วจิ ยั ในชัน้ เรยี น
การจดั การเรยี นรูแบบใชโ ครงงานเปน ฐาน
ดว ยกระบวนการคดิ เชงิ ออกแบบ
(Project-Based Learning of Design Thinking)
ปการศกึ ษา 2563
นางสาวเตชนิ ี ภริ มย
ตําแหนง ครู
โรงเรียนวังหนิ วิทยาคม
สํานกั งานเขตพืน้ ท่ีการศึกษามธั ยมศกึ ษา นครศรีธรรมราช
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน
การจดั การเรยี นรูแบบใชโครงงานเปนฐาน ดว ยกระบวนการคดิ เชงิ ออกแบบ
(Project-Based Learning of Design Thinking)
เตชนิ ี ภิรมย
ครู คศ.1
โรงเรยี นวังหนิ วิทยาคม จงั หวดั นครศรีธรรมราช
สำนักงานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต 12
ก
บทคดั ยอ
ผลงานวจิ ยั การพฒั นาการคดิ วิเคราะหโดยกระบวนการคดิ วิเคราะห 5W 1H
รายวิชาเทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) สำหรับนกั เรยี นชัน้ มัธยมศกึ ษาปท ่ี 5
ชอื่ -สกุลผูวจิ ยั นางสาวเตชนิ ี ภิรมย
ตำแหนง ครู คศ.1
การศกึ ษา ปริญญาโท วทิ ยาศาสตรมหาบณั ฑติ (วท.ม.ระบบสารสนเทศคอมพิวเตอร)
สถานทต่ี ิดตอ โรงเรยี นปลายพระยาวิทยาคม ถนนอา วลกึ -พระแสง ตำบลปลายพระยา
อำเภอปลายพระยา จงั หวัดกระบี่ 81160 โทรศพั ท 086 470 3039
ปท ่ที ำวิจัยเสรจ็ 2563
การพัฒนาการคิดวิเคราะหโดยกระบวนการคิดวิเคราะห 5W 1H รายวิชาเทคโนโลยี (การ
ออกแบบและเทคโนโลย)ี สำหรับนกั เรยี นชั้นมธั ยมศกึ ษาปท ่ี 5 มวี ตั ถุประสงค ดงั น้ี 1) เพอื่ พัฒนาการ
คิดวิเคราะหโดยกระบวนการคิดวิเคราะห 5W 1H และ 2) เพื่อศกึ ษาผลการสะทอนการเรียนรูโดย
กระบวนการคดิ วิเคราะห 5W 1H ประชากร นักเรยี นช้นั มัธยมศกึ ษาปท ่ี 5 ภาคเรียนท่ี 2 ปการศกึ ษา
2562 ทลี่ งทะเบียนรายวิชาเทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) โรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม
กลุม ตวั อยาง นกั เรยี นชนั้ มัธยมศกึ ษาปที่ 5 หอง 2 จำนวน 30 คน ในภาคเรยี นที่ 2 ปก ารศกึ ษา 2562
ทลี่ งทะเบียนรายวชิ าเทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) โรงเรียนปลายพระยาวทิ ยาคม ที่ไดมา
จากการสมุ แบบกลมุ (Cluster Random Sampling) เครอื่ งมอื วจิ ยั ประกอบดวย 1) แผนการจัดการ
เรียนรูโดยใชกระบวนการคดิ วิเคราะห 5W 1H 2) แบบประเมินผลงานของนักเรียนท่ีประเมินการคิด
วเิ คราะห และ 3) แบบสะทอนการเรียนรู ผวู ิจัยไดจัดทำแผนการสอนทีม่ ีกจิ กรรมและวธิ ีการสอนโดย
สอดคลองกับการพัฒนาการคิดวิเคราะหตามกระบวนการคิดวิเคราะห 5W 1H ใหผูเ รียนไดเกิดการ
คิดวิเคราะหอยางมีหลักการ โดยการสังเกต เก็บรวบรวม และวิเคราะหขอมูล และประเมินผล
ผลการวิจยั พบวา ผเู รยี นสว นใหญมกี ารพัฒนากระบวนการคิดวเิ คราะหท่ดี ขี ้นึ รหู ลกั การคดิ วิเคราะห
และสามารถปฏบิ ัตงิ านและความถูกตองของงานอยู ในระดับดี และกลาทีจ่ ะคดิ อยางเต็มที่ ซึ่งผูเรียน
ไดใหเหตุผลประกอบในทุกหัวขอ ไดอยางชัดเจนอยูใ น ระดับที่ดี ซึ่งสรุปไดวา วิธีการพัฒนาการคิด
วิเคราะหโดยกระบวนการคดิ วิเคราะห 5W 1H เปน ทกั ษะที่ใชไ ดผลดีในระดับที่นาพอใจ สามารถชว ย
พฒั นากระบวนการคดิ วเิ คราะหของผเู รยี นไดดขี ้นึ ตามจดุ ประสงคท ี่กำหนดไว
ผลแบบสะทอนการเรียนรู พบวา ผูเรียนไดเรยี นรูก ระบวนการออกแบบที่ใชกระบวนการคดิ
วิเคราะห 5W 1H นั้น ทำใหผูเรียนเกิดการคิดที่เปนกระบวนการ มีขั้นตอนในการคิดที่เปนระบบ มี
กระบวนการเรียนรูที่เปนขั้นตอน มีแนวทางดานความคิดที่เปนระบบ มีเหตุผลในการตัดสินใจ
ออกแบบ ผลงานไดถกู ตองตรงตามจุดประสงคท ่ีไดตัง้ ไว
ข
คำนำ
รายงานการวิจัยฉบับนี้เปนการวิจัยในชั้นเรียน เกี่ยวกบั การพัฒนาการคิดวิเคราะหโดย
กระบวนการคิดวิเคราะห 5W 1H รายวิชาเทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี สำหรับนักเรยี น
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5 โรงเรียนปลายพระยาวิทยาคม จังหวัดกระบี่ ซึ่งการวิจัยในครั้งนี้ไดใชกิจกรรม
คุณภาพดวยการเรียนรูการคิดวิเคราะห และนำขอมูลจากการเรียนเปรียบเทียบพัฒนาการคิด
วิเคราะห เพอ่ื แกป ญ หาการเรียนการสอนและเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพทางการเรยี นของนักเรยี น
ผูวิจัยหวังวาการวิจัยครั้งนี้ มปี ระโยชนสำหรับผูอานทุกทา น หากมีขอผิดพลาด ผูวิจัย
ยินดีรบั ฟง ขอ เสนอแนะ เพือ่ พฒั นา ปรับปรงุ การวจิ ัยในโอกาสตอ ไป
เตชินี ภิรมย
ผวู จิ ัย
สารบัญ ค
บทคดั ยอ หนา
คำนำ
สารบญั ก
สารบญั ภาพ ข
สารบัญตาราง ค
บทที่ 1 บทนำ จ
ฉ
1.1 ภูมหิ ลงั และความเปนมา
1.2 วตั ถุประสงคข องการวจิ ยั 1
1.3 ขอบเขตของการวจิ ยั 1
1.4 นิยามศพั ท 2
1.5 ประโยชนท่คี าดวาจะไดร ับ 2
1.6 กรอบแนวคิดการวจิ ัย 3
บทท่ี 2 เอกสารและทฤษฎีท่ีเกี่ยวขอ ง 3
2.1 ความหมายของการคิดวิเคราะห
2.2 แนวคดิ และทฤษฎีเกี่ยวกับการคดิ วเิ คราะห 4
2.3 ความสำคัญของการคดิ วเิ คราะห 5
2.4 องคประกอบของการคิดวิเคราะห 8
2.5 การวดั ความสามารถในการคดิ วิเคราะห 9
2.6 ความจำเปนและความสำคญั ของการคิดวเิ คราะห 10
2.7 แนวทางการสอนใหน กั เรยี นเกดิ การคดิ วิเคราะห 11
2.8 งานวิจยั ทีเ่ กี่ยวของกับการคดิ วเิ คราะห 12
บทท่ี 3 วิธดี ำเนนิ การวจิ ัย 16
3.1 ประชากรและกลุมตัวอยาง
3.2 เครือ่ งมือท่ีใชในการวิจัย 18
3.3 การสรา งเคร่ืองมือที่ใชในการวจิ ัย 18
3.4 การเกบ็ รวบรวมขอมูล 19
3.5 การวเิ คราะหขอมลู 21
3.6 สถติ ทิ ใ่ี ชในการวิเคราะหขอ มูล 21
บทท่ี 4 ผลการวเิ คราะหขอมูล 22
4.1 ผลการวเิ คราะหแ บบประเมินผลงานการคดิ วิเคราะห 5W 1H
4.2 ผลการสะทอนการเรียนรู 23
24
สารบญั (ตอ) ง
บทที่ 5 สรุปผลการวิจัย อภปิ รายผล และขอเสนอแนะ หนา
5.1 สรปุ ผลการวจิ ัย
5.2 อภิปรายผลการวจิ ยั 25
5.3 ขอ เสนอแนะ 26
27
บรรณานกุ รม
ภาคผนวก 30
ภาคผนวก ก แบบประเมินการคดิ วเิ คราะห 5W 1H 33
ภาคผนวก ข แบบสะทอนการเรียนรู 35
ภาคผนวก ค ภาพประกอบ
สารบัญภาพ จ
ภาพประกอบที่ หนา
ค.1 แสดงการนำเสนอผลจากการคดิ วิเคราะหจากกรณตี ัวอยางท่ี 1 36
ค.2 แสดงการนำเสนอผลจากการคดิ วิเคราะหจากกรณตี ัวอยางท่ี 2 36
สารบญั ตาราง ฉ
ตารางที่ หนา
4.1 ผลการวิเคราะหแบบประเมนิ ผลงานการคิดวิเคราะห 5W 1H 23
หลักการความเปน มาและความสำคญั ของปญ หา
ปจจุบันการจัดการเรียนรูในหองเรียนเปนสิ่งที่ผูสอนควรมีการออกแบบและวางแผนอยาง
รอบคอบ เพราะผูเรียนอยูในยุค Generation Z มีความคิดริเริม่ สรางสรรค กลาแสดงออก ฉลาด
รอบรู เพราะเติบโตมาพรอมกับความรูรอบดาน สามารถคนหาขอมูลบนโลกอินเทอรเน็ต
ไดอยา งอิสระ แตม ีโลกสว นตวั สูงจนถกู เรียกอกี อยางวา เปนเด็ก Gen Me (สำนกั งานกองทุนสนับสนุน
การสรางเสริมสุขภาพ , 2557 : 10) จึงเปนความทาทายที่ผูสอนจะตองวางแผนการจัดการเรียนรู
เพื่อใหผูเรียนเกิดการเรียนรู วิจารณ พานิช (2555 : 64) กลาววา ผูสอนในศตวรรษที่ 21 ควร
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการจัดการเรียนรูที่เนนครูเปนศูนยกลาง บรรยายเพื่อใหผูเรียนไดรับความรู
มากที่สุด การกระตุนใหผูเรียนรักการเรียนรู สนุกกับการเรียนรู เพื่อใหผูเรียนเกิดความรูสึกอยาก
เรยี นรูต อไปตลอดชีวิต พฒั นาทักษะการคิดขั้นสูงใหผูเรียนจัดกิจกรรมใหผ ูเ รียนเรยี นรูร วมกันโดยใช
เทคโนโลยีที่เหมาะสม มีการสื่อสารกนั อยางมีประสิทธิภาพมีทักษะการทำงานเปน ทีม มีการเรียนรู
แบบบูรณาการเนื้อหาระหวางศาสตรตา ง ๆ เรยี นรูจากการกระทำ มีการสะทอนความคดิ ของตนเอง
กับคนอน่ื ๆ ซึ่งวิธีการจดั การเรียนรูดังกลาว สอดคลอ งกับการจัดการเรียนรูแบบ Active Learning
ที่ทำใหผูเ รียนเกิดแรงจูงใจในการเรียนรู โดยมีผูสอนเปนผูอำนวยความสะดวก ผูเ รียนมีสวนรวมใน
กิจกรรมการเรียนรู (นนทลี พรธาดาวทิ ย , 2559 : 17)
การจดั การเรยี นรูเชิงรุก (Active Learning) ทั้งกิจกรรม วิธีการ หรือรูปแบบการสอน ทำให
ผูเรียนสนใจบทเรียนและทำใหผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น อยางไรก็ตามการใชรูปแบบการสอน
ที่สำเร็จรูปท่ีนยิ มใชกันอยูทั่ว ๆ ไป ในปจจุบันอาจไมเกิดผลสัมฤทธ์ิ เพราะบริบทในหองเรียนแตล ะ
หองมีความแตกตางกัน ผูสอนควรใชหลกั การของ Active Learning ในการพัฒนากิจกรรมสำหรับ
ผูเรียน ทั้งวิธีการสอน อุปกรณการสอน การออกแบบ รูปแบบการสอนตาง ๆ ใหเหมาะกับเนื้อหา
ผเู รียนและชั้นเรียน จะสงผลใหผูเรยี นมคี วามเช่ือมั่น และเปน นักคิดที่ไมหยุดนงิ่ ทำใหผูเรียนสามารถ
จดจำเนื้อหาไดน าน และสามารถนำไปประยุกตใชไดในบรบิ ทตาง ๆ ในบรรยากาศการจัดการเรียนรู
เชงิ รกุ (นนทลี พรธาดาวทิ ย , 2559 : 18)
การจดั การเรยี นรเู พอื่ ใหผูเรยี นเกิดทกั ษะในศตวรรษท่ี 21 น้นั ถือเปนเปา หมายหลกั ของการ
ปฏิรูปการศึกษาไทยและสอดคลองกับนโยบายพัฒนาประเทศสูยุค Thailand 4.0 วิธีการจัดการ
เรยี นรดู ังกลา ว สามารถทำไดห ลากหลายวธิ ี อาจเรียกแบบรวมไดว า เปนการจัดการเรยี นรแู บบ active
learning หรือ การเรียนรูเ ชิงรุก อีกทัง้ การพัฒนาประเทศใหมีความเจริญกาวหนาและยืนหยดั อยูใน
กระแสโลกาภิวัตนไดอยางมั่นคงและอยางเปนสุขน้ัน จำเปนจะตองพัฒนาประชาชนใหมีคุณภาพ
โดยเริ่มตนต้ังแตเยาววัย ซึ่งปจจัยสำคัญประการหนึ่งที่ทำใหคนมีคุณภาพ คือ การมีความสามารถ
ในการคิด เพราะความสามารถในการคิดจะเปนพ้ืนฐานในการดำรงชีวิตไดอยางมีคุณภาพทุกดาน
ทั้งทางรางกาย สังคม อารมณ และสติปญญา ดวยความสำคัญดังกลาว ระบบการศึกษาของประเทศ
ไทย ภายหลังการปฏิรูปการศึกษา จึงไดเ ริม่ ใหความสำคัญของการศึกษา เพือ่ พัฒนาความคิด โดยได
กำหนดไวในพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติพุทธศักราช 2542 และในหลักสูตรการศึกษา
ขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ใหสถานศึกษาจัดกระบวนการเรียนรู
โดยการฝกทักษะกระบวนการคิด การจัดการ การประยุกตความรูมาใชเพื่อปองกันและแกปญหา
และจัดกจิ กรรมใหผ ูเรียนไดเรยี นรูจ ากการปฏบิ ัติ คิดเปน และทำเปน (ประพนั ธศ ริ ิ สเุ สารจั , 2551 :
2
1) ทุกวิชาเรียน สามารถบูรณาการทักษะกระบวนการคิดไดในทุกกลุมรายวิชา ซึ่งทักษะกระบวน
การคิด มีเปาหมายที่สำคญั 2 ประการ คือ 1) นักเรียนรจู ักคิดและมีทักษะในการแกปญหาเกี่ยวกับ
การออกแบบ และ 2) การนำเทคโนโลยีมาประยุกตใ ชใ นชีวิตประจำวันได (ศนู ยพัฒนาหลักสตู ร กรม
วิชาการ, 2541 : 1) และเปาหมายเบื้องตนของการคิดวิเคราะห คือ การพัฒนาความสามารถในการ
แกปญหาท่ีซับซอนอยางหลากหลายในวงกวาง สามารถปรบั กระบวนการคิดในการดำรงชีวิตประจำวันได
(ฉวีวรรณ เศวตมาลัย, 2548 : 8 - 9) ซึง่ กระบวนการคิดเชงิ ออกแบบเปนกระบวนการคิดหนึ่งท่ีเพื่อ
แกไขปญหา และพัฒนาแนวคิดใหมๆ โดยมุงเนนไปที่มุมมองของผูใช และสรางผลลัพธในอนาคตท่ี
เปนรูปธรรม เพื่อใหไดแนวทางหรือนวัตกรรมที่ตอบโจทยกับผูใช และสถานการณ (ศศิวัฒน หอย
สังข,2562) อีกท้งั Active Learning เปนกระบวนการจดั การเรียนรูท่มี ุงเนนใหผูเรยี นเกิดการเรียนรู
สูงสุดโดยเฉพาะอยางย่ิงการเรียนรูในระดับทักษะการคิดขั้นสูง อันประกอบดวย การวิเคราะห การ
สังเคราะหและการประเมินคาซึ่งลักษณะสำคัญของการจัดการเรียนการสอนรูปแบบนี้เปนการเปด
โอกาสใหผูเรียนมีสว นรวมในกระบวนการเรียนรู สามารถสราง องคค วามรู และจัดระบบการเรียนรู
ดวยตนเองอีกท้ังเปน การเสริมสรา งความรบั ผดิ ชอบ การมวี ินัยในการทำงานแกผ ูเรยี นซง่ึ สอดคลองกับ
การฝกใหผูเรียนมคี ุณลักษณะและทักษะของ 21 st Century Skills สำหรับเทคนิคการจัดการเรียน
การสอนแบบ Active Learning มีหลายรูปแบบ ไดแก การเรียนแบบรวมมือ (Cooperative
Learning) การเรียนโดยใชป ญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning) การเรยี นการสอนแบบกลมุ
ยอย (Small Group Teaching/Learning) การเรยี นรดู ว ยตนเอง (Self-Directed Learning) การใช
กระบวนการกลุมเพื่อรวมกันวิเคราะห (Group Analysis/Learning) รวมกันแกไขปญหา (Group
Problem-Solving) การเรียนเปน ทมี (Team-Based Learning) ตลอดจนการเรียนรูจากการปฏิบัติ
(Learning by Doing/Activities) ฯลฯ
ดังนั้นการจัดการเรียนการสอนควรปลูกฝงใหผูเรียนเปนนักออกแบบและแกปญหาที่ดี
โดยเนนใหผเู รียนลงมือปฏิบัติ คน ควา ดวยตนเอง หาสาเหตขุ องปญ หา และวิธีการแกปญหา สามารถ
เชื่อมโยงความรูเปนลำดับขั้นตอน การสรางความคุนเคยในการแกปญหาและการแสวงหาความรู
ความจริงใหม ๆ โดยใชหลักการวิจัยที่เปนกระบวนการคิดจะชวยใหเขาถึงองคความรู สามารถ
แกปญ หาไดต รงจดุ และมปี ระสทิ ธภิ าพ เมือ่ ปฏิบตั อิ ยา งตอ เนอื่ งยาวนานจะชว ยใหเขา ถงึ ปญ ญา เขาถึง
หลักการของการศกึ ษาอยางแทจรงิ ขาพเจาจึงตระหนักและเห็นความสำคญั ในการศึกษาการจัดการ
เรยี นการสอนโดยใชโ ครงงานเปน ฐาน ดวยทกั ษะการคิดเชงิ ออกแบบ
นยิ ามศัพทเ ฉพาะ
Active Learning หมายถึง กระบวนการจัดการเรียนรูแบบกระตือรือรนตามแนวคิดการ
สรางสรรคทางปญญา (Constructivism) ที่เนนพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียนเปน สำคญั เพ่ือชวย
ใหผูเรียนสามารถเชื่อมโยงความรู หรือสรางความรู ใหเกิดขึ้นในตนเอง ดวยการลงมือปฏิบตั จิ ริงผาน
สื่อหรือกิจกรรมการเรียนรูท ี่มีครูผูสอนเปนผูแนะนำ กระตุน หรืออำนวยความสะดวก ใหผูเรียนเกิด
การเรียนรูข ้ึน โดยกระบวนการคิดขั้นสูง กลาวคอื ผูเ รียนมกี ารวิเคราะห สงั เคราะห และการประเมิน
คาจากสิ่งที่ไดรับจากกิจกรรมการเรียนรู ทำใหการเรียนรูเปนไปอยางมีความหมายและนำไปใชใน
สถานการณอื่น ๆ ไดอ ยางมปี ระสทิ ธิภาพ
3
พฤติกรรมการเรียนรู หมายถึง การกระทำการแสดงออกทางดา นตาง ๆ แบบกระตือรือรน
ผูเรียนมีปฏิสัมพันธมีสวนรวมในการเรียนรู มีการวางแผน การแกปญหา สะทอนผลงานและสราง
แนวคิดใหม ๆ ไดคดิ ดวยตนเอง ซึ่งอากัปกริยาที่ผูเรียนแสดงออกอันเปนผลจากการเรียนรูซ่ึงเกิดข้ึน
ท้ังในและหอ งเรยี น
ประสิทธิภาพของแผนการสอนโดยใชโครงงานเปนฐาน ดวยทักษะการคิดเชิงออกแบบ
หมายถึง เกณฑทใ่ี ชพจิ ารณาเครื่องมอื ดังกลาว สำหรับการสงเสริมการเรียนรแู บบ Active Learning
สำหรับนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปที่ 4 ของโรงเรียนวังหินวิทยาคม ที่ผูวิจัยสรางขึ้น เมื่อผานการ
นำไปใชจัดกิจกรรมการเรียนรูทำใหผูเรียนเกิดการเรียนรูตามจุดประสงคโดยพิจารณาจากเกณฑ
80/80
80 ตัวแรก หมายถึง รอยละของคะแนนเฉลี่ย ที่ไดจากการทำกิจกรรมระหวางเรียนดวย
แผนการสอนโดยใชโครงงานเปนฐาน ดวยทักษะการคดิ เชิงออกแบบ สำหรบั การสงเสริมการเรียนรู
