รายงานสถานภาพปะการังเทียม

บทสรุปส�ำ หรบั ผบู้ รหิ าร

การสำ� รวจสภาพปะการงั เทยี มทจี่ ดั สรา้ งดว้ ยแทง่ คอนกรตี ขนาด 1.5 x 1.5 x 1.5 เมตร ทก่ี รมประมง
ได้จัดวางเพื่อสร้างเป็นปะการังเทียมระหว่าง พ.ศ. 2521 - 2556 ตลอดแนวชายฝั่ง 22 จังหวัด สุ่มเลือก
พื้นท่เี พอ่ื สำ� รวจ 21 แหง่ ในพน้ื ที่ 11 จังหวดั ได้แก่ พนื้ ทีจ่ ดั สร้างปะการงั เทียมจงั หวัดจนั ทบุรี ระยอง ตราด
ชลบุรี เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ นครศรีธรรมราช สงขลา ระนอง กระบ่ี และตรัง ระหว่างเดือน
มิถนุ ายน 2556 - มีนาคม 2557 โดยแบ่งเกณฑ์การส�ำรวจเปน็ สองลักษณะ คอื ตามช่วงอายุ และลักษณะ
พ้ืนทะเลท่จี ัดวางปะการังเทยี ม
การสำ� รวจสภาพปะการังเทยี มตามช่วงอายุ แบ่งออกเปน็ 3 กลุม่ คือ กลมุ่ ที่ 1 อายุนอ้ ยกว่า 5 ปี
จ�ำนวน 9 แหง่ กลมุ่ ท่ี 2 อายรุ ะหว่าง 5 - 15 ปี จ�ำนวน 6 แห่ง และกลุ่มที่ 3 อายุมากกวา่ 15 ปี จำ� นวน 7 แหง่
พบวา่ ปะการงั เทยี มทงั้ หมดจดั วางทรี่ ะดบั ความลกึ นำ�้ ระหวา่ ง 7 - 17 เมตร สำ� รวจการมอี ยขู่ องปะการงั เทยี ม
โดยใชเ้ ครอ่ื ง side-scanning sonar สง่ สญั ญาณคลน่ื เสยี งแบบสแกนจากดา้ นขา้ งของเรอื สำ� รวจ พบปะการงั เทยี ม
อยู่ในสภาพดี และส่งคลื่นเสียงสะท้อนแบบแนวดิ่ง ตรวจสอบความสูงของวัตถุใต้น้�ำพบกองวัสดุซ้อน
ทับกันเป็นกลุ่มสูง 1 - 3 ชั้น การด�ำน�้ำแบบ scuba พบการแตกหักน้อย มีผืนอวนเก่าปกคลุมอยู่บ้าง
พบสตั วเ์ กาะตดิ ขนึ้ ปกคลมุ แทง่ คอนกรตี สว่ นการจมของวสั ดวุ ดั ความสงู ของตะกอนทที่ บั ถมสงู เกนิ คานลา่ ง
17เซนตเิ มตร พบวา่ ปะการงั เทยี มทกุ แหง่ มกี ารจมตวั นอ้ ยเพยี ง0.00-39.72เซนตเิ มตรการจมตวั เฉลย่ี 17.75
เซนตเิ มตร การจมตวั ตามชว่ งอายุ พบวา่ กลมุ่ ปะการงั เทยี มอายนุ อ้ ยกวา่ 5 ป ี ไมพ่ บการจมตวั กลมุ่ อายรุ ะหวา่ ง
5 - 15 ปีพบการจมตวั ระหวา่ ง0.00-36.66เซนตเิ มตรการจมตวั เฉลย่ี 11.59เซนตเิ มตรและอายมุ ากกวา่ 15 ปี
พบการจมตัวระหวา่ ง 2.34 - 39.72 เซนติเมตร การจมตัวเฉลย่ี 19.04 เซนติเมตร
การสำ� รวจสภาพปะการงั เทยี มตามลกั ษณะดนิ พน้ื ทะเล แบง่ ออกเปน็ 3 กลมุ่ คอื กลมุ่ ปะการงั เทยี ม
บนพื้นทราย กลุ่มปะการังเทียมบนพื้นทรายปนโคลน และกลุ่มปะการังเทียมบนพ้ืนโคลนปนทราย
พบวา่ โอกาสพบการจมตวั ของปะการงั เทยี มบนพนื้ โคลนปนทราย และพนื้ ทรายปนโคลน มากกวา่ บนพนื้ ทราย
ซึ่งทั้งน้ีมีปัจจัยอ่ืนมีผลต่อการจมของแท่งปะการังเทียมด้วย เช่น กระแสน�้ำ และการซ้อนทับกันของ
แทง่ คอนกรตี เปน็ ตน้
สัตว์นำ้� ทพี่ บบรเิ วณกลุ่มปะการังเทียมทุกชว่ งอายุรวมกนั จ�ำนวน 131 ชนิด พบว่า ปะการังเทยี ม
ท่มี อี ายมุ ากข้ึน มีชนิดสัตว์น้�ำเพ่ิมมากขึ้นด้วย พบจำ� นวนชนิดสตั ว์นำ�้ ทกี่ ลมุ่ ปะการังเทียมอายนุ อ้ ยกว่า 5 ปี
ระหวา่ ง 5 - 15 ปี และ มากกวา่ 15 ปี จำ� นวน 72, 79 และ 105 ชนิด ตามล�ำดบั

1

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทยี มในประเทศไทย 1
5
สารบัญ 6
6
บทสรุปผบู้ ริหาร 10
ค�ำ น�ำ 10
วตั ถุประสงค์ 10
วธิ ีการศึกษา 13
ผลการศกึ ษาและวิจารณ์ผล 16
1. ปะการังเทยี มท่ีมีอายุน้อยกวา่ 5 ปี 18
20
1.1 บา้ นคลองสน หมทู่ ี่ 3 ต.เกาะชา้ ง อ.เกาะชา้ ง จ.ตราด 22
1.2 บา้ นคุ้งกระเบน หมทู่ ่ี 7 ต.คลองขดุ อ.ทา่ ใหม่ จ.จันทบุรี 25
1.3 ชายฝง่ั ทะเลเขต ต.ตะพง – ต.เพ อ.เมอื ง จ.ระยอง 28
1.4 ชมุ ชนหนองพังแค เมืองพทั ยา อ.บางละมุง จ.ชลบรุ ี 31
1.5 ชมุ ชนสะพานหิน เทศบาลเมอื งชะอ�ำ อ.ชะอ�ำ จ.เพชรบุรี 35
1.6 บา้ นปากคลอง หมูท่ ี่ 5 ต.แม่ร�ำ พงึ อ.บางสะพาน จ.ประจวบคีรีขนั ธ์ 35
1.7 บา้ นทา่ เข็น หมูท่ ่ี 2 ต.ทา่ พญา อ.ปากพนงั จ.นครศรีธรรมราช 37
1.8 บา้ นตลิง่ ชนั หมทู่ ี่ 2 ต.ตลิง่ ชนั อ.จะนะ จ.สงขลา 39
1.9 บา้ นเกาะมกุ ต.เกาะลิบง อ.กนั ตงั จ.ตรัง 43
2. ปะการงั เทียมที่มอี ายนุ อ้ ยกว่า 5-15 ปี 45
2.1 บา้ นช่น หมทู่ ี่ 5 ต.ตะพง อ.เมือง จ.ระยอง 47
2.2 บา้ นบางแสน เทศบาล ต.แสนสุข อ.เมือง จ.ชลบรุ ี 51
2.3 บา้ นชายทะเลทุ่งประดู่ หมทู่ ่ี 2 ต.ทับสะแก อ.ทบั สะแก จ.ประจวบคีรีขันธ์ 51
2.4 ต.บางพระ-ต.ขนาบนาก อ.ปากพนงั จ.นครศรธี รรมราช 53
2.5 บา้ นทา่ บอน หมูท่ ่ี 3 ต.ทา่ บอน อ.ระโนด จ.สงขลา 56
2.6 บา้ นเกาะจำ� ต.ศรีบอยา อ.เหนือคลอง จ.กระบ่ี 57
3. ปะการงั เทียมทม่ี ีอายมุ ากกว่า 15 ปี 61
3.1 บา้ นปากคลองเพ หม่ทู ่ี 2 ต.เพ อ.เมือง จ.ระยอง 64
3.2 บา้ นอ�ำ เภอ – บ้านบางสะเหร่ อ.สตั หีบ จ.ชลบรุ ี 67
3.3 บา้ นปากทะเล – บา้ นบางแกว้ อ.บ้านแหลม จ.เพชรบุรี
3.4 บา้ นหว้ ยยาง หมูท่ ี่ 7 ต.ห้วยยาง อ.ทบั สะแก จ.ประจวบครี ีขันธ์
3.5 บา้ นปากดวด หมทู่ ่ี 1 ต.กลาย อ.ทา่ ศาลา จ.นครศรธี รรมราช
3.6 บา้ นบ่อกรอง หมู่ท่ี 2 ต.ม่วงงาม อ.สิงหนคร จ.สงขลา
3.7 เกาะไขใ่ หญ่ – เกาะล้าน อ.กะเปอร์ จ.ระนอง

2

ภาคผนวก ก ขอ้ มลู ทว่ั ไปแหลง่ ปะการังเทียมทดี่ ำ�เนินการสำ�รวจ 73
1. อายุปะการงั เทยี มที่ส�ำ รวจนอ้ ยกวา่ 5 ปี 74
74
1.1 บา้ นคลองสน หมู่ท่ี 3 ต.เกาะชา้ ง อ.เกาะช้าง จ.ตราด 76
1.2 บา้ นค้งุ กระเบน หมู่ที่ 7 ต.คลองขุด อ.ท่าใหม่ จ.จนั ทบรุ ี 78
1.3 ชายฝ่ังทะเลเขต ต.ตะพง – ต.เพ อ.เมอื ง จ.ระยอง 80
1.4 ชุมชนหนองพังแค เมืองพทั ยา อ.บางละมุง จ.ชลบรุ ี 82
1.5 ชมุ ชนสะพานหิน เทศบาลเมอื งชะอ�ำ อ.ชะอ�ำ จ.เพชรบรุ ี 84
1.6 บา้ นปากคลอง หมูท่ ี่ 5 ต.แม่ร�ำ พึง อ.บางสะพาน จ.ประจวบครี ีขันธ์ 86
1.7 บา้ นทา่ เข็น หมู่ที่ 2 ต.ทา่ พญา อ.ปากพนงั จ.นครศรีธรรมราช 88
1.8 บา้ นตล่ิงชัน หมทู่ ี่ 2 ต.ตลงิ่ ชัน อ.จะนะ จ.สงขลา 90
1.9 บา้ นเกาะมุก ต.เกาะลบิ ง อ.กนั ตงั จ.ตรงั 92
2. อายุปะการังเทยี มท่ีส�ำ รวจ 5 - 15 ปี 92
2.1 บา้ นชน่ หมทู่ ่ี 5 ต.ตะพง อ.เมือง จ.ระยอง 94
2.2 บา้ นบางแสน เทศบาลต.แสนสขุ อ.เมอื ง จ.ชลบรุ ี 96
2.3 บา้ นชายทะเลทงุ่ ประดู่ หมู่ที่ 2 ต.ทับสะแก อ.ทับสะแก จ.ประจวบคีรขี นั ธ์ 98
2.4 ต.บางพระ-ต.ขนาบนาก อ.ปากพนงั จ.นครศรธี รรมราช 100
2.5 บา้ นทา่ บอน หมู่ท่ี 3 ต.ทา่ บอน อ.ระโนด จ.สงขลา 102
2.6 บา้ นเกาะจ�ำ ต.ศรบี อยา อ.เหนือคลอง จ.กระบ่ี 104
3. อายุปะการงั เทียมทสี่ �ำ รวจมากกวา่ 15 ปี 104
3.1 บา้ นปากคลองเพ หมู่ที่ 2 ต.เพ อ.เมือง จ.ระยอง 106
3.2 บา้ นอำ�เภอ – บา้ นบางสะเหร่ อ.สตั หบี จ.ชลบรุ ี 108
3.3 บา้ นปากทะเล – บา้ นบางแกว้ อ.บ้านแหลม จ.เพชรบุรี 110
3.4 บา้ นหว้ ยยาง หมทู่ ี่ 7 ต.ห้วยยาง อ.ทบั สะแก จ.ประจวบครี ีขนั ธ์ 112
3.5 บา้ นปากดวด หมูท่ ่ี 1 ต.กลาย อ.ทา่ ศาลา จ.นครศรีธรรมราช 114
3.6 บา้ นบอ่ กรอง หมู่ที่ 2 ต.ม่วงงาม อ.สิงหนคร จ.สงขลา 116
3.7 เกาะไข่ใหญ่ – เกาะล้าน อ.กะเปอร์ จ.ระนอง 119
ภาคผนวก ข
ชนิดปลาทพ่ี บบรเิ วณปะการังเทียมโครงการส�ำ รวจสถานภาพปะการังเทียม 3
ในประเทศไทย ปี 2556 - 2557

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

4

ค�ำ นำ�

กรมประมงริเริ่มทดลองสร้างปะการังเทียมต้ังแต่ พ.ศ. 2521 โดยใช้วัสดุหลายชนิด เช่น ก้อนหิน
ไม้ ยางรถยนต์ ทอ่ คอนกรตี แท่งคอนกรีตทรงปิรามดิ และทรงลกู บาศก์ พบวา่ ปะการังเทียมสามารถดึงดูด
สตั วน์ ำ้� ได้ดี โดยเฉพาะแทง่ คอนกรีตทรงลูกบาศก์ มีความเหมาะสมในการจัดสรา้ ง จงึ นยิ มใชอ้ ยา่ งต่อเนอ่ื ง
จนถึงปัจจุบัน เม่ือนับรวมการจัดสร้างปะการังเทียมระหว่าง พ.ศ. 2528-2557 มีจ�ำนวน 431 แห่ง และ
จำ� นวนแทง่ คอนกรตี 498,644 แท่ง คิดเปน็ พ้นื ท่รี วม 2,047.31 ตารางกิโลเมตร ใชง้ บประมาณรวมท้ังสนิ้
1,543.3 ล้านบาท ตอ่ มาการจัดสรา้ งใชว้ สั ดุมขี นาดใหญม่ ากขึ้น เชน่ ตรู้ ถไฟ รถยนต์ และรถถัง
จากการท่ีกรมประมงได้ทดลอง จัดสร้าง และวิจัยผลการสร้างปะการังเทียม เป็นเวลากว่า 35 ปี
พบว่าบริเวณท่ีมีการจัดสร้างปะการังเทียมมีสัตว์น้�ำเข้ามาอยู่อาศัยจ�ำนวนมาก เป็นแหล่งประมงที่
อุดมสมบูรณ์ ก่อให้เกิดผลตอบแทนทางเศรษฐกิจคุ้มค่าต่อการลงทุน สร้างงาน สร้างรายได้ และส่งเสริม
การทอ่ งเท่ยี วเชงิ นิเวศในชมุ ชนประมง
การส�ำรวจสถานภาพของปะการังเทียมท่ีจัดสร้างด้วยวัสดุแท่งคอนกรีต และสภาพพ้ืนทะเล
ที่แตกต่างกัน ท�ำให้ทราบถึงกระบวนการพัฒนาของระบบนิเวศปะการังเทียม สามารถน�ำมาใช้พิจารณา
พนื้ ทท่ี เ่ี หมาะสมในการจดั สรา้ งปะการงั เทยี ม และพฒั นารปู แบบการจดั สรา้ งใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ ตอ่ ไป

