ฝ่ายส่งน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 โครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาแม่ลาว (อันดับที่ 2 ประจำปี 2565)

96

เอกสารการประเมินพฒั นาคณุ ภาพและการบริหารจดั การฝา ยสง นำ้ และบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

3.4 การควบคมุ การสง นำ้ ในระดบั ตา ง ๆ / การควบคุมการระบายนำ้ ในระดับตา ง ๆ
การติดตามผลการสงน้ำและในระหวางการสงน้ำ ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 มอบหมายเจาหนาที่

พรอมอาสาสมัครชลประทานตรวจสอบปริมาณน้ำ ตามจุด Check Point ตาง ๆ เชน อาคารอัดน้ำกลางคลอง
อาคารแบงน้ำในไรนา ตลอดจนในคลองท่ีกำหนดเปน Control Section ไว ใหเจาหนาที่ไดรับทราบและนำมา
ปรับปรุงแกแผนการสงน้ำ ใหสอดคลอ งกับสภาพท่ีเปนจริง ในการบรหิ ารอาคาร ฝา ยฯไดมีแนวทางใหเกษตรกร
มีสวนรวมในการควบคุมอาคาร เนื่องดวยชวงฤดูแลงมวลน้ำมีปริมาณจำกัดทำใหการบริหารอาคารชลประทาน
นั้นมีความยากและตองใชประสบการณ จึงใหเกษตรเขามามีสวนรวมในการควบคุมอาคารชลประทาน เพื่อให
เกิดความเขาใจและรับทราบถึงประสิทธิภาพของอาคารชลประทานรวมกับเจาหนาที่ และชวงฤดูฝนเจาหนาที่
เตรียมความพรอมในการบริหารควบคุมอาคารชลประทาน เฝาระวังสถานการณน้ำในพ้ืนที่ เพ่ือปองกันการเกิด
อทุ กภยั ในพ้นื ทแ่ี ละบริหารจัดการน้ำใหท ว่ั ถงึ ครอบคุมท้ังพน้ื ท่ี

ตารางรายงานสภาพน้ำประจันวันของอางเกบ็ นำ้ แมส รวย

ตารางรายงานสภาพนำ้ ประจนั วนั

ฝา ยสง นำ้ และบำรงุ รักษาที่ 1 โครงการสง นำ้ และบำรงุ รักษาแมล าว

97

เอกสารการประเมินพฒั นาคณุ ภาพและการบริหารจดั การฝายสง น้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

แผนผงั แสดงแนวเสน้ คลองและพนกั งานส่งน้าํ ที่ดูแลประตนู ้าํ ตามจุดตา่ ง ๆ

ฝายสง น้ำและบำรุงรักษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรุงรักษาแมล าว

98

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบรหิ ารจดั การฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

ตารางตรวจสอบการควบคุมอาคารชลประทานจดุ ตา งๆ

ตารางรายงานระดบั นำ้ ตามจุด Check Point ของคลองสายใหญฝงขวาและคลองซอย 4L-RMC
ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี1 ใชวิธีการวัดความเร็วกระแสน้ำโดยวัดความเร็วโดยทุนลอย

(Measurement by floats) เปนวิธีวัดความเร็วโดยประมาณ ในกรณีที่ไมมีเครื่องวัดน้ำก็ใชวิธีน้ี ซึ่งลักษณะ
การวัด ก็จะเลือกทางน้ำอยูในแนวตรง หนาตัดสม่ำเสมอ ผิวน้ำไมมีคล่ืนตัดผานไปมาไมมีวัชพืชหรือโขดหิน
ขวางทาง และไมมีอิทธิพลของกระแสลมตอการเคลื่อนท่ีของทุนลอย เลือกจุดที่สะพานหรือตำแหนงท่ีสะดวก
เพื่อวัดความลกึ ของนำ้ แบงหนา ตดั ออกเปนอยางนอ ย 3-5 แนว ความกวา งเทา ๆ กนั

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รักษาที่ 1 โครงการสง น้ำและบำรุงรักษาแมล าว

99

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสง น้ำและบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

ปริมาณน้ำหรืออัตราการไหลของนำ้ (Q)
โดยที่ A= พ้นื ที่หนาตัดของการไหล
V= ความเรว็ เฉลี่ยของกระแสน้ำผา นหนาตัดการไหล

อปุ กรณทใ่ี ช
1. ทนุ ลอย เชน เศษไม ลกู พลาสตกิ หรือโฟม ขวดนำ้ (ใสน ้ำเขาไปเล็กนอ ย)
2. เทปวดั ระยะทาง
3. นาิกาจบั เวลา (มือถือสมารท โฟน)

วธิ ีการวัด
1. เลอื กจุดทีส่ ะพานหรอื ตำแหนงทีส่ ะดวก แบงหนา ตดั ออกเปน อยางนอ ย 3-5 แนว ความกวา งเทาๆ กนั โดย
เร่ิมที่แนวกลางหนา ตัดกอนแลวถงึ วดั แนวขางๆ และวดั ซ้ำประมาณ 2-3 คร้ัง จะไดคา ความเร็วเฉลีย่

2. กำหนดจดุ วดั 2 จุด โดย
ใหท างดา นเหนือน้ำเปน
จุดเร่ิมตน และจดุ ทายนำ้ เปน
จดุ สิน้ สดุ ใหระยะทางหางกนั
ประมาณ 5-10 เมตร

การวดั ความเรว็ ของนำ้

3. ปลอ ยทนุ ลอยเหนือจดุ เริ่มตน
ระยะทางประมาณ 1-2 เมตร
เม่อื ถึงจุดเร่มิ ตน เร่ิมจบั เวลา
จนกระทงั่ ทนุ ลอยถงึ จดุ สุดทา ย
ทอี่ ยูหางจากจดุ เรมิ่ ตน

กำหนดจดุ วดั 2 จดุ

ฝายสง นำ้ และบำรุงรักษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรุงรักษาแมลาว

100

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคณุ ภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสงน้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

4. คำนวณหาความเรว็
ของทนุ ลอยจาก
ระยะทาง/เวลา จาก
สตร

ภาพที่ 111 ปลอยทนุ ลอยเหนอื จดุ เร่ิมตน

5. ความเรว็ ของผิวนำ้ ถา เปน ความเร็วกระแสน้ำตอ งคณู ดวยคาปรับแก (K) ตามความลึกเฉลยี่ ของนำ้ ดงั ตาราง
หรือใชค า K = 0.8 จากสูตร
คาสมั ประสิทธิ์ปรับแก (K) ปรบั แกค วามเรว็ ผิวนำ้ ทีว่ ัดดวยทุนลอยเปน ความเรว็ กระแสนำ้ เฉลี่ยตามความ
ลกึ นำ้

ตารางคาสัมประสิทธป์ิ รบั แก (K)

ฝายสง นำ้ และบำรุงรักษาที่ 1 โครงการสง น้ำและบำรงุ รักษาแมล าว

101

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสง น้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

สะพาน คสล.กม.5+420
สะพาน คสล.กม.7+949

สะพาน คสล.กม.15+045
แผน ี่ทแสดงจุดดำเนินการวัดความเร็วน้ำ แบบ ุทนลอย จำนวน 3 แหง

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รกั ษาที่ 1 โครงการสง น้ำและบำรุงรักษาแมล าว

102

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบริหารจัดการฝา ยสงนำ้ และบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

การควบคุมการสง น้ำและการระบายน้ำในระดับตาง ๆ แบบมสี วนรวม
การควบคุมการสงน้ำ ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 จะทำการควบคุมปริมาณน้ำ ในคลองสงน้ำสาย

ใหญ จัดสรรแบงใหคลองซอยตาง ๆ ท่ีอยูในความรับผิดชอบ ตามรอบเวรการสงน้ำ โดยฝายฯ ไดมีการสอนให
เกษตรกรไดเรียนรูถ ึงการตรวจสอบปริมาณนำ้ ทสี่ งเขามาในคลองดวยตนได หากเกษตรกรพบวา จะปริมาณน้ำไม
เพียงพอ หรือมากเกินความตองการ จะประสานโทรศัพทแจง เจาหนาท่ีของแตละหนวยสงน้ำฯ และการ
รับทราบชองทาง Line กลุมผูใชน้ำของแมลาวตอน1 ฝงขวา เพื่อควบคุมปริมาณน้ำท่ีสงเขาคลองตอไป สวน
การควบคมุ การสงน้ำ ในระดับคลองซอย, คลองแยกซอย และ ทอ FTO จะใหเ กษตรกรกลุมผูใ ชน้ำ เขามีสว น
รวมในการควบคุมการสงน้ำ การซอมแซมอาคารชลประทาน และ การพัฒนาขุดลอกคลองสงน้ำ บนคันคลอง
และหนาฝาย เพ่ือทำใหการสงน้ำมีประสิทธิภาพมากข้ึน สะดวก รวดเร็ว และไดรับน้ำตรงตามเง่ือนเวลาและ
รอบเวรทีว่ างแผนไว

การบรหิ ารจดั การอาคารชลประทานเพื่อควบคุมการสง น้ำและระบายนำ้ ในระดับตางๆ
เจาหนาทีช่ ลประทาน อาสาสมคั รชลประทาน รวมกับคณะกรรมการ ควบคุมการสงน้ำและระบายน้ำใน
ระดับตา งๆระหวา งการสง นำ้ มกี ารควบคมุ ปรมิ าณเปด -ปด ตามรอบเวร เงอื่ นไขทไี่ ดว างแผนเอาไว

ฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรุงรักษาแมลาว

103

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบริหารจดั การฝา ยสงน้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

การพัฒนาขุดลอกคลองสงน้ำและกำจัดเศษวัชพืชก่ิงไมบริเวณอาคารอัดน้ำกลางคลองสายใหญฝง
ขวา ใหพรอมใชงานท้ังฤดูฝนและฤดูแลง ทำใหการสงน้ำมีประสิทธิภาพมากข้ึน สะดวก รวดเร็ว และ
ไดรบั นำ้ ตรงตามเง่ือนเวลาและรอบเวรท่วี างแผนไว

ฝายสง น้ำและบำรงุ รกั ษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรุงรักษาแมล าว

104

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสง น้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

