Karşılaştırmalı Mesleki Eğitim Karşılaştırmalı Mesleki Eğitim

KARŞILAŞTIRMALI MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ Almanya - Türkiye (Eğitim ve Mesleki Yeterlilikler Özel İhtisas Komisyonu) MART - 2017

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ..................................................................................................................................................................................................................:02 GİRİŞ......................................................................................................................................................................................................................:03 1. GENEL POLİTİK DURUM.............................................................................................................................................................:06 1.1. Siyasal Sistem ve Yönetim Yapısı........................................................................................................................................:06 1.2. Nüfus...........................................................................................................................................................................................................:08 1.3. Ekonomi.....................................................................................................................................................................................................:10 1.4. Nüfusa Göre Eğitim Seviyesi....................................................................................................................................................:12 2. EĞİTİM SİSTEMİ...................................................................................................................................................................................:14 2.1. Eğitim Sistemine Genel Bakış.................................................................................................................................................:16 2.2. Eğitim Kurumu Çeşitleri...............................................................................................................................................................:18 3. MESLEKİ - TEKNİK EĞİTİM.......................................................................................................................................................:36 3.1. Dual (İkili) Sistem -Mesleki ve Teknik Eğitim............................................................................................................:38 3.2. Mesleki ve Teknik Orta Öğretim Okulları - Tam Zamanlı Okullar - Çıraklık Eğitimi....................:40 3.4. Mesleki Yüksek Öğretim..............................................................................................................................................................:44 4. SÜREKLİ MESLEK EĞİTİMİ.......................................................................................................................................................:46 5. MESLEKİ - TEKNİK EĞİTİM ÖĞRETMENLERİ.........................................................................................................:48 5.1. Mesleki - Teknik Eğitim Öğretmenleri..............................................................................................................................:50 5.2. Öğretmenlerin İleri ve Sürekli Eğitimi..............................................................................................................................:52 5.2. İşletme Eğiticileri..............................................................................................................................................................................:52 6. BECERİ VE YETERLİKLERİN GELİŞTİRİLMESİ........................................................................................................:54 7. BECERİ EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ...............................................................................................................:54 8. MESLEKİ EĞİTİMİN FİNANSMANI......................................................................................................................................:56 9. MESLEKİ KURULUŞLARIN İŞLEVİ.....................................................................................................................................:58 10. KARŞILAŞTIRMA - SONUÇ ve ÖNERİLER................................................................................................................:62 11. KAYNAKÇA............................................................................................................................................................................................:71 12. GÖRSELLER..........................................................................................................................................................................................:72

Her toplum, bireylerine varlıklarını sürdürebilecek tarzda en iyi eğitimi verebilmek için kendi sosyal, politik, ekonomik ve kültürel şartlarına göre bir eğitim sistemini belirleyerek uygulamaya koymak durumundadır. Avrupa'da parasız eğitim imkânı sunan birkaç ülkeden biri olan, Federal Almanya'da, eyaletler siyasal yapıya dayanarak eğitim sistemlerinde farklı düzenleme yapabilmekte ve bu nedenle eğitim başarı grafiği de değişkenlik göstermektedir. Bu çerçevede dünyada üçüncü, Avrupa'da ise birinci en büyük ekonomik güce sahip olan Federal Almanya'nın eğitim sistemini ele almanın doğru bir yaklaşım olacağı kanaatindeyiz. Hükümetimiz; genelde eğitim, özelde ise mesleki ve teknik eğitim alanında kaliteyi artırmaya yönelik arayış ve çalışmalarla, eğitim ve istihdam arasındaki köprüyü sağlıklı bir şekilde oluşturmaya gayret etmektedir. Pek çok ülkenin ortak sorunu işsizlik yani vatandaşlarına yeterli istihdam imkanı sunamamasıdır. İşsizliği önlemeye yönelik en etkin, pratik ve akılcı yaklaşım, mesleki ve teknik eğitimi sistemci bir bütünle ve toplumun gerçeklerini de dikkate alarak yapılandırmaktır. Ankara Ticaret Odası olarak bu çalışma ile Türkiye Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti'nde mesleki eğitim alanında mevcut durum, uygulamalar ve mesleki örgütlerin eğitim üzerindeki rolü konusunda karşılaştırma yaparak çıkarımlarda bulunmayı amaçladık. Bu çalışmayla, ülkemizde mesleki ve teknik eğitim sisteminin geleceğine yön verebilecek tespitleri öneriler halinde kamuoyu, ilgili kurum ve kuruluşlar ile paylaşmayı hedefliyoruz. Ankara Ticaret Odası olarak, Türkiye'de mesleki ve teknik eğitimin, istihdam imkânını geliştirecek şekilde yapılandırılması konusunda üzerimize düşen sorumlulukları yerine getirmeye kararlıyız. ÖNSÖZ Gürsel BARAN Yönetim Kurulu Başkanı

İnsanlık tarihi üzerinde etkili olan faktörlerden en önemlisinin eğitim olduğu bilinmektedir. Nitekim eleştirel felsefenin babası olarak kabul edilen Immanuel Kant, "toplumun sahip olduğu bilginin en önemli kaynağının eğitim olduğunu" belirtmektedir. Ülkelerin kalkınma ve gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde EĞİTİM ilk sırada yer almaktadır. Bu nedenle tüm ülkeler eğitim sistemlerini kesintisiz olarak gözden geçirmek ve eğitim - değişim - eğitim geri besleme sistemini sürekli olarak aktif tutmak zorundadırlar. Toplumlar bireylerinin mutlu bir yaşam sürmeleri için, günün teknolojik gelişmelerine göre eğitilip yetişmelerini isterler. Buda ancak toplumun ihtiyacı olan genel ve mesleki eğitimi dengeli şekilde içeren esaslı bir eğitim sistemine bağlıdır. Böyle bir sistemin oluşması da, uluslararası eğitim sistemlerinin incelenerek, toplum kültürü ile çatışmayan iyi örneklerin alınarak, toplumun ve ilişkili olduğu diğer toplumların ihtiyaçlarına göre düzenlenmesiyle mümkündür. Toplumlarda mevcut olan eğitim sorunlarını ve bunların sebeplerini, diğer toplumlarda benzer faktörlere temas ederek belirleyen bir inceleme ve araştırma alanı olarak tanımlanabilen karşılaştırmalı eğitim; eğitim sistemlerinde etkili olan faktörlerin çeşitli ülkelerdeki gelişimlerini inceleyerek, ilgili ülke eğitim politikasının belirlenmesine yardımcı olabilecek görüşler kazandırabilmeyi amaçlamaktadır. Federal Almanya Cumhuriyeti'ne gerçekleştirilen çalışma ziyareti ile ilişkili olarak gerçekleştirilen bu çalışmanın hedefi; iki ülkenin eğitim sistemleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymak, sistemleri etkileyen faktörleri, eğitim sistem ve kurumları ile odaların mesleki eğitimdeki rolü gibi hususları karşılaştırarak Türkiye'nin mesleki eğitim sisteminin geliştirilmesine yönelik katkı sağlayabileceği umulan bazı önerileri sunmaktır. GİRİŞ

ALMANYA

TÜRKİ Y E

1. GENEL POLİTİK DURUM 1.1. Siyasal Sistem ve Yönetim Yapısı İki Almanya'nın birleşebileceği düşünülerek, 1949 yılında geçici olarak kabul edilen ve günümüzde de geçerliliğini koruyan Alman Anayasası; 20 başlık altında toplanmış olup, Almanya Federal Cumhuriyeti'nin demokratik ve sosyal bir federal devlet olduğunu belirtmektedir. 16 eyaletten oluşan Almanya'nın devlet başkenti Berlin'dir ve her bir eyaletin kenti başkenti vardır. Alman siyasal sisteminin özünü federalizm ve parlamentarizm olarak adlandırmak mümkündür. Federalizm, Almanya'nın siyasi geçmişindeki prensliğe dayalı parçalanmış yapıya dayanmaktadır. Eyalet sisteminin değiştirilmesi anayasaya göre mümkün değildir. Ancak, eyalet sınırları değiştirilebilir. Federal yapının özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: ü Anayasaya göre eyaletler, bağımsızlıkları ve özerklikleri anayasa ile güvenceye alınmış; cumhuriyetçi, demokratik ve sosyal hukuk devleti ilkelerini benimseyip uygulayan birer devlettir. ü Eyaletlerin kendi yasama, yürütme ve yargı organları vardır. ü Eyalet hükümet ve parlamentoları, federal devlet tarafından kullanılmayan ve federal devlet tarafından sınırlanmamış alanlarda kendi yetkilerini kullanırlar. ü Eyaletler, sınırlı bir mali özerklik yapısına sahiptir. Belirli sınırlar içinde vergi koyma, toplama ve bütçelerini yönetebilme hakkına sahiptirler. ü Her eyalet kendi yasama yetkisini kullanarak, yasa ve kararname çıkarabilir. ü Eyaletler, kendi hukuk kurallarının yanı sıra, eyalet hukuku kurallarını da uygulamakla zorundadırlar. Federal devletle eyaletler bir bütünün parçalarıdırlar ve yakın iş birliği içindedirler. ü Birbirlerinden kopmaları söz konusu değildir. Bu nedenle her iki taraf da siyasal tutum ve uygulamalarında birbirlerine saygı gösterip, birlikte hareket etmek zorundadır. Federal Başkan (Cumhurbaşkanı) devletin başkanıdır, 5 yıl için Federal Konsey tarafından seçilir ve temel görevi temsildir. Federal Başbakan (Federal Şansölye) hükümetin başıdır. Anayasada, egemenliğin halktan geldiği, halkın bu egemenliği seçimler ve oylamalar aracılığıyla, yasama, yürütme ve yargı erkleriyle donanmış devlet organları eliyle kullanabileceğibelirtilmiştir. Federal düzeyde yasama organı tüm halkı temsil eden Federal Meclis ile 16 eyaleti temsil eden Federal Konsey olmak üzere ikili bir yapıya sahiptir. Eyalet parlamentosu 16 eyalette doğrudan seçilen parlamenterlerden oluşmaktadır. Bu 16 eyalet parlamentolarının; yasa yapma, eyalet başbakanını seçme, hükümet üyelerini seçme ve onaylama, hükümetin işleyişini denetleme olmak üzere dört ana görevi vardır. 06 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA

1. GENEL POLİTİK DURUM 1.1. Siyasal Sistem ve Yönetim Yapısı Türkiye Cumhuriyeti 29 Ekim 1923 tarihinde TBMM kararı ile kurulmuş tam bağımsız bir devlettir. 1.Dünya Savaşı'ndan ağır yaralar alan Osmanlı İmparatorluğu topraklarının sadece %21'i üzerinde kurulmuş 94 yıllık bir ülkedir. Ülkemizde 1960 döneminde meclisin yanında senato da mevcutken, 1980 darbesi sonrası senato feshedilmiştir.1982 Anayasası, Türkiye Cumhuriyeti'nin ülkesi ve ulusuyla bölünmez bir bütün olduğunu ve Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olduğunu vurgulamaktadır. TBMM, 1982 Anayasası'nı daha demokratik bir hale getirmek ve ülkedeki demokratik hak ve özgürlüklerin kapsamını genişletmek amacıyla söz konusu anayasaya ilişkin birçok değişikliği yürürlüğe almıştır. Anayasada değişiklik yapılmasına ilişkin çalışmalar, AB'nin 1999 yılında Türkiye'yi aday ülke olarak tanıması ve 2005 yılında Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin başlatılmasına karar verilmesinden sonra önemli ölçüde hız kazanmıştır. Türkiye'de yürütme yetkisinin ikili bir yapısı bulunmaktadır. Yürütme yetkisi, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu (Kabine) tarafından yerine getirilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı devletin başıdır; Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk ulusunun birliğini temsil etmektedir. Cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş ve yükseköğrenimini tamamlamış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından veya bu koşulları karşılayan ve milletvekili seçilme yeterliliği bulunan Türk vatandaşları arasından halk oylaması ile seçilmektedir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır ve bir kişi en fazla iki dönem için Cumhurbaşkanı seçilebilir. Bakanlar Kurulu (Kabine), cumhurbaşkanı tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından atanan Başbakan ve Başbakan tarafından aday gösterilip cumhurbaşkanı tarafından atanan bakanlardan oluşmaktadır. Bakanlar milletvekilleri arasından atanabileceği gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi olmayan ancak milletvekili seçilme yeterliliğine sahip kişiler arasından da atanabilirler. Bakanlar gerekli görüldüğünde, başbakanın önerisi üzerine cumhurbaşkanı tarafından görevlerinden alınabilirler. Bakanlar Kurulu'nun temel görevi, devletin iç ve dış politikalarının açık ve kesin bir biçimde belirlenip uygulanmasıdır. Bakanlar Kurulu, görevlerinin yerine getirilmesinde Meclis'e karşı sorumludur. İdari yapı da; Merkezi Yönetim ve Yerel Yönetim olarak iki sistemi kabul etmiştir. Üniter bir devlet yapısına sahip olan Türkiye Cumhuriyeti'nin, resmi dili Türkçe'dir. 16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleştirilen Anayasa Değişikliği Referandumda Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi kabul edilmiş olup geçiş süreci 2019 yılında tamamlanacak ve sistem yürürlüğe girecektir. MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 07 TÜRKİYE

1.2. Nüfus 2 57.376 km alana sahip olan Federal Almanya'nın 2014 yılı nüfusu 81,2 milyondur ve Avrupa'nın en büyük nüfusuna sahiptir. Doğum oranı çok düşük olan Almanya, özellikle 1990 yılından 2003 yılına kadar olan dönemde almış olduğu mültecilerle birlikte nüfusunu artırmıştır. Ancak, mevcut durumda yavaş bir düşüş başlamıştır. Doğum oranının bu şekilde sürmesi halinde, son yıllarda başlayan düşüş ivme kazanarak hızlanacaktır. Federal İstatistik Bürosunun tahminlerine göre 2050 yılında nüfusun (mevcut durumun devam etmesi halinde) 74 milyona düşmesi beklenmektedir. Almanya nüfusunun %8'ini oluşturan diğer ülkeler içinde Türkler %26 ile ilk sıradadır. 2013 yılında yapılan aşağıdaki istatistiksel tahmin grafiğinde, 2015 yılından 2080 yılına kadar yaş gruplarına göre yüzdelik veriler yer almaktadır. Bazı bölgelerin kentsel kesim nüfus artış hızı Türkiye ortalamalarının üzerindedir. 5.3 13.6 65.5 15.6 2015 5.8 14.6 64.1 15.6 2020 7.1 16.8 61.2 14.9 2030 9.0 17.9 58.5 14.9 2040 10.9 17.2 56.9 15.0 2050 11.8 16.6 56.6 15.0 2060 12.2 15.9 56.9 15.0 2070 12.3 16.4 54.2 15.1 2080 100 75 50 25 0 8.0+ 6.6 -7.9 Nüfus Artış Hızı, Yüz ölçümü, Nüfus Yoğunluğu 2015 DE 2015 TR Almanya 0,53 348540 233,6 Türkiye 1,08 769604 101 YIL ÜLKE KODU ÜLKE ADI Nüfus artış hızı (yıllık, %) Yüz ölçümü (Kilometre kare) Nüfus Yoğunluğu 08 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA

1.2. Nüfus 2 Türkiye'nin yüzölçümü 769.604 km 'dir (baraj ve göller hariç). Türkiye idari olarak 81 il ve coğrafi olarak 7 bölgeye ayrılmaktadır. 2016 yılı verilerine göre (TÜİK) nüfusu 79.814.871'dir. 0-14 yaş grubunun nüfusa oranı %23,7 iken, 1564 yaş grubu nüfusun %68 sini oluşturmaktadır. 65 ve üzeri yaş grubundaki vatandaşların oranı %8,3 olarak hesaplanmıştır. Toplam doğurganlık oranı 2016 yılı için 1,95'tir. Türkiye, genç nüfus yapısıyla karakterize edilmekle birlikte, nüfus içinde, 15, 64 ve 65+ yaş grubunun payı da giderek artmaktadır. 2010 yılı verilerine göre kentsel nüfus oranı %78'dir ve kentsel kesimin payı giderek artmaktadır. Bazı bölgelerin kentsel kesim nüfus artış hızı Türkiye ortalamalarının üzerindedir. Son yıllarda yaşanan siyasi gelişmeler sonucu 3 milyonu aşkın mülteci de ülkemizde yaşamaktadır. Yaklaşık olarak yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın sayısı kadar, yabancı ülke vatandaşı da ülkemizde yaşamaktadır denilebilir. YILLAR 2000 2005 2010 2015 2020 2023 Nüfus (Yıl sonu) 64 729 68 861 73 723 78 152 82 077 84 247 YAŞ GRUBU 29,3 27,0 25,6 23,6 22,2 21,2 64,0 66,2 67,2 68,2 68,2 68,6 0-14 15-64 65+ 6,7 6,7 7,2 8,2 9,6 10,2 Geniş yaş grubu nüfuslarının oranları (%) Nüfus Artış Hızı, Yüz ölçümü, Nüfus Yoğunluğu 2015 DE 2015 TR Almanya 0,53 348540 233,6 Türkiye 1,08 769604 101 YIL ÜLKE KODU ÜLKE ADI Nüfus artış hızı (yıllık, %) Yüz ölçümü (Kilometre kare) Nüfus Yoğunluğu MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 09 TÜRKİYE

1.3. Ekonomi Almanya, dolar kuru üzerinden yapılan hesaplamalar ölçeğinde, dünyanın dördüncü, Avrupa'nın ise en büyük ekonomik gücüne sahiptir. Serbest piyasa ekonomisi olarak tanımlanabilen Federal Almanya Cumhuriyeti ekonomik sistemi, sosyal adaletle uyumlu büyük bir serbestlik imkânı sunmaktadır. Alman ekonomisi güçlü bir ihracata dayalıdır. Ancak, ham madde ithalatına da gerek duymaktadır. 2005 yılı verilerine göre Gayri Safi Yurt İçi Hasıla eşitliğinde ihracat oranı %35 iken, ithalat oranı %27 seviyelerindedir. En büyük ihracat ürünleri araba, araba parçaları, kimyasal ve elektriksel ürünler ile yiyecek olarak göze çarpmaktadır. Endüstri üretimi ülke gelirinin %29 unu oluştururken, iş gücünün %26,4 üne iş imkânı sağlamaktadır. Hizmet sektörü ise gelirin %70 ini karşılamaktayken, %71,3 iş gücü istihdamı yaratmaktadır. İç ve dış turizm yaklaşık 2,8 milyon kişiye istihdam alanı oluşturmuştur. Aralık 2013 verilerine göre kişi başı milli gelir 39.500 dolar ve yıllık enflasyon 1,43'tür. Aşağıda Federal İstatistik Bürosunca yayımlanan 2014 - 2017 yılları büyüme oranları verilmiştir. Tüm bu ekonomik büyüklüklere rağmen son yıllarda işsizlik oranlarında artış görülmektedir (%10,5). Sanayinin daha yoğun olduğu eyaletlerin ihracat oranları, diğer eyaletlere göre daha yüksektir. En zengin eyalet Bavyera ve ikincisi de Baden Württemberg'dir. Mercedes, Audi, Porsche, Bosch gibi marka firmaları barındıran bu eyaletin ihracatı, Türkiye'nin toplam ihracat miktarının, yaklaşık üç katıdır. Jan 2014 July 2014 Jan 2015 July 2015 Jan 2016 Jul 2016 Jun 2017 Almanya yıllık büyüme oranı (GSMH) 2,6 0,9 1,2 1,7 1,3 1,8 1,8 2,1 1,5 3,2 1,5 1,2 3,2 1,5 2 2,5 3 1 0,5 10 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA

1.3. Ekonomi OECD ve G 20 ülkelerinin kurucu üyelerinden biri olan Türkiye, gelişmekte olan açık bir ekonomik sisteme (serbest piyasa) sahip olup, ekonomik büyüklük bakımından Dünya ilkeleri arasında 18 ve Avrupa ülkeleri arasında 9. sıradadır. Ekonomisi kısmen tarıma ve sanayi ile ticaret sektörlerine bağlıdır. Avrupa Birliğine tam üyelik süreci de değerlendirilerek, son yıllarda ekonomideki yapısal reformlara da hız verilmiş ve dinamik bir yapıya kavuşması sağlanmıştır. Tarım ürünleri, tekstil, motorlu araçlar, gemiler ve diğer ulaşım araçları, inşaat malzemeleri, tüketici elektroniği ve beyaz eşya gibi sektörlerde dünyanın lider üreticileri arasında yer almaktadır. Sanayi toplumuna geçiş süreci hızıyla, Müslüman ülkeler arasında en büyük ekonomiye sahiptir. 2015 yılı itibariyle ihracatı 155, ithalatı ise 205 milyar dolar seviyelerindedir.Kişi başına düşen Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYIH), 11000 dolar seviyesi ile AB üyesi ülkeler ortalamasının % 66'sı olarak gerçekleşmiştir. Ancak, bunun bölgelere göre dağılımı arasında ciddi aralıklar mevcuttur. Örneğin; İstanbul ve Marmara Bölgesinde % 80 civarında iken, Doğu Anadolu Bölgesinde % 31 seviyesindedir. Yıllık enflasyon oranı (TÜFE' ye göre) % 10,13 civarındadır. Tüm reform çalışmaları ve ekonomik büyümede ki olumlu değerlere rağmen, son yıllarda işsizlik oranları yükselmektedir ve bu durum hükümeti istihdamı artırmaya yönelik özel tedbir ve teşvikler uygulamak zorunda bırakmıştır. Türkiye’de Dönemlere Göre GSYH Büyüme Oranları (%) 5,3 4,3 4,4 1,5 7,2 3,5 1982 - 1986 1987 - 1991 1992 - 1996 1997 - 2001 2002 - 2007 2007 - 2013 8 7 6 5 4 3 2 1 0 MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 11 TÜRKİYE

1.4. Nüfusa Göre Eğitim Seviyesi Ortaöğretim seviyesindeki yüksek niteliklerin büyüklük oranı, Alman nüfusunun eğitim düzeyini karakterize etmektedir.. Bunun ana sebebi, uzun zamandır devam eden geleneksel ikili mesleki eğitim (dual) sistemdir. 2011 yılında Almanya, aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi yine orta öğretim düzeyindeki yüksek niteliklerle ilgili olarak %59 ile hem OECD ve hem de AB ortalamasının çok üzerine çıkmıştır. 25-64 yaş grubunun ilk, orta öğretim ve yüksek öğretim oranları (2011) Genel ekonomik eğilim ve özellikle iş gücü piyasasının durumu işletmelerin, eğitim yeri olarak ikili sistemde eğitime katılımlarını olumlu yönde etkilemektedir. Genel olarak, %25'in hemen altında bir orandaki işletmeler, şu anda eğitim imkânı sağlamaktadır. Eğitim veren işletmelerin oranı, işletme büyüklüğü ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Bununla birlikte, stajyerlerin kurumsal boyut kategorilerine göre dağılımı, küçük ve orta ölçekli işletmelerde (499 çalışana kadar KOBİ'ler) en yüksek düzeydedir. Ülke ISCED 0-2 ISCED 3-4 ISCED 5-6 OECD AB-21 Almanya 25 24 14 44 31 48 29 59 28 12 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA

Ülke ISCED 0-2 ISCED 3-4 ISCED 5-6 OECD AB-21 Türkiye 25 24 68 44 31 48 29 18 14 1.4. Nüfusa Göre Eğitim Seviyesi Türkiye, aşağıdaki 2011 yılı verilerinde görülmekte olduğu gibi, 25-64 yaş grubunun orta eğitim düzeyi bakıldığında, 18 ile hem OECD ve hem de AB ülkelerinin oldukça gerisinde kalmıştır. Özellikle son yıllarda Avrupa Birliği'ne tam üyelik süreci çerçevesinde, zorunlu eğitim süresinin 12 yıla çıkartılması ile birlikte genç nüfusun eğitim de kalış süreci, ülke nüfusunun en az orta öğretim seviyesinde aldığı eğitim seviyesini de yükseltmektedir. 25 yaşa kadar olan nüfus grubunda, 56' ya kadar yükselmiştir. 25-64 yaş grubunun ilk, orta öğretim ve yükseköğretim oranları (2011) Ancak 12 yıllık kesintisiz eğitimin özellikle son dört yılında, öğrencilerin örgün eğitimden ayrılma ve açık lise uygulamasına yönelme oranı çok yüksektir. Mesleki eğitimin sistemimiz içinde yer alan çıraklık eğitimi boyutunun göz ardı edilmesi ve önemsizleştirilmesi sonucu, kesintisiz eğitim içerisinde değerlendirilmemiş olması; örgün eğitim sisteminden ayrılan bu gençlerin mesleki eğitim içinde yasal olarak bulunarak bir mesleğe yönelmelerine engel teşkil etmiştir. Bu durum, gençlerin amaçsız ve hedefsiz bir insan grubu olarak işsizler ordusunda yer alma ve işsizlik oranının yükselmesine olan katkısı da göz ardı edilemez orandadır. MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 13 TÜRKİYE

2. EĞİTİM SİSTEMİ 14 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA 3 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Yaş Okul Önces Ortaöğret m 1.Kademe Ortaöğret m 2.Kademe Yükdeköğret m lkokul Sürekl Eğ t m Ün vers teler Kolejler Ün vers te le Gesamthochschulen Kolejler Sınıf 11 - 12 / 13 Gymnas en Sınıf 5 - 10 B rleş k Okullar (Gesamtschulen) Realschulen Hauptschulen Hazırlık Sınıfı Regardless of school type İlkokul Grundschulen Anaokulu K ndergǎrten Özel Öğret m Okulları (Sonderschulen) Dual System Meslek Eğ t m Hazırlık Yılı Meslek Okulları Hemş rel k, Ebe vs. Tam Zamanlı Meslek Okulları Berufsfachshulen Çalışma Hayatı İşletme İç Sürekl Eğ t m Akşam Okulları Tekn k ve Meslek Okulları Fachschulen Fachgymnas en

2. EĞİTİM SİSTEMİ 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl Anaokulu / Ana Sınıfı İlköğretim okulu (zorunlu eğitim) Alt ortaöğretim okulu/Orta imam hatip lisesi (zorunlu lisesi) Lise / Anadolu Lisesi Fen Lisesi / Güzel sanatlar ve spor lisesi Sosyal bilimler lisesi (Zorunlu Eğitim) Meslek lisesi / Teknik Lise / İmam Hatip lisesi Anadolu Meslek Lisesi / Anadolu Teknik Lise Anadolu İmam Hatip lisesi (Zorunlu Eğitim) 9 10 12 11 9 10 12 11 13 özel ht yaç eğ t m İSCED 0 İSCED 1 İSCED 2 3 5,5 9,5 13,5 Üniversite Fakülte / Yükseköğretim Okulu Meslek Yüksek Okulu 1. yıl 2. yıl Ön Lisans Programı 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl Lisans Derecesi Tıp Doktorluğu Yüksek Derecesi Lisans Lisanüstü Eğitim Birimi 1. Yıl 2. Yıl Yüksek Lisans Doktora 17,5 25/26 1 2 3 4 5 6 7 8 İSCED 6 İSCED 5A İSCED 58 İSCED 3 MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 15 TÜRKİYE

2.1. Eğitim Sistemine Genel Bakış Avrupa'nın en başarılı eğitim sistemlerinden biri olan Almanya eğitim sistemi, devletin eğitime verdiği önem ve ayırdığı güçlü mali kaynakla dikkat çekmektedir. “Eğitim” devlet denetimi altındadır. Özel okul açma izne bağlı olup, resmi okullarda eğitim ücretsizdir. Zorunlu eğitim, eyaletlere göre 9 ile 13 yıl arasında değişmektedir. Eğitim kurumlarının fiziki ihtiyaçları yerel yönetimlerce sağlanmakta olduğundan, eyaletlerin ekonomik güçlerine göre eğitim için ayrılan payla doğru orantılı olarak, okulların fiziki yeterlilik ve imkânları farklılık göstermektedir. 1971 yılında, eyaletler arasında imzalanan bir sözleşme ile zorunlu eğitim, sınavların tanınması ve yönetimde birliktelik amaçlanmıştır. Ders araç ve gereçleri ücretsiz ve geri iadeli olarak verilmekte olup, okul öncesi eğitim giderleri ise velilerce karşılanmaktadır. Federal Almanya Cumhuriyeti'nin federatif yapısı dolayısıyla eğitim işlerindeki yetkiler Federal Devlet ile eyaletler arasında paylaşılmıştır. Eğitim alanındaki yasama ve yönetim işlerinde yetkinin büyük kısmı eyaletlerdedir. Almanya'da zorunlu eğitim çağı 6 – 18 yaş aralığındadır. Bu sürenin 9 yılı (Bazı eyaletlerde 10) okullarda, kalanı ise meslek okullarında tamamlanmaktadır. Din eğitimi 14 yaşına kadar bütün eyaletlerde zorunlu, sonrasında ise isteğe bağlıdır. Seçilebilecek din dersleri Katolik, Protestan, İslam ya da Ahlak Bilgisi olarak belirlenmiştir. Zorunlu eğitime başlama yaşı 6 olup, ilkokuldan (4 yıl) sonra ortaokul, lise ya da karma (Birleşik) okullara geçiş yapılmaktadır. Okul türlerine göre dönem sonu tarihleri değişmekte olup, eğitim yılı iki dönemden oluşmaktadır. Ortalama 185 iş günü olan öğretim yılında, bir ders saati 45 dakika olup, genelde ikişer saatlik (90 dakika) blok dersler halinde uygulanmaktadır. Blok derslerde 45 dakika sonra, öğretmen dersten çıkmamak kaydıyla 5 dakika ara verir. Bu ara, 45 dakika süren bazı derslerden sonra öğretmen değişimi veya sınıf ( Müzik odası, resim atölyesi, fizik, kimya laboratuarları, spor dersine gidiş) değişimi için de kullanılır. Tam günlü okul sisteminde iki defa 20 dakikalık teneffüs, bir öğle teneffüsü (45-50 dk.) yapılmaktadır. Günlük zaman çizelgesi her okulun özelliklerine göre “Öğretmenler Kurulu” kararıyla değişmektedir ve öğle teneffüsüne kadar 6 ders, öğleden sonra 2-4 ders yapılmaktadır. Her tür okulda öğrenci ve öğretmenler kılık kıyafet konusunda serbesttirler. Derslik başına düşen ortalama öğrenci sayısı 27 civarında olup, genellikle meslek okullarında bu sayı daha düşük tutulmakta ve ilkokullarda sınıf mevcudu 30, ortaokullarda ise 29 olduğunda o sınıf ikiye bölünmektedir. 16 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 17 TÜRKİYE 2.1. Eğitim Sistemine Genel Bakış Türkiye'de eğitimin denetim ve kontrolü Milli Eğitim Bakanlığındadır. Özellikle son yıllarda devletin eğitim için ayırmış olduğu bütçedeki artış, eğitimde birçok yeni uygulamaya yer verilmesi dikkat çekmektedir. Özel okul açma bakanlığın iznine bağlıdır ve son yıllarda verilen destekler sonucu artış gözlenmektedir. Devlet okullarında eğitim ücretsizdir. 8 yıl olan kesintisiz zorunlu eğitim süreci, 2012-2013 öğretim yılından başlayarak, 4+4+4 şeklinde yeniden yapılandırılmış ve zorunlu eğitim (kesintisiz vurgusu kaldırılarak) 12 yıla çıkartılmıştır. Okulların fiziki yeterlik ve imkânları, farklılıklar arz etmektedir. İlkokul, ortaokul ve liseler düzeyinde ders kitapları ve araç - gereçler ücretsiz bir şekilde öğrencilere verilmektedir. Okul öncesi eğitim zorunlu değildir ve giderleri veliler tarafından karşılanmaktadır. Üniter Devlet yapısı içerisinde eğitimle ilgili tüm hukuki düzenlemeler merkezi olarak yapılmaktadır. Bu genel düzenlemeler içinde bazı yetkilerin, yerel makamlara (Valiliklere) bırakıldığı gözlemlenebilir. Zorunlu eğitim çağı 72 ayı dolduranlarda başlamakta iken, son değişiklikle 66 ayı dolduran çocukların ilkokula başlama zorunluluğu gelmiştir. 60-66 ay aralığı ise velinin iznine bağlıdır. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi, ilkokul 4. sınıſtan itibaren tüm okul çeşitlerinde zorunludur. İmam hatip ortaokulu ve imam hatip anadolu liselerinde, diğer orta okul ve liselerde okutulan derslerin yanında, İslam Dini ile ilgili dersler de yer almaktadır. 4 yıllık ilkokul eğitiminden sonra orta okul yada imam hatip ortaokuluna gidilebilmektedir. Son 4 yıllık eğitim sınavla öğrenci alan fen ve anadolu liseleri, mesleki ve teknik liseler ile temel liselerde (özel) tamamlanabilmekte iken; yeni hukuki düzenleme ile mesleki eğitim merkezlerinde de tamamlanabilecektir. Bir öğretim yılında 36 haſta (180) iş gününden az olmaması esastır. Bir ders süresi 40 dakikadır ve her bir ders arasında 10 dakika, öğle yemeği içinde 40 dakikadan az olmamak üzere ara verilir. Günlük zaman çizelgesi bakanlıkça yayımlanan ders çizelgesine bağlı olarak, okul yönetimlerince düzenlenmektedir. Okulların normal öğretim yapması esas ise de, zorunlu durumlarda ikili öğretim yapılabilmektedir.

Çocuk yuvalarından başlamak kaydıyla yükseköğrenimin bitişine kadar olan tüm devlet okul ve üniversitelerinin giderlerinin büyük bölümünü devlet karşılamakta ve bu yönüyle halen Avrupa'nın parasız eğitim yapılan birkaç ülkesinden biri olma konumunu korumaktadır. Sosyal devlet olma özelliği nedeniyle öğrencilere birçok burs olanağı sunması sonucu Almanya özellikle üniversite öğrenimi görmek isteyen gençler için de bir cazibe merkezidir. 2.2. Eğitim Kurumu Çeşitleri Okul Öncesi Eğitim (Kindergarten) 3-6 yaş grubundaki çocukların bakım ve eğitimlerinin üstlenildiği bu kurumlarda, aile eğitimini tamamlayıcı bir eğitim verilir. Okul öncesi eğitimin amacı; çocuklara, düzeylerine uygun belirli bilgileri öğretmek, onların bedensel, zihinsel ve toplumsal yeteneklerini bir bütün olarak geliştirmek, böylece fırsat eşitliğini sağlayıcı ve temel becerileri kazandırıcı bir eğitim vermektir. Okul öncesi eğitim kurumlarında, özellikle çocuğun dilsel gelişimini pekiştirme ve oyun yoluyla sosyalleştirme, eğitsel çalışmaların başında gelmektedir. Devletin denetimi ve mali desteği altında görev yapan okul öncesi eğitim kurumlarının yaklaşık dörtte üçü bağımsız kuruluşlar (Kiliseler, yardım dernekleri, özel kişi ya da kuruluşlar), dörtte biri de yerel yönetimler ( Belediyeler) tarafından yönetilmektedir. Çoğu yarım gün, bir bölümü de tam zamanlı olarak hizmet veren okul öncesi eğitim kurumlarının paralı ve parasız olanları vardır. Bunların yanında “Waldkindergärten, Bauerhof Kindergärten, Montessori Kindergärten, Waldorfkindergärten“ gibi farklı pedagojik yaklaşımlar uygulayan anaokulları da bulunmaktadır. Anaokulları ve ilkokullar koordineli olarak çalışmaktadırlar. Bu çalışma Eyalet Eğitim Bakanlığı tarafından da desteklenmektedir. Okul öncesi eğitim, BW Eyaletinde zorunlu değildir. İlkokula Uygunluk Testi (Einschulungsuntersuchung) İlkokula başlamadan önce, okula başlayacak çocuklara iki ayrı test uygulanır. İlki 4 yaşında anaokulunda, ikincisi ise okula başlayacağı yıl içerisinde “Sağlık Merkezi” tarafından yapılır. 18 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Eğitim Sisteminde Geçişler

