รวมธรรมเทศนาหลวงปู่เจี๊ยะ โดยกรุธรรม

รวมธรรมเทศนาหลวงป่ ูเจย๊ี ะ จุนโท

ถอดเสยี งธรรมเทศนาเรือ่ งหลกั การภาวนา
เพอื่ ความหลดุ พน้ จากวฏั สงสารและบทอนตั ตลกั ขณสตู ร

ทมี งานกรุธรรม

คาํ นํา
บทธรรมเทศานาทค่ี ดั มาเหล่าน้ี ไดถ้ อดคาํ พดู มาจากคาํ เทศนา
ตา่ งๆ ของพระอรยิ สงฆ์ ทไ่ี ดเ้ ผยแพรใ่ นรปู แบบวดี โี อในเวป็ ไซดย์ ทู บู
Youtube.com ซง่ึ จดุ ประสงคข์ องการรวบรวมธรรมเทศนาเลม่ น้ี เพอ่ื
ตอ้ งการเป็นสว่ นรว่ มในการปกปักษ์รกั ษาคาํ สอนของครบู าอาจารย์
ใหอ้ ยยู่ งั ่ ยนื นาน และเป็นการเสนอสอ่ื ทางเลอื กอกี อนั หน่ึง สาํ หรบั ศา
สนกิ ชนผทู้ ช่ี อบรบั ขอ้ มลู จากการอา่ นนอกเหนอื จากการรบั ฟังจาก
วดี โี อ ผจู้ ดั ทาํ ไดน้ ําบทอนตั ตลกั ขณสตู ร พรอ้ มคาํ แปลมาใสใ่ นภาค
ผนวกเพอ่ื การอา้ งองิ เน่ืองจากหลวงป่เู จย๊ี ะไดก้ ล่าวถงึ พระสตู รน้ีบอ่ ย
ครงั้ ในคาํ เทศนาของทา่ น
ผจู้ ดั ทาํ ตอ้ งขอขอบพระคณุ ท่านผแู้ ผยแพรส่ อ่ื คาํ เทศนาต่างใน
เวป็ ไซดย์ ทู บู ทเ่ี ป็นเน้ือหาใจความของบทพมิ พอ์ นั น้ี และขอขอบคณุ
กลั ยาณมติ รทงั้ หลาย ทไ่ี ดส้ ละแรงมาชว่ ยในการตรวจทานการถอด
เทปคาํ สอนและจดั รปู เลม่ จดั พมิ พ์ เน่ืองจากวดี โี อบางบททผ่ี จู้ ดั ทาํ
ถอดความมามกี ารอดั เสยี งทไ่ี มช่ ดั ถา้ มขี อ้ ผดิ พลาดประการใด ผจู้ ดั
ตอ้ งขออภยั มา ณ ทน่ี ้ีดว้ ย ถา้ ทา่ นผอู้ า่ นมคี าํ แนะนําประการใด
สามารถสง่ คาํ แนะนํามาท่ี [email protected]

Page 1 of 106

ดว้ ยอานิสงสแ์ หง่ ธรรมทาน ผจู้ ดั ทาํ ขอถวายเพอ่ื เป็นพทุ ธบชู า
ธรรมบชู า สงั ฆบชู า และอาจารยิ บชู าแดพ่ อ่ แม่ ครอู าจารย์ และขอให้
ทุกท่านไดโ้ ปรดรว่ มอนุโมทนาอานิสงสแ์ หง่ ธรรมทานน้ีเพอ่ื ประโยชน์
และความสขุ โดยถว้ นหน้าทุกท่านทุกคนเทอญ

คณะผจู้ ดั ทาํ (ทมี งานกรธุ รรม)

Page 2 of 106

สารบญั
ชาดก เรอ่ื ง ตา ยาย ...................................................................... 4
ทาํ อยา่ งไรใหใ้ จสงบ.................................................................... 24
ธรรมะขนั้ สงู เพอ่ื ความหลดุ พน้ ..................................................... 43
นกึ ถึงแตค่ าํ บรกิ รรมพทุ โธ............................................................ 57
รูป อนตั ตา................................................................................. 72
แสงสวา่ งเหนอื ปัญญาไม่มี .......................................................... 84
ภาคผนวก................................................................................. 98

Page 3 of 106

ชาดก เรอื่ ง ตา ยาย

(เทศนว์ นั ท่ี ๑๒ มกราคม ๒๕๓๐)

บรรดาพทุ ธบรษิ ัททงั้ หลายพรอ้ มทงั้ ภิกษุและสามเณร เป็นวนั ท่ี
เราควรระลกึ ถึง เรยี กวา่ เป็นวนั สาํ คญั แห่งพระบรมศาสดาสมั มาสมั
พทุ ธเจา้ จะพดู อย่างหน่งึ กเ็ รยี กวา่ พดู ตามภาษาโลกเรยี กเปรยี บ
เหมือนอยา่ งป่ยู ่าตายายของเรามวี ยั อายสุ งั ขารแก่เฒา่ ชราแลว้ กม็ า
รูส้ กึ ตวั วา่ ตงั้ แตน่ ีไ้ ปอกี สามเดือน เรากจ็ ะพลดั พรากจากพวกทา่ นไป
แลว้ น่ีกเ็ หมอื นป่ยู า่ ตายายของเรามาเตือนอยา่ งนแี้ ลว้ เราจะไดเ้ จยี ม
เนือ้ เจยี มตวั เจียม เจียมอฐั บรขิ าร เจียมทงั้ ขา้ วของเงนิ ทองท่ีจะไดเ้ อาไว้
สาํ หรบั ทาํ ฌาปนกิจ กม็ สี ทิ ธิอย่างนีพ้ วกเรา พวกเราเป็นชาวพทุ ธ เม่อื
มาถึงวนั นีแ้ ลว้ กม็ าน่ีนาํ ดอกไมธ้ ูปเทยี น ขา้ วปลาอาหาร มาองั คาสภกิ ษุ
สามเณร แลว้ กม็ าบาํ เพ็ญทานรกั ษาศลี เจรญิ ภาวนา เม่ือประกอบ
ความดีใหเ้ กิดกบั ตวั ของเรา เพราะความดที งั้ หลายบคุ คลจะตอ้ งสรา้ ง
ขนึ้ เอง ไม่ใชว่ า่ ความดที งั้ หลายนนั้ เราจะบนบานศาลกลา่ ว บนเจา้ ผีเจา้
ฟา้ เจา้ อะไรทงั้ หมดในโลกนี้ เป็นจง้ เป็นซอื ผีพรหมอะไรตา่ งๆนานา จะ
มาสรา้ งความดหี รอื สรา้ งบญุ สรา้ งกศุ ลใหเ้ ราไมไ่ ด้ กจ็ าํ เป็นตวั ของเรานี้
จาํ เป็นจะตอ้ งประกอบขนึ้ เองอยา่ งทาํ ทานรกั ษาศีล เจรญิ ภาวนาอยา่ ง

Page 4 of 106

นี้ ทานกต็ อ้ งหมายความวา่ เอาขา้ วเอานา้ํ มที รพั ยส์ นิ เงินทองก็เอามา

บาํ เพ็ญกบั สมณะชีพราหมณอ์ ยา่ งนีเ้ ป็นตน้ ขา้ วนา้ํ กเ็ อามาบาํ เพญ็ บญุ

กศุ ล อนั นีก้ ็เป็นเหตเุ ป็นปัจจยั ท่ีจะเกือ้ กลู ไปสยู่ งั สมั ปรายภพ

คาํ วา่ สมั ปรายภพกค็ ือหมายถงึ วา่ ภพเบือ้ งหนา้ ท่ีเราจะตอ้ งไปเกิด

แก่ เจ็บ ตาย ในอกี หลายๆภพหลายๆชาติ เพราะยงั ไมถ่ งึ ท่ีสดุ แห่งการ

ปฏบิ ตั ิ แลว้ กจ็ าํ เป็นจะตอ้ งไปเกดิ เม่อื บคุ คลท่มี ีใจศรทั ธาปสาทะ

บาํ เพญ็ ทานกองการกศุ ล บรจิ าคทรพั ยส์ นิ เงินทองขา้ วของ เอามาให้

ทานแก่ภกิ ษุสงฆผ์ ปู้ ฏบิ ตั ดิ ีปฏบิ ตั ชิ อบแลว้ เม่ือตายไปนนั้ กค็ วามดีตวั

นนั้ แหละจะเกือ้ กลู ไปยงั สมั ปรายภพคือภพภายหนา้ จะไปเกิดใหเ้ ป็นผู้

ม่งั มีศรสี ขุ เกิดก็ไปเกิดในท่ีประเทศอนั สมบรู ณบ์ รบิ รู ณไ์ ปดว้ ย

โภชนาหารท่ีเรยี กวา่ ขา้ ว ขา้ วปลาอาหารบรโิ ภคสมบรู ณ์ เกิดขนึ้ มาก็ไม่

อดไมอ่ ยาก เกิดขนึ้ มาก็ไปเกิดในตระกลู ท่ีดี ตระกลู ท่ีมีเงนิ ทองขา้ วของ

เกิดขนึ้ มากเ็ คา้ ทาํ ไวใ้ หเ้ สรจ็ อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ อยา่ งท่ีเราสงั เกตดคู นบาง

คนท่ีไปเกิดแตป่ ัจจยั ท่สี รา้ งสมมาไมเ่ หมอื นกนั บางคนกเ็ กิดในตระกลู

ม่งั มศี รสี ขุ เกิดขนึ้ มากพ็ ่อแมส่ รา้ งเงินสรา้ งทองไวใ้ หเ้ ป็นกอบเป็นกาํ

สรา้ งบา้ นสรา้ งช่องสรา้ งตกึ ไวใ้ หท้ ่ีอยทู่ ่อี าศยั แลว้ ยงั ใหเ้ ป็นท่เี ช่าใหเ้ ก็บ

Page 5 of 106

เงินเก็บทอง เอามากินจนกระท่งั แกต่ ายกย็ งั ไมห่ มดอยา่ งนี้ ใครๆก็
อยากจะไปเกิดอย่างตระกลู อย่างนนั้ แตป่ ัจจยั ท่เี ราไมไ่ ดส้ รา้ งสมเอา
มา มนั ก็ไมพ่ าไปเกิดในท่ีนนั้

มชี าดกสองคนตา ยาย หนีจากอหวิ าหต์ กโรค เขา้ มาพดั เพพเนจร
มาอาศยั อยบู่ า้ นเศรษฐี อดขา้ วมาสองสามวนั ไมไ่ ดก้ ินขา้ วเลย ก็มาถึง
บา้ นนายโคบาล กม็ าขอขา้ วใหก้ ิน นายโคบาลก็เอาขา้ วมาใหก้ ิน แต่
บงั เอญิ นายโคบาลก็มีสนุ ขั อย่ตู วั หน่งึ กาํ ลงั ทอ้ งอยู่ ก็เอาขา้ วมาให้
หมาน่ะดีกวา่ ใหท้ านคนทงั้ สองนนั้ สองคนตายายนนั้ สว่ นภรรยาก็
สงสารสามีก็เลยเอาขา้ วท่ีเคา้ แบง่ ใหเ้ ราคนละห่อ ก็ใหส้ ามีกินทงั้ สอง
ห่อ สว่ นกินเขา้ ไปแลว้ ตกมากลางคนื อาหารไมย่ ่อย ทาํ ใหผ้ ะอดื ผะอม
ผลท่สี ดุ กถ็ งึ แกค่ วามตาย ความตายกจ็ ะเขา้ ไปเกิดก็เหน็ ระลกึ ถงึ สนุ ขั
วา่ เราแมจ้ ะเกิดเป็นคน แมเ้ ศรษฐีเอาขา้ วมาใหเ้ รากินก็ยงั ดีสขู้ า้ วท่ีให้
สนุ ขั ไมไ่ ด้ ใจตวั นนั้ ไปประหวดั ไปเกิดเขา้ ทอ้ งสนุ ขั ตวั นนั้ พอตายแลว้ ก็
ไปเขา้ ทอ้ งสนุ ขั สว่ นภรรยาก็ยงั ไมต่ ายกอ็ ยกู่ บั เศรษฐีไปเรอ่ื ยๆ เม่อื นาน
เขา้ สนุ ขั ตวั นนั้ กอ็ อกลกู เป็นเจา้ โทนออกมาตวั เดียวก็เศรษฐีก็ตงั้ ช่ือวา่
โฆสกะหรอื อะไร เป็นสนุ ขั โทน

Page 6 of 106

แตบ่ งั เอิญในท่นี นั้ มพี ระปัจเจกพระพทุ ธเจา้ ไปอาศยั อยใู่ นเขาของ
ทา่ นกเ็ จรญิ ภาวนาอย่ทู ่ีน่นั แลว้ กไ็ ดม้ าอาศยั บิณฑบาตรท่ีบา้ นเศรษฐี
เจา้ โทนยงั เลก็ อยู่ ทา่ นกม็ าบิณฑบาตรอยเู่ ร่อื ย จนกระท่งั เจา้ โทนโต พอ
รูภ้ าษากต็ ามเศรษฐีไปถวายอาหารกบั พระปัจเจกพระพทุ ธเจา้ ดว้ ย
ตลอดเวลา จนกระท่งั เป็นหน่มุ ขนาดรุน่ ๆเท่าไอย้ น่ โตมาเร่อื ยๆ ก็ไปทกุ
วนั ทหี ลงั น่ีไปจนกระท่งั คนุ้ โต ก็พาสนุ ขั ไปทกุ ที ทหี ลงั น่ีก็คนุ้ ดี เศรษฐีก็
ไมไ่ ดไ้ ปนิมนตก์ ็เอาเขยี นหนงั สอื ใหเ้ จา้ โฆสกะเน่ียคาบไป ไปนิมนตพ์ ระ
มาฉนั ท่ีบา้ น คนุ้ มากแลว้ พระปัจเจกพระพทุ ธเจา้ ทา่ นกเ็ วลาเจา้ โฆสกะ
คาบหนงั สอื ไปท่านก็รบั กต็ ามมนั มาตามทางอยา่ งนี้ ก็แกลง้ เดนิ ไปในท่ี
ทาํ ใหผ้ ิดทางซะ เจา้ โฆสกะน่ีมนั กค็ าบสบงของท่านดงึ มาทางนี้ ดงึ ทาง
นี้ กแ็ กลง้ ดงึ ไวจ้ ะไปทางนนั้ มนั กด็ งึ ไวก้ ต็ อ้ งตามมนั มา สนุ ขั มนั รูจ้ กั อยู่
มาเร่อื ยๆจนกระท่งั คนุ้ วนั ไหนเศรษฐีไม่ไปก็ใหโ้ ฆสกะไปนิมนต์ กค็ าบ
จดหมายไป แตว่ า่ ในระยะทางนนั้ มนั เปล่ียว มพี วกสงิ สาราสตั ว์
มากมาย แลว้ เศรษฐีทาํ อบุ ายไว้ ไปถงึ ตรงนนั้ กไ็ ปตีพ่มุ ไมม้ นั กร็ อ้ ง
ตะเพดิ เอด็ ตะโลใหส้ ตั วร์ า้ ยหนีไป เจา้ โฆสกะเม่ือไปถงึ ตรงนนั้ ก็เหา่ หอน
ใหญ่ทีเดียว ฮ่งุ ฮ่งั ๆๆเลย ใหส้ ตั วท์ งั้ หลายมนั หนี แลว้ กจ็ งึ คอ่ ยไปหาพระ

