KREML BOI SIĘ

Sieć Przyjaciół

NAJWIĘKSZY
KONSERWATYWNY
TYGODNIK OPINII
W POLSCE

Szanowny Czytelniku,

pobrałeś to wydanie tygodnika „Sieci”
w ramach swojej subskrypcji w Sieci Przyjaciół.
Możesz je przeglądać na wszystkich urządzeniach.
Prosimy o nieudostępnianie tego pliku PDF

osobom trzecim.

Życzymy miłej lektury

Zespół tygodnika „Sieci”

www.SiećPrzyjaciół.pl

Kaczyński wicepremierem Minister Zbigniew Rau: Ukąszenie Lewicowy terror
i silniejszy rząd na zachodnich
Trójmorze Korwinem uczelniach
Z chaosu wyłania ma moc i jego skutki
się plan największy
lidera PiS konserwatywny

tygodnik opinii
w polsce

Nr 40 (409) 2020
28 IX–4 X 2020
cena: 6,90 zł

(w tym 8% VAT)

tylko u nasINDEKS 287393 issn: 2544-2694

dlaczego

kreml boi się

polski MarekBudziszotym,
jak rosyjskie elity
z niepokojem patrzą
na rosnącą w siłę
Rzeczpospolitą

[email protected]

TYLKO DLA PRENUMERATORÓW

Fot. Shutterstock

W PREZENCIE
KOLEKCJA NUMIZMATÓW
W OZDOBNYM BLISTRZE

ZAMÓW ROCZNĄ PRENUMERATĘ PAKIETU:

tygodnik i magazyn za 280 zł,

a kolekcję numizmatów Wielcy Polacy otrzymasz GRATIS!

tel. 22 616 36 00 | [email protected]
www.wsieciprawdy.pl/prenumerata

Wpłat za prenumeratę prosimy dokonywać na konto: 91 1240 5354 1111 0010 7713 6290, Fratria sp. z o.o., ul. Legionów 126-128,
81-472 Gdynia, w tytule wpłaty wpisując: PRENUMERATA PAKIET i pełne dane adresowe do wysyłki.

[email protected]

Unijne instytucje chcą Polskę pogrążyć,
ale robią z niej bohatera

P arę miesięcy temu, w czasie kiedy w instytucjach wał projekt rezolucji dotyczącej praworządności w Polsce.
unijnych toczyła się dyskusja o tym, czy dostęp Chodzi o jeszcze jedną próbę presji na polski rząd. I tu do-
państw członkowskich do wspólnych środków ma chodzimy do optymistycznego wniosku, bo wygląda na to,
być związany z tzw. zasadą praworządności, napisałem, że że nie przyniesie ona oczekiwanego przez Brukselę efektu.
„Polska ma dzisiaj problem z Brukselą, ponieważ chce bu- Co więcej, pojawia się szansa, że efekt będzie akurat kom-
dować własne sądownictwo, a to oznacza, że jutro wszyscy pletnie odwrotny do zamierzonego.
w regionie Europy Środkowej moglibyśmy się znaleźć na
linii ataku z wielu innych powodów”. Rezolucja PE, która krytykuje polski rząd, tylko polepszy
jego reputację w większej części europejskiej opinii publicz-
Dla przykładu, kto nam zagwarantuje, że Chor-
wacja, która podczas referendum w 2013 r. nej. Mówię o tej części, która czuje, że instytucje UE są
ochroniła definicję małżeństwa jako wspólnoty coraz bardziej oddalone od interesów zwykłego euro-
kobiety i mężczyzny, nie zostanie w pewnym pejskiego obywatela i że ich głównym zadaniem jest
momencie zmuszona, aby ten zapis w konstytu- narzucanie ideologicznych agend.
cji zmienić? Czy ta ochrona tradycyjnego mał- Wiem, jak informacje o takich rezolucjach wy-
żeństwa stanie się wystarczającym powodem dla mierzonych przeciwko Polsce czy Węgrom są
liberałów, aby oskarżyć nas o niszczenie „zasady przyjmowane w Chorwacji. Pod tekstami na ich
praworządności”? temat można przeczytać komentarze wspierające
Warszawę i Budapeszt i żal, „dlaczego nie mamy
Dzisiaj jednak, kiedy szefowa KE Ursula von takiego rządu”. Ci, którzy próbują zrobić z Polski
der Leyen mówi o „strategii wzmocnienia praw enfant terrible Europy, robią z niej bohatera. To fakt.
osób LGBTQ”, którą niedługo ma przyjąć Ko- Dlatego nie powinniśmy się obawiać ewentu-
misja, tamta przestroga nabiera aktualności. „Nie alnych piarowskich konsekwencji tych
spocznę w wysiłkach na rzecz budowy Unii rezolucji. Musimy jednak być świa-
równości, gdzie wszyscy mogą być tym, domi, jak mówił o tym niedawno
kim naprawdę są – bez obawy przed eurodeputowany Witold Wasz-
oskarżeniami lub dyskryminacją, czykowski, że mogą być one
bo bycie sobą to nie jest ideologia… wstępem do procesu, w którym
W ramach tego będę również dążyć do UE będzie „definiować pra-
wzajemnego uznawania stosunków worządność bardzo szeroko,
rodzinnych w UE. Jeśli jesteś rodzi- a więc będą w niej uwzględ-
cem w jednym kraju, jesteś rodzicem nia prawo do aborcji, prawa
w każdym kraju” – ostrzega szefowa LGBT itd.”. Dlatego potrzeba
KE w swojej mowie w Parlamencie nam wytrwałej pracy nad
Europejskim, w której przedsta- budową koalicji broniącej
wiła „swoją wizję Europy”. praworządności, takiej jaką
zapisano w traktatach, przed
Jak widzimy, w tej wizji chodzi bezprawnymi, ideologicznie
o narzucenie swojego światopo- motywowanymi nadużyciami.
glądu i jednej polityki, która decy- Ostatni sukces premiera Ma-
duje o wszystkim. Naprawdę nie teusza Morawieckiego na Litwie,
jesteśmy dalecy od sytuacji, gdy gdzie premier Saulius Skvernelis
państwa, które w swoich konsty- stwierdził, że opowiada się za Pol-
tucjach bronią małżeństwa jako ską w jej sporze z Komisją Europej-
wspólnoty kobiety i mężczyzny ską dotyczącym reformy wymiaru
( jak Polska albo Chorwacja) sprawiedliwości oraz zapewnił, że
będą z tego powodu oskarżane jego kraj nie poprze ewentualnych
o „niszczenie praworządności”. sankcji wobec Polski, to dowód, iż
jest to możliwe.
W Parlamencie Europejskim Goran Andrijanić
w tym czasie dzieje się jeszcze 28.09–4.10.2020 | 3 |
jedna rzecz. Oto PE przegłoso-

[email protected]

Europa szykuje n a p o c z ą t e k Świat Reklama | 39/0820/F

34 się na drugą falę 6 Sygnalista nadaje 48 zdrajcy poprawności
COVID-19 Nieoficjalny przegląd tygodnia Aleksandra Rybińska
Marek Budzisz
8 raz za razem 52 młodzi jako taran rewolucji
46 Bezwzględny Krzysztof Feusette Grzegorz Górny
jak Agora
Marek Pyza 9 supermeni s i e c i k u l t u r y
Dorota Łosiewicz
52 Młodzi jako taran 57 droga bez łez
rewolucji 10 światowe życie Jolanta Gajda-Zadworna
Grzegorz Górny redaguje Konrad Kołodziejski
| 4 | 28.09–4.10.2020 59 zaremba przed telewizorem
12 fejki i hejty ojkofobów Piotr Zaremba
[email protected] Jan Pietrzak
60 kochaj się bezwstydnie
13 kryzys rządowy, czyli Robert Tekieli
demoniczność polityki
Bronisław Wildstein 61 wojna cywilizacji
Robert Tekieli
14 zdjęcia z podróży
ksawerego szlenkiera 62 Czytanie jako sport
Michał Korsun
ekstremalny
15 prawda nigdy nie leży pośrodku Wojciech Stanisławski
Dominik Zdort
historia
16 ogniem na wprost
Andrzej Rafał Potocki
64 skradziona śmierć
17 hejter nie taki bezkarny Remigiusz Stefani
Marta Kaczyńska-Zielińska
68 sławni polacy, którzy
18 felietony zmienili Świat
Dodatek
Tomasz Łysiak, Piotr Cywiński
kuchnia
temat tygodnia

72 moje smaki: wietnam
20 polska, zmartwienie putina dla dociekliwych
Marek Budzisz Jolanta Gajda-Zadworna

kraj 73 słodko-słony/Wilczym okiem
Anna Monicka, Przemysław Barszcz

25 z prof. Zbigniewem rauem n a k o n i e c
rozmawiają Jacek i Michał Karnowscy
74 ofensywa hollywoodzkiej
29 premier ze wspomaganiem międzynarodówki
Jan Rokita Hanna Karp

32 więcej rządu w rządzie 76 Nie ma nakazu powszechnego
Stanisław Janecki noszenia maseczek
Maciej Pawlicki
34 Europa szykuje się na
drugą falę covid-19 78 przeszłość zobowiązuje
Marek Budzisz Alina Czerniakowska

37 wściekli na państwo 79 FELIETON/z Życia kościoła
Dorota Łosiewicz Lech Makowiecki, Agnieszka
Ponikiewska
40 ukąszenie korwinem
Konrad Kołodziejski 80 nie jesteśmy kolonią
Jan Pospieszalski
43 z prof. Anną Łabno
rozmawia Aleksandra Jakubowska 81 na grzyby! przypomnienie
Leszek Długosz
46 bezwzględny jak agora
Marek Pyza 82 wzajemne bicie na alarm

Andrzej Zybertowicz

[email protected]

Na początek  |

Rafał Trzaskowski znów nie Lech Wałęsa Zapowiadana od dawna Nowa
błysnął kreatywnością. Wobec kończy 77 lat. Solidarność musi poczekać na
spadku dochodów Warszawy nawet Z okazji urodzin lepszy klimat. Czekać nie chce za to
nie próbuje szukać oszczędności, ale zdobył się na Szymon Hołownia. „W sondażach
od razu sięga po topór. Wzrosnąć mają taką oto refleksję: mamy 10–14 proc. To przełożyłoby
ceny biletów, opłaty za parkowanie, „Ja już tęsknię do się na 40 do 80 mandatów w Sejmie”
miasto będzie zaciągało nowe kredyty, wiecznego życia. – ocenia i ma rację. Ale jak dowieźć
część inwestycji zostanie odłożona. Chcę zobaczyć, to poparcie do 2023 r.? Pomysłu
„Mówiliśmy, że niestety idą trudne co tam jest. To tutaj brak. Dlatego Hołownia stroi miny,
czasy” – stwierdził Trzaskowski, mnie już nudzi, tylko pokrzykuje, prowokuje. Nic to nie
oskarżając rząd o „spychanie coraz samego przejścia się zmieni, śniegu nie da się uratować
większej ilości zadań na barki samo- boję”. Podkreślił, że jest przed słońcem. Platforma słusznie
rządów”. W sztuce usprawiedliwiania gotowy na śmierć, bo jest patrzy na te wygibasy z dużym
się niedoszły prezydent Polski rzeczy- człowiekiem spełnionym: politowaniem.
wiście nieustannie się rozwija. „Dzieci mam, dom postawiłem.
Co tam jeszcze? Nasadziłem Ale Platforma też ma swoje
W czasie kampanii wyborczej drzew. To, co miałem do zrobienia, problemy. Sporo wesołości
Trzaskowski oskarżał rząd o to, zrobiłem. Wszystkie miejsca wzbudził wniosek Borysa Budki
co dziś robi sam. „Nie ma zgody na zwiedziłem. Papieżem nie będę – to o odwołanie ministra sprawiedliwo-
podwyższenie podatków, nie ma zgody jedyne, czego nie osiągnę”. Jeszcze ści. Taki wniosek w takim momencie
na nowe podatki, nie ma zgody na ma- trochę czasu jest, ale za tę sprawę oznaczał dużą pomoc dla Zbigniewa
sowe zwolnienia” – mówił w Płocku. z lat 70. warto jednak naród przeprosić. Ziobry. Memy, na których lider So-
Teraz apeluje do rządu o pomoc: lidarnej Polski niesie kwiaty lide-
„Przez cały czas jasno zgłaszamy się do rowi PO, dobrze oddawały sens całej
rządu z postulatami poprawy sytuacji sytuacji. Ale Budka wie, co robi. Jest
samorządów, bo to samorządy są na osłabiony, ostrzeliwany i szuka
pierwszej linii walki z koronawiru- szansynaucieczkędoprzodu.Amoż-
sem”. Rząd niestety nie może pomóc, liwość wygłoszenia ostrego przemó-
bo musiałby podnieść podatki. I koło wienia w Sejmie to zawsze coś.
się zamyka.
Kogo Polacy uważają za naj-
Konferencja prasowa, podczas lepszego lidera opozycji? Cie-
której Trzaskowski przedstawił kawe wyniki przyniósł sondaż
propozycje cięć budżetowych, zosta- IBRIS, według którego na pierw-
nie zapamiętana także z powodu jej szym miejscu jest Rafał Trzaskowski
zakończenia. Czujni internauci za- (24,6 proc.), dalej Szymon Hołownia
uważyli, że prezydent Warszawy czeka (21,9 proc.), a na trzecim Krzysztof
przed drzwiami wyjściowymi, aż ot- Bosak z bardzo wysokim wynikiem
worzy mu je kobieta – Karolina Gałe- (15,7 proc.). Kolejny dowód, że PiS
cka, rzecznik prasowy miasta. Niby nie powinno lekceważyć Konfede-
drobnostka, ale potwierdza, że Trza- racji, a na pewno nie powinno jej
skowski to w sumie mocno zagadkowy pomagać. Lepszy wróbel w garści
człowiek. Czegoś brakuje. niż gołąb na dachu.

| 6 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

A po stronie koalicji zamiast trzech lat spo- Czabański odpowiedział listem i wylicze-
koju mamy kolejną porcję politycznych emo- niem: „W ostatnich sześciu miesiącach Pani
cji, czyli rozmowy koalicyjne. Wielopiętrowe, Premier Emilewicz pojawiła się na antenach Pol-
wielowarstwowe, pełne zwodów i zakrętów. Roz- skiego Radia kilkaset razy, mówiąc do słuchaczy
mowy, którymi najbardziej ekscytowały się media w sumie przez 8 godzin 47 minut i 12 sekund”. Po-
III RP, obficie karmione tzw. spinem – czyli odpo- tem nastąpiła szpileczka: „Okazuje się zatem, że
wiednio podkręconymi bądź zniekształconymi w urabianiu opinii publicznej według własnego
informacjami – przez wszystkie strony. W sumie widzimisię bez oglądania się na rzeczywistość nie
smutny widok. Zamiast repolonizacji rynku mamy dorastam do szacownych pięt Pani Premier”. Nie
chyba coś odwrotnego. wiadomo, ile razy premier Emilewicz wystąpiła na
Dziś wygląda na to, że strony się dogadały, ale antenie Radia Nowy Świat.
jeśli nie będzie głębszej refleksji, to nie ma Wspomniane wyżej media III RP wciąż nisz-
pewności, że ta konstrukcja polityczna przetrwa do czą byłą premier Beatę Szydło. Robią to z pa-
kolejnych wyborów. To w jakiejś mierze także sku- sją, która naprawdę wykracza nawet poza zwycza-
tek sukcesów ostatnich lat; wielu polityków prawicy jowo nikczemne standardy. Założony przez
podświadomie zakłada, że zdobycie władzy to wsu- Niemców dla Polaków tabloid „Fakt” donosi na
mie nic trudnego, że to kwestia czasu. Można tylko okładce: „Była premier Beata Szydło zajechała pod
zalecić wycieczkę np. do Francji i rozmowę z poli- siedzibę PiS limuzyną za 130 tys. zł”. Tytuł woła:
tykami Zjednoczenia Narodowego (dawniej Frontu „Superfurą na odsiecz Ziobrze”, a wykrzywione
Narodowego). Chętnie opowiedzą, co znaczy gnić zdjęcie pani premier dopełnia grozy. Czym jeżdżą
całe dekady za kordonem sanitarnym. redaktorzy „Faktu”, skoro tak ich oburza średniej
Do rządu wejść ma Jarosław Kaczyński. Bę- klasy auto? Ale właściwe pytanie powinno brzmieć
dzie kierował Komitetem Spraw Wewnętrz- inaczej: kto zleca tę nienawiść?
nych, Sprawiedliwości i Obrony Narodowej. We- Tymczasem prezydent pokazał, że pamięta
dług jednych prezes PiS ma pilnować tego, co robi o skandalicznej akcji z „ułaskawieniem pedo-
ZbigniewZiobro.Wedługinnychmapilnowaćinad- fila” i okładką, która mogła sugerować, że to Andrzej
zorować wszystkich, bez żadnych wyjątków. Jedno Duda dopuścił się okropnych czynów. „Pałac Prezy-
nie ulega wątpliwości: jeśli tak się stanie, zmieni dencki po raz kolejny odmówił akredytacji naszym
się bardzo wiele. I może to być zapowiedź jeszcze dziennikarzom. »Fakt« chciał relacjonować pierwszą
poważniejszych zmian. zagraniczną podróż prezydenta Andrzeja Dudy w no-
Z rządem powoli żegna się minister rolnictwa wej kadencji” – poskarżyła się redakcja tuż przed
Jan Krzysztof Ardanowski, ostro sprzeciwia- wylotem głowy państwa do Watykanu i Rzymu.
jący się piątce dla zwierząt: „Nie będę podejmował Może Trzaskowski gdzieś zabierze?
żadnych działań przeciwko PiS. Nie jestem obra- Na fasadzie budynku Komisji Europejskiej
żonym chłopcem, który nie wie, co robi. Prezes w Brukseli zaprezentowano iluminację „Stop
Kaczyński poinformował o konsekwencjach sprze- strefom wolnym od LGBT wPolsce!”. Wykorzystano
ciwienia się jego woli. Są więc one dla mnie oczy- polskie symbole narodowe – godło przedstawiono na
wiste, zapewne wiąże się z tym i utrata funkcji tęczowym tle, a czerwień zamieniono na kolory flagi
ministra. Świat się na tym nie kończy. Chciałem LGBT. Za akcją stoi Kampania przeciw Homofobii.
jedynie dobrze zasłużyć się, po pierwsze, Polsce, Jak brzmiała ta mantra powtarzana w latach 90.?
a po drugie, również rolnikom, którzy mi uwierzyli „Unia nie zajmuje się sprawami światopoglądowymi,
i popierali PiS”. Życie bywa okrutne. to kompetencja państw narodowych”?
Wicepremier Jadwiga Emilewicz oceniła Sylwia Spurek, europosłanka Wiosny, daw-
ironicznie, że „Krzysztof Czabański jest sku- niej zastępczyni Adama Bodnara, wygląda
teczny, w końcu swoją ciężką pracą zbudował Radio pomocy. „Oczekuję od prezydencji niemieckiej
Nowy Świat”, po czym dodała: „Mnie za krytykę twardych konkretów dot. utworzenia mechanizmu
Rady Mediów Narodowych z tychże mediów sku- powiązania funduszy UE z praworządnością. Same
tecznie wycięto, ale nie zmieni to mojego zdania, słowa i deklaracje niewiele znaczą. Rządy Polski
że media publiczne są w Polsce potrzebne i nawet i Węgier muszą wreszcie ponieść konsekwencje.
te niszowe, jak TVP Kultura, spełniają swą rolę”. Ile jeszcze mamy czekać?” – pyta dramatycznie.
Skoro wszyscy oglądają pasjami (lewicową) TVP Może „pomoc” przyjdzie szybciej, jeśli poprosi
Kultura, to dlaczego ma tak kiepskie wyniki? również na wschodzie?

[email protected] 28.09–4.10.2020 | 7 |
Fot. Andrzej Wiktor (2), Mateusz Zelnik
Fot. Andrzej Skwarczyński, Andrzej Wiktor, Julita Szewczyk

Na początek  |

P sia ich mać. Nie mogę dłużej Raz Dlatego muszę się teraz poważnie
milczeć. Wszystko zniesę, zastanowić, z czego mnie już wywa-
zniosę, to znaczy nie zniosę lili, a z czego sam zrezygnowałem.
jednego. Rękę podnoszą na moje Napisałem, że Kaczyński oszalał,
zwierząta, zwierzęta? Przepraszam, za razem to mi odpisali, że chyba ja. Nie będę
to z nerwów. Na moje?! Facebook tego komentował. Po pierwsze – nie
mi świadkiem, wiele darowałem. ja czerpałem ze źródełka, a źródełko
Ileż razy odwracałem głowę, by nie ze mnie. To po drugie. A po trzecie
widzieć tego, co zobaczyć potrafi- – czuję się zaatakowany osobiście
łem tylko ja. Ileż razy z niesmakiem udawałem się do jako człowiek tej ziemi. Nie powiem, jak kolega
kasy w celu pobrania jałmużny od reżimu. Tak, tak, z Onetu, że jak przyjdą obrońcy praw zwie-
reżimu, teraz już wiem. To znaczy wiedziałem za- rząt, to ich potraktuję „z laczka”, bo, jak widać,
wsze. Mówiłem ludziom: to są debile. Mówiłem de- nie wszyscy powinni mieć zwierzęta. On, na
bilom: to są kretyni. Mówiłem kretynom, dawałem szczęście, nie ma, poza zwierzęciem, które się
do zrozumienia, zręcznie mrugałem w wiadomym w nim budzi, gdy zupa była zasłonięta. Powiem
kierunku, a teraz? Teraz mi wstyd. Niegodzien je- za to coś, czego nie chcę. Ale muszę. Proszę pań-
stem miana autorytetu. Zawieście czerwone latar- stwa, ta ustawa łamie traktaty europejskie. Wiem,
nie nad mą książką bestsellerową, gdyż jak wcześniej mówiłem, że można sobie nimi
mnie nikt nie pochwali, to sam się po- norkę… przepraszam, to chyba podświa-
chwalę i odwrotnie. Dość milczenia, domość… no, w każdym razie – pode-
milczałem cztery razy w tygodniu, trzeć. Nie w tej sytuacji. Nie wobec
albo i częściej. Szczerze? Nie jestem jawnego łamania praw rolnika oraz
w stanie ubrać w kulturalne słowa jego zwierząt. Na litość boską, prze-
tego, co obecnie czuję. To znaczy cież nawet ludzie w jaskiniach mieli
ubrać ubiorę, ale żeby w kultu- futra! Czy musimy tak gwałtownie
ralne, to nie dam rady. Serio. Tak ze wszystkiego rezygnować? Czy
mnie wk...wili. Nie będę już teraz chociaż jedna norka albo jeden
przytaczał wszystkich tych wy- kurczak zagłosują na prawicę?
zwisk w stylu „biznesmeni” albo Nie, one wybiorą Biedronia.
„lobby” pod adresem polskiego KRZYSZTOF FEUSETTE I będą miały rację.

rolnika. Bo każdy, kto uprawia, A ja się myliłem. Choćby co
przepraszam, hołduje, przepraszam, hoduje zwierzęta, ten do uboju rytualnego. Tylko krowa nie zmienia poglądów,
uprawia rolę hodowcy, więc jest rolnikiem. I basta, jakby a nie da się ukryć, że muzułmanie też muszą coś jeść. I Żydzi.
powiedział Wyspiański. Bo niby jaki przekaz ma płynąć Wszyscy musimy. I dlatego właśnie my, chłopi prawdziwi,
ze stwierdzenia, iż ten, kto trzyma w klatkach zwierzęta, nie malowane Kosiniaki, ze spalonych wsi, z opustoszałych
a potem obdziera je ze skóry na futra, bez których padną klatek, z zaoranych ubojni rytualnych, kopenhaskich za-
hurtownie za Uralem oraz 99 proc. gospodarstw wiejskich kładów kuśnierskich i moskiewskich butików, my z głodu-
na całym świecie, ten tych zwierząt nie szanuje? Jak tak jących ferm – za to wszystko, co nas spotkało, mówimy: no
można? Czy obdziera wszystkie żywe istoty? Czy gdyby pasaran. Ale prawicowe. Jesteście czubami. A może nawet
jego syn miał np. akwarium, to też by je obdzierał, te rybki? faszystami. Bo tylko faszyści tak robią. To samo było w 1939.
Tu jest pies pogrzebany. Bo pies musi wiedzieć, gdzie jest Wy się mienicie patriotami? A polskiego futrzarza z wol-
jego miejsce. Często taki przysłowiowy pies, gdyby nie był nego wybiegu chcecie pozbawić wpływu na konto, media
na łańcuchu, mógłby pogryźć swego pana. Czy to nie by- oraz politykę? Lewackie lewusy. Spójrzcie, jak się zagoto-
łoby uderzenie w rolnika? Przypomnę, że mówimy tutaj wałem. Wszyscy zawsze mówili: ten to ma dystans, potrafi
o czternastu miliardach sześciuset pięćdziesięciu ośmiu tak na chłodno, a celnie... Nie teraz. Nie, gdy się pali. Pod
milionach trzystu osiemnastu tysiącach siedmiuset dzie- nogami. No, nie mnie przecież, ale ludziom dobrej norki.
więćdziesięciu czterech psach. Jeśli się mylę, niech mnie I woli. Którzy wzięli kredyty, bo może nie wiedzieli, że futra
kolega Bosak poprawi, bo on o łańcuchach wie wszystko. robi się ze zwierząt. Co mają teraz zrobić? Nie pytam jako
A z norkami to nawet rozmawiał na filmie. Bardzo wzru- właściciel fermy, bo fermy nie mam. Pytam jako ja. Pytam,
szający moment, gdy przekonuje je, że klatki są w porządku, bo ktoś oszalał. Opozycja idioci, PiS debile, tak sobie zapisz-
a bez futer czy dywaników polska gospodarka, ba, polska cie. I autora, jak się zmieści. Musi się zmieścić! Bo rozwalę
niepodległość po prostu, oraz polskie rolnictwo, oczywiście, tego laptopa i...
ulegną zagładzie. I zwierzęta to rozumieją, a ciemnota ni ...i wtedy się obudziłem. Otworzyłem oczy. Już nie byłem
w ząb. Biedni ludzie, którzy wpłacają miliardy do budżetu, Wielkomiejskim Rolnikiem, walącym cepem w każdego,
pobrali kredyty, a pojutrze będzie po futrze? Przecież to kto nie lubi łańcucha na psiej szyi. I męczarni zwierząt za-
jest uderzenie w samo jądro prawicy! Konkretnie prawe! bijanych dla pieniędzy. Wyszedłem przed klatkę, świeciło
A na takie uderzenie odpowiedzieć można tylko krzykiem! słońce. Zdjąłem futro. Znów byłem, po prostu, razem.

