กต_การขับเคลื่อนโครงการ ปศพพ ต่างประเทศ

SEP for SDGs Partnership

คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่อ่� นโครงการพััฒนา
ตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียง
ในต่่างประเทศ

กรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ กระทรวงการต่า่ งประเทศ
ศูนู ย์ร์ าชการเฉลิมิ พระเกียี รติิ 80 พรรษา อาคารรัฐั ประศาสนภักั ดีี (อาคาร B) ฝั่ง�่ ทิศิ ใต้้ ชั้น� 8

ถนนแจ้ง้ วัฒั นะ แขวงทุ่�งสองห้อ้ ง เขตหลักั สี่� กรุงุ เทพฯ 10210
โทรศัพั ท์์ 02-203-5000 โทรสาร 02-143-9327

https://tica-thaigov.mfa.go.th อีเี มล : [email protected]

ออกแบบและจัดั ทำ�ำ รูปู เล่ม่
บริษิ ัทั ขาดทุนุ คือื กำ�ำ ไรวิสิ าหกิจิ เพื่อ�่ สังั คม จำ�ำ กัดั
488 ซอยเฉลิมิ สุขุ ถนนพหลโยธินิ แขวงจันั ทรเกษม เขตจตุจุ ักั ร กรุงุ เทพมหานคร
โทร. 085-8123008
2 คู่่�มืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

คำ�ำ นำ�ำ

ในโลกยุุคโลกาภิิวััตน์์ที่่�ทุุกพื้้�นที่่�และทุุกภููมิิภาคเชื่ �อมโยงถึึงกัันด้้วยระบบสื่ �อสารและ
โทรคมนาคมที่่ส� ะดวกรวดเร็ว็ และมีปี ระสิทิ ธิภิ าพภายใต้ค้ วามซับั ซ้อ้ นของกลไกตลาดและห่ว่ งโซ่่
อุุปทานโลก ความเชื่�อมโยงดัังกล่่าวนำ�ำ มาซึ่่�งโอกาสและความท้้าทายที่่�เพิ่่�มพููนและผัันแปรอย่่าง
ต่อ่ เนื่่อ� ง  ในขณะที่่ค� วามเจริญิ ทางด้า้ นวิทิ ยาศาสตร์แ์ ละเทคโนโลยีชี ่ว่ ยให้เ้ รามีคี ุณุ ภาพชีวี ิติ ที่่ด� ีขีึ้น�
ด้ว้ ยระบบโครงสร้า้ งพื้้น� ฐานและสิ่ง� อำ�ำ นวยความสะดวกต่า่ ง ๆ แต่ค่ วามเจริญิ เหล่า่ นี้้ก� ็ม็ าพร้อ้ มกับั
ต้้นทุุนราคาแพงของความเสื่�อมถอยและลดน้้อยลงอย่่างมีีนััยสำ�ำ คััญของสภาพแวดล้้อมและ
ทรััพยากรทางธรรมชาติิจนนำ�ำ ไปสู่�วิิกฤตที่่�หลากหลายและเชื่�อมโยงกััน  ไม่่ว่่าจะเป็็นวิิกฤตดิิน
น้ำำ�� ป่า่ ไม้้ อากาศ พลังั งาน ไปจนถึงึ ความท้้าทายใหม่่ ๆ อาทิิ ความมั่่�นคงของมนุุษย์์ ปััญหา
ยาเสพติดิ ข้า้ มชาติิ การเปลี่ย� นแปลงของสภาพภูมู ิอิ ากาศ ตลอดจนโรคติดิ ต่อ่ โรคอุบุ ัตั ิใิ หม่แ่ ละ
อุบุ ัตั ิซิ ้ำ��ำ ที่่โ� ลกกำ�ำ ลังั เผชิญิ อยู่�ในปััจจุบุ ันั ซึ่ง� นับั วันั ก็ย็ิ่ง� ทวีคี วามรุนุ แรงขึ้น� เรื่อ� ย ๆ

ด้ว้ ยตระหนักั ถึงึ ความเชื่อ� มโยงทั้้ง� ในเชิงิ กายภาพและระบบนิเิ วศโลกโดยรวม  องค์ก์ าร
สหประชาชาติิจึึงได้้มีีมติิเห็็นชอบร่่วมกัันในการกำ�ำ หนด  “เป้้าหมายการพััฒนาที่่�ยั่�งยืืน”  หรืือ
“Sustainable Development Goals” เป็น็ วาระโลกที่่ท� ุกุ ประเทศ ทุกุ ภาคส่ว่ น และพวกเราทุกุ คน
ต้อ้ งร่ว่ มมือื ร่ว่ มแรง และร่ว่ มใจกันั ผลักั ดันั และขับั เคลื่่อ� นเพื่อ�่ ให้ส้ ามารถบรรลุเุ ป้า้ หมายต่า่ ง ๆ
ตามที่่ก� ำ�ำ หนดไว้ท้ ั้้ง� 17 เป้า้ หมายไปด้ว้ ยกันั โดยไม่ท่ ิ้้ง� ใครไว้ข้ ้า้ งหลังั เพราะความยั่ง� ยืนื ของการ
พัฒั นาในโลกยุคุ โลกาภิวิ ัตั น์น์ ั้้น� ไม่ส่ ามารถแบ่ง่ แยกได้้

ไทยในฐานะประเทศสมาชิิกและส่่วนหนึ่่�งของประชาคมโลกที่่�มีีประสบการณ์์ในการ
ฟันั ฝ่า่ อุปุ สรรคและเผชิญิ วิกิ ฤตต่า่ ง ๆ มาอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง โดยมีี “ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง”
เป็น็ ทั้้ง� “เข็ม็ ทิศิ ” และ “หางเสือื ” ช่ว่ ยนำ�ำ ทาง โดยได้ด้ ำ�ำ เนินิ งานส่ง่ เสริมิ ความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ การ
พััฒนาระหว่่างประเทศด้้วยความมุ่�งมั่่�น ผ่่านการน้้อมนำ�ำ ปรััชญาดัังกล่่าวซึ่่�งเป็็นแนวทางการ
พัฒั นาที่่ไ� ทยได้ร้ ิเิ ริ่ม� ขึ้น�   (Homegrown  Development Approach)  และพิสิ ูจู น์แ์ ล้ว้ ถึงึ ประโยชน์์
และผลลัพั ธ์ท์ ี่่เ� กิดิ ผลจริงิ เป็น็ รูปู ธรรมในเชิงิ ประจักั ษ์์ ไปเผยแพร่่ แบ่ง่ ปััน และแลกเปลี่่ย� นกับั
มิติ รประเทศและคู่่�ร่วมมือื ต่า่ ง ๆ มาอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง โดยมีกี รมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ
กระทรวงการต่า่ งประเทศ เป็น็ ผู้้�ขับั เคลื่่อ� นหลักั

หนังั สือื เล่ม่ นี้้จ� ัดั ทำ�ำ ขึ้น� เพื่อ�่ เป็น็  คู่่�มือื   การขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของ
เศรษฐกิจิ พอเพียี งของไทย ในต่า่ งประเทศ ให้ก้ ับั หน่ว่ ยงาน ผู้�เชี่ย� วชาญ อาสาสมัคั ร ผู้้�นำ�ำ ชุมุ ชน
รวมทั้้ง� บุคุ คลทั่่ว� ไปผู้�สนใจทั้้ง� ฝ่า่ ยไทย ฝ่า่ ยคู่่�ร่วมมือื รวมทั้้ง� องค์ก์ รและองค์ก์ ารระหว่า่ งประเทศ
ต่่าง  ๆ  ใช้้ประกอบการศึึกษาและเป็็นแนวทางในการดำำ�เนิินงานร่่วมกัันอย่่างเป็็นเอกภาพ
เพื่�อ่ ช่่วยให้้ทุุกฝ่่ายสามารถผสานพลัังในการขัับเคลื่่�อนความร่่วมมืือเพื่�อ่ การพััฒนาที่่�ยั่�งยืืนไป
ด้ว้ ยกันั อย่า่ งเต็ม็ ศักั ยภาพและกว้า้ งขวางยิ่ง� ขึ้น� ต่อ่ ไป

กรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ
กระทรวงการต่า่ งประเทศ

คู่�่มืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 3

สารบััญ หน้า้

บทนำ�ำ 8
วิกิ ฤตการณ์์ และความต้อ้ งการของมนุษุ ย์ ์ 8-20
ความท้า้ ทายที่่โ� ลกต้อ้ งเผชิญิ
โรคระบาดความท้า้ ทายใหม่ ่ 21
โจทย์ช์ วนคิดิ 22
บทที่่� 1 รู้�จักั SDGs 25
จาก MDGs สู่� SDGs 26
17 เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื (SDGs) 27
SDGs 17 เป้า้ หมายกับั ความเชื่อ� มโยงของการพัฒั นาสู่่�ความยั่ง� ยืนื 29
โจทย์ช์ วนคิดิ 31
บทที่่� 2 เข้า้ ใจ SEP 33
จุดุ เริ่ม� ต้น้ แนวคิดิ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง 34
(Sufficiency Economy Philosophy-SEP) 34
ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง 34
การแปลงเศรษฐกิจิ พอเพียี งสู่่�ทฤษฎีบี ันั ได 9 ขั้น� 40
โจทย์ช์ วนคิดิ 43
บทที่่� 3 จากปรัชั ญาสู่่�ปฏิบิ ัตั ิ ิ 44
การแปลงปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งสู่�การปฏิบิ ัตั ิิ 44
รูปู ธรรมของการพัฒั นาตามทฤษฎีใี หม่่ 47
ภายใต้ป้ รัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง 49
ทฤษฎีใี หม่่ 3 ขั้น� ตอน 51
การแก้ป้ ััญหาแบบองค์ร์ วม “จากนภา ผ่า่ นภูผู า สู่�มหานที”ี 53
โจทย์ช์ วนคิดิ 54
บทที่่� 4 บทเรียี นประเทศไทย 54
ผ่า่ นวิกิ ฤตต้ม้ ยำ�ำ กุ้�ง 2540 61
ฝ่า่ วิกิ ฤต COVID-19 65
โจทย์ช์ วนคิดิ

4 คู่่�มือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

บทที่่� 5 เรียี นรู้� แบ่ง่ ปััน ร่ว่ มพัฒั นา 66
กระบวนการดำ�ำ เนินิ โครงการ 9 ขั้น� ตอน 72
แนวทางการพัฒั นาเชิงิ พื้้น� ที่่� 79
ตามกรอบแนวคิดิ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง 90
สัญั ญาณเฝ้า้ ระวังั 91
โจทย์ช์ วนคิดิ 92
บทที่่� 6 ข้อ้ ควรคำ�ำ นึงึ 94
หลักั การทรงงาน 27 ประการ 97
โจทย์ช์ วนคิดิ
98
บทส่ง่ ท้า้ ย ก้า้ วไปด้ว้ ยกันั 104
บรรณานุกุ รม

คู่ม่� ือื การขัับเคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 5

สารบัญั ภาพ 9
ภาพที่่� 1 The Perfect Storm 10
ภาพที่่� 2 ห่ว่ งโซ่ผ่ ลกระทบ 12
ภาพที่่� 3 วิกิ ฤตดินิ 13
ภาพที่่� 4 Keep soil alive, protect soil biodiversity 14
ภาพที่่� 5 วิกิ ฤตน้ำ��ำ 15
ภาพที่่� 6 สถานการณ์น์ ้ำ��ำ ในอนาคต 16
ภาพที่่� 7 วิกิ ฤตป่า่ ไม้ ้ 17
ภาพที่่� 8 ประชากรโลกที่่เ� พิ่่ม� ขึ้น� กับั วิกิ ฤตพลังั งาน 18
ภาพที่่� 9 ผลกระทบจากอุณุ หภูมู ิโิ ลกเพิ่่ม� ขึ้น� ในระดับั ต่า่ ง ๆ 19
ภาพที่่� 10 วิกิ ฤตโลกร้อ้ นและผลกระทบต่อ่ เมือื งสำ�ำ คัญั บริเิ วณชายฝั่ง�่ 20
ภาพที่่� 11 มลพิษิ ทางอากาศ 21
ภาพที่่� 12 ความท้า้ ทายที่่โ� ลกต้อ้ งเผชิญิ 23
ภาพที่่� 13 COVID-19 affecting all SDGs 28
ภาพที่่� 14 ความเชื่อ� มโยงของ MDGs ต่อ่ SDGs 30
ภาพที่่� 15 17 เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื 31
ภาพที่่� 16 ความเชื่อ� มโยงของ 5Ps 35
ภาพที่่� 17 ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง 36
ภาพที่่� 18 องค์ป์ ระกอบของปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง 40
ภาพที่่� 19 เศรษฐกิจิ พอเพียี งขั้น� พื้้น� ฐานและขั้น� ก้า้ วหน้า้ 41
ภาพที่่� 20 แผนที่่ศ� ูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ 45
ภาพที่่� 21 การแปลงปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งสู่�การปฏิบิ ัตั ิ ิ 49
ภาพที่่� 22 3 ขั้น� ตอนของการพัฒั นาตามทฤษฎีใี หม่ ่ 50
ภาพที่่� 23 เกษตรทฤษฎีใี หม่ส่ ร้า้ งสมดุลุ ระบบนิเิ วศย่อ่ ย 51
ภาพที่่� 24 การแก้ป้ ััญหาแบบองค์ร์ วม จากนภา ผ่า่ นภูผู า สู่�มหานที ี 55
ภาพที่่� 25 การประยุกุ ต์ใ์ ช้เ้ ศรษฐกิจิ พอเพียี งระดับั บุคุ คล : เกษตรกร 57
ภาพที่่� 26 การประยุกุ ต์ใ์ ช้ท้ ฤษฎีใี หม่่ 3 ขั้น� ตอน โดยโรงพยาบาลหนองม่ว่ งไข่ ่ 58
ภาพที่่� 27 การประยุกุ ต์ใ์ ช้เ้ ศรษฐกิจิ พอเพียี งในองค์ก์ รธุรุ กิจิ 59
ภาพที่่� 28 การประยุกุ ต์ใ์ ช้เ้ ศรษฐกิจิ พอเพียี งในบริษิ ัทั ขนาดใหญ่่ 60
ภาพที่่� 29 แนวทางดำ�ำ เนินิ งานในรูปู แบบองค์ก์ รกับั ชุมุ ชน 67
ภาพที่่� 30 รูปู แบบของแนวทางความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ การพัฒั นา 69
ภาพที่่� 31 ปัักหมุดุ การขยายผลในต่า่ งประเทศ

6 คู่ม่� ืือ การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

ภาพที่่� 32 กรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ (TICA) 70
กับั คุณุ สมบัตั ิิ 3 ประการ และ 2 เงื่อ� นไข 71
ภาพที่่� 33 ความสัมั พันั ธ์ร์ ะหว่า่ ง SEP และ SDGs 72
ภาพที่่� 34 กระบวนการดำ�ำ เนินิ โครงการ 9 ขั้น� ตอน 80
ภาพที่่� 35 9 ขั้น� ตอนการพัฒั นาพื้้น� ที่่อ� ย่า่ งยั่ง� ยืนื 93
ภาพที่่� 36 หลักั การทรงงาน 3 แนวทาง 76
78
สารบัญั ตาราง
ตารางที่่� 1 องค์ป์ ระกอบของกรอบเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์์ (Logical Framework)
ตารางที่่� 2 การจัดั ทำ�ำ แผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการ (Operation Plan)




คู่่ม� ือื การขัับเคลื่อ่� นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 7

บทนำ�ำ

วิิกฤตการณ์์
และความต้้องการของมนุุษย์์

ความต้อ้ งการอันั ไม่ส่ิ้น� สุดุ ของมนุษุ ย์น์ ำ�ำ มาซึ่่ง� การบริโิ ภคอย่า่ งมหาศาลในโลกยุคุ ปััจจุบุ ันั
และการใช้ท้ รัพั ยากรก็ไ็ ด้เ้ พิ่่ม� สูงู ขึ้น� อย่า่ งไม่เ่ คยปรากฏมาก่อ่ นเช่น่ กันั   ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ ดินิ น้ำ��ำ ป่า่ ไม้้
หรืือพลัังงาน ส่่งผลให้้เกิิดวิิกฤตหลายประการในหลายพื้้�นที่่�ทั่่�วโลก ซึ่่�งมีีแนวโน้้มที่่�จะขยายตััว
และทวีีความรุุนแรงยิ่�งขึ้�น  เหตุุการณ์์ทั้้�งหมดนี้้�สะท้้อนถึึงความจำ�ำ เป็็นเร่่งด่่วนที่่�มนุุษย์์ต้้อง
ปรัับเปลี่�ยนวิิถีีการดำ�ำ รงชีีวิิต  และแนวทางการพััฒนาควบคู่่�กัับการเร่่งฟื้�น้ ฟููทรััพยากรธรรมชาติิ
และสภาวะแวดล้อ้ มให้ค้ ืนื สู่�สมดุลุ โดยเร็ว็ ที่่ส� ุดุ

ด้ว้ ยสถานการณ์โ์ ลกยุคุ ปััจจุบุ ันั   สภาวะวิกิ ฤตเหล่า่ นี้้ก� ำ�ำ ลังั ส่ง่ ผลกระทบต่อ่ “สรรพสิ่่ง� และทุกุ ชีวี ิติ
บนโลก” จนเกิดิ เป็น็ วิกิ ฤตที่่เ� ชื่อ� มโยงและกระทบถึงึ กันั อย่า่ งเป็น็ วงจร

8 คู่ม่� ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

เราต้อ้ งการโลกอีีกกี่่�ใบ...