การติดตามและควบคุมการสงน้ำ ทางฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 และคณะกรรมการกลุมผูใชน้ำ
ไดดำเนินการติดตามและประเมินสถานการณน้ำรวมกัน เพื่อรวมกันพิจารณาพื้นท่ีจุดใดมีความเสี่ยงท่ีจะไดรับ
น้ำไมเพียงพอหรือปริมาณน้ำที่สงเกินความตองการของการเพาะปลูกพืช มีความจำเปนตองปรับแผนการสงน้ำ
ทางฝายฯ และประธารกลุมผูใชน้ำ จะดำเนินการประสานคณะกรรมการทุกภาคสวนเพ่ือพิจารณารวมกัน เพื่อ
ปรบั แผนการสงน้ำใหส อดคลองกบั สถานการณน้ำทา ปริมาณน้ำตนทุนและภูมอิ ากาศ ในปจ จบุ ัน

แผนการสงนำ้ แบบรอบเวร ระหวางวนั ท่ี1 มกราคม 63 – เมษายน 63

ภาพแผนการสงน้ำรอบเวรในฤดแู ลง

รอบเวร ครงั้ ท่ี1

ภาคสวนผใู ชน ้ำ ระหวา งวันที่ 1 ม.ค.63 - 25 ม.ค. 63 หนวยลกู บาศกเมตร

ฝายเจา วรการบญั ชา ปริมาณน้ำ/ วัน ปริมาณน้ำ ปรมิ าณน้ำที่ ปรมิ าณนำ้ สง
ฝง ขวา ตอน1 ทสี่ งตอวนั สง ตอ รอบเวร รวม 3 รอบเวร
ฝงขวา ตอน2
ฝง ขวา ตอน3 ( สง 0.5 Q/S , รับน้ำ 5 วนั ) 43,200 216,000 648,000
ฝง ซายตอน4
ฝายถ้ำวอก + ฝายชัยสมบตั ิ ( สง 3 Q/S , รบั นำ้ 2 วนั ) 259,200 518,400 1,555,200
ประปาอำเภอพาน
( สง 3 Q/S , รับนำ้ 1.5 วัน) 259,200 388,800 1,166,400

( สง 3 Q/S , รบั น้ำ 1.5 วัน) 259,200 388,800 1,166,400
( สง 1 Q/S , รับนำ้ 5 วัน) 86,400 432,000 1,296,000
( สง 0.5 Q/S , รับนำ้ 5 วนั ) 43,200 216,000
648,000

( สง 0.1 Q/S , รบั นำ้ 1 วัน) 8,640 8,640 25,920

จำนวนรวมท่ีสง 6,505,920

ตาราง ปริมาณนำ้ ทสี่ งรอบเวรในฤดแู ลง

ฝา ยสง นำ้ และบำรงุ รักษาที่ 1 โครงการสงนำ้ และบำรุงรักษาแมล าว

105

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

การปรับแผนการสงน้ำแบบรอบเวร (ครง้ั ท่ี 1) ระหวา งวันที่ 31 มกราคม 63 - 28 กมุ ภาพนั ธ 63

ภาพ ปรับแผนการสงน้ำแบบรอบเวร (ครั้งท่ี 1)

การปรับแผนสง น้ำรอบท่ี 1 รอบเวร ครง้ั ท2่ี

ภาคสวนผูใชน ำ้ ระหวางวันท่ี 31 ม.ค. 63 - 29 ก.พ. 63 หนว ยลูกบาศกเ มตร

ฝายเจาวรการบัญชา ปรมิ าณนำ้ / วัน ปริมาณน้ำที่ ปริมาณนำ้ ท่ี ปรมิ าณนำ้ สง
ฝง ขวา ตอน1 สง ตอ วัน สง ตอ รอบเวร รวม 3 รอบเวร
ฝง ขวา ตอน2
ฝงขวา ตอน3 ( สง 0.5 Q/S , รบั นำ้ 5 วนั ) 43,200 216,000 648,000
ฝงซา ยตอน4
ฝายถ้ำวอก + ฝายชัยสมบัติ ( สง 4 Q/S , รับน้ำ 2 วัน) 345,600 691,200 2,073,600
ประปาอำเภอพาน
( สง 4 Q/S , รับนำ้ 1.5 วนั ) 345,600 518,400 1,555,200

( สง 4 Q/S , รบั น้ำ 1.5 วนั ) 345,600 518,400 1,555,200

( สง 4 Q/S , รับนำ้ 2 วัน) 345,600 691,200 2,073,600

( สง 3.3 Q/S , รบั น้ำ 1 วนั ) 285,120 285,120 855,360

( สง 0.1 Q/S , รับน้ำ 2 วัน) 8,640 17,280 103,680

จำนวนรวมท่ีสง 8,864,640

ตาราง ปรับแผนการสง นำ้ แบบรอบเวร (ครงั้ ท่ี 1)

ฝายสง น้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 โครงการสง น้ำและบำรงุ รักษาแมลาว

106

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคณุ ภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสงนำ้ และบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

การปรับแผนการสง น้ำแบบรอบเวร (ครงั้ ท่ี 2) ระหวางวันท่ี 1 มนี าคม 63 – 28 เมษายน 63

ภาพ ปรบั แผนการสงนำ้ แบบรอบเวร (ครั้งท่ี 2)

การปรับแผนสง น้ำรอบท่ี 2

รอบเวรการสง น้ำ ครั้งท3่ี

ภาคสวนผูใชน้ำ ระหวา งวันที่ 1 มี.ค. 63 - 28 เม.ย 63 หนว ยลกู บาศกเมตร

ปรมิ าณนำ้ / วนั ปริมาณนำ้ ที่ ปริมาณน้ำท่ี ปริมาณนำ้ ที่สง
สง ตอวนั สง ตอ รอบเวร รวม 6 รอบเวร

ฝายเจา วรการบญั ชา ( สง 0.5 Q/S , รบั น้ำ 5 วัน) 43,200 216,000 1,296,000

ฝงขวา ตอน1 ( สง 4 Q/S , รับน้ำ 2 วัน) 345,600 691,200 4,147,200

ฝง ขวา ตอน2 ( สง 4 Q/S , รับนำ้ 1.5 วัน) 345,600 518,400 3,110,400

ฝง ขวา ตอน3 ( สง 4 Q/S , รับน้ำ 1.5 วัน) 345,600 518,400 3,110,400

ฝง ซายตอน4 ( สง 4 Q/S , รบั นำ้ 2 วนั ) 345,600 691,200 4,147,200

ฝายถ้ำวอก + ฝายชยั สมบัติ ( สง 3.3 Q/S , รบั น้ำ 1 วัน) 285,120 285,120 1,710,720

ประปาอำเภอพาน ( สง 0.1 Q/S , รับนำ้ 1 วัน) 8,640 8,640 51,840

จำนวนรวมทีส่ ง 17,573,760

ตารางที่ 7 ปรับแผนการสงนำ้ แบบรอบเวร (ครั้งที่ 2)

ฝายสงน้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รักษาแมลาว

107

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบริหารจดั การฝายสง น้ำและบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

สรปุ ปริมาณนำ้ ที่สง นำ้ ใหก ับพืชเฉลย่ี ตอไรข องฝายสงน้ำและบำรงุ รกั ษาที่ 1 ในฤดแู ลง ป 2562/63

พ้นื ที่เพาะปลกู ทสี่ ง น้ำจรงิ ปรมิ าณนำ้ ท่ใี ช การใชน ำ้ ตอไร

วางแผน (ไร) ปลูกจริงฤดูแลง(ไร) วางแผน(ลบ.ม.) น้ำใชจ รงิ (ลบ.ม.) (ลบ.ม.)

10,461 6,500 7,776,000 8,664,624 1,333

สรุปปริมาณนำ้ ทสี่ ง นำ้ ใหก ับพชื เฉลยี่ ตอไรข องฝา ยสง น้ำและบำรงุ รกั ษาที่ 1 ในฤดฝู น ป 2563

พน้ื ทเ่ี พาะปลกู ทส่ี ง น้ำจรงิ ปรมิ าณนำ้ ท่ีใช การใชน ้ำตอ ไร

วางแผน (ไร) ปลูกจริงฤดูแลง (ไร) วางแผน(ลบ.ม.) นำ้ ใชจ รงิ (ลบ.ม.) (ลบ.ม.)

49,498 49,498 65,789,785 56,755,814 1,147

ฝา ยสงน้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รักษาแมล าว

108

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสง น้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รกั ษาที่ 1 โครงการสง น้ำและบำรุงรักษาแมล าว

109

เอกสารการประเมินพัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสงนำ้ และบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

3.5 การดำเนินงานปอ งกันและบรรเทาภัยจากนำ้ หรือในสภาวะวิกฤต (นำ้ ทวม นำ้ แลง และนำ้ เสีย)
ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 มีมาตรการการเฝาระวัง และการเตือนภัยในภาวะวิกฤต เพื่อเปน

แนวทางในการปฏิบัติงานในสภาวะวกิ ฤต ดงั นี้
3.5.1 แผนการปอ งกันและบรรเทาภัยอันเกดิ จากน้ำทวม
เนื่องดวยพ้ืนท่ีในเขตฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 ซึ่งอยูชวงตนคลองสายใหญฝงขวา

พื้นที่เพาะปลูกสวนใหญจะเปนท่ีดอน ซ่ึงทำใหสงผลตอพ้ืนที่บริเวณที่อยูติดกับลำน้ำธรรมชาติ ไมสามารถท่ีจะ
ระบายน้ำออกจากระบบไดทันจึงเกิดปริมาณลนตลิ่งเออลนเขาพื้นท่ีเพาะปลูกของเกษตร สวนใหญการควบคุม
อาคารชลประทานในคลองสายใหญนั้นจำตองมอบหมายใหเจาหนาท่ีไดเตรียมความพรอมในการรับมือและ
ชวยเหลือในการระบายน้ำออกจากคลอง เพื่อลดปริมาณน้ำในคลองสายใหญมิใหไหลเขาสมทบกับน้ำท่ีไหลเขา
ระบบในพ้ืนท่ีเขตฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 2 -3 และไมสงผลตอการบริหารจัดน้ำในชว งฤดูฝน ฝายสง นำ้ และ
บำรุงรกั ษาที่ 1 ไดม แี นวทางในการปองกันและบรรเทาภัย ดงั นี้

1.กำหนดพืน้ ท่เี พาะปลูกและหาแนวทางบรรเทาภยั จากนำ้ พ้ืนทเี่ กดิ นำ้ ทวมซ้ำซากรวมกับ
กลุมเกษตรกร
ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 รวมกับเจาหนาที่ และผูนำชุมชน ลงพื้นที่