| 8 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

WIEŻA BAB

G dy tydzień temu zachęcałam Supermeni sja, bo każdy metr sześcienny wysyłki
Państwa do włączenia się po prostu kosztuje. Ale spokojnie, jak
w zbiórkę darów dla polskich napisałam wyżej, w darach są i wędki.
misji w Afryce, którą organizuje Fun- W najbliższym kontenerze będą to np.
dacja im. Stefana Szolc-Rogozińskiego maszyny do szycia, dzięki którym star-
Serce dla Afryki, wydawało mi się, że Może dzięki naszemu darowi, sze wychowanki sierocińca będą mogły
nie ma nic mniej kontrowersyjnego pracować. Wcześniej do Afryki płynęły
i prostego niż pomoc dzieciakom, które ktoś będzie miał zapewnioną też tablice, tornistry i mnóstwo innych

nie mają niczego, a wszystko je cieszy. przyszłość, ktoś nie będzie „wędek”, które zdecydują o przyszło-
Okazało się jednak, że byłam w błędzie. ści dzieci. Jeśli ktoś natomiast zechce
Pojedyncze osoby miały preten- głodny, a komuś będzie ciepło podarować dzieciakom komputery, to
sje, że wspieram akurat sierociniec też się bardzo przydadzą. Ma czas do
w stolicy Kamerunu Yaounde, który połowy października.
prowadzi o. Dariusz Godawa (www.misja-kamerun.pl, Trafiłam także na post, w którym młode działaczki (prezeski,
www.dziecislonca.org), a nie inne, których przecież w Afryce pedagożki – tak piszą o sobie na stronie) „stojące na straży po-
jest na pęczki. Odpowiedź na pytanie „Dlaczego ten?” jest szanowania praw dziecka” ostrzegają przed pochopną pomocą
dość banalna, bo akurat o potrzebach tego jednego wiem. dzieciom. Dowiedziałam się, że piosenki, które z podopiecz-
Ojciec Godawa przebił się do opinii publicznej ze swoimi roz- nymi nagrywa o. Godawa (a zaczął m.in. z powodu zamknięcia
śpiewanymi podopiecznymi. To ich śpiewanie („Barka”, „Moja szkół i COVID-19, więc dzieciakom trzeba było zapewnić zaję-
matko”, pieśni Legionów czy „Przez twe oczy”) było czymś cie, a nawet wiele zajęć), to „ludzkie zoo, a może cyrk”. Zarzutem
w rodzaju takiego machania do nas, sytych, zadowolonych jest m.in. to, że dzieci trzymają flagę biało-czerwoną i się
i rozleniwionych Europejczyków: „Hej, tu jesteśmy, nie uśmiechają oraz że nie są ambasadorami swojego
pomóżcie nam. To dzięki wam mamy co jeść i mo-
żemy chodzić do szkoły i mamy dach nad głową”. kraju. Dzieci w Kamerunie uczyły się śpiewać z na-
grań przygotowanych przez Małą Armię Janosika.
Przecież żadna misja nie ma swoich pieniędzy. Ma Polskie dzieci też były poważne, bo i temat jest po-
tyle, ile dostanie od darczyńców. ważny, poprzedzony wieloma lekcjami historii.
Jednak kontener, który fundacja Serce dla W ten sposób dzieci uczciły nie tylko setną rocz-
Afryki wysyła w połowie października, będzie nicę Bitwy Warszawskiej, ale także udział w niej
zapakowany darami dla wielu misji. W połowie Kameruńczyka Józefa Sama Sandiego, który brał
września właśnie dotarł na miejsce kontener udziałwpowstaniuwielkopolskim,a późniejwBi-
wysłany w czerwcu. Były na nim dary dla ośrod- twie Warszawskiej. Na początku lat 30. Sandi oże-
ków prowadzonych przez polskich misjonarzy nił się z Łucją Woźniak, z którą miał dwie córki.
w Kamerunie, Republice Środkowej Afryki Syn córki Krysi żyje do dziś. Brał nawet
i Czadzie. Miejscem rozładunku jest właś- udział w odsłonięciu tablicy pamiątko-
nie sierociniec prowadzony przez o. wej, które odbyło się 81 lat po śmierci
Godawę w stolicy Kamerunu. Wśród
darów było m.in. wyposażenie szkół, Sandiego. Niepokój pań budzi także
to, że dzieci na zdjęciach pojawiają
odzież,środkiopatrunkowei wiele się w towarzystwie krzyża, ale na
innych rzeczy, w tym wyposa- tym polega ewangelizacja. Na nie-
żenie niezbędne do budowy sieniu Chrystusa tym, którzy go
nowej szkoły zawodowej (np. nie znają. A już o zarzucie braku
betoniarka). Jeżeli ktoś więc zgody rodziców na wykorzysta-
czuje, że chciałby wes- nie wizerunku dzieci (bardzo
przeć darami inną misję, często całkowitych sierot) przy
polecam kontakt z pre- okazji zbiórki środków (tzw. ad-
zesem fundacji Ada- opcja duchowa), nawet nie chce
mem Gardynikiem fun- mi się pisać.
dacja@sercedlaafryki. Nie ulega wątpliwości, że
misjonarze to prawdziwi super-
com. Wobec ogromnych bohaterowie naszych czasów, a po-
braków wszystkiego w tej
części Afryki każda pomoc magać warto. W każdych okolicznoś-
jest bardzo potrzebna. ciach. Może właśnie dzięki naszemu
Ktoś inny pytał mnie: „Dla- darowi ktoś będzie miał zapewnioną
czego wysyłacie im np. proszek do dobrą przyszłość, ktoś nie będzie
prania, a nie dacie im wędki?”. Otóż głodny, komuś będzie ciepło.
wysyła się to, czego potrzebuje mi- Dorota Łosiewicz

28.09–4.10.2020 | 9 |

[email protected]

Światowe życie

redaguje Konrad Kołodziejski

USA Bretta Kavanaugha. Plus ponad 200 sę- sędziego SN. Jednak spekuluje się, że re-
dziów federalnych. publikanie mogą być gotowi na „deale”
Roszada z demokratami. W konserwatywnym
w Sądzie Prezydent już zapowiedział, że „National Review” można było przeczy-
Najwyższym wkrótce zgłosi na miejsce Ginsburg tać, że dla zachowania dobrego obyczaju
nową osobę. Będzie to prawdopodobnie republikanie mogą poczekać z decyzją
Ś mierć ikony feminizmu Ruth kobieta (są dwie potencjalne kandydatki), aż do stycznia 2021 r., a w przypadku
Bader Ginsburg może zmienić co ma przysporzyć prezydentowi sym- zwycięstwa Joe Bidena i Kamali Harris
kampanię wyborczą za oceanem. patii w czasie kampanii wyborczej. Re- demokratyczny prezydent uszanuje wolę
Zmarła w wieku 87 lat sędzia Sądu Naj- publikański Senat bez wątpienia szybko kontrolowanego przez prawicę Senatu.
wyższego od 1993 r. była jedną z podpór „przyklepie” decyzję Trumpa, co sugero- To jednak mało prawdopodobny scena-
lewicowej rewolucji w USA. Jeżeli pre- wał już lider większości w Senacie Mitch riusz z uwagi na to, jak wzrasta tempera-
zydent Donald Trump nominuje na jej McConnell. Demokraci przypominają tura politycznego sporu w USA. Na ra-
miejsce konserwatystę albo konserwa- jednak, że w 2016 r. Barack Obama oraz zie tylko Susan Collins i Lisa Murkowski
tystkę, to prawica w kluczowym dla wojny demokratyczny Senat poczekali osta- z Partii Republikańskiej zgłosiły swoje
kulturowej miejscu zyska przewagę 6:3. tecznie z nominacją nowego sędziego po obiekcje, twierdząc, że Senat nie powi-
śmierciprawicowejikonyw SNAntonina nien głosować przed wyborami nad kan-
Ten scenariusz mocno przeraża de- Scalii. Dodają też, że wówczas McCon- dydatem na nowego sędziego.
mokratów. Teoretycznie Sąd Najwyższy nell kategorycznie odmówił rozważenia
mógłby przecież cofnąć prawo do legalnej kandydata na stanowiska sędziego Sądu Republikanie dobrze wiedzą, że obsa-
aborcji albo do małżeństw homoseksu- Najwyższego wskazanego przez Baracka dzenie stanowiska w Sądzie Najwyższym
alnych. I choć to w dzisiejszej rzeczywi- Obamę, mówiąc, że „byłoby to niewłaś- może pomóc w kampanii Trumpowi. Bo
stości mało prawdopodobne, to można ciwe w roku wyborczym”. Dziś zmienił decyzja o nominowaniu konserwatysty
być pewnym, że nowy skład sądu po- zdanie. w SN przekona prawicowych wyborców,
wstrzyma najbardziej radykalne pomysły że prezydent stoi na straży obyczajowego
lewicy. Zwłaszcza że Trump dotychczas W chwili, gdy piszę te słowa, nie ładu w Ameryce.
nominował do Sądu Najwyższego dwóch wiadomo jeszcze, czy i kogo Trump
stosunkowo młodych konserwatystów: mianował na dożywotnie stanowisko Łukasz Adamski
53-letniego Neila Gorsucha i55-letniego
Fot. Wachiwit / Shuterstock
Fot. Jer123 / ShuterstockN asilają się liczące po kilkadziesiąt ty-Tajlandiapodporządkowania wojska. Wyjazd Ramy zkraju
sięcy uczestników protesty w Tajlan- podczas pandemii również nie przysporzył mu
dii, kraju będącym formalnie monar- Miłośnicy popularności, zwłaszcza że „kwarantannę” spędził
chią, ale od zamachu stanu w 2014 r. rządzonym Harry’ego w luksusowym hotelu w bawarskich Alpach.
przez juntę wojskową. Manifestanci domagają
się demokratyzacji kraju, w tym zniesienia dra- Stojący na czele protestów studenci przedsta-
końskich, obowiązujących od 1908 r. przepisów, wili 10-punktowy program reform obejmujący,
Pottera oprócz żądań demokratyzacji, zmianę zasad funk-
w myśl których za obrazę monarchii można trafić cjonowania domu królewskiego. Proponują ogra-
niczenie publicznych wydatków na jego utrzyma-
mają dośćnawetna30latdowięzienia.Takiwyrokotrzymał
Pongsak Sriboonpeng, który w 2015 r. zamieścił nie oraz wytyczenie precyzyjnej granicy między
kilka krytycznych wpisów w internecie. majątkiem należącym do państwa i króla. Dodatkowo
W trakcie protestów, których centrum stał się protestujący żądają rozwiązania obu izb parlamentu
Uniwersytet w Bangkoku, demonstranci wmu- oraz zaniechania represji wobec opozycji.
rowali kopię specjalnego medalu upamiętnia- Protesty odbywają się od kilku tygodni, mimo
jącego rewolucję w Tajlandii z 1932 r. Zlikwido-
że podczas pandemii wprowadzono w Tajlandii
wano wtedy monarchię absolutną i uchwalono stan wyjątkowy i zgromadzenia są tam zakazane.
pierwszą tajską konstytucję. Oryginalny medal Studenci obchodzili zakazy, organizując demon-
został usunięty przez władze w 2017 r. i jego sym- stracje w postaci „spacerów po parku”, grupowego
boliczne przywrócenie ma – według opozycji – sadzenia kwiatów lub... zgromadzeń miłośników
przypomnieć, że „kraj należy do narodu, a nie do Harry’ego Pottera. Jednak kolejne protesty, zapo-
jednej osoby”. Tą osobą jest znany z ekstrawaganckiego wiedziane na końcówkę września, mogą nie mieć już
stylu życia król Rama X, który wstąpił na tron w 2016 r. po tak pokojowego przebiegu, tym bardziej że sytuacja gospo-
śmierci panującego przez siedem dekad Ramy IX. Nowy król darcza kraju ciągle się pogarsza, a władze nie mają najmniej-
jest zupełnie pozbawiony autorytetu swojego ojca i natych- szego zamiaru ustąpić.
miastzraziłdosiebierodakówogromnąrozrzutnościąi próbami Marek Budzisz

| 10 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Fot. GIO_LE / ShuterstockWłochy
Fot. Ilya Platonov / Shuterstock
Liga musi poczekać

Rosja W e Włoszech zorganizowano referendum kon-
stytucyjne, w którym ok. 70 proc. głosujących
Powrót politruków opowiedziało się za zmniejszeniem liczby po-
słów z 630 do 400 i senatorów z 315 do 200. Mimo reżimu
Z godnie z dekretem prezydenta Putina w formacjach sanitarnego frekwencja wyniosła ok. 54 proc.
Gwardii Narodowej (Rosgwardii) pojawią się funk-
cjonariusze odpowiedzialni za agitację polityczną. Równolegle z referendum w siedmiu prowincjach odbyły
Mają oni zabezpieczyć „rozwój moralno-psychologiczny” się wybory lokalne, w których siły głównych obozów poli-
żołnierzy Gwardii – formacji powołanej w 2016 r. do rozpra- tycznych okazały się wyrównane: w trzech regionach (Toska-
szania zamieszek i zabezpieczenia władz przed utratą kontroli nia, Apulia, Kampania) zwyciężyła centrolewica, a w trzech
nad państwem. (Marche, Liguria, Wenecja Euganejska) – centroprawica.
W regionie Valle d’Aosta zanotowano remis – wygrała co
Gwardziści stanowią prawdziwą, bo liczącą ponad 300 tys. prawda prawicowa Liga, ale najprawdopodobniej rządzić
ludzi, armię podporządkowaną prezydentowi. Mają własne będą jej przeciwnicy.
wozy bojowe i lotnictwo, a na ich czele stoi wieloletni ochro-
niarz Władimira Putina – gen. Wiktor Zołotow. Okazuje się Wyniki wyborów zostały odebrane jako sukces rządzącej
jednak – jak złośliwie zauważają niektórzy rosyjscy komentato- koalicji centrolewicowej złożonej z Partii Demokratycznej
rzy – że w obliczu wydarzeń na Białorusi Władimir Putin znów i Ruchu 5 Gwiazd. Spodziewano się bowiem zdecydowanej
zaczął poważnie obawiać się wybuchu niepokojów w Rosji. wygranej centroprawicy, a Liga szykowała się z tego powodu
do złożenia wniosku o przedterminowe wybory. I choć wy-
Bo o ile w Moskwie czy Petersburgu ludzie mają jeszcze raźnego zwycięstwa nie było, to partia Matteo Salviniego
sporo do stracenia, o tyle w głębi Rosji cierpliwość do poli- nadal podtrzymuje swoje żądanie, ale z innej przyczyny. Jej
tyki Kremla powoli się wyczerpuje – komentuje na łamach zdaniem parlament po referendum stracił mandat społeczny,
„Snoba” publicysta Konstantin Eggert. Na razie niepokoje więc konieczne jest rozpisanie nowych wyborów ze zmniej-
na prowincji, tak jak ostatnio w Chabarowsku, mają lokalny szoną liczbą posłów i senatorów.
zasięg, więc można je przeczekać. Wydarzenia na Białorusi
rozpaliły jednak wyobraźnię na Kremlu, gdzie znów powró- Wprawdzie partie rządzące dzieli wiele, jednak łączy jedno:
ciła wizja wielkiej fali protestów. obawa przed dojściem do władzy Ligi. Ogólnokrajowe son-
daże nie dają dziś centrolewicowej koalicji większych szans
Powołanie politruków pilnujących lojalności wśród najbar- na zwycięstwo. Dlatego nie zgadza się ona na przedtermi-
dziej wiernych Putinowi żołnierzy Gwardii Narodowej ma nowe wybory i chce dotrwać do końca kadencji w 2023 r.
świadczyć o tym, że władze na Kremlu szykują się na brutalny Wcześniej, w lutym 2022 r. parlament ma wybrać prezydenta
wariant rozprawy z ewentualnymi oponentami. Nie można republiki. Rządzący nie chcą stracić takiej okazji, zatem nic
bowiem dopuścić do żadnego „bratania” się z protestującymi, nie wskazuje na to, by opozycja mogła skruszyć ich opór.
a Rosgwardia – tak jak białoruski OMON – ma tylko bić i siać
strach. Zadanie politruków polega więc na tym, aby mózgi Salvini będzie więc musiał poczekać aż do 2023 r., gdy po
gwardzistów pozbawić jakichkolwiek skrupułów. raz kolejny los da mu szansę na dojście do władzy. Rząd ma
jednak nadzieję, że do tego czasu potężny transfer pieniędzy
Politrucy w oddziałach Rosgwardii nie są jednak całko- z Unii ożywi gospodarkę i poprawi jego notowania. Na razie
witą nowością w strukturach siłowych. Dwa lata temu dość przed parlamentarzystami uchwalenie nowej ordynacji wy-
niepostrzeżenie powrócili w armii, gdzie również mają dbać borczej, a to zwiastuje kolejne napięcia i konflikty.
o właściwą „kondycję moralno-polityczną” żołnierzy i wdra-
żanie państwowej polityki w siłach zbrojnych. Wielu publicy- Grzegorz Górny
stów ma jednak spore wątpliwości co do skuteczności „roboty 28.09–4.10.2020 | 11 |
politycznej” w wojsku. Bo skoro komisarze polityczni nie
zdołali uratować Związku Radzieckiego przed upadkiem, to
i teraz – jeśli dojdzie do przesilenia – nie uda im się ochronić
reżimu.

Konrad Kołodziejski

[email protected]

Na początek  | Felietony |

I śmieszno, i straszno

Fejki i hejty ojkofobów

P ięknie brzmiący tytuł, prawda? Ale do rze- pantach. Co ciekawe, wyhodowano tu grono celebry-
czy. Ten gość, który jeździł po kraju z niby- tów, pisarzy, aktorów, muzyków, zawdzięczających
-urzędową żółtą tablicą, podpinał ją do nazw swą pozycję, sławę, dostatek „temu krajowi”, ajednak
miejscowości i fotografował, to jest, o ile się nie mylę, „tym krajem” gardzących. Taka jest przewrotność
prowokator. Jego fotki posłużyły nikczemnej akcji skomplikowanych półinteligentów wychowanych na
oczerniania naszego kraju w Parlamencie Europej- „Ggaazzecie” i „Faktach po faktach”, które powinny
skim, dały paliwo anypolskim mediom, a nawet kan- się nazywać „Fakty obok faktów”.
dydatowi na prezydenta USA, Bidenowi. W głębokim Peerelu mówiłem cały monolog na
Agresja fake newsów trwa. Ktoś je musi produko- temat obiegowego powiedzonka „fakt autentyczny”.
Przecież wszystkie fakty z definicji są autentyczne,
wać. Pewnie nie za darmo. Ważną rolę w nagłaśnia- Jan ale… ale… ale nie w socjalizmie, gdzie podawano mnó-
niu antypolskich newsów odgrywa parszywa dwu- Pietrzak stwo faktów, które z autentycznością nie miały nic
dziestka „naszych” europosłów w Brukseli. Ostatnio
błysnęli pianą na buziach: hrabina Rózia, słodki Bied- wspólnego.
roń, czarująca Spurek. Zapluli się nieco, ale osiągnęli Wracając „do ad remu”, jak się wypsnęło znanemu
efekt – rezolucję europarlamentu na temat braku praworząd- mówcy, i mówiąc poważnie, zachodzi pilna potrzeba ukróce-
ności w Polsce. W traktacie lizbońskim nie ma żadnej definicji nia łajdactw oczerniających Polskę, ponieważ ma to wszelkie
praworządności, więc można wygadywać, co brudna ślina na znamiona psychologicznej, medialnej wojny, mającej kwestio-
język przyniesie. Wysłali ich tam wyborcy, by szkodzili miejscu nować naszą demokrację, a także przynosić wymierne szkody
„skąd ich ród”. materialne. Za dużo bezkarności widzimy dzień po dniu. Cze-
Hejt (hate), dawniej nienawiść do rodzimych pieleszy, zwana kamy na odświeżony rząd, który zauważy agresję fejków ihejtu
ojkofobią, ma sporą bazę społeczną. Relikt po zaborcach i oku- ojkofobów i znajdzie na nią sposób.

Uśmiech superbohatera

Z aktorem Dawidem Dziarkowskim rozmawia Jolanta Gajda-Zadworna

O zagraniu Tadeusza Korzeniewskiego ps. DagerFot. Mieszko Piętka / AKPA Bardzo martwi się tym moja żona, którą mocno ko-
marzyłby pewnie niejeden aktor? cham. Przed emisją serialu powtarzała mi: „Cieszmy
się wakacjami, choćby w sanitarnym reżimie, ale jesz-
Dawid Dziarkowski: Ja go nazywam superboha- cze w pełni prywatnie, anonimowo”.
terem. Podobnie jak Onyksa (w tej roli Jacek Knap). „Ludzie i bogowie” będą pana aktorską trampoliną?
Brakuje nam takich postaci w telewizji, kinie. Te-
raz pojawili się w serialu „Ludzie i bogowie”. Dager Nie mam pojęcia, co się wydarzy po tym serialu.
jest inspirowany autentyczną postacią Tadeusza Na pewno udział w nim był przygodą mojego
Towarnickiego. życia. Chciałbym móc korzystać z aktorstwa
Za co lubi pan swojego bohatera? jak najwięcej, mierzyć się z kolejnymi wy-
Jest niepokorny, ma ułańską fantazję magającymi rolami. Pracować w zawodzie,
i nie zna przeszkód. Gdy inni uważają, bo jest piękny.
że nie ma wyjścia, że doszli do ściany, Z urodzenia szczecinianin, w ostat-
on potrafi wyjść z sytuacji obronną nich latach mieszkający w Olsztynie...
ręką. Działa pod presją, często Jak odnalazł się pan w Warszawie?
z ogromnymi emocjami, ale też Także tej wojennej?
z uśmiechem. Z jednej strony moje serce jest wciąż
Fantazja, skuteczność i wspo- w Szczecinie, z drugiej – w Olsztynie,
mniany uśmiech to cenna broń. ale od jakiegoś czasu mieszkam w stolicy.
Także w pozyskiwaniu sympatii Myślę, że po tym serialu będę już odbie-
telewidzek? rany jako ktoś stąd.
| 12 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Bronisław Wildstein ich, aby przekazali władzę wręce tzw. profesjonalistów, którzy Fot. Andrzej Wiktor
przez nikogo nie będą już nadzorowani.
Kryzys rządowy,
czyli demoniczność Wmawiano nam – dzisiaj już nieco mniej – że żyjemy w erze
postpolitycznej. W rzeczywistości wkraczamy w erę postdemo-
polityki kratyczną. Władza wymyka się z rąk desygnowanych do tego
przedstawicieli wspólnoty i przenosi się do najbardziej wpły-
Wmawiano nam – dzisiaj już nieco mniej wowych środowisk, których nikt nie wybiera ani nie kontroluje.
– że żyjemy w erze postpolitycznej. Polityki jest nawet więcej, za to bardziej ukrytej.
W rzeczywistości wkraczamy w erę
Przychodzi mi to do głowy, kiedy słucham biadania nad
postdemokratyczną. Władza wymyka się kryzysem w łonie Zjednoczonej Prawicy. Owszem, jak sama
z rąk desygnowanych do tego przedstawicieli nazwa wskazuje, kryzys nie jest niczym pozytywnym. Bywa
jednak nieunikniony, a nawet, jak wskazuje jego etymologia,
wspólnoty i przenosi się do najbardziej również ozdrowieńczy.
wpływowych środowisk, których nikt nie
wybiera ani nie kontroluje. Polityki jest nawet Słyszę: chodzi im jedynie o stołki. Tak twierdzą ci, którzy
robią wszystko, aby wysłużyć je u zagranicznych mocodawców.
więcej, za to bardziej ukrytej A o co chodzi w polityce, jeśli nie o to, żeby zdobyć stanowisko,
gdyż ono dopiero umożliwia realizację określonego programu
M ax Weber pisał o demoniczności polityki, choć nie i wpływ na rzeczywistość? Naturalnie, istnieją tacy, którzy
jestem pewny, czy ktoś wcześniej nie używał tego sprawują władzę wyłącznie dla niej samej, ale tego obecnie rzą-
określenia. Wręcz się ono narzuca. I wcale nie stoi dzącym nie zarzucają nawet najwięksi wrogowie. Potępiają ich
w sprzeczności z klasycznym ujęciem polityki jako działania na właśnie za to, że PiS usiłuje ich zdaniem robić za dużo. Owszem,
rzecz wspólnego dobra. Ktoś musi wziąć na siebie tę odpowie- istnieją również tacy, którzy pozycję polityczną traktują jako
dzialność, innymi słowy: musi mieć na tyle władzy, aby zadaniu środek do zdobycia czegoś innego. Doskonałym przykładem
temu podołać. I tak, w sposób nieunikniony, polityka staje się jest Tusk, który najważniejszą funkcję w państwie poświęcił
konkurencją o najrzadsze dobro na świecie, którego podaży nie na rzecz luksusowej synekury w Brukseli.
sposób zwiększać. A jakkolwiek można je używać dla pożytku
człowieka i tak traktowana winna być polityka, ale ci, którzy Napięcie w ZP nie powinno dziwić. Tego typu koalicje pro-
władzą dysponują, a nawet jedynie o nią walczą, wydani są na wadzą albo do zrośnięcia się ich składowych w jeden organizm,
iście demoniczne pokusy. alboróżniceprogramowei ambicjeliderówrozrywajątegotypu
układ. Wydaje się, że w wypadku ZP mamy do czynienia z tym
Określenia takie wydają się nie przystawać do naszego stry- drugim wariantem. Wynika z tego, że jeśli nawet chwilowo
wializowanego i świeckiego świata, który jawić się chce jako uda się wyciszyć rozdźwięki ze względu na wspólny interes
domena poczciwości. Ale to tylko pozór. Polityka bez względu i mniej lub bardziej tożsamy program, to wcześniej czy póź-
na okoliczności musi pozostawać rywalizacją o władzę, a im niej eksplodują one znowu i może zdarzyć się to w wyjątkowo
bardziej maskować będziemy ją humanitarnymi sloganami, niekorzystnym momencie jak wtedy, gdy Jarosław Gowin za-
tym bardziej bezwzględnie, bo w ukryciu, rozgrywała się bę- blokował wybory majowe. W tym wypadku jednak nie chodzi
dzie za tym parawanem. To, co dzieje się w UE za kulisami o niego, ale o Zbigniewa Ziobrę, który wprawdzie pogodził się
deklaracji o „europejskich wartościach”, jest tego doskonałą z przywództwem Jarosława Kaczyńskiego, lecz zwierzchni-
ilustracją. ctwa Mateusza Morawieckiego jako premiera wydaje się nie
akceptować. Taki stan rzeczy generuje permanentny konflikt
Konieczności polityki i ryzyko z nią związane stało się uzasad- i niezwykle utrudnia funkcjonowanie całego obozu. A to, kto
nieniem dla przedstawiania jej jako sfery z natury brudnej; im będzie rządził, oznaczarównież, jak będzie to robił. Wartotemu
jej mniej, tym podobno lepiej. Oglądaliśmy plakaty Donalda Tu- poświęcić niejedną naradę i zaryzykować doraźne kłopoty.
ska, który wzywał, aby nie robić polityki, ale budować stadiony,
mosty, szkoły itd. Abstrahując od groteskowości dezawuowania 28.09–4.10.2020 | 13 |
tej dziedziny przez głównego w kraju jej przedstawiciela – bo
tym jest premier w Polsce – i przeciwstawiania jej działalności
konstruktywnej, kampania ta była elementem dużo szerszego
projektu. Zniechęcenie obywateli do polityki jest zachęcaniem

[email protected]

na początek  | Walizka Fot. Andrzej Wiktor, archiwum bohatera tekstu

| 14 | 28.09–4.10.2020 Ksawerego Szlenkiera

[email protected] aktora

S ą dwa powody moich podróży: pierwszy – wypoczyn-
kowy, drugi – służbowy. Przedmioty, które znajdują
się w walizce, są z dwóch światów. Niektóre są nie-
zbędne w moich wyjazdach, np. na wyprawy żeglarskie, inne
towarzyszą mi na planach filmowych.

CZAPKA
Jest to żeglarska czapeczka, z którą
podczas letnich wakacji nigdy się nie
rozstaję. Mam do niej sentyment, bo
kojarzy mi się z żaglami i wodą.

SKAKANKA I GUMY
Łatwe do zapakowania narzędzia
do ćwiczeń. Z dwoma krzesłami, ska-
kanką i gumami można w każdym
pokoju hotelowym zorganizować
minisiłownię.

NARZĘDZIA
Multitool to bardzo fajne narzędzie, które
może nie przydaje się w hotelu, ale pod
namiotem czy na jeziorze można nim coś
poprawić, przykręcić, dokręcić, przeciąć
– w zależności od potrzeb. Nauczony do-
świadczeniem zabieram też szeklownik,
który przydaje się zwłaszcza na żaglówce.

„STAROŚĆ AKSOLOTLA”
Niezwykła lektura, dzięki której zagłę-
biam się w świat bezgranicznej wyob-
raźni pisarza Jacka Dukaja. To właśnie
na „Starości aksolotla” został oparty po-
mysł na scenariusz netflixowego serialu
„Kierunek: Noc”, w którym mam przy-
jemność występować. Planowany jest
kolejny sezon, dlatego Dukaj jest ze mną.

APARAT
Gdy dzieje się coś wesołego lub ma
miejsce ważne wydarzenie, to warto
mieć aparat fotograficzny, choćby wte-
lefonie. Potem te wspomnienia pozo-
stają na zawsze. Można sobie do tego
wrócić i mieć kontent na Instagrama.

Prawda nigdy nie leży pośrodku

Jestem pesymistą

W łaściwie każdego dnia
pojawiają się w Polsce
i na świecie kolejne prze-
jawy obłędu politycznej poprawności.
Ostatnio zastrzeżenie Oscarów tylko
dla filmów słusznych ideologicznie
i współtworzonych przez mniejszo-
ści seksualne i rasowe. Wielu nor-
malsów śmieje się z tego, mówiąc, że
OCEAN PACK takie szaleństwo nie ma prawa bytu,
Jest to torba z gęstej gumy, która nigdy że płomień oszalałych idei szybko się Dominik
nie przecieka. Przydaje się na plaży, łodzi wypali. Zaprzysięgli konserwatyści Zdort
czy na jakimkolwiek kempingu. A kiedy
biorę ją do hotelu, może służyć jako zwy- przywołują teorię politycznego wa-
kła – ale bardzo wytrzymała – torba na hadła i wierzą, że prędzej czy później wychyli się ono bar-
zakupy. Jeśli np. karton z mlekiem będzie dziurawy, to mam dziej na prawo, nie tylko cofając wiele zmian, ale też przy-
200 proc. pewności, że nic się nie wyleje na zewnątrz.
ŻEGLARSKA MAPA wracając niektóre dawne tradycje i obyczaje.
Mam ją od zawsze. Nieprzemakalna Niestety, nie potrafię być optymistą. Nie widzę nadcho-
mapa moich ukochanych Mazur, które dzącej z jakiejkolwiek strony rekonkwisty. Uważające się za
odwiedzam co najmniej raz do roku. prawicowe partie polityczne w całej Europie zostały men-
Jeżeli ktoś się wybiera na wielkie ma- talnie skolonizowane przez lewackie idee, realizując kolejne
zurskie jeziora, to polecam właśnie taki postulaty aktywistów ekologicznych, prawoczłowieczych
rodzaj mapy – laminowanej. czy równościowych.

