหละรอบทิศ ใหเ้ ป็นสงั ขารเรียกวา่ “จิตตสังขาร”
นอนไป ฝนั ไป ตามสญั ญาอารมณท์ ่มี นั ได้เจอ ทีม่ ันผ่านมา เอาอัน
นี้ แค่นแี้ หละเรอื่ งธรรมะปฏิบตั ิ
ถา้ ไปคิดเรือ่ งอน่ื ๆ ช่ือวา่ “ไม่ปฏิบัติ” ชือ่ วา่ “ควา้ น�้ำ เหลว”
อยู่อย่างน้ัน ไมไ่ ดป้ ฏิบัติ ไม่ได้รู้ตวั เลย เหนอื่ ยหมดแรง กว่าจะรูต้ วั
ขึน้ มามันเหนอ่ื ยแลว้ มันเหนอื่ ย มนั ท�ำ งานอยตู่ ลอดวัน อยตู่ ลอด
คนื หลบั กย็ งั ท�ำ งานอยหู่ วั ใจนะ่ ลมเขา้ และลมออกกย็ งั ธรรมดา ปกติ
พอหายใจเขา้ ได้คล่อง พอจะออกคล่อง เรียกวา่ “สุขภาพดแี ขง็ แรง”
ตนื่ ขน้ึ มากแ็ จม่ แจว๋ อยอู่ ยา่ งนน้ั แตว่ า่ สงั ขารอนื่ มนั รมุ เขา้ มา ณ บดั น้ี

21

ตาเหน็ รปู หฟู งั เสยี ง จมกู ดมกลนิ่
ลิน้ ล้ิมรส มนั กอ็ ยู่ขา้ งๆ น้ีแหละ
ออกมาทำ�งานแค่น้ีแหละ กาย
ถูกต้องโผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์
ใจมันเอาธรรมารมณ์มาขบคิด
พินิจพิจารณาอยู่น่ันแหละ ให้
รทู้ ันมัน เป็นท่ที �ำ งาน พลังหัวใจ
ของเราอยทู่ ห่ี วั ใจของเรา อยทู่ ใ่ี ห้
เป็น ผูท้ �ำ งานเม่ือย เมอ่ื ย เม่ือย
เม่ือย เม่ือย เราก็นอน เราก็
พักผ่อนอารมณ์ หายใจซะก่อน
เวลาพักผ่อนก็ดูลมหายใจเข้า
หายใจออกของตวั เอง ถา้ มันผดิ
ปกตมิ นั กจ็ ะรจู้ กั อยู่ ผดิ ปกตแิ ลว้
หายใจเหนอ่ื ย หายใจหอบ ไมอ่ ม่ิ
หายใจไม่อ่ิมแล้วมันก็เรียกผิด
ปกตแิ ลว้ นนั่ แหละ รกั ษาหวั ใจไว้
กนิ ยารกั ษาโรคหวั ใจแลว้ บดั นใ้ี ห้
แลว้ ใหห้ วั ใจเตน้ ปกตธิ รรมดา ไม่
เจบ็ ไมเ่ จบ็ ไมป่ วดหวั ใจอะไรเลย
ไดค้ ลอ่ งตัวอยู่ อย่าประมาท

22

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ท่อน าณธโร

เราน้ันแหละ บัดนี้ประมาทสง่ จติ
กล็ อยลมไปตามอารมณ์สญั ญา สงั ขารมนั ปรงุ มันแต่ง มัน
เป็นสังขาร ถ้ามันวุ่นวาย ก็กลับเข้าไปอยู่กับลมหายใจเจ้าของอยู่
ตรงนี้ อยู่ตรงนี้ ให้รู้อยู่ตรงน้ี ไม่ต้องส่งตรงนั้น เตรียมตัว เตรียม
ตัว เตรยี มใจของเราไว้ ถ้ามันแขง็ แรงขึน้ มา กท็ �ำ งานไดต้ อ่ ไปเรว็ ๆ
เลยแหละ มันหลายอารมณ์ของหัวใจ อารมณ์ของหัวใจมันหลาย
อารมณร์ กั กร็ กั เอาจรงิ ๆ อารมณช์ งั กช็ งั เอาจรงิ ๆ มยี นิ รา้ ยยนิ ดี ดใี จ
เสยี ใจรอ้ งไห้หวั เราะ เราน่มี นั เป็นอารมณ์ของหัวใจหมด
ท�ำ อย่างไรใหม้ นั เฉยๆ ได?้
เม่ือภาวนาหายใจเข้า “พุท” หายใจออก “โธ” หายใจเข้าก็
“พทุ ” หายใจออกก็ “โธ” อยูอ่ ย่างนน่ั ก็มีแตพ่ ลงั ข้ึนมาแลว้ ณ บัดนี้
เรารู้หายใจเข้า เราก็รู้หายใจออก รู้มีพลังขึ้นมาแล้ว กำ�ลังใจมีขึ้น
มาแล้ว ต่อสู้ต่อไป ต่อสู้กับสัญญาอารมณ์ต่อไป มันไม่มีทางหยุด
สักที มันเอาของมันอยู่อย่างนั้น พึ่งฝึกหัดภาวนาก็เอานี้แหละมา
เปน็ อารมณ์ อารมณ์หายใจน้ีแหละมาเปน็ อารมณ์ของเรา มอี ยู่แค่
น้ีแหละ นอกน้นั ไม่ใช่ ใจรกั ไมใ่ ช่ ใจชังไมใ่ ช่ ใจยินร้ายไม่ใช่ ใจยินดี
ไม่ใช่ ใจดีใจไม่ใช่ ใจเสยี ใจไมใ่ ช่ ใจมนั เปน็ อารมณข์ องมนั ต่างหาก
เราคนๆนงึ เป็นได้หลายอยา่ งสารพัดอยา่ ง ท่เี อามาพิจารณาอยใู่ ห้
มีสติรูต้ ัวอยแู่ ค่นน้ั พอ ต้ังสติไว้อยู่กับลมหายใจเข้าออก อันนแี้ หละ
“ธรรมะ” ตน้ ของธรรมะแทๆ้ คดิ มนั คดิ มนั คดิ ลมื นะ ลมื ตวั แตห่ วั ใจ