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 19 TÜRKİYE Son yıllarda yapılan düzenlemeler sonucu, her tür okulda öğrenci ve öğretmenler (bazı sınırlamalar dahilinde) serbest kıyafet giyebilmektedir. Sınıfların 24-30 olması esastır. Ancak, ilkokul, ortaokul ve liselerde (Fen, Anadolu Liseleri hariç), derslik başına düşen öğrenci sayısı, okullara göre değişkenlik göstermektedir ve arzu edilenden daha yüksektir. Sosyal devlet ilkesi gereği, yatılı bölge okulları ve taşımalı eğitim uygulamaları ile mesleki ve teknik liselerde yarım yatılı (öğle yemeği) imkânları öğrencilere parasız olarak sunulmaktadır. Eğitimin hemen tüm giderleri devlet bütçesinden karşılanmakta, yerel yönetimler de, çevre düzenlemesi ve küçük onarımlarda katkı sağlamaktadır. 2.1. Eğitim Kurumu Çeşitleri Okul Öncesi Eğitim Okul öncesi eğitim; ilköğretim çağına gelmemiş 3 -5 yaş grubundaki çocuklar (36 - 66 aylar) için zorunlu olmayan bir eğitim düzeyidir. Anaokulu, uygulama sınıfı ve ana sınıflarında verilir. 36-54 ay çocuklarının eğitimi amacıyla açılan okula ana okulu/uygulama sınıfı, 54-66 ay çocuklarının eğitimi amacıyla açılan sınıflara ise ana sınıfı denilmektedir. Okul öncesi eğitimin amacı; çocukların bedensel, zihinsel, duygusal gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını, ilk öğretime hazırlanmasını, Türkçe'yi doğru ve güzel konuşabilmelerini sağlamaktır. Bu kurumlar bağımsız ana okulları olarak kurulabildikleri gibi, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına bağlı uygulama sınıfları ile diğer öğretim kurumlarına bağlı ana sınıfları olarak da açılabilmektedir Tanısı konulmuş özel eğitim gerektiren çocuklar için okul öncesi eğitimi zorunludur. Bir kısmı tam zamanlı bir kısmı ise yarım gün eğitim vermektedir. Özel sektörün önemsediği ve yeni bir iş alanı olarak değerlendirdiği okul öncesi eğitimin ortaya çıkışı, özellikle kadınların çalışma hayatında daha yoğun yer almaya başlaması ile oluşmuş ve bu gerçek günümüzde de süre gelmektedir. Ayrıca ailelerin bilinçlenmesi, özellikle kentlerde oyun alanlarının daralması, çocukların akranları ile birlikte olma imkânlarının azalması da, okul öncesi eğitime olan ilgi artışında etken olmuştur. Okul öncesi eğitim kurumlarında (özellikle özel) farklı pedagojik yaklaşımlar önemsenmektedir. Eğitim Sisteminde Geçişler

20 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA İlkokul (Grundschule) 30 Eylül itibarı ile 5 yaş 11 aylık olan her çocuk, aynı zamanda, 30 Haziranda 6 yaşına giren her çocuk, ebeveyni tarafından ikamet etmekte olduğu mahallede bulunan okula kaydını yaptırabilir. Okul kayıtları için; okul öncelikle 6 yaşına girmiş çocukların velilerine bir davetiye gönderir. Veli çocuğu ile beraber okulda hazır bulunur. Okul idaresi çocuğa uygunluk testi yapar ve eğer çocuk bu testte uygunluk göstermez ise “Sağlık Merkezi” devreye girer. Testten geçen çocuk, okulun 1. sınıfına kaydını yaptırabilir. Kayıtlar, Mart-Nisan ayları içerisinde okullarca belirlenen tarihlerde yapılır. İlkokullarda Ders Dağılım Çizelgesi İlkokullarda: 1. Fransa sınırına yakın bölgelerde “Yabancı Dil”, Bakanlık tarafından Fransızca, kalan yerlerde ise İngilizce olarak belirlenmiştir. 2. Ders Materyalleri İl Eğitim Müdürlüklerince belirlenir. 3. İkinci ve dördüncü sınıfların sonunda Matematik ve Almancada “Seviye Tespit Sınavları” (Diagnozenarbeiten) yapılmaktadır ve bunlar not ile değerlendirilmemektedir. 4. İkinci sınıfın ikinci döneminde ve dördüncü sınıfın birinci döneminde İnsan- Doğa- Kültür Dersinde proje çalışmaları ve sunumu yapılır. Dört yıllık ilkokuldan sonra öğrenciler şu okul türlerine gidebilirler: Werkrealschule, (6 yıllık) veya Hauptschule (5 yıllık). Realschule, (6 yıllık).Gymnasium, (9 yıllık ). Birleşik Okullar, (Gemeinschaſtsschule) (6 yıllık; bazı okullarda 8 yıllık) 1. sınıſtan başlayabilir ve üniversite eğitimine kadar sürer. OKUTULAN DERSLER 4 Yıl boyunca okutulan toplam ders saat sayısı D n Kültürü Ders 8 Almanca 26 Yabancı D l 8 Matemat k 19 İnsan, Doğa ve Kültür 25 Hareket, Oyun ve Spor 12 Zorunlu Dersler n Konularına Bağlı Projeler 2 Tamamlayıcı Dersler (B s klet, İng l zce, Gez vb.) 10

İlköğretim İlköğretimde 8 yıllık kesintisiz eğitim uygulanmakta iken, 2012- 2013 eğitim-öğretim yılından itibaren kademeli sisteme (4+4+4) geçilmiştir. İlköğretim kurumları, resmi ve özel ilk okul ve ortaokul ile imamhatip ortaokulundan oluşmaktadır. Yapılan bu değişiklikle; daha önceki sistemde ilköğretimin ikinci kademesi olarak adlandırılan kısım, bir anlamda 2 ayrı okul türü olarak düzenlenmiş ve normal ortaokulların yanı sıra imam hatip ortaokullarına da yeni sistem içinde yeniden yer verilmiştir. Yeni sistemin temel gerekçelerini 3 başlıkta toplamak mümkündür: - Zorunlu eğitimin 12 yıla çıkartılması ve Avrupa Birliği müktesebatına uyum sağlanması, - Daha eski yıllarda sistem içinde bulunan ve kaldırılmış olan, imam hatip ortaokullarının yeniden sisteme dahil edilmesi, - Mesleki eğitimin artırılmasına katkı sağlanması. İlkokul Türkiye'de ilkokul kız ve erkek öğrenciler için 4 yıl süreli, zorunlu ve devlet okullarında parasız olarak yürütülmektedir. Okul öncesi eğitim ve ilkokullarda yeni kayıtlar, temmuz ayının ilk iş gününde başlar. İlkokulların birinci sınıfına, kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu itibarıyla 66 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. İl/İlçelerde kurulan öğrenci yerleştirme komisyonu, okulların fiziki kapasite ve ulaşım imkânlarını dikkate alarak öğrenci alınacak kayıt alanlarını belirler ve e-Okul sisteminin ilgili bölümüne işler. Kayıtlarda bir sonraki eğitim ve öğretim yılında zorunlu eğitime başlayacak çocuklar ile okulun bulunduğu kayıt alanındaki çocuklara öncelik tanınır. Başvurunun kontenjandan fazla olması durumunda veliler huzurunda kura çekimi yapılır. İlkokul da her bir sınıſta okutulan haſtalık ders saati sayısı, yapılan son düzenleme ile 30 saat olarak belirlenmiştir. Bir başka ifadeyle, 4 yıl boyunca toplam da 120 ders saati eğitim ve öğretim faaliyeti sürdürülmektedir. Yapılan yeni düzenlemelerden biri de ilk okulda yabancı dil eğitiminin 2. sınıſtan itibaren başlatılması olmuştur. İlkokul eğitimini tamamlayan çocukların gidebileceği okul türleri şunlardır: - Ortaokul, Yatılı Bölge Ortaokulu, İmam Hatip Ortaokulu, Özel Ortaokul. MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 21 TÜRKİYE İLKOKUL DERS DAĞILIM SINIFLAR 1 2 3 4 ZORUNLU DERSLE R Türkçe 10 10 8 8 Matemat k 5 5 5 5 Hayat B lg s 4 4 3 Fen B l mler 3 3 Sosyal B lg ler 3 T.C. İnkılâpTar h veAtatürkçülük YabancıD l 2 2 2 D n Kültürü ve AhlakB lg s 2 Görsel Sanatlar 1 1 1 1 Müz k 1 1 1 1 Oyun ve F z kî Etk nl kler 5 5 5 2 Beden Eğ t m ve Spor Teknoloj ve Tasarım Trafik Güvenl ğ 1 B l ş mTeknoloj ler veYazılım Rehberl k ve Kar yer Planlama İnsanHakları, Yurttaşlık ve Demokras 2 . ZORUNLU DERS TOPLAMI 26 28 28 30 SERBEST ETKİNLİKLER 4 2 2 TOPLAMDERS 30 30 30 30

22 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Ortaöğretim Tam Gün Eğitim Veren Okullar (Ganztagschule) Bakanlıkça belirlenmiş şartları yerine getirebilecek ilkokul ve ilkokula bağlı 1. kademe okulları (Sekundarstufe 1) tam gün eğitim vermek için başvurularını Bakanlığa yaparlar. Kriterler: a.Uygun pedagojik şartlara sahip olmak, b.Kurumda, gözetmen eşliğinde öğle yemeğinin çıkması, c.Kurum dışı ortak bulunması ve gençlik dernekleri ile birlikte çalışma. Tabloda, genel olarak okullar arası geçişler gösterilmiştir. Bu tabloya göre ilkokuldan sonra öğrencinin gidebileceği, meslek liseleri hariç yatay ve dikey geçişler gösterilmiştir. Öğrenci ilkokuldan lise bitirmeye (Abitur) kadar ilerleyebilir. Özel Eğitim Veren Kurumlar (Sonderschule) Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların devam edebileceği okullar, aşağıda belirtilen özür türüne ve oranlarına göre çeşitlilik gösterir: Bedensel engel, zihinsel engel, görme engeli, öğrenme güçlüğü çekenler, duyma engeli bulunanlar, uzun süre hastane de kalanlar, özel desteğe ihtiyaç duyanlar. *Bu okullarda eğitim 1. sınıſtan 9. sınıfa kadardır. *1- 4. sınıf ilkokul kısmını kapsar. *5- 9. sınıf Hauptschule (ortaokul) kısmını kapsar. Dersler birleştirilmiş sınıflarda da işlenebilir. *Bu kurumlardaki eğitim-öğretimin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi; veli, öğretmen, uzman ve öğrenci iş birliği ile olur. *Bu kurumlar aynı zamanda diğer eğitim kurumları ile iş birliği içerisindedirler. *Birçok okul bünyesinde, özel eğitime (Zihinsel engelliler hariç) ait sınıflar vardır ve bu öğrenciler, derslerini bu okullarda diğer öğrenciler ile birlikte yaparlar (Kaynaştırma Eğitimi). Özel eğitim kurumlarına giden öğrenciler hem yükseköğrenim görebilir, hem de meslek eğitimi yapabilirler. Werkrealschule (WRS) veya Hauptschule (HS) Werkrealschule'de öğrenciler 5-10. sınıflar arasında okumaktadırlar. Bu okulların, en önemli özelliği, mesleki eğitimle birlikte güçlü bir şekilde destekleyici branş derslerininde verilmesidir. Bu desteklerle Werkrealschule'de okuyan bir öğrenci, 5. sınıſtan 10. sınıfa kadar belli not kriterlerini karşılamak kaydıyla Realschule'de veya Gymnasium'da da eğitimine devam edebilir. Yeni eğitim sistemine göre, 2012-2013 Eğitim-Öğretim yılından itibaren, her Hauptschule 9. sınıſta en az 16 öğrencisi olmak şartıyla, öğrencilerinin 10. sınıfı da okumalarına imkân tanıyarak WRS mezunu olmalarını sağlar. (Eğer 16 öğrencisi yoksa Hauptschule olarak mezun verir). Öğrencilerin başarısını artırmak için her okul, 5. sınıſtan başlayarak, zorunlu derslerdeki destek dersleri ile birlikte, 7. sınıſta tüm öğrencileri için geniş kapsamlı “Bireysel Beceri Analizi” (Kompetenz analyse) yapmak zorundadır. Bu analizden sonra her öğrencinin güçlü ve zayıf tarafları, mesleki kabiliyetleri tespit edilmekte ve öğrencinin kişisel gelişimi için ipuçları verilmektedir. Bu şekilde, her öğrenci için becerileri ve yeteneği doğrultusunda destekleyici ve geliştirici eğitim planı yapılmaktadır.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 23 TÜRKİYE Ortaokul İlkokul öğrenimini tamamlayan ve kayıtların yapıldığı Eylül ayı sonu itibarıyla zorunlu öğrenim çağı dışına çıkmamış öğrencilerin kayıtları ulusal adres veri tabanındaki yerleşim yeri adres bilgileri esas alınarak e-Okul sistemi üzerinden ortaokula yapılır. İmam hatip ortaokuluna kayıtlar velinin başvurusu üzerine ilgili okul yönetimince yapılır. Toplam dersler her bir sınıf düzeyinde haſtada 35 saat olup, 4 yıllık süre sonunda alacakları toplam ders saati 140 saattir. Ortaokul haſtalık ders dağılım çizelgesinde her bir sınıf düzeyinde haſtada 6 saatlik ders seçmelidir. Seçmeli dersler, öğrencilerin lise ve üniversite de alacakları eğitimin bir anlamda habercisi niteliğindedir. Çünkü öğrenciler, istek ve yeteneklerine göre dersler seçer ama bu derslerin okulda olması için belirli kontenjanlar gerekir. Seçilen her ders 2 saattir ama sanat ve spor alanındaki seçmeli dersler 4 saat için de seçilebilir. Bu ders ve alanların bir kısmı zorunlu derslerde de varsa da, seçmeli dersler de daha ayrıntılı olarak verilmektedir. DERSLER SINIFLAR 5.Sınıf 6.Sınıf 7.Sınıf 8.Sınıf ZORUNLU DERSLER Türkçe 6 6 5 5 Matemat k 5 5 5 5 Hayat B lg s Fen B l mler 4 4 4 4 Sosyal B lg ler 3 3 3 T. C. İnkılap Tar h ve Atatürkçülük 2 Yabancı D l 3 3 4 4 D n Kültürü ve Ahlak B lg s 2 2 2 2 Görsel Sanatlar 1 1 1 1 Müz k 1 1 1 1 Oyun ve F z k Etk nl kler Beden Eğ t m ve Spor 2 2 2 2 Teknoloj ve Tasarım 2 2 Trafik Güvenl ğ B l ş m Teknoloj ler ve Yazılım 2 2 Rehberl k ve Kar yer Planlama 1 İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokras ZORUNLU DERS SAATİ TOPLAMI 29 29 29 29 SEÇMELİ DERSLER D n, Ahlâk ve Değerler D l ve Anlatım Yabancı D l Fen B l mler ve Matemat k Sanat ve Spor Sosyal B l mler Seç leb lecek Ders Saat Toplamı 6 6 6 6 SERBEST ETKİNLİKLER TOPLAM DERS 35 35 35 35

24 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Hauptschule, okulu bitirdikten sonra çıraklık eğitimi yapmak isteyen öğrenciler için düşünülmüştür. Öğrencilerin Hauptschule'de meslek hayatına hazırlanmaları öngörülmekte olup, bu nedenle teorik bilginin yanı sıra pratik bilgi ve beceriler özellikle teşvik edilmektedir. Hauptschule 5 yıl sürmektedir. Bu sürenin sonunda öğrenciler, Hauptschule diploması alırlar. Ek sınavı kazanmaları halinde, vasıflı Hauptschule diploması alırlar. Hauptschule pratik meslek eğitimine temel teşkil etmek üzere genel eğitim verir. "Mesleki Eğitim" bu okulların en önemli hedefidir ve 7-9. sınıflar arasındaki her öğrencinin, en az 20 gün bir işte staj yapması sağlanır. *Werkrealschule'nin müfredatı ile Hauptschule'nin müfredatı aynıdır. Werkrealschule Ders Dağılımı Werkrealschule 8, 9 ve 10. Sınıflarda Seçmeli Dersler 2012-2013 Eğitim-Öğretim yılından itibaren Werkrealschule'de her öğrenci: * Doğa ve Teknik Bilimleri, * Ekonomi ve Bilgi Teknolojileri, * Sağlık ve Sosyal Bilgiler, alanlarının birinden seçmeli ders almak zorundadır. Bu seçmeli ders, haſtalık 2 saat olarak verilmektedir ve 7. sınıſta yapılan beceri analizi sonucuna göre, öğrenci ve öğretmenlerin ortak kararıyla belirlenmektedir. Bazı WRS' ler de iki dilli (Almanca-İngilizce) eğitim verilebilmektedir. İki dilliliği seçen okullarda, sadece bazı dersler İngilizce olarak verilmektedir. Bu tip okulların sayısı azdır ve okul kendi kararıyla iki dilli sisteme geçmektedir. OKUTULAN DERSLER 5.6.7.8. Sınıflarda toplam ders saat sayıları 10. Sınıf Mezun yet 9. Sınıf Mezun yet Hauptschule D n Ders /Et k 9 2 2 Almanca 23 6 3 Matemat k 21 6 3 Ana Dersler (Mat. Alm.) 3 İng l zce 18 6 3 Coğrafya, Tar h, Sosyal B lg ler, Coğrafya,Tar h,Vatandaşlık, Pol t ka, Ekonom Eğ t m 17 2 2 İş Tekn k, (B yoloj , K mya, F z k, Tekn k)Ev Ekonom s ,Tekst l İşler 17 5 3 Ekonom , İş, Sağlık, Ekonom Eğ t m (B yoloj , Ev Ekonom s / Tekst l İşler , Tekn k) 15 Müz k, Spor, Organ zasyon, Müz k (Dans), Spor, Res m, B yoloj ,Tekn k, Tekst l İşler 27 2 Werkrealschule 8, 9 ve 10. Sınıflarda Seçmel Dersler

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 25 TÜRKİYE İmam Hatip Ortaokulu 4+4+4 olarak adlandırılan yapılanma ile birlikte, ortaokul düzeyinde verilen eğitimin yanı sıra, İslam dinine yönelik daha derin bilgi edinilmesinin istenmesi ve/veya mesleki anlamda imam hatiplik yolunu seçmeyi düşünen ve arzu eden öğrencilerin devam ettiği bir orta okul türüdür. Açık Öğretim Ortaokulu Bunlara ek olarak, çeşitli nedenlerle ilköğretimlerini tamamlayamayan ve zorunlu ilk öğretim yaş sınırını aşarak eğitim-öğretim sisteminin dışında kalan yetişkinlere uzaktan eğitim ilke ve teknikleriyle her yerde her durumda eğitim-öğretim imkânı vermek; bu yolla toplumun eğitim ve kültür düzeyini yükseltmek ve kişilerin meslek edinmelerini kolaylaştırarak, ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmalarını sağlamak, üst öğrenime hazırlamak amacını taşıyan Açık Öğretim Ortaokulu da, sistemin bir parçası olup, yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız içinde hizmet vermektedir. Ortaokul veya imam hatip ortaokulundan, başarıyla tamamlayan öğrencilerin geçiş yapabilecekleri dört yıllık yatılı ve/veya gündüzlü olarak eğitim ve öğretim veren, resmî ve özel örgün eğitim okul ve orta öğretim kurumları şunlardır: Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, Anadolu liseleri, Anadolu öğretmen liseleri, güzel sanatlar liseleri ve spor liseleri, - Anadolu imam hatip liseleri. - Meslek liseleri, teknik liseler, Anadolu meslek liseleri, Anadolu sağlık meslek liseleri, Anadolu teknik liseleri, mesleki ve teknik eğitim merkezleri ile ortaöğretimin Anadolu lisesi, Anadolu imam hatip lisesi ve mesleki ve teknik ortaöğretim programlarını tek yönetim altında uygulayan çok programlı liseler. Yukarıda tablo olarak verilen haſtalık ders çizelgeleri, 2017-2018 öğretim yılından itibaren uygulamaya konulacaktır. Ortaöğretim Ortaöğretim kurumlarının hepsinin genel amacı, hukuki metinle şöyle belirlenmiştir: a) Öğrencileri bedenî, zihnî, ahlâkî, manevî, sosyal ve kültürel nitelikler yönünden geliştirmeyi, demokrasi ve insan haklarına saygılı olmayı, çağımızın gerektirdiği bilgi ve becerilerle donatarak geleceğe hazırlamayı, b) Öğrencileri ortaöğretim düzeyinde ortak bir genel kültür vererek yükseköğretime, mesleğe, hayata ve iş alanlarına hazırlamayı, c) Eğitim ve istihdam ilişkilerinin bakanlık ilke ve politikalarına uygun olarak sağlıklı, dengeli ve dinamik bir yapıya kavuşturulmasını, ç) Öğrencilerin öz güven, öz denetim ve sorumluluk duygularının geliştirilmesini, d) Öğrencilere çalışma ve dayanışma alışkanlığı kazandırmayı, e) Öğrencilere yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi kazandırmayı, f) Öğrencilerin dünyadaki gelişme ve değişmeleri izleyebilecek düzeyde yabancı dil öğrenebilmelerini, g) Öğrencilerin bilgi ve becerilerini kullanarak proje geliştirerek bilgi üretebilmelerini, ğ) Teknolojiden yararlanarak nitelikli eğitim verilmesini, h) Hayat boyu öğrenmenin bireylere benimsetilmesini, ı) Eğitim, üretim ve hizmette uluslararası standartlara uyulmasını ve belgelendirmenin özendirilmesini amaçlar.