LAPTOP Jeszcze bardziej skłonne do wypełniania zleceń radyka-
Mój czteroletni niezawodny laptop, bez łów lewackich są środowiska artystyczne. Po ogłoszeniu
którego jestem jak bez ręki. Wyłącznie nowych zasad przyznawania Oscarów nie było słychać
dzięki niemu mogę ogarnąć teksty, kore- protestów, najwyraźniej nikomu w Hollywood nie prze-
spondencję, kalendarz planów filmowych, szkadza, że nagroda Amerykańskiej Akademii Filmowej
a także sprawy domowe, rachunki itp. Mój już nie będzie świadczyć o wartości artystycznej filmu, ale
lapek to także rozrywka – czasami wrzu- o jego słuszności – będzie bardziej przypominała sowiecką
cam sobie serial Netflixa. Nagrodę Leninowską czy też polską nagrodę (niby) litera-
SCENARIUSZ cką Nike.
Z racji zawodu w podróże zabieram też
scenariusze. Ten jest towarzyszem Cóż, dziś czytamy w napisach końcowych wielu filmów,
mojego ostatniego wyjazdu do że podczas ich realizacji nie ucierpiało żadne zwierzę, nie-
Andory, gdzie kręcimy „The Burning
Cold”. W hiszpańskim filmie wcielam się bawem będziemy czytać, że żaden z twórców nie zjadł po-
w rolę kryptologa Mariana Rejewskiego, trawy ani nie nosił ubrania wytworzonego ze zwierzęcia.
uciekającego przed Niemcami. W szybki ruch wahadła w drugą stronę nie wierzę nie
dlatego, że nowa ideologia cieszy się masowym wsparciem
SZNUREK większości. Oczywiście, że żaden normalny i myślący
Zawsze zabieram 10 metrów sznurka, człowiek nie akceptuje tych nowomyślnych głupot. Jest
który może się niespodziewanie przydać tak jak z rewolucją francuską, październikową czy ruchem
– czy to na jachcie, czy w pokoju hotelo- hipisowskim – to zawsze były próby (mniej czy bardziej
wym do rozwieszenia prania. siłowego) zamachu stanu organizowanego przez grupkę
konspiratorów.
Wysłuchał i spisał: Michał Korsun Tym razem jednak środki masowego szantażu znalazły
się niemal wyłącznie w rękach spiskowców i są wykorzy-
Fot. Andrzej Wiktor, Shutterstock (×3) stywane nader umiejętnie. Myślących samodzielnie do
mikrofonów się nie dopuszcza albo się ich dezawuuje, spro-
wadzając do poziomu czarnopodniebiennych faszystów.
Niezdecydowanych zastraszono, więc milczą. A w tej ciszy
wprowadza się coraz bardziej absurdalne przepisy, nakazy
i zakazy.
Autor jest szefem portalu tygodnik.tvp.pl

28.09–4.10.2020 | 15 |

[email protected]

Na początek  | Felietony |

Ogniem na wprost

Jednostka
chorobowa

J .K. Rowling (ta od Harry’ego – odpowiedział stanowczo. Owszem, ponieważ obecnie po deklaracji „W co Fot. Andrzej Wiktor
Pottera) wydała nową powieść szczucie było: „Życzono mi śmierci, do wierzymy” nie pozostało ani śladu. Naj-
o detektywie Cormoranie Polskiego Związku Żeglarskiego przy- gorsze jest to, że są jednostki osobowe
Strike’u „Troubled Blood”. To już piąta chodziły pisma z żądaniami wyrzucenia gotowe oddać życie za ten stek bzdur,
część z tej serii. Na jej potrzeby autorka mnie z kadry, próbowano mnie zastra- co obserwujemy z uwagą na przykła-
wymyśliła postać seryjnego mordercy, szyć, uciszyć. Zaskoczyła mnie ta nie- dzie wydarzeń w USA.
który jest transwestytą. No i się zaczęło. nawiść” – wyznała Klepacka. W akcie
Zbitka transwestyty z mordercą podzia- odreagowania sportsmenka zamieściła M iasto Seattle dało ostatnio
łała jak płachta na byka. Z powodów teraz kolejny post na swoim profilu na popalić Ameryce. Czarni
problemów z własną seksualnością, Instagramie. Tym razem zdjęcie pla- z BLM stworzyli tam strefę
przez które środowiska LGBT reagują katu, na którym czytamy: „Warszawa wolną od policji w dzielnicy Capitol
nad wyraz emocjonalnie, skoczyły one wolna od pedałów”. Rozumiem wzbu- Hill. Wszystko przy aprobacie bur-
pisarce do gardła. Rowling zarzucono rzenie Klepackiej, ale nie atakuje się lu- mistrz Jenny Durkan, która nabijała się
transfobię i „demonizację niewielkiej dzi, tylko to, co wygadują. W razie próby z Donalda Trumpa, kiedy ten apelował
grupy ludzi, która po prostu ma nadzieję riposty Pawła Rabieja odpowiadam: do władz miasta o odzyskanie kontroli
na godne życie”. Oburzeni aktywiści już zajmij się Pan rządzeniem Warszawą, nad tym obszarem. Ironizowała, żeby
zabrali się do palenia książek pisarki, bo przez kilkanaście miesięcy narobili- „nie bał się demokracji”. Eksperyment
a niektóre księgarnie zapowiedziały ście z Trzaskowskim niezłego bałaganu, społeczny skończył się tym, że w opa-
bojkot jej sprzedaży. Tymczasem dane a nie promocją chorych ideologii. rach marychy i przy wystrzałach z broni
ze sprzedaży firmy Nielsen BookScan krótkiej zginęło kilku Murzynów,
pokazują, że „Troubled Blood” znalazło W serwisie Black Lives a sama włodarz metropolii wycofała
się na pierwszym miejscu brytyjskich Matter Global Network się po kilku tygodniach z „projektu”.
list sprzedaży. Tępienie myślozbrodni, Foundation pojawił się Jak to się skończy, wiedział każdy nor-
widać, napotyka poważne problemy na- manifest „W co wierzymy”. Można malnie myślący człowiek oprócz pani
wet wśród generalnie zidiociałych na było w nim wyczytać wiele postulatów, burmistrz, zadeklarowanej lesbijki
punkcie LGBT przedstawicieli społe- o które chcą walczyć „antyrasiści”. Są to i działaczki LGBT. Jakby tego było
czeństw zachodnich. m.in.: odrzucenie „heteronormatyw- mało, ostatnio mianowała doradcą
nego” myślenia, zniesienie „cisgende- miasta ds. reform policji Andre Taylora
J akiś czas temu mistrzyni świata rowych przywilejów”, walka o pozycję – aktywnego bojówkarzem BLM, który
w windsurfingu Zofia Kle- „czarnych ludzi trans”, a zwłaszcza brał udział w walkach z policją w Seat-
packa zamieściła w mediach „czarnych transkobiet”, „walka z nu- tle. Oprócz tego Taylor ma na koncie
społecznościowych wpis: „Mówię ka- klearnym modelem rodziny” oraz two- wyrok pięciu lat więzienia za sutener-
tegoryczne NIE dla promocji środo- rzenie „wiosek” wspólnie wychowują- stwo wobec nieletnich kobiet. Mimo to
wisk LGBT i będę bronić tradycyjnej cych dzieci. Te dwa ostatnie postulaty Durkan przekonuje, że „jako człowiek
Polski. Czy mój dziadek walczył o taką do złudzenia przypominały ekspery- ulicy” będzie umiał lepiej porozumieć
Warszawę w Powstaniu? Nie wydaje ment w izraelskich kibucach, który się ze społecznościami poszczególnych
mi się. Panie prezydencie, może się zakończył się kompletnym fiaskiem dzielnic i zaprowadzić zgodę z policją.
pan lepiej weźmie za sport w Warsza- i powrotem pokolenia wychowywa- Z utęsknieniem czekam chwili, kiedy
wie, który kuleje?”. Uderz w LGBT, nego kolektywnie do tradycyjnego jakiś kongres psychiatrów w USA uzna
a wiceprezydent stolicy i zdeklarowany modelu rodziny. Widać specjaliści od współczesną lewicowość za jednostkę
homoseksualista Paweł Rabiej się ode- wizerunku BLM sami przestraszyli chorobową i uratuje świat przed tym
zwie. I tak się stało: „Niech się pani zaj- się skutków swego bełkotu zapisa- szaleństwem.
mie windsurfingiem, a nie szczuciem” nego czarno na białym w manifeście,
Andrzej Rafał Potocki

| 16 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Hejter nie taki bezkarny

Przepisy konstytucji RP gwarantują wszystkim portalu o przekazanie adresów IP w celu dochodze-
wolność wyrażania poglądów. Uprawnienie nia swoich praw przed sądem poprzez wniesienie
to nie może być jednak interpretowane jako powództwa o naruszenie dóbr osobistych. Zarówno
przyzwolenie na publikowanie treści nieprawdzi- administrator portalu, jak i Generalny Inspektor
wych, obraźliwych lub krzywdzących inne osoby. Ochrony Danych Osobowych odmówili udzielenia
Przepisy Kodeksu karnego stanowią, że kto znie- żądanych informacji, zasłaniając się obowiązkiem
waża inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej ochrony tajemnicy telekomunikacyjnej. Według
nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby sądu uzasadnienie podane przez uczestnika postępo-
zniewaga do osoby tej dotarła,podlegagrzywnie albo wania wpostaci zamiaru skierowania sprawy do sądu
karze ograniczenia wolności. Kto natomiast znieważa (i w związku z tym koniecznością wskazania danych
inną osobę za pomocą środków masowego komu- Marta sprawcy) stanowi wystarczającą przesłankę udostęp-
nikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia Kaczyńska- nienia danych osobowych i nie może być kwalifiko-
wolności albo pozbawienia wolności do roku. Ko- -Zielińska wane jako naruszenie tajemnicy telekomunikacyjnej.

deksowej penalizacji podlega także zniesławienie, W orzecznictwie wskazano, że internauta wypowia-
czyli pomawianie innej osoby, grupy osób, instytucji, dający się anonimowo, w sposób naruszający dobra
osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającą osobo- innych podmiotów nie może podlegać szczególnej ochronie.
wości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które Dane osobowe wirtualnych napastników nie są bowiem do-
mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę za- brem, które ustawodawca miał zamiar chronić w pierwszej
ufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju kolejności. W odniesieniu do obraźliwych komentarzy należy
działalności. Sprawca opisanego czynu podlega karze grzywny pamiętać, że podmiotem, który może zostać pociągnięty do od-
albo ograniczenia wolności. Jeżeli dopuszczono się zniesławie- powiedzialności za niestosowne wpisy, jest także administrator
nia za pomocą środków masowego komunikowania, podlega portalu, o ile monitoruje on treść forum i może edytować oraz
ono grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia usuwać wpisy użytkowników.
wolności do roku. Publikacje o charakterze dotkliwym dla osób
fizycznych, prawnych lub jednostek nieposiadających osobowo-
ści prawnej mogą rodzić konsekwencje na gruncie przepisów
prawa cywilnego, stanowiąc naruszenie dóbr osobistych.
W ostatnich latach do największej liczby publikacji mających
charakter zniesławiający lub naruszający dobra osobiste do-
chodzi w internecie. Problem dotyczy zarówno dorosłych, jak
i dzieci, które niejednokrotnie nie wytrzymując presji hejterów,
podejmują tragiczne w skutkach decyzje. Sprawcy dotychczas
wykazują się wysokim poczuciem bezkarności, przede wszyst- Drogiej koleżance,
kim z racji chronionej przez prawo telekomunikacyjne anoni-
Marzenie Siwiec

mowości. Ta ostatnia staje się jednak coraz bardziej pozorna. oraz jej Najbliższym
Najnowsze orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
dostarcza poglądów utrwalających słuszność przeświadczenia
o konieczności ujawnienia danych osobowych sprawcy ww. Szczere wyrazy współczucia
czynów osobie, która w związku z jej pomówieniem lub znie- i słowa wsparcia w trudnych chwilach

sławieniem zamierza wystąpić na drogę sądową w drodze pry-
watnego aktu oskarżenia lub na drodze cywilnej. Prowadzący
portal internetowy musi zatem ujawnić informacje ointernau- Po śmierci
cie, który zamieścił wsieci obraźliwy wpisjuż nie tylko organom
państwa, ale także osobom fizycznym, prawnym lub jednostkom
nieposiadającym osobowości prawnej. Mamy
W sprawie będącej przedmiotem postępowania przed Na-
czelnym Sądem Administracyjnym Wojewódzki Sąd Admi-
nistracyjny w Warszawie podkreślił, że tzw. ekscesy sieciowe Składa zarząd oraz pracownicy

coraz częściej naruszają dobra osobiste. „Zbyt łatwo, zbyt wiele Saltus Ubezpieczenia
teoretycznie anonimowych osób wyraża swoje poglądy na fo-
rach internetowych, krzywdząc innych”. W rozpoznawanej 2/0920/F
sprawie osoba pokrzywdzona zwróciła się do administratora

28.09–4.10.2020 | 17 |

[email protected]

Na początek  | felietony |

Rzeczy pospolite

Słowa na wiatr

J ednym z dawnych, najprostszych wyznacz- staroświecką wartością, która... tak naprawdę nie
ników tego, że ktoś jest (lub nie jest) człowie- wiadomo, czym do końca jest.
kiem honoru, była wierność wypowiada-
Książę Józef Poniatowski, któremu „Bóg po-
nemu Słowu. Cóż Słowo znaczy i jaką ma wagę, nie wierzył honor Polaków”, wyniesiony ( jako jedyny
trzeba przekonywać tych, którzy wierzą. Kościół jest nie-Francuz) przez Bonapartego do rangi mar-
zbudowany na Słowie, które było, jak mówi Ewange- szałka, ginąc w nurtach Elstery, kończył życie tak,
lia św. Jana, „na początku”, przy czym użyty termin iż ów Honor stał się najtrwalszym jego pomnikiem
można tłumaczyć nie tylko jako „słowo”, lecz także
„porządek”, „kosmiczny rozum”, i – jak przekonują nagrobnym.

egzegeci – odnosi się ono do Jezusa. On także wiedział, czym jest danie Słowa.
W epoce napoleońskiej polscy żołnierze, którzy Niestety teraz się to strasznie zdezawuowało. Cóż
Tomasz „słowo” znaczy? Jak szekspirowskie „słowa, słowa,
trafiali do niewoli brytyjskiej, byli poddawani dwóm Łysiak słowa”, potem zgrabnie podchwycone przez Stani-

porządkom dotyczącym uwięzienia. Szeregowców sława Wyspiańskiego, u którego tej frazy w „Weselu”
wtrącano do więzień. Natomiast oficerowie przeby- używa Poeta, zwracając się do Maryny – słowo służy
wali po prostu w miastach wyznaczonych im przez władze już tylko pustej gadaninie. Słowo już się nie liczy. W różnych
angielskie i – ponieważ zobowiązywali się własnym słowem zresztą obszarach i formach – od słów publicystów ipolityków
– mogli się swobodnie tam poruszać, jednak bez możliwości po słowa zwykłych ludzi w sklepie czy w kawiarni. Słowa
wyjazdu. Uznawano, że szlachectwo oficerów jasno impli- teraz rzuca się już tylko na wiatr. Smutny ten fakt powoduje,
kuje, iż gdy dali słowo, znaczy to, że go dotrzymają. W XIX w. iż gdybyśmy obecnie trafili do niewoli brytyjskiej, niestety
żywe było poczucie tego, czym jest Honor. Honor był kon- prawie wszyscy siedzielibyśmy w więzieniu i tylko nieliczni
kretem, a nie ( jak to jest obecnie) bliżej niezdefiniowaną chodziliby swobodnie po Londynie czy Yorku.

Zboczenie nienormatywne

„D zieci to nie książeczki do kolorowania” – z tym, wrażliwy jestem, więc kończę ten opis, bo
twierdzi Khaled Hosseini, amerykański mi się zbiera... Jak uzasadniają realizatorzy, ma to
pisarz, autor bestsellerowej powieści pt. być „show edukacyjny”, aby dzieci zobaczyły „na-
„Chłopiec z latawcem”. Sporo kontrowersji wzbu- turalne ludzkie ciało”. Nieletni widzowie mogą przy
dziła ta jego książka, m.in. z powodu oskarżyciel- tym pytać pokazywaczy, o co zechcą. Kiedyś takich
skiego wątku pedofilskiego. Są jednak i tacy, którzy nazywało się ekshibicjonistami – wedle słownika
usiłują dzieci kolorować, i to na tęczowo. Pewna „dotkniętymi zboczeniem seksualnym, polegającym
amerykańska nauczycielka podstawówki w Le- na obnażaniu narządów płciowych w obecności ob-
xington uraczyła uczniów przekładem holender- cych osób”, w tym „demonstrowania np. masturba-
skiej bajki „King & King” o miłosnym afekcie dwóch cji”, ale dziś zboczeń już nie ma. Są jednostki, a nawet
królewiczów. Zeźleni rodzice zażądali wyrzucenia Piotr środowiska „nienormatywne”, onanizmu zaś dzieci
wychowawczyni ze szkoły. I co...? Choć książkę tę Cywiński mogą się już uczyć zbiorowo w niektórych szkołach.

oprotestowało także Amerykańskie Stowarzyszenie Duńska telewizja reklamuje swój „show” jako
Biblioteczne, lokalne władze oświatowe poparły na- „najlepszy program dla dzieci”. Ponoć chcą go kupić
uczycielkę: „To nie rodzice będą decydować o doborze lektury inne kraje. Do naszej skostniałej TVP jeszcze nie dotarło, że
dla uczniów”, rzucił tamtejszy inspektor oświaty. świat się zmienia. Ale nasz nauczycielski stan zaczyna rozu-
I kolorowanie trwa. Europa jest pod tym względem w świa- mieć, co znaczy nowoczesna dydaktyka. Pedagodzy jednego
towej awangardzie. Duńska telewizja publiczna DR Ultra emi- z krakowskich liceów napisali list przeciw jakoby „rosnącej
tuje program pt. „Ultra zrzuca ubrania”, a w nim zaproszone fali nienawiści” do osób LGBT i wezwali kolegów po fachu,
dzieci w wieku 11–13 oglądające na żywo tych, którzy te ubrania by podejmowali podobne inicjatywy.
rzeczywiście zrzucają: niebieskowłosą grubaskę na golasa, „Dziecko to taki sympatyczny początek człowieka” – żar-
za to z obrożą z kolcami na szyi, wytatuowanego od stóp po tuje amerykański humorysta Don Herold. Ale przecież może
czubek głowy, naszpikowanego piercingiem tu i „ówdzie”, być jeszcze sympatyczniejszy ten początek, wystarczy go po-
z kolczykami ze swastyką w uszach, czy jakiegoś... – mniejsza kolorować...

| 18 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

rysuje andrzej krauze

38% Czy popiera Pani/Pan obniżenie emerytur byłym
funkcjonariuszom UB (Urzędu Bezpieczeństwa)

i SB (Służby Bezpieczeństwa) w czasach PRL?

23%
19%
Zdecydowanie tak
Raczej tak10%10%
Zdecydowanie nie
Raczej nie
Trudno powiedzieć

57% 20%

Czy popiera Pani/Pan wprowadzenie zakazu
31% rytualnego uboju zwierząt w Polsce?

22% 23%

Zdecydowanie tak
Raczej tak
Zdecydowanie nie
Raczej nie
Trudno powiedzieć
11% 13%

53% 24%

ISSN 2544-2694 Redaktor naczelny: Jacek Karnowski 40% Na które ugrupowanie polityczne oddałaby
e-mail: [email protected] Pani/oddałby Pan głos, gdyby wybory
www.wsieciprawdy.pl tel. (22) 616 36 00 do polskiego parlamentu odbywały się
ul. Finlandzka 10, 03-903 Warszawa
27% w najbliższą niedzielę?
Autorzy: Łukasz Adamski, Goran Andrijanić, przemysław Augustyn Maciejewski, Ryszard Makowski, Maja
barszcz, Marek Budzisz, Adam Ciesielski, Piotr Cywiński, Narbutt, Marzena Nykiel, Maciej Pawlicki, Jan Pietrzak, 15%
Jan Pospieszalski, Andrzej Rafał Potocki, Marek Pyza,
Leszek Długosz, Krzysztof Feusette, Jolanta Gajda- Wojciech Reszczyński, Jan Rokita, Aleksandra rybińska, 9%
-Zadworna, Grzegorz Górny, Krystyna Grzybowska , 5% 4%
Przemysław Skrzydelski, Wojciech Stanisławski,
Jerzy Jachowicz, Stanisław Janecki, marta kaczyńska- Wiktor Świetlik, Marcin Wikło, Bronisław Wildstein,
zielińska, Jacek Karnowski, Michał Karnowski, konrad
kołodziejski, Cezary Kowalski, Andrzej Krauze, jaromir Piotr Zaremba, Rafał Zawistowski, Dominik zdort,
kwiatkowski, Dorota Łosiewicz, Tomasz Łysiak, Jakub Andrzej Zybertowicz

Wydawca: Fratria sp. z o.o. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: Zjednoczona Koalicja SLD, Wiosna, Konfederacja PSL + Kukiz’15 Inne
prezes: Romuald Orzeł [email protected] lub kontaktując się Prawica ugrupowanie
ul. Legionów 126-128, z Centrum Obsługi Klienta „RUCH” pod numerami: Obywatelska Lewica Razem
81-472 Gdynia 22 693 70 00 lub 801 800 803 – czynne w dni robocze
w godzinach 700 – 1700. Czy według Pani/Pana w Polsce powinny się
[email protected], www.fratria.pl Koszt połączenia wg taryfy operatora. odbyć przyspieszone wybory parlamentarne? 29%
Druk: Walstead Kraków Sp. z o.o.
Dyrektor wydawniczy: Maciej Wośko Dyrektor ds. Rozwoju Biznesu: 21% 19%
Produkcja i dystrybucja: Mariola barcikowska, Katarzyna Marchewka – [email protected] 16% 15%
Biuro Reklamy: Zdecydowanie tak
[email protected] [email protected], tEL. (22) 463 49 93 Raczej tak
Dyrektor artystyczny: Paulina Kąkol – [email protected] Zdecydowanie nie
Agnieszka Woźniak – [email protected] Raczej nie
Michał Korsun, [email protected] Marcin Dąbrowski – [email protected] Trudno powiedzieć
Kolportaż: [email protected]
Studio graficzne: Andrzej Skwarczyński (kierownik), Redakcja zastrzega sobie prawo do ­redagowania 37% 34%
[email protected], i skracania tekstów. Copyright © Fratria Sp. z o.o.
Wszystkie prawa zastrzeżone­ Badania zrealizowane metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na panelu
Lidia Słowikowska-SMOLIŃSKA, JANUSZ ŻYCHOWICZ (włącznie z tłumaczeniem na języki obce). internetowym. Badania przeprowadzone na ogólnopolskiej, reprezentatywnej (pod względem:
Projekt graficzny: Michał Korsun Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. płci, wieku, wielkości miejsca zamieszkania) próbie Polaków. W badaniu wzięło udział N=1058.
Ogłoszenia i reklamy nie stanowią materiału
Fotoedycja: Anna Łabęcka, [email protected], pochodzącego od Wydawcy. Zakres czasowy badania 18–21 września 2020 r.
Bartłomiej Szyperski, Bezumowna sprzedaż numerów bieżących i archiwalnych
po cenie niższej od ustalonej przez Wydawcę jest
Obróbka zdjęć: Tomasz Kieras zabroniona, nielegalna i grozi odpowiedzialnością karną.

Prenumerata wydania papierowego: fot. na okładce: A.Wiktor 3x,A.Skwarczyński, Frederic Legrand - COMEO / Shutterstock.com,
tel. (22) 616 36 00, [email protected] Drop of Light / Shutterstock.com, Maciej Kopaniecki / Shutterstock.com,
Regulamin oraz warunki prenumeraty na stronie Alina Sheshenja / Shutterstock.com, Shutterstock

www.wsieciprawdy.pl
Wpłat za prenumeratę prosimy dokonywać na konto:

91 1240 5354 1111 0010 7713 6290
FRATRIA Sp. z o.o., ul. Legionów 126-128, 81-472 Gdynia,

w tytule wpłaty wpisując pełne dane ­adresowe do
wysyłki oraz rodzaj prenumeraty

Prenumerata realizowana przez RUCH S.A.:
Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na

e-wydania można składać bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl.

