กต_การขับเคลื่อนโครงการ ปศพพ ต่างประเทศ

การแก้ป้ ััญหาแบบองค์์รวม
“จากนภา ผ่่านภููผา สู่ม่� หานที”ี

หลัักคิิดของพระบาทสมเด็็จพระบรมชนกาธิิเบศร  มหาภููมิิพลอดุุลยเดชมหาราช
บรมนาถบพิติ ร คือื   การแก้ไ้ ขปััญหาแบบองค์ร์ วมมองเห็น็ ความเชื่อ� มโยงของปััญหาในมิติ ิติ ่า่ งๆ
และแนวทางการแก้ไ้ ขอย่า่ งเป็น็ ระบบร่ว่ มกันั และเชื่อ� มโยงกันั จากนภา ผ่า่ นภูผู า สู่�มหานทีี

ภาพที่ 24 การแกป้ ญั หาแบบองคร์ วม จากนภา ผา่ นภผู า สู่มหานที
ที่มา: มูลนธิ ิชยั พัฒนา. “จากนภา ผ่านภูผา สู่มหานที การบรหิ ารจัดการทรพั ยากรธรรมชาติ
ในพระบาทสมเด็จพระมหาภมู ิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร.” มลู นธิ ิชัยพฒั นา. https://
www.chaipat.or.th/30thanniversary/from-the-mountain-to-the-sea.html (สืบค้นเมอ่ื วัน
ที่ 21 กมุ ภาพนั ธ์ 2564).

คู่ม่� ืือ การขัับเคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 51

“จากนภา ผ่า่ นภูผู า สู่�มหานที”ี เป็น็ แนวคิดิ ในการบริหิ ารจัดั การทรัพั ยากรธรรมชาติิ
ทั้้ง� ระบบ28 ตั้้ง� แต่ฟ่ ากฟ้า้ คือื ฝนหลวง การทำ�ำ ให้เ้ มฆกลายเป็น็ ฝนจากฟากฟ้า้ จนถึงึ “ต้น้ น้ำ��ำ ”
ด้ว้ ยแนวคิดิ วิธิ ีกี ารฟื้น�้ ฟูปู ่า่ ในรูปู แบบต่า่ ง  ๆ  โดยมุ่�งเน้น้ การปลูกู ป่า่ ในใจคน  เพื่อ�่ ให้ค้ นรักั ษา
ทรัพั ยากร การส่ง่ เสริมิ เทคนิคิ วิธิ ีกี ารฟื้น�้ ฟูปู ่า่ อย่า่ งประหยัดั เรียี บง่า่ ย เช่น่ การสร้า้ งฝายชุ่�มชื้น�
การขุดุ คลองก้า้ งปลา  การปลูกู แฝกเพื่อ่� ป้อ้ งกันั การพังั ทลายของหน้า้ ดินิ เมื่่อ� ถึงึ “กลางน้ำ�ำ� ”
จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งกักั เก็บ็ น้ำ��ำ ด้ว้ ยการสร้า้ งเขื่อ� น อ่า่ งเก็บ็ น้ำ��ำ และสระน้ำ�ำ� ในไร่น่ า การทำ�ำ เกษตรด้ว้ ยทฤษฎีใี หม่่
เป็น็ การบริหิ ารจัดั การดินิ และน้ำ��ำ อย่า่ งยั่่ง� ยืนื “ปลายน้ำ��ำ ” ต้อ้ งป้อ้ งกันั น้ำ�ำ� ท่ว่ ม น้ำ��ำ หลากด้ว้ ยการ
ทำ�ำ แก้ม้ ลิงิ หรือื อ่า่ งเก็บ็ น้ำ��ำ ที่่ม� ีรี ะบบควบคุมุ น้ำ��ำ เข้า้ น้ำ�ำ� ออก ขึ้น� -ลงตามปริมิ าณน้ำ��ำ การทำ�ำ ระบบ
คลองลััดและทางน้ำ�ำ� หลากเพื่�่อเร่่งระบายน้ำ�ำ�   การทำ�ำ คัันกั้้�นน้ำ��ำ ป้้องกัันพื้้�นที่่�เมืืองและการบำ�ำ บััด
น้ำ��ำ เสีียหลากหลายรููปแบบ ซึ่่�งส่่วนใหญ่่ใช้้วิิธีีการที่่�เรีียบง่่ายและใช้้ธรรมชาติิเข้้าช่่วย  เช่่น
การบำ�ำ บัดั น้ำ�ำ� ด้ว้ ยผักั ตบชวา พืชื น้ำ�ำ� หรือื แสงแดด จนเมื่่อ� ถึงึ ท้อ้ งทะเลคือื การฟื้น�้ ฟูรู ะบบนิเิ วศ
ป่า่ ชายเลนสร้า้ งความยั่่ง� ยืนื ปลายน้ำ�ำ�

บทสรุปุ

ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงนั้้�น  เป็็นปรััชญาที่่�สามารถประยุุกต์์นำ�ำ ไปใช้้ได้้กัับทุุกคน
ทุกุ ภาคส่ว่ น ทุกุ มิติ ิิ และทุกุ พื้้น� ที่่� ผ่า่ นทฤษฎีใี หม่่ แนวคิดิ และวิธิ ีกี ารที่่ใ� ช้ใ้ นการบริหิ ารจัดั การ
ทรัพั ยากรและสิ่ง� แวดล้อ้ ม การรักั ษาและสืบื ทอดวัฒั นธรรม ภูมู ิปิ ััญญาที่่ห� ลากหลายบนพื้้น� ฐาน
ของการพััฒนามนุุษย์์ ความตระหนัักรู้้�ถึงความเชื่�อมโยงของปััญหาและความสำ�ำ คััญของ
การร่ว่ มแก้ไ้ ขผ่า่ นการเสริมิ สร้า้ งความร่ว่ มมือื ทั้้ง� ในระดับั ปััจเจก  หน่ว่ ยงาน  องค์ก์ ร  ประเทศ
และสัังคมโลก  โดยเริ่�มจากการแก้้ไขปััญหาจากจุุดเล็็ก  ๆ  แล้้วขยายสู่่�ความร่่วมมืือเพื่�่อ
การพัฒั นาแบบองค์ร์ วม สมดุลุ มั่่น� คง และยั่ง� ยืนื

พfroระmม-หthาeภู-มู mิ2พิ8oมลูuูลอnนดิุtลุธิ aิิชยiัnัยเด-พtัชoัฒม-นtหhาาe,ร-“าsชจeาaบก.hรนมtภmนาาlถผ(่สบ่าืนบืพิภคติู้นู้ผราเ,”มื่สู่�อ่ม�มูวูลัหันนาทิีธิ่นิ�่ ิช2ทัีัยี1พกักาฒัุุมรนภบาาริ,พิหัhานั tรธt์จp์ั2ัดs5:ก/6า/4wร)ทw.รัwัพ.ยcาhกaรipธรaรt.มoชr.าtตhิิ/ใ3น0พthระaบnnาทivสeมrsเaด็r็จy/

52 คู่ม่� ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

โจทย์ช์ วนคิิด

1. ใครคือื “หุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ การพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื ”
ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งกับั ชุมุ ชน/ภารกิจิ ของท่า่ นบ้า้ ง
2. อะไรคือื ปััญหาและความท้า้ ทายที่่ส� ำ�ำ คัญั ที่่ส� ุดุ ในการพัฒั นาตามทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 1
ความ “พอมีี พอกินิ ” ในครัวั เรือื น/ชุมุ ชน หรือื โครงการในภารกิจิ ของท่า่ น
3. หากจะรวมกลุ่�มกันั ในชุมุ ชน ตามทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 2 มีปี ััจจัยั อะไรบ้า้ งที่่ต� ้อ้ งคำ�ำ นึงึ ถึงึ
4. ระบุชุื่อ� และบทบาทของหน่ว่ ยงาน องค์ก์ รเอกชน หรือื ธนาคาร ที่่ม� ีคี วามศักั ยภาพ
ในการเป็น็ หุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื เพื่อ่� การพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื ตามทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 3

คู่ม�่ ืือ การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 53

4

บทเรียน
ประเทศไทย

ประเทศไทยได้น้ ้อ้ มนำ�ำ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งมาเป็น็ แนวทางในการแก้ไ้ ขปััญหา
และผ่า่ นวิกิ ฤตในหลายครั้้ง� อาทิิ

ผ่่านวิิกฤตต้ม้ ยำำ�กุ้้�ง 2540

TOMYUMKUNG
FINANCIAL
CRISIS

เมื่่อ� ปีี 2540 ประเทศไทย เผชิญิ กับั วิกิ ฤตเศรษฐกิจิ ครั้้ง� ใหญ่่ หลังั จากช่ว่ งเวลาของ
การเติบิ โตทางเศรษฐกิจิ อย่า่ งก้า้ วกระโดดแต่ข่ าดฐานรากที่่ม� ั่่น� คง จนกลายเป็น็ สาเหตุเุ ริ่ม� ต้น้
ของวิกิ ฤตการณ์ท์ างเศรษฐกิจิ ซึ่่ง� ส่ง่ ผลกระทบต่อ่ ประเทศไทยและภูมู ิภิ าคต่า่ ง ๆ อย่า่ ง “วิกิ ฤต
ต้ม้ ยำ�ำ กุ้�ง” แสดงให้เ้ ห็น็ ถึงึ ผลเชิงิ ประจักั ษ์ข์ องการขาดภูมู ิคิุ้�มกันั จนทำ�ำ ให้ท้ ุกุ ภาคส่ว่ นในประเทศ
ต้อ้ งหันั กลับั มาทบทวนตัวั เองครั้้ง� ใหญ่่

54 คู่�่มืือ การขัับเคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

จากการเผชิญิ วิกิ ฤตเศรษฐกิจิ ต้ม้ ยำ�ำ กุ้�ง หลายครัวั เรือื น หน่ว่ ยงาน และองค์ก์ ร ได้น้ ้อ้ มนำ�ำ
ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง ประกอบด้ว้ ยคุณุ สมบัตั ิิ 3 ประการ คือื ความพอประมาณ
ความมีเี หตุผุ ล และการมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ีี บนเงื่อ� นไข 2 ประการ คือื ความรู้�และคุณุ ธรรม
เพื่อ�่ ช่ว่ ยในการประคองและฟื้น�้ ตัวั จนสามารถผ่า่ นพ้น้ วิกิ ฤตเศรษฐกิจิ ดังั กล่า่ วไปได้้
กรณีีศึึกษาระดับั บุคุ คล: เกษตรกรทฤษฎีใี หม่่
นายพิินัยั แก้้วจัันทร์์ จัังหวัดั ยะลา29

ภาพที่่� 25 การประยุกุ ต์์ใช้้เศรษฐกิจิ พอเพีียงระดัับบุคุ คล : เกษตรกร
นายพิินััย แก้้วจัันทร์์ เกษตรกรจากจัังหวััดยะลา เริ่ �มทำำ�การเกษตรทฤษฎีีใหม่่
เมื่่อ� ปีี 2538 จากการได้้เห็น็ บิดิ าที่่ม� ีอี าชีีพทำำ�นาแต่่สามารถส่ง่ ลููก  ๆ  หลายคนเรีียนหนัังสืือ
ได้โ้ ดยไม่่มีหี นี้้�สิิน หลังั จากทำ�ำ งานเป็น็ ลููกจ้า้ งในหน่ว่ ยงานของรััฐมากว่่า 18 ปีี นายพินิ ััย
จึึงเริ่�มต้้นผัันชีวี ิติ ตัวั เองสู่�การเป็น็ เกษตรกร  โดยซื้�อที่่ด� ิินและวางแผนจัดั ทำ�ำ ไร่่นาสวนผสมแบบ
ค่อ่ ยเป็น็ ค่อ่ ยไป จัดั ทำ�ำ บัญั ชีรี ายรับั -รายจ่า่ ย  เก็บ็ ออมเงินิ รายได้เ้ ป็น็ เงินิ ทุนุ  พิจิ ารณาศักั ยภาพ
ของตนเองอยู่�เสมอเพื่่�อให้ก้ ารลงทุุนในด้้านต่า่ ง  ๆ  เป็น็ ไปแบบพอประมาณ ตััดสินิ ใจอย่่างมีี
เหตุุผล  นอกจากนั้้�นยังั เรีียนรู้้�จากภูมู ิิปััญญาท้อ้ งถิ่่น�  ตำำ�ราและการอบรม ศึึกษาดููงานอย่า่ ง
ต่่อเนื่่อ� งและพร้้อมแบ่ง่ ปัันความรู้�ให้้กัับผู้้�อื่่�น ด้ว้ ยปณิธิ านในการทำำ�งานที่่แ� น่ว่ แน่่ คือื
“แบ่่งรู้� แบ่ง่ ใช้้ เพื่�อ่ ถวายในหลวง” ซึ่่�งเป็น็ คุุณสมบัตั ิทิ ี่่�สอดคล้้องตามคุุณสมบััติิ ความพอ
ประมาณ ความมีีเหตุุผลและการมีีภูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ี ี โดยตั้้�งอยู่�บนพื้้�นฐานของเงื่อ� นไขความรู้�
และคุณุ ธรรม

กวาานริปิสยร์ะ,์ ย2ุกุ5ต52์9ใ์8สช)ำ้,ำ้ป�8นรัั-กัชั 1งญ1า.านขคอณงเะศกรรษรฐมกกิจิ าพรพอิเเิ พศีีษยงเพปื่อ่�ระปเรภะทสาเนกษงาตนรโกครรทงฤกษารฎีอีัใันหมเ่นื่,่่�อพงิิมมพา์จ์คารั้ก�งพที่ร่� 4ะ,ร(ากชรดุำุงำเ�รทิ,ิพตฯััว:อหย่จา่ กงค.เทวาพมเสพำ็ำ็ญ�เร็จ็

คู่ม่� ือื การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 55

กรณีศี ึึกษาหน่่วยงาน: โรงพยาบาล
โรงพยาบาลหนองม่่วงไข่่ จังั หวััดแพร่่30

โรงพยาบาลหนองม่ว่ งไข่ ่ ประสบปััญหาด้า้ นงบประมาณทำ�ำ ให้ข้ าดสภาพคล่อ่ งด้า้ นการเงินิ
ประกอบกัับประชากรโดยรอบซึ่ �งส่่วนใหญ่่ประกอบอาชีีพเกษตรกรรมและมีีการใช้้สารเคมีี
จำ�ำ นวนมาก ทำ�ำ ให้พ้ บสารเคมีตี กค้า้ งในกระแสเลือื ดของผู้�ที่เ� ข้า้ มารับั การรักั ษาเป็น็ จำ�ำ นวนมาก
ผู้้�อำ�ำ นวยการโรงพยาบาลฯ จึึงได้้น้้อมนำ�ำ ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงไปประยุุกต์์ใช้้เพื่�อ่ แก้้ไข
ปััญหา  โดยเริ่�มจากการพััฒนาที่่�เน้้น  “คน”  เป็็นศููนย์์กลาง  เริ่�มจากการชัักชวนให้้เจ้้าหน้้าที่่�
และบุุคลากรของโรงพยาบาลร่่วมกัันสร้้างกิิจกรรมต้้นแบบโดยใช้้พื้้�นที่่�ของโรงพยาบาลเพื่�อ่ เป็็น
โรงเรีียนบ่่มเพาะความรู้�และความเข้้าใจในปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงผ่่านการลงมืือปฏิิบััติิ
เริ่ม� จากกิจิ กรรมปลูกู ผักั ปลอดสาร  ปลูกู ต้น้ ไม้เ้ พื่อ�่ เพิ่่ม� พื้้น� ที่่ส� ีเี ขียี ว  จัดั ทำ�ำ สวนสมุนุ ไพรและอนุรุ ักั ษ์์
พัันธุ์์�พืืช  ทำ�ำ น้ำ��ำ ยาอเนกประสงค์์  ตลอดจนคััดแยกขยะร่่วมกััน อีีกทั้้�งยัังให้้ความสำ�ำ คััญกัับการ
ออกกำ�ำ ลัังกายเพื่�อ่ สร้้างความตระหนัักรู้�ในการป้้องกัันและดููแลสุุขภาพก่่อนเจ็็บป่่วย  (ทฤษฎีีใหม่่
ขั้น� ที่่� 1 ขั้น� พื้้น� ฐาน) จนสามารถตั้้ง� เป็น็ ชมรมเกษตรอินิ ทรียี ์ข์ึ้น� ในโรงพยาบาล (ทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 2
ขั้น� กลาง) จากนั้้น� ขยายผลไปยังั ชุมุ ชน โดยใช้ก้ ลไกการมีสี ่ว่ นร่ว่ มของบุคุ ลากรในโรงพยาบาลและ
ชุุมชน ซึ่่�งโรงพยาบาลได้้ประโยชน์์คืือ  ได้้ผัักปลอดสารพิิษสำ�ำ หรัับเป็็นวััตถุุดิิบให้้กัับโรงอาหาร
ของโรงพยาบาล และชุมุ ชนมีสี ุขุ ภาพดีขีึ้น� จากการบริโิ ภคผักั ปลอดสารพิษิ   และลดการใช้ส้ ารเคมีี
ในการผลิติ สร้า้ งรายได้ท้ ี่่ม�ั่่น� คงจากการมีตี ลาดในโรงพยาบาล

นอกจากนั้้�นโรงพยาบาลหนองม่่วงไข่่ ยัังได้้ร่่วมกัับวิิทยาลััยเกษตรเด่่นชััยจััดตั้้�ง
ศูนู ย์ก์ ารเรียี นรู้�ชีววิถิ ีี โดยเป็น็ หนึ่่ง� ในศูนู ย์ก์ ารเรียี นรู้�เศรษฐกิจิ พอเพียี งของสำ�ำ นักั งาน กปร. เพื่อ�่ ให้้
ความรู้�แก่ห่ น่ว่ ยงาน ชุมุ ชน โรงเรียี นและกลุ่�มผู้�สนใจต่า่ ง ๆ (ทฤษฎีใี หม่่ ขั้น� ที่่� 3 ขั้น� ก้า้ วหน้า้ )
แนวทางดัังกล่่าวส่่งผลให้้โรงพยาบาลหนองม่่วงไข่่และบุุคลากรของโรงพยาบาล  สามารถ
ผ่่านวิิกฤตต้้มยำ�ำ กุ้�งไปได้้  โดยพบว่่าบุุคลากรของโรงพยาบาลมีีวิิธีีคิิดแบบพึ่่�งตนเองมากขึ้�น
ให้ค้ วามสำ�ำ คัญั กับั การใช้ท้ รัพั ยากรส่ว่ นรวมอย่า่ งคุ้�มค่า่   ประหยัดั และเห็น็ ประโยชน์ข์ องการทำ�ำ งาน
เป็น็ ทีมี มีคี วามคิดิ สร้า้ งสรรค์แ์ ละดำ�ำ เนินิ งานอยู่�บนพื้้น� ฐานความพอดีี

มภู่่วูมิงิภไาข่ค่ ค,ู่�พมืิอิม3ต0พั์วัสค์ำอำร�ัย้น�ง่ัา่กัทีง่ง่�ค2าวน,า(คมกณสรุำงุำะ�เเกทร็ร็จพรกฯมา:กรบาปรรริพษิ ะิัเิัทยศุกุ ษแต์เอใ์็พืบ็ช่้่�อ้ปโปซรลัรัชูะทู ญสามาัขนังอกีง้ง�าจเนำศำโ�รกคัษัดรฐ,งกก2ิจิา5รพ5อ8อััน)เ.พเีนีืย่่�องงปมราะจเภากทพหรนะ่ร่วายชงดาำำน�ร/ิิ,อโงรค์ง์กพรยภาาบคารลััฐหในนสอ่ว่งน

56 คู่�่มืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

ทฤษฎีใี หม่ข่ั้น� ที่่� 1 ขั้น� พื้้น� ฐาน
การจัดั การปััจจัยั พื้้น� ฐาน
การผลิติ และวางแผนการผลิติ
ให้เ้ กิดิ ความ “พอมีี พอกินิ ”

ทฤษฎีใี หม่ข่ั้น� ที่่� 2 ขั้น� กลาง
ส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ การรวมกลุ่�ม
ในระดับั ชุมุ ชนเพื่อ�่ ดูแู ล
สวัสั ดิกิ ารชุมุ ชนด้า้ นต่า่ ง ๆ

ทฤษฎีใี หม่ข่ั้น� ที่่� 3 ขั้น� ก้า้ วหน้า้
สร้า้ งเครือื ข่า่ ยประสาน
ความร่ว่ มมือื ที่่ไ� ด้ร้ ับั ประโยชน์ร์ ่ว่ มกันั

ภาพที่่� 26 การประยุกุ ต์ใ์ ช้้ทฤษฎีีใหม่่ 3 ขั้น� ตอน โดยโรงพยาบาลหนองม่่วงไข่่

คู่�ม่ ือื การขับั เคลื่อ�่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 57

กรณีศี ึกึ ษา : องค์ก์ รธุรุ กิิจ
บริษิ ัทั บาธรููมดีีไซน์์ จำ�ำ กัดั 31

บริษิ ัทั บาธรูมู ดีไี ซน์์ จำ�ำ กัดั ก่อ่ ตั้้ง� เมื่่อ� ปีี 2538 เป็น็ บริษิ ัทั ขนาดเล็ก็ ที่่ด� ำ�ำ เนินิ ธุรุ กิจิ
นำ�ำ เข้า้ สินิ ค้า้ จากต่า่ งประเทศ ต่อ่ มาปีี 2540 บริษิ ัทั ฯ ประสบปััญหาหนี้้ส� ินิ เพิ่่ม� ขึ้น� 1 เท่า่ ตัวั
จากการประกาศลอยตััวค่่าเงิินบาท รวมถึึงกำ�ำ ลัังซื้�อในประเทศชะลอตััวลงทำ�ำ ให้้ยอดขายของ
บริษิ ัทั ฯ ลดลงอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง บริษิ ัทั ฯ จึงึ ได้น้ ำ�ำ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งไปประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ น
กิิจการของตนเอง  โดยตีีความว่่าปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงคืือการพััฒนาอย่่างสมดุุล
จึึงนำ�ำ ไปประยุุกต์์ใช้้ในธุุรกิิจโดยมุ่�งเน้้นให้้ธุุรกิิจสามารถพึ่่�งพาตนเองและปรัับตััวแข่่งขัันกัับ
กระแสการเปลี่ย� นแปลงของโลกให้ไ้ ด้ ้ อีกี ทั้้ง� ทำ�ำ ประโยชน์แ์ ละเป็น็ ที่่พ� ึ่่ง� ให้ก้ ับั คนรอบข้า้ งไปด้ว้ ย
พร้อ้ มกันั จนทำ�ำ ให้บ้ ริษิ ัทั บาธรูมู ดีไี ซน์์ จำ�ำ กัดั สามารถผ่า่ นวิกิ ฤตไปได้้

คุณุ สมบัตั ิิ 3 ประการ ตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งของบริษิ ัทั บาธรูมู ดีไี ซน์์ จำ�ำ กัดั
• ความพอประมาณ: การดำ�ำ เนินิ ธุรุ กิจิ และแสวงหากำ�ำ ไรที่่พ� อเพียี ง

ไม่เ่ บียี ดเบียี นเอารัดั เอาเปรียี บผู้�อื่น�
• ความมีเี หตุผุ ล: การบริหิ ารความสัมั พันั ธ์ต์ ่อ่ ผู้้�มีสี ่ว่ นเกี่ย� วข้อ้ งทั้้ง� ทางตรง

และทางอ้อ้ มซึ่ง� เป็น็ การเติบิ โตอย่า่ งยั่ง� ยืนื
• การมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ี:ี ระบบภูมู ิคิุ้�มกันั ตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง

คือื เครื่่อ� งมือื การสร้า้ งภูมู ิคิุ้�มกันั ด้า้ นความช่ว่ ยเหลือื ผู้�อื่น�

เงื่อ� นไข ความรู้� เงื่อ� นไข คุณุ ธรรม
การจัดั การความรู้�้ คุุณธรรม

รอบรู้้� มีีสติิ มีีปัญั ญา ซื่่�อสััตย์์ รัับผิิดชอบ จิิตอาสา

ปรัชั ญาเศรษฐกิิจพอเพีียงลูกู ค้oา้ rporBaaltaยeุnCตุ ิcธิGeรSรSoมcRovreecarnanceสิ่่งแว
ความยั่ง่ ยืนื

สังั คม
ดล้อ้ ม

rd
ค ุุณธรรม สมด ุุล กำำ�ไร
ค ุุณธรรม

C

ฺ
นา

รายใหญ่่

พอประมาณชุุมชน
การายยร่เงอ่ินิ ยกระลูบกู วค้นา้ การภกาายรผใพนูััฒ้้ถืือหุ้้น

ผู้้ถืือหุ้้น

คู่่ค้้า

ความรู้ คู่แ่ ข่ง่
ภูมู ิคิ ุ้ม้ กันั ความเสี่่ยง
มีีเหตุุผล

*ที่่�มา : ดร.อาช์ว์ เตาลานนท์์ ประธานคณะทำ�ำ งานขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจพอเพีียงภาคเอกชน ( 7 ธ.ค. 2555)

ภาพที่่� 27 การประยุกุ ต์ใ์ ช้เ้ ศรษฐกิิจพอเพีียงในองค์์กรธุรุ กิิจ

บคู่�รมิืิษอัตทั ััวแออย็่บ็่า3งโ1ซคสลวำูำาูท�นมักัมสัำงำังา�กเีน้ร�็คจ็จำกณำ�กาะัรัดกป,รร2ระ5มย5กุุก8าตร)์.พใ์ ิชิเ้ศป้ ษรัเชั พืญ่อ�่ าปขรอะงสเาศนรงษาฐนกโิคจิ รพงอกเาพีรียอังนั ปเนรื่ะ่อ� เงภมทาจอางกค์พ์กรระธุรรุ ากิชิจด,ำำ�พริิิม,ิ บพ์ร์คิษิ รัั้ัท�งทีบ่่� 2าธ,ร(ูกูมรดุีุงไี เซทน์พ์ จฯำำ:�กััด

58 คู่่ม� ืือ การขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

กรณีศี ึึกษา : บริษิ ััทขนาดใหญ่่
บริิษััท บางจากคอร์์ปอเรชั่่น� จำำ�กัดั (มหาชน)

บริษิ ัทั บางจากคอร์ป์ อเรชั่่น� จำ�ำ กัดั (มหาชน) เดิมิ ชื่อ� บริษิ ัทั บางจากปิโิ ตรเลียี ม จำ�ำ กัดั
(มหาชน)  เป็็นบริิษััทไทยที่่�ดำ�ำ เนิินธุุรกิิจด้้านพลัังงานด้้วยความสอดคล้้องกัับปรััชญาของ
เศรษฐกิิจพอเพีียงตั้้�งแต่่แรกก่่อตั้้�งเมื่่�อปีี  2527  โดยเชื่�อมั่่�นว่่าการพััฒนาควรก้้าวไปข้้างหน้้า
บนพื้้�นฐานของทางสายกลางและความไม่่ประมาทคำ�ำ นึึงถึึงความพอประมาณ ความมีีเหตุุผล
และการมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ีี ตลอดจนใช้ค้ วามรู้� ความรอบคอบ และคุณุ ธรรม ประกอบการ
วางแผนการดำ�ำ เนินิ งาน ดังั นี้้�

ความพอประมาณ ความมีเี หตุผุ ล การมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ีี

• มุ่่�งพัฒั นาธุรุ กิจิ อย่า่ งยั่ง� ยืนื • ยดึ ถอื นโยบายการก�ำกบั ดแู ลกจิ การ • ส่ง่ เสริมิ ระบบการบริหิ ารความเสี่่ย� ง
- สร้า้ งวัฒั นธรรมธุรุ กิจิ ที่่ค� ำ�ำ นึงึ ถึงึ ทดี่ ี ของคณะกรรมการบรษิ ทั ทั่่ว� ทั้้ง� องค์ก์ ร
• ยึดึ มั่่น� ในกรอบและกระบวนการ • การเตรียี มพร้อ้ มแผนรับั มือื ต่อ่
สิ่ง� แวดล้อ้ มและสังั คม ตัดั สินิ ใจลงทุนุ ภาวะวิกิ ฤตต่า่ ง ๆ
- กำ�ำ หนดทิศิ ทางและเป้า้ หมายธุรุ กิจิ • ยดึ หลกั การวางแผนธรุ กจิ ทเี่ ปน็ ระบบ • มีรี ะบบการตรวจสอบและควบคุมุ
มเี หตมุ ผี ล อยา่ งรอบคอบ ภายในที่่เ� ข้ม้ แข็ง็ และสร้า้ ง
ที่่ค� ำ�ำ นึงึ ถึงึ ความสมดุลุ ของ การมีสี ่ว่ นร่ว่ มของผู้้�มีสี ่ว่ นได้เ้ สียี
ผู้้�มีสี ่ว่ นได้เ้ สียี และศักั ยภาพองค์ก์ ร - ช่อ่ งทางการแจ้ง้ เบาะแสสำ�ำ หรับั
• มุ่่�งส่ง่ เสริมิ เศรษฐกิจิ ชุมุ ชนให้ย้ั่ง� ยืนื ผู้้�มีสี ่ว่ นได้เ้ สียี ทุกุ ฝ่า่ ย
- ต้น้ แบบธุรุ กิจิ ปั๊๊ม� ชุมุ ชน - มุ่่�งเน้น้ การใช้ส้ ารสนเทศใน
- บริกิ ารและผลิติ ภัณั ฑ์จ์ ากชนบท การปฏิบิ ัตั ิงิ าน
สู่�เมือื ง • มกี ารบรหิ ารจดั การสงิ่ แวดลอ้ มท่ี
- ส่ง่ เสริมิ การผลิติ /ใช้พ้ ลังั งานจากพืชื

โปรง่ ใส เปดิ เผย และตรวจสอบได้

เงื่อ� นไขความรู้� เงื่อ� นไขคุณุ ธรรม

• ส่ง่ เสริมิ วัฒั นธรรมการเรียี นรู้�ตลอดชีวี ิติ • คัดั สรรบุคุ ลากรสอดคล้อ้ งกับั วัฒั นธรรมพนักั งาน “เป็น็ คนดีี
(Life-long learning) มุ่�งสู่�องค์ก์ รแห่ง่ การเรียี นรู้� มีคี วามรู้� เป็น็ ประโยชน์ต์ ่อ่ ผู้�อื่น� ”

- การบริหิ ารองค์ค์ วามรู้�ขององค์ก์ ร • สร้า้ งจิติ อาสาบำ�ำ เพ็ญ็ ประโยชน์แ์ ก่พ่ นักั งานทุกุ คน (Voluntary)
(Knowledge Management) • ดำ�ำ เนินิ ธุรุ กิจิ ด้ว้ ยความรับั ผิดิ ชอบต่อ่ สังั คม (CSR)
- พัฒั นาศักั ยภาพบุคุ ลากรพร้อ้ มแข่ง่ ขันั - ดูแู ลชุมุ ชนรอบข้า้ งอย่า่ งเป็น็ ครอบครัวั เดียี วกันั
(Competency-based management) • สร้า้ งเครือื ข่า่ ย CSR (CSR Network) เสริมิ สร้า้ งจิติ สำ�ำ นึกึ
• ส่ง่ เสริมิ ความผูกู พันั ต่อ่ องค์ก์ รของพนักั งาน
(Employee engagement) ให้ธ้ ุรุ กิจิ มีคี วามรับั ผิดิ ชอบต่อ่ สังั คม
• ส่ง่ เสริมิ การแบ่ง่ ปัันและการถ่า่ ยทอดความรู้�สู่�สังคม • ส่ง่ เสริมิ หลักั การกำ�ำ กับั ดูแู ลกิจิ การที่่ด� ีี (CG) มาเป็น็ หลักั ในการ

ปฏิบิ ัตั ิงิ าน
• การมีสี ่ว่ นร่ว่ มเผยแพร่แ่ นวทางการดำ�ำ เนินิ ชีวี ิติ /ธุรุ กิจิ ตาม

หลักั ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง

ภาพที่�่ 28 การประยุุกต์ใ์ ช้้เศรษฐกิจิ พอเพีียงในบริษิ ััทขนาดใหญ่่

คู่่ม� ือื การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 59

ในช่ว่ งวิกิ ฤตเศรษฐกิจิ ปีี 2540  บริษิ ัทั บางจากฯ ประสบปััญหาอย่า่ งหนักั แต่ส่ ามารถ
ผ่่านวิิกฤตไปได้้ด้้วยโครงการสถานีีบริิการน้ำ�ำ� มัันชุุมชน มีีเป้้าหมายเพื่�่อส่่งเสริิมให้้เกษตรกร
รวมตัวั กันั เป็น็ เจ้า้ ของสถานีบี ริกิ ารน้ำ�ำ� มันั ขนาดเล็ก็ ในรูปู แบบสหกรณ์ ์ เพื่อ่� ให้ส้ มาชิกิ และลูกู ค้า้
ได้ใ้ ช้น้ ้ำ�ำ� มันั คุณุ ภาพดีใี นราคาที่่เ� หมาะสมและยังั ได้ร้ ับั การปัันผลกำ�ำ ไรคืนื จากหุ้�นสหกรณ์อ์ ีกี ด้ว้ ย
และบริิษััทฯ ยัังสนัับสนุุนช่่องทางการขายผลผลิิตและผลิิตภััณฑ์์ชุุมชนผ่่านร้้านค้้าในสถานีี
บริิการน้ำ��ำ มัันบางจาก  และส่่งเสริิมการขายด้้วยการมอบผลิิตภััณฑ์์ชุุมชนเป็็นของสมนาคุุณ
ให้้กัับลููกค้้าที่่�เติิมน้ำ��ำ มัันเพื่่�อเป็็นการกระจายรายได้้สู่่�ชุุมชน  เสริิมสร้้างเศรษฐกิิจฐานราก
สร้้างรายได้ใ้ ห้ก้ ับั เกษตรกร  เกิิดการจ้้างงาน  ลดปััญหาการเคลื่่อ� นย้า้ ยแรงงานเข้า้ ทำ�ำ งานใน
เมืืองเกิิดความร่ว่ มมืือระหว่า่ งองค์์กรธุุรกิจิ กัับชุุมชนท้้องถิ่่�นตามแนวทางปรััชญาของเศรษฐกิิจ
พอเพียี ง ทำ�ำ ให้บ้ ริษิ ัทั บางจากฯ และชุมุ ชนเครือื ข่า่ ยก้า้ วผ่า่ นวิกิ ฤตเศรษฐกิจิ ต้ม้ ยำ�ำ กุ้�งไปด้ว้ ยกันั
อย่า่ งยั่่ง� ยืนื

ในปีี 2564 บริษิ ัทั บางจากฯ มีเี ครือื ข่า่ ยสถานีบี ริกิ ารน้ำ�ำ� มันั ชุมุ ชน 525 แห่ง่ กระจาย
อยู่�ทั่ว� ประเทศ มีสี มาชิกิ สหกรณ์ก์ ว่า่ 1 ล้า้ นครัวั เรือื น หรือื ประมาณ 4 ล้า้ นคนได้ร้ ับั ประโยชน์์
จากสหกรณ์ส์ ถานีบี ริกิ ารน้ำ��ำ มันั บางจาก

ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งคือื ความสมดุลุ ระหว่า่ ง สังั คม สิ่่ง� แวดล้อ้ ม
เศรษฐกิจิ ในธุรุ กิจิ ของบางจาก เรามองว่า่ คือื ความสมดุลุ ระหว่า่ งมูลู ค่า่ กับั
คุณุ ค่า่ มูลู ค่า่ คือื ต้อ้ งมีกี ำ�ำ ไร คุณุ ค่า่ คือื ต้อ้ งมีปี ระโยชน์ต์ ่อ่ สังั คมและสิ่่ง� แวดล้อ้ ม
ถ้า้ เราได้ก้ ำ�ำ ไรแล้ว้ สังั คมและสิ่่ง� แวดล้อ้ มได้ป้ ระโยชน์ก์ ็เ็ กิดิ ความสมดุลุ 32

มููลค่่า
ธุรุ กิิจ

สมดุุล
คุุณค่่า คุณุ ค่า่

สังั คม สิ่�งแวดล้้อม
แนวทางการดำำ�เนิินธุรุ กิจิ

ภาพที่่� 29 แนวทางดำำ�เนิินงานในรูปู แบบองค์ก์ รกัับชุุมชน

32 สำำ�นัักงานคณะกรรมการพัฒั นาการเศรษฐกิิจและสัังคมแห่ง่ ชาติิ, รายงานการถอดบทเรีียนการประยุกุ ต์์ใช้้
ปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงภาคธุุรกิิจเอกชนของ 7 องค์ก์ รธุรุ กิจิ ขนาดใหญ่่ และเครืือข่า่ ย (Supply Chain) (นนทบุุรีี:
โรงพิมิ พ์์ 21 เซ็็นจูรู ี่่�, 2560), 36.

60 คู่่�มือื การขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

ฝ่า่ วิิกฤต COVID-19

วิกิ ฤตการแพร่ร่ ะบาดของโรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนาสายพันั ธุ์�ใหม่่ 2019  หรือื โควิดิ 19
เป็็นอีีกครั้้�งที่่�เราต้้องเผชิิญกัับสถานการณ์์ที่่�ไม่่คาดคิิดมาก่่อน  โลกที่่�กำ�ำ ลัังขัับเคลื่่�อนเต็็มกำ�ำ ลััง
ตามกระแสโลกาภิวิ ัตั น์ท์ ั้้ง� ในด้า้ นการติดิ ต่อ่ สื่่อ� สาร  การเดินิ ทาง  การขนส่ง่   กลไกตลาด  และ
ห่่วงโซ่่อุุปทานเกิิดการชะงัักงััน  และเป็็นอีีกครั้้�งที่่�  “ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง”  ได้้ช่่วย
ชี้ท� างออกให้ก้ ับั ประเทศไทยได้อ้ ย่า่ งชัดั เจนและเป็น็ รูปู ธรรม

ที่่�ผ่่านมาพบว่่า มีีหลายภาคส่่วนได้้น้้อมนำ�ำ ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงมา
ปฏิิบััติิใช้้จนเกิิดยุุทธศาสตร์์ของชาติิขึ้ �นมา ผลกระทบที่่�เกิิดขึ้ �นจากการระบาด
ของโควิดิ 19 ทำ�ำ ให้ห้ ลาย  ๆ ภาคส่ว่ นของสังั คมได้ร้ ับั ผลกระทบ  มาตรการใน
การป้้องกัันและแก้้ไขก็็คืือหยุุดการเคลื่่�อนไหวของผู้้�คนในสัังคม ซึ่่�งก็็ทำ�ำ ให้้เกิิด
การหยุดุ การผลิติ ในหลายธุรุ กิจิ ทำ�ำ ให้ร้ ะบบเศรษฐกิจิ หยุดุ ชะงักั  ส่ง่ ผลกระทบต่อ่
ประชากรในการดำ�ำ รงชีพี และเรื่อ� งอาหารการกินิ อย่า่ งไรก็ต็ าม สำ�ำ หรับั ประชาชนที่่�
อยู่�ในต่า่ งจังั หวัดั หรือื ชนบท ที่่ผ� ่า่ นมามีจี ำ�ำ นวนไม่น่ ้อ้ ยที่่ไ� ด้น้ ้อ้ มนำ�ำ ปรัชั ญาของ
เศรษฐกิจิ พอเพียี งมาปฏิบิ ัตั ิใิ ช้โ้ ดยเฉพาะประชากรที่่อ� ยู่�ในภาคการเกษตร จึงึ ไม่่
กระทบในเรื่อ� งของการดำ�ำ รงชีวี ิติ ประจำ�ำ วันั   แม้จ้ ะขาดแคลนบ้า้ งในเรื่อ� งส่ว่ นประกอบ
อื่่น�   ๆ   เรื่อ� งหลักั   ๆ  โดยเฉพาะความอยู่�ได้ข้ องชีวี ิติ ไม่ก่ ระทบ ดังั ปรากฏให้เ้ ห็น็
ในหลาย ๆ พื้้น� ที่่ท� ั่่ว� ประเทศ ที่่ผ� ู้้�คนโดยส่ว่ นใหญ่ย่ ังั มีกี ินิ มีใี ช้แ้ ละสามารถแบ่ง่ ปััน
แลกเปลี่่ย� นผลผลิติ ระหว่า่ งกันั ได้อ้ ีกี ด้ว้ ย33
นายดนุชุ า สินิ ธวานนท์์
เลขาธิกิ าร กปร.

33 หนังั สือื พิิมพ์ส์ ยามรััฐ, “ปรััชญาเศรษฐกิจิ พอเพีียง ทางเลืือกที่�เ่ หมาะสมสังั คมไทยในทุุกวิกิ ฤติ,ิ ”
หนังั สือื พิิมพ์ส์ ยามรััฐ, (21 ก.ค. 2563), https://siamrath.co.th/n/171049 (สืบื ค้น้ เมื่�่อวัันที่�่ 12 มกราคม 2564).

คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 61

จากการระบาดของ โรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนาสายพันั ธุ์�ใหม่่ 2019 หลายภาคส่ว่ นได้ม้ ีกี าร
น้อ้ มนำ�ำ หลักั ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งและเกษตรทฤษฎีใี หม่ม่ าใช้้ ดังั ตัวั อย่า่ งต่อ่ ไปนี้้�
กรณีีศึึกษา: เกษตรกรรุ่่น� ใหม่่
ผ่่านโควิิด ด้้วยความสุุขพร้อ้ มแบ่่งปััน
ไร่่สุขุ พ่่วง จังั หวัดั ราชบุุรีี

นายอภิวิ ัฒั น์์ สุขุ พ่ว่ ง คนรุ่�นใหม่ท่ี่่เ� ลือื กเดินิ เส้น้ ทางชีวี ิติ ใหม่่ หลังั เผชิญิ กับั วิกิ ฤตหลายระลอก
โดยเป็น็ ผู้�หนึ่่ง� ซึ่่ง� ป่ว่ ยด้ว้ ยโรคไวรัสั ไข้ห้ วัดั ใหญ่ส่ ายพันั ธุ์�ใหม่่ 2009 เมื่่อ� ปีี 2552 และตามมาด้ว้ ย
อุทุ กภัยั ใหญ่ป่ ี ี 2554 ทั้้ง� สองเหตุกุ ารณ์ท์ ำ�ำ ให้เ้ ขาตระหนักั ถึงึ ความเปราะบางในวิถิ ีชี ีวี ิติ ของตนเอง
และเริ่ม� วางแผนกลับั บ้า้ น  เริ่ม� จากวางแผนการกำ�ำ หนดเป้า้ หมายว่า่ เมื่่อ� กลับั บ้า้ นจะต้อ้ งสามารถ
พึ่่ง� พาตนเอง จึงึ เริ่ม� จากการสำ�ำ รวจต้น้ ทุนุ ของตนเองและครอบครัวั เริ่ม� ศึกึ ษาความรู้�เพิ่่ม� เติมิ และนำ�ำ
ทฤษฎีบี ันั ได 9 ขั้น� สู่�การปฏิบิ ัตั ิอิ ย่า่ งจริงิ จังั โดยเริ่ม� จากขั้น� พื้้น� ฐาน จนปััจจุบุ ันั เมื่่อ� เวลาผ่า่ นไป 10 ปีี
อภิวิ ัฒั น์ส์ ามารถพาครอบครัวั และสมาชิกิ ไร่ส่ ุขุ พ่ว่ ง ฝ่า่ วิกิ ฤตโรคระบาดอีกี ครั้้ง� ในช่ว่ งการระบาดของ
โรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนาสายพันั ธุ์�ใหม่่ 2019

ในช่ว่ งที่่ม� ีวี ิกิ ฤตโควิดิ   19  คือื หลักั ฐานว่า่   เศรษฐกิจิ พอเพียี งไม่ม่ ีวี ันั ล้า้ หลังั  ช่ว่ ย
บรรเทาปััญหาได้จ้ ริงิ เพราะแม้แ้ ต่แ่ บรนด์ใ์ หญ่ก่ ็ล็ ้ม้ ได้้ ยุคุ นี้้จ� ึงึ เป็น็ ยุคุ ของคนตัวั เล็ก็
ที่่พ� ึ่่ง� พาตัวั เองได้ ้ พระองค์ท์ ่า่ นไม่ไ่ ด้ส้ อนให้ย้ ึดึ ติดิ รูปู แบบว่า่ ต้อ้ งเป็น็ แบบไหน  แต่่
พระราชทานหลักั การพอเพียี งมาให้ค้ นไทยได้แ้ ตกไลน์น์ ำ�ำ ไปปรับั ใช้แ้ ก้ป้ ััญหาของ
แต่ล่ ะพื้้น� ที่่ไ� ด้้ ซึ่่ง� จะนำ�ำ ไปสู่่�ความยั่่ง� ยืนื ผมรู้ �สึกว่า่ โชคดีมี ากที่่ไ� ด้เ้ กิดิ เป็น็ คนไทย34
นายอภิวิ ัฒั น์์ สุขุ พ่ว่ ง

ทฤษฎีบี ันั ได 9 ขั้น� สู่่�ความพอเพียี ง” แบ่ง่ เป็น็ 2 ช่ว่ งคือื “ขั้น� พื้้น� ฐาน” และ “ขั้น� ก้า้ วหน้า้ ”
ขั้น� พื้้น� ฐานหมายถึงึ การทำ�ำ ให้้ “ฐานราก” แข็ง็ แรง ด้ว้ ยการสร้า้ งความมั่่น� คงทางอาหารให้พ้ อกินิ
พออยู่่�  สามารถพึ่่ง� ตนเองได้ ้ รวมทั้้ง� การพัฒั นาความสามารถในการผลิติ ให้พ้ อใช้โ้ ดยมีพี ื้้น� ฐาน
มาจากการปลูกู ป่า่ ไม้ห้ ลายชนิดิ ในรูปู แบบของป่า่ 3 อย่า่ ง ประโยชน์์ 4 อย่า่ ง คือื ไม้ใ้ ช้ส้ อย ไม้ก้ ินิ ได้้
และไม้เ้ ศรษฐกิจิ ส่ง่ ผลให้พ้ ึ่่ง� พาตนเองได้แ้ ละได้ร้ ะบบอนุรุ ักั ษ์ด์ ินิ และน้ำ��ำ 35 หลังั จากนั้้น� จึงึ ช่ว่ ยเหลือื
สังั คมด้ว้ ยการแบ่ง่ ปััน การทำ�ำ บุญุ กับั ศาสนาและความกตัญั ญูตู ่อ่ พ่อ่ แม่่ จนเมื่่อ� ผลผลิติ เหลือื
เพียี งพอจึงึ นำ�ำ มาแปรรูปู ค้า้ ขาย สร้า้ งรายได้แ้ ละมูลู ค่า่ เพิ่่ม� จนเกิดิ เป็น็ เครือื ข่า่ ยในที่่ส� ุดุ

(23 พฤษภา3ค4 หมนั2ัง5สื6ือ3พ)ิ,ิมhพ์tม์tpติsิช:/น/,w“wไรw่ส่ ุ.ุขmพ่aว่ tงicคhวoาnม.cสุoุข.พthร้/อ้ lมifeแsบ่tง่yปlััeน/nเศeรwษsฐ_ก2ิิจ3พ05อ3เพ8ีีย1ง(สฉืืบบัคบั ้้นลเงมืม่ื�่อือวทันัำำ�ที,่”่� 1ห5นัมังกสืรอื าพคิิมมพ์2์ม5ติ6ิช4น).,
chaipat.or3.t5hมู/ูลsนitิeธิ ิชิ_ัcยั oพัnัฒteนnา,t/“itทeฤmษ/ฎี2ีก5า4ร-พtัhัฒeนoาryฟื-้้�นdeฟูvูป่eา่ lไoม้p้อัeนั dเน-ืf่อ�่oงreมsาtจ-rาeกsพtoระraรtาioชnดำำ.�hริtิ,m” lมู(ลู สืนืบิธิ ิคชิ้ั้นัยเพมัื่ฒั�่อวนัันาท,ี่�่h2t1tpกs.:พ//.w2w56w4.).