23

ยงั ท�ำ งานอยู่ ยังเต้นอยู่ ตบุ ตบุ
ตบุ ตบุ อยอู่ ยา่ งนน้ั แหละ ไมต่ าย
ยงั ไมต่ าย ไมต่ าย เดยี๋ วนกี้ ย็ งั เตน้
อยู่ หัวใจยังเตน้ อยู่ ปกตอิ ย่พู วก
หมอทง้ั หลายกอ็ าศยั อนั นแี้ หละ
เปน็ เครอ่ื งวดั “โอ!้ !! มนั เปน็ อยา่ ง
น้ี หัวใจล้มเหลวหรือว่ามันเป็น
อย่างไร” ป๊ัมหัวใจกันขึ้นมาให้
มนั จะหายใจเขา้ ได้ ให้มันหายใจ
ออก ไดค้ วามรทู้ ง้ั หลาย กฟ็ นื้ ขน้ึ
มาอย่างเดิม ความจ�ำ จำ�ได้ไหม
รปู ? ไมห่ ลงไปตามมนั ถา้ หลงไป
ตามมัน มันก็เอาใหญ่ หลงแลว้
หลงมาแล้ว หลงกันไปใหญ่แลว้
ถ้าไปคิดปรุง คิดแต่ง อันนี้มัน
ก็หลงทางไป ไม่ใช่เรา ไม่ใช่เรา
ไม่ใช่หน้าท่ีของเรา หน้าท่ีของ
เรา “กำ�หนดลมหายใจ” เทา่ นัน้
แหละ

24

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ทอ่ น าณธโร

ภาวนาเอากำ�ลังใจ
ภาวนาเอาก�ำ ลงั ใจ เอามาสูก้ นั สู้กันตอ่ ไป ให้มันรู้ทันความ
รขู้ องตัวทุกอยา่ งแล้ว เรยี กว่า “ไมเ่ พอ้ ไมห่ ลง” มกี ำ�ลงั ใจขึ้นมาต่อสู้
กัน งานการเลา่ เรยี นศึกษาก็เหมอื นกัน มีหัวใจเท่านั้นเป็น ผู้บันทึก
ความรู้ มันบนั ทกึ เอาความรู้

๒๒ สงิ หาคม ๒๕๕๔
17:12:38 น.

25

(๓)
ปลูกปา่ ปลกู ภาวนา

“มี “พทุ โธ” คำ�เดยี วเท่านั้นแหละ ชนะหมดท้งั โลก”

26

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปทู่ ่อน าณธโร

ภาวนาเป็นการปลูกไม้ ภาวนาเป็นการลงไม้ ไม่วอกแวก
ไม่ง๊อกแง๊ก ไม่งอนแหงน คลอนแคลนกับอะไรท้ังนั้น ไม่หวั่นไหว
แม้แตฟ่ ้าผา่ ลงมาเปรย้ี งกย็ ังเฉยๆ ไม่ต่นื ตระหนกตกใจอะไร
เราอยูก่ ับพุทโธจะไปกลัวอะไร
หายใจเข้าก็ “พุท” หายใจออกก็ “โธ” อยู่อย่างน้ันแหละ
ฟา้ ผา่ ก็เรอ่ื งของฟา้ ผา่ ไปสิ จะไปตกใจทำ�ไม ให้มนั เด็ดขาดลงไป ให้
มนั เป็นคนจริงใจและจรงิ จงั อย่าไปลบู คลำ� ธรรมะกไ็ มม่ อี ะไร ธัมโม
ทำ�เมา ธรรมะ ธัมโม ทำ�เมา ถา้ หากไมฟ่ งุ้ ซา่ นไปทางอนื่ ก็เป็นทำ�
เมาไป แตถ่ ้ามัน่ ใจกเ็ ปน็ ธรรมะไป ม่นั คง ไม่หวน่ั ไหว ไม่งอนแหงน
ไมค่ ลอนแคลน แลว้ ก็ทำ�ถกู ต้อง ไม่หวน่ั ไหว มนั จะทำ�วธิ ี วา่ อะไรก็
ช่างเขา ไม่ไดว้ า่ อะไรเรา มี “พุทโธ” คำ�เดยี วเท่านนั้ แหละ ชนะหมด
ทงั้ โลกแหละ
ถา้ เราตง้ั ใจอยมู่ น่ั ไมห่ วน่ั ไหว ชนะหมดทง้ั โลก ชนะใจเราคน
เดียว ชนะหมดท้งั โลกเลย อันนีด้ จี รงิ ไมไ่ ด้ว่าเลน่ นะ ชนะหมดทัง้
โลกเลย ถา้ คนไมม่ สี รณะ มนั กจ็ ะเหน็ ฤทธผิ์ นี น้ั ผนี อ่ี ยอู่ ยา่ งนน้ั แหละ
เหน็ พระกลายเปน็ ผไี ปก็มี พระนน้ี ่งั อยู่เป็นแถวเลย พระทง้ั น้ันหละ
ใครจะสู้พระได้ ใครจะสพู้ ระได้ ไมม่ อี ะไรสู้ได้หรอก พระน่ะ ดีจรงิ ๆ
พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ดีจริงๆ

๒๓ กนั ยายน ๒๕๕๔
1๘:๔๓ น.