28.09–4.10.2020 | 19 |

[email protected]

Temat tygodnia  |  Rosja w odwrocie  |

Polska,

zmartwienie Putina

Rosyjskie elity z niepokojem patrzą na silną Polskę,
pod rządami Zjednoczonej Prawicy umacniającą
swoją pozycję w Europie. Obawiają się też polsko-

-amerykańskiego sojuszu oraz projektu
Międzymorza, który skutecznie może zablokować

odbudowę rosyjskiego imperium

Marek Budzisz Andriej Razumowski, dziennikarz „Izwiestia” cytują w tym
„Izwiestii”, mniej skłonny do żartów, kontekście wypowiedź Andrieja
A gencja RIA Nowosti, poważna najzupełniej poważnie twierdzi, że poli- Sannikowa, białoruskiego opozycjoni-
skądinąd rosyjska instytucja, tyka zagraniczna Polski ostatnich lat ma sty, obecnie znajdującego się w więzie-
dzień po spotkaniu Putina w gruncie rzeczy jeden cel, bo to przecież niu, który na warszawskiej konferencji
i Łukaszenki w Soczi zamieściła de- „nie sekret – jak pisze – że wielu w Polsce OBWE w październiku 2016 r. miał
peszę, w której zestawiła obok siebie nie kryje się z nostalgią za czasami I Rze- powiedzieć, że realizacja planu Mię-
dwie grafiki przedstawiające sąsiadów czypospolitej”. W jego opinii Warszawa dzymorza mogłaby pomóc tym pań-
Polski z roku 1990 i 2020. Anonimowy wcale nie pogrążyła się we wspomnie- stwom, które powstały po rozpadzie
autor tego zestawienia zwrócił uwagę na niach po dawnych dniach imperialnej ZSRR, a nie zdążyły wejść do Unii Eu-
fakt, który najwyraźniej zainteresował chwały, ale aktywnie zmierza do budowy ropejskiej, w ostatecznym uniezależ-
dziennikarzy agencji, że żadne z państw, „ponadpaństwowego związku” (bo tym
z którym Polska graniczyła w 1990 r., w jego opinii jest projekt Międzymorza),
obecnie już nie istnieje. Rozpadły się w którym nastąpiłoby polityczne zjedno-
ZSRR i Czechosłowacja, a NRD odeszło czenie Polski, Ukrainy, Białorusi, państw
w niebyt. „Gdybyśmy prowadzili śledz- bałtyckich, Mołdawii, Węgier, Rumunii
two w sprawie morderstwa, wskazał- i krajów wywodzących się z upadłej Jugo-
bym…” – napisał żartobliwie (ale czy na sławii. Takim monstrum, środkowoeuro-
pewno?) jeden z internautów, którego pejskim gigantem, którego potencjał za-
przywołują RIA Nowosti. równo ludnościowy, jak i gospodarczy,
o wojskowym nie wspominając, byłby
większy od rosyjskiego, jak sądzi dzien-
nikarz, rządziliby z Warszawy Polacy.
Na tej samej nucie gra w gruncie rzeczy
Aleksander Łukaszenka, strasząc Putina
NATO-wską, a w praktyce polską i litew-
ską agresją wobec Białorusi.

| 20 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

nieniu się od Rosji. Jak myślą elity Narasta konfrontacja, nieuczciwa
Najpierw, jak miał mówić konkurencja, narasta presja poli-
Sannikow, należy „poradzić sobie” z re- Możemy się śmiać z paranoicznego tyczna, nakładane są sankcje gospo-
żimem Łukaszenki. I dlatego zarówno wymiaru myślenia rosyjskich elit, ale darcze na kraje prowadzące niezależną
dla reżimu w Mińsku, jak i niemałej to, że wszędzie widzą oni antyrosyj- politykę zagraniczną”.
rzeszy rosyjskich polityków wszystko skie spiski i zorganizowane „operacje”, Patruszew, mówiąc o amerykańskich
jest jasne i przejrzyste. Polska, która jest faktem. Sekretarz rosyjskiej Rady sojusznikach, ma na myśli również Pol-
odgrywa aktywną rolę, cementując Bezpieczeństwa Nikołaj Patruszew, skę, która jest zwolennikiem twardej li-
krytykę Unii wobec Łukaszenki, właś- uchodzący za arcyjastrzębia, powie- nii wobec Moskwy, wzmacniania woj-
nie przystąpiła do fazy „radzenia” sobie dział w trakcie niedawnego spotkania skowej obecności NATO na Wschodzie
z białoruskim dyktatorem. państw Szanghajskiej Organizacji oraz utrzymania sankcji wobec Rosji.
Współpracy: „Trzeba przyznać, że na- W jego opinii kolektywny Zachód, wy-
wet w czasach pandemii i w przededniu korzystując kryzys gospodarczy, w tym
­listopadowych ­wyborów w Stanach malejące przychody ze sprzedaży wę-
Zjednoczonych Amerykanie i ich so- glowodorów, co już doprowadziło do
jusznicy nie przestają narzucać swojej zapowiedzi cięć w rosyjskim budżecie
wizji przyszłego porządku światowego wojskowym, ma zamiar rozegrać swą
w oparciu o znane im tylko »reguły«. geostrategiczną partię szachów. Jed-
nym z jego celów jest doprowadzenie do
tego, aby od Moskwy odpadli jej ostatni
sojusznicy – na zachodzie Białoruś, a na
wschodzie – państwa Azji Środkowej.
Jānis Bērzinš, wybitny łotewski eks-
pert ds. strategii wojskowej, pracujący
w Stanach Zjednoczonych, jest zdania,
że poglądy Rosjan na współczesne
konflikty zbrojne są zasadniczo od-
mienne od tego, jak myślimy o wojnie na

28.09–4.10.2020 | 21 |

[email protected]

Temat tygodnia  |  Rosja w odwrocie  |

Wojskowa „pięść” na wschodnim froncie NATO nie powstanie bez udziału Polski, co więcej, Fot. MON
to polscy oficerowie i żołnierze muszą stanowić jej trzon. Stany Zjednoczone z chęcią pomagają
w tworzeniu tych sił, bo to pozwoli się im skupić na geostrategicznej rywalizacji z Chinami

Z­ achodzie. W jego opinii granica mię- nanie skuteczności polityki rosyjskiej Polska jawi się w tym kontekście nie
dzy stanem wojny a pokoju w myśleniu i polskiej? Z perspektywy Moskwy nie tylko jako kraj gospodarczego suk-
rosyjskich elit strategicznych już jakiś najlepiej. cesu, wzór do naśladowania dla rosyj-
czas temu uległa zatarciu, jeśli w ogóle skich elit, lecz również rosnący w siłę,
występuje. Dziś wojną jest wszystko, co Oleg Dieripaska, znany rosyjski budzący coraz większy respekt i atrak-
pozwala złamać opór przeciwnika – in- oligarcha, uchodzący za przyjaciela cyjny punkt odniesienia dla narodów
formacja, relacje gospodarcze, opera- Władimira Putina, z pewnością częsty naszej części Europy. W tej rywalizacji
cje wywiadowcze czy nęcące projekty gość na Kremlu, powiedział w czerwcu na atrakcyjność swojego modelu roz-
inwestycyjne. To, co różni klasyczne w wywiadzie dla rozgłośni radiowej woju Rosja – w oczach tamtejszych
środki zbrojne, kiedy słychać huk dział, Business FM coś, co nie zostało w Pol- elit, nawet jeśli tak jak Dieripaska nie
od współczesnych działań wojennych, sce – a szkoda – usłyszane. Otóż jego mówią tego głośno – przegrywa właś-
to jedynie stopień zastosowania prze- zdaniem rosyjska gospodarka już zde- nie ze słowiańską i bliską kulturowo
mocy. Po co wytaczać ciężkie działa, cydowanie zbyt długo pozostaje „na Polską. A to może pociągać za sobą
zdają się myśleć rosyjskie elity, jeśli te jałowym biegu”. Skutki tego marazmu bolesne z moskiewskiej perspektywy
same cele polityczne można osiągnąć z perspektywy przyszłości państwa skutki.
innymi sposobami. rosyjskiego mogą być, w jego opinii,
opłakane, tym bardziej że ewentualny Już obecnie rosyjscy demografowie
Nie oznacza to oczywiście, że maga- sukces wyborczy Joego Bidena będzie alarmują, że bez imigracji, co najmniej
zyny w koszarach pokrywają się paję- oznaczać prawdopodobnie wprowa- 500 tys. osób rocznie, Federacja Ro-
czynami, mamy tu raczej do czynienia dzenie „piekielnych sankcji” wymie- syjska w ekspresowym tempie zacznie
z rachunkiem sił i środków, poszukiwa- rzonych w Rosję, co z pewnością nie się wyludniać, co odbije się nie tylko
niem tańszych sposobów prowadzenia poprawi jej sytuacji. 51 proc. Rosjan, na jej perspektywach wzrostu gospo-
wojen. I ten własny sposób rozumowa- w opinii Dieripaski, obecnie osiąga darczego, bo rośnie liczba emerytów,
nia rosyjskie elity, zapewne nie do końca dochód roczny w wysokości nieprze- a maleje pracujących, lecz również na-
świadomie, projektują na innych, w tym kraczającej 370 tys. rubli. To na tyle stąpią niekorzystne z punktu widzenia
na Polskę. Ich zdaniem wszystkie pol- mało, że rosyjski rynek wewnętrzny rdzennych Rosjan zmiany profilu na-
skie inicjatywy, propozycje i działania nie funkcjonuje dobrze, a gospodarka rodowościowego kraju. W rodzinach
są w gruncie rzeczy elementami jed- się nie rozwija. Oligarcha mówi rów- muzułmańskiego południa nie odno-
nej „wielkiej strategii” – wskrzeszenia nież, że statystyczny Rosjanin winien towano bowiem problemów z przyro-
I Rzeczypospolitej. osiągać dochody nie mniejsze niźli lu- stem naturalnym. A jak konkurować
dzie pracujący i mieszkający w Polsce, z Polską o ściągnięcie wykształconych,
Gonić Polskę a obecnie jest to rocznie 15 tys. euro. I to młodych i ambitnych pracowników
jest, w jego opinii, zadanie rosyjskich z państw postsowieckich, kiedy poziom
Jeśli wszystko, w tym to, co przywykli- elit na najbliższe lata – dogonić Polskę, wynagrodzeń, nie mówiąc już o jakości
śmy nazywać soft power, jest wojną, to czyli powiększyć, jak mówi, trzykrotnie życia, jest dziś praktycznie niemożliwy
jak w tym kontekście wygląda porów- dochody statystycznego Rosjanina. do nadgonienia?

| 22 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Rosjanie tradycyjnie narzekają na zmiany polegające na wprowadzeniu wyspecjalizowali się w sprzedaży im-
swoją soft power, ubolewają nad tym, wielu ułatwień dla przybyszów z Biało- portowanych z naszego kraju i objętych
że ich „model rozwojowy” przestaje być rusi, w tym zniesienie opłat za wizy, sankcjami towarów. Akcja zakończyła
atrakcyjny, spada w świecie, a nawet może w najbliższych latach te trendy się niepowodzeniem, mimo że lokalna
w sąsiednich państwach popularność jeszcze zmienić na korzyść Polski. policja nakładała każdego dnia na han-
języka rosyjskiego, przeważają, jak to Podobnie jak przeprowadzka białoru- dlujących mandaty po 4,6 tys. rubli
oni nazywają, „nastroje rusofobiczne”. skiego sektora IT, który jednoznacznie (65 euro według ówczesnego kursu),
Nawet Czajkowski, Czechow czy Kon- poparł demokratyczne protesty w oj- co w rosyjskich realiach nie jest małą
czałowski nie są w stanie odwrócić nie- czyźnie, co naraziło go na represje. Za- kwotą. Jeden ze sprzedających powie-
pokojących trendów. powiedziana przez Polskę budowa na dział nawet indagującej go telewizyjnej
wschodzie kraju „krzemowej doliny” dziennikarce, że mimo kar i najść policji
Skonfrontowanie własnych aspiracji obliczonej na przyciągnięcie białoru- będzie sprzedawał towary z Polski, bo
w tym względzie, ponoszonych nakła- skich programistów i firm z tego sek- ludzie zwyczajnie ich potrzebują.
dów i wysiłków z realnymi osiągnięciami tora, który wytwarzał niemal 6 proc.
doprowadziło do zmiany na stanowi- tamtejszego PKB, może jeszcze wzmoc- Niemiecki odwrót
sku Rossotrudniczestwa, państwowej nić atrakcyjność Polski.
agendy odpowiadającej za komunikację Wróćmy jednak do kwestii wielkiej
i wspieranie Russkiego Miru. Jej szefem Inny element naszej soft power jest polityki i spraw wojskowych, bo te
został Jewgienij Primakow, dziennikarz, chyba najsłabiej w Polsce rozumiany
deputowany do Dumy i wnuk by- obszary znacznie bardziej zaprzą-
łego premiera Federacji Rosyjskiej. Oleg Dieripaska, znany tają uwagę Kremla i rosyjskich elit
Zmiany te mają w rezultacie prowa- oligarcha, stawia rosyjskim niźli codzienne bolączki obywa-
dzić do zdynamizowania rosyjskiej elitom Polskę za wzór. Mówi, teli Rosji. Tutaj też, z rosyjskiego
soft power, ale na razie Moskwa że statystyczny Rosjanin punktu widzenia, sprawy nie mają
musi się godzić z tym, że na tym winien osiągać dochody nie się najlepiej. Dmitrij Trenin, dy-
polu nie jest najlepiej. mniejsze niźli ludzie pracujący rektor moskiewskiego Centrum
i mieszkający w naszym kraju. Carnegie, jest zdania, że relacje
Najlepszym tego przykładem są Bez tego rosyjska gospodarka Rosji i Niemiec wchodzą właśnie
edukacyjne wybory białoruskiej nie będzie się rozwijać, w swą kryzysową fazę. W jego opi-
młodzieży. Zdaniem Moskwy a państwo pozostanie nii kończy się właśnie to, co okre-
powinna ona studiować w Rosji, na jałowym biegu ślane było mianem Ostpolitik, czyli
jej ściągnięciu ma służyć spe- polityki będącej próbą budowy
cjalny budżet stypendialny, który i doceniany. Ale znów posłużmy się specjalnej, pragmatycznej, skon-
corocznie zasilany jest kwotą przykładem. W maju 2018 r. władze Ka- centrowanej na szukaniu obopól-
180 mln rubli, czyli 2,5 mln euro. liningradu postanowiły wypowiedzieć nych korzyści płaszczyzny współ-
Ale wyniki są dalekie, jak argu- wojnę ulicznym sprzedawcom han- pracy między obydwoma krajami.
mentują rosyjskie media, od zada- dlującym towarami z Polski. Bo trzeba Niemcy, w jego opinii, nie chcą być
walających. Z oficjalnych danych wiedzieć, że tak jak w wielu polskich już rzecznikiem Rosji w Europie,
rosyjskich uczelni wynika, że 1 miastach zobaczyć można szyld „che- nie chcą rozumieć ani tłumaczyć
października 2019 r. studiowały mia z Niemiec”, tak i podobną reputacją geostrategicznych planów Kremla,
u nich 10 653 osoby z Białorusi, cieszą się w rosyjskiej enklawie polskie nie mają chęci wgryzać się w taj-
z których 3588 otrzymywało po- towary. W mieście Kanta, jak relacjo- niki rosyjskiej duszy ani nie liczą
nowała lokalna telewizja, handluje się na wielkie korzyści będące wyni-
moc w ramach wspomnianego tym, co można przywieźć z Polski w ba- kiem politycznej bliskości między
rosyjskiego rządowego fundu- gażnikach samochodów, ale są też całe Berlinem a Moskwą. „Na poziomie re-
szu stypendialnego. Nieco inne ulice straganów, których właściciele toryki – ocenia Trenin – oznacza to fun-
damentalny sprzeciw wobec polityki
liczby przywołuje białoruski portal zagranicznej i wewnętrznej Kremla,
tut.by, według którego w Rosji w roku ostrą krytykę pewnych konkretnych
akademickim 2018/19 studiowało 13 kroków Moskwy i wielką solidarność
216 Białorusinów, ale to, na co zwraca w tym sensie z krajami Europy Wschod-
uwagę, to dramatyczny spadek tej liczby niej. Na poziomie ekonomicznym wielu
– na przełomie lat 2013/14 na rosyjskich spodziewa się porzucenia projektu ga-
uczelniach kształciło się bowiem niemal zociągu Nord Stream 2. W każdym razie
25 tys. przybyszów z Białorusi. wydaje się, że era dużych rosyjsko-eu-
ropejskich projektów energetycznych
Odmienna sytuacja jest w przypadku dobiegła końca. Na szczeblu dyploma-
Polski, w której jeszcze osiem lat temu tycznym prawdopodobne jest znaczne
studiowało niewiele ponad 2 tys. Bia-
łorusinów, a w ubiegłym roku liczba
ta przekroczyła 7 tys. Zapowiedziane
przez rząd Mateusza Morawieckiego

28.09–4.10.2020 | 23 |

[email protected]

Temat tygodnia  |  Rosja w odwrocie  |

­ograniczenie ­oficjalnych ­kontaktów ale to musi oznaczać rewizję rosyjskiej kacja, związki gospodarcze) oraz na-
i być może zawieszenie dialogu na naj- polityki wobec tych krajów. Ale do ta- rzuceniu światopoglądowej, mentalnej
wyższym szczeblu”. W praktyce oznacza kiej przemyślanej i skutecznej akcji kontroli tamtejszym elitom, które na
to jego zdaniem, że europejską politykę Rosja, zdaniem Kolerowa, też nie jest porządek regionalny i rolę Rosji będą
wobec Rosji będą kształtowały War- przygotowana. patrzeć przez polskie okulary.
szawa i państwa bałtyckie, a Berlin
będzie bardziej skłonny wsłuchiwać Druga konstatacja Kolerowa jest Amerykańska perspektywa
się w opinie niechętnie nastawionych następująca – fundament polskiej po-
do Rosji państw naszego regionu niźli lityki historycznej jest w swej istocie Rosyjskie elity uważnie obserwują też
głosy płynące z Moskwy. antyrosyjski. Jeśli idzie o współczesną ewolucję amerykańskiego systemu
polską ideę imperialną, to Kolerow sojuszniczego i wzrastającą w nim
Spoglądając z perspektywy kilku jest zdania, a powołuje się przy tym rolę Polski. Tradycyjnie przywiązane
ostatnich lat, polityczna skuteczność na nieoficjalne rozmowy z przedsta- do rozwiązań siłowych są zdania, że to
Polski okazała się większa, niż ktokol- wicielami polskich elit, że Warszawa „twarde” wojskowe argumenty bardziej
wiek mógł w Moskwie przypuszczać. uważa, iż Rosja, próbując odzyskać
Niezależnie od iskrzenia na liniach się liczą w ostatecznym rachunku
Warszawa–Berlin czy Warszawa– Dla rosyjskich elit niźli te trudno uchwytne, z katego-
Paryż i sporej grupy zwolenników strategicznych dziś wojną jest rii soft power. Ale i w tym wypadku
resetu, zwłaszcza wywodzących wszystko, co pozwala złamać ich uwadze nie mógł umknąć
się ze „starej Europy”, Moskwie opór przeciwnika – informacja, choćby ostatni raport przygoto-
nie tylko nie udało się doprowadzić relacje gospodarcze, operacje wany pod kierunkiem gen. Bena
do zniesienia sankcji i narzucenia wywiadowcze czy nęcące Hodgesa, byłego dowódcy sił ame-
odpowiadających jej warunków projekty inwestycyjne. To, co rykańskich w Europie, w którym
pokoju na wschodzie Ukrainy, lecz różni klasyczne środki zbrojne padają dwie kluczowe z tej per-
dziś, jak napisał Trenin, „musi wal- od nowoczesnych działań spektywy tezy. W myśl pierwszej
czyć o to, kto będzie jej sąsiadem wojennych, to jedynie stopień potencjały wojskowe, gospodarcze
pod Smoleńskiem” i obserwuje zastosowania przemocy i demograficzne państw Europy
stopniowy zmierzch niemieckiej Wschodniej i Północnej, od Nor-
Ostpolitik. Trudno zatem mówić, wpływy na Ukrainie, ostatecznie wegii do Rumunii, które podobnie
aby Rosja w swej polityce europej- w planie historycznym tam ugrzęźnie. odczytują rosyjskie zagrożenie, są
skiej odniosła w ostatnich latach ja- W efekcie politycznie i ekonomicznie zupełnie wystarczające, aby zbu-
kiś oszałamiający sukces. A Polska? się „wykrwawi”, bo to oznacza choćby dować siły zbrojne zdolne ode-
zablokowanie możliwości rosyjskiej przeć każdą rosyjską agresję.
Doktryna Piłsudskiego polityki europejskiej. Polska nie jest
gotowa rozmawiać o „rozbiorze” czy Druga teza, formułowana przez
Modest Kolerow, rosyjski histo- podziale wpływów z Rosją na Ukra- amerykańskich strategów, jest nie
ryk i lider środowiska skupio- inie ani na Białorusi, z tego prostego mniej istotna. Otóż ich zdaniem
nego wokół Agencji Regnum, powodu, że uważa, iż w ostatecznym taka wojskowa „pięść” na wschod-
mogącego uchodzić za jeden historycznym rachunku obydwa te nim froncie NATO nie powsta-
z elementów szeroko pojętego państwa będą bliższe Polsce niźli Ro- nie bez udziału Polski, co więcej
konserwatywnego skrzydła obozu pu- sji. Nowoczesny polski imperializm, to polscy oficerowie i żołnierze
tinowskiego, powiedział, przy okazji odnowiona idea Piłsudskiego i Gie- muszą stanowić jej trzon. Stany Zjed-
zorganizowanego przez siebie w lutym droycia, polega jego zdaniem na wy- noczone ze swej strony będą z radością
tego roku „okrągłego stołu” poświęco- korzystaniu we własnych interesach witać tego rodzaju zmiany i pomagać
nego polityce Polski, że „Polski impe- ekonomicznych społecznej dynamiki w ich urzeczywistnieniu, bo to pozwoli
rializm uzbrojony w narzędzie, jakim państw buforowych (pracownicy, edu- im się skupić na kierunku azjatyckim,
jest polityka historyczna, i elastyczną z punktu widzenia geostrategicznej ry-
doktrynę Piłsudskiego–Giedroycia, walizacji z Chinami ważniejszym.
w myśl której Polska nie musi inkor- Jeśli zatem w najbliższych latach na
porować obszarów kresowych, ale wszystkich polach – politycznym, go-
wystarczy, że będzie je kontrolowała spodarczym, demograficznym i woj-
i uczyni z nich państwa-protektoraty, skowym – Polska zrealizuje swe dłu-
to dla Rosji poważny przeciwnik, wo- gofalowe cele, to Moskwie wyrośnie
bec którego nie mamy odpowiedzi”. Co w regionie nowy groźny rywal. Nie-
ciekawe, zdaniem redaktora naczel- mający żadnych kompleksów, a tym
nego Regnum powstrzymywanie tego bardziej sentymentów wobec Rosji,
polskiego imperializmu może następo- Władimir Putin ma zatem w swym
wać jedynie siłami Ukrainy i Białorusi, kremlowskim gabinecie o czym roz-
myślać.

| 24 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Trójmorze

ma potencjał przyciągania

Mamy do czynienia z wizją, która zaczyna się materializować, i to jest rzecz więcej
niż cenna. Co ważne, Trójmorze to zamysł mający doprowadzić do autentycznej
spójności Unii Europejskiej. To jest umacnianie tej części Europy, która ma bardziej

optymistyczne, bardziej ambitne, głodne sukcesu społeczeństwa

Jacek i Michał Karnowscy rozmawiają z prof. Zbigniewem Rauem,

ministrem spraw zagranicznych

Pana nominacja na funkcję ministra chodzio funkcje publiczne,z wyjątkiem musiałem się zastanowić, co chcę ro- Fot. Andrzej Wiktor
spraw zagranicznych była dla wielu jednej, to o żadną z nich nie zabiegałem. bić. I dlatego byłem zainteresowany
obserwatorów zaskoczeniem, mimo Byłem senatorem, wojewodą, teraz je- tym stanowiskiem, tym bardziej że jako
że kierował pan komisją sejmową stem ministrem, ale to za każdym razem senator w latach 2005–2007 zajmowa-
zajmującą się tą dziedziną. Jak to się propozycje, które do mnie przychodziły. łem się relacjami międzynarodowymi,
stało, że to właśnie pan zastąpił mini- Zapewne nie było to źródłem cierpie- pracowałem w senackiej komisji spraw
stra Jacka Czaputowicza? Czy to był nia? zagranicznych, w Zgromadzeniu Parla-
pana cel, ambicja, marzenie? Nie, przyjmowałem je z satysfakcją. mentarnym Rady Europy.
Natomiast jeśli chodzi o komisję spraw Czy wcześniej, pracując na uczelni
Zbigniew Rau: Marzenia oczywi- zagranicznych, to obejmując po raz jako naukowiec, zajmował się pan
ście mam, ale nie dotyczą one mojego pierwszy mandat posła, w wieku 64 lat, sprawami międzynarodowymi?
udziału w polityce, ale raczej realizacji
pewnych koncepcji. Natomiast jeśli

28.09–4.10.2020 | 25 |

[email protected]

KRAJ  | Rozmowa |

Nie były w centrum moich zaintere- nych tożsamości, tam poszukujemy z równymi”. To klucz do przyszłości.
sowań naukowych, ale nie były też inspiracji. Ważne jest także, że wszyscy wokół
mi obojętne. Interesowałem się wizją mamy dość podobne doświadczenia
Europy w ciągu ostatnich lat. Tym, Ale swego rodzaju zagrożenie ab- i problemy. Łatwiej nam siebie nawza-
czym ona jest, z czego wyrasta i jak solutystyczne nie zniknęło. Próbuje jem zrozumieć.
ewoluuje. Jaka jest pozycja Polski się narzucać narodom i państwom
w tym zmieniającym się układzie sił. konkretne rozwiązania i wzorce, Czy jednak stanowimy wspólnotę?
Interesowało mnie zwłaszcza nasze właściwie nie pytając ich o zdanie, Był czas, że wiele państw wstydziło
najbliższe otoczenie, coś, co dziś na- pozorując dyskusję. się swojej wschodniej czy środkowej
zywamy Trójmorzem, a co ma swoje Absolutyzm bardzo krytycznie pod- europejskości, one chciały być na Za-
historyczne odniesienia, choćby ta- chodził do polskiego dziedzictwa, chodzie.
kie jak Państwo Wielkomorawskie, do polskich tradycji i wolności, i to Okres komunizmu bardzo radykal-
monarchie Jagiellonów. Refleksja na nie jest wyłącznie przeszłość. Mam nie nas od siebie oddzielił. To, że po
temat tego, czym byliśmy, czym je- teraz doktoranta ze Stanów Zjedno- upadku komunizmu zaczęliśmy pa-
steśmy i czym będziemy w Europie, czonych, który zwrócił mi uwagę, że trzeć na Zachód, a nie na siebie na-
zawsze była dla mnie ważna. Wolter, symbolizujący kontynentalne wzajem, było w pełni zrozumiałe. Nie
Czym zatem dziś jesteśmy? oświecenie, z wielkim szacunkiem od- mogło być inaczej. Państwa zachod-
Polska, wraz ze swoimi sąsiadami, nosi się do parlamentaryzmu brytyj- nie były naszym naturalnym partne-
wraca do swojej najbardziej zna- skiego. Ten sam Wolter, gdy patrzy na rem w procesie odrzucania tego, co
czącej tożsamości. Przywołam tu oferował komunizm. Im jednak
bliskiego mi francuskiego my- dłużej jesteśmy częścią wspólnot
śliciela Alexisa de Tocqueville’a, zachodnich, im dłużej należymy
który wskazywał, że tożsamość O pozycji Polski w świecie do instytucji zachodnich, tym jaś-
europejską wyznaczają dwie za- decyduje nasze miejsce w tej niej widzimy, że jednak jesteśmy
sadnicze linie podziału. Pierw- trochę inni, że występują pewne
sza to ta, która rozdziela pań- części Europy. To, jak sobie uzasadnione partykularyzmy re-
stwa o tradycji absolutystycznej układamy relacje z naszymi gionalne. Że mamy inną pozycję
–  Francję, państwa niemieckie, w sferze bogactwa, poziomu życia,
i te państwa, które albo odrzuciły infrastruktury, konkurencyjno-
taką pokusę, np. Anglia, albo jej sąsiadami, z tymi narodami, ści i że z tego wypływają pewne
nigdy nie przyjęły. Tocqueville które znamy od tysiąca lat. To jest wnioski.
wskazywał tu zwłaszcza na Pol-
skę i Węgry. W czasie swoich rzecz absolutnie podstawowa Czyli to sojusz biedniejszych?
podróży nigdy do nas nie dotarł,
ale to o nas wiedział. Nie. To są kraje, które straciły
To pierwsza linia podziału. niepodległość przynajmniej
A druga?
Tocqueville dodawał do tego podział dwukrotnie w swoich dziejach.
na metropolie i peryferie. Te drugie To są jednak doświadczenia bardzo
to zwłaszcza państwa, które na jakimś co prawda zdegenerowany wówczas, mocne, które mają znaczenie choćby
etapie straciły niepodległość. Dosko- ale przecież istniejący od dawna parla- w podejściu do kwestii bezpieczeń-
nale znał przykład Irlandii, w której mentaryzm polski, to kompletnie nim stwa, odbieranej bardziej dosłownie
spędził kilka miesięcy. Widział, że gardzi, i z entuzjazmem wita pierw- niż na Zachodzie. Pamiętamy, że gdy
narzucony tam system angielski, sko- szy rozbiór Polski. Ciekawe, że Ame- nasi potężni sąsiedzi z sobą walczyli, to
piowany w najdrobniejszych szczegó- rykanin widzi to tak czytelnie. Może walczyli na naszej ziemi. A gdy zawie-
łach, po prostu nie działał – był obcy, właśnie dlatego, że nie jest z Europy. rali z sobą pokój, to dzielili się naszymi
narzucony, skorumpowany, wtórny. Wnioski każdy może wyciągnąć sam. ziemiami, które stawały się prowin-
Elity przeszły na stronę Anglików, cjami. Bezpieczeństwo jest więc kwe-
reszta narodu została zepchnięta do Jakie z tego wypływają wnioski dla stią absolutnie fundamentalną.
roli wręcz służebnej. To samo przytra- pana programu w polityce zagra-
fiło się naszemu regionowi po bitwie nicznej obecnej Rzeczypospolitej? Centra polityczne Europy Zachod-
pod Mohaczem na Węgrzech w 1526 r., Bez wątpienia o pozycji Polski w świe- niej nie ukrywają, że niechętnie
po bitwie pod Białą Górą w Czechach cie decyduje nasze miejsce w tej części patrzą na tego typu emancypację
w 1620 r., częściowo po upadku I Rze- Europy. To, jak sobie układamy relacje Europy Środkowej. Traktują to jako
czypospolitej. Teraz wracamy do daw- z naszymi sąsiadami, z tymi narodami, wyzwanie rzucone tzw. integracji.
które znamy od tysiąca lat. To jest Chcę jasno stwierdzić, że naszą natu-
rzecz absolutnie podstawowa. Dlatego ralną przestrzenią do działania i roz-
tak cenna jest dla mnie formuła unii woju jest Unia Europejska. Co do tego
lubelskiej: „Wolni z wolnymi, równi nie ma sporu. Skoro jednak jesteśmy