5

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

วัตถปุ ระสงค์

ศกึ ษาเปรียบเทียบสถานภาพของปะการงั เทยี มทมี่ อี ายุการจัดวาง และพื้นทะเลแตกตา่ งกัน

หน่วยงานด�ำเนินการ

กองวิจัยและพัฒนาประมงทะเล กรมประมง ร่วมกับศูนย์พัฒนาการประมงแห่งเอเซียตะวันออก
เฉียงใต้ (SEAFDEC)

วิธีการศึกษา

1. ประเภทของปะการังเทยี มท่ีด�ำเนินการส�ำรวจ

สำ� รวจเฉพาะปะการงั เทยี มประเภทแทง่ คอนกรตี ลกู บาศก์ เนอ่ื งจากเปน็ รปู แบบทกี่ รมประมงใชอ้ ยู่
ในปจั จุบัน

2. พืน้ ที่ (ภาพที่ 1)

ตารางที่ 1 พ้นื ท่ีด�ำเนนิ การตามเขตความรบั ผิดชอบของศนู ย์วจิ ยั และพัฒนาประมงทะเล

พน้ื ทีด่ �ำเนนิ การ ความรบั ผดิ ชอบ
จังหวดั จันทบรุ ี ระยอง และตราด ศูนย์วิจยั และพัฒนาประมงทะเลอา่ วไทยฝั่งตะวันออก
จงั หวัดชลบุรี และเพชรบุรี ศนู ยว์ จิ ยั และพัฒนาประมงทะเลอา่ วไทยตอนบน
จงั หวดั ประจวบครี ีขนั ธ์ ศูนยว์ ิจัยและพัฒนาประมงทะเลอา่ วไทยตอนกลาง
จังหวดั นครศรีธรรมราช และสงขลา ศูนย์วจิ ัยและพฒั นาประมงทะเลอา่ วไทยตอนลา่ ง
จงั หวัดระนอง กระบ ่ี และตรัง ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงทะเลฝง่ั อันดามัน

6

3. ระยะเวลาด�ำเนินการ

เดือนมิถุนายน 2556 – มนี าคม 2557

4. คณุ ลกั ษณะที่ใช้ในการพจิ ารณาเลือกพืน้ ทด่ี �ำเนินการ

4.1 ระยะเวลาหลังการจดั สรา้ ง (อายขุ องปะการงั เทยี ม)
คดั เลอื กแหลง่ ปะการงั เทยี มทม่ี อี ายหุ ลงั การจดั สรา้ ง 3 ชว่ ง คอื นอ้ ยกวา่ 5 ปี

ระหว่าง 5 - 15 ปี และ มากกว่า 15 ปี
4.2 ลกั ษณะพน้ื ทะเล

คัดเลือกแหล่งปะการังเทียมท่ีจัดสร้างในบริเวณพื้นทะเล 3 ลักษณะ
คือ โคลน โคลนปนทราย/ทรายปนโคลน และ ทราย

5. วิธีการส�ำรวจ

5.1 สภาพทั่วไป
- การมีอยูข่ องปะการังเทยี ม

ใช้เครื่อง side-scanning sonar ด้วยคลื่นโซนาร์แบบสแกนด้านข้าง
สำ� รวจตามพกิ ดั ตำ� แหนง่ ตา่ ง ๆ เพอื่ ตรวจสอบการปรากฏของวตั ถใุ ตน้ ำ้� บนพน้ื ทะเล
- ความสงู ของกองวัสดุ

ใชเ้ ครอื่ ง side-scanning sonar ดว้ ยคล่นื เสียงสะทอ้ นแบบแนวด่งิ ค้นหา
ตามพกิ ัดต�ำแหน่งตา่ ง ๆ เพ่อื ตรวจสอบความสงู ของวัตถใุ ตน้ ำ้� บนพนื้ ทะเล
- การแตกหัก

ใช้การด�ำน้�ำแบบ scuba ตรวจสอบลักษณะกายภาพของแท่งคอนกรีต
โดยเฉพาะแท่งทีใ่ ช้วดั การจมตัว
- ความเสียหายจากการถูกอวนปกคลุม

ใช้การด�ำน�้ำแบบ scuba ตรวจความเสียหายของกองปะการังเทียมจาก
การถูกอวนปกคลมุ
- ระดับการจมตวั

ใช้การด�ำน�้ำแบบ scuba วัดการจมตัวหรือถูกกลบฝังของแท่งคอนกรีต
บรเิ วณขอบนอกของกองปะการังเทยี ม แบง่ เป็น 4 สถานี ๆ ละ 2 แท่ง คอื ทิศเหนือ
ทศิ ใต้ ทศิ ตะวนั ออก และทศิ ตะวนั ตก โดยแตล่ ะแทง่ ใหว้ ดั ทสี่ ม่ี มุ ดา้ นลา่ ง จากแนว
พ้ืนทะเลไปถึงขอบบนสุดของแท่ง แล้วน�ำค่าน้ันไปลบออกจากความสูงของแท่ง
คอนกรีตกลายเปน็ คา่ การจมตัว หรือกรณีทีไ่ ม่ได้จมเกินคานลา่ งของแท่ง กใ็ หว้ ดั
จากแนวพน้ื ทะเลไปหาแนวขอบบนของคานลา่ งของแทง่ กไ็ ด ้ แตถ่ า้ มมี มุ ใดทย่ี กตวั
อยเู่ หนอื พนื้ ทะเลใหบ้ นั ทกึ การจมเทา่ กบั ศนู ย์ (แตใ่ หว้ ดั ระยะหา่ งจากมมุ นน้ั ถงึ พน้ื
ทะเลไวด้ ว้ ย) ทงั้ นใี้ หร้ ะบกุ ารซอ้ นกนั ของแทง่ วา่ กช่ี นั้ เชน่ กรณไี มม่ กี ารซอ้ นทบั กนั
กร็ ะบุเปน็ 1 ชน้ั แต่ถา้ มีอีก 1 แท่งทับอยดู่ ้านบนก็ระบุเปน็ 2 ชัน้ เป็นต้น

7

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการังเทยี มในประเทศไทย

5.2. สภาพพน้ื ทะเล
- ลักษณะพนื้ ทะเลเบือ้ งต้น

ใช้การด�ำน�้ำแบบ scuba จาํ แนกดินขั้นตน โดยตรวจสอบลักษณะกายภาพของ
เนอ้ื ดนิ ดว ยสายตา และอาศยั การสมั ผสั ดว ยมอื หรอื ใชอ ปุ กรณอ ยา งงา ย ๆ เชน ตะแกรง
เพอ่ื แบง่ ชนดิ ของดนิ อยา่ งครา่ ว ๆ ไดแ้ ก่ โคลน โคลนปนทราย/ทรายปนโคลน และ ทราย
ผนวกกับสิง่ อนื่ ท่อี าจปนอยู่ เชน่ เปลือกหอย
- องคป์ ระกอบของตะกอนพนื้ ทะเล

ใช้การด�ำน�้ำแบบ scuba เก็บตัวอย่างหน้าดิน ณ บริเวณขอบนอกของกอง
ปะการงั เทยี ม โดยแบง่ เปน็ 4 สถานี คอื ทศิ เหนอื ทศิ ใต้ ทศิ ตะวนั ออก และทศิ ตะวนั ตก
ใหเ้ กบ็ เน้อื ดินประมาณ 1 ลิตร ดว้ ยกลอ่ งที่มีฝาปดิ ที่ระยะหา่ งจากแทง่ คอนกรีตออก
ไปดา้ นนอกกองปะการงั เทยี มประมาณ 0.5 - 1.0 เมตร เพอื่ หลกี เลยี่ งความผนั แปรของ
สภาพพื้นทะเลท่ีอยู่ติดกับฐานโครงสร้างแท่งคอนกรีต ซึ่งอาจไม่ได้เป็นพ้ืนราบเรียบ
แตเ่ ปน็ แอง่ หลุมหรอื เปน็ หยอ่ มของเนินตะกอนทพ่ี อกตวั ขึ้น น�ำตัวอยา่ งดนิ ไปถ่ายภาพ
ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร บนั ทกึ ลกั ษณะทป่ี รากฏเบอ้ื งตน้ เชน่ ลกั ษณะตะกอน สี การปนเปอ้ื น
เป็นต้น และวิเคราะห์หาขนาดอนุภาคดินด้วยวิธี wet sieve analysis แล้วน�ำมา
จ�ำแนกร้อยละองค์ประกอบของตะกอนดิน แบ่งชนิดของตะกอนดินเป็น 4 ประเภท
(Polmeworth scale PcIntyre, 1971 อ้างอิงตามจุมพล (2532)) โดยพิจารณาจาก
ปรมิ าณของ silt-clay ดงั นี้
ถา้ มีปรมิ าณโคลนปนทรายแปง้ (silt-clay) ตั้งแตร่ อ้ ยละ 0 - 25 จดั เปน็ ทราย
ถา้ มีปริมาณโคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) ตง้ั แตร่ อ้ ยละ 25 - 50 จดั เปน็ ทรายปนโคลน
ถา้ มีปรมิ าณโคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) ตั้งแตร่ ้อยละ 50 - 75 จดั เปน็ โคลนปนทราย
ถา้ มปี ริมาณโคลนปนทรายแปง้ (silt-clay) ตง้ั แต่รอ้ ยละ 75 - 100 จดั เป็นโคลน
5.3. สตั ว์น�้ำทมี่ อี ยบู่ รเิ วณปะการังเทยี ม

ใช้การด�ำน้�ำแบบ scuba ตรวจสอบชนิดปลาและจดบันทึกชนิดท่ีปรากฏพบ
บรเิ วณปะการังเทยี ม รวมถึงสัตวน์ ำ้� อ่นื ๆ

8

ภาพท่ี 1
พื้นท่ีท�ำการส�ำรวจ ในอ่าวไทย
และทะเลอนั ดามนั

9

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการังเทียมในประเทศไทย

ผลการศกึ ษาและวจิ ารณ์ผล

การส�ำรวจสถานภาพปะการังเทียมทางด้านกายภาพแบ่งแหล่งปะการังเทียมท่ีท�ำการศึกษา
เป็น 3 ช่วงอายุตามระยะเวลาการจัดวาง ดงั นี้

1 ปะการังเทยี มทมี่ ีอายุน้อยกว่า 5 ปี

ดำ� เนินการสำ� รวจในพืน้ ทต่ี ่างๆ จ�ำนวน 9 แห่ง ดังน้ี
1.1 บ้านคลองสน หมูท่ ่ี 3 ตำ� บลเกาะชา้ ง อ�ำเภอเกาะช้าง จงั หวัดตราด

การดำ� นำ�้ แบบ scuba พบปะการงั เทยี มถกู จดั วางเปน็ กลมุ่ ความลกึ ของนำ้� ขณะสำ� รวจ
ประมาณ 14 เมตร และแทง่ คอนกรีตซอ้ นทบั กันเป็นกลุ่มสูง 1 - 3 ช้นั (ภาพที่ 2)

ภาพที่ 2
แท่งปะการังเทยี มบริเวณ
บา้ นคลองสน หมู่ท่ี 3
ต�ำบลเกาะชา้ ง อ�ำเภอเกาะชา้ ง
จังหวดั ตราด

การด�ำน�้ำแบบ scuba ส�ำรวจบริเวณพื้นท้องทะเล พบว่าพื้นดินเป็นทราย
มกี ารจมตวั เฉลยี่ 11.81 เซนตเิ มตร (ตารางท่ี 2) คดิ เปน็ รอ้ ยละ 7.87 ของความสงู
แท่งคอนกรีต โดยทิศที่จมมากที่สุดคือทิศตะวันตก ขณะที่ทิศอื่นโดยเฉลี่ยแล้ว
มกี ารจมตวั นอ้ ยกวา่ มาก และทงั้ สที่ ศิ มกี ารจมตวั ไมเ่ กนิ คานลา่ งของแทง่ คอนกรตี
(17 เซนตเิ มตร) ซ่ึงถือวา่ ไมม่ ีการจมตวั

ภาพที่ 3
ลักษณะพื้นทอ้ งทะเล
บริเวณแทง่ ปะการังเทียม

10

ภาพที่ 4

การจมตวั ของแท่งคอนกรีต
บ้านคลองสน หมทู่ ี่ 3
ต�ำบลเกาะชา้ ง อ�ำเภอเกาะชา้ ง
จงั หวดั ตราด

ตารางท่ี 2 การจมตวั ของแทง่ คอนกรตี ขนาด 1.5 X 1.5 X 1.5 เมตร บรเิ วณปะการังเทียม บา้ นคลองสน
หมทู่ ่ี 3 ต�ำบลเกาะชา้ ง อ�ำเภอเกาะชา้ ง จังหวัดตราด

ทิศ การจมตัวของแทง่ ปะการังเทยี ม (ซม.) ตเฉอ่ ลแทยี่ ง่ เฉลี่ย รเะดหยนา้ ะนกือลาคร่าาจงนม
มมุ 1 มมุ 2 มุม 3 มุม 4 ต่อทิศ

เหนอื แท่งท่ี 1 12 13 11 13 12.25 12.00 -
ใต้ แท่งท่ี 2
ตะวนั ออก แทง่ ท่ี 1 11 10 13 13 11.75 -
ตะวันตก แทง่ ที่ 2
แท่งที่ 1 13 12 12 13 12.5 12.25 -
แท่งที่ 2
แทง่ ท่ี 1 11 12 12 13 12 -
แทง่ ที่ 2
7 8 8 9 8 8.00 -

97888 -

16 15 16 15 15.5 15.00 -

14 15 16 13 14.5 -

เฉล่ียรวม 4 ทิศ 11.81 -

11

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการังเทยี มในประเทศไทย

สภาพโครงสร้างของแท่งคอนกรีต ไม่พบการแตกหักหรือร้าว เนื่องจากไม่สามารถ
สังเกตได้เพราะพื้นผิวแท่งคอนกรีตมีส่ิงมีชีวิตปกคลุมท่ัวแล้ว ส่วนความเสียหายจากการถูก
อวนปกคลุม พบว่ามีเน้ืออวนติดท่ีแท่งคอนกรีตหลายจุด ซ่ึงก่อความเสียหายต่อสัตว์น�้ำได้
(ภาพที่ 5)

ภาพที่ 5
แทง่ ปะการังเทียมปกคลุม
ดว้ ยเนื้ออวนบริเวณปะการังเทยี ม
บ้านคลองสน หมทู่ ี่ 3 ต�ำบลเกาะชา้ ง
อ�ำเภอเกาะช้าง จังหวัดตราด

ส�ำหรับสัตว์น�้ำท่ีมีอยู่บริเวณปะการังเทียม พบว่าสัตว์น้�ำที่อาศัยในกองปะการังเทียม
มีหลากหลายชนิดและมจี �ำนวนมาก (ภาพท่ี 6)

ภาพที่ 6
สตั ว์น�ำ้ ทอ่ี าศยั บรเิ วณ
ปะการงั เทยี ม บา้ นคลองสน
หมู่ท่ี 3 ต�ำบลเกาะช้าง
อ�ำเภอเกาะช้าง จงั หวัดตราด