วิิกฤตการณ์์ใหญ่่ในปีี 2573

ความต้อ้ งการน้ำำ�� + 30%
ความต้อ้ งการอาหาร +50%

ความต้อ้ งการพลังั งาน +50%

โรคอุบุ ัตั ิิใหม่่ อุบุ ัตั ิซิ ้ำำ�� +50%

ภาพที่�่ 1 The Perfect Storm
ภายในปีี 2573 คาดการณ์ก์ ันั ว่า่ ประชากรโลกจะเพิ่่ม� ขึ้น� อย่า่ งน้อ้ ยร้อ้ ยละ 21 พร้อ้ มกับั หลาย

ประเทศบนโลกจะมีีอััตราการเติิบโตและการพััฒนาที่่�เพิ่่�มขึ้ �นอย่่างรวดเร็็ว ทั้้�งหมดนี้้�จะส่่งผลให้้
ความต้อ้ งการทรัพั ยากร โดยเฉพาะปััจจัยั พื้้น� ฐานในการดำ�ำ รงชีวี ิติ อาทิิ อาหาร น้ำ��ำ พลังั งาน ยา
และพื้้น� ที่่อ� ยู่�อาศัยั จะเพิ่่ม� ขึ้น� ร้อ้ ยละ 30 ถึงึ ร้อ้ ยละ 501 ในขณะที่่ค� วามสามารถในการผลิติ มีจี ำ�ำ กัดั
ตามปริมิ าณและจำ�ำ นวนของทรัพั ยากรธรรมชาติทิ ี่่ม� ีี

(United Kin1 JgodhonmB:eOdxdfionrgdtoMna, rFtoinodS,cEhnoeorlg,y2,0W09at).er and the Climate: A Perfect Storm of Global Events?

คู่�ม่ ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 9

ประชากรโลกเพิ่่ม� ความต้อ้ งการ
น้ำ��ำ เพิ่่ม�
ความต้อ้ งการ ความต้อ้ งการ
อาหารเพิ่่ม� พลังั งานเพิ่่ม� ราคาอาหาร
ผัันผวน
ผลิติ อาหารเพิ่่ม�
ภาวะโลกร้อ้ น
เพิ่่ม� ระบบชลประทาน
เพิ่่ม� ระบบการผลิติ
เพิ่่ม� ระบบการขนส่ง่

ต้อ้ งใช้้พลังั งานเพิ่่ม�

ภาวะโลกร้อ้ น

ภาพที่่� 2 ห่ว่ งโซ่ผ่ ลกระทบ

ห่่วงโซ่ผ่ ลกระทบ...

วิิกฤตการณ์์จากจำ�ำ นวนประชากรโลกและความต้้องการบริิโภคที่่�เพิ่่�มขึ้�นส่่งผลกระทบ
ถึึงกัันเป็็นลููกโซ่่  ประชากรที่่�เพิ่่�มขึ้�นนำ�ำ มาซึ่่�งความต้้องการอาหารสููงขึ้�น ซึ่่�งกระบวนการผลิิต
อาหารจำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งใช้น้ ้ำ��ำ และพลังั งาน  ในขณะที่่ก� ารแจกจ่า่ ยน้ำ��ำ ให้เ้ พียี งพอก็ต็ ้อ้ งใช้พ้ ลังั งานเพิ่่ม�
เช่น่ กันั   ในลักั ษณะเดียี วกันั การผลิติ พลังั งานก็ต็ ้อ้ งใช้น้ ้ำ��ำ จึงึ กลายเป็น็ วงจรที่่ส� ่ง่ ผลกระทบถึงึ กันั
เป็น็ ระบบ2

นอกจากนี้้� ความต้้องการอาหารที่่�เพิ่่�มขึ้�นในทุุกพื้้�นที่่� นำ�ำ มาซึ่่�งความท้้าทาย  ในการ
เข้้าถึึงอาหารและภาวะทุุพโภชนาการของโลก  กอรปกัับต้้นทุุนที่่�สููงขึ้�นของปััจจััยการผลิิต
อาทิิ พลังั งาน ปุ๋๋ย�  ระบบชลประทาน และระบบขนส่ง่ ตลอดห่ว่ งโซ่อ่ ุปุ ทาน  ทำ�ำ ให้เ้ กิดิ ความ
ผัันผวนของราคาอาหาร ปััจจััยที่่�เกิิดขึ้�นทั้้�งหมดเหล่า่ นี้้ � ล้ว้ นส่่งผลต่่อความมั่่�นคงทางอาหาร
และความยั่ง� ยืนื ของการพัฒั นาในภาพรวม

Network (C2 WoloorglndyE, cSownitozmerilcanFdo:ruWmo,rlGdloEbcaolnRoimskisc2F0o1r1umSi,xt2h01E1d)i,ti2o0n., an Initiative of the Risk Response

10 คู่ม่� ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

ประชากร 9.7อัพตั ัรันลา้กา้ าน3รบเรทิ่า่ิโภคเพิ่่ม� ต้้องผล6ิิต0อ%าหารเพิ่่�ม
821 ล้า้ นคน
ขาดแคลนอาหาร ควผาลมิติต้นอ้้ำ��ำงไดก้น้า้รอ้ ย4ก0ว่า%่

แปรสภาพพื้้�นที่่� ปล่่อยก๊า๊ ซเรืือนกระจก
เพื่่�ออุุตสาหกรรม จากการผลิิตอาหาร
การเกษตร
วิิกฤตอาหาร

ภาวะโลกร้อ้ น

ปีี 2593 เมื่่อ� ประชากรโลกแตะ 9.7 พันั ล้า้ น

ปีี 2593 เป็น็ ปีที ี่่ส� ภาเศรษฐกิจิ โลก (World Economic Forum, WEF) คาดการณ์ว์ ่า่
จำ�ำ นวนประชากรโลกจะทะลุ ุ 9.7 พันั ล้า้ นคน  โดยมีอี ัตั ราการบริโิ ภคทรัพั ยากรต่อ่ คนเพิ่่ม� ขึ้น�
3 เท่า่ ตัวั ทำ�ำ ให้โ้ ลกต้อ้ งผลิติ อาหารเพิ่่ม� มากขึ้น� ร้อ้ ยละ 60 ส่ง่ ผลให้ศ้ ักั ยภาพในการผลิติ น้ำ��ำ
ไม่่ทัันต่่อความต้้องการ  โดยปริิมาณน้ำ��ำ ที่่�ผลิิตได้้จะต่ำ��ำ กว่่าความต้้องการใช้้ถึึงร้้อยละ  403
เพื่�่อรัับมืือกัับวิิกฤตดัังกล่่าว  เป็็นที่่�คาดการณ์์ว่่าพื้้�นที่่�บนโลกจะถููกเปลี่�ยนไปเป็็นพื้้�นที่่�เพื่�่อ
อุุตสาหกรรมการเกษตรในสััดส่่วนที่่�ใหญ่่ที่่�สุุดในประวััติิศาสตร์์  และการปล่่อยก๊๊าซเรืือน
กระจกจากกิิจกรรมการผลิิตอาหารของมนุุษย์์ก็็จะเพิ่่�มขึ้ �นจากปััจจุุบััน ซึ่่�งข้้อมููลระหว่่างปีี
2549 - 2560 ปริิมาณก๊๊าซเรืือนกระจกจากการผลิิตอาหารมีีค่่าสููงถึึงร้้อยละ 37  ของทั้้�งหมด4
ทั้้ง� นี้้ � แม้ว้ ่า่ การผลิติ อาหารจะมีสี ัดั ส่ว่ นที่่ม� หาศาล  แต่ค่ นบนโลกอีกี กว่า่ 821 ล้า้ นคนยังั คง
ขาดแคลนอาหาร5  สถานการณ์ด์ ังั กล่า่ วสะท้อ้ นถึงึ ความเปราะบางของการพัฒั นาทั้้ง� เศรษฐกิจิ
สังั คม และคุณุ ภาพชีวี ิติ ที่่จ� ะได้ร้ ับั ผลกระทบจากวิกิ ฤตด้า้ นสิ่่ง� แวดล้อ้ ม ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ วิกิ ฤตดินิ
วิกิ ฤตน้ำ��ำ วิกิ ฤตป่า่ วิกิ ฤตพลังั งาน วิกิ ฤตโลกร้อ้ น ตลอดจนความท้า้ ทายใหม่่ ๆ ที่่เ� กิดิ ขึ้น� ได้้
ตลอดเวลา

3 เรื่่อ� งเดียี วกันั , 29.
CRSeelicmpuoarrittteyo,Cnah4nCaIdnlnitmgGeerrag,eto2eev0nCe2hrh0ona)um,ns4gee.enG,tDaalsePsFealurntxeifeilcsoaintnioCTnle,imrLreaasnttedri,aCDlheEacgnrogasedy,asCttieloimmn,asSt(euNs.Cptha.:ianInnagtbeelregaonLvdaenLrdnamnMdea,nnaatnagleIpPmcaecnneStlp, oeFncoioald

5 เรอื่ งเดียวกนั , 100.

คู่�่มืือ การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 11

วิิกฤตดิิน

กิิจกรรมเพื่�่อตอบสนองความต้้องการอัันไม่่สิ้ �นสุุดของมนุุษย์์ ยัังก่่อผลเสีียให้้กัับดิิน
คาดกันั ว่า่ กว่า่ 1 ใน 4 ของผืนื ดินิ บนโลกเสื่อ� มสภาพลงจากกิจิ กรรมของมนุษุ ย์ ์ และกว่า่ ร้อ้ ยละ  23
ของการปล่่อยก๊๊าซเรืือนกระจกทั้้�งหมดมาจากการทำ�ำ ลายป่่าและการเผาป่่าเพื่�่อใช้้พื้้�นที่่�ในการ
ทำ�ำ การเกษตรและอุตุ สาหกรรม6 ซึ่่ง� ล้ว้ นส่ง่ ผลกระทบต่อ่ คุณุ ภาพดินิ ด้ว้ ยเช่น่ กันั

1 ใน 4 ของดินิ 23%

เสื่อ�่ มสภาพ ของก๊า๊ ซเรืือน
กระจกเกิดิ จากการ
ทำำลายป่า่

ภาพที่่� 3 วิกิ ฤตดิิน
รายงานของคณะกรรมการระหว่่างรััฐบาลว่่าด้้วยการเปลี่ �ยนแปลงสภาพภููมิิอากาศ

(Inter governmental Panel on Climate Change, IPCC) ปีี 2563 ระบุวุ ่่า โลกจำ�ำ เป็น็ ต้้องเปลี่่ย� น
วิิ ธีี การใช้้ ผืื นดิิ นเพื่�่ อกู้ �วิิ กฤตสภาพภูู มิิ อากาศซึ่ � งเป็็ นวิิ กฤตการณ์์ ที่่� สำำ�คัั ญของมนุุ ษยชาติิ
เพราะผืืนดิินนั้้�นสามารถช่่วยกัักเก็็บคาร์์บอนอย่่างมีีประสิิทธิิภาพ  และช่่วยลดผลกระทบจาก
การเปลี่่�ยนแปลงสภาพภูมู ิอิ ากาศได้อ้ ีกี ด้ว้ ย7

6 เรื่อ่� งเดียี วกััน, 8.
7 เรื่�่องเดียี วกััน, 10.

12 คู่ม่� ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

การใช้้งานผืืนดินิ อย่่างยั่่ง� ยืืนจะช่่วยลดผลกระทบ
จากหลายสถานการณ์ว์ ิกิ ฤตที่่เ� รากำ�ำ ลัังเผชิิญ
รวมถึึงสภาวะโลกร้อ้ น8

5 ธันั วาคม ของทุกุ ปีี

ภาพที่ 4 Keep soil alive, protect soil biodiversity
ที่มา: กรมพัฒนาที่ดนิ . “ความเปน็ มาวันดินโลก.” กรมพฒั นาที่ดนิ . http://worldsoilday.ldd.
go.th/wsd01_2.html (สืบคน้ เมือ่ วันที่ 20 มกราคม 2563).

วันั ดินิ โลก (World Soil Day) คือื วันั ที่่� 5 ธันั วาคม เป็น็ วันั สำ�ำ คัญั ที่่น� ักั ปฐพีวี ิทิ ยาทั่่ว� โลก
จะร่ว่ มกันั จัดั กิจิ กรรมรณรงค์ใ์ ห้ป้ ระชากรโลกเกิดิ ความตระหนักั ถึงึ ความสำ�ำ คัญั ของดินิ และเป็น็
วันั ที่่น� ักั ปฐพีวี ิทิ ยาของไทยทุกุ คนภาคภูมู ิใิ จ  เนื่่อ� งจากวงการปฐพีวี ิทิ ยานานาชาติมิ ีฉี ันั ทานุมุ ัตั ิิ
ในที่่ป� ระชุมุ วิทิ ยาศาสตร์ท์ างดินิ ของโลก ครั้้ง� ที่่� 17 ณ กรุงุ เทพมหานคร เมื่่อ� ปีี 2545 เลือื ก
วันั ที่่ � 5 ธันั วาคม ซึ่ง� ตรงกับั วันั คล้า้ ยวันั พระราชสมภพของพระบาทสมเด็จ็ พระบรมชนกาธิเิ บศร
มหาภูมู ิพิ ลอดุลุ ยเดชมหาราช  บรมนาถบพิติ ร  เป็น็ วันั ดินิ โลก  แสดงให้เ้ ห็น็ การยอมรับั อย่า่ ง
เป็น็ รูปู ธรรมในระดับั นานาชาติ ิ ถึงึ ผลงานของพระองค์ใ์ นด้า้ นการบริหิ ารจัดั การ  อนุรุ ักั ษ์์ และ
ฟื้น�้ ฟูทู รัพั ยากรดินิ อย่า่ งยั่่ง� ยืนื  

ต่อ่ มาเมื่่อ� ปีี 2556 องค์ก์ ารอาหารและเกษตรแห่ง่ สหประชาชาติิ (FAO) ได้เ้ สนอต่อ่ ที่่ป� ระชุมุ
สมัชั ชาสหประชาชาติเิ พื่อ�่ รับั รองให้ว้ ันั ที่่ � 5 ธันั วาคมของทุกุ ปีเี ป็น็ วันั ดินิ โลก โดยมีวี ันั ที่่� 5
ธันั วาคม 2557 เป็น็ วันั ดินิ โลกอย่า่ งเป็น็ ทางการเป็น็ ปีแี รก9

fBcDEoi.uiaeoHelmdnuredenspenitaloc,e,urMyVt8r,.i.IotPKMyFnC.,eaCKcarsri,lnssaim2osdti,0ncag1Ek-trD.9,ee:eHMecSlan.mhuuhBamogoenhtulmgtekseeayae,,c,rHdyegSea.m.-fssoLOei,rufrl.JztPu.iP,foxiMöScelir.asacttNylniilnomeeenoryta,,,egkDil(re,ear.erMndCssds...t.rI)PRndi]a.ao:eltIbCgnherelacaipmrkodtr,sesaa,Jystt.PisseotP,.enCeแZm,htปhzsaลsauonอis[l,gPdยtRea.,า่R.iงJna.S.ไanSมlPabdhเ่ odปluerLeน็tka,ullทnaaSgาn,da.งdJ:lCก.aPoาmSnรenkโraneIดePnoaยiCra,rคasgCE,ณ,e.PsRmะCp..ผaeeVvูจ้ln-yavัดtano,ทs,�ำ.
wsd01_2.h9tกmรมl พ(สัืัฒืบนค้า้นทเี่มด่�ื่ิ่�อินว,ันั “ทคี่่�ว2า0มเมป็ก็นรมาคาวมััน2ดิ5ิน6โ3ล)ก.,” กรมพัฒั นาที่ด่� ินิ , http://worldsoilday.ldd.go.th/

คู่�่มืือ การขัับเคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 13

วิกิ ฤตน้ำ��ำ

สถานการณ์์น้ำ��ำ ของโลกในอนาคต จะได้้รัับผลกระทบจากปััจจััยหลายประการ  อาทิิ
ความแปรปรวนของสภาพภูมู ิอิ ากาศ จำ�ำ นวนประชากรโลกที่่เ� พิ่่ม� ขึ้น�   การเปลี่ย� นแปลงวิถิ ีชี ีวี ิติ สู่�
สัังคมเมืือง  การเติิบโตของภาคอุุตสาหกรรม  และการบริิโภคเนื้้�อสััตว์์และผลิิตภััณฑ์์จากสััตว์์
เพิ่่ม� ขึ้น�

01 02 03 04 05

ความแปรปรวนของ จำำนวนประชากรโลก การเปลี่�ย่ นวิถิ ีีชีีวิิต การเติิบโตของภาค รููปแบบการบริิโภค
สภาพภูมู ิอิ ากาศ เพิ่่�มขึ้้น� สู่่�สัังคมเมืือง อุตุ สาหกรรม เนื้้�อสััตว์เ์ พิ่่�มขึ้น�้