| 26 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

już w Unii kilkanaście lat, skoro coraz Na pewno ta koncepcja budzi często To jest proces ewolucyjny i w tym tkwi
lepiej poznajemy formalne i niefor- dystans, zarówno intelektualny, jak jego siła, jego autentyzm. To lepsze niż
malne – często ważniejsze – mecha- i operacyjny. Należy przyjąć, że wy- podpisywanie pięknych deklaracji,
nizmy działania, to trudno się dziwić, nika to wyłącznie z niezrozumienia które później pozostają martwe.
że chcemy realizować swoje interesy. dobrodziejstw tego projektu. Trak- Przywołał pan wcześniej unię lu-
To wynika także z refleksji, że dzięki tujmy to jako zobowiązanie do wyjaś- belską, której ważną częścią były
UE i NATO możemy dużo więcej. niania tej kwestii. ziemie obecnej Białorusi. Na ile to,
A to z kolei oznacza zobowiązanie do co dzieje się za naszą wschodnią gra-
prowadzenia bardziej podmiotowej Czy wyobraża pan sobie rozszerze- nicą, może zmienić sytuację geopoli-
polityki. nie Trójmorza poza ramy Unii Eu- tyczną regionu?
ropejskiej? Społeczeństwo białoruskie imponuje
Zmiana ministra spraw zagranicz- nam dzisiaj pełną determinacji obroną
nych to bardzo często także korekta Nie. Zachowując minimum uczci- wspólnych europejskich wartości,
linii politycznej. W czym pana po- wości intelektualnej, trudno sobie to a więc godności, wolności, praw czło-
lityka będzie się różniła od tego, co wyobrazić. Widzimy jednak, że ten wieka, demokracji. Nie wiemy jednak,
robił minister Czaputowicz? projekt ma potencjał przyciągania. gdzie dokładnie jest nasz sąsiad. Przy-
wołując polskie doświadczenia: czy to
Odpowiem tak: gdybyśmy dziesięć lat Jak ważne dla przyszłości Trójmo- rok 1979, 1980, czy może 1989? Może
temu rzucili gdzieś hasło „Trójmorze”, rza będą jesienne wybory w Stanach zabrzmi to górnolotnie, ale gdy raz się
nikt by nie wiedział, o co chodzi. Oczy- Zjednoczonych? Prezydent Trump uchyli drzwi do wolności, to nie da się ich
wiście były różne pomysły w dziejach wspiera ten projekt. już całkowicie domknąć. W naszej części
naszego kraju i regionu na federacje, świata tak to działa. Stąd bierze się nasze
konfederacje, i w kraju, i na emigra- Przenikliwość prezydenta Trumpa zaangażowanie,zresztązgodnez oczeki-
cji. Teraz jednak mamy do czynienia polegała na tym, że dostrzegł szansę waniami społeczeństwa polskiego.
z wizją, która zaczyna się materializo- na współpracę z „koalicją chętnych”, Wręczał pan nagrodę Swiatłanie
wać, i to jest rzecz więcej niż cenna. Co która się pojawiła. Trójmorze to jest Cichanouskiej w Karpaczu. Jakie
ważne, to jest zamysł mający doprowa- nowy podmiot, coraz bardziej świa- wrażenie zrobiła na panu osoba,
dzić do autentycznej spójności Unii domy swoich celów, choć bardzo róż- która jest twarzą tego zrywu, tej
Europejskiej. To jest umacnianie tej norodny, będący syntezą, wspólnym rewolucji.
części Europy, która ma bardziej op- mianownikiem różnych interesów. To na pewno mało rewolucyjna twarz,
tymistyczne, bardziej ambitne, głodne Ale prezydent Stanów Zjednoczonych tak to ujmę. Nie ulega wątpliwości, że
sukcesu społeczeństwa. Podobnie nie był inspiratorem tej inicjatywy. ruch ten to dopiero zalążki społeczeń-
wschodnia flanka NATO wzmacnia stwa obywatelskiego. Nie ma tam jed-
cały pakt obronny. Jest też Grupa Wyszehradzka, ce- nego programu politycznego, nie ma
niona przez wszystkie zaangażo- jednoznacznego przywództwa. Nie ma
Pytanie, czy inne kraje regionu rów- wane stolice i coraz bardziej dostrze- tam Stoczni Gdańskiej, do której można
nież widzą swoją szansę w koncepcji gana przez Zachód. Ale właśnie V4 pojechaći porozmawiać,niemaeksper-
Trójmorza. Czy nie jest tak, że bra- pokazuje, że po osiągnięciu pewnego tów. Ale z drugiej strony to nie jest sła-
kuje chętnych do pociągnięcia tego poziomu współpracy regionalnej bość tego ruchu, boto z kolei sprawia, że
projektu z całą mocą? Może Rumu- trudno pójść dalej. jest on bardzo inkluzywny, że mieszczą
nia? się w nim i ci, którzy noszą flagi biało-
Czy to w relacjach z państwami V4, czy -czerwono-białe, i ci, którzy wolą flagę
Rumunia jest rzeczywiście ważnym w kontekście bardzo bliskich kontak- oficjalną. Ruch protestu starannie unika
dla nas krajem. Spójrzmy jednak na tów z państwami bałtyckimi widzimy przemocy, nie stłukł chyba ani jednej
to inaczej, od strony choćby projek- różnorodność oczekiwań co do ich szyby. I to jest wielka wartość. Teraz
tów infrastrukturalnych. Owszem, instytucjonalizacji. Siłą jest wspólna pytanie brzmi, w jaki sposób można
każdemu zależy na czymś nieco in- zgodność na poziomie funkcjonal- ten wolnościowy kapitał zagospodaro-
nym, ale ta mozaika oczekiwań tworzy nym w różnych ważnych sprawach, wać. Jestem przekonany, że wcześniej
jednak pewną całość. W interesie nas natomiast jest rzeczą absolutnie na- czy później dojdzie do dialogu władzy
wszystkich jest, by szlaki komunika- turalną, że każdy wyznacza pole swo- ze społeczeństwem, ale nie wiem, ile
cyjne biegły nie tylko z zachodu na jego zainteresowania i współpracy. trzeba będzie czekać i jaki będzie koszt.
wschód, lecz i z północy na południe. Użyteczność Grupy Wyszehradzkiej Pozycja władz w Mińsku w przewi-
Żeby z Tallina do Salonik dało się doje- jest widoczna zwłaszcza w chwilach dywalnej przyszłości będzie jednak
chać równie szybko jak zGöteborga do kryzysów, w chwilach decydujących. bardzo słaba?
Barcelony. To chcemy zmienić. Wówczas uzmysławiamy sobie wspól-
notę interesów, oczywiście nie wszyst-
Słychać, że Trójmorze naprawdę kich. Ale też jest sfera mniej widoczna
niepokoi niektóre potężne stolice. – sfera codziennej współpracy różnych
Ile w tym prawdy? ministerstw i organizacji. W tej dzie-
dzinie naprawdę idziemy do przodu.

28.09–4.10.2020 | 27 |

[email protected]

KRAJ  | Rozmowa |

Nie ulega wątpliwości, że reżim Alek- Dlaczego bunt na Białorusi wybuchł tytuły prasowe miały różne stano-
sandra Łukaszenki, który do tej pory właśnie teraz? Bo kiedyś musiał? wiska w różnych polskich sprawach.
korzystał z domniemanej akceptacji Dziś wszyscy zdają się pisać to samo.
społecznej, nie może się już posłu- Zapewne tak, kiedyś to musiało się To jest bardzo dziwne, niepokojące
giwać tym typem legitymizacji. Nie zdarzyć. W ostatnim czasie dużo się zjawisko.
może też uchodzić w takim stopniu dowiedzieliśmy o społeczeństwie
jak dotąd za gwaranta istotnej od- białoruskim. To społeczeństwo no- Czy będzie się pan starał podnieść
rębności Białorusi od Rosji. Pozycja woczesne, wyrafinowane, otwarte na sprawę reparacji od Niemiec za
Łukaszenki w relacjach z Moskwą jest świat, świadome siebie. Protesty roz- zbrodnie i zniszczenia z okresu
dziś bardzo słaba. Mamy w isto- poczęli młodzi ludzie, znający świat
cie do czynienia z hybrydową II wojny światowej?
interwencją rosyjską. Np. w me- Chcę jasno stwierdzić, że naszą Kwestie polskiej tożsamości
diach państwowych dziennika- naturalną przestrzenią do ukształtowane przez remini-
rzy białoruskich zastąpili przy- działania i rozwoju jest Unia scencje II wojny światowej są
bysze z Rosji. Tak jest w wielu Europejska. Skoro jednak absolutnie oczywiste. I w debacie
dziedzinach. Paradoksalnie nie publicznej to się często ujawnia,
zmienia to faktu, że Białorusini a czasem i dominuje. Trudno, żeby
są jedynym społeczeństwem te kwestie nie obejmowały spraw,
w naszej części Europy, w któ- o których panowie mówią.
rym obecne są na tak dużą skalę
sentymenty prorosyjskie. Z per- jesteśmy już w UE kilkanaście To odpowiedź, którą z pewnoś-
spektywy Federacji Rosyjskiej lat, skoro coraz lepiej poznajemy cią pochwaliłby sir Humphrey
to z pewnością atut, którego nie formalne i nieformalne – często Appleby z doskonałego brytyj-
warto tracić. ważniejsze – mechanizmy skiego serialu „Yes Minister”.
działania, to trudno się dziwić, że Znam i bardzo lubię ten serial
Prezydent Łukaszenka twier- [śmiech].
dzi, że to zagranica – Polska,
Litwa, Czechy, USA – inspirują chcemy realizować swoje interesy Czy będą zmiany w MSZ? Czy
te protesty. będzie pan chciał dopuścić tro-
chę świeżej krwi do aparatu dy-
Zarzuty są absurdalne. I pani Ci- plomatycznego?
chanouska, i pan Aleksander Mi- Jest niezwykle ważne, żeby doko-
linkiewicz, i inni opozycjoniści biało- i z podróży, i z internetu. Czasy ich nać pewnego rozróżnienia. Po pierw-
ruscy zapewnili mnie, że nikt w to nie dziadków, sowiecka Białoruś, to da- sze, powinniśmy mieć apolityczną
wierzy. Pamiętamy tę retorykę, która leka przeszłość. służbę zagraniczną, a więc profesjo-
choćby w PRL każdą niezależną ini- nalnie przygotowywanych urzędni-
cjatywę przypisywała obcej inspiracji. Polska prowadzi aktywną politykę, ków, od których oczekuje się więk-
To jest to samo. buduje różne struktury regionalne, szego poświęcenia, dyspozycyjności,
rozwija kontakty. Ale np. w Par- dyscypliny, dyskrecji, odpowiedzial-
Co zrobi Polska po zaprzysiężeniu lamencie Europejskim czy w me- ności na placówce zagranicznej niż
Aleksandra Łukaszenki na kolejną diach prezentowana jest w sposób od innych kategorii służby cywilnej,
kadencję? Niektórzy mówią, że pre- zakłamany, nierzadko opisuje się oferując w zamian pewne przywileje.
zydentem elektem jest Cichanouska. nas jako reżim niemalże taki jak na Po drugie, są ci, którzy z politycznej
Białorusi. Czy ma pan pomysł, jak nominacjibiorąodpowiedzialnośćpo-
Rozmawiając z moimi partnerami walczyć z tym zjawiskiem? lityczną za politykę zagraniczną. Jeśli
w Unii Europejskiej, nie widzę jakiej- Parlament Europejski trzeba trak- wszyscy uznamy ten podział, będzie
kolwiek woli uznawania Aleksandra tować jako coś osobnego. Parlamen- dobrze.
Łukaszenki za prawomocnie wybra- tarzyści mają tendencję do komu-
nego prezydenta. Na pewno Polska nie nikowania się ze swoim najbardziej Chce pan powiedzieć, że profesjo-
będzie należeć do państw, które za tym wyrazistym wyborcą i dlatego często nalni urzędnicy nie mogą przejmo-
by się opowiadały. Nie ma powrotu do sięgają po język radykalny. Szerszym wać roli osób odpowiadających po-
tego, co było. Ale też pamiętajmy, że problemem jest brak woli oglądu litycznie za politykę zagraniczną?
Łukaszenki nie można traktować jako naszej rzeczywistości. Przyjmuje Sprawa jest prosta: są eksperci, są fa-
szeregowego dyrektora kołchozu. To się pewne klisze, później powielane chowcy, którzy wykonują polecenia
jednak polityk, który przetrwał ćwierć przez media, często piszące pod tezy polityczne. Za kształt polityki zagra-
wieku, i to mając naprzeciwko siebie naszej opozycji, i nikt nie sprawdza, nicznej odpowiadają minister i wice-
i Jelcyna, i Putina. Przez ostatnie pół jak jest naprawdę. W Niemczech, ministrowie. Mieszanie tych porząd-
roku prezentuje się jednak bardzo au- które znam osobiście, kiedyś różne ków jest rzeczą bardzo szkodliwą.
tystycznie, ale to już inna sprawa.

| 28 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

TEMAT TYGODNIA  | Zjednoczona Prawica  |

Premier

ze wspomaganiem

Rzecz idzie tu o kwestię znacznie bardziej politycznie doniosłą, mianowicie
o ustalenie przyszłej sukcesji władzy w Prawie i Sprawiedliwości

Fot. Andrzej Wiktor (2) jan rokita wszystkich rządach, od zamachu majo- obszar dominium był węższy, niźli ten,
wego 1926 r. aż po śmierć w 1935 r., z wy- jaki planuje przejąć Kaczyński, gdyż
P rojekt wejścia lidera PiS w skład jątkiem kilku miesięcy kryzysu zdrowot- Marszałek wyłączał ze strefy „premie-
gabinetu Morawieckiego dość nego i pobytu na Maderze. rowskiej” tylko armię, żywiąc skrajną
istotnie zmienia polityczny nieufność co do wpływu demokratycz-
charakter tego rządu. Nietrudno zresztą Obszary wpływów nej polityki na wojsko.
zauważyć, że tego rodzaju konstrukcja
w sposób oczywisty nawiązuje do pre- Zarówno w tamtym historycznym, jak Obecnie zaś, jeśli formułowane zapo-
cedensu trwałej obecności Piłsudskiego i w obecnym przypadku taka konstruk- wiedzi spełnią się w najbliższych dniach,
w roli ministra spraw wojskowych we cja rządu niesie dwie fundamentalne Kaczyński będzie kierować armią, spra-
konsekwencje dla modelu sprawowania wami wewnętrznymi, administracją,
władzy. Po pierwsze, oznacza podział ga- służbami specjalnymi oraz prokuraturą
binetu na dwie strefy wpływów: tę, którą i sprawiedliwością. Rzecz jasna, jeśli
zastrzega sobie jako własne dominium wziąć pod uwagę, że ani Błaszczak, ani
przywódca obozu, oraz całą resztę, która Kamiński nie są politykami podmioto-
może być zarządzana przez premiera. wymi i nie mają własnego zaplecza, klu-
W przypadku Piłsudskiego zastrzeżony czowy dla dalszego działania rządu okaże
się zapewne nadzór lidera partii nad

28.09–4.10.2020 | 29 |

[email protected]

TEMAT TYGODNIA  |  Zjednoczona Prawica  |

Ziobrą, gdyż tylko on posiada zarówno Nowogrodzkiej. Opozycja miała sporo czyński decyduje się na model, który
talent polityczny, jak i realny potencjał, racji, krytykując taki odformalizowany można by zdefiniować, jako „gabinet
umożliwiający prowadzenie własnej pod- model kierowania państwem „z tylnego Morawieckiego ze wspomaganiem”.
miotowej polityki. siedzenia”. Jeśli więc w praniu, czyli w efekcie re-
alnej rządowej współpracy premiera
Z kolei obszar dominium premiera z liderem partii, sukcesyjne preferen-
kurczy się do kwestii gospodarczo-spo- Plan sukcesji cje tego ostatniego nie wykoleją się
łecznych oraz międzynarodowej dyplo-
macji, czyli stref, w których Kaczyński Co prawda owo „siedzenie” Kaczyń- w jakichś konfliktowych okolicznoś-
miał zawsze poczucie niskiej kompetencji skiego nadal pozostanie w pewnym ciach, to rola Kaczyńskiego wewnątrz
i niedostatku kwalifikacji. sensie „tylne”, ale ów „tył” będzie jed- gabinetu polegać będzie także na tym,
nak teraz o wiele bliżej „przodu”. A co aby utwierdzić polityczny autorytet
Ustrojowo ważniejsza jest jednak najistotniejsze – zyska również atrybuty Morawieckiego w całym obozie, tak by
druga konsekwencja takiej konstrukcji formalne i państwowe, jeśli istotnie ( jak za trzy lata jego sukcesja była oczywista
gabinetu. Obecność lidera, który (co brzmią zapowiedzi) lider partii będzie i niekwestionowana. Patrząc z czysto in-
w tej sprawie kluczowe) jest zarazem teraz wicepremierem i szefem istotnego stytucjonalnej perspektywy, taka rola
jedynym niemożliwym do zakwestio- rządowego komitetu. Jest całkiem jasne, lidera partii byłaby czynnikiem „pro-
nowania politycznym autorytetem ca- państwowym”, gdyż wzmacniając
łego obozu władzy, oznacza syste- premiera, umacniałaby tym samym
mową obecność wewnątrz rządu quasi-kanclerskie mechanizmy
mocnego czynnika rozjemczego, Widać już wyraźnie, że norki, władzy, trudne do przecenienia
zdolnego przecinać różnice zdań na przyszłość, jeśli na serio myśleć
i konflikty, nawet jeśli będą one psy łańcuchowe i koszerny o perspektywie sprawniejszego
wykraczać poza zastrzeżoną strefę
osobistego dominium Kaczyń- przemysł mięsny stały się mocno rządzenia państwem polskim.
skiego. Co prawda Morawiecki Teraz widać już wyraźnie, że
jako szef rządu ma silne formalne przypadkowymi uczestnikami norki, psy łańcuchowe i koszerny
narzędzia zwierzchnictwa nad
ministrami, jakie daje mu system gry o nowy model władzy przemysł mięsny stały się mocno
„rozporządzeń atrybucyjnych” przypadkowymi uczestnikami gry
oraz ustawa o Radzie Ministrów, o nowy model władzy, gry (podkreś-
czyli trwałe i doniosłe owoce tzw. lmy to) wywołanej i prowadzonej
reformy Pola z 1997 r., ale w poli- przez Kaczyńskiego. Spektakularne
tycznych realiach nie wystarczają for- deklaracje pisowskich polityków
malne prerogatywy, bo trzeba jeszcze dlaczego Kaczyński nie chce przejąć roli (zwłaszcza Suskiego i Mazurek), iż ko-
wystarczającej politycznej woli i mocy, premiera, tak by w pełni zinstytucjonali- alicji z ziobrystami i gowinowcami „już
aby z nich w pełni korzystać. zować swoją rolę. Zapewne nie tylko dla- nie ma”, a prokurator generalny powinien
tego, że (mówiąc kolokwialnie) podob- „szybko pakować swoje biurko”, nie były
Tymczasem Morawiecki cierpi ciągle nie jak Piłsudskiemu niemal wiek temu opisem politycznej rzeczywistości, ale
na pewien deficyt politycznego autory- „nie chce się” zajmować od świtu do celowym chwytem perswazyjnym, ma-
tetu, czego dowodziły wielokrotnie po- zmroku rządową biurokracją i absorbu- jącym zastraszyć każdego potencjalnie
wtarzające się kolizje i starcia wewnątrz jącymi czynnościami protokolarnymi. nieposłusznego wobec Kaczyńskiego.
rządu, zwłaszcza nierozstrzygalne kli- Jak można bowiem sądzić, rzecz idzie tu Istotę sprawy bezceremonialnie ujął na
kowe walki o stanowiska w państwo- o kwestię znacznie bardziej politycznie Twitterze oficer ordynansowy lidera,
wych spółkach oraz publiczne polemiki doniosłą, mianowicie o ustalenie przy- przestrzegającparlamentarzystówobozu
pomiędzy ministrami pochodzącymi szłej sukcesji władzy w PiS. Wszystkie władzy: „Nie wyginajcie się, bo skończy-
(mimo formalnych podziałów partyj- znaki na niebie i ziemi wskazują, że Ka- cie jak LPR, Migalski albo Kowal”.
nych) tak naprawdę z jednego obozu czyński ma już wybranego swojego „Wa-
politycznego i wybranych z jednej listy lerego Sławka”, którym jest Morawiecki.
wyborczej. To, co było dotąd najbar- Jeśli tak właśnie jest, to usunięcie pre- Norki, czyli casus belli
dziej zadziwiające, to fakt, iż premier
często bywał po prostu stroną w tych miera bez względu na tłumaczenia, jakie W ciągu ostatnich miesięcy trudno
sporach w stosunku do podległych mu by temu towarzyszyły, przekreślałoby było zresztą nie odnosić wrażenia, że
formalnie ministrów. W efekcie już od realność planu sukcesyjnego i dodawało co najmniej od kryzysu majowego obóz
dawna narady i negocjacje w momen- tylko wigoru tym, którzy (tak jak pro- władzy dryfuje w jakimś nieznanym
tach kluczowych decyzji politycznych, kurator generalny) liczyli do tej pory na kierunku, pod zmęczonym i chwiejnym
na przykład w trakcie majowego kryzysu doprowadzenie do zmiany personalnej przywódcą i premierem niepanującym
wokół wyborów prezydenckich, mu- preferencji przywódcy. nad swoim gabinetem. Głośne walnię- Reklama | 27/0920/F
siały się toczyć nie wewnątrz gabinetu, Wydaje się zatem, że na nową kon- cie pięścią w stół przez lidera ma więc
ale w salkach partyjnej siedziby przy strukcję rządową należy patrzeć także szanse okazać się symptomem jakiegoś
z tej „sukcesyjnej” perspektywy. Ka- przegrupowania i nowego porządku.

| 30 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

A pretekstu – jak wiadomo – dostarczyły Niemniej jednak nie można obojętnie rolnictwa, przemysłu oraz eksportu
dwie ustawy, obie zresztą w najwyższym przejść wobec tych wszystkich nonsen- mięsnego i futrzarskiego, bezsensow-
stopniu (czy aby nie celowo?) kontro- sów, jakie zostały wypowiedziane na ten nie niszczonego w okresie gospodarczej
wersyjne, za sprawą których nastąpiła temat w zbożnym celu przywrócenia recesji, w interesie zagranicznej (zwłasz-
publiczna teatralizacja konfliktu. To rozkładającej się dyscypliny politycznej cza wschodniej) konkurencji. Niestety
jasne, że Kaczyński nie chciał na ostrzu wewnątrz obozu władzy. Rekordy pobił polityczna rola, jaką lider PiS postano-
noża postawić projektu „Bezkarność+” zapewne poseł Suski, z autoironicznym wił nagle nadać futrzakom, wypaczyła
( jak sarkastycznie nazwali go jego prze- uśmiechem na ustach przekonujący wszelką debatę na ten temat, sprawiając,
ciwnicy), zwłaszcza że o niepopularną nas do tego, iż „ktoś, kto ma spojrzenie że każdy głos krytyki był natychmiast
społecznie ideę „urzędniczej abolicji” życzliwe dla okrucieństwa, nie może czytany jako anarchiczne przeciw-
miałby toczyć spór z bezlitosnym pro- w szczególności być ministrem spra- stawianie się próbom zaprowadzenia
kuratorem generalnym. I tak, w sposób wiedliwości”, a także, że ustawa futer- porządku albo niemal wojna osobiście
nieomalże absurdalny, to właśnie norki kowa przesądza o „moralnej zdolności wypowiedziana Kaczyńskiemu.
zostały wybrane jako casus belli, gdyż do rządzenia”. Z pewnym rozbawieniem
(co od początku było jasne, a potwier- można było zresztą obserwować, jak po- Pozostaje jeszcze nadzieja, że po tym,
dziły prędko zrobione sondaże) każdy litycy i publicyści chcący zamanifesto- jak przywódca z sukcesem przepro-
projekt, który zostanie dziś przedsta- wać subordynację względem Kaczyń- wadzi obecną operację zaprowadzania
wiony opinii jako płynący z miłości do skiego prześcigali się w opowiadaniu porządku oraz ustali nową konstrukcję
futrzaków musi zyskać entuzjastyczną sloganów na temat miłości do futrzaków. rządu, przyjdzie jeszcze czas na powrót
aprobatę mas, pod tym względem w całej Z ministra rolnictwa Ardanowskiego, do racjonalności także w materii futrza-
Europie coraz bardziej zdziecinniałych. który skądinąd i tak miał być ponoć ków. „Niezadowolenie, a nawet gniew”
W ten sposób futrzaki wtargnęły do pol- odwołany, zrobiono niemal potwora, z powodu szkód rolniczych, o którym
skiej politycznej historii, niczym jakieś podczas gdy ów najzupełniej racjonal- wspominał prezydent Duda, zapowiada
równie przypadkowe gęsi kapitolińskie nie (biorąc pod uwagę urząd, jaki pełni) być może w owym nawrocie do ekono-
do dziejów republiki rzymskiej. wystąpił w obronie całego kompleksu micznej racjonalności jakąś rolę głowy
państwa.