ประชาสัมพันธขอมูลจากกรมอุตุนิยมวิทยาสำหรับแนวโนมฤดูฝนประจำและขอมูลสถิตฝน
ใหกับพ้ืนท่ีท่ีเส่ียงและใหวางแผนเพาะปลูก ใหเร็วขึ้นปองกันผลผลิตเสียหายและหาแนวทาง
รับมือชวยเหลือในการระบายน้ำที่ทวมขังออกจากพื้นท่ี ซึ่งบริเวณที่เกิดน้ำทวมซ้ำซาก เปน
พืน้ ทบ่ี ริเวณท่ีอยตู ิดกับลำน้ำรองธารและลำนำ้ แมค าว

รูปภาพปรมิ าณนำ้ จากหวยรอ งธารลน ตลงิ่ เขาพนื้ ทเ่ี พาะปลูกของเกษตรกร

ฝา ยสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 โครงการสง น้ำและบำรุงรักษาแมล าว

110

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคณุ ภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสง น้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

2.ตรวจสอบความพรอมของอาคารบังคับนำ้
ตรวจสอบสภาพอาคารชลประทานพรอ มเคร่ืองกวา นบานระบายและอปุ กรณต า งๆ

ที่เกี่ยวของใหอยใู นสภาพม่ันคงแข็งแรง พรอ มใชง านจดั เตรียมยานพาหนะเคร่ืองมือ และ
อปุ กรณใหพ รอมเพอ่ื เตรยี มรับสถานการณน้ำ

รปู ภาพอาคารชลประทานทผ่ี านการตรวจสอบความพรอมการใชง านแลว
3 .การตดิ ตาม เฝา ระวงั สถานการณสภาพอากาศ

เพอื่ เตรียมรับมือกบั ความพรอ มและปญหาตางๆใหเปนไปอยา งมีประสิทธภิ าพและ
รวดเรว็ ทันตอเหตกุ ารณ

ตดิ ตาม เฝาระวงั สถานการณผ า นเวบ็ ไซตก รมอุตนุ ิยมวิทยา

เฝาระวัง ติดตาม สถานการณท่ีเกิดฤดูฝน และฤดูแลง อดีต-ปจจุบัน เพ่ือนำขอมูลมาประเมิน วิเคราะห
วางแผนการเพาะปลกู พชื ชว ยลดความเสี่ยงตอพนื้ ท่นี ้ำทว มและพื้นทภ่ี ยั แลง

ฝา ยสงนำ้ และบำรงุ รกั ษาที่ 1 โครงการสง น้ำและบำรุงรักษาแมลาว

111

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบริหารจัดการฝา ยสง น้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

ติดตาม เฝา ระวัง สถานการณผานเวบ็ ไซตศนู ยอ ทุ กวิทยาชลประทาน ภาคเหนอื

เฝาระวัง ติดตาม แนวโนมสถานการณปริมาณน้ำในลำน้ำลาวเพ่ือชวยในบริหารการสงน้ำของ ปตร.ฝง
ขวา ในสอดคลองกับสถานการณน ำ้ ในพนื้ ท่ี ของฝา ยสง นำ้ และบำรุงรกั ษาที่ 1-3

4.เตรยี มความพรอมของเจาหนา ท่ี
มอบหมายใหเ จาท่ีเตรยี มความพรอ มตรวจสอบระดับน้ำในคลองสง น้ำในชวง เชา
เท่ยี งและกลางวนั และควบคุมกำกบั อาคารชลประทานในการะบายน้ำออกจากคลองสายใหญ โดยให
เตรยี มความพรอ มของคลองซอยและอาคารระบายน้ำ เพือ่ รบั การระบายนำ้ ชว ยเหลอื บรรเทาภัย
จากนำ้ ทั้งในพื้นท่ีของฝา ยสง น้ำและบำรุงรักษาที่ 1 และฝา ยส ง น้ำและบำรุงรักษาที่ 2-3

เฝ า ร ะ วั ง ติ ด ต า ม แ ล ะ
รายงานสถานการณน้ำ
ในพ้ืนท่ีคลองซอย 4L-RMC
ที่ชวยเหลือรับการระบายน้ำ
จากคลองสายใหญฝงขวาเพ่ือ
เรง การระบายน้ำ ไมใหน้ำไหล
เขาพื้นท่ีอำเภอพาน จังหวัด
เชยี งราย

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รักษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รักษาแมลาว

112

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคุณภาพและการบริหารจัดการฝายสงนำ้ และบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

5. สนับสนนุ เครอ่ื งมือ-เครอื่ งจักร
โดยประสานงานเตรยี มความพรอ ม กระสอบทราย เครื่องจักร เชน รถฟารม แทรค็ เตอร

รถตกั หนา ขุดหลงั เผ่ือใหส ามารถเขา ชวยไดทนั ที

รายละเอียดเคร่อื งจกั ร+เครื่องมอื เตรยี มความพรอ มรบั สถานการณน ้าํ (ฤดฝู น)

โครงการสงนา้ํ และบาํ รงุ รกั ษาแมลาว

มรี ายละเอยี ดดังน้ี จาํ นวน 2 เครื่อง
1.       เครือ่ งสูบน้าํ ขนาดเสน ผา ศนู ยก ลาง 3 นิ้ว จํานวน 1 เครื่อง
2.       เคร่อื งสูบนา้ํ ขนาดเสนผา ศนู ยกลาง 4 นิว้ จํานวน 1 คัน
3.       รถตกั หนา ขดุ หลงั จาํ นวน 1 คัน
4.       รถฟารม แทรค็ เตอร (มีใบมีดดันหนา ) จาํ นวน 2 คนั
5.       รถบรรทกุ ยกเท 4 ลบ.ม. จาํ นวน 1 คนั
6.       รถบรรทุก 6 ตัน ติดปน จน่ั จํานวน 1 คนั
7.       รถบรรทุกนาํ้ ขนาด 6,000 ลิตร

อัตรากําลงั ปฏิบัตงิ านควบคมุ เคร่อื งจักร+เครือ่ งมอื จาํ นวน 3 คน
1.       พนกั งานขับเครอ่ื งจกั รกลขนาดเบา จาํ นวน 7 คน
2.       พนักงานขับรถยนต

ภาพมอบถุงกระสอบใหกับผูใหญบานบบานหนองผักจิก เชียงราย เพื่อสนับสนุนชวยเหลือบรรเทาภัย
จากน้ำท่ไี หลเขาชมุ ชนบา นหนอกผักจกิ หมูที่ 4 ตำบลทรายขาว อำเภอพาน จังหวัดเชยี งราย

ฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รักษาแมล าว

113

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคณุ ภาพและการบริหารจดั การฝายสงนำ้ และบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

3.5.2 แผนการปองกนั และบรรเทาภัยอนั เกดิ จากนำ้ แลง
ในชวงระหวางเดือน มกราคม-เมษายน ของทุกป ระดับน้ำของแมน้ำลาวจะลดลงจนไม

สามารถบริหารจัดการในพ้ืนท่ีไดเพียงพอ ข้ึนทำใหเกิดปญหาขาดแคลนน้ำสำหรับอุปโภค บริโภค และภาค
เกษตรกรรม นบั วนั ปริมาณน้ำทาในแมน ้ำลาวมแี นวโนม ทจ่ี ะลดลงเร็วมาก เนื่องจากสภาพอากาศท่ีเปล่ียนแปลง
ไป ฝายจัดสรรน้ำและปรับปรงุ ระบบชลประทาน โครงการสงน้ำและบำรุงรักษาแมลาว จึงตองมีการระบายน้ำ
ในอางเก็บน้ำแมสรวยในการชวยเหลือพ้ืนที่ในเขตโครงการฯ โดยในการบริหารจัดการน้ำในอางฯมีความจำเปน
ท่ตี องการมบี ริหารจดั การรวมกบั ทกุ ภาคสวนเพอ่ื ปองกนั การเกดิ ปญหาและขาดแคลนนำ้ ในพื้นท่ี มีขัน้ ตอนดงั น้ี

1.ติดตามและประเมนิ สถานการณน้ำ
ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 ติดตามรายงานสถานการณน้ำของอางเก็บน้ำแมสรวย

และรายงานระดับน้ำทาในแมน้ำลาว จากศูนยอุทกวิทยาชลประทานภาคเหนือ และรวมกับวิเคราะหวาง
แผนการบรหิ ารจัดการนำ้ ในอา งเก็บนำ้ ในสอดคลอ งกับสถติ นิ ้ำทาของแมน้ำลาว

2.วางแผนการบริหารจัดการนำ้ ใหเหมาะสมกับปรมิ าณนำ้ ตนทนุ
ฝา ยสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 ไดมีการจัดประชุมรวมกับเกษตรกรกลุมผูใชน้ำ เพ่ือให

รับทราบถึงปริมาณน้ำตนทุนที่ไดรับการจัดสรร โดยมอบเกษตรกรผูใชน้ำรวมกันวางแผนและจัดเรียงลำดับ
ความสำคัญการใชน ้ำใหเหมาะสม

3.ประชาสมั พนั ธใ หรบั ทราบขอ มลู
ลงพื้นที่เพ่ือเปดเวทีสาธารณะประชาสัมพันธใหเกษตรกรในพ้ืนที่และจัดทำเอกสาร

ประชาสมั พันธ ผานทางองคก ารบริหารสว นตำบล กำนัน และผใู หญบานในพืน้ ที่ เพ่อื ขอความอนุเคราะหในการ
ชวยประชาสัมพันธผานส่ือของชุมชนใหไดรับทราบพ้ืนที่ท่ีมีความเสี่ยงตอการรับน้ำใหใชน้ำอยางประหยัด และ
จัดเตรยี มสำรองแหลง นำ้ ในชุมชน

4.ติดตามในการบรหิ ารจัดการนำ้ ในพื้นท่ี
มอบใหเจาหนาที่รวมกับกลุมผูใชน้ำและอาสาสมัครชลประทาน ติดตามการสงน้ำให

สอดคลองกับพ้ืนท่ีที่ไดรับน้ำ เพ่ือปองกันการขยายพื้นท่ีเส่ียงตอการขาดแคลนน้ำ และเตรียมเคร่ืองจักร
เครือ่ งมือในการสนับสนุนชว ยเหลอื ในพื้นท่ี

ฝายสงน้ำและบำรงุ รกั ษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รักษาแมล าว