12

1.2 บา้ นคงุ้ กระเบน หมทู่ ่ี 7 ต�ำบลคลองขุด อ�ำเภอทา่ ใหม่ จงั หวดั จันทบรุ ี
จากการใช้เครื่อง side-scanning sonar ค้นหาตามพิกัดต�ำแหน่งท่ีจัดวางพบว่า

ทุกพิกัดมีปะการังเทียมที่ยังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอมอนิเตอร์ของเคร่ืองฯ
ทั้งน้ีบริเวณต�ำแหน่งจุด F5 (ภาคผนวก ก) ความลึกของน�้ำขณะส�ำรวจประมาณ 17 เมตร
พบปะการังเทียมถูกจัดวางเป็นกลุ่ม มีความสูงของแท่งคอนกรีตซ้อนทับกันเป็นกลุ่มสูง
1 - 3 ชัน้ (ภาพที่ 7 และ 8)

ภาพที่ 7
ภาพจากเครอ่ื ง side-scanning
sonar แสดงปะการังเทียม
บ้านคงุ้ กระเบน หมู่ที่ 7
ต�ำบลคลองขดุ อ�ำเภอทา่ ใหม่
จังหวัดจนั ทบุรี

ภาพท่ี 8
ภาพจากเครอื่ ง
Side-Scanning Sonar
ดว้ ยคล่นื เสยี งแนวด่ิง
แสดงความสงู ของปะการังเทียม
บา้ นคงุ้ กระเบน หมทู่ ี่ 7
ต�ำบลคลองขดุ อ�ำเภอทา่ ใหม่
จังหวดั จันทบรุ ี

ลักษณะพื้นทะเลเป็นทรายปนโคลนหนาประมาณ 5 เซนติเมตร ถัดไปเป็นทราย
สว่ นระดบั การจมตัว มกี ารจมตวั เฉลีย่ 10.06 เซนติเมตร คิดเปน็ ร้อยละ 6.71 ของความสงู
แท่งคอนกรีต โดยทิศที่จมมากท่ีสุดคือทิศใต้ ส่วนทิศอื่นโดยเฉลี่ยแล้วมีการจมตัวน้อยกว่า
และทงั้ ส่ีทิศมีการจมตวั ไม่เกนิ คานลา่ งของแทง่ คอนกรตี (ตารางท่ี 3) ซงึ่ ถือวา่ ไมม่ กี ารจมตัว

13

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

ตารางที่ 3 การจมตวั ของแท่งคอนกรีตขนาด 1.5 x 1.5 x 1.5 เมตร บรเิ วณปะการังเทียม
บา้ นคงุ้ กระเบน หมู่ท่ี 7 ต�ำบลคลองขดุ อ�ำเภอทา่ ใหม่ จงั หวัดจันทบรุ ี

ทิศ การจมตวั ของแท่งปะการงั เทยี ม (ซม.) เฉล่ีย เฉล่ีย รเะดหยน้าะนกอื ลาครา่าจงนม
มมุ 1 มมุ 2 มมุ 3 มุม 4 ต่อแทง่ ตอ่ ทิศ

เหนือ แทง่ ที่ 1 10 7 13 9 9.75 9.87 -
ใต้ แทง่ ท่ี 2
ตะวันออก แท่งท่ี 1 11 9 12 8 10 -
ตะวนั ตก แท่งท่ี 2
แท่งท่ี 1 14 10 9 8 10.25 10.50 -
แท่งที่ 2
แทง่ ที่ 1 10 11 13 9 10.75 -
แท่งที่ 2
7 8 9 10 8.5 9.62 -

11 13 10 9 10.75 -

10 9 7 14 10 10.25 -

13 10 8 11 10.5 -

เฉล่ียรวม 4 ทิศ 10.06 -

องค์ประกอบของตะกอนพื้นทะเล
จากการสังเกตด้วยการด�ำน�้ำแบบ scuba บริเวณรอบนอกกองปะการังเทียม
พบว่าพนื้ ทะเลส่วนใหญ่เปน็ ทราย มโี คลนเพียงเล็กนอ้ ย มีเศษเปลอื กหอยเลก็ น้อย (ภาพที่ 9)

ภาพท่ี 9

ลักษณะพ้ืนท้องทะเลบรเิ วณ
แทง่ ปะการงั เทียม บา้ นคุง้ กระเบน
หมู่ที่ 7 ต�ำบลคลองขดุ
อ�ำเภอท่าใหม่จงั หวดั จันทบุรี

เมื่อวิเคราะห์องค์ประกอบอนุภาคดิน เป็นค่าร้อยละ พบว่า องค์ประกอบของอนุภาค
ประกอบดว้ ยประเภทโคลนปนทรายแป้ง 17.59 ประเภททรายละเอียดมาก 20.12 ประเภท
ทรายละเอียด 26.50 ประเภททราย 15.09 ประเภททรายหยาบ 9.20 ประเภททรายหยาบ
มาก 6.76 และประเภทกรวด 4.74 คา่ รอ้ ยละของตะกอนดนิ ทีเ่ ป็นโคลนปนทรายแป้ง เท่ากบั
17.59 จัดเป็นพ้ืนทราย (ตารางที่ 4)

14

ตารางท่ี 4 รอ้ ยละองคป์ ระกอบอนภุ าคดนิ บรเิ วณปะการังเทียม
บ้านคุ้งกระเบน หมทู่ ี่ 7 ต�ำบลคลองขุด อ�ำเภอท่าใหม่ จงั หวัดจนั ทบุรี

ชนิดอนภุ าค ขนาดอนุภาค % ตะกอนดนิ
โคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) < 0.063 17.59
ทรายละเอยี ดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 20.12
ทรายละเอียด (fine sand) 0.125 - 0.250 26.50
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 15.09
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 9.20
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 6.76
กรวด (granule) > 2.000 4.74

การด�ำน้�ำส�ำรวจไม่พบการแตกหักหรือร้าวของแท่งปะการังเทียม ซ่ึงอาจเป็นเพราะ
ไม่สามารถสังเกตได้เนื่องจากพื้นผิวแท่งคอนกรีตมีสิ่งมีชีวิตปกคลุมท่ัวแล้ว แต่ในช่วงหลัง
ท้ิงไปแล้ว 2 เดือน ได้ท�ำการส�ำรวจ พบว่า แท่งมีรอยร้าวในบางแท่งแต่ไม่มาก และไม่พบ
เนื้ออวนปกคลมุ

สัตว์น้�ำที่พบบริเวณนี้ ได้แก่ ปลาทรายแดงแก้ว (Nemipterus furcosus)
ปลาสร้อยนกเขา (Diagramma pictum) ปลากะพงแดง (Lutjanus lemniscatus)
ปลากะพงเหลืองขมิ้น (Lutjanus lutjanus) ปลาทรายขาว(Scolopsis taenioptera)
ปลากะรังดอกแดง (Epinephelus coioides) ปลาข้างตะเภา (Terapon jarbua)
เป็นต้น รวมจ�ำนวนวงศ์ (Family) ทั้งหมด 15 วงศ์ จ�ำนวนชนิด (Species) 30 ชนิด
(ภาคผนวก ข)

15

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

1.3 ชายฝัง่ ทะเลเขต ต�ำบลตะพง – ต�ำบลเพ อำ� เภอเมือง จงั หวัดระยอง
การด�ำน�้ำส�ำรวจ พบว่าปะการังเทียมถูกจัดวางเป็นกลุ่ม ความลึกของน�้ำขณะส�ำรวจ

ประมาณ 14 เมตร แท่งคอนกรตี ซ้อนทับกนั เปน็ กล่มุ สูง 1 - 3 ช้ัน

ภาพที่ 10
การจมตัวของแท่งปะการงั เทยี ม

ลักษณะพื้นท้องทะเลเป็นทราย มีเปลือกหอยปนอยู่เล็กน้อย (ภาพที่ 10) และ
แท่งปะการังเทียมมีการจมตัวเฉล่ีย 10.53 เซนติเมตร คิดเป็นร้อยละ 7.02 ของความสูง
แท่งคอนกรีต โดยทิศท่ีจมมากที่สุดคือทิศตะวันตก รองลงมาคือทิศเหนือ และทั้งส่ีทิศมีการ
จมตวั ไม่เกินคานลา่ งของแท่งคอนกรตี ซ่ึงถือวา่ ไมม่ กี ารจมตวั (ตารางท่ี 5)

ตารางท่ี 5 การจมตัวของแทง่ คอนกรีตขนาด 1.5 x 1.5 x 1.5 เมตร ปะการงั เทยี มแหลง่ ใหญ่ ปี 2552
ชายฝ่งั ทะเลเขต ต�ำบลตะพง อ�ำเภอเมอื ง จังหวดั ระยอง

ทิศ การจมตวั ของแทง่ ปะการังเทียม (ซม.) เฉลย่ี เฉล่ยี รเะดหยน้าะนกือลาครา่าจงนม
มุม 1 มุม 2 มุม 3 มุม 4 ต่อแทง่ ตอ่ ทศิ

เหนอื แทง่ ที่ 1 12.0 11.0 11.0 12.0 11.50 -
ใต้ แทง่ ที่ 2 11.0 10.0 12.0 11.0 11.00 11.25 -
ตะวันออก แท่งที่ 1
ตะวันตก แทง่ ท่ี 2 11.0 9.0 9.0 10.0 9.75 -
แท่งท่ี 1 11.0 12.0 12.0 11.0 11.50 10.63 -
แท่งที่ 2
แทง่ ที่ 1 7.0 8.0 8.0 12.0 8.75 -
แทง่ ท่ี 2 9.0 7.0 9.0 10.0 8.75 8.75 -

13.0 12.0 11.0 12.0 12.00 -
11.0 12.0 11.0 10.0 11.00 11.50 -

เฉล่ยี รวม 4 ทศิ 10.53 -

16

องคป์ ระกอบของตะกอนพ้ืนทะเล
จากการสังเกตด้วยการด�ำน้�ำแบบ scuba บริเวณรอบนอกกองปะการังเทียม พบว่า
พ้ืนทะเลเป็นทรายเป็นหลัก (ภาพที่ 11) ค่าเฉลี่ยของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณ
กองปะการงั เทยี ม ประกอบดว้ ยประเภทโคลนปนทรายแป้ง 5.62 ประเภททรายละเอียดมาก
5.13 ประเภททรายละเอียด 10.39 ประเภททราย 22.35 ประเภททรายหยาบ 21.47 ประเภท
ทรายหยาบมาก 14.34 และประเภทกรวด 20.71 ค่าร้อยละของตะกอนดินท่ีเป็นโคลน
ปนทรายแป้ง เท่ากับ 5.62 จดั เปน็ พ้ืนทราย (ตารางท่ี 6)

ภาพท่ี 11
ลกั ษณะพื้นท้องทะเล
ในบรเิ วณที่ส�ำรวจ

ตารางที่ 6 ร้อยละองคป์ ระกอบอนุภาคดิน บรเิ วณปะการงั เทยี มชายฝั่งทะเลเขต
ต�ำบลตะพง อ�ำเภอเมือง จงั หวดั ระยอง

ชนดิ อนุภาค ขนาดอนภุ าค % ตะกอนดิน
โคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) < 0.063 5.62
ทรายละเอียดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 5.13
ทรายละเอยี ด (fine sand) 0.125 - 0.250 10.39
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 22.35
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 21.47
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 14.34
กรวด (granule) > 2.000 20.71

จากการตรวจสภาพโครงสร้างของแท่งคอนกรีตท่ีได้วัดการจมตัวรวม 8 แท่ง และ
แทง่ ท่อี ย่ใู กล้เคียง ไมพ่ บการแตกหกั หรอื ร้าว ซึ่งอาจเปน็ เพราะไมส่ ามารถสังเกตได้เน่ืองจาก
พื้นผิวแท่งคอนกรีตมีสิ่งมีชีวิตปกคลุมท่ัวแล้ว ส่วนความเสียหายจากการถูกอวนปกคลุม
พบวา่ มเี นอ้ื อวนตดิ ทแี่ ทง่ ปะการงั เทยี ม และมเี ครอ่ื งมอื ประมงลอบปลาอยบู่ รเิ วณแทง่ คอนกรตี
(ภาพท่ี 12)

17

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

ภาพท่ี 12

แทง่ ปะการังเทยี มทถี่ กู ปกคลมุ
ด้วยเนื้ออวน

1.4 ชมุ ชนหนองพงั แค เมอื งพทั ยา อำ� เภอบางละมุง จังหวัดชลบรุ ี
การใชเ้ ครอ่ื ง Side-Scanning Sonar คน้ หาตามพกิ ดั ทมี่ อี ยพู่ บวา่ ทกุ พกิ ดั มปี ะการงั เทยี ม

ท่ียังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอมอนิเตอร์ของเครื่องฯ พบปะการังเทียมวางเรียง
กนั เปน็ กลุม่ ขนาดใหญ่ (ภาพที่ 13 และ 14)

ภาพที่ 13
ภาพจากเครื่อง side-scanning
sonar แสดงปะการงั เทยี มชมุ ชน
หนองพงั แค เมอื งพัทยา
อ�ำเภอบางละมงุ จงั หวดั ชลบุรี

ภาพท่ี 14
ภาพจากเครอ่ื ง
Side-Scanning Sonar
ดว้ ยคล่ืนเสียงแนวดง่ิ
แสดงความสูงของปะการังชุมชน
หนองพังแค เมืองพทั ยา
อ�ำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี

18

องค์ประกอบของตะกอนพนื้ ทะเล
ลักษณะของพ้ืนทะเลบริเวณท่ีจัดวางสังเกตจากการมองเห็นเป็นพื้นทรายปน
เปลอื กหอย (ภาพท่ี 15) ค่าเฉลี่ยของรอ้ ยละองคป์ ระกอบอนภุ าคดนิ บริเวณกองปะการังเทยี ม
ประกอบด้วยประเภทโคลนปนทรายแป้ง 7.43 ประเภททรายละเอียดมาก 7.93 ประเภท
ทรายละเอยี ด 14.31 ประเภททราย 20.21 ประเภททรายหยาบ 9.83 ประเภททรายหยาบมาก
13.98 และประเภทกรวด 26.32 คา่ รอ้ ยละของอนภุ าค โคลนปนทรายแปง้ นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 25
จดั เปน็ พนื้ ทราย (ตารางท่ี 7)

ภาพท่ี 15
ลักษณะพน้ื ท้องทะเลบรเิ วณ
ที่จัดวางปะการังเทยี ม
ชุมชนหนองพงั แค เมืองพัทยา
อ�ำเภอบางละมุง จงั หวัดชลบุรี

ตารางที่ 7 รอ้ ยละองค์ประกอบอนภุ าคดนิ บรเิ วณปะการังเทยี ม
ชุมชนหนองพงั แค เมอื งพัทยา อ�ำเภอบางละมุง จงั หวดั ชลบรุ ี

ชนดิ อนุภาค ขนาดอนุภาค % ตะกอนดิน
โคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) < 0.063 7.43
ทรายละเอยี ดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 7.93
ทรายละเอียด (fine sand) 0.125 - 0.250 14.31
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 20.21
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 9.83
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 13.98
กรวด (granule) > 2.000 26.32

สภาพโครงสร้างแท่งคอนกรีตตัวปะการังเทียมท่ีเกิดข้ึนหลังการจัดวางปะการังเทียม
ไม่พบรอยร้าว การแตกหัก เน่ืองจากพบว่ามีสิ่งมีชีวิตยึดเกาะกระจายทั่วแท่ง การวางตัว
ของแท่งปะการังเทียม มีระนาบเสมอกับแนวระดับ พบว่ามีการจมตัว โดยมีลักษณะ
การจมตวั แบบถูกกลบดว้ ยทราย (ภาพที่ 16)