Page 7 of 106

ปัจเจกพระพทุ ธเจา้ กค็ าบจดหมายไปทา่ นกร็ บั ก็ตามมนั มา อย่างนนั้
เรอ่ื ยมาๆ

จนกระท่งั คงจะหลายปี ปีสองปี ตอ่ มาก็เศรษฐีกน็ มิ นตท์ า่ นมาอีก
กม็ าฉนั ท่ีบา้ น กอ็ อกพรรษาแลว้ ฉนั เสรจ็ ทา่ นกบ็ อกวา่ ถวายผา้ ขาวไป
ตดั เป็นจีวร แลว้ ทา่ นกบ็ อกลาเศรษฐีบอกวา่ ดกู อ่ น คหบดี อาตมภาค
เยบ็ จีวรองคเ์ ดียวมนั ก็ลาํ บาก เพราะฉะนนั้ จะตอ้ งไปหาหมชู่ ่วยเยบ็
เม่อื ฉนั เสรจ็ แลว้ กบ็ อกลา บอกลากม็ าเดินอยทู่ ่โี นน่ หนา้ บา้ นเศรษฐี คือ
มายืนอยหู่ นา้ บา้ นเศรษฐี โฆสกะไอเ้ จา้ สนุ ขั ตวั นนั้ มนั ก็ตามไป เจา้ โทน
กเ็ รยี กวา่ โฆสกะเทพบตุ รทหี ลงั ก็ตามเขา้ ไปติดท่านเลย พอท่านบอกลา
เสรจ็ ท่านก็ยืนหนา้ บา้ นเศรษฐีเสรจ็ ท่านก็เขา้ ฌาณสมาบตั ิเหาะ เหาะ
ลอยขนึ้ ไปในอากาศ เจา้ โฆสกะน่ีกเ็ คยความห่วงอาลยั ท่าน กห็ อน
เห่ารอ้ …งตามเสยี งของท่านจนกระท่งั ขาดใจตายไปขณะนนั้

พอขาดใจตายกไ็ ดไ้ ปเกิดเป็นเทพ เทพบตุ ร เรยี กวา่ โฆสกเทพบตุ ร
สนุ ขั ไปเกิดเป็นเทวดา ตายจากคนมาเกิดเป็นสนุ ขั ตายจากสนุ ขั ไดไ้ ป
เกิดเป็นเทวดา น่ีกเ็ พราะไมไ่ ดบ้ าํ เพ็ญบญุ บาํ เพ็ญทานอะไรกบั เคา้ เลย
อาศยั เสียงตวั นนั้ แลว้ กไ็ ดน้ าํ พาพระปัจเจกพระพทุ ธเจา้ มาฉนั อาหาร

Page 8 of 106

บิณฑบาตรบอ่ ยๆนนั้ อานสิ งสท์ ่ไี ปอย่ใู นบนสวรรคน์ นั้ พดู อย่างนีค้ าํ
เดยี วไดย้ ินไป ๕๐๐ โยชนท์ ่านวา่ ถงึ ในอานิสงสท์ ่ไี ดบ้ าํ เพญ็ ทานกบั พระ
ปัจเจกพระพทุ ธเจา้ แลว้ เม่อื อยตู่ อ่ มา หมดบญุ ในสวรรคก์ ม็ าเกิดกบั
สมยั นนั้ เรยี กวา่ หญิงงามเมอื ง มาเกิดอยใู่ นทอ้ งหญิงงามเมอื ง เม่อื ออก
เสรจ็ อย่างนนั้ นางกเ็ อาไปทิง้ ผีป่าชา้ คนกม็ าเจอะ พอดพี วกเลยี้ งแกะ
เลยี้ งแพะเลยี้ งแกะกไ็ ปเหน็ วา่ ทาํ ไมมีแกะตวั หน่งึ มนั ไมไ่ ปไหน ไปยนื
ครอ่ มอย่ตู รงนนั้ ก็เขา้ ไปดู อา้ ว! ไปเจอะไอแ้ กะตวั เมยี แมแ่ กะตวั นนั้ เอา
นมใหเ้ จา้ โฆสกะนนั้ กินอยู่ แลว้ พวกเลยี้ งแกะเหน็ เคา้ กเ็ อาไปเลยี้ ง

แตท่ ีนีม้ นั ก็มเี รอ่ื งอีกดว้ ย วนั นนั้ บงั เอิญเศรษฐีอกี คนหน่งึ เขา้ ไปใน
เมอื ง ไปเจอะปโุ รหิต เรยี กวา่ ปโุ รหติ หมอโหรทาํ นายผเู้ ก่งกลา้ กบ็ งั เอญิ
เดินสวนทางกนั เดินสวนทางกนั อยา่ งนนั้ ก็ไดถ้ าม เศรษฐีกเ็ ลยถามวา่
เออ้ ดกู อ่ นท่านโหราศาสตร์ วนั นีจ้ ะมีเหตกุ ารณอ์ ะไรเกิดขนึ้ บา้ ง
โหราศาสตรค์ นนนั้ กบ็ อกวา่ เออ้ วนั นีก้ ็มีเหตกุ ารณอ์ นั หน่งึ คือเด็กทไ่ี ด้
เกิดวนั นีจ้ ะไดเ้ ป็นเศรษฐีนะ กท็ าย เศรษฐีคนหน่งึ ท่ถี ามนนั้ น่ะ ภรรยา
กาํ ลงั ทอ้ งครบ กม็ บี รุ ษเรว็ ไปกบั ตวั ดว้ ยก็เลยสง่ ใหค้ นรบี ไปดวู า่ ภรรยา
เราคลอดรยึ งั กป็ รากฏวา่ ยงั ไม่คลอด เม่อื ปรากฏยงั ไม่คลอดอย่างนนั้ ก็

Page 9 of 106

ใหส้ ง่ บรุ ุษเรว็ ของเราไปเท่ียวๆดตู ามเมอื งเนยี้ ท่วั ๆไป จะมที ่ีใดบา้ งมเี ดก็
ท่เี กิดวนั นี้ ก็มีคนเคา้ มาสง่ ข่าววา่ เออ้ มีคนไปเจอะเด็กนอนใหน้ ม ให้
แพะใหแ้ กะใหก้ ินนมอยคู่ นหน่งึ อยใู่ นผีป่าชา้ วา่ งนั้ ป่าชา้ ผีดิบ กเ็ ลยไป
ซือ้ มา ไปซอื้ มาเอามาเลีย้ ง แลว้ บงั เอญิ เป็นผชู้ าย กม็ าเลยี้ งไว้ ตอ่ มาก็
ลกู ของตวั กอ็ อกมาเป็นผชู้ ายเหมอื นกนั ออกมาเป็นผชู้ ายกค็ ิดวา่ ไอเ้ จา้
น่ี ไอเ้ จา้ โฆสกะน่ีเลยี้ งไวไ้ มไ่ ด้ เพราะมนั เป็นผชู้ ายมนั จะมาแยง่
ตาํ แหนง่ เศรษฐีของลกู ชายเรา กต็ อ้ งฆ่า

แตโ่ ฆสกะตวั นีเ้ คยสรา้ งเวรกรรมเอาไว้ สมยั หน่งึ ไดห้ นีมาจากน่นั
แลว้ กม็ ีลกู มาดว้ ย ก็อมุ้ ลกู มา ก็ผลดั กนั อมุ้ ไปอมุ้ มา มนั กเ็ หน่ือย ไม่
เหน่ือยกินขา้ ว หนีอหวิ าหต์ กภยั มา กเ็ อาลกู ทงิ้ ผลดั กนั อมุ้ ไปอมุ้ มา ก็
หมดเร่ยี วหมดแรงก็วางไวเ้ ลย เลยไมไ่ ดเ้ อามา พอผลดั เวรกบั ภรรยา
สองคนผลดั กนั พอถงึ เวรของตวั ก็เหน่ือยเขา้ ก็เอาลกู วาง วางแลว้ ก็เดนิ
มาซะจนไก..ล๊ กภ็ รรยากถ็ ามมาทนั ภรรยา ภรรยาก็ถามวา่ "เอ๊ะ เอาลกู
ไวไ้ หนอะ้ " "เออ้ เอาวางไวต้ รงนนู้ ขา้ เหน่ือยขา้ " กลบั ไปดกู ล็ กู กเ็ ลยตาย
น่นั แหละกรรมตวั นนั้ มนั มาสนอง

Page 10 of 106

ทีนีเ้ ม่ือเศรษฐีเลยี้ งโฆสกะไดแ้ ลว้ กพ็ ยายามจะฆ่า ก็ลกู ของตวั
ออกมาก็เอาไปทงิ้ เรยี กวา่ เอาไปทงิ้ ทางโคตา่ ง พวกท่บี รรทกุ ของตา่ ง
ของแบบมพี วกเกวียนเอาววั ไปนาํ ทาง กเ็ อาไปทงิ้ ใหเ้ กวยี นทบั ใหน้ าง
ทาสีเอาอมุ้ เดก็ ตวั เนีย้ ไปทิง้ ไปทงิ้ ไวท้ ่ที าง ทางสาํ หรบั ท่ีเกวียน ท่จี ะ
ผา่ น พอไปถงึ ตรงนนั้ ป๊ับ หวั หนา้ โคท่ีนาํ เป็นฝงู หนา้ ไปทเี ดียวไม่ยอมไป
ไปยนื ครอ่ มเด็กไว้ ตีเทา่ ไหรก่ ็ไม่ยอมหนี ยืนครอ่ มเฉยอยอู่ ย่างนนั้ ไม่
ขยบั เขยอื้ น ทาํ ยงั ไงก็ไม่ไป เอ๊ะ! มนั เรอ่ื งอะไรวะน่ี เอ๋ ทาํ ไมโคไม่เดิน มนั
เรอ่ื งอะไร กล็ งไปดู ท่ีไหนไดเ้ ดก็ นอนอยใู่ ตเ้ กวยี น ก็เลยอมุ้ เขา้ มา แต่
เศรษฐีก็บอกวา่ เธอคอยดนู ะ มนั จะตายหรอื ไมต่ าย แลว้ มารายงานให้
เรา เม่อื เหน็ คนเกบ็ ไป นางทาสีกร็ บี ไปบอกเศรษฐีบอกวา่ เออ้ เอาเจา้
โฆสกะไปทิง้ ไวแ้ ลว้ ใตว้ วั ตา่ งกาํ ลงั มา ววั ตา่ งกกครอ่ มซะ ตวั อ่นื เขา้ มา
ไมไ่ ด้ ไม่ไปไหน ตีเทา่ ไหรก่ ็ไมเ่ ดิน เลยไม่ตาย เม่ือมารายงานอย่างนนั้ ก็
บอกเออ้ ไปไถม่ าอีก ไถ่มาพนั กหาปณะ กไ็ ปไถก่ ลบั มา ทที ่หี นง่ึ ทงิ้ ถงึ
เจด็ ที ครงั้ สดุ ทา้ ยท่ีสดุ ทีท่ีเจด็ กไ็ ปนดั กบั เศรษฐี ไปนดั กบั นายช่างหมอ้
บอกวา่ เออ ขา้ จะสง่ บรุ ุษรุน่ หนมุ่ มาคนหนง่ึ นะใหช้ า่ งหมอ้ เธอจงฆ่าซะ
แลว้ ก็โยนเขา้ เตาเผาหมอ้ ซะ

Page 11 of 106

โฆสกะน่ีกเ็ ชา้ มากห็ นงั สือกไ็ ม่ไดเ้ รยี น เพราะอะไร เพราะไมใ่ หร้ บั
การศกึ ษาอะไรทงั้ หมด เรยี นแตจ่ ะฆ่าใหต้ าย ฆ่ามาหกทกี ไ็ ม่ตาย ก็ทนี ี้
ก็ตอ้ งเอาใหต้ ายวา่ งนั้ กส็ ง่ ไปบอกชา่ งหมอ้ เสรจ็ กน็ ดั กนั บอกวา่ เออ้
วนั นนั้ ขา้ จะสง่ บรุ ุษมาใหเ้ ธอฆา่ แลว้ ก็จะจา้ งใหเ้ งินนะ แตเ่ ธอจงฆา่ ซะ
วนั นนั้ โฆสกะก็ไป เดินทางไป เหนบ็ หนงั สือไปดว้ ยเลม่ หน่งึ ก็ไปถงึ ตาม
ทางกไ็ ปเจอะนอ้ งชายลกู ชายของเศรษฐี ก็รุน่ ๆเหมอื นกนั แลว้ สมยั นนั้
ท่านเรยี กวา่ เลน่ สกา เลน่ สกาแพเ้ คา้ สเู้ คา้ ไมไ่ ด้ นอ้ งชายของโฆสกะน่นั
ก็เกิดทีหลงั กเ็ ลยเรยี กวา่ เป็นนอ้ งชาย กเ็ ลยเรยี กวา่ พ่ๆี มาน่ีเถอะ หนู
เลน่ สกาสเู้ คา้ ไม่ได้ พ่มี าเลน่ แทนที โฆสกะกบ็ อกวา่ เฮย้ ไม่ไดส้ ินอ้ ง พอ่
ส่งั ใหเ้ ราไปธรุ ะในบา้ นนายช่างหมอ้ ลกู เศรษฐีกไ็ มย่ อมบอกวา่ พ่ีตอ้ ง
มาเลน่ แทนหนู มธี ุระอะไรหนเู อาไปเอง ผลท่ีสดุ กอ็ อ้ นวอนไปออ้ นวอน
มาก็ใหจ้ ดหมายใหล้ กู ชายเศรษฐีถือไป พอลกู ชายเศรษฐีถือจดหมาย
ไปบา้ นช่างหมอ้ ช่างหมอ้ ไปถงึ ก็จบั หกั คอ เอามดี กรดี แทงใหต้ าย โยน
เขา้ เตาหมอ้ เลย

โฆสกะกน็ ่งั คอย...วา่ นอ้ งไปบา้ นช่างหมอ้ ทาํ ไมตกเยน็ แลว้ กไ็ ม่
กลบั กอ็ าลยั อาวรณอ์ ยอู่ ย่างนนั้ นะ่ จนกระท่งั กลบั แลว้ กต็ อ้ งกลบั บา้ น

Page 12 of 106

กลบั ไปก็ไปถึง เศรษฐีก็ตกใจ วา่ "ทาํ ไมโฆสกะ เราใชใ้ หเ้ จา้ ไปช่างหมอ้
เธอไม่ไดไ้ ปร"ึ "ผมก็จะไปอยพู่ อดไี ปเจอะนอ้ ง นอ้ งไปเลน่ สกาแพเ้ คา้
แลว้ ก็ใหผ้ มเลน่ แทน แลว้ นอ้ งกไ็ ปแทน" เศรษฐีก็ตบอกผางเลย กเู สรจ็
แลว้ ลกู ชายของตวั ถกู ฆา่ ตาย น่ีเวรกรรมสรา้ งขนาดอยา่ งนี้ น่โี ฆสกะก็
มเี วรกรรมท่สี รา้ งไวช้ าตกิ อ่ นท่ีเอาลกู ไปทิง้ น่ีมนั ครงั้ ท่ีหก อยตู่ อ่ มา
เรอ่ื ยๆ กย็ งั ไมต่ าย เศรษฐีกเ็ ร่มิ ป่วยแลว้ ไม่คอ่ ยสบาย ทีนีก้ ม็ ีเพอ่ื นอกี
คน เศรษฐีกใ็ หค้ นไปบอกวา่ เราจะสง่ บรุ ุษไปใหเ้ ธอคนนงึ แลว้ พอไปถงึ
บา้ นเธอ เธอจงฆา่ นะ เพ่ือนมนั ก็เป็นเศรษฐีเหมือนกนั กบ็ อกวา่ นดั แนะ
กนั เป็นท่ถี กู ตอ้ งเรยี บรอ้ ยกเ็ ป็นอนั วา่ ตกลง เศรษฐีกเ็ ขียนจดหมายให้
โฆสกะไปเลย บอกวา่ เน่ียไอค้ นท่เี ราสง่ มา เพราะฉะนนั้ เม่ือเธอไดร้ บั
จดหมายแลว้ เธอจงฆ่า บอกไปในจดหมายเสรจ็ โฆสกะไมไ่ ดเ้ รยี น
หนงั สอื พอใหถ้ ือไปกต็ อ้ งไป เป็นลกู เคา้ ก็ตอ้ งไป

ไปถึงกเ็ ดินทงั้ วนั ก็เหน่ือย ไปถงึ บา้ นเศรษฐีกเ็ หน็ ไมต้ รงนนั้ เยน็ ดๆี
กเ็ ลยนอน นอนกห็ ลบั ไป พอดีลกู สาวเศรษฐีเป็นสาวอยคู่ นหน่งึ ไปใน
เมืองมา กลบั มาพอดมี าเห็นโฆสกะนอนอยู่ บพุ เพกตบญุ ญตา บญุ ชาติ
ท่ีกอ่ นๆท่ีมาเกิดในบา้ นนายโคบาลน่นั น่ะ ไดส้ รา้ งทาํ บญุ ใหท้ านกบั