114

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคณุ ภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสงน้ำและบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

3.5.3 แผนการปอ งกันและบรรเทาภัยอันเกดิ จากน้ำเสีย
น้ำจากฝายแมล าว นอกจากน้ำใชเ พ่ือการเกษตรเปนหลกั แลว ยังใชเ ปนแหลงนำ้ ดิบหลกั ในการ

ผลิตน้ำประปาในเขตอำเภอพานดวย จึงจำเปนตองตรวจวัดคุณภาพน้ำอยางสม่ำเสมอ ซ่ึงในปจจุบันมี
เคร่อื งตรวจวัดคณุ ภาพนำ้ แบบหวั รวมซ่งึ ไดร บั การจดั สรรงบประมาณจากเงนิ ทนุ หมุนเวียนกรมชลประทาน

รปู ภาพเจาหนาท่ลี งพ้ืนทีต่ รวจวัดคุณภาพนำ้ ที่อางเก็บนำ้ แมส รวยและคลองสงน้ำสายใหญฝ งขวา

ฝา ยสงน้ำและบำรงุ รกั ษาท่ี 1 โครงการสง น้ำและบำรงุ รักษาแมลาว

115

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสงนำ้ และบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

3.6 การดำเนนิ การจดั ทำบนั ทึกประวัตกิ ารตรวจสอบสภาพ และการบำรงุ รกั ษาอาคารชลประทาน
Walk thru

การตรวจสภาพอาคาร
อาคารชลประทานท่ีเกิดความเสียหายไมวาดวยสาเหตุใดๆ ก็ตาม ควรมีการซอมแซมแกไขใหมีสภาพ

ใชงาน ไดดีอยูเสมอ ซ่ึงเจาหนาท่ีชลประทานนอกจากจะใชอาคารตางๆ ที่ตนเองรับผิดชอบอยางถูกวิธีแลว
ตองหม่ัน ตรวจสอบดูแลวาสภาพปจจุบันของอาคารมีอะไรท่ีชํารุดเสียหายบาง โดยขอบกพรองบางอยางอาจ
แกไขไดทันที เชน การใชน้ำมันหลอล่ืนจุดหมุนของอาคารตางๆ เปนตน หรือบางอยางมีการเสียหายมากตอง
จัดหางบประมาณซอมแซม ตอไป ดงั น้นั การตรวจสภาพอาคารอยางตอเน่อื งก็จะทาํ ใหท ราบความเสยี หายตัง้ แต
เร่ิมตนท่ียังไมเกิดความรุนแรงมาก นัก ซึ่งการซอมแซมในชวงน้ี จะทําใหสญู เสียงบประมาณไมมาก แตหากไมมี
การตรวจสภาพอาคารเลย ก็จะทําใหเกิด ความเสียหายมากข้ึน ยอมตองสิ้นเปลืองงบประมาณในการซอมแซม
มากข้นึ

การตรวจสภาพอาคารชลประทาน จึงมีความจําเปนอยางย่ิงและควรทําอยางสม่ำเสมอเปนชวงๆ
เพ่ือทําใหมีขอมูลเปนปจจุบันและมีความพรอมสําหรบั นําไปใชในการวางแผนซอมแซมบํารงุ รักษาอยางมีหลักเกณฑ
ทั้งยงั สามารถเรียงลาํ ดบั ความจาํ เปน ในการกาํ หนดการซอมแซมไดต ามขอ มลู ความเสยี หายทเี่ กิดข้ึนจริง

การตรวจสภาพอาคารชลประทานจึงเปนงานเร่ิมตนของงานซอมแซม บํารุงรักษา กอนที่จะนําไป
วางแผน งานและจัดหางบประมาณเพ่ือทําการซอมแซมตอไป
ขั้นตอนการตรวจสภาพอาคารชลประทาน

การเตรยี มงานกอ นออกไปสํารวจ
ในการที่จะออกไปตรวจสภาพอาคารชลประทานในสนาม เพ่ือบันทึกขอมูลความเสียหายของอาคาร
จะตอง มีการเตรียมการใหมีความพรอมเปนอยางดี เพ่ือใหไดขอมูลท่ีมีความถูกตองสมบูรณครบถวน ไมเกิด
ปญ หาขาดขอมูล เปนตน เตรียมการไดด ังน้ี

การเตรยี มขอมูลเบอื้ งตน
การเตรียมขอมูลตางๆ จะทําใหสามารถคนหาขอมูลในสนามไดทันที เพราะบางอยางตองดูขอมูล
ประกอบการตัดสินใจในสนามเลย เชน ตําแหนง กม.ของอาคาร เปน ตน ขอ มลู ตา งๆ ท่คี วรนําตดิ ตวั ไปในสนาม เชน
- บัญชีอาคาร เพื่อทราบขอมูลเก่ียวกับอาคาร ลักษณะและขนาดของอาคาร จุด กม. ที่ตั้งอาคาร
เปน ตน ซึ่ง ประโยชนท ่ไี ดจากบัญชอี าคาร เชน ทราบถงึ กม. ของอาคารตา งๆ ไดอ ยางถกู ตอง เปน ตน
- ประวัติการบํารุงรกั ษา เพอื่ ทราบวาอาคารท่ีเกิดความเสียหาย เคยซอมแซมหรือยัง และซอมแซมครั้ง
สดุ ทา ยเมอื่ ใด ซ่ึงสามารถวเิ คราะหวา เกดิ ปญ หาการซอ มแซมซ้ำซากหรือไม
แนวทางการตรวจสภาพอาคารชลประทาน
การตรวจสภาพอาคารชลประทานควรดําเนินการอยางละเอียดถี่ถวน เพ่ือใหไดขอมูลเพียงพอท่ีจะใช
ประโยชน ในการซอมแซม โดยเมื่อทําการซอมแซมแลวสามารถใชงานไดยาวนาน ไมใชซอมแซมแลวเวลาผาน
ไประยะสั้นๆ ก็ เกิดปญหาตองกลับมาซอมใหมอีก ทําใหเกิดการสิ้นเปลืองงบประมาณ น่ันคือจะตองคํานึงถึง
ความสําคัญของการ ตรวจสอบอาคาร เพราะการสํารวจตรวจสอบอาคารจะเปนจุดเร่ิมในการวางแผน และ
ซอ มแซมบาํ รงุ รักษาตอไป

ฝา ยสงน้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสงนำ้ และบำรุงรักษาแมล าว

116

เอกสารการประเมินพฒั นาคณุ ภาพและการบริหารจัดการฝายสงน้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

หลกั การของการสํารวจอาคาร
- การเดินสํารวจ ( Walk Thru ) การตรวจสอบอาคารที่จะเกิดประโยชนอยางเต็มท่ีนั้น จะตอง

ดำเนินการอยาง ละเอียดถ่ีถวน ดงั น้ันการเดินสาํ รวจก็จะทำใหสามารถมองเห็นความเสยี หายของอาคารไดอยาง
ชัดเจนกวาการใช ยานพาหนะในการสํารวจอาคารเพราะถึงแมจะมีความสะดวกในการเดินทาง แตก็อาจจะ
มองขามความเสยี หายบางจุด ได นอกจากนี้การใชย านพาหนะคงไมสะดวกท่จี ะจอดดูความเสยี หายไดบ อยๆ

- สํารวจในชวงไมมีน้ำ หรือหยุดสงน้ำ การดำเนินการตรวจสอบอาคารควรทำในชวงท่ีไมมีน้ำในคลอง
หรือ เปนชวงที่หยุดสงน้ำ เพราะถามีน้ำจะทำใหไมเห็นสภาพความเสียหายที่อยูใตน้ำ และ ไมสะดวกในการ
ดำเนนิ การ

- ทำในชวงกอนวางแผนการบำรุงรักษา การตรวจสอบอาคารทำในชวงกอนที่จะทำการวางแผนการ
ซอมแซมบำรุงรักษา เพราะจะไดนําขอมูลที่ไดไปจัดเขาแผนงานซอมแซมในแตละป หรือแผนระยะยาว
โดยเรียงลำดับ ความจําเปนกอนหลังหรือในกรณีที่มีผลการสํารวจอาคารท่ีทำเตรียมไวแลวก็สามารถนําไป
ใชไดทนั ที

บัญชีอาคารชลประทาน

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รกั ษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรงุ รักษาแมล าว

117

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบริหารจัดการฝา ยสงนำ้ และบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

การจดั ทำบนั ทึกประวัติการตรวจสอบสภาพและการบำรุงรักษาอาคารชลประทาน
การจดั ทำบันทกึ ประวตั ิ ฝา ยสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 ไดด ำเนนิ การทำบนั ทกึ ขอมลู เดิมและจัดทำ

บันทึกประวตั ิอาคารใหม โดยการออกสำรวจจัดเก็บขอมูลจัดทำบันทึกประวตั ิอาคารรวมกบั กลุมผูใชน้ำโดยจะ
เรม่ิ ดำเนินการในปงบประมาณ 2563 เปนตนไป

* การดำเนินงานบำรุงรกั ษาปกติและเชิงปองกนั การดำเนนิ งานบำรงุ รกั ษาปกติ เปนงานท่ดี ำเนินการ
ตามแผนงานประจำป เชน บำรุงรักษาคลองชลประทาน

* การบันทึกประเมินผลการบำรุงรักษา ประจำฤดูกาล การบันทึกประเมินผล การบำรุงรักษาประจำ
ฤดูกาลจะดำเนินการรว มกับการจดั ทำประวัติอาคาร โดยการจดบันทึกแนบทายอาคารชลประทานแตละชนิดวา
ไดบำรุงรักษาอยางไร ดำเนนิ การเมื่อไหร ตรงตามแผนงานท่ีวางไวห รือไมอ ยา งไร

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รักษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรุงรักษาแมลาว

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

แบบสํารวจอาคารชลประทานใน

ฝ่ ายส่งน้าํ และบาํ รุงรักษาท่ี 1 โค

ลาํ ดับ ช่ืออาคาร กม.ทต่ี ้งั พกิ
Lat
1 ปตร.ปากคลอง
2 จุดเริ่มตน้ คลองส่งน้าํ สายใหญ่ฝั่งขวา 0+000 19°42'32.03"
3 สะพาน คสล.
4 อาคารระบายทราย 0+035 19°42'31.77"
5 อาคารรับน้าํ เขา้
6 อาคารรับน้าํ เขา้ 0+350 19°42'28.03"
7 ท่อลอดคลองส่งน้าํ
8 อาคารรับน้าํ เขา้ 0+090 19°42'29.91"
9 สะพาน คสล.
10 รางรินขา้ มคลอง 0+691 19°42'28.02"
11 ทอ่ ส่งน้าํ เขา้ นา 1L
0+891 19°42'24.16"
12 อาคารรับน้าํ เขา้
13 ทรบ.ปากคลอง1L-RMC 0+954 19°42'22.48"
14 สะพาน คสล.
1+314 19°42'18.85"