26 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Werkrealschule' de Sınıf Geçme Koşulları Öğrencinin bir üst sınıfa geçebilmesi için: *Bütün derslerin not ortalamasının 4,0 veya daha yüksek olması, *Ayrıca ana derslerin not ortalamasının 4,0 veya daha yüksek olması ve derslerin hiçbirinden 6,0 notunun alınmamış olması, *Beceri derslerinin (Spor, Müzik, Resim) dışındaki derslerde, üç dersten fazla 5,0 notunun alınmamış olması gerekmektedir. Derslerde alınan düşük notlar denkleştirilebilir. Bu denkleştirme şu şekilde mümkündür: *Ana derslerden alınan bir 5.0 notu ancak yine ana dersten alınan bir 2.0 notu ile, *Yan derslerden alınan bir 6,0 notu herhangi bir dersten alınan 1.0 veya iki dersten alınan 2.0 notuyla; *Yan dersten alınan bir 5,0 notu herhangi bir dersten alınan 2.0 veya iki dersten alınan 3.0 notu ile denkleştirilebilir. WRS öğrencileri; *Hauptschule Mezuniyet Sınavı'na (Hauptschulabschlussprüfung) 9. sınıſtan sonra katılabilirler. *Hauptschule Mezuniyet Sınavı'na (Hauptschulabschlussprüfung)10. sınıſtan sonra katılabilirler. *Werkrealschule Mezuniyet Sınavı'na (Werkrealschulabschlussprüfung) 10. sınıſtan sonra katılabilirler. Hauptschule Mezuniyet Sınavı (Hauptschulabschlussprüfung) Bu sınav 9. sınıfın ikinci döneminde Mayıs- Haziran aylarında, yazılı olarak yapılır. *Almanca, Matematik ve İngilizce ağırlıklıdır. Konulara bağlı olarak proje sınavı ve isteğe bağlı olarak sözlü sınav da yapılabilir. Yazılı sınavlara katılamayanlar için mazeret sınavları da düzenlenir. Bunların dışında sonradan Almanya'ya göç etmiş ve 7. sınıf ve sonraki sınıflarda HS başlamış ve İngilizce sınavına girmeyen öğrenciler Haziran ayında, Özel Yabancı Dil Sınavına (Sonderfremdspracheprüfung) girebilirler. Bu hem yazılı hem de sözlü sınav olarak isteğe bağlı yapılır ve İngilizce yerine diploma notu ortalamasına girer. Bu sınav Fransızca, Yunanca, İtalyanca, Hırvatça, Lehçe, Portekizce, Romence, Rusça, Sırpça, İspanyolca, Türkçe ve Macarca olarak yapılmaktadır. Aynı dillerde, öğrenciler "Yabancı Dil Belgeleme“ (Zertifizierung) sınavına da girebilirler. Bu sınav yazılı yapılır (isteğe bağlı olarak sözlü sınava da girilebilir). İngilizce yerine diploma notu ortalamasına girmez. Beş yıllık eğitimden sonra (Hauptschule) sınavını başarıyla geçmiş olan öğrenciler: * Mesleki Eğitime (Berufsausbildung) başlayabilirler. *10. Sınıf'ta WRS'ye geçebilirler. * İki yıllık meslek okuluna (Berufsfachschule) devam edebilirler. *Ancak, sözleşme imzalanmadan herhangi bir işletmede meslek eğitimine başlanamaz. Altı yıllık eğitimden sonra, sınavı başarıyla geçmiş her öğrenci, aynen Realschule mezunları gibi 10 yıllık orta eğitim mezunu kabul edilmekte ve orta eğitim mezuniyeti (MittlererBildungsabschluss) almaktadır.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 27 TÜRKİYE Temel ilke olarak, öğrencilerin zorunlu ilk öğretim sonrasında ilgi ve yetenekleri ölçüsünde genel ve mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarından yararlandırılması amaçlanmaktadır. Ortaöğretim sisteminde, bu amacı gerçekleştirmeye yönelik bir okul çeşitliliği söz konusudur. Ortaöğretim kurumlarına öğrenci kabulü sınavlı ve sınavsız olmak üzere iki biçimde gerçekleştirilmektedir. Anadolu liseleri, sosyal bilimler liseleri, fen liseleri, Anadolu öğretmen liseleri ile Anadolu türünde eğitim yapılan mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına, MEB Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Yönergesi'nde belirtilen usul ve esaslar da belirtilen açıklamalar doğrultusunda, belirlenen yerleştirmeye esas puana göre merkezi yerleştirme ile öğrenci alınmaktadır. Sınav, ortaokulların 8. sınıfında, her 2 dönemde yapılmakta ve türkçe, matematik, fen bilimleri, din kültürü ve ahlak bilgisi, yabancı dil ve T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük derslerini kapsamaktadır. Öğrencilerin; 6, 7 ve 8'inci sınıf yıl sonu başarı puanları ile 8'inci sınıf ağırlıklandırılmış ortak sınav puanı toplanır. Elde edilen toplam ikiye bölünerek yerleştirmeye esas puan elde edilir. Bu puan öğrencilerin tercihleri ile eşleştirilerek, kayıt olabilecekleri okullar belirlenir. Anadolu liseleri, sosyal bilimler liseleri, fen liseleri, Anadolu öğretmen liseleri ile Anadolu türünde eğitim yapılan mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarıdır. Spor ve güzel sanatlar alanlarındaki okullar (örneğin, güzel sanatlar ve spor liseleri) özel yetenek sınavları ile öğrenci almaktadırlar. İlk öğretim okulunu o yıl bitirenlerin, yetenek sınavına girmek için tercih ettikleri bir güzel sanatlar ve spor lisesi müdürlüğüne müracaat etmeleri gerekmektedir. Herhangi bir puan kullanmaksızın öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına geçiş ve yerleştirme işlemlerinde öğrencinin ikamet adresi ve/veya okul tercihleri dikkate alınır. Sınavsız doğrudan öğrenci alan okul türü temel liselerdir (özel) ve 2018 yılında kapatılacaktır. Orta öğretim kurumlarında da, her bir ders saatinin süresi ilk öğretim kurumlarında olduğu gibi 40 dakikadır. Dersler arasında 5 dakikadan az olmamak üzere okul yönetimlerince belirlenecek aralar verilir. 45 dakikadan az olmayacak öğle arası ise, eğitim bölgesi danışma kurulunca, okul türünün özellikleri dikkate alınarak belirlenmektedir. Derslerin 2'şer saat blok yapılabilmesi mümkündür. Öğrencileri genel anlamda hayata, yükseköğretime, hem mesleğe hem de yüksek öğretime, iş alanlarına hazırlamayı hedefleyen orta öğretim kurumlarında kullanılan ders kitabı ve eğitim araç-gereçleri devlet tarafından ücretsiz olarak karşılanmaktadır. Ortaöğretim kurumlarına kaydolmak için ortaokulu veya imam-hatip ortaokulunu bitirmiş ve öğretim yılının başlayacağı tarihte 18 yaşını bitirmemiş olma şartı aranır. Yaş şartını taşımayan öğrencilerin örgün ortaöğretim kurumlarına kayıtları yapılmaz. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına kayıt yaptıracak öğrencilerin sağlık durumlarının ilgili mesleğin öğrenimine elverişli olması gerekir. Bu durumun, programın özelliğine göre gerektiğinde sağlık raporuyla belgelendirilmesi gerekir. Ortaöğretime yerleştirmeye esas puan ile öğrenci alan okullarda bir sınıſta bulunacak öğrenci sayısı 24 ile sınırlıdır. Diğer okullarda 34 öğrenci esas ise de, zorunlu durumlarda 40'a kadar yükseltilebilir.Orta öğretim kurumlarında 100'lük not sistemi kullanılmaktadır.

28 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Öğrenciler, bu mezuniyetle birlikte şu okul türlerine devam edebilirler: * Mesleki Eğitime (Berufsausbildung) * Mesleki Okula (Berufsfachschule) * Mesleki Liseye (Berufskoleg veya Berufsgymnasium) Bu okullardan öğrenciler, mesleki akademiye girme diploması (Fachhochschulreife) veya lise mezuniyeti (Abitur) dereceleriyle mezun olabilirler. Realschule RS süresi 6 yıl olup, öğrencilerine 4. sınıſtan sonra hem teori hem de pratikte iyi bir eğitim alma imkânı sağlar. Mecburi derslerin ve seçmeli derslerin yanı sıra, konu seçimi belli kriterlere göre yapılan projeler de öğrencilerin daha sonraki eğitim hayatlarına katkı sağlamaktadır. Bu projeler, 5. ve 10. sınıf aralığındaki tüm öğrencilere, öğretmenler kurulunda belirlenen konu başlıklarından seçilerek, yılda en az iki saat (90 dk.) olacak şekilde planlanır ve projeden alınan not dersin yıllık ortalamasına dahil edilir. Teorik dersler, öğrencilerin daha sonra (İsteğe göre) Gymnasium'a devam etmelerini, mesleki dersler ve projeler ise (isteğe göre) mesleki eğitimlerine devam etmelerini sağlar. RS'de ana dersler olarak Almanca, matematik ve yabancı dil (Genellikle İngilizce, Fransa'ya sınır bölgelerde ise Fransızca) okutulmaktadır. 8'inci 9'uncu ve 10'uncu sınıflarda din dersine girmek istemeyen öğrenciler, zorunlu olarak etik (Ahlâk Bilgisi) dersine girmektedirler. 7. Sınıſtan başlayarak ikinci yabancı dil mecburidir (İngilizce okuyanlar için Fransızca, Fransızca okuyanlar için İngilizce). Öğretmenler Kurulu kararıyla RS'de iki dilli eğitim- öğretim de verilebilir (BW Eyaletinde RS % 20 oranında iki dillidir). Bu iki dillilik, (genellikle İngilizce) yabancı dilin haſtalık ders saati sayısını bir ders saati artırır. Her sene tarih, coğrafya, biyoloji derslerinden biri, haſtalık artı bir ders saati İngilizce olarak verilmektedir (Örneğin; 5. sınıſta coğrafya, 6. sınıſta tarih). 2011-2012 Eğitim-Öğretim yılından itibaren bütün RS`lerde "Bireysel Beceri Analizi“ (Kompetenz analyse) yapılması zorunludur. 2013-14 eğitim-öğretim yılından itibaren ise, her RS bireysel beceri analizini 8. sınıf öğrencilerine, yılda 2 ders saati süresini aşmayacak şekilde yapmak zorundadır. DERSLER 5.6.7.8.9. ve 10. Sınıflarda Okutulan Toplam Ders Saat Sayıları I. Zorunlu Dersler D n Ders / Et k 11 Almanca 26 İng l zce/ Fransızca 23 Matemat k 24 Tar h 8 Coğrafya, Ekonom B lg s , Vatandaşlık 15 Doğa B l mler 24 Müz k,Res m 19 Spor 17 II.Seçmel Dersler 7. Sınıftan başlayarak Tekn k 12 İnsan ve Çevre (Doğa) 12 Fransızca, İng l zce 12 (18) III: İlave Dersler Proje Hazırlama 8 Temel B lg sayar Eğ t m 12 IV. Pedagoj ağırlıklı dersler 4

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 29 TÜRKİYE Fen Lisesi Fen Liseleri, ortaöğretim kurumlarının genel amaçlarının yanı sıra, fen ve matematik alanlarında öğrencilerin bilim insanı olarak yetiştirilmelerine kaynaklık etmeyi özel amaç edinmiş bir ortaöğretim kurumudur. Bu nedenle, fen ve matematik dersleri sınavsız öğrenci alan okullara göre daha yoğundur. Merkezi sistem sınavı ile öğrenci alan bu liseler, sınav başarısı en yüksek düzeyde olan öğrencilerin ilk tercih etmekte oldukları okul türüdür. Birinci yabancı dilin İngilizce olduğu 4 yıllık karma okullardır ve eğitim dili Türkçe'dir. Anadolu Lisesi Anadolu liseleri de sınavla öğrenci alan orta öğretim kurumlarından biridir. Eğitim sistemine ilk alındığı yıllarda az sayıda olan Anadolu Liseleri, genel liselerin kapatılması sonucu yaygınlaştırılmıştır. 4 yıl süre ile karma eğitim yapılan bu okullarda, sınıf sayısının 30'u geçmemesi esastır. Öğrencileri ilgi, yetenek ve başarılarına göre yükseköğretim programlarına hazırlanmalarını, Yabancı dili, dünyadaki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri izleyebilecek düzeyde öğrenmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Birinci yabancı dil olarak, İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinden biri verilmektedir. Genel amaçları aynı olup, özel amaçları değişkenlik gösteren, Anadolu lisesinde okutulan ortak derslerin yanı sıra, değişik alanlarda mesleki-teknik eğitim de veren Anadolu türü okullar da şunlardır: Anadolu İmam-Hatip Lisesi Milli Eğitim Temel Kanunu'nda belirtildiği üzere, İmam hatip liseleri imamlık, hatiplik ve Kur'an kursu öğreticiliği gibi dini hizmetlerin yerine getirilmesi ile görevli elemanları yetiştirmek üzere, Millî Eğitim Bakanlığınca açılan orta öğretim sistemi içinde, hem mesleğe hem yüksek öğrenime hazırlayıcı programlar uygulayan öğretim kurumları olarak eğitim sistemi içinde yer almaktadır. Ortaokul ya da imam hatip ortaokulu üzerine 4 yıl süre ile eğitim vermektedir. Bu okullara kayıtlarda, Anadolu türü orta öğretim kurumlarına kayıt için gerekli yeterlikler kâfidir ve özel yetenek sınavı gibi şartlar aranmaz. Anadolu Öğretmen Lisesi Anadolu öğretmen liseleri, millî eğitimin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak; öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarına öğrenci hazırlamak, öğrencilere öğretmenlik mesleğini sevdirmek, öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi, beceri, tutum ve davranışları kazandırmak, orta öğretim düzeyinde ortak bir genel kültür vermek, ülke kalkınmasına sosyal, kültürel ve ekonomik yönden katkıda bulunma bilincini ve gücünü kazandırmak. Dünyadaki gelişme ve değişmeleri izleyebilecek düzeyde yabancı dil öğrenmelerini sağlamak, öz güven, öz denetim ve sorumluluk duygularının geliştirilmesi, her bireyin farklı ve ayrı bir değer olduğu, ekip çalışmasıyla ortak başarının elde edilmesinde önemli katkı sağlayacağı inancının verilmesine yönelik çağdaş bir eğitim ortamı hazırlamak amacıyla, ilköğretimden sonra öğrenim süresi dört yıl olan yatılı ve gündüzlü orta öğretim kurumlarıdır. Sosyal Bilimler Lisesi Sosyal bilimler lisesi, sosyal bilimler ve edebiyat alanında ihtiyaç duyulan nitelikli bilim adamlarını yetiştirmek, zekâ düzeyleri ile edebiyat ve sosyal bilimler alanlarındaki ilgi ve yetenekleri üst düzeyde olan öğrencileri bu alanda yükseköğretime hazırlamaktır. Ayrıca amaçlarından biri de siyaset ve bürokrasiye kültürlü; devleti ve demokrasiyi iyi tanıyan, ona işlerlik kazandıracak elemanları yetiştirmektir. Bir sınıſtaki öğrenci sayısı 30'u geçemez. Bu okullarda öğretim süresi 1 yılı hazırlık olmak üzere 5 yıldır.