แบบ Active Learning สำหรบั นกั เรยี นชัน้ มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 4 คดิ เปนรอยละ 80 ข้ึนไป
80 ตัวหลัง หมายถึง รอยละของคะแนนเฉลี่ยทีไ่ ดจากการทำแบบทดสอบวัดความสามารถ
ในการเรียน สำหรับนักเรยี นชนั้ มัธยมศกึ ษาปท่ี 4 หลังเรยี น คิดเปน รอ ยละ 80 ข้ึนไป
ประโยชน
1. นกั เรยี นเกดิ กระบวนการคดิ และสรา งสรรคผ ลงานแบบ Design Thinking
2. นกั เรียนมีความกระตอื รอื รนในการเรยี นรู และสอดคลอ งกบั การจัดการเรียนรูในศตวรรษท่ี 21
3. สามารถนำแนวทางการจดั การเรียนรดู งั กลา วไปปรบั ใชกบั รายวิชาอืน่ ๆ ได
แนวคิด/ทฤษฎี
การเรียนรแู บบกระตือรือรน (Active Learning)
1. ความหมายการเรยี นรูแบบกระตือรอื รน
การเรียนรูแบบกระตือรือรนเปนการเรียนรูที่เนนดา นพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียนเปน
สำคัญ โดยคำนึงถงึ ความแตกตางระหวางบุคคล ความสนใจ รวมถึงความถนัดของผูเรียนทำใหไดลง
มือปฏิบัติ มีโอกาสในการคิดและตัดสินใจในการทำกิจกรรมตาง ๆ เกี่ยวกับการพูด (talk) การฟง
(listen) การอาน (read) การเขียน (write) การสะทอน (reflect) แนวความคิดและความรูท ีไ่ ดรับไป
แลว การแกปญหาและการมีปฏิสัมพันธทางสังคม จากผูสอนสรางสถานการณก ระตุนเปนแรงหนุน
และอำนวยความสะดวก
ปรีชาญ เดชศรี (2545 : 53) สรุปวา การเรียนรูแบบกระตือรือรน หมายถึง การจัดการ
เรยี นการสอนท่ีมกี ิจกรรมใหนกั เรยี นไดล งมือปฏิบตั ิท้ังในเชิงทักษะตา ง ๆ เชน การทดลอง การสำรวจ
ตรวจสอบ และการปฏิบัติ เพ่อื พฒั นาเชาวนปญญาวเิ คราะหวิจารณห รือการตัดสินใจเรอ่ื งตาง ๆ เพื่อ
แทนทกี่ ารเรียนการสอนทีค่ รูบอกเลาใหนกั เรยี นไดฟงเพียงดานเดียว
ศริ ิพร มโนพิเชษฐวัฒนา (2547 : 27) สรุปวา การเรียนรแู บบกระตือรือรนเปน การเรียนรทู ่ี
ผูเรียนไดมีบทบาทในการรับผิดชอบตอการเรียนรูของตนเองอยางกระปร้ีกระเปรา โดยการลงมือทำ
และคิดสิ่งทีต่ นกำลงั กระทำจากขอมลู หรือกิจกรรมการเรียนการสอนท่ีไดรับผานทางการอาน พูด ฟง
4
คิด เขียน อภิปราย แกปญหาและมีปฏิสัมพันธทางสังคม เพื่อทดแทนการสอนแบบบรรยาย จาก
แนวคิดการเรียนรูแบบกระตือรือรน ซึ่งเนนใหผูเรียนไดรับประสบการณตรงจากการทีผ่ ูเรียนไดทำ
กิจกรรมตาง ๆ มีโอกาสคดิ แกปญหาดวยตนเอง ตลอดจนการมีปฏิสมั พันธระหวางผูเรียนและผูสอน
รวมถึงการใหผูเรยี นไดมโี อกาสฝกฝนและทำซ้ำบอย ๆ ทำใหรูความสามารถและศักยภาพของตนเอง
ซึ่งนำไปสูการพัฒนาขีดความสามารถในการจัดการและการสรางแรงจูงใจใหตนเองไดประสบ
ความสำเร็จในการเรียนรู และเปนความรูที่ยั่งยืน จากธรรมชาติของการเรียนรูแบบกระตือรือรน
มงุ เนน ใหผ ูเรยี นมีสวนรวมในบทบาทการเรียนรูของตนเองเปน สำคัญและมีกจิ กรรมการเรียนการสอน
ที่หลากหลาย เพื่อชวยใหผูเรียนไดพัฒนาตนเองเกิดความคิดสรางสรรคในการพัฒนาความรูความ
เขาใจและทักษะตาง ๆ
บอนเวลล (Bonwell, 1995 อางถึงใน ศิริพร มโนพิเชษฐวัฒนา. 2547 : 25) สรุปวา
ธรรมชาติของการเรยี นรแู บบกระตอื รือรน น้ัน ประกอบดวยลกั ษณะสำคญั ตอ ไปน้ี
(1) เปนการเรียนรูที่มุงลดการถายทอดความรูจากผูสอนสูผูเรียนใหนอยลง และ
พัฒนาทกั ษะใหเ กิดกบั ผเู รียน
(2) ผูเรยี นมสี วนรว มในช้ันเรียนโดยลงมอื กระทำมากกวานงั่ ฟง เพียงอยางเดยี ว
(3) ผูเรยี นมสี วนในกจิ กรรม เชน อาน อภิปราย และเขียน
(4) เนนสำรวจเจตคตแิ ละคุณคาท่มี อี ยใู นผูเรยี น
(5) ผูเ รยี นไดพฒั นาการคิดระดบั สงู ในการวเิ คราะหสงั เคราะหและประเมนิ ผลการนำไปใช
(6) ทง้ั ผูเ รียนและผสู อนรบั ขอมลู ปอ นกลับจากการสะทอนความคิดเห็นอยางรวดเร็ว
แบรนเดส และจินนสิ (Brandes & Ginnis. 1986 อางถงึ ในศิริพร มโนพิเชษฐวัฒนา, 2547: 27)
ไดกลาวถึง การเรียนรูแบบกระตอื รือรนในฐานะการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปน สำคญั และสรุปความแตกตาง
ระหวางการเรียนรูแบบกระตือรือรนกับการเรียนที่ผูสอนเปนศูนยกลางโดยผูเรียนเปนฝา ยรับความรูฝาย
เดียว (Passive learning) ไวดังน้ี เปนการเรียนรูที่ผูเรียนมีสวนรวมในการวางแผนหลักสูตรเนนการเรียนรู
ระหวา งผูเรยี นการทำงานเปนกลุม เรียนรูจากแหลง เรยี นรทู ี่หลากหลาย ผูเรียนตองรบั ผดิ ชอบตอ การเรยี นรู
ของตน โดยผูสอนเปนผูชี้แนะประสบการณอำนวยความสะดวกในการเรียนรู และใชวิธีการเรียนรู ที่
หลากหลายทำใหผูเรียนตองมีวินัยในตนเองเปนสำคัญ จากงานวิจัยเกี่ยวกับการเรียนรูแบบกระตือรอื รน
พบวา ประโยชนท่ีผูเรียนไดรับมีมากมาย ซึ่งศูนยเ ทคโนโลยกี ารศึกษาแหงบัพฟาโล (Buffalo Education
Technology Center. 2001) สรปุ ไดว ากิจกรรมการเรยี นรแู บบกระตอื รือรน เปนการจดั กจิ กรรมการเรยี น
การสอนทเ่ี นนผเู รียนเปน สำคัญ โดยผูเรียนจะตอ งควบคมุ การเรียนรดู ว ยตนเองในการลงมือปฏิบัติกิจกรรม
ตาง ๆ ทำใหมีโอกาสคิดและตัดสนิ ใจเก่ียวกับการพูด การฟง การอาน การเขียน การสะทอนแนวความคิด
และความรูที่ไดร ับจากการมีปฏิสัมพันธก ับเพื่อนและผูสอน ตลอดจนมีการทบทวนความรูและซักซอมการ
ตอบขอ คำถาม โดยผสู อนสรา งสถานการณ กระตุน ชแ้ี นะ รับฟง ความคดิ เห็น และอำนวยความสะดวก
2. รูปแบบการเรียนรูแบบกระตือรอื รน ในการจัดการเรียนการสอนไดมผี ูเ สนอรูปแบบการ
เรยี นรแู บบกระตือรอื รนไว ดงั น้ี
ฟงค (Fink. 1999 อางถึงใน ศิริพร มโนพิเชษฐวัฒนา. 2547 : 27 - 28) ไดกลาวไววา
รูปแบบการจดั กิจกรรมการเรียนรูแบบกระตือรือรนที่นำเสนอสูกระบวนการเรียนรู เพื่อชวยใหผูสอน
ออกแบบกิจกรรมใหเ หมาะสม ดังภาพ
5
ภาพท่ี 1 รปู แบบของการเรยี นรแู บบกระตือรือรน
ทีม่ า : ฟงค (Fink, 1999 : 1)
รูปแบบของการเรียนรูแบบกระตือรือรนดังกลาว ไดเสนอแนะวา กิจกรรมการเรียนรูทั้งหมดจะ
รวมถึงชนิดของประสบการณที่ไดจากการลงมือกระทำและจากการสังเกต ตลอดจนการสนทนา
ส่ือสารทง้ั กับตนเองและกับผูอ่ืน ดงั รายละเอียดตอ ไปน้ี
(1) การสนทนาสื่อสารกับตนเอง เพื่อใหผูเรียนไดคิดสะทอนถามตนเองวา คิดอะไร
มีความรูสึกอยางไร โดยบันทึกการเรียนรู (Journal) หรือพัฒนาแฟมสะสมงานวากำลังเรียนอะไร
เรยี นอยางไร ส่ิงทเี่ รียนนมี้ บี ทบาทอยางไรในชีวิตประจำวนั
(2) การสนทนาสื่อสารกับผูอื่น การอานตำราหรือฟงคำบรรยายในการสอนแบบเดิมนั้น
ผูเรียนจะถูกจำกัดความคิดไมมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผูอื่น ขาดความกระตือรือรนในการ
สนทนาสื่อสาร หากผูสอนมอบหมายใหอภิปรายกลุมยอยในหัวขอที่นาสนใจในการเรียนรู แบบ
กระตอื รอื รนจะชว ยสรางสรรคส ถานการณใ นการสนทนาสอ่ื สารใหมชี ีวิตชีวาได
(3) ประสบการณที่ไดจากการลงมือกระทำเปนประสบการณที่เกิดข้ึนโดยตรงจากการ
ออกแบบการทดลองหรือทางออมจากกรณีศกึ ษาบทบาทสมมตกิ ิจกรรมสถานการณจำลอง ฯลฯ
(4) ประสบการณที่ไดจากการสังเกตการที่ผูเรียนเฝามองหรือฟงคนอื่นในสิ่งที่สัมพันธกับ
หัวขอที่กำลังเรียนอาจเปนการสังเกตโดยตรงจากสิ่งที่เกิดขึ้นจริง หรือจากการสังเกตสถานการณ
จำลองจะทำใหผูเรยี นไดรบั ประสบการณท ี่มีคณุ คา
ซาเลมิ (Salemi. 2001 อางถึงใน ศิรพิ ร มโนพิเชษฐวัฒนา. 2547 : 27) ไดแนะนำขอควร
คำนึงในการนำการเรยี นรแู บบกระตือรือรนไปใชในช้ันเรียน ดงั น้ี
(1) ผูสอนสรางสรรคกิจกรรมหลากหลาย เพื่อขยายประสบการณการเรียนรูของผูเรียนใน
6
การเรียนรู แบบกระตือรือรน อีกท้ังผูเรียนมีพื้นฐานและความสนใจตางกัน ผูสอนควรพิจารณา
กจิ กรรมท่สี ง เสริมประสบการณแ ละการสนทนาสอ่ื สารใหม ากขึ้น
(2) นำวิธีการปฏิสัมพันธมากอใหเกิดประโยชนมากที่สุดประสบการณที่ไดรับจากการลงมือ
กระทำจากการสังเกตกับการสนทนาสอื่ สารกับตนเองและผูอื่น อนั เปน การพัฒนาคุณคา ในตัวเองสามารถ
นำมาใชใหมากขึ้น เพื่อเพิ่มความหลากหลายและความสนใจของผูเรียนโดยการจัดลำดับกิจกรรมให
เหมาะสมกับการมีปฏสิ มั พนั ธระหวางผูเ รยี นกับผสู อน ผเู รียนกบั ผูเรยี น และผเู รียนกบั กิจกรรม
(3) สรางศักยภาพระหวางประสบการณกับการสนทนาสื่อสารซึ่งเปนหลักการปฏิสัมพันธ
ขางตน ชวยสรางศักยภาพระหวางองคประกอบหลักของรูปแบบการเรียนรู แบบกระตือรือรน
กลา วคือ ประสบการณใหม (ทั้งจากการลงมอื กระทำ และการสงั เกต) มีศักยภาพที่จะใหผ ูเ รยี นไดร บั
มุมมองใหมวาสิ่งใดมีเหตผุ ลที่อธิบายไดห รือไมไดมีศักยภาพที่จะชวยผูเรียนสรางความหมายตอการ
เรยี นรูที่เปน ไปไดม ากมาย ทำใหผ เู รยี นเกิดการรแู จงและรบั ประสบการณใหมเ พมิ่ ขึ้น และลกึ ซ้ึงข้ึน
3. แนวทางการจดั การเรียนรแู บบกระตอื รอื รน
อุปสรรคในการสง เสริมการเรียนรู แบบกระตือรือรนอาจเกดิ จากหลายสาเหตุ เชน ความเคย
ชินกับการสอนแบบเดิมของท้ังผสู อนและผูเรยี น ความไมพ รอมของผเู รยี นทจี่ ะมสี วนรว มในการเรยี นรู
เน่ืองจากขอผูกมัดในเร่ืองเวลาที่ตองปฏิบัตงิ านและประชุมกลุม ลกั ษณะและวิธีการเรียนรูของผูเรียน
ที่ชอบแยกตวั จากเพื่อนหรือมีนิสัยขี้อาย ตลอดจนประเด็นปญหาจากกิจกรรมของผูสอน (Shenker,
Goss & Bermstein. 1996; Hartel. 2002) ดังนั้น การเรียนรูแบบกระตือรือรนจึงตองการการ
วางแผนลวงหนาอยางดีประกอบดวย กระบวนการที่ละเอียดลึกซึ้งและประณีตรัดกุมมากกวาการ
เรยี นรูแบบผูเรยี นเปนฝา ยรบั สวนศนู ยความเปนเลศิ ดานการสอนของมหาวิทยาลัยแคนซัส (Center
for Teaching Excellence, University of Kansas , 2000 : 1 - 3; Drake, 2000 : 1 - 3) ได
กำหนดแนวการเรยี นรแู บบกระตือรอื รน หรอื การสอนแบบยึดผเู รียนเปนศูนยกลางในชั้นเรยี น ไวดังน้ี
(1) ผูสอนเปน ผชู ี้นำผูเรียนการเรยี นเร่ิมตน จากความรูเดิมของผูเรียน ไมใชความรูของผสู อน
ผูสอนมีหนาที่รับผิดชอบในการสงเสริมและกระตุนแรงจูงใจของผูเรียน สนับสนุนและวนิ ิจฉัยการ
เรียนรูของผูเรียน โดยตองปฏิบัติตอผูเรียนอยางใหเกียรติและเทาเทียมกัน ใหการยอมรับและ
สนับสนุนความแตกตางระหวางบคุ คล
(2) ผูเรียนมีสวนรวมในการกำหนดจุดมุงหมาย ผูสอนเปนผูจัดหาจุดมุงหมายที่สำคัญใหแก
ผูเรียน โดยเปดโอกาสใหผ ูเ รียนสรางหรอื เลอื กจุดมงุ หมายเพ่ิมเตมิ
(3) บรรยากาศในช้ันเรียนมลี กั ษณะเปนการเรยี นรูรวมกัน และสนับสนนุ ชวยเหลือกันอยาง
ตอเนื่องผเู รยี นทุกคนรู จักกนั เปนอยางดีและเคารพในภูมิหลัง สถานภาพความสนใจ และจุดมุงหมาย
ของกนั และกัน ผูสอนจะใชการสอนทสี่ งเสริมและสนับสนุนใหผูเ รียนอภปิ ราย ทำงานกลุมและรวมมือ
กันปฏิบัติงานอยางกระตอื รือรน
(4) กจิ กรรมการสอนยึดปญหาเปนสำคัญ และแรงขับเคล่ือนในการเรียนรเู กิดจากผูเรยี นการ
เรียนเริ่มจากปญหาทีแ่ ทจริงซึง่ เกีย่ วขอ งกับจุดหมายและความสนใจของผูเ รียนผูเรียนมีความยืดหยนุ
ในการเลือกปญหา จัดระบบการปฏิบัตงิ านและตารางเวลาเพอ่ื ความกาวหนา ดวยตนเอง
ผสู อนจะเร่ิมสอนตั้งแตปญหางาย ๆ เพื่อใหเ กดิ มโนทัศนรปู แบบของกิจกรรมตอ งลดความซำ้ ซอนของ
ภาระงานท่ีไมจ ำเปน ใหอยูในระดับต่ำสดุ สง เสรมิ และกำหนดใหผ ูเรียนปฏิบัตงิ านรว มกนั เปนกลุม
7
(5) สนับสนุนใหมีการประเมินผลอยางตอเน่ือง เพื่อพัฒนาผูเรียนในดานการประเมินผลน้ัน
ควรทำการประเมินผลอยางตอเนื่องระหวางการเรียนการสอนโดยเนนที่การปอนขอมูลยอนกลับ
(Feedback) การประเมินผลท้ังหมดควรอิงเกณฑ (Criterion - referenced) มากกวาอิงกลุม
(Norm) และใหครอบคลุมขอเท็จจริงมโนทศั นและการประยุกตใชความรูทางวิทยาศาสตรเปนการ
ประเมินตามสภาพจริง (Authentic) อยางสม่ำเสมอ ผูเรียนไดรับอนุญาตใหแกไขงาน ปรบั ปรุงงาน
ใหมหากการปฏิบัติงานนั้นไมไดมาตรฐาน โดยระดับผลการเรียนพิจารณาจากงานที่มีการปรับปรุง
แกไขแลวผูสอนเปนผูมีบทบาทในการชวยใหผูเรียนประสบผลสำเร็จ เกิดความภาคภูมิใจใน
ความสำเร็จและความสามารถของตนเอง ใหคำแนะนำโดยเนน ใหผูเ รียนปรับปรงุ งานใหด ขี ้ึนมากกวา
ระบุขอผดิ พลาดเพอื่ กลาวโทษ
(6) การสอนพัฒนามากกวาช้ีนำ หรือ การนำเสนอการสอนเนนที่ความเขาใจและการ
ประยุกตใชความรูมากกวาการจดจำและการทำซ้ำโดยใหความสำคัญกับวิธีวิทยาศาสตรยอมรับ
คำตอบทห่ี ลากหลายมากกวาคำตอบทถ่ี ูกตอ งเพียงขอเดยี ว เนน การใชเ ทคโนโลยีส่ือและวิธีการใหม ๆ
สงเสริมและสนับสนุนใหผูเรียนชน้ี ำตนเอง และมีความยืดหยุนในการปฏบิ ตั ิงานผูเรยี นเปนผูม ีความ
กระตือรือรน ในการเสริมสรางความรู รวบรวมขอมูลและนำขอมูลจากการเรยี นรูไปใชป ระโยชนชวย
ใหผูเรยี นเขาใจรูปแบบและวิธเี รยี นและชว ยผูเรยี นแกปญ หาดานการเรยี นรูของแตล ะบคุ คล ผูสอนจึง
เปนผูแนะแนวทางไมใชผูกำหนดข้ันตอนกิจกรรมใหผูเรียนปฏิบัติตามทกุ ขั้น แตตอ งเนนและสอนให
ผูเรียนเกิดความคิดเชิงวิเคราะห (metacognition) ซึง่ เปนปจจัยหลักท่ีจะทำใหเกิดการเรียนรูแบบ
กระตือรือรน ได
ไผท สิทธิสุนทร (2543 : 24 -27) ไดกลา วถึง บทบาทของผูเรียนและผูสอนท่ีจะสงเสริม
การเรียนรูแบบกระตือรือรนใหด ำเนินไปดวยดีไวดังน้ี ผูสอนตองยอมรับฟงความคิดเหน็ ของผูเรียน
และคน หาสิ่งที่ผเู รยี นสนใจเรียนรสู ว นผูเรียนตอ งมีสว นรว มอยางเตม็ ทใี่ นกระบวนการเรียนรูการเผชิญ
ปญหาจากประสบการณจริง และรวมประเมินตนเอง นอกจากน้ีพฤติกรรมของผูเรียนที่สามารถ
ตรวจสอบไดว าเปน ผูม ีสวนรวมในการเรยี นรอู ยางกระตอื รอื รน และสรางการเรยี นรขู องตนเอง
อีเวลล (Ewell, 1997 : 6) ไดส รปุ ไวด งั น้ี
(1) ตอบสนองตอการเรียนรูเกี่ยวของ ผูกพันและมีสวนรวมอยางกระตือรือรน (Active
participant) กบั กจิ กรรมการเรียนการสอน
(2) มีความคิดริเริ่มสรางสรรคพรอมที่จะนำเสนอทางแกปญหาและสรางความสัมพันธ
ระหวางสงิ่ ที่เรยี นรมู าแลว กบั สภาพแวดลอ มใหม
(3) มุง มัน่ กบั การเรยี นรสู ามารถประยกุ ตใ ชส ิง่ ท่ีเรยี นรใู นสถานการณท่ีกำหนด
(4) แสดงพฤติกรรมการสรางความรดู วยตนเอง
มนัส บุญประกอบและคณะ (2543 : 12 - 13) กลาววา บทบาทผูเรียนที่จะกอใหเกิดการ
เรยี นรทู ีก่ ระตือรือรน ไวดงั น้ี
(1) มีสวนรว มและผกู พันกับการเรียนรู
(2) ตัดสนิ ใจเกีย่ วกับผลลัพธของงาน
(3) มคี วามรูสกึ เปน เจาของผลงานตนเอง
(4) ไดท ดสอบแนวความคิดของตนเองอยางสม่ำเสมอ
8
(5) ไดว างแผนและออกแบบการทดลองของตนเอง
(6) ไดร ายงานผลงานตอเพอื่ นรว มชั้นเรยี น
(7) ไดประเมินผลงานของตนเอง
(8) มสี วนรว มในการแกปญ หาดวยตนเอง
(9) อภิปรายและมกี ารปฏิสมั พันธใ นกลมุ อยางมเี ปา หมาย
(10) สะทอนผลงานและสรางแนวคดิ ใหม ๆ
ในขณะเดียวกัน หากตองการใหผูเรียนแสดงบทบาทมีสวนรวมในการเรียนรู แบบ
กระตอื รือรน ผสู อนจะตอ งกระตุน ความรบั ผดิ ชอบตอการเรยี นรขู องผเู รยี น ใหผเู รยี นไดค ิดดว ยตนเอง
ตลอดจนเสนอโอกาสในการเรียนรอู ยางหลากหลายและเสนอกิจกรรมที่นำไปสูสถานการณการเรียนรู