REKLAMA

28.09–4.10.2020 | 31 |

[email protected]

temat tygodnia  | Zjednoczona Prawica  |

Więcej rządwu rządzie

Wyjście Zjednoczonej Prawicy z kryzysu okazało się niemożliwe
bez Jarosława Kaczyńskiego, najpewniej w roli superintendenta w rządzie

K luczem do kryzysu, który dotknął było też powodem coraz śmielszego „bry-
Zjednoczoną Prawicę, jest cel re- kania” koalicjantów. Rekonstrukcja miała
konstrukcji rządu, a nie jakaś kon- to wszystko zmienić, obiektywnie osłabia-
kretna ustawa, choćby najbardziej kryzy- jąc koalicjantów i ich liderów. I to są realne
sogenna, np. o ochronie zwierząt. A celem przyczyny konfliktu, a nie jest nim pretekst,
było uczynienie rządu prawdziwym cen- czyli Ustawa o ochronie zwierząt. Wyjście
trum decyzyjnym: spójnym, efektywnym, z kryzysu okazało się niemożliwe bez samego
sprawczym. Nie klubem dyskusyjnym, i to stanisław janecki Jarosława Kaczyńskiego, najpewniej w roli

bez zobowiązań, ale sprawną maszyną. Taki superintendenta w rządzie. I nie wynika to
model funkcjonowania rządu, w dodatku okrojonego, czyli z jego chęci znalezienia się w rządzie, lecz z niemożności zdy-
bardziej zwartego, wyklucza dotychczasową federacyjność scyplinowania stron bez jego autorytetu i pozycji politycznej.
(federację ministerstw). Federacyjność była na rękę koali- Alternatywą był tylko rząd mniejszościowy.
cjantom Prawa i Sprawiedliwości, gdyż mogli oni zachować
daleko idącą samodzielność w rządzie i umacniać swoje par-
tie. Rzeczywiście w wyborach w 2019 r. partie koalicyjne były Bunt i samowolka

już silniejsze niż cztery lata wcześniej. A skoro tak, to politycy Przez pierwszą kadencję rządów Zjednoczonej Prawicy Soli-
tych ugrupowań (ministrowie, posłowie) zaczęli demonstro- darna Polska i Porozumienie wzmacniały się, dbając o kariery
wać poczucie siły, powołując się na wybory właśnie. Rekon- swoich ludzi, co w partiach jest zasadą uniwersalną (nie tylko
strukcja miała wzmocnić premiera Mateusza Morawieckiego w Polsce). Warto więc było być aktywnym, mieć pomysły, być
i pozwolić mu samodzielnie kontrolować rząd – tym razem w mediach właściwie na każde życzenie. Ale zawsze istnieje
już unitarny, a nie federacyjny. granica ekspansji mierzona realnymi politycznymi wpły-
Komplikacje w negocjacjach na temat rekonstrukcji wami i poparciem wyborców, nawet jeśli liderzy nie przyj-
i nowej umowy koalicyjnej wynikały z tego, że model rządu mują tego do wiadomości. Federacyjny charakter rządu eks-
unitarnego osłabiał zarówno szefów Solidarnej Polski, jak pansję umożliwiał, a to przekładało się na rośnięcie w siłę. Aż
i Porozumienia, osłabiał też same te partie. Dawał dużo powstał problem, czy to jest funkcjonalne dla całości. Od maja
większą władzę oraz możliwości premierowi, wciąż słabo 2020 r. mieliśmy pełzający kryzys w koalicji rządzącej, prze- Fot. Andrzej Wiktor
zakotwiczonemu w największej partii koalicyjnej, nie pia- kładający się także na skuteczność rządu. Dlatego powstał
stującemu funkcji wiceprezesa PiS. I to słabe zakotwiczenie plan rekonstrukcji, zmieniającej zarówno funkcjonowanie

| 32 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

rządu, jak i zasady koalicyjnej współpracy. Gdy ujawniły się dla bezpieczeństwa Polski w kryzysowych czasach, także ze
kłopoty, Jarosław Kaczyński powiedział: „Sprawdzam”. Pierw- względu na to, co się dzieje na Białorusi oraz w Rosji Putina,
szym takim testem był termin wyborów parlamentarnych a także w relacjach z Unią Europejską i NATO. Te trzy minister-
i wtedy doszło do kryzysu z Porozumieniem i Jarosławem stwa i podległe im służby nie mogą sprawiać żadnych kłopotów,
Gowinem w głównych rolach. Kryzys rozwiązano, ale zadra a tym bardziej prowadzić całkiem autonomicznej polityki.
pozostała. Drugim testem była Ustawa o ochronie zwierząt
oraz projekt przepisów o odpowiedzialności urzędników Paradoksalnie obrona przed rekonstrukcją i konsolidacją
działających w stanie wyższej konieczności. I tu w głównej władzy najpewniej doprowadzi do głębszej rekonstrukcji
roli wystąpili Zbigniew Ziobro oraz Solidarna Polska. W obu i większej konsolidacji. Tym będą bowiem te dwa procesy
wypadkach mieliśmy festiwal wzmożonej asertywności koa- z osobistym udziałem Jarosława Kaczyńskiego, niezależnie
licjantów, i to takiej, która zaczęła zagrażać koalicji. od ostatecznej formy tego udziału. Coś, co miało być sposobem
na osłabienie Mateusza Morawieckiego, w efekcie go wzmocni,
Kryzys postępujący od maja 2020 r. dotknął też część PiS.
Politycy tej partii nie mają wątpliwości, że było to także spóź- Kaczyński uważa, że wcześniej za
nione echo zmiany premiera, co nastąpiło pod koniec 2017 r. dużo było w rządzie gier i kombinacji
Część członków i działaczy PiS z tą zmianą się nie pogodziła, typowych dla partii, a za mało
co znalazło spóźniony wyraz w przyłączeniu się do buntu zarządzania typowego dla egzekutywy,
mniejszych koalicjantów. Może dlatego, że akurat wtedy dlatego to musi się zmienić
w mediach zaczęto kojarzyć Beatę Szydło ze Zbigniewem Zio-
brą i działo się to niezależnie od intencji byłej premier. Zostało choć oczywiście będą głosy, że wręcz przeciwnie, skoro wrzą-
to odczytane również jako swego rodzaju wotum nieufności dzie znalazłby się lider całego rządzącego obozu. I to do niego
wobec premiera Morawieckiego, choć nie on był motorem ani odnosiliby się ministrowie, anie do premiera. Znając Jarosława
autorem ustawy. W tle było jednak widać ślady sporu o pozy- Kaczyńskiego, można się jednak spodziewać, że nie będzie on
cję Mateusza Morawieckiego, także po rekonstrukcji rządu. obchodził premiera, a wręcz zmuszał ministrów do orientowa-
W efekcie dało to 15 głosów posłów PiS, którzy byli przeciw nia się na niego. Właśnie dlatego, żeby nie powstało wrażenie,
Ustawie o ochronie zwierząt. że jest dwóch premierów, a ten formalnie ważniejszy jest mniej
ważny. Koalicjanci, ale także politycy PiS będą przekonywani
Jarosław Kaczyński nie mógł oczywiście dopuścić do tego, do tego, że mają się przyzwyczaić do myśli, iż nie da się obejść
żeby i w PiS doszło do samowolki, bo to oznaczałoby, że obóz czy ignorować Mateusza Morawieckiego, jeśli rząd ma być
rządzący jest w rozsypce na chwilę przed zamierzoną kon- sprawny i skuteczny. Każdy powinien się zająć wypełnianiem
solidacją. Zapewne dlatego różni politycy PiS zaczęli wtedy swoich obowiązków zamiast ustawiania całego rządu i koalicji.
mówić o rządzie mniejszościowym czy przyspieszonych Jarosław Kaczyński uważa, że wcześniej za dużo było w rządzie
wyborach. Projekt rekonstrukcji rządu oraz związane z tym gier i kombinacji typowych dla partii, a za mało zarządzania
zmiany funkcjonowania koalicji stałyby się w tym momencie typowego dla egzekutywy, dlatego to się musi zmienić.
bezprzedmiotowe. Albo zachowano by status quo, co niczego
nie rozwiązywało, albo wszystko zmierzałoby do nowych wy- Niektórzy politolodzy, np. prof. Sławomir Sowiński, uwa-
borów i nowego rozdania, co wiązałoby się z wielkim ryzykiem, żają, że na pozycji lidera obozu rządzącego Jarosław Kaczyński
mimo słabości opozycji, szczególnie Platformy Obywatelskiej. miał większe możliwości kontrolowania obozu władzy, niż
może mieć, będąc członkiem rządu. Tyle tylko, że nie dało się
Jeszcze głębsza rekonstrukcja zrealizować wariantu bez Jarosława Kaczyńskiego, jeśli coś
ma się radykalnie zmienić w funkcjonowaniu rządu i koali-
Okazało się, że obecnie nie da się przeprowadzić rekonstrukcji cji. Co nie znaczy, że jeśli prezes PiS wejdzie do rządu, musi
i zmian w funkcjonowaniu koalicji rządzącej bez osobistego tam być aż do końca kadencji. Wszystko zależy do tego, na
udziału Jarosława Kaczyńskiego. W założeniu rekonstruk- ile się wzmocni, także w strukturach PiS, popierany przez
cja miała zdecydowanie wzmocnić premiera Morawieckiego. niego Mateusz Morawiecki i jak szybko w rządzie znikną fe-
I on będzie wzmocniony, jednak najprawdopodobniej przy deracyjne przyzwyczajenia, czyli traktowanie ministerstw jak
pomocy pośredniego ogniwa, czyli Jarosława Kaczyńskiego, samodzielnych księstw. Poprzedzający zmiany kryzys oraz
choć charakter tego pośredniego ogniwa może jeszcze ewo- jego głębokość uświadomiły tylko, że rekonstrukcja jest nie-
luować. To jest potrzebne, żeby mitygować koalicjantów oraz zbędna. Chodzi tylko o to, żeby była skuteczna, czyli uczyniła
zakończyć federacyjny etap funkcjonowania rządu na rzecz rząd prawdziwą egzekutywą, a szefa rządu niemalowanym
etapu unitarnego. W wariancie z Jarosławem Kaczyńskim premierem.
jako wicepremierem wszystko mogłoby być korygowane od
razu na poziomie Rady Ministrów, a wręcz na konkretnym
posiedzeniu. I skończyłby się wyścig o informowanie prezesa
PiS, jako lidera całego obozu, o tym, co się dzieje w rządzie.
Informowaniesubiektywne.To mogłobybardzoznaczniepod-
nieść efektywność i sprawczość rządu. Bodaj najważniejsza jest
jednak kontrola i koordynacja pracy resortów obrony, spraw
wewnętrznych oraz sprawiedliwości. Resortów kluczowych

28.09–4.10.2020 | 33 |

[email protected]

kraj  | Pandemia |

Europa szykuje się

na drugą falę
COVID-19

Sytuacja gospodarcza i społeczna w większości państw europejskich nie pozwala
powrócić jesienią, nawet w obliczu wzrostu liczby infekcji, do podobnej co wiosną

skali wprowadzonych obostrzeń

Marek Budzisz o tym, że nadchodzi oczekiwana jesienna – notuje się skokowy wzrost liczby zara-
fala pandemii. Premier Izraela Beniamin żonych. WPradze doprowadziło to nawet
Ś wiatowa Organizacja Zdrowia Netanjahu, w którym dziennie notuje się do dymisji ministra zdrowia, który pub-
alarmowała niedawno, że notuje powyżej 6 tys. nowych przypadków, już licznie wspomniał o potrzebie przywró-
kolejną falę wzrostu liczby dzien- poinformował o przywróceniu niektó- cenia restrykcyjnych regulacji znanych
nych infekcji COVID-19, co zdaniem rych ograniczeń znanych zpoprzedniego z pierwszej fali pandemii.
niektórych ekspertów może świadczyć lockdownu. Podobne działania podjęły
władze Autonomii Palestyńskiej. Mają Społeczny sprzeciw
one obowiązywać przez najbliższe trzy
tygodnie iograniczać ruchliwość ludzi do Niezależnie jednak od tego, jak oce-
strefy maksymalnie 500 m od miejsca ich niamy zasadność wprowadzonych obec-
zamieszkania. Podobna zła sytuacja jest nie restrykcji, różnica między tym, co
w Europie. Nawet w państwach naszego działo się wiosną, a dzisiejszą sytuacją
regionu – na Węgrzech i w Czechach jest zasadnicza. Ludzie, a przynajmniej

| 34 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Fot. Andrzej Wiktor W stolicy Hiszpanii, Madrycie, lo- sie ostatniego kryzysu gospodarczego
kalne władze w obliczu informacji i największy od czasów wojny domowej.
spora ich część, nie mają zamiaru stoso- o wzroście fali infekcji wprowadziły Napięcia gospodarcze przenoszą się na
wać się do narzucanych im ograniczeń, wiele lokalnych regulacji – można nawet polaryzację polityczną i społeczną. Kraj
o cierpliwym, a nawet stoickim znosze- powiedzieć, że punktowych, bo obejmu- staje na progu może nie wojny domowej,
niu niedogodności możemy zapomnieć. jących niektóre dzielnice. Ale i to wy- ale poważnych turbulencji.
Obecnie informacje o przywróceniu wołało niezadowolenie mieszkańców,
niedogodności związanych z pandemią którzy wylegli na ulice, argumentując, Finanse w kryzysie
społeczeństwa przyjmują z niechęcią, że ograniczenia nie mają nic wspólnego
zniecierpliwieniem, czasami ze złością. z walką z powracającą epidemią, za to Ostrożność rządów w aplikowaniu no-
Zmienił się społeczny klimat, a to ozna- wiele z rasizmem i prawicowym ekstre- wych ograniczeń, niezależnie od pocie-
cza, że stare metody stosowane przez mizmem. Chodzi o to, że Madryt rzą- szających informacji wskazujących na
rządy wiosną są dziś nie do powtórzenia. dzony jest przez koalicję opozycyjnych to, że agresywność wirusów powodują-
W Izraelu decyzja rządu wywołała wście- partii prawicowych z Partido Popular cych COVID-19 jest wyraźnie mniejsza
kłość społeczności religijnych, zarówno na czele, a Isabel Ayuso, przedstawi- niż wiosną, jest też o tyle zrozumiała,
muzułmańskiej, jak ijudaistycznej, której cielka lokalnych władz, niefortunnie że nie do końca jeszcze znamy skalę
liderzy są zdania, że w obecnych warun- powiedziała publicznie, że notowany problemów, które wywołane zostały
kach lockdown oznacza w gruncie rzeczy wzrost infekcji związany jest ze stylem poprzednim lockdownem. Najlepszym
tłumienie wolności sprawowania kultu, życia społeczności lokalnych, złożonych przykładem jest tu chicagowski Palmer
zwłaszcza w obliczu przypadających nie- w większości z emigrantów w tych częś- House Hilton, jeden z największych
długo uroczystości religijnych ważnych ciach miasta, w których życie toczy się i najstarszych hoteli w „mieście wia-
dla obydwu grup wyznaniowych. po prostu na ulicy. Protestujący przeciw trów”, w którym nocował swego czasu
ograniczeniom są zdania, że to nie kwe- Oskar Wilde, a Frank Sinatra śpiewał
stie medyczne, lecz uprzedzenia i po- do kotleta w jednym z tam znajdują-
stawa, którą określają oni mianem se- cych się klubów. Obecny właściciel
gregacjonizmu, doprowadziły do nowej wydał w ostatnich latach 173 mln dol. na
fali restrykcji. Ich zdaniem koronnym jego modernizację, ale to i tak nie po-
argumentem, że tak jest w istocie, jest mogło w obliczu załamania się rynku
to, iż podobnych regulacji nie wdrożono nieruchomości komercyjnych w czasie
w dzielnicach zamieszkałych przez bo- COVID-19. W minionym tygodniu hotel
gatą hiszpańską klasę średnią. Obecnie został przejęty za długi przez bank, ale
zaczynają się liczyć kwestie polityczne to, na co warto zwrócić uwagę, związane
i społeczne, a walka z pandemią najwy- jest z jego obecną wartością rynkową,
raźniej schodzi na drugi plan. szacowaną na 305 mln dol., podczas gdy
jeszcze w 2018 r. było to 560 mln, czyli
Ostrożność władz Hiszpanii, na róż- 45 proc. więcej.
nych zresztą szczeblach i o odmiennych
politycznych afiliacjach, we wprowadza- Ekonomiści są zdania, że właśnie za-
niu nowych obostrzeń można zrozumieć, czyna się fala przeceny aktywów służą-
kiedy zapozna się z najnowszymi danymi cych do zabezpieczenia kredytów, której
na temat spadku tamtejszego PKB. Po- skali nikt nie jest w stanie sobie wyobra-
dobnie zresztą zrozumiała jest złość spo- zić, ale z pewnością turbulencje na rynku
łeczeństwa. W II kwartale br. gospodarka bankowym będą głębsze niż w czasie po-
Hiszpanii skurczyła się o 17,8 proc. i jest przednich dwóch kryzysów. Same tylko
to spadek najwyższy w Europie. Głów- nieruchomości hotelowe zastawione
nie zresztą z powodu uzależnienia gospo- w bankach w Stanach Zjednoczonych
darki kraju od sektorów związanych ze mają wartość 85 mld dol. i sporą część
społeczną aktywnością ludzi. Powtórze- ich wartości trzeba będzie jednorazowo
nie kolejnego lockdownu w przypadku zaliczyć do strat. Wartość akcji europej-
Hiszpanii, w której stopa bezrobocia już skiego systemu bankowego, traktowa-
i tak przekroczyła 15 proc. i oczekuje się nego jako całość, spadła od początku tego
jej wzrostu do nawet 19 proc., a ośrodki roku o 43 proc., co w części oddaje ocenę
pomocy społecznej i banki bezpłatnej przez inwestorów wielkości ryzyka zwią-
żywności alarmują o niespotykanym ni- zanego z portfelem kredytowym banków
gdy wcześniej popycie na ich świadcze- komercyjnych, w którym niemałą część
nia, równałoby się nie kryzysowi, lecz stanowią inwestycje w nieruchomości.
załamaniu gospodarki. I tak już spadek
PKBjestczterokrotniewiększyniżw cza- Jeśli teraz rządy zaczęłyby przywracać
na masową skalę wiosenne ograniczenia

28.09–4.10.2020 | 35 |

[email protected]

kraj  | Pandemia |

i turystyka, centra handlowe, biurowce, ciwie społecznym, ale też mającym wać zmianą nastrojów i odwróceniem
rynek lotniczy, usługi znów zaczęłyby wymiar potencjalnie polityczny, bo sympatii wyborczych.
przeżywać „czarne dni”, to jak na taki roz- w demokracjach prędzej czy później
wój wydarzeń zareagowałby sektor ban- znajdą się siły polityczne skłonne „zago- Sytuacja gospodarcza i społeczna
kowy? Polska nie jest tu wyjątkiem, mimo spodarować” to, że znacząca część spo- w większości państw europejskich
że jesteśmy jednym z krajów najmniej łeczeństwa uważa, iż nie jest słuchana nie pozwala powrócić jesienią, nawet
w Europie dotkniętych następstwami przez rządzących, świadczą choćby po-
pandemii, bo w pierwszym półroczu wtarzające się regularnie demonstracje w obliczu wzrostu liczby infekcji, do
skumulowana rentowność naszego sek- antycovidowskie. Na początku września podobnej co wiosną skali wprowadzo-
tora bankowego spadła o połowę, co jest w wielu niemieckich miastach (wBerli- nych obostrzeń. Nie ma zresztą takiej
spowodowane koniecznością utworzenia nie, Monachium, Wiesbaden i Hanno- potrzeby, bo europejskie rządy, które
rezerw na zagrożone kredyty. werze) przeciwko polityce ograniczeń zdobyły doświadczenia, jakich nie
związanych z pandemią COVID-19 de-
Dobrym przykładem na to, jak społe- monstrowało kilkadziesiąt tysięcy ludzi. posiadały na początku roku, znacznie
czeństwa i klasa polityczna reagują na Zjednoczyło ich przekonanie, że pan- lepiej potrafią sobie radzić z zagroże-
perspektywę nowych ograniczeń zwią- niami. Jednak, jak dowiodły przykłady
zanych z COVID-19, jest Wielka Obecnie informacje Austrii i Czech, nadmierny triumfalizm
Brytania. Kiedy premier Boris o przywróceniu i wiara we własne siły też nie są dobrym
Johnson zapowiedział w minionym niedogodności związanych
tygodniu, w związku z nową falą in- z pandemią społeczeństwa doradcą. Oba te państwa jako jedne
fekcji i tempem ich przyrostu, przy- przyjmują z niechęcią, z pierwszych rozpoczęły politykę
wrócenie części restrykcji, w tym zniecierpliwieniem, luzowania ograniczeń w związku
ograniczeniaw funkcjonowaniupu- a czasami ze złością wyrażoną z odnotowanym widocznym spad-
bów, obowiązek noszenia maseczek w protestach kiem liczby infekcji, ale też jako
w miejscach publicznych, ograni- jedne z pierwszych w sierpniu
czenie liczebności przyjęć i wesel demia to oszustwo, jak głosiły niesione i wrześniu musiały przywrócić
do 15 osób oraz powrót do biurowej transparenty. Z podobnymi demonstra- część restrykcji, jako że notować
pracy na dystans, w Partii Konser- cjami, choć o mniejszej skali, mieliśmy zaczęły rekordowe, niespotykane
watywnej niemal wybuchł bunt też do czynienia w Paryżu, Londynie nawet w najgorętszej fazie pande-
części posłów będących zdania, że i Warszawie, nie mówiąc o regularnych mii, liczby nowych przypadków.
propozycje zbyt daleko idą. W efek- protestach odbywających się w Stanach Z podobnym zjawiskiem, choć na
cie rząd został zmuszony do poszu- Zjednoczonych. nieco mniejszą skalę, zderzyły się
kiwania nowych rozwiązań, w tym władze na Węgrzech, w Rumunii
konsultowania kolejnych posunięć Niedawne wybory lokalne i refe- i Grecji. Skłoniło to niektórych za-
ze szwedzkim epidemiologiem An- rendum konstytucyjne we Włoszech, chodnioeuropejskich komentato-
dersem Tegnellem, „ojcem” wyjątkowej które przyniosły w dość zgodnej opinii rów do mówienia, że „cud Europy
polityki Sztokholmu w pierwszej fazie komentatorów sukces rządzącej centro- Środkowej”, jakim była znacznie
pandemii. Chociaż wyniki „szwedzkiej lewicowej koalicji, przede wszystkim skuteczniejsza wiosną br. walka
strategii” okazały się mniej pociągające, z tego powodu, że pozwalają mówić z rozprzestrzenianiem się COVID-19
niż pierwotnie oceniano, bo kraj miał o zatrzymaniu zwycięskiego pochodu niż na południu i zachodzie kontynentu,
kilkukrotnie wyższy wskaźnik zgonów włoskiej prawicy w lokalnych legisla- okazał się krótkotrwały. Jednak ich uwa-
w wyniku COVID-19 niż graniczące z nim tywach, pokazały, że kapitał zaufania dze umknął przypadek Polski, gdzie co
państwa, a spowolnienie gospodarcze, społecznego zdobyty przez rządzących prawda również notujemy zauważalny
jakie odnotowała tamtejsza gospodarka, w czasie pierwszej fazy pandemii można wzrost liczby infekcji, ale na razie nie
było co prawda mniejsze niż we Włoszech spożytkować w celach politycznych. Ale jest to zjawisko wymykające się spod
czy Hiszpanii, za to większe niż w Polsce jednocześnie pojawiają się ostrzeżenia, kontroli. Strategia punktowej walki
czy Finlandii, tym niemniej dziś, jak iż powtórka z lockdownu, czemu towa- z pandemią i wprowadzania lokalnych
można przypuszczać, rządy bardziej niż rzyszyć z pewnością będzie pogorszenie ograniczeń przyjęta przez Warszawę na
wiosną są zainteresowane odpowiedzią się sytuacji gospodarczej, może skutko- razie, zwłaszcza na tle innych państw eu-
na pytanie, w jaki sposób przejść drugą ropejskich, wydaje się skuteczna.
falę COVID-19, nie wprowadzając zbyt Nawet jeśli wzrośnie liczba potwier-
daleko idących ograniczeń. dzonych przypadków COVID-19, to klu-
czowe jest w tym wypadku – a to na razie
Polityczne reperkusje nam nie grozi – uniknięcie przeciążenia
systemu ochrony zdrowia. Umiarkowa-
Podobnie zresztą jak społeczeństwa nie, jakim cechuje się polityka Warszawy
znacznie mniej chętnie poddające się wobec COVID-19, w wymiarze epidemio-
ograniczeniom. O narastającym sprze- logicznym, społecznym, gospodarczym
i politycznym wydaje się przynosić dobre
rezultaty. Nie ma zatem żadnych powo-
dów, aby ją zmieniać.

| 36 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Wściekli na państwo

Na fali wizyty prezydenta Andrzeja Dudy we Włoszech dużo usłyszeliśmy o sukcesie
tamtejszego rządu w walce z epidemią. Jednak codzienność mieszkańców Italii nie jest
już tak różowa. – Ludzie nie mają za co kupić chleba, a co dopiero zapłacić za wynajem

mieszkania – relacjonuje koordynator duszpasterstwa Polaków we Włoszech

Z acznijmy od garści liczb. Według pach jest pusto. Wiele hoteli zamknęło dzia-
Instytutu Badań Demoskopika łalność do 31 marca 2021 r., a sytuacja wielu
z powodu pandemii Włochy straciły rodzin stała się po prostu dramatyczna – do-
w sierpniu 70 proc. zagranicznych turystów, daje ks. Główczyk.
czyli do tego kraju przyjechało 3,6 mln ob- Z powodu tej zapaści w turystyce do
cokrajowców mniej niż rok wcześniej. pracy nie może wrócić Ewa Czuchaj, która
Przychody branży turystycznej spadły we Włoszech mieszka i pracuje od 20 lat.
o 2 mld euro. Sektor ten ucierpiał szczegól- Dorota Łosiewicz Ma męża, dwójkę dzieci. Przed pandemią

nie w miastach, takich jak Rzym, Wenecja pracowała w recepcji jednego z hoteli.
czy Florencja. W tym ostatnim otwartych jest tylko 40 proc. – Nie pracuję od 13 marca. Nie mogę podjąć pracy na
hoteli. Według szefa wspomnianego instytutu Raffaele Ria czarno, bo wówczas straciłabym rządowe postojowe. Ale
w sierpniu ub.r. w Italii było na wakacjach ponad 5 mln cu- tych obiecanych pieniędzy niestety też nie mam. Ostatni
przelew dostałam w czerwcu. Żyjemy z oszczędności.
dzoziemców, którzy wydali tu 4 mld euro. Wielu ludzi, którzy jak ja pracowali na kontraktach, czuje

Z biedy kradną jedzenie się porzuconych przez państwo. W teorii pieniądze są, ale
w praktyce ich nie ma – ubolewa pani Ewa. – Na szczęście
– Turystyka nie funkcjonuje – mówi ks. Jan Główczyk, ad- mężowi, który był przed kryzysem zatrudniony na lotni-
ministrator kościoła i hospicjum św. Stanisława B.M. w Rzy- sku, a jego miejsce pracy jeszcze nie zostało przywrócone, Fot. MikeDotta / Shutterstock.com
mie, koordynator duszpasterstwa Polaków we Włoszech, wypłatę przelewa firma, która później dostanie refundację
w stolicy tego kraju od ponad 30 lat. – W najbardziej inten- środków od włoskiego odpowiednika ZUS – mówi pani
sywnych miesiącach, jak sierpień, wrzesień, październik, nie Ewa. – W najlepszej sytuacji są chyba pracownicy ochrony
dało się przejść chodnikiem, tylu było zwiedzających. Teraz zdrowia, którzy dostali dodatkowe pieniądze, jeśli pracowali
spokojnie można jeździć samochodem po mieście, w skle- w bezpośrednim kontakcie z chorymi na COVID-19. Mogli

28.09–4.10.2020 | 37 |

[email protected]

kraj  | PANDEMIA |

Fot. cate_89 / Shutterstock.comliczyć na jednorazową wypłatę tysiąca euro. Poza tym niePo pomoc do Caritasu
stracili pracy jak cała reszta.
Jednak z relacji moich rozmówców w bardzo trudnej sytuacji
– Prowadzimy przy kościele św. Stanisława „Dom Piel- znaleźli się mieszkańcy wszystkich włoskich zakątków, które
grzyma”, ale teraz nie ma turystów. Nie możemy ponownie dotychczas spokojnie żyły z turystyki.
wystartować. Państwo nie gwarantuje żadnego wspar-
cia. 16 osób, które zatrudnialiśmy, jest na postojowym, i to – Wielu moich znajomych, którzy przed pandemią nor-
trwa od 12 marca. Wychodzą kolejne dekrety, ale ludzie od malnie pracowali, dziś pozbyło się wszystkich oszczędności.
11 czerwca nie dostali ani grosza. Pieniądze przychodzą ze Ludzie wyprzedają dobra, złoto, wszystko, co mają. Wielu
strasznym opóźnieniem – ubolewa ks. Główczyk. – Państwo musiało się zgłosić po pomoc do Caritasu – relacjonuje Ewa
miało wypłacać 80 proc. wynagrodzenia, ale rząd odejmuje Czuchaj. – Nie mówię o ludziach biednych, tylko o tych, któ-
40–50 proc., obiecując wyrównania. Pieniędzy ludzie dostają rzy normalnie pracowali, żyli na przyzwoitym poziomie. Oni
więc bardzo mało i bardzo nieregularnie. Z zazdrością patrzę dziś nie mają po prostu co jeść. Wie pani, jakie to upokarza-
na polską sytuację, bo przedsiębiorcy dostali wielkie wsparcie jące iść po pastę i passatę oraz pieluchy czy mydło, bo nie
od rządu. We Włoszech sytuacja jest po prostu beznadziejna. ma za co ich kupić? Ludzie spuszczają głowę i ze wstydem
Ludzie nie mają za co kupić chleba, a co dopiero zapłacić za wyciągają rękę po pomoc. Co więcej, pod koniec dnia, gdy
wynajem mieszkania. Właściciele straszą eksmisjami – rela- zamykają się bazarki, ludzie szukają, czy w zgniłych warzy-
cjonuje koordynator duszpasterstwa Polaków we Włoszech. wach i owocach można znaleźć coś do jedzenia – wzdycha
pani Ewa. – Najmniej ucierpieli emeryci, bo oni wciąż dostają
W marcu i kwietniu br. w mediach pojawiły się drama- swoje wypłaty, niektórzy muszą z tego utrzymać całe rodziny,
tyczne relacje z południa Włoch. które zostały bez środków do życia. Gospodarka jest w stanie
krytycznym, małe rodzinne sklepy upadają. Zamykane są
„We Włoszech sytuacja staje się coraz bardziej napięta. piekarnie, ciastkarnie z wiekowymi tradycjami. Znajoma
Ludziom, którzy pracowali bez umów, brakuje pieniędzy miała lodziarnię. Na czas epidemii musiała ją zamknąć, póź-
i od kilku dni na południu Włoch zaczęli kraść jedzenie, wy- niej otworzyła, pojawił się ktoś z wirusem i znów trzeba było
chodząc z supermarketów i oznajmiając, że nie stać ich, by zamknąć. Nie widać nawet jakichkolwiek szans na poprawę
zapłacić. Dziś w kilku miejscowościach przy supermarketach sytuacji w najbliższym czasie – mówi pani Ewa.
ustawiono wojsko, które ma zapobiegać takim sytuacjom”
– alarmowała w mediach społecznościowych Laura Zieliń- By sprostać dramatycznej sytuacji gospodarczej, rząd wło-
ska, żona występującego w barwach Napoli piłkarza Piotra ski uchwalił tzw. dekret sierpniowy, który wszedł w życie
Zielińskiego. 10 sierpnia i zakończy się 7 października. To już trzeci tego
typu dekret podjęty w celu ograniczenia kryzysu spowodo-
Także „La Repubblica” opisywała zajścia w Palermo, gdzie wanego pandemią. Łączne środki przydzielone przez rząd
ok. 20 rodzin próbowało opuścić sklep bez zapłacenia za za- w ostatnich pięciu miesiącach sięgają 100 mld euro. Dekret
kupy. „Nie mamy czym zapłacić, musimy jeść!” – tak według przewiduje m.in obniżkę kosztów pracy o 10 proc., plan rein-
gazety któryś z klientów krzyczał do kasjerów. „Są osoby, dustrializacji południowych regionów, możliwość spłaty po-
które nie mogą pozwolić sobie na zakupy, dlatego przypuś- datków w ratach rozłożonych na 24 miesiące, ogromne wspar-
ciły szturm na market, zabrały jedzenie i nie chciały zapłacić. cie dla przemysłu motoryzacyjnego, zwłaszcza w ramach
Upadamy” – relacjonował wówczas portalowi Palermo Today
jeden z klientów. promocji aut elektrycznych, 100-proc.
podwyżkę emerytur dla niepełnospraw-
| 38 | 28.09–4.10.2020 nych, jednorazową pomoc w wysokości
400–800 euro dla rodzin znajdujących
[email protected] się w wyjątkowo dramatycznej sytuacji,
przedłużenie zapomogi dla zawieszonych
pracowników, dodatkowe środki na szkol-
nictwo, turystykę, sektor medyczny.