27

(๔)
ปฏบิ ตั ติ ัว ไม่กลวั ผี

28

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ท่อน าณธโร

หาทพี่ งึ่ ทางใจ
ไม่ใช่กลวั อันนน้ั กลัวอันน้ี มนั กเ็ ปน็ ใจแตกหมดแลว้ ใจลอย
ใจแตก ใจไมอ่ ย่กู บั เนื้อกบั ตัวเรา พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ มนั
อยทู่ ใี่ จ ใจเขม้ แขง็ พทุ โธชนะนห่ิี มดทงั้ โลกเลย ชนะหมดทง้ั โลกจรงิ ๆ
พุทโธเท่าน้นั ชนะเลย ชนะขาดลอยเลย ภูตผีปีศาจ อากาศเทวกลุ
บุญตายาบาล ผฟี ้าผีแสน ผแี ถนตาทอ่ ม ดินชุ่มกับดินดุ่ม แตต่ าย
ไปหมดไมม่ อี ยู่ ให้ถอื พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์เทา่ น้นั พอแลว้
อยา่ ถืออยา่ งอืน่
แมจ้ ะขาดหาวชิ าอยา่ งอนื่ แมจ้ ะไมเ่ ชอ่ื กย็ งั ไมไ่ ด้ พทุ โธ ธมั โม
สงั โฆ นใ้ี ชไ้ ดเ้ ลย ไปนง่ั ทไี่ หน เทวดาหลกี ทาง ภตู ผที ง้ั หลายหลกี ทาง
เราไป เขา้ ไปด้วยพทุ โธ ไปด้วยพุทโธ พทุ โธ พุทโธ ไปไหนก็ พทุ โธ
ไปเรื่อยๆ อะไรจะมาก้ันกลางเราได้ เราไปได้ทุกหนทุกแห่ง ผีสาง
นางไมท้ ่ไี หน ที่ไหน ไม่เกยี่ วกัน ไม่เก่ียวกับเรา
เราถือพระพุทธเป็นสรณะ ถือพระธรรมเป็นสรณะ ถือ
พระสงฆ์เป็นสระ เป็นที่พึ่งทางใจ นั้นดีท่ีสุดแล้ว ไปที่ไหนเทวดา
อนุโมทนา พวกภูตผีปีศาจท้ังหลายหลีกทางเรา เราไปที่ไหนด้วย
พุทโธ ไม่ต้องกลัว มีพุทโธด้วยใจต่อก็เสร็จพอดี ถ้าใจไม่เอาไหน
ใจเสาะ ขีข้ ลาด ข้ขี ลาดตาขาว ขข้ี ลาด

29

“พระพุทธเจ้า พระธรรม โอ๊ย!!! อะไรจะไปดีเท่า
พระสงฆ์ พทุ โธ ธมั โม สงั โฆ พระพทุ ธเจา้ พระธรรม พระสงฆ์
ดีท่สี ดุ แลว้ ในโลกน”้ี พุทโธ ธมั โม สังโฆ ดที ี่สดุ แลว้ ใน
โลกน้ี ถืออะไรถือจริง ไม่ใช่ถือ
เลน่ ๆ ถอื จรงิ จงั หายหว่ งแลว้ ถา้
ม่ันในพุทโธ ก็หายห่วงแล้ว แม้
เราตายก็ไม่ตกนรก ตายแล้วไป
สวรรค์อย่างเดียว พุทโธ ธัมโม
สงั โฆ นีด้ ี

๒๓ กันยายน ๒๕๕๔
1๘:๔๘ น.

30

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงป่ทู อ่ น าณธโร
31

(๕)
ใสร่ ้ายปา้ ยสี เหมือนฝี

เหมอื นหนอง

32

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ท่อน าณธโร

มันเป็นบาด เป็นแผล มันเปน็ เฉยๆ ตามเรอ่ื งมันเฉยๆ
เป็นฝี มันก็แตกออกมาเป็นธรรมดา มันอยากหายก็หาย
มันอยากตายก็ตาย
ส�ำ หรับคนทเ่ี งา่ มนั อยู่ กม็ าดู เดย๋ี วดู มาดู ใส่ร้ายปา้ ยสีผอู้ ื่น
เขา ไมด่ ี อย่าเอาไป

๒๓ กันยายน ๒๕๕๔
1๘:๕๒ น.

“ใส่รา้ ยป้ายสผี ูอ้ ืน่ เขา ไม่ดี”

