08.ความรู้พื้นฐานการแกะสลักผักและผลไม้

ครศู รณั ยู

ผักและผลไม้เป็นพืชที่อยู่คู่กับการดาเนินชีวิตประจาวันของคนไทยมาช้านาน
แ ล ะ มี อ ยู่ จ า น ว น ม า ก ห ล า ย ช นิ ด ท้ั ง ผั ก ที่ รั บ ป ร ะ ท า น หั ว ห รื อ ร า ก
ผักที่รับประทานลาต้น ผักท่ีรับประทานใบ ผักท่ีรับประทานดอก และผักท่ีผล
รับประทาน ส่วนผลไม้มีมากมายหลายชนิดเช่นเดียวกันที่สามารถนามาแกะสลัก
ให้เกิดรูปแบบต่าง ๆ การแกะสลักสร้างให้เกิดให้สวยงาม สร้างความภาคภูมิใจ
ให้กับผู้ทาเป็นอย่างมาก คนไทยได้นาผักและผลไม้มาใช้ในการดาเนิน
ชีวิตประจาวันมาเป็นเวลาช้านาน ถือเป็นเอกลักษณ์ท่ีสาคัญอย่างหน่ึง
ของไทย

ความเป็นมาของการ
แกะสลกั ผกั และผลไม้

บรรพบุรษุ ของไทยเราไดม้ ีการแกะสลกั กันมานานแลว้ แต่จะเรมิ่ แกะสลัก
กนั มาตง้ั แต่สมัยใด น้ันไม่มีผู้รู้เน่ืองจากไม่มีหลักฐานแน่ชัด จนถึงสมัยสุโขทัย
เป็นราชธานี ในรัชสมัยของพระบาทบรมนาถบพิตรสมเด็จพระร่วงเจ้าอยู่หัว
ครองราชย์ ได้มีนางพระสนมหนึ่งช่ือว่านางนพมาศหรือ ท้าวศรีจุฬาลักษณ์
ได้แต่งหนังสือเล่มหนึ่งช่ือว่า สาหรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ หรือนางนพมาศขึ้น
และในหนังสือเล่มน้ีได้กล่าวถึงพิธีต่าง ๆ ไว้และมีพิธีหน่ึงเรียกว่า
พระราชพิธีจองเปรียงในวันเพ็ญเดือน 12 เป็นนักขัตฤกษ์ชักโคมลอย
บรรดาประชาชนชายหญิงต่างตกแต่งโคมชักโคมแขวนโคมลอยทุกตระกูล
ทั่งท้ังพระนคร แล้วก็ชวนกันเล่นมหรสพสิ้นสามราตรีเป็นเย่ียงอย่าง
แต่บรรดาข้าเฝ้าฝ่ายราชบุรุษนั้น ต่างทาโคมประเทียบบริวารวิจิตร
ดว้ ยลวดลายวาดเขียนเปน็ รปู และสัณฐานต่าง ๆ

ประกวดกันมาชักมาแขน เป็นระเบียบเรียบรายตามแนวโคมชัยเสาระหงตรงหน้าพระ
ท่ีนัง่ ชลพิมาน ถวายสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวให้ ทรงพระราชอุทิศสักการบูชาพระมหาเกศธาตุ
จฬุ ามณีในชน้ั ดาวดึงส์ ฝ่ายพระสนมกานัลก็ทาโคมลอย ร้อยด้วยบุปผาชาติเป็นรูปต่าง ๆ
ประกวดกันถวายให้ทรงอุทิศบูชาพระบวรพุทธบาทซึ่งประดิษฐานยัง สัมมทานที
แลข้าน้อยก็ กระท า โค มลอย ติดตกแต่ง ให้ง า มประ หลา ดกว่าโค มพระ สนม กานัล ท้ัง ปวง
จึงเลือกผกาเกสรสีต่าง ๆ ประดับเป็นรูปดอกกระมุทบานกลีบรับแสงพระจันทร์ใหญ่
ประมาณเทา่ กง ระแทะ ลว้ นแต่พรรณดอกไมซ้ ้อนสสี ลบั ใหเ้ ป็นลวดลาย แล้วจึงนาเอาผล
พฤกษาลดาชาติ มาแกะ จาหลักเป็นรูปมยุระคณานกวิหคหงส์ ให้จับจิกเกสรบุปผาชาติอยู่
ตามกลีบดอก กระมุทเป็นระเบียบเรียบเรียง วิจิตร ไปด้วยสีย้อมสดสว่างควรจะทอด
ทัศนาย่ิงนักทั้งเสียบแซมเทียน ธูปและประทีปน้ามัน เปรียงเจือด้วยไขข้อพระโค
จงึ ไดม้ ีหลักฐานการแกะสลกั มาตั้งแต่สมยั น้นั เรยี บเรียง วจิ ิตร ไปด้วยสีย้อมสดสว่างควรจะ
ทอดทัศนาย่ิงนักทั้งเสียบแซมเทียน ธูปและประทีปน้ามัน เปรียงเจือด้วยไขข้อพระโค
จึงไดม้ หี ลักฐานการแกะสลักมาตั้งแต่สมัยนั้น