30 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Realschule'de Sınıf Geçme Koşulları Bir öğrencinin üst sınıfa geçebilmesi için: *Bütün derslerin not ortalamasının en az 4,0 veya daha iyi olması, *Ayrıca ana derslerin not ortalamasının en az 4,0 veya daha iyi olması ve bu ana derslerin hiçbirinden 6.0 notunun alınmamış olması, *Beceri derslerinin (spor, müzik, resim) dışındaki derslerde, üç dersten fazla 5,0 notunun alınmamış olması gerekmektedir. *Ana derslerden alınan bir 5,0 notu ancak yine ana dersten alınan bir 2,0 notu ile *Yan derslerde alınan bir 6,0 notu, herhangi bir dersten alınan 1,0 veya iki dersten alınan 2,0 notuyla, *Yan dersten alınan bir 5,0 notu herhangi bir dersten alınan 2,0 veya iki dersten alınan 3,0 notu ile denkleştirilebilir. Realschule Mezuniyet Sınavı (Realschuleabschlussprüfung) Bitirme sınavları, öğrencilerin branş ve birleşik derslerde, belirli konulara yönelik olarak hazırlanan projelerde edindikleri becerileri sergileyebilecekleri şekilde düzenlenmiştir. *Sınavlar ana derslerde (Almanca, matematik, birinci yabancı dil) BW Eyaletinin belirlediği tarihlerde, merkezi yazılı sınavlar olarak yapılır. * Ayrıca isteyen öğrenciler, bu derslerden sözlü sınavlara da girebilirler. *Birinci yabancı dil için her öğrenci 10. sınıfın ilk yarıyılında "EuroKom" sınavına da girmek zorundadır. Bu sınav sözlü olup gönüllü girilen sözlü sınavların notu gibi yazılı sınav notuna eşdeğerdir. *Yıllık başarı notu da yazılı sınav notu ile birlikte bu derslerin notunu oluşturur (Varsa sözlü not da ilave edilir). *Diğer dersler için ise dersleri veren öğretmenler tarafından, 10. sınıf müfredatını kapsayan yazılı sınav yapılmaktadır ve bu sınavdan alınan not, yıllık bitirme notu ile birlikte mezuniyet notunu oluşturmaktadır. * Ayrıca bütün öğrenciler, 10. Sınıf Öğretmenler Zümresi ile kurulca belirlenen konularda sözlü sınava tabi tutulurlar. Bu sınav en az iki branş ve seçmeli dersi kapsar ve 3-5 kişilik öğrenci grubu tarafından hazırlanıp, proje olarak komisyonun önünde sunulur. Her bir öğrenci için ayrı ayrı değerlendirme yapılır. RS öğrencileri mezun olduktan sonra iki farklı yol seçebilirler: Mesleki eğitim (Berufeinstieg) veya lise mezuniyeti (Hochschulreife). Dualeoberschule: İlkokuldan sonra 9 yıllık eğitim veren, Gymnasium'a paralel okul eğitimi ile işletmede meslek eğitimini birlikte yürüten bir okul türü olup, 1996-1997 öğretim yılında Rheinlandpfalz eyaletinde denenerek yaygınlaştırılmıştır. Mezunları Fachhochschulreife belgesi alır.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 31 TÜRKİYE ANADOLU LİSESİ HAFTALIK DERS ÇİZELGESİ DERSLER 9. SINIF 10. SINIF 11. SINIF 12. SINIF DİL VE ANLATIM 2 2 2 2 TÜRK EDEBİYATI 3 3 3 3 ORTAK DERSLER DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 1 1 1 1 TARİH 2 2 - - T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK - - 2 - COĞRAFYA 2 2 - - MATEMATİK 6 6 - - FİZİK 2 2 - - KİMYA 2 2 - - BİYOLOJİ 3 3 - - SAĞLIK BİLGİSİ 1 - - - FELSEFE - - 2 - BİRİNCİ YABANCI DİL 6 4 4 4 İKİNCİ YABANCI DİL 2 2 2 2 BEDEN EĞİTİMİ 2 2 2 2 GÖRSEL SANATLAR/MÜZİK 1 1 1 1 TRAFİK VE İLK YARDIM - - - 1 ORTAK DERS SAATİ TOPLAMI 35 32 19 16 SEÇMELİ DERSLER DİL VE ANLATIM SEÇMELİ DİL VE ANLATIM (2) - - 3 3 SEÇMELİ TÜRK EDEBİYATI (2) - - 2 2 DİKSİYON VE HİTABET (1) (1) (1) (1) (1) OSMANLI TÜRKÇESİ (3) (2) (2) (2) (2) MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ TEMEL MATEMATİK (2) - - 2 2 İLERİ MATEMATİK (2) - - 6 6 İLERİ FİZİK (2) - - 4 4 İLERİ KİMYA (2) - - 4 4 İLERİ BİYOLOJİ (2) - - 3 3 ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SOSYAL BİLİMLER SEÇMELİ TARİH (1) - - 4 ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ (1) - - - 4 SEÇMELİ COĞRAFYA (2) - - 4 4 PSİKOLOJİ (1) - - 2 2 SOSYOLOJİ (1) - - 2 2 MANTIK (1) - - 2 2 BİLGİ KURAMI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SEÇMELİ FELSEFE (1) - - - (1)(2) DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI (1) (1) (1) (1) (1) İŞLETME (1) (2) (2) (2) (2) EKONOMİ (1) (2) (2) (2) (2) GİRİŞİMCİLİK (1) (1) (1) (1) (1) YÖNETİM BİLİMİ (1) (2) (2) (2) (2) ULUSLARARASI İLİŞKİLER (1) (2) (2) (2) (2) DİN, AHLÂK VE KUR’AN-I KERİM (4) (2) (2) (2) (2) HZ. MUHAMMED’İN HAYATI (4) (2) (2) (2) (2) DEĞERLER TEMEL DİNÎ BİLGİLER (2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SEÇMELİ DERSLER YABANCI DİLLER VE EDEBİYATI SEÇMELİ BİRİNCİ YABANCI DİL (2) - - (2)(8) (2)(8) SEÇMELİ İKİNCİ YABANCI DİL (2) - - (2)(4) (2)(4) ALMAN EDEBİYATI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) İNGİLİZ EDEBİYATI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) FRANSIZ EDEBİYATI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SPOR VE SOSYAL ETKİNLİK SEÇMELİ BEDEN EĞİTİMİ (4) (2) (2) (2) (2) SOSYAL ETKİNLİK (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) GÜZEL SANATLAR SEÇMELİ GÖRSEL SANATLAR (4) (2) (2) (2) (2) SEÇMELİ MÜZİK (4) (2) (2) (2) (2) SANAT TARİHİ (1) (2) (2) (2) (2) DRAMA (1) (1) (1) (1) (1) BİLİŞİM BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİSİ (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) PROJE HAZIRLAMA (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SEÇİLEBİLECEK DERS SAATİ SAYISI 4 7 20 23 REHBERLİK VE YÖNLENDİRME 1 1 1 1 TOPLAM DERS SAATİ 40 40 40 40 FEN LİSESİ HAFTALIK DERS ÇİZELGESİ DERSLER 9. SINIF 10. SINIF 11. SINIF 12. SINIF DİL VE ANLATIM 2 2 2 2 TÜRK EDEBİYATI 3 3 3 3 ORTAK DERSLER DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 1 1 1 1 TARİH 2 2 - - T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK - - 2 - COĞRAFYA 2 2 - - MATEMATİK 6 6 6 6 FİZİK 2 2 4 4 KİMYA 2 2 4 4 BİYOLOJİ 3 3 3 3 SAĞLIK BİLGİSİ 1 - - - FELSEFE - - 2 - BİRİNCİ YABANCI DİL 7 3 3 3 İKİNCİ YABANCI DİL 2 2 2 2 BEDEN EĞİTİMİ/GÖRSEL SANATLAR/MÜZİK 2 2 2 2 TRAFİK VE İLK YARDIM - - - 1 ORTAK DERS SAATİ TOPLAMI 35 30 34 31 SEÇMELİ DERSLER DİL VE ANLATIM SEÇMELİ DİL VE ANLATIM (3) - - 3 3 SEÇMELİ TÜRK EDEBİYATI (3) - - 2 2 DİKSİYON VE HİTABET (1) (1) (1) (1) (1) OSMANLI TÜRKÇESİ (3) (2) (2) (2) (2) MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) MATEMATİK UYGULAMALARI (3) - 2 2 2 BİLİM (FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ) UYGULAMALARI (3) - 3 3 3 SOSYAL BİLİMLER SEÇMELİ TARİH (1) - - 4 ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ (1) - - - 4 SEÇMELİ COĞRAFYA (2) - - 4 4 PSİKOLOJİ (1) - - 2 2 SOSYOLOJİ (1) - - 2 2 MANTIK (1) - - 2 2 BİLGİ KURAMI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SEÇMELİ FELSEFE (1) - - - (1)(2) DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI (1) (1) (1) (1) (1) İŞLETME (1) (2) (2) (2) (2) EKONOMİ (1) (2) (2) (2) (2) GİRİŞİMCİLİK (1) (1) (1) (1) (1) YÖNETİM BİLİMİ (1) (2) (2) (2) (2) ULUSLARARASI İLİŞKİLER (1) (2) (2) (2) (2) DİN, AHLÂK VE DEĞERLER KUR’AN-I KERİM (4) (2) (2) (2) (2) HZ. MUHAMMED’İN HAYATI (4) (2) (2) (2) (2) TEMEL DİNÎ BİLGİLER (2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SEÇMELİ DERSLER YABANCI DİLLER VE EDEBİYATI SEÇMELİ BİRİNCİ YABANCI DİL (3) - - (2)(4) (2)(4) SEÇMELİ İKİNCİ YABANCI DİL (3) - - (2)(4) (2)(4) ALMAN EDEBİYATI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) İNGİLİZ EDEBİYATI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) FRANSIZ EDEBİYATI (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SPOR VE SOSYAL ETKİNLİK SEÇMELİ BEDEN EĞİTİMİ (4) (2) (2) (2) (2) SOSYAL ETKİNLİK (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) GÜZEL SANATLAR SEÇMELİ GÖRSEL SANATLAR (4) (2) (2) (2) (2) SEÇMELİ MÜZİK (4) (2) (2) (2) (2) SANAT TARİHİ (1) (2) (2) (2) (2) DRAMA (1) (1) (1) (1) (1) BİLİŞİM BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİSİ (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) PROJE HAZIRLAMA (1) (1)(2) (1)(2) (1)(2) (1)(2) SEÇİLEBİLECEK DERS SAATİ SAYISI 4 9 5 8 REHBERLİK VE YÖNLENDİRME 1 1 1 1 TOPLAM DERS SAATİ 40 40 40 40

32| MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Genel Eğitim Veren Liseler (DasallgemeinbildendeGymnasium) Öğrenciler, ilkokul eğitiminden sonra not ortalamasına göre, 8 yıllık bu okul türüne devam edebilirler. 2012-2013 Eğitim-Öğretim yılında BW Eyaletinin 22 lisesinde (Gymnasium) okulların fiziki durumları yeterli görülerek, Öğretmen Kurulu'nun da bu doğrultuda karar almasıyla, 8 yıllık eğitimin dışında 9 yıllık eğitime geçilmiştir. Bu okullarda öğrenim gören öğrenciler, yüksek öğrenim için hazırlanmaktadırlar. Bu liselerin üç ana hedefi vardır: Kendine güvenen, bağımsız,hedef odaklı çalışabilen bireyler yetiştirmek. Bu hedeflere: Birleştirici düşünme, bireysel - ikili ya da çoklu grup çalışmaları ile ulaşılmaya çalışılmaktadır. Liselerde (Gymnasium) 8 Yıllık Ders Dağılımı Üç farklı alanda eğitim veren Gymnasium modeli mevcuttur: Doğa Bilimleri (FEN):Ağırlıklı dersler olarak biyoloji, kimya ve fizik yer almaktadır. Yabancı Dil: 3. yabancı dil ve her yıl bir ders (tarih, coğrafya, biyoloji vb.) bir saat süresince (45 dak.) yabancı dilde görülmektedir (Genellikle İng.). Güzel Sanatlar/ Spor:Ağırlıklı olarak müzik, resim veya spor dersleri verilmektedir. 2012-2013 Eğitim-Öğretim yılında 9 yıl eğitim veren liseler de (Gymnasium) uygulamaya geçmiştir. Bu öğrencilerin, yıllık ders saati ve müfredatı aynı olup, dersler sekiz yıl yerine dokuz yıla yayılarak okutulmaktadır. 10. sınıſtan sonra 11. ve 12. sınıflarda öğrencilerin eğitim- öğretim programlarını belirlemek, genelde okulların kurul kararlarına bırakılmıştır. Zorunlu dersler dışında, öğrenciler gelecekteki eğitim hedeflerine bağlı olarak seminerlere, seçmeli derslere (felsefe, bilgi teknolojileri v.b) katılabilirler. DERS GRUPLARI 5-10 Sınıflar Toplam Ders Sayısı D n Ders / Et k 11/7 Almanca 24 Matemat k 24 Tar h 10 Spor 16 1. ve 2. Yabancı D l 40 Sanat Dersler 18 Doğa B l mler 25 Sosyal B l mler 14 Seçmel dersler: Üçüncü Yabancı D l; Doğa B l mler (FEN) Müz k, Res m, Spor 12

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 33 TÜRKİYE Güzel Sanatlar Lisesi Güzel sanatlar lisesi, öğrencilere güzel sanatlarla ilgili temel bilgi ve beceriler kazandırmayı ve güzel sanatlar alanında nitelikli insan yetiştirilmesine kaynaklık etmeyi hedefleyen, ortaöğretime yerleştirmeye esas puanla birlikte, özel yetenek sınavı ile öğrenci alan ve 4 yıl süreli eğitim veren orta öğretim kurumudur. Amacı, güzel sanatlar dallarında yetenekli öğrencilerin yaratıcı, yapıcı ve yorumcu yeteneklerini geliştirmek, öğrencileri araştırıcı ve geliştirici çalışmalara yöneltmek, yetenekleri doğrultusunda bağımsız, doğru ve seçenekli yorumlar ve uygulamalar yapabilecek yaratıcı kişiler olarak yetiştirmek, öğrencilerin ulusal ve evrensel, tarihi, yeni sanat eserlerini tanımaları ve anlamalarına yardımcı olmaktır. Güzel sanatlar lisesi sınavlarına ilköğretim okullarının 8. sınıfını bitiren öğrenciler başvurabilirler. Sınavlara girmek için SBS'ye girme şartı aranmaz. Ancak bu sınavlara girenler de güzel sanatlar lisesi sınavlarına girebilirler. Güzel Sanatlar Lisesi diğer Anadolu liselerinden farklı olarak; resim veya müzik alanına özgü sözlü ve uygulamalı "özel yetenek" sınavı yapmaktadır. Spor Lisesi Ortaöğretime yerleştirmeye esas puanla birlikte, özel yetenek sınavı ile öğrenci alan ve beden eğitimi ve spor alanında nitelikli insan yetiştirilmesine kaynaklık etmeyi hedefleyen, 4 yıl süreli eğitim veren ortaöğretim kurumudur. -Beden eğitimi ve spor alanında temel bilgi ve beceri kazanmaları için ilgi ve yetenekleri doğrultusunda eğitim-öğretim görmelerini ve başarılı sporcular olarak yetiştirilmelerini, -Alanı ile ilgili dünyadaki gelişmeleri dikkate alarak, Türk sporunu geliştirecek ve temsil edebilecek gençler olarak yetişmelerini, -İş birliği içinde çalışma ve dayanışma alışkanlığı kazanarak takım ruhu ile hareket etmelerin, -Spor disiplini ve centilmenliğini özümsemiş, örnek bireyler olarak yetişmelerini, -Beden eğitimi ve sporla ilgili yükseköğretim programlarına hazırlanmalarını, -Spor alanında araştırmaya yönelmelerini; bu alanda yetenekleri doğrultusunda uygulama yapabilecek kişiler olarak yetişmelerini sağlamak amaçlanmaktadır.

34 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Liselerde (Gymnasium) Sınıf Geçme Koşulları: Bir öğrencinin sınıfını geçebilmesi için: *Tüm derslerinde not ortalaması en az 4,0 veya daha iyi olması, *Ana derslerden alınan notların en az 4,0 veya daha iyi olması, *Ana derslerden hiçbirinde 6,0 notun alınmamış olması, *Ana derslerin dışındaki derslerde, 4,0 notundan daha düşük notun iki dersten fazla olmaması, Derslerde alınan düşük notlar şu şekilde denkleştirilebilir: *Ana dersten alınan 5,0 notu başka bir ana dersten alınan 2,0 notuyla, *Ana ders olmayan herhangi bir dersten alınan 6,0 notu başka bir sınıf geçmede ölçüt olan dersten (müzik, resim ve spor bunların dışında tutulmaktadır.) alınan 1,0 veya 2,0 notuyla, *Ana ders olmayan herhangi bir dersten alınan 5,0 notu, ana dersten alınan bir 2,0 notuyla veya sınıf geçmede ölçüt olan başka iki dersin 3,0 notuyla denkleştirilir ve öğrenci sınıfını geçer. Bir Öğrencinin Lise Diploması (AllgemeineHochschulreife) Alabilmesi İçin Gereken Koşullar: *Ana, Yan ve Seçmeli Derslerden ( 20`si ana ders olmak üzere toplam 40 dersten) her ders için en çok 15 puan olmak kaydıyla, toplamda en az 200 en çok 600 puan toplanması gerekmektedir (Örn. Matematik 11. sınıf, 1. dönem 15 p. 2. dönem 15 p. ;12. sınıf 1. dönem 15 p. 2. dönem 15 p.). Puanlar birleştirilerek nota dönüştürülmekte ve alınan bu not ile öğrenciler yüksek öğrenim kurumları'na başvurabilmektedirler. Birleşik Okullar (Gemeinschaſtsschulen) Birleşik Okul Sistemi, BW Eyaleti'nde 58 yıl sonra eğitim alanında yapılan ilk yenilik olmuştur. 2012- 2013 Eğitim-Öğretim yılında 42 okul Birleşik Okul olarak hizmet vermeye başlamıştır. Birleşik Okullar`ın temelini Sekundar stufe 1 (Orta Eğitim 5.- 10. sınıflar) oluşturmaktadır. Birleşik Okullar, 28 kişilik sınıflardan oluşan, iki veya daha fazla okul türünden (HauptschuleWerkrealschule-Realschule- Gymnasium) oluşan yapılar için kararlaştırılmıştır. Çok istisnai durumlarda tek okul türünde hizmet veren kurumlarda Birleşik Okullar`a dönüştürülebilmektedir. Ancak okul bunun için başlangıç sınıfında en az 20 öğrencisinin olduğunu belgelendirmelidir. Birleşik Okullar'da başarılı bir 10. sınıſtan sonra mümkün olan geçişler şunlardır: - Genel eğitim veren liselerin (Gymnasium) üst sınıflarına geçiş, - Mesleki liselere geçiş, - Meslek öğrenimine geçiş. Lise Mezuniyet Sınavları (DieAbiturprüfung) Almanya'da lise merkezi olarak lise bitirme sınavı yapılmaktadır. *Yazılı sınavlar, Almanca, Matematik, Yabancı Dil ve okulun alanlarına göre belirlenen bir ana dersten, belirlenmiş tarihlerde (genellikle Nisan ayında, telafi sınavları ise Mayıs ayında) yapılmaktadır. Yabancı dil sınavı hem yazılı, hem de sözlü olarak 12. sınıfın ilk yarıyılında yapılmaktadır. *Her öğrenci, kendisinin seçtiği bir dersin sözlü sınavına girmek zorundadır. Öğrenciler, seçtikleri dersin müfredatından en az 4 konu belirleyip Öğretmenler Zümresi'ne sunmakta, Zümre ise seçilen konuyu öğrenciye sözlü sınavdan bir haſta önce bildirmek zorundadır. Lise diploması almış bir öğrenci ulusal ve uluslararası üniversitelere, teknik yüksek okullara başvurabileceği gibi, istiyorsa işletmelerin teklif ettikleri kısa süreli Meslek Edinme Programları'na da katılabilir.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 35 TÜRKİYE Liselerde Sınıf Geçme Koşulları: Öğrencilerin sınav, performans çalışması, proje ve uygulamaları 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Puan değerleri ve dereceleri aşağıdaki gibidir. Ders yılı sonunda; a) Tüm derslerden başarılı olan, b) Başarısız dersi/dersleri olanlardan, yıl sonu başarı puanı en az 50 olan öğrenciler, doğrudan sınıf geçer. Sınıf geçemeyen yada devamsızlık nedeniyle başarısız sayılan öğrenciler, aynı sınıfı tekrar eder. Sınıf tekrarı (hazırlık sınıfı hariç), ortaöğrenim süresince en fazla bir defa yapılır. Öğrenim süresi içinde ikinci defa sınıf tekrarı durumuna düşen öğrencilerin ders yılı sonunda okulla ilişiği kesilerek, açık öğretim lisesi veya mesleki açık öğretim lisesine geçişleri sağlanır. Haſtalık ders saati sayısı bir veya iki saat olan dersler için en az iki; üç ve daha fazla olan dersler için ise en az üç yazılı sınav yapılır. Aynı derse giren öğretmenlerin ortak değerlendirme yapabilmelerine imkân vermek üzere birden fazla şubede okutulan tüm derslerin yazılı sınavları ortak yapılır ve ortak değerlendirilir. Gerektiğinde ilçe, il ve ülke genelinde ortak sınavlar yapılabilir. Yazılı sınavların klasik/yoruma dayalı olarak yapılması esas olmakla birlikte, her dönemde her dersin sınavlarından biri test usulü de yapılabilir. Öğrencinin, ders yılı sonunda herhangi bir dersten başarılı sayılabilmesi için; a) İki dönem puanının aritmetik ortalamasının en az 50 veya birinci dönem puanı ne olursa olsun ikinci dönem puanının en az 70, b) İşletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin, beceri sınavı puanı en az 50 olmak kaydıyla birinci ve ikinci dönem puanları ile beceri sınav puanının aritmetik ortalamasının en az 50 veya beceri sınav puanının en az 70 olması gerekmektedir. Lise Mezuniyet Sınavları Türkiye'de lise diplomasına ulaşmak için mezuniyet sınavı yapılmamaktadır. Yukarıda belirtilen sınıf geçme sistemi çerçevesinde sınıfları geçerek 4 yıl süreli ortaöğretim eğitimini tamamlayan öğrenciye, bitirmiş olduğu alana ilişkin diploma düzenlenir. Mesleki ve teknik orta öğretim kurumunu bitirenlere, diploma ile birlikte "Bağımsız İş Yeri Açma Belgesi" de düzenlenir. Öğrencilerin yükseköğretim kurumuna geçip-geçemeyecekleri, merkezi olarak yapılan sınavlar ile orta öğretim başarı puanının belli oranda etkisi sonucu belirlenmektedir. Puan Derece 85,00-100 Pek y 70,00-84,99 İy 60,00-69,99 Orta 50,00-59,99 Geçer 0-49,99 Geçmez