แบบกระตือรอื รน
จะพบวา การจัดกิจกรรมการเรียนรูแบบกระตือรือรนและการจัดการเรียนรู แบบปกติ
เหมือนกันตรงที่เนนผูเรียนเปนสำคัญแตบรุนเนอรเชื่อวาการที่ผูเรียนมีปฏิสัมพันธกับสิ่งแวดลอม
จะนำไปสูการคนพบการแกปญหา ซึ่งบรุนเนอร เรียกวา วิธีการเรียนรู โดยการคนพบซึ่งมีความ
แตกตางจากการเรียนรูดวยการสอบสืบ (Inquiry learning) ตรงที่การเรียนรู โดยการคนพบดวย
ตนเองผูสอนเปนผูจัดสิ่งแวดลอมและใหขอมูลตาง ๆ เกี่ยวกับสิ่งที่ตองการใหผูเรียนไดเรียนรู
และวัตถุประสงคของบทเรยี นพรอ มดวยคำถาม เพื่อใหผูเ รยี นคนพบดวยตนเอง สวนการเรียนรูดวย
การสอบสืบมีวัตถุประสงคเ พื่อใหผูเรียนสามารถชี้วาปญหาคืออะไร จากขอมลู ท่ีมีอยูและหาวธิ ีวาจะ
แกปญหาไดอยางไรโดยใชขอมูลที่มีอยูในการจดั กิจกรรมการเรยี นรูแบบกระตือรือรนไดนำแนวคดิ
และทฤษฎีตาง ๆ มาผสมผสานกนั ดงั น้ี
(1) ขั้นการนำเขาสูบทเรียน ครูกระตุนและเราความสนใจโดยทบทวนความรูเดิม
แจงจุดประสงคการเรียนรู สรางแรงจูงใจและแนะแนวทางการทำกิจกรรม เพื่อนำไปสูขั้นการสรา ง
ประสบการณในขั้น นไี้ ดบูรณาการทฤษฎีการเรียนรขู องกานเย ทฤษฎีการเรยี นรู โดยการคนพบของบ
รุนเนอร ซึ่งทำใหนักเรียนไดระลึกถึงความรู เดิมเพื่อใชเปนพ้ืนฐานของการเรียน เพื่อเตรียมพรอม
สำหรับเชื่อมโยงความรูเกากบั ความรูใหมที่กำลังจะเกิดขึ้น การแจงจุดประสงคการเรียนรูของการ
เรียนในชั่วโมงน้ี เพื่อจะไดเห็นประโยชนและแนวทางของการเรียนทำใหบรรลุตามเปาหมายและ
สนทนาเกี่ยวกับเรื่องที่จะเรยี น เพ่ือสรางบรรยากาศในการเรียน สรางแรงจูงใจใหกับนักเรยี นทำให
กระตุนนักเรียนตอ งการที่จะเรียนรูใ นข้ันตอไปการประเมินผล ผูสอนจะประเมนิ ผูเรียนจากการตอบ
คำถาม และการแสดงความคดิ เห็น
(2) ขั้นการสรางประสบการณนักเรียนลงมือทำกิจกรรม ซึง่ ทำใหเกิดกระบวนการคิดในการ
แกปญหาและรูวามีเนื้อหาอะไรระหวางการทำกิจกรรม มีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและรวมกัน
รบั ผดิ ชอบงานท่ีไดร บั มอบหมาย โดยผสู อนจัดกิจกรรมและอำนวยความสะดวกใหแกน ักเรยี น ในขั้นนี้
มีการบูรณาการทฤษฎีพัฒนาการทางสติปญญาของเพียเจต ทฤษฎีการเรียนรูของกานเยและทฤษฎี
การสรา งความรดู ว ยตนเอง สัมพันธกนั ตรงทนี่ กั เรยี นไดลงมือทำกิจกรรมการอานที่กระตือรือรน ไดแ ก
การเนนคำ การเวนคำ การตั้งคำถาม เปนตน การอภิปรายกลุมยอยและการทดลองรวมกันเปนกลุม
ทำใหนกั เรียนไดส รา งความรดู วยตนเองแตอาจไมสมบรู ณโดยครมู ีใบงาน ซ่งึ ประกอบดว ยความรู และ
กิจกรรมในการแกปญหาเพื่ออำนวยความสะดวกในการเรียนรู ซึ่งสอดคลองกับทฤษฎีการเรียนรูโดย
9
การคนพบของบรุนเนอรซึ่งทำใหนกั เรียนเกดิ กระบวนการคดิ มีปฏิสัมพันธรว มกัน แลกเปล่ียนความ
คดิ เหน็ และรวมรบั ผดิ ชอบงานท่ีไดร ับมอบหมายการประเมินผล ครูจะประเมนิ นักเรียนโดยการสังเกต
พฤตกิ รรมของนักเรยี นในขณะทำกิจกรรมภายในกลุม
(3) ขั้นการแบงปนความรู นักเรียนจะไดแลกเปลี่ยนความรูปรับโครงสรางความรูและสรุป
ความคิดรวบยอด โดยการนำเสนอหนาชั้นเรียนในขั้นนี้ใชทฤษฎีพัฒนาการทางสติปญญาของบรุน
เนอรตรงที่ตองเราความสนใจกระตุนใหนักเรียนรวมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวางกลุมหนาชั้น
เรียน ซึ่งสอดคลองกับการบูรณาการทฤษฎีพัฒนสกสรทางสตปิ ญญาของเพียเจต ทฤษฎีการเรียนรู
ของกานเย และทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองตรงท่รี ว มกันอภิปราย แสดงความคิด จนในท่ีสุดจะ
มีการปรบั โครงสรางและจัดระเบียบความรูใหมและสามารถสรา งความรูด วยตนเองไดอยางสมบูรณ
และเกิดเจตคติที่ดีตอการเรียนรูภายใตการอำนวยความสะดวกของครูในการชี้แนะแนวทาง
เพื่อนำไปสูการสรางความรูดว ยตนเองการประเมินผล ครูจะประเมินนักเรียนโดยพิจารณาจากการ
แสดงความคิดเห็นในการรวมอภปิ ราย การตอบคำถามและการตรวจใบงานของนกั เรียน
(4) ขั้นการทบทวนความรู นักเรียนไดสะทอนเกี่ยวกับความคิด ความรูสึกของตนเองเปนหลัก
ภายใตก ารจัดกิจกรรมและบรรยากาศของครูในข้ันนี้มีการบูรณาการทฤษฎีพัฒนาการทางสติปญญาของ
บรุนเนอร และทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเอง ตรงที่กระตุนและเราความสนใจดวยการสนทนาให
นักเรียนนำความรูเกาและความรูใหมมาเช่ือมโยงทำใหความรูที่ไดสมบูรณและสอดคลองกับทฤษฎีของ
กานเยตรงที่ครูใหนักเรียนไดทบทวนการเรียนที่ผานมา เพื่อสงเสริมความแมนยำและมีพฤติกรรมการ
เรยี นรูที่ฝงแนน โดยจัดกิจกรรมการเขียนที่กระตือรือรน ไดแก การเขียนหนังสือพิมพการเขียนจดหมาย
สถานการณจ ำลอง บทบาทสมมติและการเขียนบันทึกประจำวัน เปนตน เปนผลใหเกิดเจตคติที่ดีและได
สะทอนความคิด ความรูสึกของตนเองตอการเรียนรู การประเมินผล ครูจะประเมินนักเรียนโดยพิจารณา
จาก การแสดงออก การแสดงความคิดเห็น การเขยี นบนั ทึกประจำวันของนกั เรยี น
(5) ขั้นการนำไปใช ครูกระตุนใหนักเรียนแสดงความคิดเห็นวาควรนำความรูไปใชใน
ชวี ิตประจำวันไดอยางไร ในขนั้ นม้ี ีกรบรู ณาการทฤษฎีการเรยี นรูของกานเยแ ละทฤษฎีการเรียนรู โดย
การคนพบของบรนุ เนอร ตรงทีก่ ระตนุ ใหนกั เรียนคดิ และนำความรมู าประยุกตใชใ นชวี ิตประจำวันโดย
ครูต้ังคำถาม ถาเหตุการณน ้เี กิดข้ึนจรงิ นักเรียนจะแกปญหาและนำความรมู าใชอยางไร ซง่ึ สอดคลอง
กับทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองตรงที่ไดแสดงความคิดเห็นจากการนำไปใชในชีวิตจริงการ
ประเมินผล ครูจะประเมนิ นกั เรยี น จากการตอบคำถามและการแสดงความคดิ เหน็
10
ตารางที่ 1 การเปรียบเทียบข้ันตอนการจดั กจิ กรรมการเรียนรแู บบกระตือรอื รน และการจัดการเรียนรูแบบปกติ
การจัดกจิ กรรมการเรียนรูแบบกระตือรือรน การจัดการเรยี นรูแ บบปกติ
1. ข้ันการนำเขาสูบทเรียน เปนขั้นกระตุนและเรา 1. ขั้นการการสรางความสนใจ เปนการแนะนำ
ความสนใจดวยการทบทวนความรูเดิมแจงจุดประสงค บทเรยี นอาจเร่ิมดว ยการซกั ถาม ปญหา ทบทวน
การเรียนรู สรางแรงจูงใจและแนะแนวทางการทำ ความรู กำหนดกิจกรรมที่จะเกิดขึน้ ในการเรยี น
กิจกรรม เพื่อนำไปสูขั้นการสรางประสบการณการ การสอน หรอื เปาหมายท่ีตองการ
ประเมินผล ผูสอนจะประเมินนักเรียนจากการ ตอบ
คำถาม และการแสดงความคิดเห็น
2. ขั้นการสรางประสบการณ เปนขั้นตอนที่จะ 2. ขน้ั การสำรวจและคน ควา เปนการเปด โอกาส
ไดลงมือทำกิจกรรมซึ่งทำให เกิดกระบวนการ ใหผูเรียนไดใชแนวความคิดที่มีอยูมาจัด
คิดในการแกปญหา และรูวามี เน้ือหาอะไร ความสัมพันธกับหัวขอที่กำลังจะเรียนใหเปน
ระหวา งการทำกิจกรรม มีการ แลกเปลย่ี นความ หมวดหมู ถาเปนกิจกรรมทสี่ ามารถลงมือปฏิบัติ
คิดเห็นและรวมกันรับผิดชอบ งานที่ไดรับ ไดครูผูสอนกค็ วรใหผูเ รียนลงมือกระทำ โดยครู
มอบหมายโดยผูสอนจัดกิจกรรมและ อำนวย จะทำหนา ท่เี ปน ผอู ำนวยความสะดวก
ความสะดวกใหแกผ ูเรยี นการประเมินผล ผูสอน
จะประเมินนักเรียนโดยการสังเกต พฤติกรรม
ของผูเ รียนในขณะทำกิจกรรมภายในกลมุ
3. ขั้นการแบงปนความรู เปนขั้นที่ผูเรียนจะได 3. ข้ันการอธิบายและลงขอสรุป เปนการนำ
แลกเปลี่ยนความรู ปรับโครงสรางความรูและสรุป ความรูจากที่รวบรวมในข้ันการสำรวจมาใชเปน
ความคิดรวบยอด โดยการนำเสนอหนาชั้นเรียนการ พ้ืนฐานในการศึกษาเรื่องที่กำลังศึกษาอยู การ
ประเมินผล ผูสอนจะประเมินนักเรียนโดยพิจารณา เก็บขอมูลอาจกระทำไดโ ดยการเก็บขอมูลจาก
จากการแสดง ความคิดเห็นในการรวมอภิปราย การ การอาน และนำมาอภิปรายกันในช้ันเรียน
ตอบคำถามและการตรวจใบงานของผูเรียน
4. ข้ันการทบทวนความรู เปนขน้ั ที่ผูเ รียนไดสะทอน 4. ขั้นการขยายความรู เปนการนำความรูหรือ
เกี่ยวกับควมคิด ความรูสึกของตนเองเปนหลัก ขอ มูลทีเ่ รียนผานมาแลวมาใช กิจกรรมสวนใหญ
ภายใตการจัดกิจกรรมและบรรยากาศของผูสอนการ จะเปนการอภิปราย เพื่อลงขอสรุปเกิดเปน
ประเมินผล ผูสอนจะประเมินนักเรียนโดย พิจารณา มโนทัศนข ึ้น
จาก การแสดงออก การแสดงความคิดเห็น การเขียน
บนั ทกึ ประจำวันของนกั เรยี น
5. ขั้นการนำไปใช เปนขั้นที่ผูสอนกระตุนให 5. ขั้นการประเมินผล เปนการเปาดโอกาสให
นักเรียนแสดงความคิดเห็นวาควรนำความรูไป ผูเรียนไดประเมินตนเอง วามโนทัศนที่ไดจาก
ใชในชีวิตประจำวัน ไดอยางไร การประเมินผล การลงขอสรุป มีความสอดคลองถูกตองมาก
ผูสอนจะประเมินนักเรียนจาก การตอบคำถาม นอ ยเพียงใด
และการแสดงความคิดเห็น
11
อาจสรุปไดวา ผูเรียนที่เรียนรูดวยกิจกรรมการเรียนรู แบบกระตือรือรนจะตองกำหนด
แนวทางในการเรียนรูมีการกำหนดจุดมุงหมายในการเรียน สามารถควบคุมการเรียนรูดวยตนเอง
(Self - regulated learner) จัดการกับตนเองและบริหารเวลาไดและมีแรงจูงใจภายใน สามารถ
เปลี่ยนเจตคติ และความสนใจในวิชาความรูที่ตนเองตองการศึกษาไดเรียนรู รวมกับเพื่อนและ
สามารถมีปฏิสัมพันธกบั ผูส อนไดเปนอยางดี ตลอดจนมกี ารทบทวนความรูโดยมีผูสอนเปนผูกระตุน
ชี้แนะ รับฟง ความคดิ เห็นและเตรียมแหลง เรยี นรูใหกับผเู รียน การเรียนรูแบบกระตือรือรนเปนวิธีการ
ที่มีความหมายกวางครอบคลุม วิธีการสอนหลากหลาย เพื่อเปดโอกาสใหผูสอนและผูเรียนสู
สถานการณการเรียนรูแบบกระตือรือรนได โดยมีจุดเนนอยูที่การใหผูเรียนเปนสำคัญและเกิดการ
เรยี นรูด วยตนเอง คำนึงถึงความแตกตางระหวางบุคคล ซึ่งสังเคราะหจากทฤษฎีการคนพบของบรุน
เนอรท ฤษฎีพัฒนาการเชาวนป ญ ญาของเพยี เจตแ ละทฤษฎีการเรียนรขู องกานเย
มนัส บุญประกอบ และคณะ (2543) ไดเสนอวิธีการสอนและเทคนิคการสอน เพื่อการ
เรยี นรแู บบกระตือรอื รนไวดังน้ี
(1) การอภิปรายกลุม (Group discussion) เปนกลวิธีที่จัดใหมีขึ้นดวยเจตนารวมกันที่จะ
พิจาณาเรอื่ งใดเร่อื งหนง่ึ โดยนำปญหาและแงคดิ ตาง ๆ เกี่ยวกบั เร่ืองน้ันมากลา วใหชว ยกันแสดงความ
คิดเห็นหรือชวยขบคิดเกี่ยวกับขอปญหาน้ัน เพื่อหาขอสรุปทุกคนมีสวนรวมในการพูดออกความ
คิดเห็นอยางเทาเทียมกัน โดยไมมีการแยกผูพดู และผูฟง เปนวิธีทีท่ ำใหเกดิ ผลดีมากมาย เพราะเปน
การเริ่มจากความรูพ้ืนฐานของผูเรียนไปสูประสบการณใหม ชวยพัฒนาเจตคติยกระดับความสนใจ
และการมีสวนรวมของผูเรียนทุกคนจากการทำงานเปนกลุมใชกระบวนการที่นำผูเรียนใหคิดและ
แบง ปนความเขาใจทางวทิ ยาศาสตรต อกนั อาจจำแนกไดเ ปน 2 ประเภทใหญ ๆ ไดแ ก
1) การอภิปรายกลุมยอย (Small group discussion) เปนกลวิธีการสอนที่มี
ประสิทธิภาพที่สุดอยางหนึ่ง ที่สามารถใชไดกับการเรียนการสอนวิทยาศาสตรทุกบทเรียน ในกรณีที่
ตอ งการใหม กี ารแสดงความคดิ เห็นกนั อยางท่วั ถึง
2) การอภิปรายท้ังชั้นเรียน (Whole class discussion) เปนการอภิปรายที่มักมี
ผูสอนเปนผูนำในการอภปิ ราย มักใชเราความสนใจใหผ ูเรยี นเร่ิมแสดงความคดิ เห็นในเร่ืองใดเร่อื งหน่ึง
อาจเปน การนำเขาสูบ ทเรยี นหรือสรุปบทเรยี น เทคนิคท่ีดีเทคนิคหนึง่ สำหรับการอภิปรายกลุมที่ชวย
ใหการลงสรุปแนวความคิดรวดเร็ว คือ การระดมสมอง (Brainstorming) หากใชวิธีระดมสมองได
อยางเหมาะสมจะกระตุนแนวคิดใหม และสงเสริมการแกปญหาที่ตองการความคิดริเริ่มสรางสรรค
และที่มีจุดมุงหมายบงช้ีชัดเจนวาไมตองการคำตอบถูกผิด แตตองการแนวทางแกปญหาหลาย
แนวทาง ซึง่ ระหวางการระดมสมองทกุ คนมีอสิ ระทจ่ี ะพดู และเสนอความคดิ เห็นที่แตกตางได
(2) เกม (Games) หมายถึง กิจกรรมที่ใชผูเลนหนึ่งคนหรือมากกวา เปนการแขงขันที่มี
กฎเกณฑ หากเปนเกมวิทยาศาสตรตอ งใชทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรเขามาเกี่ยวของชวยให
ผูเรียนสนกุ ตนื่ เตน มีสวนรวมและกระตนุ ใหเรยี นรู ชว ยพัฒนาทักษะแกปญหา สื่อสาร การฟง ความ
รวมมือซึ่งกันและกัน ผูสอนสามารถใชเกมในการเสริมแรง ทบทวน สอนขอเท็จจริงทักษะ และมโน
ทัศนสงเสริมใหเกิดการเรียนรูดวยตนเอง ทำใหผูเรียนสนใจบทเรียน ผูเรียนออนและเกง สามารถ
ทำงานรวมกันไดดีทำใหผูเรยี นออนเกิดกำลังใจในการเรยี นมากขึ้น ทั้งอาจใชเ ปนการประเมินผลการ
12
เรยี นรูอ ยางไมเปนทางการ เกมมีหลายประเภท อาทิ การจับคู การทายคำ โดมิโน ปริศนาอักษรไขว
และไพ เปน ตน
(3) การแสดงบทบาทสมมติ (Role playing) เปนกลวิธีที่ดีมาก เมื่อผูสอนตองการสำรวจ
ความเขาใจทัศนะ เจตคติทางวิทยาศาสตรหรือตองการใหผูเรียนรูช ัดวา บุคคลที่อยูในสถานการณ
หนึ่ง ๆ นั้นรูสึกอยางไร และเพื่อเปนการใหขอมูลสำหรับอภิปรายตอไป โดยจัดใหมีการแสดงใน
สถานการณที่คลายชีวิตจริง ผูเรียนสวมบทบาทเปนผูเกีย่ วของที่อยูในสถานการณน้ัน เชน เปนตัว
ละครในประวัติศาสตรของวิทยาศาสตร ท้ังนักวิทยาศาสตร นักขาว ผูปวย ผูมีอำนาจในการตัดสินใจ
โดยใหต วั ละครแสดงความคดิ เหน็ และสนทนาเกีย่ วกบั จริยธรรมของการทดลองหรือการทดลองที่ไมได
รับความยินยอมจากมหาชน เปนตน (Austin. 1997 : 182 - 183; Solomon.1991 :95 - 103
อางถึงใน ศิริพร มโนพิเชษฐวฒั นา. 2547 : 34) สิ่งสำคญั ที่จะกอใหเกิดความรูความเขาใจ เจตคติ
และคานิยม คือ การอภิปรายหลังการแสดง นอกจากการเปนผูสังเกตการณแลวผูสอนจะเปนผูน ำ
อภปิ ราย ผกู ำหนดบทบาท ผคู วบคมุ เวลา และชวยแกไขปญ หาทอี่ าจเกิดข้ึนระหวางการแสดงบทบาท
สมมติ โดยองคประกอบหลักของการแสดงบทบาทสมมตจิ ะประกอบดวย บุคคลที่เกี่ยวของ ประเด็น
ปญ หาที่จะทำความเขาใจ ความสมั พันธระหวางบุคคล เวลา และสถำนท่ที ่ีเกดิ เหตกุ ารณ
(4) การแสดงละคร (Drama) คลายคลึงกับการแสดงบทบาทสมมติกลาวคือ เปนวิธีการที่
ผเู รียนเปนผูแสดงบทบาทตามท่ีไดรับ ทำใหผ เู รยี นมีความเขาใจในเรื่องราวทแ่ี สดงแตใชเวลามากกวา
บทบาทสมมตจิ งึ เหมาะสำหรับใชสอนในเนื้อหาทยี่ าก
(5) การใชกรณีศึกษา (Case study) เปนวิธีหนึ่งท่ีสงเสริมใหผูเ รียนรู จักวิเคราะหสถานการณ
แวดลอมเฉพาะเรื่อง “กรณี” อาจเปนเรื่องสมมติข้ึนหรือชีวิตจริงที่อธบิ ายสิ่งที่เกิดข้ึนในชุมชน มักจะ
เกี่ยวกับปญหาที่ผูหนึ่งหรือหลายคนกำลงั ประสบอยู การใชกรณีจะเปดโอกาสใหผูเรียนรวมพิจารณา
แสดงความรูสกึ เพื่อสรุปปญ หา แนวคิดและแนวทางแกป ญ หา การประยุกตความรเู ดิม สรางความเช่ือมั่น
วาการตัดสนิ ใจของตนมีความสำคัญและเชื่อถือได และสรางแรงจงู ใจทีจ่ ะเรียนสิ่งอน่ื ตอไป
(6) การสอนโดยใชสถานการณจำลอง (Simulation techniques) หมายถึง การสอนท่ีมกี าร
เลียนแบบสภาพเหตุการณ หรือสมมติสถานการณใหมีความคลายคลึงกับเหตุการณที่เกิดขึ้นในชีวิต
จริงและสอดคลองกับเน้ือหาในบทเรียน จากน้ันเสนอเปนกิจกรรมการสอน เพือ่ ใหผูเรียนไดทดลอง
ฝกปฏบิ ัติออกความคิดเห็น หรือตัดสินใจเลือกแนวทางแกป ญหาจากสถานการณนั้น ทำใหผูเ รยี นมี