62 คู่�่มืือ การขับั เคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

กรณีศี ึึกษา: นักั กีีฬาทีีมชาติิไทย
พลิิกวิกิ ฤต เป็็นโอกาส เสริิมภููมิคิ ุ้้�มกัันด้ว้ ยเกษตรทฤษฎีีใหม่่
นุุสรา ต้อ้ มคำำ� จัังหวััดนครนายก

อาชีพี ที่่ไ� ด้ร้ ับั ผลกระทบจากวิกิ ฤตการระบาดของโรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนา 2019 อีกี อาชีพี หนึ่่ง�
คือื นักั กีฬี า เนื่่อ� งจากการแข่ง่ ขันั กีฬี าทั้้ง� หมดต้อ้ งหยุดุ ลง นุสุ รา ต้อ้ มคำ�ำ นักั วอลเล่ย่ ์บ์ อลทีมี
ชาติไิ ทย เปลี่่ย� นวิกิ ฤตเป็น็ โอกาสด้ว้ ยการใช้เ้ วลาเข้า้ เรียี นรู้�วิธิ ีกี ารทำ�ำ เกษตรตามแนวทางเกษตร
ทฤษฎีใี หม่่ เพื่อ่� สร้า้ งแหล่ง่ อาหารสำ�ำ หรับั ตนเองและครอบครัวั รวมทั้้ง� เสริมิ สร้า้ งภูมู ิคิุ้�มกันั ต่อ่
ทุกุ วิกิ ฤตในอนาคต

เราไม่รู่้�ว่า โควิดิ 19 จะกลับั มาอีกี เมื่่อ� ไหร่่ หรือื จะเกิดิ วิกิ ฤตอะไรขึ้้น� มาอีกี มีเี งินิ อาจ
จะใช้ไ้ ด้บ้ างอย่า่ ง แต่ช่ ดเชยทุกุ อย่า่ งในชีวี ิติ ไม่ไ่ ด้้ การทำ�ำ ชีวี ิติ ให้ม้ ีพีื้้น� ฐานที่่ม�ั่่น� คง
อาจเป็น็ การตอบโจทย์ท์ี่่ด� ีทีี่่ส� ุดุ ในยุคุ นี้้� ต่อ่ ให้เ้ กิดิ วิกิ ฤตขนาดไหน ต้น้ ไม้ก้ ็ย็ ังั เติบิ โต
พืชื ผักั ผลไม้ก้ ็ย็ ังั ออกดอกออกผล  ไก่ก่ ็ย็ ังั ออกไข่ใ่ ห้เ้ ราได้ก้ ินิ ได้ใ้ ช้เ้ สมอ  เป็น็ แหล่ง่
อาหารที่่ส� มบูรู ณ์ไ์ ว้แ้ บ่ง่ ปัันให้ท้ ุกุ คน36
นุสุ รา ต้อ้ มคำ�ำ

กรณีีศึึกษา: ธุุรกิิจโรงแรมขนาดเล็ก็
รอดได้ด้ ้ว้ ยความ “พออยู่่� พอกิิน”
โรงแรมบ้า้ นสวนไอยรา จัังหวััดจันั ทบุรุ ีี

ธุรุ กิจิ โรงแรมเป็น็ ธุรุ กิจิ ที่่ไ� ด้ร้ ับั ผลกระทบจากการระบาดของโรคติดิ เชื้อ� ไวรัสั โคโรนา 2019
อย่า่ งหนักั หลายโรงแรมต้อ้ งปิดิ ตัวั ลงเนื่่อ� งจากการเดินิ ทางหยุดุ ชะงักั แต่น่ ายสืบื ศักั ดิ์์� แผ่น่ ผา
เจ้า้ ของโรงแรมบ้า้ นสวนไอยรา จังั หวัดั จันั ทบุรุ ีี กลับั สามารถพลิกิ วิกิ ฤตเป็น็ โอกาสได้ด้ ้ว้ ยการ
น้อ้ มนำ�ำ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งสู้�วิกิ ฤตด้ว้ ยการปรับั เปลี่่ย� นพื้้น� ที่่โ� รงแรม 4 ไร่่ จัดั ทำ�ำ เป็น็
แปลงพืชื ผักั สวนครัวั ปลอดสารพิษิ ด้ว้ ยการปลูกู คะน้า้ ผักั บุ้�ง พริกิ มะนาว กวางตุ้�ง และทุเุ รียี น
รวมทั้้ง� แบ่ง่ พื้้น� ที่่ส� ่ว่ นหนึ่่ง� ในการเลี้้ย� งสัตั ว์์ ทั้้ง� เป็ด็ ไก่่ ปลา กบ และทำ�ำ ปุ๋๋ย� หมักั เพื่อ่� ใช้เ้ องสร้า้ ง
อาหารปลอดภัยั เลี้้ย� งครอบครัวั และพนักั งาน 17 คน ในช่ว่ งปิดิ บริกิ ารนาน 1 เดือื น พนักั งาน
ของโรงแรมเข้า้ ร่ว่ มโครงการและสามารถนำ�ำ ผลผลิติ ที่่ป� ลูกู ไปใช้ป้ ระกอบอาหารให้ก้ ับั ครอบครัวั
ได้โ้ ดยไม่ต่ ้อ้ งเสียี ค่า่ ใช้จ้ ่า่ ย และเมื่่อ� โรงแรมกลับั มาเปิดิ บริกิ ารอีกี ครั้้ง� ก็ไ็ ด้ป้ รับั ประยุกุ ต์ใ์ ช้้
กิจิ กรรมช่ว่ งที่่ผ� ่า่ นมา นำ�ำ เสนอให้เ้ ป็น็ จุดุ ขายของโรงแรมในเรื่อ� งของการผลิติ อาหารปลอดภัยั
โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งเป็็นกรณีีศึึกษาในการบริิหารงานโรงแรมให้้ผ่่านสถานการณ์์วิิกฤตได้้ด้้วย
ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง สะท้อ้ นถึงึ การมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ี3ี 7

กรกฎาคม 2365ผ6ู้้3�จัดั),กhาtรtอpอs:น//ไmลน์g,์ ro“nโคliวnิดิ eชี.ีcวิoติ mเป/ลีs่�ย่pนor‘tน/ุdุศeรtาa’ilห/ั9นั 6ห3น้0้า0ป0ล0ูกู0ผ7ััก2-7เ1ลี้5ย� ง(ไสืกืบ่่สู้ค้้�วน้ิกิ เฤมืต่�่อิ,ิ ว”ัันผูท้ี้�่จ�่ััด1ก5ามรกอรอานคไมลน2์์,5(6145).
ส(ำสำื�ืบเรค็้จ็ ้น,”เมื่ห�่อนวั3ันั7ังสหทืีน่อื �่ั1พังิ5สมิ ือืพม์พม์กิมิรติาพชิ ์คนม์ มต,ิชิ(21น526, พ4“)เฤ.จ้ศา้ จขิิกอางยโรนงแ2ร5ม6เ3มื)ือ, งhจtัtันpทs์์ย:ึ/ึ/ดwหลึwึกwเศ.mรษaฐtiกcิิจhพoอnเ.cพีีoย.งthใน/lหifลeวsงtyรle.9/nสู้e้�วิwิกฤs_ต2โค3ว0ิิด5-31891จน

คู่ม่� ืือ การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 63

บทสรุุป

บทเรีียนสำ�ำ คััญที่่�ประเทศไทยได้้เรีียนรู้้�จากกรณีีตััวอย่่างความสำ�ำ เร็็จหลากรููปแบบ
ทั้้ง� ในระดับั บุคุ คล หน่ว่ ยงานภาครัฐั องค์ก์ รเอกขนาดเล็ก็ และขนาดใหญ่่ คือื การประยุกุ ต์ใ์ ช้้
ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในการบริิหารจััดการด้้วยคุุณสมบััติิ  3  ประการ  คืือ
ความพอประมาณ ความมีีเหตุุผล  และการมีีภููมิิคุ้�มกัันในตััวที่่�ดีี  โดยมีีเงื่�อนไขสำ�ำ คััญคืือ
ความรู้้� ซึ่่ง� ต้อ้ งรอบรู้� รอบคอบ และระมัดั ระวังั ในการดำ�ำ เนินิ ชีวี ิติ และธุรุ กิจิ   และการมีคี ุณุ ธรรม
ซึ่ง� แสดงให้เ้ ห็น็ ชัดั เจนว่า่   ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งสามารถพัฒั นาและเติบิ โตไปพร้อ้ มกันั
กัับความเจริญิ ในทุกุ มิติ ิขิ องโลกเป็น็ การเชื่อ� มโยงกับั ภาคส่ว่ นต่า่ ง  ๆ  อย่า่ งมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั   ไม่ป่ ฏิเิ สธ
เทคโนโลยีีและความเป็็นไปของโลก  แต่่สามารถนำ�ำ จุุดเด่่นของแต่่ละภาคส่่วนขององค์์กรมา
ประสานกัันโดยการเปิิดรัับ  ปรัับใช้้และเชื่�อมต่่อกัันอย่่างเข้้าถึึงด้้วยความเข้้าใจ  เพื่่�อมุ่�งสู่�
เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื ร่ว่ มกันั กับั ชุมุ ชน สังั คม และประชาคมโลก

ความท้้าทายและปััญหาใหม่่  ๆ ซึ่่�งโลกกำ�ำ ลัังเผชิิญอยู่�และที่่ก� ำ�ำ ลัังจะเกิิดขึ้�นในอนาคต
จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งอาศัยั การรวมพลังั   ทำ�ำ ความรู้�จักั และเข้า้ ใจในศักั ยภาพของแต่ล่ ะคน  แต่ล่ ะภาคส่ว่ น
ซึ่ง� มีที ั้้ง� จุดุ แข็ง็ และจุดุ อ่อ่ นที่่แ� ตกต่า่ งกันั   เพื่อ�่ นำ�ำ ไปสู่�การเติมิ เต็ม็ และร่ว่ มมือื กันั แก้ไ้ ขจากปััจจัยั
พื้้น� ฐานที่่ม� ีี บนพื้้น� ฐานของความเป็น็ จริงิ ปรับั มุมุ มองและกระบวนการคิดิ เพื่อ่� ให้แ้ ต่ล่ ะคน แต่ล่ ะ
ภาคส่ว่ นสามารถเริ่ม� ต้น้ การพัฒั นาจากการเสริมิ สร้า้ งความมั่่น� คงขั้น� พื้้น� ฐาน คือื การพึ่่ง� ตนเอง
ในขณะเดียี วกันั ก็แ็ บ่ง่ ปัันและร่ว่ มกันั แก้ไ้ ขปััญหาของส่ว่ นรวม  เพื่อ่� ให้ต้ นเองและส่ว่ นรวมอยู่่�รอดและ
เติบิ โตไปด้ว้ ยกันั อย่า่ งยั่ง� ยืนื  หุ้้�นส่ว่ นการพัฒั นาจึงึ เป็น็ กลไกสำ�ำ คัญั ในการนำ�ำ มาซึ่่ง� ความร่ว่ มแรง
และร่่วมใจในการสนับั สนุนุ ให้แ้ ต่ล่ ะภาคส่่วนสามารถพึ่่ง� ตนเองได้เ้ พื่อ�่ เป็น็ พื้้น� ฐานซึ่ง� จะนำ�ำ ไปสู่�
การแก้ป้ ััญหาอย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพและลดผลกระทบจากวิกิ ฤตการณ์ต์ ่า่ ง  ๆ ด้ว้ ยการช่ว่ ยเหลือื
เกื้้อ� กูลู กันั เป็น็ การสร้า้ งภูมู ิคิุ้�มกันั ให้เ้ กิดิ ขึ้น� กับั ทั้้ง� ส่ว่ นตนและส่ว่ นรวม โดย “ไม่ท่ิ้้ง� ใครไว้ข้ ้า้ งหลังั ”
อันั เป็น็ หัวั ใจสำ�ำ คัญั ของการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื ตามเป้า้ หมายที่่แ� ต่ล่ ะประเทศได้ใ้ ห้ป้ ฏิญิ ญาไว้ร้ ่ว่ มกันั

64 คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

โจทย์์ชวนคิิด

1. อะไรคือื เหตุแุ ละปััจจัยั ที่่ท� ำ�ำ ให้ก้ รณีศี ึกึ ษาตามที่่ย� กตัวั อย่า่ งในบทนี้้�
สามารถผ่า่ นพ้น้ วิกิ ฤตไปได้้
2. เลือื กวิกิ ฤต 1 เหตุกุ ารณ์ท์ ี่่เ� กิดิ ขึ้น� กับั ท่า่ น ชุมุ ชนของท่า่ นหรือื หน่ว่ ยงานของท่า่ น
และร่ว่ มกันั วิเิ คราะห์ห์ าแนวทางแก้ไ้ ขโดยการประยุกุ ต์ใ์ ช้ป้ รัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง

คู่�ม่ ืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 65

5

เรีียนรู้้�
แบ่่งปััน
ร่่วมพััฒนา

การเสริิมสร้้างหุ้ �นส่่วนความร่่วมมืือเพื่�่อการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียง
เป็็นแนวทางของไทยในการร่่วมบรรลุุเป้า้ หมายการพััฒนาที่่�ยั่่�งยืืนไปด้้วยกัันกัับประชาคมโลก
ตามนโยบาย  SEP for SDGs Partnership โดยกรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ  (TICA) เป็น็
หน่ว่ ยงานหลักั ในการประสาน ขับั เคลื่่อ� น และดำ�ำ เนินิ งานส่ง่ เสริมิ ความร่ว่ มมือื ทางวิชิ าการและ
เศรษฐกิจิ กับั ต่า่ งประเทศ ทั้้ง� ในลักั ษณะทวิภิ าคีแี ละไตรภาคีี ใน 5 รูปู แบบหลักั ประกอบด้ว้ ย

1. โครงการพัฒั นา: ในสาขาต่า่ ง ๆ ที่่ป� ระเทศไทยมีคี วามเชี่ย� วชาญ อาทิิ การเกษตร
การศึกึ ษา สาธารณสุขุ การท่อ่ งเที่่ย� ว การพัฒั นาชุมุ ชนยั่่ง� ยืนื ตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง
โดยมีอี งค์ป์ ระกอบสำ�ำ คัญั   คือื   การถ่า่ ยทอดองค์ค์ วามรู้�และเทคโนโลยี ี การฝึกึ อบรมดูงู าน
การสนับั สนุนุ วัสั ดุแุ ละอุปุ กรณ์์ และการพัฒั นาในพื้้น� ที่่�

2. การพััฒนาทรััพยากรมนุุษย์์  (HRD):  ประกอบด้้วยทุุนฝึึกอบรมระยะสั้ �น  (Annual
International Training Courses - AITC) และทุนุ ศึกึ ษา (Thailand International Postgraduate
Program - TIPP) ใน 5 สาขาหลักั ได้แ้ ก่่

2.1 การเปลี่่ย� นแปลงสภาพภูมู ิอิ ากาศ (Climate Change)
2.2 ความมั่่น� คงทางอาหาร (Food Security)
2.3 สาธารณสุขุ (Public Health)
2.4 ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง (Sufficiency Economy Philosophy - SEP)
2.5 หัวั ข้อ้ อื่่น� ๆ ที่่เ� กี่่ย� วกับั เป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื (Other topics related to

Sustainable Development Goals - SDGs)
3. การจััดส่่งอาสาสมััครเพื่่�อนไทยไปปฏิิบััติิงานในประเทศคู่่�ร่วมมืือ  (Friends  from
Thailand - FFT): ภายใต้โ้ ครงการพัฒั นาต่า่ ง ๆ และตามที่่ไ� ด้ร้ ับั การเสนอขอ (Individual requests)
เพื่อ�่ สนับั สนุนุ การแลกเปลี่ย� นองค์ค์ วามรู้้�กับั องค์ก์ ร  เจ้า้ หน้า้ ที่่ห� รือื ประชาชนในพื้้น� ที่่ร� ่ว่ มพัฒั นา
โดยปฏิบิ ัตั ิงิ านภายใต้ก้ ารกำ�ำ กับั ดูแู ลของผู้�เชี่ย� วชาญ

66 คู่ม่� ือื การขับั เคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

4. การจััดส่่งผู้ �เชี่ �ยวชาญไปปฏิิบััติิงานเพื่่�อถ่่ายทอดองค์์ความรู้ �ให้้แก่่องค์์กรหรืือ
ประชาชนในพื้้น� ที่่แ� ละในสาขาที่่เ� ป็น็ ไปตามความต้อ้ งการของประเทศคู่่�ร่วมมือื

5. อื่่น� ๆ อาทิิ การประมวลองค์ค์ วามรู้� การเผยแพร่ป่ ระชาสัมั พันั ธ์์ การศึกึ ษาดูงู าน
การสัมั มนาเชิงิ ปฏิบิ ัตั ิกิ าร การส่ง่ เสริมิ การวิจิ ัยั ร่ว่ ม เป็น็ ต้น้

รูปู แบบ (Forms of Development Cooperation)

โครงการพัฒั นา อาสาสมัคั รเพื่อ�่ นไทย
(Development Projects) (Friends from Thailand)

การพัฒั นาทรัพั ยากรมนุษุ ย์์ (HRD) ผ(ู้E�เxชี่pย� eวrชtาsญ)
• ทุนุ ฝึกึ อบรม (AITC)
• ทุนุ ศึกึ ษา (TIPP) อื่่น� ๆ
• ทุนุ ฝึกึ อบรม/
ทุนุ ศึกึ ษารายประเทศ (IR)

ภาพที่่� 30 รูปู แบบของแนวทางความร่ว่ มมืือเพื่่อ� การพัฒั นา

คู่ม�่ ืือ การขับั เคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 67

แนวทางการขัับเคลื่่�อนและเสริิมสร้้างหุ้ �นส่่วนความร่่วมมืือเพื่่�อการพััฒนาตามปรััชญา
ของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่า่ งประเทศ ดำ�ำ เนินิ การใน 2 มิติ ิิ คือื

1. การน้้อมนำ�ำ ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงไปเป็็นกรอบแนวคิิดในการดำ�ำ เนิินงาน
ความร่ว่ มมือื เพื่อ่� การพัฒั นา (Development Cooperation Framework) ใน 2 สาขาหลักั ประกอบด้ว้ ย

1.1 โครงการพัฒั นาสาขาเศรษฐกิจิ   อาทิ ิ การเกษตร  การท่อ่ งเที่่ย� วโดยชุมุ ชน
การพัฒั นาทักั ษะฝีมี ือื แรงงาน วิสิ าหกิจิ ชุมุ ชน สิ่่ง� แวดล้อ้ ม และการต่อ่ ยอดไปสู่�
การเพิ่่ม� โอกาสทางเศรษฐกิจิ เช่น่ การพัฒั นาระบบ กฎและระเบียี บธุรุ กิจิ การค้า้
และโลจิสิ ติกิ ส์ ์ การพัฒั นาแหล่ง่ วัตั ถุดุ ิบิ ทางการเกษตรและทรัพั ยากรธรรมชาติิ
โดยมีผีู้�เชี่่ย� วชาญและอาสาสมัคั รเพื่อ�่ นไทยร่ว่ มขับั เคลื่่อ� น

1.2 โครงการพัฒั นาสาขาสังั คม อาทิิ สาธารณสุขุ การป้อ้ งกันั และเฝ้า้ ระวังั โรคอุบุ ัตั ิใิ หม่่
ตามแนวชายแดน  การพัฒั นาศูนู ย์แ์ รกรับั เหยื่่อ� จากการค้า้ มนุษุ ย์ ์ การพัฒั นา
การศึกึ ษา การสร้า้ งความเป็น็ ศูนู ย์ก์ ลางด้า้ นการศึกึ ษาในภูมู ิภิ าค ด้า้ นการท่อ่ งเที่่ย� ว
และบริกิ ารสาธารณสุขุ โดยมีผีู้�เชี่ย� วชาญและอาสาสมัคั รเพื่อ่� นไทยร่ว่ มขับั เคลื่่อ� น

2. การประยุุกต์์ใช้้ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในการดำ�ำ เนิินงานอย่่างครอบคลุุม
ครบวงจร (SEP Branding Cooperation)  โดยมีกี ารดำ�ำ เนินิ งานใน 2 รูปู แบบหลักั ประกอบด้ว้ ย

2.1 การจัดั ตั้้ง� ศูนู ย์เ์ รียี นรู้�ตามหลักั ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง (SEP Learning Center)
มีจี ุดุ มุ่�งหมายเพื่อ�่ พัฒั นาศูนู ย์์รวมข้้อมููล  และแหล่่งเรียี นรู้�เชิิงปฏิบิ ัตั ิทิ ี่่�นำ�ำ เสนอ
เทคนิิคและวิชิ าการสมััยใหม่่ ซึ่่�งได้ผ้ ่า่ นการประยุกุ ต์์และทดลองใช้ว้ ่่าเหมาะสม
และสอดคล้อ้ งกัับสภาพภููมิศิ าสตร์์  เศรษฐกิจิ  สังั คมและวััฒนธรรมในพื้้�นที่่�ควบคู่�
กัับการถ่่ายทอดกระบวนการคิดิ และตััดสิินใจตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง
โดยสอดแทรกอยู่�ในฐานการเรีียนรู้�ที่ห� ลากหลาย  เพื่่อ� ให้้ชุุมชนโดยรอบและ
ผู้�สนใจจากภาคส่่วนต่่าง  ๆ สามารถนำ�ำ องค์ค์ วามรู้�ที่ไ� ด้ร้ ับั ไปปรัับใช้แ้ ละต่อ่ ยอด
ได้อ้ ย่า่ งเหมาะสมยั่่�งยืนื และเกิิดประโยชน์์ทั้้�งต่อ่ ตนเอง ชุุมชน และสัังคม

2.2 การพัฒั นาชุมุ ชนยั่ง� ยืนื ต้น้ แบบตามหลักั ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง (SEP Sustainable
Community)  มีจี ุดุ มุ่�งหมายเพื่อ่� พัฒั นาชุมุ ชนในพื้้น� ที่่ใ� ห้เ้ ป็น็ ชุมุ ชนต้น้ แบบของการ
บริหิ ารจัดั การตนเองที่่ค� รอบคลุมุ  มีสี ่ว่ นร่ว่ มและยั่่ง� ยืืน  โดยเริ่�มจากการเสริมิ สร้า้ ง
ความพอเพียี งและพึ่่�งพาตนเองได้้ในระดัับบุุคคล/ครัวั เรืือน ก่อ่ นขยายผลสู่�การ
รวมกลุ่�ม การสร้า้ งเครืือข่่าย และการพัฒั นาเป็น็ ชุมุ ชนที่่ม� ีคี วามยั่่�งยืนื ใน 4 มิิติิ คืือ
เศรษฐกิิจ สัังคม สิ่่�งแวดล้อ้ ม และวััฒนธรรม โดยประยุุกต์์ใช้ป้ รัชั ญาของเศรษฐกิิจ
พอเพียี งเป็น็ แนวทางตามบริิบททางภููมิิสัังคมของพื้้น� ที่่�นั้้น� ๆ