สาหรับการแกะสลักผลไม้ของไทยตามหลักฐานที่มาตั้งแต่สมัย
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ครองราชย์โดยพระพุทธเลิศหล้า
นภาลัย ซึ่งพระองค์ทรงเป็นพระราชโอรสของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอด
ฟ้าจุฬาโลกพระองค์ทรงเป็นรัตนกวีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้ทรงพระราช
นิพนธ์กาพย์เห่เรือ 3 บท เมื่อพระองค์ได้สมเด็จพระศรีสุริเยนทรามาตย์
เป็นพระมเหสีซึ่งพระองค์มีฝีพระหัตถ์ในการ ทากับข้าวคาวหวาน
ซง่ึ มีตอนหนึง่ ชมบทเหช่ มผลไม้ว่า

หมากปรางนางปอกแลว้ ใส่โถแก้วแพรวพรายแสง
ยามช่นื รน่ื โรยแรง ปรางอม่ิ อาบซาบนาสา
ทาประณีตน้าตาลกวน
พลบั จีนจกั ดว้ ยมดี ยลยง่ิ หลับยับยับพรรณ
คดิ โอษฐ์ออ่ นยิ้มยวน ปลอ้ นเปลอื กปอกเป็นอศั จรรย์
เทียบเทยี มทฝ่ี มี ือนาง
น้อยหน่าเมล็ดออก มล่อนเมลด็ และเหลือปัญญา
มอื ใครไหนจกั ทนั จาเจา้ เงาะเพราะเห็นงาม

ผลเงาะไม่งามแงะ
หวนเห็นเช่นรอนา

(พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหลา้ นภาลัย อ้างถึงในณฐั วุฒิ สทุ ธิสงคราม, 2515, หนา้ 74-76)

ตอ่ มาคนไทยเรามักนยิ ม เอาผกั หรอื ผลไม้บางชนดิ มาแกะสลักเป็นรปู ดอกไม้ ใบไม้ สัตว์
และลวดลายต่าง ๆ นาไปตกแต่ง การแทงหยวกบางที่เรียกว่า การทาเคร่ืองสด ใช้ตกแต่ง
สถานท่ี เมรุหรือเชิงตะกอน เพ่ือต้ังเผาศพ ฯลฯ ท่ีนาไปประกอบอาหารก็เห็นจะได้จากบทละคร
เร่ืองสังข์ทอง พระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระองค์ทรงบรรยาย
ตอนนางจนั ทร์เทวี แกะสลกั ช้นิ ฟักเปน็ เรื่องราวของนางกับพระสังข์ ซึ่งผู้อ่านอาจจะรู้สึกว่าไม่น่าจะ
เป็นไปได้ แต่เมื่อได้ เห็นบานประตูวัดสุดทัศน์เทพวราราม (ปัจจุบันเก็บไว้ ณ พิพิธพัณฑสถาน
แหง่ ชาติ กรงุ เทพ) ซึ่งเป็นฝพี ระหตั ถข์ องพระองค์ และยังมีหลักฐานการนาการแกะสลักผลไม้มาใช้
ในการดาเนินชีวิตประจาวัน ได้จากบทกลอนราพันพิลาปที่สุนทรภู่ได้แต่งขึ้นเม่ือ พ.ศ. 2385
เม่ือท่านมีอายุได้ 56 ปี ซึ่งยังครองเพศเป็นสมณะและจาพรรษาอยู่ ณ วัดเทพธิดาราม
ไดพ้ รรณนาถงึ ชวี ติ ของสนุ ทรภู่ สิ่งกอ่ สร้างและพืชพรรณทอ่ี ยใู่ นวดั เทพธิดารามในคร้ังน้ันตลอดจน
เครื่องไทยทานซึ่งนิยมจัดทาถวายพระขึ้นในสมัยนั้น (กรมพระยาดารงราชานุภาพ, 2518,
หนา้ 9) ซงึ่ มีตอนหนึง่ ท่กี ลา่ วถึงความเปน็ อยขู่ องชาวบ้านทีท่ าของมาถวายพระว่า

ระครู อ้ นกอ่ นเกา่ ทาขา้ วแช่ น่าชมแตเ่ คร่อื งสารับฉนั
ชา่ งทาเปน็ เชน่ ดอกออกเปน็ ดอกจันทน์ งามจนชน้ั กระชายทาเหมอื นจาปา
ทาน่ารักรปู สัตวเ์ หมือนมัจฉา
มะมว่ งดบิ หยิบดูจึงรจู้ กั เคยไปมามีได้เหน็ จะเว้นวาย
จะแลลับกลับกลายสุดสายตา
(สุนทรภ,ู่ 2481, หน้า 17)

การแกะสลักผักและผลไม้ได้พัฒนาการมาเร่ือย ๆ จนปัจจุบันมีการนามาเป็น
ส่วนหน่ึงของการจัดการเรียนการสอนพร้อมทั้งสนับสนุนให้มีการประกวดผลงานนักเรียน
ด้านการแกะสลักผักและ ผลไม้ทุกระดับช้ันและยังนิยมนามาใช้ในการดาเนินกิจการธุรกิจ
ร้านอาหารและธุรกิจโรงแรมเป็นอย่าง มากจะเห็นได้จากมีการจัดประกวดกันตามโรงแรม
ต่าง ๆ มากมาย