– Dekrety, dekrety. A pieniędzy nie
ma. Pewnie gdzieś krążą. Rząd obiecał
ludziom dofinansowanie na rowery i hu-
lajnogi. Chodziło o to, żeby bezpieczniej
dojeżdżać do pracy, żeby nie jeździć
w tłoku komunikacji. Niestety większość
ludzi nie dostała obiecanych pieniędzy.
Miały być w kwietniu, teraz mówi się, że
będą w listopadzie. A czy będą w ogóle?
– zastanawia się Ewa Czuchaj. – Żeby po-
budzić gospodarkę, musi być konsument.
A sklepy są puste. Wszystko zdrożało. Nie
było sezonowych pracowników, więc to,

Państwo miało wypłacać 80 proc. blisko 5,5 tys. ludzi. To są dwie, trzy łodzie dziennie. A Lam- 4/0920/F
wynagrodzenia, ale rząd odejmuje pedusa jest wyspą, która żyje prawie wyłącznie z turystyki,
40–50 proc., obiecując wyrównania. reasumuje Weiss” – informuje portal dw.com.
Pieniędzy ludzie dostają więc bardzo
mało i bardzo nieregularnie – Morale na pewno nie poprawia sytuacja z imigrantami.
Ludzie widzą, że ich podatki idą na młodych, silnych, zdro-
co kiedyś kosztowało euro, dziś kosztuje trzy. Są może do- wych mężczyzn, którzy na dzienne utrzymanie dostają
płaty do motoryzacji i do zakupu samochodów elektrycz- większe środki niż Włosi, i to się przestaje podobać. Państwo
nych, bo rynek stanął. Ale to nie oznacza spadku cen, tylko powinno dbać najpierw o swoich obywateli, którzy płacą po-
zakupy na raty. Można też zatrzymać spłatę kredytu, ale nikt datki, a nie o tych, którzy chodzą i nic nie robią – komentuje
tego kredytu nie zmniejszy. Wszystko trzeba będzie spłacić, Ewa Czuchaj. – Coraz częściej myślę o powrocie do Polski,
tylko później. Można było dostać 500 euro na wakacje, ale jestem na bieżąco z ofertami pracy, widzę, że mogłabym zna-
skorzystało z tego bardzo mało osób – wylicza zawiedziona leźć zatrudnienie. Nie boję się powrotu. Nie mogę się wręcz
rządowymi obietnicami pani Ewa. doczekać – wzdycha kobieta.

Między apatią a agresją – Wiele rodzin organizuje sobie powrót do Polski, wiele
wysyła swoje dzieci do ojczyzny na studia. Nikt nie chce,
– Morale Włochów jest w fatalnym stanie. Widać bierność żeby młody człowiek po architekturze podawał dwa razy
społeczną, dużą apatię. Przed covidem było źle, bo wśród w tygodniu cappuccino, a taka jest dla nich perspektywa we
młodych było bardzo wysokie bezrobocie. Aż połowa z nich Włoszech – wzdycha ks. Główczyk.
nie miała pracy. Teraz wszystkim jej brakuje. Aż dziwne, że
protesty i demonstracje są takie rozdrobnione. Ludzie są po Bardzo niepokojąco wyglądają także dane dotyczące zaka-
prostu bierni, zrezygnowani. Może nawet nie ma komu ska- żeń koronawirusem wśród młodych ludzi. COVID-19 atakuje
nalizować tego bólu, dramatu – zamyśla się ks. Główczyk. ich coraz częściej – wynika z danych przedstawionych przez
Włoski Instytut Zdrowia. Średnia wieku obecnie zainfeko-
– W tej chwili we Włoszech nic nie działa normalnie. Ani wanych osób na Półwyspie Apenińskim spadła w sierpniu
ochrona zdrowia, ani edukacja. Wizyty do specjalistów, na do 35 lat. Na początku pandemii wynosiła 60 lat. Eksperci
które czekało się od dawna, zostały anulowane. Zostaje pry- podają, że prawie 15 proc. osób, u których zdiagnozowano
watna ochrona zdrowia lub pogotowie. Fatalnie jest w edu- zakażenie, nie ukończyło 18. roku życia. W pierwszych mie-
kacji. Syn wrócił do szkoły, był w niej jeden dzień i okazało siącach epidemii odsetek ten wynosił zaledwie 1 proc.
się, że ktoś miał pozytywny wynik testu, zamknięto szkołę.
Nie ma lekcji online. Jest po prostu tragedia. Nikomu nic REKLAMA
się nie chce. Wszystko wygląda tak, jakby nie było żadnych
reguł. Do tego ludzie stali się agresywni, nie mają cierpliwości RADIO WAWA
– załamuje ręce pani Ewa.
28.09–4.10.2020 | 39 |
Na domiar złego burmistrzowie z południa Włoch alar-
mują, że obozy dla uchodźców są przepełnione. Według
portalu dw.com włodarze wielu włoskich miejscowości
są wściekli na rząd w Rzymie. Mówią o upale nie do znie-
sienia i ciasnocie w zbyt małych, przepełnionych obozach
dla uchodźców – i domagają się dla swoich miast i gmin, by
wstrzymać przyjmowanie kolejnych osób. „Przez Morze
Śródziemne tylko do Włoch przybyło w tym roku już po-
nad 13 tys. osób – blisko 9 tys. więcej niż w tym samym czasie
2019 r. Jak podało UNHCR, najwięcej wyruszyło w ryzy-
kowną podróż w lipcu, ze względu na stosunkowo spokojne
morze. Felix Weiss z niemieckiej organizacji pozarządowej
na rzecz ratowania uchodźców Sea-Watch wrócił właśnie do
Niemiec z kilkutygodniowej misji rozpoznawczej na Lam-
pedusie. „Sytuacja na Lampedusie jest nadzwyczaj napięta.
W minionych miesiącach na własną rękę dotarło na wyspę

[email protected]

kraj  |  Na prawo od PiS  |

Ukąszenie
Korwinem

Lekceważenie Janusza Korwin-Mikkego
i postrzeganie go wyłącznie w kategoriach
niegroźnego trefnisia jest błędem. Bo choć gra
on tę rolę, to przez kilkadziesiąt lat swojej
publicznej aktywności skutecznie wpływał na
poglądy sporej rzeszy Polaków. I nadal to robi.
Przy czym konsekwencje jego publicystycznej
działalności mogą się okazać całkiem realne.

Co wcale nie oznacza, że dobre

Baba z brodą

Konrad Kołodziejski Ta prosta zasada, przypominająca nieco
Owsiakowe „Róbta, co chceta”, jest en-
O co walczy Janusz Korwin- tuzjastycznie przyjmowana przez wielu
-Mikke? O libertariańską uto- młodych ludzi, których często drażnią
pię państwa sprowadzonego wszelkie normy i zakazy. Nic więc dziw-
do roli „nocnego stróża”, który wyzna- nego, że Korwin-Mikke ma największe
cza obywatelom szeroki zakres swobód, wzięcie u nastolatków, zwłaszcza że
a oni robią, co im się żywnie podoba, o ile – podobnie jak opisywany niedawno
nie naruszają ogólnych reguł. „Walczę przeze mnie na tych łamach Jerzy Ur-
o to, aby państwo nie wtrącało się do ban – jest bardzo aktywny w internecie
tego, co ja zrobię ze sobą czy z własnym i w mediach społecznościowych.
kotem. Od kogo kupię narkotyk czy
komu sprzedam tego kota. Pod warun- Pomysły Korwina przyjmowane są
kiem, oczywiście, że nie ma z tego zgor- jednak również w wielu innych środo-
szenia publicznego” – wyjaśnił niedawno wiskach. Docenia go część przedsię-
swoje credo Janusz Korwin-Mikke. biorców, zwłaszcza właściciele małych
firm, którzy szukają wytłumaczenia
swoich niepowodzeń rynkowych
i bardzo chcą wierzyć w to, że za ich
kłopotami stoi wyłącznie nadmiernie
wtrącające się, niekompetentne pań-
stwo. Są też wszelkiej maści racjonaliści

| 40 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

postrzegający większość obecnych spo- Co oczywiście wiele nam mówi o wy- prawda? Dla jakiejś części jego czytel-
rów politycznych jako przejaw braku rafinowaniu tejże. ników zapewne żadna.
zdrowego rozsądku i rozpatrujący całą
ludzką aktywność w handlowych kate- Nic więc dziwnego, że łyka ona bez Zdaniem Korwina każda próba inge-
goriach opłacalności. Naigrywają się głębszej refleksji (i zapewne z dużym rencji w życie obywateli to bezprawny
oni z etycznych dylematów oraz z inteli- ubawem) liczne przemyślenia Korwina, zamach na ich wolność. Nawet jeśli
genckiej pokusy, aby każdy włos dzielić w których ten przedstawia się jako ta ingerencja miałaby służyć dobru
na czworo. ostatnia reduta rozumu i zdrowego roz- powszechnemu. Korwin-Mikke jest
sądku w wielkiej wojnie przeciwko „so- – podobnie jak jego oponenci z rady-
Gdyby Korwin-Mikke zdołał ich cjalistom”. „Socjalistów” celowo piszę kalnej lewicy – niewolnikiem własnej
wszystkich zebrać do kupy, to być w cudzysłowie, bo dla Korwina każdy, doktryny, upierającym się, że jedyną
może stworzyłby sobie całkiem silne kto nie podziela jego poglądów, jest za- dopuszczalną zmianą jest ta, która jest
zaplecze polityczne, tyle że nie posiada zwyczaj głupcem i socjalistą – zresztą te skutkiem długotrwałej ewolucji. Dla-
takich umiejętności. Zawsze był kimś słowa są dla niego synonimami. „Socja- tego też będzie twardo bronił wyimagi-
w rodzaju błazna, prowokatora zwra- lista – to socjalista, niezależnie od tego, nowanej wolności, nawet jeśli miałoby
cającego na siebie uwagę kontrowersyj- czy jest on z CDU, czy z PiS-u, z SLD to oznaczać powrót do barbarzyństwa.
nymi wypowiedziami czy dziwacznymi czy z SPD. Do obozu reedukacji – i tyle” Czy państwo ma bronić swoich oby-
zachowaniami. Jego stylistyka, niby – pisał na swoim blogu. wateli? Ależ skąd. Trzeba im dać broń
XIX-wiecznego dżentelmena z przy- Korwin-Mikke przekonuje swoich i niech sami się bronią przed napastni-
czytelników, że państwo jest pasoży- kami. Czy potrzebna jest pomoc spo-
strzyżoną bródką i wąsikiem oraz łeczna? W żadnym wypadku. Bie-
z nieodłączną muszką, przy- dota jest potrzebna. Ktoś przecież
niosła mu wprawdzie ogromną musi wykonywać najgorsze prace.
rozpoznawalność, lecz jedno- W ramiona Kremla wepchnęła Czy kobiety powinny mieć równe
cześnie pozbawiła wizerunku prawa? To idiotyczny wymysł le-
poważnego człowieka. Korwina jego obsesja na punkcie wicy. Kobiety są przecież głupsze

Dziś jednak znowu zaczyna socjalizmu. Rosjanom udało od mężczyzn: „Inteligentna istota
procentować za sprawą po- nie wytrzymałaby przebywania
stępującej dużymi krokami się złowić rozpoznawalnego przez dłużej niż godzinę dziennie
infantylizacji życia publicz-
nego, do którego – dzięki inter- polityka, który może osłabiać z paplającym dzieckiem!”.
netowi – prawie każdy ma teraz polską czujność w stosunku Korwin-Mikke chętnie bawi się
dostęp. W konsekwencji na tej
współczesnej agorze rozum został w mizogina, bo wie, że to nie ucho-
niemal całkowicie wyparty przez dzi i bardzo drażni jego przeciw-
emocje. Ulubieńcami tłumu zo- do Moskwy ników z lewicy. Gdy w Hollywood
stali polityczni fighterzy walący
cepem na oślep albo wystylizowani wybuchł skandal wokół molesto-
skandaliści szokujący swoimi po- wania, stwierdził, że nie ma w tym
glądami, zachowaniem lub wyglądem. nic złego. Jego zdaniem seks za
Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, awans w pracy to normalna trans-
w końcu baba z brodą zawsze budziła tem żerującym na obywatelach. Biu- akcja. A niedawno, gdy wrocławski sąd
większe zainteresowanie publicz- rokracja ingeruje w życie ludzi, aby złagodził karę 26-latkowi oskarżonemu
ności niż traktat filozoficzny, jednak ich zniewolić, złupić, a potem żyć z ich o gwałt na 14-latce, bo dziewczynka
kiedyś nikt przynajmniej nie uważał dochodów. „Faszyzm – to nie oddziały „nie krzyczała”, pochwalił ten werdykt,
baby z brodą za autorytet. Dziś to się SA lub Czarnych Koszul maszerujące twierdząc, że „jeśli nie krzyczy, to wi-
zmieniło. ulicami. Faszyzm – to urzędnicy w za- dać tego chce”. Można się domyślać, że
rękawkach, dyrygujący tym, co ma ro- publiczność Korwina radośnie recho-
Bazarowa publika bić kapitalista w swojej fabryce, ojciec cze, gdy czyta takie wynurzenia. Przy
ze swoim dzieckiem – a czasem: ilu czym, powiedzmy sobie szczerze, aby
Janusz Korwin-Mikke, pomimo swoich Żydów (albo antysemitów) posłać do dojść do takich wniosków, wcale nie
78 lat i z trudem ukrywanej niechęci dla Oświęcimia” – twierdzi. Zręcznie przy trzeba być Korwinem. Do ich wyciąg-
bezrozumnej tłuszczy, niespodziewanie tym manipuluje, wrzucając do jednego nięcia jest zdolny prawdopodobnie
dobrze radzi sobie w takiej bazarowej wora z „socjalistami” zwolenników in- każdy przeciętny lump popijający piwo
rzeczywistości. Prezentuje swoje zdję- terwencjonizmu państwa z radykałami na skwerku.
cia z gołym torsem albo ogłasza wszem snującymi wizje inżynierii społecznej Być może zresztą w tym tkwi przy-
wobec, że właśnie zgolił brodę. A to i nazistami. Dzięki temu może sta- najmniej część fenomenu Korwina. On
wszystko przyjmowane jest przez jego wiać znak równości między lewakami po prostu nie bawi się w żadne niuanse
publiczność z wielkim entuzjazmem. a –  przykładowo – chadekami czy i zręcznie kokietuje tym ćwierćinteligen- Fot. Andrzej Wiktor
społecznie wrażliwymi konserwaty- tów. Jest przy tym piewcą dość prosta-
stami w rodzaju PiS. Cóż to za różnica, ckiego egoizmu, dając do zrozumienia,

28.09–4.10.2020 | 41 |

[email protected]

kraj  |  Na prawo od PiS  |

że każdy jest kowalem swojego losu zafascynował się putinowską Rosją i od- większej roli (część posiedzeń ostenta-
i powinien myśleć wyłącznie o sobie. tąd przedstawia ją swoim zwolennikom cyjnie przesypia w ławie sejmowej), ale
Wszelkie myślenie społeczne, dobro jako wartą rozważenia alternatywę dla z jego „szkoły” wyszło przecież wielu
publiczne, sprawiedliwość to oszustwa obecnej współpracy z Zachodem. aktywnych dziś polityków i publicy-
służące zniewoleniu ludzi. Świat jest zły stów, z których niektórzy – jak choćby
i lepszy nie będzie. Kto ma tu jakieś złu- W ramionach Moskwy Rafał Ziemkiewicz – działali nawet
dzenia, jest szkodliwym idiotą. w partii Korwina, jaką była w latach 90.
W ramiona Kremla wepchnęła Korwina Unia Polityki Realnej. I nawet jeśli wielu
Narkotyki dla każdego jego obsesja na punkcie socjalizmu. odżegnuje się teraz od swoich dawnych
Doszedł on bowiem do wniosku, że fascynacji, to jednak uformowany wtedy,
To szukanie prostych recept przybliża największym zagrożeniem dla Polski w latach młodości, system przekonań
nieco korwinistów do ich największego jest socjalistyczny Zachód. A tymcza- i poglądów pozostał w ich głowach do
wroga, jakim jest radykalna lewica, tyle sem w Rosji Putina „podatki są prawie dziś. Jest tu obecna niechęć do państwa
że lewica chciałaby oczywiście zrobić dwa razy niższe niż u nas” i „każdy może i ideologii, wolnorynkowa ortodoksja
wszystko na odwrót. Jednak w obu mieć przy sobie na ulicy dowolny narko- oraz optymistyczna wiara w to, że ludzie
przypadkach tak naprawdę mamy do tyk i nic mu nie mogą zrobić”. Dlatego są racjonalni w swoich wyborach, więc
czynienia z utopiami odrzucającymi Korwin polubił Rosję, założył profil należy im tylko dać wolną rękę, a wtedy
jakiekolwiek wątpliwości. Nic więc w serwisie społecznościowym Vkon- wszystko się szybko poukłada.
dziwnego, że wizje roztaczane przez takte i zaczął regularnie odwiedzać
obie strony są tak atrakcyjne dla Dawni i obecni uczniowie oraz zwo-
ludzi młodych i jeszcze niedojrza- Szukanie prostych recept lennicy Korwina skupiają się dziś
łych intelektualnie, którzy zwykle przybliża nieco korwinistów głównie w Konfederacji. Z list tej
są najbardziej skorzy do chwytania do ich największego wroga, formacji wszedł do Sejmu również
łatwych rozwiązań oraz do chodze- jakim jest radykalna lewica, tyle ich nauczyciel, który wprawdzie
nia na skróty. że lewica chciałaby zrobić to sprawia czasem doraźne kłopoty
wszystko na odwrót swoimi niekonwencjonalnymi
Zresztą wrażenie, że Korwin- wypowiedziami, ale jednocześnie
-Mikke buduje swoje poglądy Moskwę, występując m.in. w progra- – co znacznie ważniejsze – napę-
wyłącznie na opozycji wobec le- mach rosyjskiej telewizji, gdzie wspierał dza zainteresowanie opinii pub-
wicy, jest nieco złudne. Bo choć propagandowe tezy Kremla o osaczeniu licznej, zwłaszcza tej młodej mogą-
Korwinowi na pewno nie po dro- Rosji przez NATO. Nie wykluczał też cej w przyszłości dać tak potrzebne
dze z socjalizmem, to już z lewico- przystąpienia Polski do sojuszu z Rosją, głosy wyborcze.
wymi liberałami mógłby się pew- zastrzegając jedynie, że nie powinno to Podział pracy jest więc dość
nie w paru kwestiach dogadać. Na się wiązać z natychmiastowym przyję- czytelny. Niezbyt uzdolniony
przykład w sprawie narkotyków ciem rubla jako waluty. Domagał się też politycznie Korwin-Mikke pełni
czy dopuszczalności samobójstw. „ścisłej neutralności” w konflikcie Rosji w Konfederacji funkcję intelek-
z Ukrainą oraz pojechał na Krym, gdzie tualnego zwornika oraz gwiazdy
Korwin-Mikke przekonuje swo- Rosjanie przygotowali mu – jak napisał
ich czytelników, że człowiek jest panem – „naprawdę serdeczne przyjęcie”. internetu, a Krzysztof Bosak wchodzi
swojego życia, więc może z nim robić, co powoli w rolę lidera zajmującego się
tylko zechce. Może się zaćpać na śmierć Nic dziwnego, że przygotowali mu aktywnie bieżącą grą polityczną.
lub zabić, jeżeli ma takie życzenie. Dla- „serdeczne przyjęcie”, udało im się
tego narkotyki powinny być dopusz- bowiem po raz pierwszy złowić rozpo- W programie Konfederacji wyraź-
czone do obrotu, najlepiej w aptekach. znawalnego polityka, który jest w sta- nie widoczne są wpływy poglądów
Jeżeli ktoś chce się zabić, to nie potrze- nie choć trochę osłabić polską czujność Korwina. Od obrony wolności gospo-
buje do tego pomocy państwa. „Niech w stosunku do Moskwy. darczej i walki z tzw. socjalistami poczy-
sobie pójdzie ten ktoś do apteki, kupi nając, a na krytyce polityki zagranicznej
kokainę, zrobi złoty strzał, zażyje dawkę Nie jest bowiem tak, że Korwin-Mikke i relatywnie ciepłym stosunku do Rosji
śmiertelną, będzie miał miłą przyjemną nie ma żadnego wpływu na bieżącą poli- kończąc.
śmierć i już” – mówił w wywiadzie dla tykę. Jako poseł nie odgrywa wprawdzie
„Super Expressu”. Dlatego lekceważenie Korwina i po-
strzeganie go wyłącznie w kategoriach
Trudno nie uznać takich słów za niegroźnego trefnisia może się oka-
szkodliwe i nieodpowiedzialne. Zwłasz- zać błędem. Bo choć gra on tę rolę, to
cza że wśród miłośników Korwina sporą przez kilkadziesiąt lat swojej publicz-
grupę stanowią ludzie młodzi, u których nej aktywności skutecznie wpływał na
nieco ekscentryczny starszy pan ma poglądy sporej rzeszy Polaków. I nadal
spory posłuch. to robi. Przy czym konsekwencje jego
publicystycznej działalności mogą
Jednak Korwin-Mikke bawi się og- okazać się całkiem realne. Co wcale nie
niem i w innych sprawach. Kilka lat temu oznacza, że dobre.

| 42 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Co wolno Brukseli
Unia Europejska przekracza granice uprawnień, które zostały jej przyznane w traktatach, i to
powoduje sprzeciw Polski i Węgier, bo chyba żaden inny kraj dotychczas nie ośmielił się wystąpić

w taki sposób. Będąc w mniejszości, mamy szczególnie trudną sytuację

Z prof. dr hab. Anną Łabno, konstytucjonalistką z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu

Śląskiego w Katowicach, rozmawia Aleksandra Jakubowska

W rezolucji Parlamentu Europejskiego Art. 8 ustawy zasadniczej stanowi, że konstytucja jest
z 17 września br. wzywa się Polskę do posza- najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, a zatem
nowania nadrzędności prawa Unii Europej- jest aktem nadrzędnym także w nauce prawa konstytucyj-
skiej. To po co nam w takim razie konstytucja
i Trybunał Konstytucyjny, który bada zgodność nego, a stanowisko specjalistów tej gałęzi
prawa ma znaczenie szczególne, nie ma
uchwalanego w na- co do tego żadnych wątpliwości.
szym kraju prawa
z ustawą zasadniczą? Próbowano stworzyć wspólną konstytucję dla krajów
Anna Łabno: W dziedzi- Unii, ale zakończyło się to niepowodzeniem. Dlaczego?
nach, które są przedmiotem
tak poważnego sporu między To było w 2004 r. i kraje europejskie odrzuciły ją jedno-
UE a Polską i przecież także znacznie. Jedną z przyczyn była zasada, którą chciano
Węgrami, europarlament do niej wpisać – właśnie o nadrzędności prawa europej-
może apelować i wzywać, skiego – która kompletnie inaczej określałaby relacje
natomiast nie ma żadnych pomiędzy UE jako strukturą organizacyjną a krajami
prawnych instrumentów, na członkowskimi. Odpowiedzią na pat, który wówczas
podstawie których mógłby żą- zaistniał, był traktat z Lizbony i w nim nie ma już żad-
dać pewnych zachowań ze strony nej wzmianki na ten temat. Natomiast faktem jest, że
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoim
państw członkowskich. Jest taki orzecznictwie zawsze zmierzał do tego, żeby prawo eu-
układ, w którym państwa decydują ropejskie było nadrzędne.

się na przychylność wobec Podpisując akcesję do UE i traktaty, wyrzekliśmy się
prawa europejskiego, ale z części naszej suwerenności. Ile jej zostało w naszej kon-
kolei instytucje UE muszą stytucji?
mieć świadomość, że jest
pewna granica, której Trzeba rozróżnić kwestię traktatów międzynarodowych
przekroczyć absolutnie – są one podstawą istnienia Unii i wszelkich zmian do-
nie wolno. I dotąd kraje tyczących jej struktury oraz kompetencji – od prawa
oraz instytucje unijne w wtórnego, które UE sama stanowi i które oczywiście
jakimś sensie tę granicę nas wiąże, ale do granicy zgodności z konstytucją. A jeśli
utrzymywały. chodzi o suwerenność, to sposób, w jaki państwo może
Zatem twier- samo o sobie decydować, wyraża się zakresem prawo-
dzenie, że dawstwa, które należy do jego wyłączności. I to decy-
prawo unijne duje o zakresie suwerenności każdego kraju, a to, co
jest nadrzędne jest uregulowane w konstytucji, stanowi fundament sy-
w stosunku do stemu. Im mniej kraj może przedmiotowo uchwalać, tym
naszej kon- bardziej ogranicza swoją suwerenność. A zatem jeśli do-
stytucji, jest szłoby do sytuacji ,w której zasadniczo Bruksela stanowi
fałszem? prawo, a my możemy jedynie aktami wykonawczymi
wprowadzać niezbędne przecież regulacje szczegółowe
[email protected]
28.09–4.10.2020 | 43 |