68 คู่ม�่ ืือ การขัับเคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

ภาพที่�่ 31 ปัักหมุุดการขยายผลในต่า่ งประเทศ

คู่�ม่ ืือ การขับั เคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 69

TICA กัับคุณุ สมบััติิ 3 ประการ และ 2 เงื่่อ� นไข

ความพอประมาณ

ความมีเี หตุผุ ล ก ารมีี ภูู มิิ คุ้ � ม กัั น
ในตัวั ที่่ด� ีี

ความมีเี หตุผุ ล ความพอประมาณ การมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในตัวั ที่่ด� ีี
- ความจำ�ำ เป็น็ ในพื้้น� ที่่ส� อดคล้อ้ งกับั - เริ่ม� จากจุดุ เล็ก็ ๆ คือื ความ - ดำ�ำ เนินิ การตามลำ�ำ ดับั ขั้น�

ความเชี่ย� วชาญและ พอมีี พอกินิ และพึ่่ง� ตนเองได้้ โดยเริ่ม� จากการระเบิดิ จากข้า้ งใน
งบประมาณของไทย ก่อ่ นขยายสู่�การรวมกลุ่�มและ - ส่ง่ เสริมิ การมีสี ่ว่ นร่ว่ มในพื้้น� ที่่�
- ชุมุ ชน หน่ว่ ยราชการ และ สร้า้ งเครือื ข่า่ ย
หน่ว่ ยงานในพื้้น� ที่่� สนใจ มุ่�งมั่่น� - จัดั ลำ�ำ ดับั ความสำ�ำ คัญั ของ ตลอดกระบวนการพัฒั นา
ตั้้ง� ใจ ในการร่ว่ มพัฒั นา กิจิ กรรมและสิ่่ง� ที่่ท� ำ�ำ ตาม - ให้ค้ วามสำ�ำ คัญั กับั การใช้ว้ ัตั ถุดุ ิบิ
- พื้้น� ที่่เ� หมาะสมปลอดภัยั มีรี ะบบ ความจำ�ำ เป็น็ ในพื้้น� ที่่�
สาธารณูปู โภคขั้้น� พื้้น� ฐานที่่� - สอดคล้อ้ งเหมาะสมกับั ที่่ม� ีใี นท้อ้ งถิ่่น� ใช้ธ้ รรมชาติชิ ่ว่ ย
จำ�ำ เป็น็ ในการดำ�ำ เนินิ โครงการให้้ ศักั ยภาพและระดับั ความพร้อ้ ม ธรรมชาติิ
ลุลุ ่ว่ งแล้ว้ เสร็จ็ ตามระยะเวลา ในพื้้น� ที่่โ� ดยเน้น้ ความประหยัดั - ลดการพึ่่ง� พาปััจจัยั ภายนอก
(3 ปี)ี เรียี บง่า่ ย ใช้ไ้ ด้จ้ ริงิ - พัฒั นาแบบองค์ร์ วมและเป็น็ มิติ รกับั
สิ่่ง� แวดล้อ้ ม ลด ละ เลิกิ การใช้้
สารเคมีี

ความรู้� คุณุ ธรรม
- ประยุกุ ต์แ์ ละปรับั ใช้ค้ วามรู้�เชิงิ เทคนิคิ และวิชิ าการ - ซื่่อ� สัตั ย์์ สุจุ ริติ มานะ มุ่�งมั่่น�
- สามัคั คีี เกื้้อ� กูลู และแบ่ง่ ปััน
ตามสภาพภูมู ิปิ ระเทศ ภูมู ิศิ าสตร์แ์ ละภูมู ิสิ ังั คม - คำ�ำ นึงึ ถึงึ ประโยชน์ส์ ่ว่ นรวมเป็น็ สำ�ำ คัญั
อย่า่ งเหมาะสมและสม่ำ�ำ� เสมอ
- ส่ง่ เสริมิ สนับั สนุนุ และต่อ่ ยอดภูมู ิปิ ััญญาท้อ้ งถิ่่น�

ภาพที่�่ 32 กรมความร่่วมมืือระหว่า่ งประเทศ (TICA) กัับคุณุ สมบัตั ิิ 3 ประการ และ 2 เงื่�อนไข

70 คู่่ม� ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ

SEP กัับการบรรลุุ SDGs
การพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงจึึงสามารถมีีบทบาทช่่วยฟื้�้นฟููโลกและ

ร่่วมขัับเคลื่่�อนการพััฒนาที่่�ยั่่�งยืืนให้้เป็็นไปตามเป้้าหมายที่่�ตั้้�งไว้้อย่่างมีีภููมิิคุ้ �มกัันและยั่่�งยืืน
โดยที่่ป� ระชุมุ รัฐั มนตรีกี ลุ่�ม 77 (G77) ประจำ�ำ ปีี 2559 เมื่่อ� วันั ที่่� 23 กันั ยายน 2559 ได้ใ้ ห้ก้ ารรับั รอง
ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง (Sufficiency Economy Philosophy - SEP)  เป็น็ แนวทางหนึ่่ง�
ในการบรรลุเุ ป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื (Sustainable Development Goal - SDGs)

ภาคการเกษตร: ชุุมชนมีีสุขุ อนามััยที่่�ดี:ี ศัักยภาพมนุษุ ย์:์ ทรััพยากรน้ำ�ำ�:

SEP ส่ง่ เสริมิ การทำ�ำ เกษตร SEP ส่ง่ เสริมิ ความเป็น็ อยู่�ที่ด� ีี SEP ส่ง่ เสริมิ เศรษฐกิจิ ยั่่ง� ยืนื ที่ � SEP ส่ง่ เสริมิ การพัฒั นา
ผสมผสานอย่า่ งเป็น็ องค์ร์ วม ของชุมุ ชน ทั้ง� ในด้า้ นคุณุ ภาพ เน้น้ การพัฒั นามนุษุ ย์อ์ ย่า่ งยั่ง� ยืนื คุณุ ภาพน้ำ�ำ� และอนุรุ ักั ษ์์
ตามแนวทางทฤษฎีใี หม่่ ชีวี ิติ สิ่ง� แวดล้อ้ ม สังั คมและ และเท่า่ เทียี ม สิ่ง� แวดล้อ้ มต้น้ น้ำ��ำ
วัฒั นธรรม

การเปลี่่�ยนแปลงของ ความมั่่น� งคงทาง หน่่วยงานภาครัฐั มั่่น� คง: การสร้า้ งเครือื ข่่าย
สภาพภููมิิอากาศ: สังั คม: ระดับั โลกเพื่่�อ
SEP ส่ง่ เสริมิ การปกครองที่ � บรรลุเุ ป้า้ หมาย:
SEP ส่ง่ เสริมิ ระบบ SEP ส่ง่ เสริมิ ให้ส้ ังั คม มีธี รรมาภิบิ าล
เศรษฐกิจิ สีเี ขียี วที่่ใ� ส่ใ่ จ มีภี ูมู ิคิุ้�มกันั พร้อ้ มรับั มือื และการพัฒั นาอย่า่ งมีี SEP ให้ค้ วามสำ�ำ คัญั
สิ่ง� แวดล้อ้ ม ความไม่แ่ น่น่ อน ประชาชนเป็น็ ศูนู ย์ก์ ลาง ไม่ท่ิ้ง� ใคร กับั การเป็น็ หุ้�นส่ว่ นทั้ง� ใน
ไว้ข้ ้า้ งหลังั ระดับั ชุมุ ชน ประเทศ และโลก

ภาพที่�่ 33 ความสัมั พัันธ์์ระหว่่าง SEP และ SDGs

คู่ม่� ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 71

กระบวนการดำำ�เนิินโครงการ 9 ขั้้น� ตอน

9 ขั้้น� ตอนของการดำำ�เนินิ งานโครงการเพื่่�อการพััฒนา
ตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียง

09 ส่่งมอบและประเมิินผลโครงการหลังั 09
08
ครบกำ�ำ หนดดำ�ำ เนิินโครงการตามแผนงาน 07

08 ทบทวนแผนและติิดตามผล 06
05
การดำ�ำ เนิินโครงการระยะกลาง 04

07 ประชุมุ คณะกรรมการ 03
02
กำ�ำ กับั โครงการ 01

06 การดำ�ำ เนิินกิิจกรรม
ตามแผนงานและติิดตาม
ผลการปฏิิบัตั ิิงาน

05 จัดั ทำ�ำ กรอบเหตุผุ ลสัมั พัันธ์์

และแผนการดำ�ำ เนิินโครงการ

04 สำ�ำ รวจและประเมิินความพร้อ้ ม

และศักั ยภาพในพื้้�นที่่�

03 การพิิจารณาความเหมาะสม

และความเป็็นไปได้เ้ บื้้อ� งต้น้

02 รับั ข้อ้ เสนอ

เข้า้ ร่่วมโครงการ

การเผยแพร่่และ แนวทาง
ประชาสัมั พัันธ์์ กรอบความคิิด
01 และแบบฟอร์ม์ ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ ง

ภาพที่�่ 34 กระบวนการดำำ�เนิินโครงการ 9 ขั้น� ตอน

72 คู่ม�่ ืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

01 (ขัC้น� irทีc่่�u1laกtาioรnเผoยfแIพnรf่oแ่ rลmะaปtรioะชnาaสัnมั dพัGนั uธ์i์dกeรliอnบesค)วามคิดิ แนวทาง และแบบฟอร์ม์ ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ ง
กรมความร่่วมมืือระหว่่างประเทศ  (TICA)  แจ้้งกรอบแนวคิิดพร้้อมนำ�ำ ส่่งแบบฟอร์์ม

ข้อ้ เสนอโครงการ และแบบฟอร์ม์ เตรียี มการ (Preparation Form) ผ่า่ นทางสถานเอกอัคั รราชทูตู /
สถานกงสุุลใหญ่่ไทยในต่่างประเทศไปยัังหน่่วยงานหลัักของประเทศคู่่�ร่วมมืือ/หุ้ �นส่่วน
ความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ การพัฒั นา พิจิ ารณากรอกข้อ้ มูลู เบื้้อ� งต้น้ อาทิิ ความท้า้ ทายด้า้ นการพัฒั นา
ในพื้้น� ที่่� สภาพภูมู ิศิ าสตร์์ ภูมู ิสิ ังั คม และข้อ้ มูลู พื้้น� ฐานต่า่ ง ๆ
02 ขั้น� ที่่� 2 รับั ข้อ้ เสนอเข้า้ ร่ว่ มโครงการ (Application Submission)

ประเทศที่่ส� นใจเข้า้ ร่ว่ มโครงการจัดั ทำ�ำ ข้อ้ เสนอโครงการและข้อ้ มูลู เบื้้อ� งต้น้ ตามที่่ก� ำ�ำ หนด
โดยระบุุเจ้้าหน้้าที่่�ผู้ �ประสานงานและหน่่วยงานคู่่�ร่วมมืือ/หุ้ �นส่่วนการพััฒนาหลัักที่่�ได้้รัับ
มอบหมายให้้ร่่วมดำ�ำ เนิินโครงการส่่งให้้กรมความร่่วมมืือระหว่่างประเทศ  (TICA) ผ่่านสถาน
เอกอััครราชทููต/สถานกงสุุลใหญ่่ไทยที่่�ตั้้�งอยู่ �หรืือมีีเขตอาณาดููแลประเทศที่่�สมััครขอเข้้าร่่วม
โครงการ
03 ขั้น� ที่่� 3 การพิจิ ารณาความเหมาะสมและความเป็น็ ไปได้เ้ บื้้อ� งต้น้ (Feasibility Review)

กรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ  (TICA) พิจิ ารณาความเหมาะสมและความเป็น็ ไปได้้
เบื้้อ� งต้น้ จากข้อ้ เสนอโครงการและข้อ้ มูลู ที่่ไ� ด้ร้ ับั   โดยคำ�ำ นึงึ ถึงึ ความสอดคล้อ้ งกับั ความเชี่ย� วชาญ
ของไทย ความเหมาะสมของพื้้น� ที่่แ� ละงบประมาณที่่เ� สนอ ความเข้ม้ แข็ง็ ของชุมุ ชน ความมุ่�งมั่่น�
และมีสี ่ว่ นร่ว่ มของหน่ว่ ยงานผู้้�รับั ผิดิ ชอบโครงการของประเทศผู้�สมัคั รในพื้้น� ที่่ท� ั้้ง� จากส่ว่ นกลาง
และส่่วนภููมิิภาค  การมีีระบบสาธารณููปโภคขั้้�นพื้้�นฐานที่่�เหมาะสม ศัักยภาพในการเป็็น
ต้น้ แบบด้า้ นการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื และโอกาสความสำ�ำ เร็จ็ ภายในระยะที่่ก� ำ�ำ หนด (3 ปี)ี หลังั จากนั้้น�
จะหารือื ในรายละเอียี ดกับั ผู้�เชี่ย� วชาญและคัดั เลือื กหน่ว่ ยงานผู้้�ดำ�ำ เนินิ โครงการ  (Implementing
Agency) ต่อ่ ไป
04 ขั้น� ที่่� 4 สำ�ำ รวจและประเมินิ ความพร้อ้ มและศักั ยภาพในพื้้น� ที่่� (Preliminary Needs Assessment)

กรมความร่่วมมืือระหว่่างประเทศ  (TICA) ร่่วมกัับผู้�เชี่�ยวชาญไทย  และผู้�แทน
สถานเอกอัคั รราชทูตู /สถานกงสุลุ ใหญ่ไ่ ทย สำ�ำ รวจพื้้น� ที่่� เก็บ็ ข้อ้ มูลู ศึกึ ษาศักั ยภาพและ
ความเป็น็ ไปได้ใ้ นการดำ�ำ เนินิ โครงการโดยละเอียี ด ร่ว่ มกับั ผู้�แทนหน่ว่ ยงานคู่่�ร่วมมือื /หุ้�นส่ว่ น
ความร่ว่ มมือื ผู้้�รับั ผิดิ ชอบโครงการโดยเน้น้ การมีสี ่ว่ นร่ว่ มของชุมุ ชน พร้อ้ มยกร่า่ งกรอบเหตุผุ ล
สัมั พันั ธ์์ (Logical Framework) และร่า่ งแผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการ (Operational Plan) ซึ่ง� จะเป็น็
กรอบในการดำ�ำ เนินิ งานต่อ่ ไป

คู่�ม่ ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 73

05 ขั้น� ที่่� 5 จัดั ทำ�ำ กรอบเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์์ (Logical Framework) และแผนการดำ�ำ เนินิ โครงการ
(Operational Plan) ฉบับั ละเอียี ด (Preparation of Groundwork)

กรมความร่ว่ มมืือระหว่่างประเทศ  (TICA)  และผู้�เชี่�ยวชาญไทยพััฒนาร่า่ งกรอบเหตุุผล
สัมั พันั ธ์์ (Logical Framework) และร่า่ งแผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการ (Operational Plan)
ในรายละเอียี ด โดยหารือื อย่า่ งใกล้ช้ ิดิ กับั หน่ว่ ยงานคู่่�ร่วมมือื /หุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื และชุมุ ชนใน
พื้้น� ที่่ � กรอบเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์จ์ ะประกอบด้ว้ ยตารางแสดงเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์ร์ ะหว่า่ งจุดุ มุ่�งหมายระดับั
นโยบาย (Overall Goal) วัตั ถุปุ ระสงค์โ์ ครงการ (Purposes) ผลลัพั ธ์์ (Outputs) และกิจิ กรรม
(Activities) ตลอดจนทรัพั ยากรที่่ต� ้อ้ งใช้้ (Inputs) ในขณะที่่แ� ผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการจะระบุแุ ผนการ
ดำ�ำ เนิินงาน  ประมาณการงบประมาณที่่�จะใช้้  และผู้้�รัับผิิดชอบในการดำ�ำ เนิินโครงการพััฒนา
โดยเน้น้ การบริหิ ารโครงการอย่า่ งเชื่อ� มโยงและมุ่�งผลสัมั ฤทธิ์์ซ�ึ่่ง� มีตี ัวั ชี้้ว� ัดั ที่่ช� ัดั เจน  และยึดึ หลักั
คุณุ สมบัตั ิ ิ 3  ประการ 2 เงื่อ� นไข คือื ความมีเี หตุผุ ล ความพอประมาณ และการมีภี ูมู ิคิุ้�มกันั
ในตัวั ที่่ด� ีี บนพื้้น� ฐานของความรู้� และคุณุ ธรรม

06 (ขัP้น� roที่่j�e6cกt าOรpดำe�ำ rเaนิtนiิ oกnิจิ aกnรdรมMตoาnมitแoผrนinงgา)นและติดิ ตามผลการปฏิบิ ัตั ิงิ าน

กรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ (TICA) ผู้�เชี่ย� วชาญ และอาสาสมัคั รเพื่อ่� นไทย (Friends
from  Thailand) ร่่วมขัับเคลื่่�อน ติิดตามและประเมิินผลการดำ�ำ เนิินโครงการพััฒนากัับ
เ จ้้ า ห น้้ าที่่� แ ล ะ ชุุ ม ช น ใ น พื้้� น ที่่� ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ คู่่�ร่ว ม มืื อ / หุ้ � น ส่่ ว น ควา ม ร่่ ว ม มืื อ อ ย่่ า ง ต่่ อ เ นื่่� อ ง
ตามหลักั การ “เข้า้ ใจ” “เข้า้ ถึงึ ” และ “พัฒั นา”

07 ขั้น� ที่่� 7 ประชุมุ คณะกรรมการกำ�ำ กับั โครงการ
(Project Steering Committee (PSC) Meeting)

คณะกรรมการกำ�ำ กับั โครงการเป็น็ กลไกในการร่ว่ มกำ�ำ หนดแนวทาง กำ�ำ กับั ดูแู ล บริหิ าร
ติดิ ตาม  เร่ง่ รัดั และประเมินิ ผลโครงการพัฒั นาให้เ้ ป็น็ ไปตามจุดุ มุ่�งหมาย วัตั ถุปุ ระสงค์์ และ
ตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่ว� างไว้้ คณะกรรมการกำ�ำ กับั โครงการจะประกอบไปด้ว้ ยผู้�บริหิ าร ผู้�เชี่่ย� วชาญ และ
เจ้า้ หน้า้ ที่่ท� ี่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งของประเทศคู่่�ร่วมมือื /หุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื   โดยจะดำ�ำ เนินิ การจัดั ประชุมุ
ร่ว่ มกันั ปีลี ะ 1 ครั้้ง� หรือื ตามความจำ�ำ เป็น็ และเหมาะสมที่่เ� ห็น็ ชอบร่ว่ มกันั

08 ขั้น� ที่่� 8 ทบทวนแผนและติดิ ตามผลการดำ�ำ เนินิ โครงการระยะกลาง
(Midterm Review)

เป็็นการประเมิินผลการดำ�ำ เนิินโครงการในช่่วงกลางระหว่่างที่่�ดำ�ำ เนิินโครงการอยู่�
เพื่อ่� นำ�ำ ข้อ้ มูลู ที่่ไ� ด้ร้ ับั มาประกอบการปรับั ปรุงุ กระบวนการบริหิ ารจัดั การโครงการทั้้ง� ในส่ว่ นของ
ความเป็น็ ไปได้ใ้ นการบรรลุกุ รอบเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์ท์ ี่่ต�ั้้ง� ไว้ ้ ความคืบื หน้า้ ตามแผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการ
รวมถึึงประสิิทธิิภาพและประสิิทธิิผลของการดำ�ำ เนิินการที่่�ผ่่านมา  เพื่�่อเป็็นข้้อมููลประกอบ
การพิิจารณาตััดสิินใจของคณะกรรมการกำ�ำ กัับโครงการในการปรัับ  เพิ่่�มเติิม  หรืือ  แก้้ไขแผน
การบริิหารจััดการและดำ�ำ เนิินโครงการในระยะต่่อไปให้้สอดคล้้องและเหมาะสมกัับความจำ�ำ เป็็น
ในพื้้น� ที่่�

74 คู่่�มือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

09 ข(ัP้น� roที่่j�ec9t Haส่nง่ dมoอvบeแrล&ะปTรeะrเmมินิinผaลl โEคvรaงluกaาtรioหnล)ังั ครบกำ�ำ หนดดำ�ำ เนินิ โครงการตามแผนงาน
เมื่่อ� โครงการใกล้ส้ิ้น� สุดุ ตามกำ�ำ หนดที่่ว� างไว้้ (3 ปี)ี จะมีกี ารประเมินิ ผลสำ�ำ เร็จ็ ของโครงการ

ในภาพรวมเพื่อ่� เสนอต่อ่ คณะกรรมการกำ�ำ กับั โครงการพิจิ ารณาให้ข้ ้อ้ คิดิ เห็น็ และเสนอแนะสำ�ำ หรับั
การดำ�ำ เนิินงานภายหลัังโครงการสิ้้�นสุุดลง  หรืือขยายระยะเวลาโครงการ  (หากจำ�ำ เป็็นและ
เห็็นชอบร่่วมกััน) ทั้้�งนี้้� สำ�ำ หรัับโครงการขนาดใหญ่่อาจมีีการพิิจารณาประเมิินผลโครงการ
อีกี ครั้้ง� หลังั สิ้น� สุดุ แล้ว้ 3-5 ปีี หรือื ตามความเหมาะสมเพื่อ่� ประเมินิ ผลกระทบ (Impacts) และติดิ ตาม
ความยั่ง� ยืนื ของโครงการภายหลังั การส่ง่ มอบ

การวางแผนโครงการโดยใช้้กรอบเหตุุผลสัมั พัันธ์์
(Logical Framework หรืือ Log Frame)

กรอบเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์์ คือื เครื่่อ� งมือื ช่ว่ ยในการวางแผน วิเิ คราะห์ก์ ารดำ�ำ เนินิ งาน ติดิ ตาม
และรายงานผลการบริหิ ารโครงการ  โดยใช้ห้ ลักั ตรรกะในการวิเิ คราะห์ส์ ถานการณ์ท์ ี่่เ� ป็น็ อยู่�
ในขณะจัดั ทำ�ำ โครงการ วางลำ�ำ ดับั ความสำ�ำ คัญั เพื่อ่� การบรรลุวุ ัตั ถุปุ ระสงค์์ ระบุถุ ึงึ ความเสี่่ย� ง
ที่่อ� าจจะเกิดิ ขึ้น� วางแนวทางติดิ ตามและประเมินิ ผลทั้้ง� ในส่ว่ นของผลผลิติ และผลลัพั ธ์์ (Outputs
and  Outcomes) ซึ่่�งจะช่่วยให้้เห็็นภาพรวมของแผนโครงการตลอดระยะเวลาดำ�ำ เนิินการ
กรอบเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์น์ ำ�ำ เสนอในรูปู ตาราง (Matrix) ที่่เ� ป็น็ แบบมาตรฐาน ทำ�ำ ให้เ้ กิดิ การสื่่อ� สาร
ในแนวทางเดีียวกัันกัับทุุกฝ่่าย  สามารถใช้้เป็็นเครื่่�องมืือในการดํําเนิินงานตามแผนงาน
การปฏิิบััติิตามแผนปฏิิบััติิงานโครงการและกิิจกรรมในโครงการ  การติิดตามผลอย่่างเป็็น
รูปู ธรรมเพื่อ�่ เป็น็ หลักั ประกันั ความสำ�ำ เร็จ็ ของโครงการและแผนงาน

การจัดั ทำ�ำ แผนโครงการ ประกอบด้ว้ ยส่ว่ นสำ�ำ คัญั ดังั นี้้�
1. การกำ�ำ หนดวัตั ถุปุ ระสงค์ร์ ะดับั แผนงาน (เป้า้ หมายรวมที่่ม� ากกว่า่ เป้า้ หมายโครงการ)