ประสบการณในสภาพที่ใกลเคียงกับความเปนจริงมากที่สุด ซึ่งวิธีการนี้จะทำใหผเู รียนสามารถสรา ง
ความเขาใจหลักการทางวิทยาศาสตร และกระบวนการตาง ๆ ท่ไี มเ หน็ เปน รปู ธรรมผเู รยี นมีความรูสึก
รวมตอเหตุการณไดดีอีกท้ังยงั สามารถถายโยงการเรียนรูไปสูการปฏิบัติจริงไดตอไป โดยผูสอนตอง
เตรียมอุปกรณ บัตรกำหนดบทบาท และสถานที่ ตลอดจนกลาวนำและอธิบายบทบาทของผูเรียนให
เขาใจตรงกนั ลักษณะของสถานการณจำลองท่ีดีจะตองมีความเที่ยงตรงที่จะสามารถใชเปน ตัวแทน
ของสถานการณในชีวติ จริง รวมท้ังมคี วามครอบคลุม ตอ สง่ิ สำคญั ทค่ี วรเนนเหตกุ ารณท่เี กิดขึ้นในชวี ิต
ที่สามารถทำใหผูเรยี นเขาใจไดงาย ไมซับซอนเกินไปเปนประโยชนตอ การทดลองที่ผูเรียนสามารถ
ทดลอง อภิปราย สรปุ ไดและตองมีสว นสำคญั ทเ่ี ชอ่ื มโยงใหน ำไปใชในชวี ติ จริงได
(7) การอานท่กี ระตอื รือรน (Active reading) เปน กลวิธีการอานอยางมีประสิทธิภาพชวยให
ผูเรียนเขาใจเรื่องที่อานไดดีข้ึน ไมใชการอานอยางคราว ๆ หรืออานไปเรื่อย ๆ เหมือนการอานทั่วไป
13
แตเปนการอานที่มีวัตถุประสงค เพื่อหาคำตอบหรือตั้งคำถาม โดยประมวลความคิดจากสิ่งที่อาน
เพ่อื ใหมัน่ ใจวาผูเ รยี นไดร ับสาระจากการอานอยางตอเนื่อง ทั้งไดใ ชวิจารณญาณ พินจิ พิเคราะหเร่ือง
ทอ่ี าน เปน การอานเน้ือหาอยางสนใจ และกอ ใหเ กิดความสนใจคนควาเพ่มิ เติมดว ยตวั ผูเรียนเอง โดย
ใชเ ทคนิคตาง ๆ ท่ีชว ยสงเสริมผเู รยี นในการอานและทำความเขาใจเนอื้ หาทางวทิ ยาศาสตรไ ดดังน้ี
1) การเนนคำ (Emphasizing) เปนกิจกรรมที่ใหผูเรียนเลือกคำ วลีประโยคหรือ
ขอมูลออกจากเนื้อหาที่กำหนด เพื่อกระตุนผูเรียนใหเห็นคำหลักหรือมโนทัศนทางวิทยาศาสตรที่
สำคัญ ทำไดหลายวิธีเชน ขดี เสนใตร ะบายสวี งรอบขอ มลู เปนตน
2) การเวน คำ (Clozing) เปนกิจกรรมเชิงคาดคะเน โดยลบคำที่สำคัญ (Keyword)
ในเน้ือหาออกบางสวน แลวใหผูเรียนเติมเน้ือหาใหสมบูรณผูสอนอาจกำหนดคำสำหรับเติมหรือไม
กำหนดก็ได
3) การเรียงลำดับ (Sequencing) เปนกิจกรรมตดั แบง เน้ือหาความรูออกเปน สวน ๆ
สลบั คละกัน แลวใหผเู รียนจัดเรียงลำดบั เชงิ เหตุผลของเหตุการณต ามเน้อื หาใหถกู ตอง
4) การระบุชื่อ (Labeling) ใหผูเรียนตดั ชิน้ สวนของขอความที่เตรียมใหแลวนำไป
ติดบนแผนภาพที่กำหนดเพื่อตรวจสอบความรูที่ถูกตองในการคนหาชื่อ หรือคำที่เหมาะสมกับ
แผนภาพและใชแผนภาพเปน เครือ่ งชว ยจำและแยกแยะเนื้อหา การเขยี น
5) แผนภาพ (Drawing diagrams) ใหผูเรียนเขียนแผนภาพหรือแผนภูมิความคิด
จากเนื้อหาที่อาน เพื่อชวยใหผูเรียนมองเห็นภาพ ตรวจทานและบันทึกความเขาใจมโนทัศนท่ี
กำหนดใหอาน อานเนื้อความแลว ตัง้ คำถาม (Devising question) ผูสอนเตรียมเนื้อหาใหผูเ รยี นอาน
แลว ตง้ั คำถามแลกเปลย่ี นคำถามกัน เพือ่ คนหาคำตอบ หรอื อภิปรายรว มกนั
6) การผสมภาพหรือสัญลักษณก บั คำ (Pictogram) เปน การแลกเปล่ยี นคำถามหรือ
พยัญชนะบางตัวของขอ มูลใหเปนรูปภาพ หรือสัญลักษณแ ทน ผูเรียนทำความเขาใจขอมูลที่กำหนด
จากการอานเรียงลำดับภาพสัญลกั ษณและคำตาง ๆ คลา ยปริศนาภาพ เปนกิจกรรม ที่ทำใหผูเรยี น
สนกุ กระตุนการอาน การเกบ็ ขอ มลู และคัดเลอื กขอมลู
(8) การเขียนที่กระตือรือรน (Active writing) เปนกลวิธีกระตุนใหผูเรียนแสดงออกเชิง
ความรูความเขาใจทางวิทยาศาสตรโดยใชเ ทคนิคตาง ๆ ทช่ี วยสง เสริมผเู รยี นในการเขยี น ดังนี้
1) บันทึกประจำวัน (Dairy) เปนกิจกรรมที่เปด โอกาสใหผูเรียนสะทอนการเรียนรู
ของตนเองอยางอิสระโดยสื่อสารแนวความคดิ ของตนเองดว ยการเขยี น
2) รายงานหนังสือพิมพ (Newspaper reports) เพอ่ื เปดโอกาสใหผเู รียนเขยี นสาระ
เกี่ยวกับวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีในรูปของบทความ บทสัมภาษณ สำหรับตีพิมพในหนังสือพมิ พ
หรือเลือกบทความจากวารสาร หนังสือพิมพ เพื่อนำมาเขียนรายงานขอเท็จจริงหรือประเด็นทาง
วิทยาศาสตร
3) การเขียนรอยแกว โคลง กลอน (Phrase & poet) เพื่อเปดโอกาสใหผูเรียน
สรางสรรคงานเขียนที่นำไปสูมโนทัศน หรือการวิเคราะหขอเท็จจริงทางวิทยาศาสตร การบรรยาย
ประสบการณหรือความรูสึกของผูเรียน การเขียนรายงานโครงการ หรือรายงานการทดลองทาง
วิทยาศาสตร
14
4) บทละคร (Drama) ผูสอนอาจใชเทคนิคการเขียนบทละครโดยใชเน้ือหาทาง
วิทยาศาสตรเปนหลกั ใหผูเ รียนเขยี นสะทอ นความรูแนวคิด ความคิดเหน็ ความคดิ รเิ รม่ิ สรางสรรค
5) การเขยี นจดหมาย (Letter) เปน การเปดโอกาสใหผ เู รียนส่ือสารสิง่ ทไ่ี ดเ รยี นรูโดย
การเขียนจดหมายโตต อบกับผูใกลชดิ หรอื นักวิทยาศาสตรเพื่อทบทวน พัฒนาและเสริมความเขาใจ
มโนทศั นทางวิทยาศาสตร
6) การนำเสนอ (Presentation) เปนการรายงานผลการคนควาของผูเรียนใหผูอ่ืน
ทราบ อาจอยใู นรปู แบบของการทำโปสเตอรแ ผนพบั
(9) การทำงานกลุม (Small group work) เปนกิจกรรมที่จัดใหผูเรียนทำงานกลุมยอย ๆ
พูดคยุ แลกเปลี่ยนความคดิ เห็น และพัฒนาทกั ษะการทำงานรวมกับผูอื่น วิธีน้ีจะประสบผลเมื่อผูเรียน
มีเวลาสะทอนความคิดในส่งิ ทีเ่ รยี นหรอื ประสบการณท ่ไี ดร ับและเมือ่ ผสู อนชีจ้ ดุ สำคัญของกิจกรรม
(10) การเรียนแบบรวมแรงรวมใจ (Cooperative learning) จอหนสันและจอหนสัน
(Johnson & Johnson. 1997 : 24 - 31) ไดก ลาวถงึ องคป ระกอบสำคญั ของการเรียนแบบรวมมือ
รวมใจ ท่ีจะใหก ารเรยี นประสบผลสำเรจ็ 5 ประการ คอื
1) มคี วามสมั พนั ธที่ดีระหวางสมาชกิ (Positive interdependence)
2) มกี ารปฏิสมั พันธโดยตรงของสมาชิก (Face to face interaction)
3) มีความรับผิดชอบและการตอบสนองของผูเรียนเปนรายบุคคล(Individual
Accountability & personal responsibility)
4) มีทักษะทางมนุษยสัมพันธและทักษะการทำงานกลุมยอย (Interpersonal &
small group skills)
5) เปน กระบวนการทำงานกลมุ (Group processes)
จัดการเรียนการสอนโดยใชทักษะกระบวนการคิดเชิงออกแบบ มุงเนนผูเรียนเปนสำคัญ
จดั การเรียนการสอนแบบ Active Leaning เนนกระบวนการคิดวิเคราะหสูการเรียนรูอยางยั่งยืนใน
ศตวรรษท่ี 21 โดยนำแนวคดิ เชิงออกแบบประยุกตร วมกับโครงงานสรางสรรค เพื่อนำไปสูการพัฒนา
นวัตกรรม โดยมีวิธกี ารดำเนนิ การ/ปฏบิ ตั ิ ดังนี้
1) Empathize (เขาใจปญหา) ขั้นแรกตองทำความเขา ใจกับปญ หาใหถองแทใ นทุก
มมุ มองเสยี กอ น ตลอดจนเขา ใจผูใ ชกลุม เปา หมาย หรือเขา ใจในสิ่งที่เราตองการแกไ ข
2) Define (กำหนดปญหาใหชัดเจน) คัดกรองปญหาทั้งหมดใหเปนปญหาที่แทจริง
กำหนดหรือบง ชปี้ ญหาอยา งชดั เจน
3) Ideate (ระดมความคิด) การนำเสนอแนวความคิด ตลอดจนแนวทางการแกไข
ปญหาในรูปแบบตาง ๆ อยางไมมีกรอบจำกัด เพื่อเปนฐานขอมูลที่จะนำไปประเมินผล สรุปเปน
ความคิดทด่ี ที ่ีสุดสำหรบั การแกไขปญหานัน้ ๆ
4) Prototype (สรางตนแบบที่เลือก) การออกแบบผลิตภัณฑหรือนวัตกรรมข้ัน
Prototype ก็คือการสรางตน แบบ เพื่อทดสอบจริงกอนที่จะนำไปผลติ จริง สำหรับในดา นอื่น ๆ ข้ันน้ี
ก็คอื การลงมือปฏิบตั ิหรอื ทดลองทำจริงตามแนวทางท่ีไดเ ลอื กแลว
15
เมื่อไดขอสรุปที่ชัดเจนจากขั้นตอนที่ 3 การหาขอสรุปรวมกันเกี่ยวกับ Ideate
(ระดมความคดิ ) นำขอสรุปดังกลาวมาประยุกตใ ชร วมกบั การพฒั นาเพื่อการกอเกิดนวตั กรรม ไมว า จะ
เปน การเขียนชุดคำสัง่ ลงบนบอรดสมองกลฝงตวั หรอื การสรางนวัตกรรมอื่น ๆ โดยการสรางตนแบบ
(Prototype) เพ่ือควบคมุ ใหท ำงานตามทตี่ อ งการ และแกปญหาน้ัน ๆ ตอไป
5)Test (ทดสอบ) ทดลองนำตน แบบหรือขอสรปุ ท่จี ะนำไปใชจ ริงมาปฏบิ ตั ิกอน เพื่อ
ทดสอบประสิทธิภาพ ตลอดจนประเมินผล เสร็จแลวก็นำเอาปญ หา หรือขอดี ขอเสยี ที่เกิดขึน้ เพ่ือ
นำมาปรบั ปรงุ แกไข กอนนำไปใชจ รงิ อกี คร้งั
การเรียนรูโดยใชโครงงานเปนฐาน (Project-Based Learning ) หมายถึง การเรียนรูที่จัด
ประสบการณในการปฏิบัติงานใหแกผูเรียนเหมือนกบั การทำงานในชีวิตจริงอยางมีระบบ เพื่อเปด
โอกาสใหผูเรียนไดมปี ระสบการณตรงไดเรียนรูวิธกี ารแกปญหา วิธีการหาความรูความจริงอยางมี
เหตุผลไดทำการทดลอง ไดพ ิสูจนสิ่งตาง ๆ ดวยตนเอง รูจักการวางแผนการทำงาน ฝกการเปนผูนำ
ผูตาม ตลอดจนไดพัฒนากระบวนการคิดโดยเฉพาะการคิดขั้นสูง และการประเมินตนเอง โดยมีครู
เปน ผกู ระตุนเพื่อนำความสนใจท่ีเกิดจากตัวผเู รียนมาใชในการทำกิจกรรมคน ควา หาความรูด วยตัวเอง
นำไปสูก ารเพ่มิ ความรทู ่ีไดจ ากการลงมือปฏิบัติ การฟง และการสงั เกตจากผรู ู โดยผูเรยี นมกี ารเรียนรู
ผานกระบวนการทำงานเปนกลุมที่จะนำมาสูการสรุปความรูใหม มีการเขียนกระบวนการจัดทำ
โครงงานและไดผลการจัดกิจกรรมเปนผลงานแบบรปู ธรรม
นอกจากนี้การจัดการเรียนรูโดยใชโครงงานเปนฐาน ยังเนนการเรียนรูที่ใหผูเรียนไดรับ
ประสบการณชีวิตขณะที่เรียนไดพัฒนาทักษะตาง ๆ ซึ่งสอดคลองกับหลักพัฒนาการตามลำดับ
ข้นั ความรคู วามคดิ ของบลมู ท้งั 6 ข้นั คอื ความรคู วามจำ ความเขาใจ การประยกุ ตใ ช การวเิ คราะห
การสงั เคราะห การประเมนิ คา และการคิดสรางสรรค การจดั การเรยี นรูโดยใชโครงงานเปน ฐาน ถอื ได
วาเปนการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนสำคัญ เนื่องจากผูเรียนไดลงมือปฏิบตั เิ พื่อฝกทักษะตาง ๆ
ดวยตนเองทกุ ข้ันตอน โดยมคี รเู ปนผใู หก ารสง เสรมิ นบั สนุน
ลกั ษณะสำคญั ของจดั การเรยี นรูโดยใชโ ครงงานเปนฐาน
1. ยึดหลักการจัดการเรียนรูท ่ีเนนผเู รยี นเปน สำคญั ทเ่ี ปด โอกาสใหผูเ รียนไดท ำงาน
ตามระดับทักษะทตี่ นเองมีอยู
2. เปนรปู แบบหนึง่ ของการจัดกิจกรรมการเรยี นรทู เี่ นนบทบาทและการมีสว นรว ม
ของผเู รียน (Active Learning)
3. เปนเร่อื งทผ่ี ูเรียนสนใจและรูส ึกสบายใจทจี่ ะทำ
4. ผเู รียนไดรบั สทิ ธใิ นการเลอื กวาจะต้งั คำถามอะไร และตอ งการผลผลติ อะไรจาก
การทำโครงงาน
5. ครูทำหนา ท่เี ปนผสู นบั สนุนอปุ กรณและจัดประสบการณใหแกผ ูเรยี น สนบั สนนุ
การแกไขปญหา และสรา งแรงจงู ใจใหแ กผเู รยี น
6. ผูเรียนกำหนดการเรียนรูของตนเอง
7. เชอื่ มโยงกบั ชีวิตจริง สง่ิ แวดลอ มจรงิ
8. มฐี านจากการวิจยั ศึกษา คน ควา หรอื องคความรูทเ่ี คยมี
16
9. ใชแหลง ขอมลู หลายแหลง
10. ฝงตรึงดว ยความรูและทักษะตา งๆ
11. สามารถใชเ วลามากพอเพียงในการสรางผลงาน
12. มผี ลผลติ
ประเภทของโครงงาน
โครงงานที่เกี่ยวขอ งกับการจัดการเรียนรูข องผูเรียน อาจจำแนกไดเปน 2 ประเภท
หลัก ๆ คือ โครงงานที่แบงตามระดับการใหคำปรึกษาของครู และโครงงานที่แบงตามลักษณะ
กิจกรรม ดังน้ี
1. โครงงานที่แบงตามระดบั การใหค ำปรกึ ษาของครหู รือ ระดบั การมบี ทบาทของผเู รียน
1) โครงงานประเภทครนู ำทาง (Guided Project)
ครูกำหนดปญหาให
34
ครูออกแบบการรวบรวมขอมลู
กำหนดวธิ ที ำกิจกรรม
ผูเรยี นปฏิบตั กิ จิ กรรม
ตามวิธีทก่ี ำหนด
ทกั ษะการสงั เกต ทักษะการวดั ทักษะการบนั ทกึ ผล
ทักษะการ
ตคี วามหมายขอมูล
ทกั ษะการสรปุ ผล
17
2) โครงงานประเภทครูลดการนำทาง - เพิ่มบทบาทผเู รยี น (Less – guided Project)
ครแู ละผเู รียนรว มกันระบปุ ญ หา
ครูและผูเรยี นรวมกันออกแบบ
การรวบรวมขอมลู เพื่อหาคำตอบ
ผูเรยี นใชเ ครื่องมอื ใน
การเกบ็ รวบรวมขอ มูล
ทักษะการสงั เกต ทักษะการวัด ทักษะการบันทกึ ผล
ทักษะการ
ตคี วามหมายขอ มลู
ทกั ษะการสรุปผล
18
3) โครงงานประเภทผูเรียนนำเอง ครไู มตองนำทาง (Unguided Project)
นักเรยี นระบปุ ญหาตามความสนใจ
นกั เรียนออกแบบการรวบรวม
ขอ มูลเพื่อหาคำตอบดวยตนเอง
นักเรียนใชเครื่องมือ
ในการเก็บรวบรวมขอมูล
ทักษะการสังเกต ทักษะการวดั ทกั ษะการบนั ทกึ ผล
ทกั ษะการ
ตคี วามหมายขอ มูล
ทักษะการสรปุ ผล
2. โครงงานท่ีแบงตามลกั ษณะกจิ กรรม
1) โครงงานเชิงสำรวจ (Survey Project) ลักษณะกิจกรรมคือผูเรียนสำรวจและรวบรวม
ขอมูลแลวนำขอมูลเหลานัน้ มาจำแนกเปนหมวดหมู และนำเสนอในรูปแบบตา ง ๆ เพอื่ ใหเห็นลักษณะ
หรือความสมั พนั ธใ นเร่ืองท่ตี อ งการศกึ ษาไดชดั เจนย่งิ ขึน้
2) โครงงานเชิงการทดลอง (Experiential Project) ขั้นตอนการดำเนินงานของโครงงาน
ประเภทนี้จะประกอบดวยการกำหนดปญหา การกำหนดจุดประสงค การตัง้ สมมติฐาน การออกแบบการ
ทดลอง การดำเนนิ การทดลอง การรวบรวมขอมลู การตคี วามหมายขอมลู และการสรุป
3) โครงงานเชิงพัฒนา สรางสิ่งประดิษฐ แบบจำลอง (Development Project) เปน
โครงงานเก่ยี วกับการประยุกตองคความรู ทฤษฎี หรอื หลักการทางวิทยาศาสตรหรือศาสตรด านอื่น ๆ
มาพัฒนา สรางสิ่งประดษิ ฐ เครื่องมือ เครื่องใช อุปกรณ แบบจำลอง เพือ่ ประโยชนใชส อยตา ง ๆ ซึ่ง
อาจจะเปนสิง่ ประดษิ ฐใหม หรอื ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงของเดิมท่ีมีอยูแลว ใหมีประสิทธิภาพสูงขึ้นก็ได
อาจจะเปนดานสังคม หรือดา นวทิ ยาศาสตร หรอื การสรางแบบจำลองเพือ่ อธิบายแนวคดิ ตา ง ๆ
19
4) โครงงานเชิงแนวคิดทฤษฎี (Theoretical Project) เปนโครงงานนำเสนอทฤษฎี หลักการ
หรือแนวคิดใหม ๆ ซึ่งอาจจะอยูในรูปของสูตรสมการ หรือคำอธิบายก็ได โดยผูเสนอไดตั้งกติกาหรือ
ขอตกลงขึ้นมาเอง แลวนำเสนอทฤษฎี หลักการหรือแนวคิด หรือจินตนาการของตนเองตามกติกาหรือ
ขอ ตกลงน้ัน หรอื อาจจะใชกตกิ าหรอื ขอตกลงเดิมมาอธิบายก็ได ผลการอธิบายอาจจะใหมย ังไมมีใครคดิ มา
กอน หรืออาจจะขดั แยงกบั ทฤษฎีเดมิ หรืออาจจะเปนการขยายทฤษฎีหรอื แนวคิดเดมิ ก็ได การทำโครงงาน
ประเภทนตี้ องมกี ารศึกษาคนควาพน้ื ฐานความรใู นเร่ืองนั้น ๆ อยางกวางขวาง
5) โครงงานดานบริการสังคมและสงเสริมความเปนธรรมในสังคม (Community Service
and Social Justice Project) เปนโครงงานที่มุงใหผูเรียนศึกษาคนควาประเดน็ ที่เปนปญหา ความ
ตองการในชุมชนทองถิ่นและดำเนินกิจกรรมเพื่อการใหบริการทางสังคม หรือรวมกับชุมชน องคกร
อน่ื ๆ ในการแกป ญหา หรือพฒั นาในเรอ่ื งนน้ั ๆ
6) โครงงานดานศิลปะและการแสดง (Art and Performance Project) เปนโครงงานที่มงุ
สงเสริมใหผูเรียนศึกษา คนควา นำความรูที่ไดจากการเรียนตามหลักสูตร โดยเฉพาะอยางยิ่งดาน
ภาษาและสังคม มาตอยอด สรา งผลงานดา นศิลปะและการแสดง เชนงานศิลปกรรม ประติมากรรม
หนังสอื การต นู การแตงเพลง ดนตรี แสดงคอนเสริ ต การแสดงละคร การสรางภาพยนตรส ั้น ฯลฯ
7) โครงงานเชิงบูรณาการการเรยี นรู เปนโครงงานที่มุงสงสริมใหผ ูเรียนบรู ณาการเชื่อมโยง
ความรูจากตางสาระการเรยี นรูตั้งแตสองสาขาวิชาขึ้นไป มาดำเนินการแกปญหา หรือสรางประเด็น
การศกึ ษาคน ควา ทง้ั ในแงมติ ิเชิงประวตั ศิ าสตร ทกั ษะการประกอบอาชีพขามสาขาวิชา การแกปญหา
สิ่งแวดลอ ม สังคม ที่ตอ งนำความรูตางสาขามาประยุกตใช การคดิ คนสรางนวัตกรรมจากการบูรณา
การความรู ฯลฯ