33

(๖)
กบน้อย อ๊บ อบ๊ อบ๊

34

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ทอ่ น าณธโร

“ขนฺติ หติ สขุ าวหา” ความอดทน อดกลน้ั ทนทาน น�ำ ความ
สุขมาให้ ความอดกล้ัน ทนทานน่ะมันดี เป็นคนอดทน ไม่แพ้แก่
ความทุกข์ความร้อนใดๆ ภาวนาให้เย็นใจทุกวัน ให้เย็นใจเย็นๆ
ทกุ วัน เป็นกำ�ลงั มกี �ำ ลังใจต่อส้ไู ดท้ กุ อย่าง
“ขนตฺ ิ หติ สุขาวหา” ท่านบอกวา่ “ความอดกลน้ั ทนทานนำ�
ความสขุ มาให”้ ถ้าไปแพย้ ่อทอ้ ตอ่ ทุกขโ์ ศกโรคภยั ทั้งหลาย มันกย็ ่งิ
เสยี กำ�ลังใจลง โรคภยั ในตวั ก็จะก�ำ เริบมา ไมม่ แี รงตอ่ สู้ ไม่มสี ่งิ ต่อสู้
“อย่าท้อถอย” นกมันบอกหลวงปู่ว่า “อย่าท้อถอย อย่าท้อถอย”
ไปอยใู่ นปา่ ในเขา นกมนั รอ้ งใหฟ้ งั “อด อด อด อดเถดิ ” นกมนั รอ้ งให้
ฟงั ใหค้ ตมิ าเตอื นตวั เองเอา มนั ใหบ้ อกเราวา่ “ใหเ้ ราอดทน อดกลนั้
ทนทาน อด อด อด อดเถดิ ” มนี กหลายจ�ำ พวก มนั รอ้ งใหฟ้ งั เปน็ คติ
อยู่ ถา้ รคู้ วามหมายของมนั จะวา่ อยา่ งไรกร็ ตู้ วั แตว่ า่ มนั รอ้ งอยา่ งนนั้
เรากเ็ อานน่ั มาเปน็ ก�ำ ลงั ใจตวั เองอยไู่ ด้ ทนไดท้ กุ ขข์ นาดนที้ นได้ ไม่
ทกุ ขจ์ รงิ ทกุ อย่างอะไรหรอก ทุกขน์ ้อยๆ แลว้ เขาบอกใหม่ ได้ก�ำ ลงั
ใจขึ้นมาแล้วก็ไม่อ่อน กำ�ลังใจคึกคักข้ึนมา ไม่อ่อน เราไม่ท้อถอย
“อย่าท้อถอย อย่าท้อถอย” มันก็บอกอย่างนี้ มันก็บอกเรามา
นกน้อยๆ มันบอกเรามา “อย่าท้อถอย อย่าท้อถอย” อันน้ีก็ดี
นกตวั นก้ี ด็ ี มนั บอกใหเ้ ราไมท่ อ้ ถอย สอู้ ยใู่ นเพศพรหมจรรย์ ไมม่ ธี รุ ะ
ทตี่ อ้ งคดิ อะไรหรอก ไมต่ อ้ งคดิ ตอ้ งหาวา่ ชาวบา้ นมา เชา้ กบ็ ณิ ฑบาต
กันไดเ้ อง อยา่ ไปยอ่ ท้อ อยา่ ไปทอ้ ถอย

35

“คุณงามความดีจะอุทิศให้ ชีวิตคือการต่อสู้ ถ้าไม่
ใครตอ่ ใครกไ็ ด้ คณุ งามความ ต่อสู้กแ็ พ้ตัวเอง ถา้ มนั หนกั หนา
ดีท่ีทำ�อยู่บําเพ็ญอยู่ จำ�ศีล สาหัสอะไร เราก็สู้ได้แค่นี้ สู้ได้
ก็ดี ภาวนาก็ดี น่ังสมาธิก็ดี แค่นี้ สู้ได้ไม่ตาย แม่เราก็มีพ่อ
เปน็ บญุ เปน็ กศุ ลทง้ั นน้ั แหละ เราก็มี ที่พง่ึ อยกู่ ับพอ่ กบั แม่และ
ใหเ้ ลย ถา้ มนั มอี ปุ สรรคอะไร เราก็ช่วยพ่อ ช่วยแม่บ้าง การ
ขดั ข้องขึ้นมา ให้เลย” งานบางอย่าง อย่าไปทอดธุระ
เอาจรงิ ๆ จังๆ อด ความอดนน้ั
36 ดีมาก ความอดกล้ัน ทนทาน
เอาฝ่าฟันอุปสรรคนานัปการได้
เพราะความอดความทนเหล่าน้ี
ความอดกล้ัน ทนทาน อย่าไป
แพ้ อยา่ ไปแพ้ความคดิ ตวั เอง
ภาวนา อย่าส่งใจออก
นอกเรอ่ื ยๆ ใหม้ นั อยกู่ บั เนอ้ื กบั
ตัว หายใจเข้า “พทุ ” หายใจออก
“โธ” เราจะอยู่กบั คำ�นีแ้ หละ อนั
นี้เป็นกำ�ลังใจของพระอริยเจ้า
ท้ังหลาย แล้วถ้าหมด ท่านทน
เอาอดกลัน้ ทนทานเอา อยกู่ ับ
เนอ้ื อย่กู บั ตวั อยา่ ไปส่ง ไปคดิ
อยา่ งอนื่ อยา่ งอน่ื ไมใ่ ชธ่ รุ ะ ไมใ่ ช่

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปทู่ ่อน าณธโร

หนา้ ทอี่ ะไร อยูก่ ับอย่างนี้ ใหอ้ ยู่กบั พทุ โธ อยา่ งอื่นไมเ่ กยี่ ว มีงานมี
เทา่ นี้ มงี านทางจติ ใจ ใชก้ �ำ ลงั มาเปน็ การตอ่ สู้ เคยใหโ้ อวาทพระองค์
พระองคภ์ า จะไปเรยี นประเทศนอก แม่ องคโ์ สม ให้ครบู าอาจารย์
เทศน์ หลวงปอู่ ุตตมะ เปน็ หวั หน้าหมู่ รองมา หลวงปู่เหรียญ เปน็
องค์ท่ี 2 หลวงปู่จันทรโ์ สม เปน็ องค์ที่ 3 ทงั้ 3 องค์ท่านไม่เทศน์
เลย ให้อาจารย์ท่อนเทศน์