(Overall Goal)
2. การกำ�ำ หนดวัตั ถุปุ ระสงค์โ์ ครงการ (Purposes)
3. การกำ�ำ หนดผลผลิติ (Outputs)
4. การกำ�ำ หนดกิจิ กรรม (Activities)
5. การกำ�ำ หนดปััจจัยั นำ�ำ เข้า้ (Inputs)
6. การกำ�ำ หนดตัวั ชี้้ว� ัดั (OVI - Objectively Verifiable Indicators

หรือื KPI - Key Performance Indicators)
7. การกำ�ำ หนดเงื่อ� นไขความสำ�ำ เร็จ็ (Important Assumptions)
8. การกำ�ำ หนดหลักั ฐาน/วิธิ ีกี ารตรวจสอบ (MOV = Means of Verification)

คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่�อ่ นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 75

อไงค์์ประกอบของกรอบเหตุุผลสััมพัันธ์์ (Logical Framework)38

สาระสำำ�คัญั ตััวชี้้ว� ัดั ความสำำ�เร็จ็ แหล่่งที่่�มา/หลัักฐาน เงื่อ� นไขความสำำ�เร็็จ
(OVI - Objectively /วิิธีีการตรวจสอบ (IA - Important Assumptions)
(NS - Narrative Verifiable Indicators (VMeOriVfic-aMtioena)ns of
Summary) หรือื KPI - Key Performance

indicators)

แจุผดุ นมุ่�งงหานมายระดับั แคุสุณดภงาเวพลขาอ/งปงราิิมนา/ณ/ ข1.อแงหแลผ่่งนทีง่่ม�าานของข้้อมูลู แผลละที่ผ่ไ� ลด้ก้ขรอะงทแบผทนี่่�สงูางู ขนึ้น�
(Overall Goal) สถานที่่/� ตามวัตั ถุปุ ระสงค์์ 2สำ.�ำ เกร็า็จรขปอรงะแเมผิินนผงาลน ตามแนวตั้้�ง

ของแผนงาน

วโัคัตรถุงปุ กราะรสงค์์ คแุสณุ ดภงาเวพลขาอ/งปงราิิมนา/ณ/ 1ข.อแงหโคล่ร่งทงี่่ก�มาารของข้้อมููล O(ฐvาeนrคaตllิิทGี่่�จoะaทl)ำำ�ให้้บรรลุุ
(Purposes) สถานที่่/� ตามวััตถุปุ ระสงค์์ ส2ำ.ำ�เกร็าจ็ รขปอรงะโเคมิรินงผกลาร 1บโ.คทวรับัตงากถุทาุปรขอรื่อะ่�นสงผงๆู้�คบ์ทีร์ร่่ิอ�ะหิ ดยูาั่�บันรโอคกรงการ
ของโครงการ

ท2ี่่.ค� ปวัับจจคัุยัุมอืไ่่น�ม่่ไๆด้้ ที่่เ� ป็็นธรรมชาติิ

(ผOลuผtลpิuิตt/sผ) ลงาน แขสคุสอถณุ ดงาภแนงาตเท่ีว่พล่่/�ละขตาผอา/ลงมปงงวราาัิมิัตนนาถ/ุณปุ ร/ะสงค์์ โคใ1ส.ำคนว�ำ แรรเารหงะ็ม็จกหลก่ข้า่งว้า่อรขา่ ว้งอ้งหโกมคนูาลู้รา้รแง/ทสกำคำ�ดาวรงาม (Pฐuาrนpคoตsิeิที่s่จ� )ะทำ�ำ ให้้บรรลุุ
2โตค.รรววิงธิจีกปีสาอรระบเผมิลินงผาลน/ของ 1บ.ทผบลางทานขออื่่ง�นผู้ที�่บ่ต� ้ริ้อิหงามรีีแโตค่อ่รงยู่ก�นาอรก
นโ2ค.อรปกังักกจจาาัยัรรคอื่่วน� บๆคุุมที่ข่�เปอ็น็งผูธ้�บรรริมิหชาารติิ

การกำ�ำ หนด แสดงเวลาและค่า่ ใช้จ้ ่า่ ย 1. แหล่่งที่่ม� าของข้้อมููล (ฐานคติิที่่จ� ะทำำ�ให้บ้ รรลุุ
กิิจกรรม รายกิิจกรรม ที่่ใ� ช้้ในการประเมินิ ผล Outputs)
แ((IAnลcpะtuปivัtัsiจtจi)ัeัยsน)ำำ�เข้า้ คคกิววจิ าากมมรรสกำ้มำ�้าเวรห็จ็ นข้้าอ/ง
เ2ง.ิินแหตลา่่งมขก้้อรมอููลบการใช้้ 1นผู้.�บอกิกริจิหิเกหารนรืรโือมคบอืร่่ทน� งบกที่่าาอ� รทยู่ข� อง
งบประมาณโครงการ 2. เหตุุการณ์ธ์ รรมชาติิ
และสิ่่ง� นอกเหนืือการควบคุุม
ของผู้ �บริิหารโครงการ

ต ารางที่่� 1 องค์ป์ ร ะกอบของกรอบเหตุุผลสััม พันั ธ์์ (Logical Framework)



dคณocะsร_ััฐpปroระc3ศe8าdปสuกนrรeศณ/์า2์สป0ตร0ีีรย์_์ า1สก5ถร3า,0บั“2นั ก6บาั1ัณร7ว0ฑาิ2ติง.แพpัผdฒั นfน(กบสืาืบริรหิคว้ิา้นิเครเศมรื่าา�่อะสวัหตนั ์ร์แท์ี,์ล่่� h2ะt0แtนpมว:ก/ท/รpาางlคaกมnารn2บi5nร6ิgหิ 4.pา).nรโ.pคsรuงก.aาcร.ใtหh้/ป้ pรlะaสnบ_ผdลoสcำำ/�pเรr็็จo,c”edure/

76 คู่่�มือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

ประโยชน์์ของการวางแผนโครงการแบบเหตุผุ ลสััมพัันธ์์
1. ช่ว่ ยกำ�ำ หนดวัตั ถุปุ ระสงค์ท์ ี่่เ� หมาะสมเพื่อ่� ให้ม้ั่่น� ใจว่า่ คำ�ำ ถามที่่ส� ำ�ำ คัญั ได้ม้ ีกี ารพิจิ ารณาหา
คำ�ำ ตอบ ในช่ว่ งริเิ ริ่ม� โครงการแล้ว้ อาทิิ วัตั ถุปุ ระสงค์ท์ ี่่ก� ำ�ำ หนดขึ้น� นั้้น� สามารถวัดั อย่า่ ง
เป็น็ รูปู ธรรมได้ห้ รือื ไม่่ ถ้า้ ไม่ส่ ามารถวัดั ได้้ โครงการดังั กล่า่ วยังั มีคี วามสมเหตุสุ มผล
ในการดำ�ำ เนิินงานหรืือไม่่  หรืือมีีประเด็็นอื่่�นใดที่่�จะทำ�ำ ให้้สามารถบรรลุุเป้้าหมาย/
วัตั ถุปุ ระสงค์ห์ รือื ไม่่ มีขี ้อ้ สมมติฐิ านอะไรที่่ส� ำ�ำ คัญั เป็น็ ต้น้
2. การใช้ป้ ระโยชน์เ์ พื่อ�่ การจัดั การ การติดิ ตาม และการทบทวน
3. การช่่วยวางกรอบแผนงานสำ�ำ หรัับหน่่วยงานที่่�จะมีีการติิดตามความก้้าวหน้้า
ผลสััมฤทธิ์์�และการปรัับแผนงานให้้มีีความเหมาะสมตามลำ�ำ ดัับการทบทวนประจำ�ำ ปีี
และการประเมินิ แผนงานที่่ม� ีคี วามสมบูรู ณ์เ์ พื่อ�่ มุ่�งตรวจสอบประสิทิ ธิผิ ลและกลยุทุ ธ์แ์ ผน
งานว่า่ เหมาะสมหรือื ไม่่ เพียี งใด
4. ช่ว่ ยในการสื่่อ� สารกับั ผู้�เกี่่ย� วข้อ้ งด้ว้ ยแบบสรุปุ   ทำ�ำ ให้เ้ ข้า้ ใจกรอบความคิดิ โดยทันั ทีวี ่า่ แผน
โครงงานดังั กล่า่ วต้อ้ งการบรรลุวุ ัตั ถุปุ ระสงค์ใ์ ดในภาพรวม  และในระดับั ย่อ่ ยที่่เ� ชื่อ� มโยง
ถึงึ เป้า้ หมายภาพรวม

ขั้้น� ตอนการจัดั ทำำ�แผนปฏิิบััติิงานโครงการ
(Operational Plan)39

แผนปฏิิบััติิงานโครงการ  เป็็นเครื่่�องมืือในการเชื่่�อมโยงกิิจกรรมที่่�ได้้วางแผนไว้้กัับ
ทรัพั ยากรที่่ต� ้อ้ งการใช้ใ้ นการดำ�ำ เนินิ งาน ซึ่่ง� ครอบคลุมุ ถึงึ เวลา บุคุ ลากร งบประมาณ วัสั ดุุ
อุปุ กรณ์์ ฯลฯ การจัดั ทำ�ำ แผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการ (Operational Plan) มีขีั้้น� ตอน ดังั นี้้�

1. การกำ�ำ หนดกิจิ กรรมหลักั : การกำ�ำ หนดกิจิ กรรมขั้้น� ตอน/กระบวนการหลักั ๆ ไวอย่า่ ง
ชัดั เจนโดยระบุถุ ึงึ วิธิ ีกี าร และลำ�ำ ดับั ขั้น� ก่อ่ น/หลังั ของกิจิ กรรม เพื่อ่� บรรลุวุ ัตั ถุปุ ระสงค์์
ตามที่่ต�ั้้ง� ไว้อ้ ย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ

2. การกำ�ำ หนดกิจิ กรรมย่อ่ ย: กํําหนดกิจิ กรรมย่อ่ ยของแตล่ ะขั้้น� ตอนอย่า่ งละเอียี ด เชน่
ขั้้น� ตอนการฝกอบรมจะมีกี ิจิ กรรมยอ่ ยตาง ๆ ไดแ้ ก่ การกำ�ำ หนดหลักั สูตู รฝกอบรม
การติดิ ตอ่ วิทิ ยากร การแจงกํําหนดการฝกอบรมใหห้ นวยงานตาง ๆ รับั ทราบ เปน็ ตน้

3. การกำ�ำ หนดตัวั ชี้้ว� ัดั กิจิ กรรม: คือื การกำ�ำ หนดว่า่ กิจิ กรรม ผลผลิติ วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ อง
โครงการและเป้้าหมายที่่�ตั้้�งไว้้ประสบผลสำ�ำ เร็็จหรืือไม่่  สามารถวััดได้้ด้้วยตััวชี้้�วััดใด
ตัวั ชี้้ว� ัดั ที่่ด� ีคี วรจะคงที่่� เป็น็ อิสิ ระและเป็น็ จริงิ เพื่อ่� สามารถใช้เ้ ป็น็ มาตรฐานสำ�ำ หรับั
การติดิ ตามและประเมินิ ผลงานต่อ่ ไป

2ท5ฤ5ษ7ฎี)ี,แ1ล3ะ13ภ-91าบ3คร7ปร.ฏจิงิบััตอิิตมารมชีีแวิินน,วทกาารงขวาองงแอผงนค์์กแลาระรกะาหรวบ่่าริงหิ ปารระโเคทรศงก(ากรรุุง(เPทroพjฯe:cหt้้าPงlหaุ้�nนnส่iว่nนgจำaำ�nกัdัด Mภาaพnaพิgิมeพm์์ (eสำnำ�tน)ักั แงนานวคใิหิดญ่)่ ,

คู่�ม่ ือื การขัับเคลื่อ่� นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 77

4. การกำ�ำ หนดงบประมาณ/ปััจจัยั นำ�ำ เข้า้ อื่่น� ๆ: ควรระบุรุ ายละเอียี ดงบประมาณที่่ต� ้อ้ งการ
ใช้ใ้ นการดำ�ำ เนินิ งาน รวมทั้้ง� ทรัพั ยากรและปััจจัยั นำ�ำ เข้า้ อื่่น� ๆ อาทิิ วัสั ดุ/ุ อุปุ กรณ์ท์ ี่่�
จำ�ำ เป็น็ ต่อ่ การดำ�ำ เนินิ กิจิ กรรมภายใต้โ้ ครงการ

5. การกำ�ำ หนดกรอบเวลา: ชี้ใ� ห้เ้ ห็น็ ถึงึ กรอบเวลาที่่ใ� ช้ด้ ำ�ำ เนินิ การ จุดุ เริ่ม� ต้น้ และสิ้้น� สุดุ ของ
แต่ล่ ะกิจิ กรรมหรือื กิจิ กรรมย่อ่ ย รวมทั้้ง� ผู้้�รับั ผิดิ ชอบในแต่ะ่ ส่ว่ น

6. การกำ�ำ หนดผู้้�รับั ผิดิ ชอบ: กำ�ำ หนดบุคุ ลากรที่่ใ� ช้ใ้ นการดำ�ำ เนินิ งานโครงการ โดยระบุุ
จำ�ำ นวน และผู้้�รับั ผิดิ ชอบในระดับั และภารกิจิ ต่า่ ง ๆ

องค์ป์ ระกอบของแผนปฏิิบัตั ิิงานโครงการ
(Operational Plan)

แผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการประกอบด้ว้ ย ชื่อ� โครงการ เป้า้ หมาย วัตั ถุปุ ระสงค์์ ผู้้�รับั ผิดิ ชอบ
และลำ�ำ ดับั ขั้้น� ของกิจิ กรรมที่่ก� ำ�ำ หนดในแผนปฏิบิ ัตั ิงิ านซึ่่ง� กำ�ำ หนดผู้้�รับั ผิดิ ชอบแต่ล่ ะกิจิ กรรม
พร้อ้ มระยะเวลาในการดำ�ำ เนินิ งานโดยละเอียี ด รวมถึงึ ปััจจัยั นำ�ำ เข้า้ หรือื ปััจจัยั การลงทุนุ และ
ผลที่่ค� าดว่า่ จะได้ร้ ับั ซึ่ง� สามารถระบุไุ ด้ห้ ลายมิติ ิิ

แผนปฏบิ ตั กิ าร

ชื่่อ� โครงการ:

วัตถปุ ระสงค์:
ระยะเวลาโครงการ:

หน่วยงานด�ำเนินการฝา่ ยไทย:

หนว่ ยงานด�ำเนนิ การประเทศค่รู ่วมมอื :

พื้้�นที่่โ� ครงการ : จ�ำนวน ระยะเวลาด�ำเนินกจิ กรรม งบประมาณ (บาท) รายชื่อผ้รู บั ผดิ ชอบ
แผนปฏิิบัตั ิงิ าน
256... 256... 256... ไทย ประเทศ ไทย ประเทศ
1. กิิจกรรมหลััก ที่่� 1 คู่�่ ร่่วมมืือ คู่�่ ร่่วมมืือ
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4

1.1 กิิจกรรมย่่อยที่่� 1
1.2 กิิจกรรมย่่อยที่่� 2
2. กิิจกรรมหลัักที่่� 2

2.1 กิิจกรรมย่่อยที่่� 1

2.2 กิิจกรรมย่่อยที่่� 2

ตารางที่่� 2 การจัดั ทำ�ำ แผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการ (Operation Plan)

ประโยชน์ข์ องแผนปฏิบิ ััติิงานโครงการ
แผนปฏิบิ ัตั ิงิ านโครงการจะสนับั สนุนุ การดำ�ำ เนินิ โครงการในขั้้น� ตอนปฏิบิ ัตั ิ ิ รวมถึงึ
กิจิ กรรมหลักั และย่อ่ ยของโครงการ ช่ว่ ยทำ�ำ ให้เ้ กิดิ ความต่อ่ เนื่่อ� ง ไม่ต่ ิดิ ขัดั และบรรลุผุ ลตามแผน
โครงการโดยกรอบเหตุผุ ลสัมั พันั ธ์์ (Logical Framework หรือื Log Frame) ที่่ก� ำ�ำ หนดไว้้

78 คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

แนวทางการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่�
ตามกรอบแนวคิิดปรัชั ญาของ
เศรษฐกิิจพอเพีียง

จากการถอดบทเรียี นการพัฒั นาเชิงิ พื้้น� ที่่ส� ู่่�ความยั่ง� ยืนื ของไทย กรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ ง
ประเทศ (TICA) ได้ย้ ึดึ “แนวทางการพัฒั นาเชิงิ พื้้น� ที่่ต� ามกรอบแนวคิดิ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง”40
ในการดำ�ำ เนินิ โครงการพัฒั นากับั ประเทศคู่่�ร่วมมือื /หุ้�นส่ว่ นการพัฒั นา

แนวทาง 9 ขั้้�นตอนของการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่อ� ย่่างยั่่ง� ยืนื :
เข้า้ ใจ เข้้าถึึง พััฒนา
“เข้้าใจ”
ขั้น� ตอนที่่� 1 วิเิ คราะห์พ์ ื้้น� ที่่� เพื่อ�่ ให้ท้ ราบข้อ้ มูลู ภูมู ิสิ ังั คมโดยละเอียี ด
(ภูมู ิปิ ระเทศ ประวัตั ิศิ าสตร์์ ภูมู ิอิ ากาศ วัฒั นธรรม ประเพณีี อาชีพี ฯลฯ)
ขั้น� ตอนที่่� 2 สำ�ำ รวจเพื่อ�่ ให้ท้ ราบถึงึ ปััญหาหรือื ประเด็น็ ที่่ต� ้อ้ งการจะพัฒั นา
“เข้า้ ถึงึ ”
ขั้น� ตอนที่่� 3 ศึกึ ษาหาองค์ค์ วามรู้� ใช้ห้ ลักั วิชิ าการ นำ�ำ องค์ค์ วามรู้�ที่ไ� ด้ร้ ับั มาแก้ไ้ ขหรือื พัฒั นา

ในพื้้น� ที่่�
ขั้น� ตอนที่่� 4 สื่่อ� สารประเด็น็ ที่่ต� ้อ้ งการจะพัฒั นาให้ก้ ับั คนในพื้้น� ที่่ไ� ด้ร้ ับั ทราบและเข้า้ มามีี

ส่ว่ นร่ว่ มรวมถึงึ ค้น้ หาผู้้�นำ�ำ การเปลี่ย� นแปลงทั้้ง� ผู้้�นำ�ำ ธรรมชาติแิ ละผู้้�นำ�ำ ที่่จ� ัดั ตั้้ง� ขึ้น�
ขั้น� ตอนที่่� 5 ดำ�ำ เนินิ การพัฒั นาในพื้้น� ที่่� และติดิ ตามประเมินิ ผลอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง
“พััฒนา”
ขั้น� ตอนที่่� 6 ขยายผลการพัฒั นา ให้ค้ นในพื้้น� ที่่เ� ข้า้ มาเป็น็ ส่ว่ นหนึ่่ง� ของเครือื ข่า่ ยการพัฒั นา
ขั้น� ตอนที่่� 7 สร้า้ งต้น้ แบบความสำ�ำ เร็จ็ ในแต่ล่ ะพื้้น� ที่่� และขยายผลการพัฒั นาในพื้้น� ที่่น� ั้้น� ๆ
ขั้น� ตอนที่่� 8 ติดิ ตามการพัฒั นาอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง และพร้อ้ มเปิดิ รับั การเรียี นรู้�ใหม่่ ๆ ที่่เ� กิดิ ขึ้น�

เพื่อ่� ให้เ้ กิดิ การพัฒั นาอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง
ขั้น� ตอนที่่� 9 พัฒั นาศักั ยภาพคนในพื้้น� ที่่ใ� ห้เ้ กิดิ กระบวนการแก้ไ้ ขปััญหาและพัฒั นาได้ด้ ้ว้ ย

ตนเอง

40 สำำ�นักั งานคณะกรรมการพััฒนาการเศรษฐกิจิ และสังั คมแห่่งชาติ,ิ การพัฒั นาเชิงิ พื้้�นที่ส�ู่่�ความยั่�งยืืนตามปรััชญา
ของเศรษฐกิจิ พอเพีียง กรณีีความสำำ�เร็็จของศูนู ย์ศ์ ึึกษาการพััฒนาอันั เนื่�อ่ งมาจากพระราชดำำ�ริ,ิ (กรุุงเทพฯ: บริษิ ััท สตููดิิโอ
เฮชคิวิ จำำ�กัดั (สำำ�นัักงานใหญ่)่ , 2561), 10-15.

คู่ม�่ ืือ การขับั เคลื่�่อนโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 79

9 ขั้้น� ตอนของการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่�อย่่างยั่่�งยืนื

วิเิ คราะห์พ์ ื้้น� ที่่� สำ�ำ รวจเพื่อ่� ให้ท้ ราบถึงึ ปััญหา
01 เพื่อ่� ให้ท้ ราบข้อ้ มูลู ภูมู ิสิ ังั คมโดยละเอียี ด 02 03
(ภูมู ิปิ ระเทศ ประวัตั ิศิ าสตร์์ ภูมู ิอิ ากาศ หรือื ประเด็น็ ที่่ต� ้อ้ งการจะพัฒั นา
วัฒั นธรรม ประเพณีี อาชีพี ฯลฯ) ศอึงกึ คษ์ค์าวหาามรู้�

STEP 1-2 เข้า้ ใจ ภููมิศิ าสตร์แ์ ละสังั คมอย่่างถ่่องแท้้ พึ่่�งพาตนเองได้้ ใช้ห้ ลักั วิชิ าการ
STEP 3-5 เข้้าถึึง ทุกุ การกระทำำ� วิถิ ีีชีีวิติ ของแต่ล่ ะพื้้�นที่่� นำ�ำ องค์ค์ วามรู้�
STEP 6-9 พััฒนา อย่่างยั่่ง� ยืืน ที่่ไ� ด้ร้ ับั มาแก้ไ้ ข
หรือื พัฒั นา
ดำ�ำ เนินิ การพัฒั นาในพื้้น� ที่่� 05 ไทสรทีัื่้่ด่้วตง��อ�้้มร้ผอัู้ส้บัถ้ง�ึนาทงึำก�ำ รราธคาป้รรน้บรจรมแะหะพลชเัาดะาผฒั ู็ตเ้น็ขิ้น้�แิา้นาำลม�ำ ใะากหผมู้า้ีก้้�ัสีรนบั่ำ�ำวเ่ ปคทนี่ล่นีจ�ร่ั่ย�ใว่ดั นนมตั้พแ้ืง�้้ปน�ขึ้ลน�ที่ง่� 04 ในพื้้น� ที่่�

06 และติดิ ตามประเมินิ ผล
อย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง
ขยายผลการพัฒั นา

ให้ค้ นในพื้้น� ที่่�
เข้า้ มาเป็น็
ส่ว่ นหนึ่่ง� ของ
เครือื ข่า่ ย
การพัฒั นา

07 สสำำร�้า้เรง็จ็ ต้ใน้ นแแบต่ลบ่ ะคพืว้้น� าทมี่่� 08 ติดิ ตามการพัฒั นาของชุมุ ชน 09 พัฒั นาศักั ยภาพ

และขยายผลการพัฒั นา อย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง และพร้อ้ มเปิดิ รับั คนในพื้้น� ที่่ใ� ห้เ้ กิดิ
ในพื้้น� ที่่น� ั้้น� ๆ การเรียี นรู้�ใหม่่ ๆ ที่่เ� กิดิ ขึ้น� เพื่อ่� กระบวนการแก้ไ้ ขปััญหา
ให้เ้ กิดิ การพัฒั นาอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง และพัฒั นาได้ด้ ้ว้ ยตนเอง

ภาพที่ 35 9 ขัน้ ตอนการพฒั นาพื้นที่อย่างยงั่ ยนื
ที่มา: สำ�นักงานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาต.ิ  สำ�นักยุทธศาสตร์
ด้านนโยบายสาธารณะ.  การพฒั นาเชงิ พ้ืนที่สูค่ วามย่งั ยนื ตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
กรณคี วามสำ�เร็จของศนู ย์ศึกษาการพัฒนาอันเนอื่ งมาจากพระราชดำ�ร.ิ กรุงเทพฯ: บรษิ ัท
สตดู โิ อ เฮชควิ จำ�กัด (สำ�นกั งานใหญ่), 2561.