1+578 19°42'11.06"

1+590 19°42'10.89"

1+600 19°42'4.67"

2+154 19°42'4.62"
2+158 19°42'4.54"
2+178 19°42'3.75"

ฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษาท่ี 1 โครงการสงนำ้ และบำรุงรักษาแมลาว

118

นคลองส่งน้ําสายใหญ่ฝั่งขวา (RMC)

ครงการส่งนาํ้ และบํารุงรักษาแม่ลาว

กดั ฝั่งของคลอง สภาพอาคาร หมายเหตุ

Long L R M ปกติ ควรซ่อม ควรปรับปรุง

99°39'44.28"  

99°39'44.56"  

99°39'53.57"  

99°39'46.55"   

99°39'58.49"  

99°40'3.77"  

99°40'6.08" 

99°40'10.98" 

99°40'30.56" 

99°40'31.19" 

99°40'47.71" 

99°40'48.18"  

99°40'48.19"  

99°40'48.18" 

119

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝา ยสงน้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

รายงานโครงการตรวจสอบอาคาร/ระบบชลประทาน โดยวิธีการ Walk Thru

ฝา ยสงนำ้ และบำรงุ รักษาที่ 1 โครงการสง นำ้ และบำรงุ รกั ษาแมล าว

120

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบริหารจดั การฝายสงนำ้ และบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

การมอบหมายงานใหแ กเ จาหนา ทตี่ รวจสอบอาคารชลประทาน โดยวธิ ีการ Walk Thru

การสำรวจความพรอมใชงานของอาคารชลประทาน

ฝา ยสงนำ้ และบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรุงรกั ษาแมลาว

121

เอกสารการประเมินพัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสง น้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

รปู ภาพ อาคารอัดนำ้ คลองสง นำ้ สายใหญฝง ขวาทไ่ี ดรับการตรวจสอบแลวอยใู นสภาพพรอมใชง าน

3.7 การคิดคน/นำนวตั กรรมมาใชใ นการปฏิบัตงิ าน หรือปรับปรุงวิธีการทำงาน
ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 เปนโครงการท่ีมีนำกระบวนการครือขายสงเสริมการมีสวนรวมของ

ประชาชน (คสป.) ของกองสงเสริมการมีสวนรวมของประชาชน กรมชลประทาน โดยมีตนแบบมาจาก
การบรหิ ารจัดการน้ำอยางย่ังยืนของโครงการอางเก็บน้ำ ดอยงู อ.เวียงปาเปา จ.เชียงราย ซึ่งไดรับรางวัลเลิศรัฐ
สาขาการบริหารราชการแบบมีสวนรวม ประจำป พ.ศ.2561 ในประเภทรางวัลสัมฤทธิ์ผลประชาชนมีสวนรวม
( Effective Change) ดังน้ันในปงบประมาณ ๒๕๖2 ฝายสงน้ำและบำรุงรักาท่ี 1-3 ไดเปนการเปล่ียนแปลง
การใหบริการกับผูรับบริการจากเดิมเปนการทำงานรวมกัน ผานวิธีการในรูปแบบใหม โดยมีการนำผูแทน
ผูรับบริการประมาณ ๓๐ คน เขารวมการฝกอบรม ฝกทักษะ ปรับแนวคิดการแกปญหาดวยวิธีการอริย สัจส่ี
แนวทางงานวิจยั ทองถ่ิน CBR สรางกลไกลในการทำงานแบบมีสวนรวม พัฒนาการเรียนรใู หกับผูรับบริการดวย
การสรางวงจรการเรียนรูผานกระบวนการถอดบทเรียนใหกับทีมเครือขายสงเสริมการมีสวนรวมของประชาชน
(คสป.) สรางการเรียนรูผานเคร่ืองมือการเรียนรูตางๆ อาทิ เชน ประวัติศาสตรชุมชนTime Line เปนการ
เรียนรูวัฒนธรรมการใชน้ำดั่งเดิมท่ีประสบความสำเร็จเพื่อนำวิธีการท่ีคุนเคยมาปรับใช การทำแผนท่ีทำมือ
รวมกันทำใหเกิดการเรียนรูบริบทการสงน้ำในหลายดานเชน เรียนรูภูมิศาสตร จุดเกิดเหตุ ปญหารวม ขอบเขต
การรับผิดชอบ ผูมีสวนไดสวนเสีย เสนทางเดินของน้ำชลประทาน ทางน้ำธรรมชาติ การสรางการรับรูรวม การ
สรางความตระหนัก เรียนรูดานชลประทาน เรียนรูดานการบริหารจัดการ การวางแผนการใชน้ำ การใชน้ำของ
พืช ศึกษาดูงาน แลกเปลี่ยนเรยี นรูกับพื้นท่ีประสบความสำเรจ็ สรางอัตราลกั ษณใ หกับองคก รผูใ ชน้ำชลประทาน
สรา งกระบวนการรับรูการส่อื สาร สรา งบทบาทของเครอื ขา ยเปนการสรางแรงขบั จากภายในท่ีใหทุกภาคสวนเขา
มามีสวนรวม การทำงานและการตัดสินใจจากฐานขอมูล เปนการสืบคนขอมูลรวมกัน มีการทบทวนและคืน
ขอมูล มีโครงการงานวิจัยจากทีมมหาวิทยาลัยเชียงใหม สำนักสงเสริมกองทุนวิจัยทองถิ่นเชียงใหม จาก
กระบวนการทั้งหมดถือวาเปนนวัตกรรมการมีสวนรวม สรางความสำเร็จในการบริหารจัดการน้ำไดอยางเทา
เทียม ทว่ั ถึง และเปน ธรรม

ฝา ยสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 โครงการสงนำ้ และบำรงุ รกั ษาแมลาว

122

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝา ยสงน้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

รางวัลเลิศรฐั สาขาการบริหารราชการแบบมสี ว นรว ม ประจำป พ.ศ.2561
ในประเภทรางวัลสัมฤทธผิ์ ลประชาชนมสี วนรวม ( Effective Change)
สำนกั งานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ สำนักนายกรฐั มนตรี

ฝา ยสง นำ้ และบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรุงรกั ษาแมล าว

123

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสงนำ้ และบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

การจัดฝก อบรมใหทีมเครือขายสง เสริมการมสี ว นรว มของประชาชน (คสป.) ณ โรงแรมคงการเดนเชยี งราย

ฝา ยสงนำ้ และบำรุงรกั ษาท่ี 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รกั ษาแมลาว

124

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

วงจรการเรยี นรูแบบมสี วนรว ม เพ่ือพัฒนาเครือขายสงเสริมการมสี วนรว มของประชาชน

การพัฒนาหรือประยุกตใ ชองคความรหู รือนวัตกรรมหรอื เทคโนโลยใี นการดำเนินโครงการ
การประยุกตใชอ งคค วามรงู านวจิ ยั เพอื่ ทองถ่ิน (Community Based Research : CBR)
ลักษณะสำคัญของโครงการวจิ ยั เพือ่ ทองถิน่

1. เปนขอ สงสยั เปน คำถาม หรือเปนประเด็นท่คี นในชุมชนทอ งถิน่ เหน็ วา มีความสำคญั
และตอ งการจะคนหาคำตอบรวมกนั

2. มีคนในชมุ ชนทอ งถิ่นรวมเปนนกั วิจัยและรวมในกระบวนการวิจยั เพอื่ คน ควาหาคำตอบ
3. มีการวิจัยเชิงปฏบิ ตั กิ ารเพอ่ื แกไ ขปญหา

นวตั กรรมการบริหารจัดการ

“ หัวใจคือการเขาใจปญหา
รวมกันของสมาชิกกลุมผูใชน้ำทุก
ค น เม่ื อเข าใจป ญ ห าร วม กั น
เทคนิคจึงไมใชการแกปญหาแต
เปนการคนหาตนเหตุแหงปญหา
และแกที่เหตุจึงเปนทางที่ถูกตอง
เพราะเมอ่ื เหตุดับปญหากด็ ับ ”

ฝายสง นำ้ และบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสง น้ำและบำรุงรกั ษาแมลาว

125

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบริหารจดั การฝายสง น้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

จากนโยบายสกู ารสรา งนวตั กรรมการทำงานแบบมีสว นรวม

รางวัลเลิศรัฐรางวัลการบริหารราชการแบบมีสวนรวม ระดับดีเดน ประเภทรางวัลเล่ืองลือ
ขยายผล ไดแก ผลงานการบรหิ ารจัดการน้ำอยางยั่งยืน : ณ ฝายแมล าวฝง ขวาจงั หวัดเชียงราย
(ตน แบบดอยงู) ซ่ึงเปนผลงานท่ีดำเนินงานจากการพัฒนาตอ ยอดจากผลงานการสง เสริมการมี
สวนรวมของเกษตรกรและกลมุ ผใู ชน ้ำในพืน้ ที่อางเก็บน้ำดอยงู จงั หวดั เชยี งราย ซง่ึ เปน ตนแบบ
ท่เี คยไดร บั รางวลั และนำไปขยายผลตอ ยอดจนประสบความสำเรจ็

ฝายสงน้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรุงรกั ษาแมลาว

126

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสง นำ้ และบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

สง เสรมิ เกษตรทฤษฎใี หม

สงเสริมใหเกษตรในพืน้ ที่นำหลักการเกษตรทฤษฎใี หมมาจัดพ้นื ทข่ี องตนเองโดยยดึ แนวทางปรัชญาของ
เศรษฐกิจ โดยมุงเนนการนำภูมิคุมกนั ท่ีมีอยใู หเขมแข็งเพ่ือใหสามารถปรับตัวรองรับผลกระทบจากการ
เปลี่ยนแปลงไดอยา งเหมาะสม โดยลดการพ่งึ พาปจ จัยการผลิตจากภายนอกใหมากท่ีสุดและมคี วามเปนไปได
ในทางปฏบิ ัติ มีผลตอบแทนที่จะทำใหเ กษตรกรสามารถดำรงชีวิตและประกอบอาชีพการเกษตรไดอ ยางย่งั ยืน