เอา เอา จะเอาอะไรมาเทศนห์ นอ?
ก็ ขนตฺ ิ ธรี สสฺ อลงกฺ าโร แลว้ ก็ ขนตฺ ิ หติ สขุ าวหา ความอดกลนั้
ความอดกลนั้ ทนทาน น�ำ ความส�ำ เรจ็ มาใหท้ กุ อยา่ ง ถา้ อดทนท�ำ งาน
ท�ำ การอะไรกส็ �ำ เรจ็ เลา่ เรยี นศกึ ษากต็ อ้ งส�ำ เรจ็ ทกุ อยา่ งแหละ อยา่
ไปทอ้ ถอย ใหข้ ยนั หมนั่ เพยี รจรงิ ๆจงั ๆ ไมป่ ลอ่ ยเวลาไปทางอน่ื การ
เรยี นนนั่ แหละมนั เรยี นขนาดไหนอยกู่ บั ต�ำ รบั ต�ำ รา รอู้ ยทู่ น่ี ี่ นอกจาก
นั้นก็ภาวนาให้ใจสงบด้วย ยังมีกำ�ลังใจก็ทำ�ไปทำ�นองนี้แหละ ยิ้ม
ข้ึนมา ได้ความ ได้พรและสู้ได้แล้ว เราสู้ได้แล้ว ถ้าเราได้ท่ีหน่ึงมา
เราไดค้ วามรวู้ ิชามาแลว้ พ่อแม่มกี �ำ ลังใจมากมาย ไมเ่ หลวไหล ท�ำ
อะไรส�ำ เรจ็ ทกุ อยา่ ง จะตงั้ ใจเลา่ เรยี นศกึ ษาส�ำ เรจ็ มาได้ ไดอ้ ะไรพวก
น้ีได้ปริญญามาให้แม่ แม่ก็ดีใจใหญ่เรียนสำ�เร็จ ไม่สำ�มะเลเทเมา
ไม่เอาใจไปทางอื่น มาเอาใจใส่เอาแต่ความรู้เล่าเรียนศึกษา
น่ันแหละ เอาจริงเอาจังก็ได้สำ�เร็จมาสมปรารถนา แม่ยิ้มน้อยย้ิม
ใหญ่ จะพาลูกไปกราบหลวงปทู่ ่วี ดั น้นู พระองคภ์ าไป แตอ่ งค์ภาติด
ประชุมแล้ววันน้ันไปไม่ได้เลย พระองค์ทรงบินเด่ียวเลย ขับรถคน

37

เดียวเลยไปนู้นไปถึงวัดหลวงปู่
เลย เรยี กหลวงปดู่ ว้ ย
ทา่ นกม็ พี ระคณุ นน้ั แหละ
องค์โสมเรา ปีนัน้ เราเจบ็ ท้องน่วิ
มนั อยใู่ นทอ้ งเรา ท่านทรงทราบ
เหตุการณ์เลยส่ังให้รถตำ�รวจ
นำ�ทางจากอุดรถึงขอนแก่น ให้
รถทางขอนแก่นเป็นรถตำ�รวจ
นำ�ทางอีก จากขอนแก่นถึง
โคราชส่ังไว้แล้ว ทางโคราชก็รอ
รับอยู่ ทางโคราชก็รอรับคำ�ส่ัง
อยู่ รถข้ึนคันน้ี เราก็ส่งถึงโรง
พยาบาลเลยจากโคราชก็ถึงโรง
พยาบาลนแ่ี หละ มาทนั พอดี มา
เข้าเขาเอาเข้าห้องฉุกเฉินผ่าเลย
ผ่าตรงมันเจ็บ เจ็บปวดหลาย
น่ะ ผ่าออกมาแล้วน่ิวมันอยู่ใน
ถุงน้ำ�ดี ตัดถุงน้ำ�ดีออกไม่มีดี
เลยหลวงปู่ ไม่มีถุงน้ำ�ดีอย่าง
เขาแล้ว เอาผ่ามาให้เอาผ่ามา
ให้ดูเขาแบะออกมาแยกออกมา
เลย “โอ้!!! มนั ป่อง ขยายอยใู่ น