“เข้้าใจ”

ขั้น� ตอนที่่� 1 วิเิ คราะห์พ์ ื้้น� ที่่ �
ศึกึ ษาและรวบรวมข้อ้ มูลู ต้น้ ทุนุ เดิมิ ในพื้้น� ที่่� ทั้้ง� ในด้า้ นกายภาพและ “ภูมู ิสิ ังั คม” อาทิิ
ภูมู ิปิ ระเทศ ภูมู ิอิ ากาศ ลักั ษณะประชากร สภาพสังั คม วัฒั นธรรม ประเพณีี ความเชื่อ� วิถิ ีชี ีวี ิติ
เพื่อ่� นำ�ำ ไปสู่�แนวทางการพัฒั นาที่่ส� อดรับั กับั สภาพพื้้น� ที่่เ� ดิมิ

ขั้น� ตอนที่่� 1 วิเิ คราะห์ส์ ภาพพื้้น� ที่่� แนวทางการประเมินิ ตนเอง
(Checklist/Guideline)

ผพื้้ลน� ผทีล่่อ�ิติ ย่า่ :งไลด้ะข้ เ้ออ้ ียีมูดลู ทีค่่เ� รกี่่อย� บวกคัลบั ุมุ คสำร�ำ อรวบจคลวุิมุเิ คใรนาทะุกุห์ดข์ ้้า้อ้ นมูลู เขเ้กีา้่่ย� ใวจกภัูบัมู ิพสิื้ั้น�งั คที่ม่อ� อย่ยา่่า่งงลถะ่อ่เองียีแดท้้
ทุกุ ประเด็น็ ในพื้้น� ที่่� มีกี ารจัดั เก็บ็ ข้อ้ มูลู ต่า่ ง ๆ ที่่ไ� ด้ม้ าอย่า่ งเป็น็ ระบบ

80 คู่�่มืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ

ขั้น� ตอนที่่� 2 สำ�ำ รวจเพื่อ่� ให้ท้ ราบถึงึ ปััญหาหรือื ประเด็น็ ที่่ต� ้อ้ งการจะพัฒั นา

สำ�ำ รวจปััญหาอย่า่ งละเอียี ด เพื่อ่� หาสาเหตุทุ ี่่แ� ท้จ้ ริงิ และหาทางเลือื กในการแก้ป้ ััญหาที่่ส� อดรับั
กับั ภูมู ิสิ ังั คมในพื้้น� ที่่� โดยใช้ห้ ลักั วิชิ าการร่ว่ มกับั ภูมู ิปิ ััญญาท้อ้ งถิ่่น�

ขั้น� ตอนที่่� 2 สำ�ำ รวจเพื่อ�่ ให้ท้ ราบ แนวทางการประเมินิ ตนเอง
ประเด็น็ ที่่ต� ้อ้ งการจะพัฒั นา (Checklist/Guideline)

ผลผลิติ : ทราบปััญหาหรือื ประเด็น็ การพัฒั นาที่่ส� อดรับั กับั ภูมู ิสิ ังั คมในพื้้น� ที่่�

การพัฒั นาเชิงิ พื้้น� ที่่ใ� นภาพรวม หสำ�ำรืรอื วปจรสะภเดา็พน็ พืก้า้น�รพทีั่่ฒอั� ยน่า่ างละเอียี ด มุ่�งหวังั เพื่อ่� ค้น้ หาปััญหา

วิเิ คราะห์ใ์ ห้ถ้ ึงึ แก่น่ ที่่แ� ท้จ้ ริงิ ของสิ่่ง� ที่่ค� ้น้ พบในพื้้น� ที่่�

หปรละามกวหลลแานยวแทนาวงทใานงการแก้ไ้ ขหรือื การพัฒั นาที่่�

คติ้อด้ิ งอกย่าา่ รงพรัอฒั บนคาอบถึงึ ผลที่่จ� ะเกิดิ ขึ้น� ในแต่ล่ ะแนวทางที่่�

กนาโรยพบัฒัายนาในบางประเด็น็ ตาม พใัหฒั้ค้ นวาากมับัสำ�ำสคภัาญั พพกืั้บั ้น�ควที่่าภ� ูมมู ิสสิ ัองั ดครมับั จรริะงิ หที่ว่ค�่า่้น้ งพปรบะเด็น็ ที่่จ� ะ

วิเิ คราะห์ใ์ ห้ถ้ ึงึ แก่น่ ที่่แ� ท้จ้ ริงิ ของประเด็น็ ที่่จ� ะพัฒั นา

หปรละามกวหลลแานยวแทนาวงทใานงการแก้ไ้ ขหรือื การพัฒั นาที่่�

คทีิ่่ดิต� ้ออ้ ยง่กา่ างรรพอับฒั คนอาบถึงึ ผลที่่จ� ะเกิดิ ขึ้น� ในแต่ล่ ะแนวทาง

“เข้้าถึงึ ”

ขั้น� ตอนที่่� 3 ศึกึ ษาหาองค์ค์ วามรู้� ใช้ห้ ลักั วิชิ าการ นำ�ำ องค์ค์ วามรู้�ที่ไ� ด้ร้ ับั มาแก้ไ้ ขหรือื พัฒั นาในพื้้น� ที่่�
แสวงหาองค์ค์ วามรู้�ตามหลักั วิชิ าการที่่เ� หมาะสมเพื่อ่� นำ�ำ ไปพัฒั นาและเพิ่่ม� เติมิ องค์ค์ วามรู้�ที่ม� ีอี ยู่�
เพื่อ�่ ให้ต้ อบสนองกับั ปััญหาและการพัฒั นาในพื้้น� ที่่�

ใขั้ชน� ้ค้ ตวอานมทีรู่้่�ม� 3าแศึกกึ้ไ้ ษขาหหรืาอื คพัวฒั ามนรูา้� ในพื้้น� ที่่� แน(วCทheาcงกklาisรtป/รGะuเiมdินิelตinนeเ)อง

ใผเหนลมพผื้าล้น� ิะติทสี่่�ม:กไับัด้กอ้ างคร์แค์ กว้ไ้าขมหรู้ร�ืทีอื่� พัฒั นา ใฝ่ห่ าความรู้� อย่า่ งสม่ำ�ำ� เสมอ
พร้อ้ มที่่จ� ะหาความรู้�ที่ห� ลากหลาย
วิเิ คราะห์์ เลือื กใช้อ้ งค์ค์ วามรู้�ที่เ� หมาะสมกับั พื้้น� ที่่�

พบื้้นน� พฐื้้าน� นฐขาอนงขกอางรหแลกั้กัป้ ัวัญิชิ หากาาหรรือื พัฒั นาตั้้ง� อยู่�

ภเปูิมู ดิิปิ ัใัญจยญอามรับั องค์ค์ วามรู้�ที่น� อกเหนือื จากตำ�ำ รา เช่น่
หองมั่ค่น�์ค์ พวัฒั ามนรูา้�ทอี่ม� งีคีค์วค์ าวมาจมำ�ำรู้�เอปย็่น็ า่ ตง่อส่ พมื่้ำ้��ำน� เทสี่่ม� อ โดยเฉพาะ

คู่�ม่ ืือ การขับั เคลื่อ่� นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 81

ขั้น� ตอนที่่� 4 สื่่อ� สารประเด็น็ ที่่ต� ้อ้ งการจะพัฒั นาให้ค้ นในพื้้น� ที่่ท� ราบและเข้า้ มามีสี ่ว่ นร่ว่ ม
รวมถึงึ ค้น้ หาผู้้�นำ�ำ การเปลี่่ย� นแปลงทั้้ง� ผู้้�นำ�ำ ธรรมชาติแิ ละผู้้�นำ�ำ ที่่จ� ัดั ตั้้ง� ขึ้น�
เน้น้ การสื่่อ� สาร  2 ทาง  คือื
1) สื่่อ� สารให้ค้ นในพื้้น� ที่่ท� ราบถึงึ ประเด็น็ ที่่จ� ะเข้า้ มาพัฒั นา
2) รับั ฟังั ข้อ้ มูลู จากคนในพื้้น� ที่่ � ควบคู่่�กับั การค้น้ หาผู้้�นำ�ำ การเปลี่่ย� นแปลงทั้้ง� ผู้้�นำ�ำ
ธรรมชาติิ (โดยศักั ยภาพและการยอมรับั นับั ถือื ) และผู้้�นำ�ำ ที่่จ� ัดั ตั้้ง� ขึ้น� (โดยตำ�ำ แหน่ง่ ) เพื่อ่� ส่ง่ เสริมิ
ศักั ยภาพให้ค้ นในพื้้น� ที่่เ� ข้า้ มาบริหิ ารจัดั การตนเองผ่า่ นการมีสี ่ว่ นร่ว่ มในทุกุ กระบวนการพัฒั นา 
โดยผู้้�นำ�ำ การเปลี่ย� นแปลงจะเป็น็ ผู้�เชื่อ� มโยงระหว่า่ งผู้้�พัฒั นากับั คนในพื้้น� ที่่� ทั้้ง� นี้้� ในบางโครงการ
อาจมีอี าสาสมัคั รเพื่อ่� นไทยเข้า้ มาช่ว่ ยเป็น็ สื่่อ� กลางเพิ่่ม� เติมิ อีกี ชั้น� หนึ่่ง� ด้ว้ ย

ขั้น� ตอนที่่� 4 สื่่อ� สารประเด็น็ แนวทางการประเมินิ ตนเอง
เปิดิ รับั การมีสี ่ว่ นร่ว่ ม (Checklist/Guideline)
ค้น้ หาผู้้�นำ�ำ

ผลผลิติ :
- คนในพื้้น� ที่่ไ� ด้ท้ ราบข้อ้ มูลู เกี่่ย� วกับั การพัฒั นาครบถ้ว้ นทุกุ ประเด็น็

ก่อ่ นมีกี ารดำ�ำ เนินิ การพัฒั นาในพื้้น� ที่่�
- มีกี ิจิ กรรมการจัดั เวทีแี ลกเปลี่่ย� นเรียี นรู้�ในพื้้น� ที่่�
- ได้ผ้ ู้้�นำ�ำ ที่่เ� ป็น็ ที่่ย� อมรับั จากคนในพื้้น� ที่่แ� ละมีศี ักั ยภาพ พร้อ้ มพัฒั นาพื้้น� ที่่�

สื่่อ� สารประเด็น็ การพัฒั นา มีกี ารสื่่อ� สารประเด็น็ ที่่ต� ้อ้ งการจะพัฒั นา
ก่อ่ นดำ�ำ เนินิ การเสมอ

สื่่อ� สารประเด็น็ การพัฒั นาได้ค้ รบถ้ว้ น ครอบคลุมุ

คนในพื้้น� ที่่ไ� ด้ร้ ับั ทราบประเด็น็ การพัฒั นาอย่า่ งทั่่ว� ถึงึ

เปิดิ รับั การมีสี ่ว่ นร่ว่ ม จัดั เวทีสี าธารณะในการรับั ฟังั ความคิดิ เห็น็

เปิดิ ใจรับั ฟังั ข้อ้ มูลู จากคนในพื้้น� ที่่�

เปิดิ ให้ม้ ีกี ารตั้้ง� คำ�ำ ถามถึงึ แนวทางการพัฒั นาที่่เ� สนอได้้

เนปำ็�ำ น็ ข้รอ้ ะมบูลู บที่่แไ� ดล้ร้ะับัปจรับัากใชค้ใ้ นห้ใเ้ นหพมื้้น�าะที่ส่� มมาวิเิ คราะห์อ์ ย่า่ ง

ค้น้ หาผู้้�นำ�ำ ทคั้้้น้ง� ผหู้้�านำบ�ำ ุโคุ ดคยลธ/รผรู้้ม�นำช�ำ ทาี่ต่ไ�ิดแิ ้รล้ ับัะผกู้้า�นำร�ำ ยโอดมยรตัำบั �ำ จแาหกน่คง่ นในพื้้น� ที่่�

ผู้้�นำ�ำ ที่่ค� ้น้ หาควรมีศี ักั ยภาพพร้อ้ มที่่จ� ะพัฒั นาตนเองได้้

ผู้้�นำ�ำ ควรมีคี วามเสียี สละ มองประโยชน์ส์ ่ว่ นรวมเป็น็ หลักั

ผู้้�นำ�ำ สามารถเชื่อ� มโยงระหว่า่ งผู้้�พัฒั นากับั คนในพื้้น� ที่่ไ� ด้้


82 คู่�ม่ ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

ขั้น� ตอนที่่� 5 ดำ�ำ เนินิ การพัฒั นาในพื้้น� ที่่� และติดิ ตามประเมินิ ผลอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง

ดำ�ำ เนินิ การพัฒั นาอย่า่ งเป็น็ ระบบและมีสี ่ว่ นร่ว่ ม ผ่า่ นการวางแนวทางร่ว่ มกันั   โดยมีกี ารติดิ ตาม
ประเมินิ ผลอย่า่ งสม่ำ�ำ� เสมอ ทั้้ง� โดยผู้�เชี่ย� วชาญ อาสาสมัคั รเพื่อ�่ นไทย (หากมี)ี สถานเอกอัคั รราชทูตู /สถาน
กงสุลุ ใหญ่ไ่ ทย เจ้า้ หน้า้ ที่่ท� ้อ้ งถิ่่น� ของประเทศคู่่�ร่วมมือื /หุ้�นส่ว่ นการพัฒั นา ผู้้�นำ�ำ ชุมุ ชน เกษตรกรต้น้ แบบและ
เจ้า้ หน้า้ ที่่ใ� นพื้้น� ที่่ท�ี่่เ� กี่่ย� วข้อ้ ง เพื่อ่� รับั ทราบปััญหา/ข้อ้ บกพร่อ่ ง วิเิ คราะห์แ์ ละหาแนวทางแก้ไ้ ขอย่า่ งทันั ท่ว่ งทีี
ในทุกุ กิจิ กรรมทั้้ง� ในด้า้ นบุคุ ลากร  องค์ค์ วามรู้้� วัสั ดุอุ ุปุ กรณ์ท์ี่่จ� ำ�ำ เป็น็   และงบประมาณ

ขั้น� ตอนที่่� 5 ดำ�ำ เนินิ การ แน(วCทheาcงกklาisรtป/รGะuเiมdินิelตinนeเ)อง
พปัรฒั ะนเมิานิ ใผนลพื้อ้น� ยท่ีา่่่� งแตล่อ่ ะเตนิื่ดิ่อ� ตงาม

ผลผลิติ : มีที รัพั ยากรพร้อ้ มที่่จ� ะดำ�ำ เนินิ การ ทั้้ง� บุคุ ลากร องค์ค์ วามรู้�
- สามารถดำ�ำ เนินิ การ งบประมาณ
วางแผน จัดั ลำ�ำ ดับั ขั้น� ตอนในการดำ�ำ เนินิ งาน
ตไดา้อ้มยขั่้า่น� งตเปอ็น็นระบบ ดำ�ำ เนินิ การอย่า่ งเป็น็ ระบบ
- ปมีขรี ้ะอ้ เมมูิลูนิ จผาลกกแลาระตสิาดิ มตาารมถ/ ติดิ ตาม ประเมินิ ผลความก้า้ วหน้า้ การดำ�ำ เนินิ การอย่า่ งสม่ำ��ำ เสมอ

ใช้ใ้ นการวิเิ คราะห์แ์ ก้ไ้ ข นเำก�ำ็บ็ มขา้อ้วิมเิ ูคลู รทีา่่ไ�ะดห้์จ้ ์ าเพืก่อ�่กตารรตวิจดิ สตอาบมห/ปาขร้อ้ะเบมิกนิ พผร่ลอ่ องยข่า่ องงเกป็าน็ รรดะำ�ำบเบนินิ การ
ปััญหาที่่เ� กิดิ ขึ้น� ได้้

เนพำื่�ำ อ�่ ขต้อ้ รมวูลู จทสี่่ไ�อดบ้จ้ หาากข้กอ้ าบรตกิพดิ รต่อ่ างมแ/ลปะรดะำ�ำ เมเินนิินิ ผกลามราแวกิ้เิ ไ้คขรอายะ่หา่ ์ง์ ทันั ท่ว่ งทีี

“พััฒนา”

ขั้น� ตอนที่่� 6 ขยายผลการพัฒั นา ให้ค้ นในพื้้น� ที่่เ� ข้า้ มาเป็น็ ส่ว่ นหนึ่่ง� ของเครือื ข่า่ ยการพัฒั นา
ภายหลังั การดำ�ำ เนินิ งานจนเกิดิ ผลอย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรม ไม่ว่ ่า่ จะในรูปู แบบการจัดั ตั้้ง� ศูนู ย์เ์ รียี นรู้�ฯ
การพัฒั นาชุมุ ชนยั่ง� ยืนื ต้น้ แบบฯ หรือื อื่น� ๆ จะขยายผลให้ใ้ ห้ค้ นในพื้้น� ที่่เ� ข้า้ มาร่ว่ มเรียี นรู้� แลกเปลี่ย� น
ประสบการณ์์ รวมกลุ่�มและสร้า้ งเครือื ข่า่ ย เพื่อ�่ เติมิ เต็ม็ และเสริมิ สร้า้ งศักั ยภาพระหว่า่ งกันั

ขพั้ัน�ฒั ตนอานใทหี่้่�ค้ 6นขใยนาพื้ย้น� ผทีล่่เ� กข้าา้ รมา แน(วCทheาcงกklาisรtป/รGะuเiมdินิelตinนeเ)อง
เป็น็ ส่ว่ นหนึ่่ง� ของเครือื ข่า่ ย
การพัฒั นา

ผลผลิติ : ภมีูกีมู ิาสิ ัรงั วคามงแผนการขยายผลอย่า่ งเป็น็ ระบบ เหมาะสมกับั
- มีแี ผนการขยายผลและ สกรา้า้รงขคยวาายมผเลข้า้ ใจ/ให้ค้ วามรู้้�กับั คนในพื้้น� ที่่เ� ป็น็ พื้้น� ฐานของ
สพื่้้ง่น� เสที่่รต�ิมิ นใเหอ้ค้งนในพื้้น� ที่่ร� วมตัวั เกิดิ เป็น็ เครือื ข่า่ ยเพื่อ่� พัฒั นาใน
การพัฒั นาเครือื ข่า่ ย เพืป้้ิน� ดิ ทีโ่่อข� กอางตสในหเ้อท้ ุงกุ เครือื ข่า่ ยในพื้้น� ที่่ไ� ด้ม้ ีโี อกาสเข้า้ มาพัฒั นา
อย่า่ งเป็น็ รูปู ธรรม
- ใเกนิดิ กเาครรพือืัฒัข่า่ นยาพทีื่้่ม�้นี� ศี ัทีกั่่� ยภาพ

วางแผนพัฒั นาศักั ยภาพเครือื ข่า่ ย

คู่�่มือื การขับั เคลื่�่อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 83

ขั้น� ตอนที่่� 7 สร้า้ งต้น้ แบบความสำ�ำ เร็จ็ ในแต่ล่ ะพื้้น� ที่่� และขยายผลการพัฒั นาในพื้้น� ที่่น� ั้้น� ๆ
สนับั สนุนุ ให้ผู้้�ที่ส� นใจและมีศี ักั ยภาพน้อ้ มนำ�ำ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งและองค์ค์ วามรู้�
ที่่ไ� ด้ร้ ับั ผ่า่ นการฝึกึ อบรมและดูงู านไปปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ ในพื้้น� ที่่ข� องตนเอง เพื่อ่� สร้า้ งต้น้ แบบความสำ�ำ เร็จ็
เชิงิ ประจักั ษ์ใ์ นแต่ล่ ะพื้้น� ที่่แ� ละเป็น็ ผู้้�ถ่า่ ยทอดประสบการณ์ค์ วามสำ�ำ เร็จ็ ที่่ไ� ด้ร้ ับั แก่ช่ ุมุ ชนโดยรอบ
และผู้ �สนใจ

ขคั้วน� าตมอสนำ�ำ ทีเ่่ร� ็7จ็ ใสนร้แา้ ตง่ล่ต้ะน้ พืแ้้น�บทบี่่� แน(วCทheาcงกklาisรtป/รGะuเiมdินิelตinนeเ)อง

ผลผลิติ : ลค้งน้ มหือื าผปู้้�ฏทีิ่บ่ิ ส�ัตันิแิใลจะแเลป็ะน็ มีตศี้ัน้ กั แยบภบาคพวาเพมื่อ�่สำส�ำ นเัร็บั จ็ สนุนุ ให้้
- คมีวแี าผมนสกำ�ำ าเรร็สจ็ ร้า้ งต้น้ แบบ วางแผนการสร้า้ งต้น้ แบบความสำ�ำ เร็จ็ ร่ว่ มกับั คนในพื้้น� ที่่�

- จคมีานตี ้กน้ใกนแาพบื้ร้นบ� ลคทงี่่วม� ืาอื มปสฏำิ�ำ บิ เัรตั ็ิจ็ ขิที่อ่เ�งกิดิ ตอับวั แรทมตน้น้เพืแ่อ�่บขบยคาวยาผมลสำใ�ำ หเ้รค้ ็จ็วใาหม้ม้ รีู้คี้�กัวบั าคมนสใานมพืา้้น� รทถี่่ใไ� นด้ก้ ารเป็น็

มีตี ้น้ แบบความสำ�ำ เร็จ็ ที่่ห� ลากหลาย

มอียกี ่า่ารงกสำม�ำ ่ำก�ำ� ัเบั สดมูแู อล ให้ค้ ำ�ำ ปรึกึ ษาต้น้ แบบความสำ�ำ เร็จ็

ขั้น� ตอนที่่� 8 ติดิ ตามการพัฒั นาอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง และพร้อ้ มเปิดิ รับั การเรียี นรู้�ใหม่่ ๆ ที่่เ� กิดิ ขึ้น�
เพื่อ�่ ให้เ้ กิดิ การพัฒั นาอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง

ติดิ ตามการพัฒั นาอย่่างต่่อเนื่่�องสม่ำำ�� เสมอ  และเปิิดโอกาสให้ม้ ีีการแลกเปลี่่ย� น
เรีียนรู้้�ระหว่า่ งผู้้�พััฒนากัับคนในพื้้น� ที่่ท� ั้้�งในส่่วนของผู้�เชี่ย� วชาญ อาสาสมััครเพื่�อ่ นไทย (หากมี)ี
สถานเอกอัคั รราชทููต/สถานกงสุลุ ใหญ่่ไทย  เจ้้าหน้า้ ที่่ท� ้้องถิ่่�นของประเทศคู่่�ร่ว่ มมือื /หุ้�นส่ว่ น
การพััฒนา ผู้้�นำำ�ชุุมชน เกษตรต้น้ แบบและเจ้า้ หน้้าที่่�ในพื้้�นที่่�ที่่�เกี่่�ยวข้อ้ ง เพื่อ�่ เปิดิ รัับข้อ้ มูลู และ
การเรียี นรู้�ใหม่่  ๆ ที่่�จะช่ว่ ยให้้โครงการการพัฒั นาเป็น็ ประโยชน์์แก่พ่ ื้้�นที่่�อย่่างแท้้จริงิ  อีีกทั้้ง�
ปลููกฝัังวิธิ ีีการทำำ�งานแบบมีสี ่ว่ นร่ว่ มและความเป็็นเจ้า้ ของโครงการฯ ทั้้�งนี้้� โดยมีี
คณะกรรมการกำำ�กับั โครงการ(ProjectSteeringCommittee–PSC)เป็น็ กลไกหลักั ในการกำำ�กับั
ดูแู ล บริหิ าร ติดิ ตาม เร่ง่ รััด และประเมิินผลโครงการพััฒนาให้เ้ ป็็นไปตามแผนงาน จุุดมุ่�งหมาย
วััตถุปุ ระสงค์์ และตัวั ชี้้�วััดที่่�วางไว้้