Page 13 of 106

พระปัจเจกพระพทุ ธเจา้ ช่วยเศรษฐีทาํ ขา้ วทาํ ของน่นั นะ่ ก็เลยไดอ้ าศยั
บญุ กศุ ลตวั นนั้ กเ็ ลยไดม้ าเกิดเป็นลกู เศรษฐีเหมอื นกนั เป็นลกู สาว
เศรษฐี พอดมี าเหน็ โฆสกะกเ็ กิดปฏพิ ทั ธ์ เพราะเคยเป็นภรรยามาแต่
ชาตปิ างก่อน เหน็ ทเี ดยี วกเ็ กิดความรกั ขนึ้ ไปถึงทป่ี ราสาทของตวั แลว้ ก็
บอกใหน้ างสาวใชเ้ รยี กวา่ นางทาสี "เธอไปดทู ่ตี วั บรุ ุษหนมุ่ คนนนั้ ซิ มี
อะไรบา้ ง คอ่ ยๆยอ่ งไปใหด้ นี ะ กาํ ลงั นอนหลบั อยู่ มอี ะไรบา้ ง ถา้ มอี ะไร
ก็เอามาใหช้ นั้ นะ" นางทาสกี ค็ อ่ ยๆยอ่ งไปดู กไ็ มเ่ หน็ มีอะไร เห็นมอี ยทู่ ่ี
พก พกผา้ อย่ทู ่ีชายพกผา้ อยู่ มีจดหมายอยนู่ ิดหน่งึ กเ็ ลยคอ่ ยๆแกะเอา
ไปใหน้ ายของตวั คอื ใหล้ กู สาวเศรษฐี ในนนั้ ใจความก็วา่ เหมือนกนั ให้
เขียนในใจความนนั้ บอกวา่ เม่อื มาถงึ น่ีแลว้ ก็ใหฆ้ า่ คนนีซ้ ะ แตน่ างก็
เขียนจดหมายใหม่ เขียนบอกวา่ ใหเ้ ศรษฐีจงจดั เคร่อื งวิวาหแ์ ตง่ งานลกู
สาวของขา้ ยกใหบ้ รุ ุษคนนี้ ลกู สาวเขียนสารใหโ้ ฆสกะใหม่ แลว้ กใ็ หน้ าง
เนีย้ เอาไปเหน็บแทน กาํ ลงั หลบั ไมร่ ูต้ วั ต่ืนขนึ้ มาเห็นก็มาเหน็ จดหมาย
อย่ดู ีๆกเ็ อาไปใหเ้ ศรษฐี เศรษฐีกเ็ ลยจดั การ จดั งานแตง่ งานใหเ้ ลย
เพราะเพ่อื นกนั น่นั แหละเรอ่ื งมอี ยา่ งนี้ เน่ียคนเรา

Page 14 of 106

เพราะฉะนนั้ การสรา้ งความดีมนั ก็ตอ้ งสรา้ งดว้ ยตวั เองอยา่ ง
อธิบายถงึ ชาดกของโฆสกเทพบตุ รเน่ีย เพราะฉะนนั้ คนเราท่ีไดเ้ กิด
ขนึ้ มาเป็นมนษุ ยท์ า่ นจงึ วา่ เป็นผทู้ ม่ี บี ญุ อนั ประเสรฐิ เกิดมาแลว้ ก็เป็น
คนท่ไี ม่ใบไ้ มบ่ า้ ไมพ่ กิ ารตา่ งๆนานา สงั ขารรา่ งกายอวยั วะ ๓๒ ครบ
บรบิ รู ณส์ มบรู ณ์ เรยี กวา่ เป็นผทู้ ่มี บี ญุ มีกศุ ลสรา้ งสมมาดี เป็นผคู้ วรแก่
มรรคแก่ผลตามคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ เน่ียเพราะฉะนนั้ อยา่ งพวก
โยมท่ีมา เกิดมาเป็นคนแลว้ กไ็ ดม้ าเจอะพทุ ธศาสนา กไ็ ดม้ าคบคา้ ครู
บาอาจารยท์ ่ีท่านแนะนาํ ใหส้ ่งั สอนใหเ้ จรญิ เมตตาภาวนา อนั นเี้ ป็นทาง
ท่ีถกู ตอ้ งตามหลกั การของพระพทุ ธศาสนา เรยี กวา่ วางศีล สมาธิ
ปัญญา ใหพ้ ทุ ธบรษิ ัททงั้ หลายประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ เป็นประโยชน์ เพราะ
การทาํ จิตทาํ ใจ การบาํ เพ็ญทานรกั ษาศลี แคน่ นั้ มนั ก็ยงั ไมม่ ที างท่ีพน้
จากทกุ ข์ ตอ้ งอาศยั การปฏบิ ตั ิบาํ เพญ็ สมาธิจนใหใ้ จเกิดความสงบ แลว้
เราก็ไดม้ าพินิจพิจารณาสจั ธรรมในสงั เวคกถาท่านแสดงวา่ โยจะ พทุ
ธญั จะ ธมั มญั จะ สงั ฆญั จะ สะระณงั คะโต จตั ตาริ อะริยะสจั จานิ น่ี
ทา่ นแสดงอยา่ งนนั้ เรามาถงึ พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ แลว้ กต็ อ้ งมา
พิจารณาสจั ธรรมทงั้ ส่ี คอื ความแก่ ความเจบ็ ความตาย ใหด้ ว้ ยใจอนั

Page 15 of 106

สงบ เม่อื เราเป็นนกั ปฏิบตั เิ กิดความสงบ เกิดขนึ้ จากใจของเราแลว้ ก็
ตอ้ งนาํ เอาความแก่ ความเจบ็ ความตาย ส่ีอยา่ งนีม้ าพินิจพิจารณาท่ีใจ
เรา

ก็มานกึ ดวู า่ ชีวิตสงั ขารรา่ งกาย มหี มู ีตามจี มกู มีลนิ้ มีกาย อวยั วะ
๓๒ ประการเนีย้ ตบั ไตไสพ้ งุ เม่อื ใจมนั สงบแลว้ ก็ถามมนั ไป ไหนเป็นตวั
เรา ผม ขน เลบ็ ฟัน หนงั ตบั ไตไสพ้ งุ อะไรเป็นเรา ไหนเป็นตวั ของของ
เรา แลว้ ทาํ ไมเจา้ เราวา่ เป็นของเราแตท่ าํ ไมเปล่ยี นแปลงยกั ยา้ ย ทอ้ ง
เคยสบาย กินขา้ วมากเขา้ ไป ผดิ อาหารเจ็บทอ้ ง ปวดทอ้ ง ขีร้ ว่ งขีไ้ หลขี้
แตกขแี้ ตนสารพดั ตาเคยดๆี กม็ วั กไ็ ม่เห็น ตา่ งๆนานาน่ี เหลือทจ่ี ะ
พรรณนา เนือ้ หนงั มงั สงั บางทกี เ็ กิดเป็นฝีเป็นพองเป็นพขุ นึ้ มา เน่าเป่ือย
รกั ษาเป็นเดอื นๆกไ็ มห่ าย น่ี สารพดั เม่ือใจสงบแลว้ ก็ตอ้ งนอ้ มส่ิง
เหลา่ นีแ้ หละมาพนิ ิจพิจารณา เพราะทา่ นเรยี กวา่ สจั ธรรม ของจรงิ ทงั้ ส่ี
อย่าง โลกมนษุ ยเ์ กิดขนึ้ มาเป็นคนแลว้ ไม่มใี ครท่ีจะหลบหลกี พน้ จาก
ความตายมจั จตุ วั นีไ้ ปได้ ตอ้ งอาศยั การบาํ เพ็ญสมาธิใหใ้ จสงบ เม่อื ใจ
สงบแลว้ กน็ อ้ ม ความเกิด ความแก่ ความเจบ็ ความตาย ตวั นีม้ าพินจิ
พิจารณาดว้ ยใจของเรา ใจตวั นนั้ กน็ กึ คิดถงึ แขง้ ถึงขาถึงมอื ถงึ ตีน

Page 16 of 106

อวยั วะตา่ งๆนานาวา่ ไหนนะเป็นของของเรา มองลงไปพิจารณาลงไป

อยา่ งนนั้ น่นั แหละเรยี กวา่ ขนั ธ์ เรยี กวา่ นามธรรม การท่ีไดร้ ะลกึ ถงึ

ความแกค่ วามเจ็บความตาย ความพลดั พรากจากสิ่งท่ีรกั สง่ิ ท่ชี อบใจ

แปรปรวนยกั ยา้ ยลงไป ตรงนีเ้ รยี กวา่ เป็นนามธรรม รูปธรรมกห็ มายถึง

กาย มตี า มหี ู มจี มกู มเี นือ้ มีหนงั มกี ระดกู มเี สน้ มเี อน็ มผี ม น่ีเรยี กวา่

รูปนามธรรม อยา่ งพวกเรยี นอภธิ รรมก็เรยี กวา่ ตอ้ งแยกรูปแยกนาม น่ี

เป็นอย่างนนั้

แตร่ ูปนามน่นั เคา้ ไมไ่ ดว้ า่ อะไร รูปตวั นนั้ เคา้ ไม่ไดว้ ่าอะไร

นามธรรมตวั นีเ้ ป็นผแู้ ตง่ วา่ ตา วา่ หู วา่ จมกู วา่ ลนิ้ วา่ ตบั ไต ไส้ พงุ แขง้

ขา เลบ็ มือตนี ตา่ งๆนานา ผม ขน เลบ็ ฟัน หนงั น่ี ปัจจยั เรยี กวา่

นามธรรม ตวั นีเ้ ป็นผวู้ า่ เป็นคนหนมุ่ คนสาวคนเฒ่าคนแก่ น่ีตวั นีเ้ ป็น

สาํ หรบั ท่ีจะตอ้ งรูส้ กึ สว่ นรกั ษาอวยั วะ เอาขา้ วเอานา้ํ มาเลยี้ งใหบ้ รบิ รู ณ์

สมบรู ณ์ เติบโตขนึ้ มาก็ตอ้ งปัจจยั คอื นามธรรมตวั นีเ้ ป็นเครอ่ื งแตง่ แตท่ ี

นีก้ ารภาวนาเม่อื ใจสงบแลว้ ตอ้ งอาศยั นามธรรมตวั นีม้ าระลกึ ถึงสว่ น

ของกายตวั นีต้ า่ งๆนานา พจิ ารณาลงไป พอพจิ ารณาลงไปจนใจนนั้ มนั

ไม่วอกแวกไปในท่ีใด ระลกึ อยกู่ บั กายกอ็ ยจู่ าํ เพาะกาย ระลกึ ถึงหวั หวั

Page 17 of 106

นนั้ มีอะไร มคี ิว้ ขวา คิว้ ซา้ ย มีตาขวา ตาซา้ ย จมกู ขวา จมกู ซา้ ย มแี กม้
ขวา แกม้ ซา้ ย มีใบหขู วาหซู า้ ย มีทา้ ยทอย มขี า้ งหลงั มลี กู กระเดอื ก มี
ลนิ้ มฟี ัน มีเพดาน มลี นิ้ ไก่ น่นั เรยี กวา่ หวั ลงไปกม็ มี อื มนี วิ้ หวั นิว้ ชี้
นิว้ กลาง นวิ้ นาง นิว้ กอ้ ย มขี อ้ ศอก มไี หปลารา้ มีหวั ไหล่ มกี ลา้ มเนือ้
ตา่ งๆ น่ี

ใจนนั้ ท่ีเรยี กวา่ เป็นนามธรรมกต็ อ้ งเอามาคิดมาพิจารณาอย่างนี้
เรยี กวา่ นกึ ปรุงแตง่ ไป ปรุงไปน่นั นะ เพราะลกั ษณะปัญญาทา่ นจงึ จดั วา่
เป็นปัญญา กต็ อ้ งใชน้ ามตวั นนั้ มาระลกึ มาพินจิ พจิ ารณาคดิ ไปตาม
อวยั วะของเรา ทา่ นเรยี กวา่ เป็นการเจรญิ ปัญญา กายานปุ ัสสนา ท่าน
วา่ อยา่ งนนั้ เม่อื พจิ ารณาลงไปอยา่ งนนั้ แลว้ ใจท่หี ยดุ น่งิ หยดุ น่งิ อยใู่ น
การคน้ ควา้ พินิจพิจารณา มนั กไ็ มค่ ิดสา่ ยไปในท่อี ่นื คดิ แตเ่ ร่อื งกาย
เร่อื งเดยี ว น่ีทา่ นเรยี กวา่ เป็นลกั ษณะของปัญญา สมาธิประกอบ
ปัญญา ไม่ใหก้ ระสบั กระสา่ ยไปในท่ใี ด มคี วามคิดอย่เู ร่อื งนนั้ เรอ่ื งเดยี ว
น่ีเรยี กวา่ เป็นสมาธิ เรยี กวา่ เป็นปัญญา

เม่ือพิจารณาพอแลว้ อยา่ งนนั้ ตามธรรมดา ธรรมชาตขิ องใจ
พระพทุ ธเจา้ ทรงตรสั วา่ เม่อื ใจนนั้ ไดค้ ิดไดพ้ ิจารณาดว้ ยปัญญาอนั ถงึ

Page 18 of 106

ท่สี ดุ ลงไปแลว้ ใจตวั นนั้ จะรูส้ กึ เกดิ ปัญญาท่ีเรยี กวา่ เกิดญาณขนึ้ รูเ้ หน็
ใจอีกอนั หน่งึ วา่ ใจตวั ท่คี ดิ ตวั นนั้ น่นั แหละเป็นสงิ่ ท่ีไมแ่ นน่ อน
เหมือนกนั เรยี กวา่ แปรปรวนอยไู่ ด้ กายกแ็ ปรปรวน นามธรรมก็
แปรปรวน ไมแ่ นน่ อน ยกั ยา้ ยถ่ายเท มญี าณอนั หน่งึ ท่ีรูส้ ภาวะความ
เป็นจรงิ เท่านนั้ นะ่ เรยี กวา่ ปัญญา เพราะฉะนนั้ ในแบบท่านจงึ เรยี กวา่
ศีล สมาธิ ปัญญา วิมตุ ติ ความหลดุ พน้ เม่ือใจตวั นนั้ ของบคุ คลผใู้ ดมา
กาํ หนดพนิ ิจพิจารณาจนถงึ ท่สี ดุ ลงไปอยา่ งนนั้ ใจตวั ท่ีขณะท่พี จิ ารณา
อยอู่ ยา่ งนนั้ มนั จะหยดุ ทนั ที กาํ ลงั เพลนิ อยอู่ ย่างนนั้ นะ่ ใจตวั ท่ีคิดเพลนิ
มนั จะหยดุ หยดุ แลว้ ใจตวั นนั้ จะสงบสวา่ งใส ในชีวติ เราเกิดมากไ็ มเ่ คย
พบ วา่ ทาํ ไมใจตวั นีม้ นั เป็นอย่างนี้ เป็นของแปลกของมหศั จรรย์

เม่อื เป็นอย่างนนั้ ป๊ับกไ็ ดม้ าระลกึ ถงึ คณุ ของพระพทุ ธเจา้ วา่ โอ
คณุ ของพระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ คณุ ของพระพทุ ธเจา้ น่ีหาส่งิ ท่จี ะ
เปรยี บไม่มเี ลย สอนใหเ้ ราประพฤติปฏิบตั ิธรรม จนใหไ้ ดเ้ กิดความ
มหศั จรรย์ ใจท่ีขา้ พเจา้ ไมเ่ คยคิดท่จี ะมาพินจิ พจิ ารณาเกิดความสงบ
สงั เวชใจอะไรอยา่ งนี้ จนใหใ้ จของขา้ พเจา้ ไดเ้ กิดความสงบแนบแนน่ ถึง
ความจรงิ อนั นี้ เหน็ ความจรงิ ของใจท่ไี ดว้ างภาระลงไปทงั้ หมด ไม่มี