36 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA 3. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM Federal Almanya Cumhuriyeti'nde, meslek eğitimi ekonomik gelişmenin temeli ve esas unsurlarından birisidir. Bu alanda yapılan bütün yatırımlar gelecek için yapılan yatırım olarak değerlendirilmekte, planlamakta ve uygulanmaktadır. Almanya'da mesleki eğitimin tarihçesi 11. yüzyıla kadar uzanır. O zamanlarda, bir meslekte çalışacak kişilerin hangi yeterliliklere sahip olması gerektiği sanatkârlarca listelenmiştir. Bu nedenle Almanya'da, bir mesleğin nasıl öğrenileceği ve uygulanacağını, o işi en iyi şekilde icra eden sanatkârların bileceği ve düzenleyebilecekleri düşüncesi hakimdir. Devletin bu konudaki temel görevini ise sistemin yasal çerçevesini oluşturmak olarak görmek, doğru bir yaklaşımdır. Bu bakış açısı ve anlayışı çerçevesinde, meslek sahipleri ve onları temsil eden kuruluşları, Alman mesleki eğitim sisteminin vazgeçilmez ve en önemli unsurudur. Devlet ilk kez mesleki eğitime 18 ve 19. yüzyılda yaşanan sanayi devrimi süresince müdahale ederek, yaşanan gelişmelerle uyum sağlayacak bir takım değişikliklere gitmiş yasal düzenlemeler gerçekleştirmiştir. 1869 yılında ilk kez, bugün dual (ikili) sistem olarak tanınan mesleki eğitim sisteminin resmi düzenlemesi yapılmış ve uygulama alanı genişletilmiştir. 1921 yılında yapılan, yasal yeni düzenlemeler ile ikili meslek eğitim sistemi geliştirilmiş, 1938 yılında yapılan değişikliklerle de işletmelerin çıraklarını eğitime göndermeleri yasal zorunluluk haline dönüştürülmüştür. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra mesleki eğitimle ilgilenmeye başlayan sendikalar, özellikle özlük hakları açısından tarafgir görüşmelere başlamışlardır. 1969 yılında yasalaştırılan Çıraklık Kanunu, dual meslek eğitimi sisteminin ruhunu koruyarak, 2005 yılında günün gerekleri doğrultusunda revize edilmiştir. Meslek ve Tekn k Eğ t m Dual s stem (İk l s stem): yarı zamanlı meslek okul ve yarı zamanlı ş başı öğret m ) Tam zamanlı Meslek Okulları: Fachoberschule Berufsfachschule, Berufsoberschule 18/ 19 yaş 16 – 18 yaş 15/ 16 – 18 yaş 18 – 19 yaş

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 37 TÜRKİYE 3. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM Türkiye'de meslekî ve teknik eğitim, İmparatorluk ve Cumhuriyet dönemleri olmak üzere iki bölümde incelenebilir. Ülkemizde 12. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar meslekî eğitim; geleneksel usullere dayalı bir sistem içerisinde esnaf, sanatkâr teşkilatlarınca yürütülmüştür. Selçuklular döneminde Ahilik adıyla kurulmuş bulunan esnaf-sanatkâr teşkilatı; Osmanlı döneminde Lonca ve Gedik adları altında sürdürülmüştür. Ahilik Teşkilatında; mesleğe giriş, meslekî yeterliğin kontrolü ile kalfa ve ustalığa yükselişin esaslarının, bir sistem bütünlüğü içerisinde yürütüldüğü görülmektedir. Esnaf ve sanatkârları disipline ederek, toplumda iş ve ticaret ahlâkını koruyan bu teşkilatlar, usta yetiştirilmesi ve yetiştirilenlerin istihdamı konusunda da sorumluluk üstlenmişlerdir. Bugünkü meslek okullarının temelini, o tarihlerde Tuna Valisi olan Mithat Paşa, 1860 yılında Niş'de, 1864'de Ruscuk ve Sofya'da, 1868'de de İstanbul'da açtığı okullarla atmıştır. Zaman içerisinde çoğalan okullardan, 1927 yılına kadar faaliyetlerine devam edebilen ve idareleri Maarif Vekâletine intikal eden 9 okul kalmıştır. Türkiye, becerili ve teknik insan gücünün yetiştirilmesinde karma yaklaşımı benimsemiş ve sistemi buna göre şekillendirmiştir. Cumhuriyetin kuruluş yıllarında ülke şartları, mesleki eğitim için okullara dayalı bir sistem kurmayı gerekli kılmıştır. Gelişmelerle uyumlu modern bir çıraklık eğitimi sisteminin kurulmasına imkân verecek kanun, 1977 yılına kadar çıkarılamamıştır. Bu tarihe kadar organize olamamış çırak eğitimi, insan gücü yetiştirme düzenimiz içerisinde varlığını geleneksel olarak korumuştur. Türkiye'de mesleki ve teknik eğitim, T.C. Anayasası, 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu ile desteklenen bir yapıya sahiptir. Türk Mesleki ve Teknik Eğitim Sistemi, genel eğitim sistemi ile paralel olarak, örgün ve yaygın olmak üzere iki alt sistemden oluşmaktadır. Genel anlamda; mesleki ve teknik liseler örgün,mesleki eğitim merkezleri, pratik sanat okulları ve halk eğitim merkezleri ise yaygın mesleki eğitim alt sistemini oluşturmaktadırlar. Bu çerçevede mesleki ve teknik eğitim kurumlarını aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: Mesleki ve Teknik Eğitim Sistemini oluşturan başlıca unsurları incelemeye çalışalım, Meslek ve Tekn k Eğ t m Çıraklık eğ t m Tam zamanlı Meslek Okulları: Meslek ve Tekn k Orta Öğret m Kurumları 14/18 yaş 15 yaş

38 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA 3.1. Dual (ikili) sistem İkili meslek eğitimi, işletmede eğitimin ağırlıklı öneme sahip olduğu (yaklaşık %80 ve %20 okul-mesleki eğitim merkezi) bir eğitim modeli olarak, Alman mesleki eğitim sisteminin temeli durumundadır. Mesleki eğitim merkezleri, Eğitim Müdürlüklerine (Schulamt), dolayısıyla eyalet eğitim bakanlıklarına bağlıdır. Finansmanı eyalet bütçesindenayrılan ödenekle karşılanmaktadır. Bu konuda sosyal taraflarında ciddi katkıları bulunmaktadır. Almanya'da zorunlu eğitimini tamamlayanlardan yaklaşık olarak %55'i dual (ikili) sisteme, %10'u meslek liselerine, %35 kadarı da üniversiteye hazırlayan okullara (Gymnasium) devam etmektedir. İkili sistemde 350 civarındaki meslek dalında eğitim verilmektedir. Tüm meslekler sürekli olarak güncellenmekte, bazı meslekler meslek listesinden çıkartılırken, bazı alanlarda da yeni meslekler listeye eklenerek mesleki eğitim sistemi içine alınmaktadır. Okul ve işletme eğitiminin uyumlu olmasının en temel öge olduğu eğitim programlarının asgari (çerçeve) standartları Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanmaktadır. Bu standartlar tüm ülkede bir örnek olarak uygulanmakta ve kesin bir çerçeve çizmektedir. Günümüzde Almanya'da 1,6 milyon civarında ikili meslek eğitimi öğrencisi (çırak), 550 bin civarında da meslek lisesi öğrencisi bulunmaktadır. İşletmede meslek eğitimine gidenler için eğitim sözleşmesi yapılmaktadır. Çıraklık eğitimi görenlerin çalışan ve öğrencilerden farklı pozisyonu bulunmaktadır. Gençlerin çoğu dokuz veya on yıllık okul devresinden sonra 15 veya 16 yaşlarında ikili bir meslek eğitimine başlamaktadır. Yüksek öğrenime hak kazanmış veya hiçbir mezuniyeti olmayan gençler de ikili meslek eğitimine başlayabilmekte ve gecikmeli de olsa bir meslek edinme şansını yakalamaktadır. İkili meslek eğitimi sisteminde, meslek okullarında görev yapan 130 bin civarındaki öğretmene karşın, 850 bin civarında usta eğitici görev yapmaktadır. Usta eğiticilerin %95'i işletmelerde çalışmaktadır. İkili eğitimde kontrol, sistemin ruhuna uygun olarak sanayi ve ticaret odaları, esnaf ve sanatkârlar odaları, serbest meslek odaları, ziraat odaları gibi meslek kuruluşlarında olup, bunlar tarafından eğitimin sürekli denetimi mevcuttur. AB'de %15,8 olan genç işsizlik oranı, Almanya da en düşük seviyededir. Gençlerde %7 civarında ve genelde Mart 2017 verilerine göre %5,9 olan işsizlik oranının, uygulanan ikili meslek eğitim sistemi ile ilintili olduğu belirtilmektedir. Çünkü ikili sistemden mezun olanların %90 gibi büyük bir oransal kesimi, bir yıl içinde istihdam imkânını elde etmektedir.Çalışanlar, yeni meslek ve alanlara uyum eğitimine de sürekli eğitim sistemi içinde kolayca erişebilmektedirler. Almanya'da işletmeler meslek eğitimi vermekle yükümlü değillerdir. Ancak ikili meslek eğitimine duyulan büyük ilgi meslek eğitimimin bir yandan işletmeler için yararlı olması, öte yandan bu yolla gençlerin istihdam şansının ve uzun vadeli para kazanma imkânlarının açık olmasıdır.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 39 TÜRKİYE 3.1. Çıraklık Eğitimi: Örgün mesleki ve teknik eğitim dışında meslek öğrenmenin en önemli yolu yaygın eğitim içinde yer alan çıraklıktır. Çıraklık eğitimi, bir yaygın eğitim türü olmasına rağmen, yaygın eğitim mevzuatı dışında ayrı bir kanunla düzenlenmiştir. İlk kez 1977 yılında çıkarılan 2089 sayılı Kanun ile hukuksal anlamda eğitim sistemimiz içinde yer alan çıraklık sistemi, 1986 yılında 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu ile birlikte ivme kazanmıştır. Bu kanun ile örgün mesleki eğitime de hukuki düzenlemeler getirilmiştir. 2001 yılında yapılan değişiklikle adı “Mesleki Eğitim Kanunu” olan söz konusu Kanun; çırak, kalfa ve usta eğitim ve öğretimi ile ilgili düzenlemeleri belirlemiştir. Çıraklık eğitimi genel olarak iki farklı biçimde uygulanmaktadır: 3308 sayılı Kanun kapsamında MEB tarafından belirlenen il ve meslek dallarında yapılan çıraklık eğitimi uygulaması ve MEB'in çıraklık eğitimi yapmadığı meslek dallarında ilgili meslek kuruluşlarının koordinasyonunda verilen geleneksel çıraklık eğitimi uygulaması. Çıraklık eğitimi, zorunlu temel eğitimini tamamlayıp bir iş yerinde meslek öğrenmek amacıyla çalışan gençlerin teorik ve pratik eğitimini kapsayan eğitim türüdür. Başlamak için 14 yaşının tamamlanması gerekir. Zorunlu eğitimi bitiren ancak 14 yaşın altında olanlar, çırak adayı statüsüyle çıraklık eğitimine başlarlar. Çıraklık eğitiminde 4 aşama vardır: Çırak adaylığı, çıraklık, kalfalık ve ustalık. Çıraklık eğitimine başlamak isteyen genç ve velisi öncelikle çalışacağı iş yerini bulur. Çalışmaya başlamadan önce iş yeri sahibi veya vekili ile çırağın velisi arasında MEB'ce belirlenen bir standart sözleşme imzalanır. Çırak adayları ve çıraklar, öğrenci “çırak öğrenci” statüsündeki kişilerdir ve öğrencilere tanınan tüm haklardan yararlanırlar. Çıraklık süresi mesleğin özelliğine göre 2 ile 4 yıl arasında değişmektedir. Çıraklar, haſtada bir gün mesleki eğitim merkezlerinde veya Milli Eğitim Bakanlığınca uygun bulunan iş yerlerinin eğitim biriminde teorik eğitim, haſtanın kalan günlerinde ise iş yerinde pratik eğitim alırlar. Pratik eğitim, usta eğiticilerin denetimi ve gözetimi altında yapılır. 2001 yılında yapılan bir düzenleme ile lise ve daha üst düzeyde genel eğitim almış olanlara da çıraklık eğitimi yolu açılmıştır. Çıraklık eğitimi bir deneme dönemi ile başlar ve bu dönem mesleğin özelliğine göre 1 ile 3 ay arasında değişir. İşverenler çıraklara ve aday çıraklara en az asgari ücretin %30'u oranında ücret ödemek zorundadırlar. Çırak adayları ve çıraklar iş kazalarına, mesleki ve diğer hastalıklara karşı sigortalıdırlar, sigorta primleri devlet tarafından ödenir. Çıraklık eğitimini tamamlayanlar kalfalık sınavına girebilirler. Teorik ve pratik sınavda başarılı olanlara kalfalık belgesi verilir. Kalfalık eğitimi ustalık düzeyine ulaşmak için yapılan eğitimdir. Üç yıllık programa dayanan kalfalık eğitimi MEB'e bağlı mesleki eğitim merkezlerinde verilmekte olup, bu süre içinde kalfalar iş yerlerinde çalışmaya devam ederler. Bu eğitimi tamamlayan kalfalar ve/veya kalfalık belgesi aldıktan sonra en az beş yıl süre ile mesleklerinde çalıştıklarını belgelendirenler ustalık sınavına girebilirler. Pratik eğitim, usta eğiticilerin denetimi ve gözetimi altında yapılır. İşletmelerde yapılan mesleki eğitim faaliyetlerini iki başlık altıda toplamak mümkündür. Bunlardan ilki 3308 sayılı Kanun kapsamında, gerek çırakların ve gerekse mesleki ve teknik orta öğretim öğrencilerinin beceri eğitimlerinin iş yerlerinde yapılmasıdır. Bu uygulamaya katılan meslek lisesi öğrencileri son sınıſta haſtada iki gün teorik eğitim, haſtada 3 gün pratik eğitimi iş yerlerinde görmektedir. Buna göre 20'den az çalışanı bulunan iş yerleri istekleri halinde; 20'den fazla istihdamı olan ve meslek eğitimi kapsamına alınan il ve mesleklerde faaliyette bulunan işletmeler ise meslek lisesi öğrencilerine beceri eğitimi imkânı sunmak zorundadır. Bu kapsamdaki işletmeler çalışan sayılarının %5'inden az ve %10'undan çok olmayan sayıda meslek lisesi öğrencisine pratik eğitim yaptırmakla yükümlüdür.