ภาพที่่� 5 วิิกฤตน้ำำ��

แม้้ความต้้องการน้ำ��ำ จะเพิ่่�มมากขึ้�น  แต่่ศัักยภาพของโลกในการผลิิตน้ำ��ำ จืืดให้้เพีียงพอ
ยังั คงมีจี ำ�ำ กัดั โดยร้อ้ ยละ 97 ของน้ำ��ำ ทั้้ง� หมดบนโลกนั้้น� เป็น็ น้ำ��ำ ทะเล อีกี ร้อ้ ยละ 3 เป็น็ น้ำ��ำ จืดื 10
โดยส่ว่ นใหญ่ถ่ ูกู กักั เก็บ็ ในรูปู แบบความชื้น� ในอากาศ น้ำ��ำ แข็ง็ บนยอดเขาและบริเิ วณเขตหนาว
ขั้�วโลกจึึงมีีน้ำ��ำ เพีียงร้้อยละ  0.3  เท่่านั้้�น ที่่�มนุุษย์์สามารถนำ�ำ มาบริิโภคอุุปโภคได้้อย่่าง
ปลอดภััยในจำ�ำ นวนนี้้�น้ำ��ำ กว่่าร้้อยละ  80 ถููกใช้้ไปกัับการเกษตรกรรม อุุตสาหกรรม
และการบริโิ ภคในชุมุ ชน แต่อ่ ย่า่ งไรก็ต็ ามประชากรโลก 1 ใน 5 คนยังั คงไม่ส่ ามารถเข้า้ ถึงึ
น้ำ��ำ สะอาดและขาดแคลนน้ำ��ำ เพื่อ�่ อุปุ โภคบริโิ ภค11

ogobvje/scptse=c0ia#10lq-UttoS-spGciScie/Snwccaieet_encrc-eesncftioeenrr_caoecb-shjceahcntogsoin(lag/cswccieoesnrslcdeed, /“wNWhoheveererme-ebIasertrEha2sr0-tw,h2’as0te2Wr0?a)q.tet-rs?c,”ienUcSeG_Sc,ehnttteprs_://www.usgs.
(ปส่ืา่ บื โลค้ก้นสเมาื่�่อกวล1ั1นั,อทhีง่t่�ค2t์ก์p0าsร:ธ/ักัน/อwวงาwทคุwุนมส.wั2ตั 5wว6์ป์f3่.า่o).โrล.tกhส/wากhลa,t“_wสถeา_นdกoา/รwณ์eน์ ้tำำl�� aจืnืdดขsอ_งaโnลdก_แpลrะoปdรuะcเtทioศnไท_lยa,n”dอsงcคa์์กpาeร/กfrอeงsทhุุนwสaััตteว์r์ /

14 คู่ม�่ ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

ในรอบ 10 ปีที ี่่�ผ่า่ นมา (2552 - 2562) ประชากรโลกกว่า่ 5 ล้า้ นคน เสียี ชีีวิิตด้ว้ ยโรค
ที่่�เกิดิ จากน้ำ��ำ ไม่ส่ ะอาด และมีกี ารคาดการณ์ว์ ่า่ ในปีี 2568 ประชากรโลกกว่า่ 4,000 ล้า้ นคน
หรือื 2 ใน 3 ของประชากรโลกใน 48 ประเทศ จะเผชิญิ กับั ปััญหาความขาดแคลนน้ำ��ำ 12

80%น้ำ��ำ อุปุ โภค บริโิ ภค

ใช้ใ้ นการเกษตร อุตุ สาหกรรม
และบริโิ ภคในชุมุ ชน

1 ใน 5 คน

ไม่ส่ ามารถเข้า้ ถึงึ น้ำ��ำ สะอาด ขาดแคลนน้ำ��ำ ดื่่ม� น้ำ��ำ ใช้้

5 ล้า้ น คนตาย

ด้ว้ ยโรคที่่เ� กิดิ จากน้ำ��ำ ไม่ส่ ะอาดในรอบ 10 ปีที ี่่�
ผ่า่ นมา

ป4ี,ี0205608ล้า้ นคน
ใน 48 ประเทศ
จะขาดแคลนน้ำำ��

ภาพที่�่ 6 สถานการณ์์น้ำำ�� ในอนาคต

2h0ttpธัsัน:ว//าwคมw12w2ธ5.าg6รr3eา)e.บnััวpคำeำ�aศcรีeี,.“oสrgถ/าthนaกiาlaรnณ์d์น้ำ/ำ��sใtนoวrิyกิ /ฤ1ต1โ5ล9ก5ร/้อ้cนlim,”aมtูeลู -นcิธิ oิเิ aพื่lอ่�-wสันัoตrิlิภdา-wพaเขtีีeยrว-d(กaรyีีน-2พ0ีี2ซ0เอ(สสืืบอีคี้เน้ อเ)ม,ื่่�อวัันที่�่

คู่่ม� ือื การขับั เคลื่อ่� นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 15

วิกิ ฤตป่า่ ไม้้

พื้้น� ที่่ป� ่า่ ไม้โ้ ลกในปี ี 2563 เหลือื อยู่�ประมาณ 40,600 ล้า้ นตารางกิโิ ลเมตร
โดยตลอดช่ว่ ง 20 ปีี นับั แต่ป่ ีี 2543 เป็น็ ต้น้ มาพื้้น� ที่่ป� ่า่ ไม้ข้ องทั้้ง� โลกลดลงจากร้อ้ ยละ 31.9
ของพื้้น� ผิวิ โลก เหลือื ร้อ้ ยละ 31.2 หรือื ลดลงกว่า่ 1 ล้า้ นตารางกิโิ ลเมตร13 โดยเฉพาะพื้้น� ที่่ป� ่า่
ที่่ม� ีคี วามหลากหลายทางชีวี ภาพสูงู คือื ป่า่ ฝนเขตร้อ้ น ซึ่่ง� มีพี ื้้น� ที่่ร� าวร้อ้ ยละ 6 ของพื้้น� ผิวิ โลก
และเป็น็ ที่่อ� ยู่�อาศัยั ของสัตั ว์ก์ ว่า่ ร้อ้ ยละ 70 – 90 ของทุกุ สายพันั ธุ์� และมีคี วามสำ�ำ คัญั ในฐานะ
ปอดของโลก 

40,600 ล้า้ นตารางกิิโลเมตร
ของพื้้�นผิิวโลกเป็็นพื้้�นที่่ป� ่า่

6%

ของพื้้�นผิวิ โลก
เป็็นป่า่ ฝนเขตร้้อน

20% 70-90%

ของออกซิเิ จน ของสิ่่ง� มีีชีีวิิตทุุกสายพัันธุ์อ์� ยู่่�ใน
โลกมาจากป่า่ พื้้�นที่่ป� ่า่ ฝนเขตร้้อน
แอมะซอน

ภาพที่่� 7 วิิกฤตป่า่ ไม้้
ป่า่ ที่่เ� ปรียี บเสมือื นปอดของโลกเหล่า่ นี้้ก� ำ�ำ ลังั ถูกู ทำ�ำ ลายอย่า่ งรวดเร็ว็ เพื่อ�่ ใช้เ้ ป็น็ พื้้น� ที่่ส� ำ�ำ หรับั

เกษตรกรรมและอุุตสาหกรรม สััตว์์หลากหลายสายพัันธุ์ �ไม่่มีีถิ่ �นอาศััยและประสบกัับสภาวะ
ใกล้้สููญพัันธุ์์� ยิ่่�งไปกว่่านั้้�นพื้้�นที่่�ป่่าซึ่่�งได้้รัับการยอมรัับว่่าเป็็นกลไกรัับมืือกัับสภาวะโลกร้้อน
ได้ด้ ีที ี่่ส� ุดุ ยังั ลดน้อ้ ยถอยลงตามไปด้ว้ ย

ment 13 KFoeyodFiannddingAsg,r”ichutlttpusre://Odrogia.onrigz/a1ti0o.n40o6f0t/hcae8U7n53iteend (Naactcieosnsse,d“GNloovbeaml Fboerre5st, 2R0e2s0o)u. rces Assess-

2020

16 คู่�่มืือ การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

วิกิ ฤตพลัังงาน

รายงานแนวโน้ม้ พลังั งานโลก (World Energy Outlook 2019) คาดการณ์ว์ ่า่ จากปีี 2562
จนถึงึ ปีี 2583 ความต้อ้ งการใช้พ้ ลังั งานของโลกจะเพิ่่ม� ขึ้น� ร้อ้ ยละ 1.3 ต่อ่ ปีี และประชาชน
กว่่า 500 ล้า้ นคน จะยังั คงไม่ส่ ามารถเข้า้ ถึงึ พลังั งานไฟฟ้้า14  โดยอััตราการใช้้พลังั งานนี้้�
จะสูงู ขึ้น� อีกี ตามระดับั การพัฒั นาและประชากรโลกที่่เ� พิ่่ม� ขึ้น�

2583 (ค.ศ.2040) 500 ล้า้ นคน พัันล้า้ นคน

ความต้อ้ งการ ไม่่สามารถ 10.9
พลัังงานของโลก เข้า้ ถึงึ พลัังงานไฟฟ้า้
เพิ่่�มขึ้้น� 1.3% 2643 (ค.ศ.2100)

9.7 2593 (ค.ศ.2050)

2583 (ค.ศ.2040)

7.7

2562 (ค.ศ.2019)

5.0

2530 (ค.ศ.1987)

0.6 1.02346 (ค.ศ.1803) 2.5
2243 (ค.ศ.1700) 2.0 2493 (ค.ศ.1950)

2471 (ค.ศ.1928)

2243 2343 2443 2543 2643
(ค.ศ.1700) (ค.ศ.1800) (ค.ศ.1900) (ค.ศ.2000) (ค.ศ.2100)

ประชากรโลก

ภาพที่่� 8 ประชากรโลกที่่�เพิ่่ม� ขึ้น�้ กับั วิิกฤตพลังั งาน

การหาพลัังงานมาป้้อนให้้กัับความต้้องการที่่�เพิ่่�มขึ้�นย่่อมนำ�ำ ไปสู่่�ความจำำ�เป็็น
ในการขยายระบบสาธารณููปโภคซึ่่�งต้้องใช้้ทรััพยากรธรรมชาติิเพิ่่�มมากขึ้�น นำ�ำ ไปสู่�การลดพื้้�นที่่�ป่่า
เพื่่�อก่่อสร้้างเขื่�อน  การปลดปล่่อยก๊๊าซเรืือนกระจกจำำ�นวนมหาศาลจากกระบวนการผลิิต
กระแสไฟฟ้้า  และการสร้้างโครงสร้้างพื้้�นฐานด้้านพลัังงานซึ่�งล้้วนจำ�ำ เป็็นจะต้้องใช้้ทรััพยากร
การดำ�ำ เนินิ การต่า่ ง ๆ เหล่า่ นี้้ย� ่อ่ มส่ง่ ผลกระทบต่อ่ วิกิ ฤตด้า้ นอื่น� ๆ เป็น็ ลูกู โซ่่

https://ww14wIn.iteear.noargti/otnoaplicEsn/werogryldA-geennecrgyy, -“oWutolorlodkE(naecrcgeyssOeudtlDoeocke2m0b19e,r”2W0,o2r0ld20E)n. ergy Outlook,

คู่ม่� ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 17

วิกิ ฤตโลกร้อ้ น
จากวิิถีชี ีวี ิติ ที่่�เปลี่่ย� นแปลงไป

สภาวะโลกร้้อน  เป็็นวิิกฤตร่่วมกัันของประชากรโลกทั้้�งหมด มีีผลต่่อทุุกชีีวิิตบนโลก
และเป็น็ ความท้า้ ทายที่่ต� ้อ้ งอาศัยั ความร่ว่ มมือื ร่ว่ มแรง ร่ว่ มใจ ในการแก้ไ้ ข โดยวิกิ ฤตดังั กล่า่ ว
กำ�ำ ลังั ส่ง่ ผลกระทบเพิ่่ม� ขึ้้น� ทุกุ ปีี ในปีี 2564 อุณุ หภูมู ิเิ ฉลี่่ย� ของโลกเพิ่่ม� ขึ้้น� กว่า่ ร้อ้ ยละ 0.8
เมื่่อ� เทียี บกับั อุณุ หภูมู ิเิ ฉลี่ย� ของโลกยุคุ ก่อ่ นการปฏิวิ ัตั ิอิ ุตุ สาหกรรม15

C 1.5๐ C 2๐ C เปรียี บเทียี บผล
กระทบระหว่่าง
การสููญพัันธุ์์� 8% 16% 2๐ C กับั 1.5๐ C
ของพืืช
ของพืืชพรรณ ของพืืชพรรณ X2
การสูญู พัันธุ์�์ จะสูญู เสีีย 1/2 จะสูญู เสีีย 1/2
ของแมลง รุนุ แรงขึ้้�น
ของถิ่่น� ที่่อ� ยู่่� ของถิ่น่� ที่่อ� ยู่่�
X3
6% 18%
รุนุ แรงขึ้น้�
ของแมลง ของแมลง
จะสูญู เสีีย 1/2 จะสูญู เสีีย 1/2 29%

ของถิ่่น� ที่่�อยู่่� ของถิ่น�่ ที่่อ� ยู่่� เพิ่�่มขึ้้�น

แนวปะการังั 70% ถึึง 90% 99% X2.6
ฟอกขาว
37% รุนุ แรงขึ้�้น
คลื่�น่ 14%
ความร้อ้ น ของประชากรโลก X10
ของประชากรโลก เผชิิญกับั
เผชิิญกัับ รุุนแรงขึ้�้น
คลื่่�นความร้อ้ น
คลื่่�นความร้้อน ทุกุ 1 ใน 5 ปีี
ทุุก 1 ใน 5 ปีี เกิิดขึ้้�นอย่่างน้้อย

ทะเลน้ำ�ำ�แข็็งอาร์ก์ ติกิ เกิิดขึ้้�นอย่่างน้อ้ ย 1 ครั้้�ง
หายไปในฤดููร้อ้ น 1 ครั้้ง� ในรอบ 10 ปีี

ในรอบ 100 ปีี

ภาพที่่� 9 ผลกระทบจากอุุณหภูมู ิิโลกเพิ่่ม� ขึ้้น� ในระดับั ต่า่ ง ๆ16

(N.p.: 200135)W. illiam F. Ruddiman, The Anthropogenic Greenhouse Era Began Thousands of Years Ago,
16 Masson-Delmotte V. et al., Global Warming of 1.5°C.: An IPCC Special Report on the im-

pacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emis-
sion pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change,
sustainable development, and efforts to eradicate poverty, eds., (N.p.: IPCC Press, 2018), 8.

18 คู่�ม่ ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

นอกจากนี้้� อุุณหภููมิิที่่�เพิ่่�มสููงขึ้�นยัังทำ�ำ ให้้น้ำ��ำ แข็็งบริิเวณขั้�วโลกละลาย ส่่งผลให้้ระดัับ
น้ำ�ำ�ทะเลเพิ่่�มสููงขึ้�น  0.4  -  0.8 มิิลลิิเมตรต่่อปีี  เกิิดความถี่่�และความรุุนแรงของน้ำ��ำ ท่่วม
ในประเทศหมู่�เกาะและเมืืองชายฝั่�ง่ เพิ่่�มขึ้�น17 ซึ่่�งส่่วนมากเป็็นเมืืองใหญ่่ที่่�มีีความสำ�ำ คััญและมีี
ประชากรมาก ความเปลี่่ย� นแปลงดังั กล่า่ วส่ง่ ผลต่อ่ ระบบนิเิ วศใต้ท้ ะเล ความหลากหลาย
ทางชีวี ภาพ  และความมั่่น� คงทางอาหารของมนุษุ ย์แ์ ละสัตั ว์ ์ โดยในท้า้ ยที่่ส� ุดุ จะทำ�ำ ให้โ้ ลกไม่ม่ ีี
ทรัพั ยากรธรรมชาติเิ หลือื เพียี งพอซึ่ง� ต้อ้ งใช้เ้ วลายาวนานในการฟื้น�้ ฟูู

อุณุ หภููมิิโลกเพิ่่�ม น้ำ��ำ แข็ง็ ขั้้ว� โลกละลาย

0.8%สููงขึ้้น� 0.4น้ำ��ำ ทะเลเพิ่่�ม
มม.ต่อ่ ปีี

8แม่่น้ำ�ำ� สายหลักั
2,000ล้า้ นคน

ได้้รับั ผลกระทบ

ภััยพิิบััติิ ระบบนิิเวศทะเล
รุนุ แรงขึ้้น� แหล่ง่ อาหารสำ�ำ คััญ
ไฟป่า่ บ่่อยขึ้้น� ของมนุุษย์์
ได้้รับั ผลกระทบ

ภาพที่�่ 10 วิกิ ฤตโลกร้้อนและผลกระทบต่่อเมืืองสำำ�คัญั บริิเวณชายฝั่่�ง

Pacific Ma17riJneeroCmlime aAtuecaCnh,aEnfgfeecRtsepoforCtliCmaardte, 2C0h1a8n)g.e on Sea Levels and Inundation (New Caledonia:

คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 19

มลพิิษทางอากาศ

รายงานจากองค์ก์ ารอนามัยั โลก (WHO) ระบุวุ ่า่ ในปีี 2561 ประชากรโลก 9 ใน 10 คน
หายใจอากาศปนเปื้�้อนและระดัับมลพิิษทางอากาศอยู่�ในระดัับสููง  “อย่่างน่่าอัันตราย”  ใน
หลายภูมู ิภิ าคของโลก อีกี ทั้้ง� มลพิษิ ทางอากาศยังั เป็น็ สาเหตุใุ ห้ม้ ีผีู้�เสียี ชีวี ิติ ถึงึ 7 ล้า้ นคนทั่่ว� โลก
ทั้้�งจากภายในและภายนอกอาคาร18  โดยอัันดัับของโรคที่่�เป็็นต้้นเหตุุทำ�ำ ให้้เสีียชีีวิิตที่่�เกี่�ยวข้้อง
กับั มลพิษิ ทางอากาศ ได้แ้ ก่่

โรคปอดอัักเสบ 21%
โรคมะเร็็งปอด 7%
โรคหััวใจขาดเลืือด 34%
โรคหลอดเลือื ดสมอง 20%
โรคหลอดลมอุุดกั้้น� เรื้อ� รััง 19%

ภาพที่�่ 11 มลพิษิ ทางอากาศ19

bbhtuutttp-Mms:/oo/rrweew-1Cc8wooW.uuwonnhrttlrrodiiee.iHsns-teaA/arnreelet-htwTaasOkk/irniitgngeag-mnaAic/zct0aito2tioin-o0nn5(,a,-7c2“c09me1soi8lslu-ei9otd-nooJufdat1en-0oautfaP-hr1esy0oe-1ppv5leee,or2yWp0ly2oee1r-alw)d.ro.w”rildWdewoBirdlrdee-aHbtehreaealttPhhoeOll-uprgtoaelndluiztAaeitrdi,o-ani,r-
19 เรื่�อ่ งเดียี วกััน.