ขพตเัพ้่ัืน�อ่ฒั่อ่� เตนในื่อ่หอ�า้นเ้งเกปท ิีิ่ดิ่ดิ� 8กรัาบั ตริกพดิ าัตฒัราเรนมียี ากนอารรยู้่� า่ ง แน(วCทheาcงกklาisรtป/รGะuเiมdินิelตinนeเ)อง

ผลผลิติ : มีกี ารวางแผนการติดิ ตามประเมินิ ผลอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง

- รปมมูีีปูแกรีี ธะผาเรรนมริเกนิปมิาดผิ รเลตวิอทดิ ีย่แีตา่ ลางกมเปเ็ปน็ ลี่่ย� น สร้า้ งค่า่ นิยิ มการเปิดิ ใจรับั ฟังั เพื่อ�่ พัฒั นาองค์ค์ วามรู้�ใหม่่ ๆ
- เรียี นรู้� เปิดิ ให้ม้ ีเี วทีสี ำ�ำ หรับั การแลกเปลี่่ย� นเรียี นรู้�อย่า่ งสม่ำ�ำ� เสมอ
ส่ง่ เสริมิ ให้ค้ นในพื้้น� ที่่เ� ข้า้ มามีสี ่ว่ นร่ว่ มในกระบวนการติดิ ตาม

84 คู่ม�่ ือื การขับั เคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ

ขั้น� ตอนที่่� 9 พัฒั นาศักั ยภาพคนในพื้้น� ที่่ใ� ห้เ้ กิดิ กระบวนการแก้ไ้ ขปััญหา และพัฒั นาได้ด้ ้ว้ ยตนเอง
เสริมิ สร้า้ งกระบวนการเรียี นรู้้�ผ่านการศึกึ ษาดูงู าน  อบรม  และฝึกึ ปฏิบิ ัตั ิโิ ดยตรงเพื่อ่�

เพิ่่ม� พูนู ศักั ยภาพของผู้้�นำ�ำ ชุมุ ชน  กลุ่�มเกษตรกรต้น้ แบบ  และเจ้า้ หน้า้ ที่่ท� ี่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งทั้้ง� ในส่ว่ นของ
องค์ค์ วามรู้�เชิงิ วิชิ าการและการน้อ้ มนำ�ำ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งมาประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นการส่ง่ เสริมิ
และสืบื สานการพัฒั นาที่่ย�ั่ง� ยืนื โดยการศึกึ ษา ถ่า่ ยทอดและแลกเปลี่ย� นเรียี นรู้้�กับผู้�อื่น� อย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง
และสม่ำ��ำ เสมอ

ขั้น� ตอนที่่� 9 พัฒั นา แนวทางการประเมินิ ตนเอง
กพศััรกัฒั ะยบนภวาานไพดก้คด้า้นว้รยแในกต้พไ้นื้ข้น�เปอัทัีญง่่ใ� หห้เ้ากแิดิ ละ (Checklist/Guideline)

ผลผลิติ : คนในพื้้น� ที่่ส� ามารถวางแผนเพื่อ่� พัฒั นาพื้้น� ที่่ข� องตนเองได้้

คดพำัน�ำฒั เในนนินิาพพื้ืก้้น� ้าน� ทรี่ท่ีเส�่่พไ�ืา่ดอ่�ม้้ใาหร้เ้ถกิดิ การ ภคูนมู ิสใิ ันงั คพื้้มน� ขที่อ่ท� งุกุตคนนเอมีงอี งค์ค์ วามรู้�พื้น� ฐานเกี่่ย� วกับั
ผู้้�นำ�ำ /เครือื ข่า่ ยการพัฒั นาพื้้น� ที่่ม� ีบี ทบาท
ในการนำ�ำ การพัฒั นา

คนในพื้้น� ที่่เ� กิดิ ความตระหนักั และต้อ้ งการให้พ้ ื้้น� ที่่พ� ัฒั นา

คู่ม�่ ืือ การขับั เคลื่อ�่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งในต่่างประเทศ 85

แนวทางการวางแผนแบบมีีส่่วนร่่วม41
1. ขั้น� ตอนการวางแผนแบบมีสี ่ว่ นร่ว่ ม มีี 4 ขั้น� ตอนการดำ�ำ เนินิ งาน ดังั นี้้�
1.1 กำ�ำ หนดวัตั ถุปุ ระสงค์โ์ ครงการที่่แ� น่ช่ ัดั และเป็น็ ไปได้ใ้ นแง่ป่ ฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ และสามารถใช้ไ้ ด้้
ตลอดในระยะยาว
1.2 ปรับั ปรุงุ การติดิ ต่อ่ สื่่อ� สารและความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งโครงการ หน่ว่ ยงานเจ้า้ ของ
โครงการและหน่ว่ ยงานที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งโดยวิธิ ีกี ารวางแผนร่ว่ มกันั
โดยกำ�ำ หนดสิ่่ง� ที่่จ� ะดำ�ำ เนินิ การและการจัดั ทำ�ำ เอกสารให้ช้ ัดั เจน
1.3 กำ�ำ หนดขอบเขตความรับั ผิดิ ชอบของกลุ่�มผู้้�ดำ�ำ เนินิ โครงการให้ช้ ัดั เจน
1.4 กำ�ำ หนดมาตรการชี้้ว� ัดั ความสำ�ำ เร็จ็ ของโครงการ เพื่อ่� ใช้เ้ ป็น็ พื้้น� ฐานของการติดิ ตาม
ประเมินิ ผล
2. ขั้�นตอนการวิิเคราะห์์ (Analysis Steps) การวางแผนโครงการแบบมีีส่ว่ นร่่วม
มีี 4 ขั้น� ตอน คืือ
2.1 การวิเิ คราะห์บ์ ุคุ คล/องค์ก์ รที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ ง (Participation Analysis): กำ�ำ หนดภาพรวม
ของบุคุ คล กลุ่�ม องค์ก์ ร และสถาบันั ทั้้ง� หมดที่่ม� ีสี ่ว่ นเกี่่ย� วข้อ้ งกับั โครงการในทางใด
ทางหนึ่่ง�
* วิเิ คราะห์ผ์ ลประโยชน์ห์ รือื ความสนใจ (Interests) ความคาดหวังั (Expectations)
ศักั ยภาพ (Potentials) ผลกระทบต่อ่ การวางแผนโครงการและโครงการจะมีี
ปฏิกิ ริยิ าตอบสนองกับั กลุ่�มบุคุ คลเหล่า่ นั้้น� อย่า่ งไรบ้า้ ง
2.2 การวิเิ คราะห์ป์ ััญหา (Problem Analysis) วิเิ คราะห์ส์ ถานการณ์แ์ วดล้อ้ ม
และสภาพปััญหาที่่เ� ป็น็ อยู่�ในปััจจุบุ ันั
* กำ�ำ หนด/หาปััญหาสำ�ำ คัญั ๆ (Major Problems)
* กำ�ำ หนด/หาปััญหาหลักั (Core Problems) ของสถานการณ์น์ ั้้น� ๆ
* แสดงให้เ้ ห็น็ ความสัมั พันั ธ์ข์ องปััญหาในลักั ษณะเหตุแุ ละผล (Cause - Effect)
ในรูปู แบบของต้น้ ไม้ป้ ััญหา (Problem Tree)
2.3 การวิเิ คราะห์ว์ ัตั ถุปุ ระสงค์์ (Objective Analysis) วิธิ ีกี ารที่่ใ� ช้้
* ระบุสุ ถานการณ์ใ์ นอนาคต (Future Situation) ที่่จ� ะบรรลุถุ ึงึ ได้ห้ ลังั จากมีกี ารแก้ไ้ ข
ปััญหา
* เสนอทางเลือื กที่่อ� าจเป็น็ ไปได้้ (Potential Alternatives) ในการดำ�ำ เนินิ งาน
โครงการ
2.4 การวิเิ คราะห์ท์ างเลือื กในการแก้ป้ ััญหา (Alternative Analysis) วิธิ ีกี ารที่่ใ� ช้้
* กำ�ำ หนดหาทางเลือื กในการแก้ไ้ ขปััญหาในรูปู แบบต่า่ ง ๆ ที่่อ� าจจะใช้เ้ ป็น็ ยุทุ ธวิธิ ีี
หรือื แนวทางในการดำ�ำ เนินิ การของโครงการต่อ่ ไป
* คัดั เลือื กยุทุ ธวิธิ ีหี รือื แนวทางในการดำ�ำ เนินิ โครงการที่่น� ่า่ จะเป็น็ ไปได้ไ้ ว้้ 1 แนวทาง
หรือื มากกว่า่ นั้้น�
* ตัดั สินิ ใจเลือื กยุทุ ธวิธิ ีหี รือื แนวทางในการดำ�ำ เนินิ การโครงการไว้เ้ พียี ง 1 วิธิ ีี / แนวทาง

41 บรรจง อมรชีีวิิน, การวางแผนและการบริหิ ารโครงการ, (กรุุงเทพฯ: ภาพพิมิ พ์,์ 2557)

86 คู่�ม่ ืือ การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

อย่า่ งไร? เราต้อ้ งการอะไร? ทำ�ำ ไม?
ผลสัมั ฤทธิ์์�
ทรัพั ยากร

ปััจจัยั นำ�ำ เข้า้ กิจิ กรรม ผลผลิติ ระยะ ผลลัพั ธ์ร์ ะยะ ผลกระทบ
โครงการ โครงการ สั้้น� กลาง ระยะยาว

สิ่่ง� ที่่โ� ครงก(Dารeนliำv�ำ eเสr)นอออกไป เขปัถ้้น�ึา้ งึ กหกลมลุ่า�ามงย ปปลถรึะางึ โผยู้ย�ไทชดา้น้ ง์์ (Endสังั Uคsมers)

3. ขั้น� เตรียี มการ
3.1 กำ�ำ หนดทีมี งานหรือื ผู้้�รับั ผิดิ ชอบ
3.2 ตรวจสอบสถานการณ์ภ์ ายในหน่ว่ ยงานที่่ร� ับั ผิดิ ชอบในการตัดั สินิ ใจ
3.3 ประเมินิ สถานการณ์ส์ าธารณะหรือื ชุมุ ชน

4. ขั้น� วางแผนการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม
4.1 ระบุผุ ู้้�มีสี ่ว่ นได้ส้ ่ว่ นเสียี และประเด็น็ ที่่ห� ่ว่ งกังั วล
4.2 คาดการณ์ร์ ะดับั ความเห็น็ ต่า่ งและประเด็น็ ขัดั แย้ง้ ที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ งกับั โครงการ
4.3 ระบุวุ ัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการมีสี ่ว่ นร่ว่ มในทุกุ ขั้น� ตอนของการตัดั สินิ ใจ
4.4 ระบุเุ งื่อ� นไขพิเิ ศษของชุมุ ชนหรือื ประเด็น็ ที่่อ� าจกระทบต่อ่ รูปู แบบการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม
4.5 เลือื กรูปู แบบและกิจิ กรรมการมีสี ่ว่ นร่ว่ มที่่ส� อดคล้อ้ งกับั สถานการณ์ต์ ามขั้น� ตอน
การตัดั สินิ ใจ
4.6 เขียี นแผนการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม

ห่่วงโซ่ผ่ ลสัมั ฤทธิ์์�42

ปัจจยั น�ำเขา้ กจิ กรรม ผลผลติ ผลลพั ธ์ ผลกระทบ

สิ่่ง� ที่่ไ� ด้ล้ งทุนุ ไป สิ่่ง� ที่่ด� ำ�ำ เนินิ การ ผลที่่ไ� ด้ถ้ ึงึ มือื ใครใน การส่ง่ ผลในระยะ ผลกระทบ
อาทิิ -การประชุมุ ทันั ทีี กลาง ในขั้น� สูงู เกิดิ การ
-บุคุ ลากร -การฝึกึ อบรม เกิดิ การเรียี นรู้� เกิดิ การกระทำ�ำ เปลี่่ย� นแปลง
-เงินิ ทุนุ -การสัมั มนา -ความตระหนักั -พฤติกิ รรม ในสภาพเงื่อ� นไข
-วัสั ดุอุ ุปุ กรณ์์ -การพัฒั นา -ความรู้� -วิธิ ีปี ฏิบิ ัตั ิิ -สังั คม
-เวลาและ ผลิติ ภัณั ฑ์์ -ทัศั นคติิ -การตัดั สินิ ใจ -เศรษฐกิจิ
เทคโนโลยีี -ทักั ษะ -นโยบาย -ประชาชน
-ความคิดิ เห็น็ -ปฏิกิ ริยิ า -สิ่่ง� แวดล้อ้ ม
-แรงบันั ดาลใจ ต่อ่ สังั คม
และแรงจูงู ใจ

องค์์การระห4ว2่บา่ งรปรรจะงเอทมศร, ช(ีกีวิรนิ ุุง,เทกาพรฯจั:ดั หก้้าางรหุแ้�นบสบ่่วมุ่น�งจผำำล�กสัััดัมฤภทาธิพ์์�พ(ิMิมพa์n์ (aสำgำi�nนัgกั งfาoนrใRหeญs่u่),lt2s5)5ห6ล)ั.ักการและแนวทางปฏิิบัตั ิิของ

คู่่ม� ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 87

แนวทางการประเมินิ ตนเอง43
(Checklist/Guideline)

องค์์ประกอบของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่�

เจา้ หนา้ ที่ เข้า้ ใจในการนำ�ำ หลักั ปรัชั ญา มีคี วามรู้� ความเชี่ย� วชาญในงาน
ของเศรษฐกิจิ พอเพียี งไปใช้้ คำ�ำ นึงึ ถึงึ ผู้้�มีสี ่ว่ นได้ส้ ่ว่ นเสียี ทั้้ง� ระบบ
ทำ�ำ งานเป็น็ ทีมี เต็ม็ ใจให้บ้ ริกิ าร
มีคี วามรับั ผิดิ ชอบต่อ่ หน้า้ ที่่� มีคี วามเพียี ร ไม่ย่ ่อ่ ท้อ้ ต่อ่ อุปุ สรรค
ซื่อ� สัตั ย์์

ชมุ ชน เปิดิ ใจ พร้อ้ มรับั การ รู้้�คุณุ ค่า่ ของทรัพั ยากรธรรมชาติิ
รภู้ มู สิ งั คม เปลี่่ย� นแปลง คำ�ำ นึงึ ถึงึ อนาคต
เห็น็ ประโยชน์ข์ อง รู้�จักั การแบ่ง่ ปัันความรู้� แบ่ง่ ปัันให้ส้ ังั คม
ทรัพั ยากรธรรมชาติิ มีคี วามเสียี สละ
ต้อ้ งการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม รู้้�ลักั ษณะภูมู ิอิ ากาศของพื้้น� ที่่�
มีคี วามสามัคั คีี รู้�วัฒนธรรม ประเพณีี
รู้้�ลักั ษณะภูมู ิปิ ระเทศของพื้้น� ที่่� ของคนในพื้้น� ที่่�
รู้้�ลักั ษณะสังั คมของคนในพื้้น� ที่่� มีกี ารปรับั ปรุงุ ข้อ้ มูลู อย่า่ งสม่ำ��ำ เสมอ
มีกี ารจัดั ทำ�ำ ฐานข้อ้ มูลู
ภูมู ิสิ ังั คมในพื้้น� ที่่�

กาจัรดั บกริาหิ ราร มีกี ารวางแผนการทำ�ำ งานเป็น็ มีกี ารใช้ง้ บประมาณอย่า่ งมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ
ลำ�ำ ดับั ขั้น� ตอน มีโี ครงสร้า้ งการบริหิ ารงานที่่ช� ัดั เจน
มีกี ารบูรู ณาการการทำ�ำ งาน

มีกี ารวิจิ ัยั หาความรู้�อย่า่ ง ใช้ห้ ลักั วิชิ าการในการศึกึ ษาหาความรู้�
ต่อ่ เนื่่อ� ง พัฒั นาองค์ค์ วามรู้�ให้เ้ กิดิ เป็น็ นวัตั กรรม
มีกี ารจัดั ทำ�ำ ข้อ้ มูลู ฐานความรู้�
องตพ่คอัอ่ ์ฒัค์ยเ่นวืา่น่่อ�างางมรู้� อย่า่ งเป็น็ ระบบ

แนวทางการพััฒนาองค์์ความรู้้�ควรก่่อให้้เกิิดประโยชน์์กัับการพััฒนา
ในเชิิงพื้้�นที่่�

เขฮอชงคเิศวิ รจษำำฐ�กกัิ4ดั จิ3 สพ(ำสำำอ�ำน�เันพกััีีักยงงางานนกครใณหณีญีะค่ก)่ว,ราร2มม5สำก6ำ�1าเรร)็,พจ็ ั1ขัฒ0อน-ง1าศ5ูกนู .ายร์์ศเึึศกรษษาฐกกาิจิรพแัลัฒะนสัางั อคันัมเแนืห่�่อ่ง่ งชมาาตจิ,ิ ากกาพรรพะััฒรานชาดเำชำ�ิรงิ ิพิ,ื้้(น� กทรีุุ่งส�ู่่เ�คทวพาฯม:ยั่บ�งยรืิืนษิ ัตทั าสมตปููดริัิโชั อญา

88 คู่�่มือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

องค์์ประกอบของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่�

กลารงสขู่่ย�ชุมุายชผนล สร้า้ งผู้้�นำ�ำ การเปลี่่ย� นแปลงชุมุ ชน เน้น้ ให้เ้ กิดิ การมีสี ่ว่ นร่ว่ ม
พัฒั นาอาชีพี ให้ค้ นในชุมุ ชนมีี ส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ ภูมู ิคิุ้�มกันั
รายได้้ ปลูกู พืชื ผสมผสาน
ส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ การออม ทำ�ำ ให้ค้ นอยู่่�ร่วมกับั ทรัพั ยากรธรรมชาติิ
การทำ�ำ บัญั ชีคี รัวั เรือื น ใช้อ้ งค์ค์ วามรู้�ที่ค� ้น้ พบมาแก้ป้ ััญหา
เน้น้ ให้เ้ กิดิ ความยั่่ง� ยืนื ในชุมุ ชน เป็น็ ศูนู ย์บ์ ริกิ ารรวมที่่จ� ุดุ เดียี ว
เป็น็ แหล่ง่ ศึกึ ษาเรียี นรู้� พิพิ ิธิ ภัณั ฑ์์
ที่่ม� ีชี ีวี ิติ

ผลผลิิต ผลลัพั ธ์์ นำ�ำ ไปสู่่�ความยั่่ง� ยืืน

OUTPUT Planet Prosperity People
ทรัพั ยากรกลับั มา เกิดิ อาชีพี ที่่เ� หมาะกับั คนมีรี ายได้้
OUTCOME อุดุ มสมบูรู ณ์์ ภูมู ิสิ ังั คมในพื้้น� ที่่� คนมีคี ุณุ ภาพชีวี ิติ ดีขีึ้น�
คนในพื้้น� ที่่ร�ู้�จักั การใช้้ มีภี ูมู ิคิุ้�มกันั ในการประกอบ
และบริหิ ารจัดั การ อาชีพี ลูกู หลานของคนในพื้้น� ที่่�
ทรัพั ยากรธรรมชาติิ ได้ร้ ับั การศึกึ ษาที่่ส� ูงู ขึ้น�
ทรัพั ยากรคงอยู่� เกิดิ ห่ว่ งโซ่ร่ ายได้้ คนในพื้้น� ที่่อ� าศัยั อยู่�ใน
อย่า่ งยั่่ง� ยืนื เพียี งพอ ในทุกุ ระดับั พื้้น� ที่่ล� ดการย้า้ ยถิ่่น� ฐาน
ต่อ่ ชนรุ่�นต่อ่ ไป เศรษฐกิจิ ในพื้้น� ที่่เ� ติบิ โต ครอบครัวั อยู่่�พร้อ้ มหน้า้
เกิดิ ระบบการบริหิ ารจัดั การ
ทรัพั ยากรอย่า่ งยั่่ง� ยืนื
ในทุกุ กระบวนการผลิติ

ทสี่า่�มธาา:รณสำำะ�,นักั กงาารนพคัฒัณนะากเรชิริงมพืก้น�้ าทรี่่พส� ูั่ค�่ัฒวนาามกยั่า�งรยืเืนศรษตฐากมิจิปแรัลชั ะญสัางั ขคอมงแเศห่รง่ ษชาฐตกิิิ,จิ พสำอำ�เนพัีักียยงุทุ ธกศราณสีีคตวร์า์ด้ม้าสนำ�ำ นเรโ็ยจ็ บขาอยง
สศ2ูู5นญั 6ย์1 ศ์ ึ)ึกญ,ษ1า7าก.ณารพัเัฒฝนา้าอรัันะเวนื่่�องั งมาจากพระราชดำำ�ริิ (กรุุงเทพฯ: บริิษััท สตูดู ิิโอ เฮชคิวิ จำำ�กัดั (สำำ�นัักงานใหญ่)่ ,

คู่�่มือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ 89

สััญญาณเฝ้า้ ระวังั

มุ่่�งค้้นหาคำ�ำ ตอบ ขาดการมีีส่่วนร่่วมของชุมุ ชนในพื้้�นที่่�
และการตระหนัักถึงึ ความแตกต่่าง
สาเหตุุ ทางออก ทางภููมิสิ ัังคม

มากกว่่าการ มองปััญหาเชิงิ เดี่่ย� ว
มากกว่่า บููรณาการ
รัับฟังั ความเห็น็
ที่่�แตกต่่าง

มุ่่ง� การพััฒนาทรัพั ยากร ดิิน ทำ�ำ งานหน่่วยงานเดียี ว
น้ำ��ำ ป่า่ มากกว่่าการพััฒนา
“คน” ไม่่สามารถสร้้างหุ้้�นส่่วน
การพััฒนาที่่ย� ั่่ง� ยืืนได้้
มุ่่�งเน้น้ เทคนิิคมากกว่่าหลัักการ
เพราะเทคนิิคอาจแตกต่่างกันั ไป
ตามภููมิศิ าสตร์แ์ ละวััฒนธรรม

ขาดการศึึกษาเรียี นรู้้�และทบทวนปรััชญาของ
เศรษฐกิิจพอเพีียงอย่่างต่่อเนื่่อ� ง

90 คู่�ม่ ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

โจทย์ช์ วนคิิด

1. ทดลองมองหาคุณุ ค่า่ ที่่ไ� ด้จ้ ากการทำ�ำ งานกับั คนที่่เ� ห็น็ ต่า่ งทั้้ง� กับั ตนเองและงาน
2. มีเี ครื่่อ� งมือื ใดบ้า้ งที่่จ� ะช่ว่ ยให้ก้ ารวางแผนการทำ�ำ งานร่ว่ มกันั ระหว่า่ งหน่ว่ ยงานที่่ม� ีเี ป้า้ หมาย

และวัฒั นธรรมที่่แ� ตกต่า่ งกันั สำ�ำ เร็จ็ ได้้
3. ศูนู ย์เ์ รียี นรู้�ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี งแต่ล่ ะศูนู ย์ม์ ีคี วามแตกต่า่ งกันั อย่า่ งไร