40 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Federal Almanya Cumhuriyeti'nde işverenlerin ¼'ü çırak istihdam etmektedir. Çıraklık sisteminde en yaygın sorun; eğitim verilecek işletme bulmakta sıkıntı yaşanmasıdır. Bir diğer sorun yabancı kökenli olanların sisteme girmekte sıkıntı yaşamalarıdır. Özellikle dil yetersizliği ve sistemin yabancı kökenli olanlar tarafından yeteri kadar tanınmamasının buna neden olduğu düşünülmektedir. Türk işletmelerinin çırak istihdam etmeleri yönünde özel bir çaba gösterilmektedir. Bir işletme ancak elinde mesleki ve pedagojik yeterliğe sahip usta öğreticiler mevcut olduğu takdirde gençlere meslek eğitimi verebilmektedir. Aynı zamanda işletmelerin, devlet tarafından çıkarılan meslek eğitim programlarında öngörülmüş olan eğitim alanlarını nitelik ve donanım açısından tam olarak verebilecek veya işletmeler üstü eğitim merkezlerinde tamamlayıcı meslek eğitim yardımıyla verebilecek durumda olması gerekmektedir. İkili meslek eğitim sisteminin başlıca karakteristiklerinden birisi, mesleki eğitim sürecinde; işverenlerin, sendikaların, federal dairelerin ve eyalet resmi dairelerinin ortak çalışmalarıdır. Bu iş birliği; işverenlerle, iş alanların mesleki eğitim meselelerinde iş birliği içinde çalıştıkları işletmelerde, daha en alt kademede başlamaktadır. Mesleki eğitim alanındaki sosyal diyalogun gelişmiş olması sistemin başarısının temel unsurlarından biridir. Bu diyalog, bölgesel ya da yerel düzeyde, ülke çapında ya da federal düzeyde gerçekleşmektedir. 2013 yılında eğitim alan çırak öğrenci sayısı 1.391.900 dür. 2014 yılında genç nüfusun % 64,4'ü dual mesleki eğitim sistemi içindedir. 3.2. Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okulları - Tam zamanlı okullar Tam zamanlı Meslek okulları deyimi, Fachoberschule, Berufsfachschule, Fachoberschule, Berufsoberschule vb. mesleki orta öğretim okul çeşitlerini içermektedir. Meslek okulları:Tam zamanlı meslek okulları, öğrencileri bir veya daha fazla meslekle tanıştırarak onlara bu mesleklere ilişkin kısmi eğitim veren ve mesleğin mesleki yeterliliklerini sağlamaya yönelten okullardır. Bu okullar, bir yıl süreli temel meslek kursları vermesinin yanı sıra, öğrencileri sertifika ya yönlendirir. Bu okullarda eğitim yelpazesi çeşitlidir. Örneğin; ticari meslekler, mesleki yabancı dil, hasta ve yaşlı bakımı, sağlık. Bu okullar tam bir mesleki yeterlilik vermemekle beraber, verilen eğitim ikili sistemin ilk yılı olarak kredilendirilir. Ortaokuldan sonra girilen bu okullardaki eğitim süresi, mesleki uzmanlaşma amacına bağlı olarak 1-3 yıl sürmektedir. 3.2.1. Fachoberschule: Bu okullar 11 ve 12. sınıf düzeyinde eğitim vermektedirler ve orta öğretimden, son sertifikaya götüren programlardır. Eğitimin ilk yılı işletme içi pratik eğitim-öğretimi, ikinci yılı ise genel ve uzmanlaşmaya yönelik eğitimi içerir. Giriş için belli bir akademik standart gereklidir. Mesleki eğitimini tamamlayan öğrenciler (örneğin ikili eğitimi), doğrudan 12. sınıfa başlayabilirler. Fachoberschule'ler de uygulamalı eğitim, 11. sınıſta başlayıp bir öğretim yılı boyunca haſtada dört gün yapılır. Bununla birlikte, haſtada sekiz saat teorik eğitim verilir. 12. sınıſta haſtada en az 30 saat zorunlu ve seçmeli dersler verilir. Zorunlu dersler; Almanca, matematik, fen bilimleri, yabancı dil dersi, spor ve bölümleri ile ilgili bir meslek dersini kapsar. Genel kültür derslerinin bütün bölümlerde haſtalık ders saati 18 saattir. Bu okuldan mezun olanlar "Allgemeine Hochschulreife" yada "FachgebundeneHochschulreife" bitirme belgesini alırlar. "AllgemeineHochschulreife" belgesi olanlar liselerimizi bitirenler, "fachgebundeneHochschulreife" belgesi olanlar ticaret meslek liselerimizi bitirenler derecesinde öğrenim görmüş sayılırlar. 3.2.2. Berufsfachschule: Bu okullara öğretim amaçlarına göre, ortaöğretim birinci kademesinde yer alan okulların 10. sınıfı bitirme belgesi alanlar kabul edilmektedirler. Öğrenim süreleri, meslek alanlarına göre en az bir yıl en fazla iki yıldır.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 41 TÜRKİYE Ayrıca 200'den fazla istihdamı olan işletmeler, beceri eğitimi için eğitim birimi kurmak ve bu birimde eğitici personel görevlendirmek zorundadır. İşletmelerin diğer mesleki eğitim faaliyeti ise çalışanlarına yönelik eğitimleridir. Halen 334 mesleki eğitim merkezinde, 31 alan ve buna bağlı 153 dalda, 102.000 çırak eğitime devam etmektedir. Örgün eğitim ile karşılaştırıldığında çıraklık eğitimi, sayısal açıdan daha küçük bir yer tutmaktadır. Ancak çıraklık eğitimini tamamlayanların istihdam oranları örgün eğitim mezunlarına göre daha yüksektir. 3.2. Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okulları Mesleki ve teknik öğretim okulları, öğrencileri genel orta öğretimin amaçları ile birlikte onları iş ve meslek alanlarına işgücü olarak yetiştiren ve yükseköğretime hazırlayan orta öğretim okullarıdır. Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nde; Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarında, öğrencilerin "İş, hizmet ve sağlık alanlarında ihtiyaç duyulan ulusal ve uluslararası meslek standartlarına uygun nitelikte insan gücünün yetiştirilmesi, mesleki bilgi ve becerilerinin güncelleştirilmesi ve uygulanan programlarla girişimcilik bilinci, meslek etiği, iş sağlığı ve güvenliği kültürü ile iş alışkanlığının kazandırılması, mesleki eğitim görenlerin istihdama hazırlanmasının" amaçlandığı belirtilmektedir. 12 yıl süreli zorunlu eğitime geçilen 2012 yılından itibaren, tüm örgün eğitim kurumlarına öğrencilerin yerleştirilmesi,temel eğitimden ortaöğretime geçiş sistemi kapsamında gerçekleştirilmektedir. Bu sistem: 8'inci sınıſta öğrenim gören ve tercihte bulunan tüm öğrencilerin ortaöğretim kurumlarına yerleştirme işlemlerini tercihleri doğrultusunda, okul kontenjanlarına göre YEP (Yerleştirmeye Esas Puan) üstünlüğü, esas alınarak gerçekleştirmektedir. Bu puanın hesabında, merkezi olarak düzenlenen ortak sınavlar ile yıl sonu başarı puanları önem taşımaktadır. Örgün eğitim sisteminde, ortaöğretim kurumlarının hepsi bu sistem içinde öğrenci alabilmektedir. Öğrencilerin 10. sınıſta hangi programı takip edeceklerine 9. sınıf sonundaki performansları, ilgi ve istekleri ile alan kontenjanlarına göre karar verilmektedir. Rehberlik ve yönlendirme ders saatinde 9. sınıf öğrencilerine mesleki ve teknik eğitim ile akademik alanlar tanıtılmakta, ilgi ve yönelimlerine uygun meslek seçimini doğru olarak yapabilmelerine katkıda bulunulmaya çalışılmaktadır. Öğrenciler, 10. sınıſta alanlara, 11. sınıſta meslek dalına ayrılırlar ve 12. sınıſta da bu dallara devam ederek mezun olurlar. Meslekî ve teknik eğitim okullarındaki alanlar genel ifadeyle; endüstriyel ve teknik alanlar, ticaret, turizm ve iletişimle ilgili alanlar, sosyal hizmetlerle ilgili alanlar biçiminde gruplandırılabilir. Meslekî ve teknik eğitim okullarında, 9 ve 10. sınıf öğrencileri derslerinin tamamını okullarda alırken, 11. ve 12. sınıf öğrencileri ise haſtanın iki günü okullarda teorik ve uygulamalı eğitim, haſtanın üç günü ise işletmelerde beceri eğitimi almaktadırlar. Ancak Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin öğrencileri Ekim-Mart ayları arasındaki altı aylık dönemde okullarda eğitim görmekte, Nisan-Eylül ayları arasındaki altı aylık dönemde ise işletmelerde beceri eğitimi almaktadırlar. Böylece işletmelerin makine, araç-gereç ve mesleğinde uzmanlaşmış usta öğretici/eğitici personel imkânlarından faydalanmak mümkün olmaktadır. Sayıları az olmakla birlikte, bazı okul türleri programları gereği bu uygulamanın dışındadır.

42 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA Berufsfachschule öğrencilerini, hem mesleğe, hem de meslek yüksekokullarına hazırlar. Öğrenciler bu okullarda istedikleri bir meslek dalını seçebilirler ve meslek derslerine ek olarak genel kültür derslerini de alırlar. Okutulan dersler, Almanca, spor ve din kültürü dersleridir. Yabancı dil ve sosyoloji gibi derslerde eğitim sınıf ve bölümlere bağlı olarak verilmektedir. Haſtalık ders saati 30 saattir. Berufsoberschule: Berufsoberschulenler, yüksek öğrenime öğrenci hazırlayan okullardır. 11. ve 12. sınıfları kapsar. Bu okullara; Realschulabschluss, mittlereReife, Abschlussnach der Klasse 10 der Hauptschule (ortaöğretim birinci kademesinde yer alan okulların 10. sınıfı bitirme belgesi) belgesini alanlar, Gymnasium (G9) 11. sınıfa geçmiş olmak ve not ortalaması Almanca, İngilizce, matematik ve fen Bilimleri derslerinden bir tanesinden en az 3,0 olanlar ile en az iki eğitim öğretim yılı mesleki eğitim görmüş olan öğrenciler kabul edilmektedirler. Berufsoberschule'ler, mesleki eğitimin yanı sıra genel kültür eğitimi de vermektedirler. Berufsoberschulerin' de öğretim yapılan başlıca meslek dalları; ekonomi, teknik, beslenme ve ev ekonomisi, tarım ekonomisi, tasarım' dır. Bu okullarda okutulan zorunlu dersler, Almanca, yabancı dil, tarih, politika, ekonomi, matematiktir. Zorunlu derslerle birlikte alanlara göre, fen bilimleri, iletişim teknolojileri derslerinde eğitim verilmektedir. Olgunluk diploması (AllgemeineHochschulreife)'nın alınabilmesi için 2. Yabancı dil bildiğini ispatlaması gerekir. Bu liselerin iki yıllık bölümünden mezun olan öğrenciler, Fachgebundeneschulreife (mesleki yan dallar olgunluk diploması) ve ikinci yabancı dil dersinin ek olarak alınması ile AllgemeineHochschulreife (olgunluk diploması) almaya hak kazanırlar. "FachgebundeneHochschulreife" belgesini alanlar meslek liselerimizin alanları ile ilgili bölümü bitirenler derecesinde öğrenim görmüş sayılırlar. "AllgemeineHochschulreife" belgesini alanlar liselerimizi bitirenler derecesinde öğrenim görmüş sayılırlar. Mesleki/Ticaret ve Teknik Dil Bilgisi Okulları: Bu okullar bazı eyaletlerde mesleki gramer okulları olarak adlandırılmakta ve bilinmektedir. Dil bilgisi okullarının aksine, bu okulların ilk veya orta derecesi yoktur (sınıflar 5-10 arası). Nihai hedef öğrencilerin herhangi bir yükseköğretim kurumuna girmelerini sağlamaktır. Dilbilgisi okullarının sunduğu eğitim konularına ek olarak bu okullar programlarında; ticaret, teknik beceriler, beslenme ve ev ekonomisi, agronomi, sağlık ve bilgi ve iletişim teknolojisi gibi mesleki konulara da yer vermektedir. Mesleki Eğitime Hazırlık (Berufsvorbereitungsjahr): Berufsvorbereitungsjahr mesleğe hazırlık yılıdır ve meslek eğitimi alanında verilen eğitimin birinci yılı olarak değerlendirilmez. Ancak (mesleki hazırlık yılında) okullardan ayrılma belgesi ile ayrılan öğrencilerin Hauptschulab -schlusss (9. sınıf bitirme belgesini) almalarına yönelik yapılan eğitimdir. Berufsvorbereitungsjahr' da yapılan eğitim Hauptschule ( orta öğretim birinci kademesinde bulunan 5-9 sınıfları, bazı eyaletlerde 10. sınıfı) kapsar seviyededir. Hauptschule'nin dokuzuncu sınıfından ayrılarak Berufsvorbereitungjahr'a devam etmiş olan öğrencilerden aldıkları bitirme belgelerinde, Hauptschulabschluss'a denk eğitim görmüş sayıldıkları belirtilenler, ilk öğretim okullarımızın mezunu sayılırlar. Bitirme belgelerinde Hauptschulabschluss'a denk öğrenim gördüğü belirtilmeyenler ise, önceki öğrenimini sınıf bakımından yükseltmeyen bir yıllık meslekî eğitim görmüş sayılmaktadırlar. Hauptschulabschluss'dan sonra bu okula devam ederek bir yıllık öğrenimlerini tamamlayanlar, önceki öğrenimlerini sınıf bakımından yükseltmeyen bir yıllık meslekî eğitim görmüş sayılırlar. Meslek Lisesi: Eğitim ve Kültür İşleri Bakanları (KMK) Daimi Konferansı Genel ve mesleki eğitimin denkliği üzerine yaptıkları müzakere ile bağlantılı olarak, mesleki orta dereceli okullara verilen önemin artırılması üzerinde uzlaşmışlardır. Bavyera, Berlin ve Baden-Württemberg gibi bazı eyaletlerde, ikili (dual) mesleki eğitimini tamamlayanların yükseköğretime geçişlerini sağlamak üzere bu okulları kurmuşlardır.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 43 TÜRKİYE Mevcut durumda 3262 mesleki ve teknik ortaöğretim kurumunda, 53 alanda ve bu alanlar altında yer alan 205 dalda mesleki eğitim verilmektedir. Ortaöğretim için yeniden düzenlenen haſtalık ders çizelgesinde özellikle genel lise ve mesleki ve teknik liselerin 9. sınıfları ortak olarak planlanmıştır. Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Sayısı 2288 olan mesleki ve teknik anadolu liselerinde, Anadolu meslek ve Anadolu teknik olmak üzere 2 tür program uygulayan, hem mesleğe ve hem de yüksek öğretime hazırlayan orta öğretim kurumlarıdır. 9. sınıflar tüm liselerde ortak yıldır. Bu okullarda 10. sınıſta mesleki alan dersleri okutulmaya başlanmaktadır. 11. sınıſta alan altında bulunan dallardan biri seçilerek, bu dalda mesleki eğitim verilmektedir. Mesleki ve teknik anadolu liselerinin 12. sınıfları haſtada 2 gün okulda eğitim, 3 gün işletmede eğitim almaktadırlar. Öğrencilerin sigortası devlet tarafından karşılanmakta, asgari ücretin % 30'undan az olmamak üzere belirlenen ücret, işletmelerce öğrenciye ödenmektedir. Çok Programlı Anadolu Lisesi Nüfus ve öğrencinin az olduğu yerleşim birimlerinde, mesleki ve teknik orta öğretim programlarının yanı sıra, diğer bazı orta öğretim programlarının da (örneğin; Anadolu imam hatip lisesi, Anadolu lisesi) aynı çatı altında verildiği orta öğretim kurumudur. Halen, 878 ÇPAL mevcuttur. Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi Meslekî ve teknik eğitim alanlarında ortaöğretimde diploma, sertifika ve belge programlarının uygulandığı örgün ve yaygın eğitim veren kurumlardır. Bu merkezlerde; meslekî ve teknik eğitim alanlarında ortaöğretimde örgün ve yaygın olarak uygulanan ilgili programların aynısı uygulanmaktadır ve 96 MTEM mevcuttur. MTOÖ Kurumlarında Eğitim Basamakları ve Süreci

44 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA 3. 3. Mesleki Yükseköğretim Mesleki yükseköğretim temelde, mesleki eğitim vermekte olan çeşitli enstitüleri kapsar. Bazı eyaletlerde, yüksek öğretim imkanı sunan ve lise eğitimlerini tamamlamış olanlara mesleki yükseköğretim veren meslek akademileri de vardır. ISCED sınıflandırmasına göre mesleki okullar, Bavyera meslek akademileri, hemşirelik ve ebelik okulları vb. 2-3 yıl süre ile eğitim veren yüksek öğretim kurumlarıdır. Fachhochschulen Fachhochschulen'de öğretim ve öğrenim, mesleki gerekliliklere odaklanan, uygulama ağırlıklı bir şekilde yapılandırılmıştır. 338 yüksek öğretim veren enstütünün 165 tanesi Fachhochschulen, 117 tanesi üniversite ya da eşdeğer kurum, 57 adeti de sanat ve müzik kolejleridir. Bazı durumlarda, geniş bir biçimde sunulan öğrenci sayıları ve çalışma programlarının yanısıra, belirli bir konu için bölgesel profile katkıda bulunmak üzere kurulan, Fachhochschulen' lerde vardır. Fachhochschulen'de okumak ve yüksek öğrenime geçiş için gerekli standartları taşıdığını gösteren belge (Hochschulreife), ya da standartları taşıdığını belgelendiren konu tabanlı bir sertifika gereklidir. Buna ek olarak, belli sürelerde iş deneyimi yapmış olmak gerekmektedir. Eğitim süresi normal olarak 8 sömestri' dir. Bu okullar aşağıdaki alanlarda öğretim sunar: Mühendislik bilimleri, ekonomi bilimleri/ticaret hukuku, yönetim ve adalet, bilişim, matematik, iletişim teknolojisi, sağlık/hemşirelik. MeslekAkademisi Meslek akademileri, ikili sisteme dayalı yüksek öğretim kurumlarıdır. 4 eyaletde bulunmakta olup, (Bavaria, Baden Württemberg, Saxony, Thuringia, Berlin) ilk meslek akademileri Stuttgart ve Mannheim'da kurulmuştur. İşletmeler, hem işletme de beceri eğitimi masraflarını karşılar, hem de öğrencinin eğitim süresince (Akademide teorik ve işletmede pratik) stajyerlik ücretlerini öderler. İlgili yasaya bağlı olarak, mesleki akademiye giriş için, eğitim sözleşmesinin yanı sıra; yükseköğretime geçiş için gerekli standartları teyit eden sertifika (Hochschulreife) ya da (Fachhochschule)'ye geçiş belgesi gereklidir. Bu belgelerden birine sahip olmayan, ancak mesleki yeterliliklere sahip olanlarda, giriş sınavına müracaat edebilirler. Yapılan sözleşme ile öğrenci, işletme tarafından meslek akademisine kaydettirilir. Özellikle ekonomi, mühendislik ve sosyal ilişkiler alanlarında sunulan bu eğitim, lisans belgesine de götüren bir yoldur ve kanuna göre normalde üç yıllık bir eğitimi öngörür.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 45 TÜRKİYE 3. 3. Mesleki Yükseköğretim Yükseköğretim Kanunu'na göre ortaöğretime dayalı en az dört yarıyıl veya daha fazla süreli her kademedeki eğitimin tümü yüksek öğretim olarak kabul edilmektedir. Yükseköğretim kurumları, üniversiteler ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarından oluşmaktadır. Her kademedeki yüksek öğretim programlarına giriş için akademik ya da mesleki ve teknik ortaöğretim okullarından birisinden mezun olma ve merkezi düzeyde yapılan sınavlarda başarılı olmak gerekmektedir. Fakülteler: Üniversitelerin bünyesinde kurulan ve en az 4 yıl süre ile eğitim veren çeşitli alanlarda mühendislik, teknoloji, sağlık, eğitim vb. mesleki eğitim veren yükseköğretim kurumlarıdır. Bazı fakülteler, genel sınav başarısının yanında, özel yetenek sınavı da yapmaktadırlar. Meslek Yüksekokulu Meslek yüksekokulları, fakültelere bağlı olarak lise üzerine 2 yıl süre ile mesleki eğitim veren kurumlardır. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olarak diploma alanlar doğrudan, eğitim görmüş olduğu alanda meslek yüksekokuluna doğrudan geçiş yapmakta iken, yeni düzenleme ile Yükseköğretime Geçiş Sınavı'ndan belli bir puan alma şartı getirilmiştir. Meslek yüksekokullarından organize sanayi bölgelerinde kurulanlar, Ticaret ve Sanayi Odaları ile varılan anlaşma çerçevesinde belli sayıdaki öğrencilerini, 30 günden az 60 günden fazla olmamak üzere işletmelerde beceri eğitimine göndermektedir. Bunların sigortaları devlet tarafından karşılanmaktadır. Meslek yüksekokulları sadece mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarından değil, diğer liselerden de öğrenci almakta ve bu nedenle, hiç mesleki eğitim almayan gençlerle, temel mesleki eğitim almış olanlar, aynı şartlarda mesleki eğitime tabi olmaktadır. Bu alanlarda mesleki teknik ortaöğretim okullarında bulunan meslek alanlarının neredeyse hepsi bir program olarak yer almaktadır. Bu okullarda 260 meslek alanına ilişkin programlar yer almaktadır.