Page 19 of 106

เก่ียวเกาะอะไรเลย แมส้ งั ขารรา่ งกายกไ็ ม่ไดเ้ ก่ียวเกาะ มีใจอนั บรสิ ทุ ธิ์
อนั เดียวผอ่ งใส น่ี เรยี กวา่ บคุ คลผหู้ ย่งั ลงถึงกระแสธรรมของ
พระพทุ ธเจา้ ท่านจดั ตงั้ แตพ่ ระโสดาลงไป เบอื้ งตน้ น่ีแหละ เจอะใจท่ี
บรสิ ทุ ธิ์หมดจด ไม่เก่ียวขอ้ งกบั สิง่ อะไรทงั้ หมด แมแ้ ตส่ งั ขารรา่ งกายตวั
นีก้ ไ็ มใ่ ชข่ องๆเรา รูช้ ดั ในขณะนนั้ เรยี กวา่ สกั กายทิฐิ วจิ ิกิจฉา ความ
สงสยั ในขอ้ ปฏบิ ตั ิท่เี ราไดก้ ระทาํ เร่ืองบาํ เพญ็ สมาธิรกั ษาศลี เจรญิ
ภาวนาน่ี หมดความสงสยั ในขอ้ วตั รปฏิบตั ขิ องเราท่ีเรากระทาํ น่ีเรยี กวา่
สกั กายทฐิ ิ วจิ กิ ิจฉา สีลพตปรามาส ไม่ลบู คลาํ ในขอ้ วตั รปฏบิ ตั ทิ ่คี รูบา
อาจารยท์ ่านสอน พระพทุ ธเจา้ ส่งั สอนไวอ้ ย่างนี้ หมดความสงสยั ของ
ตวั น่ีเรยี กวา่ เป็นผหู้ ย่งั ถึงกระแสธรรมคาํ สอนพระพทุ ธเจา้ ใจเอบิ อ่ิม ใจ
แนบแน่น สวา่ งไสว ผอ่ งใสอย่ตู ลอดเวลา หลายวนั ทเี ดียว น่ีเรยี กวา่ เป็น
ผตู้ กกระแสของธรรม

น่ีแหละเพราะฉะนนั้ ทางอนั ใดในโลกนี้ ไมม่ ีทางท่จี ะประพฤติ
ปฏบิ ตั ธิ รรมะใหไ้ ดเ้ กิดความรม่ เย็นเทา่ ตามธรรมะคาํ สอนของ
พระพทุ ธเจา้ ...ไม่มี เราจะบนบานศาลเกลา่ เสยี หมเู สียเป็ดเสยี ไกเ่ สีย
เงนิ เสียทอง เสยี อะไรตงั้ หม่ืนตงั้ แสนตงั้ โกฏติ งั้ ลา้ นกท็ าํ ไม่ได้ จาํ เป็น

Page 20 of 106

จะตอ้ งเอาตวั เราน่ีมาปฏิบตั ิ เขา้ มารกั ษาศลี ภาวนาเท่านนั้ มีทางนีท้ าง
เดยี วเท่านนั้ เอง ถงึ จะสาํ เรจ็ ได้ ก็ตอ้ งตวั เราน่ีเป็นผทู้ ป่ี ฏิบตั ิ และตวั เราน่ี
กเ็ กิดความสงบขนึ้ แลว้ ตวั เรากต็ อ้ งคดิ คิดจนใหเ้ กิดความเบ่ือความ
หนา่ ย แลว้ จะตอ้ งเกิดปัญญารูเ้ ห็นตามสภาพความเป็นจรงิ ของใจท่ี
บรสิ ทุ ธิ์ น่ี อนั นที้ า่ นเรยี กวา่ จติ บรสิ ทุ ธิ์

ฉะนนั้ ท่านจงึ เทศนส์ อนปัญจวคั คีย์ วา่ รูป เวทนา สญั ญา สงั ขาร
วญิ ญาณ เหลา่ นีเ้ ป็นส่งิ ท่ไี ม่เท่ยี ง ไม่เท่ยี งแลว้ ใชต่ วั เรามยั้ ปัญจวคั คยี ก์ ็
บอกวา่ ไมใ่ ช่ ไม่ใช่แลว้ ควรยดึ ถือมยั้ ไมค่ วรยดึ ถือ วา่ กนั ไปเร่อื ยจนส่งิ ท่ี
เป็นอดตี สงิ่ ท่เี ป็นอนาคต สงิ่ นนั้ ส่งิ นี้ ควรจะเป็นของของเรารเึ ปลา่ ก็
ตอบอามะภนั เต อามะภนั เต ตลอดเวลา น่ี จนกระท่งั ไปลงสดุ ทา้ ย
คาถาก็บอกวา่ เอวะ เมตงั ยถา ภูตงั สมั มปั ปัญญายะ ทฏั ฐพั พงั ใน
บาลีเคา้ แปลไวม้ นั ก็ไมค่ อ่ ยเพราะ เคา้ บอกวา่ พงึ รูด้ ว้ ยปัญญาอนั ตาม
ความจรงิ น่ีมนั กถ็ กู แลว้ เพราะแปลกนั ตามตวั หนงั สือ ถา้ เวลาพดู ตาม
ศพั ทใ์ นใหอ้ รอ่ ยแลว้ กต็ อ้ งพดู วา่ ทา่ นทงั้ หลายปัญจวคั คยี น์ นั้ น่ะ ควร
จะตอ้ งรูเ้ หน็ ดว้ ยปัญญาอนั ตามความเป็นจรงิ ของตนในขณะท่ีเกิดขนึ้
ในขณะนนั้ ในแบบเคา้ กแ็ ปลวา่ ใหร้ ูเ้ ห็นดว้ ยปัญญาอนั ตามความเป็น

Page 21 of 106

จรงิ แลว้ ใครหละเป็นคนไปรูไ้ ปเห็น ก็ปัญจวคั คียน์ ่ีเอง เรากต็ อ้ งสอนให้
มนั ไพเราะ

น่ีแหละเพราะฉะนนั้ จงึ วา่ พวกญาติโยมท่ไี ดม้ าคบคา้ สมาคมครู
บาอาจารยผ์ ทู้ ่ีทา่ นประพฤติปฏบิ ตั ดิ ีปฏิบตั ชิ อบ แลว้ กไ็ ดม้ าบาํ เพ็ญ
ทานรกั ษาศลี เจรญิ ภาวนา ทา่ นกไ็ ดแ้ นะนาํ ใหไ้ ดเ้ จรญิ สมาธิกรรมฐาน
อยา่ งนี้ เม่ือเราเหน็ ดเี หน็ ชอบแลว้ กต็ อ้ งพากนั ประพฤติปฏิบตั ิ มองดใู น
โลกแมจ้ ะเพลิดเพลินมเี งนิ มีทองมขี า้ วมีของซกั ปานใด มยี ศถาบรรดา
ศกั ดขิ์ นาดไหน มนั กไ็ ม่ตดิ ตวั เราไปไดเ้ ลย สคู้ วามดีทางดา้ นการธรรมะ
ปฏบิ ตั ิน่ีไมม่ ี ไม่มที ่ีจะเปรยี บ แลว้ กท็ ่านเปรยี บวา่ โจรกล็ กั ไมไ่ ด้ นา้ํ ก็
เอาไปไมไ่ ด้ ไฟก็เอาไปไมไ่ ด้ โจรภยั อคั คีภยั วาตภยั ลมกเ็ อาไปไม่ได้
ความดตี วั นี้ จะติดตวั เราไปจนตอ้ งสมั ปรายภพ คือภพปลายหนา้ เม่อื
เราไดป้ ระพฤตปิ ฏิบตั ธิ รรมะไดร้ ูค้ วามจรงิ แลว้ แมท้ ่ีสดุ ไดพ้ ระโสดากไ็ ป
เกิดขนั้ สคุ ติ

น่ีแหละ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ขอใหโ้ ยมเม่ือไดส้ ดบั ตบั ฟังแลว้ ก็พากนั
ตงั้ อกตงั้ ใจ อยา่ ประมาทชีวิต ความแก่ ความเจบ็ ความตายมนั เป็นสิ่ง
ท่ไี มแ่ น่นอน เพราะฉะนนั้ ก็ตอ้ งอตุ สา่ หพ์ ากเพียรพยายามประพฤติ

Page 22 of 106

ปฏิบตั ิใหเ้ กิดใหเ้ ป็นใหม้ กี บั ตวั เรา สมกบั เราเป็นชาวพทุ ธศาสนาไดม้ า
ประพฤตปิ ฏบิ ตั ิศาสนธรรมแลว้ ไดป้ ระสบเหน็ ธรรมคาํ ส่งั สอนของ
พระพทุ ธเจา้ กไ็ ดเ้ ปรยี บประดจุ เหมอื นคนท่ีเกิดมาในโลกไดไ้ ปเจอะ
หลมุ ทองคาํ อนั ท่มี หาศาล กินจนแก่จนเฒ่าจนตายช่วั ลกู ช่วั หลาน ก่ี
กปั ป์ ก่ีกลั ป์ กไ็ ม่มหี มดสนิ้ เน่ียเหมือนบญุ กศุ ลท่ีเราภาวนาแลว้ กไ็ ดพ้ บ
ธรรมะคาํ สอนพระพทุ ธเจา้ อย่างท่กี ลา่ วมานีแ้ ลว้ กจ็ ะเป็นทป่ี ลืม้ อก
ปลมื้ ใจ ในชีวิตกห็ าสิง่ ใดจะเปรยี บไมไ่ ด้ น่ีแหละเพราะฉะนนั้ ใหพ้ ากนั
ตงั้ อกตงั้ ใจประพฤติปฏิบตั ติ ามคาํ ส่งั สอนพระพทุ ธเจา้ สรา้ งความดีให้
เกิดใหม้ ีขนึ้ ในตน ตอ่ นนั้ ไปกจ็ ะเกิดความสขุ ความเจรญิ งอกงามในศา
สนธรรมคาํ ส่งั สอนพระพทุ ธเจา้ ดงั แสดงมากส็ มควรแก่กาลเวลา เอา
หละ

ท่มี า : https://youtu.be/hT3aLG5F3_I:

Page 23 of 106

ทาํ อยา่ งไรใหใ้ จสงบ

(เทศนว์ นั ท่ี ๓๐ สงิ หาคม ๒๕๒๔)

ตอ่ นีไ้ ปจะไดบ้ รรยายธรรมะพอเป็นเคร่อื งประดบั สติปัญญาของ
พทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย บรรดาพวกญาติโยมทงั้ หลายตา่ งคนตา่ งเขา้ มาใน
วดั ในวา เพราะวา่ ทา่ นหาความดเี ป็นเครอ่ื งประดบั หวั ใจ ธรรมดาหวั ใจ
เป็นสง่ิ ท่รี กั ษายากลาํ บากกงั วลวนุ่ วาย เพราะฉะนนั้ ก็จงึ ตอ้ งใหม้ สี งิ่ ท่ี
รกั ษา เรยี กกนั ซา้ํ ๆซากๆก็เรยี กวา่ สตปิ ัญญา ครูบาอาจารยท์ า่ นกใ็ ห้
บรกิ รรมพทุ โธอยอู่ ยา่ งนี้ ก่ีทกี ็พทุ โธๆอย่อู ยา่ งนี้ นกึ ๆแลว้ กน็ ่าเบ่อื ทาํ ไม
ทา่ นจงึ เนน้ อยา่ งนนั้ น่ี เรากน็ ่าจะตอ้ งคิดน่าจะตรกึ ตรอง ทาํ ไมจะตอ้ ง
ใหว้ า่ พทุ โธ เพราะเร่อื งอะไร นะ การเขา้ ทาํ ใจจะตอ้ งใหว้ า่ พทุ โธ ใหว้ า่ ไป
ทาํ ไม น่ี

สง่ิ นีก้ เ็ คยพดู อยู่ ก่ีปีๆก็พทุ โธๆ ตามธรรมดาของหวั ใจเหมือนอยา่ ง
เดก็ ท่ไี ม่รูจ้ กั เดยี งสา เม่อื เด็กท่ีไมร่ ูจ้ กั เดยี งสาเอาลงเปลนอนอย่างนีม้ นั
กเ็ กิดการรอ้ งเขา้ กจ็ าํ เป็นจะตอ้ งหาสิ่งหนง่ึ ส่งิ ใดเป็นเคร่อื งลอ่ เหมอื น
ใจตวั เรากเ็ หมือนกนั เพราะวา่ ใจของเรายงั ไม่เคยชนิ กบั สิง่ ทจ่ี ะมา
ประคบั ประคองใจใหส้ งบ เพราะฉะนนั้ ครูบาอาจารยท์ ่ที ่านฉลาดจงึ ให้
แนะนาํ คาํ สอนอย่างนี้ เพอ่ื จะใหใ้ จของเรานนั้ เขา้ มาอย่กู บั การบรกิ รรม

Page 24 of 106

แลว้ ก็ตอ้ งคดิ ทหี น่งึ วา่ ทาํ ไมฉนั ภาวนามาเกือบสามเดอื น กเ็ ขา้ มาสอง
เดือนก็เขา้ สองวนั นีแ้ ลว้ ทาํ ไมมนั ไม่เกิดสงบ มนั เป็นเพราะเหตอุ นั ใด น่ี
ตอ้ งคดิ ตอ้ งดู ตอ้ งมองดู วนั หนง่ึ เราน่งั สมาธิก่ีหน เรากงั วลไปเร่อื งราว
มากมายนกั แลว้ ใจจงึ ไมเ่ กิดความสงบ น่ีตอ้ งคิดเชน่ นนั้ เราเขา้ มาวดั
เราตอ้ งการจะลบั ใจใหเ้ กิดความสงบ เราไมไ่ ดเ้ อาเรอ่ื งอยา่ งอ่นื มา
วนุ่ วายมากนกั ตอ้ งคิดอย่างนนั้ เรอ่ื งทงั้ หลายๆกต็ อ้ งตดั ออกไป อยา่ ให้
เขา้ มา แลว้ กอ็ ยา่ ไปกงั วลมาก ถา้ กงั วลมากแลว้ เขา้ ภาวนามนั ก็มี
นวิ รณ์ คอื พอเขา้ ภาวนาอย่างนีใ้ จก็คดิ ไปแลว้ เออ้ ยงั ไม่ไดห้ ่นั หมู หมยู งั
ไม่ไดร้ วนอยา่ งนีเ้ ป็นตน้ แกงก็ยงั ไมไ่ ดร้ วน น่นั มนั ไปอยา่ งนนั้ นะ น่ไี ป
โดยท่วี า่ มนั ไดเ้ วลาท่เี รยี กวา่ เวลาท่เี ราจะทาํ ความดี มนั ก็มาดงึ ไป
อย่างนนั้

น่ีแหละ เพราะฉะนนั้ สง่ิ นีเ้ ป็นเร่อื งสาํ คญั เพราะฉะนนั้ จงึ ใหม้ กี าร
บรกิ รรมกาํ กบั หวั ใจไวค้ ือไม่ตอ้ งการใหใ้ จนนั้ สา่ ยไปในอารมณอ์ นั นนั้
เอง ทีนีก้ ารวา่ อยา่ งนนั้ ถา้ เราวา่ อย่างนนั้ อยู่ ยงั คิดไปไดอ้ ย่กู ็ตอ้ งวางให้
เรว็ หลวงตาก็เคยวา่ อย่างนีอ้ ย่เู รอ่ื ยๆนะ กต็ อ้ งตามอารมณไ์ ป แลว้ มนั
จะไดผ้ ลอยา่ งไร ฮือ้ กต็ อ้ งคดิ ดู อยา่ งท่านเทศนอ์ ยา่ งนี้ แลว้ มนั เกิด

Page 25 of 106

ประโยชนอ์ ะไรบา้ ง ทีหน่งึ กไ็ มไ่ ด้ สองทกี ไ็ ม่ได้ พอไมไ่ ดม้ นั กข็ ีเ้ กียจ
เหมือนครูท่สี อนโรงเรยี น สอนไปๆเขา้ ไป นกั เรยี นกไ็ มไ่ ดก้ กา ข ขา ก กิ
ก กี กไ็ มไ่ ดซ้ กั ที กไ็ มอ่ ยากสอน ไม่ไดอ้ ยากเอาเงนิ เดอื น เทศนน์ ่กี ็
เหมือนกนั อยา่ งนนั้ เม่ือลกู ศิษยไ์ มต่ งั้ ใจ มนั กข็ ีเ้ กียจเทศน์ ก็ไม่มคี าํ
เทศน์ ไม่มเี รอ่ื งจะแจก เรยี น ก กา ไม่ขนึ้ สระอะ สระอซี กั ที มนั ก็ไม่มีเร่อื ง
จะสอน พอมขี นึ้ ก กะ กา ขนึ้ แลว้ มนั ก็มีเร่อื งสอน มนั เป็นอยา่ งนนั้