กระบวนการจัดกจิ กรรมการเรียนรู
แนวคดิ ท่ี 1 ข้ันการจัดการเรียนรู ตาม รูปแบบจกั รยานแหงการเรยี นรู
แนวคดิ นี้ มคี วามเชอ่ื วา หากตอ งการใหการเรียนรูมพี ลงั และฝง ในตัวผูเ รียนได ตองเปน
การเรียนรูทเี่ รยี นโดยการลงมือทำเปนโครงงาน มกี ารรวมมือกันทำเปนทีม และทำกับปญหาท่ีมีอยูใน
ชีวติ ดงั รูป
โมเดล จกั รยานแหงการเรยี นรูแบบ PBL
20
๑. Define คือ ขัน้ ตอนการระบุปญหา ขอบขา ย ประเด็นที่จะทำโครงงาน เปนการ
สรางความเขาใจระหวา งสมาชิกของทมี งานรวมกบั ครู เกีย่ วกบั คำถาม ปญหา ประเด็น ความทา ทาย
ของโครงงานคอื อะไร และเพื่อใหเ กิดการเรยี นรอู ะไร
2. Plan คือ การวางแผนการทำโครงงาน ครูก็ตองวางแผนในการทำหนาที่โคช รวมท้ัง
เตรียม เครื่องอำนวยความสะดวกในการทำโครงงานของผูเรียน เตรียมคำถามเพื่อกระตุนใหคิดถึงประเด็น
สำคัญบางประเด็นท่ผี ูเรยี นอาจมองขาม โดยถือหลักวา ครตู องไมเ ขา ไปชว ยเหลือจนทีมงานขาดโอกาสคิดเอง
แกปญหาเอง ผูเรียนที่เปนทีมงานก็ตองวางแผนงานของตน แบงหนาที่กันรับผิดชอบ การประชุมพบปะ
ระหวางทีมงาน การแลกเปลี่ยนขอคนพบแลกเปลี่ยนคำถาม แลกเปลี่ยนวิธีการ ยิ่งทำความเขาใจรวมกนั ไว
ชดั เจนเพยี งใด งานในขั้นตอไป (Do) ก็จะสะดวกเลอื่ นไหลดเี พียงนน้ั
3. Do คือ การลงมือทำ ผูเรียนจะไดเรียนรูทักษะในการแกปญหา การประสานงาน การ
ทำงานรวมกันเปนทีม การจัดการความขัดแยง ทักษะในการทำงานภายใตทรัพยากรจำกัด ทักษะใน
การคนหาความรูเพิ่มเติม ทักษะในการทำงานในสภาพทีท่ ีมงานมีความแตกตางหลากหลาย ทักษะ
การทำงานในสภาพกดดัน ทกั ษะในการบันทึกผลงาน ทกั ษะในการวิเคราะหผล และแลกเปลี่ยนขอ
วิเคราะหก ับเพ่ือนรว มทีม เปนตน
ในขนั้ ตอน Do นี้ ครจู ะไดม ีโอกาสสงั เกตทำความรูจ ักและเขาใจผเู รยี นปนรายคน และเรยี นรู
หรือฝก ทำหนา ทเ่ี ปนผูดูแล สนับสนนุ กำกบั และโคช ดว ย
4. Review คอื ผเู รยี นเรยี นจะทบทวนการเรยี นรู วาโครงงานไดผลตามความมงุ หมายหรือไม
รวมถึงทบทวนวางานหรือกิจกรรม หรอื พฤติกรรมแตละข้ันตอนไดใหบทเรียนอะไรบาง ทั้งขัน้ ตอนท่ี
เปนความสำเร็จและความลมเหลว เพื่อนำมาทำความเขาใจ และกำหนดวิธีทำงานใหมที่ถูกตอง
เหมาะสมรวมทั้งเอาเหตุการณร ะทึกใจ หรอื เหตุการณท่ีภาคภูมิใจ ประทับใจ มาแลกเปล่ียนเรียนรูกัน
ขั้นตอนนี้เปนการเรียนรูแบบทบทวนไตรตรอง (reflection) หรือ เรียกวา AAR (After Action
Review)
5. Presentation ผูเรยี นนำเสนอโครงงานตอชั้นเรยี น เปนขั้นตอนที่ใหการเรียนรูทักษะอีก
ชุดหนึ่ง ตอเนื่องกบั ขั้นตอน Review เปนขั้นตอนที่ทำใหเกิดการทบทวนขั้นตอนของงานและการ
เรียนรูท ี่เกิดขึ้นอยางเขมขน แลวเอามานำเสนอในรูปแบบที่เรา ใจ ใหอารมณและใหความรู ทีมงาน
อาจสรางนวัตกรรมในการนำเสนอก็ได โดยอาจเขียนเปนรายงาน และนำเสนอเปนการรายงานหนา
ชัน้ มสี ่อื ประกอบ หรอื จัดทำวดี ิทศั นน ำเสนอ หรอื นำเสนอเปน ละคร เปน ตน
แนวคิดที่ ๒ แนวคิดที่ปรับจากการศึกษาการจัดการเรียนรูแบบ PBL ที่ไดจากโครงการ
สรางชุดความรูเพอื่ สรางเสริมทักษะแหงศตวรรษที่ 21 ของเด็กและเยาวชน: จากประสบการณ
ความสำเรจ็ ของโรงเรียนไทย มีทั้งหมด 6 ขนั้ ตอน ดังนี้
21
ขน้ั ตอนการจัดการเรยี นรูแบบใชโ ครงงานเปนฐาน
(ปรับปรุงจาก ดษุ ฎี โยเหลาและคณะ, 2557: 20-23)
1. ขั้นใหความรูพื้นฐาน ครูใหความรูพื้นฐานเกี่ยวกับการทำโครงงานกอนการเรียนรู
เน่ืองจากการทำโครงงานมรี ูปแบบและขั้นตอนท่ชี ัดเจนและรัดกมุ ดงั นนั้ ผูเรียนจงึ มคี วามจำเปนอยาง
ยิ่งที่จะตองมคี วามรูเกีย่ วกบั โครงงานไวเปนพื้นฐาน เพือ่ ใชในการปฏิบัติขณะทำงานโครงงานจริง ใน
ข้นั แสวงหาความรู
2. ขั้นกระตุนความสนใจ ครูเตรียมกิจกรรมท่ีจะกระตุนความสนใจของผูเรียน โดยตองคิด
หรือเตรยี มกิจกรรมที่ดึงดูดใหผูเรยี นสนใจ ใครรู ถึงความสนุกสนานในการทำโครงงานหรือกจิ กรรม
รวมกัน โดยกิจกรรมน้ันอาจเปนกิจกรรมที่ครกู ำหนดขึ้น หรอื อาจเปนกิจกรรมที่ผูเรียนมีความสนใจ
ตองการจะทำอยูแลว ทั้งนี้ในการกระตุนของครูจะตองเปดโอกาสใหผูเรียนเสนอจากกิจกรรมที่ได
เรียนรูผานการจัดการเรียนรูของครูที่เกี่ยวของกับชุมชนที่ผูเรียนอาศัยอยูหรือเปนเรื่องใกลตัวท่ี
สามารถเรียนรูไดด วยตนเอง
3. ขั้นจัดกลุมรวมมือ ครูใหผูเรียนแบงกลุมกันแสวงหาความรู ใชกระบวนการกลุมในการ
วางแผน ดำเนินกิจกรรม โดยนักเรียนเปนผูรวมกันวางแผนกิจกรรมการเรียนของตนเอง โดยระดม
ความคดิ และหารือ แบงหนา ท่ีเพื่อเปน แนวทางปฏบิ ัติรวมกัน หลงั จากที่ไดท ราบหัวขอสงิ่ ที่ตนเองตอง
เรยี นรใู นภาคเรียนน้ันๆ เรยี บรอยแลว
4. ขน้ั แสวงหาความรู ในขั้นแสวงหาความรูม ีแนวทางปฏิบัตสิ ำหรบั ผูเรยี นในการทำกิจกรรม
ดังนี้นักเรียนลงมือปฏิบัติกิจกรรมโครงงานตามหัวขอที่กลุมสนใจผูเรียนปฏิบัติหนาที่ของตนตาม
ขอ ตกลงของกลุม พรอ มทัง้ รว มมอื กันปฏิบัติกิจกรรม โดยขอคำปรึกษาจากครเู ปนระยะเม่อื มีขอสงสัย
หรือปญหาเกดิ ข้นึ ผเู รยี นรว มกันเขียนรปู เลม สรุปรายงานจากโครงงานที่ตนปฏบิ ตั ิ
22
5. ขั้นสรุปสิ่งที่เรียนรู ครูใหผูเรียนสรุปสิง่ ที่เรียนรูจ ากการทำกิจกรรม โดยครูใชคำถาม ถาม
ผูเรยี นนำไปสูก ารสรปุ สงิ่ ทเ่ี รียนรู
6. ขั้นนำเสนอผลงาน ครูใหผูเรียนนำเสนอผลการเรียนรู โดยครูออกแบบกิจกรรมหรือจดั
เวลาใหผูเรียนไดเสนอสิ่งที่ตนเองไดเรียนรู เพื่อใหเพื่อนรวมชั้น และผูเรียนอื่นๆในโรงเรียนไดชม
ผลงานและเรียนรกู จิ กรรมท่ผี เู รียนปฏิบัตใิ นการทำโครงงาน
การประเมินผล
๑. ประเมินตามสภาพจริง โดยผูสอนและผูเรียนรวมกันประเมินผลวากิจกรรมที่ทำไปน้ัน
บรรลุตามจุดประสงคที่กำหนดไวห รือไม อยางไร ปญ หาและอุปสรรคทีพ่ บคืออะไรบาง ไดใชวธิ ีการ
แกไ ขอยา งไร ผูเรียนไดเ รยี นรูอะไรบางจากการทำโครงงานนน้ั ๆ
๒. ประเมนิ โดยผูเ กี่ยวขอ ง ไดแ ก
(1) ผูเ รียนประเมนิ ตนเอง
(2) เพอื่ นชวยประเมิน
(3) ผูสอนหรอื ครทู ่ปี รึกษาประเมิน
(4) ผปู กครองประเมนิ
(5) บุคคลอื่น ๆ ทสี่ นใจและมีสวนเกี่ยวของ
บทบาทของครผู สู อน
บทบาทของครใู นฐานะผูกระตนุ การเรียนรู
1. ใชค ำถามกระตุนการเรยี นรู คำถามท่ใี ชในการกระตนุ การเรยี นรนู น้ั ตองเปน คำถามท่ีมี
ลกั ษณะเปนคำถามปลายเปด เพ่อื ใหผ เู รียนไดอ ธิบาย โดยขึน้ ตนวา “ทำไม” หรือ ลงทายวา “อยางไร
บา ง” “อะไรบาง” “เพราะอะไร”
2. ทำหนาทเี่ ปนผูสังเกต ครจู ะตองคอยสังเกตวา ผูเ รียนแตล ะคนมีพฤตกิ รรมอยางไร ขณะ
ปฏบิ ัติกจิ กรรมเพื่อหาทางช้ีแนะ กระตนุ หรอื ยบั ยัง้ พฤติกรรมทีไ่ มเ หมาะสม
23
3.สอนใหผูเรียนเรียนรูการตั้งคำถาม เม่ือผูเรียนสามารถตั้งคำถามได จะทำใหผูเรียนรูจัก
ถามเพื่อคน ควาขอมูล รูจักรับฟงความคดิ เห็นของผูอืน่ และรวมแสดงความคดิ เห็นของตนเองในเร่อื ง
ท่เี กี่ยวของกับการเรียนรู
4. ใหคำแนะนำเมื่อผูเรียนเกิดขอสงสัย ครูจะตองเปนผูคอยแนะนำ ชี้แจง ใหขอ มลู ตาง ๆ
หรือยกตัวอยางเหตุการณใกลตวั ตา ง ๆ ทเ่ี กิดข้นึ ในชีวติ ประจำวันของผูเรยี นเช่ือมโยงไปสูความรูดา น
อ่ืน ๆ ในขณะทำกิจกรรมเมอ่ื ผูเรยี นเกดิ ขอสงสัยหรือคำถาม โดยไมบอกคำตอบ
5. เปดโอกาสใหผูเรียนคิดหาคำตอบดวยตนเอง สังเกตและคอยกระตุนดวยคำถามให
ผูเ รียนไดค ดิ กิจกรรมทีอ่ ยากเรยี นรูแ ละหาคำตอบในสง่ิ ท่สี งสัยดวยตนเอง
6. เปดโอกาสใหผูเรียนสรางสรรคผลงานอยางอิสระ ตามความคิดและความสามารถของ
ตนเอง เพื่อใหผ ไู ดใชจ ินตนาการและความสามารถของตนเองในการคิดสรางสรรคอยางเตม็ ท่ี
เอกสารและงานวจิ ัยทเ่ี ก่ยี วขอ งกับแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน
ความหมายของผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเปนความสามารถของนักเรียนในดานตาง ๆ ซึ่งเกิดจาก
นักเรียนไดรับประสบการณจากกระบวนการเรียนการสอนของครู โดยครูตองศึกษาแนวทาง
ในการวัดและประเมินผล การสรางเครื่องมือวัดใหมีคุณภาพนั้น ไดมีผูใหความหมายของ
ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนไวดังนี้
พิมพันธ เดชะคุปต และพเยาว ยินดีสุข (2548, น. 125) กลาววา ผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนหมายถึงขนาดของความสำเร็จท่ีไดจากกระบวนการเรียนการสอน
ปราณี กองจินดา (2549, น. 42) กลาวา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หมายถึง
ความสามารถหรือผลสำเร็จที่ไดรับจากกิจกรรมการเรียนการสอนเปนการเปลี่ยนแปลง
พฤติกรรมและประสบการณเรียนรูทางดานพุทธิพิสัย จิตพิสัย และทักษะพิสัย และยังได
จำแนกผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไวตามลักษณะของวัตถุประสงคของการเรียนการสอนที่
แตกตางกัน
ความหมายของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน
นักการศึกษาหลายทานไดใหความหมายของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการ
เรียน ไวดังน้ี
ยุทธ ไกยวรรณ (2550, น. 8) ใหความหมายของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการ
เรียนวา เปนแบบทดสอบท่ีสรางขึ้นเพื่อวัดผลสำเร็จของการจัดกิจกรรมการเรียนรูเนื้อหาใด
เนื้อหาหนึ่งวาผูที่ถูกวัดมีความรูความสามารถเกี่ยวกับเนื้อหานั้นมากนอยเพียงใด
พิสณุ ฟองศรี (2551, น. 138) กลาววา แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
เปนแบบทดสอบที่นิยมใชกันมากในการวิจัยในชั้นเรียน เปนชุดของขอคำถามที่กระตุนหรือ
ชักนำใหผูเขาสอบแสดงพฤติกรรมที่ตอบสนอง ซึ่งสวนใหญเปนความรูดานสมอง
(Cognitive) ใชกันมากในการประเมินผลการเรียนรูดานพุทธิพิสัย คะแนนจากการสอบเปน
ตัวสะทอนถึงความสำเร็จของการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
24
จากความหมายของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่กลาวมา สรุปไดวา
แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หมายถึง แบบทดสอบที่ใชวัดความรู ทักษะ และ
ความสามารถทางวิชาการที่ผูเรียนหลังจากเรียนมาแลววาบรรลุจุดประสงคท่ีกำหนดมาก
นอยเพียงใด แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์จึงเปนเคร่ืองมือของสถานศึกษาในการวัดผลสำเร็จ
ของการจัดกิจกรรมการสอน เพ่ือประเมินผลสำเร็จในการเรียนของนักเรียน
ประเภทของแบบทดสอบวัดสัมฤทธ์ิทางการเรียน
สมนึก ภัททิยธนี (2556, น. 73-97) กลาววา แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการ
เรียน ประเภทท่ีครูสรางมีหลายแบบ แตที่นิยมใชมี 6 แบบ ดังนี้
1. ขอสอบแบบอัตนัยหรือความเรียง (Subjective or Essay Test) ลักษณะทั่วไป เปน
ขอสอบท่ีมีเฉพาะคำถาม แลวใหนักเรียนเขียนตอบอยางเสรี เขียนบรรยายตามความรู และ
ขอคิดเห็นของแตละคน
2. ขอสอบแบบกาถูก-ผิด (True-false Test) ลักษณะทั่วไป ถือไดวาขอสอบแบบกาถูก
- ผิด คือขอสอบเลือกตอบท่ีมี 2 ตัวเลือก แตตัวเลือกดังกลาวเปนแบบคงท่ีและมีความหมาย
ตรงกันขาม เชน ถูก-ผิด, ใช-ไมใช, จริง-ไมจริง, เหมือนกัน-ตางกัน เปนตน
3. ขอสอบแบบเติมคำ (Completion Test) ลักษณะทั่วไป เปนขอสอบที่ประกอบดวน
ประโยคหรือขอความท่ียังไมสมบูรณแลวใหผูตอบเติมคำ หรือประโยค หรือขอความลงใน
ชองวางที่เวนไวน้ัน เพื่อใหมีใจความสมบูรณและถูกตอง
4. ขอสอบแบบตอบสั้น ๆ (Short Answer Test) ลักษณะทั่วไป ขอสอบประเภทนี้
คลายกับขอสอบแบบเติมคำ แตแตกตางกันที่ขอสอบแบบตอบสั้นๆ เขียนเปนประโยคคำถาม
สมบูรณ (ขอสอบแบบเติมคำเปนประโยคหรือขอความที่ยังไมสมบูรณ) แลวใหผูตอบเปนคน
เขียนตอบ คำตอบที่ตองการจะสั้นและกระทัดรัดไดใจความสมบูรณไมใชเปนการบรรยาย
ขอสอบอัตนัยหรือความเรียง
5. ขอสอบแบบจับคู (Matching Test) ลักษณะทั่วไป เปนขอสอบเลือกตอบชนิดหนึ่ง
โดยมีคำหรือขอความแยกออกจากกันเปน 2 ชุด แลวใหผูตอบเลือกจับคูวา แตละขอความใน
ชุดหนึ่ง (ตัวยืน) จะคูกับคำ หรือขอความใดในอีกชุดหนึ่ง (ตัวเลือก) ซึ่งมีความสัมพันธกัน
อยางใดอยางหนึ่ง ตามที่ผูออกขอสอบกำหนดไว
6. ขอสอบแบบเลือกตอบ (Multiple Choice Test) ลักษณะทั่วไป คำถามแบบ
เลือกตอบโดยทั่วไปจะประกอบดวย 2 ตอน คือ ตอนนำหรือคำถาม (Stem) กับตอนเลือก
(Choice) ในตอนเลือกนี้จะประกอบดวยตัวเลือกที่เปนคำตอบถูกและตัวเลือกที่เปนตัวลวง
ปกติจะมีคำนวณท่ีกำหนดใหนักเรียนพิจารณา แลวหาตัวเลือกท่ีใกลเคียงกัน ดูเผิน ๆ จะเห็น
วาทุกตัวเลือกถูกหมด แตความจริงมีน้ำหนักถูกมากนอยตางกัน
แนวคิดและทฤษฎีเก่ียวกบั ความพึงพอใจ
ความพึงพอใจ หมายถึง ความรูสึกมีความสุขเมื่อไดรับผลสำเร็จตามความมุงหมาย
(goals) ความตองการ (wants) หรือแรงจูงใจ (motivation) (Wolman อา งในมนตชัย แกวหลวง
,2543 : 7) ในทำนองเดยี วกัน Porter and lawler อางในมนตช ยั แกว หลวง (2543 : 7) นยิ ามไว
25
วา ความพึงพอใจ หมายถึง แนวคิดหรือทัศนคติอยางหนึ่ง เปนสภาวะรับรูภายในซึ่งเกิดจากความ
คาดหวัง ถาไดรับตามทีค่ าดหวังความพึงพอใจก็จะเกิดข้ึน แตถาไดนอยกวาท่ีคาดหวังก็จะทำใหเกิด
ความไมพอใจ สวน ชูชีพ ออ นโคกสูง อางใน ทวีป ยอดเศรณี (2538 : 10) กลาววา ความพึงพอใจ
เปนสวนหนึ่งของเจตคติ ซึ่งหมายถึง ความรูสึก น้ำใจที่คนเรามตี อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง อาจเปนเหตุการณ
บุคคล วัตถุสิ่งของหรือสถานที่ โดยตอบสนองในรูปที่พึงพอใจตอสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ตองมีประสบการณ
ทางตรงหรือทางออมตอสิ่งนั้นมากอน ซึ่งสอดคลองกับ สมเกียรติ ฉายโชน (2539 : 6) ที่กลาววา
ทัศนคติและความพึงพอใจสิ่งหนึ่งสิ่งใดสามารถใชทดแทนกันได เพราะสองคำนี้จะหมายถึง ผลที่ได
จากการที่บุคคลเขาไปมีสวนรว มในส่ิงนั้น ๆ ทัศนคตทิ างบวก จะแสดงใหเห็นสภาพความพึงพอใจ ใน
ทำนองเดียวกัน อนุศักดิ์ จันทรมา (2537 : 17) ไดใหความหมายของความพึงพอใจ วาหมายถึง
ทัศนคติที่เปนดุลยภาพรวมยอดของความรูสึกพอใจและไมพอใจที่ผานมา ทัศนคติที่แสดงออกให
ทราบวา เขามคี วามพอใจหรอื ไม โดยประเมนิ ดูงานและผปู ฏิบัตงิ าน
สำหรับ วิชัย เหลืองธรรมชาติ (2531 : 15) กลาววา ความพึงพอใจมีสวนเกี่ยวของกับ
ความตองการของมนุษย กลาวคอื ความพึงพอใจจะเกิดขึ้นไดก็ตอเมื่อ ความตองการของมนุษยไดร ับการ
ตอบสนอง ซึ่งมนษุ ยไ มว าจะอยูในทใ่ี ดยอ มมีความตองการขัน้ พ้นื ฐานไมต างกัน สวน มนตรี เฉยี บ
มณีวรรณ ตั้นไทย (2533 : 66) ไดใหความหมาย ความพึงพอใจหลังการไดรับ
บริการวา เปนระดับความพงึ พอใจของประชาชนท่มี ีตอ การไดร บั บรกิ ารในดา นตาง ๆ ดงั นี้
1. ดา นความสะดวกท่ไี ดรบั
2. ดา นตัวเจา หนาท่ีผูใ หบรกิ าร
3. ดา นคณุ ภาพของบรกิ ารทีไ่ ดร ับ
4. ดา นระยะเวลาในการดำเนนิ การ