20 คู่ม�่ ืือ การขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

ความท้้าทายที่่�โลกต้้องเผชิิญ

สถานการณ์โ์ ลกวันั นี้้� เป็น็ ความท้า้ ทายครั้้ง� ใหญ่ข่ องมนุษุ ยชาติิ ซึ่ง� ต้อ้ งการความร่ว่ มมือื
ในระดับั โลกเพื่อ�่ ชะลออัตั ราเร่ง่ ของวิกิ ฤตต่า่ ง  ๆ  หนึ่่ง� ในความพยายามนั้้น�   คือื   การกำ�ำ หนด
เป้้าหมายการพััฒนาร่่วมกัันโดยสหประชาชาติิเพื่�่อเป็็นพิิมพ์์เขีียวสู่่�ความยั่ �งยืืนของโลกที่่�มีี
เพีียงใบเดีียวของเรา ด้้วยเชื่ �อมั่่�นว่่าการประสานเป็็นหนึ่่�งเดีียวจะช่่วยให้้เราสามารถก้้าวผ่่าน
ความท้า้ ทายใดก็ต็ ามที่่จ� ะเกิดิ ขึ้น� ในอนาคตไปได้้

0.8%อุณุ หภููมิิโลกเพิ่่�มสููงขึ้้น�
0.4น้ำ�ำ�แข็ง็ ขั้้ว� โลกละลายน้ำ��ำ ทะเลเพิ่่�ม
8สภาวะโลกร้อ้ นกระทบ แม่น่ ้ำ��ำ สายหลััก มม.ต่อ่ ปีี

2,000ล้้านคนได้ร้ ัับผลกระทบ

300%อัตั ราการบริิโภคเพิ่่�มขึ้้น� ปีี 2593
9.7ประชากรโลกเพิ่่�มเป็็น
ต้้องการพลังั งาน น้ำ�ำ�
และอาหาร เพิ่่�มขึ้้น� พัันล้้านคน

60%ต้อ้ งการอาหารเพิ่่�ม ปีี 2583 1.3%ความต้อ้ งการพลังั งานเพิ่่�ม
6%พื้้�นที่่ป� ่า่ ฝนเขตร้อ้ นเพีียง

ของโลกลดลงจากการใช้พ้ ื้้�นที่่�
เพื่่�อผลิิตอาหาร

20%
ของออกซิเิ จนโลกมาจากป่า่ แอมะซอน
23% ไฟป่า่ เพิ่่�มขึ้้น� จากสภาวะโลกร้อ้ น

ของก๊๊าซเรืือนกระจกเกิดิ จากการทำำ�ลายป่า่

ภาพที่�่ 12 ความท้้าทายที่่โ� ลกต้อ้ งเผชิิญ

คู่�ม่ ืือ การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 21

โรคระบาด
ความท้า้ ทายใหม่่

ตั้้ง� แต่ป่ ลายปีี 2562 เกิดิ การระบาดของโรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนา 2019 หรือื โรคโควิดิ 19
ที่่แ� พร่ก่ ระจายอย่า่ งรวดเร็ว็ ทำ�ำ ให้ม้ ีผี ู้้�ติดิ เชื้อ� และเสียี ชีวี ิติ เป็น็ จำ�ำ นวนมาก

เมื่่อ� 30 มกราคม 2563 องค์ก์ ารอนามัยั โลก (WHO) จึงึ ได้ป้ ระกาศภาวะฉุกุ เฉินิ ด้า้ น
สาธารณสุขุ ระหว่า่ งประเทศ (Public Health Emergency of International Concern หรือื   PHEIC)
นำ�ำ ไปสู่�การออกมาตรการทางการแพทย์แ์ ละการควบคุมุ การระบาดของโรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนา
2019 ด้ว้ ยวิธิ ีกี ารต่า่ ง  ๆ  อาทิ ิ การเว้น้ ระยะห่า่ งทางสังั คม  การงดกิจิ กรรมบางประเภท  การควบคุมุ
เวลาเปิิด-ปิิดสถานที่่�บางแห่่งที่่�เสี่่�ยงต่่อการแพร่่ระบาดของโรค  การปิิดสถานศึึกษาและ
ปรัับเปลี่�ยนวิิธีีการเรีียนการสอนสู่่�ระบบออนไลน์์  การกำ�ำ หนดมาตรการคััดกรองการเดิินทาง
หรือื จำ�ำ กัดั การเดินิ ทางเข้า้ ออกในบางเขต  บางพื้้น� ที่่ � ไปจนถึงึ มาตรการล็อ็ กดาวน์ ์ หรือื
การประกาศเขตพื้้�นที่่�ควบคุุมในระดัับต่่าง  ๆ ทั้้�งหมดส่่งผลต่่อการดำ�ำ เนิินชีีวิิตของทุุกผู้้�คน
ทุกุ ภาคส่ว่ น ในทุกุ มิติ ิแิ ละทุกุ ระดับั จนนำ�ำ ไปสู่�วิถิ ีคี วามปกติใิ นรูปู แบบใหม่่ “New Normal” และ
ความจำ�ำ เป็็นที่่�จะต้้องปรัับแนวคิิด มุุมมอง รวมถึึงแนวทางในการพััฒนาโดยคำ�ำ นึึงถึึงสภาวะ
เปราะบาง ศักั ยภาพ และความท้า้ ทายใหม่่ ๆ ที่่อ� าจเกิดิ ขึ้น� ได้ท้ ุกุ ขณะ

นอกจากนี้้ � วิกิ ฤตการระบาดของโรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนา  2019 ยังั ส่ง่ ผลต่อ่ การบรรลุุ
เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื ของสหประชาชาติดิ ้ว้ ยเช่น่ กันั อาทิิ

เป้า้ หมายที่่� 1 ยุุติิความยากจนในทุุกรููปแบบในทุุกพื้้�นที่่�  ได้้รัับผลกระทบจาก
การขาดรายได้โ้ ดยเฉพาะในกลุ่�มเปราะบางของสังั คม คนที่่ม� ีรี ายได้ต้ ่ำ��ำ กว่า่ เส้น้ ยากจนเพิ่่ม� ขึ้น�

เป้า้ หมายที่่� 2 ยุตุ ิคิ วามหิวิ โหย บรรลุคุ วามมั่่น� คงทางอาหารและยกระดับั โภชนาการ
และส่ง่ เสริมิ การเกษตรกรรมที่่ย�ั่ง� ยืนื ได้ร้ ับั ผลกระทบด้า้ นการผลิติ และการกระจายอาหาร

เป้า้ หมายที่่� 3 สร้า้ งหลักั ประกันั การมีสี ุขุ ภาพดีแี ละส่ง่ เสริมิ ความเป็น็ อยู่�ที่ด� ี ี สำ�ำ หรับั
ทุกุ คนในทุกุ วัยั ได้ร้ ับั ผลกระทบร้า้ ยแรงและโดยตรงต่อ่ เป้า้ หมายการสร้า้ งหลักั ประกันั สุขุ ภาพ

เป้า้ หมายที่่� 4 สร้้างหลัักประกัันว่่าทุุกคนมีีการศึึกษาที่่�มีีคุุณภาพอย่่างครอบคลุุม
และเท่่าเทียี ม และสนับั สนุุนโอกาสในการเรีียนรู้�ตลอดชีีวิิต ได้ร้ ัับผลกระทบเนื่่�องจากการ
ปิดิ สถาบันั การศึกึ ษา และการเรียี นทางไกลมีปี ระสิทิ ธิภิ าพน้อ้ ยกว่า่ และบางส่ว่ นเข้า้ ไม่ถ่ ึงึ

เป้า้ หมายที่่� 5 บรรลุคุ วามเสมอภาคระหว่า่ งเพศ และเสริมิ สร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ให้ก้ ับั
ผู้�หญิงิ และเด็ก็ หญิงิ ทุกุ คน ความรุนุ แรงในผู้�หญิงิ เพิ่่ม� ระดับั ขึ้น�

เป้า้ หมายที่่� 6 สร้้างหลัักประกัันให้้มีีน้ำ��ำ ใช้้  และมีีการบริิหารจััดการน้ำ��ำ และ
การสุุขาภิิบาลอย่่างยั่�งยืืนสำ�ำ หรัับทุุกคน  ได้้รัับผลกระทบจากการที่่�ไม่่สามารถหาน้ำ��ำ สะอาดได้้
ส่ง่ ผลให้ไ้ ม่อ่ าจล้า้ งมือื ได้บ้ ่อ่ ยตามคำ�ำ แนะนำ�ำ ในมาตรการป้อ้ งกันั

22 คู่ม�่ ืือ การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

ภาพที่�่ 13 COVID-19 affecting all SDGs
ที่่ม� า: United Nations. Shared Responsibility, Global Solidarity: Responding to the
Socio-Economic Impacts of Covid-19. COVID-19 Affecting All SDGS, 2021. https://
unsdg.un.org/sites/default/files/2020-03/SG-Report-Socio-Economic-Impact-of-
Covid19.pdf (accessed Febuary 18, 2020).

คู่�ม่ ือื การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 23

เป้า้ หมายที่่� 7 สร้า้ งหลักั ประกันั ว่า่ ทุกุ คนเข้า้ ถึงึ พลังั งานสมัยั ใหม่ใ่ นราคาที่่ส� ามารถ
ซื้อ� หาได้้ เชื่อ� ถือื ได้้ และยั่ง� ยืนื ได้ร้ ับั ผลกระทบจากการที่่ศ� ักั ยภาพในการจัดั หาพลังั งานลดลง
กำ�ำ ลัังคนขาดแคลน  ทำ�ำ ให้้การเข้้าถึึงไฟฟ้้าชะงัักลง  โรงพยาบาลและระบบการดููแลสุุขภาพ
มีปี ระสิทิ ธิภิ าพลดลง

เป้า้ หมายที่่� 8 ส่ง่ เสริมิ การเติบิ โตทางเศรษฐกิจิ ที่่ต� ่อ่ เนื่่อ� ง ครอบคลุมุ และยั่่ง� ยืนื
การจ้า้ งงานเต็ม็ ที่่� และการมีงี านที่่ม� ีคี ุณุ ค่า่ สำ�ำ หรับั ทุกุ คน ได้ร้ ับั ผลกระทบอย่า่ งรุนุ แรงจากการ
ที่่ก� ิจิ กรรมทางเศรษฐกิจิ หยุดุ ชะงักั รายได้น้ ้อ้ ยลง เวลาทำ�ำ งานลดลง และหลายอาชีพี ตกงาน

เป้า้ หมายที่่� 10 ลดความไม่่เสมอภาคภายในและระหว่่างประเทศ  ได้้รัับผลกระทบ
จากเป้า้ หมาย ที่่� 11 เป้า้ หมายที่่� 8 เป้า้ หมายที่่� 5 และเป้า้ หมายที่่� 4

เป้า้ หมายที่่� 11 ทำ�ำ ให้้เมืืองและการตั้้�งถิ่�นฐานของมนุุษย์์ มีีความทั่่�วถึึง  ปลอดภััย
พร้อ้ มรับั การเปลี่ย� นแปลง และยั่ง� ยืนื ได้ร้ ับั ผลกระทบจากการที่่ป� ระชากรที่่อ� ยู่�อาศัยั ในชุมุ ชนแออัดั
ต้้องเผชิิญความเสี่่�ยงต่่อการติิดเชื้้�อมากกว่่า  เพราะความหนาแน่่นในพื้้�นที่่�และปััญหา
เรื่อ� งสุขุ าภิบิ าล

เป้า้ หมายที่่� 13 ดำ�ำ เนินิ การอย่า่ งเร่ง่ ด่ว่ นเพื่อ�่ ต่อ่ สู้้�กับั การเปลี่ย� นแปลงสภาพภูมู ิอิ ากาศ
และผลกระทบ  ได้้รัับผลกระทบจากการดำ�ำ เนิินการอย่่างเข้้มแข็็งเพื่�อ่ ต่่อสู้้�กัับการเปลี่�ยนแปลง
สภาพภููมิิอากาศลดลง  แต่่ผลกระทบต่่อสิ่�งแวดล้้อมก็็ลดลดลงด้้วยเช่่นกัันจากกิิจกรรมของ
มนุษุ ย์ท์ ี่่ล� ดลง

เป้า้ หมายที่่� 16 ส่่งเสริิมสัังคมที่่�สงบสุุขและครอบคลุุมที่่�เอื้�อต่่อการพััฒนาที่่�ยั่�งยืืน
ให้ค้ นเข้า้ ถึงึ กระบวนการยุตุ ิธิ รรมและสร้า้ งสถาบันั ที่่ม� ีปี ระสิทิ ธิภิ าพมีคี วามรับั ผิดิ ชอบและทุกุ คน
สามารถเข้า้ ถึงึ ในทุกุ ระดับั พื้้น� ที่่ค� วามขัดั แย้ง้ ส่ง่ ผลให้ม้ าตรการต่อ่ สู้้�กับั โรคลดประสิทิ ธิภิ าพลง
ประชาชนที่่อ� าศัยั อยู่�ในพื้้น� ที่่ท� ี่่ม� ีคี วามขัดั แย้ง้ มีคี วามเสี่ย� งมากที่่ส� ุดุ ที่่จ� ะเกิดิ ความสูญู เสียี จากโรค

เป้า้ หมายที่่� 17 เสริิมสร้้างความแข็็งแกร่่งของกลไกการดำ�ำ เนิินงานและฟื้�น้ ฟููหุ้�นส่่วน
ความร่่วมมืือระดัับโลกเพื่�่อการพััฒนาที่่�ยั่�งยืืน  ได้้รัับผลกระทบจากความเห็็นด้้านลบต่่อ
โลกาภิิวััตน์์  แต่่ก็็เป็็นการเน้้นย้ำ��ำ ให้้เห็็นถึึงความสำ�ำ คััญของความร่่วมมืือระหว่่างประเทศ
ด้า้ นสาธารณสุขุ

24 คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

โจทย์ช์ วนคิิด

1. โลกอนาคต 10 ปีขี ้า้ งหน้า้ อะไรคือื ปััญหาที่่ท� ้า้ ทายที่่ส� ุดุ ที่่ค� าดว่า่ โลกต้อ้ งเผชิญิ
(เรียี งลำ�ำ ดับั 1-5)
2. ผลกระทบของปััญหาลำ�ำ ดับั 1 – 5 จะเป็น็ ในรูปู แบบใดบ้า้ ง และโลกจะรับั มือื อย่า่ งไร
3. เขียี นสิ่ง� ที่่ค� ุณุ ทำ�ำ ได้ใ้ นบทบาทของคุณุ 3 สิ่ง� ที่่ค� าดว่า่ จะสามารถช่ว่ ยเปลี่ย� นแปลง
สถานการณ์ท์ ี่่อ� าจเกิดิ ขึ้น�

คู่่�มือื การขัับเคลื่�อ่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 25

1
รู้้�จััก
SDGs

การปฏิิวััติิอุุตสาหกรรมในช่่วงศตวรรษที่่�  18 ส่่งผลต่่อรููปแบบการใช้้ชีีวิิตของมนุุษย์์ใน
ทุุกครััวเรืือน  และเปลี่่�ยนผ่่านสัังคมเกษตรกรรมที่่�เรีียบง่่ายสู่่�ยุุคอุุตสาหกรรมที่่�มุ่�งเน้้นการผลิิต
การตลาด การจำ�ำ หน่า่ ย และการบริโิ ภค สร้า้ งห่ว่ งโซ่ท่ ี่่�เกี่่�ยวพัันกััน ซึ่่�งทุกุ ห่ว่ งโซ่่
ต้้องใช้้ทรััพยากรธรรมชาติิ  และทุุกการอุุปโภคบริิโภคในโลกยุุคใหม่่ล้้วนส่่งของเหลืือใช้้
สู่ �สิ่ � ง แ ว ด ล้้ อ ม  จ น ธรร ม ช าติิ ส่่ ง สัั ญ ญ า ณ เ ตืื อ น ภัั ย ห ล า ย ครั้้� ง ถึึ ง ควา ม จำำ� เ ป็็ น ที่่� ม นุุ ษย์์
จะต้้องปรัับเปลี่่�ยนวิิถีีชีีวิิตประจำ�ำ วัันไปจนถึึงระบบอุุปโภคบริิโภคใหญ่่ซึ่�งจำ�ำ เป็็นต้้องอาศััย
ความร่ว่ มมืือจากทุกุ ฝ่่ายและทุุกประเทศทั่่ว� โลก