19

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการังเทยี มในประเทศไทย

ภาพท่ี 16
การจมตัวของแทง่ ปะการงั เทียม
ชมุ ชนหนองพังแค เมืองพัทยา
อ�ำเภอบางละมงุ จังหวัดชลบุรี

จากการดำ� นำ้� สำ� รวจพบวา่ สงิ่ มชี วี ติ ทเี่ ขา้ มายดึ พนื้ ทกี่ ารเจรญิ เตบิ โตบนตวั ปะการงั เทยี ม
ได้ดีและมีเปอร์เซ็นต์ครอบคลุมมาก ได้แก่ เพรียงหิน ฟองน้�ำ ส่วนสัตว์น�้ำซึ่งเข้ามาอาศัย
ในบรเิ วณนสี้ ว่ นใหญเ่ ปน็ ปลาทะเลขนาดเลก็ ทหี่ ากนิ และอาศยั บรเิ วณพนื้ ทะเล และสตั วท์ ะเล
ท่ีชอบหลบซ่อนตัว เช่น ปลาสลิดหิน (Neopomacentrus bankieri) ปลาอมไข่ (Apogon
cavitiensis) ปลากะพงเหลืองขมิ้น (Lutjanus lutjanus) ปลาสร้อยนกเขา (Diagramma
pictum) เปน็ ตน้ นอกจากนย้ี งั พบฝงู ปลาสากเขา้ มาหากนิ บรเิ วณรอบกองปะการงั เทยี มอกี ดว้ ย
รวมจ�ำนวนวงศ์ (Family) ทัง้ หมด 17 วงศ ์ จ�ำนวนชนดิ (Species) 27 ชนิด (ภาคผนวก ข)
1.5 ชมุ ชนสะพานหิน เทศบาลเมอื งชะอำ� อำ� เภอชะอ�ำ จงั หวดั เพชรบุรี

การใช้เคร่ือง Side-Scanning Sonar ค้นหาตามพิกัดท่ีมีอยู่พบว่า ทุกพิกัด
พบมปี ะการงั เทยี ม (ภาพที่ 17 และภาพที่ 18)

ภาพท่ี 17
แสดงภาพถ่ายแหลง่ ปะการังเทียม
บริเวณชมุ ชนสะพานหิน
เทศบาลเมืองชะอ�ำ อ�ำเภอชะอ�ำ
จงั หวดั เพชรบุรี โดยเคร่ืองมอื
Side-Scanning Sonar

20

ภาพท่ี 18
ภาพถ่ายแหลง่ ปะการังเทียม
บริเวณชุมชนสะพานหนิ
เทศบาลเมืองชะอ�ำ
อ�ำเภอชะอ�ำ จงั หวัดเพชรบุรี
จุด B โดยเครอื่ งมอื
Side-Scanning Sonar

สภาพโครงสร้างแท่งคอนกรีตปะการังเทียมที่เกิดข้ึนหลังการจัดวางปะการังเทียม
ไม่สามารถตรวจสอบได้เนื่องจากมีตะกอนหนาแน่น ระยะในการมองเห็นใต้น�้ำประมาณ
10 เซนติเมตร กล้องถ่ายภาพใต้น้�ำไม่สามารถโฟกัสภาพได้ ส่ิงท่ีเป็นปัญหาต่อการท�ำงาน
อย่างมากคือ ความขุ่นของน้�ำทะเล ซึ่งท�ำให้การส�ำรวจ และระบุข้อมูลในการประเมินผล
โดยภาพรวมคอ่ นข้างยาก

องคป์ ระกอบของตะกอนพืน้ ทะเล
ค่าเฉล่ียของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วย
ประเภทโคลนปนทรายแป้ง 5.76 ประเภททรายละเอียดมาก 8.76 ประเภททรายละเอียด
19.06 ประเภททราย 17.67 ประเภททรายหยาบ 10.46 ประเภททรายหยาบมาก 10.60
และประเภทกรวด 27.71 ค่าร้อยละของอนุภาคโคลนปนทรายแป้งน้อยกว่าร้อยละ 25
จัดเปน็ พ้ืนทราย (ตารางท่ี 8)
ตารางที่ 8 ร้อยละองคป์ ระกอบอนภุ าคดิน บริเวณปะการงั เทยี ม
ชุมชนสะพานหิน เทศบาลเมอื งชะอ�ำ อ�ำเภอชะอ�ำ จงั หวัดเพชรบุรี

ชนดิ อนุภาค ขนาดอนุภาค % ตะกอนดนิ
โคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) < 0.063 5.76
ทรายละเอยี ดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 8.76
ทรายละเอียด (fine sand) 0.125 - 0.250 19.06
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 17.67
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 10.46
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 10.60
กรวด (granule) > 2.000 27.71

21

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการังเทียมในประเทศไทย

ภาพท่ี 19
สิง่ มชี วี ิตท่ียดึ เกาะ
แท่งปะการังเทยี ม

สัตว์น�้ำซึ่งเข้ามาอาศัยในบริเวณน้ี ได้แก่ ปลาแป้น (Secutor ruconius)
ปลาอมไข่ (Apogon quadrifasciatus) ปลากะพงเหลืองขมิ้น (Lutjanus lutjanus)
ปลาสร้อยนกเขา (Diagramma pictum) เป็นตน้ รวมจำ� นวนวงศ์ (Family) ทงั้ หมด 12 วงศ ์
จ�ำนวนชนิด (Species) 24 ชนิด (ภาคผนวก ข)
1.6 บ้านปากคลอง หมูท่ ี่ 5 ต�ำบลแมร่ �ำพงึ อำ� เภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

การใช้เคร่ือง Side-Scanning Sonar ส�ำรวจที่ระดับความลึก 12 เมตร ค้นหากอง
ปะการงั เทยี มตามพกิ ดั ตำ� แหนง่ ทจี่ ดั วางพบวา่ ทกุ พกิ ดั มปี ะการงั เทยี มทย่ี งั คงสภาพ สามารถ
มองเหน็ จากจอแสดงผล (ภาพท่ี 20) พบปะการงั เทยี มวางเรียงกันเปน็ กลุ่มโดยมี 2 กลุ่ม คอื
กล่มุ ใหญ่ 1 กลมุ่ และกลุ่มเล็ก 1 กลุ่ม แท่งปะการงั เทยี มบางส่วนมกี ารกระจายตัวเล็กนอ้ ย
ความกว้างของกองประมาณ 20 เมตร และยาว 30 เมตรและมีการซอ้ นกัน 1 - 3 ช้ัน

องค์ประกอบของตะกอนพืน้ ทะเล
ลักษณะของพื้นทะเลบริเวณที่จัดวางเป็นพ้ืนทรายปนโคลน พบเศษเปลือกหอยหรือ
เปลือกเพรียงบริเวณพ้ืนท้องทะเลใต้กองปะการังเทียมเพียงเล็กน้อย (ภาพท่ี 21) ค่าเฉลี่ย
ของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วยประเภทโคลน
ปนทรายแป้ง 48.99 ประเภททรายละเอียดมาก 38.50 ประเภททรายละเอียด 6.83
ประเภททราย 3.58 ประเภททรายหยาบ 0.84 ประเภททรายหยาบมาก 0.56 และ
ประเภทกรวด 0.70 (ตารางท่ี 9) ปรมิ าณโคลนปนทรายแปง้ รอ้ ยละ 25 - 50 จดั เปน็ ทรายปนโคลน

22

ภาพท่ี 20
แหลง่ ปะการงั เทยี มโดยเครอื่ งมอื
Side-Scanning Sonar
บ้านปากคลอง หมูท่ ่ี 5
ต�ำบลแม่ร�ำพึง
อ�ำเภอบางสะพาน
จังหวัดประจวบคีรขี นั ธ์

ภาพที่ 21
ลกั ษณะพ้นื ทอ้ งทะเลบริเวณ
ท่ีจัดวางปะการังเทียม
บ้านปากคลอง หมทู่ ่ี 5
ต�ำบลแม่ร�ำพงึ
อ�ำเภอบางสะพาน
จงั หวดั ประจวบคีรขี นั ธ์

ตารางท่ี 9 รอ้ ยละองค์ประกอบอนภุ าคดิน บริเวณปะการงั เทียม
บา้ นปากคลอง หมู่ท่ี 5 ต�ำบลแมร่ �ำพึง อ�ำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขนั ธ์

ชนดิ อนภุ าค ขนาดอนภุ าค % ตะกอนดนิ
โคลนปนทรายแปง้ (silt-clay) < 0.063 48.99
ทรายละเอียดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 38.50
ทรายละเอยี ด (fine sand) 0.125 - 0.250 6.83
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 3.58
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 0.84
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 0.56
กรวด (granule) > 2.000 0.70

23

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

การวางตัวของแท่งปะการังเทียม มีระนาบเสมอกับแนวระดับ ลักษณะการจมตัว
จะเปน็ แบบถกู กลบดว้ ยโคลนและเศษเปลอื กหอย(ภาพท่ี22)ทำ� ใหม้ มุ ทงั้ 4ของแทง่ ปะการงั เทยี ม
มีความสูงท่ีโผล่พ้นพ้ืนท้ัง 4 มุมไม่เท่ากัน ส่วนการจมตัวพบว่ามีการจมตัวเฉลี่ย 16.50
เซนติเมตร (ตารางท่ี 10) คดิ เปน็ ร้อยละ 11.00 ของความสูงแทง่ คอนกรตี โดยทศิ ท่ีจมมาก
ท่ีสุดคือทิศใต้ และทิศตะวันออก และท้ังสองทิศน้ีมีการจมตัวเกินคานล่างของแท่งคอนกรีต
1.38 และ 1.25 เซนติเมตร ตามลำ� ดับ เนอื่ งจากพื้นทะเลในบริเวณนเี้ ป็นโคลนปนทราย และ
มีสภาพพน้ื คอ่ นขา้ งอ่อนนุ่ม ท้ังน้ีเนือ่ งจากอายุของปะการังเทยี มเพยี ง 1 ปี หลงั จดั การจัดวาง
ในอนาคตจงึ อาจจะมีการจมของแทง่ คอนกรตี เพิม่ มากข้ึน

ตารางท่ี 10 การจมตวั ของแทง่ ปะการงั เทียม บ้านปากคลอง
หมูท่ ่ี 5 ต�ำบลแม่ร�ำพงึ อ�ำเภอบางสะพาน จังหวดั ประจวบคีรขี นั ธ์

ทศิ การจมตัวของแท่งปะการงั เทียม (ซม.) เฉลีย่ เฉลี่ย รเะดหยน้าะนกอื ลาคร่าาจงนม
มมุ 1 มมุ 2 มุม 3 มุม 4 ตอ่ แทง่ ต่อทิศ

เหนือ แท่งท่ี 1 15 20 18 17 13.50 -
แท่งที่ 2 13 22 17 17 17.25 15.38

ใต้ แท่งท่ี 1 20 21 18 16 18.75
แทง่ ที่ 2 21 14 17 20 18.00 18.38 1.38

ตะวนั ออก แทง่ ที่ 1 18 18 20 17 18.25 1.25
แทง่ ที่ 2 20 16 18 19 18.25 18.25

ตะวนั ตก แท่งท่ี 1 17 18 13 15 15.75 -
แท่งท่ี 2 11 12 11 15 12.25 14.00

เฉลีย่ รวม 4 ทิศ 16.50 -

ภาพท่ี 22
การจมตวั ของแท่งปะการังเทยี ม
บ้านปากคลอง หมทู่ ี่ 5
ต�ำบลแม่ร�ำพงึ อ�ำเภอบางสะพาน
จงั หวัดประจวบครี ีขนั ธ์

24

สภาพโครงสร้างแท่งคอนกรีตตัวปะการังเทียมที่เกิดขึ้นหลังการจัดวางปะการังเทียม
ไมพ่ บรอยรา้ ว การแตกหกั และพบวา่ มีส่งิ มชี ีวิตยดึ เกาะกระจายท่ัวแท่ง และไม่พบเศษซาก
ของเครอ่ื งมอื ประมงปกคลมุ สตั วเ์ กาะตดิ ทเี่ ขา้ มายดึ พน้ื ทก่ี ารเจรญิ เตบิ โตบนตวั ปะการงั เทยี ม
ไดด้ แี ละมเี ปอรเ์ ซน็ ตค์ รอบคลมุ มาก ไดแ้ ก่ เพรยี งหนิ และไบรโอซวั สว่ นกลมุ่ หอยสองฝาเพยี ง
เลก็ นอ้ ย มเี พียงหอยแมลงภู่ แตย่ ังไมเ่ ต็มพืน้ ผิวแทง่ ปะการังเทยี มเน่ืองจากมอี ายุการจดั วาง
เพยี ง 1 ปี (ภาพที่ 23) สว่ นสตั วน์ ำ้� ซงึ่ เขา้ มาอาศยั ในบรเิ วณนส้ี ว่ นใหญเ่ ปน็ ปลาทะเลขนาดเลก็
ทีห่ ากนิ และอาศยั บรเิ วณพื้นทะเล และสตั วท์ ะเลที่ชอบหลบซ่อนตวั เช่น ปลากะพงข้างปาน
ปลาสลิดหิน ปลาอมไข่ ปลาสาก ปลาแป้น ปลาผีเส้ือ ปูหิน และเม่นทะเล เป็นต้น
มีจ�ำนวนทง้ั หมด 28 ชนดิ จาก 13 วงศ์ (ภาคผนวก ข) สว่ นสตั ว์น�้ำขนาดใหญ่ยงั พบไม่มาก
ในบรเิ วณปะการงั เทยี ม

ภาพที่ 23
สิง่ มชี วี ติ ทย่ี ดึ เกาะ
แทง่ ปะการงั เทยี มบา้ นปากคลอง
หมู่ท่ี 5 ต�ำบลแม่ร�ำพงึ
อ�ำเภอบางสะพาน
จงั หวดั ประจวบคีรีขันธ์

1.7 บา้ นทา่ เขน็ หมู่ท่ี 2 ตำ� บลทา่ พญา อำ� เภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช
จากการใช้เคร่ือง side-scanning sonar ค้นหาตามพิกัดต�ำแหน่งท่ีจัดวางพบว่า

ทุกพิกัดมีปะการังเทียมท่ียังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอมอนิเตอร์ของเครื่องฯ
ทัง้ นี้ บริเวณตำ� แหนง่ จุด D (ภาคผนวก ก)พบปะการงั เทยี มถูกจดั วางเปน็ กลมุ่ กวา้ งประมาณ
20 เมตร และยาวประมาณ 30 เมตร ความลกึ ของนำ�้ ขณะสำ� รวจประมาณ 7 เมตร บรเิ วณ
ต�ำแหน่งจุด D แท่งคอนกรีตซ้อนทับกันเป็นกลุ่มสูง 1 - 2 ช้ัน (ประมาณ 1.5 - 3 เมตร)
(ภาพที่ 24 และ 25)

25

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการังเทยี มในประเทศไทย

ภาพที่ 24
ปะการงั เทียมบา้ นท่าเข็น
หมู่ที่ 2 ต�ำบลทา่ พญา
อ�ำเภอปากพนัง
จงั หวัดนครศรธี รรมราช
บรเิ วณ ต�ำแหน่งจุด D จากเครื่อง
Side-Scanning Sonar