5. ดานขอ มลู ทไี่ ดรับจากการบริการ
สุริยะ วิริยะสวัสดิ์ (2540 : 42) ไดใหความหมายของความพึงพอใจวา ความพึง
พอใจหมายถึง ความรูสึกพอใจในการรับบริการหรือการตอบสนองที่ตรงกับความตองการของ
ประชาชน ประชาชนจะมีความพึงพอใจอยางมากเมื่อสิ่งที่ตนคาดหวังไดรับการตอบสนองใน
ระยะเวลาท่เี หมาะสม แตถา หากการตอบสนองนัน้ ไมเปน ไปตามท่ีคาดหวังหรือตามจุดมุงหมายและใน
ระยะเวลาที่ไมเหมาะสม กจ็ ะทำใหความพึงพอใจนอ ยตามลำดับ และระดับความพึงพอใจยังสามารถ
ท่ีจะวัดประสิทธภิ าพของการบริการได
จากการใหความหมายของผูรทู ่ีไดกลา วถึง ความพึงพอใจในงาน พอสรปุ ไดวาความพึง
พอใจนั้น เปน ความรูสึกของบุคคลในการทำกิจกรรม หรือตอบสนองตอกิจกรรมตาง ๆ อันเปนสวน
หนง่ึ ของเจตคติท่ีบุคคลที่แสดงออกมา อันเปน สว นสำคัญอยางย่งิ ตอ ความสำเรจ็ ของงาน
การวัดความพงึ พอใจ
การวัดความพึงพอใจ เปนการวัดความรูสึกของบุคคลที่มตี อสิ่งใดสิ่งหนึ่งในลักษณะ
หนึ่งลกั ษณะใด (บุญเรือง ขจรศลิ ป, 2528 : 153) และความพงึ พอใจเปน สวนหนึ่งของเจตคตินั่นก็
คือ เปนความรูสึกของคนเราที่มีตอสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ไมสามารถสังเกตหรือวดั ไดโดยตรง ตองสันนษิ ฐาน
จากพฤตกิ รรมท่บี ุคคลแสดงออกตอผูคนหรอื เหตกุ ารณท ่ีเปนเปา หมายซึ่งมี 5 ลกั ษณะดังนี้ (สงวนศรี
วิรัชชยั , 2527 : 64)
26
1. มาตราวดั เจตคตขิ องเธอรสโตน (Thurstone's qual-appearing interval scale)
เธอรสโตน ไดเสนอใหรวบรวมขอ ความที่แสดงเจตคตติ อท่ีหมายใหไดจำนวนมากกวา 100 ขอความ
โดยใหมีทั้งขอความที่เปนนิมานอยางมาก ขอความที่เปนนิมานไมมากนัก ขอความที่เปน กลาง ๆ
ขอความที่เปนนิเสธไมมากและขอความที่เปนนิเสธอยางมาก แลวนำขอความทั้งหมดไปใหคนกลุม
ใหญตัดสนิ แบง ขอความออกเปน 11 กลมุ ตามปรมิ าณความเขม ของความรสู กึ ท่มี ีอยูในแตล ะขอความ
โดยผตู ัดสินใจตอ งตัดสนิ อยางเปน ปรนยั ไมนำเจตคติทต่ี นมตี อท่ีหมายนน้ั มาเกีย่ วของกับการพิจารณา
แบงประเภทหรือแบงกลุม ของขอความ เมื่อไดขอความ 11 กลุม ท่ีมีความเขมของเจตคติตาง ๆ กัน
แลว ก็เลือกแตเฉพาะขอความที่ผูตัดสินสวนมากเปนพองกันนำมาทำเปน แบบสอบถามเพือ่ ใหผูตอบ
ระบุวาเห็นดวยกบั ขอความใด และไมเ ห็นดว ยกบั ขอ ความใด
2. มาตราวัดของลเิ คิรท (Likert's summated rating scale) เปนการจัดใหม ีขอความ
ที่แสดงเจตคตใิ นทศิ ทางใดทิศทางหนึ่ง (ขอความหนึง่ ๆ จะแสดงทิศทางของเจตคติเพียงทิศทางเดียว
คือ นิมาน หรือนิเสธ) แลวใหผ ูตอบแสดงความคดิ เห็น หรือตอบวา เห็นดว ย ไมเห็นดวย กับขอความ
นั้น ๆ มากนอยเพียงใด คำตอบของแตละขอความจะมีใหเลือกตอบ 5 ชวง ตั้งแต เห็นดวยอยา งมาก
เหน็ ดว ย เฉย ๆ หรือยงั ไมไ ดตัดสนิ ใจ ไมเ หน็ ดว ย และไมเ ห็นดวยอยา งมาก
มาตราวดั เจตคติแบบนี้นิยมใชกนั มาก เพราะสรางไดง า ยกวาแบบของเธอรสโตน และ
ในระยะหลังๆ ก็มีการดัดแปลงไปบาง เชน ตัดคำตอบที่เปนกลาง (ยังไมไดตัดสินใจ) ออกไป ดวย
เหตุผลที่วา ผูตอบที่ไมแนใจในการประเมินของตน หรือผูที่ไมตองการแสดงความคิด ความรูสึกท่ี
แทจริงมักจะเลือกคำตอบนี้ และในบางครั้งก็มีการเพ่มิ ชวงคำตอบเปน 6-7 หรือ 8-9 ชวง แลวแต
จดุ ประสงคข องการวัด
3. มาตราจำแนกลักษณะ (semantic differential scale) ออสกูด ซัคซิ และแทน
เนนเบาวม (Osgood, Suci and Tannenbaum) เสนอการวัดเจตคตโิ ดยใหผูตอบประเมินคุณสมบัติ
ท่อี าจจะมีไดในทางตรงขามกัน เชน ดี-เลว ออนแอ-เขมแข็ง เกยี จคราน-ขยนั สภุ าพ-หยาบคาย ฯลฯ
ของบคุ คล
4. มาตราวัดระยะทางสังคม (social distance scale unidimensional scale)
มาตราวัดระยะทางสังคม คือ การวัดเจตคติตอผูคนโดยจัดใหมีขอความแสดงถึงความสัมพันธและ
ความรูสึกของบุคคลที่จะมีตอผูเปนที่หมายของเจตคติ 7 ขอความ แตละขอความจะบงบอก
ความสัมพันธทางสังคมในระดับตาง ๆ กนั ตัง้ แตค วามสัมพันธที่ใกลชิดกันมาก ซึ่งแสดงถึงการมีเจต
คตินิมาน ไปจนถึงความสัมพันธในทางลบ ซึ่งแสดงถึงการมีเจตคตินิเสธ แลวใหผูตอบเลือกตอบวา
ตองการจะมีความสัมพันธกบั บุคคลหรือกลุมคนท่ีเปนเปาหมายของเจตคติในระดับใดจาก 7 ระดับ
ตอไปนี้ คอื ยอมรบั ถงึ ขัน้ แตง งาน ยอมรบั เปนเพ่อื นสนทิ ยอมรบั เปน เพ่ือนบา น ยอมรบั เปนเพือ่ นรว ม
อาชีพ ยอมรับเปนพลเมืองของประเทศ ยอมรับในฐนะเปนผูมาเยือนของประเทศ และไมยอมรับให
เขา มาในประเทศ มาตรานเี้ สนอโดย โบการด ัส (Bogardus)
5. มาตราวัดเจตคติของกัททแมน (Guttman) มาตราวัดเจตคติของกัททแมนคือ
การจัดใหมีขอความชุดหนึ่ง ซึ่งแตละขอความจะแสดงเจตคติในทิศทางเดียวกัน แตมีความเขมขน
หรือปริมาณของความรสู ึกแตกตา งกัน ขอความชดุ น้จี ะจัดเรียงลำดับความเขมขนของเจตคติที่มีอยูใ น
แตละขอความไว แลวใหผูตอบเลอื กตอบดวยขอ ความใดขอ ความหนึง่ โดยถือวา คำตอบหรือขอความ
27
ที่ผูตอบเลือกจะเปนการยืนยันคำตอบหรือขอความที่แสดงความเขมในระดับรองลงไปดวย เชน ถามี
ขอความที่คลาย ๆ กับมาตราวัดระยะทางสังคม คือ การยอมรับเปนพลเมืองของประเทศ รวม 5
ขอความ ซึ่งแสดงถึงเจตคตินิมานในระดับความเขมตาง ๆ กัน ตั้งแตมากไปหานอย ถาผูตอบ
เลือกตอบวาเปน เพื่อนสนิท กจ็ ะสรุปวา ผูตอบยืนยันไปจนถึงการยอมรบั เปนเพื่อนบาน ยอมรับเปน
เพือ่ นรวมงานและยอมรับเปนพลเมืองของประเทศดวย ปจจุบันมาตราวัดแบบนี้ไมไดร ับความนิยม
เพราะพบมสี ภาพความเปนจรงิ ท่ีขัดกับหลักการของมาตราวัดนี้ คือ พบวาทเ่ี รายอมรบั คนคนหน่ึงเปน
เพ่อื นสนิทนน้ั ไมไดห มายความวาเราจะยอมรับเขาเปนเพื่อนบา นและเพอ่ื นรว มงานดวย
งานวจิ ัยทีเ่ กีย่ วของ
ภุชงค โรจนแสงรัตน (2559) ไดการพัฒนารปู แบบการสอนโดยใชการคิดเชิงออกแบบเปน
ฐานเพื่อสรางสรรคผลงานที่ปรากฏอัตลักษณไทยสำหรับนิสิตนักศึกษาระดับปริญญาบัณฑิต พบวา
หลักการของรูปแบบการสอนโดยใชการคิดเชิงออกแบบเปนฐานเพื่อสรางสรรคผลงานที่ปรากฏอัต
ลักษณไทย ประกอบดวย 1) การสรางประสบการณเกี่ยวกับอัตลักษณไทย 2) การวิเคราะหรูปทรง
นัยยะไทย 3) การสังเคราะหและออกแบบ และองคป ระกอบของรปู แบบการสอน ไดแก 1) โจทยใน
งานออกแบบ 2) เนื้อหา 3) ผูสอน 4) ผเู รยี น 5) สอ่ื การสอน 6) กิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู 7) การ
ประเมนิ ผล ผลการใชรูปแบบการสอนพบวา คะแนนผลงานออกแบบทป่ี รากฏอัตลักษณไทยหลังเรยี น
สูงขึ้นกวากอนเรียนอยางมีนัยยะสำคัญที่ระดับ .05 ขอเสนอแนะการทำวิจัยในครั้งตอไป คือ
การศึกษาผลงานออกแบบอัตลักษณไทยในบริบทอื่นนอกเหนือจากผลงานสรา งสรรคเชนการศึกษา
ผลงานออกแบบดานสุนทรียศาสตร
ลุฏฟ ดอเลาะ (2560) ไดร ายงานผลผลของการจดั การเรียนรแู บบโครงงานท่ีมีตอ ผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนชีววิทยาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรและเจตคตติ อวิทยาศาสตรของนักเรียนชนั้
มัธยมศกึ ษาปท ี่ 5 พบวา 1) ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนชีววิทยาของนักเรียนที่ไดรับการจัดการเรียนรู
แบบโครงงานหลงั เรียนสงู กวากอนเรยี นอยางมีนยั สำคญั ทางสถิติท่ีระดบั .01 2) ทักษะกระบวนการ
ทางวทิ ยาศาสตรของนักเรียนที่ไดร บั การจัดการเรียนรูแบบโครงงานหลงั เรียนสงู กวากอนเรียนอยางมี
นัยสำคญั ทางสถิติที่ระดับ .01 และ 3) เจตคติตอวิทยาศาสตรของนักเรียนที่ไดรับการจดั การเรียนรู
แบบโครงงานหลงั เรยี นสงู กวา กอนเรียนอยางมนี ัยสำคญั ทางสถิตทิ ี่ระดับ .01
ราตรี เสนาปา และรัตนต ิพร สำอางค (2560) ไดผลการจัดการเรียนรแู บบโครงงานเปน ฐาน
ที่มีตอทักษะการเรียนรูขั้นพื้นฐานในศตวรรษที่ 21 รายวิชาฟสิกส เรื่อง งานและพลังงาน สำหรับ
นักเรยี นชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5 1) นกั เรยี นทีไ่ ดรับการจดั การเรียนรูแบบโครงงานเปนฐานมีผลสัมฤทธิ์
ทางการเรยี นหลังเรียนสงู กวากอนเรียน อยางมีนยั สำคัญทางสถติ ิที่ระดบั .05 2) นักเรยี นท่ีไดรับการ
จดั การเรียนรูแบบโครงงานเปน ฐาน มีคาเฉลีย่ ของทักษะการเรียนรขู ั้นพื้นฐานในศตวรรษที่ 21 กอน
เรยี นและหลงั เรยี น เทากับ 2.71 และ 3.62 ตามล าดบั ซึง่ แสดงใหเ หน็ วา นักเรียนมีการพัฒนาทาง
ทกั ษะการเรยี นรขู ้ันพ้ืนฐานในศตวรรษท่ี 21 ท่เี พม่ิ ข้นึ หลงั จากท่ไี ดร ับการจดั การเรยี นรูซ่งึ อยใู นระดับ
ที่ดีเยี่ยม และ 3) นักเรียนมีความพึงพอใจตอการจัดกิจกรรมการเรียนรูแบบโครงงานเปนฐาน
รายวิชาฟสกิ ส เรอ่ื งงานและพลงั งาน อยูในระดับมากที่สดุ
28
พันธยทุ ธ นอยพินจิ และคณะ (2560) ไดรายงานผลการจัดการเรียนรูดวยกระบวนการคดิ
เชิงออกแบบ เรื่อง ภาคตัดกรวยท่ีสงเสรมิ ความสามารถในการแกปญหาอยางสรางสรรคข องนกั เรียน
ช้ันมัธยมศกึ ษาปท ี่ 4 พบวา นักเรียนทเี่ รียนดวยกระบวนการคิดเชิงออกแบบสวนใหญม ีความสามารถ
ในการแกปญหาอยางสรางสรรคอยูในระดับดี กลาวคือ นักเรียนรอยละ 83.33 สามารถแสดงพื้น
ฐานความรู หลักการ และความคิดรวบยอดที่จำเปนอยูในระดับดีมาก นักเรียนรอยละ 41.67
สามารถแสดงแนวคิดที่หลากหลายในการแกปญหาอยูในระดับดี และนักเรียนรอยละ 37.50
สามารถประเมินและตัดสนิ ใจเลอื กแนวคิดที่เหมาะสมอยใู นระดบั ดี
ธนัญญา กุลจลา และนธิ ิดา อดภิ ัทรนันท (2561) ไดศึกษาการใชก ารเรียนแบบโครงงานเปน
ฐานเพื่อเพิ่มพูนทักษะการอาน การเขียนภาษาอังกฤษ และทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณของ
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5 พบวา ทักษะการอานภาษาอังกฤษ และทักษะการคิดอยางมี
วิจารณญาณของผูเรียนสูงขึ้นหลังการใชการเรียนแบบโครงงานเปนฐานอยางมีนัยสำคัญทางสถิติที่
ระดับ .05 รวมทั้งทักษะการเขียนภาษาอังกฤษของผูเรียนอยูใ นระดับผานเกณฑ รอยละ 60 และมี
พัฒนาการที่ดขี ้นึ ตามลำดับ หลงั การใชก ารเรียนแบบโครงงานเปน ฐาน
กรอบแนวคดิ การวิจัย
ตัวแปรตน ตัวแปรตาม
การจัดการเรยี นรู 1. ผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี น
แบบใชโ ครงงานเปนฐาน วิชา วิทยาการคำนวณ
เรอ่ื ง โครงงานคอมพิวเตอร
ดว ยกระบวนการคิด นกั เรียนระดับชั้นมัธยมศกึ ษาปที่ 4
เชงิ ออกแบบ โรงเรียนวงั หินวิทยาคม
(Project-Based Learning 2. ความพึงพอใจ
of Design Thinking)
วตั ถุประสงคก ารวิจยั
1. เพื่อพัฒนาและหาคุณภาพของการจัดการเรียนรูแบบใชโครงงานเปนฐาน ดวย
กระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking) สำหรับนักเรียนช้ัน
มธั ยมศกึ ษาปท่ี 4 ของโรงเรยี นวังหนิ วทิ ยาคม ตามเกณฑ 80/80
2. เพื่อทดลองใชรูปแบบการจัดการเรียนรูแบบใชโครงงานเปนฐาน ดวยกระบวนการคิดเชิง
ออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking) สำหรบั นกั เรียนระดับชัน้ มัธยมศกึ ษาปท่ี 4
3. ขยายผลโดยการนำไปใชก บั การบรู ณาการกบั รายวชิ าอ่ืน ๆ
29
สมมติฐานการวิจยั
นักเรยี นท่ีเรยี นรแู บบใชโ ครงงานเปนฐาน ดว ยกระบวนการคิดเชงิ ออกแบบ (Project-Based
Learning of Design Thinking) สำหรับนกั เรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 ของโรงเรียนวังหินวิทยาคม มี
สมั ฤทธหิ์ ลังเรียนสงู กวา กอ นเรยี น
ตวั แปรและนยิ ามตวั แปร
2.1 ตัวแปรอิสระ ไดแก การจัดการเรยี นรูแ บบใชโครงงานเปน ฐาน ดวยกระบวนการคิด
เชงิ ออกแบบ(Project-Based Learning of Design Thinking) และแผนการจัดการเรียนรู
2.2 ตวั แปรตาม ไดแ ก
1. ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน วชิ า วิทยาการคำนวณ เรือ่ ง โครงงานคอมพวิ เตอร
นกั เรยี นระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท่ี 4 โรงเรียนวังหนิ วิทยาคม
2. ความพึงพอใจที่มีตอการจัดการเรียนรูแบบใชโครงงานเปนฐาน ดวย
กระบวนการคิดเชิงออกแบบ(Project-Based Learning of Design Thinking)
ประชากร
1.1 ประชากร ประชากรท่ีใชในการวิจัยครั้งนี้เปนนักเรียนชน้ั มัธยมศกึ ษาปท่ี 4 โรงเรียนวัง
หินวิทยาคม ตำบลวังหนิ อำเภอบางขัน จังหวัดนครศรธี รรมราช สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
มัธยมศึกษาเขต 12 ภาคเรยี นท่ี 2 ปการศึกษา 2563 จำนวน 21 คน
1.2 กลุมตัวอยาง กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัยครั้งนี้ เปนนักเรียนจากจำนวนประชากร
ทงั้ หมด คอื นกั เรยี นชน้ั มธั ยมศึกษาปที่ 4 โรงเรียนวงั หนิ วิทยาคม ตำบลวงั หนิ อำเภอบางขัน จังหวัด
นครศรีธรรมราช สงั กัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 12 ภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา
2563 จำนวน 21 คน ซึ่งไดมาจากการเลือกแบบเจาะจง (เพราะนักเรียนกลุมนี้ เรียนรูรายวิชา
วิทยาการคำนวณ หวั ขอ โครงงานคอมพิวเตอร)
กลุมตัวอยาง/กรณีศกึ ษา
การเลือกกลุมตัวอยาง เพื่อความเหมาะสมในการวิจัยทางผูวิจัยเลือกกลุมตัวอยางแบบ
เจาะจง (Purposive sampling) คือ นักเรียนโรงเรียนวังหินวิทยาคม ตำบลวังหิน อำเภอบางขัน
จงั หวัดนครศรธี รรมราช สังกัดสำนกั งานเขตพ้ืนที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษาเขต 12 และลงทะเบียนเรียน
รายวิชา เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) จำนวน 2 หองเรยี น ซ่ึงมนี กั เรยี นจำนวน 21 คน
เครื่องมอื วิจยั
1. แผนการจัดการเรียนรูแบบใชโครงงานเปนฐาน ดวยกระบวนการคิดเชิงออกแบบ
(Project-Based Learning of Design Thinking)
2. แบบทดสอบกอ นเรยี น วชิ า เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำนวณ) เรื่อง โครงงานคอมพวิ เตอร
3. แบบทดสอบหลงั เรยี น วิชา เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำนวณ) เร่ือง โครงงานคอมพิวเตอร
30
4. แบบประเมินความพึงพอใจที่มีตอการจัดการเรียนรูแบบใชโครงงานเปนฐาน ดวย
กระบวนการคิดเชิงออกแบบ(Project-Based Learning of Design Thinking)
การเก็บรวบรวมขอมลู
ขนั้ ตอนในการสรางแบบทดสอบและการรวบรวมขอมูล
1. ผูวิจัยศึกษาทฤษฎีจากเอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวของกับการจัดการเรียนรูแบบใช
โครงงานเปนฐาน ดว ยกระบวนการคิดเชิงออกแบบ(Project-Based Learning of Design Thinking)
2. สรางแบบทดสอบกอนเรียน/หลังเรียน วิชา เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) เรอ่ื ง โครงงาน
คอมพวิ เตอร จำนวน 10 ขอ
3. นักเรียน เรยี นรูเชงิ ทฤษฎี วชิ า เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) เร่ือง โครงงานคอมพวิ เตอร
4. นำแบบทดสอบกอนเรียนไปใชท ดสอบนักเรยี นระดับมัธยมศึกษาปท ่ี 4 ท่กี ำลังศึกษาภาค