ลงพื้นทส่ี ง เสรมิ และใหความรเู กษตรทฤษฎีใหมใ หแ กเกษตรกรในพ้ืนที่ บา นสนั กอตาล ต.สนั ตสิ ขุ อ.พาน จ.เชยี งราย

ฝายสง นำ้ และบำรุงรักษาที่ 1 โครงการสง นำ้ และบำรงุ รกั ษาแมล าว

127

เอกสารการประเมินพัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝา ยสง นำ้ และบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

เทคโนโลยดี านสารสนเทศภมู ศิ าสตร

เทคโนโลยดี า นสารสนเทศภมู ิศาสตร เชน QGIS ,GoogleEarth, GoogleMap โดยเฉพาะGoogleEarth และ
GoogleMap สามารถสือ่ สารสารสนเทศทีส่ ำคญั เพื่อใหสาธารณะ รวมถงึ เจา หนา ที่ภายในองคกรไดร ับทราบ
ขอ มูลตางๆ ที่เก่ียวของกับองคกรไดร ับทราบในเชิงพ้นื ที่

ฝายสง น้ำและบำรุงรกั ษาที่ 1 โครงการสงนำ้ และบำรุงรกั ษาแมลาว

128

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝา ยสงน้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

A Mobile Application

นำ Application มาใชใ นการอำนวยความสะดวกในการสื่อ ประชาสัมพนั ธข าวสารและยังเปน เครอ่ื งมอื ชว ย
ปฏิบัติงานในสนามได เชน Line ,Facebook ,GPS Map Camera , Thai weather

ฝา ยสงน้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสงนำ้ และบำรงุ รกั ษาแมลาว

129

เอกสารการประเมินพฒั นาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสง น้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รกั ษาที่ 1 โครงการสง น้ำและบำรุงรกั ษาแมล าว

130

เอกสารการประเมินพัฒนาคุณภาพและการบริหารจดั การฝายสงน้ำและบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

3.8 วิธสี รา งการมีสวนรวมกับผูรบั บรกิ ารและผูมีสวนไดสวนเสยี ในแตล ะฤดูกาล
การนำปริมาณน้ำตนทุนที่ไดรับมาวางแผนจัดสรรน้ำ แบบมีสวนรวมกับผูรับบริการและผูมีสวนได

สวนเสีย โดยฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 ดำเนินการนำขอมูลดานภูมิศาสตร ขอมูลความรูชุมชน นำมา
ประเมินคำนวณน้ำตนทุน เพื่อการวางแผนมีการจัดทำแผน การเพาะปลูกพืช ,ฤดูฝน/ฤดูแลง และนำ GPS ,
สภาพภูมิประเทศ สภาพภูมิอากาศ พฤติกรรมการใชน้ำ ชนิดของพืช ชวงอายุของพืช ราคาผลผลิต การับซื้อ
มีผลตอการวางแผนนำมาวางแผนจัดสรรน้ำแบบมีสวนรวมกับคณะกรรมการ ฝายฯไดมีวิธีสรางการมีสวนรวม
ดงั นี้

3.8.1. การสรางการรับรูและเรียนรูกับกลุมผูใชน้ำอยางตอเน่ือง โดยการประชุม อบรม และการจัด
เวทีชมุ ชน ฯลฯ

ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 ไดดำเนินโครงการทางดานยุทธศาสตร ที่มีความสำคัญเปนอยางยิ่งตอ
การบริหารจัดการชลประทานในปจจุบันและอนาคต ไดแกการบริหารจัดการชลประทานโดยใชเกษตรกรมีสวน
รวม ซึ่งเปนโครงการท่ีอำนวยประโยชนในดานการปรับปรุง การบำรุงรักษาและการใชประโยชนในระบบ
ชลประทาน โดยเนนการพัฒนาองคกรผูใชน้ำ ใหมีสวนรวมในการบรหิ ารจัดการชลประทาน โดยมีวัตถปุ ระสงค
ของโครงการบริหารจดั การชลประทาน โดยใชเกษตรกรมีสวนรว ม ดงั นี้

1.1 สรา งความรสู ึกความเปน เจา ของโครงการโครงการชลประทาน
1.2 ปรบั ปรงุ การสง นำ้ และการบำรุงรักษาโครงการ
1.3 การใชป ระโยชนทรัพยากรนำ้ ที่มีอยูใ หด ีที่สุด
1.4 ความเปน ธรรมในการแพรก ระจายนำ้
1.5 กระตุนใหผูใชน้ำมีสวนรวมในการตัดสินใจในการบริหารจัดการชลประทาน เพ่ือกำหนด

ระยะเวลาการรับน้ำ และความถ่ีของการรับน้ำตามความตองการใชน้ำโดยใชอาสาสมัคร
ชลประทานใหเปนประโยชนในการสรางความเขาใจกับกลุมเกษตรกรผูใชน้ำตอไป
1.6 เกษตรกรมีสว นรว มในการตดั สนิ ใจเลอื กปลกู พืช
1.7 ปรบั ปรุงประสทิ ธภิ าพการใชนำ้
1.8 เพิ่มผลผลิตทางดานการเกษตร โดยใชน ำ้ ใหน อ ยทส่ี ุด
1.9 พฒั นาความสำนึกทางดานเศรษฐกิจของการใชน ้ำ
1.10. พัฒนาจติ สำนึกของชุมชนในเรือ่ งการใชน ้ำอยางประหยัด ดวยการมสี ว นรว มในคา ใชจ ายสำหรบั

การบรหิ ารจดั การชลประทาน
1.11. หาทางออกของความขัดแยงเกี่ยวกับการใชน้ำใหมีประสิทธภิ าพ

ฝายสง นำ้ และบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รกั ษาแมล าว

131

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบริหารจดั การฝา ยสงน้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

รูปภาพ ลงพนื้ ท่ีจัดเวรการมสี วนรว มในพ้นื ท่ีรว มกลบั กลมุ ผูใชนำ้ คลองซอย 1L-RMC ณ ศาลาอเนกประสงค
บานสนั มะแฟน ต.ธารทอง อ.พาน จ.เชยี งราย

รูปภาพจัดอบรมหลักสูตรพัฒนาทมี เครือขายสงเสริมการมีสวนรวมของประชาชน (คสป.) โดยมใี หตัวแทนกลมุ
ผใู ชน ้ำ อาสาชลประทานและผนู ำชมุ ชนเขา รวมรับการอบรม ณ โรงแรมแมโ ขงเดลตา อ.แมสาย จ.เชยี งราย

รปู ภาพพาคณะกรรมการจดั การนำ้ ชลประทานเขา รับฟง และศึกษาการการดำเนินการของกลุมผูใชน้ำอางเกบ็
นำ้ ดอยงู ณ อางเกบ็ น้ำดอยงู อ.เวียงปา เปา จ.เชียงราย

ฝายสงนำ้ และบำรุงรกั ษาท่ี 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รกั ษาแมล าว

132

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคุณภาพและการบริหารจดั การฝายสงนำ้ และบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

3.8.2. การจัดตั้งคณะกรรมการจัดการชลประทาน ดำเนนิ การจดั ตั้งคณะกรรมการจัดการชลประทาน

รปู ภาพ ฝายสงน้ำฯที่ 1 ไดด ำเนินจัดเวทีประชุมการมสี ว นรวมเพอ่ื หาตวั แทนกลมุ ผใู ชน้ำของคลองซอย 1L-RMC
ณ ศาลาอาคารอเนกประสงคบ านรองธาร ต.ธารทอง อ.พาน จ.เชยี งราย

3.8.3. การแตงตั้งและพฒั นาอาสาสมคั รชลประทาน
อาสาสมัครชลประทาน มาจากการคัดเลือกจากองคกรผูใชน้ำชลประทาน มีขอบเขตการ

ปฏิบตั งิ านขององคกรผใู ชน ้ำ หรือพน้ื ที่เขตการสง น้ำขององคกรผูใชน้ำ ตามทีก่ รมชลประทานมอบหมา
ย ทำหนาท่ีในการเก็บขอมูลเพ่ือวางแผน การควบคุม และประเมินผลการสงน้ำและบำรุงรักษาประจำฤดูกาล
เพาะปลูกตลอดจนการประสานงานกับองคกรผูใชน้ำชลประทาน อาสาสมัครชลประทาน มีหนาที่ความ
รับผดิ ชอบท่ีตองปฏบิ ัตงิ านและรายงานผลงาน ตามแบบฟอรม อส.ชป.01

อาสาสมัครชลประทานเปนกำลังที่สำคัญในการปฏิบัติงาน เมื่อฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1
ไดมีอาสาสมัครชลประทาน จำนวน 16 ราย ทำหนาท่ีชวยในการดูพ้ืนที่ของฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1
จึงทำใหชองวางระหวางเจาหนาที่ภาครัฐ กับเกษตรกรลดลง เกิดความเขาใจ ซ่ึงกันและกัน ยังทำหนาที่เปน
ตัวกลางในการประสานงานในดานตางๆ ติดตามสถานการณน้ำ นำขาวสารขอมูลตางๆ จากฝายสงน้ำและ
บำรุงรักษาที่ 1 ไปแจงใหเกษตรกรไดทราบและยังนำปญหาตางๆ จากเกษตรกรมาแจงใหฝายสงน้ำและบำรุงรักษา
ที่ 1 ไดรับทราบ เพ่ือเขาไปแกไขปญหาใหสอดคลองกับสภาพความเปนจริง รวมท้ังยังดูแลพื้นท่ีเพาะปลูกให
เปน ไปตามแผน ที่วางไว เพ่ือใหสอดคลองกับแผนการเพาะปลูกทงั้ ฤดูฝนและฤดูแลง

ฝายสง น้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 โครงการสงนำ้ และบำรงุ รกั ษาแมล าว

133

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝา ยสง นำ้ และบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

3.8.4. การสำรวจความพึงพอใจของกลุมผูใชน้ำท่ีมีตอการบริหารจัดการน้ำของเจาหนาที่
ชลประทาน