0 ภาพที่ 25

5 ความสงู ของปะการังเทยี มบา้ น
ทา่ เขน็ หมทู่ ี่ 2 ต�ำบลทา่ พญา
อ�ำเภอปากพนัง
10 จังหวัดนครศรธี รรมราช

บริเวณต�ำแหน่งจุด D จากเครื่อง
Side-Scanning Sonar

การด�ำน�้ำส�ำรวจพบว่าหน้าดินเป็นโคลนหนาประมาณ 5 - 10 เซนติเมตร ถัดไป
เป็นพ้ืนแข็งคือชั้นของเปลือกหอย บางบริเวณมีโคลนที่ผิวหน้าดินเหลือน้อยมากหรือไม่มี
เลย ซ่ึงน่าจะมีสาเหตุจากถูกกระแสน�้ำพัดพาไป บางบริเวณพบว่าเป็นหน้าดินเป็นโคลน
พอกหนากว่าบริเวณอื่น ส่วนการจมตัว มีการจมตัว เฉล่ีย 5.31 เซนติเมตร (ตารางที่ 11)
คิดเป็นร้อยละ 3.54 ของความสูงแท่งคอนกรีต โดยทิศที่จมมากที่สุดคือทิศเหนือ
ขณะที่ทิศอื่นโดยเฉล่ียแล้วมีการจมตัวน้อยกว่ามาก และท้ังสี่ทิศมีการจมตัวไม่เกินคานล่าง
ของแทง่ คอนกรีต

26

ตารางท่ี 11 การจมตัวของแทง่ ปะการงั เทยี ม บา้ นทา่ เข็น
หมทู่ ี่ 2 ต�ำบลทา่ พญา อ�ำเภอปากพนงั จงั หวดั นครศรีธรรมราช

ทิศ การจมตวั ของแท่งปะการังเทียม (ซม.) เฉล่ีย เฉลยี่ รเะดหยน้าะนกอื ลาคร่าาจงนม
มมุ 1 มมุ 2 มุม 3 มมุ 4 ตอ่ แท่ง ต่อทศิ

เหนอื แทง่ ท่ี 1 - 9.00 10.00 5.00 7.00 -
แท่งที่ 2 - 10.00 13.00 12.00 10.75 8.88

ใต้ แท่งที่ 1 - 13.00 4.00 0.00 5.25 -
แทง่ ท่ี 2 - 0.00 5.00 2.00 3.75 4.50

ตะวนั ออก แทง่ ท่ี 1 - 7.00 2.00 1.00 3.25 -
แท่งท่ี 2 - 3.00 3.00 0.00 4.00 3.63

ตะวนั ตก แทง่ ที่ 1 - 8.00 2.00 7.00 5.75 -
แท่งที่ 2 - 3.00 1.00 7.00 2.75 4.25 -

เฉลย่ี รวม 4 ทศิ 5.31

องค์ประกอบของตะกอนพน้ื ทะเล
ค่าเฉลี่ยของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วย
ประเภทโคลนปนทรายแปง้ 22.96 ประเภททรายละเอยี ดมาก 1.24 ประเภททรายละเอยี ด 1.11
ประเภททราย 2.75 ประเภททรายหยาบ 10.86 ประเภททรายหยาบมาก 19.46 และประเภท
กรวด 41.63 ร้อยละตะกอนดินอนภุ าคของโคลนปนทรายแป้ง มคี ่าเทา่ กบั 22.96 ซง่ึ แสดงวา่
องคป์ ระกอบอนุภาคดนิ ส่วนใหญจ่ ดั เป็นพืน้ ทราย (ตารางท่ี 12)

ตารางที่ 12 รอ้ ยละองค์ประกอบอนุภาคดนิ บรเิ วณปะการังเทียม
บา้ นท่าเข็น หมูท่ ่ี 2 ต�ำบลท่าพญา อ�ำเภอปากพนงั จงั หวัดนครศรีธรรมราช

ชนิดอนุภาค ขนาดอนภุ าค % ตะกอนดิน
โคลนปนทรายแปง้ (silt-clay) < 0.063 22.96
ทรายละเอยี ดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 1.24
ทรายละเอียด (fine sand) 0.125 - 0.250 1.11
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 2.75
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 10.86
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 19.46
กรวด (granule) > 2.000 41.63

27

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการังเทยี มในประเทศไทย

สภาพโครงสร้างของแท่งคอนกรีต ไม่พบการแตกหักหรือร้าว ซ่ึงอาจเป็นเพราะ
ไม่สามารถสังเกตได้เน่ืองจากพ้ืนผิวแท่งคอนกรีตมีส่ิงมีชีวิตปกคลุมท่ัวแล้ว ส่วนความเสีย
หายจากการถกู อวนปกคลุมพบเนอ้ื อวนขนาดตาใหญ่ (ขนาดตาอวนมากกว่า 4 เซนตเิ มตร)
ยาวรวมประมาณ 0.5 เมตร และพบเอ็นตกปลาติดค้างอยู่ด้วย ส่วนสัตว์น�้ำท่ีมีอยู่บริเวณ
ปะการงั เทียมพบ ได้แก่ ปลาอมไข่ (Archamia bleekeri) ปลากะพงเหลืองขมิ้น (Lutjanus
lutjanus) ปลาทรายขาวคอขาว (Scolopsis vosmeri) เปน็ ต้น จ�ำนวน 8 ชนดิ จาก 6 วงศ์
(ภาคผนวก ข)
1.8 บ้านตล่งิ ชัน หมทู่ ่ี 2 ต�ำบลตลิง่ ชนั อำ� เภอจะนะ จงั หวดั สงขลา

จากการใช้เคร่ือง side-scanning sonar ค้นหาตามพิกัดต�ำแหน่งท่ีจัดวางพบว่า
ทุกพิกัดมีปะการังเทียมที่ยังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอแสดงผล ท้ังนี้บริเวณ
ต�ำแหน่งจุด A พบปะการังเทียมถูกจัดวางเป็นกลุ่ม กว้างประมาณ 35 เมตร และ
ยาวประมาณ 40 เมตร (ภาพท่ี 26) โดยรวมกันหนาแน่นด้านทิศเหนือ ทิศตะวันออก และ
ทศิ ตะวันตก สว่ นทศิ ใต้มจี �ำนวนนอ้ ยและกระจายตัว ความลึกของน้ำ� ขณะสำ� รวจประมาณ
10 เมตร

ภาพท่ี 26
ภาพจากเครื่อง
Side-Scanning Sonar
แสดงปะการังเทยี มบา้ นตล่ิงชัน
บริเวณต�ำแหนง่ จุด A

บริเวณต�ำแหน่งจุด A แท่งคอนกรีตซ้อนทับกันเป็นกลุ่มสูง 1 - 2 ช้ันครึ่ง (ประมาณ
1.5 - 4 เมตร) (ภาพที่ 27)

0 ภาพท่ี 27

5 ภาพจากเครื่อง Side-Scan-
ning Sonar ด้วยคลน่ื เสยี งแนว
ดิง่ แสดงความสงู ของปะการัง
10 เทยี มบา้ นตลงิ่ ชนั บริเวณ

ต�ำแหน่งจดุ A

28

การดำ� นำ�้ แบบ scuba บรเิ วณตำ� แหนง่ จดุ A พบวา่ เปน็ พน้ื แขง็ ลกั ษณะเปน็ เปลอื กหอย
ปนโคลน โดยมผี ิวหน้าดนิ เปน็ ตะกอนโคลนเลก็ นอ้ ย (หนาน้อยกว่า 5 เซนติเมตร)

การจมตวั เฉลยี่ 13.84 เซนติเมตร (ตารางท่ี 13) คิดเป็นร้อยละ 9.23 ของความสูงแท่ง
คอนกรตี โดยทศิ ทม่ี กี ารจมตวั นอ้ ยทส่ี ดุ คอื ทศิ เหนอื ขณะทที่ ศิ อนื่ มกี ารจมตวั มากกวา่ และเปน็
ระดบั ใกลเ้ คยี งกนั คอื ประมาณแนวคานลา่ งของแทง่ คอนกรตี มลี กั ษณะถกู กลบฝงั ดว้ ยตะกอน
โคลนเป็นเนินรอบฐานแท่งคอนกรีตชัดเจน และมีตะกอนโคลนพอกอยู่บนคานล่างของแท่ง
คอนกรตี ด้วย (ภาพที่ 28)

ตารางที่ 13 การจมตวั ของแทง่ คอนกรตี ขนาด 1.5 x 1.5 x 1.5 เมตร
ปะการงั เทียมบ้านตลง่ิ ชัน บริเวณต�ำแหน่งจดุ A

ทศิ การจมตวั ของแทง่ ปะการงั เทยี ม (ซม.) เฉล่ีย เฉลี่ย รเะดหยนา้ ะนกอื ลาคร่าาจงนม
มมุ 1 มุม 2 มุม 3 มุม 4 ตอ่ แท่ง ต่อทิศ

เหนือ แท่งที่ 1 76 5 15 8.25 -
แทง่ ท่ี 2 13 17 5 7 10.50 9.38

ใต้ แทง่ ท่ี 1 14 16 18 18 16.50
แทง่ ท่ี 2 19 15 18 14 16.50 16.50 -

ตะวนั ออก แทง่ ที่ 1 16 14 14 15 14.75 -
แทง่ ที่ 2 10 16 16 16 14.50 14.63

ตะวันตก แท่งท่ี 1 17 11 13 17 14.50 -
แท่งที่ 2 18 14 15 14 15.25 14.88

เฉลี่ยรวม 4 ทิศ 13.84 -

ภาพที่ 28
การสะสมของตะกอนโคลน
ทกี่ ลบฝังบริเวณฐานโครงสร้าง
แทง่ คอนกรีต ปรากฏทง้ั ลักษณะ
พอกอยบู่ นคานล่างและรอบฐาน
ของแทง่ คอนกรีต

29

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

จากการสอบถามชาวประมงเร่ืองทิศทางและความแรงของกระแสน้�ำบริเวณนี้ ซ่ึงมี
ลักษณะคลา้ ยเปน็ อ่าวเล็กนอ้ ย พบวา่ ตลอดทัง้ ปมี ที ศิ ทางกระแสนำ้� หลัก 2 ทศิ ทางตามแนว
ขนานชายฝง่ั คอื ไหลมาจากทศิ เหนอื และไหลมาจากทางทศิ ใต้ (ถา้ นำ้� ไหลตามแนวชายฝง่ั ไป
ทางทศิ ใต้ เรยี กวา่ “นำ้� ไปตมิ อร”์ และถา้ นำ�้ ไหลตามแนวชายฝง่ั ไปทางทศิ เหนอื เรยี กวา่ “นำ�้ ไป
พลดั ”) โดยในชว่ งฤดูมรสุมตะวนั ออกเฉยี งเหนือซงึ่ เปน็ ช่วงคลน่ื ลมแรง โดยเฉพาะระยะเวลา
2 เดือนน้ี คือ พฤศจิกายน-ธันวาคม กระแสน�้ำจะไหลเชย่ี วมากท้งั สองทศิ ทาง โดยกระแสน�ำ้
จากทิศเหนอื มีความแรงกวา่ อยา่ งชดั เจน ส่วนชว่ งฤดมู รสมุ ตะวันตกเฉียงใต้หรือเดือนอ่นื ๆที่
เหลอื น้นั นัน้ น้ำ� ไหลไม่เชยี่ วและมีความแรงเสมอกันระหวา่ งทศิ เหนอื กับทศิ ใต้

โดยทวั่ ไปทศิ ของกระแสนำ้� ทไ่ี หลเชย่ี วทส่ี ดุ มกั เปน็ ตวั ชวี้ า่ บรเิ วณทศิ ใดของกองปะการงั เทยี ม
จะมีการจมตัวมากท่ีสุด เน่ืองจากตามทฤษฎีแล้วเม่ือน�้ำไหลมาปะทะกับกองปะการังเทียม
จะท�ำให้มวลน้�ำลดความเร็วและเกิดการตกตะกอนของตะกอนแขวนลอยที่มากับน้�ำ
แล้วสะสมมากที่กลางกองปะการังเทียมและฝั่งตรงข้าม ดังนั้นกรณีน้ีท่ีกระแสน�้ำชายฝั่ง
จากทิศเหนือไหลเช่ยี วกวา่ ทศิ อ่นื ๆ ก็น่าจะเกดิ การสะสมของตะกอนไปกลบฝงั ทางดา้ นทิศใต้
มากกวา่ ทศิ อน่ื ๆ และในทางกลบั กนั ทศิ เหนอื กจ็ ะมกี ารจมตวั ทเ่ี กดิ จากตะกอนมากลบฝงั นอ้ ย
กว่าทิศอ่ืนๆ ซงึ่ สอดคล้องกับ ตารางที่ 13

องคป์ ระกอบของตะกอนพื้นทะเล
ค่าเฉลี่ยของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วย
ประเภทโคลนปนทรายแป้ง 11.08 ประเภททรายละเอียดมาก 4.49 ประเภททรายละเอียด
9.06 ประเภททราย 13.46 ประเภททรายหยาบ 21.17 ประเภททรายหยาบมาก 21.38 และ
ประเภทกรวด 19.35 เมือ่ รอ้ ยละตะกอนดนิ อนภุ าคของโคลนปนทรายแป้ง มคี า่ เทา่ กบั 11.08
ซ่ึงแสดงว่าองค์ประกอบอนุภาคดินสว่ นใหญ่จัดเปน็ พ้นื ทราย (ตารางที่ 14)

ตารางท่ี 14 รอ้ ยละองค์ประกอบอนุภาคดนิ บรเิ วณปะการังเทียม
บ้านตล่ิงชัน หมู่ท่ี 2 ต�ำบลตลิง่ ชัน อ�ำเภอจะนะ จงั หวัดสงขลา

ชนดิ อนุภาค ขนาดอนุภาค % ตะกอนดนิ
โคลนปนทรายแปง้ (silt-clay) < 0.063 11.08
ทรายละเอียดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 4.49
ทรายละเอยี ด (fine sand) 0.125 - 0.250 9.06
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 13.46
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 21.17
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 21.38
กรวด (granule) > 2.000 19.35

30

จากการตรวจสภาพแท่งคอนกรีตท่ีวัดการจมตัวรวม 8 แท่งและใกล้เคียง ไม่พบ
การแตกหักหรือร้าว ซึ่งอาจเป็นเพราะไม่สามารถสังเกตได้เนื่องจากพื้นผิวแท่งคอนกรีตมี
สิ่งมีชีวิตปกคลุมท่ัวแล้ว ส่วนความเสียหายจากการถูกอวนปกคลุม พบเน้ืออวนขนาดตา
ใหญ่ (ขนาดตาอวนมากกว่า 4 เซนติเมตร) ยาวรวมประมาณ 10 เมตร นอกจากน้ี พบเอน็
ตกปลาติดค้างอยู่ด้วย สัตว์น้�ำที่มีอยู่บริเวณปะการังเทียม พบปลา 19 ชนิด จาก 12 วงศ์
(ภาคผนวก ข) ปลาเศรษฐกจิ ทพ่ี บ เชน่ ปลาสลดิ ทะเลแถบ ปลาสรอ้ ยนกเขา ปลากะพงขา้ งปาน
ปลากะรังดอกแดง เปน็ ต้น
1.9 บ้านเกาะมุก ตำ� บลเกาะลิบง อำ� เภอกนั ตงั จังหวัดตรัง