เราทาํ ใจ มนั กต็ อ้ งไดม้ กี ารบรกิ รรมใหมเ่ พ่ือรกั ษาหวั ใจใหเ้ ป็น
อย่างนนั้ เม่อื กาํ กบั อยอู่ ยา่ งนนั้ แลว้ ใจก็จะดีตอ่ เราอย่างไร เจา้ จะดิน้ รน
กระวนกระวายไปไหน อย่างนีม้ นั กต็ อ้ งอยู่ มนั หนีไปไม่พน้ ทนี ีเ้ ราไม่จรงิ
เราทอ้ แทเ้ หลาะแหละ ใจไมเ่ ดด็ เด่ียว มนั จงึ ใหส้ ง่ิ นนั้ พาไปนะ น่ีเป็น
เช่นนนั้ นะ ใหค้ ดิ ดู มนั เป็นสิ่งเหลา่ นนั้ พาไป จงึ ใจจงึ ไมส่ งบ ก็วา่ พทุ โธ
อยอู่ ย่างนนั้ หรอื ตายๆๆๆอยอู่ ย่างนนั้ ตลอดเวลา เอามาเทศนอ์ ย่างนี้
ครง่ึ ช่วั โมง หฟู ังเทศนแ์ ตใ่ จนกึ พทุ โธอย่างนนั้ หรอื นกึ ถงึ ตายๆๆๆๆอยู่
ตลอดเวลา แลว้ มนั ไปท่ไี หนหละ กไ็ ม่ไปสิ ง่วงนอนกไ็ ม่งว่ ง แน่ะ

น่ี ตอ้ งแกต้ รงจดุ นีแ้ หละ ไอค้ วามเขา้ ทาํ ใจ มนั ตอ้ งแกต้ รงนี้ ถา้ เรา
แกต้ รงนีไ้ มจ่ บ ภาวนากไ็ มเ่ ป็น…ไมเ่ ป็น ก่ีสบิ ปีมนั กไ็ มเ่ ป็น เพราะมนั ไม่

Page 26 of 106

แกต้ รงนี้ จะไปกาํ หนดอย่เู ฉยๆ น่นั ลกั ษณะคนขเี้ กียจ ไม่ทาํ งาน ไม่
ทาํ งาน ผลมนั กจ็ ะไปรบั ยงั ไง ไมใ่ ช่เศรษฐี เน่ียตอ้ งแกต้ รงนี้ การทาํ ใจ
ถา้ ไมแ่ กต้ รงนี้ ใจมนั ไมเ่ กิดความสงบ แตบ่ างทียงั ทะลง่ึ เถียงอกี นะ ทนี ี้
ตอ้ งเอาใหห้ นกั ละ บงั อาจทะลง่ึ ชอบเถียง “แลว้ อาจารยท์ าํ ยงั ไง” น่ี
แลว้ อย่าใหเ้ ถียงอยา่ งนี้ ไม่เขา้ ใจแตย่ งั เถียง ดือ้ รนั้ เราวา่ อย่างนนั้ เรา
ลองดซู กั ที เราภาวนามาทาํ ไมมนั ไม่สงบ มนั เป็นเพราะเหตอุ นั ใดตอ้ ง
คดิ อยา่ งนนั้ เพราะเราไมเ่ คยฟัง เคยฟังนดิ ๆหน่อยๆกห็ ยดุ แลว้ น่ี ใจมนั
ไมอ่ ่ิมเต็มท่ี คือเหมือนเรากินขา้ วสองสามคาํ แลว้ กจ็ ะใหม้ นั อ่มิ มนั จะ
อ่มิ ไดอ้ ย่างไร น่ี ตอ้ งคิดอย่างนนั้ พอไดฟ้ ังอย่อู ย่างนนั้ ใจจะสงบมนั ไม่
สงบไม่ตอ้ งไปหมาย เอาอยอู่ ย่างนนั้ ใหม้ นั มากเขา้ ไป ทาํ ใหม้ นั ออกครง่ึ
ช่วั โมง หรอื ตงั้ ช่วั โมงอยา่ งนี้ วา่ มนั อย่างนนั้ มนั ตอ้ งสงบใหเ้ รา น่ีเรากไ็ ม่
เขา้ ใจวา่ มนั ตอ้ งเกิดความสงบ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ อนั นีต้ อ้ งแกต้ รงนี้ ถา้
ไมแ่ กต้ รงนี้ นกั ภาวนาภาวนาไมเ่ ป็น

เน่ียหลวงตาวา่ อยา่ งเนีย้ ตอ้ งบรกิ รรมใหอ้ ย่อู ยา่ งนนั้ ใหม้ นั เกาะ
อย่กู บั จิต แลว้ ดซู วิ า่ มนั จะไปอย่างไร ใจนนั้ จะดิน้ รนไปอย่างไร อย่างนนั้
เราวา่ เรว็ ๆ บางทกี ็ยงั ลืมออกไป เม่อื ลมื ออกไปก็ตอ้ งหวนกลบั มา

Page 27 of 106

บรกิ รรมอกี อย่างนนั้ เอาใหม้ นั จรงิ น่งั ใหม้ นั ทน น่งั ใหม้ นั นานๆอยา่ งนนั้
มนั ตอ้ งรวมเรา หนีไปไม่พน้ มนั อยทู่ ่เี รา ไม่ไดอ้ ยทู่ ่ีอน่ื ไม่ไดอ้ ยทู่ ่ีครูบา
อาจารย์ อยทู่ ่เี ราน่ี ใจไมเ่ ขม้ แข็ง ใจไมเ่ ดด็ เด่ียว เพราะฉะนนั้
พระพทุ ธเจา้ จงึ บอกวา่ มีวิรยิ ะ มีขนั ติ มีสจั จะ แนะ่ อนั นีเ้ ป็นเพ่อื กาํ ราบ
หวั ใจของเรา ใหเ้ กิดความสงบมีความเขม้ แขง็ ตอ่ สกู้ บั สงิ่ เหลา่ นี้ น่ี
เพราะเอาสง่ิ เหลา่ นีเ้ องเป็นเหตุ และเม่ือเราเอาเหตอุ นั นนั้ มามากเขา้ ๆ
ใจของเรากระทาํ ตามอยา่ งนนั้ อดทนเขา้ กาํ หนดพทุ โธเขา้ อย่างนนั้ ใจ
มนั ก็ตอ้ งเกิดความสงบ น่ี เพราะเราไม่แกเ้ กมอยา่ งนีม้ นั กไ็ ม่เกิดความ
สงบ แลว้ กเ็ ป็นอย่างนนั้ ความสงบ ความสปั หงกงว่ งเหงาหาวนอนก็มา
ขนึ้ มายาก เพราะบรกิ รรมอยนู่ ่ี อยา่ งท่มี นั สปั หงกสปั เงยน่ี มนั ไมบ่ ริ
กรรม กาํ หนดใจอยเู่ ฉยๆมนั ก็สปั หงกสปั เงยสิ น่ี มนั ตอ้ งแกอ้ ยา่ งนี้ ลอง
ดู เจ็ดวนั สิบวนั ครง่ึ เดอื น ถา้ ไมไ่ ดผ้ ลกเ็ ลกิ แนะ่ มนั กไ็ มไ่ ดเ้ สียหาย ตอ้ ง
ลองดู ไม่ลองดไู ม่รู้ ตอ้ งอยา่ เช่อื ตาํ รามากไป ตอ้ งพยายามแกไ้ ข ของเรา
จะเอาอยา่ งไรมนั ถงึ จะเกิดความสงบ เม่ือสงบแลว้ จะตอ้ งทาํ อยา่ งไร
คืนตอ่ ไปกต็ อ้ งทาํ อย่างนนั้ สงบแลว้ มนั กม็ ีความสขุ แคค่ วามสขุ เท่านนั้
เพราะมนั เป็นสมาธิ วางเฉยใจนนั้ เป็นปกตไิ ม่คิดไม่นกึ ไมป่ รุงไม่แตง่

Page 28 of 106

อย่างนนั้ จงึ เรยี กวา่ เป็นสมาธิ ฝึกอย่างนนั้ มากๆเขา้ เม่ือใจเกิดสงบจน
ชาํ นิชาํ นาญหลายๆวนั ก็ตอ้ งพิจารณา ไมใ่ ช่น่งั เสวยแตค่ วามสขุ อยู่
อยา่ งนนั้ นานเขา้ ๆมนั ก็เส่อื ม สมาธิมนั เส่อื ม เกิดคลกุ คลีวนุ่ วายกบั สงิ่
ตา่ งๆเขา้ ไป สมาธิก็เส่อื มอกี ตอ้ งไปทาํ อย่างนนั้ อกี จงึ จะเกิดความสงบ

เม่ือเกิดความสงบไดอ้ ย่างนนั้ จนเรารูว้ า่ เราน่ีทาํ ความสงบไดท้ กุ
คืน ไม่ใชแ่ ตจ่ ะเสวยแตค่ วามสขุ อย่างนนั้ จะตอ้ งพิจารณาคน้ ควา้
คน้ ควา้ ลงไป เราตดิ อะไร เราติดรา่ งกายของเรา เราก็ตอ้ งพิจารณากาย
ของเรา น่ี พจิ ารณาแบบนี้ คน้ ควา้ ลงไปใหม้ นั เหน็ กาํ หนดอยา่ งนนั้
พจิ ารณาสว่ นนนั้ ๆๆ แยกแยะไปตา่ งๆนานา น่ี อยา่ ใหจ้ ิตมนั อยนู่ ่ิง คือ
ใหจ้ ติ หดั ทาํ งานบา้ ง เพราะลกั ษณะของสมาธิมนั หยดุ น่ิง ทนี ีล้ กั ษณะ
ของปัญญาตอ้ งใชค้ วามคิด คิดคน้ ควา้ พจิ ารณารา่ งกายของเรา อยา่ ง
หลวงตากเ็ คยวา่ ตดั มอื ตดั ตีนตดั แขง้ ตดั ขาตดั หตู ดั จมกู ตดั ลงไป นกึ ๆ
ไปอย่างนนั้ คอื ใหจ้ ิตมนั รูจ้ กั วาระของการเดนิ จติ การเขา้ ไปคดิ
พจิ ารณาอยา่ งนนั้ เพ่ือประสงคส์ ่งิ ใด น่ี ปัญหาสาํ คญั

เม่อื จติ ท่ีมนั สงบอยา่ งนนั้ เม่อื การยกจิตขนึ้ ไปพินิจพิจารณาส่งิ
ตา่ งๆอนั นนั้ ใจขณะท่ีเคล่อื นไปอยา่ งนนั้ มนั ตอ้ งมสี ตทิ ่เี ขา้ ไปคมุ อยู่

Page 29 of 106

ตลอดเวลา เม่อื ยกไปในท่ีใดความรูก้ เ็ ขา้ ไปครอบอยทู่ ่ีน่นั ไมเ่ คล่อื นไป
ในสว่ นอ่นื สมมตุ ิวา่ นกึ ไปถึงหวั ไปท่ีหนา้ ผากอย่างนี้ ใจกอ็ ย่เู ฉพาะท่ี
น่นั พอเล่อื นจากหนา้ ผากไปท่ตี าขวา มนั กอ็ ยเู่ ฉพาะท่ีตาขวา นกึ ตา
ขวาเสรจ็ ก็มาแกม้ ซา้ ย แกม้ ซา้ ยเสรจ็ กม็ าแกม้ ขวา นกึ ถึงหซู า้ ยหขู วา
ตลอดอย่างนี้ เรยี กวา่ มาอกี ถงึ ฟัน มีเขีย้ ว เขยี้ วเบอื้ งบนสองเขีย้ ว เขีย้ ว
เบอื้ งลา่ งสองเขยี้ ว นกึ ไปอย่างนนั้ แลว้ ฟันทงั้ หมดเบือ้ งบนมกี ่ีซ่ี ฟัน
เบือ้ งลา่ งทงั้ หมดมีก่ีซ่ี นบั ไปอยา่ งนี้ แกม้ ภายใน ลนิ้ ลกู กระเดือก ลนิ้ ไก่
นกึ ไปอย่างนีใ้ หต้ ลอดกอ่ น

แตล่ กั ษณะอย่างนีม้ นั ก็นกึ ยากนกั ไม่ใชท่ าํ ง่ายๆ ใจนนั้ ถึงจะเป็น
สมาธิอย่างนบี้ างทกี ม็ นั มดี ีดออกไป กายอนั นีไ้ ม่รูม้ นั เป็นไงมนั หวงท่สี ดุ
ไม่อยากใหพ้ จิ ารณา หวงจรงิ ๆ ลกั ษณะเป็นอย่างนนั้ สมาธิดๆี อย่างนี้
พอนอ้ มเขา้ มานิดหน่อยเท่านนั้ มนั กถ็ อนออกไป ตอ้ งตงั้ กนั ใหมแ่ ลว้ ก็
ตอ้ งเขา้ มาพิจารณาอีกอยา่ งนนั้ จนกระท่งั บางทอี ยไู่ ปจนคลอ่ ง ทีนีเ้ ม่ือ
อยอู่ ยา่ งนนั้ แลว้ ตอ้ งคน้ ลงไปใหม้ าก อย่าไดห้ ยดุ น่ีเราจะมาสงั เกตได้
แลว้ เรากเ็ หน็ เราเอง มนั มสี ตเิ ขา้ ไปคมุ อยใู่ นระยะท่ีเรานกึ ไปอยา่ งนนั้
สตทิ าํ ใหเ้ คล่ือนท่ี มสี ตริ อบไปอย่อู ยา่ งนนั้ ยกจติ ไปพจิ ารณาส่งิ ใด มนั ก็

Page 30 of 106

ไปสตกิ ค็ มุ ไปอย่อู ยา่ งนี้ น่ี อยา่ งนีจ้ งึ เรยี กวา่ ภาวนาท่มี ีกาํ ลงั เขา้ ของ
ลกั ษณะของปัญญา

เม่อื ย่ิงพจิ ารณาเทา่ ไร ใจนนั้ ย่งิ สวา่ งไสว ใจย่ิงเบกิ บานแจม่ แจง้
ชดั ไมม่ ีการกระสบั กระสา่ ยไปในท่ีใด วนุ่ วายไม่มี มีจาํ เพาะความคิด
อย่ใู นอนั นนั้ อนั เดยี วตลอดกาลเวลาอย่างนนั้ น่ี เรยี กวา่ สมาธิดีอย่างนี้
ปัญญากป็ ระกอบกนั อยา่ งนี้ เม่ือพิจารณาอย่างนีแ้ ลว้ น่ี ไมต่ อ้ งไป
พิจารณาท่ีอ่ืน แลว้ ส่ิงทงั้ หลายกจ็ ะปรากฏขนึ้ เอาเอง รูข้ นึ้ เองในใจใน
ระยะของเป็นอยา่ งนนั้ แลว้ ถา้ เม่อี เพยี งพอถงึ จดุ อนั ท่สี าํ คญั ๆของเคา้
แลว้ พอแลว้ ทา่ นในแบบจงึ กลา่ ววา่ ลกั ษณะมรรคท่มี นั จะสามคั คเี ขา้ ท่ี
ใดแลว้ มนั จะตอ้ งรวมลง หรอื พอลง วางในส่ิงท่ีพจิ ารณา น่ี เป็นเช่นนนั้
การกาํ หนดพนิ จิ พจิ ารณาอยา่ งนนั้ สติตามทนั อยา่ งนนั้ น่นั แหละ
เรยี กวา่ เป็นปัญญา

แลว้ ทีนีเ้ ราจะไปจบั อนั ใดของการภาวนา ก็เราตอ้ งการจบั เร่อื งของ
หวั ใจท่ีมนั ดิน้ รนกระวนกระวายอยนู่ ่นั เอง ความคิดนกึ ปรุงแตง่ น่นั
แหละท่เี ราเขา้ ไปพจิ ารณาอยา่ งนนั้ กต็ อ้ งการรูใ้ นระยะของจติ ท่คี ิดไป
อยา่ งนนั้ ตลอดกาล น่ี และพอหายจากสมาธิใจมนั คิดมนั ไป มนั จะได้