38

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ทอ่ น าณธโร

ถงุ น�ำ้ ดีมนั ถงึ ปวด มันทะเลาะกันพอหรอื ว่าเปน็ อะไรน่ี พักอยู่สอง
สามวันก็หาย หายดีปกติ กินข้าวได้ นอนหลับสบาย ไม่เจ็บ ไม่
ป่วย ผา่ ตรงเนี่ย ไปถึง ตัดถงุ นำ�้ ดอี อกเลย กฟ็ นื้ เรว็ ๆ ไม่นานด้วย”
บญุ บารมที ่าน บญุ บารมขี ององค์โสม ทา่ นก็เลยสง่ ตำ�รวจไปรบั เรา
มา มาอยใู่ นหอ้ งพกั ฟ้ืนหนอ่ ยเดยี วเทา่ น้นั แหละเรา เขากเ็ อาขนึ้ มา
ส่งทนี่ ี่ มานอนอยู่เตยี งน่ี ดแี ลว้ ให้เขาเอาขา่ วไปให้พระองคส์ ่งไปให้
ว่า “ดแี ลว้ แขง็ แรงแล้ว ไมอ่ ่อนแอแล้ว” ท่านดอี กดใี จหลาย วา่ ได้
ชว่ ยหลวงพอ่ ชว่ ยหลวงปู่ ให้ปลอดภัยแล้วแข็งแรงแลว้
ผา่ มนั หลายเทยี่ ว ผา่ ทอ้ ง เสน้ โลหติ ใหญโ่ ปง่ พองตามสนั หลงั
ลงไปถึงหน้าขา อันนั้นก็ผ่าใหญ่ที่สุดแล้ว คราวก่อนไม่มีองค์โสมรู้
หรอก ดดู ว้ ยตวั เอง
มีกบตัวหนึ่ง ในฝันนะ นอนเจบ็ ปว่ ยอยู่ มีกบตวั หนึ่ง อ๊บ อ๊บ
อ๊บ ขอส่วนบุญ กบตัวใหญ่ๆ ขนาดนี่ มนั ยั้งปากเราได้ เรากเ็ อามดี
อยใู่ นคาดเอว เมอื่ กอ่ นตอนนนั้ ท�ำ นาอยไู่ ง หงายทอ้ งมนั ขนึ้ ผา่ ทอ้ ง
ตงั้ แตข่ าตวั มนั กย็ งั รอ้ งอยู่ อบ๊ อบ๊ อบ๊ อบ๊ เรากเ็ ปน็ อยา่ งนนั้ ทง้ั กอ่ น
เลย “บญุ ท้งั หลายทัง้ ปวงให้หมด บุญท้งั หลาย ท้ังปวงท่ีบ�ำ เพ็ญมา
ใหห้ มด ใหอ้ นโุ มทนาเอาเด้อ กบเอย้ ชื่ออะไรไมร่ ู้จกั ” กบกม้ หวั ลง
อยู่อย่างน้ีเรียกว่า “อนุโมทนา” รับเอาส่วนบุญแล้ว เพราะฉะนั้น
หลวงปู่ก็ฟ้ืนมา “โอ๊ย!!! วันน้ีมันฝันดีโว้ย” กบมันมาขอส่วนบุญได้
ใหบ้ ญุ ทางจติ ใหบ้ ญุ จรงิ ๆ เอาไปหมดนะ

39

บุญทั้งหลายท้ังปวงเนี่ย
ถ้าเกดิ มีขึน้ มา ก็ขอยกใหผ้ ลบุญ
ที่ได้กระทําบำ�เพ็ญมาทุกอย่าง
ผ้าป่ามหากฐินหรืออะไรก็ตาม
วัดน่ันแหละ บวชลูกบวชลูก
บวชหลานเราก็เป็นธุระให้หมด
ทุกอย่าง คงจะได้บุญ เอาส่วน
บุญเหล่านี้และให้อนุโมทนาเอา
กบก็ก้มหัวลงโก่งจนถึงพ้ืนที่แต่
ก่อนมันน่ังอยู่ระหว่างนั้นก้มลง
ไป อ๊บ อ๊บ อบ๊ ตัวใหญ่ตัวน้อย
ก็เท่านี้ เท่าน้ีแหละกบตัวใหญ่
คราวน้นั คราวหน่ึง
คราวนี้ผ่าถุงนำ้�ดี เราให้
ส่วนบุญแก่พระองค์โสม ผ่าถุง
นำ้�ดีได้ เรายกให้พระองค์โสม
เราหาย เราหายเร็ววันเร็วคืน
มากินข้าวได้ นอนหลับธรรมดา
ปกติ ไมเ่ จ็บ ไมป่ วด ไมม่ ี แตว่ า่
ถงุ น�้ำ ดเี ขาเอาไปแลว้ เอาไปแลว้
ผ่าแล้ว ข้ึนมาไดอ้ ย่างไร? ถา้ ไม่
ผ่า เปน็ ศพ ตาย ปวดหลาย เขา

40

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปู่ท่อน าณธโร

ผา่ ทนั ทางนีก้ ส็ ั่งไปให้เอามาเร็วๆ มาเร็วๆ แล้วพระองค์โสมก็ทรง
สงั่ บอกโทรศพั ทไ์ ปหาต�ำ รวจขอนแกน่ อดุ รฯ ขอนแกน่ อดุ รฯ โคราช
ตามระยะทางเขาชว่ ยเต็มท่ี
คณุ งามความดจี ะอทุ ศิ ใหใ้ ครตอ่ ใครกไ็ ด้ คณุ งามความดที ท่ี �ำ
อยู่บาํ เพ็ญอยู่ จ�ำ ศีลก็ดี ภาวนากด็ ี น่งั สมาธิกด็ ี เป็นบญุ เป็นกศุ ลท้ัง
น้ันแหละ ใหเ้ ลย ถา้ มนั มอี ุปสรรคอะไรขดั ขอ้ งขนึ้ มา ให้เลย ใหเ้ ลย
ใหบ้ ุญ ใหก้ ศุ ลเลย ให้สว่ นบุญสว่ นกุศลเลย

๘ ธนั วาคม ๒๕๕๔
1๗:๒๕ น.

หมายเหตุ
องค์โสม คอื พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองคเ์ จา้ โสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ
องคภ์ า คือ พระเจา้ หลานเธอ พระองค์เจ้าพชั รกติ ยิ าภา