เรยี นที่ 2 ปการศึกษา 2563 โรงเรียนวังหนิ วิทยาคม จำนวน 21 คน ที่ผานการเรียนรูในเชงิ ทฤษฎี
มาแลว เพอื่ เก็บคะแนนสอบไวใ ชใ นการเปรียบเทียบ
5. นกั เรยี นทผ่ี านการเรียนรใู นเชิงทฤษฎีมาแลว เรียนรูจ ากการจัดการเรยี นรูแบบใชโครงงาน
เปนฐาน ดว ยกระบวนการคดิ เชิงออกแบบ(Project-Based Learning of Design Thinking)
6. นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรยี น เพ่ือเกบ็ คะแนนสอบไวใชใ นการเปรยี บเทียบ
7. นำผลคะแนนที่ไดมาเปรียบเทียบถึงความแตกตางของคะแนน ระหวางคะแนนทดสอบ
กอนเรียนแบบปกติและคะแนนทดสอบหลังเรยี นรูแบบใชโครงงานเปนฐาน ดวยกระบวนการคิดเชิง
ออกแบบ(Project-Based Learning of Design Thinking)
การวิเคราะหขอมลู
การวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยพิจารณาจากผลการใหคะแนนของนักเรียนที่ไดจากแบบทดสอบกอน
เรียน และใหนักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน ซึ่งเปนแบบทดสอบวิชา เทคโนโลยี (วิทยาการ
คำนวณ) เรื่อง โครงงานคอมพิวเตอร ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 แลวหาคาเฉลี่ยเลขคณิต
(X) สวนเบีย่ งเบนมาตรฐาน ((Standard Deviation : S.D.) และเปรียบเทียบคะแนนสอบที่ไดแตล ะ
กลมุ โดยใชส ถิติ t-test independent
31
ผลคะแนนสอบของนักเรียน
ตารางท่ี 1 แสดงผลคะแนนสอบของนกั เรยี น
ลำดับ ชือ่ - นามสกุล กอนเรียน หลังเรยี น
4 8
1. นางสาวกติ ตมิ า รตั นพันธ 6 8
5 7
2. นางสาวทิตวนั รตั นวงค 5 7
5 9
3. นางสาวปภาวดี จาบรร 5 9
5 8
4. นางสาวปทมา ไทรสุวรรณ 5 8
8 9
5. นางสาวภาชินี ฤทธิอ์ ักษร 6 8
6 9
6. นางสาวสรอยสดุ า ดำมีสี 7 10
8 10
7. นายเกยี รตโิ ชค ทวีสุข 6 8
5 8
8. นายชานนท ชเู ชิด 5 8
5 7
9. นายนราธปิ สุขเสน 4 7
6 8
10. นายพรเทพ วงศด ี 6 9
5 7
11. นายสิรวิชญ บญุ จนั ทร
12. นายสรุ ะภี เกษรินทร
13. นางสาวสุนิสา สืบสิงห
14. นางสาวอภิชญา จินาวงษ
15. นางสาวอาภารตั น ยนื ยนั
16. นายญาณวัฒน เกลาเกล้ียง
17. นายณฐั วุฒิ ทาแวงป
18. นายมนสั พล บญุ ศรี
19. นายวรายทุ ธ บุญสทิ ธ์ิ
20. นางสาวอมลณฐั ทองตาลว ง
21. นายพงศภัค หอมหวล
ตารางที่ 2 แสดงคา เฉลย่ี คะแนนสอบของนกั เรียน
คะแนน X S.D t Sig
คะแนนกอ นเรยี น 5.57 1.05 7.22 0.00*
คะแนนหลังเรยี น 8.19 0.91
* นยั สำคญั ทางสถิตทิ รี่ ะดับ .05
ผลการเปรียบเทียบคะแนนจากแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียนจากการเรียนรูแบบใช
โครงงานเปน ฐาน ดว ยกระบวนการคดิ เชงิ ออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking)
ของนักเรียนระดบั มัธยมศึกษาปท ี่ 4 นกั เรียนจำนวน 21 คน มคี ะแนนเฉล่ีย เทากับ 5.57 คะแนน
32
และ 8.19 คะแนน ตามลำดบั และเมือ่ เปรียบเทยี บระหวางคะแนนกอนและหลงั เรยี น พบวา คะแนน
สอบหลงั เรียนของนกั เรียนสงู กวา กอ นเรียนอยา งมีนัยสำคญั ทางสถติ ทิ ร่ี ะดบั .05
ตารางท่ี 3 แสดงความพึงพอใจของนกั เรยี นทม่ี ีตอ การจัดการเรยี นรูแบบใชโ ครงงานเปนฐาน ดวย
กระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking) ของ
นกั เรียนระดบั ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที่ 4 โรงเรยี นวังหนิ วทิ ยาคม จังหวัดนครศรธี รรมราช
ระดับความพึงพอใจ (รอยละ)
ท่ี รายการ คา เฉลี่ย S.D. ระดับความ
พึงพอใจ
ดา นการจัดการเรียนรู
1 บรรยากาศการเรียนเปด โอกาสใหผ เู รียนมสี ว นรวมในการทำกิจกรรม 4.28 0.63 มาก
2 บรรยากาศของการเรยี นทำใหผ ูเ รยี นมคี วามรับผดิ ชอบตอ ตนเองและกลมุ 4.19 0.64 มาก
3 บรรยากาศของการเรยี นเปด โอกาสใหผ ูเรยี นทำกิจกรรมไดอ สิ ระ 4.09 0.69 มาก
4 บรรยากาศของการเรยี นทำใหผเู รยี นเกดิ การคดิ ท่ีหลากหลาย 4.13 0.55 มาก
4.17 0.63 มาก
รวมดา นการจัดการเรยี นรู
ดานกจิ กรรมการเรียน 4.08 0.58 มาก
5 กจิ กรรมการเรียนรมู ีความเหมาะสมกับเน้ือหาบูรณาการรายวิชาคขู นาน 4.33 0.70 มาก
6 กจิ กรรมการเรยี นรสู งเสรมิ ใหผ ูเรยี นไดแ ลกเปลี่ยนความรคู วามคดิ 4.38 0.65 มาก
7 กจิ กรรมการเรียนรสู ง เสรมิ การคิดและตดั สนิ ใจ 4.38 0.65 มาก
8 กิจกรรมการเรยี นรูท ำใหผ เู รยี นกลา คิดกลา ตอบ 4.33 0.70 มาก
9 กจิ กรรมการเรียนรูทำใหผเู รยี นมีโอกาสแสดงความคดิ เห็น 4.06 0.62 มาก
10 กจิ กรรมการเรียนรทู ำใหผ เู รยี นเขา ใจในเนอ้ื หามากขนึ้ 4.41 0.56 มาก
11 กิจกรรมการเรียนรสู ง เสริมการเรยี นรรู ว มกัน 4.28 0.64 มาก
รวมดา นกิจกรรมการเรยี น 4.21 0.72 มาก
ดานประโยชนที่ไดรบั 4.29 0.75 มาก
12 การจัดการเรียนรูทำใหเ ขาใจเนื้อหาทงั้ สองรายวิชาไดงา ย 4.42 0.58 มาก
13 การจัดการเรยี นรชู วยใหผ เู รียนสรา งความรู ความเขา ใจดว ยตนเองได 4.46 0.66 มาก
14 การจัดการเรยี นรูทำใหผเู รยี นนำวธิ ีการเรยี นรูไปใชใ นวิชาอน่ื ๆ 4.25 0.79 มาก
15 การจัดการเรียนรทู ำใหผเู รียนพฒั นาทักษะการคิดที่สูงขึ้น 4.16 0.72 มาก
16 การจัดการเรียนรูชว ยใหผเู รียนตัดสนิ ใจโดยใชเ หตุผล 4.09 0.73 มาก
17 การจัดการเรยี นรูทำใหเขาใจและรจู ักเพ่ือนมากขน้ึ 4.27 0.71 มาก
18 กจิ กรรมการเรยี นการสอนน้ีทำใหไ ดท ำงานรวมกบั ผูอน่ื 4.25 0.66 มาก
รวมดานประโยชนท ่ไี ดร บั
รวมทกุ ดาน
จากตารางที่ 3 ความพึงพอใจของนักเรียนที่มีตอการจัดการเรียนรูแบบใชโครงงานเปนฐาน
ดวยกระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking) ของนักเรียน
ระดับชัน้ มัธยมศึกษาปท ี่ 4 โรงเรียนวังหินวิทยาคม จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยภาพรวมมีความพึง
33
พอใจอยูในระดับมาก และเม่ือพิจารณาเปนรายดาน พบวา ดานกิจกรรมการเรียน ดา นประโยชนท่ี
ไดร บั และดา นการจดั การเรียนรู มีลำดบั ความพงึ พอใจอยูในระดับมากตามลำดบั
ผลการวจิ ยั
จากผลการวจิ ัยพบวา คะแนนจากแบบทดสอบกอนเรยี นและหลังเรียนจากการเรยี นรูแบบใช
โครงงานเปนฐาน ดวยกระบวนการคิดเชงิ ออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking)
ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 นกั เรยี นจำนวน 21 คน มคี ะแนนเฉลีย่ เทา กับ 5.57 คะแนน
และ 8.19 คะแนน ตามลำดับ และเมือ่ เปรยี บเทียบระหวางคะแนนกอนและหลังเรียน พบวา คะแนน
สอบหลังเรียนของนักเรียนสูงกวากอนเรียนอยางมีนยั สำคัญทางสถิตทิ ี่ระดบั .05 ความพึงพอใจของ
นกั เรยี นที่มตี อ การจัดการเรียนรูแบบใชโ ครงงานเปนฐาน ดว ยกระบวนการคิดเชงิ ออกแบบ (Project-
Based Learning of Design Thinking) ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 โรงเรียนวังหิน
วทิ ยาคม จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยภาพรวมมคี วามพึงพอใจอยูในระดบั มาก และเม่ือพิจารณาเปน
รายดา น พบวา ดานกจิ กรรมการเรยี น ดา นประโยชนท ีไ่ ดร บั และดานการจัดการเรยี นรู มีระดับความ
พึงพอใจอยใู นระดบั มากตามลำดบั ซง่ึ เปน ไปตามสมมตฐิ านทต่ี ง้ั ไว
การอภิปรายผล
จากผลการวิจัย พบวา คะแนนจากแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียนจากการเรียนรูแบบ
ใชโครงงานเปนฐาน ดวยกระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Project-Based Learning of Design
Thinking) ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปที่ 4 นักเรียนจำนวน 21 คน มีคะแนนเฉลี่ย เทากับ
5.57 คะแนน และ 8.19 คะแนน ตามลำดับ และเมื่อเปรียบเทียบระหวางคะแนนกอนและหลัง
เรยี น พบวา คะแนนสอบหลังเรียนของนกั เรยี นสูงกวากอ นเรยี นอยางมีนยั สำคัญทางสถติ ิทรี่ ะดับ .05
ทั้งนี้อาจเปน เพราะนักเรียนไดคิด วเิ คราะห และปฏิบตั จิ ริง จงึ สงผลใหนักเรยี นสามารถรูจำไดนาน
มากยิ่งขน้ึ ซ่งึ สอดคลองกบั งานวิจยั ของ ภชุ งค โรจนแ สงรตั น (2559) ไดการพฒั นารูปแบบการสอน
โดยใชก ารคดิ เชงิ ออกแบบเปนฐานเพื่อสรา งสรรคผ ลงานทีป่ รากฏอัตลักษณไทยสำหรับนิสิตนักศึกษา
ระดับปริญญาบัณฑิต พบวา คะแนนผลงานออกแบบทีป่ รากฏอัตลักษณไทยหลังเรยี นสูงขึ้นกวากอน
เรยี นอยางมีนยั ยะสำคัญท่ีระดับ .05 งานวิจัยของ ลุฏฟ ดอเลาะ (2560) ไดรายงานผลผลของการ
จัดการเรียนรแู บบโครงงานท่ีมีตอ ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนชวี วิทยาทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
และเจตคติตอ วิทยาศาสตรของนักเรียนช้นั มธั ยมศึกษาปท่ี 5 พบวา ผลสัมฤทธ์ทิ างการเรียนชีววิทยา
ของนักเรียนที่ไดรับการจัดการเรียนรูแบบโครงงานหลังเรียนสูงกวากอนเรียนอยางมีนัยสำคัญทาง
สถติ ิทร่ี ะดับ .01 งานวจิ ัยของ ราตรี เสนาปา และรัตนตพิ ร สำอางค (2560) ไดผลการจดั การเรยี นรู
แบบโครงงานเปนฐาน ที่มีตอทักษะการเรียนรูข้ันพื้นฐานในศตวรรษที่ 21 รายวิชาฟสิกส เรื่อง งาน
และพลังงาน สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5 พบวา นักเรียนที่ไดรับการจัดการเรียนรูแบบ
โครงงานเปนฐานมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกวากอนเรียน อยางมีนัยสำคัญทางสถิติท่ี
ระดับ .05 และนักเรียนที่ไดรับการจดั การเรียนรูแบบโครงงานเปนฐาน มีคาเฉลี่ยของทักษะการ
เรียนรูข ัน้ พื้นฐานในศตวรรษที่ 21 กอนเรียนและหลังเรยี น เทากับ 2.71 และ 3.62 ตามลำดับ ซึ่ง
แสดงใหเห็นวา นักเรียนมีการพัฒนาทางทักษะการเรียนรูขั้นพื้นฐานในศตวรรษที่ 21 ที่เพิ่มข้ึน
34
หลังจากท่ีไดร บั การจัดการเรยี นรูซ่งึ อยูในระดบั ท่ีดเี ยยี่ ม และงานวจิ ัยของ ธนญั ญา กลุ จลา และนิธิดา
อดิภัทรนันท (2561) ไดศกึ ษาการใชการเรียนแบบโครงงานเปน ฐานเพือ่ เพิ่มพูนทกั ษะการอาน การ
เขียนภาษาอังกฤษ และทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 5 พบวา
ทักษะการอานภาษาอังกฤษ และทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณของผูเรียนสูงขึ้นหลังการใชการ
เรยี นแบบโครงงานเปนฐานอยางมีนยั สำคัญทางสถติ ทิ รี่ ะดบั .05
ความพึงพอใจของนกั เรียนท่มี ตี อ การจดั การเรยี นรแู บบใชโครงงานเปนฐาน ดว ยกระบวนการ
คิดเชิงออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking) ของนกั เรียนระดบั ชนั้ มัธยมศกึ ษา
ปที่ 4 โรงเรียนวงั หนิ วิทยาคม จังหวัดนครศรธี รรมราช โดยภาพรวมมีความพึงพอใจอยูในระดับมาก
และเมื่อพิจารณาเปน รายดาน พบวา ดานกิจกรรมการเรียน ดานประโยชนที่ไดรับ และดานการ
จดั การเรียนรู มีลำดับความพึงพอใจอยูในระดับมากตามลำดับ ทั้งนีอ้ าจเปนเพราะนักเรียนสามารถ
จดจำความรูตาง ๆ ไดดีกวา การเรียนการสอนแบบบรรยายอยา งเดียว ซึ่งสอดคลอ งกับงานวจิ ัยของ
ราตรี เสนาปา และรัตนต ิพร สำอางค (2560) ไดผลการจัดการเรียนรูแบบโครงงานเปนฐาน ที่มีตอ
ทักษะการเรียนรูขั้นพ้ืนฐานในศตวรรษที่ 21 รายวิชาฟสิกส เรื่อง งานและพลงั งาน สำหรับนกั เรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปท ี่ 5 พบวา นักเรียนมีความพึงพอใจตอ การจัดกิจกรรมการเรียนรูแบบโครงงานเปน
ฐาน รายวชิ าฟส กิ ส เรื่องงานและพลงั งาน อยูใ นระดบั มากทสี่ ุด
ขอเสนอแนะ
ขอ เสนอแนะในการนำผลการวจิ ยั ไปใช
จากการเปรียบเทียบผลการสอบของนักเรียน เพื่อสงเสริมใหนักเรียนเกิดทักษะ
ประสบการณ และความเขา ใจในเน้ือหาบทเรียนทเี่ กย่ี วของกับโครงงานในรายวิชาอ่นื ๆ มากขึ้น อาจ
นำทักษะกระบวนการเชิงออกแบบมาประยกุ ตใชในรายวิชานั้น ๆ และพยายามใหนักเรียนไดฝกคิด
และปฏิบตั ิจริง และนำไปเปนพื้นฐานของการออกแบบในรายวิชาอื่น ๆ ใหเ กิดประโยชนสูงสุดตอไป
ในอนาคต
ขอ เสนอแนะ/ขอคดิ เหน็ ในการศึกษาคนควาตอไป
ควรมีการศึกษาเทคนิควิธีการสอนอื่น ๆ ที่สอดคลองกับวิชาวิทยาการคำนวณ เพื่อนำผล
การศึกษาเปรยี บเทยี บหาเทคนคิ วิธกี ารเรยี นการสอนที่เหมาะสมแกผูเรยี นตอไป
การนำผลการวิจยั ไปใช
รายวชิ าที่มีการฝก ปฏบิ ัติ ครผู สู อนควรเสริมสรา งนกั เรยี นดวยแบบฝกปฏิบัติ ท้ังน้จี ะสงผลให
นักเรียนเกิดความชำนาญ และนำไปเปนพื้นฐานของการเขียนโปรแกรมดานตาง ๆประยุกตใชใหเกิด
ประโยชนส ูงสุดตอไปในอนาคต
บรรณานุกรม/เอกสารอา งองิ
กรมวชิ าการ. (2544). การจัดกระบวนการเรยี นรทู ี่ผเู รียนสำคัญทีส่ ดุ ตามพระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษา
แหงชาติ พ.ศ. 2542. กรงุ เทพฯ: ศูนยพัฒนาหลักสูตรกรมวิชาการ.
ฉววี รรณ เศวตมาลย. (2548). ศลิ ปะการสอนคณติ ศาสตร. กรงุ เทพฯ : สุวรี ยิ าสาสน .
35
ดุษฎี โยเหลา และคณะ. (2557). การศกึ ษาการจัดการเรยี นรูแ บบ PBL ท่ไี ดจ ากโครงการสรางชดุ
ความรเู พอื่ สรา งเสริมทกั ษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ของเด็กและเยาวชน : จากประสบการณ
ความสำเร็จของโรงเรียนไทย. กรงุ เทพมหานคร : หางหุนสวนจำกัดทิพยว ิสุทธ์.ิ
ธนญั ญา กุลจลา และนิธดิ า อดิภัทรนันท. (2561). การใชก ารเรียนแบบโครงงานเปนฐาน
เพอื่ เพิ่มพูนทกั ษะการอาน การเขียนภาษาอังกฤษและทกั ษะการคดิ อยา งมีวจิ ารณญาณ
ของนักเรยี นชน้ั มัธยมศึกษาปท่ี 5.ฉบบั ภาษาไทย สาขามนษุ ยศาสตร สังคมศาสตร
และศลิ ปะ ปท ่ี 11 ฉบบั ท่ี 3 เดอื นกนั ยายน – ธันวาคม 2561.
นนทลี พรธาดาวทิ ย. (2559).การจดั การเรยี นรูแ บบ Active learning.พิมพครงั้ ท่ี 2
กรุงเทพฯ : ทรปิ เพล้ิ เอ็ดดเู คชนั่ .
บญุ เรอื ง ขจรศลิ ป.(2528). กลุมหนวยการเรยี นการสอนเร่อื งเทคนิคการรวบรวมขอมูลและเทคนคิ
การวจิ ยั .กรงุ เทพฯ : ภาควชิ าการศึกษา มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร.
ประพนั ธศิริ สเุ สารจั .(2551). การพัฒนาทักษะการคดิ .พมิ พค รง้ั ท่ี 2. กรุงเทพฯ : โรงพิมพหา ง
หุน สว น จำกัด 9119 เทคนิคพร้ินต้งิ .
ปราณี กองจินดา. (2549). การเปรียบเทียบผลสมั ฤทธิ์ทางการเรียนคณิตศาสตรแ ละทักษะการคดิ
เลขในใจของนักเรียนทีไ่ ดรับการสอนตามรปู แบบซิปปาโดยใชแ บบฝก หัดทีเ่ นน ทักษะ
การคดิ เลขในใจกับนักเรียนท่ีไดรบั การสอนโดยใชค ูมือครู.วทิ ยานพิ นธ ค.ม.(หลักสตู รและการสอน).
พระนครศรีอยธุ ยา : บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏ พระนครศรีอยธุ ยา.
ปรชี าญ เดชศร.ี (2545). การเรยี นรูแ บบ Active Learning : ทาํ ไดอยางไร. วารสาร สสวท.
30(116) : 53-55.
พิสณุ ฟองศรี. (2551). เทคนคิ วธิ ีประเมินโครงการ. พิมพครงั้ ที่ 5. กรงุ เทพมหานคร
พรอพเพอรตี้พรนิ ท จำกัด.
พมิ พนั ธ เดชะคปุ ต และพเยาว ยนิ ดีสุข. (2548). วิธีวิทยาการสอนวิทยาศาสตรท ั่วไป. กรุงเทพฯ:
พฒั นาคุณภาพวิชาการ.