ความหมาย

ของการแกะสลัก

ช่างสลัก ตามปกติมักเรียกรวมกับช่างแกะว่า ช่างแกะสลัก ช่างแกะหรือช่างสลัก

ในสมัยก่อน แยกเป็น 2 อย่าง คือ ช่างสลักกระดาษและช่างสลักของอ่อนท่ีเรียกว่า
เครื่องสด สลักหยวกในการแต่งเมรุ การสร้างพลับพลาชั่วคราว เพ่ือประกอบพิธีหรือเป็นท่ี
ประทับช่างเหล่าน้ีมีหน้าท่ีประดับสถานท่ีเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ งานเมรุ
ทั้งของหลวงและราษฎรก็ใช้ช่างสลัก ซึ่งเรียกว่า ช่างสลักของอ่อน ท่ีเรียกว่า “ของอ่อน”
เนื่องจากใช้เผือก มัน ฟักทอง เป็นวัสดุในการสลักเครื่องมือของช่างสลัก มักจะใช้แต่เพียง
มีดปลายแหลมเล่มเดียว ช่างสลักของอ่อนน้ีส่วนมากมีความรู้ ความสามารถในการแกะ
มาก่อนแทบท้ังส้ินหรืออาจเป็นช่างแกะด้วยก็ได้ และช่างแกะสลักของอ่อน จะต้องเป็น
ช่างสลักหยวกด้วย เพราะงานสลักหยวกเป็นสาระสาคัญของการทาเมรุงานตกแต่งที่ประดับ
ให้วิจิตรงดงามย่ิงข้นึ (วิทย์ พิณคันเงนิ , 2515, หน้า 16-17)

การปอกคว้าน หมายถึง การใช้อุปกรณ์เคร่ืองมือมาทาการ

ดว้ ยวธิ ีการตา่ ง ๆ ทาให้ส่งิ ท่ีต้องการหลดุ ออกจากกัน

การแกะสลัก หมายถึง การนาวัสดุต่างๆ เช่น พืชผัก สบู่ ขี้ผ้ึง

และวสั ดอุ ่นื ๆ มาประดิษฐ์เป็นรปู ลักษณ์ลวดลายต่าง ๆ โดยใช้เครื่องมอื
ตัด เกลา แกะ แซะ ควา้ น ออกจากชนิ้ เดิมจนสาเร็จรปู

การแกะสลักผัก หมายถึง การใช้อุปกรณ์ เคร่ืองมือ

ท่ีใช้สาหรับการแกะสลักมาทาการด้วยวิธีต่าง ๆ ทาให้ ผัก
เกดิ ลวดลายตามทต่ี ้องการ

หลกั การจัด
และแกะสลกั ผกั

ผักสดที่จะใช้แกะสลักทุกชนิด สามารถแกะสลักได้คล้ายคลึงกัน
ทัง้ นขี้ น้ึ อยู่กบั ความต้องการทีจ่ ะใช้ ซง่ึ สามารถแกะสลกั เป็นใบไม้ชนิดต่าง ๆ
ดอกไม้หลายแบบท้ังดอกไม้ที่มีกลีบดอกชั้นเดียว และดอกไม้ที่มีกลีบดอก
ซ้อนกันหลายชั้น แกะสลักเป็นภาชนะใส่เคร่ืองจ้ิมท้ังผอบที่มีฝาปิด
โถสาหรับใส่ของหรือแกะสลักเป็นแจกันสาหรับปักดอกไม้ให้สวยงามได้
ทั้งนใี้ หเ้ ปลยี่ นวตั ถดุ ิบตามทต่ี อ้ งการใช้จะสามารถนามาแกะสลกั ได้

ผักบางอย่างสามารถแกะสลักได้เหมือน ๆ กัน เช่น ขิง
ขม้ินขาว กระชาย ฯลฯ สามารถ แกะสลักได้ท้ังดอกข่า ดอกจาปี
ฯลฯ หรือแตงกวากับมะเขือ สามารถแกะสลักเป็นดอกไม้
และใบไมไ้ ด้

การจัดผักใส่ในภาชนะควรเลือกผักท่ีแกะสลักเรียบร้อยแล้ว
ท่ีมีขนาดใหญ่เป็นจุดศูนย์กลางผัก ที่แกะสลักเป็นช้ินเล็ก
วางต่อประกอบตกแต่งให้สวยงามหรือถ้าไม่มีผลงานขนาดใหญ่
ให้เลือกผักที่แกะสลักแบบเดียวกันหลายชั้นวางเป็นจุดศูนย์กลาง
สว่ นแบบที่มีน้อยชิน้ วางประกอบตกแตง่ ใหส้ วยงาม

ผ ล ไ ม้ แ ต่ ล ะ ช นิ ด ส า ม า ร ถ ที่ จ ะ
แกะสลักเป็นแบบเดียวกันได้ เช่น
ละมุดกับพุทรา หรือบางชนิด อาจจะ
แ ก ะ ส ลั ก ค ล้ า ย กั น ไ ด้ เ ช่ น แ ต ง โ ม กั บ
แคนตาลูป และก่อนที่จะแกะสลัก
ควรล้างให้สะอาดเสียก่อน ผลไม้
ท่ีแกะสลกั มอี ยู่ 2 ชนดิ คอื