46 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA 4. SÜREKLİ MESLEK EĞİTİMİ Sürekli eğitim yada öğretim, başlangıç aşamasının tamamlanmasının ardından kapsamı sürekli değişen organize öğrenme faaliyetleri olarak tanımlanabilir. Bu, sürekli meslek eğitiminin yanı sıra genel ve eğitimsel politikayı da kapsayan, bir yetişkin eğitimidir. Almanya'da, sürekli mesleki eğitim değişken ve esnek olma özelliği ile nitelenmektedir. Devletin bu alanda, küçük düzenleyici ve yaratıcı işlevi vardır. Hetorojen ve komplike sürekli meslek eğitiminin yansıması, finansal destek, araştırma, geliştirme ve kalite güvencesi şeklinde ortaya çıkar. Mesleki Eğitim Kanununa göre ileri meslek eğitimi ve yeniden mesleki eğitim olmak üzere, düzenli sürekli eğitimi 2 çeşide ayırmak gereklidir. İleri meslek eğitimi için, bir kursun tamamlanması veya mesleki deneyim ya da her ikisinin de olması gereklidir. Bu bağlamda ileri meslek eğitimi; meslekte ilerlemek yada mesleki bilgi, becerilerin teknolojik ve ekonomik gelişmeler doğrultusunda güncellenmesi için yapılmaktadır. Her iki eğitim de yasal düzenlemelere (Mesleki Eğitim ve Öğretim Kanunu) dayanmaktadır. Düzenlemeler, yeterlilik, yetki ve atama, sınavların düzenlenmesi, elde edilecek unvan (usta, usta başı, iş yöneticisi vb.) gibi hususları içerir ve Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığınca, diğer bakanlıklar ile Federal Mesleki Eğitim ve Öğretim Enstitüsünün (BIBB)' de görüşleri doğrultusunda hazırlanır. İşçi ve işveren odaları, ticaret ve sanayi odaları ve mesleki okullar, işletmeler gibi bir çok kuruluş, ileri meslek eğitimi vermektedir. Mevcutta, Federal düzeyde 200 kadar bu vasıflandırmayı yapan birim vardır ve bunların 170 kadarı ustalık yeterliliklerini ölçmektedir. Özellikle 1996 yılından bu yana, ileri mesleki eğitim ve gelişimi çin daha fazla mali destek verilmektedir. Usta, teknisyen ve işçiler, destekleme fonlarına başvurabilmektedir. Bir kaç on yıldır, sürekli öğretim/eğitim metodu olarak uzaktan öğrenim de kullanılmaktadır. Uzaktan öğrenim genel ve mesleki eğitimde gelişim, belgeye ulaşma anlamında 2. bir şans olarak görülmekte, aynı zamanda hobi içinde eğitim alınmaktadır. Bu konuda, Katılımcıların Korunması Kanunu çıkartılmıştır ve kursların devlet tarafından onaylanması şartı vardır. 200 civarında onaylı program olup, yaklaşık 1500'ü mesleki eğitimle ilgilidir. Federal İstihdam Dairesi'nin KURS veritabanı sürekli mesleki eğitim hizmetlerinin verilmesine ilişkin ulusal bir genel bakış sunmaktadır. Bu Almanya'nın en büyük sürekli eğitim veri tabanıdır ve sürekli eğitimin yaklaşık %40'ını sağlamaktadır. Devletin yanı sıra; özel sektör (%12), Odalar (%10) kilise/sosyal kulüpler (%3) oranlarında sürekli eğitim sağlamaktadır. Katılımcıların yaklaşık % 70'i mesleki eğitim programlarına işletmelerde katılmaktadır. Okul tabanlı sürekli mesleki eğitim, genellikle ticaret ve teknik okullarda yapılmaktadır. Bunlar, ustabaşı ya da teknisyen belgesine götüren programlardır ve hedef işletmelerde orta seviye yönetici pozisyonuna eleman yetiştirmektir. Bu okullar 160' ın üzerinde değişik programda kurs vermektedir. Ticaret ve teknik okullardaki kurslara başvuru için: Mesleki bir belge sahibi olması ve en az bir yıl iş tecrübesi olması, ya da; tam zamanlı bir okulu bitirmiş ve en az 5 yıl iş tecrübesi olması , gerekmektedir.

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 47 TÜRKİYE 4. SÜREKLİ MESLEK EĞİTİMİ Türkiye'de eğitimi bir bütünlük içinde düzenleyen temel yasa Milli Eğitim Temel Kanunu'dur. Bu Kanun'a göre, Türk eğitim sistemi örgün eğitim ve yaygın eğitim olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Türkiye'deki yaygın eğitimin hedef kitlesi, çocuk, genç ve yetişkin tüm vatandaşlardır. Bunlar, örgün eğitim hizmetlerinden hiç yararlanmamış, hali hazırda öğrenci veya herhangi bir eğitim kademesinden mezun durumunda olabilir. Türkiye'de yaygın eğitim hizmetleri, anayasa ve yasalarda da belirtildiği üzere herkesin yararlanabileceği biçimde yürütülür ve özel eğitim gerektiren bireyler için özel önlemler alınır. Türkiye'deki yaygın eğitim hizmetleri temelde Milli Eğitim Bakanlığı içinde örgütlenmiştir. Yaygın mesleki ve teknik eğitim programlarına kayıt ve kabul: Yaygın mesleki ve teknik eğitim programlarına kayıt için zorunlu öğrenim çağı dışına çıkılmış olması gerekir. Okuma yazma bilmeyenler kurslara kabul edilmez. Diplomaya götüren programlara kayıt olacaklarda, ilköğretim okulunu bitirmiş olma zorunluluğu aranır. Meslek kurslarına, herhangi bir işte çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın isteyen herkes katılabilir. Yetişkinlere yönelik mesleki ve teknik eğitim kurslarıyla ilgili temel yaklaşıma göre; Türkiye'deki örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında, yerel gereksinimler ve ulusal standartlara uygun olarak sertifika veya belgeye götüren her tür kurs açılabilir. Yaygın eğitimin amaçlarından bazıları şunlardır: -Çağımızın bilimsel, teknolojik, iktisadi, sosyal ve kültürel gelişmelerine uymalarını sağlayıcı eğitim imkânları hazırlamak, -Tarım, endüstri ve hizmet sektörlerindeki yeni teknolojilerin tanıtılmasına, yeni hizmet alanlarının geliştirilmesine, işsiz ya da farklı bir işkolunda çalışmak isteyenlerin istihdamını sağlayıcı ve çalışanların yaşam düzeylerini yükseltici beceriler kazanmalarına yardımcı olmak, -Sanayinin ihtiyacı olan iş gücünün yetiştirilmesine yardımcı olmak için mesleki ve teknik eğitim çalışmaları yapmak, -Mesleki gelişim için hizmet içi eğitim vermek, -Serbest zamanları iyi bir şekilde değerlendirme ve kullanma alışkanlıkları kazandırmak. Eğitimin modüler programlarla yapılması, yaşam boyu öğrenim ve sürekli mesleki eğitimin bireylere benimsetilmesi ve her ortamda kazanılan yeterliklerin değerlendirilmesi ve belge bütünlüğünün sağlanması, ilke olarak benimsenmiştir. Özellikle halk eğitimi merkezlerinde verilen eğitimlerin yanı sıra, mesleki eğitim merkezleri, mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarında da bu eğitim faaliyetleri yapılmaktadır. Bu kurslara ilişkin olarak Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde e-yaygın otomasyon ağı kurulmuştur. Özellikle son yıllarda yerel yönetimler (belediyeler) meslek kursları, üniversiteler de sürekli eğitim merkezleri aracılığı ile değişik konularda yaygın eğitim faaliyetlerine yoğunluk kazandırmaya başlamışlardır.

48 | MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ ALMANYA 5. MESLEKİ - TEKNİK EĞİTİM ÖĞRETMENLERİ Genel Bakış: Alman mesleki eğitim sistemi içerisinde eğitim personeli genel olarak “öğretmenler ve eğiticiler” olarak sınıflandırılmışlardır. Öğretmenler çeşitli meslek okullarında istihdam edilmişken, eğiticiler işletmelerde yüksek beceriye sahip mesleki pratik bilgi ve becerilerin eğitimini vermektedirler. Öğretmen ve eğiticilerin yanı sıra, mesleki eğitim personeli olarak çalışanlar arasında psikolog, doktor ve sosyal eğitim çalışanları da yer almaktadır. Almanya'da, Eyalet Eğitim Bakanlığı öğretmen eğitiminden sorumludur. Belirli kurallar ve standartlara sahip eğitimde 2 aşamalı sınav vardır. Sınavların sorumluluğu devlet sınav bürosu veya eyalet sınavlar komisyonundadır. İşletme eğiticileri için temel gereklilikler, “Mesleki Öğretim ve Eğitim Kanunu” ile “Eğiticilerin Yeterlilik Kuralları” nda düzenlenmişken, sürekli meslek eğitimi içinde görev yapan personel için açık hükümler bulunmamaktadır. 5.1. Mesleki Eğitim Öğretmenleri: Meslek okulları eyaletlere göre değişen isimler ve formlarda şekillenmiştir. (örneğin; Fachoberschule, Berufsoberschule, mesleki lise [FachgymnasiumorberuflichesGymnasium). Çeşitli meslek alanlarına yönelik bir çok farklı oryantasyon (uyum) eğitim programları uygulamaktadırlar. Bu okullardaki eğitim personeli çalışma şekilleri açısından 2 guruba ayrılmaktadır: a) Meslek okulları sınıf öğretmeni/ mesleki okul öğretmenleri: Bu öğretmenler gençler için gerekli konuları-özellikle teorik bilgi -geniş bir şekilde verirler. 2 ayrı ders okutmaları gerekmektedir. (Örneğin: Metal teknik, elektrik, ev ekonomisi, sağlık) ve (örneğin: Almanca, ingilizce, matematik vb.) b) Teknik öğretmenler, İş öğretmenleri, meslek öğretmenleri (Fachlehrer) olarak adlandırılan öğretmenler: Görevleri, işletme eğitiminde bulunan gençlere, mesleki konular ve pratik becerileri öğretmektir. Bunlar sanayi/teknik ve ev ekonomisi okullarında ve bazı eyaletlerde ticaret okullarında öğretim yapmaktadırlar. Ön Yeterlik Eğitimi: Meslek okullarına öğretmen eğitimi 3 aşamaya ayrılmıştır: Birinci aşama bir üniversite ya da eş değer enstitüde kurs oluşturmaktır. Kurs, eyaletlere bağlı olarak 8-10 sömestr sürer ve şunları içerir: Akademik bileşenle ilgili en az 2 alanı içermelidir- ana alan meslekidir ve 16 seçenek vardır ( örneğin; ekonomi ve yönetim, elektrik, tekstil, boya teknikleri ve iç tasarım, tekstil) ve ikinci alan genel eğitimden olmalıdır. ( Örneğin; Almanca, İngilizce, matematik, fizik, spor). Zorunlu ders pedagoji ve psikoloji ile bir eğitim bilimi bileşeni, birkaç haſta süreli öğretmenlik uygulaması ile desteklenmelidir. Yükseköğretime erişim için yeterlikler öncelikle, Gymnasium mezunlarına verilen ve yükseköğretime geçiş hakkını kanıtlayan lise diploması (Abitur) veya geçişler sonucu tamamlayanlara verilen sertifikadır. İkinci olarak, hedeflenen alanda mesleki yeterlikle ilgili başvurusunun olması, ya da ilgili alanda (eyaletlere göre değişen) 3-12 aylık süre ile aldığı pratik meslek eğitimini-işletme çalışmasını belgelendirmek. Eyaletlere has kurallara göre belli bir alana yönelik diploma (DiplomBerufspädagoge, Diplom-Handelslehrerand, Diplom-Gewerbelehrer-meslek/teknik dersi öğretmeni , ticaret öğretmeni, teknik öğretmen) ilk devlet sınavı yerine geçebilir. Öğretmen yetiştiren kurumlar ile Fachhochschulen arasındaki iş birliği, mesleki okullarda kademeli öğretmen eğitimi kursları için uygun bir modeldir. Bu model, 4 yerde pilot uygulama olarak denenmekte olup, öğretmen yetiştiren enstitülerce, kurslar 7 sömestra bölünmüştür. (Uygulanan yerler: Pädagogische Hochschule Freiburg, Hochschule Offenburg, Pädagogisch Hochschule SchwäbischGmünd, Hochschule Technik und Wirtschaſt Aalen).

MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİ | 49 TÜRKİYE 5. MESLEKİ - TEKNİK EĞİTİM ÖĞRETMENLERİ Genel Bakış: Türk mesleki ve teknik eğitim sistemi içerisinde mesleki ve teknik eğitim kurumlarında eğitim görevini sürdüren tek bir sınıf vardır ve bunlar öğretmenlerdir. Atanmaları devlet tarafından gerçekleştirilir. İşletmelerde, çırakların beceri eğitimi, işletmede çalışan usta - usta öğreticiler tarafından, okullarda görev yapan meslek öğretmenleri ile koordineli bir şekilde yürütülür. Öğretmen adaylarının, üniversitelerde aldıkları öğretmenlik eğitiminin sorumluluğu yüksek öğretim kurumunda, atanan öğretmenlerin sorumluluğu ise Milli Eğitim Bakanlığındadır. Öğretmen atamaları Kamu Personeli Seçme Sınavı sonucu, istihdam edilecek öğretmen kontenjanı ve puan yüksekliği esasına dayanır. İşletmelerde çalışan ve pratik eğitimden sorumlu olacak kişiler Kanun'da; "Aday çırak ve çırak almak için iş yerinde usta öğretici bulunması şarttır. Ustalık yeterliğini kazanmış olanlar Bakanlıkça açılacak iş pedagojisi kurslarını başarıyla tamamladıkları takdirde kendilerine usta öğreticilik belgesi verilir." şeklinde tanımlanmıştır. 5.1. Mesleki Eğitim Öğretmenleri: Türkiye'de her seviye (İlkokul, ortaokul, ortaöğretim kurumu, mesleki ve teknik eğitim) okul ve kurum öğretmenlerini yetiştirmek, üniversitelerin / eğitim fakültelerinin görevidir. Bu bağlamda; mesleki ve teknik eğitim kurumlarına öğretmen Teknik Eğitim Fakültelerinde yetiştirilmekte iken, bu fakülteler kapatılmış ve yerlerine mühendis yetiştiren Teknoloji Fakülteleri kurulmuştur. Bu fakültelerin diğer mühendislik fakültelerinden farkı, uygulama ağırlıklı olmasıdır. Mevcut durumda mesleki ve teknik öğretim kurumları öğretmenlerinin nasıl yetiştirileceği belirgin değildir. Mesleki ve teknik eğitim alanındaki tüm eğitim-öğretim kurumlarında, 4 yıl süre ile üniversitelerde lisans düzeyinde öğrenim gören öğretmenler görev yapmaktadır. Teorik / pratik öğretmeni şeklinde bir ayrım söz konusu değildir. Hem teorik dersleri vermek, hem de uygulamalı/pratik derslerde beceri eğitiminden sorumludurlar. Ön Yeterlik Eğitimi: Meslek okullarına öğretmen yetiştirme, şu şekilde olmaktadır: Öncelikle Lisans Yerleştirme Sınavı sonrası, mesleki/teknik eğitim fakültelerine geçiş - kayıt hakkını elde etmek gerekmektedir. (Güzel Sanatlar gibi alanlarda özel yetenek sınavından da başarılı olunması gerekir). Öğretmen adayları tek bir alanda öğrenim görürler ve hem mesleki hem de genel alanda ders okutmazlar. Genel kültür dersleri, yine eğitim fakültelerinin ilgili bölümlerinde okuyan branş öğretmenlerince verilir. (yabancı dil, fizik, beden eğitimi vb.) Lisans öğretimi süresince (4 yada 5 yıl) , ders programlarında oransal olarak, %50 alan bilgisi ve becerileri, %30 öğretmenlik meslek bilgisi ve becerileri, %20 genel kültür derslerini içermektedir. Ders saatleri ve oranlar,öğretmenlik dallarına göre farklılık göstermektedir. Öğretmenliğin temellerinden olan öğretim yöntem ve teknikleri eğitim süresince verilmek zorundadır. Ayrıca eğitim psikolojisi ve eğitim teknolojisi dersleri ile öğretmenlik uygulaması da, eğitim fakültelerinden mezun olmak için zorunluluktur.