ผลการใชเ้ ครอ่ื งSide-ScanningSonarคน้ หาตามพกิ ดั ทม่ี อี ยพู่ บวา่ ทกุ พกิ ดั มปี ะการงั เทยี ม
ที่ยังคงสภาพดี สามารถมองเห็นจากจอมอนิเตอร์ของเคร่ืองฯ ปะการังเทียมวางเรียงกัน
เป็นกลุ่มชัดเจน บนพื้นทะเลโคลนปนทราย ผลจากการด�ำน�้ำส�ำรวจลักษณะพ้ืนท้องทะเล
บรเิ วณปะการงั เทยี มบา้ นเกาะมกุ ตำ� บลเกาะลบิ ง อำ� เภอกนั ตงั จงั หวดั ตรงั ยงั อยใู่ นสภาพดี
(ภาพที่ 29)

ภาพที่ 29
ภาพจากเคร่ือง
Side-Scanning Sonar
แสดงปะการังบ้านเกาะมกุ
ต�ำบลเกาะลบิ ง
อ�ำเภอกนั ตงั จังหวดั ตรงั
ปะการงั เทยี มเกาะเปน็ กลมุ่ มรี ศั มคี วามกวา้ งประมาณ 20 เมตร สว่ นใหญม่ กี ารซอ้ นของ
แทง่ คอนกรตี ประมาณ 2 ช้ันครึง่ (ภาพที่ 30)

ภาพที่ 30
ภาพจากเครอ่ื ง
Side-Scanning Sonar
ด้วยคลนื่ เสียงแนวดิ่ง
แสดงความสงู ของปะการงั เทยี ม
บ้านเกาะมกุ ต�ำบลเกาะลิบง
อ�ำเภอกันตงั จงั หวดั ตรงั

31

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทยี มในประเทศไทย

ผลจากการด�ำน�้ำส�ำรวจพบว่า พ้ืนที่ศึกษามสี ภาพพน้ื ทะเลเป็นโคลนปนทรายค่อนขา้ ง
นมุ่ มาก แตไ่ มส่ ง่ ผลกระทบตอ่ โครงสรา้ งทางดา้ นกายภาพตอ่ ปะการงั เทยี มมากนกั (ภาพท่ี 31)
การจมตัวน้อย โดยมีการจมตัวของแทง่ คอนกรตี เฉลย่ี 10.75 เซนตเิ มตร คิดเปน็ ร้อยละ 7.17
ของความสงู แทง่ คอนกรตี โดยทศิ ทมี่ กี ารจมตวั นอ้ ยทส่ี ดุ คอื ทศิ เหนอื ขณะทท่ี ศิ อน่ื มกี ารจมตวั
มากกวา่ และท้งั สท่ี ิศมกี ารจมตวั ไมเ่ กินคานล่างของแท่งคอนกรีต (ตารางท่ี 15)

ภาพท่ี 31
ลกั ษณะพนื้ ทอ้ งทะเลบรเิ วณ
ปะการงั เทยี มบา้ นเกาะมกุ
ต�ำบลเกาะลบิ ง อ�ำเภอกนั ตงั
จงั หวดั ตรงั

ตารางท่ี 15 การจมตวั ของแท่งคอนกรีตบรเิ วณปะการงั เทยี มบ้านเกาะมกุ
ต�ำบลเกาะลบิ ง อ�ำเภอกนั ตัง จงั หวดั ตรัง

ทิศ การจมตัวของแทง่ ปะการังเทยี ม (ซม.) เฉลีย่ เฉลี่ย รเะดหยนา้ ะนกอื ลาคร่าาจงนม
มมุ 1 มุม 2 มมุ 3 มมุ 4 ต่อแทง่ ต่อทศิ

เหนอื แทง่ ท่ี 1 456 7 5.50 -
แท่งที่ 2 9 12 15 6 10.50 8.00

ใต้ แท่งท่ี 1 12 15 13 13 13.25
แทง่ ท่ี 2 8 12.75 13.00 -
17 15 11

ตะวันออก แท่งที่ 1 16 9 16 14 13.75 -
แท่งที่ 2 8 10 15 14 11.75 12.75

ตะวนั ตก แท่งที่ 1 15 15 15 14 14.75 -
แทง่ ที่ 2 2 6 3 4 3.75 9.25

เฉลีย่ รวม 4 ทศิ 10.75 -

32

ภาพท่ี 32
การจมตวั ของแทง่ ปะการงั เทยี ม
บา้ นบา้ นเกาะมกุ ต�ำบลเกาะลบิ ง
อ�ำเภอกนั ตงั จงั หวดั ตรงั

องคป์ ระกอบของตะกอนพืน้ ทะเล
ค่าเฉล่ียของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบ
ด้วยประเภทโคลนปนทรายแป้ง 8.54 ประเภททรายละเอียดมาก 86.85 ประเภททราย
ละเอียด 2.91 ประเภททราย 0.48 ประเภททรายหยาบ 1.09 ประเภททรายหยาบมาก
0.12 และประเภทกรวด 0.02 ค่าร้อยละของอนุภาคโคลนปนทรายแป้งน้อยกว่าร้อยละ 25
จัดเปน็ พ้ืนทราย (ตารางท่ี 16)

ตารางที่ 16 ร้อยละองคป์ ระกอบอนภุ าคดนิ บรเิ วณปะการังเทียม เกาะมุก
ต�ำบลเกาะลบิ ง อ�ำเภอกันตัง จงั หวดั ตรงั

ชนดิ อนภุ าค ขนาดอนุภาค % ตะกอนดิน
โคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) < 0.063 8.54
ทรายละเอยี ดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 86.85
ทรายละเอยี ด (fine sand) 0.125 - 0.250 2.91
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 0.48
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 1.09
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 0.12
กรวด (granule) > 2.000 0.02

33

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทยี มในประเทศไทย

ภาพท่ี 33
สตั วเ์ กาะตดิ ยดึ พนื้ ทกี่ ารเจรญิ
เตบิ โตบนตวั ปะการงั เทยี ม

การเปล่ียนแปลงสภาพแท่งคอนกรีตของกองปะการังเทียมท่ีเกิดข้ึนหลังการจัดวาง
ปะการงั เทยี ม ไมพ่ บรอยรา้ ว การแตกหกั พบวา่ มสี งิ่ มชี วี ติ ยดึ เกาะกระจายทวั่ แทง่ (ภาพที่ 33 )
ผลจากการด�ำน้�ำส�ำรวจพบว่า สัตว์เกาะติดท่ียึดพื้นท่ีการเจริญเติบโตบนตัวปะการังเทียม
ได้ดีและมเี ปอร์เซ็นต์ครอบคลมุ มาก ไดแ้ ก่ เพรยี งหิน ฟองน้�ำ สว่ นสัตวน์ ำ้� ซ่ึงเขา้ มาอาศัยใน
บรเิ วณนี้ส่วนใหญเ่ ป็นปลาทะเลท่ีหากินและอาศยั บริเวณพื้นทะเล และสัตวท์ ะเลท่ชี อบหลบ
ซอ่ นตวั มีจ�ำนวน 15 วงศ์ 34 ชนิด เชน่ ปลาสรอ้ ยนกเขา (Diagramma pictum) ปลากะพง
ขา้ งปาน (Lutjanus russelli) ปลากะรงั ทอ้ งกำ� ปน่ั (Cephalopholis boenak ) กลมุ่ ปลาอมไข่
(Archamia bleekeri) กลุม่ ปลาสลิดหนิ (Abudefduf bengalensis) และปลาผีเส้อื เทวรูป
(Zanclus cornutus) เปน็ ตน้ (ภาคผนวก ข)

ปะการงั เทยี มอายนุ อ้ ยกวา่ 5 ปี ทด่ี ำ� เนนิ การสำ� รวจอยทู่ ร่ี ะดบั นำ้� ลกึ 7 - 17 เมตร ยงั มกี ารคง
สภาพอยู่ การซอ้ นกนั ของแทง่ ปะการงั เทยี มสงู 1 - 3 ชนั้ สภาพแทง่ คอนกรตี สว่ นใหญไ่ มพ่ บรอยรา้ ว
และการแตกหัก หรือไม่สามารถสังเกตได้เนื่องจากพื้นผิวแท่งคอนกรีตมีสิ่งมีชีวิตปกคลุมทั่วแล้ว
และมเี ศษอวนปกคลมุ บา้ ง พน้ื ทอ้ งทะเลบรเิ วณกองปะการงั เทยี มสว่ นใหญม่ อี นภุ าคดนิ เปน็ ทราย
และมลี กั ษณะถกู กลบฝงั ดว้ ยตะกอนดนิ 5.31 - 10.75 เซนตเิ มตร ซงึ่ ไมเ่ กนิ คานลา่ งของแทง่ คอนกรตี
ซึ่งถือวา่ ไม่มกี ารจมตวั แต่ในบรเิ วณทพ่ี นื้ ทอ้ งทะเลมีอนภุ าคเป็นทรายปนโคลนแท่งปะการังเทยี ม
ถูกกลบฝังด้วยตะกอนดินมากสุดถึง 16.50 เซนติเมตร และบางมุมของคานล่างแท่งคอนกรีต
ถกู กลบฝงั เกนิ 17 เซนตเิ มตร หรอื มกี ารจมตวั เกนิ คานลา่ งของแทง่ คอนกรตี 1.25 - 1.38 เซนตเิ มตร
สัตวน์ ้�ำที่มอี ยู่บรเิ วณปะการังเทียม พบปลา 72 ชนดิ จาก 26 วงศ์ (ภาคผนวก ข) ปลาเศรษฐกจิ
ที่พบ เชน่ ปลาสลดิ ทะเลแถบ ปลาสรอ้ ยนกเขา ปลากะพงขา้ งปาน ปลากะรงั ดอกแดง เปน็ ต้น

34

2 ปะการงั เทยี มทมี่ อี ายุ 5-15 ปี

2.1 บา้ นชน่ หมทู่ ี่ 5 ต�ำบลตะพง อ�ำเภอเมอื ง จงั หวดั ระยอง
การใชเ้ ครื่อง side-scanning sonar ค้นหาตามพกิ ัดตำ� แหนง่ ที่จัดวางพบว่า ทุกพกิ ดั มี

ปะการงั เทยี มทยี่ งั คงสภาพสามารถมองเหน็ จากจอแสดงผลทง้ั นบ้ี รเิ วณทส่ี ำ� รวจพบปะการงั เทยี ม
ถูกจัดวางเป็นกลุ่ม ความลึกของน้�ำขณะส�ำรวจประมาณ 13.8 เมตร แท่งคอนกรีตซ้อน
ทบั กันเปน็ กลมุ่ สงู 1 - 3 ชัน้ (ภาพท่ี 34)

ภาพท่ี 34
ปะการังเทยี มบรเิ วณบา้ นชน่
หมู่ที่ 5 ต�ำบลตะพง
อ�ำเภอเมอื ง จังหวดั ระยอง
จากเคร่ืองมอื
Side Scan Sonar

การดำ� นำ้� สำ� รวจพน้ื ทอ้ งทะเล พบวา่ พน้ื ดนิ เปน็ ทราย (ภาพท่ี 35) และมกี ารจมตวั เฉลย่ี
13.81 เซนติเมตร (ตารางที่ 17) คิดเป็นร้อยละ 9.21 ของความสูงแท่งคอนกรีต โดยทิศ
ท่มี ีการจมตัวมากที่สุดคือทศิ เหนือ ขณะทท่ี ิศอ่ืนมีการจมตัวนอ้ ยกวา่ และมกี ารจมตัวไมเ่ กนิ
คานลา่ งของแทง่ คอนกรีต (ภาพท่ี 36)

สภาพโครงสร้างของแท่งคอนกรีตไม่พบการแตกหักหรือร้าว เนื่องจากไม่สามารถ
สังเกตได้เพราะพ้ืนผิวแท่งคอนกรีตมีส่ิงมีชีวิตปกคลุมท่ัวแล้ว ส่วนความเสียหายจากการ
ถกู อวนปกคลมุ พบวา่ มเี น้ืออวนตดิ ที่แท่งคอนกรีตบ้าง

ภาพที่ 35
ลักษณะพื้นท้องทะเลบริเวณ
ปะการงั เทยี มบ้านชน่
หมทู่ ่ี 5 ต�ำบลตะพง
อ�ำเภอเมอื ง จังหวัดระยอง

35

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการังเทียมในประเทศไทย

ภาพท่ี 36

ลักษณะการจมตวั บริเวณปะการงั เทยี ม
บา้ นชน่ หมู่ท่ี 5 ต�ำบลตะพง
อ�ำเภอเมอื ง จังหวดั ระยอง

ตารางท่ี 17 การจมตัวของแทง่ คอนกรตี ขนาด 1.5 x 1.5 x 1.5 เมตร
ปะการังเทยี มบา้ นช่น หมู่ที่ 5 ต�ำบลตะพง อ�ำเภอเมือง จงั หวัดระยอง

ทิศ การจมตวั ของแทง่ ปะการังเทียม (ซม.) เฉล่ีย เฉล่ีย รเะดหยน้าะนกือลาครา่าจงนม
มมุ 1 มุม 2 มมุ 3 มุม 4 ต่อแท่ง ตอ่ ทศิ

เหนอื แทง่ ที่ 1 18 17 15 13 15.75 -
แท่งที่ 2 22 19 14 13 17 16.37

ใต้ แท่งท่ี 1 11 12 14 15 13 -
แท่งที่ 2 11 12 16 15 13.5 13.25

ตะวนั ออก แทง่ ที่ 1 9 8 11 13 10.25 -
แทง่ ท่ี 2 11 12 13 13 12.25 11.25

ตะวันตก แทง่ ท่ี 1 15 14 16 17 15.5 -
แท่งท่ี 2 11 13 14 15 13.25 14.37 -

เฉลย่ี รวม 4 ทศิ 13.81

การด�ำน�้ำส�ำรวจ และจ�ำแนกชนิดสัตว์น้�ำบริเวณปะการังเทียม มีจ�ำนวน 20 วงศ์
37 ชนิด เช่น ปลาฉลามกบ (Chiloscyllium punctatum) ปลาสร้อยนกเขา (Diagramma
pictum) ปลากะรงั ทอ้ งกำ� ปน่ั (Cephalopholis boenak) ปลาอมไข่ (Apogon endekataenia)
ปลาสลิดหิน (Neopomacentrus filamentosus) และปลาผีเสื้อลายแปดขีด (Chaetodon
octofasciatus) เปน็ ต้น (ภาคผนวก ข)

36

2.2 บ้านบางแสน เทศบาลต�ำบลแสนสขุ อำ� เภอเมือง จงั หวดั ชลบุรี
การใช้เครื่อง Side-Scanning Sonar ค้นหาปะการังเทียมตามพิกัดท่ีจัดวางพบว่า

ทุกพิกัดมีปะการังเทียมที่ยังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอแสดงผล พบปะการังเทียม
วางเรียงกันเปน็ กล่มุ ขนาดใหญ่ (ภาพท่ี 37)