Page 31 of 106

ตามรูต้ ามเหน็ เออ้ น่ีมนั คิดอย่างนี้ เม่ือตามรูต้ ามเห็นอยา่ งนนั้ แลว้ ใจ
มนั ก็ไมค่ ิด มนั ก็ไมด่ ิน้ รนกระวนกระวาย เอาสตเิ ป็นเครอ่ื งควบคมุ อยู่
แลว้ น่ีแหละ จดุ กม็ ีความสาํ คญั อยา่ งนี้ แลว้ จติ ดีกต็ อ้ งทาํ อยา่ งนนั้ ตอ้ ง
พิจารณาอย่างนนั้ จงึ เรยี กวา่ รูจ้ กั อบุ ายแกไ้ ขดวงใจใหป้ ลอดโปรง่ วาง
เสียซง่ึ อารมณท์ งั้ ปวงใจกเ็ ป็นปกติ

น่ี ตอ้ งใหม้ นั อย่างนี้ พิจารณาอย่างนี้ ไม่ใชเ่ พียงแตจ่ ะเสวยสมาธิ
เม่อื ใจเป็นสมาธิแลว้ กไ็ ปเสวยความสบายอยอู่ ยา่ งนนั้ นานๆเขา้ ถีน
มิทธะกเ็ ขา้ มาครอบงาํ เส่อื ม สมาธิเส่ือมอกี แลว้ คืนหน่งึ ก็เสอ่ื มไป สอง
คนื ก็เส่ือมไป หา้ คืนกเ็ ส่อื มไป สบิ คืนก็เส่อื มไปอย่างนี้ มนั กพ็ งั พอกนั
กบั เราไปคา้ ขาย วนั หน่งึ ก็ขาดทนุ สองรอบ วนั หลงั ก็หา้ รอบ อีกวนั กต็ อ้ ง
พนั อกี สองสามวนั หา้ วนั สิบวนั สองพนั เอาเงนิ ท่ไี หนก็หมด หมดพงุ น่ี
เหมอื นกนั กบั การภาวนา ถา้ เม่อื วา่ ทีหนง่ึ ก็สปั หงก สองทกี ็สปั หงก สาม
ทกี ส็ ปั หงก สิบคนื กส็ ปั หงก ใจวนุ่ วายกระวนกระวายอยา่ งนี้ เอ๊ะ มนั ไม่
เห็นดีอะไรน่ี เกิดทอ้ ถอย เราไม่มีบญุ ไม่มีวาสนา แน่ะ มนั เอามาแลว้
กิเลสมนั ตามมาแลว้ มนั จะฆา่ เรา น่ะ เออ้ ไมม่ ีบญุ แลว้ ไม่มีวาสนาแลว้
เป็นชีกอ็ ยากจะสกึ สไู้ ปอยบู่ า้ นดกี วา่ เพราะอะไร มนั ทาํ ไม่จรงิ แลว้ มนั

Page 32 of 106

ไม่เกิดไมเ่ หน็ มนั กเ็ ลยขีเ้ กียจ นอนดกี วา่ ไม่อยากภาวนา น่ี เป็นเชน่ นนั้
น่ีสิง่ นีม้ นั ตอ้ งแก้

ถา้ มาแกส้ ิ่งนีต้ ก ใจกม็ กี าํ ลงั ก่ีคืนๆก็เกิดความสงบ ก่ีคืนๆก็
พจิ ารณาได้ อยา่ งนีต้ วั เองกไ็ ดก้ าํ ลงั การเจรญิ ภาวนากเ็ จรญิ ขนึ้ เรอ่ื ยๆ
เม่ือเจรญิ ขนึ้ เรอ่ื ย มนั ก็ไดเ้ ป็นกอบเป็นกาํ เหมอื นคนคา้ ขายอย่างท่ีวา่
ไปเม่อื กี๊ เป็นชิน้ เป็นอนั ใจจะเดินอยู่ รา่ งกายจะเดนิ อยู่ ใจก็มสี ติ นอ้ ม
ธรรมะอนั ใดมาพิจารณาตลอด เหน็ ใบไมต้ กใบไมเ้ ดยี วหลน่ ลงมาจาก
ตน้ น่ี เออ้ ชีวิตของเราก็จะตอ้ งแตกดบั อยา่ งนีน้ ะเม่อื มนั แก่เฒ่าชรา หรอื
เกิดอนั ใดขนึ้ เรากจ็ ะตอ้ งตายลงไป แนะ่ เหมือนอย่างใบไม้ แนะ่ น่ี
ปัญญาเกิดแคใ่ บไม้ เห็นมนั กเ็ กิดปัญญา เพราะใจมนั น่ะ ใจมนั มสี ติ
บงั เกิดความสงบ มนั กต็ อ้ งไดป้ ัญญา น่ีใครจะทะเลาะกนั เราก็ยงั ไม่ได้
มสี ติ เคา้ ทะเลาะกนั อย่างนี้ เรากย็ งั ไลต่ ามทนั “เออ้ ใจเอย้ เอง็ อยา่ ไป
ทะเลากบั เคา้ นะ” อย่างนีม้ นั กห็ ยดุ ได้ น่ีแหละเพราะฉะนนั้ จงึ วา่ มนั
จาํ เป็นท่สี ดุ จะตอ้ งแกส้ มาธิตวั นีใ้ หเ้ กิดความสงบ

เม่อื สงบแลว้ เราก็จาํ เป็นจะตอ้ งแกไ้ ขการภาวนา คอื ใหค้ น้ ควา้
พิจารณา ถา้ เรอ่ื งสว่ นละเอียด แตล่ ะเอยี ดหรอื หยาบอนั นนั้ ไมส่ าํ คญั

Page 33 of 106

ท่านวา่ ใหพ้ ิจารณานามธรรม น่นั วา่ ไปน่นั นกั ธรรมเราวา่ กาย…กายมนั
ไมล่ ะเอียดพอ แตล่ องใหพ้ จิ ารณากายใหพ้ อเถอะ อยา่ ไปวา่ มนั หยาบ
ลองดสู ิ ซกั สามช่วั โมง ถา้ ไมส่ งบแลว้ เอา นะ ถา้ มนั ทลายหลวงตากจ็ ะ
สู้ แตใ่ หจ้ รงิ นะ สามช่วั โมงไม่สงบละก็มายนั หวั ไดเ้ ลย เอาตนี ยนั หวั ได้
เลย

น่ีเราไม่พิจารณา พอเขา้ ไปสงบไดน้ ิดเดียวก็จะไปเสวยแตค่ วาม
สขุ เท่านนั้ เอง มนั งานมนั ไม่ทาํ เม่อื มคี วามสขุ มมี ากเทา่ ไร ใจย่ิงขีเ้ กียจ
ทอ่ งสบา…ยอย่อู ย่างนนั้ มนั ขีเ้ กียจทาํ งาน ใจกส็ บาย เม่ือใจสบายมาก
เขา้ ๆๆ ถีนมทิ ธะกเ็ ขา้ มาครอบงาํ สิ แนะ่ เพราะไม่มงี านทาํ ใจไม่ทาํ งาน
ใจมนั ขาดสติเพราะไปเสวยความสขุ ความรูส้ กึ ของผรู้ ูน้ นั้ นอ้ ยเขา้ ๆๆ
นอ้ …ยจนมนั หมดพรบึ สปั หงกเขา้ มาครอบงาํ แน่ะ สมาธิเสอ่ื ม น่พี อ
รูส้ กึ เอาอกี แบบนนั้ อีก เอาอีกแลว้ สปั หงกกลบั มาอกี น่ี อยา่ งนีท้ กุ คนื ๆ
มนั นา่ จะเอาหวั เราปังกระดานใหม้ นั แตกลงไป ตอ้ งงดอยา่ งนนั้ ม่งั สิ น่ี
ไม่มีความเจบ็ ใจเรอะ ฮ!ึ แลว้ กว็ า่ ภาวนาไมเ่ ป็น ภาวนาไมเ่ ป็น แน่ะ ก็
ไม่แกไ้ ขมนั จะเป็นไดอ้ ยา่ งไร ถา้ วา่ กนั หยาบๆกเ็ รยี กวา่ โง่ โง่จนเทอะ!
เทอะเพราะมนั ไมร่ ูจ้ กั ภาษา แรงเขา้ แรงไปหนอ่ ย น่ตี อ้ งแกส้ ิ ถา้ เราไม่

Page 34 of 106

แกแ้ ลว้ มนั จะไดอ้ ยา่ งไร พทุ โธอยอู่ ยา่ งนนั้ อย่าไปถอยมนั แลว้ ดซู ิมนั จะ
มาสปั หงกจะมายงั ไง ฟ้งุ ซา่ นจะมายงั ไง ฟงุ้ ซา่ น แกล้ งไปอยา่ งนนั้ ลองดู
สามคนื ตอ้ งรวมลง ไม่รวมจะมีเหรอ น่งั อยอู่ ยา่ งนนั้ สามช่วั โมงส่ีช่วั โมง
ไมร่ วมไดเ้ รอะ ทาํ สามช่วั โมงไดก้ ็ตอ้ งจรงิ จรงิ แลว้ ตอ้ งรวมใจเดด็ ขาด
หนีไมพ่ น้ หนีความจรงิ ไม่ได้ สจั จะบารมีตงั้ ลงไปอยา่ งนนั้ ไมไ่ ดส้ าม
ช่วั โมงขา้ พเจา้ จะไม่ลกุ เจ็บแสบยงั ไงก็ตอ้ งสกู้ นั อยา่ งนนั้ แลว้ จะหนีเรา
ไปไหน ครูบาอาจารยท์ ่านทาํ กนั ท่านเอาเขา้ ไปอย่นู ่ีอดๆอยากๆ สทู้ งั้ วนั
ทงั้ คืนไม่เคยถอย จงึ ไดเ้ อาธรรมะคาํ สอนอนั นนั้ มาสอนพวกเรา

อย่างท่านอาจารยน์ ่ีดสู ิ สอนจนตาย แน่ะ ตายยงั ไมไ่ ดเ้ ผาอกี หวง
กนั อกี แนะ่ เราลกู ศษิ ยท์ า่ นก็ตอ้ งไวล้ าย เหมอื นอย่างลกู เสอื ถา้ มนั เป็น
ลกู แมวมนั ก็เสรจ็ หมด ลกู เสือกต็ อ้ งเป็นลกู เสอื รูจ้ กั ลา่ คอ ลา่ คอเนือ้ น่ี
ถา้ มนั อยากอาหารมนั กอ็ ดกิน กินแตอ่ าหารเลก็ ๆเหมือนแมว กเ็ ลยกิน
แตห่ นู ไมไ่ ดก้ ินควายกินววั ซกั ที ถา้ เป็นเสอื มนั กจ็ ะกินววั กินควาย กิน
หมกู ินเป็ดกินไก่เพราะมนั ฉลาดหากิน ทเี ดียวอ่ิมเลย น่ีเป็นเชน่ นนั้ น่เี รา
ก็เหมอื นกนั ตอ้ งแกไ้ ขปรบั แตง่ ทาํ ไมไมส่ งบมนั เป็นเพราะเหตอุ นั ใด ใจ
เจา้ ขีเ้ กียจเจา้ ขีค้ รา้ น มนั ดิน้ รนกระวนกระวายไปหาอะไร น่ี ขนาดเขา้

Page 35 of 106

อยา่ งนแี้ ลว้ มนั ก็ตอ้ งอยกู่ บั เราสิ มนั จะไปไหน ทีนีไ้ มเ่ อาอย่างนนั้ ตาม
ลม ปลอ่ ยตามลม ตามลมกห็ มายความวา่ ตามใจมนั นะ มนั จะเอายงั ไง
กเ็ อาอยา่ งนนั้ ทงั้ วนั ทงั้ คืน ไปซะ มนั กไ็ มไ่ ดค้ วามพากความเพียร ไมเ่ กิด
ความสงบ น่ี ไมไ่ ดค้ วามสงบ เน่ียเพราะฉะนนั้ ตอ้ งแกไ้ ข เม่อื ใจนนั้ สงบ
แลว้ ตอ้ งพจิ ารณา

ทนี ีก้ ลา่ วถึงการพจิ ารณานามธรรม เราเคยเพลดิ เพลนิ ในสง่ิ ใด เรา
กต็ อ้ งเอาเขา้ ใจอนั นนั้ มาพิจารณา นกึ ส่ิงนนั้ มาพจิ ารณาใครค่ รวญตรกึ
ตรอง เพ่อื เป็นเคร่อื งกลอ่ มใจของเราใหไ้ ดอ้ ย่กู บั สง่ิ เหลา่ นนั้ เม่ือใจ
กลอ่ มอย่เู ลน่ กบั สง่ิ เหลา่ นนั้ แลว้ เม่อื เบ่อื จากสิง่ นนั้ ก็ไปเอาสง่ิ นนั้ มา
พิจารณาอีก สมมตุ เิ ราติดรูป เรากต็ อ้ งไปกาํ หนดรูปมาพจิ ารณา ใหม้ นั
แตกใหม้ นั สละสลายไปตา่ งๆนานาแลว้ มนั สวยมนั งามอย่างไร เม่อื แตก
ดบั พงั มาหมดแลว้ มนั มีอะไร รูปนนั้ หรอื สมบตั ิพสั ถานเม่อื เราตายแลว้
เราไดอ้ ะไรบา้ ง เน่ีย มองดกู เ็ ห็นอยู่ ไม่มีใครขนเงินเขา้ ไปในโลงเผาไฟ
ใหห้ มดเวลาตาย เวลาอยกู่ ข็ องกๆู น่ี เป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ ส่งิ เหลา่
นี้ ธรรมะเม่ือใจสงบแลว้ สามารถจะนอ้ มมาพนิ จิ พจิ ารณาไดท้ งั้ หมด

Page 36 of 106

ทนี ีร้ ะหวา่ งพิจารณาอยา่ งนนั้ ใจมนั จะเดนิ อยอู่ ยา่ งนนั้ เพลินกบั
การพจิ ารณา เม่ือเห็นวา่ เราพิจารณาเหน่ือยมากนกั หยดุ พกั จิตใหอ้ ยู่
จาํ เพาะไม่ตอ้ งทาํ งาน เม่อื พกั พอสมควรอยา่ งนนั้ แลว้ ใจก็ออกไป
พิจารณาทาํ งานอกี อยา่ งนนั้ เดินอย่อู ย่างนี้ มนั ใหม้ คี วามคลอ่ งแคลว่
ชาํ นิชาํ นาญอย่ตู ลอดเวลา เดินไปไหนก็ตอ้ งมารูส้ กึ ตวั ก็ตอ้ งโอปนยโิ ก
นอ้ มส่งิ ตา่ งๆนนั้ เองมาคดิ พิจารณาในใจอยา่ งนนั้ โดยไม่ใหใ้ จถอยไป
ในท่อี ่นื ไม่ใหไ้ ปกงั วลกบั ท่อี ่ืน คน้ ควา้ ตรกึ ตรองพินิจพจิ ารณาอย่อู ยา่ ง
นนั้ ใจมนั กต็ อ้ งรวมอยู่ ใจก็ไม่ไปไหน ใจกม็ าสงบหยดุ น่งิ อย่างนนั้
เรยี กวา่ สมาธิประกอบไปดว้ ยปัญญา เม่อื พิจารณาคน้ ควา้ มากเขา้ ๆ
แลว้ สตกิ ส็ มบรู ณ์ ปัญญากจ็ ะคลอ่ งแคลว่ อยตู่ ลอดเวลากบั การคน้ ควา้
พจิ ารณาอย่างนนั้ เม่อื คืนนีห้ มดเวลา คนื พรุง่ นีเ้ ม่อื เวลาเขา้ จิตไดอ้ ย่าง
นนั้ กต็ อ้ งคน้ อย่อู ยา่ งนนั้ พิจารณาอยา่ งนนั้ คน้ ลงไป กาํ หนดลงไป
พจิ ารณาถงึ หไู ปชอบเสยี ง ลเิ กลาํ ตดั มนั อาลยั ไปเพลดิ เพลนิ ไปรา่ เรงิ
กบั สิ่งเหลา่ นนั้ เม่ือพิจารณาอย่างนนั้ สตกิ ส็ มบรู ณบ์ รบิ รู ณอ์ ยอู่ ยา่ งนนั้
จมกู มนั ไดก้ ลน่ิ เหม็นกลน่ิ หอม กลนิ่ สง่ิ ท่ยี ่วั ยวนทาํ ใจใหเ้ กิดเพลนิ กต็ อ้ ง
เอาส่ิงนนั้ มาพิจารณา พจิ ารณาอยอู่ ย่างนนั้ ไม่ถอย ใจไม่ถอย พอใจไม่