องค์ก์ ารสหประชาชาติ ิ (United Nations  -  UN) ซึ่่ง� เป็น็ องค์ก์ รที่่ก� ่อ่ ตั้้ง� ขึ้น� ในช่ว่ งหลังั
สงครามโลกครั้้�งที่่� 2 เพื่่�อรัักษาสัันติิภาพและความมั่่น� คงระหว่า่ งประเทศ ส่ง่ เสริมิ สิิทธิมิ นุุษยชน
พััฒนาสัังคมและเศรษฐกิิจ  ปกป้้องสิ่่�งแวดล้้อม  และให้้ความช่่วยเหลืือด้้านมนุุษยธรรม
ได้้กำ�ำ หนดทิิศทางการพัฒั นาร่ว่ มกันั ของประชาคมโลกมาตั้้ง� แต่ป่ ีี 2543

การพััฒนาที่่ย�ั่่ง� ยืืนไม่่จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งรอจนกว่่าเทคโนโลยีใี นอนาคตจะพััฒนามาทันั
ลฤสเนดุรำ็งดุขำ�โว็ูทยภเูกกุนุนบาิาวนิ่ลใาพ่าทกหีแย่้า่ห้มวเ� ก่ิรราง่ทิ ไาาคกดยรค้วหเท้าากาัลศดันัษมังากทเตจีสปาดีาร้รตลี้วก่ณ่�ยรยท์์แีแ์่น่กก์ล�ลัลแาันะะระมปกเุไเ่ลลว่ทา�้ยงร้งควพเม่นัโ่าา้เฒักนน้ปเั็ปโนักนน็็ลน็าวาฤ่ยรเดา่ ีดวพ้มีสูั้าีีลูกเีฒัีฤนขาาีดนลคยีนูกู วแาวาทาหาีนใ่่ล่มนง่เ� สรเกห ำพา�ำืา่ลม5่�อหรีา ดคีอรดกูัวับยแูู้ห่า�้าทลใลุมนน ุกาอ ปสเิย่ัปยู่�งัไ็่ทจ่็นด�จรา้วอุหัแ้ บุนัง้ดักว้ชัน่นแีี่ง้วี้ ล�เนโภว้ะสำลลา�ำ�คากาพวทมไีา่พด่า�เลม้ซรร้เึั่มราิัง�งัถ่่่ม�ตน�องเ้ตราาคิอ้่้�มน้นจงง
ของคนรุ่�นต่อ่ ไป
สุนุ ทรพจน์์ นายโคฟี่่� อันั นันั เลขาธิิการองค์์การสหประชาชาติิ20
2 กัันยายน 2545

โt(Sดaprยyeค-egณecะhnผ,eู้จJr2aดัo0lhทU-ka�ำno.niftnie-eadsnbNnuaartngio-,wnSoes,rpl“tdeS-mesucbmreemtra3irty,--s2Gu0es0tn2ae)inrhaaltbtKpleos-:fd/i/eAwvnwenlwaonp.umtno.eotnrhgte/(saWgc/coeenrls/dsceoSdnutmAepmnrtili/ts3go,/n2sp0Se2u1es)ct,ahแienปsaล/b2อl0eย0่าD2ง-eไ0มv9่เeป-l0น็o3pท/mาseงeกcnrาeรt.-”

26 คู่�่มือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

จาก MDGs สู่่� SDGs

การประชุุมสุดุ ยอดสหัสั วรรษของสหประชาชาติิ เมื่่�อเดืือนกัันยายน ปีี 2543 ผู้้�นำำ�
ประเทศต่่าง ๆ ทั่่�วโลก 189 ประเทศ ได้้ให้้คำำ�รับั รองปฏิิญญาแห่ง่ สหััสวรรษของสหประชาชาติิ
เพื่�่อกำำ�หนดเป้้าหมายการพััฒนาร่่วมกััน ภายใต้้  “เป้้าหมายการพััฒนาแห่่งสหััสวรรษ”
(Millennium Development Goals - MDGs) เป็น็ การกำ�ำ หนดเป้า้ หมายการพัฒั นาร่ว่ มกันั เพื่อ�่
เริ่ม� ต้น้ ศตวรรษใหม่ ่ โดยมีเี ป้า้ หมายและกรอบเวลาที่่ช� ัดั เจน (2543 - 2558)

• เป้า้ หมายที่่� 1 ขจัดั ความยากจนและความหิวิ โหย
• เป้า้ หมายที่่� 2 ให้เ้ ด็ก็ ทุกุ คนได้ร้ ับั การศึกึ ษาระดับั ประถมศึกึ ษา
• เป้า้ หมายที่่� 3 ส่ง่ เสริมิ ความเท่า่ เทียี มกันั ทางเพศและบทบาทสตรีี
• เป้า้ หมายที่่� 4 ลดอัตั ราการตายของเด็ก็
• เป้า้ หมายที่่� 5 พัฒั นาสุขุ ภาพของสตรีมี ีคี รรภ์์
• เป้า้ หมายที่่� 6 ต่อ่ สู้้�กับั โรคเอดส์์ มาลาเรียี และโรคสํําคัญั อื่น� ๆ
• เป้า้ หมายที่่� 7 รักั ษาและจัดั การสิ่่ง� แวดล้อ้ มอย่า่ งยั่ง� ยืนื
• เป้า้ หมายที่่� 8 ส่ง่ เสริมิ การเป็น็ หุ้�นส่ว่ นเพื่อ�่ การพัฒั นาในประชาคมโลก

ไทยเป็น็ หนึ่่ง� ใน 189 ประเทศที่่เ� ข้า้ ร่ว่ มรับั รองปฏิญิ ญาแห่ง่ สหัสั วรรษของสหประชาชาติิ
และได้เ้ ริ่ม� แนวคิดิ MDG+ ขึ้น� โดยผนวกเป้า้ หมายที่่เ� พิ่่ม� เติมิ รายละเอียี ดและแสดงให้เ้ ห็น็
การพัฒั นาแบบมุ่�งเป้า้ ที่่ช� ัดั เจน อาทิิ

• การลดความยากจนให้ต้ ่ำ��ำ กว่า่ ร้อ้ ยละ 4 ภายในปีี 2549
• การให้เ้ ด็ก็ ทุกุ คนสำ�ำ เร็จ็ การศึกึ ษาระดับั มัธั ยมศึกึ ษาตอนต้น้ ภายในปีี 2549
• การเพิ่่ม� สัดั ส่ว่ นผู้�หญิงิ ในตำ�ำ แหน่ง่ ผู้�บริหิ ารระดับั สูงู ของราชการเป็น็ สองเท่า่ ในช่ว่ งปีี

2545-2549
• การลดอัตั ราการติดิ เชื้อ� เอชไอวีใี นประชากรวัยั เจริญิ พันั ธุ์�ให้เ้ หลือื ร้อ้ ยละ 1 ภายในปีี

2549
เป้า้ หมายการพัฒั นาแห่ง่ สหัสั วรรษ (MDGs) เป็น็ หนึ่่ง� ในกลไกเพื่อ�่ นำ�ำ ไปสู่�การพัฒั นา
ของโลกร่ว่ มกันั และเป็น็ จุดุ เริ่ม� ต้น้ ในการเสริมิ สร้า้ งมาตรฐานชีวี ิติ ความเป็น็ อยู่�ของประชาชน 

คู่�ม่ ือื การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 27

เมื่่�อ MDGs สิ้้น� สุุดลงในปีี 2558 องค์ก์ ารสหประชาชาติไิ ด้้จัดั ทำ�ำ เป้า้ หมาย
การพัฒั นาที่่ย� ั่่ง� ยืืน (Sustainable Development Goals - SDGs) ขึ้�นโดยออกแบบให้้เป้า้ หมาย
ดัังกล่่าว มีีการขยายผลให้้ครอบคลุุมมิิติิของการพััฒนาด้้านต่่าง  ๆ  เพิ่่�มขึ้�น จนเกิิดเป็็น
เป้้าหมายทั้้�งสิ้้�น  17 ข้้อ มุ่่�งหวัังจะช่่วยแก้้ปััญหาสำำ�คััญ  และสถานการณ์์ท้้าทายที่่�โลก
กำำ�ลังั เผชิญิ อยู่�ในปััจจุุบัันและในอนาคตได้อ้ ย่่างยั่่�งยืนื อาทิิ ความยากจน ความไม่เ่ ท่า่ เทีียม
สภาวะโลกร้้อน และสัันติสิ ุุข บนแนวคิิด “ไม่ท่ ิ้้�งใครไว้ข้ ้้างหลังั ” โดยกำำ�หนดระยะเวลา
ในการบรรลุุเป้า้ หมายไว้ภ้ ายในปีี 2573

ภาพที่�่ 14 ความเชื่อ่� มโยงของ MDGs ต่อ่ SDGs
SDGs ได้น้ ำ�ำ เอาบทเรียี นของ MDGs มาปรับั ปรุงุ รูปู แบบการวางเป้า้ หมายการพัฒั นา

ที่่ย�ั่ง� ยืนื  จากเดิมิ ที่่ม�ุ่�งการบรรลุเุ ป้า้ หมายขั้น� ต่ำ��ำ ของการพัฒั นา  มาเป็น็ การมองประเด็น็ ต่า่ ง  ๆ
ของโลกแบบเชื่อ� มโยงกันั ทั้้ง� มิติ ิสิ ังั คม (Social Dimension) มิติ ิเิ ศรษฐกิจิ (Economic Dimension)
และมิติ ิสิิ่ง� แวดล้อ้ ม (Environmental Dimension) โดยมีมี ิติ ิกิ ารบริหิ ารจัดั การ (Management
Dimension) เป็น็ กลไกในการเชื่อ� มโยงเพื่อ�่ นำ�ำ ไปสู่�การบรรลุเุ ป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื 21

Move, http21sณ:/ั/ชั wฎwา wคง.sศdรีgี,m“จoาvกe.McoDmG/s2สู0่�1S7D/G08s/เ1ป้3้า/หmมdายgsกtาoรsพdััฒgsน/า(ทสีื่่�เืบปคล้ี้น่ย�่ เนมื่ไ่�อปวัเนัพื่ท่อ�ี่่�ค1ว5ามสิยิงั่หง� ยาืืนคม2526506,3”).SDG

28 คู่ม�่ ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

17 เป้า้ หมาย
การพััฒนาที่่ย� ั่่ง� ยืืน (SDGs)

เป้้าหมายการพััฒนาที่่�ยั่�งยืืน  (SDGs) มีีจุุดเน้้นที่่�แตกต่่างจากเป้้าหมายการพััฒนา
แห่ง่ สหัสั วรรษ  (MDGs) คือื เป้า้ หมายของ SDGs 17 เป้า้ หมาย22 มุ่�งเน้น้ การสร้า้ งความมีสี ่ว่ นร่ว่ ม
ทั้้ง� ทางตรงและทางอ้อ้ มระหว่า่ งประชาคมโลกในทุกุ ระดับั

• เป้า้ หมายที่่� 1: ยุตุ ิคิ วามยากจนในทุกุ รูปู แบบในทุกุ พื้้น� ที่่�
• เป้า้ หมายที่่� 2: ยุตุ ิคิ วามหิวิ โหย บรรลุคุ วามมั่่น� คงทางอาหารและยกระดับั โภชนาการ

และส่ง่ เสริมิ การเกษตรกรรมที่่ย�ั่ง� ยืนื
• เป้า้ หมายที่่� 3: สร้า้ งหลักั ประกันั การมีสี ุขุ ภาพดีแี ละส่ง่ เสริมิ ความเป็น็ อยู่�ที่ด� ีี

สำ�ำ หรับั ทุกุ คนในทุกุ ช่ว่ งวัยั
• เป้า้ หมายที่่� 4: สร้า้ งหลักั ประกันั ว่า่ ทุกุ คนมีกี ารศึกึ ษาที่่ม� ีคี ุณุ ภาพอย่า่ งครอบคลุมุ และ

เท่า่ เทียี ม และสนับั สนุนุ โอกาสในการเรียี นรู้�ตลอดชีวี ิติ
• เป้า้ หมายที่่� 5: บรรลุคุ วามเสมอภาคระหว่า่ งเพศ และเสริมิ สร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ให้ก้ ับั

ผู้�หญิงิ และเด็ก็ หญิงิ ทุกุ คน
• เป้า้ หมายที่่� 6: สร้า้ งหลักั ประกันั ให้ม้ ีนี ้ำ��ำ ใช้้ และมีกี ารบริหิ ารจัดั การน้ำ��ำ และ

การสุขุ าภิบิ าลอย่า่ งยั่ง� ยืนื สำ�ำ หรับั ทุกุ คน
• เป้า้ หมายที่่� 7: สร้า้ งหลักั ประกันั ว่า่ ทุกุ คนเข้า้ ถึงึ พลังั งานสมัยั ใหม่ใ่ นราคาที่่ส� ามารถ

ซื้อ� หาได้้ เชื่อ� ถือื ได้้ และยั่ง� ยืนื
• เป้า้ หมายที่่� 8: ส่ง่ เสริมิ การเติบิ โตทางเศรษฐกิจิ ที่่ต� ่อ่ เนื่่อ� ง ครอบคลุมุ และยั่ง� ยืนื

การจ้า้ งงานเต็ม็ ที่่� และการมีงี านที่่ม� ีคี ุณุ ค่า่ สำ�ำ หรับั ทุกุ คน
• เป้า้ หมายที่่� 9: สร้า้ งโครงสร้า้ งพื้้น� ฐานที่่ม� ีคี วามต้า้ นทานและยืดื หยุ่�นต่อ่

การเปลี่ย� นแปลง ส่ง่ เสริมิ การพัฒั นาอุตุ สาหกรรมที่่ค� รอบคลุมุ และยั่ง� ยืนื
และส่ง่ เสริมิ นวัตั กรรม
• เป้า้ หมายที่่� 10: ลดความไม่เ่ สมอภาคภายในและระหว่า่ งประเทศ
• เป้า้ หมายที่่� 11: ทำ�ำ ให้เ้ มือื งและการตั้้ง� ถิ่น� ฐานของมนุษุ ย์์ มีคี วามทั่่ว� ถึงึ ปลอดภัยั
พร้อ้ มรับั การเปลี่ย� นแปลง และยั่ง� ยืนื

https://tha22ilอaงnคd์์ก.uาnรส.oหrปg/รtะhช(าสชืบื าคต้ิน้ิ, เ“มืเ่่�ปอ้วา้ ันัหทมี่า�่ 2ย1กากุรุมพัภฒั าพนัานั ทธี่์�ย่์,ั่ง�2ย5ืืน6ใ4น). ประเทศไทย,” องค์์การสหประชาชาติิ,

คู่ม�่ ืือ การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 29

• เป้า้ หมายที่่� 12: สร้า้ งหลักั ประกันั ให้ม้ ีรี ูปู แบบการผลิติ และการบริโิ ภคที่่ย�ั่ง� ยืนื
• เป้า้ หมายที่่� 13: ดำ�ำ เนินิ การอย่า่ งเร่ง่ ด่ว่ นเพื่อ�่ ต่อ่ สู้้�กับั การเปลี่ย� นแปลงสภาพภูมู ิอิ ากาศ

และผลกระทบ
• เป้า้ หมายที่่� 14: อนุรุ ักั ษ์แ์ ละใช้ป้ ระโยชน์จ์ ากมหาสมุทุ ร ทะแล และทรัพั ยากรทางทะเล

อย่า่ งยั่ง� ยืนื เพื่อ�่ การพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื
• เป้า้ หมายที่่� 15: ปกป้อ้ ง ฟื้น�้ ฟูู และส่ง่ เสริมิ การใช้ร้ ะบบนิเิ วศบนบกอย่า่ งยั่ง� ยืนื

การบริหิ ารจัดั การป่า่ ไม้ท้ี่่ย�ั่ง� ยืนื การต่อ่ ต้า้ นการแปรสภาพเป็น็ ทะเลทราย
หยุดุ ยั้ง� การเสื่อ� มโทรมของดินิ และฟื้น�้ ฟูสู ภาพดินิ และหยุดุ ยั้ง� การสูญู เสียี
ความหลากหลายทางชีวี ภาพ
• เป้า้ หมายที่่� 16: ส่ง่ เสริมิ สังั คมที่่ส� งบสุขุ และครอบคลุมุ ที่่เ� อื้อ� ต่อ่ การพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื
ให้ค้ นเข้า้ ถึงึ กระบวนการยุตุ ิธิ รรม และสร้า้ งสถาบันั ที่่ม� ีปี ระสิทิ ธิภิ าพ
มีคี วามรับั ผิดิ ชอบ และทุกุ คนสามารถเข้า้ ถึงึ ในทุกุ ระดับั
• เป้า้ หมายที่่� 17: เสริมิ สร้า้ งความแข็ง็ แกร่ง่ ของกลไกการดำ�ำ เนินิ งานและ
ฟื้น�้ ฟูหูุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื ระดับั โลกเพื่อ�่ การพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื

ภาพที่�่ 15 17 เป้้าหมายการพััฒนาที่ย่�ั่�งยืืน

30 คู่่ม� ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

SDGs 17 เป้า้ หมายกัับ
ความเชื่่อ� มโยงของการพััฒนา
สู่่�ความยั่่�งยืนื

SDGs มุ่่�งเน้้นการมีีส่่วนร่่วมดำ�ำ เนิินงานส่่งเสริิมเป้้าหมายการพััฒนาที่่�เชื่�อมโยงและ
เกื้อ� หนุนุ กันั โดยสามารถจัดั กลุ่�มตามปััจจัยั ที่่เ� ชื่อ� มโยงกันั ใน 5 มิติ ิ2ิ 3 (5Ps) ซึ่ง� มีคี วามเป็น็
หุ้�นส่ว่ นการพัฒั นา (Partnership) เป็น็ ศูนู ย์ก์ ลางในการเชื่อ� มโยง 4 มิติ ิทิ ี่่เ� หลือื ประกอบด้ว้ ย
เศรษฐกิจิ และความมั่่ง� คั่่ง� (Prosperity) การพัฒั นาคน (People) สันั ติภิ าพและความยุตุ ิธิ รรม
(Peace) และสิ่ง� แวดล้อ้ ม (Planet)

PARTNERSHIP
PROSPERITY

PEOPLE
PEACE

PLANET

ภาพที่�่ 16 ความเชื่�อ่ มโยงของ 5Ps
• ความเป็น็ หุ้�นส่ว่ นการพัฒั นา (Partnership) ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งการเป็น็ หุ้�นส่ว่ นเพื่อ�่ การบรรลุุ
เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื (เป้า้ หมายที่่� 17)
• เศรษฐกิจิ และความมั่่ง� คั่่ง� (Prosperity) ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งความเจริญิ ทางเศรษฐกิจิ อย่า่ งยั่ง� ยืนื
(เป้า้ หมายที่่� 7, 8, 9, 10 และ 11)
• การพัฒั นาคน (People) ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งคุณุ ภาพชีวี ิติ ของผู้้�คน (เป้า้ หมายที่่� 1, 2, 3, 4 และ 5)
• สันั ติภิ าพและความยุตุ ิธิ รรม (Peace) ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งสันั ติภิ าพ สถาบันั ที่่เ� ข้ม้ แข็ง็
และความยุตุ ิธิ รรม (เป้า้ หมายที่่� 16)
• สิ่่ง� แวดล้อ้ ม (Planet) ว่า่ ด้ว้ ยเรื่อ� งทรัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่ง� แวดล้อ้ ม
(เป้า้ หมายที่่� 6, 12, 13, 14 และ 15)

N20o1v5e,m” bhettr2p31sU2:/n,/is2tue0ds2t0aN)i.nataibolnesd, e“vTeralonpsmfoermntin.ugnO.ourgr/Wpoosrtld20: 1T5h/etr2a0n3sf0oArmgeinngdoaufrowroSrluds/tpauinbalbiclaetiDoenv(ealcocpemsseendt

คู่�่มือื การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 31

5 มิติ ิิ (5Ps) ของ 17 เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื คือื สิ่ง� ที่่ป� ระชาคมโลกกำ�ำ ลังั ร่ว่ มกันั หา
แนวทางในการบรรลุผุ ล  โดยมีกี ุญุ แจสำ�ำ คัญั คือื การหนุนุ เสริมิ ศักั ยภาพของหุ้�นส่ว่ นการพัฒั นา
ในทุกุ ระดับั  ระหว่า่ งทุกุ ภาคส่ว่ นและทุกุ ประเทศ ตามเป้า้ หมายที่่ � 17 ความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ การ
พัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื (Partnerships for the Goals) เพื่อ�่ เป็น็ กลไกในการขับั เคลื่่อ� นการดำ�ำ เนินิ งาน
ร่ว่ มกััน  โดยให้ค้ วามสำ�ำ คััญกัับแนวทางการพััฒนาที่่�เหมาะสมตามบริิบทพื้้�นที่่ � (Homegrown
development approach)24 ในรูปู แบบต่า่ ง  ๆ ที่่ไ� ด้ร้ ับั การทดลองใช้แ้ ละปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ จนเห็น็ ผล
อย่่างเป็็นรููปธรรมแล้้วเป็็นต้้นแบบในการพััฒนา  เพื่�อ่ มุ่�งสู่�เป้้าหมายการพััฒนาที่่�ยั่�งยืืนร่่วมกััน
ในทุกุ รูปู แบบของความเป็น็ ไปได้ข้ องความร่ว่ มมือื

Needed, D24eUpuntityedSeNcaretitoanrys-,G“eDneevrealloSpamyse,”nteCda. n(Nn.opt.:B2e00Im2)p. osed from Outside; Homegrown Strategy Is

32 คู่�ม่ ืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

โจทย์์ชวนคิิด

1. ในมิติ ิขิ อง 5Ps ประเด็น็ ไหนที่่ส� ่ง่ ผลกระทบกับั ชีวี ิติ ของคุณุ มากที่่ส� ุดุ
2. SDGs 17 เป้า้ หมาย เป้า้ หมายใดที่่ค� วรเริ่ม� แก้ไ้ ขเป็น็ อันั ดับั แรก

(แลกเปลี่ย� นความเห็น็ ในชุมุ ชนของท่า่ น)
3. “หัวั ใจของการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื อยู่�ที่ก� ารพัฒั นาความคิดิ ของคน”

ท่า่ นมีคี วามเห็น็ อย่า่ งไรต่อ่ ข้อ้ ความนี้้�

คู่�ม่ ือื การขับั เคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 33

2
เข้า้ ใจ
SEP

จุุดเริ่่�มต้้นแนวคิิด
ปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง

(Sufficiency Economy Philosophy-SEP)

การเปลี่ �ยนแปลงอย่่างรวดเร็็วในยุุคโลกาภิิวััตน์์ส่่งผลให้้เกิิดการพััฒนาความเจริิญทาง
เศรษฐกิิจ  การพััฒนาระบบการศึึกษา ระบบสาธารณููปโภค  และระบบการสื่่�อสารที่่�ทัันสมััย
รวดเร็ว็ ครอบคลุมุ และเชื่อ� มโยงกันั ส่ง่ ผลให้ค้ ุณุ ภาพชีวี ิติ ของประชาชนดีขีึ้น� แต่ใ่ นขณะเดียี วกันั
ก็น็ ำ�ำ มาซึ่่ง� ปััญหาการเติบิ โตแบบกระจุกุ ตัวั  ความเหลื่อ� มล้ำ��ำ ทางเศรษฐกิจิ   การย้า้ ยถิ่น� ฐานจาก
ชนบทสู่่�เมืือง  เกิิดการแข่่งขัันและแย่่งชิิงทรััพยากร ปััญหาอาชญากรรม  มลภาวะเป็็นพิิษ
การจัดั การขยะ ฯลฯ และผลที่่ต� ามมาคือื การเปลี่่ย� นรูปู แบบการใช้ช้ ีวี ิติ จากวิถิ ีดี ั้้ง� เดิมิ เป็น็
สัังคมเมืือง ทำ�ำ ให้้ประเพณีี วััฒนธรรม ภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�นถูกู ลืืมเลืือนหรืือสูญู หายไป รวมถึงึ
วิถิ ีชี ีวี ิติ ที่่เ� คยพอเพียี งและพึ่่ง� ตนเองได้เ้ กิดิ การเปลี่ย� นแปลงและอ่อ่ นแอลง

ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียง

“เศรษฐกิิจพอเพีียง”  เป็็นปรััชญาที่่�พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร
มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช  บรมนาถบพิิตร ทรงมีีพระราชดำำ�รััสชี้้�แนะ
แนวทางการดำำ�เนิินชีีวิิตแก่่พสกนิิกรชาวไทยมาโดยตลอดตั้้�งแต่่ก่่อนเกิิด
วิิกฤตการณ์์ทางเศรษฐกิิจ  และเมื่่�อภายหลัังได้้ทรงย้ำำ��แนวทางการแก้้ไข
เพื่่�อให้้รอดพ้้น  และสามารถดำำ�รงอยู่�ได้้อย่่างมั่่�นคงและยั่่�งยืืนภายใต้้
กระแสโลกาภิิวััตน์์และความเปลี่่�ยนแปลงต่่าง ๆ25

25 สำำ�นักั ราชเลขาธิกิ ารพระบรมมหาราชวังั , “ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง,” (ม.ป.ท.: สำำ�เนา, 2542).

34 คู่�ม่ ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

ภาพที่�่ 17 ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง
ที่่�มา: สำำ�นัักงานคณะกรรมการพัฒั นาการเศรษฐกิจิ และสัังคมแห่่งชาติ,ิ เรีียนรู้�เศรษฐกิิจพอเพีียง,
พิิมพ์ค์ รั้ง� ที่่� 1 (กรุงุ เทพฯ: ม.ป.พ., 2551).

คู่ม่� ืือ การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 35

ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง จึึงประกอบด้้วยคุุณสมบััติิ  3  ประการ  คืือ
ความพอประมาณ ความมีเี หตุผุ ล และการมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ีี บนพื้้น� ฐานของ 2 เงื่อ� นไข คือื
ความรอบรู้� และคุณุ ธรรม

ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง

เป้า้ หมาย ประเทศชาติิ ประชาชน
ผลลััพธ์์ สมดุลุ ยั่่ง� ยืนื พร้อ้ มรัับต่่อการเปลี่่�ยนแปลง

ภูมู ิคิ ุ้้�มกัันในด้า้ นวััตถุุ / สัังคม / สิ่่�งแวดล้้อม / วััฒนธรรม

นำ�ำ สู่่�

สายกลาง พอปร ะมาณ ความพอเพียี ง

วิิธีีการ มีีเหตุุผล มีีภููมิคิ ุ้ �มกััน
ในตัวั ที่ด่� ีี

ปัจั จััยนำ�ำ เข้้า ความรอบรู้้� บนพื้้น� ฐาน คุณุ ธรรม

ความรอบคอบ ซื่อ�่ สััตย์ ์ สุจุ ริติ อดทน
ความระมััดระวััง ความเพียี ร มีสี ติิ ปััญญา

ภาพที่�่ 18 องค์ป์ ระกอบของปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง
ที่่�มา: สำำ�นักั งานคณะกรรมการพัฒั นาการเศรษฐกิจิ และสังั คมแห่ง่ ชาติ,ิ จากปรััชญาของเศรษฐกิจิ
พอเพีียงสู่่�การปฏิิบัตั ิิ...กว่า่ 1 ทศวรรษ, พิิมพ์ค์ รั้ง� ที่่� 1 (กรุุงเทพฯ: บริิษััท ดาวฤกษ์์ คอมมูนู ิิเคชั่�นส์์
จำำ�กััด, 2555).

ความพอประมาณ (Moderation) หมายถึงึ ความพอดีตี ่อ่ ความจำ�ำ เป็น็ และ

เหมาะสมกับั ฐานะของตนเอง สังั คม สิ่่ง� แวดล้อ้ ม รวมทั้้ง� วัฒั นธรรมในแต่ล่ ะ
ท้้องถิ่�นไม่่มากเกิินไป  ไม่่น้้อยเกิินไป ต้้องไม่่เบีียดเบีียนตนเองและผู้�อื่�น  และ
เป็น็ การบริหิ ารทรัพั ยากรให้เ้ กิดิ การใช้อ้ ย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพที่่ส� ุดุ

ความมีเี หตุผุ ล  (Reasonableness)  การตัดั สินิ ใจเกี่ย� วกับั ระดับั ของความ

พอเพียี งที่่เ� ป็น็ ไปอย่า่ งมีเี หตุผุ ลตามหลักั วิชิ าการ หลักั กฎหมาย หลักั คุณุ ธรรม
และวััฒนธรรมที่่�ดีีงามโดยคำ�ำ นึึงถึึงปััจจััยที่่�เกี่่�ยวข้้องและผลที่่�คาดว่่าจะเกิิดขึ้�น
จากการกระทำ�ำ นั้้น� ๆ อย่า่ งรอบคอบ ถ้ว้ นถี่่� “รู้้�จุดอ่อ่ น จุดุ แข็ง็ โอกาส อุปุ สรรค”
และ  “รู้�เขารู้�เรารู้�จัักเลืือกนำำ�สิ่่�งที่่�ดีีและเหมาะสมมาประยุุกต์์ใช้้”รวมทั้้�งมีี
ควา ม ห ม า ย ที่่� ส ะ ท้้ อ น ถึึ ง ควา ม เ ข้้ า ใ จถึึ ง ผ ล ที่่� อ าจ เ กิิ ด ขึ้ � น จา ก ก าร ก ร ะ ทำ�ำ
ณ  สถานการณ์์ใดสถานการณ์์หนึ่่�ง  โดยความมีีเหตุุผลจะเกิิดขึ้�นได้้ต้้อง
อาศััยการสั่่�งสมความรู้�และประสบการณ์์มาอย่่างต่่อเนื่่�อง มีีการศึึกษาข้้อมููล

36 คู่ม�่ ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

อย่่างเป็็นระบบและรู้�วิิธีีประมวลปััจจััยที่่�ซัับซ้้อนมาประยุุกต์์ใช้้ในการตััดสิินใจ 
เพื่อ�่ ให้ค้ วามคิดิ และการกระทำ�ำ อยู่�ในกรอบที่่ถ� ูกู ต้อ้ งตามหลักั เหตุผุ ล

การมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ีี (Self-immunity)  หมายถึงึ   การเตรียี มตัวั ให้้

พร้อ้ มรับั ผลกระทบและการเปลี่ย� นแปลงด้า้ นเศรษฐกิจิ สังั คม สิ่ง� แวดล้อ้ ม และ
วััฒนธรรมจากทั้้�งในประเทศและต่่างประเทศที่่�จะเกิดิ ขึ้น�   เพื่อ�่ ให้ส้ ามารถบริหิ าร
ความเสี่�ยง  ปรัับตััว  และรัับมืือได้้อย่่างทัันท่่วงทีี  โดยคำ�ำ นึึงถึึงความเป็็นไปได้้
ของสถานการณ์ต์ ่า่ ง  ๆ ที่่ค� าดว่า่ จะเกิดิ ขึ้น� ในอนาคตทั้้ง� ในระยะสั้น� และระยะยาว
ทั้้�งนี้้�  การมีีภููมิิคุ้�มกัันในตััวที่่�ดีีอาจเกิิดขึ้�นเองตามธรรมชาติิหรืือเกิิดจากความ
ไม่ป่ ระมาท ซึ่ง� ต้อ้ งดำ�ำ เนินิ ไปพร้อ้ ม ๆ กับั ความมีเี หตุผุ ลและความพอประมาณ
หลีีกเลี่�ยงความต้้องการที่่�เกิินพอดีีของแต่่ละบุุคคล  เป็็นการสร้้างวิินััยในตััวเอง
ให้้เกิิดขึ้�นในระดัับบุุคคล  เพื่�อ่ ปกป้้องตััวเองจากกระแสบริิโภคนิิยม  หรืือความ
เปลี่ย� นแปลงที่่เ� กิดิ ขึ้น� จากกระแสโลกาภิวิ ัตั น์ต์ ่า่ ง ๆ เป็น็ กลไกการรองรับั ผลกระทบ
จากสถานการณ์ต์ ่า่ ง  ๆ  โดยดำ�ำ เนินิ การอย่า่ งเป็น็ ขั้น� เป็น็ ตอน

ความรอบรู้� (Knowledge) ประกอบด้ว้ ย ความรอบรู้�เกี่ย� วกับั วิชิ าการต่า่ ง ๆ

อย่่างรอบด้้าน ความรอบคอบที่่�จะนำ�ำ ความรู้�เหล่่านั้้�นมาพิิจารณาให้้เชื่�อมโยง
สััมพัันธ์์กััน  (เพื่�อ่ การวางแผน)  และความระมััดระวัังในการนำ�ำ ไปประยุุกต์์ใช้้ให้้
เกิดิ ผลในทางปฏิบิ ัตั ิทิ ุกุ ขั้น� ตอน  โดยนำ�ำ หลักั วิชิ าและความรู้�เทคโนโลยีทีี่่เ� หมาะสม
มาใช้ท้ ั้้ง� ในขั้น� การวางแผนและปฏิบิ ัตั ิอิ ย่า่ งรอบรู้� รอบคอบ ระมัดั ระวังั กล่า่ วคือื นำ�ำ
วิชิ าการต่า่ ง  ๆ ที่่เ� กี่ย� วข้อ้ งมาศึกึ ษาอย่า่ งรอบด้า้ น  และมีคี วามรอบคอบที่่จ� ะนำ�ำ
ความรู้�เหล่า่ นั้้น� มาพิจิ ารณาให้เ้ ชื่อ� มโยงกันั   เพื่อ�่ ประกอบการวางแผน  ตลอดจน
มีคี วามระมัดั ระวังั ในขั้น� ของการปฏิบิ ัตั ิิ

คุณุ ธรรม (Integrity) ประกอบด้ว้ ย คุณุ ธรรมที่่จ� ะต้อ้ งเสริมิ สร้า้ งให้จ้ ิติ ใจมีี