มีการติดตามผลการสงน้ำ จากการสอบถามเกษตรกรท่ีใชน้ำ ท่ีมีตอการบริหารจัดการน้ำของ
เจาหนาท่ีชลประทานมีการสำรวจพึงพอใจของกลุมผใู ชน ้ำท่ีมีตอการบริหารจัดการนำ้ ของเจา หนาที่ชลประทาน
ตามแบบฟอรม KPI. 4.3

แบบประเมนิ ความพึงพอใจ
ของเกษตรกรผใู ชน ้ำในเขตชลประทาน

ฝายสงน้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรุงรกั ษาแมล าว

134

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคุณภาพและการบริหารจดั การฝายสงนำ้ และบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

3.8.5. จัดต้ังกองทุนกลมุ ผใู ชนำ้ ชลประทาน
กองทุนกลุมผูใชน้ำถือเปนองคประกอบที่สำคัญในกลุมบริหารจัดการน้ำ ซึ่งองคประกอบที่

สำคัญของกลุมบริหารการใชน้ำประกอบดวย 1) สมาชิกกลุม 2) คณะกรรมการกลุม 3) กิจกรรม
4) กฎระเบียบ และ 5) กองทุน ซ่ึงเงินท่ีองคกรผูใชน้ำเก็บสะสมไวเพ่ือใชในสิ่งที่จำเปนในการบริหารจัดการ
ภายใน เพื่อประโยชนของสมาชิกรวมกัน เชน นำมาใชในกรณีซอมแซมอาคารควบคุมน้ำภายในคลองกรณี
เรงดวน หรือใชเปนทุนสำรองหมุนเวียนซ้ืออุปกรณตางๆ โดยการนำเงินกองทุนไปใชตองมีการพิจารณาอนุมัติ
เงินกองทุนท่ีไปใช ตองผานมติท่ีประชุม และจัดลำดับความสำคัญ สวนใดที่ตองใชงบประมาณสูง จะตองมีการ
ดำเนินการสง แผนใหกบั ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาท่ี 1 พิจารณาทันที เพื่อจัดเขาแผนงานซอมแซมหรือปรับปรุง
ตอไป

กลุมผูใชนำ้ ดแู ล บำรงุ รกั ษา อาคารชลประทาน

ฝายสงนำ้ และบำรุงรกั ษาที่ 1 โครงการสงนำ้ และบำรงุ รกั ษาแมลาว

135

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคุณภาพและการบริหารจัดการฝา ยสง น้ำและบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

3.8.6. การเขา รวมบริหารจัดการน้ำของกลุมบริหารการใชน้ำชลประทาน กลมุ ผูใชน ้ำชลประทานพ้ืนฐาน
จัดใหมีเวทีประชุมกลุมผูใชน้ำอยางนอยปละ 2 คร้ังเพื่อแลกเปล่ียนความคิดเห็น ตลอดจนปญหาและ

อุปสรรคในการสงน้ำในเขตพ้ืนท่ีเปาหมาย เพื่อจะไดแกไขและวางแผนใหตรงกับท่ีทางกลุมผูใชน้ำตองการ
ตลอดจนใหทางกลุมผูใชน้ำไดมีสวนรวมในการบริหารจัดการน้ำโดยการดูแลรักษาคลองสงน้ำในเขตพ้ืนท่ีของ
ตนเองที่ตดิ กับเขตชลประทาน และตดิ ตามระดบั น้ำในคลองสง นำ้

การจดั เวทกี ารมีสวนรว มของกลมุ ผใู ชน้ำเพ่ือใหค วามรใู นการบรหิ ารจดั การน้ำชลประทานแกกลมุ ผใู ชน ำ้

ฝา ยสง น้ำและบำรงุ รักษาที่ 1 โครงการสง นำ้ และบำรงุ รกั ษาแมล าว

136

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบริหารจัดการฝา ยสงนำ้ และบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

3.8.7. การสรา งเครอื ขา ยเยาวชน (ยุวชลกร)
ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 การจัดใหความรูแกกลุมยุวชลกร โดยดำเนินการปละ 1 ครั้ง เพ่ือให

ยุวชลกรไดเรียนรูถึงความเปนมาของการชลประทานในประเทศไทย ความสำคัญและลักษณะของอาคาร
ชลประทานประเภทตางๆ รวมทัง้ เรยี นรคู ุณคาและความสำคัญของนำ้

การจดั การใหค วามรูประวตั ิศาสตรชลประทานและเรียนรอู าคารชลประทาน ณ อา งเกบ็ นำ้ แมสรวย

ฝายสงน้ำและบำรงุ รกั ษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรงุ รกั ษาแมล าว

137

เอกสารการประเมินพัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจัดการฝายสงนำ้ และบำรงุ รกั ษา ป ๒๕๖5

3.8.7. ใหบ รกิ ารและความชวยเหลือกบั กลุมผใู ชนำ้ ชลประทาน
สนับสนุนเครื่องจักร-เครื่องมือ ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 ไดมีการประสานจัดเตรียม

ความพรอมเคร่ืองจักรในการดูแลและใหบริการเพ่ือสนับสนุนใหแกเกษตรกรในพ้ืนท่ีใหดูแลซอมแซมอาคาร
ชลประทาน และชวยเหลือแกไขพ้ืนที่เพ่ือปองกันการเกิดความเสียหายตางๆ เชน รถJCB รถไถ รถบรรทุกน้ำ
และรถบรรทกุ 6 ลอ

โครงการสง น้ําและบาํ รุงรกั ษาแมล าว

มีรายละเอยี ดดังน้ี จาํ นวน 2 เคร่อื ง
1.       เครือ่ งสูบนา้ํ ขนาดเสน ผา ศูนยก ลาง 3 นิว้ จํานวน 1 เครอื่ ง
2.       เครอ่ื งสบู น้ําขนาดเสนผา ศนู ยกลาง 4 นว้ิ จํานวน 1 คัน
3.       รถตกั หนาขุดหลัง จาํ นวน 1 คนั
4.       รถฟารมแทรค็ เตอร (มใี บมีดดันหนา) จาํ นวน 2 คนั
5.       รถบรรทกุ ยกเท 4 ลบ.ม. จํานวน 1 คนั
6.       รถบรรทกุ 6 ตนั ติดปนจ่ัน จาํ นวน 1 คนั
7.       รถบรรทุกน้ําขนาด 6,000 ลิตร

ฝายสงนำ้ และบำรุงรักษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรุงรกั ษาแมลาว

138

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคุณภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสงน้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

3.8.8 จางงานกลุมเกษตรกร เพื่อสนับสนุนการสรางรายไดใหแกกลุมเกษตรกรในชวงเวนวางจากการทำ
การเกษตรใหเขามามีสวนรวมกับการซอมแซมอาคารชลประทานซ่ึงกอใหเกิดการสรางขวัญและกำลังใจ
กอใหเกิดความสมั พนั ธท ี่ดีกับหนวยงาน และความรูสึกรวมการเปน เจาของอาคารชลประทานของกลุมเกษตรกร

การจดั รบั สมคั รดกรจางงานกลมุ เกษตรกรในพน้ื ทแี่ ละการดำเนนิ งานของกลมุ เกษตรกร

ฝา ยสงนำ้ และบำรงุ รกั ษาท่ี 1 โครงการสงนำ้ และบำรุงรกั ษาแมล าว

๑๓๙

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสง นำ้ และบำรงุ รักษา ป ๒๕๖5

หมวดที่ ๔
ผลสัมฤทธิข์ องงาน

ฝา ยสง น้ำและบำรุงรักษาที่ 1 ไดทำการประเมินผลสมั ฤทธิ์ของงานตามความสำเร็จของการ
ปฏบิ ตั ิงานเพื่อใหบ รรลุตามวิสัยทศั น พนั ธกจิ และเปาประสงค ทก่ี รมชลประทานไดว างนโยบายไว ฝายสง น้ำและ
บำรุงรกั ษาท่ี 1 ไดมีการจัดทำคำรับรองการปฏบิ ตั ิราชการ ระหวางสำนักงานและโครงการ โดยมีตวั ชว้ี ดั ทีส่ ำคญั ที่
เกี่ยวกบั ภารกจิ ของฝายทส่ี ามารถจะสนบั สนนุ ใหบ รรลุตามวสิ ยั ทศั น พันธกจิ ประกอบดวย 4 มติ ิ ไดแก

มติ ิดา นประสิทธิผลตามพนั ธกิจ
ตวั ชว้ี ัดที่ 1 รอยละของพน้ื ที่บริหารจดั การน้ำในเขตชลประทาน (Cropping Intensity)

มติ ิดานคณุ ภาพการใหบ ริการ
ตวั ชี้วัดท่ี 4 รอ ยละของผูใ ชน ้ำในเขตพื้นท่ชี ลประทานที่พึ่งพอใจตอการบริหารจดั การน้ำ

มติ ิดา นประสทิ ธภิ าพของการปฏิบตั ิราชการ
ตัวชว้ี ดั ท่ี 5 ประสทิ ธิภาพชลประทานในฤดูฝน
ตัวชี้วดั ที่ 6 ประสิทธภิ าพชลประทานในฤดูแลง
ตวั ช้ีวัดที่ 7 รอ ยละของการเบกิ จายงบประมาณงบลงทนุ ท่ีเปน ไปตามแผน
ตัวชว้ี ัดที่ 8 รอ ยละของอาคารควบคมุ นำ้ ในระบบสงนำ้ และในระบบระบายน้ำทมี่ ีอยูในสภาพใชง านไดด ี
ตวั ชวี้ ัดท่ี 9 รอยละของพื้นท่ีชลประทานท่มี ีการตั้งกลุมผใู ชนำ้ ชลประทานพ้ืนฐาน
ตัวช้วี ดั ท่ี 10 รอยละของพืน้ ทช่ี ลประทานที่มกี ารตัง้ กลมุ บริหารการใชน ้ำชลประทาน กลมุ เกษตรกรฯ
สมาคมฯ และสหกรณฯ
ตวั ชว้ี ดั ที่ 11 รอ ยละขององคก รผูใชน ้ำชลประทานทม่ี คี วามเขมแขง็ ในการบรหิ ารจดั การนำ้

มติ ดิ านพฒั นาองคก ร
ตวั ชว้ี ัดท่ี 12 รอ ยละของจำนวนเรอ่ื งที่เผยแพรแ ละประชาสัมพนั ธผ านสือ่ ตา งๆ

ฝายสงน้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รกั ษาแมลาว

๑๔๐

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบรหิ ารจัดการฝา ยสง นำ้ และบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