KRAJ  | Rozmowa |

i tylko korzystamy z uprawnień państwa o charakterze Nasza konstytucja wyraźnie określa,
autonomicznym, to znaleźlibyśmy się w sytuacji, w któ- czym jest małżeństwo – związkiem
rej UE jest już federacją. A nie jest to model Unii, który kobiety i mężczyzny – i nie widzę tu
został przyjęty w traktacie z Lizbony, a przede wszystkim możliwości zmian pod naciskiem UE
nie jest to model, który Polska akceptuje.
Wydawać by się mogło, że istnieje dość wyraźna granica się przecież z cywilizacji chrześcijańskiej. Nie można
między kompetencjami Unii zawartymi w traktatach traktować prawa podmiotowego jako elementu czysto
a prawem państw członkowskich do tworzenia włas- technicznego, proceduralnego. Dla Polaka prawo musi
nego prawa w tych sferach, których traktaty nie dotyczą. być ściśle powiązane z całym systemem wartości.
Skąd zatem ten konflikt między Polską a Brukselą? W niektórych unijnych krajach uważa się, że państwo
Unia przekracza granice uprawnień, które zostały jej ma prawo ingerować w wychowywanie dzieci, że ma
w traktatach przyznane, i to powoduje sprzeciw Polski pierwszeństwo przed rodziną.
i Węgier, bo chyba żaden inny kraj dotąd się nie ośmie- Nasza konstytucja zawiera jedyny chyba w świecie przy-
lił wystąpić w taki sposób. Będąc w mniejszości, mamy kład rozwiązania ustrojowego, które daje rodzicom gwa-
szczególnie trudną sytuację. Do tego dochodzi próba wy- rancję tego, że będą mieć prawo wychowywać dziecko
muszenia zgody na wszystkie rozwiązania ideologiczne zgodnie ze swoimi przekonaniami. Państwo pomaga
poprzez ograniczenie środków pomocowych. I tu mamy rodzinie na zasadzie pomocniczości, nie zastępuje ani
konglomerat metod, które w ogóle w państwie praw- niczego nie narzuca. W Polsce państwo w ogóle nie ma
nym nie powinny być brane pod uwagę. Tym bardziej że uprawnienia do tego, żeby narzucić rodzicom jakiś mo-
UE bardzo mocno podkreśla znaczenie zasady państwa del wychowawczy. Konstytucja w sposób jednoznaczny
prawnego. Podobnie też Polska tę zasadę uznaje w art. 2 wyklucza taką ingerencję, tym bardziej Unii Eurpejskiej.
konstytucji. Oczywiście, że jakieś metody oddziaływania Ale konstytucja zobowiązuje do jej stosowania i prze-
czy nacisku się stosuje, ale to nie może dotyczyć tych strzegania, a więc jak długo pozostaje niezmieniona, tak
zagadnień, które w ogóle do kompetencji UE nie należą. długo stosujemy jej postanowienia.
Unia już od kilkunastu lat, krok po kroku, usiłuje rozsze- No dobrze, a małżeństwa jednopłciowe? Są tacy, którzy
rzać swoje uprawnienia poza te wynikające z traktatów twierdzą, że nasza konstytucja ich nie zakazuje, a jedy-
i widać, jak daleko zaczyna sięgać i jak eskalowane są nie stwierdza, że małżeństwo kobiety i mężczyzny jest
metody tego działania. To nie są metody mieszczące się pod ochroną i opieką państwa.
w pięknym haśle państwa prawnego, o którym Ursula Nie oznacza to, że małżeństwo to może być dowolny
von der Leyen tak dużo ostatnio mówiła. związek, a z opieki państwa korzysta tylko ten, który
Przewodnicząca Komisji Europejskiej zapowiedziała jest oparty na łączności kobiety i mężczyzny. Art. 18 jest
prace nad poszerzeniem praw osób LGBT, uznawaniem jednoznaczny w swojej treści, a mianowicie, że małżeń-
rodziców jednopłciowych we wszystkich krajach Unii, stwo tworzy związek kobiety i mężczyzny i – o ile takie
w rezolucji Parlamentu Europejskiego mówi się o ko- zostanie zawarte – korzysta ze wsparcia państwa.
nieczności wprowadzenia w Polsce edukacji seksualnej A jeżeli nagle się okaże, że UE żąda od nas, by inne mał-
według standardów WHO. Unia ma prawo narzucić żeństwa były też dopuszczalne? Trzeba będzie wprowa-
nam rozwiązania w tych kwestiach? dzić poprawkę do konstytucji?
Prawo unijne obejmuje przede wszystkim kwestie Kiedy mieliśmy ratyfikować traktat o przystąpieniu do
gospodarcze. Niepodważalnym elementem niezależ- UE, zastanawialiśmy się nad problemem, co zrobić, żeby
ności każdego państwa, źródłem jego tożsamości jest ochronić się przed ingerencją Unii w sprawy, które do
aksjologia, czyli zbiór bardzo różnych, ale akceptowa- niej z istoty rzeczy nie należą. Wtedy obawiano się, że
nych powszechnie wartości. W traktatach UE możemy Zachód, pod dyktando różnych grup interesów, będzie
znaleźć odniesienia do takich wartości, tylko że one nie usiłował sprzedawać ideologię, żeby zdobywać rynki.
mogą być w swojej szczegółowej treści narzucone przez Przecież Unia wyrastała z zupełnie innych przesłanek,
Brukselę. A przede wszystkim one nie mogą nabierać założeń systemu głównie gospodarczego i wzajemnej
treści, która z nich nie wynika. System demokratyczny, pomocy, krótko mówiąc – żeby kraje mogły się rozwi-
w którym każdy człowiek jest wolnym podmiotem, czyli jać, a ludzie mieli pracę. Ustawa zasadnicza wyraźnie
jedna z zasad uznawanych za podstawową w państwach
członkowskich Unii, w Polsce jest przecież wartością
niepodważalną, ale UE nie może np. decydować o tym,
jak kształtuje się tożsamość narodowa Polaków. Mamy
swoją specyfikę, historię, instytucje ustrojowe, tradycję
konstytucyjną. Elementem kształtującym nasz sposób
myślenia o ustroju, pozycji człowieka – w tym również
obywatela – jest także tradycja katolicka, wywodzimy
| 44 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

określa, czym jest małżeństwo i nie widzę tu możliwości sobie to wyobrazić, i w żadnym wypadku to, co u nas jest
zmian pod naciskiem Unii. przyjęte, nie narusza żadnych zasad. Adhémar Esmein,
W wielu krajach, także tych uznawanych kiedyś za ka- wybitny prawnik, w podręczniku prawa konstytucyj-
tolickie, takich zmian już dokonano. nego sprzed stu lat pisze, że właściwie nie ma dobrego
Największy problem polega na tym, że współcześnie nie sposobu powoływania sędziów. Powoływani w wyborach
istnieje pojęcie prawdy. Jest kompletna płynność, nie staną się zależni od wyborców i będą się starali, kiedy
ma żadnych uznanych prawd dotyczących człowieka. będzie się zbliżał koniec kadencji, zrobić wszystko, żeby
Dopuszcza się absolutną dowolność, człowiek siebie ponownie tymi sędziami zostać. Może ich powoływać
kształtuje w zależności od różnych cech i czynników, władza wykonawcza, ale będzie ona oczekiwała – mó-
które sam dobiera albo tworzy, zatem nie jest związany wimy oczywiście o skrajnych sytuacjach – pewnych kon-
niczym, co wyznaczałoby jego ograniczoność. Człowiek kretnych zachowań. Z tym że w tym drugim przypadku,
jest sam dla siebie wszystkim. Krótko mówiąc, jest to kiedy działa władza wykonawcza jako podmiot główny
niewątpliwie zaprzeczenie Boga. Wywodzi się to prze- powołujący sędziów, mamy znacznie wyższy poziom
cież z koncepcji jeszcze oświeceniowych, potem na ten fachowości sądów niż w tym pierwszym. I co z tego wy-
temat pisał Gramsci, tworząc ideologię nowego czło- nika? Że nie jesteśmy w stanie znaleźć rozwiązania, które
wieka, a także ci wszyscy, którzy tworzyli ruch LGBT po po pierwsze, byłoby doskonałe, po drugie, co do którego
II wojnie światowej w Stanach Zjednoczonych. Odrzucić moglibyśmy powiedzieć, że jest czystą realizacją zasady
Boga jest łatwo, ale odrzuca się także prawo naturalne, trójpodziału władzy, bo takich możliwości po prostu nie
którego źródła są przecież nie tylko religijne, a także ma. Szukamy rozwiązań optymalizujących, ale te zależą
pewien porządek społeczny, który jest fundamentem zawsze od bardzo różnych czynników własnych każdego
życia człowieka. kraju, od tego, jak się kształtowała tradycja, jakie są wa-
Łatwiej bronić reformy sądów, niż walczyć z tą ideolo- runki w danym systemie, jak ludzie są przygotowani,
giczną falą, która w pesymistycznym wariancie może jakie są oczekiwania, co uważa się za lepsze lub gorsze
się w nie tak dalekiej perspektywie zamienić w tsunami, rozwiązanie i w ten sposób albo się korzysta z czegoś,
które nas pochłonie? albo coś eliminuje.
Jeśli chodzi o sądy, to przecież w Europie Zachodniej jest Może być jeszcze model powoływania sędziów przez
więcej modeli powoływania sędziów, niż moglibyśmy sędziów.
Hiszpanie kiedyś z tego modelu korzystali, ale zobaczyli,
[email protected] że sędziowie stają się wtedy związkiem zawodowym, bo
jeden wspiera drugiego.
Fala ideologicznego tsunami nas zaleje?
Jeżeli środowiska, które nie chcą dopuścić do takich
zmian w Polsce, będą potrafiły się porozumieć i działać
wspólnie, to jesteśmy w stanie na razie się obronić. Jeżeli
sobie powiemy, że nie jest to możliwe, wówczas prze-
gramy. Trzeba tylko uświadomić ludziom pewne rzeczy.
Rozmawiałam ze studentkami o parach jednopłciowych.
Przekonywały mnie, że mają prawo do dziecka. Zapy-
tałam: „A dziecko ma jakieś prawa?”. I tu nie potrafiły
odpowiedzieć. My źle kształtujemy młodzież. Stale mó-
wimy o prawie podmiotowym człowieka, prawie rodzi-
ców, opiekunów. Zgoda, to jest ważne, ale gdzie w tym
wszystkim są prawa dziecka? To co, za chwilę będziemy
odbierać dzieci w paczkomacie? Przecież w Kijowie było
kilkaset dzieci nieodebranych przez ludzi, którzy je za-
mówili u surogatek. To nie jest nawet dehumanizacja,
to jest zaprzeczenie człowieczeństwa. Konieczna jest
edukacja, informacja, przedstawianie pewnych zja-
wisk, wyjaśnianie i tłumaczenie. Ludzie bardzo często
nie mają czasu poszukiwać informacji szczegółowych,
konkretnych, pokazujących przyczyny i skutki. Istotne
jest, żebyśmy jako ludzie wywodzący się z tej cywiliza-
cji, której wartości jeszcze przez większość Polaków są
kultywowane, potrafili je przekazywać, nie bali się tego,
że ktoś nas wyśmieje.

28.09–4.10.2020 | 45 |

kraj  |  Media   |

Bezwzględny
Ajgakora

Dziennikarze z 30-letnim stażem bezpardonowo wyrzucani na bruk. Likwidowane
stanowiska, zamykane lokalne redakcje. W ostatnim czasie właściwie nie ma dnia,
by branżowe media nie donosiły o kolejnych zwolnieniach w „Gazecie Wyborczej”.

Co się dzieje we flagowym tytule koncernu Agora? Można powiedzieć, że nic
nowego. Zysk ma pierwszeństwo przed człowiekiem. Nawet najbardziej oddanym

marek pyza Nic dziwnego, dla wielu jej ludzi mo- Otwarte przestrzenie słynnego Fot. kolbet / Shutterstock.com
gło to być nie do pomyślenia. Od dekad newsroomu zwykły śmiertelnik
O d początków pracy w »Gaze- oddani dziennikowi, który pozował na mógł poznać bliżej w czasie prac
cie Wyborczej« (a te sięgają jedyną krynicę mądrości, omnibusa, sejmowej komisji śledczej badającej
listopada 1998 r.) szczególnym latarnię czwartej władzy, rozstawia- aferę Rywina. Bo to przy Czerskiej
względem darzyłemtramwaje,więc cie- jącą po kątach trzy pozostałe. Chciał 8/10 wszystko się zaczęło. To tu pro-
szę się, że na koniec mogłem dla Was sprawować rząd dusz, wyznaczać, co ducent filmowy złożył Adamowi
opisać symboliczne wbicie łopaty na jest dobre, a co złe. Zadzierał wysoko Michnikowi korupcyjną propozycję
długo oczekiwanej budowie nowej linii głowę, pouczał, dopieszczał pupilów, związaną z nowelizowaną ustawą
tramwajowej w Sosnowcu. To ostatni bezlitośnie niszczył wrogów. medialną. O budynku zrobiło się na-
mój tekst w »Gazecie Wyborczej«. Kil- prawdę głośno, gdy posłanka SLD
kanaście minut po jego opublikowaniu ZŁOTA KLATKA Anita Błochowiak dopytywała Piotra
dowiedziałem się, że tym tramwajem Niemczyckiego o „korytarze poziome
dalej już nie pojadę”. Tymi gorzkimi Agora na sztandarach niesie lewicową i pionowe”.
słowami na Facebooku w ubiegłym ty- troskę o zwykłego człowieka. Ale nie
godniu ogłosił swoje zwolnienie Piotr waha się skierować kciuk w dół, gdy waży Na początku XXI w. biurowiec był
Purzyński z katowickiego oddziału los kogoś, kogo pozbycie się oznacza przedmiotem zazdrości wielu re-
„GW”. Zaskakująco dużo jego znajo- parę złotych więcej w kasie koncernu. dakcji. Pięciokondygnacyjny gmach
mych w komentarzach przekonywało, na Dolnym Mokotowie wygrał kilka
że jednak „jest życie poza Agorą”. W niepamięć odeszły złote czasy dla prestiżowych konkursów. Był nowo-
ludzi „Gazety Wyborczej” sprzed bli- czesny, funkcjonalny i luksusowy.
sko dwóch dekad. Wtedy dostali oni Pracownicy mieli w nim do dyspo-
pokaźne pakiety akcji Agory. Dla naj- zycji słynną na całe miasto stołówkę,
bardziej zasłużonych, najdłużej zwią- siłownię, gabinet lekarski, basen,
zanych z koncernem, były to finansowe ogromną salę konferencyjną, która
Himalaje, radykalnie zmieniające ży- w czasie mundialu w Korei i Japonii
ciowy status. Wtedy też warszawska re- zamieniała się w strefę kibica, wypeł-
dakcja przeniosła się do nowej siedziby. nianą w środku dnia przez pracowni-

| 46 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

ków trzymających kciuki za kompro- po zniesieniu ograniczeń związanych Agora zaciąga w bankach kolejne
mitującą się drużynę Jerzego Engela. z epidemią. Wypowiedziano już umowy kredyty, przedłuża je. Jest zadłużona na
najmu lokali. Dodatkowo zatrudniono setki milionów złotych, ale wciąż inwe-
Można było z przyjemnością spędzać w spółce zewnętrzną specjalistkę do stuje, kupując stacje radiowe (ostatnia
w pracy całe dnie, z pełnym brzuchem, kierowania działem HR, której CV duża transakcja to ubiegłoroczny zakup
w zdrowym ciele, z godnym stanem wskazuje, że w Agorze będzie miała Eurozetu) czy ekrany w sieci klubów fit-
konta. I jeszcze ten prestiż: pracuję podstawowe zadanie: zrestrukturyzo- ness (w czerwcu tego roku). Bo mimo
w „GAZECIE”, przy CZERSKIEJ! Żyć wać spółkę zwłaszcza pod kątem za- kłopotów w niektórych segmentach
nie umierać. trudnienia. Dlatego przewodniczący swego królestwa, firma wciąż jest w nie-
agorowej Solidarności przestrzegał złej kondycji finansowej. Grubo myli
Dziś z tej polityki doceniania pra- w miesięczniku „Press” przed maso- się ten, kto wieszczy jej bankructwo.
cowników „GW” pozostało niewiele, wymi zwolnieniami: „Wydaje mi się, że Co prawda nie uda się zrealizować stra-
a związki zawodowe mają coraz więcej będą największe w historii, może nawet tegii na lata 2018–2022, która zakładała,
do roboty przy chronieniu zatrudnio- kilkaset osób. Co miesiąc zwalniali po że za dwa lata przychody będą wynosić
nych (a coraz częściej zwalnianych) kilkanaście osób, żeby nie przekroczyć 1,6 mld zł, ale z planowanych w tym cza-
przez bezduszne szefostwo spółki. limitu, teraz zwolnią więcej”. sie inwestycji (na blisko 1 mld zł) wciąż
Alarmują więc, że łamane są przepisy się nie wycofuje. Aby ten cel utrzymać,
ustawy o szczególnych zasadach roz- Spółka temu zaprzecza. Jednak syg- tnie w „Gazecie”, lecz zatrudnia w seg-
wiązywania z pracownikami stosunków nały, jakie dochodzą z różnych ośrod- mencie kina i reklamy.
pracy z przyczyn niedotyczących pra- ków, nie mogą nastrajać dziennikarzy
cowników, zapowiadają powiadomie- optymistycznie. W Katowicach poza W kwietniu na pół roku (do połowy
nie o nieprawidłowościach Państwowej Purzyńskim pracę stracił szef sportu października) obniżono wynagrodzenie
Inspekcji Pracy, Powiatowego Urzędu Paweł Czado, zatrudniony w „Gazecie” członków rady nadzorczej (przewodni-
Pracy, procesy i protesty. od 1993 r. W Łodzi – Jarosław Bińczyk czący zamiast 12 tys. zł miesięcznie za-
(30 lat w „GW”, zaproszenie na ostat- rabia 9,6 tys. zł, a pozostali członkowie
Symboliczne jest, że od lat Agora nią rozmowę z przełożoną dostał, będąc – 6,4 tys. zł zamiast 8 tys. zł) oraz zre-
ma kłopoty finansowe, notuje straty, w szpitalu). W Kielcach po ponad 15 la- zygnowano w tym roku z dywidendy dla
zaciąga kolejne kredyty, pozbywa się tach pożegnano Pawła Matysa. W War- akcjonariuszy (w poprzednich dwóch
pracowników i kolejnych segmentów szawie – Katarzynę Bednarczykównę latach wyniosła ona w sumie 46 mln zł,
swojego imperium, ale wciąż kurczowo (dziewięć lat stażu, zwolniona dzień po choć w bilansach rocznych spółka wciąż
trzyma się biurowca, zupełnie nie- powrocie z urlopu), a to tylko początek wykazuje straty). Zmniejszono też o 1/5
przystającego do trudnych czasów na długiej listy. wynagrodzenia zarządu. Nie mogło
rynku mediów, zwłaszcza papierowych. być inaczej, skoro wszyscy zatrudnieni
W 2017 r. spółka ustanowiła na nim hi- Związkowcy obawiają się powtórki w koncernie musieli się zgodzić na
potekę (opiewającą na 202,5 mln zł) jako scenariusza z 2016 r., gdy 4 października 20-proc. obniżki pensji (trzeba pamię-
zabezpieczenie kredytu bankowego ogłoszono zwolnienia grupowe, rozpo- tać, że inne jest 20 proc. dla szerego-
do limitu 135 mln zł. Jeszcze przez co częto je tydzień później, a do końca roku wego pracownika, zarabiającego mie-
najmniej kilka lat będzie się tam zatem wyrzucono 176 osób, głównie dzienni- sięcznie np. 4 tys. zł, od 20 proc. członka
mieściło jej centrum dowodzenia. karzy z segmentu prasy i internetu. zarządu, któremu co miesiąc wpływa na
W tym gronie znaleźli się ludzie z wielo- konto 75–110 tys.).
NAJWIERNIEJSI NA BRUK letnim stażem w koncernie z Czerskiej.
Przez lata „Gazeta” piętnowała roz-
Zmienia się za to los regionalnych re- W tym roku odbyły się już zwolnienia rastającą się biurokrację państwową.
dakcji. 10 z 20 mutacji regionalnych po- grupowe w spółce zależnej Domiporta Gdy przed kilkoma tygodniami rząd
zostanie w trybie pracy zdalnej nawet (następnie ją sprzedano) oraz prze- zapowiedział redukcję etatów w bud-
prowadzono program dobrowolnych żetówce, „GW” wyprodukowała na ten
odejść (80 proc. zespołu) w Golden- temat całą serię tekstów o negatywnym
Line. Według związkowców odbyło się wydźwięku dla gabinetu Mateusza
to z pogwałceniem prawa. Podkreślają Morawieckiego. W tym czasie sama
oni, że w ostatnich miesiącach zwolnie- zwalniała kolejnych dziennikarzy, cza-
nia nie były masowe, bo Agora musiała sem z kilkudziesięcioletnim stażem
pilnować ograniczeń nakładanych w redakcji.
przez państwo dla firm ubiegających
się o pomoc publiczną w ramach tar- Firma, która swoją potęgę zbudowała
czy antykryzysowej. Choć na łamach na „Gazecie Wyborczej” i wieloletnim
oddaniu jej dziennikarzy, dziś traktuje
„Gazety Wyborczej” konsekwentnie ich wyjątkowo bezdusznie. Plan jest
krytykowano rządowy program, nie bowiem prosty: utrzymać imperium,
przeszkodziło to spółce ubiegać się niezależnie od kosztów ludzkich. Bez
o uszczknięcie kawałka tego tortu (do- sentymentów.
tychczas dostała blisko 3 mln zł).

28.09–4.10.2020 | 47 |

[email protected]

ŚWIAT  |  Lewica w natarciu  |

Zdrajcy

poprawności
D avid Peterson, wykładowca
Aleksandra rybińska sztuk pięknych na małej Fanatycy potrzebują heretyków, a gdy
uczelni w Saratoga Springs ich nie ma, to ich po prostu tworzą. David
Kultura unieważnienia w stanie Nowy Jork, pod koniec lipca Peterson padł ofiarą szalejącej wzachod-
czyni przekonywanie wyszedł wraz z żoną z domu na spacer. nich mediach i na kampusach kultury
kogokolwiek do naszych Gdy dotarli do głównego parku miej- unieważnienia (cancel culture), drugiej,
racji zbędnym. Wystarczy skiego, odkryli, że odbywa się tam mani- obok igrzysk opresji (oppression olym-
głośno wykrzyczeć swoje festacja poparcia dla policji pod tytułem pics), czyli wyścigu rzekomo gnębionych
poglądy, a jeśli ktoś się „Back the Blue” (poprzyj niebieskich). grup o to, kto ma gorzej – konsekwencji
z nami nie zgadza, to dlatego, Podobne demonstracje odbyły się tego polityki tożsamościowej lewicy.
że jest głupi i zły. Wtedy lata w wielu miastach USA w odpo-
należy go uciszyć. Debata wiedzi na protesty ruchu Black Lives Publiczne kamienowanie
publiczna staje się zbędna, Matter oraz apele lewicowych działa-
bo od początku wiadomo, czy, by odebrać finansowanie, a nawet Były prezydent USA Barack Obama na-
kto ma moralną słuszność. zlikwidować policję. Ani Peterson, ani zwał ją „nowoczesną formą kamienowa-
Pokolenie lewicy, do którego jego żona nie angażują się politycznie. nia”, odbywającą się często w mediach
należała niedawno zmarła Z czystej ciekawości – jak powiedzieli społecznościowych – ktoś wyraża jakąś
sędzia amerykańskiego lokalnej gazecie „The Times Union” odrębną opinię i jest odsądzany od czci
Sądu Najwyższego Ruth – stali i przez 20 minut słuchali wystę- i wiary. Zostaje okrzyknięty niegodnym
Bader Ginsburg, uznawało, pów uczestników wiecu. Potem poszli uwagi i wykluczony z debaty. Nie ma go.
że każdy medal ma dwie do restauracji na kolację. Oboje szybko Został unieważniony. Czasami wystarczy
strony, ich wychowankowie zapomnieli o wiecu. Tyle że widziała ich coś zalinkować na Facebooku lub dać pro-
widzą tylko jedną. Czasami grupa lewicowych studentów, którzy sty like na Twitterze. Nad delikwentem
z fatalnymi skutkami następnego dnia zażądali, by uczelnia rozlewa się fala oburzenia. Zdradził zasadę
zwolniła prof. Petersona oraz jego żonę poprawności politycznej, a tego strażnicy
(która nawet tam nie pracuje), bo „zra- czystej doktryny darować mu nie mogą.
nili uczucia czarnoskórych studentów
swoim nienawistnym zachowaniem”. Wielu przedstawicieli lewicy oczywi-
Peterson wykłada na uczelni od 31 lat. ście przekonuje, że nie ma czegoś takiego,
jak cancel culture. Na łamach „Krytyki
„Wściekły mob” się na tym jednak nie Politycznej” w tekście autorstwa Jana-
zatrzymał. Na drzwiach sali, w której -Wernera Müllera możemy m.in. prze-
Peterson wykłada, pojawiła się kartka czytać, że to „odosobnione przypadki”,
z napisem: „STOP. Wchodząc do tej a konserwatyści skarżący się na ograni-
czenie debaty publicznej po prostu usiłują
klasy, przekraczasz linię obejmującą kreować siebie na ofiary. Nieliberalnej
cały kampus i łamiesz bojkot prof. Da- lewicy nie ma, to mrzonki. Według bloga
opensociety.net możni tego świata, skar-
vida Petersona. To nie jest bezpieczna żąc się na kulturę unieważnienia, chcą
przestrzeń dla zmarginalizowanych stu-
dentów”.Bojkotzadziałał.Studenci,z wy-
jątkiem małej garstki, wypisali się z jego
kursów. Kierownictwo uczelni odmówiło
mu wsparcia, a jego koledzy milczą, gdyż
obawiają się, że będą następni.

| 48 | 28.09–4.10.2020

[email protected]

Fot. Shutterstock

„uciszyć swoich krytyków”. Tyle że to nie Trudno w to uwierzyć, ale lewicowi stu- cyzm może także spotkać kogoś za to, co
możni tego świata – jak pisarka Joanne K. denci słuchający wykładu, odczytali to powiedział czy napisał dawno temu, gdy
Rowling, oskarżona o transfobię, kiedy jako celową obrazę osób czarnoskórych. tzw. śnieżynki (snowflakes), czyli prze-
wyraziła wątpliwości, czy osoby niebędące Grupa studentów napisała list do kierow- wrażliwieni milenialsi i zety, nie zasied-
kobietami mogą mieć menstruację – cier- nictwa uczelni, twierdząc, że wykładowca lały jeszcze uniwersyteckich kampusów,
pią najbardziej z powodu cancel culture. „naruszył ich zdrowie psychiczne”, a to, a świat był zajęty zimną wojną. W lipcu
Książki autorki Harry’ego Pottera dalej że „taka osoba jak on będzie stawiała im tego roku wiceszef komunikacji spółki
będą się sprzedawać, bojkot może jej na- oceny, jest wysoce niepokojące”. „Woleli- Boeing Niel Golightly stracił stanowisko,
wetpomóc.Ofiaramiunieważnieniaw so- byśmynieuczestniczyćw jegokursiei nie bo w 1987 r. napisał jako młody porucznik
cial mediach pod hashtagiem #[nazwisko] narażać się na emocjonalne wyczerpanie marynarki wojennej artykuł, w którym
IsOverParty padło wielu celebrytów: ame- z powodu wykładowcy, który lekceważy sprzeciwiał się służbie kobiet w wojsku.
rykańskie gwiazdy telewizji Jimmy Fallon, różnorodność kulturową i wrażliwość, Choć Golightly, podobnie jak Patton,
Ellen DeGeneres, raperka Cardi B. Nie a co za tym idzie, stwarza niepożądane złożył samokrytykę i zapewniał, że „dziś
zaszkodziło im to. Program DeGeneres środowisko dla nas, czarnych uczniów” już tak nie uważa”, został zwolniony „dla
wraca na ekrany, Cardi B wydała kolejny – cytuje ich list dziennik „New York Post”. dobra firmy”. Kto go oskarżył, wygrzebu-
hit, a program Jimmy’ego Fallona wciąż jąc stary i dawno zapomniany artykuł, nie
oglądają miliony Amerykanów. Ponadto, Uczelnia przeprosiła studentów za wiadomo. Anonimowość internetu po-
jak tłumaczy amerykański medioznawca zachowanie Pattona, nazywając je „nie- zwala oskarżać każdego bez konsekwen-
Jorge Iniguiez, „przeciętnemu odbiorcy dopuszczalnym”. Patton nie będzie uczył cji. Dyktatorów dobra dążących do stwo-
trudno nadążyć za tym, co robią celebryci”. w tym semestrze. Złożył jednak samo- rzenia raju powszechnej szczęśliwości
„Setki celebrytów, tysiące postów w me- krytykę, więc jest szansa, że po przerwie nie brakuje. Wystarczy usunąć wszystko
diach społecznościowych. Nie pamiętam wróci do pracy. i wszystkich stojących na przeszkodzie
nawet, co jadłem wczoraj, a mam pamię- realizacji ostatecznego szczęścia. Przede
tać do końca życia, co jakaś znana osoba Dyktatorzy dobra wszystkim nieortodoksyjne, swobodne
zrobiła? To niemożliwe” – uważa Iniguiez. i odważne myślenie oraz ludzi, którzy nie
Jeśli to są wszystko „przypadki odosob- boją się tyranii poprawności. Jak Nicka
Zwykli ludzie nie mają tyle szczęś- nione”, to jest ich dziwnie dużo, a absur- Buckleya, prezesa brytyjskiej organizacji
cia. Im unieważnienie niszczy życie. dalność zarzutów stawianych rzekomym charytatywnej Mancunian Way, niosącej
We wrześniu tego roku Uniwersytet odstępcom od „społecznej wrażliwości” pomoc bezdomnym. Buckley skrytykował
Kalifornii Południowej (USC) zawie- świadczy o tym, że nie chodzi tu o uza- w czerwcu na swoim blogu na platformie
sił w obowiązkach prof. Grega Pattona, sadnioną krytykę czyjejś postawy, tylko LinkedIn ruch Black Lives Matter i został
wykładającego komunikację. Podczas zwykły politycznie poprawny terror. Da- za to wyrzucony z organizacji, którą sam
kursu online na platformie Zoom Pat- vid Peterson został ukarany nawet nie za zakładał dziewięć lat temu. Wystarczyła
ton wyjaśniał studentom, jakie słowa są to, że coś powiedział, korzystając z gwa- petycja online, pod którą podpisało się
używane w różnych kulturach, w prze- rantowanej w amerykańskiej konstytucji niecałe 400 osób. Buckley nie poddał
rwach między zadaniami. Jako przykład wolności słowa, bo nie powiedział abso- się jednak. Zmobilizował znajomych,
z Chin podał słowo „nèi ge”, oznaczające lutnie nic. Tylko za to, że przypadkowo uruchomił media i po kilku tygodniach
„to”. Wymówił je przy tym jako „neh-ga”. był świadkiem tego, co mówili inni. Ostra-

28.09–4.10.2020 | 49 |

[email protected]