ความตระหนัักในคุุณธรรมและความซื่�อสััตย์์  และมีีคุุณธรรมในการดำ�ำ เนิินชีีวิิต
โดยเน้น้ ความอดทน ความเพียี ร สติิ ปััญญา และความรอบคอบ โดยการ
ปฏิิบััติิเพื่�่อให้้เกิิดความพอเพีียงนั้้�น ต้้องเสริิมสร้้างคุุณธรรมสำ�ำ คััญให้้เกิิดขึ้�น
ประกอบด้ว้ ย มีคี วามตระหนักั ในความซื่อ� สัตั ย์์ สุจุ ริติ จริงิ ใจ โดยเริ่ม� จาก
การอบรมเลี้ย� งดูใู นครอบครัวั การศึกึ ษาอบรมในโรงเรียี น  การสั่่ง� สอนศีลี ธรรม
จากศาสนา  ตลอดจนการฝึึกจิิต ข่่มใจตนเอง  ในขณะเดีียวกัันต้้องมีีการ
“ดำ�ำ เนินิ ชีวี ิติ ด้ว้ ยความเพียี ร” คือื มีคี วามอดทน ความรอบคอบ และความเพียี ร
ตลอดจนใช้ส้ ติปิ ััญญาในการดำ�ำ เนินิ ชีวี ิติ 26

ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง  สามารถนำ�ำ ไปประยุุกต์์ใช้้ได้้กัับทุุกกลุ่�ม ทุุกอาชีีพ
ตามบริบิ ททางสังั คมที่่แ� ตกต่า่ งกันั โดยยึดึ หลักั คุณุ สมบัตั ิิ 3 ประการ คือื “ความพอประมาณ”
“ความมีเี หตุผุ ล” และ “การมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ี”ี โดยตั้้ง� อยู่�บนฐานของเงื่อ� นไข “ความรู้�” และ
“คุณุ ธรรม” เพื่อ�่ นำ�ำ ไปสู่่�ความสมดุลุ ทางเศรษฐกิจิ สังั คม สิ่ง� แวดล้อ้ ม วัฒั นธรรม ที่่เ� ข้ม้ แข็ง็
จากฐานราก

ปฏิิบัตั ิ.ิ ..กว่่า261สำำท�นศัักวงรารนษค,ณพิะิมกพ์ร์ครรมั้ง� กทีา่�่ ร1พ,ัฒั(กนรุางุ เกทาพรเฯศ:รบษรฐิิษกัิัทิจแดลาะวสฤัังกคษม์์ แคหอ่ง่มชมูาูนติิเิ ,ิคจชั่าน� กสป์์ จรัำชัำ�ญกััดา,ข2อ5ง5เศ5ร).ษฐกิิจพอเพีียงสู่�การ

คู่่�มือื การขับั เคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 37

พระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร  มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช  บรมนาถบพิิตร
พระราชทานพระราชดำ�ำ รััสที่่�เกี่�ยวเนื่่�องกัับหลัักการในการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจ
พอเพียี งมาเป็น็ ลำ�ำ ดับั อาทิิ

การพััฒนาประเทศต้้องทำำ�แบบ
เป็็นขั้้น� เป็็นตอน

...การพััฒนาประเทศจำ�ำ เป็็นต้้องทำ�ำ ตามลำ�ำ ดัับขั้�น ต้้องสร้้างพื้้�นฐาน  คืือ
ความพอมีีพอกิินพอใช้้  ของประชาชนส่่วนใหญ่่เป็็นเบื้้�องต้้นก่่อน  โดยใช้้
วิธิ ีกี ารและอุปุ กรณ์ท์ ี่่ป� ระหยัดั แต่ถ่ ูกู ต้อ้ งตามหลักั วิชิ า เมื่่อ� ได้พ้ ื้้น� ฐานมั่่น� คง
พร้อ้ มพอควร และปฏิบิ ัตั ิไิ ด้แ้ ล้ว้ จึงึ ค่อ่ ยสร้า้ งค่อ่ ยเสริมิ ความเจริญิ และฐานะ
เศรษฐกิจิ ขั้้น� ที่่ส� ูงู ขึ้น� โดยลำ�ำ ดับั ต่อ่ ไป...
พณพในรรพหะะิิธบบอีีพารปทมรระรสะราชมุาโุมเชชดม็วท็จหาาพทานรวขปิะทิอบริยงญิ รามญลัชยั านเบกักตั ษารตธขิเิรอบศงศามรสหตมารห์ว์ิทิวาัันภยูทูมาีิ่ลิพ�่ั1ยั ล8เอกกดษุรุลตกยรฎเศดาาชคสมมตหร2์์า5ร1า7ช บรมนาถบพิติ ร

เศรษฐกิิจพอเพีียงในความหมายอย่่างกว้า้ ง
คือื ความพอประมาณ ความมีีเหตุุ มีีผล

...แต่พ่ อเพียี งนี้้ม� ีคี วามหมายกว้า้ งขวางยิ่ง� กว่า่ นี้้อ� ีกี คือื คำ�ำ ว่า่ พอก็เ็ พียี งพอ เพียี งนี้้�
ก็็พอดัังนั้้�นเอง คนเราถ้้าพอในความต้้องการ ก็็มีีความโลภน้้อย  เมื่่�อมีีความ
โลภน้อ้ ย ก็เ็ บียี ดเบียี นคนอื่น� น้อ้ ย ถ้า้ ทุกุ ประเทศมีคี วามคิดิ “อันั นี้้ไ� ม่ใ่ ช่เ่ ศรษฐกิจิ ”
มีคี วามคิดิ ว่า่ ทำ�ำ อะไรต้อ้ งพอเพียี ง หมายความว่า่ พอประมาณ ไม่ส่ ุดุ โต่ง่ ไม่โ่ ลภ
อย่า่ งมากคนเราก็อ็ ยู่�เป็น็ สุขุ พอเพียี งนี้้อ� าจจะมีมี ากอาจจะมีขี องหรูหู ราก็ไ็ ด้้แต่ว่ ่า่
ต้้องไม่่ไปเบีียดเบีียนคนอื่ �น ต้้องให้้พอประมาณตามอััตภาพ พููดจาก็็พอเพีียง
ทำ�ำ อะไรก็็พอเพีียง  ปฏิิบััติิตนก็็พอเพีียง....ฉะนั้้�น ความพอเพีียงนี้้�ก็็แปลว่่า
ความพอประมาณและความมีเี หตุผุ ล...
พพพพรรรระะะะบรชราานาชชทมดทสำพำา�มรรนัเรสั ดแษ็ขจ็กา่อพ่บุงณุคระคศบลารตล่มา่ าชงดนุๆุสิกิดทาีา่ธเ�่ ลิขิเั้ยับา้ เศสฝ้รว้านมฯจหิติถารวภูลาูมิยดพิ ชาัลฯยั อมพดงุรุลคะยลรเดาเนชชื่่อ�วมัังงหดใุนาุสิรโติ อาชกาบสวรัมันนเฉาลถิมิบพิิตร
วัันที่่� 4 ธัันวาคม 2541

38 คู่ม่� ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

เศรษฐกิิจพอเพีียง
มีีหลายระดับั

...เศรษฐกิจิ พอเพียี งนั้้น� เขาตีคี วามว่่าเป็็นเศรษฐกิจิ ชุมุ ชน หมายความว่า่
ให้้พอเพีียงในหมู่่�บ้้าน  หรืือในท้้องถิ่�น  ให้้สามารถที่่�จะมีีพอกิิน  เริ่�มด้้วยพอมีี
พอกิิน...แต่่ว่่าพอมีีพอกิินนี้้�เป็็นเพีียงเริ่ �มต้้นของเศรษฐกิิจ...ถ้้าพอมีีพอกิิน
คืือ พอมีพี อกินิ ของตัวั เองนั้้น� ไม่ใ่ ช่่เศรษฐกิจิ พอเพียี ง เป็็นเศรษฐกิจิ สมัยั หิิน
สมัยั หิินนั้้�น เป็น็ เศรษฐกิิจพอเพีียงเหมือื นกันั แต่่ว่า่ ค่่อย ๆ พััฒนาขึ้้�นมา ต้้อง
มีีการแลกเปลี่�ยนกััน มีกี ารช่ว่ ยระหว่า่ งหมู่่�บ้า้ น หรืือระหว่่าง จะเรีียกว่า่ อำ�ำ เภอ
จังั หวััด ประเทศ จะต้้องมีีการแลกเปลี่ย� น มีกี ารไม่่พอเพีียง ถึึงบอกว่่า ถ้้ามีี
เศรษฐกิิจพอเพียี ง เพียี งเศษ 1 ส่ว่ น 4 ก็จ็ ะพอแล้ว้ จะใช้้ได้้...
...ไหนไหนก็็เอ่่ยถึึงเขื่ �อนป่่าสัักแล้้ว จะขอกล่่าวว่่า คนเดีียวทำำ�ให้้สำำ�เร็็จไม่่ได้้
หรืือแม้้แต่่หน่่วยราชการหนึ่่�งเดีียว ก็็ทำ�ำ ไม่่ได้้…การสร้้างเขื่�อนป่่าสัักนี้้�  เป็็น
โครงการใหญ่่ ต้้องร่่วมมืือกัันหลายหน่่วยงาน......กิิจการใดที่่�ไม่่มีีนโยบายที่่�
แน่ว่ แน่่ ที่่�สอดคล้้องกััน หรือื มััวแต่ท่ ะเลาะกััน ก็ไ็ ม่่สำ�ำ เร็จ็ ไม่เ่ กิิดประโยชน์จ์ าก
โครงการนั้้น� ...
... โครงการต่่าง ๆ หรือื เศรษฐกิจิ ที่่�ใหญ่่ ต้อ้ งมีีการสอดคล้้องกันั ดีี ที่่ไ� ม่ใ่ ช่เ่ หมืือน
ทฤษฎีีใหม่่ ที่่ใ� ช้ท้ ี่่ด� ินิ เพียี ง 15 ไร่่ และสามารถที่่�จะปลููกข้า้ วพอกิิน กิจิ การนี้้�ใหญ่่
กว่่า แต่ก่ ็็เป็็นเศรษฐกิจิ พอเพียี งเหมือื นกันั คนไม่เ่ ข้า้ ใจว่า่ กิิจการใหญ่่ ๆ เหมืือน
สร้้างเขื่�อนป่่าสััก ก็็เป็็นเศรษฐกิิจพอเพีียงเหมืือนกััน  เขานึึกว่่าเป็็นเศรษฐกิิจ
สมัยั ใหม่่ เป็็นเศรษฐกิิจที่่�ไกลจากเศรษฐกิจิ พอเพีียง แต่่ที่่จ� ริงิ แล้ว้ เป็็นเศรษฐกิิจ
พอเพียี งเหมือื นกััน...
พพวเันนัืรร่�อ่ะทะีง่รบ่� ใา2านช3ทโดอสำธำัม�กนัรัเาวสัดส็าขว็จคัอพนั มงรเฉะ2บล5ิิมร4มพ2ชรนะกชานธมิเิ บพศรรรษมาหาภููมิพิ ลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร

คู่�ม่ ืือ การขับั เคลื่�่อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 39

การแปลงเศรษฐกิิจพอเพีียงสู่่�ทฤษฎีีบัันได 9 ขั้้น� เศรษฐก ิิจพอเพ ีียง
การแปลงพระราชดำ�ำ รัสั เศรษฐกิจิ พอเพียี งไปสู่�การปฏิบิ ัตั ิมิ ีหี ลากหลาย อาทิิ การแปลง ขั �้นก ้้าวหน ้้า

ในรููปแบบของบัันได  9 ขั้้�น  โดยยึึดตามการพััฒนาแบบเป็็นขั้�นเป็็นตอนทั้้�งขั้�นพื้้�นฐานและ เศรษฐก ิิจพอเพ ีียง
ขั้น� ก้า้ วหน้า้ ขั �้นพื้ �้นฐาน

• เศรษฐกิจิ พอเพียี งขั้น� พื้้น� ฐาน ประกอบด้ว้ ย ขั้น� การทำ�ำ ให้พ้ อกินิ  พอใช้ ้ พออยู่�และ
สร้า้ งความร่ม่ เย็น็ ให้ก้ ับั ระบบนิเิ วศคือื พอร่ม่ เย็น็

• เศรษฐกิจิ พอเพียี งขั้น� ก้า้ วหน้า้   คือื การรักั ษาวิถิ ีวี ัฒั นธรรม บุญุ ทาน การเก็บ็ รักั ษา
แปรรูปู และรวมกลุ่�มกันั ค้า้ ขายสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ในรูปู แบบของเครือื ข่า่ ย

การพัฒั นาประเทศจำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งทำ�ำ ตามลำ�ำ ดับั ขั้น�
ภาพที่�่ 19 เศรษฐกิิจพอเพีียงขั้�นพื้้น� ฐานและขั้�นก้้าวหน้้า
ที่ม�่ า: สถาบัันเศรษฐกิิจพอเพีียง มหาวิทิ ยาลััยราชภัฏั ราชนคริินทร์์ ร่่วมกัับมููลนิธิ ิิกสิิกรรมธรรมชาติิ,
“ทฤษฎีีบัันได 9 ขั้น� สู่�ความพอเพีียง”, ม.ป.ป.

40 คู่�ม่ ืือ การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ

บทสรุปุ

แนวคิิดและทฤษฎีีการพััฒนาอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิในพระบาทสมเด็็จพระบรม
ชนกาธิิเบศรมหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช  บรมนาถบพิิตร นั้้�น มีีอยู่�กว้้างขวางหลากหลาย
ครอบคลุุมและเกี่�ยวพัันกัับกระบวนการพััฒนาหลายสาขา  แต่่ทั้้�งหมดล้้วนอยู่�บนปรััชญาเดีียว
คือื ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง ซึ่่ง� มุ่�งเน้น้ การพัฒั นาอย่า่ งรอบด้า้ น และเป็น็ องค์ร์ วม ทั้้�งมิิติิ
สังั คม เศรษฐกิจิ สิ่ง� แวดล้อ้ ม
และวัฒั นธรรม สามารถ
ประยุกุ ต์ใ์ ช้ก้ ับั ทุกุ คน
ทุกุ ภาคส่ว่ น โดยการศึกึ ษา
ข้อ้ มูลู อย่า่ งเป็น็ ระบบให้ล้ ึกึ ซึ้ง�
ทำ�ำ ความเข้า้ ใจอย่า่ งถูกู ต้อ้ ง
ให้ค้ วามสำ�ำ คัญั กับั ความรู้�
ประสบการณ์์ ภูมู ิปิ ััญญา
ท้อ้ งถิ่น� ตลอดจนความ
แตกต่า่ งหลากหลายทาง
วัฒั นธรรมและสภาพภูมู ิสิ ังั คม
แล้ว้ ทำ�ำ การทดลองศึกึ ษาการ
พัฒั นา ดังั ตัวั อย่า่ ง
การน้อ้ มนำ�ำ แนวทางการ
พัฒั นาดังั กล่า่ ว ไปใช้ใ้ นการ
พัฒั นาท้อ้ งถิ่น� ของศูนู ย์ศ์ ึกึ ษา
การพัฒั นาอันั เนื่่อ� งมาจาก
พระราชดำ�ำ ริิ ที่่ก� ระจายอยู่�
ทั่่ว� ประเทศ ทั้้ง� 6 แห่ง่

ข้้อมูลู เพิ่่ม� เติิม

ภาพที่�่ 20 แผนที่ศ�่ ููนย์ศ์ ึึกษาการพััฒนาอันั เนื่�่องมาจากพระราชดำำ�ริิ

คู่�่มืือ การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 41

ศูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ 6 แห่ง่ มีดี ังั นี้้�
1. ศูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาเขาหินิ ซ้อ้ นอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จังั หวัดั ฉะเชิงิ เทรา

(8 ส.ค. 2522)
2. ศูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาพิกิ ุลุ ทองอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จังั หวัดั นราธิวิ าส

(18 ส.ค. 2524)
3. ศูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาอ่า่ วคุ้้�งกระเบนอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จังั หวัดั จันั ทบุรุ ีี

(28 ธ.ค. 2524)
4. ศูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาภูพู านอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จังั หวัดั สกลนคร

(25 พ.ย. 2525)
5. ศูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาห้ว้ ยฮ่อ่ งไคร้อ้ ันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จังั หวัดั เชียี งใหม่่

(11 ธ.ค. 2525)
6. ศูนู ย์ศ์ ึกึ ษาการพัฒั นาห้ว้ ยทรายอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จังั หวัดั เพชรบุรุ ีี