พนั ธย ุทธ นอ ยพนิ จิ และคณะ. (2561). ผลการจัดการเรียนรูดว ยกระบวนการคดิ เชงิ ออกแบบ
เรอื่ ง ภาคตัดกรวยที่สงเสรมิ ความสามารถในการแกปญหาอยา งสรา งสรรคของนักเรียน
ชัน้ มธั ยมศึกษาปท่ี 4.รายงานสืบเนอื่ งการประชุมสมั มนาวชิ าการ (Proceedings) การนำเสนอ
ผลงานวจิ ัยระดบั ชาติ เครือขา ยบัณฑติ ศึกษา มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏภาคเหนือ ครงั้ ท่ี 17.
ภชุ งค โรจนแ สงรตั น (2559). การพฒั นารูปแบบการสอนโดยใชการคดิ เชิงออกแบบเปนฐาน
เพอ่ื สรางสรรคผ ลงานท่ีปรากฏอัตลักษณไทยสำหรบั นิสิตนักศกึ ษาระดับปริญญาบัณฑติ .
วทิ ยานิพนธการศึกษาตามหลักสูตรปรญิ ญาครุศาสตรดษุ ฎีบณั ฑติ สาขาวิชาศิลปศกึ ษา
ภาควิชาศิลปะ ดนตรีและนาฏศลิ ปศึกษา คณะครศุ าสตร จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั .
มณีวรรณ ตน๊ั ไทย. (2533). พฤติกรรมการใหบรกิ ารของเจาหนาทก่ี องควบคุมยา สำนกั งาน
คณะกรรมการอาหารและยาตอประชาชนท่มี าติดตอ. สารนพิ นธรฐั ประศาสนศาสตร
มหาบณั ฑิต สาขาบรหิ ารธรุ กิจ, บัณฑติ วิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.
มนัส บญุ ประกอบและคณะ.(2543). รายงานการวิจยั ฉบับที่ 80 การวิจยั และพฒั นาเทคนคิ
การสอนวทิ ยาศาสตรต ามแนวทางยกระดับคุณภาพวทิ ยาศาสตรศึกษา.
36
กรงุ เทพฯ :มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวิโรฒ.
มนตช ยั แกวหลวง. (2543). ความพงึ พอใจของลกู คาในการใชบ รกิ ารจากรานขายยา
ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม. เชยี งใหม : ปญ หาพเิ ศษ ปริญญาโท
มหาวิทยาลัยเชียงใหม.
ยทุ ธ ไกยวรรณ. (2550). หลักการทําวจิัยและการทาํ วทิ ยานิพนธ. กรงุ เทพฯ:ศูนยสอ่ื เสริมกรุงเทพ.
ราตรี เสนาปา และรตั นต พิ ร สำอางค. (2560). ผลการจดั การเรียนรแู บบโครงงานเปนฐานท่ีมตี อ
ทกั ษะการเรียนรูข ัน้ พ้ืนฐานในศตวรรษท่ี 21 รายวิชาฟส ิกส เร่อื ง งานและพลังงาน
สำหรับนักเรยี นชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 5. การประชุมสมั มนาวชิ าการและนำเสนอผลงานวิจัย
ระดับชาติ เครอื ขา ยบัณฑิตศกึ ษา และ การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ มหาวิทยาลยั ราชภฏั
เพชรบรู ณ ครัง้ ที่ 3 มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ภาคเหนือ คร้งั ท่ี 16.
ลฏุ ฟ ดอเลาะ. (2560). ผลของการจดั การเรยี นรแู บบโครงงานท่ีมตี อผลสมั ฤทธิท์ างการเรยี น
ชีววิทยาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ ละเจตคติตอวิทยาศาสตรข องนกั เรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 5.วิทยานิพนธน ้เี ปนสวนหนง่ึ ของการศึกษาตามหลกั สตู รปริญญาศึกษา
ศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการสอนวิทยาศาสตรแ ละคณิตศาสตร
มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร.
วจิ ารณ พานิช. (2555). วิถสี รา งการเรยี นรเู พ่อื ศษิ ยในศตวรรษที่21. กรงุ เทพมหานคร: บรษิ ัท ตถา
ตา พบั ลเิ คชนั จํากัด.
วิชยั เหลอื งธรรมชาต.ิ (2531). ความพึงพอใจและการปรับตัวตอสภาพแวดลอมใหมของ
ประชากรในหมูบานอพยพโครงการเขือ่ นรชั ชประภา (เชย่ี วหลาน) จังหวดั สรุ าษฏรธานี.
วิทยานิพนธบริหารธรุ กจิ มหาบณั ฑิต, สาขาบริหารธรุ กิจ, มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร.
ศศิวฒั น หอยสังข.(2562). 7 Steps งาย ๆ สรางนวตั กรรมในองคก ร.ผจก. แผนกพฒั นาองคกร
บ. ฟูดแพชช่นั จำกดั .สบื คนออนไลน วันทส่ี บื คน 9 ตุลาคม 2563. เขา ถงึ ไดจ าก
http://www.foodpassion.co.th/peopleconnect/feature-on-people/ 7-steps-
งายๆ-สรา งนวัตกรรมในอ
ศิรพิ ร มโนพิเชฐวัฒนา. (2547). การพฒั นารปู แบบการเรียนการสอนวทิ ยาศาสตรแบบบรู ณาการ
ที่เนนผูเ รยี นมสี ว นรว มในการเรยี นรทู ีก ระตือรือรน เรอื่ ง รางกายมนุษย.
วทิ ยานิพนธกศ.ม., มหาวทิ ยาลยั ศรีนครนิ ทรวิโรฒ, กรงุ เทพฯ.
สำนกั งานกองทุนสนบั สนนุ การสรา งเสริมสขุ ภาพ. ( 2557). 7 ชดุ การเรียนรกู ารพยาบาลเพ่อื การ
สรางเสริมสุขภาพ : โครงการขบั เคลื่อนวิชาชพี การพยาบาลเพอื่ การสรางเเสรมิ สุขภาพ.
กรงุ เทพฯ : สำนกั สนับสนนุ การพฒั นาระบบสุขภาพ (สำนัก 7).
สมนึก ภัททิยธนี. (2556).การวดั ผลการศึกษา.มหาสารคาม : ภาควิชาวิจัยและพฒั นาการศกึ ษา
คณะศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สุรยิ ะ วริ ยิ ะสวัสดิ์.(2540). เกร็ดการบรหิ าร : จดั การงาน จัดการคน. กรุงเทพฯ : บุคแบงก.
ไผท สทิ ธิสุนทร. 543. “การเรยี นรแู บบ 4 MAT”. สานปฏริ ูป. 24 (มนี าคม), 20-23.
Ewell, P. T. (1997). Organizing for Learning: A New Imperative. Retrieved from
http://www.aahea.org/articles/ewell.htm.
37
ภาคผนวก
38
แบบทดสอบกอน/หลังเรียน
คำสง่ั ใหน ักเรยี นกากบาท X ขอ ที่ถกู ตองท่สี ุดลงในกระดาษคำตอบเพียงขอเดียว
1. การพัฒนาโครงงานควรเริ่มจากกิจกรรมใด
ก. กำหนดปญ หา ข. กำหนดขอบเขตของปญหา
ค. ศึกษาและทำความเขาใจปญหา ง. วางแผนและออกแบบโครงงาน
2. แนวทางใดเหมาะสมท่ีสดุ ในการพัฒนาโครงงาน
ก. เลอื กพฒั นาโครงงานเพ่อื แกไขปญหาในประเทศกอนเปนอันดบั แรก
ข. เลอื กพัฒนาโครงงานเพื่อแกไ ขปญหาทย่ี งั ไมเคยมีใครสามารถแกไ ขได
ค. เลอื กพฒั นาโครงงานเพอื่ แกไ ขปญหาใดปญหาหนึง่ ทีม่ ีการระบปุ ญหาอยางชัดเจน
ง. เลือกพฒั นาโครงงานเพ่ือแกปญหาไดหลายปญหาในโครงงานเดียว
3. ขอใดเปนลักษณะโครงงานท่ดี ี
ก. ไมเปนไปตามขอบเขตที่กำหนดไว
ข. เกิดผลกระทบทางลบตอคุณภาพชีวิตในดา นตา งๆ
ค. ดำเนนิ การตามแผน แตเสร็จชา กวา ระยะเวลาท่ีกำหนด
ง. ตอบสนองความตอ งการหรือแกปญหาของโครงงานไดอยางครบถว น
4. จดุ มุงหมายของการจดั ทำเคาโครงของโครงงานคืออะไร
ก. เพื่อใหส ามารถทดสอบและแกไขโครงงานได
ข. เพ่อื เปนแนวทางในการพัฒนาโครงงานในอนาคต
ค. เพอ่ื นำเสนอขอมูลตอ ครทู ี่ปรกึ ษาในการขอคำแนะนำ
ง. เพ่ือใชจะไดท ราบงบประมาณที่ใชใ นการทำโครงงาน
5. ขน้ั ตอนใดเปน ขนั้ ตอนสดุ ทา ยของการทำโครงงาน
ก. การลงมือทำโครงงาน ข. การเขยี นรายงานโครงงาน
ค. การนำเสนอและแสดงโครงงาน ง. ใชแ นวคดิ เชิงคำนวณในการแกป ญหา
6. เพราะเหตุใดจึงตองมกี ารประเมนิ ผลโครงงาน
ก. เพ่ือตรวจสอบความเขา ใจของผทู ำโครงงาน
ข. เพื่อใหผศู ึกษาไดทราบรายละเอยี ดของโครงงาน
ค. เพอื่ วดั คุณภาพของโครงงานวา มคี ณุ ภาพเพยี งใด
ง. เพอื่ นำเสนอขอเสนอแนะในการทำโครงงานตอ ไป
7. องคประกอบใดเปน องคป ระกอบสำคญั อันดับแรกในการพจิ ารณาเลือกหวั ขอโครงงาน
ก. ความรแู ละทักษะพ้นื ฐานในการทำโครงงาน
ข. มงี บประมาณและทรพั ยากรเพียงพอ
ค. มีแหลงความรเู พ่อื การคนควาหรือขอคำปรกึ ษาเพยี งพอ
ง. สามารถพฒั นาไดโ ดยไมเ สยี่ งอนั ตรายตอ ตนเองและผูอ่ืน รวมท้ังไมขัดตอศีลธรรมอันดี
39
8. การจดั ทำเอกสารขอเสนอโครงงานขอ ใดกลา ว ไมถูกตอ ง
ก. เปน การเขยี นขอมลู ท่รี วบรวมไดก อนทจ่ี ะลงมือทำโครงงาน
ข. เปนเอกสารท่ีเขยี นรวบรวมผลการดำเนินงานของโครงงาน
ค. มีจุดประสงคเ พื่อขออนุมตั หิ รอื ขอทนุ สนับสนุนการทำโครงงาน
ง. เนนการเขียนเกย่ี วกบั ประเด็นของปญหาและแนวทางการแกปญหา
9. พิจารณาสถานการณตอ ไปน้ีแลว ตอบคำถาม
โรงเรียนแหงหนึ่งไดนำเทคโนโลยีมาใชเ พื่อใหนักเรียน ครูและบคุ ลากร มีความสะดวกและ
งา ยในการเขาถึงขอมลู ขาวสารที่เปนประโยชน และการบริหารงานที่รวดเรว็ โดยใชเว็บไซตเพ่ือการ
จดั การขอมูล ขาวสาร เชน ตารางเรียน รายชื่อครูผูสอน คะแนนผลการเรียนรายภาคประมวลภาพ
กิจกรรมตาง ๆ ของทางโรงเรียน แตนักเรียนสวนใหญไมไดใชโทรศพั ทของตนเองในการเขาขอมูล
ขาวสารทแ่ี จงผานทางเว็บไซต จากการสอบถามพบวา นกั เรียนไมคอ ยไดใ ชโ ทรศัพทของตนเองในการ
เขาถึงขอมลู ขา วสารในเวบ็ ไซต เพราะมคี วามยุงยาก ไมเหมือนกบั การเขา ถึงสื่อ โซเชียลมเี ดยี อืน่ ๆ ที่
มีแอปพลเิ คชัน่ ใหคลกิ หรือกดเพียงครง้ั เดียวก็สามารถเขาถงึ เน้ือหาน้ันไดเลย
จากเหตผุ ลที่กลาวมาขางตน จึงไดมีแนวคิดท่ีจะพัฒนาแอปพลเิ คชั่นเพื่อแจงขอมูลขาวสาร
และการบริหารงาน เชน ระบบสืบคนตารางเรียน ระบบดูแลผลการเรียน รวมทั้งขอมูลพื้นฐาน
โรงเรยี น เพื่อใหนักเรียน ครูและบุคลากร สามารถเขาถึงขอมูลขาวสารของโรงเรียนไดอยางรวดเร็ว
ดว ยการคลกิ เพียงครง้ั เดยี ว
ขอใดเปน ปญหาและทม่ี าในการพัฒนาโครงงาน
ก. พฒั นาแอปพลิเคชนั สำหรับประชาสมั พันธแ จง ขา วสารและระบบใหบรกิ ารนักเรยี นตางๆ
ข. นักเรยี นไมไดรับการแจงขา วสารตา งๆ จากทางโรงเรยี น
ค. เทคโนโลยกี ารแจง ขา วสารที่ทางโรงเรียนใชไมสะดวกในการเขาถงึ ของนักเรยี น
ง. ตอ งการปรับปรงุ ระบบการแจงขา วสารเพื่อใหนกั เรยี นสามารถเขาถึงไดท กุ คน
10. พจิ ารณาสถานการณขอท่ี 9 แลวตอบคำถาม วตั ถุประสงคใ นขอ ใดเหมาะสม
ก. ศึกษาความตองการรบั รูขอมูลขาวสารของนักเรยี น ครู และผปู กครอง
ข. เพอ่ื พฒั นาแอปพลเิ คชันในการแจง ขอมลู ขาวสาร และการบริหารงาน
ค. เพ่ือใหนักเรียนสามารเขา ถึงขอมลู ขาวสารและบริการตา งๆ จากทางโรงเรยี นไดงา ย สะดวก
และรวดเร็วมากยงิ่ ขึ้น
ง. เพ่อื เปรยี บเทียบขอดีและขอเสยี ของการใชเทคโนโลยีในเวบ็ ไซตแ ละแอปพลเิ คชัน
40
แบบสอบถามความพงึ พอใจของนกั เรยี นที่มีตอการจัดการเรยี นรแู บบใชโครงงานเปนฐาน 1
ดว ยกระบวนการคดิ เชงิ ออกแบบ (Project-Based Learning of Design Thinking)
ของนกั เรียนระดับช้นั มธั ยมศึกษาปท ี่ 4 โรงเรียนวังหนิ วทิ ยาคม จงั หวัดนครศรธี รรมราช
คำชแี้ จง ใหทำเคร่อื งหมาย ใหตรงกบั ความคดิ เห็นของนกั เรียน
ระดบั 5 หมายถึง นกั เรยี นมคี วามพึงพอใจอยูใ นระดับมากท่สี ดุ
ระดับ 4 หมายถึง นกั เรียนมีความพงึ พอใจอยใู นระดบั มาก
ระดับ 3 หมายถึง นักเรียนมคี วามพึงพอใจอยใู นระดับปานกลาง
ระดบั 2 หมายถึง นกั เรียนมคี วามพงึ พอใจอยูในระดบั นอย
ระดับ 1 หมายถงึ นักเรยี นมีความพึงพอใจอยใู นระดบั นอยทส่ี ุด
ระดับความพงึ พอใจ
ท่ี รายการ 5 4 3 2
ดา นการจดั การเรียนรู
1 บรรยากาศการเรยี นเปด โอกาสใหผ เู รยี นมสี วนรว มในการทำกจิ กรรม
2 บรรยากาศของการเรยี นทำใหผ เู รยี นมคี วามรบั ผิดชอบตอ ตนเองและกลมุ
3 บรรยากาศของการเรยี นเปด โอกาสใหผูเรียนทำกิจกรรมไดอ สิ ระ
4 บรรยากาศของการเรยี นทำใหผูเ รยี นเกดิ การคิดท่ีหลากหลาย
ดานกจิ กรรมการเรียน
5 กจิ กรรมการเรยี นรมู ีความเหมาะสมกับเนอ้ื หาบรู ณาการรายวชิ าคขู นาน
6 กจิ กรรมการเรียนรสู ง เสริมใหผ เู รยี นไดแ ลกเปล่ียนความรคู วามคดิ
7 กจิ กรรมการเรยี นรสู งเสรมิ การคดิ และตดั สินใจ
8 กิจกรรมการเรยี นรทู ำใหผูเรยี นกลา คิดกลา ตอบ
9 กิจกรรมการเรยี นรูทำใหผเู รยี นมีโอกาสแสดงความคดิ เหน็
10 กจิ กรรมการเรยี นรทู ำใหผเู รยี นเขา ใจในเน้ือหามากข้ึน
11 กิจกรรมการเรยี นรสู งเสรมิ การเรยี นรรู ว มกัน
ดานประโยชนท่ไี ดรับ
12 การจัดการเรียนรทู ำใหเขาใจเน้อื หาทงั้ สองรายวิชาไดง าย
13 การจดั การเรยี นรูชวยใหผเู รียนสรา งความรู ความเขา ใจดวยตนเองได
14 การจดั การเรียนรทู ำใหผเู รียนนำวธิ กี ารเรียนรูไปใชในวชิ าอืน่ ๆ
15 การจัดการเรียนรูทำใหผเู รยี นพฒั นาทกั ษะการคดิ ทสี่ งู ข้นึ
16 การจดั การเรยี นรชู ว ยใหผ เู รียนตัดสนิ ใจโดยใชเหตุผล
17 การจัดการเรยี นรูทำใหเขาใจและรจู ักเพื่อนมากข้นึ
18 กิจกรรมการเรียนการสอนนท้ี ำใหไ ดท ำงานรว มกบั ผูอ่นื
หมายเหตุ
1.00 - 1.49 หมายถึง มคี วามพึงพอใจ อยูในระดับ นอ ยทส่ี ุด
1.50 - 2.49 หมายถงึ มคี วามพึงพอใจ อยูในระดบั นอ ย
2.50 - 3.49 หมายถงึ มคี วามพึงพอใจ อยูใ นระดบั ปานกลาง
3.50 - 4.49 หมายถึง มคี วามพึงพอใจ อยใู นระดับ มาก
4.50 - 5.00 หมายถึง มีความพึงพอใจ อยใู นระดบั มากท่สี ุด
41
แผนการจดั การเรยี นรู
แผนการจัดการเรยี นรแู บบใชโครงงานเปนฐาน ดวยกระบวนการคิดเชิงออกแบบ สามารถ
นำไปประยุกตจ ัดไดท ั้งกิจกรรมในชั้นเรียนวิชา วิทยาการคำนวณ หรอื การออกแบบและเทคโนโลยี
(สาระเทคโนโลย)ี กิจกรรมลดเวลาเรยี นเพิ่มเวลารู หรอื กจิ กรรมอื่น ๆ นอกชนั้ เรยี นอยางเหมาะสมกับ
บรบิ ทของโรงเรยี น
สาระสําคัญ
กระบวนการคดิ ทใ่ี ชการทำความเขาใจในปญหาตาง ๆ อยา งลึกซึง้ โดยเอาผูใชเปนศนู ยกลาง
และนำเอาความคิดสรางสรรคและมุมมองจากคนหลาย ๆ สายมาสรา งไอเดีย แนวทางการแกไข และ
นำเอาแนวทางตาง ๆ มาทดสอบและพัฒนา เพื่อใหไดแนวทางหรอื นวัตกรรมทต่ี อบโจทยกบั ผใู ชแ ละ
สถานการณน น้ั ๆ
มาตรฐานการเรียนรู/ตัวชีว้ ดั
มาตรฐาน ว. 4.2 เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำนวณ)
ประยุกตใชแนวคิดเชิงคำนวณในการพัฒนา โครงงานที่มีการบูรณาการกับวิชาอื่นอยาง
สรา งสรรค และเช่ือมโยงกบั ชวี ติ จริง
รวมทง้ั หมด 1 ตัวช้วี ดั
จุดประสงค
1. สามารถระบุปญหาหรอื ความตองการในชุมชนหรอื ทองถิน่ สรปุ กรอบของปญ หา รวบรวม
วิเคราะหขอมลู และแนวคิดที่เก่ียวของกบั ปญหา
2. สามารถออกแบบวิธกี ารแกปญหา โดยวิเคราะหเปรยี บเทียบ และตัดสินใจเลอื กขอมูลท่ี
จำเปนภายใตเงื่อนไขและทรัพยากรที่มีอยู นำเสนอแนวทางการแกปญหาใหผูอื่นเขาใจ วางแผน
ขน้ั ตอนการทำงานและดำเนนิ การแกป ญ หาอยา งเปน ขนั้ ตอน
3. ทดสอบ ประเมินผล และอธิบายปญหาหรือขอบกพรองที่เกิดขึ้น ภายใตกรอบเงื่อนไข
พรอมท้งั หาแนวทางการปรับปรงุ แกไข และนำเสนอผลการแกปญ หา
4. ใชความรูแ ละทักษะเกี่ยวกับวสั ดุ อุปกรณ เครื่องมอื กลไก ไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเพือ่
แกปญ หาหรอื พัฒนางานไดอยา งถูกตอง เหมาะสม และปลอดภัย
สมรรถนะสําคัญของผูเรียน
1. ความสามารถในการสื่อสาร หมายถึง ใชภาษาถายทอดความคิด ความรู ความเขาใจ
ความรูสึก และทัศนะของตนเอง เพื่อเปลี่ยนขอมลู ขาวสารและประสบการณอ ันจะเปนประโยชนตอ
การพัฒนาตนเองและสังคม
2. ความสามารถในการคิด หมายถึง รูจักคดิ วิเคราะห คดิ สังเคราะห คดิ อยา งสรา งสรรค คิด
อยางมีวิจารณญาณ และคิดเปนระบบ เพื่อนำไปสูการสรางองคความรูหรือสารสนเทศ เพื่อการ
ตดั สนิ ใจเก่ยี วกับตนเองและสงั คมไดอ ยางเหมาะสม
3. ความสามารถในการแกปญหา หมายถึง เขาใจความสัมพันธและการเปลี่ยนแปลงของ
เหตุการณตาง ๆ ในสังคมแสวงหาความรู ประยุกตความรูมาใชในการปองกัน และแกไขปญหาได