1. เช่น ละมุด พุทรา ชมพู่ ซ่ึงผลไม้จาพวกนี้มี
ผลไม้ชนิดท่ี เปลือกบาง เราสามารถรับประทานเปลือกได้
รบั ประทานทง้ั เปลือก หรือไม่รับประทานเปลือกก็ได้ จะแกะสลักตามที่
ออกแบบไว้ นามาจัดใส่ภาชนะอ่ืน ๆ เช่น ถาด
จาน ฯลฯ และสามารถจัดรวมกับผลไม้ชนิดอ่ืน ๆ
ในถาดหรือในจานเดียวกันเพ่ือให้ดูสวยงามยิ่งข้ึน
โดยการเลือกผลไม้ที่แกะสลักเรียบร้อยแล้วที่มีขนาด
ใหญ่เป็นจุดศูนย์กลางผลไม้ท่ีแกะสลักเป็นชิ้นเล็ก
วางต่อประกอบตกแต่ง ใหส้ วยงามหรอื ถา้ ไม่มีผลงาน
ขนาดใหญ่ ให้เลือกผลไม้ที่แกะสลักแบบเดียวกัน
หลายช้ันวางเป็นจุดศูนย์กลางส่วนแบบที่มีน้อยชิ้น
วางประกอบ ตกแต่งใหส้ วยงาม

เช่น แตงโม ส้มโอ สับปะรด ฯลฯ ผลไม้ 2.
จาพวกน้ี มีเปลือกหนารับประทานไม่ได้ ผลไม้ชนิดท่ี
แต่เราสามารถตกแต่งแกะสลักท่ีเปลือกให้ ปอกเปลอื กกอ่ น
สวยงามแล้วนาเน้ือมาจัดใส่ในลูกเดิมแทน รับประทาน
ภาชนะอื่น ๆ ได้ พร้อมกันน้ีผลไม้ลูกใหญ่
ประเภท แตงโม ส้มโอ แคนตาลูป สามารถ
แกะสลั กทั้ งลู กให้ เ กิดล วดล า ยสวยงา ม
ท่ีไม่สามารถรับประทานได้ ใช้สาหรับในการ
ตกแต่งสถานที่ ตกแตง่ โตะ๊ อาหาร ฯลฯ

วสั ดุท่ใี ช้ในการแกะสลกั

ผัก หมายถึง พืชล้มลุกที่มีลักษณะอวบน้า

ผกั หมายถงึ หรือส่วนต่าง ๆ ของพืชยืนต้นที่ยังอ่อนหรือ
อวบน้า เช่น ยอดอ่อน ใบอ่อน ดอกหรือ
ผลออ่ น เป็นต้น

ผักมีคุณค่ าทางโภ ช น าก าร ซึ่งอุ ด มด้ วย วิต ามิ น ท่ีจาเป็ น 1. ผกั
ต่อร่างกาย แป้งและน้าตาล ซึ่งเป็นแหล่งพลังงาน ให้ความอบอุ่น

น้าและเซลลูโลส พวกเย่ือไฟเบอร์จานวนมาก ซ่ึงช่วยในการย่อย

อาหาร และก าร ขับ ถ่ายของร่ างกาย โป รตี นซ่ึงช่ วย สร้ าง

ความเจริญเตบิ โตและซ่อมแซมท่ีสึกหรอ ช่วยลดปริมาณความแข็งขัน

ของเกรดที่เกิดจากการย่อยสลาย โปรตีนและไขมันทาให้ระบบ

ประโยชน์ของผกัการย่อยอาหารมีฤทธ์ิเป็นกลาง หรือด่างเล็กน้อย มีผลช่วยกระตุ้น
ให้รับประทานไดม้ ากข้ึน

01ฟักทอง เป็นพืชผลใหญ่มีหลายพันธ์ แต่ละชนิดมีรูปทรง สีสัน ขนาด
รสชาติแตกตา่ งกนั ออกไป บางชนิดมีผลยาว ต้ังแต่สีเขียวเข้ม สีเขียว
อ่อน สีเหลืองเข้ม เหลือง ควรเลือกซ้ือท่ีมีเน้ือเหนียว สามารถ
แกะสลกั เป็นดอกไม้ ใบไม้ ผอบ แจกัน

02เป็นพืชผลใหญ่ รูปร่างกลมยาว มีสีเขียวอ่อนจนเกือบขาว

ควรเลือกซ้ือลูกท่ีมีเนื้อแน่น ลูกตรง สามารถแกะสลักเป็นดอกไม้

ฟกั แฟงใบไม้ แจกนั ผอบ ฯลฯ

03 เป็นพืชที่มีขนาดและรูปร่างต่าง ๆ มากมาย ขึ้นอยู่กับพันธ์ุ
มีท้ังผลกลม ยาวเป็นทรงกระบอก เรียวตรงบูดเบ้ียว คดงอ
น้าเตา้ ควรเลือกซ้ือลูกอ่อน ผิวเรียบเกลี้ยง สามารถแกะสลักเป็นดอกไม้
ใบไม้ ผอบ แจกนั ฯลฯ

04เป็นพืชผลใหญ่ ลักษณะลูกค่อนข้างยาว รี เปลือกสีเขียวเข้ม

เนื้อสีขาว ไปจนถึงสีส้ม ควรเลือกซื้อลูกตรง เน้ือแน่น หนา

มะละกอสามรถแกะสลกั เปน็ ดอกไม้ ใบไม้ ผอบ แจกัน ฯลฯ

05 มีเนื้อบาง ไส้ใหญ่ มีเปลือกเป็นสีเขียวอ่อน ผลมีน้ามาก
แตงกวา รูปร่างยาว รี ควรเลือกซ้ือ เนื้อแน่น มีน้าหนัก ผิวเรียบและ
มีนวล สามารถแกะสลกั เปน็ ดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ

06มเี นอ้ื หนา ไสเ้ ล็ก ลกู ใหญ่ และยาวกว่าแตงกวา รูปร่างยาว รี

มีเปลือกเป็นสีเขียวเข้ม ควรเลือกซ้ือลูกตรงเน้ือแน่น มีน้าหนักและ

แตงร้านมีสนี วล สามารถแกะสลกั เป็นดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ

07 มีผลกลมยาวสีเขียวอ่อน ควรจะเลือกซื้อผิวเรียบเกลี้ยง สด
มะเขือยาว สามารถ แกะสลัก เป็นดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ

08มีผลกลมยาวสีเขียวอ่อน ควรจะเลือกซื้อท่ีมีผิวเกลี้ยง สด
และลูกยังอ่อน สามารถแกะสลกั เปน็ ดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ มะเขอื เปราะ

09 มะเขือเหลือง มีผลกลมหรือค่อนข้างกลม ผิวสีเหลืองเข้ม
จ น ถึ ง เ ห ลื อ ง อ่ อ น ค ว ร เ ลื อ ก ซ้ื อ ลู ก ท่ี มี ผิ ว เ ก ลี้ ย ง ส ด
มะเขอื เจ้าพระยา สามารถแกะสลักเป็นดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ

มีผลกลมรีผิวสีเขียวเข้มสลับขาวนวล ควรเลือกซื้อ 10
ลูกที่มผี วิ เกล้ียงสด สามารถแกะสลักเปน็ ดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ
มะเขือเสวย

11 มะเขือเหลือง มีผลกลมหรือค่อนข้างกลม ผิวสีเหลืองเข้ม
จนถึงเหลืองอ่อน ควรเลือก ซ้ือลูกที่มีผิวเกล้ียง สด สามารถ
มะเขอื เหลือง แกะสลักเป็นดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ

มีผลทรงกลมคล้ายแอปเปิ้ล ผลสีเขียว มีไหล่เขียว 12
เมื่อสุกจะมีสีแดงจัด เน้ือหนา แข็ง เปลือกไม่เหนียว
ถ้าเป็นพันธุ์สีดาลูกจะเล็ก เน้ือเละ ควรเลือกซ้ือลูกกลม มะเขอื เทศ
ผิวเรียบ สีแดงเข้ม ถ้าสุกมาก สามารถแกะสลักเปน็ ดอกไม้

13 เม่ือผลอ่อนจะมีสีซีด เขียวหรือม่วง เมื่อผลแก่จัดจะมีผิวแดงจัด
หรือสีเหลืองอมส้ม ควรเลือกซื้อเม็ดยาวเรียบขั้วสด สีแดงหรือ

พรกิ แดงพริกเหลอื ง สีเขยี ว สามารถแกะสลกั เปน็ ดอกไม้ต่าง ๆ

เป็นพริกที่ไม่ค่อยเผ็ด เม่ือยังอ่อนจะมีสีเขียวอ่อน 14
เม่ือผลแก่จะมีสีแดงเน้ือหนาปานกลาง ควรเลือกซื้อท่ีมีผิว
เกล้ียง ตรงไม่หักงอ และสด สามารถแกะสลักเป็นดอกไม้ พรกิ หยวก
ต่าง ๆ

15 เป็นผักบริโภคส่วนหัว มีผิวสากมือและเป็นขนทาให้คันมือ
เผือก ควรเลือกซื้อหัวใหญ่ ๆ กาบที่หัวดูเขียวสด ไม่เหี่ยว สามารถ
แกะสลกั เป็นดอกไม้ ใบไม้ ผอบ แจกัน ฯลฯ

มีเน้ือสีขาวนวล สีเหลือง เหลืองอมส้ม ควรเลือก 16
หัวกลมเกล้ียง ไม่บูดเบี้ยว เนื้อแน่น สามารถแกะสลัก
เปน็ ดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ มนั เทศ

17 มีเน้ือสีขาวนวล เปลือกสีนวล เน้ือกรอบ ควรเลือกซ้ือ
มนั แกว ผวิ เรียบเกลย้ี งหัวใหญ่ สด สามารถแกะสลกั เปน็ ดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ

เป็นผักประเภทบริโภคส่วนของราก รับประทานได้ทั้งดิบ

18และสุก มีเน้ือสีเหลือง ส้ม ควรเลือกรูปร่างตรงและยาว

แครอทผิวไม่ขรุขระ สดและอ่อน สามารถแกะสลักเป็นดอกไม้

ใบไม้ ฝกั ขา้ วโพด ฯลฯ

18 มีรูปทรงกลม ทรงกระบอก เป็นผักบริโภคส่วนราก เน้ือสีขาว
ควรเลือก ซ้ือหัวท่ีมีน้าหนัก ผิวเรียบ หัวตรงและอ่อน สามารถ
แกะสลักเป็นดอกไม้ ใบไม้ ฯลฯ
หวั ผกั กาดขาว/หวั ไชเท้า

มีสีขาวอมเหลือง เปลือกสีน้าตาล มีรูปร่างกลมแป้น

19กลมรี ควรเลือกทรง กลมผิวเรียบดึง มีหัวเดียว

หอมหัวใหญ่สามารถแกะสลักเปน็ ดอกไม้ต่าง ๆ ได้

2. ผลไม้

ผลชนิดต่าง ๆ ท่ีนามารับประทานได้สด ๆ

ผลไมห้ มายถงึ ผลไม้ส่วนใหญ่จะมีเนื้อนุ่มกรอบ มีรส หวาน
หวานอมเปร้ียว หรือเปร้ียวจัด บางชนิดกล่ิน
หอมด้วย