และส่ง่ ผลต่อ่ การขับั เคลื่่อ� น SEP ในแง่ม่ ุมุ ใดบ้า้ ง

คู่่�มือื การขัับเคลื่�อ่ นโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 91

6
ข้อ้ ร่ว่ ม
คำ�ำ นึงึ

ปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงเมื่่�อนำ�ำ ไปประยุุกต์์ใช้้ควรคำ�ำ นึึงถึึงความแตกต่่างตาม
ภูมู ิสิ ังั คม ทั้้ง� ภูมู ิศิ าสตร์์ และสังั คมศาสตร์์ ได้แ้ ก่ค่ วามคิดิ ความเชื่อ� และวัฒั นธรรมที่่แ� ตกต่า่ งกันั
เมื่่อ� ดำ�ำ เนินิ งานในต่า่ งประเทศจึงึ ควรพิจิ ารณาถึงึ หลักั การทรงงาน 27 ประการ ในพระบาทสมเด็จ็
พระบรมชนกาธิเิ บศร มหาภูมู ิพิ ลอดุลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิติ ร ซึ่ง� เปรียี บเสมือื น “เข็ม็ ทิศิ ”
ที่่ก� รมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ (TICA) ได้น้ ้อ้ มนำ�ำ มาปรับั และประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นการดำ�ำ เนินิ งานและ
กระบวนการขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นา เพื่อ�่ ส่ง่ เสริมิ การบรรลุเุ ป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื  ร่ว่ มกับั
คู่่�ร่วมมือื /หุ้�นส่ว่ นการพัฒั นาในทุกุ มิติ ิแิ ละทุกุ รูปู แบบทั้้ง� ในลักั ษณะทวิภิ าคีแี ละไตรภาคีี

92 คู่่ม� ือื การขับั เคลื่่�อนโครงการพัฒั นาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

สำ�ำ นัักงานคณะกรรมการพิิเศษเพื่�่อประสานงานโครงการอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำ�ำ ริิ
(สำ�ำ นักั งาน กปร.) ร่ว่ มกับั มูลู นิธิ ิชิ ัยั พัฒั นา ได้ป้ ระมวลและจำ�ำ แนกหลักั การทรงงานดังั กล่า่ วเป็น็
3 แนวทาง ดังั นี้้�

• แนวทางที่่� 1 หลักั ธรรม หรือื หลักั ของจิติ ใจ หมายถึงึ การนำ�ำ หลักั การทรงงาน
มาเป็น็ ฐานคิดิ ในการที่่จ� ะลงมือื ปฏิบิ ัตั ิงิ านหรือื การดำ�ำ รงตน ให้อ้ ยู่�บนพื้้น� ฐานของ
ความถูกู ต้อ้ ง ชอบธรรม

• แนวทางที่่� 2 หลักั คิดิ หมายถึงึ การนำ�ำ หลักั การทรงงานมาเป็น็ แนวคิดิ ในการดำ�ำ รงตน
และการปฏิบิ ัตั ิงิ าน โดยสามารถนำ�ำ มาปรับั ใช้ใ้ ห้ส้ อดคล้อ้ งกับั บริบิ ท หรือื ภูมู ิสิ ังั คม
ของตนเอง

• แนวทางที่่� 3 หลักั ปฏิบิ ัตั ิิ หมายถึงึ การนำ�ำ หลักั การทรงงานมาปรับั ใช้ก้ ับั การดำ�ำ เนินิ
ชีวี ิติ หรือื การปฏิบิ ัตั ิงิ าน ให้ไ้ ปสู่่�ความสำ�ำ เร็จ็ ที่่ย�ั่่ง� ยืนื

ภาพที่่� 36 หลัักการทรงงาน 3 แนวทาง
ที่ม่� า: สำำ�นักั งานคณะกรรมการพิิเศษเพื่�อ่ ประสานงานโครงการอัันเนื่่�องมาจากพระราชดำำ�ริิ. หลักั การทรงงาน
ปีี 2562. กรุงุ เทพฯ: หจก. อรุณุ การพิมิ พ์.์ 2564.

คู่ม�่ ืือ การขับั เคลื่�่อนโครงการพััฒนาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 93

หลักั การทรงงาน 27 ประการ ประกอบด้ว้ ย44

1 ซื่่อ� สัตั ย์์ สุจุ ริติ เป็น็ หัวั ใจของการทำ�ำ งานกับั หุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื เพื่อ่� มุ่�งสู่�เป้า้ หมายเดียี วกันั
จริงิ ใจต่อ่ กันั คือื การพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื

2 อ่อ่ นน้อ้ ม การอ่อ่ นน้อ้ ม ถ่อ่ มตน เป็น็ คุณุ สมบัตั ิทิ ี่่ช� ่ว่ ยให้เ้ กิดิ

ถ่อ่ มตน ความสมานฉันั ท์ใ์ นสังั คมของโลก

3 ความเพียี ร ต้อ้ งมีคี วามมุ่�งมั่่น� ต้อ้ งมีคี วามเพียี รงานจึงึ จะสำ�ำ เร็จ็

โดยเฉพาะการทำ�ำ งานเพื่อ�่ ประโยชน์ส์ ่ว่ นรวม

4 รู้� รักั สามัคั คีี เป็น็ เครื่่อ� งมือื ที่่ส� ามารถปรับั ใช้ไ้ ด้ก้ ับั ทุกุ ยุคุ ทุกุ สมัยั

5 ทำ�ำ เรื่อ� ย ๆ ทำ�ำ แบบ การทำ�ำ งานต้อ้ งอาศัยั ความต่อ่ เนื่่อ� งทำ�ำ เรื่อ� ย ๆ
สังั ฆทาน ไม่ห่ ยุดุ บนหลักั สังั ฆทาน คือื ทำ�ำ เพื่อ่� ให้้ ให้เ้ พื่อ�่ ให้้ โดยไม่เ่ ลือื กปฏิบิ ัตั ิิ

และไม่ห่ วังั ผลตอบแทน

6 มีคี วามสุขุ ในการ ต้อ้ งยึดึ ประโยชน์ส์ ่ว่ นรวมมาก่อ่ นประโยชน์ส์ ่ว่ นตนซึ่่ง� จะทำ�ำ ให้เ้ กิดิ ความสุขุ
ทำ�ำ ประโยชน์์ ที่่แ� ท้จ้ ริงิ โดยความสุขุ ของผู้�อื่น� ก็ค็ ือื ความสุขุ ส่ว่ นรวมนั่่น� เอง

ให้แ้ ก่ผู่้�อื่น�

7 ศึกึ ษาข้อ้ มูลู อย่า่ ง ทำ�ำ งานอย่า่ งผู้้�รู้้�จริงิ  ศึกึ ษาตรวจสอบให้ต้ รงตามความต้อ้ งการของประชาชน
เป็น็ ระบบ และสอดคล้อ้ งกับั สภาพแวดล้อ้ ม

8 ระเบิดิ จาก ต้อ้ งสร้า้ งความเข้า้ ใจจากภายใน จนเกิดิ การระเบิดิ จากข้า้ งใน

ข้า้ งใน พร้อ้ มพัฒั นาด้ว้ ยตนเองจนชุมุ ชนมีคี วามพร้อ้ มที่่จ� ะรับั การพัฒั นา

9 ทำ�ำ ตามลำ�ำ ดับั ขั้น� ทำ�ำ ตามลำ�ำ ดับั ขั้น�

10 ภูมู ิสิ ังั คม โครงการทุกุ โครงการต้อ้ งสอดคล้อ้ งกับั ภูมู ิศิ าสตร์์
11 องค์ร์ วม สภาพแวดล้อ้ มและลักั ษณะนิสิ ัยั วัฒั นธรรมของคนในพื้้น� ที่่น� ั้้น� ๆ

พิจิ ารณาให้ค้ รบทุกุ ด้า้ นของปััญหา พร้อ้ มแนวทางแก้ไ้ ขอย่า่ งเชื่อ� มโยง
กันั เป็น็ ระบบ

มูลู นิิธิิชัยั พััฒ4น4 มาู,ูลhนิtิธิtิชpััย:/พ/ัwฒั wนาw,.“rdกpษัbัต.รgิยิo์น์.tัักhพ/ัtัฒh/นKาinพgร/หะลบักัาทกสารมทเดร็จ็งงพารนะ-เcจ้2้า4อย(ู่ส่ื�หืบัวั คก้ั้นับเแมืน่�่อววัทันาทีง่่�เ1พิ่5่ม� คกัวันายมาสยมนด,ุลุ2ใ5น6ก3า).รพัฒั นา,

94 คู่ม�่ ือื การขัับเคลื่่�อนโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิิจพอเพียี งในต่่างประเทศ

12 ประหยัดั การพัฒั นาโดยเน้น้ หลักั การใช้ท้ รัพั ยากรอย่า่ งประหยัดั คุ้�มค่า่ ด้ว้ ยวิธิ ีกี าร

เรียี บง่า่ ย อย่า่ งเรียี บง่า่ ยเพื่อ่� ก่อ่ ให้เ้ กิดิ ประโยชน์ส์ ูงู สุดุ

ได้ป้ ระโยชน์ส์ ูงู สุดุ

13 ขาดทุนุ คือื กำ�ำ ไร การพัฒั นาเพื่อ่� ส่ว่ นรวม อย่า่ ไปนึกึ หวังั กำ�ำ ไร หรือื ผลตอบแทน แต่ต่ ้อ้ งลงทุนุ

ลงแรงเพื่อ�่ สร้า้ งผลกำ�ำ ไรในอนาคต คือื ความอยู่่�ดีมี ีสี ุขุ ของประชาชน

14 ปลูกู ป่า่ ในใจคน การแก้ไ้ ขปััญหาด้ว้ ยการปลูกู จิติ สำ�ำ นึกึ เพื่อ่� รักั ษาปััจจัยั แห่ง่ ชีวี ิติ ของตนเอง

15 ใช้ธ้ รรมชาติชิ ่ว่ ย ต้อ้ งแก้ไ้ ขปััญหาธรรมชาติิ โดยใช้ธ้ รรมชาติเิ ข้า้ ช่ว่ ย เช่น่ การใช้น้ ้ำ��ำ ดีไี ล่น่ ้ำ��ำ เสียี

ธรรมชาติิ

16 อธรรมปราบ ประยุกุ ต์ใ์ ช้ก้ ฎเกณฑ์ข์ องธรรมชาติมิ าเป็น็ หลักั การและแนวปฏิบิ ัตั ิิ

อธรรม

17 ประโยชน์ส์ ่ว่ นรวม การทำ�ำ งานทุกุ อย่า่ งมีผี ลเกี่่ย� วเนื่่อ� งถึงึ ประโยชน์ส์ ่ว่ นรวมของบ้า้ นเมือื งและ

ประชาชนทุกุ คน จึงึ ต้อ้ งปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่่ใ� ห้บ้ ริสิ ุทุ ธิ์์� บริบิ ูรู ณ์์ โดยเต็ม็ กำ�ำ ลังั สติิ
ปััญญา ความรู้้�ความสามารถ

18 การพึ่่ง� ตนเอง เริ่ม� จากการแก้ไ้ ขปััญหาเฉพาะหน้า้ ของตนแล้ว้ พัฒั นาต่อ่ อย่า่ งเป็น็ ขั้น� เป็น็ ตอน

จนสามารถอยู่�ในสังั คมได้ต้ ามสภาพแวดล้อ้ ม สามารถพึ่่ง� ตนเองได้อ้ ย่า่ งยั่่ง� ยืนื

19 เศรษฐกิจิ เป็น็ หลักั คิดิ เป็น็ การวางฐานรากของชีวี ิติ เพื่อ่� นำ�ำ ชีวี ิติ ไปสู่่�ความสมดุลุ มั่่น� คง

พอเพียี ง และยั่่ง� ยืนื

20 เข้า้ ใจ เข้า้ ถึงึ หากทำ�ำ งานด้ว้ ยความเข้า้ ใจกันั การพัฒั นาจะดำ�ำ เนินิ ไปอย่า่ งยั่่ง� ยืนื ไม่ส่ ่ง่

พัฒั นา ผลกระทบที่่ต� ิดิ ลบต่อ่ ระบบเศรษฐกิจิ สังั คม สิ่่ง� แวดล้อ้ มและการเมือื ง

21 แก้ป้ ััญหาที่่จ� ุดุ เล็ก็ คิดิ มองปััญหาในภาพรวม (Macro) แก้ไ้ ขปััญหาโดยเริ่ม� จากจุดุ เล็ก็ ๆ (Micro)

คือื การแก้ไ้ ขปััญหาเฉพาะหน้า้ ก่อ่ นค่อ่ ยพัฒั นาเป็น็ ลำ�ำ ดับั ต่อ่ ไป

22 ไม่ต่ ิดิ ตำ�ำ รา อนุโุ ลมและรอมชอมกับั สภาพธรรมชาติิ สิ่่ง� แวดล้อ้ ม และสภาพทางสังั คม

ทำ�ำ ให้ง้ ่า่ ย

23 การมีสี ่ว่ นร่ว่ ม เปิดิ โอกาสให้ท้ ุกุ ฝ่า่ ยได้ม้ าร่ว่ มกันั แสดงความคิดิ เห็น็

คู่่ม� ืือ การขัับเคลื่�อ่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 95

24 พออยู่� พอกินิ ให้ป้ ระชาชนสามารถอยู่�อย่า่ ง “พออยู่่�พอกินิ ”

ให้ไ้ ด้เ้ สียี ก่อ่ น แล้ว้ จึงึ ขยับั ขยายให้ม้ ีขี ีดี สมรรถนะที่่ก� ้า้ วหน้า้ ต่อ่ ไป

25 บริกิ ารรวมที่่� การบริกิ ารรวมที่่จ� ุดุ เดียี วแบบเบ็ด็ เสร็จ็ หรือื One Stop Service

จุดุ เดียี ว

26 ร่า่ เริงิ รื่น� เริงิ การทำ�ำ งานให้ส้ ำ�ำ เร็จ็ และมีปี ระสิทิ ธิภิ าพ ต้อ้ งอาศัยั จิติ ใจเป็น็ เรื่อ� งสำ�ำ คัญั

คึกึ คักั ครึกึ ครื้้น� ต้อ้ งสร้า้ งบรรยากาศรอบตัวั ให้ม้ ีคี วามสุขุ ไม่เ่ ครียี ด ทำ�ำ งานต้อ้ งสนุกุ

กระฉับั กระเฉง เป็น็ ปััจจัยั ของการทำ�ำ งานที่่ม� ีปี ระสิทิ ธิภิ าพ

มีพี ลังั

27 ชัยั ชนะ การแก้ไ้ ขปััญหาชีวี ิติ ความเป็น็ อยู่�ของประชาชน ปััญหาทรัพั ยากรธรรมชาติิ

ของการพัฒั นา และสิ่่ง� แวดล้อ้ ม เป็น็ เหมือื นการเข้า้ สู่่�สงครามที่่ไ� ม่ไ่ ด้ใ้ ช้อ้ าวุธุ ในการแก้ไ้ ขปััญหา
แต่ใ่ ช้ก้ ารพัฒั นาเป็น็ เครื่่อ� งมือื แก้ไ้ ขปััญหาต่า่ ง ๆ และทุกุ ครั้้ง� ที่่ส� ามารถแก้ไ้ ข
ปััญหาได้ส้ ำ�ำ เร็จ็ จึงึ ถือื เป็น็ การได้ร้ ับั ชัยั ชนะของการพัฒั นา


หลักั การทรงงาน 27 ประการ เป็น็ หลักั การพัฒั นาที่่เ� น้น้ การมีสี ่ว่ นร่ว่ ม สามารถนำ�ำ มาเป็น็

แนวทางในการสร้า้ งหุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื เพื่อ่� การพัฒั นาอย่า่ งยั่่ง� ยืนื   โดยยึดึ หลักั การทรงงาน
ในการวางแผน บริหิ ารจัดั การ ติดิ ตาม และประเมินิ ผล มุ่�งเน้น้ การมีสี ่ว่ นร่ว่ มและการเสริมิ สร้า้ ง
ความรู้้�สึกึ เป็น็ เจ้า้ ของโครงการร่ว่ มกันั ของทุกุ ฝ่า่ ยอย่า่ ง “เข้า้ ใจ” และ “เข้า้ ถึงึ ” เพื่อ�่ นำ�ำ มาซึ่่ง�
“การพัฒั นา” อย่า่ งยั่่ง� ยืนื ในที่่ส� ุดุ

96 คู่่�มือื การขับั เคลื่่อ� นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ

โจทย์ช์ วนคิิด

1. อุปุ สรรคที่่ส� ำ�ำ คัญั ที่่ส� ุดุ ต่อ่ การปฏิบิ ัตั ิติ ามหลักั การ “เข้า้ ใจ เข้า้ ถึงึ และพัฒั นา”
ในความคิดิ ของท่า่ นคือื อะไร

2. การดำ�ำ เนินิ งานโครงการจุดุ ใดบ้า้ งที่่ท� ่า่ นคาดว่า่ จะสามารถเพิ่่ม� ประสิทิ ธิภิ าพมากกว่า่ เดิมิ ได้้
3. ตามกรอบการวางแผนแบบมีสี ่ว่ นร่ว่ ม ท่า่ นคิดิ ว่า่ หลักั การทรงงานข้อ้ ใดเป็น็ ประโยชน์แ์ ละ

สามารถส่ง่ ผลต่อ่ ผลลัพั ธ์ข์ องโครงการในเชิงิ บวก

คู่ม่� ืือ การขัับเคลื่�อ่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิิจพอเพีียงในต่่างประเทศ 97

บทส่ง่ ท้า้ ย
ก้า้ วไป
ด้ว้ ยกััน

หากจะถามว่า่ แนวทางการส่ง่ เสริมิ ความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ การพัฒั นาระหว่า่ งประเทศของไทย
แตกต่า่ งจากประเทศอื่่น� ๆ อย่า่ งไรนั้้น� คงสามารถสรุปุ ได้ด้ ้ว้ ย 4 ตัวั อักั ษรของกรมความร่ว่ มมือื
ระหว่า่ งประเทศ TICA ที่่ม� ิไิ ด้ม้ าจาก Thailand International Cooperation Agency เท่า่ นั้้น�
แต่่ T-I-C-A ยังั มีคี วามหมายครอบคลุมุ หลักั การดำ�ำ เนินิ งานส่ง่ เสริมิ ความร่ว่ มมือื เพื่อ่� การพัฒั นา
ระหว่า่ งประเทศของไทยอีกี ด้ว้ ย

98 คู่�ม่ ือื การขัับเคลื่่อ� นโครงการพััฒนาตามปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ

T T คือื “Teamwork” โครงการความร่ว่ มมือื เพื่อ่� การพัฒั นาระหว่า่ งประเทศของไทย
เกิดิ ขึ้น� จากความมุ่�งมั่่น� ตั้้ง� ใจของภาคส่ว่ นต่า่ ง ๆ ของไทยในการร่ว่ มเรียี นรู้�  แบ่ง่ ปัันและ
แลกเปลี่่ย� นประสบการณ์ใ์ นการพัฒั นาประเทศของไทยกับั มิติ รประเทศ ภายใต้ก้ าร
ดำ�ำ เนินิ งานร่ว่ มกันั ของ “Team Thailand for Development Cooperation”

I I คือื “Involvement” ทุกุ โครงการและทุกุ รูปู แบบความร่ว่ มมือื เพื่อ�่ การพัฒั นา
ของไทยเน้น้ การมีสี ่ว่ นร่ว่ มของประเทศคู่่�ร่วมมือื /หุ้�นส่ว่ นความร่ว่ มมือื ตลอด
กระบวนการ ตั้้ง� แต่ก่ ารออกแบบ วางแผน ดำ�ำ เนินิ งาน ติดิ ตามและประเมินิ ผล

C C คือื “Comprehensiveness” เพื่อ่� นำ�ำ มาซึ่่ง� ความยั่่ง� ยืนื ไทยเชื่อ� ว่า่ การพัฒั นานั้้น�
A
ต้อ้ งดำำ�เนิินไปในทั้้ง� 4 มิิติิ คือื เศรษฐกิิจ สัังคม สิ่่ง� แวดล้้อม และวัฒั นธรรม โดยไทย
แบ่ง่ ปัันองค์์ความรู้� เทคนิิคและประสบการณ์ด์ ้้านการพััฒนาที่่�ได้้ผ่า่ นการเรีียนรู้�และ
ทดลองใช้จ้ ริงิ ในประเทศอย่า่ งประสบผลสำ�ำ เร็จ็ แล้ว้  รวมทั้้ง� นำำ�เสนอกรอบความคิิด
ในการวางแผนและตััดสิินใจที่่เ� หมาะสมกับั แต่่ละพื้้�นที่่ � ในทุุกช่่วงของการพัฒั นา
โดยมีปี รััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียง เป็็นทั้้ง� “เข็ม็ ทิิศ” และ “หางเสือื ” ที่่�ช่ว่ ยชี้บ� อก
ทิศิ ทางและขัับเคลื่่อ� นในทุุกขั้น� ตอน

A คือื “Appropriateness” หรือื ความเหมาะสม ทั้้ง� ในแง่ภ่ ูมู ิปิ ระเทศ ภูมู ิสิ ังั คม

ประเพณีี วัฒั นธรรม ระดับั การพัฒั นาและความพร้อ้ มในพื้้น� ที่่� โดยไทยให้ค้ วามสำ�ำ คัญั
กับั การเริ่ม� ต้น้ จากจุดุ เล็ก็ ๆ ให้เ้ กิดิ ความพอเพียี ง พึ่่ง� พาตนเองได้ด้ ้ว้ ยความประหยัดั
เรียี บง่า่ ยและใช้ง้ านได้จ้ ริงิ โดยพัฒั นาแบบค่อ่ ยเป็น็ ค่อ่ ยไป สมดุลุ และเกื้้อ� กูลู กันั

ด้ว้ ยหลักั การและแนวทางดังั กล่า่ ว ประเทศไทย โดยกรมความร่ว่ มมือื ระหว่า่ งประเทศ TICA
และ “Team Thailand for Development Cooperation” หวังั เป็น็ อย่า่ งยิ่่ง� ที่่จ� ะได้ร้ ่ว่ มมือื ร่ว่ มแรง
และร่ว่ มใจ กับั “คุณุ ” ไม่ว่ ่า่ จะในฐานะ “หน่ว่ ยงานคู่่�ร่วมมือื ” “หุ้�นส่ว่ นการพัฒั นา” “ผู้�เชี่ย� วชาญ”
“อาสาสมัคั ร” “ผู้้�นำ�ำ ชุมุ ชน” “ผู้�แทนองค์ก์ รที่่เ� กี่่ย� วข้อ้ ง” หรือื แม้ก้ ระทั่่ง� “บุคุ คลทั่่ว� ไปผู้�สนใจ”
ในการน้อ้ มนำ�ำ ปรัชั ญาของเศรษฐกิจิ พอเพียี ง “The Gift from Thailand” ไปร่ว่ มเผยแพร่่ แลกเปลี่ย� น
และเรียี นรู้้�กับั นานาประเทศ เพื่อ�่ ยังั ประโยชน์์ เพิ่่ม� ความสุขุ และสร้า้ งรอยยิ้้ม� ให้ก้ ับั ทุกุ ฝ่า่ ย
ในการบรรลุเุ ป้า้ หมายการพัฒั นาที่่ย�ั่่ง� ยืนื ไปด้ว้ ยกันั โดยไม่ท่ ิ้้ง� ใครไว้ข้ ้า้ งหลังั

คู่�่มืือ การขัับเคลื่อ�่ นโครงการพัฒั นาตามปรััชญาของเศรษฐกิจิ พอเพีียงในต่่างประเทศ 99