41

(๗)
นกน้อยอดทน

42

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปทู่ ่อน าณธโร

เอาขันติ เอาขนั ติ ขนตฺ ิ หิตสุขาวหา คนมีขนั ติ มคี วามอดทน
อดกลั้น ทนทานและนำ�ความสุขมาให้ ถ้าไม่มีขันติ นั่งสมาธิก็ไม่
อยู่ ถา้ มขี นั ติมนั จะเป็นอย่างไร? มันกช็ า่ งมนั พระพทุ ธเจ้าทา่ นข้ึน
บลั ลังก์ เราก็เอาขันตมิ า เราจะให้ไดด้ วงตาเหน็ ธรรมวนั น้ี ถา้ ไม่เห็น
วันนตี้ ายซะก็ดี ตายอยู่ที่น่ีแหละ เอาตายแลก เรยี กวา่ “ความอด
กล้ันใหญ่” เป็นมหาอุตตมะ มหาขันติใหญ่ย่ิงที่สุดทันที เราจะอด
กล้ันทนทานแม้ว่ากระดูกจะเห่ียวแห้งไปหรือว่าจะตายในท่ีน่ีก็ตาม
เราจะไมล่ ุกจากที่นี่ ตงั้ ปณธิ านแน่วแน่เอาไว้ ไมท่ อ้ ถอยเรากเ็ อามา
บอกหมูอ่ ย่เู รอ่ื ยๆ เอาเสยี งนกมาบอก “อย่าท้อถอย อย่าท้อถอย”
มันร้องอยู่อย่างน้ี “อย่าท้อถอย อย่าท้อถอย” อยู่อย่างน้ันแหละ
แลว้ กม็ ีนกตัวหนึ่งบอกให้ “อดทน อดทน อดทน” อยู่นนั่ แหละบอก
“อด อด อดทน” ใหบ้ อกอยสู่ ามทแี ลว้ กค็ อ่ ยไป เรามาทหี ลงั นกนม้ี นั
บอกให้เราอดกลนั้ ทนทาน อดเถิด จะได้ธรรมอันประเสรฐิ อย่างย่งิ
ถ้าอดเถิดเราจะได้ธรรมะอันประเสริฐอย่างยิ่งได้เห็นทุกขัง อนิจจัง
อนัตตา แจ่มแจ้ง นี่คือค�ำ ว่าอดเข้าใจไหม?
“ขนตฺ ิ หิตสุขาวหา” ถ้ามคี วามขันติ อดกล้ันทนทาน เราก็มี
ความสขุ มาให้ ความเจรญิ มาให้ ความเจรญิ มาให้ ไปเลา่ เรยี นศกึ ษา
อะไรกส็ �ำ เรจ็ ถา้ มขี นั ติ ถา้ ไมม่ กี จ็ ะทอ้ ถอย มนั กย็ งั บอกมว่ นอกี แหละ
นกมันยังมว่ นให้ “อยา่ ทอ้ ถอย อย่าทอ้ ถอย อยา่ ท้อถอย” มันร้อง
อยู่อย่างเน่ีย อันนี้มันไม่ให้ นกน้ีมันไม่ให้เราถอย ให้เราเดินหน้า

43

“ แ ม้ แ ต่ เ สี ย ง น ก เ สี ย ง เลยไป อยา่ ทอ้ ถอย ถา้ ทอ้ ถอยก็
ห นู ก็ เ อ า ม า เ ตื อ น ตั ว เ อ ง กลบั คนื ไปเปน็ เปน็ ญาตเิ ปน็ โยม
ได้มีมุมานะขึ้นมามีวิริยะ อย่างเก่าก็ได้ความเหมือนกัน
อุ ต ส า ห ะ ค ว า ม พ ย า ย า ม อดทน อดกจ็ ะคำ�เตือนเรา อย่า
พากเพียรในส่ิงน้ัน สิ่งใดส่ิง ท้อถอย อย่าทอ้ ถอย ก็บอกเรา
นน้ั ต้องส�ำ เรจ็ ทุกอย่าง” ว่า ก็บอกเราเหมือนกันคิดแล้ว
คิดอีก คิดแล้วคิดอีกอย่างนี้มัน
44 ก็บอกนกมันบอกคิดค่อยๆ คิด
ค่อยๆ คิดค่อยๆ อยู่อย่างนั้น
แหละคดิ แลว้ คดิ อีก คิด คดิ แล้ว
คิดอีกอยู่อย่างนั้นแหละ มันจะ
ไปคิดให้แน่ใจซะก่อนเป็นแต่
ธรรมะทั้งนั้นแหละ
แม้แต่เสียงนกเสียงหนูก็
เอามาเตือนตัวเองได้มีมุมานะ
ข้ึนมามีวิริยะอุตสาหะความ
พยายามพากเพียรในสิ่งนั้น ส่ิง
ใดส่ิงน้ันต้องสำ�เร็จทุกอย่าง
แม้แต่ภูเขาสูง แสนสูงหิมาลัยก็
ดี เขากพ็ ยายามปนี ปา่ ยขนึ้ ไปยนื
อยู่บนยอดได้ ถ้าท้อถอยมันจะ
ถึงไหม มันก็จะไม่ถึงมีพยายาม