ประโยชนข์ องผลไม้ ผลไมม้ ีประโยชน์ต่อรา่ งกาย เพราะอุดมด้วยคุณค่าทางอาหารมากมาย
เช่น วติ ามิน เกลอื แร่ นา้ ตาล เป็นตน้ ผลไม้ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง
ระบบขับถ่ายดี ไม่เปน็ โรคภัยไข้เจบ็ ไดง้ า่ ย จึงควรรับประทานทกุ วัน

15kcalผลไม้ท่ีสามารถนามาแกะสลัก ส่วนมากเป็นผลไม้ที่มีเนื้อหนา ไม่เละง่าย

บางชนิด เปลือกหนา แต่ละชนิดควรเลือกซ้ือให้เหมาะสมกับการแกะสลัก
แตกต่างกันดงั น้ี

ลักษณะกลมโต เปลือกสีเขียวเข้ม หรือสีเขียวอ่อน

แตงโ0ม 1 ลายเขียวเข้ม เน้ือเป็นทราย สีแดงสดหรือสีเหลือง
มีรสหวาน ควรเลือกเปลือกหนา ๆ เน้ือแน่น
สีแดงสด หรอื สเี หลอื งสด สามารถแกะสลกั เป็นดอกไม้
ใบไม้ ผอบ กระเชา้ ตัวสตั ว์ ฯลฯ

ลักษณะผล กล มใ หญ่ เ ปลื อก สีเ ขียวอ่อน หน า 02

15kcalเน้ือสีขาวออกเหลือง สีขาวอมชมพู ถึงชมพูสด ส้มโอ

มีรสหวานอมเปรี้ยวจนถึงหวานสนิท ควรเลือก
เปลือกหนา เนื้อดี สีขาวอมเหลืองหรืออมชมพู

สามารถแกะสลักที่เปลือกเป็นดอกไม้ กระเช้า ผอบ

ฯลฯ

03 ลั ก ษ ณ ะ ผ ล สั บ ป ะ ร ด ค ล้ า ย ต ะ เ กี ย ง มี ต า ท่ั ว ทั้ ง ผ ล
ตรงข้างบนลูกมีใบข้ึนเป็นจุก เรียกว่า ตะเกียง
เน้ือสับปะรดมีรสหวานอมเปรี้ยวจนถึงหวานสนิท

สับปะรด ควรเลอื กผวิ เกลย้ี ง เนอ้ื ดี สามารถแกะสลกั เป็นดอกไม้
กระเช้า ผอบ ตวั สตั ว์ ฯลฯ

15kcalมีลักษณะผลกลมและผลยาวรี มีผิวสีเขียว เนื้อในสี 04

ขาวนวล มีเมล็ดเล็ก ๆ มากมาย มีรสหวาน กรอบ ฝรงั่
ควรเลือกผลกลม ผิวเกล้ียง กรอบและไม่สุกเกินไป
สามารถแกะสลกั เปน็ ดอกไม้ ใบไม้ ผอบ ฯลฯ

05ส้มเขียวหวาน ลักษณะผลค่อนข้างกลม ผิวสีเขียวอมเหลืองถึงเหลือง
เข้ม เปลือกบางล่อน ปอกง่าย กลีบแยกออกจากกัน
ง่าย ถ้ําน้าเนื้อสีส้ม รสหวานอมเปร้ียวเล็กน้อย
ควรเลือกผลผิวเกล้ียง กลีบจานวนน้อยกลีบเน้ือสีส้ม
และน้า

15kcalลักษณะผลกลมยาวค่อนข้างรี เปลือกสีน้าตาลอ่อน 06

เน้ือน่ิม มีสีเน้ือรสหวานหอม ควรเลือกผลท่ีสุกใหม่ ๆ ละมุด
ผวิ เรยี บเกลยี้ ง สามารถแกะสลกั เปน็ ดอกไมแ้ ละใบไม้

กระท้อน 07 ลักษณะผลกลม แบนเล็กน้อยเปลือกสีเหลืองเน้ือใน
สีน้าตาลอ่อน เมล็ดสีขาวปุย คล้ายสาลี มีท้ังรสผาด
อมเปร้ียว รสหวานอมเปร้ียว และหวานสนิท
ควรเลือกผลทีม่ ปี ยุ มาก ๆ และเปลือกบางผิวเกลีย้ ง

15kcalลักษณะผลกลมคล้ายแอป เป้ิล กลมยาวค่อนข้างรี 08

เปลือกสเี ขียว ผลแกม่ สี เี หลือง และเม่ือแก่จัดมีสีน้าตาลแดง พุทธา
มรี สหวานอมเปร้ียว ควรเลือกผลใหญ่ผวิ เปลอื กเรยี บเกล้ียง
สามารถ แกะสลกั เปน็ ดอกไมใ้ บไม้

ชมพู่ 09 ลักษณะผลคล้ายสามเหลี่ยม มีฐานกว้าง ชมพูบางพันธ์
มผี ลกลมรี สีของชมพมู่ ี มากมายหลายสี เช่น สีแดงเข้ม
สีแดง สีชมพู สีเขียว เป็นต้น ควรเลือกผลใหญ่
เนื้อหนา ผิวเรยี บเกลี้ยง สามารถแกะสลกั เป็นดอกไม้