Page 37 of 106

ถอยพจิ ารณาอยอู่ ย่างนนั้ ถีนมิทธะจะมาท่ไี หนหละ ไม่มาสิ มนั ก็ไม่มา
ใจกม็ ีกาํ ลงั เพราะใจมีสมาธิ เราไม่เสวยความสขุ มาก เหมอื นอยา่ งคน
กินขา้ วมากๆ อ่ิมมากขีเ้ กียจทาํ งาน จะนอนทงั้ วนั เลย เพราะอาหารมนั
บีบมนั ทบั น่ีเปรยี บอยา่ งนนั้ เราอย่าไปเสวยมนั มากสมาธิ ผใู้ ดเจรญิ
มากมนั กเ็ สอ่ื ม เส่อื มแลว้ ก็ตอ้ งมาแกใ้ หมท่ วนใหม่ เหมอื นเราแจวเรอื
เน่ีย ขนึ้ ไปถึงเรอื นะแทนท่จี ะขนึ้ ท่า เราไม่ขนึ้ ปลอ่ ยใหเ้ รอื มนั ลอย
กลบั มา ถา้ ตอ้ งแจวใหม่มนั กแ็ จวขนึ้ ไปอกี ไปถึงก็ปลอ่ ยกลบั มาอกี
พรุง่ นีก้ ็ตอ้ งแจวอกี น่ีเป็นอย่างนนั้ น่ะ

เพราะฉะนนั้ เม่อื มนั มีสมาธิแลว้ จาํ เป็นตอ้ งพจิ ารณาคน้ ควา้ ลงไป
การคน้ ควา้ พนิ จิ พจิ ารณาแลว้ ไปรูส้ ่ิงใด น่ี อนั นีเ้ ป็นส่งิ ท่ลี าํ บาก เป็นส่งิ
ท่ฟี ังยาก ฟังไดเ้ ขา้ ถึงหู แตไ่ มเ่ ขา้ ถงึ ใจ น่ี เป็นเช่นนีน้ ะ เปรยี บเหมอื น
นายช่างผทู้ ่ีแตง่ อาหาร แตไ่ ม่รูจ้ กั ชิมอาหารมนั ก็ไมเ่ ขา้ ใจ ไดย้ นิ แตห่ ู มือ
ทาํ เฉยๆแตล่ นิ้ ไม่ไดล้ มิ้ รส มนั กไ็ ม่เขา้ ใจ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ความอยาก
ธรรมะ เพราะฉะนนั้ มนั ตอ้ งปฏบิ ตั ใิ หม้ นั ประจกั ษข์ นึ้ เอาเองอยา่ งนี้ แลว้
ก็ไมต่ อ้ งถามใคร มนั ก็ตดั สนิ ใจเอาไดเ้ องเพราะเราเห็นเอง เหน็ อะไรเม่ือ
พิจารณาอย่างนนั้

Page 38 of 106

น่ี ตรงนีฟ้ ังดๆี ฟังใหเ้ ขา้ ใจ การคน้ ควา้ เม่ือสติกบั ปัญญาเขา้ ไป
เนน้ อยอู่ ย่างนนั้ สติกบั ปัญญาเนน้ อย่างนนั้ มนั มที ศั นะอนั หนง่ึ ท่ีคอย
คมุ อยเู่ บอื้ งหลงั ของอนั นนั้ เม่อื มนั พอลงเตม็ ท่ีแลว้ สตริ ูไ้ ปตามความนกึ
คิดสิ่งท่เี ราพิจารณาอนั นนั้ ตลอดเวลา เม่ือเวลามนั พอเต็มท่ี สภาวะอนั
นนั้ จะดบั รวมกนั เม่อื ดบั ลงไปอย่างนนั้ ก็เหลอื สภาพความเป็นอย่ขู อง
จติ ดวงเดยี วอย่างนนั้ น่ี สภาวะอนั นีด้ บั ขนาดนนั้ บางทใี นขณะนนั้ มนั
คลา้ ยๆวา่ จะมสี ิง่ อนั ใดคลา้ ยๆเผลอ แตไ่ มใ่ ช่เผลอ เป็นธรรมชาตคิ วาม
เป็นอยา่ งนนั้ จติ ในขณะท่ีทาํ งานอย่างนนั้ รูส้ กึ วา่ มนั จะเป็นสภาวะท่ี
หยดุ ทนั ที เพราะมนั เต็มท่ี เตม็ อ่มิ เต็มบรบิ รู ณข์ องมนั อยา่ งนนั้ มนั หยดุ
ในขณะท่พี จิ ารณาอย่างนนั้ ถอนตวั ออกมาอย่ใู นความสงบของใจนนั้
เม่ือรูส้ กึ ตวั ขนึ้ มา เออ้ อย่างนี้ เม่อื ใจอนั นนั้ จะนอ้ มคดิ ไปในอารมณอ์ นั
ใดมนั กร็ ูท้ นั รูเ้ ท่ารูท้ นั อย่ตู ลอดเวลา ยนื เดนิ น่งั นอน ทาํ กิจการอนั ใด ใจ
ท่จี ะคดิ กระสบั กระสา่ ยไปในท่ีใดก็มสี ตคิ วบคมุ อย่อู ย่างนนั้ แลว้ น่นั ก็
ผลจากการท่ีเรากระทาํ ท่ีเขา้ ไปพจิ ารณานนั้ เอง จงึ ไดร้ ูร้ ะยะของจรงิ ท่ี
มนั เคล่อื นไปๆอยา่ งนนั้ น่ีมนั ตามทนั อย่างนนั้ ผลไดร้ บั เพราะเม่ือเราทาํ
อย่างนนั้ แลว้ มนั กม็ คี วามชาํ นชิ าํ นาญของปัญญากบั สติคอยควบคมุ ใจ

Page 39 of 106

ท่ีจะสา่ ยออกไปหาเรอ่ื งเขา้ มาหาหวั ใจใหด้ ิน้ รน น่ี เม่ือเป็นอย่างนนั้ จะ
มาอะไรหละ น่ี พระพทุ ธเจา้ พระอรยิ เจา้ ทงั้ หลายทท่ี า่ นประพฤติปฏิบตั ิ
ทา่ นกต็ อ้ งพจิ ารณาอย่างนี้ เหน็ อยา่ งนี้ เกิดขนึ้ อยา่ งนี้ แลว้ ใจทา่ นกไ็ ม่
ดนิ้ รนกระวนกระวาย จะดนิ้ รนไปไดอ้ ย่างไร กเ็ พราะมสี ติอนั นนั้ แก่กลา้
อยตู่ ลอดเวลา ควบคมุ ความคิดนึกปรุงแตง่ ของใจอย่างนนั้ น่นั จะเรยี ก
วา่ ความสขุ หรอื ความอะไรก็แลว้ แต่ มนั เป็นอยา่ งนนั้ แลว้ จะเรยี กมนั
เป็นอะไรกช็ า่ งมนั เถอะ น่ีเป็นเช่นนี้

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ การปฏบิ ตั นิ ่ีตอ้ งใชป้ ัญญาคน้ ควา้ พินจิ
พจิ ารณา ถา้ ไมค่ น้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาแลว้ ความกา้ วหนา้ มนั จะไม่ถงึ ฝ่ัง
น่ีหลวงตาอธิบายอยา่ งนี้ พวกเรารูส้ กึ วา่ บางคนก็อตุ สา่ หท์ าํ สมาธิไดด้ ี
สงั เกตดอู ย่างนี้ แตว่ า่ การคน้ ควา้ พินจิ พิจารณาน่ีรูส้ กึ เรยี กวา่ ต่าํ น่อี ยา่ ง
นนั้ จงึ ไมก่ า้ วหนา้ ลองดสู ิมาพิจารณาดู แตว่ า่ การพจิ ารณาน่ีตอ้ งรูจ้ กั
ประมาณเหมอื นกนั ไมใ่ ช่จะเอาตยุ่ ไปทีเดยี วหรอื เรยี กวา่ เอาอยตู่ ลอด
เวลา ก็ตอ้ งมีเวลาพกั มีเวลาผ่อน เม่ือจติ นนั้ มนั เหน่อื ยมากมนั กเ็ ขา้ พกั
พอสมควรแลว้ กต็ อ้ งออกมาพิจารณาอย่างนนั้ คน้ ลงไป น่ีเป็นเชน่ นนั้

Page 40 of 106

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ การภาวนามนั สาํ คญั อยตู่ รงนีน้ ะ สาํ คญั ท่กี ารคน้ ควา้
พจิ ารณา สมาธิท่ีจะเจรญิ คือตวั หลกั มนั ก็ตอ้ งใชป้ ัญญา

อย่างพระท่านบรรยายถึงอนตั ตลกั ขณสตู รเม่อื ตะกี๊ พระพทุ ธเจา้
ท่านถามปัญจวคั คียไ์ ปถึงรูป เวทนา สญั ญา สงั ขาร วิญญาณ แลว้ กไ็ ป
ลงบาททา้ ยคาถาวา่ เอวะเมตงั ยถาภูตงั สมั มปั ปญั ญายะทฏั ฐพั พงั
ไม่ใช่วา่ … กต็ อ้ งเอาเหตขุ องรูป เวทนา สญั ญา สงั ขารน่นั เอง เป็น
อารมณเ์ ป็นเคร่อื งพจิ ารณา แลว้ พระพทุ ธเจา้ กถ็ ามอยอู่ ย่างนนั้ ถามวา่
อนั นนั้ เท่ียงมยั้ …ไมเ่ ท่ียง แนะ่ เราก็รูเ้ ราเองเพราะเวทนาเม่ือมนั เกิด
เต็มท่ีแลว้ มนั หายไปอยา่ งนี้ เรากร็ ูต้ อ้ งรู้ ออ้ น่ีมนั ไม่เท่ยี ง สญั ญา
ความคิดนกึ ปรุงแตง่ มนั ก็ไมเ่ ท่ียง ประเด๋ียวมนั กด็ บั แนะ่ เราก็ตอ้ งรูเ้ รา
เอง ไม่จรงิ พระเจา้ คะ่ แลว้ เราบงั คบั ไดม้ ยั้ …บงั คบั ไม่ได้ แสดงวา่ เป็น
อนตั ตาไมใ่ ชเ่ รา แลว้ ทนี ีท้ า่ นจงึ ตรสั อกี ทวี า่ เอวะเมตงั ยถาภูตงั สมั มปั
ปัญญายะทฏั ฏพั พงั พงึ รูด้ ว้ ยปัญญาอนั ตามความเป็นจรงิ กค็ ือหมาย
ความวา่ รูเ้ ท่ารูท้ นั ความคดิ นกึ ปรุงแตง่ ของใจอนั นนั้ เอง ไม่ไดไ้ ปรูท้ ่อี ่นื รู้
การกระทาํ อนั นี้ ไมไ่ ดร้ ูท้ ่อี ่นื รูป้ ัญจขนั ธอ์ นั นี้ ไมไ่ ดร้ ูท้ ่อี ่นื เพราะฉะนนั้
ตอ้ งคน้ ตอ้ งพจิ ารณาเขา้ ไปใหม้ นั เกิดความสงบ เม่ือสงบก็มาคน้ ควา้

Page 41 of 106

พจิ ารณาน่ี อยา่ งนนั้ และเม่ือมนั เป็นอยา่ งนนั้ แลว้ จิตมนั ก็ตอ้ งเจรญิ
งอกงามไพบลู ย์ เพราะฉะนนั้ น่ี หลวงตาเทศน์ มนั ไม่มเี ทศนแ์ ลว้ หมด
หมดพงุ เพราะฉะนนั้ การแสดงธรรมคืนนี้ กพ็ อสมควรแก่กาลเวลา
เพราะฉะนนั้ เม่อื ทา่ นทงั้ หลายไดส้ ดบั ตบั ฟังธรรมะไดบ้ รรยายมานีโ้ ดย
ปกิณกะ เม่อื ท่านทงั้ หลายนอ้ มไปตรกึ ตรองพินิจพจิ ารณาใครค่ รวญ
เหน็ ดีเหน็ ชอบแลว้ ลงมือประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ ตอ่ นนั้ ไปกจ็ ะไดเ้ กิดความสขุ
ความเจรญิ งอกงามในศาสนธรรมคาํ สอนขององคส์ มเด็จพระสมั มาสมั
พทุ ธเจา้ ดงั ไดแ้ สดงมา ก็สมควรแกก่ าลเวลาขอยตุ แิ ตเ่ พียงเท่านี้

ท่ีมา: https://youtu.be/EWEl26FDuCc

Page 42 of 106

ธรรมะขัน้ สูงเพอ่ื ความหลุดพ้น

(เทศนท์ ่บี า้ นคณุ สวุ ิทย์ หว่งั หลี วนั ท่ี๑๕ ธันวาคม ๒๕๓๑)

สมั มาวายาโม สมั มาสติ สมั มาสมาธิ ตอ่ แตน่ ีไ้ ปจะไดบ้ รรยาย
ธรรมะคาํ ส่งั สอนของพระองคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ พอเป็น
เคร่อื งสดบั สติปัญญา พทุ ธบรษิ ทั ทงั้ หลาย เพราะฉะนนั้ การแสดงธรรม
นีอ้ าตมาเป็นผไู้ มค่ อ่ ยสนั ทดั ในสิง่ เหลา่ นี้ เพราะฉะนนั้ ก็ไมค่ อ่ ยเขา้
ตาํ รบั ตาํ ราเขา้ ในแบบแผนตาํ รบั ตาํ รามากมาย พออาศยั การปฏบิ ตั ิ
ของตวั เทา่ นนั้ เองคอื จะบรรยายใหพ้ วกพทุ ธบรษิ ัทไดส้ ดบั ตบั ฟัง
เพราะฉะนนั้ สิง่ อนั ใดวิสชั นาไปไม่เป็นท่ไี พเราะก็ตอ้ งขออภยั ดว้ ย

ศาสนธรรมคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ นนั้ เป็นส่ิงใหพ้ ทุ ธบรษิ ัทและ
ภิกษุ สามเณร อบุ าสกอบุ สกิ าเขา้ มาประพฤตปิ ฏิบตั ิธรรมะแลว้ กย็ อ่ ม
ไดร้ บั ความสงบสขุ สบาย เพราะวา่ บรรดาผเู้ ป็นอบุ าสก อบุ าสกิ าและ
ภิกษุสามเณรนนั้ ไม่มกี ารเบียดเบียน ไม่มีการฉอ้ ไม่มีการโกหก
หลอกลวงซง่ึ กนั และกนั มีแตค่ วามเป็นนา้ํ หนง่ึ อนั เดยี วอยตู่ ลอดเวลา
เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ศีลธรรมคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ นนั้ เม่ือบคุ คลใดมา
ประพฤตปิ ฏิบตั แิ ลว้ ก็ยอ่ มประสบแตค่ วามสขุ ความเจรญิ ไมม่ ีทางท่ีจะ
นาํ ไปสทู่ างท่ีหายนะ หายนะคอื เรยี กวา่ นาํ ไปสทู่ างเส่ือม ทางท่จี ะเป็น

Page 43 of 106

ไปเพ่อื ความอบายมขุ นนั้ กเ็ ป็นอนั วา่ คลา้ ยๆวา่ จะปิดไปเลย เพราะฉะ
นนั้ คาํ สอนพระพทุ ธเจา้ กม็ สี ่งิ เหลา่ นีเ้ ป็นพยานหลกั ฐาน เทดิ ทนู คาํ ส่งั
สอนของพระพทุ ธเจา้ ใหอ้ ย่จู นทกุ วนั นีเ้ ป็นเวลา ๒๐๐๐กวา่ ปี ก็มบี รรดา
ภกิ ษุ อบุ าสก อบุ าสกิ า สามเณร เหลา่ นีส้ บื เน่ืองจนมาถงึ พวกเราเป็น
เวลาตงั้ ๒๐๐๐กวา่ ปีนีก้ บั นบั วา่ ดีเป็นส่งิ ท่ดี ีท่ีประเสรฐิ