มติ ดิ า นประสิทธผิ ล

ตวั ชว้ี ัดที่ 1 รอยละของพื้นที่บรหิ ารจัดการน้ำในเขตชลประทาน (Cropping Intensity)
คำอธิบายตัวช้ีวัด

เปนการวัดความหนาแนนของการปลูกพืช หรือความถี่ของการใชพ้ืนที่เพื่อการปลูกในรอบปถามีการปลูก
พืชเต็มพื้นท่ีเพียงครั้งเดียวในรอบป Cropping Intensity ในรอบปนั้นจะเทากับ 100 โดยพ้ืนที่บริหารจัดการน้ำ
ในเขตชลประทาน หมายถึง จำนวนพื้นท่ีเพาะปลูกไดแก นาขาว พืชผัก พืชไร ผลไม ไมยืนตน รวมท้ังพื้นที่ บอ
ปลา บอ กงุ ท่ที ำการผิตสนิ คา การเกษตรในแตล ะป ในเขตพ้นื ทร่ี บั บรกิ ารนำ้ จากระบบชลประทาน
วิธีการเก็บขอ มลู

ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 ใหเจาหนาที่ตรวจเก็บขอมูลพื้นท่ีเพาะปลูกในเขตพ้ืนท่ีชลประทานของ
โครงการ ในฤดูฝนและฤดแู ลง ทงั้ น้ีไมนับรวมในกรณที ีม่ ีการสงน้ำใหเกษตรกรนอกเขตชลประทาน

สูตรการคำนวณ (พ้นื ทบ่ี รหิ ารจัดการนำ้ ในเขตชลประทาน x 100)
พ้ืนทช่ี ลประทาน

สถติ ิหรอื ขอมลู ทจ่ี ะนำมาคำนวณ พืน้ ที่เพาะปลูกจริงฤดฝู น รวมพน้ื ที่ปลกู จรงิ
พืน้ ทเี่ พาะปลกู จริงฤดแู ลง (ไร) (ไร)
ป (ไร)
49,501 49,501
2560 - 49,456 60,400
2561 10,944 48,492 78,366
49,498 76,942
2562 29,874

2563 27,444

พ้ืนทีช่ ลประทาน 63,120 ไร

ขอมูลทง้ั หมด 4 ป คือ ปปจ จุบัน และ 3 ปย อนหลงั

การคำนวณป 2563
รอยละของพนื้ ที่บริหารจัดการน้ำในเขตโครงการ = (27,444+49,498)x100/63,120 = 121.90

ขอมูลยอนหลัง (ไมน อยกวา 3 ป)

2560 2561 2562 ๒๕63

80.99 98.82 128.22 121.90

ฝายสงน้ำและบำรุงรกั ษาท่ี 1 โครงการสง นำ้ และบำรงุ รกั ษาแมล าว

๑๔๑

เอกสารการประเมนิ พฒั นาคณุ ภาพและการบรหิ ารจดั การฝายสงน้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

เกณฑก ารใหคะแนน (Le)

ตัวชี้วดั ระดบั คะแนน 5
1234 135%

รอยละของพน้ื ท่ีบรหิ ารจดั การ ไมนอ ยกวา ไมน อ ยกวา ไมน อยกวา ไมน อ ยกวา
น้ำในเขตชลประทาน 119% หรือ 123% หรอื 127% หรือ 131% หรือ
(Cropping Intensity) ไมม ากกวา ไมม ากกวา ไมมากกวา ไมม ากกวา

151% 147% 143% 139%

Interpolate =(123-119) = 4 ,(2-1)=1 ด่งั นัน่ (123-121.90) = 1.10 , 1.10/4 = 0.275

= (3-0.28) = 1.725

คาคะแนนท่ีได 1.725 คะแนน
กราฟแสดงผลและแนวโนม (Le/T)

ขอมลู เปรยี บเทียบและความเชือ่ มโยง(C/Li)

เสนแนวโนมตำ่ กวา คามาตรฐาน: เนือ่ งจากพ้นื ทฝ่ี า ยสง น้ำและบำรงุ รักษาท่ี 1 ไดมีพนื้ ที่บริหารจดั การนำ้ ในเขต
ชลประทานในชวงฤดแู ลง มพี ื้นทีเ่ พาะปลกู ลดลงเนื่องกลุมผใู ชน ้ำเขา ใจและรับรถู ึงพ้ืนทส่ี ามารถไดรบั น้ำอยาง
ชัดเจน

ฝา ยสง นำ้ และบำรุงรกั ษาท่ี 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รกั ษาแมล าว

๑๔๒

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบรหิ ารจัดการฝา ยสง น้ำและบำรุงรักษา ป ๒๕๖5

มิติดานคณุ ภาพการใหบ ริการ
ตัวชว้ี ดั ท่ี ๔ รอยละของผูใ ชนำ้ ในเขตพื้นที่ชลประทานท่ีพึงพอใจตอ การบรหิ ารจดั การน้ำ
คำอธบิ ายตัวชี้วัด

เปนการวดั คณุ ภาพการใหบริการของโครงการ ท่ีมตี อ ลูกคาตามรายละเอยี ดแบบประเมินความพึงพอใจ
และไมพึงพอใจท่ีกำหนด โดยจะดูในเรื่องความพึงพอใจตอ การบริหารจดั การน้ำของโครงการ

วธิ กี ารเก็บขอ มลู
โครงการใหเจาหนา ที่ออกสำรวจความพึงพอใจของเกษตรกร โดยใชแ บบประเมินความพึงพอใจและไม

พึงพอใจ (แบบ สสช.P1) ของกองสงเสรมิ การมสี ว นรว มของประชาชน โดยใชกลมุ ตวั อยางจะตองครอบคลมุ ตัง้ แต
ตนคลอง กลางคลอง และปลายคลอง และครอบคลุมทกุ กลุม ผูใชน้ำ โดยทำการประเมนิ ชวงเดอื นสิงหาคม –
กันยายน ของทุกป

ขอ มูลยอนหลงั (ไมนอยกวา 3 ป) 2561 2562 2563
2560 69.10 68.18 74.10
86.30

ฝายสงน้ำและบำรุงรักษาที่ 1 โครงการสงน้ำและบำรงุ รักษาแมล าว

เอกสารการประเมนิ พัฒนาคณุ ภาพและการบริหารจดั การฝา ยสง น้ำและบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5 ๑๔๓

เกณฑก ารใหค ะแนน (Le) ระดบั คะแนน 5
ตวั ช้ีวดั 85
1 23 4
รอ ยละของผใู ชน ำ้ ในเขตพื้นท่ีชลประทาน 65
ทพ่ี งึ พอใจตอการบรหิ ารจดั การนำ้ 70 75 80

Interpolat= (75-70) = 5 ,(3-2)=1 ด่งั นั่น (75-74.10) = 0.90 , 0.90/5 = 0.18
= (3-0.18) = 2.82
คา คะแนนท่ไี ด 2.82 คะแนน

กราฟแสดงผลและแนวโนม (Le/T)

ขอมูลเปรียบเทยี บและความเชอื่ มโยง(C/Li)
รอ ยละของผใู ชน ้ำในเขตพ้ืนที่ชลประทานท่พี อใจตอการบริหารจัดการน้ำในป 2563 เทากบั 74.10 คะแนน
ซ่ึงมคี าต่ำกวา เกณฑมาตรฐาน โครงการไดมีแผนการดำเนินการจดั ต้งั คณะกรรมจดั การน้ำ มีผลตอการปรบั เปลี่ยน
พฤติกรรมการใชน้ำของเกษตรจึงสง ผลตอความพงึ พอใจในบรหิ ารจดั การนำ้ ใหม

ฝายสง นำ้ และบำรุงรกั ษาท่ี 1 โครงการสงนำ้ และบำรงุ รักษาแมลาว

๑๔๔

เอกสารการประเมินพัฒนาคณุ ภาพและการบรหิ ารจดั การฝา ยสง นำ้ และบำรุงรกั ษา ป ๒๕๖5

มิตดิ านประสิทธิภาพของการปฏิบัติราชการ

ตัวชีว้ ัดท่ี ๕ ประสิทธภิ าพชลประทานในฤดฝู น
คำอธิบายตวั ช้ีวดั

เปนการตรวจสอบถงึ ประสทิ ธิภาพของการชลประทานในฤดูฝน ซึ่งหมายถึงอัตราสว นที่คิดเปน
เปอรเซ็นตร ะหวา งปรมิ าณสุทธิทจ่ี ะตองใหแกพชื (Net Water Application) ตอปริมาณน้ำท้งั หมดท่ีตอ งใหแ กพชื
(Gross Water Application)

วิธีการเกบ็ ขอมูล
โครงการฯ ตองทำการเก็บขอ มลู ปรมิ าณน้ำทส่ี งจรงิ เปน รายวัน และรวบรวมวเิ คราะหเ ปนขอ มูลราย

สปั ดาห รายเดือน จนสนิ้ ฤดกู าลเพาะปลูกในฤดูฝน จงึ รวบรวมวิเคราะหวาตลอดฤดกู าลเพาะปลูกใชน ำ้ ท้งั หมด
เปน ปรมิ าณเทาใด แลว นำมาเปรยี บเทยี บกบั ปริมาณนำ้ ท่ีตองสงตามทฤษฎี

สตู รการคำนวณ

(ปริมาณน้ำตามทฤษฎี - ฝนใชก าร + การรว่ั ซึม) X 100

ปริมาณนำ้ ที่สง จริงตลอดฤดูฝน

สถิตหิ รือขอมลู ท่จี ะนำมาคำนวณ

รายการ ลบ.ม.
ปรมิ าณน้ำตามทฤษฎี 65,789,785.01
ปริมาณนำ้ จากฝนใชการ 36,121,299.20
9,225,600.00
ปริมาณน้ำร่ัวซึม 56,755,814.40
ปริมาณน้ำสงจริง

พนื้ ทสี่ งน้ำจรงิ ฤดฝู น 49,498 ไร

ขอ มูลยอนหลัง (ไมน อยกวา 3 ป) 2563
2560 2561 2562 69%
77% 72% 63%

การคำนวณป 2563
ประสิทธภิ าพชลประทานในฤดฝู น=(65,789,785.01-
36,121,299.20+9,225,600.00)x100/56,755,814.40
= 69.00 %

ฝายสงน้ำและบำรุงรกั ษาที่ 1 โครงการสงนำ้ และบำรงุ รักษาแมลาว