มีลักษณะผลยาวรี เปลือกเมื่อดิบมีสีเขียว สุกแล้วมี 10

15kcalสีเหลือง สามารถรับประทาน ได้ทั้งผลดิบและผลสุก มะม่วง

รสชาตแิ ตกต่างกันออกไปตามพันธ์ุ มีรสมันหวานอมเปร้ียว
หวานสนิท ถ้าเป็นมะม่วงสุกควรเลือกผิวเรียบเกล้ียง
ไม่สุกมาก สามารถและสลกั เป็นดอกไม้ ใบไม้

มะปราง ลกั ษณะผลคลา้ ยไข่คอ่ นข้างยาวรี ผิวสวยเรียบ สีเหลืองนวล
และเหลืองอมส้ม เปลือกเหนียวบาง เน้ือมีรสหวานอม
11 เปรี้ยวถึงหวานสนิท ควรเลือกผลที่ไม่สุกมาก ผิวเรียบ
เกล้ียงหนา

15kcal 10

ลักษณะผลค่อนข้างกลม เปลือกมีขนโค้งยาว สีเหลือง เงาะ
หรือสีแดง เนื้อในสีขาว มีรสหวานฉ่า ควรเลือกผลใหญ่
เน้ือหนาเมลด็ เลก็

ลาไย ลักษณะผลค่อนข้างกลม เปลือกสีเขียว ผิวนูน เป็นตาติดกัน

11 ทวั่ ทงั้ ผลใหญเ่ นื้อหนา และเมลด็ เลก็

การเก็บรักษาผัก
และผลไมแ้ กะสลกั

การแกะสลักแต่ละครั้งต้องใช้มีดแกะสลักที่คมและปลายมีดแหลม

01 เ พื่ อ ช่ ว ย ไ ม่ ใ ห้ ก ลี บ ด อ ก ช้ า แ ล ะ ช่ ว ย ใ ห้ ง า น แ ก ะ ส ลั ก ส ว ย
จึงควรหม่ันลับมีดให้คมอยู่เสมอและปลายมีดแหลมจะช่วยให้

แซะร่องไดง้ า่ ยและสวยงามขึน้

02 ผักและผลไม้เมื่อแกะสลักเสร็จแล้วทุกคร้ังควรจะล้างน้าเย็นจัดก่อน
จงึ นาไปใช้งาน

03 ผักทแี่ กะสลกั ถ้าจะต้องนาไปทาให้สุก เช่น สลัดผักสุก ควรนาไปลวก
ในนา้ เดือดจดั พอผกั เปน็ สีเขยี วจดั ตักขึ้นลา้ งน้าเย็นจัด จะทาให้ผัก

สีไมซ่ ดี

ผักแกะสลักท่ีใส่ลงในอาหาร เช่น แกงจืด ผัดหรือแกงต่าง ๆ

04 ควรนาไปต้มหรือนึ่งให้สุก แล้วค่อยมาใส่อาหารทีหลัง เพ่ือช่วยให้

ดอกไม้หรอื ใบไมท้ ี่แกะสลักจะได้ไมห่ กั หรือเละเสยี รูป

งานแกะสลักที่แกะสลักเพื่อบรรจุอาหารน่ึง เช่น ผอบฟักทองสังขยา

05 ก่อนนาไปน่ึงใหว้ างลง ในภาชนะอื่น เช่น ถ้วย ท่ีมีขนาดพอเหมาะ

กับงานแกะสลักช้ินน้ัน เพ่ือบังคับรูปทรงเวลาน่ึงให้คงเดิม ไม่แตก
หรอื นกึ ออกและเวลานง่ึ ควรใช้ไฟปานกลางเพือ่ ช่วยไมใ่ ห้ผกั เละ

06 งานแกะสลักท่ีจะต้องนาไปเช่ือม เช่น ฟักทอง มันเทศ เผือก สาเก
ควรแกะสลกั กลีบดอกให้ ใหญ่และหนาขึ้น เวลาเช่ือมกลีบจะได้ไม่หัก

ก่อนเช่อื ม ควรแชน่ า้ ปูนใส

ผักบางชนิดควรดูแลเป็นพิเศษ เช่น บีทรูท เมื่อนามาแกะสลัก

07 ควรปอกเปลือกแล้วล้างด้วย น้าเกลือเจือจาง จะช่วยไม่ให้สี

จากบีทรูทออกมากและตอ้ งหมัน่ ฉดี น้าบอ่ ย ๆ เพือ่ ชว่ ยไมใ่ ห้ดา

08 ฟักทอง เมื่อแกะสลักเสร็จแล้ว ล้างด้วยน้าเย็นจัด ไม่ควรแช่น้า
เพราะจะทาใหเ้ นา่ เรว็

09 มันฝร่ัง ก่อนที่จะแกะสลักควรปอกเปลือกล้างยางออกให้หมด
เม่ือแกะสลักเสร็จแล้ว ควรแช่น้าประมาณ 10 - 15 นาที

เพอ่ื ลา้ งยางออก จะชว่ ยทาใหม้ นั ฝรั่งไมด่ า

หัวหอมหรือหอมหัวใหญ่ ควรหมั่นชุบหัวหอมในน้าบ่อย ๆ

10 จะช่วยไม่ให้แสบตา เมื่อแกะสลักเสร็จแล้ว นาไปแช่เย็นจัด

5 - 10 นาที กลีบดอกจะบานและแข็งทนนาน

11 เผือก ถ้าจะนามาแกะสลัก ควรล้างให้สะอาด ปอกเปลือกแล้ว
ให้แกะสลักได้เลยไม่ต้องล้างน้า เพราะจะทาให้เป็นเมือกและคัน