แตท่ ีนีธ้ รรมะคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ นนั้ นะ ถา้ เราดเู ผินๆเราดู
อย่างธรรมดาอยา่ งนีเ้ รากม็ องยากท่จี ะซงึ้ เขา้ ไปยาก ตอ้ งอาศยั การ
ปฏบิ ตั ิเน่ียเป็นหลกั สาํ คญั เราปฏิบตั แิ คศ่ ลี ๕ เบอื้ งตน้ เท่านีก้ น็ บั วา่ มี
ความสขุ พอสมควรกบั ชีวิตความเป็นอยู่ บา้ นใกลเ้ รอื นเคียงสมยั เม่อื มี
ศลี ๕ ดว้ ยกนั อยา่ งนี้ กไ็ ม่คอ่ ยจะเบยี ดเบียนก็ไม่มีการลกั ไม่มีการขโมย
อย่างนีเ้ ป็นตน้ น่วี า่ ถึงวตั ถภุ ายนอก และคราวนีถ้ า้ วา่ ถึงวตั ถภุ ายในก็
ทาํ จิตใจของเราใหส้ บายไม่เดือดรอ้ นวนุ่ วา่ ยเน่ีย เพราะฉะนนั้ ศีลธรรม
คาํ สอนพระพทุ ธเจา้ ประเทศเราน่ีกน็ บั วา่ เป็นผทู้ ถ่ี ือพทุ ธศาสนาแตก่ ย็ งั
มีขโจรขโมยมากมายเหลือเกิน เพราะวา่ พวกนนั้ ไม่ตงั้ อย่ใู นศลี ธรรมก็
จะมาก่อกวนใหพ้ วกท่ีอยใู่ นความสงบสขุ นนั้ ใหเ้ ดอื ดรอ้ นไปดว้ ย ก็
เพราะผทู้ ่ีไม่มศี ลี ธรรม น่ี เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ธรรมะคาํ สอนของพระพทุ ธ

Page 44 of 106

เจา้ นนั้ เป็นส่ิงท่เี ป็นประโยชน์ แตม่ นษุ ยท์ งั้ หลายท่ไี ม่เคยเขา้ มา
ประพฤตปิ ฏบิ ตั แิ ลว้ ยอ่ มเขา้ ใจวา่ ศาสนาก็ศาสนาอยา่ งนนั้ เอง อยา่ ง
บรรดาภิกษุอย่างนีเ้ ขา้ ใจวา่ เป็นนกั บวชท่ขี ีเ้ กียจ ขีเ้ กียจหาอย่หู ากนิ
แลว้ กเ็ ขา้ มาบวชอาศยั ศาสนา ประเภทนนั้ กม็ ีเหมือนกนั แตม่ ีบาง
ประเภทท่ีทา่ นเหน็ โทษ เหน็ ภยั เห็นทกุ ขใ์ นวฏั สงสารแลว้ กเ็ ขา้ มาบวช
อย่างนีก้ ม็ ี

แตท่ นี ีค้ าํ สอนของพระพทุ ธเจา้ นนั้ เม่ือไดบ้ รรพชาอปุ สมบท ภกิ ษุ
บวชเขา้ มาอยา่ งนีก้ ็ขอให้ ใหห้ าวเิ วกคอื ความสงบ เรยี กวา่ รุกขมลู
เสนาสนะ อย่างนีเ้ ป็นตน้ เรยี กวา่ หดั ทาํ นิสยั ๔ ถือผา้ บงั สกลุ หรอื รุกข
มลู ตน้ ไมเ้ หลา่ นีเ้ ป็นตน้ ทีนีผ้ เู้ หลา่ นีก้ ็ยงั มีผบู้ าํ เพญ็ ประพฤติปฏบิ ตั ิอยู่
แตท่ นี ีก้ ารบาํ เพญ็ ปฏิบตั ิธรรมะกอ็ ยา่ งครูบาอาจารยข์ องเราท่ีทา่ นสอน
กนั มา ญาตโิ ยมก็คงไดย้ นิ กนั อยเู่ ป็นปกติอยู่ ใหบ้ รกิ รรมพทุ โธ การ
บรกิ รรมพทุ โธอยา่ งนีก้ เ็ พ่อื ตอ้ งการอะไร ตอ่ นีไ้ ปจงึ ไดบ้ รรยายถึงพธิ ีการ
ปฏิบตั สิ มาธิ

การท่ีจะบรกิ รรมใหใ้ จเขา้ ไปสสู่ มาธิหรอื เรยี กวา่ การบรกิ รรมพทุ โธ
นนั้ น่ะเพ่ืออะไร แลว้ มีประโยชนอ์ ะไรกบั จิตใจของเรา ตวั นี้ คาํ ท่วี า่ การ

Page 45 of 106

บรกิ รรมกห็ มายความวา่ ใหใ้ จเรามายดึ ถืออย่กู บั พทุ โธ เม่อื ในขณะท่ี
ยดึ ถืออยา่ งนนั้ ทา่ นกเ็ รยี กวา่ สมั มาวายาโม ใหม้ คี วามเพียรชอบ ให้
พยายามระลกึ อยอู่ ยา่ งนนั้ ตลอดเวลา อยา่ ใหใ้ จนนั้ กระสบั กระสา่ ยไป
อดีต อนาคต ใหม้ ปี ัจจบุ นั ธรรมคือพทุ โธตวั เดียวอย่างนนั้ อย่ตู ลอดเวลา
เม่อื บคุ คลผนู้ นั้ เพยี รพยายามอยอู่ ยา่ งนนั้ อยอู่ ย่างนนั้ ตลอดเวลาอยา่ ง
นนั้ แลว้ ไมใ่ หจ้ ติ ของตนสา่ ยไปในท่ีใด ใจนนั้ อย่แู ตก่ บั พทุ โธ ไม่วอกแวก
ออกไปอดีต อนาคต มพี ทุ โธอย่เู ป็นปัจจบุ นั ธรรมเป็นเวลาตงั้ ๕ นาที
หรอื ๑๐ นาที มากย่ิงขนึ้ ไปกวา่ นนั้ กย็ ่ิงดีขนึ้ ไปตามลาํ ดบั ใจตวั นนั้ ไม่มี
สา่ ยไปในอดตี อนาคต มีปัจจบุ นั คอื พทุ โธอย่อู นั เดยี ว เม่อื เป็นอนั ดบั
เชน่ นนั้ ใจของบคุ คลเราท่ีไมเ่ คยอบรมฝึกหดั ไม่ไดก้ ระทาํ อยา่ งนนั้ แลว้
เม่อื ใจท่เี พลินอยอู่ ยา่ งนนั้ แลว้ มนั กย็ อ่ มจะเกิดปีติ ปีตนิ ีม้ ี ๒ ชนดิ คือปีติ
สาํ หรบั ใจ ใจท่ีไมเ่ คยระลกึ อยกู่ บั อารมณอ์ นั ใดอนั หน่งึ ท่อี ยไู่ ดเ้ ป็น
เวลานานๆ เชน่ นี้ ก็ยอ่ มจะเพลนิ วา่ ไปสบายสะดวก ใจอนั นนั้ เม่อื
ลกั ษณะของจติ มนั เพลินอยนู่ นั้ ใจคลายตวั นนั้ มนั ก็เรม่ิ เบาเขา้ ไปเป็น
ลาํ ดบั ท่านจงึ จดั วา่ เป็นปีติ ลกั ษณะเช่นนีเ้ รยี กวา่ จิตกาํ ลงั เดนิ เขา้ ไปสู่
ความสงบ แตท่ นี ีเ้ รากต็ อ้ งจาํ เป็นพยายามใหเ้ กิดความสงบใหไ้ ด้ คอื

Page 46 of 106

เม่ือเกิดความเบาเกิดความสบายขนึ้ มาก เราก็อยา่ เพ่ิงไปหยดุ บรกิ รรม
พทุ โธ ใหบ้ รกิ รรมพทุ โธอยา่ งนนั้ ตลอดเวลา จนกระท่งั บางครงั้ บางคราว
ใจตวั นนั้ ลืมพทุ โธไปเลย กเ็ ขา้ ไปอย่ใู นความสงบวางเฉยเป็นอเุ บกขา
อย่างนนั้ น่ีเรยี กวา่ อยา่ งนีเ้ รยี กวา่ เป็นสมาธิ

ทนี ีค้ นเราบางคนเขา้ ใจวา่ เรานนั้ มงี านมีการวนุ่ วายไปทกุ อย่างทกุ
ประการเราทาํ ไม่ได้ อยา่ ไปเขา้ ใจอย่างนนั้ ถา้ เขา้ ใจอยา่ งนนั้ ก็เป็นอนั
วา่ ปิดหนทางท่ีเราจะตอ้ งเขา้ หาความดีเขา้ มาสตู่ วั เรา เพราะใจเราทกุ
คนเน่ียสามารถท่จี ะดดั แปลงเขา้ มาถงึ ความสงบหรอื เป็นสมาธิไดท้ กุ ๆ
คน ไมอ่ า้ งใครทงั้ หมดน่นั แหละ แมส้ มั มาสมั พทุ ธเจา้ เองกไ็ มเ่ คย สมยั
ยงั เป็นเดก็ ยงั ไม่เป็นกษัตรยิ อ์ ยกู่ ็ยงั ไม่เคยประพฤติปฏบิ ตั ิ ก็ไม่คอ่ ยจะ
เช่ือสามารถเหมอื นกนั วา่ ใจเราจะมคี วามสามารถ เพราะฉะนนั้ เม่อื ถา้
เรามองใหซ้ งึ้ หรอื ถา้ เรามาลองประพฤตปิ ฏิบตั ดิ แู ลว้ ใชค้ วามเพยี ร
เรยี กวา่ วริ ยิ ะ ความพากความเพยี ร บรกิ รรมอยอู่ ยา่ งนนั้ อยา่ ใหใ้ จของ
เรากระสบั กระสา่ ยไปในท่ๆี ใดแลว้ มนั ก็ตอ้ งอยไู่ ด้ ตอ้ งอยเู่ รา ตอ้ งลงเรา

เพราะฉะนนั้ ท่านจงึ จดั วา่ เป็นสมั มาวายาโม เพียรชอบ ระลกึ ให้
ชอบ ทาํ ใหม้ ากเจรญิ ใหม้ าก แลว้ กจ็ ะเป็นไปถงึ ความดบั สนทิ กด็ บั อะไร

Page 47 of 106

หละ ก็ดบั ใจท่คี ิดวนุ่ วาย คิดถงึ งานถงึ การคดิ ถงึ ส่ิงนนั้ สงิ่ นีไ้ ปน่นั เอง ใจ
ตวั นนั้ ดบั สนิทไม่ขาด ไมม่ อี ะไรความคิดอะไรเขา้ มาเลย งานการทกุ สง่ิ
ท่ีค่งั คา้ งอยู่ ใจกไ็ ม่ไปพะวา้ พะวง มใี จเป็นหน่งึ อยดู่ วงเดยี วนนั้ น่ี
เพราะฉะนนั้ จงึ เรยี กวา่ อาศยั สมั มาวายาโม เพยี รชอบ ระลกึ อยอู่ ย่างนนั้
ใหต้ อ่ เน่ือง อย่าใหข้ าดสายออกไปจากใจเรา เม่อื ขาดไป รูส้ กึ ตวั ก็
บรกิ รรมอยอู่ ย่างนนั้ น่ี น่ีถา้ แมน้ เราเพียรอย่อู ย่างนแี้ ลว้ ท๑ี ที๒ ที๓ ที๔
ท๕ี ถึงที๑๐ เรากต็ อ้ งรูจ้ กั หวั ใจของเราวา่ ออ๋ หวั ใจเราน่ีเม่อื ถกู ทรมาน
มากเขา้ แลว้ กย็ อ่ มเกิดความสงบสิ วางสงิ่ ท่ีเราเคยไมเ่ คยคิดก็จะวางได้
กว็ างได้ น่ี ก็จะมาเหน็ ความอศั จรรยข์ องใจ ถา้ คนเรายงั ไมเ่ คยทาํ แลว้ ก็
จะมองวา่ ทาํ ไม่ได้ น่ี อยา่ เขา้ ใจเชน่ นนั้

ธรรมะคาํ สอนพระพทธุ เจา้ นนั้ สอนลงสตู่ วั บคุ คลเรา ใหเ้ รา
ประพฤตปิ ฏิบตั ิ วางศลี สมาธิ ปัญญาไวก้ เ็ พ่ือใหพ้ ทุ ธบรษิ ัทเน่ียเป็นผู้
ปฏิบตั ิ ไมใ่ ช่วางอยใู่ นคมั ภีรใ์ บลานเฉยๆ เพราะฉะนนั้ เม่อื บคุ คลใดเรา
ไม่เคยกระทาํ แลว้ ก็ตอ้ งอตุ สา่ หฝ์ ึกหดั โลกนีเ้ ป็นชีวติ ท่อี ย่ไู ด้ ๗๐ ๘๐ปี
อยา่ งนานขนึ้ ๙๐ แลว้ เรากจ็ ะตอ้ งหนีจากไป กข็ อใหล้ ะเอยี ด พิจารณา
ใหล้ ะเอยี ดดว้ ยความสงบของสมาธิแลว้ เราจะเห็นวา่ โลกนี้ มแี ตเ่ ต็มไป

Page 48 of 106

ดว้ ยความวนุ่ วายเดอื ดรอ้ น กระสบั กระสา่ ยอยตู่ ลอดเวลา ๒๔ ช่วั โมง
เม่ือหวั ใจของเราไมห่ ยดุ แลว้ มนั จะดนิ้ รนกระวนกระวายอยอู่ ยา่ งนนั้
ตลอดเวลา น่ี เพราะฉะนนั้ ก็ตอ้ งอาศยั การทาํ ความสงบตวั นี้ เพ่อื เป็นท่ี
จะดดั แปลงแกไ้ ขใหใ้ จนนั้ ไมเ่ ดอื ดรอ้ นวนุ่ วายไปในท่ีตา่ งๆน่ีแหละ

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ตอ้ งใหอ้ ตุ สาหะพยายาม เราอย่าไปเขา้ ใจวา่ เรา
ประพฤตปิ ฏิบตั ธิ รรมะไม่ได้ หวั ใจของเรายงั มีความโลภ ความโกรธ
ความหลงอยู่ ตราบใดแลว้ เราก็ตอ้ งทาํ ไดอ้ ยตู่ ลอดทกุ เวลา เน่ีย
เพราะฉะนนั้ จงึ ใหญ้ าตโิ ยมตงั้ ใจฝึกหดั อย่าไปวา่ เรายงั หน่มุ ยงั สาว ยงั
ไมส่ มควรจะเขา้ วดั เขา้ วา การไมเ่ ขา้ วดั เขา้ วาก็ได้ อยใู่ นบา้ นแตเ่ รา
สรา้ งเอาเอง ทาํ เอาเองอย่างนี้ ไดย้ ินไดฟ้ ังจากครูบาอาจารยแ์ ลว้ ก็
อตุ สา่ หฝ์ ึกหดั ประพฤติปฏบิ ตั ไิ ป เม่อื วนั หนง่ึ ได้ วนั สองมนั กจ็ ะตอ้ งได้
บางคราวกไ็ ม่ไดข้ ึน้ มากม็ ี เรากอ็ ยา่ ไปเสียใจ แตเ่ ราทาํ ไปทกุ วนั ๆ วนั ใด
ท่ีเกิดความสงบแลว้ จนกระท่งั เราฝึกความสงบไดจ้ นชาํ นชิ าํ นาญเขา้
ไปตงั้ อยเู่ ป็นเวลาครง่ึ ช่วั โมงหรอื บางคนนนั้ ตงั้ ช่วั โมง ใจนนั้ ปลอดโปรง่
ไดท้ กุ วนั ๆอย่างนี้ กน็ อ้ มมาพจิ ารณาโลกสงสารท่คี วามเป็นอยขู่ องเรา
น่นั เอง

Page 49 of 106