(5 เม.ย. 2526)
ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ  เป็็นรููปธรรมของการดำ�ำ เนิินงาน
ตามแนวทางพัฒั นาดังั กล่า่ ว  โดยทำ�ำ หน้า้ ที่่เ� ป็น็ ศูนู ย์ร์ วมความรู้้�จากแนวคิดิ ทฤษฎีี วิธิ ีปี ฏิบิ ัตั ิใิ หม่่ ๆ
และการประยุุกต์์ให้้เข้้ากัับบริิบทของท้้องถิ่�นนั้้�น  ๆ ร่่วมกัับการนำ�ำ เทคโนโลยีีที่่�เหมาะสม
มาทดลองปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ ในพื้้น� ที่่� โดยบูรู ณาการการทำ�ำ งานแบบหุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื ในรูปู แบบ
“ศูนู ย์บ์ ริกิ ารเบ็ด็ เสร็จ็ ” หรือื “One Stop Service” ซึ่ง� ผสานแนวทางการพัฒั นาในหลายมิติ ิไิ ว้้
ด้ว้ ยกันั มุ่�งเป้า้ หมายในการยกระดับั คุณุ ภาพชีวี ิติ ของประชาชนโดยเฉพาะในถิ่น� ทุรุ กันั ดารอย่า่ ง
เป็น็ องค์ร์ วม ทั้้ง� เรื่อ� งเกษตรกรรม การอนุรุ ักั ษ์ท์ รัพั ยากรธรรมชาติแิ ละสิ่ง� แวดล้อ้ ม การฟื้น�้ ฟูู ดินิ น้ำ��ำ
ป่า่ การต่อ่ ยอดภูมู ิปิ ััญญาท้อ้ งถิ่น� การบริหิ ารจัดั การและการส่ง่ เสริมิ อาชีพี และการประสานงาน
ให้้เกิิดการมีีส่่วนร่่วมแลกเปลี่�ยนความรู้�และทรััพยากรกัับทุุกภาคส่่วนทั้้�ง ภาครััฐ  ประชาชน
สถาบันั การศึกึ ษา และองค์ก์ รภาคเอกชน
ศููนย์์ศึึกษาการพััฒนาอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ จึึงเปรีียบเสมืือน  “พิิพิิธภััณฑ์์
ธรรมชาติทิ ี่่ม� ีชี ีวี ิติ ” ที่่ม� ีบี ทบาทสำ�ำ คัญั ในการประสานความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ ศึกึ ษาแนวทางการพัฒั นา
ที่่เ� หมาะสมกับั ภูมู ิศิ าสตร์ ์ สังั คม วัฒั นธรรม ในแต่ล่ ะท้อ้ งถิ่น� เพื่อ�่ แก้ไ้ ขปััญหาของชุมุ ชนร่ว่ ม
กันั อย่า่ งเป็น็ องค์ร์ วม ซึ่ง� ต้อ้ งอาศัยั ความซื่อ� สัตั ย์์ สุจุ ริติ ความบริสิ ุทุ ธิ์์ใ� จ ความอุตุ สาหะและ
ความอ่อ่ นน้อ้ มถ่อ่ มตน ตามเงื่อ� นไข ความรู้� และคุณุ ธรรม นั่่น� เอง

42 คู่�ม่ ืือ การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ

โจทย์์ชวนคิิด

1. เศรษฐกิจิ พอเพียี ง มีหี ลักั การสำ�ำ คัญั อย่า่ งไร
2. ยกตัวั อย่า่ งเหตุกุ ารณ์ใ์ นชีวี ิติ ประจำ�ำ วันั 1 เหตุกุ ารณ์ ์ แล้ว้ พิจิ ารณาว่า่ ท่า่ นได้ใ้ ช้แ้ นวทางใดบ้า้ ง

ในคุณุ สมบัตั ิ ิ 3  ประการ  และ  2  เงื่อ� นไข  ตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในการคิดิ
ตัดั สินิ ใจและปฏิบิ ัตั ิ ิ ในขณะเดียี วกันั   หากต้อ้ งการให้เ้ กิดิ ประโยชน์เ์ พิ่่ม� ขึ้น�   สามารถนำ�ำ
คุณุ สมบัตั ิแิ ละเงื่อ� นไขอื่น� ๆ ไปร่ว่ มปรับั ใช้แ้ ละขยายผลได้อ้ ย่า่ งไร
4. ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งสามารถประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นการทำ�ำ งานขององค์ก์ รอย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรม
ในรูปู แบบใดบ้า้ ง
5. คำ�ำ กล่า่ วที่่ว� ่า่ “เศรษฐกิจิ พอเพียี งเป็น็ จุดุ เริ่ม� ต้น้ ของการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื ”
มีคี วามเป็น็ ไปได้ใ้ นแง่ม่ ุมุ ใดบ้า้ ง

คู่่ม� ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 43

3

จาก
ปรัชั ญา
สู่่�ปฏิบิ ัตั ิิ

การแปลงปรัชั ญาของ
เศรษฐกิิจพอเพีียงสู่่ก� ารปฏิบิ ัตั ิิ

การแปลงปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงสู่�การปฏิิบััติิ  เริ่�มจากการทำ�ำ ความเข้้าใจ
ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง ทฤษฎีี หลักั คิดิ ตลอดจนหลักั การทรงงาน ของพระบาทสมเด็จ็
พระบรมชนกาธิเิ บศรมหาภูมู ิพิ ลอดุลุ ยเดชมหาราช  บรมนาถบพิติ ร  มาเป็น็ แนวทางในการ
ดำ�ำ รงชีวี ิติ และดำ�ำ เนินิ งานด้า้ นการพัฒั นา  สามารถแบ่ง่ ได้เ้ ป็น็   5 ระดับั   โดยมีปี รัชั ญาของ
เศรษฐกิจิ พอเพียี งเป็น็ ร่ม่ ใหญ่ ่

44 คู่ม่� ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง

แนวคิดิ ใหม่ๆ่ ที่่เ� กิดิ จากการ
“ทดลองปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ ”
การปฏิบิ ัตั ิอิ ย่า่ ง
“เป็น็ ขั้น� เป็น็ ตอน”

เทคนิคิ และนวัตั กรรม
ที่่เ� หมาะสมกับั ภูมู ิสิ ังั คม

การบริหิ าร
“แบบคนจน”27

ภาพที่�่ 21 การแปลงปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงสู่�การปฏิิบัตั ิิ

27 สภาปฏิิรููปประเทศ, “รายงานการขับั เคลื่่อ� นสืบื สานศาสตร์พ์ ระราชาเพื่�่อการปฏิริ ูปู ประเทศ,” (ม.ป.ท.: 2560).

คู่�ม่ ือื การขับั เคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 45

5 หลักั การแปลงปรัชั ญาสู่�่การปฏิบิ ัตั ิิ

การแปลงปรััชญาซึ่่�งมีีความเป็็นนามธรรมสููงสู่�การปฏิิบััติิที่่�จัับต้้องได้้ ต้้องคำ�ำ นึึงถึึง
ความเชื่อ� มโยงกันั ใน 5 ระดับั ได้แ้ ก่่ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง (ร่ม่ ใหญ่)่ หลักั การและแนวคิดิ
ด้า้ นการพัฒั นาที่่ไ� ด้ผ้ ่า่ นการกลั่น� กรองและปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ ในพื้้น� ที่่ก� ว่า่ 4,000 โครงการ ในด้า้ นต่า่ ง ๆ
เทคนิคิ และนวัตั กรรมที่่เ� หมาะสมตามภูมู ิสิ ังั คม และการบริหิ ารแบบคนจน ซึ่ง� ในบริบิ ทนี้้� หมายถึงึ
การลงมือื ปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ ด้ว้ ยความประหยัดั และเรียี บง่า่ ย แม้ใ้ นภาวะที่่ข� าดความพร้อ้ ม โดยการ
ระดมสมอง  สร้้างเครืือข่่ายและหุ้�นส่่วนความร่่วมมืือ  ตลอดจนบููรณาการทรััพยากรและ
งบประมาณที่่ม� ีจี ำ�ำ กัดั เพื่อ�่ นำ�ำ มาซึ่่ง� ประโยชน์ส์ ูงู สุดุ ของส่ว่ นรวม

ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง ประกอบด้ว้ ยคุณุ สมบัตั ิิ 3 ประการ

คือื ความพอประมาณ ความมีเี หตุผุ ล และการมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ีี
บนพื้้น� ฐานของ 2 เงื่อ� นไข คือื ความรู้� และคุณุ ธรรม

แนวคิดิ ใหม่ๆ่ ด้า้ นการพัฒั นาที่่ไ� ด้ผ้ ่า่ นการกลั่น� กรองและ

ปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ ในพื้้น� ที่่ก� ว่า่ 4,000 โครงการ ในด้า้ นต่า่ ง ๆ อาทิิ การพัฒั นา
ด้า้ นแหล่ง่ น้ำ��ำ ด้า้ นการเกษตร ด้า้ นสิ่ง� แวดล้อ้ ม ด้า้ นการส่ง่ เสริมิ อาชีพี
ด้า้ นสาธารณสุขุ ด้า้ นการคมนาคมและการสื่่อ� สาร ด้า้ นสวัสั ดิกิ ารสังั คม
และด้า้ นการศึกึ ษา เป็น็ ต้น้

การปฏิบิ ัตั ิอิ ย่า่ ง “เป็น็ ขั้น� เป็น็ ตอน” โดยแบ่ง่ เป็น็ ขั้น� พื้้น� ฐานและ

ขั้น� ก้า้ วหน้า้

เทคนิคิ และนวัตั กรรมที่่เ� หมาะสมกับั ภูมู ิสิ ังั คม สามารถปรับั ประยุกุ ต์์

ให้เ้ ข้า้ กับั ภูมู ิศิ าสตร์์ วิถิ ีชี ีวี ิติ ความคิดิ ความเชื่อ� วัฒั นธรรมและภูมู ิปิ ััญญา
ของแต่ล่ ะท้อ้ งถิ่น�

การบริหิ ารด้ว้ ยความประหยัดั เรียี บง่า่ ย และลงมือื ปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ แม้ใ้ น

ภาวะที่่ข� าดความพร้อ้ ม โดยการระดมสมอง สร้า้ งเครือื ข่า่ ยและหุ้�นส่ว่ น
ความร่ว่ มมือื ตลอดจนบูรู ณาการการพัฒั นาทรัพั ยากรและงบประมาณที่่ม� ีี
จำ�ำ กัดั เพื่อ�่ นำ�ำ มาซึ่่ง� ประโยชน์ข์ องตนเองและส่ว่ นรวม

46 คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

รููปธรรมของการพััฒนาตามทฤษฎีีใหม่่
ภายใต้้ปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง

ทฤษฎีใี หม่่ คือื รูปู ธรรมของการพัฒั นาภายใต้ป้ รัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง ซึ่ง� ให้้
ความสำ�ำ คัญั กับั การคิดิ แบบองค์ร์ วมและการพัฒั นาแบบเป็น็ ขั้น� เป็น็ ตอน  โดยมุ่�งบริหิ ารจัดั การ
ทรัพั ยากรที่่ม� ีอี ยู่�ให้เ้ กิดิ ประโยชน์ส์ ูงู สุดุ และเกื้อ� หนุนุ กันั โดยแบ่ง่ เป็น็ 3 ขั้น� ดังั นี้้�

ทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 1 (ขั้น� พื้้น� ฐาน): การจัดั การปััจจัยั พื้้น� ฐานการผลิติ และวางแผน

การผลิติ ให้เ้ กิดิ ความ “พอมีี พอกินิ ” ในครัวั เรือื น โดยแก้ป้ ััญหาเรื่อ� ง “น้ำ��ำ ” และวางแผน “ที่่ด� ินิ ”
ให้ส้ ามารถผลิติ อาหารให้พ้ อกินิ ในระดับั ครัวั เรือื นโดยแบ่ง่ พื้้น� ที่่ใ� นอัตั ราส่ว่ น 30 : 30 : 30 : 10

30% ส่ว่ นที่่� 1 ขุดุ สระน้ำ��ำ เพื่อ�่ เลี้ย� งปลา และใช้ใ้ นการเกษตร รวมถึงึ การปลูกู ข้า้ ว
30% ส่ว่ นที่่� 2 ทำ�ำ นาเพื่อ�่ ให้พ้ อกินิ ในครัวั เรือื น
30% ส่ว่ นที่่� 3 ปลูกู พืชื ไร่่ พืชื สวน ไม้ผ้ ล ไม้ย้ ืนื ต้น้ ไม้ใ้ ช้ส้ อย ไม้ส้ ร้า้ งบ้า้ น พืชื ผักั สมุนุ ไพร ฯลฯ
10% ส่ว่ นสุดุ ท้า้ ย เป็น็ ที่่อ� ยู่�อาศัยั และอื่น� ๆ เช่น่ ถนน คันั ดินิ กองฟาง ลานตาก โรงเห็ด็
เล้า้ ไก่่ คอกสัตั ว์์ ฯลฯ

คู่ม่� ือื การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 47

ทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 2 (ขั้น� กลาง): เมื่่อ� เกิดิ ความมั่่น� คงขั้น� พื้้น� ฐานแล้ว้ ควรส่ง่ เสริมิ

ให้เ้ กิดิ การรวมกลุ่�มในระดับั ชุมุ ชนในรูปู แบบของวิสิ าหกิจิ ชุมุ ชนหรือื สหกรณ์ ์ เพื่อ�่ การร่ว่ มผลิติ
และ/หรือื จัดั หาปััจจัยั การผลิติ ร่ว่ มกันั การทำ�ำ การตลาด การจัดั ตั้้ง� กองทุนุ ด้า้ นต่า่ ง ๆ เพื่อ�่ ดูแู ล
สวัสั ดิกิ ารสังั คม การศึกึ ษา สาธารณสุขุ และศาสนา โดยการดำ�ำ เนินิ งานดังั กล่า่ วควรเกิดิ จาก
การมีสี ่ว่ นร่ว่ มของคนในชุมุ ชน

ทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 3 (ขั้น� ก้า้ วหน้า้ ): คือื การประสานหน่ว่ ยงาน หรือื แหล่ง่ ทุนุ เช่น่

ธนาคารหรืือบริิษััทเอกชน  เพื่�่อการลงทุุนและ/หรืือยกระดัับคุุณภาพชีีวิิต  โดยทั้้�งสองฝ่่าย
ต่า่ งได้ร้ ับั ประโยชน์ร์ ่ว่ มกันั เช่น่ ธนาคารหรือื บริษิ ัทั เอกชนได้ร้ ับั ผลิติ ผลจากเกษตรกรโดยตรง
หรือื กลุ่�มเกษตรกรเข้า้ เป็น็ ส่ว่ นหนึ่่ง� ของห่ว่ งโซ่อ่ ุปุ ทานของบริษิ ัทั เป็น็ ต้น้

48 คู่่�มืือ การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ

ทฤษฎีใี หม่่ 3 ขั้้�นตอน

ทฤษฎีใี หม่ข่ั้น� ที่่� 3 ขั้น� ก้า้ วหน้า้
สร้า้ งเครือื ข่า่ ยประสาน
ความร่ว่ มมือื ที่่ไ� ด้ร้ ับั ประโยชน์ร์ ่ว่ มกันั

ทฤษฎีใี หม่ข่ั้น� ที่่� 2 ขั้น� กลาง
ส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ การรวมกลุ่�ม
ในระดับั ชุมุ ชนเพื่อ�่ ดูแู ล
สวัสั ดิกิ ารชุมุ ชนด้า้ นต่า่ ง ๆ
ทฤษฎีใี หม่ข่ั้น� ที่่� 1 ขั้น� พื้้น� ฐาน
การจัดั การปััจจัยั พื้้น� ฐานการผลิติ และ
วางแผนการผลิติ ให้เ้ กิดิ ความ “พอมีี พอกินิ ”
ภาพที่�่ 22 3 ขั้น� ตอนของการพัฒั นาตามทฤษฎีีใหม่่

คู่่�มือื การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 49

เกษตรทฤษฎีใี หม่่ : สร้้างสมดุลุ ระบบนิิเวศย่่อย
(Micro Climate)

ออกซิเิ จน และ ป่า่ ไม้เ้ พิ่่�มขึ้้น� ทันั ทีี จากการ
ความชื้น้� สัมั พััทธ์์เพิ่่�ม แบ่ง่ พื้้�นที่่� 30% ปลููกป่า่
จากป่า่ ไม้ท้ ี่ป่� ลููกในพื้น้� ที่ต่� นเอง และหากเป็็น ป่า่ 3 อย่า่ ง
แหล่่งอาหารเพีียงพอในครัวั เรืือน ประโยชน์์ 4 อย่า่ ง จะได้้
มีีการคำำ�นวณปริิมาณข้้าว ประโยชน์ค์ ืือ พอกินิ พออยู่่�
ให้้เพีียงพอ โดยแบ่่งพื้้�นที่่� พอใช้้ และสร้า้ งความร่ม่ เย็น็
30% ปลููกข้า้ ว ให้ก้ ับั ระบบนิเิ วศ

ระบบการผลิิตแบบผสมผสาน มีีปริมิ าณน้ำ�ำ�เพีียงพอสำำ�หรับั
และการทำ�ำ เกษตรอินิ ทรีีย์์ ทำำ�การเกษตร อุุปโภค บริิโภค
ช่่วยฟื้� น้ ฟููดิิน และเพิ่่�มความ ในครััวเรืือน
หลากหลายของชีีวิิตในดิิน
วิิถีีชีีวิิตเปลี่ย่� นไป
แหล่ง่ กัักเก็็บน้ำ�ำ�ในที่ด่� ิินตนเอง อัตั ราการบริิโภคลดลง
30% ของพื้้�นที่่ท� ั้้ง� หมด ลดความต้้องการใช้้พลังั งาน
เพิ่่�มแหล่ง่ น้ำ�ำ�ผิวิ ดิินและซับั น้ำ�ำ�ลงใต้ด้ ินิ
เพิ่่�มความชื้น้� สััมพััทธ์์
สร้้างระบบนิิเวศสมดุลุ

ภาพที่่� 23 เกษตรทฤษฎีีใหม่่ สร้้างสมดุุลระบบนิิเวศย่่อย

50 คู่่ม� ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