เมอ่ื แกะสลักเสรจ็ แลว้ นาไปล้างนา้ ผสมสารส้มเจือจาง

12 น้าเต้า ควรจุ่มล้างน้าบ่อย ๆ ขณะที่แกะสลัก เพราะน้าเต้า
มียางมาก จะชว่ ยให้น้าเตา้ ไมด่ า

มะเขือ เม่ือแกะสลักเรียบร้อย แล้วควรแช่น้าผสมน้าเกลือเจือจาง

13 หรือน้าผสมน้าตาลทรายเจือจาง ประมาณ 5- 10 นาที

เพื่อช่วยไมใ่ ห้มะเขอื ดา

14 มะม่วงดิบ เม่ือจะแกะสลักควรปอกเปลือกจนหมดผิวเขียว
จะชว่ ยทาใหไ้ มด่ า

15 พุทรา ขณะที่แกะสลักไม่ควรอุ้มน้า จะทาให้ล่ืน เมื่อแกะสลักเสร็จ
แล้ว ควรนาไปล้างน้าผสมมะนาวเจือจาง หรือน้าผสมเกลือ

เพ่ือชว่ ยให้พทุ ราไม่ดา

16 แอปเป้ิล เม่ือแกะสลักเสร็จแล้ว ควรนาไปล้างน้าผสมเกลือเจือจาง
เพอื่ ชว่ ยให้แอปเป้ลิ ไมด่ า

ละมุด เมื่อแกะสลักเสร็จแล้วควรล้างน้าเย็นจัดและนาข้ึนทันที

17 ก่อนเสริฟอาจจะชุบด้วยน้าเช่ือมใส จะ ช่วยทาให้เป็นเงา

น่ารบั ประทานขึ้น

18 แคนตาลูป เม่ือแกะสลักเสร็จแล้วล้างน้าเย็นจัด ห่อผ้าขาวบาง
เพอ่ื ช่วยใหส้ ดทนนาน

ส้มโอ ที่แกะสลักส่วนเป ลือก เมื่อแกะเนื้อออก หมดแล้ว

19 ควรนาเปลือกไปแช่ในน้าผสมน้ามะนาวเจือจาง และเย็นจัด

เพื่อช่วยใหเ้ ปลอื กส้มโอแขง็ และสดข้นึ

แตงโม เม่ือแกะสลักเสร็จแล้วล้างน้าเย็นจัด ห่อผ้าขาวบาง

20 แตงโมท่ีแกะสลักเป็นดอกท้ังลูก ต้องใช้มีดเซาะตามร่องกลีบให้ลึก

เวลาจะรบั ประทานใช้สอ้ มจ้มิ ออกมาไดเ้ ลย

อปุ กรณ์
ท่ใี ชใ้ นการแกะสลกั

มีดแกะสลักหรอื มีดควา้ น มีดปอก

เ ป็ น มี ด ท่ี มี ลั ก ษ ณ ะ เ ล็ ก เป็นมีดบางสาหรับใช้ห่ัน หรือปอกผัก
เ รี ย ว ป ล า ย แ ห ล ม แ ล ะ ผลไม้ ซึ่งจะมีรูปร่างต่าง ๆ กันแล้วแต่
ข้อสาคัญมีดคว้าน จะต้องคม ผู้ผลิต วัสดุที่ใช้ควรเป็นสแตนเลส
เ พื่ อ ใ ห้ เ ส้ น ห รื อ ก ลี บ หรือทองเหลือง เพ่ือช่วยไม่ให้ผักหรือ
ที่แกะสลักไม่มีขุยติด และ ผลไม้ดา
ผักหรือผลไม้นั้นไม่ช้า ซึ่งจะ
มีรูปร่างแตกต่างกันแล้วแต่ หนิ ลบั มีด
ผู้ผลิต วัสดุที่ใช้ทามืดควร
เ ป็ น ส แ ต น เ ล ส ห รื อ ใช้สาหรับลับมีดให้คมอยู่ตลอดเวลา จะเป็นก้อนใหญ่
ทองเหลืองเพื่อช่วยไม่ให้ผัก หรือเลก็ กไ็ ดห้ รอื จะเป็นรปู แบบตา่ ง ๆ แลว้ แต่ผผู้ ลติ
หรือผลไม้ดา

เขยี ง กะละมัง

ใ ช้ ส า ห รั บ ร อ ง ข อ ง เ ว ล า ใ ช้ ส า ห รั บ ใ ส่ น้ า ล้ า ง ผั ก แ ล ะ ผ ล ไ ม้ ที่ จ ะ
จะห่ันหรือรองเพ่ือจะปอก แกะสลัก หรือสาหรับใส่ผลไม้ที่ยังไม่ได้
ของช้ินใหญ่ จะเป็นเขียงไม้ แกะสลัก รูปแบบและขนาดแตกต่างกัน
หรอื พลาสติก กไ็ ด้ แลว้ แตผ่ ู้ผลติ
รปู แบบต่าง ๆ กันแลว้ แต่ผ้ผู ลิต
ถาด

ใช้สาหรับใส่ผักและผลไม้ท่ียังไม่ได้แกะสลักหรือ
แกะสลักแล้ว หรือสาหรับรองเศษผักผลไม้ที่แกะสลัก
แล้วก็ได้ มีรูปแบบตา่ ง ๆ กันแล้วแตผ่ ผู้ ลติ