ลักษณะของพื้นทะเลบริเวณที่จัดวางเป็นพื้นทรายปนโคลน และมีสภาพพื้นค่อนข้าง
อ่อนนุ่ม แต่ไม่มีผลกระทบต่อโครงสร้างทางด้านกายภาพต่อตัวปะการังเทียม (ภาพท่ี 38)
บนพ้ืนทะเลพบเศษเปลือกหอยแมลงภู่จ�ำนวนมากตกอยู่ ตรวจดูสภาพโครงสร้างแท่ง
คอนกรีตตัวปะการังเทียมที่เกิดขึ้นหลังการจัดวางปะการังเทียม ไม่พบรอยร้าว การแตกหัก
เนื่องจากพบว่ามีสิ่งมีชีวิตยึดเกาะกระจายทั่วแท่ง การวางตัวของแท่งปะการังเทียม
มีระนาบเสมอกับแนวระดับ พบว่ามีการจมตัว โดยมีลักษณะการจมตัวเป็นแบบถูกกลบ
ด้วยโคลน (ภาพที่ 39)

ภาพที่ 37
ปะการงั เทียมบรเิ วณ
บ้านบางแสน
เทศบาลต�ำบลแสนสขุ
อ�ำเภอเมอื ง จังหวัดชลบรุ ี
จากเคร่ืองมอื
Side Scan Sonar

ภาพที่ 38
ลักษณะพนื้ ทอ้ งทะเลบรเิ วณ
ทีจ่ ดั วาง บา้ นบางแสน
เทศบาลต�ำบลแสนสุข
อ�ำเภอเมอื ง จงั หวดั ชลบรุ ี

37

รายงานสถานภาพด้านกายภาพของแนวปะการังเทยี มในประเทศไทย

ภาพท่ี 39

การจมตัวของแทง่ ปะการงั เทยี ม
บ้านบางแสน เทศบาลต�ำบล
แสนสุข อ�ำเภอเมอื ง
จงั หวดั ชลบุรี

ค่าเฉลี่ยของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วย
ประเภทโคลนปนทรายแป้ง 5.88 ประเภททรายละเอียดมาก 11.20 ประเภททรายละเอียด
28.52 ประเภททราย 14.52 ประเภททรายหยาบ 11.90 ประเภททรายหยาบมาก 11.69 และ
ประเภทกรวด 16.31 ร้อยละตะกอนดินอนุภาคของโคลนปนทรายแป้ง มีค่าเท่ากับ 5.88
ซง่ึ แสดงวา่ องค์ประกอบอนุภาคดนิ ส่วนใหญ่จดั เป็นพ้ืนทราย (ตารางที่ 18)

ตารางท่ี 18 รอ้ ยละองคป์ ระกอบอนภุ าคดิน บรเิ วณปะการงั เทยี ม
บา้ นบางแสน เทศบาลต�ำบลแสนสขุ อ�ำเภอเมือง จังหวดั ชลบรุ ี

ชนิดอนภุ าค ขนาดอนภุ าค % ตะกอนดิน
โคลนปนทรายแปง้ (silt-clay) < 0.063 5.88
ทรายละเอียดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 11.20
ทรายละเอยี ด (fine sand) 0.125 - 0.250 28.52
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 14.52
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 11.90
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 11.69
กรวด (granule) > 2.000 16.31

การด�ำน�้ำส�ำรวจพบส่ิงมีชีวิตท่ีเข้ามายึดพื้นท่ีการเจริญเติบโตบนตัวปะการังเทียม
ได้ดแี ละมีเปอร์เซน็ ตค์ รอบคลุมมาก ไดแ้ ก่ เพรยี งหนิ หอยแมลงภู่ (ภาพที่ 40) ส่วนสัตวน์ ำ้�
ซึ่งเข้ามาอาศัยในบริเวณน้ีส่วนใหญ่เป็นปลาทะเลขนาดเล็กที่หากินและอาศัยบริเวณพื้น
ทะเล และสตั วท์ ะเลทช่ี อบหลบซอ่ นตวั โดยพบปลาจำ� นวน 12 วงศ ์ 19 ชนดิ เชน่ ปลาสลดิ หนิ
(Neopomacentrus cyanomos) ปลาสร้อยนกเขา (Diagramma pictum) ปลาอมไข่
(Apogon cavitiensis) เป็นตน้ (ภาคผนวก ข)

38

ภาพที่ 40
สิง่ มีชวี ติ ท่ยี ึดเกาะแท่งปะการงั เทยี ม
บ้านบางแสน เทศบาลต�ำบลแสนสุข
อ�ำเภอเมอื ง จงั หวัดชลบรุ ี

2.3 บา้ นชายทะเลทงุ่ ประดู่ หมทู่ ี่ 2 ตำ� บลทบั สะแก อำ� เภอทบั สะแก จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์
การใช้เครื่อง Side-Scanning Sonar ค้นหาปะการังเทียมตามพิกัดท่ีจัดวางพบว่า

ทุกพิกัดมีปะการังเทียมท่ียังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอแสดงผล (ภาพท่ี 41)
จะพบปะการังเทียมวางเรียงกันเป็นกลุ่มโดยมี 2 กลุ่ม คือ กลุ่มใหญ่ 1 กลุ่ม และกลุ่มเล็ก
1 กลุ่ม แท่งปะการังเทียมบางส่วนมีการกระจายตัว ความกว้างของกองประมาณ 20 เมตร
และยาว 40 เมตรและมีการซอ้ นกนั 2 ชัน้ ในบางจดุ

ภาพท่ี 41
แสดงภาพถา่ ยแหล่งปะการังเทยี ม
โดยเคร่อื งมอื Side-Scanning Sonar
บา้ นชายทะเลทุ่งประดู่
หมู่ที่ 2 ต�ำบลทงุ่ ประดู่
อ�ำเภอทบั สะแก
จังหวดั ประจวบคีรขี ันธ์

ลักษณะของพื้นทะเลบริเวณท่ีจัดวางเป็นพ้ืนโคลนปนทราย มีเศษเปลือกหอย
จ�ำนวนมากปนในเนื้อของโคลนท่ีอยู่ด้านบนของพื้น (ภาพท่ี 42) ซึ่งเกิดจากการร่วงหล่น
ของเปลือกหอยและเพรียงหินจากแทง่ ปะการงั เทียม

39

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

ภาพที่ 42

แสดงลกั ษณะพน้ื ท้องทะเล
บริเวณท่จี ัดวาง ปะการังเทยี ม
บ้านชายทะเลทงุ่ ประดู่
หมูท่ ี่ 2 ต�ำบลทบั สะแก
อ�ำเภอทบั สะแก
จงั หวัดประจวบคีรขี ันธ์

การวางตัวของแท่งปะการังเทียม มีระนาบเสมอกับแนวระดับ พบว่ามีการจมตัว
เฉลย่ี 53.66 เซนตเิ มตร (ตารางที่ 19) คดิ เป็นร้อยละ 35.77 ของความสูงแทง่ คอนกรตี และ
มีการจมตัวเกินคานล่างของแท่งคอนกรีตเฉล่ีย 36.66 เซนติเมตร มีข้อสังเกตลักษณะการ
จมตัวจะเปน็ แบบถกู กลบด้วยโคลนและเศษเปลือกหอย (ภาพที่ 43) ท�ำใหม้ ุมท้งั 4 ของแท่ง
ปะการังเทยี มมีความสูงที่โผล่พน้ พนื้ ทง้ั 4 มุมไม่เทา่ กัน โดยในบริเวณน้ี ผลจากการสำ� รวจพอ
สรปุ เบอื้ งตน้ ไดว้ า่ พนื้ ทใี่ นบรเิ วณดงั กลา่ วซง่ึ มสี ภาพพน้ื ทะเลเปน็ โคลนปนทราย และมสี ภาพ
พ้นื ค่อนข้างออ่ นนุม่ นัน้ แต่ไมม่ ีผลกระทบต่อโครงสร้างทางด้านกายภาพต่อตวั ปะการังเทยี ม

ค่าเฉลี่ยของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วย
ประเภทโคลนปนทรายแป้ง 24.84 ประเภททรายละเอียดมาก 7.09 ประเภททรายละเอียด
12.37 ประเภททราย 21.95 ประเภททรายหยาบ 21.30 ประเภททรายหยาบมาก 6.67 และ
ประเภทกรวด 5.78 ร้อยละตะกอนดินอนุภาคของโคลนปนทรายแป้ง มีค่าเท่ากับ 24.88
ซง่ึ แสดงว่าองคป์ ระกอบอนุภาคดนิ คอ่ นขา้ งเป็นพื้นทรายปนโคลน (ตารางที่ 20)

สภาพโครงสร้างแท่งคอนกรีตตัวปะการังเทียมท่ีเกิดขึ้นหลังการจัดวางปะการังเทียม
ไม่สามารถมองเห็นร่องรอยการแตกร้าวเน่ืองจากพบว่ามีสิ่งมีชีวิตยึดเกาะกระจายทั่วแท่ง
แต่พบว่ามีเน้ือคอนกรีตบางส่วนหลุดออกจากแท่งปะการังเทียมแต่แท่งยังสามารถคงรูปร่าง
อย่ไู ด้โดยไม่เสยี รูปทรง (ภาพที่ 44) และพบเศษซากของเครื่องมือประมงปกคลมุ บรเิ วณแทง่
ปะการังเทียมบางสว่ น (ภาพที่ 45)

40

ตารางท่ี 19 การจมตัวของแทง่ คอนกรตี ขนาด 1.5 X 1.5 X 1.5 เมตร ปะการงั เทียม
บ้านชายทะเลทุ่งประดู่ หมทู่ ี่ 2 ต�ำบลทับสะแก อ�ำเภอทับสะแก จงั หวัดประจวบครี ขี ันธ์

ทศิ การจมตวั ของแท่งปะการงั เทยี ม (ซม.) เฉลย่ี เฉลย่ี รเะดหยนา้ ะนกอื ลาคร่าาจงนม
มมุ 1 มมุ 2 มุม 3 มุม 4 ตอ่ แทง่ ตอ่ ทิศ

เหนือ แท่งที่ 1 48 48 50 55 50.25 50.00 33.00
แท่งที่ 2 49 52 48 50 49.75

ใต้ แทง่ ที่ 1 60 55 50 66 57.75
แทง่ ที่ 2 65 61 55 58 69.75 63.75 46.75

ตะวันออก แทง่ ที่ 1 47 52 48 47 59.50
แท่งท่ี 2 44 47 47 54 48.00 53.75 36.75

ตะวันตก แทง่ ท่ี 1 45 42 51 46 46.00
แท่งที่ 2 47 45 52 49 48.25 47.12 30.12

เฉลย่ี รวม 4 ทศิ 53.66 36.66

ตารางท่ี 20 รอ้ ยละองค์ประกอบอนุภาคดิน บรเิ วณปะการังเทยี ม บา้ นชายทะเลทุ่งประดู่
หมทู่ ่ี 2 ต�ำบลทบั สะแก อ�ำเภอทับสะแก จงั หวัดประจวบคีรีขันธ์

ชนดิ อนภุ าค ขนาดอนภุ าค % ตะกอนดิน
โคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) < 0.063 24.84
ทรายละเอียดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 7.09
ทรายละเอียด (fine sand) 0.125 - 0.250 12.37
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 21.95
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 21.30
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 6.67
กรวด (granule) > 2.000 5.78

41

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทยี มในประเทศไทย

ภาพที่ 43

การจมตัวของแท่งปะการังเทยี ม
บา้ นชายทะเลทงุ่ ประดู่ หม่ทู ี่ 2
ต�ำบลทบั สะแก อ�ำเภอทับสะแก
จงั หวัดประจวบครี ขี ันธ์

ภาพที่ 44

การแตกของแท่งปะการังเทียม
บ้านชายทะเลทุ่งประดู่ หมทู่ ี่ 2
ต�ำบลทบั สะแก อ�ำเภอทับสะแก
จงั หวดั ประจวบครี ีขันธ์

ภาพที่ 45
เศษเคร่ืองมือประมงที่ปกคลุม
แท่งปะการงั เทยี ม
บา้ นชายทะเลทงุ่ ประดู่ หมทู่ ี่ 2
ต�ำบลทบั สะแก อ�ำเภอทบั สะแก
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

สัตว์น้�ำซึ่งเข้ามาอาศัยในบริเวณน้ีส่วนใหญ่เป็นปลาทะเลขนาดเล็กและขนาดกลาง
ท่ีหากินและอาศยั บริเวณพื้นทะเล และสัตว์ทะเลท่ชี อบหลบซอ่ นตัว เชน่ ปลากะพงขา้ งปาน
ปลาสลดิ หนิ ปลาอมไข่ ปลาสร้อยนกเขา ปลาเก๋า ปลากระเบน ปหู ิน และปลงิ ทะเล เปน็ ต้น

42 โดยพบปลาจ�ำนวน 33 ชนิด 18 วงศ์

2.4 ต�ำบลบางพระ-ตำ� บลขนาบนาก อ.ปากพนัง จ.นครศรธี รรมราช
การใช้เครื่อง side-scanning sonar บริเวณต�ำแหน่งจุด FS2 (ภาคผนวก ก) พบว่า

ปะการงั เทยี มยงั คงสภาพสามารถมองเหน็ จากจอมอนเิ ตอรข์ องเครอ่ื งฯ โดยมลี กั ษณะเปน็ กลมุ่
กว้างประมาณ 15 เมตร และยาวประมาณ 25 เมตร (ภาพที่ 46) ความลึกของนำ�้ ขณะสำ� รวจ
ประมาณ 7 เมตร แท่งคอนกรีตซ้อนทับกันเปน็ กลมุ่ สงู 1 - 2 ชนั้ (ประมาณ 1.5 - 3 เมตร)

การดำ� นำ้� สำ� รวจ บรเิ วณจดุ FS2 พบวา่ หนา้ ดนิ เปน็ โคลนหนาประมาณ 5 - 10 เซนตเิ มตร
ถดั ไปเปน็ พนื้ แขง็ คอื ชนั้ ของเปลอื กหอย บางบรเิ วณมโี คลนทผ่ี วิ หนา้ ดนิ เหลอื นอ้ ยมากหรอื ไมม่ ี
เลย ซง่ึ นา่ จะมสี าเหตจุ ากถกู กระแสนำ�้ พดั พาไป บางบรเิ วณพบวา่ เปน็ หนา้ ดนิ เปน็ โคลนพอก
หนากว่าบรเิ วณอื่น

สำ� หรบั ระดบั การจมตวั มกี ารจมตวั เฉลย่ี 12.13 เซนตเิ มตร (ตารางท่ี 21) คดิ เปน็ รอ้ ยละ
8.1 ของความสงู แทง่ คอนกรตี โดยทศิ ทจี่ มมากทสี่ ดุ คอื ทศิ เหนอื และมกี ารจมตวั เกนิ คานลา่ ง
ของแทง่ คอนกรีตเฉลยี่ 7.75 เซนตเิ มตร ขณะท่ที ิศอนื่ โดยเฉล่ียแลว้ มกี ารจมตวั น้อย และไม่
เกินคานล่างของแท่งคอนกรีต แท่งท่ีจมตัวมากด้านทิศเหนือน้ันเป็นลักษณะถูกกลบฝังด้วย
ตะกอนอยา่ งชดั เจน โดยพอกตวั เปน็ เนนิ และลาดเทออกไปดา้ นนอกเปน็ บรเิ วณกวา้ ง ซง่ึ จาก
การสะสมของตะกอนบริเวณทิศเหนือ อาจสะท้อนอิทธิพลของทิศทางกระแสน้�ำ เน่ืองจาก
ชาวประมงบอกว่าน้�ำท่ีไหลจากทิศใต้จะไหลแรงกว่าทิศอ่ืน จึงน่าจะเป็นเหตุให้มีการสะสม
ตะกอนมากขน้ึ เรอื่ ย ๆ จากทศิ ใตไ้ ปทศิ เหนอื เนอื่ งจากกองปะการงั เทยี มไดช้ ะลอความเรว็ ของ
กระแสนำ้� จนท�ำให้เกดิ การตกตะกอนในมวลน้�ำจำ� นวนมากด้านทศิ เหนอื