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปทู่ อ่ น าณธโร

ขึ้น ก็จะเรียกว่าเป็นคนท่ีมีความพยายามพากเพียรอย่างใหญ่ มี
ความอดกลั้นทนทานต่อสู้ฝ่าฟันอุปสรรคนานัปการ แล้วมาให้เรา
เปน็ ผตู้ อ่ สไู้ มต่ อ้ งหวน่ั ตอ้ งไหว การศกึ ษาเลา่ เรยี นจะจบสงู ๆไดก้ ต็ อ้ ง
มคี วามอดกลั้นทนทาน ไมใ่ ช่ท้อถอย ไมใ่ ชท่ อ้ ถอยอย่างนั้นเหน็ มนั
ยากลำ�บากก็อยากจะออกจากโรงเรียน อยากจะหนีไปอย่างง้ันถ้า
หนไี ปอยา่ งอน่ื อะไรจะดที สี่ ดุ กค็ อื “บวช” บวชเปน็ ชี มคี วามอดกลนั้
ทนทานทสี่ ดุ บวชเป็นชไี ด้ส�ำ เร็จเหมอื นกัน แตส่ ำ�เรจ็ ได้ดวงตาเหน็
ธรรมเหมอื นกนั กเ็ พราะความอดกลน้ั ทนทาน แมข่ าว ใหก้ นิ รแี มข่ าว
น้นั ไดส้ �ำ เรจ็ ได้ดวงตาเห็นธรรมด้วย ครบู าอาจารย์ยกย่องสรรเสริญ
ไมไ่ ด้ตำ�หนิตเิ ตียนเลย เปน็ ครูเปน็ อาจารย์สอนพระ ด้วยสอนพระ
ใหม่เณรใหม่มาบวชต้องฟังเทศน์แม่ชี แม่ชีเทศน์ให้ฟังให้มีความ
อดกล้ันทนทาน มีมุมานะวิริยะอุตสาหะความพากเพียรพยายาม
การเรียนก็สำ�เร็จ ทำ�อะไร อะไรก็สำ�เร็จทุกอย่าง ได้ชาติได้ภูมิขึ้น
มา มหาเปรียญคนเรียนจนถึงเปรียญ 9 ก็ไม่จบยังมีอีกมากมาย
ความอดกลั้นทนทานฝ่าฟันอุปสรรคนานัปการสำ�เร็จทุกอย่าง ถ้า
เรานน้ั กเ็ รยี กวา่ “ท�ำ การปฏบิ ตั ”ิ เรยี กวา่ “มคี วามอดกลนั้ ทนทานสงู
ไมท่ อ้ ถอย” นกมันก็บอกเหมือนกนั วา่ “อย่าท้อถอย อยา่ ท้อถอย”
ตอ่ ส้ฝู ่าฟันอุปสรรคนานัปการ

45

มั น จ ะ ลำ � บ า ก ข น า ด ไ ห น ?
ล�ำ บากยงิ่ กว่านี้มีไหมเอ่ย?
นั่งสมาธิก็ปวดขา ปวด
หลัง ปวดเอว มันยากกว่านี้มี
ไหม? ปวดแค่นี้เราไม่ออก ไม่
ออก ใหอ้ ยทู่ นี่ จ่ี นกวา่ มนั จะสงบ
ถ้ามันสงบได้ดีๆแล้ว ตัวลอย
ตัวลอยข้ึนจากพื้นเลย ไม่ได้น่ัง
อย่พู ้ืนเลย นค้ี รบู าอาจารยท์ า่ น
สอน มันไม่มีแข้ง ไม่มีขาที่จะ
ปวด มันไม่มีแขน ไม่มีขา ไม่มี
หลัง ไม่มีเอว มีแต่รู้ รู้ รู้อย่าง
เดยี ว เอาผู้ร้นู น่ั แหละใจ
ใจคือผรู้ ู้ สตกิ ็คอื ใจ ใจก็
คือสตินั่นแหละ ต้ังม่ันไม่หวั่น
ไหว ใหท้ ำ�อย่างนน้ั เสมอภาวนา
ได้เป็นประโยชน์ท้ังทางโลกและ
ทางธรรมดว้ ย ประโยชนท์ างโลก
กเ็ รยี นส�ำ เรจ็ ทางธรรมะธรรมโม
ก็มีความอดกลั้นอดทนทานดี
มาก ชนะกิเลสของตัวเองกิเลส
มันจะปรุงแต่งไปทางไหนเราก็

46

ธรรมะเบาๆ ๙๐ ปี หลวงปทู่ อ่ น าณธโร

ไม่ไปตามมนั ใหม้ นั ปรงุ แตง่ เฉยๆ เปน็ สังขารเฉยๆ อย่าไปท้อถอย
ตอ้ งเด็ดเด่ียวเดียวดาย ต้องเด็ดเดีย่ วเดียวดาย จึงคอ่ ยไดด้ เี ดน่ โดง่
ดังดึงดูดด่วนดับ มนั มสี ูตรมันอยู่ อดกลัน้ ทนทานมไี ดก้ ด็ เี ดน่ โดง่ ดงั
แลว้ กด็ งึ ดดู ดงึ ดดู ทส่ี ดุ แลว้ กด็ ว่ นดบั ดบั อะไรกค็ อื “ดบั กเิ ลส” ไมม่ มี า
ปรงุ แต่งเลย ไม่ได้หมายถงึ ตาย หมายถงึ “ดับกเิ ลส” ด่วนดบั ราคะ
โทสะ โมหะ มันตอ้ งดับนนั่ แหล่ะ ความอดกลัน้ นีด้ ีมากๆ แลว้ กเ็ ปน็
ประโยชนต์ อ่ ทางโลกอีกด้วย
“ขนฺติ หติ สขุ าวหา” ความอดกลั้นทนทาน นำ�ความสุขมาให้
“ขนฺติ ธีรสฺส อลงฺกาโร” ขันติน้ันเป็นเคร่ืองประดับของ
นักปราชญ์อกี ด้วย เปน็ เคร่อื งประดบั อันดีเลิศ หาค่าประมาณมไิ ด้
ถ้ามีความอดกลั้นทนทานแล้ว ขนฺติ ธีรสฺส อลงฺกาโร ขันติเป็น
เครื่องประดับของนักปราชญ์ ไมใ่ ช่เปน็ เคร่ืองประดับของผอู้ น่ื เป็น
นักปราชญ์จึงอดกลั้นทนทานได้ด้วยประการละฉะนี้ ถ้าพูดไปมาก
มันก็มากไป

๑๔ ธันวาคม ๒๕๕๔
1๘:๐๔ น.

47

(๘)
เผาแตร่ า่ ง เอาอะไรไปดว้ ย

48