ค่าเฉลี่ยของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วย
ประเภทโคลนปนทรายแป้ง 65.69 ประเภททรายละเอียดมาก 1.36 ประเภททรายละเอียด
0.98 ประเภททราย 1.89 ประเภททรายหยาบ 3.34 ประเภททรายหยาบมาก 7.19 และ ประเภท
กรวด 19.55 ร้อยละตะกอนดนิ อนุภาคของโคลนปนทรายแป้ง มีคา่ เทา่ กบั 65.69 ซ่งึ แสดงวา่
องคป์ ระกอบอนุภาคดินค่อนข้างเป็นพืน้ โคลนปนทราย (ตารางที่ 22)

ภาพท่ี 46
ปะการงั เทยี มนครศรธี รรมราช
บรเิ วณต�ำแหนง่ จดุ FS2
จากเครอื่ ง Side-Scanning
Sonar

ปะการงั เทยี มบา้ นทา่ เขน็
(กปม 54 - 10 - 06) จดุ I

พน้ื ทศี่ กึ ษา (จดุ FS2)

43

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการงั เทียมในประเทศไทย

ตารางที่ 21 การจมตัวของแทง่ คอนกรตี ขนาด 1.5 x 1.5 x 1.5 เมตร ปะการงั เทยี มนครศรีธรรมราช จุด FS2

ทิศ การจมตวั ของแท่งปะการังเทียม (ซม.) เฉล่ีย เฉล่ยี รเะดหยน้าะนกอื ลาครา่าจงนม
มุม 1 มมุ 2 มุม 3 มมุ 4 ตอ่ แทง่ ต่อทศิ

เหนือ แทง่ ที่ 1 4 13 15 14 11.50
ใต้ แทง่ ที่ 2 22 46 46 38 38.00 24.75 7.75
ตะวนั ออก แท่งท่ี 1
ตะวนั ตก แทง่ ที่ 2 15 1 3 0 4.75 -
แทง่ ที่ 1 9 10 11 14 11.00 7.88
แทง่ ท่ี 2
แท่งท่ี 1 0 2 0 7 2.25 -
แทง่ ท่ี 2 2 5 2 5 3.50 2.88

7 3 13 13 9.00 -
18 14 16 20 17.00 13.00

เฉล่ยี รวม 4 ทิศ 12.13

ตารางท่ี 22 รอ้ ยละองค์ประกอบอนุภาคดิน บรเิ วณปะการังเทยี ม ต�ำบลบางพระ - ต�ำบลขนาบนาก
อ�ำเภอปากพนัง จงั หวัดนครศรีธรรมราช

ชนิดอนุภาค ขนาดอนุภาค % ตะกอนดนิ
โคลนปนทรายแปง้ (silt-clay) < 0.063 65.69
ทรายละเอียดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 1.36
ทรายละเอยี ด (fine sand) 0.125 - 0.250 0.98
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 1.89
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 3.34
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 7.19
กรวด (granule) > 2.000 19.55

การส�ำรวจสภาพโครงสร้างของแท่งคอนกรีตไม่พบการแตกหักหรือร้าว ซ่ึงอาจเป็น
เพราะไมส่ ามารถสังเกตได้เนื่องจากพ้ืนผวิ แท่งคอนกรตี มสี ง่ิ มชี ีวิตปกคลมุ ทวั่ แล้ว สว่ นความ
เสียหายจากการถูกอวนปกคลุมเนื่องจากวันที่ส�ำรวจ มองเห็นใต้น้�ำได้ไม่ดีเน่ืองจากน้�ำขุ่น
ท�ำให้การค้นหาเน้ืออวนที่ปกคลุมเป็นไปได้ยาก อย่างไรก็ตาม พบเนื้ออวนขนาดตาเล็ก
(ขนาดตาอวน 1 - 4 ซม.) ยาวรวมประมาณ 1 เมตร และอวนขนาดตาใหญ่ (ขนาดตาอวน
มากกวา่ 4 ซม.) ยาวรวมประมาณ 2 เมตร นอกจากนี้ พบเอ็นตกปลาตดิ คา้ งอยดู่ ้วย

44

สตั วน์ ำ�้ ทม่ี อี ยบู่ รเิ วณปะการงั เทยี ม เนอ่ื งจากวนั ทส่ี ำ� รวจ มองเหน็ ใตน้ ำ้� ไดไ้ มด่ ี เนอื่ งจาก
นำ้� ขนุ่ จงึ เปน็ อปุ สรรคในการสำ� รวจชนดิ ปลา โดยเฉพาะปลาทต่ี นื่ ตกใจงา่ ยและปลาทมี่ กั หลบ
ตามซอกมุมตา่ งๆ อยา่ งไรกต็ าม พบปลา 17 ชนดิ จาก 13 วงศ์ (ภาคผนวก ข)

2.5 บา้ นทา่ บอน หมทู่ ่ี 3 ต�ำบลท่าบอน อ�ำเภอระโนด จังหวัดสงขลา
จากการใช้เคร่ือง side-scanning sonar ค้นหาตามพิกัดต�ำแหน่งที่จัดวางบริเวณ

ต�ำแหน่งจุด E (ภาคผนวก ก) พบว่า ปะการังเทียมยังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอ
แสดงผล มีลักษณะเป็นกลมุ่ กว้างประมาณ 30 เมตร และยาวประมาณ 60 เมตร (ภาพที่ 47)
โดยรวมกนั หนาแนน่ มากบรเิ วณกลางกลมุ่ และดา้ นทศิ ตะวนั ออก สว่ นทศิ ตะวนั ตกเปน็ บรเิ วณ
ทีแ่ ทง่ คอนกรีตหนาแนน่ นอ้ ยกว่าทิศอน่ื ๆ ความลึกของน�้ำขณะสำ� รวจประมาณ 8 เมตร

ภาพที่ 47
ภาพจากเครอื่ ง Side Scanning
Sonar แสดงปะการงั เทยี ม
บา้ นทา่ บอน บรเิ วณต�ำแหนง่ จดุ E

บริเวณต�ำแหน่งจุด E แท่งคอนกรีตซ้อนทับกันเป็นกลุ่มสูง 1 - 2.5 ช้ัน (ประมาณ
1.5 - 4.0 เมตร) โดยส่วนใหญ่ซอ้ นทับกนั 1 - 2 ชนั้ (ภาพที่ 48) แต่บริเวณทศิ ตะวนั ออก
มกี ารซ้อนทับกัน 2.5 ชั้น (ประมาณ 4.0 เมตร)

0 ภาพท่ี 48
5 ภาพจากเครอื่ ง Side Scanning
Sonar ดว้ ยคลนื่ เสยี งแนวดง่ิ
10

แสดงความสงู ของปะการงั เทยี ม
บา้ นทา่ บอน บรเิ วณต�ำแหนง่ จดุ E

45

รายงานสถานภาพดา้ นกายภาพของแนวปะการังเทียมในประเทศไทย

การด�ำน้�ำแบบ scuba บริเวณต�ำแหน่งจุด A พบว่าเป็นพ้ืนแข็ง ลักษณะเป็นเปลือก
หอยปนโคลน โดยด้านนอกกองปะการังเทียมมีผิวหน้าดินเป็นตะกอนโคลนหนาประมาณ
5 - 10 เซนติเมตร สว่ นบริเวณขอบกองปะการังเทียมมีผวิ หน้าโคลนหนาแตกตา่ งกนั ไปตาม
แต่ละบริเวณ โดยทิศใต้และทิศตะวันตกมีผิวหน้าโคลนเล็กน้อย (น้อยกว่า 5 เซนติเมตร)
ส่วนทศิ เหนอื และทศิ ตะวันออกมผี ิวหน้าโคลนมากโดยหนากวา่ 10 เซนตเิ มตร

ระดับการจมตัว มีค่าเฉลี่ย 25.53 เซนติเมตร (ตารางที่ 23) คิดเป็นร้อยละ 17.02
ของความสูงแทง่ คอนกรีต ทศิ ทม่ี ีการจมตวั นอ้ ยที่สดุ คอื ทศิ ใต้ มีการจมตวั ยงั ไม่เกนิ แนวคาน
ลา่ งของแทง่ คอนกรตี (17 เซนตเิ มตร) ทิศทม่ี ีการจมตัวนอ้ ยเป็นอันดบั ที่สองคอื ทิศตะวนั ตก
แตแ่ ทง่ คอนกรตี มลี กั ษณะเอยี งตวั คอ่ นขา้ งมาก ซง่ึ อาจเกดิ จากการจมตวั เพราะกระแสนำ้� กดั
เซาะ (scouring) จนเกดิ หลมุ ทฐี่ านของโครงสรา้ งแลว้ แทง่ คอนกรตี จงึ จมลงไปในหลมุ นน้ั ทศิ
ท่ีมกี ารจมตวั มากท่สี ดุ คือทิศตะวนั ออก รองลงมาคือทิศเหนอื มีการจมตวั ประมาณ 30 - 40
เซนตเิ มตร และมีการจมตวั เกนิ คานลา่ งของแทง่ คอนกรตี เฉล่ีย 25.75 และ 14.88 เซนติเมตร
ตามล�ำดับ โดยลักษณะการจมตัวจากการสะสมและกลบฝังของตะกอนโคลนชัดเจน แท่งที่
จมตัวมากด้านทิศเหนือน้ันเป็นลักษณะถูกกลบฝังด้วยตะกอนอย่างชัดเจนโดยพอกตัวเป็น
เนนิ และลาดเทออกไปดา้ นนอกเปน็ บรเิ วณกวา้ ง ซงึ่ จากการสะสมของตะกอนบรเิ วณทศิ เหนอื
(รวมถึงทศิ ตะวันออก) อาจสะท้อนอทิ ธิพลของทิศทางกระแสน�้ำ เน่อื งจากชาวประมงบอกวา่
น้�ำที่ไหลจากทิศใต้จะไหลแรงกว่าทิศอื่น จึงน่าจะเป็นเหตุให้เกิดการสะสมตะกอนมากข้ึน
เร่ือย ๆ จากทิศใต้ไปทางทิศเหนือ เนื่องจากกองปะการังเทียมได้ชะลอความเร็วของกระแส
น้ำ� จนท�ำใหเ้ กิดการตกตะกอนจากมวลนำ้�

ตารางท่ี 23 การจมตวั ของแทง่ คอนกรตี ขนาด 1.5 x 1.5 x 1.5 เมตร ปะการงั เทยี มบ้านท่าบอน
บริเวณต�ำแหน่งจุด E

ทิศ การจมตัวของแทง่ ปะการงั เทยี ม (ซม.) เฉลย่ี เฉลย่ี รเะดหยนา้ ะนกอื ลาคร่าาจงนม
มมุ 1 มุม 2 มมุ 3 มมุ 4 ต่อแท่ง ตอ่ ทศิ

เหนอื แทง่ ที่ 1 44 34 27 28 33.25
แทง่ ที่ 2 38 38 22 24 30.50 31.88 14.88

ใต้ แท่งที่ 1 10 7 0 19 9.00 -
แทง่ ที่ 2 9 15 7 2 8.25 8.63

ตะวนั ออก แท่งท่ี 1 44 46 40 40 42.50
แทง่ ท่ี 2 44 45 40 43 43.00 42.75 25.75

ตะวันตก แทง่ ท่ี 1 42 9 0 12 15.75
แท่งที่ 2 2 22.00 18.88 1.88
52 16 18

เฉลี่ยรวม 4 ทิศ 25.53 8.53

46

ค่าเฉล่ียของร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดินบริเวณกองปะการังเทียม ประกอบด้วย
ประเภทโคลนปนทรายแป้ง 18.17 ประเภททรายละเอียดมาก 1.83 ประเภททรายละเอียด
5.04 ประเภททราย 12.13 ประเภททรายหยาบ 9.68 ประเภททรายหยาบมาก 15.92 และ
ประเภทกรวด 37.23 ร้อยละตะกอนดินอนุภาคของโคลนปนทรายแป้ง มีค่าเท่ากับ 18.17
ซึ่งแสดงวา่ องค์ประกอบอนภุ าคดนิ เป็นทราย (ตารางท่ี 24)

ตารางที่ 24 ร้อยละองค์ประกอบอนุภาคดนิ บริเวณปะการังเทียม
บา้ นทา่ บอน หมู่ที่ 3 ต�ำบลท่าบอน อ�ำเภอระโนด จงั หวดั สงขลา

ชนิดอนภุ าค ขนาดอนุภาค % ตะกอนดิน
โคลนปนทรายแป้ง (silt-clay) < 0.063 65.69
ทรายละเอยี ดมาก (very fine sand) 0.063 - 0.125 1.36
ทรายละเอียด (fine sand) 0.125 - 0.250 0.98
ทราย (medium sand) 0.250 - 0.500 1.89
ทรายหยาบ (coarse sand) 0.500 - 1.000 3.34
ทรายหยาบมาก (very coarse sand) 1.000 - 2.000 7.19
กรวด (granule) > 2.000 19.55

จากการตรวจสภาพแท่งคอนกรีตท่ีวัดการจมตัวรวม 8 แท่ง และใกล้เคียง ไม่พบ
การแตกหักหรือร้าว ซ่ึงอาจเป็นเพราะไม่สามารถสังเกตได้เนื่องจากพ้ืนผิวแท่งคอนกรีตมีสิ่ง
มชี วี ติ ปกคลมุ ทวั่ แลว้ นอกจากนพ้ี บเนอื้ อวนขนาดตาใหญ่ (ขนาดตาอวนมากกวา่ 4 เซนตเิ มตร)
ยาวรวมประมาณ 25 เมตร และพบเอน็ ตกปลาตดิ ค้างอยดู่ ว้ ย

สัตวน์ ำ้� ที่มีอยบู่ ริเวณปะการังเทียม พบปลา 15 ชนิด จาก 11 วงศ์ (ภาคผนวก ข) ทง้ั น้ี
เนอ่ื งจากนำ�้ คอ่ นขา้ งขนุ่ จงึ เปน็ อปุ สรรคในการสำ� รวจชนดิ ปลา โดยเฉพาะปลาทตี่ นื่ ตกใจงา่ ย
และปลาทมี่ กั หลบตามซอกมมุ ตา่ งๆ ดงั นนั้ ชนดิ ปลาทปี่ รากฏพบจากการสำ� รวจอาจนอ้ ยกวา่
ท่ีมอี ย่จู ริง

2.6 บ้านเกาะจำ� หมู่ท่ี 3 ต�ำบลศรีบอยา อำ� เภอเหนอื คลอง จงั หวัดกระบี่
การใชเ้ ครอื่ ง Side-Scanning Sonar คน้ หาตามพกิ ดั ทม่ี อี ยพู่ บวา่ ทกุ พกิ ดั มปี ะการงั เทยี ม

ที่ยังคงสภาพ สามารถมองเห็นจากจอแสดงผล พบปะการังเทียมวางเรียงกันเป็นกลุ่ม
มีรศั มคี วามกว้างประมาณ 60 เมตร มีการซ้อนของแท่ง 3 ชัน้ (ภาพที่ 49 และ 50)

47